บทท 5 ตวแปร สมมตฐาน และกรอบแนวความคด

ความน า ความรไมใชสงทไดมาอยางงายๆ เพยงแคการสงเกตปรากฏการณและการรวบรวมขอเทจจรงเทานนหากแตจะไดมาโดยการใชสมมตฐาน กลาวคอ ความรจะไดมาจากการคนคดหาสมมตฐานซงเปนค าตอบอยางคราวๆ ของปญหา สามารถตรวจสอบไดเพอเปนแนวทางเบองตนทจะแปลความหมายของธรรมชาต หรอระเบยบกฎเกณฑแหงธรรมชาต ดงนนหลงจากทผ วจยไดก าหนดปญหาของการวจยและศกษาเอกสารทเกยวของแลว ผวจยควรตองก าหนดตวแปร ตาง ๆ และใหครอบคลมปญหาการวจยนน อนจะน าไปส การตงสมมตฐานทด โดยจะตองพจารณาความเกยวของของตวแปรตาง ๆ และควรระบสมมตฐานใหอยางชดเจนใหมลกษณะอธบายปรากฏการณทเกดขนหรอแสดงความสมพนธระหวางตวแปรซงคาดวาจะเกดขน

เอกณรงค วรสหะ วทยาลยนวตกรรมและการจดการ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ความหมายของตวแปร ในการท าวจยแตละครงนน สงหนงทผวจยไมสามารถหลกเลยงไดกคอ การใชถอยค าหรอขอความตางๆ ทเปนตวแปรและแนวความคดของผวจย ซงถาหากตวแปรหรอขอความตางๆเปนทนยมและทกคนเขาใจความหมายไดตรงกน ปญหาตางๆกจะไมเกดขน แตธรรมชาตของการวจยประการหนงนนคอเปนการศกษาเรองใหมๆ หรอศกษาเรองเกาแต มรายละเอยดในการศกษาทลกซงมากยงขน จงอาจจะมค าหรอขอความทเปนแนวความคดและตวแปรใหมๆเกดขนดงนนเพอความชดเจนจงตองมการนยามตวแปรและแนวความคดดงกลาวดงตอไปน

ตวแปร (Variables) หมายถงลกษณะหรอคณสมบตบางอยางทผ วจยสนใจ ซงอาจจะเปนสงมชวตหรอไมมชวต และมคณสมบตหรอลกษณะทสามารถวดไดแลวเมอวดออกมาจะไดผลการวดทแตกตางกนออกไปหลายๆ คาหรอหลายๆ ลกษณะ และคณสมบตของตวแปรอยางนอยจะตองม 2 คณสมบต หรอ 2 คณลกษณะ เชน เพศ อาย เชอชาต ระดบการศกษา ทศนคต ฯลฯ แตถาคณสมบตของสงหนงสงใดมคาเทยบคณสมบตหรอคณลกษณะเดยวคณสมบตนนไมถอวาเปนตวแปร เชน ความสงของคน (ถาทกคนสงเทากนหมด) นอกจากนค าวาตวแปร หมายถง สญลกษณของคาการเปลยนแปลง ซงมความผนแปรเปลยนแปลงไปตามปรากฏการณตางๆ เชนความสงของคน กอาจผนแปรเปลยนแปลงไปตามแตละบคคล หรอเปลยนแปลงไดตามกาลเวลา หรอเปลยนแปลงไปตามเผาพนธของคน ดงนนลกษณะคาเปลยนแปลงมอย 2 ลกษณะ 1) คาเปลยนแปลงทเปนปรมาณ คอ คาเปลยนแปลงซงสามารถแจงนบเปนตวเลขไดและแสดงความหมายในลกษณะทคนทวไปมการรบรไดตรงกน หรอสอดคลองกน ลกษณะของลกษณะนเปนรปธรรม เชนเพศ อาย ระดบการศกษา รายได ความสง ความยาว คะแนนสอบ ความถของการเผยแพรขาวสาร, ฯลฯ 2) คาเปลยนแปลงท เปนคณภาพ คอ คาเปลยนแปลงซงไมสามารถนบเปนตวเลขได และเปนการแสดงความหมายในลกษณะเฉพาะตวบคคล ซงคนโดยทวไปอาจจะรบรไดตรงกน หรอไมตรงกนกได ลกษณะของลกษณะนเปนนามธรรมเชน ความวตกกงวล ความเกรงใจ ทศนคต แรงจงใจ ศาสนา สถานภาพ ฯลฯ ประเภทของตวแปร

1. ตวแปรอสระ (Independent variable) หมายถงตวแปรทเกดขนกอน หรอตวแปรทเปนตนเหต มลเหต สาเหต ทท าใหเกดผลอนๆ ตามมา 2. ตวแปรตาม (Depended variable) หมายถงเปนตวแปรทเกดขนสบเนองมาจากตวแปรอสระ หรอเปนตวแปรทเปนผลเมอตวแปรอสระเปนเหต

ตวอยาง: 1. การอานหนงสอ ท าใหคนฉลาด การอานหนงสอ เปนตวแปรตน ความฉลาด เปนตวแปรตาม 2. การเพมสสน ปกนตยสารจะท าใหยอดขายสงขน การเพมสสนปกนตยสาร เปนตวแปรตน ยอดขาย เปนตวแปรตาม 3. ตวแปรแทรกซอน/ ตวแปรเกน (Extraneous variable) หมายถงเปนตวแปรทผวจย ไมตองการศกษาในงานวจยของผวจย มลกษณะคลายกบตวแปรอสระ ตวแปรแทรกซอนจะสงผลมารบกวนโดยตรงกบตวแปรอสระทผ วจยก าลงศกษา ซงจะสงผลท าใหการวดค าอาจเกดคลาดเคลอนได แตทงนทงนน ตวแปรแทรกซอนผวจยสามารถคาดการณไวไดวาจะมตวแปรแทรกซอนอะไรเกดขนบาง ดงนนผวจยจะตองท าการควบคม ใหเกดขนนอยทสด ตวอยางเชน “การอานหนงสอท าใหคนฉลาด” อาจจะไมจรงเสมอไป เพราะทงนขนอยกบเงอนไขบางประการดวยเชน ประเภทและชนดของหนงสอ หรอความสามารถในความเขาใจเนอหาของหนงสอ ฯลฯ อกกรณหนงคอ “การเพมสสนปกนตยสารจะท าใหยอดขายสงขน” กรณนกอาจจะขนอยกบเงอนไขบางประการเชน “ คณภาพของหนงสอ” “จ านวนคแขง” เปนตน ดงนนเงอนไขตางๆกคอ “ตวแปรเกน” 4. ตวแปรสอดแทรก (Intervening variable) หมายถงเปนตวแปรอกลกษณะหนงทสงผลกระทบตอตวแปรตามมลกษณะคลายกบตวแปรแทรกซอน แตมลกษณะทแตกตางกนตรงทตวแปรลกษณะนผวจยไมสามารถคาดเดาหรอคาดคะเนไดกอนวาจะมอะไรบางทจะมผลกระทบตอความสมพนธของตวแปรทงหลายเกดขน ดงนนผ วจยจงไมสามารถควบคมได ตวอยางเชน รายการหนงทางโทรทศน มวตถประสงคเพอใหความรความบนเทงแกเยาวชน แตทงนทงนนอาจจะไมไดรบผลตามทคาดเอาไวกไดเพราะการสงสอนของผ ปกครองทดอยดวย คอตวแปรสอดแทรก ความหมายของสมมตฐาน ความหมายจากพจนานกรมฉบบราชบณฑตสถาน ไดกลาวไววา สมมตฐาน หมายถง ขอสมมตทใชเปนมลฐานแหงการหาเหตผลในการทดลอง หรอการวจย การตงสมมตฐานในการวจยจงเปนการวางกรอบของปญหาในแนวลกมากขน การเจาะลกของปญหาท าใหผ วจยพอทราบแนวทางลวงหนาวา ผลการวจยในประเดนปญหาทสงสย นาจะออกมาในลกษณะใด ดงนน สมมตฐานจงเปนขอความทแสดงถงการคาดการณถงผลการวจยทจะไดรบ และขอความนมกจะ

เขยนในอกลกษณะหนง จงเนนไปทการคาดการณหรอการอธบายปรากฏการณระหวางตวแปร 2 ตวหรอมากกวา 2 ตวขนไป วามความสมพนธเชอมโยงกนอยางไร (ธวชชย วรพงศธร, 2543, น.209) โดยทวไปแลว เมอมนษยไดเผชญกบปญหาหรอขอสงสยอยางใดอยางหนงนน มนษยจะแกไขปญหาหรอขอสงสยอยางมประสทธภาพได จะตองอาศยสงหนงมาชน าทางไปสการตรวจสอบและหรอการปฏบตแกไขจรง สงทกลาวนเรยกวา “สมมตฐาน” ตวอยางเชน เมอสตารรถไมตด กอนทจะลงมอแกไขอะไร เพอใหรถสตารตดนน จ าเปนตองมการตงสมมตฐานกอนวา สาเหตของรถทสตารไมตดนนเกดจากสาเหตอะไรเชน แบตเตอรรไมด จากสมมตฐานนเองทจะน าไปสการตรวจวดแรงไฟของแบตเตอรรวามเพยงพอหรอเปลา ถาไมพอกจะด าเนนการแกไข หรอเปลยนแปลงแบตเตอรรใหม “แตถาวดไฟแลวปรากฏวาเพยงพอ แปลวาสมมตฐานนใชไมไดหรอผด” กจะตองตงสมมตฐานอนขนมาใหมเชน หวเทยนไมด หรอ ทองขาวเสอมสภาพ หรอน ามนไมม, ฯลฯ ซงจะน าไปสการตรวจสอบและแกไขเชนเดยวกน ดงนนเราจะตงสมมตฐานลกษณะนจนกระทงสามารถคนพบสาเหตทแทจรง แลวด าเนนการแกไขจนรถสตารตดในทสด จากตวอยางของกระบวนการแกไขปญหารถสตารไมตดนน กจะไมแตกตางกบกระบวนการศกษาคนควาการวจย ในแงทตองอาศย “สมมตฐาน” เพอเปนแนวทางในการแกไข หรอชวยชหาค าตอบของปญหาการวจยนนๆ (นนทวน สชาโต และคณะ, 2532, น.85) นอกจากนนแลวสชาต ประสทธรฐสนธ , 2540, น. 80-89 ไดแสดงทศนะเกยวกบความหมายของการวจยเอาไววา “สมมตฐานในการวจยทางสงคม โดยเฉพาะอยางยงการวจยทตองอาศยขอมลเชงประจกษหรอเพอสรางทฤษฎเชงศาสตร ผท าการวจยจะตงสมมตฐานขนมาเพอการทดสอบ อยางไรกตามในบางครงมกจะมค าถามเกดขนเสมอวา จ าเปนหรอไมทงานวจยทางสงคมจะตองมการตงสมมตฐานดงทไดกลาวมาแลวขางตน ค าตอบนนขนอยกบความรและความเขาใจเกยวกบสมมตฐานวาสมมตฐานคออะไร สมมตฐานมประโยชน สมมตฐานเกยวของกบงานวจยประเภทใด” สมมตฐาน คอ ขอความทระบความสมพนธระหวางตวแปร (Variables) หรอแนวคด (Concepts) ซงผ ทท าการวจยตองการจะท าการทดสอบวาเปนความจรงหรอไม ตวอยางของสมมตฐานไดแก “การเกบภาษเงนฝากออกทรพยท าใหคนมแรงจงใจในการออมทรพยนอยลง ” และ “การเกบภาษเงนฝากออมทรพยท าใหประชาชนเสอมความนยมในการบรหารงานของรฐบาล”

จะเหนไดวาขอความทงสองเชอมโยงความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตว ขอความแรกเชอมโยงความสมพนธการเกบภาษเงนฝากออมทรพย และแรงจงใจในการออมทรพย ขอความท

สองเชอมโยงความสมพนธระหวางการเกบภาษเงนฝากออมทรพยและความนยมในการบรหารของรฐบาล จะเหนไดวาสมมตฐานทง 2 ขอเปนสงทสามารถพสจนวาถกตองหรอไม การพสจนท าไดโดยการเกบรวบรวมขอมลสอบถามความคดเหนจากประชาชน ซงไมจ าเปนเสมอไปวาจะตองยนยนวา สมมตฐานทตงไวนนจะถกตองเสมอ ขอมลทเกบมาไดอาจจะพสจนไดวาสมมตฐานนนไมเปนจรง ผ วจยตองรายงานตามผลทไดจากการวเคราะห มใชเลอกเฉพาะททดสอบแลววาเปนจรงเทานน มากไปกวานนแลวยงมสมมตฐานอกลกษณะหนงทเรยกวา “สมมตฐานเชงพรรณนา” สมมตฐานเชงพรรณนา สงทนาสงเกตอกประการหนงเกยวกบสมมตฐานคอ สมมตฐานตางๆทไดเสนอมาแลวขางตนเปนสมมตฐานทระบความสมพนธระหวางตวแปรตงแต 2 ตวขนไป ในการวจยบางครงเราอาจจะไดพบสมมตฐานอกชนหนง สมมตฐานประเภทนเพยงแตพรรณนาถงลกษณะของปรากฏการณหรอสงทตองการศกษาโดยไมไดมการเชอมโยงปรากฏการณ หรอลกษณะของปรากฏการณนนๆ เขากบปรากฏการณอนๆ เชน คนไทยใจด อาชญากรรม มแนวโนมทจะสงขน สมมตฐานประเภทนโดยทวไปเปนสมมตฐานทมงไปทางดานการพรรณนาลกษณะของปรากฏการณมากกวามงอธบายใหเหนถงความเปนมาหรอการเกดขนของปรากฏการณ โดยแทจรงแลวสมมตฐานเหลานเปนแตเพยงขอความระบลกษณะของปรากฏการณในเชงคาดคะเน ขอความในลกษณะดงกลาวนมประโยชนในดานการก าหนดความตองการทางขอมลของโครงการวจยหากโครงการวจยนนมลกษณะทรเรม (Exploratory research) ซงผวจยยงไมทราบวา สงทศกษานนคออะไร

อาจจะกลาวไดโดยสรปวา สมมตฐาน (Hypothesis) หมายถง การคาดคะเนหรอการชวยชหาค าตอบของปญหาวาคออะไร เพอน าไปสการตรวจสอบ คนควาและแกไขตอไป หรอหมายถงการคาดคะเนค าตอบทคาดการณไวลวงหนาอยางสมเหตสมผลตอปญหาทศกษาและเขยนอยในลกษณะของขอความทกลาวถงความสมพนธของตวแปรตงแต 2 ตวขนไป ซงค าตอบทไดจากการทผ วจยท างานวจยอาจจะถกตองหรอไมถกตองกได แตสมมตฐานในงานวจยจะตองสามารถทดสอบโดยอาศยขอมลตางๆ และวธการทางสถตได

ประเภทของสมมตฐาน สมมตฐานม 2 ชนดคอสมมตฐานทางการวจย (Research Hypothesis) กบสมมตฐานทางสถต (Statistical Hypothesis) สมมตฐานการวจยมกจะอย ในลกษณะท เปนการหาความสมพนธระหวางตวแปร หรอเปนการวจยทอยในลกษณะทเปนการเปรยบเทยบตวแปร ซงการ

ทดสอบสมมตฐานจะชวยผ วจยในการตดสนใจสรปผลวาส ง ทผ วจยก าลงศกษาและไดตงสมมตฐานขนมานนมความสมพนธระหวางตวแปรจรงหรอไม อยางไร 1. จ าแนกตามคณสมบตของสมมตฐาน 1.1 สมมตฐานทางการวจย (Research Hypothesis) หมายถง เปนสมมตฐานทเขยนอยในรปของขอความทระบวาตวแปรทสนใจนนมความสมพนธกนอยางไร โดยการใชภาษาเปนสอในการอธบายความสมพนธของตวแปรทผ วจยก าลงศกษาอย สมมตฐานลกษณะนเปนสมมตฐานทจะเขยนอยในรายงานการวจย ลกษณะการเขยนสมมตฐานในรายงานการวจยมอย 2 ลกษณะ 1.2 สมมตฐานแบบมทศทาง (Directional hypothesis)

เปนการเขยนสมมตฐานทบอกวาตวแปรทงสองนนมความสมพนธกนอยางไร โดยสามารถระบทศทางหรอแนวทางของความสมพนธของตวแปรวาจะเปนไปแนวทางใด (บวก-ลบ, ดกวา-เลวกวา, มากกวา-นอยกวา ฯลฯ) การเขยนสมมตฐานในลกษณะนจะเปนการเขยน ซงแสดงใหเหนถงวาผวจยมความเชอมนในเหตผลและขอมลทตนคนพบมานนมความถกตองและแมนย า

ตวอยางเชน

“นกอานขาวชายใหความเชอถอของขาวสารโดยการอานขาวสงกวานกอานหญง”

“นกเรยนในกรงเทพฯจะมทศนคตทางวทยาศาสตรดกวานกเรยนในชนบท”

“เพศทแตกตางกนจะมพฤตกรรมการรบรขาวสารทแตกตางกน”

“เพศชายมพฤตกรรมการเลนการพนนฟตบอลมากกวาเพศหญง”

1.3 สมมตฐานแบบไมมทศทาง (Non-directional hypothesis)

เปนการเขยนสมมตฐานทบอกวาตวแปรทงสองนนสมพนธกนอยางไร โดยทผ วจยไมตองระบทศทาง หรอแนวทางของความสมพนธของตวแปรนนๆ

ตวอยางเชน

“เพศมความสมพนธตอความเชอถอของขาวสารโดยการอาน”

“นกเรยนทไดรบการอบรมเลยงดดวยวธตางกน จะมวนยในตนเองแตกตางกน”

“ความถนดทางการเรยนมความสมพนธกบผลสมฤทธทางการเรยน”

1.4 สมมตฐานทางสถต (Statistical Hypothesis)

เปนการเขยนสมมตฐานทเขยนเปลยนรปมาจากการเขยนสมมตฐานทางวจยใหอยในรปของโครงสรางทางคณตศาสตร เพอใหอยในรปทสามารถทดสอบไดดวยวธการทางสถต โดยใชสญลกษณ ทแทนคณลกษณะของประชากรซงเราเรยกวา “Parameter” มาเขยนอธบายความสมพนธของตวแปร หรออธบาย ความแตกตางระหวางกลมทผวจยก าลงศกษา สญลกษณทใชเขยนสมมตฐานทางสถตทพบบอยๆไดแก

(อานวา มว) แทน ตวกลางเลขคณต หรอคาเฉลยของกลมประชากร

(อานวา ชกมา) แทน ความเบยงเบนมาตรฐานของกลมประชากร

(อานวา โร) แทน สหสมพนธระหวางตวแปร 1.5 สมมตฐานเปนกลาง/สมมตฐานวาง (Null hypothesis) แทนดวยสญลกษณ H0 เปนสมมตฐานทางสถตทเขยนอธบายถงความสมพนธของตวแปรวา 2 ตวแปรทผ วจยก าลงศกษาอยนนไมมความสมพนธกน หรอคณลกษณะใดคณลกษณะหนงของสองกลมตวแปรนนไมแตกตางกน

H0 1 2 (หมายความวา คาเฉลยของประชากรไมแตกตางกน)

H0 1 2 (หมายความวา คาความแปรปรวนของประชากรไมแตกตางกน)

H0 1 o (หมายความวา คาสหสมพนธของประชากรเปนศนย) การตงสมมตฐานเปนกลางในทางสถต เปรยบไดกบกระบวนการพพากษาของศาล คอศาลตองตงสมมตฐานเกยวกบจ าเลยวาเปนผ บ รสท ธไวกอนเสมอ จนกวาจะม ขอมลพยานหลกฐานอยางชดเจนมาหกลางสมมตฐานนนๆ และสามารถพสจนไดวาจ าเลยผดจรง ในทางสถตกเชนกนตองตงสมมตฐานวาไมมความสมพนธ หรอไมมความแตกตางกนไวกอนจนกวาจะมขอมล มหลกฐานการทดสอบทางสถตมายนยนวาไมไดเปนเชนนน (ธวชชย วรพงศธร, 2543, น.213) 1.6 สมมตฐานไมเปนกลาง/สมมตฐานทางเลอก (Alternative Hypothesis) แทนดวยสญลกษณ H1 เปนสมมตฐานทางสถตทเขยนอธบายถง ความสมพนธของตวแปร โดยระบทศทางหรอแนวทางของความสมพนธของตวแปรวามความสมพนธกนในลกษณะใด

(บวก – ลบ) หรออธบายถงคณลกษณะใดคณลกษณะหนงของสองกลมตวแปรวากลมใดมคณลกษณะนนหรอสงนน ดกวา-เลวกวา หรอมากวา-นอยกวา

ตวอยาง

H1 : 1 2 (หมายความวา คาเฉลยของประชากรกลมท 1 มากกวากลมท 2)

1 2 (หมายความวา คาเฉลยของประชากรกลมท 1 นอยกวากลมท 2)

1 2 (หมายความวา คาเฉลยของประชากรกลมท 1 และกลมท 2ไมเทากน)

H1 1 2 (หมายความวา คาความแปรปรวนของประชากรแตกตางกน)

1 2 (หมายความวาคาความแปรปรวนของประชากรกลม1 มากกวากลม2)

1 2 (หมายความวาคาความแปรปรวนของประชากรกลม1นอยกวากลม2)

H1 1 o (หมายความวา คาสหสมพนธของประชากรไมเปนศนย)

1 o (หมายความวา คาสหสมพนธของประชากรมากวาศนย)

1 o (หมายความวา คาสหสมพนธของประชากรนอยกวาศนย) ถาผลการทดสอบทางสถตยอมรบสมมตฐานเปนกลาง ผ วจยกไมตองไปพจารณาสมมตฐานไมเปนกลางแตอยางใด แตถาผลการทดสอบทางสถตปฏเสธ สมมตฐานเปนกลาง ผวจยจงจะไปพจารณาสมมตฐานไมเปนกลาง และแปลผลออกมาโดยขยายความหมายขอความสมมตฐานไมเปนกลาง ใหอยในรปของภาษาเขยนอยางชดเจนเวลาตงสมมตฐานทางสถตนจะเขยนทงสมมตฐานวาง (Null Hypothesis) และสมมตฐานทางเลอก (Alternative Hypothesis) ควบคกนไปเสมอ ตวอยางท 1 สมมตวาการวจยเรองหนงมวตถประสงคการวจยไววา “เพอเปรยบเทยบความสามารถในการจงใจทางการโฆษณาระหวางวทยโทรทศนกบวทยกระจายเสยง ” ดงนนเพอตอบวตถประสงคการวจยขอน ผวจยจะตงสมมตฐานทางการวจย และตงสมมตฐานทางสถตเพอทดสอบวาสมมตฐานทตงไวเปนจรงหรอไม ดงน สมมตฐานทางการวจย “โฆษณาทางวทยโทรทศนสามารถจงใจผบรโภคสงกวาโฆษณาทางวทยกระจายเสยง” สมมตฐานทางสถต H0 1 2

H1 1 2

เมอ 1 : คาเฉลยของระดบการจงใจผบรโภคโฆษณาทางวทยโทรทศน

2 : คาเฉลยของระดบการจงใจผบรโภคโฆษณาทางวทยกระจายเสยง ตวอยางท 2 สมมตวาการวจยเรองหนงมวตถประสงคการวจยไววา “เพอศกษาความสมพนธระหวางระดบการศกษา กบความสนใจในการชมภาพยนตรไทยในปจจบน ” ดงนนเพอตอบวตถประสงคการวจยขอน ผวจยจะตงสมมตฐานทางการวจย และตงสมมตฐานทางสถตเพอทดสอบวาสมมตฐานทตงไวเปนจรงหรอไม ดงน สมมตฐานทางการวจย “ความสนใจในการชมภาพยนตรไทยกบระดบการศกษามความสมพนธกน” สมมตฐานทางสถต

H0 1 o

H1 : 1 o ตารางท 5.1 เปรยบลกษณะของสมมตฐาน

สมมตฐานทางการวจย สมมตฐานทางสถต 1 . I.Q. ก บ ผ ล ส ม ฤ ท ธ ท า ง ก า ร เ ร ย น มความสมพนธกน

1. H0 o

H1 = o 2.นก เรยน ท ได รบการอบรมเล ยงด ดวยว ธตางกนจะมวนยในตนเองแตกตางกน

2. H0 1 = 2

H1 = 1 2 3.ก า รพ จ า รณ าค วาม ด ค วาม ช อบ ข อ งขาราชการโดย ค าน งถ งความสามารถ มความสมพนธทางบวกกบขวญในการท างานของขาราชการ

3. H0 o

H1 = o

4. วธการสอนแบบครบรรยายใหผลนอยกวาวธการสอนแบบใหผ เรยนอภปราย

4. H0 1 = 2

H1 1 2 5. ผบรหารโรงเรยนทมวฒต ากวาปรญญาตร วฒปรญญาตรขนไปและมพนความรทางการบรหารการศกษา วฒปรญญาตร ขนไปแตไมมพนฐานความรทางการบรหารการศกษาจะมปญหา การปฏบตงานบรหารบคลากรแตกตางกน

5. H0 1 = 2 = 3

H1 ม 1 อยางนอย1 คไมเทากน

2. จ าแนกตามชวงเวลาการตงสมมตฐาน 2.1 สมมตฐานทตงกอนการวจย เปนสมมตฐานโดยทวไปทมจดมงหมายทจะเปนตวชน า หรอบอกวาขอแกไขปญหาของการวจยคออะไร เชนผอานหนงสอพมพ X เปนประจ ามความรสกทดตอพรรคการเมอง Y

2.2 สมมตฐาน ทต งหลงการวจย คอ การวจยแบบส ารวจเบ องตน (Exploratory Research) นนเปนการวจยทศกษาคนควาในเรองทไมเคยมใครศกษามากอน เปนเรองใหม ขาดความร ทฤษฎ และผลการวจยทเพยงพอทจ ามาชวยในการตงสมมตฐาน และจดมงหมายทส าคญของแบบการวจยน คอ การขอสรปทตงเปนสมมตฐาน เพอในการศกษาคนควาตอไปได สมมตฐานน เรยกวา “Expose facts hypothesis” เชน หลงจากผ วจยไดศกษาความ รสกของผ อานหนงสอพมพเปนประจ าตางๆ แลวพบวา กลมผอานหนงสอพมพ X จะมความรสกท ดตอพรรคการเมอง Y การตงสมมตฐาน 1) แหลงของความรทใชในการตงสมมตฐาน การตงสมมตฐานของการวจยน น ผวจยจะตองมความร ความเขาใจในเรองทก าลงศกษาเปนอยางด พอทจะตงสมมตฐานทชวยในการชแนะแนวทางการศกษาหรอคนควาหาค าตอบของปญหาของการวจยเปนไปอยางมประสทธภาพตอไปได ดงนนกอนตงสมมตฐานของการวจย ผวจยจ าเปนตองศกษาทบทวนความรตางๆจากแหลงความรดงตอไปน 1.1.) จากทฤษฎ ซงหมายถงการพฒนาความรจากทฤษฎ กลาวคอ ทฤษฎนนจะประกอบดวยขอเทจจรงตางๆ ซงขอเทจจรงนยงประกอบกนดวยความสมพนธของแนวคดและหรอตวแปรตางๆ ทสามารถใหความรความเขาใจหรอใชเปนหลกในการน ามาคดตงเปนสมมตฐานการวจยได 1.2.) จากผลงานวจยในอดต งานวจยบางประเภทเปนงานวจยแบบบกเบก ดงนนขอสรปจากผลการวจยแบบน จะสามารถใหขอสรปทเปนสมมตฐานของการวจยอนๆได นอกจากน งานวจยทวไปอาจจะใหความรความเขาใจบางประเดนทเปนหลกวชาการหรอผลสรปจาการพสจนสมตฐานทยงไมใหค าตอบทสมบรณของปญหาการวจย เรากอาจสามารถน ามาใชในการตงสมมตฐานของการวจยใหมได 1.3.) จาการทบทวนวรรณกรรมอน กลาวคอผ วจยจะตองพยายามศกษาคนควาหาอานบทความ บทวเคราะห หรอรายงานการดงาน ซงสงเหลานอาจจะท าใหผ วจยมความร ความเขาใจเกยวกบหวขอของการวจยทตนเองสนใจอยได

1.4.) จากความเชอทางวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณหรอความเชอ ทสบทอดมาจากอดต สงเหลานบอยครงทมอทธพลตอการทตองการหาขอสรปทเปนขอเทจจรง เพอในการพฒนาความร ความเขาใจตอไปได ความเชอเหลานสามารถคนควาจากเอกสารต าราตางๆ และหรอจากบคคลผ มความรในเรองเหลานน ลกษณะของสมมตฐานทดและไมด แมจะทราบกนแลววา สมมตฐานคอขอความทระบความสมพนธระหวางตวแปรทผ วจยตองการทดสอบ แตการเขยนสมมตฐานทดและถกตองมใชของงาย แตกไมใชของยาก ทงนเพราะการเขยนสมมตฐานทดมหลกมเกณฑ จงใครขอยกตวอยางของสมมตฐานทดและทไมดดงน 1. ความพอใจในการท างานมผลตอประสทธภาพของงาน 2. การสมรสเปนสาเหตส าคญทท าใหสตรในโรงงานอตสาหกรรมสงทอลาออก 3. โรคจตมความสมพนธกบการเตบโตของเมอง 4. ในเขตเมองสตรทงท างานนอกบานมบตรนอยกวาสตรทไมท างานนอกบาน สมมตฐานขอท 1 แมจะระบใหความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตวและสภาพของตวแปรแตละตว กลาวคอ ความพอใจในการท างานเปนตวแปรอสระ และประสทธภาพของงานเปนตวแปรตาม แตไมไดระบวาเปนไปในทางลบหรอทางบวก สมมตฐานท 2 ระบไวชดเจนวาขอท 1 กลาวคอ ระบทศทางวาการสมรสเปนปจจยสาเหตทท าใหสตรลาออกจากงาน นอกจากนนยงระบถงประชากรทอยในขายการศกษาอกดวย ซงในทน คอ สตรในโรงงานอตสาหกรรมสงทอ สมมตฐานท 3 เปนสมมตฐานทระบแตเพยงวา ตวแปร 2 ตวมความสมพนธกนโดยไมชใหเหนวา ตวแปรใดเปนตวแปรอสระหรอตวแปรตาม สมมตฐานท 4 เปนขอทชดเจนทสดทระบถงความสมพนธประเภทของตวแปร ทศทางของความสมพนธวาเปนไปทางลบตลอดจนระบเงอนไขวา ความสมพนธนเปนความสมพนธของสตรในเขตเมองเทานน จากตวอยางทไดเสนอมาจะเหนไดวาสมมตฐานทดจะตองระบความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตาม โดยก าหนดใหเหนทศทางของความสมพนธวาเปนไปในทางลบหรอทางบวก พรอมทงก าหนดเงอนไขวา ความสมพนธนนจะเกดขนในกรณใดบาง

คณสมบตของสมมตฐานทด 1.) จะตองสอดคลองกบปญหาการวจย คอไมใชปญหาการวจยเปนลกษณะหนง แตสมมตฐานเปนอกแบบหนง จนจบไมไดวาสมมตฐานนจะชวยชน าค าตอบปญหาของกาสรวจยไดอยางไร 2.) จะตองมความเฉพาะเจาะจง คอสมมตฐานทตงนนจะตองมขอบเขตทชดเจนไมกวางเกนไป และสามารถน าไปพสจนได เชน ค าวา “ฐานะทางเศรษฐกจ” ซงยากทจะระบชดวาใครจะมฐานะเศรษฐกจทเรยกวา “ด” “เลว” หรอ “รวย” “ยากจน” จากตวอยางนอาจใชค าวา “รายได”แทน ซงรายไดนนสามารถวดกนไดวาไดเทาไรตอเดอนตอป 3.) ใชภาษาทงายชดเจนไมคลมเครอและไมใชภาษาทผวจยหรอกลมของผวจยเขาใจกนเทานน คอควรหลกเลยงการใชถอยค าทเปนคานยม หรอค าทบอกวา “อาจจะ” “ควรจะ” “เลว” “ด” เพราะค าดงกลาวไมมความแนชดวาหมายความวาอยางไร 4.) จะตองยนบนพนฐานความร กลาวคอในการเขยนสมมตฐานนนไมควรแสดงความคดเหนสวนตว หมายถงสมมตฐานทดควรมหลกวชาการ หรอทฤษฎรบรอง หรอถาไมสามารถจะท าไดกควรตงสมมตฐานจากการเดาอยางมความร เพราะมฉะนนจะท าใหสมมตฐานนนไมสามารถน าไปสค าตอบของปญหาอยางมประสทธภาพได(สชาต ประสทธรฐสนธ ,2540 น.80-89). จ านวนตวแปรตามและตวแปรอสระในสมมตฐาน อยางไรกตามสมมตฐานไมจ าเปนจะตองเปนขอความทระบความสมพนธระหวางตวแปร 2 ตวเทานน ตวแปรอสระอาจจะมตวเดยวหรอหลายตวกได ในท านองเดยวกนตวแปรตามอาจจะมตวเดยวหรอหลายตวไดเชนกน ตวอยางของสมมตฐานทมตวแปรอสระหลายตวคอ “ผลสมฤทธทางการศกษาขนอยกบสตปญญา ความขยนหมนเพยรและการไมขาดเรยนของนกเรยน ตวอยางของสมมตฐานทมตวแปรตามหลายตวและตวแปรอสระตวเดยวคอ “การตดไมในปามผลท าใหเกดความแหงแลง ขาดแคลนน า น าทวม ช าระลางของผวดน” จ านวนขอสมมตฐานในการวจย สงทเปนปญหาส าหรบผ ทยงขาดประสบการณในการวจยหรอยงใหมตอการวจยคอ ปญหาเกยวกบจ านวนขอของสมมตฐานวาในการวจยแตละเรอง ผวจยสามารถเสนอสมมตฐานไดกขอ ค าตอบคอโครงการวจยหนงอาจมสมมตฐานเพยงขอเดยว หรอหลายขอกไดสดแทแตความสลบซบซอนของกรอบแนวความคดหรอวตถประสงคของการวจย อยางไรกตามงานวจยทดจะม

จดสนใจจดใหญๆ เพยงจดเดยวหรอสองจดในกรณเชนน สมมตฐานหลกจะมเพยงขอเดยวหรอสองขอ สวนจะมขอสมมตฐานยอยหรอไมยอมอยในดลพนจของผวจย หลกโดยทวไปของการมสมมตฐานในงานวจย คอ การประหยด ความไมสลบซบซอน จากหลกดงกลาวผวจยควรเสนอสมมตฐานเทาทตนคดวาจ าเปน เพอมใหดวาเรองทตนท าการวจยนนยงเหยงเกนไป การเสนอสมมตฐานเทาทจ าเปนคอ การเสนอสมมตฐานเทากบประเดนทจนไดก าหนดไวส าหรบการวจย ซงโดยทวไปแลวจะมเพยงไมกประเดนตามหลกเกณฑตางๆทไดเสนอไวในบททเกยวกบการแยกแยะประเดน ตวอยาง : จากการก าหนดประเดนของการศกษาพฤตกรรมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฏรทไดเสนอไวแลว ผวจยอาจตงสมมตฐานส าหรบการวจยไดดงน 1. ผ มสทธเลอกตงสวนใหญมความร และมทศนคตทดเกยวกบกระบวนการเลอกตง 2. ผ ทเคยเลอกตงในอดต หรอเปนสมาชกของพรรคการเมองใด จะเลอกพรรคการเมองเดมทตนเคยเลอกหรอทตนเปนสมาชก จะเหนไดวา สมมตฐานทง 2 ขอ ครอบคลมตวแปรตางๆ ทระบไวในประเดน ตางๆทผ วจยไดระบอยางครบถวน และสมมตฐานทง 2 ขอนอาจแยกออกเปน 4 ขอได ถาผ วจยตองการแตจะขาดความกระชบและดเหมอนวามมากเกนไป ถาหากจะแยกเปน 4 ขอ อาจแยกไดดงน 1. ผ มสทธเลอกตงสวนใหญมความรเกยวกบกระบวนการเลอกตงด 2. ผ มสทธเลอกตงสวนใหญ มทศนคตทดตอการเลอกตง 3. ผ ทเปนสมาชกของพรรคการเมองใดหรอเคยสนบสนนพรรคการเมองใดจะเลอกพรรคการเมอง จ าเปนหรอไมทการวจยจะตองมการสมมตฐาน ประเดนทมกจะถกเถยงกนระหวางนกวจยเชงปรมาณและนกวจยเชงคณภาพ คอจ าเปนหรอไมทโครงการวจยจะตองมการระบสมมตฐาน โดยทวไปผ ทท าการวจยเชงคณภาพมกจะเหนวาการระบหรอการมสมมตฐานนนเปนสงทไมจ าเปน เนองจากผ วจยเองตองการเกบขอมลอยางละเอยดและเสร ไมตองการใหสมมตฐานใดมาสรางภาระหรอมาตกรอบในการเกบขอมลหรอบดเบอนความสนใจของตนไปจากประเดนอน ตนเองจะไดเกบขอมลตามสภาพความเปนจรงทเกดขนโดยไมตองพะวงกบขอสมมตฐานใดๆ ในทางตรงขามผ ทท าการวจยเชงปรมาณซงไดทบทวนวรรณกรรม จะทราบดวาในเรองทตนเองสนใจนนมตวแปรอะไรบางทส าคญ และจะก าหนดกรอบแนวความคดส าหรบการวจยอยาง

ชดเจน ผ ทท าการวจยเชงปรมาณเหนวาการมสมมตฐานเปนสงจ าเปนและสมควรอยางยงและสมมตฐานแตละขอจะชวยระบวาตองเกบขอมลหรอตวแปรอะไรบาง ท าใหการวจยมทศทางทแนนอนการด าเนนกระบวนการตางๆ ทางดานขอมลนบตงแตเครองมอทใชในการเกบขอมลการปฏบตงานสนาม การวเคราะหและการตความหมายขอมลจะเปนไปอยางมระบบตงแตตนจนจบ ประหยดเวลาและคาใชจาย ขอยตของปญหานอยทการประนอมกน กลาวคอหากผ ทท าการวจยเชงคณภาพยอมรบวา ในการเกบขอมลของตนถงแมวาจะเกบตามสภาพความเปนจรงตางๆ ทเกดขนตนเองจะตองอาศยแนวความคดอยางใดอยางหนงในการมองปญหา แมจะยงไมไดตดสนใจวาจะใชแนวความคดใด ไมวาจะก าหนดไวแนนอนหรอไม การมองปญหาในทศทางใดทศทางหนงของผ วจยเองคอสมมตฐานอยางหนงหรอชดหนงนนเอง จงอาจกลาวไดวาการวจยเชงคณภาพมสมมตฐานในการเกบและการวเคราะหขอมลเชนเดยวกนกบการวจยเชงปรมาณ แตกตางกนเพยงวาในการวจยเชงปรมาณนนสวนใหญจะระบสมมตฐานไวอยางเปนทางการ นอกจากนน หลกจากทผวจยเชงคณภาพไดศกษาประชากรหรอชมชนไปสกระยะหนงแลวจะเหนความสมพนธระหวางปรากฏการณและเหตการณตางๆ ผ วจยเชงคณภาพจะท าการเกบขอมลเพอศกษาในรายละเอยดเกยวกบความสมพนธระหวางตวแปรหรอเหตการณเหลานน ซงเทากบเปนการศกษาตามสมมตฐานทผวจยไดตงขอสงเกตขนระหวางทท าการวจย จงอาจสรปไดวา สมมตฐานเปนสงทจ าเปนและหลกเลยงไมไดส าหรบการวจยไมวาการวจยนนจะเปนการวจยเชงปรมาณ หรอการวจยเชงคณภาพ ความแตกตางของการวจยทง 2 ประเภทคอ การวจยเชงปรมาณสวนใหญมการระบสมมตฐานทตองการทดสอบไวลวงหนาอยางเปนทางการ สวนการวจยเชงคณภาพนนอาจมการระบสมมตฐานไวลวงหนาหรอไมระบไวลวงหนากได แตถงอยางไร ผ วจยเชงคณภาพมกจะมแนวความคดหรอมมมองของตนเองไวลวงหนา ซงแนวความคดเหลานคอสมมตฐานอยางหนงเพยงแตไมมการระบใหชดเจนอยางเปนทางการเทานน(สชาต ประสทธรฐสนธ , 2540 น. 80-89). กรอบแนวความคด (Formulation of Conceptual Framework) การสรางกรอบแนวคด(Formulation of Conceptual Framework) เปนการสรางขอบเขตเชอมโยงแนวคดของงานวจยในแตละเรอง ซงปญหาของงานวจยแตละปญหาจะมสวนในการก าหนดขอบเขตของแนวคดทแตกตางกนออกไป การสรางกรอบแนวคด เปนการสรปโดยภาพรวมใหผ อนทอานรายงานการวจยของเรามองเหนวา งานวจยนนมแนวคดทส าคญอะไรบาง มการเชอมโยงเกยวของกนอยางไร มลกษณะ

ความสมพนธแตละตวแปรเปนเชนไร ซงงานวจยบางเรองกเรยกการเชอมโยงของแนวคดนวา "รปแบบหรอตวแบบ (Model)" กได (ธวชชย วรพงศธร, 2543, น. 233) การสรางกรอบแนวคด เปนการสรางกรอบความคดในสมองของผ วจยโดยแสดงความเชอมโยงเชงความเปนเหต – เปนผลใหเหนเปนกรอบไดอยางชดเจน การสรางกรอบแนวคด เปนขนตอนทผ วจยจะตองน าขอมลจากหลายแหลงมาวเคราะห และสงเคราะห เพอใหไดขอมลทส าคญและเกยวของกบปญหาวจยจรง ๆ มาสรางกรอบแนวคดส าหรบงานวจยนน แหลงขอมลทส าคญ ไดแก ทฤษฎ (Theory) หรอขอสรปเชงประจกษ (empirical generalization) รวมทงขอมลจากสมมตฐาน และงานวจยทเกยวของกบปญหาวจยนน สงส าคญทตองเนนมากกคอ ผวจยจ าเปนตองใชเวลาในการศกษาหาความรในทฤษฎนนๆ ใหลกซงมากพอ ซงจะตองท าความเขาใจทงความหมายของทฤษฎ และขอความทเปน

Conceptual Frameworks

พฤตกรรมการตดสนใจบรโภคสคา และ บรการ

ของประชาชนประเทศไทย

?

?

?

?

?

?

?

อตราการเจรญเตบโตของไก

ตวแปรตน ตวแปรตาม

อาหาร

อากาศ

น า

อนๆ

แนวความคดส าคญของทฤษฎ เขาใจความหมายในขอความและแนวคดทส าคญของสมมตฐาน และเมอผ วจยเขาใจในประเดนทส าคญเหลานดพอแลว กจะสามารถดงเอาแนวความคดทงหมดมาเชอมโยงในเชงเหตและผลใหเปนกรอบไดอยางชดเจน

ทมาของกรอบแนวความคดในการวจย สชาต ประสทธรฐสนธ, 2543 ,น. 64-74ไดอธบายไววา เนองจากการวจย โดยเฉพาะอยางยงการวจยเชงอธบายจ าเปนตองมกรอบแนวความคด ปญหาจงอยทวาผ วจยจะไดมาซงกรอบแนวความคดไดอยางไร กรอบแนวความคดมทมาอย 3 แหลงดวยกน คอ 1. ผลงานวจยทเกยวของ 2. ทฤษฎตางๆ ทเกยวของ 3. แนวความคดของผวจยเอง

ผลงานวจยทเกยวของ หมายถง งานวจยทผ อนไดท ามาแลวในอดตทมประเดนตรงกบประเดนทตองการศกษา หรอมเนอหาสาระพาดพงประเดนหรอมตวแปรบางตวทตองการศกษารวมอยดวย งานวจยทเกยวของดงกลาวนไมจ าเปนตองอยในสาขาวชาทผ วจยศกษาอยเสมอไป อาจจะอยในสาชาวชาอนๆ เชน สาขาสงคมวทยา ประชากรศาสตร เศรษฐศาสตร รฐศาสตร หรอมนษยวทยา หรอสาขาอนใดกไดสดแทแตวา นกวชาการในสาขานนๆ ได มการศกษาในเรองดงกลาวมาแลวหรอไม การเลอกผลงานวจยทจะน ามาใชอางองหรอศกษานน ควรเลอกจากผลงานวจยทมคณภาพเชอถอได เชน (ก) ผลงานทไดดพมพลงในวารสารวชาการตางประเทศหรอบางฉบบในประเทศ และ (ข) วทยานพนธซงแตละสถาบนการศกษาไทยมคณภาพแตกตางกนมาก บางแหงมคณภาพเพยงแครายงานประจ าภาคการศกษาของสถาบนอนเทานน ทงน เพราะนโยบายเกยวกบการท าวทยานพนธของแตละสถาบนการศกษาไมเหมอนกน บางแหงเนนเรองคณภาพ บางแหงเนน เรองขอมลการว เคราะห บางแหงถอเปนเพยงแบบฝกหดวจยเทาน น นอกจากนนคณะกรรมการควบคมวทยานพนธเองในแตละแหงกมนโยบายและด าเนนงานแตกตางกน จงท าใหคณภาพของวยานพนธแตกตางกน ดงนนการจะอางองจากวทยานพนธของสถาบนการศกษาใดในประเทศไทยหรอในตางประเทศควรจะตองระมดระวงเรองคณภาพ ความถกตอง และควรศกษานโยบายเกยวกบการท าวทยานพนธของสถาบนนนๆ นอกจากนนควรพจารณาถงผลงานดานการวจยของกรรมการวทยานพนธดวย ทงน เพราะคณภาพของวทยานพนธขนอยกบความร ความสามารถของกรรมการวทยานพนธเปนสงส าคญ

ในการศกษาผลงานวจยตางๆ ทไดกลาวมาแลวขางตน ผ ทจะท าการวจยควรมงศกษาดวาผ ทไดท าการวจยมาแลวมองเหนวาตวแปรใดมความส าคญหรอไมอยางไรกบปรากฏการณ หรอประเดนทเราตองการศกษา แตทงนไมไดหมายความวา ถานกวจยผนนพบวาตวแปรตวนนไมมความส าคญแลวเราจะตองตดมนทงไป ในทางตรงขามเราอาจจะรกษาตวแปรไว น าเอามาศกษาและวเคราะหเพอยนยนตอไปวา มหรอไมมความส าคญในกลมประขากรทศกษาอย ซงในการน จะตองระบชแจงหาเหตผลโตแยงกบผลงานทไดศกษามาถงความจ าเปนทจะตองน าตวแปรเหลานนมารวมอยในกรอบแนวความคดของการวจย การทบทวนผลงานวจยดงกลาว ยงสามารถท าไดมากเทาใดยงดเทานน เพราะจะท าใหเราไมมองขามตวแปรบางตว ทมผ อนไดพบแลววามความส าคญ หากทบทวนไมเพยงพอ เราอาจจะไมน าเอาตวแปรตวนนมา รวมอยในกรอบแนวความคด ท าใหผลงานวจยของเราไมครบถวนสมบรณอยางทไดตงใจไว นอกจากนนในการเอาตวแปรนนเขามาในกรอบแนวความคดส าหรบการวจย จะท าใหมการทดสอบยนยนวาตวแปรตวนจะมความส าคญจรงหรอไมในกลมประประชากรทศกษาอย แตทส าคญยงคอการทบทวนกรรณกรรมเปนสงบงชทส าคญทสดวาผวจยเปนผรอบรในเรองนนมากนอยเพยงใด ทราบหรอไมวาใครเขาไดท าอะไรกนบางในเรองน ทฤษฎตางๆ ทเกยวของ : นอกจากการศกษาผลงานวจยในอดตแลว เพอใหไดมาซงกรอบแนวความคดทรดกมมเหตมผล ผ วจยควรอยางยงทจะตองศกษาทฤษฎตางๆ ทเกยวของกบประเดนทศกษา ไมวาทฤษฎนนจะอยในสาขาของตนหรอสงคมศาสตรสาขาอน ทงนเพราะไมเพยงแตจะไดตวแปรตางๆ เทานน ยงไดความรเกยวกบความสมพนธระหวางตวแปรกบปรากฏการณทศกษาอยางมเนอหาสาระโดยแท ค าอธบายหรอขอสรปตางๆ ทไดจากการวจยในการวเคราะหหรอสรปผลจะไดมความหนกแนนและเขมขนในเชงทฤษฎ ซงเปนสงทมคณคาทางวชาการและในทางปฏบตมากกวาการวจยทขาดพนฐานทางทฤษฎ ค าวาทฤษฎในทนไมไดหมายถง ความหมายในเชงลบของค าวาทฤษฎ แตหมายถงความรหรอขอสมมตฐานทไดมการทดสอบความถกตองมาแลวถงระดบหนง การศกษาทฤษฎทเกยวของนอกจากจะชใหเหนวาตวแปรใดส าคญและมความสมพนธกนอยางไรแลว ยงท าใหกรอบแนวความคดของการวจยมแนวทางทชดเจนและมเหตมผล แนวความคดของผ วจยเอง : นอกจากการศกษาผลงานวจยและทฤษฎตางๆ ทเกยวของแลว กรอบแนวความคดของผ ทจะวจยยงจะไดมาจากความคดและประสบการณของผ ทจะวจยเองเกยวกบสงทตนตองการศกษา ตวอยางเชน ผ ทจะวจยเคยมประสบการณเกยวกบบทบาทของหวหนาพรรค หวคะแนน และการซอคะแนนในการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร ผวจยอาจใช

ประสบการณดงกลาวอธบายหรอศกษาการไดรบเลอกตงของสมาชกพรรคการเมองแตละคนโดยศกษาบทบาทของหวหนาพรรค หวคะแนน และการซอคะแนนเสยงในการเลอกตงดงกลาว ส าหรบการวจยเชงธรกจการโฆษณาสนคา ผ วจยอาจจะตองค านงถงสงทจะใชในการโฆษณา ชวงเวลาการโฆษณา ความถของการโฆษณา การบรรจหบหอของผลตภณฑ ขนาดสสนของผลตภณฑ จดทแสดงตวผลตในสถานประกอบการตลอดจนราคาของผลตภณฑของตนเมอเปรยบเทยบกบของผผลตคแขง หลกในการเลอกกรอบแนวความคดในการวจย เนองจากปรากฏการณทางสงคมนน สามารถศกษากนไดหลายแงหลายมมแตกตางกน ผลงานวจย บทความทางวชาการ และทฤษฎจงสะทอนลกษณะของการมองปญหาในเรองเดยวกนหรอประเดนเดยวกนในลกษณะทแตกตางกน ผ ทจะท าการวจยจ า เปนตองเลอกแนวความคดทจะใชในการวจยจากแนวความคดตางๆ ทมอยเพอน ามาใชสรางกรอบแนวความคดของตนเองซงตองอาศยหลกบางประการในการเลอก หลกทส าคญในการเลอกกรอบแนวความคด มอยดวยกน 4 ประการคอ 1. ความตรงประเดน 2. ความงายและไมสลบซบซอน 3. ความสอดคลองกบความสนใจ 4. ความมประโยชนเชงนโยบาย

ความตรงประเดน : กรอบแนวความคดทผ จยจะท าวจยควรเลอก จะตองเปนกรอบแนวความคดทตรงกบประเดนของการวจย กลาวคอมความตรงประเดนในดานเนอหาสาระซงพจารณาไดจากเนอหาสาระของตวแปรอสระหรอตวแปรทใชควบคม และระเบยบวธทใชในการศกษา ในกรณทมแนวความคดหลายๆ แนวทตรงกบหวขอเรองทตองการจะศกษา ผ ทจะวจยควรเลอกแนวความคดทตนเองคดวาตรงกบประเดนทตองการศกษามากทสดและหากไมอาจตดสนใจเลอกแนวความคดหลายๆ แนวทตรงประเดนได ผ ทท าการวจยจะตองใชหลกเกณฑอนประกอบ หรอก าหนดแนวความคดของตนขนมา โดยการผสมผสานแนวความคดตางๆ ทมอยแลวเขาดวยกน ความงายและไมสลบซบซอน : กรอบแนวความคดทควรจะเลอก ควรเปนกรอบทงายแกการเขาใจ ไมยงยากซบซอน ถาหากมทฤษฎหลายทฤษฎทจะน ามาใชเปนกรอบแนวความคด ผทจะท าการวจยควรเลอกทฤษฎงายทสดทสามารถอธบายปรากฏการณทตองการศกษาไดพอๆ กน

ความงายและความงดงามของทฤษฎดไดจากจ านวนตวแปรและรปแบบของความสมพนธระหวางตวแปรทมอยในทฤษฎๆ ทงายกวาจะสลบซบซอนนอยกวาทฤษฎทยากมากกวา ความสอดคลองกบความสนใจ : กรอบแนวความคดทจะเลอกใชควรมเนอหาสาระเกยวกบตวแปร หรอความสมพนธระหวางตวแปรทสอดคลองกบความสนใจของผ ทจะท าการวจย เชนในเรองของการศกษาพฤตกรรมการลงคะแนนเสยงเลอกตง หากผ ทจะท าการวจยสนใจทจะศกษาวาดวยจตส านกทางชนชน (Class Consciousness) มความสมพนธอยางไรกบพฤตกรรมการลงคะแนนนนผวจยควรใชกรอบแนวความคดดงกลาวแทนทจะใชกรอบแนวความคดทเกยวกบเรองวธการหาคะแนนเสยงของผสมครรบเลอกตง ซงตนเองไมสนใจมากนก ความมประโยชนเชงนโยบาย : การวจยทางสงคมควรเปนงานวจยทมประโยชนทางดานนโยบายหรอการพฒนาทางสงคม กรอบแนวความคดทจะใชในการวจยจงควรสะทอนลกษณะของพนฐานทางศาสตรและมเนอหาสาระทเปนประโยชนตอนโยบายหรอโครงการพฒนาทางสงคม ผ ทจะท าการวจยจงควรเลอกกรอบแนวความคดทมตวแปรทเปนลกษณะของประชากรหรอตวแปรทเกยวของกบกระบวนการทางสงคม ทงนเพราะเมอเกบขอมลเกยวกบตวแปรเหลาน และน ามาวเคราะห ขอสรปทไดจากการวเคราะหตวแปรเหลานทจะสามารถน ามาใชประโยชนก าหนดเปนนโยบายหรอโครงการพฒนาตางๆ ได ตวอยางของตวแปรทไมมความเปนนโยบายในตวของมนเองคอ อาย และเพศ เพราะทงสองตวแปรนไมสามารถเปลยนแปลงไดดวยการกระท าของรฐหรอของพรรคการเมองโดยการใหความรเกยวกบสทธหนาทของผลเมองด ตวแปรเกยวกบอายและเพศ อาจจะมประโยชนในขนการคดเลอกและการปฏบตการกบกลมประชากรเปาหมายของการใหความรและการฝกอบรม ประโยชนของการเลอกกรอบแนวความคดในการวจย กรอบแนวความคด มประโยชนตอการท าวจยในขนตอนตางๆมากมาย โดยเฉพาะอยางยงในขนตอนการเกบรวบรวมขอมล ขนตอนการออกแบบการวจย ขนตอนการวเคราะหขอมล และขนตอนการตความหมายผลทไดจากการวเคราะหโดยสามารถสรปไดคอ 1. ขนตอนของการเกบรวบรวมขอมล เนองจากกรอบแนวความคดในการวจยท เลอกไดจะชใหเหนถงทศทางของการวจย ประเภทของตวแปร และรปแบบของความสมพนธระหวางตวแปร ผ ทจะท าการวจยตามกรอบแนวความคดดงกลาว จะทราบไดทนทจากสมมตฐานตางๆ ทประกอบเปนแนวความคดวาตนจะตองเกบขอมลหรอตวแปรอะไรบางจากแหลงใด การทราบถงตวแปรหรอขอมลทจะตองเกบ จะชวยใหผ ทจะท าการวจยเลอกวธการทจะใชเกบขอมล เชน จะใชการสงเกต การสงแบบสอบถาม หรอการสมภาษณรายบคคลหรอเปนกลมหรอวธอนใด

(รายละเอยดเกยวกบวธการรวบรวมขอมล ศกษาเพมเตมไดจากบทตอๆไป) แตละวธการเกบขอมลจะไดขอมลทมความถกตองหรอความเชอถอไดไมเหมอนกน ดงนน กรอบแนวความคดจงมประโยชนตามทไดกลาวมาแลวขางตน 2. ขนตอนการออกแบบ กรอบแนวความคดในการวจยมความเกยวของโดยตรงกบการออกแบบการวจย ทงนเพราะแบบของการวจยเกยวของกบการวดตวแปรตามและตวแปรอสระหลกๆ ของโครงการวจย ทงนเพราะแบบของการวจยเกยวของกบการวดตวแปรตามและตวแปรอสระหลกๆ ของโครงการวจย ตวแปรตางๆ ทอยในกรอบของการวจยแตละแนวมความตองการทางดานการวดและการออกแบบการวจยแตกตางกน ตวแปรบางตวอาจตองอาศยการทดลองในการเกบขอมล บางตวอาจตองการเกบของมล 2 รอบหรอมากกวานน ซงวธการตางๆ เหลานลวนแตเกยวของกบแบบของการวจยและการวดตวแปร 3. ขนตอนการวเคราะหขอมล กรอบแนวความคดทเลอกมาไดชใหเหนถงแนวทางในการวเคราะหขอมลวาควรจะวเคราะหแบบใด เพราะกรอบแนวความคดระบลกษณะและรปแบบความสมพนธระหวางตวแปร หรอสมมตฐานเกยวกบความสมพนธระหวาตวแปรไวคอนขางชดเจน ลกษณะหรอรปแบบของการเสนอความสมพนธระหวางตวแปรเปนสงหนงทจะก าหนดเทคนคของการวเคราะหวาควรเปนวธใด เชน หากระบในรปแบบของสมมตฐานทเปนขอความพรรณนา ผ ทจะท าการวจยอาจใชการท าตารางไขวชวยในการทดสอบ หรออาจใชวธการอนทสงกวานนกได หรอหากจะระบความสมพนธในรปแบบของสมการ ผ ทจะท าการวจยอาจตองใชการวเคราะหความสมพนธ (Correlation analysis) หรอการวเคราะหถดถอย (Regression analysis) หรอหากระบความสมพนธระหวางตวแปรตางๆ ในลกษณะของแผนภาพทมเสนเชอมโยงระหวางตวแปร ผวจยอาจใชการวเคราะหระหวางตวแปรตางๆ ในลกษณะของแผนภาพทมเสนเชอมโยงระหวางตวแปร ผ วจยอาจใชการวเคราะหเสนทางความสมพนธ (Path analysis) ได จงอาจกลาวไดวากรอบแนวความคดทเลอกและวธการเสนอกรอบ มความเกยวของโดยตรงกบขนตอนของการวเคราะห เพราะกรอบชวยชใหผ ทจะท าการวจยทราบวาจะใหการวเคราะหวธใด รายละเอยดเกยวกบเทคนคการวเคราะหขอมล ศกษาเพมเตมไดจากบทอนๆ ทเกยวของ 4. ขนตอนการตความหมาย หลงจากทไดใชวธการทางสถตวเคราะหขอมลแลวผ วจยจะตองท าการตความหมายผลทไดจากการวเคราะห กรอบแนวความคดจะใหเนอหาสาระและเหตผลเกยวกบความสมพนธระหวางตวแปร ความสอดคลองระหวางกรอบแนวความคดและผลทไดจาการวเคราะหจะท าใหการตความหมายเปนไปไดอยางราบรน แตหากเกดความไมสอดคลองกนระหวางกรอบแนวความคดและผลทไดจากการวเคราะหจะเกดปญหาในการตความหมายผลท

ได ผวจยจะตองมองหาเหตผลอนมาเสรมผลทไดจากการวเคราะหไมวาจะคดคานกบแนวความคดทไดเสนอไวเปนแนวทางส าหรบการวจยตงแตเดมหรอไม ลกษณะของกรอบแนวคด 1. กรอบแนวความคดกบการวจยเชงพรรณนา : ส าหรบงานวจยบางประเภททมงแตเพยงพรรณนาคณสมบตของปรากฏการณหรอสงทตองการศกษา ซงเรยกวา การวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) การวจยประเภทนจะมแตการระบวา มตวแปรอะไรบางทจะน ามาศกษา เชน ในการวจยเกยวกบพรรคการเมองไทย ผวจยอาจจะศกษาคณสมบตทางดานเศรษฐกจสงคม การศกษาและประเภทของค าขวญทใชหาเสยง ในการวจยเชงธรกจการตลาด เชน การบรโภคสนคาอตสาหกรรมบางประเภท ผ วจยอาจจะตองเกบขอมลเกยวกบคณสมบตของประชากรทส ารวจ ทางดานเศรษฐกจ การศกษา สงคม การรบขาวสารและการตดสนใจตางๆ เกยวกบสนคานนๆ การทผ วจยเกบขอมลเกยวกบตวแปรตางๆ เหลานหากมองในภาพรวมจะสะทอนใหเหนถงแนวความคดของผ วจยทใชในการศกษา แมวาจะไมเขยนออกมาอยางเปนทางการวาเปนกรอบแนวความคดส าหรบการวจย กรอบแนวความคดในลกษณะดงกลาวส าหรบงานวจยประเภทพรรณนาจงเปรยบเสมอนขอบเขตทางดานเนอหาสาระของการวจย ซงจะชอใหเหนวาผ วจยตองท าการเกบตวแปรหรอขอมลอะไรบาง แตเมอไมเขยนออกมาเปนทางการนกวชาการบางคนจงตความไดวาผวจยไมมกรอบแนวความคด 2. กรอบแนวความคดกบการวจยเชงอธบาย : โดยทวๆ ไป กรอบแนวความคดมความหมายกวางมากกวาการระบวามตวแปรอะไรบางทจะใชในการวจย กลาวคอ กรอบแนวความคดจะตองระบวามตวแปรอะไรบาง และตวแปรเหลานมความสมพนธกนอยางไร กรอบแนวความคดในลกษณะดงกลาวน มค วามส าคญมากส าหรบการวจยประเภทอธบาย (Explanatory research) เนองจากการวจยเชงอธบาย มจดมงหมายทจะอธบายการเกดขนหรอการเปลยนแปลงเชงสาเหตและผลของปรากฏการณทตองการศกษา การมกรอบแนวความคดดงกลาวในการวจยเชงอธบายส าคญมาก ทงนเพราะการศกษาในเรองเดยวกนมทฤษฎตางๆ หรอแนวคดในการมองปญหามากมายหลายรปแบบ ดงนนหวขอปญหาและประเดนของการวจยแตกตางกนได การระบกรอบแนวความคดจงเปนการชวยใหนกวจยเองและผ อนไดทราบวาผ วจยมแนวคดอยางไรเกยวกบสงทตองการศกษาและคดว าอะไรสมพนธกบอะไรในรปแบบใดและทศทางใด ความมพนฐานเชงทฤษฎของกรอบแนวความคด : ลกษณะทส าคญของกรอบแนวความคด ไมวาจะเปนกรอบแนวความคดของการวจยเชงพรรณนาหรอเชงอธบาย คอความมพนฐานเชงทฤษฎ กลาวคอตวแปรแตละตวทจะเลอกเขามาศกษาจะตองมพนฐานทางทฤษฎความ

มเหตมผลวามความสมพนธหรอเกยวของกบสงทตองการศกษา มใชแตเปนการสมเลอกตามยถากรรม การมพนฐานทางทฤษฎของกรอบแนวความคดหมายความวา ในเรองทศกษามทฤษฎตางๆ ทจะพยายามอธบายถงลกษณะอะไรบางทส าคญๆ ของปรากฏการณ ตวแปรส าคญอะไรบางทอธบายการเกดขนหรอการเปลยนแปลงของปรากฏการณ ตวแปรตางๆทเลอกมาจากทฤษฎเหลานเรยกไดวามพนฐานทางทฤษฎ ขอสงสยทตามมา คอ ท าไมตวแปรตางๆ ในกรอบแนวความคดจงตองมพนฐานทางทฤษฎ ค าตอบคอในวงการศกษา สงทส าคญ คอการเพมพน ปรบปรง ความรทมอยใหมมากขนและถกตองมากขน การทตวแปรในกรอบแนวความคดมพนฐานทางทฤษฎตางๆ ในอดตจะชวยเพมพนความรทมอยแลวใหถกตองสมบรณมากขน เพราะจะไดทดสอบทฤษฎทระบถงตวแปรนนๆ วาถกตองหรอไม หรอมเงอนไขอะไรบาง สงทส าคญไมนอยของการมพนฐานทางทฤษฎของกรอบแนวความคดและตวแปร คอการชวยตความหมายผลทไดจากการวจย การวจยมใชมงแตการหาตวเลขมายนยนเทานน ยงมงทจะอธบายความสมพนธอยางมเหตผล ซงจะไดจากทฤษฎตางๆ ทผ วจยน ามาใชหรอจากแนวความคดเชงทฤษฎของผ วจยเองความสมพนธระหวางสาเหต การเปลยนแปลงและผลกระทบทมตอประชากรในระดบครวเรอน กรอบแนวความคดและสมมตฐาน : จากการทบทวนผลงานวจยและจากทฤษฎทเกยวของ ผ ทจะท าการวจยจะไดสมมตฐานตางๆ ทจะใชในการวจย สมมตฐานเหล านระบความสมพนธระหวางตวแปรในลกษณะทเปนขอๆ หากผ ทจะท าการวจยน าเอาสมมตฐานตางๆ เหลานมารวมกนใหมระบบ มความเชอมโยงกนจะไดสงทเรยกวากรอบแนวความคดส าหรบการวจย ในทางกลบกนกลาวไดวาถาผ วจยสามารถก าหนดกรอบแนวความคดส าหรบการวจยได ผวจยกสามารถทจะตงสมมตฐานได โดยน าเอากรอบแนวความคดนนมาแจกแจงเปนขอๆ โดยทแตละขอจะระบความสมพนธระหวางตวแปรทเกยวของกนไวอยางชดเจน

ตวอยางของกรอบแนวความคด ตวอยางท 1 โครงการศกษาผลกระทบของการปลกสรางสวนปาในประเทศไทยทมตอภาวะเจรญพนธและการตายของเดก (สชาต ประสทธรฐสนธ , 2540 น. 66-67 อางองใน สชาต ประสทธรฐสนธ, พสฎฐ ศกรยพงศ และคณะ) ซงคณะผ วจยไดท าการเสนอกรอบแนวความคดโดยวธการพรรณนาควบคไปกบการใชภาพดงน ความสมพนธระหวางสาเหต การเปลยนแปลงและผลกระทบดานประชากรระดบชมชนเนองจากโครงการปลกสวนปา

ภาพท 5.1 กรอบแนวความคดผลกระทบของการปลกสรางสวนปาในประเทศไทยทมตอภาวะเจรญพนธและการตายของเดก

ทมา : ดดแปลงมาจากสชาต ประสทธรฐสนธ. (2540). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร(พมพครงท 10). กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเชยง

การไดรบประโยชนดาน ตางๆจากโครงการสรางสวนปา *การวาจางงาน *การใชประโยชนทดน *การมไฟฟาใช *การบรการน าดมน าใช *การรกษาพยาบาล *การคมนาคม *การศกษา การพฒนาทเกดขนจากโครงการอน *การคมนาคม *การศกษา *การสาธารณสข

การเปลยนแปลงใน *รายไดตอครวเรอนหรอตอคน *กจกรรมในการประกอบอาชพ *การใชแรงงานของสมาชกในครวเรอนรวมถงการใชแรงงานสตรและเดก โดยพจารณาจากจ านวนกจกรรม และการใชเวลาวาง *รปแบบการใชประโยชนทดน *เทคโนโลยการเกษตรและผลผลตจาการเกษตรกรรม *อนๆ

*ภาวะ การตายของทารกและเดก *ภาวะเจรญพนธ *การยายถน *ตวแปรอนๆดานประชากร

เหต (Cases) ผล (Effect) ผลกระทบ (Impact)

ความสมพนธระหวางสาเหต การเปลยนแปลงและผลกระทบดานประชากรระดบชมชน เนองจากโครงการปลกสวนปา

ภาพท 5.2 กรอบแนวคดความสมพนธระหวางสาเหต การเปลยนแปลงและผลกระทบดานประชากรระดบชมชน เนองจากโครงการปลกสวนปา ทมา : ดดแปลงมาจากแปลงมาจากสชาต ประสทธรฐสนธ. (2540). ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร(พมพครงท 10). กรงเทพฯ : โรงพมพเลยงเชยง ตวอยางท 2 “โครงการวจยน มงทจะศกษาผลกระทบทงทางตรงและทางออมจากโครงการปลกสรางสวนปาทมตอปรากฏการณดานประชากรในเขตพนทโครงการ แผนภม แสดงความสมพนธระหวางโครงการปลกสรางสวนปา ลกษณะเศรษฐกจสงคม และลกษณะประชากรทศกษาในระดบครวเรอนและระดบชมชนตามล าดบ โดยมแนวความคดในการศกษาดงน” โครงการปลกสรางสวนปามความสมพนธตอการพฒนาชนบท และการพฒนาเศรษฐกจของชาตในหลายลกษณะ เชน กอใหเกดการวาจางแรงงานในพนทปลกสรางสวนปาชวยบรรเทาปญหาการใชประโยชนทดน โดยการพฒนาการเกษตรและระบบการถอครองทดนในรปแบบใหมดวยการจดทดนส าหรบทอยอาศย บรการดานน าใช ไฟฟา ถนน โรงเรยน และการใหบรการรกษาพยาบาล ดงนนสมมตฐานในการศกษาครงน ไดคาดวาโครงการปลกสรางสวนปาจะมผลตอการเปลยนแปลงรายไดของครวเรอน ภาวะรปแบบการเขารวมแรงงานของชาย หญง และเดก การเปลยนแปลงโครงสรางดานอาชพในชนบท การเปลยนแปลงผลผลตดานการเกษตร การ

การรวมโครงการปลกสรางสวนปา

โครงการพฒนาอนๆในชมชน

การเปลยนแปลง *โครงสรางการประกอบอาชพ รายไดของหมบานตอคน สดสวนการเขารวมแรงงานจ าแนกตามอายและเพศ *รปแบบการใชประโยชนทดนของชมชน

การเปลยนแปลง *ภาวะ การตายของเดก *ภาวะเจรญพนธ *ภาวะ การยายถน

เหต (Cause) ผล (Effects) ผลกระทบ (Impact)

เปลยนแปลงรปแบบการใชประโยชนทดน ตลอดจนภาวะอนามยสงแวดลอม การเปลยนแปลงดงกลาวคาดวาจะมผลตอการเปลยนแปลงดานขนาดครอบครวทคาดหวง การวางแผนครอบครว ภาวะเจรญพนธ และภาวะ การตายของเดก เนองจากการเปลยนแปลงดานประชากรมไดเปนผลของโครงการพฒนาโครงการใดโครงการหนง แตอาจเปนผลรวมของโครงการพฒนาหลายๆ โครงการได ดงนนในการศกษาผลกระทบของโครงการปลกสรางสวนปาจงจ าเปนตองควบคมหรอจ าแนกผลกระทบทเกดขนจากโครงการพฒนาอนๆ ทจะมผลตอการเปลยนแปลงดานประชากรดวย ดงนนจงจ าเปนตองน าโครงการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอนๆ นอกเหนอจากโครงการปลกสรางสวนปามาพจารณาศกษาดวย

ตวอยางท 3 เปนงานวจยทศกษาพฤตกรรมการเปดรบสอมวลชนกบความรและทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 ของนสตนกศกษามหาวทยาลย( ฐต วทยสรณะ,2543, น. 170-171) “โดยโครงการวจยนแสดงใหวาลกษณะทางประชากรศาสตรของนกศกษาจะมความสมพนธกบการเลอกเปดรบขาวสารจากสอสารมวลชน ในขณะเดยวกนการเปดรบขาวสารจากสอมวลชนกมความสมพนธกบความร ทศนคตและการเขามสวนรวมทางการเมองของนกศกษา รวมทงความรทางการเมองมความสมพนธกบทศนคตทางการเมอง และทศนคตทางการเมองมความสมพนธกบการเขามสวนรวมทางการเมองของนกศกษาดวย ดงนนสอมวลชนจงมบทบาทส าคญในการน าเสนอขาวสารตางๆ ไปเผยแพรเพอใหนกศกษาไดรบทราบวาขณะนในสงคมมปญหาอะไร เมอนกศกษาไดรบทราบขาสารนนๆ ยอมกอใหเกดทศนคตและเกดพฤตกรรม ซงมลกษณะสมพนธกนเปนลกโซโดยเปนทยอมรบกนวา การสอสารมบทบาทส าคญในการท าใหโครงการตางๆบรรลผลส าเรจตามทตงเปาหมายไว การรณรงคใหนกศกษา มสวนรวมสงเสรมการปกครองระบอบประชาธปไตย กตองอาศยการสอสารเปนเครองมอส าคญในการเพมพนความร สรางทศนคตทดและเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทเหมาะสม โดยผานสอชนดตางๆไปยงกลมนกศกษาเปาหมายทตองการ”

ภาพท 5.3 กรอบแนวคดพฤตกรรมการเปดรบสอมวลชนกบความรและทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 ของนสตนกศกษามหาวทยาลย ทมา : ดดแปลงมาจาก ฐต วทยสรณะ (2543). การเปดรบขาวสารจากสอสารมวลชนกบความร ทศนคต และการเขามสวนรวมทางการเมองของนกศกษามหาวทยาลย. นเทศศาสตรปรทศน วารสารวชาการ คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยรงสต.ปท 4 ฉบบท 1(มนาคม 2543), น.170

ตวอยางท 4 เปนงานวจยทศกษาพฤตกรรมการเปดรบสอมวลชนกบความรและทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ.2540 “จากกรอบความคดในการวจย จะเหนไดวาลกษณะทางประชากรของนสตนกศกษาจะมความสมพนธกบพฤตกรรมการเปดรบสอมวลชน ความรและทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 ในขณะเดยวกนพฤตกรรมการเปดรบสอมวลชนกมความสมพนธกบ ความร และทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 รวมทงความรทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 มความสมพนธกบทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 ดงนนสอมวลชนจงมความส าคญในการน าเสนอขาวสารตางๆเกยวกบบทบญญตของรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 ไปเผยแพรเพอใหนสตนกศกษาไดรบทราบวาขณะนไดมการน าบทบญญตตางๆ ดงกลาวมาบงคบใชเพอกอใหเกดการ ปฏรปทางการเมองทพงประสงค เมอนสตนกศกษารบทราบขอมลขาวสารนนๆ ยอมกอไหเกดความร และทศนคต ซงมความสมพนธกนเปนลกโซ โดยเปนทยอมรบกนวา การสอสารมบทบาทส าคญในการท าใหโครงการตางๆบรรลผลส าเรจตามทตงเปาหมายไว ดงนนการรณรงคใหนสตนกศกษามสวนรวมในการสงเสรมการปกครองระบอบประชาธปไตยโดยเฉพาะอยางยงในประเดนการ ปฏรปทางการเมองนนตองอาศยการสอสารเปนเครองมอส าคญในการเพมพนความร สราง

ลกษณะทางประชากรศาสตรของนกศกษา เพศ อาชพของบดา-มารดา ฐานะทางเศรษฐกจของครอบครว รายไดเฉลยตอเดอนทไดรบ

การเปดรบขาวสารจากสอสารมวลชน

โทรทศน หนงสอพมพ วทย

ความรทางการเมอง

ทศนคตทางการเมอง

การเขามสวนรวมทางการเมอง

ทศนคตทด กอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมไปในทางทเหมาะสมในอนาคต โดยผานสอมวลชนประเภทตางๆ ไปยงกลมนสตนกศกษาเปาหมายทตองการ” ภาพท 5.4 กรอบแนวคดพฤตกรรมการเปดรบสอมวลชนกบความรและทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ.2540 ทมา : ดดแปลงมาจาก ฐต วทยสรณะ (2543). พฤตกรรมการเปดรบสอมวลชนกบความรและทศนคตทมตอรฐธรรมนญฉบบประชาชน พ.ศ. 2540 ของนสตนกศกษามหาวทยาลย. นเทศศาสตรปรทศน วารสารวชาการ คณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยรงสต.ปท 5 ฉบบท 2(พฤศจกายน 2543-กมภาพนธ 2544), น.138

ลกษณะทางประชากรของนสตนกศกษา - เพศ - คณะวชาทสงกด - อาชพของบดาและมารดา - ฐานะทางเศรษฐกจของ

ครอบครว - รายไดเฉลยตอเดอนทไดรบ

พฤตกรรมการเปดรบสอมวลชน - โทรทศน - หนงสอพมพ - วทย

ความรทมตอรฐธรรมนญ ฉบบประชาชน พ.ศ.2540

ทศนคตทมตอรฐธรรมนญ ฉบบประชาชน พ.ศ. 2540

ภาพท 4.5 กรอบแนวคดเกณฑในการจดความเปนเลศในสถาบนอดมศกษาในทศนะของผบรหารสถาบนอดมศกษา ภาพท 5.5 กรอบแนวคดเกณฑในการจดความเปนเลศในสถาบนอดมศกษาในทศนะของผบรหาร

สถาบนอดมศกษา ท มา : ดดแปลงมาจาก บญ รอด วฒ ศาสตร. (2537).เกณฑในการจดความเปนเลศในสถาบนอดมศกษาในทศนะของผ บ รหารสถาบนอดมศกษา. วารสารวชาการ สมาคมสถาบนอดมศกษาเอกชนแหงประเทศไทย. ปท 1 ฉบบท 1(พฤศจกายน 2537), น.45 ตวอยางท 5 เปนงานวจยทศกษาเกณฑในการจดความเปนเลศในสถาบนอดมศกษาในทศนะของผบรหารสถาบนอดมศกษา(บญรอด วฒศาสตรกล,2537,น.44-45)โดยในการศกษามวตถประสงคโดยสรปคอ(1) อนดบความส าคญของภารกจหลกของสถาบนอดมศกษา (2) อนดบความส าคญขององคประกอบความเปนเลศทางการศกษาโดยภาพรวม เปนตน จากกรอบแนวคดในตวอยางท 3 ความเปนเลศทางการศกษาของสถาบนอดมศกษาเอกชน (ตวแปรตาม) จะดหรอไมขนอยกบปจจยทมอทธพล 10 ปจจย (ตวแปรตน) คอ (1)การบรหารและการจดการทวไปของคณะหรอภาควชา (2)หลกสตรทใชในการเรยนการสอน (3)คณภาพของอาจารย (4)คณภาพของนกศกษา (5)อปกรณการเรยนการสอน (6)อาคาร สถานท และบรเวณ (7)หองสมด (8)กจการนกศกษา (9)การประชาสมพนธ และ (10)การวจยและการสรางผลงานทางวชาการ

องคประกอบความเปนเลศทางการศกษา - การบรหารและการจดการทวไปของคณะหรอภาควชา - หลกสตรทใชในการเรยนการสอน - คณภาพของอาจารย - คณภาพของนกศกษา - อปกรณการเรยนการสอน - อาคาร สถานท และบรเวณ - หองสมด - กจการนกศกษา - การประชาสมพนธ - การวจยและการสรางผลงานทางวชาการ

ความเปนเลศทางการศกษาของสถาบนอดมศกษาเอกชน

การพฒนาดชนคณภาพดานวชาการ

ภาพท 5.6 กรอบแนวคดการพฒนาดชนบงชคณภาพดานวชาการของมหาวทยาลยเอกชน

ทมา : ดดแปลงมาจาก จ าเรญรตน เจอจนทร. (2543). การพฒนาดชนบงชคณภาพดานวชาการของมหาวทยาลยเอกชน.วารสารวชาการ มหาวทยาลยวงษชวลตกล ฉบบท 1(สงหาคม 2543),น.49

ดชนบงชคณภาพดานผลผลต

บณฑตทจบการศกษา

อปกรณและทรพยากรทใชในการสนบ สนนการเรยนการสอน

อาคารสถานท

อาคารสถานท

ดชนบงชคณภาพดานปจจยน าเขา ดชนบงชคณภาพดานกระบวน การผลต

นกศกษา การเรยนการสอน

อาจารย การวจย

หลกสตร การรกษามาตรฐาน

อปกรณและทรพยากรทใชในการสนบสนนการเรยนการสอน

อาคารสถานท

การบรหารจดการและการควบคมคณภาพ

นกศกษา

นกศกษา

อาจารย

อาจารย

อปกรณและทรพยากรทใชในการสนบ สนนการเรยนการสอน

หลกสตร

หลกสตร

ตวอยางท 6 เปนงานวจยทศกษาการพฒนาดชนบงชคณภาพดานวชาการของมหาวทยาลยเอกชน (จ าเรญรตน เจอจนทร,2543,น. 48-49) โดยในการศกษาครงนมวตถประสงคคอ (1) เพอสรางดชนบงชคณภาพดานวชาการในมหาวทยาลยเอกชน และ(2) เพอพฒนาดชนบงช คณภาพดานวชาการในมหาวทยาลยเอกชน จากกรอบแนวคดในตวอยางท 4 ดชนบงชคณภาพดานวชาการในมหาวทยาลยเอกชน (ตวแปรตาม) จะดหรอไมขนอยกบปจจยทมอทธพล 3 ปจจย (ตวแปรตน) คอ (1) ดชนบงชคณภาพดานปจจยน าเขา ไดแก นกศกษา อาจารย หลกสตร อปกรณและทรพยากรทใชในการสนบสนนการเรยนการสอน และอาคารสถานท (2) ดชนบงช คณภาพดานกระบวนการผลต ไดแก การเรยนการสอน การวจย การรกษามาตรฐานการน าเขา และการบรหารจดการและการควบคมคณภาพของปจจยน าเขา และ(3) ดชนบงชคณภาพดานผลผลต ไดแกบณฑตทจบการศกษา มคณสมบตทพงประสงคดานพทธ พสย จตพสย และทกษะการปฏบต

ค าถามทายบท

1. จงอธบายความหมายของตวแปรและลกษณะคาเปลยนแปลงของตวแปรวามเปนอยางไร 2. จงบอกประเภทและลกษณะของตวแปรแตละประเภทวาเปนอยางไร 3. จงอธบายความหมายของสมมตฐานเปนอยางไร 4. จงอธบายประเภทของสมมตฐานในแตละลกษณะวามลกษณะเปนเชนไร 5. จงบอกลกษณะของสมมตฐานทดและไมดมาพอสงเขป