บทที่ 5...

บทท 5 หลกปฏบตดานอาหารในภาวะตางๆ

รายวชา : 4072801 โภชนศาสตรสาธารณสข (Public Health Nutrition)

ผสอน: อาจารยธนชพร มลกะบตร

1

เนอหาประจ าบท

1. หลกปฏบตดานอาหารในภาวะปกต

2. หลกปฏบตดานอาหารส าหรบกลมเสยงตอการเกดโรค

3. หลกปฏบตดานอาหารส าหรบผปวยเพอบ าบดโรค

2


3


ขอปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทดของคนไทย

(โภชนบญญต 9 ประการ)

4

1. กนอาหารใหครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลายและหมนดแลน าหนกตว 2. กนขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางม อ 3. กนพชผกใหมาก และกนผลไมเปนประจา 4. กนปลา เน อสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจา 5. ดมนมใหเหมาะสมตามวย 6. กนอาหารทมไขมน อาหารประเภททอด ผด และแกงกะทแตพอควร 7. หลกเลยงการกนอาหารรสหวานจด และเคมจด 8. กนอาหารทสะอาด ปราศจากสารปนเปอน 9. งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล

1. หลกปฏบตดานอาหารในภาวะปกต (ตอ)

5

1.1 กนอาหารใหครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลายและหมนดแลน าหนกตว

• การรบประทานอาหารใหครบทกหม และมการเปลยนชนดอาหารใหมความหลากหลายเพอใหไดรบสารอาหารอยางทเพยงพอกบความตองการของรางกาย จะชวยสงเสรมใหรางกายเจรญเตบโต และมสขภาพแขงแรงได

• การควบคมน าหนกตว 1. เดกชายและหญงทมอายตากวา 18 ป จะใชการเปรยบเทยบทองกบ

เกณฑน าหนกตามวย และสวนสงของกรมอนามย กระทรวงสาธารณสข 2. ผใหญท งชาย-หญง ทมอายต งแต 18 ป ข นไป จะใชองตามเกณฑท

คานวณไดจากสตรคานวณดชนมวลกาย ดงน

ดชนมวลกาย (Body Mass Index: BMI) = น าหนก (กโลกรม)/สวนสง2 (เมตร)


6


7

• ขาวทควรเลอกบรโภค คอ ขาวซอมมอ/ขาวกลอง เพราะใหสารอาหารมากกวาขาวขดขาว

• ผลตภณฑจากขาว หรอเมลดธญพช ซงมกจะอยในรปแปงทผานการแปรรป เชน ขนมปง เสนกวยเตยว ขนมจน และบะหม เปนตน อาหารจาพวกน จดเปนแปงทใหพลงงานประเภทหนง แตจะมคณคาทางอาหารทนอยกวาขาว

• ผลตภณฑจากแปงสวนมากจะใหพลงงานมาก และมสารอาหารอนนอย การรบประทานมาก และตอเนองเปนเวลานาน มกทาใหเสยงตอภาวะโรคอวนไดงาย

1.2 กนขาวเปนอาหารหลก สลบกบอาหารประเภทแปงเปนบางม อ


8

• พชผก และผลไมชนดตางๆ จดเปนแหลงวตามน และแรธาตทสาคญ รวมถงสารอนๆ ทมประโยชนตอรางกาย เชน ใยอาหาร ชวยในการขบถาย ชวยดดโคเลสเตออล และสารพษบางชนดออกจากรางกาย

• สาหรบผลไมบางชนดอาจมน าตาลสงทอาจเสยงตอโรคอวนได เชน นอยหนา ลาไย มงคด จงควรรบประทานเปนบางคร งตามฤดกาลหรอรบประทานหลงอาหารหรอรบประทานเปนอาหารวางกเพยงพอ

• กอนรบประทานผกและผลไม ตองลางผกและผลไมใหสะอาดทกคร ง

• กนผกตามฤดกาล เนนกนผกพ นบานประจา ผกปลอดภยสารพษ (ถามโอกาส) และกนผกสดแทนผกแปรรป

1.3 กนพชผกใหมาก และกนผลไมเปนประจา


9

• อาหารจาพวกเน อปลา เน อสตว ไข ถวชนดตางๆ ถอเปนแหลงอาหารประเภททมโปรตน ชวยสรางเสรมการเจรญเตบโตของรางกาย และชวยซอมแซมเน อเยอทซกหรอ และสามารถปรบเปลยนเปนสารใหพลงงานได

• เน อปลาจะมองคประกอบของโปรตนมากกวาเน อสตว และเปนเน อทรางกายสามารถยอยงายกวา เนองจากปลามอตราการเจรญเตบโตทรวดเรว มองคประกอบของกรดไขมนทจาเปน เชน โอเมกาชนดตางๆ รวมถงกระดกปลาทเปนแหลงแคลเซยมสาคญทสามารถบรโภคพรอมเน อปลาได

1.4 กนปลา เน อสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจา


10

• เน อสตวสวนใหญเปนสารประเภทโปรตน และไขมน หากรบประทานอาหารประเภทน ควรเปนเน อทไมตดมนหรอตดมนนอย

• ไข เปนแหลงอาหารทมสารอาหารครบเกอบทกชนด โดยเฉพาะสารอาหารจาพวกโปรตนทพบมากทสด โดยเฉพาะในไขขาว รองลงมา ไดแก ไขมน แรธาต และวตามน แตเนองจากไขแดงมโคเลสเตอรอลสงจงควรรบประทานใหพอเหมาะ และใหนอยกวาไขขาว

• เมลดธญพชประเภทถว และผลตภณฑจากถว จดเปนแหลงทมโปรตนมากกวาพชชนดอนๆ โดยควรกนสลบกบเน อสตวซงจะชวยใหรางกายไดรบโปรตนมากยงข น

1.4 กนปลา เน อสตวไมตดมน ไข และถวเมลดแหงเปนประจา


11

• เปนแหลงแคลเซยม และฟอสฟอรสใหกระดกและฟนแขงแรง มโปรตน วตามน และแรธาต

• เนนการดมนมรสจด หากมน าหนกเกนหรออวน ควรดมนมจดพรองมนเนยหรอไมมไขมน หลกเลยงการดมนมปรงแตงรสทกชนด

• นมจากพช เชน นมถวเหลอง นมขาวโพด เปนตน จดเปนแหลงอาหารทใหโปรตนเหมอนกน แตจะมโปรตน และแรธาตทนอยกวา ดงน น จงควรดมเปนคร งคราวสลบกบการดมนมจากสตว

• โดยทวไปหญงต งครรภ เดกวยเรยน และเดกวยรนควรดมนมวนละ 2-3 แกว สวนวยอนๆควรดมวนละ 1-2 แกว

1.5 ดมนมใหเหมาะสมตามวย


12

• ไขมนใหพลงงานสงกวาคารโบไฮเดรตและโปรตนในปรมาณเทากน ไขมนไดมาจากสตวและพช เปนสารอาหารทรางกายตองการ สาหรบชวยดดซมวตามนทลาไส

• หลกเลยงอาหารประเภททอดและผด อาหาร ตม นง ยาง มไขมนนอยกวา

• ใชน ามนพชปรงอาหาร แทนน ามนจากสตว

• ไขมนสตว และกะท เพมโคเลสเตอรอลในรางกาย

1.6 กนอาหารทมไขมน อาหารประเภททอด ผด และแกงกะทแตพอควร


13

• อาหารรสหวานจด ไดแก ขนมหวาน ลกอม ลกกวาด ผลไมกวน ผลไมแชอม ตลอดจนเครองดม ท งหวาน น าอดลม ชา กาแฟ และนมปรงแตงรส อาจใชสารแทนน าตาล แทนการใชน าตาลทราย

• รสเคมในอาหารเกดจากการเตมเกลอ หรอผลตภณฑทมเกลอผสม เชน น าปลา เตาเจ ยว ซอสหอย เปนตน อาหารประเภทเน อทมความเคมสง ไดแก เน อตากแหง ปลาตากแหง เน อทอด ไขเคม ปลารา ปลาเคม เปนตน สวนอาหารประเภทผก และผลไมทมความเคมสง ไดแก ผกดอง และผลไมดอง

1.7 หลกเลยงการกนอาหารรสหวานจด และเคมจด


14

• สารปนเปอนในอาหาร หมายถง สารทปนเปอนในอาหารท งทเปนสารอนทรย และสารอนนทรย รวมถงจลนทรยททาใหเกดโรคในรางกายทเกดปนเปอนในข นตอนการผลต การขนสง และการเกบรกษา

• หลกเลยงการกนอาหารจากสถานทปรงประกอบอาหารทไมถกสขลกษณะ

• หลกเลยงการกนอาหารทเตมสารปรงแตงทไมไดมาตรฐาน เชน การใสสยอมผาทมากเกนไป หรอการเตมสารเคมอนตรายลงในอาหารเพอถนอมอาหาร เชน บอแรกซ สารฟอกขาว ฟลอมาลน เปนตน

• เพอความปลอดภย ควรเลอกซ ออาหารสดจากแหลงทจาหนายสะอาด เชอถอได บรโภคอาหารทปรงสก เกบในภาชนะทสะอาดปราศจากการปนเปอน

1.8 กนอาหารทสะอาด ปราศจากสารปนเปอน


15

• เครองดมหรออาหารทมแอลกอฮอล หมายถง เครองดมหรออาหารทมสวนผสมหรอมองคประกอบของแอลกอฮอลทไดจากการหมกหรอการผสมปรงแตงทกชนด ซง เชน เหลา เบยร ไวน สาโท ขาวหมาก เปนตน

• การงดหรอลดหรอรบประทานเครองดมแอลกอฮล ในปรมาณทพอเหมาะมสวนสาคญทาใหรางกายมสขภาพแขงแรง ปราศจากปจจยเสยงจากโรคแทรกซอนตางๆ

1.9 งดหรอลดเครองดมทมแอลกอฮอล

2. หลกปฏบตดานอาหารส าหรบ กลมเสยงตอการเกดโรค

16

1. กลมเสยงตอภาวะโภชนการเกน

2. กลมเสยงตอภาวะขาดสารอาหาร

ทมาของภาพ: https://previews.123rf.com https://cdn2.vectorstock.com/i/1000x1000/00/56/unhealthy-lifestyle-man-vector-5660056.jpg


17

กลมเสยงตอภาวะโภชนาการเกน ต งแตวยทารก เดกเลก วยเรยน วยรน วยผใหญ

2.1 หลกปฏบตดานอาหารสาหรบกลมเสยงตอภาวะโภชนการเกน

2.1.1 หลกปฏบตเพอปองกนภาวะโภชนาการเกน

1) วยทารก

• เนนการกนนมแมต งแตแรกเกด อยางนอย 6 เดอน

• หลกเลยงการใหทารกดมนมผสม

• เมอเรมอาหารตามวย ควรเนนใหบรโภคอาหารทหลากหลาย มประโยชน สงเสรมการกนผกและผลไม

2. หลกปฏบตดานอาหารส าหรบกลมเสยงตอการเกดโรค (ตอ)

18



2) วยเรยนและวยรน

• ปลกฝงบรโภคนสยทด หลกเลยงการใหเดกกนขนมกรบกรอบ น าอดลม น าหวาน และลกอม

• เมอเขาสวยรน เนนการกนอาหารใหเพยงพอในหนงวน และเนนการออกกาลงกายอยางสมาเสมอ อยางนอยวนละ 30 นาท

• งดกจกรรมทไมขยบรางกาย เชน ดโทรทศน เลนมอถอ เลนเกมส เปนตน


19



3) วยผใหญ

• บรโภคอาหารใหไดพลงงานพอเหมาะและสมดลกบกจกรรมททาในแตละวน

• กนอาหารใหเปนเวลา ครบ 3 ม อ

• และออกกาลงกายสมาเสมออยางนอยวนละ 30 นาท


20


2.1.2 หลกปฏบตดานอาหารในผทมภาวะโภชนาการเกน

• หลกการลดหรอควบคมน าหนก คอ ใหรางกายไดรบพลงงานนอยกวาทตองการใช พรอมท งพยายามใชพลงงานสวนเกนทเกบสะสมอยในรปของไขมนใหมากทสด

• เนนการควบคมการบรโภคอาหาร การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร และการออกกาลงกาย


21



1) การควบคมการบรโภคอาหาร

บรโภคอาหารใหครบ 5 หม และหลากหลายในแตละหม

เลอกอาหารทใหพลงงานตา

ลดปรมาณอาหารทบรโภคแตละม อโดยไมจาเปนตองงดอาหารม อใดม อหนง

เลอกขาวกลอง ผกและผลไม เพอเพมใยอาหารและชวยใหอมไดนาน


22




หลกเลยงอาหารทมไขมนสง เชน หนงเปด หนงไก หมสามช น ขาหม อาหารทอดทอมน ามน อาหารทมกะท เปนตน

หลกเลยงอาหารทมรสหวานจด ขนมหวาน เครองดมทมรสหวาน ลกกวาดลกอม

ดดแปลงการประกอบอาหารเปนการตม ตน นง อบ ยาง แทนการทอดหรอผดทใชน ามนมากเพอลดพลงงานในอาหาร

ทาการบนทกชนดและปรมาณอาหารทบรโภคทกม อตดตอกน 3 - 7 วน จะชวยใหเหนวาในแตละม อแตละวน บรโภคอะไรบาง มากนอยเพยงใด เพอเปนการวางแผนในการปรบลดปรมาณอาหาร


23




สาหรบเดก การลดน าหนกจะแตกตางจากผใหญ เพราะเดกยงมการเจรญเตบโตพอแมและผปกครองจงตองใหความสาคญในเรองของการชวยจดหรอเตรยมอาหารใหกบเดก

สวนวยรน ทอวนมากควรลดน าหนกใหพอเหมาะกบสวนสง


24



2) การปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหาร

ผทตองการลดน าหนก ตองปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคอาหารของตนโดยคอยๆลดปรมาณอาหารทบรโภคลง พรอมการเลอกอาหารตามทแนะนา

การปรบเปลยนพฤตกรรมตองใชเวลาและความจรงจงของผทตองการลดน าหนก

สงสาคญคอครอบครวและผใกลชดมสวนชวยในการใหคาแนะนาและเปนกาลงใจทด


25



3) การออกกาลงกาย

การลดน าหนกทดและไดผล คอ การออกกาลงกายควบคไปกบควบคมอาหาร

หากไมเคยออกกาลงกายมากอนควรคอยเปนคอยไป

การออกกาลงกายในแตละชวงใชเวลาประมาณ 15 - 45 นาท เมอเรมเหนอยจงพก แตละวนควรออกกาลงกายประมาณ 1 ชวโมง และตองทาอยางจรงจง น าหนกตวจะลดลงประมาณสปดาหละ 0.5 - 1 กโลกรม

สงสาคญคอความต งใจและอดทนคอยทาคอยไปและทาอยางตอเนอง


26

กลมเสยงตอภาวะขาดสารอาหาร หญงต งครรภและใหนมบตร ทารกและเดกกอนวยเรยน ผสงอาย และผปวยบางโรค

2.2 หลกปฏบตดานอาหารสาหรบกลมเสยงตอภาวะขาดสารอาหาร

2.2.1 หลกปฏบตเพอปองกนภาวะขาดสารอาหาร

1) หญงต งครรภและใหนมบตร

• ในระยะแรกของการต งครรภ พลงงานและสารอาหารมากกวาทเคยบรโภคตามปกต แตจะตองไดรบสารอาหารทกอยางครบท งชนดและปรมาณตามทรางกายควรจะไดรบในแตละวน ไมดอยแลวตองเพมสารอาหารใหมากกวาปกตตามทแพทยสง


27



1) หญงต งครรภและใหนมบตร

• ในระยะท 2 ของการต งครรภ ทารกเจรญเรวข นมารดาตองไดรบสารอาหารเพมข นเพอการเจรญเตบโตของบตรและรกษาสขภาพของมารดาไมใหเสอมลง

• ในระยะท 3 ของการต งครรภ ทารกเจรญเตบโตรวดเรวมากระยะน รางกายตองการสารอาหารเพมข นอก

• ในระยะหลงคลอด มารดาทกคนควรเล ยงลกดวยนมแม หากมารดาตองออกไปทางานนอกบานสามารถใหนมบตรไดในตอนเยนหรอมการปมเกบนมไวใหลกกนในระหวางทางานได

• เพอใหน านมทเล ยงทารกมคณภาพมารดาหลงคลอดควรดแลดานโภชนาการเลอกสารอาหารทเพมน านม


28



2) ทารกและเดกกอนวยเรยน

• อาหารสาหรบทารกตองมสวนประกอบทมคณคาเพยงพอแกการเจรญเตบโตของทารก ในระยะ 6 เดอนแรกควรใหทารกดมนมแมอยางเดยว และหลงจาก 6 เดอนควรเสรมดวยอาหารตามวย

• กรณตองใชนมผสมมารดาควรมความรในการเลอกซ อ


29



2) ทารกและเดกกอนวยเรยน

• การจดอาหารใหเดกวยเรยน ตองดดแปลงจากอาหารธรรมดาหรออาหารออนของผใหญไดเนนรสชาตอาหารทออน ไมผด เปร ยว หรอเคมมากเกนไป

• หลกเลยงอาหารทแขง เน อสตวทมกระดก มกางตด ผกหรอผลไมแขงหรอมเมลด

• การจดอาหารใหเดกวยกอนเรยน ตองสงเกตความชอบของเดก เนนความหลากหลายของอาหาร ไมซ าจาเจ เนนสสนจากผกและผลไม


30



3) ผสงอาย

• ผสงอายจะมปญหาทางเรองฟน ล น การรบรส การยอย การดดซม และการขบถาย ดงน น อาหารทจดใหผสงอายจงควรเลอกใหเหมาะสม

• เลอกอาหารทใหสารอาหารสงแตพลงงานตา เชน นม 1 แกว ใหสารอาหารครบมากกวาน าหวานหรอน าอดลมในปรมาณเทากน เลอกขาวซอมมอแทนขาวขาว


31




• ลกษณะอาหารจะตองไมเหนยว แขง รสจด หรออาหารหมกดอง

• ควรเลอกอาหารทออนนม เปลอย เค ยวงาย เชน ผกลวกจ มน าพรก เนนเน อปลา

• ผสงอายบรโภคอาหารไดในปรมาณทนอยกวาวยปกต ดงน น การจดอาหารใหผสงอายบรโภคควรมากกวา 3 ม อ โดยเพมอาหารวางตอนสาย บาย หรอกอนนอน คร งละนอยๆ เพอชวยใหผสงอายบรโภคไดมากข น


32




• การดดแปลงอาหารสาหรบผสงอาย

1. ดดแปลงในดานลกษณะ คอ การทาใหอาหารออนนม เค ยวไดงาย โดยการหนเปนช นเลกๆ เคยวนานๆ เพอใหเปอยนม หรออาจจะตองบดใหละเอยดถาจาเปน

2. ดดแปลงดานรสชาต ไมควรจดอาหารรสจด หรอเครองเทศมากใหแกผสงอาย เพราะจะมปญหาเรองการขบถายได

3. ดดแปลงในดานปรมาณ ผสงอายบางคนเจรญอาหารควรควบคมปรมาณอาหารทบรโภค ในกรณทบรโภคอาหารไดนอย การเพมม ออาหารหรอแบงม ออาหารเปนหลายๆม อ และมปรมาณไมมาก จะชวยใหผสงอายบรโภคอาหารไดมากข น

33

3.หลกปฏบตดานอาหาร ส าหรบผปวยเพอบ าบดโรค

3.1 ความรพนฐานเกยวกบโภชนบ าบด

3.2 อาหารแลกเปลยนและการก าหนดอาหาร

3.3 หลกปฏบตดานอาหารส าหรบผปวยเพอบ าบดโรค

1) โรคเบาหวาน

2) โรคความดนโลหตสง

3) โรคหวใจและหลอดเลอด

4) โรคมะเรง

5) โรคกระดกพรน

6) โรคไต

34


1. ความหมายของโภชนบ าบด

โภชนบ าบด (Therapeutic Diet or Diet Therapy Or Dietetics) • การใชอาหารและหลกโภชนาการในการรกษาหรอบรรเทาอาการของโรค ซงเปนการ

ดดแปลงอาหารใหเหมาะสมกบภาวะของรางกาย เพอจะไดใชอาหารนนเปนเครองชวยใหรางกายฟนจากโรคภยไขเจบ

อาหารทใชในโภชนบ าบดเปนอาหารของคนปกตทถกตองตามหลกโภชนาการ แตดดแปลงลกษณะบางประการของอาหาร หรอใหมปรมาณสารอาหารบางอยางมากขนหรอนอยลง เรยกวา อาหารบ าบดโรค (Therapeutic diet)

ซงมความจ าเปนในการใหผปวยหายจากโรค ปองกนภาวะแทรกซอนทอาจจะเกดขน เนองจากการกนอาหารไมไดเตมทหรอกนไมถกตอง

35

นกก าหนดอาหาร (Dietitian)

2. ความส าคญของโภชนบ าบด

• ความส าคญของโภชนบ าบด คอ การใหอาหารทเหมาะสมแกโรค เพอชวยรกษาอาการของโรค ท าใหผปวยทเลาหายจากอาการของโรคได และยงเปนการปองกนภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนเนองจากการรบประทานอาหารไดไมเตมทหรอไมถกหลกโภชนาการ

• วตถประสงคของโภชนบ าบด คอ

1. รกษาไวหรอท าใหเกดภาวะโภชนาการทด

2. ปองกนไมใหเกดภาวะทพโภชนาการและรกษาภาวะทพโภชนาการทเกดขนอยแลว

3. ด ารงเพมหรอลดน าหนกตวเมอมความจ าเปนในการบ าบดโรคนนๆ

4. ปองกนไมใหรางกายทรดโทรมระหวางเจบปวย หรอพกฟน

5. ชวยใหรางกายหรออวยวะบางสวนทเกยวของกบโรค ไดพกท างานหรอไมถกรบกวน

6. ใหอาหารทกนเหมาะกบภาวะความสารถของรางกายทจะใชอาหารและสารอาหารนนๆ ใหเกดประโยชน

7. ลดคาใชจายในการรกษา 36

3. ลกษณะของอาหารบ าบดโรค

• อาหารบ าบดโรคจงตองมลกษณะอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางดงน

1. รกษาภาวะโภชนาการของผปวยใหด ารงอยเชนปกตเทาทจะท าได

2. ปรบปรงภาวการณขาดสารอาหารทอาจจะเปนอยกอนแลวในตวผปวย

3. ปรบปรงน าหนกตวของผปวย โดยเพมขนหรอลดลงตามภาวะของรางกายในขณะนน

4. ปรบปรมาณสารอาหารบางอยางใหเหมาะสมกบสภาวะของโรค และสภาพของรางกายขณะนน เพอใหสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางเตมท เชน การปรบปรมาณคารโบไฮเดรตในอาหารของผปวยโรคเบาหวาน เปนตน

37

4. บคลากรทเกยวของในการบรการอาหาร

อาจารยเตอนใจ สวนทอง : คหกรรมศาสตร : ม.ราชภฏนครปฐม

แพทย

ผปวย

พยาบาล

นกก าหนด อาหาร

1. แพทย แพทยเปนผสงอาหารใหแกผปวย

2. พยาบาล ท าหนาทประสานงานระหวางแพทย นกก าหนดอาหาร และผปวย มบทบาทส าคญดงน

• เปนผคดลอกค าสงของแพทย ลงในใบสงอาหารและสงไปยงหนวยบรการอาหาร

• หากผปวยมานอนปวย โดยแพทยยงไมไดสงอาหาร ฝายพยาบาลอาจสงอาหารออน หรออาหารน าใหกบผปวยกอนส าหรบม อน น

• คอยชวยเหลอดแลคนไขระหวางรบประทานอาหาร


ทมาของภาพ: https://i.ytimg.com/vi/8awQ8-Et35k/maxresdefault.jpg

3. นกก าหนดอาหาร มบทบาทส าคญ • คดค านวณคณคาอาหารส าหรบผปวยตามทแพทยสง • ก าหนดอาหารและดดแปลงอาหารใหเหมาะกบสภาพรางกาย

และความพอใจของผปวยดวย • ควบคมการจดและการปรงอาหารเฉพาะโรค • เยยมผปวย • ท างานรวมกบแพทยและพยาบาล ในการใหค าปรกษาดาน

อาหารกบผปวยโรคบางชนด

อาจารยเตอนใจ สวนทอง : คหกรรมศาสตร : ม.ราชภฏนครปฐม


5. กระบวนการของโภชนบ าบด

41

1. การวเคราะห ภาวะโภชนาการของผปวย

2. การวางแผนโภชนบ าบด

3. การด าเนนการโภชนบ าบด

4. การตดตามประเมนผลการรกษาผปวยดวยโภชนบ าบดเฉพาะราย

5. กระบวนการของโภชนบ าบด (ตอ)

42

1. การวเคราะห ภาวะโภชนาการของผปวย

การซกประวต การตรวจรางกาย วดสวนสง ชงน าหนก การวดความหนาของไขมนใตผวหนงและการศกษาทางหองปฏบตการ

การซกประวตผ ปวย เพอใหทราบถงการเจบปวยและการผาตดทตองรกษาตวในโรงพยาบาล โดยคนหาองคประกอบทสงผลตอภาวะโภชนาการ เชน การเคยว การยอย การดดซม และการขบถาย

2. การวางแผนโภชนบ าบด

ก าหนดวตถประสงคและกจกรรมทใชในการแกปญหาโภชนาการของผปวยโดยอาศยขอมลทวเคราะห

ใหค าแนะน าการจดอาหารทเหมาะสมกบโรคของผ ปวยแตละบคคล โดยก าหนดม ออาหาร ป รมาณอาหารใกลเคยง คลายคลงกบชวตประจ าวนเพอสนบสนนการรกษาของแพทย

5. กระบวนการของโภชนบ าบด (ตอ)

43

เปนขนทน าแผนโภชนบ าบดมาด าเนนการใหผปวยไดรบอาหารทตองการ รวมทงใหค าปรกษาและโภชนศกษา

3. การด าเนนการโภชนบ าบด

4. การตดตามประเมนผลการรกษาผปวยดวยโภชนบ าบดเฉพาะราย

เพอดความกาวหนาของการรกษาผปวย ประสทธภาพของแผนโภชนบ าบดแลวด าเนนการปรบปรงแกไขตามผลทประเมนได

6. ความสมพนธระหวางการเจบปวยกบอาหาร

ผลกระทบทส าคญและมความสมพนธระหวางอาหารตอการเจบปวย 3 ประการ ดงน

6.1 ผลกระทบของการเจบปวยตอปรมาณอาหารทผปวยเคยรบประทาน

6.2 ผลกระทบของการเจบปวยตอการยอยและการดดซมของสารอาหารตางๆ

6.3 ผลกระทบของการเจบปวยตอการเผาผลาญและการใชประโยชนจากสารอาหารตางๆ

44

6. ความสมพนธระหวางการเจบปวยกบอาหาร (ตอ)

6.1 ผลกระทบของการเจบปวยตอปรมาณอาหารทผปวยเคยรบประทาน ขณะทรางกายเจบปวย สวนใหญจะพบวาความอยากอาหารลดลง ซงเกดจากสาเหต ดงน

1) ขณะทรางกายไมสบาย อาจจะมอาการคลนไส อาเจยน มไข และมความเจบปวดจากอาการของโรคทเปนอยหรอผลจากการใชยาในการรกษาโรคบางโรคและวธการรกษา เชน ผปวยโรคมะเรงตองไดรบการฉายแสง มสวนท าใหความอยากอาหารลดลง เบออาหาร กนไดนอยหรอไมอยากกนอะไรเลย

2) ภาวะจตใจของผปวย โดยเฉพาะผทตองรกษาตวในโรงพยาบาลยอมจะมปญหาและความวตกกงวลในเรองตางๆ เชน คาใชจายในการรกษาตว การทตองหยดงานนานๆ มผลตอการพจารณาขนเงนเดอน และมความวตกกงวลวาภายหลงการหายปวยแลวจะดไดเหมอนเดมหรอไม

45


3) การทตองปรบตวเขากบสงแวดลอมทไมคนเคย เชน ตองกนอาหารตามทโรงพยาบาลจดให ซงมลกษณะ รสชาตทไมอยาก

กน ไมเคยกน เวลาอาหารทโรงพยาบาลก าหนดใหกบผปวยแตละมอกอาจจะเรว

เกนไป ซงยงไมทนรสกหว แตจ าเปนตองกน และตองนงกนคนเดยวไมมคนคยเหมอนกบอยทบาน สงแวดลอมทไม

คนเคยนสวนใหญสงผลตอการกนอาหารไดนอยเชนกน

46


6.2 ผลกระทบของการเจบปวยตอการยอยและการดดซมของสารอาหารตางๆ โรคบางโรคมผลตอการยอยและการดดซมอาหาร ผปวยทอยในภาวะตดเชอ โดยเฉพาะตดเชอทางเดนอาหาร พบวา การดดซมอาหารจากล าไสลดลง

เชน ผปวยดวยโรคอจจาระรวงอยางรนแรง พบวา การยอยและการดดซมอาหารเปนไปไดไมด มการสญเสยน าและเกลอแรไปกบอจจาระทถายออกมา ผปวยจะมผวหนงแหงจากการขาดน า น าหนกตวลดลงและพบมอาการของโรคขาดสารอาหาร

47


6.3 ผลกระทบของการเจบปวยตอการเผาผลาญและการใชประโยชนของสารอาหาร

ผปวยท เปนไข หมายถ งคนทมความรอนของร างกายส งกว าปกต (สงกวา 37 องศาเซลเซยส) พบวา มการเปลยนแปลงการเผาผลาญอาหารของรางกาย ความตองการแรงงานส าหรบการท างานของอวยวะภายในรางกายจะสงขน รอยละ 13 ทกๆ 1 องศาเซลเซยสทเพมขน ดงนนในรายทไดอาหารไมเพยงพอจะมผลกระทบตอสารอาหารตางๆ เหลานคอ

1) ปรมาณไกลโคเจน ทสะสมจะลดลงจากการถกนาไปใช

2) มการขาดโปรตน เนองจากผปวยทเปนไขหรอโรคตดเชอ พบวามการขบถายของสารไนโตรเจนในปสสาวะสง

48


• นอกจากนยงพบวาบางโรคมความสมพนธกบการใชสารอาหาร เชน

1. โรคขาดโปรตนและพลงงาน พบวา มไขมนคงในเนอตบจากการทรางกายขาดโปรตนทจะชวยในการขบถายไขมนออกจากตวไดอยางปกต จงท าใหมไขมนในตบมากเกน เมอผปวยไดรบอาหารทใหโปรตนและพลงงานเพยงพอ ความผดปกตนกจะหายไปได

2. คนทเปนโรคเบาหวาน ประสทธภาพในการใชกลโคสจะลดลง เนองจากการขาดฮอรโมนอนซลนเปนตวชวยควบคมการใชน าตาลในรางกาย

3. กรณทผปวยตองนอนนงๆ อยบนเตยงเคลอนไหวไมได หรอตองนงรถเขนเปนเวลานานๆ จะมการขบถายไนโตรเจนทางปสสาวะมากขน แสดงวามการท าลายเนอเยอในรางกาย

4. ในระยะทรางกายตองตอสกบเชอโรค ตบจะสรางเอนไซมหลายชนดเพอท าลาย 49

7. หลกการจดอาหารบ าบดโรค

• เพอใหการดดแปลงอาหารทวไปเปนอาหารทด เปนทยอมรบของผปวย และใชไดผลดในการรกษาโรค การดดแปลงจงควรยดหลกดงน

1. ลกษณะของอาหารควรดดแปลงใหแตกตางจากอาหารธรรมดานอยทสดเทาทจะท าได ทงในดานของคณภาพและปรมาณ เชน รายการ ควรดดแปลงอาหารบ าบดโรคจากรายการอาหารธรรมดาในแตละมอ แตละวนใชวตถดบในการประกอบอาหารอยางเดยวกน หรออาจจะใชแตกตางกน แตรายการอาหารเหมอนกน เปนตน

2. สารอาหาร ควรมสารอาหารในปรมาณทเพยงพอแกความตองการ และในสภาพทรางกายสามารถน าไปใชไดอยางเตมท เชน ถาผปวยมรางกายสามารถน าไปใชไดอยางเตมท เชน ถาผปวยมอาการบวม อาหารควรจ ากดโซเดยมในปรมาณทเหมาะทจะลดอาการบวมได

50

7. หลกการจดอาหารบ าบดโรค (ตอ)


3. บรโภคนสยของผปวย อาหารทก าหนดให ควรเปนไปตามบรโภคนสย หรอการด าเนนชวตประจ าวนของผปวย

เชน ผ ปวยเบาหวาน อย บานเคยรบประทานอาหารกอนนอน กจ าเปนตองค านวณและแบงสวนของอาหารมาจดบรการใหตามเวลานนดวย หรอผปวยไมรบประทานเนอวว กตองหลกเลยงไมน ามาประกอบอาหารใหผปวย เปนตน

นอกจากนยงควรค านงถงภาวะเศรษฐกจศาสนา สงแวดลอม ประเพณ ตลอดจนอาหารทมหรอไมมในแตละทองถนดวย มเชนนนการก าหนดอาหารอาจไมไดผลตามตองการ เพาระผปวยไมสามารถรบประทานได

51



4. การยอมรบของผปวย การดดแปลงอาหารใดแมจะท าไดดและถกตองแตถาไมปวยไมเขาใจถงความส าคญและวตถประสงค และไมใหความรวมมอยอมรบประทานอาหารนนกหมดความหมาย ควรมการพดคย อธบายถงวตถประสงคของการดดแปลงอาหารทผปวยตอง

รบประทาน ซงจะท าใหผ ปวยยอมรบการดดแปลงและใหความรวมมอรบประทานอาหารนน

รวมทงใหผปวยพยายามหลกเลยงไมรบประทานอาหารทตองหามส าหรบตนเอง จงจะท าใหการดดแปลงอาหาร เพอใชในการบ าบดโรคไดผลตามวตถประสงค

52

7.หลกการจดอาหารบ าบดโรค (ตอ)

• ขอควรปฏบตในการใหโภชนบ าบด

1. ใหก าลงใจ พยายามบอกถงคณคาของอาหารทผปวยจะตองกน

2. กอนกนอาหารแตละมอ ควรดแลใหผปวยอยในสภาพทสบาย อาบน าเชดตว หรอนอนพกใหเพยงพอ

3. จดสภาพสงแวดลอมใหนาด เพอสรางแรงจงใจในการอยากกนอาหาร เชน มแจกนดอกไมใกลโตะอาหาร จดอาหารใสภาชนะสวยงาม สะอาด ปรงอาหารอยางประณต เสรฟอาหารทอณหภมพอเหมาะตรงเวลา

53


• ปจจยทควรค านงถงในการก าหนดอาหาร

1. ควรรสภาวะของโรค ระยะเวลา

2. ปจจยของอาหารทจ าเปนตองดดแปลงเพอใหเหมาะกบการบ าบดโรค

3. ตองมความสามารถในการดดแปลงอาหารอยางถกตอง ประหยด นารบประทาน

4. และตองเขาใจอารมณของผปวยทมผลตอการกนอาหารของผปวย

54


• ปจจยทควรค านงถงในการก าหนดอาหาร

1. ควรรสภาวะของโรค ระยะเวลา

2. ปจจยของอาหารทจ าเปนตองดดแปลงเพอใหเหมาะกบการบ าบดโรค

3. ตองมความสามารถในการดดแปลงอาหารอยางถกตอง ประหยด นารบประทาน

4. และตองเขาใจอารมณของผปวยทมผลตอการกนอาหารของผปวย

55

56





1) โรคเบาหวาน 2) โรคความดนโลหตสง

3) โรคหวใจและหลอดเลอด 4) โรคมะเรง

5) โรคกระดกพรน 6) โรคไต

ทมาของภาพ: https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTe7BTV_W1uASg9CVQTw16DnUfU9j2PScbHuEkuyEO5Ha20hLvO

57


1. หลกการชงและตวงอาหาร

• เครองชงอาหารมหลายชนดทงหยาบและละเอยด

• เครองชงหยาบใชส าหรบชงอาหารจ านวนมาก ๆ ตงแต 1 กโลกรมขนไป และความละเอยดของเครองชงจะเปน 100 กรม และสามารถชงไดสงสดแตกตางกนตงแต 5 กโลกรมถง 100 กโลกรม

• เครองชงชนดนจะนามาชงอาหารจานวนนอย เชน อาหารของผปวย เพราะปรมาณอาหารทไดจากการค านวณใหผปวยรบประทานจะมปรมาณไมมาก การชงจ าเปนตองชงเครองชงทมความละเอยด และสามารถชงไดเปนกรม

58

1. เครองชง


• เครองชงประเภทนจะสามารถชงไดสงสดประมาณ 1 กโลกรมเทานน

• ภาชนะทจะสามารถใสอาหารเพอชงจงควรใชภาชนะทท ามาจากวสดทมน าหนกเบา

• กอนการชงอาหาร ควรน าภาชนะทจะใสอาหารไปชงเสยกอนเพอใหทราบน าหนก แลวจงใสอาหารลงในภาชนะ น าหนกทไดคอน าหนกของอาหารและน าหนกของภาชนะทใส

59

1. เครองชง


• เครองตวง ซงในมาตรฐานสากลใชกนอย 2 ชนดคอ ถวยตวงและชอนตวง

• 2.1 ถวยตวงมาตรฐาน มอย 2 ชนด คอ ชนดทเปนแกว และชนดทเปนโลหะ

• 2.1.1 ถวยตวงชนดทเปนแกว จะมขนาด 1 ถวยตวง และ 1 ลตร ทงสองขนาดจะมขดบอกจานวนของ , และ ถวยตวง และขดบอกจานวน 1 ออนซถง 23 ออนซ ไวดานนอกของถวยตวง

60

2. เครองตวง



• 2.1 ถวยตวงมาตรฐาน มอย 2 ชนด คอ ชนดทเปนแกว และชนดทเปนโลหะ

• 2.1.2 ถวยตวงชนดทโลหะ อาจจะทาจากเหลก ไมเปนสนมหรออลมเนยมมหลายขนาดดวนกนขนาด 1 ถวยตวงจะเปนชดม 4 ขนาดคอ 1/4, 1/3, 1/2 และ 1 ถวยตวง ขนาดใหญจะมขนาดตงแต 500 ซซ ถง 1,000 ซซ และจะขดบอกจานวนซซ หรอออนซ ทดานในของถวยตวง ถวยตวงทใชมากในการตวงอาหารผปวยสวนมากจะใชถวยตวงโลหะขนาด 1 ถวยตวง ทเปนชดม 4 ขนาดเทานน สวนขนาดอน ๆ ไมคอยไดใช

61




• 2.2 ชอนตวงมาตรฐานในทองตลาดมขาย 4 ขนาดดวยกนคอ ขนาด 1 ชอนโตะ 1 ชอนชา 1/2 ชอนชา และ 1/4 ชอนชา การเลอกซอตองเลอกชอนทไดมาตรฐานซงจะเปนชด มหลายชนดทงททาจากโลหะและพลาสตก ราคาแตกตางกน

62


2. อาหารแลกเปลยนและการก าหนดอาหาร

• อาหารแลกเปลยน (Food exchange) หมายถง รายการอาหารชนดตาง ๆ ทจ าแนกออกเปนหมวด ๆ ตามชนดของสารอาหารทมอย อาหารทมสารอาหารเหมอนกนจดรวมอยในหมวดเดยวกน เพอใชในการค านวณหาปรมาณอาหาร และแลกเปลยนอาหารในหมวดเดยวกนทจะใหผปวยรบประทาน

• รายการอาหารแลกเปลยนเปนรายการอาหารทจดออกเปนหมวดหมตามลกษณะของอาหารทใหพลงงานและสารอาหารทใกลเคยงกนมารวมไวดวยกน หรออาจจะกลาวงาย ๆ วาคอ อาหาร 5 หมของไทย

• แตแยก นม ซงอยในหมเนอสตวออกมาเปนหมวดหนงตางหาก เพราะเปนอาหารชนดเดยวในหมนทมสารอาหารทใหพลงงาน คอ โปรตน ไขมน และคารโบไฮเดรตครบ

63

2.อาหารแลกเปลยนและการก าหนดอาหาร (ตอ) • รายการนแบงอาหารออกเปน 6 หมวดดวยกน คอ

1. หมวดน านม 2. หมวดผก 3. หมวดผลไม 4. หมวดขาว แปงและผลตภณฑ 5. หมวดเนอสตว 6. และหมวดไขมน

• ปรมาณอาหารในหมวดแลกเปลยนเรยกวา “สวน” (serving) หรอ “exchange” และอาหารนนตองเปนอาหารทสกแลว

• “สวน” ของอาหารแตละหมวดกจะก าหนดปรมาณไววามากนอยเพยงใด เชน 1 สวนของนม เทากบนม 240 มล. หรอ 1 สวนของผก เทากบสข 50-70 กรม เปนตน

• ในแตละหมวดมอาหารหลากหลายชนดใหแลกเปลยนกนได เชน หมวดธญพช มขาว ขนมปง กวยเตยว ขนมจน ฯลฯ ถาไมกนขาว สามารถเปลยนเปนขนมปงหรอกวยเตยว หรอขนมจน ซงใหพลงงานและสารอาหารใกลเคยงกน เปนตน

64

65

หมวดท 1 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “นม”

๑. นมไขมนเตมสวน: นม 1 สวน ใหโปรตน 8 กรม ไขมน 8 กรม คารโบไฮเดรต 12 กรม พลงงาน 150 กโลแคลอร ๒. นมพรองมนเนย (นมไขมนต า): นม 1 สวน ใหโปรตน 8 กรม ไขมน 5 กรม คารโบไฮเดรต 12 กรม พลงงาน 120 กโลแคลอร ๓. นมขาดมนเนย (นมไมมไขมน): นม 1 สวน ใหโปรตน 8 กรม คารโบไฮเดรต 12 กรม พลงงาน 90 กโลแคลอร

66


๑. นมไขมนเตมสวน: นม 1 สวน ใหโปรตน 8 กรม ไขมน 8 กรม คารโบไฮเดรต 12 กรม พลงงาน 150 กโลแคลอร ๒. นมพรองมนเนย (นมไขมนต า): นม 1 สวน ใหโปรตน 8 กรม ไขมน 5 กรม คารโบไฮเดรต 12 กรม พลงงาน 120 กโลแคลอร ๓. นมขาดมนเนย (นมไมมไขมน): นม 1 สวน ใหโปรตน 8 กรม คารโบไฮเดรต 12 กรม พลงงาน 90 กโลแคลอร

67

๑. นมไขมนเตมสวน นมสดจดพรอมดมไขมนเตมสวน 1 ถวยตวง ,240 มลลลตร (1 กลอง) นมผงไขมนเตมสวน 5 ชอนคาว โยเกรต (ไมปรงแตงรส) ไขมนเตมสวน 1 ถวยตวง ,(16ชอนคาว)


๒. นมพรองมนเนย (นมไขมนต า) นมสดจดพรองมนเนยพรอมดม 1 ถวยตวง, 240 มลลลตร (1 กลอง) โยเกรต (ไมปรงแตงรส) พรองมนเนย 1 ถวยตวง (16 ชอนคาว)

๓. นมขาดมนเนย (นมไมมไขมน) นมสดจดขาดมนเนยพรอมดม 1 ถวยตวง, 240มลลลตร (1 กลอง) นมผงขาดมนเนย 5 ชอนคาว

68


ขอควรระวงในการเลอกดมนม

1. นมสดจะมปรมาณไขมนอมตวและโคเลสเตอรอล สงกวา นมพรองมนเนยหรอนมทไมมไขมน ถามปญหาไขมนสงในเลอด ควรเลอกนมพรองมนเนยหรอไมมไขมนจะดกวา

2. นมทมการปรงแตงรสทกชนด เชน นมชนดหวาน นมรสกาแฟ นมรสสตรอเบอร มปรมาณนาตาลสง ถาควบคมน าตามและน าหนกควรหลกเลยง

3. เครองดมประเภทโอวลตน ไมโล มสวนผสมของน าตาลอยดวย ควรหลกเลยง

69

หมวดท 2 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ผก”

ผกมหลายชนด ใหพลงงานแตกตางกน จดแบงเปน 2 ประเภท ไดแก ผกประเภท ก. ผก 1 สวน คอ ผกสก 1/2 – 1/3 ถวยตวง หรอ 50-70 กรม หรอเปนผกดบ 3/4 - 1 ถวยตวง หรอ 70 – 100 กรม ใหพลงงานต ามากไดแกผกตาง ๆ ดงน

70

หมวดท 2 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ผก”

ผกมหลายชนด ใหพลงงานแตกตางกน จดแบงเปน 2 ประเภท ไดแก ผกประเภท ข. ผก 1 สวน คอ ผกสก 1/3 – 1/2 ถวยตวง หรอ 50-70 กรม หรอผกดบ 3/4 - 1 ถวยตวง หรอ 70 – 100 กรม ใหโปรตน 2 กรม คารโบไฮเดรต 5 กรม และพลงงาน 25 กโลแคลอร ไดแกผกตาง ๆ ดงน

71

หมวดท 3 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ผลไม”

ผลไมหมวดนมโปรตนและไขมนนอยจงค านวณเฉพาะปรมาณคารโบไฮเดรต เนองจากจ านวนคารโบไฮเดรตในผลไม 100 กรมชนดตางๆ กนจะไมเทากน

จงใชวธก าหนดปรมาณคารโบไฮเดรตใหเทากนแทน คอ ผลไม 1 สวน จะมคารโบไฮเดรต 15 กรม และมพลงงาน 60 แคลอร ไมมโปรตนและไขมน สวนน าหนกของผลไม 1 สวนจะแตกตางกนดงน

72

หมวดท 3 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ผลไม”

ผลไมหมวดนมโปรตนและไขมนนอยจงค านวณเฉพาะปรมาณคารโบไฮเดรต เนองจากจ านวนคารโบไฮเดรตในผลไม 100 กรมชนดตางๆ กนจะไมเทากน

จงใชวธก าหนดปรมาณคารโบไฮเดรตใหเทากนแทน คอ ผลไม 1 สวน จะมคารโบไฮเดรต 15 กรม และมพลงงาน 60 แคลอร ไมมโปรตนและไขมน สวนน าหนกของผลไม 1 สวนจะแตกตางกนดงน

73

หมวดท 4 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ขาว – แปง และผลตภณฑจากขาวแปง ”

ขาว – แปง 1 สวน ใหโปรตน 2 กรม ไขมน 0 กรม คารโบไฮเดรต 18 กรม พลงงาน 80 กโลแคลอร

หมายเหต ๑. มใยอาหารสง 1/2 ถวยตวง เทากบ 1 ทพพ

74


ขาว – แปง 1 สวน ใหโปรตน 2 กรม ไขมน 0 กรม คารโบไฮเดรต 18 กรม พลงงาน 80 กโลแคลอร

หมายเหต ๒. ถวเมลดแหง สก ถวยตวง มคณคาอาหารเทากบขาว-แปง 1 สวน และเน อสตวไขมนต ามาก

1/2 ถวยตวง เทากบ 1 ทพพ

75


76

หมวดท 5 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “เนอสตว” เนอสตวทรบประทานมหลายชนด ทงสตวบก สตวนาและสตวปก แตละชนดมสารอาหารแตกตางกน จง

แบงเนอสตวเปน 4 ประเภท ไดแก ประเภทท 1 เนอสตวทมไขมนต ามาก (Very Lean Meat)

1 สวน คอ เนอสตวทมนาหนกสก 30 กรม (2 ชอนโตะ) ใหโปรตน 7 กรม ไขมน 0-1 กรม และใหพลงงาน 35 กโลแคลอร ไดแกเนอสตวตาง ๆ ดงน

หมายเหต ๑. ลกชนปลาและลกชนเนอ ประมาณ 5 ลก ขนาดเสนผาศนยกลาง 2.5 ซม. ๒. หอย ประมาณ 10-15 ตว หรอน าหนกสก 30 กรม หรอน าหนกดบ 70 กรม ๓. กงสด ประมาณ 4 ตว ขนาดกลาง (ยาว × เสนผาศนยกลาง = 8 × 2 ซม.) หรอ 10 ตวขนาดเลก (5 × 1 ซม.) ๔. กงฝอย 6 ชอนโตะ

เนอสตวทมไขมนต ามาก

77

78

หมวดท 5 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “เนอสตว”

ประเภทท 2 เนอสตวทมไขมนต า (Lean Meat) 1 สวน คอ เนอสตวทมน าหนกสก 30 กรม (2 ชอนโตะ) หรอนาหนกดบ 40 กรม (3 ชอนโตะ) ใหโปรตน 7

กรม ไขมน 3 กรม และพลงงาน 55 กโลแคลอร ไดแก เนอสตวตาง ๆ ดงน

หมายเหต ๑. นมถวไมหวาน 240 มล. มคณคาอาหารเทากบขาว – แปง สวน และเนอสตวไขมนต า 1 สวน ๒. นมถวเหลองหวาน 240 มล. มคณคาอาหารเทากบขาว – แปง สวน เนอสตว ไขมนต า 1 สวน และน าตาล 2 ชอนชา

79


ประเภทท 3 เนอสตวไขมนปานกลาง (Medium for Meat) 1 สวน คอ เนอสตวทมน าหนกสก 30 กรม (2 ชอนโตะ) หรอนาหนกดบ 40 กรม (3 ชอนโตะ) ใหโปรตน 7

กรม ไขมน 5 กรม และพลงงาน 75 กโลแคลอร ไดแก เนอสตวตาง ๆ ดงน

หมายเหต ๑. ไขขนาดประมาณ 50 กรม/ฟอง ๒.เตาหแขงขนาด แผน (ประมาณ 60 กรม) ๓. เตาหขาวออน หลอด (ประมาณ 180 กรม)

เนอสตวทมไขมนต ามาก

80

81


ประเภทท 4 เนอสตวทมไขมนสง (High fat Meat) 1 สวน คอ เนอสตวทมน าหนกสก 30 กรม (2 ชอนโตะ) หรอน าหนกดบ 40 กรม (3 ชอนโตะ) ใหโปรตน

7 กรม ไขมน 8 กรม และใหพลงงาน 100 กโลแคลอร ไดแก เนอสตวตาง ๆ ดงน

82

หมวดท 6 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ไขมนหรอน ามน”

ไขมน 1 สวน คอ ไขมนหรอนามนทมน าหนก 5 กรม หรอ 1 ชอนชา ใหไขมน 5 กรม และพลงงาน 45 กโลแคลอร ไขมนแตละชนดใหกรดไขมนแตกตางกน จงแบงตามประเภทของกรดไขมนดงน

ประเภทท 1 กลมไขมนทมกรดไขมนไมอมตวต าแหนงเดยว (MUFA)

ประเภทท 2 กลมไขมนทมกรดไขมนไมอมตวต าแหนงเชงซอน (PUFA)

83

หมวดท 6 รายการอาหารแลกเปลยนประเภท “ไขมนหรอนามน”

ไขมน 1 สวน คอ ไขมนหรอนามนทมน าหนก 5 กรม หรอ 1 ชอนชา ใหไขมน 5 กรม และพลงงาน 45 กโลแคลอร ไขมนแตละชนดใหกรดไขมนแตกตางกน จงแบงตามประเภทของกรดไขมนดงน

ประเภทท 3 กลมไขมนทมกรดไขมนอมตว (SFA)

หมายเหต 1. ควรเลอกใชน ามนชนดไมอมตวดกวาชนดอมตว 2. ไขมนและน ามนทกชนดใหพลงงานสง ควรจ ากดปรมาณการบรโภค 3. ถวเปลอกแขงหรอเมลดพช มใยอาหาร โปรตนสง ขณะเดยวกนมไขมนสงดวย ควรระวงในการบรโภค 4. เนยเทยมชนดนม มปรมาณไขมนอมตวนอยกวาชนดแขงหรอชนดแทง 5. เบคอนและเนยถว ถารบประทานในปรมาณเลกนอยนบเปนสวนของไขมน แตถารบประทานในปรมาณมากใหคด เปนสวนของเนอสตวไขมนสง

2.อาหารแลกเปลยนและการก าหนดอาหาร (ตอ)

• อาหารทรบประทานไดโดยไมน ามาคดพลงงาน ไดแก พรกไทย เครองเทศตาง ๆ กาแฟ ชา วนจด ซปน าใส น ามะนาว น าปลา เกลอ

• ส าหรบน าตาล ถาน ามาใชตองคดพลงงาน ดงน น าตาล 1 สวน น าหนก 5 กรม หรอ 1 ชอนชา ใหคารโบไฮเดรต 5 กรม และ ใหพลงงาน 20 กโลแคลอร

84

85





1) โรคเบาหวาน 2) โรคความดนโลหตสง

3) โรคหวใจและหลอดเลอด 4) โรคมะเรง

5) โรคกระดกพรน 6) โรคไต

ทมาของภาพ: https://encrypted-tbn0.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTe7BTV_W1uASg9CVQTw16DnUfU9j2PScbHuEkuyEO5Ha20hLvO

86



87

3.3.1 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคเบาหวาน

จดมงหมายในการควบคมอาหารในผปวยโรคเบาหวาน 1. รกษาและปรบปรงภาวะโภชนาการของผปวย 2. รกษาน าหนกของตวผปวยใหอยในเกณฑทควรจะเปน ไมอวนหรอผอมเกนไป 3. รกษาระดบน าตาลในเลอดใหอยในเกณฑปกตหรอใกลเคยงเกณฑอยเสมอ 4. ปองกนหรอชะลอการเกดโรคแทรกซอน

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2561


88


ความหมายของการควบคมอาหาร การควบคมอาหารส าหรบผปวยเบาหวานมไดหมายความวาใหอดหรองดอาหาร แตเปน

1. การเลอกชนดอาหารทจะบรโภคใหถกตอง 2. บรโภคอาหารในปรมาณทเหมาะสมกบความตองการของรางกาย และ

กจการงานทปฏบต 3. บรโภคใหตรงเวลาทกมอ



89


การควบคมอาหารส าหรบผปวยโรคเบาหวาน ประกอบดวย

1. ชนดอาหาร ข นอยกบปรมาณทบรโภค

2. ปรมาณอาหาร การบรโภคมากเกนไปหรอนอยเกนไปตางกมผลตอระดบน าตาลในเลอดและน าหนกตวของผปวย

3. เวลา ผปวยทฉดอนซลนหรอรบประทานยาเบาหวาน ตองก าหนดเวลาในการบรโภคอาหารใหสอดคลองกบปรมาณอนซลนและเวลาทยาออกฤทธ



90


1. ไดรบพลงงานและกระจายสารอาหารทเหมาะสม เพอรกษาระดบน าตาลในเลอด ลดความเสยงการเกดโรคแทรกซอนอนๆ

แนวทางการใหค าแนะน าโภชนบ าบดในผปวยเบาหวาน

สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2549

ทมาของภาพ: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2561


91



สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2549

2. ลดปรมาณบรโภคอาหารจ าพวกน าตาล คารโบไฮเดรต ไขมนอมตว และโคเลสเตอรอลในอาหาร (ปรมาณไขมนควรนอยกวารอยละ 20 ของปรมาณแคลอรตอวน และไขมนอมตวควรนอยกวารอยละ 10 ของปรมาณแคลอรตอวน)


92



พทธนนท ศรมวง, 2555


93



3. การเพมปรมาณกากใยอาหาร ใหไดประมาณ 20-30 กรมตอวน



94



4. ควรหลกเลยงการท าอาหารใหสกดวยการใชน ามนมากๆ เชน อาหารชบแปงทอด อาหารทอดทอมน ามน หรออาหารทใชน ามนมาก

จงควรดดแปลงการประกอบอาหารดวยการ ตม ตน อบ นง ยาง

รวมท งมการใสเครองปรงรสแตกตางไป เครองปรงรสในอาหารบางชนด ตองหลกเลยงไมใชหรอใชในปรมาณนอยๆส าหรบผปวยโรคเบาหวาน เชน น ามน น าตาล กะท เปนตน



95




สารใหความหวานทใหพลงงาน

สารใหความหวาน

สารใหความหวานทไมใหพลงงาน

ไดแก น าตาลทราย น าตาลกลโคส ควรหลกเลยง/กนนอย

ชรโธทอล ซคราโลส สตวโอไซต/หญาหวาน แอสปารแต


96



5. การแบงมออาหาร

5.1 กลมผปวยเบาหวานทไมตองฉดยาอนซลน

o ใหกนอาหารหลก วนละ 3 ม อ

o โดยกระจายพลงงานตามม อเชา ม อเทยง และม อเยนในปรมาณรอยละ 20-30, 30-40, 30-40 ตามล าดบ

o ถาตองการอาหารวาง 1-2 ม อ ใหแบงพลงงานมาจากม ออาหารหลก



97



5. การแบงมออาหาร

5.2 กลมผปวยเบาหวานทตองฉดยาอนซลน

o ตองกนอาหารใหตรงเวลาและมปรมาณคงท

o กนอาหารหลกวนละ 3 ม อ ตามความจ าเปนและตองตามผลการตรวจระดบน าตาลในเลอดอยางสม าเสมอ

o มการกระจายตวของพลงงานเปนม อเชา ม อเทยง และม อเยน คดเปนรอยละตามล าดบดงน 10-30, 20-40 และ 20-40

o ม อวางมพลงงานรอยละ 10 ตอม อของพลงงานทควรไดรบในแตละวน พทธนนท ศรมวง, 2555


98



6. การแนะน าอาหารทผปวยเบาหวานควรและไมควรรบประทาน


- น าตาล และขนมหวานทมความหวานมากๆ เชน ทองหยบ ทองหยอด ฝอยทอง สงขยา กลวยเชอม มน หรอเผอกเชอม - อาหารทมน าตาลมาก ไดแก นมขนหวาน แยม เยลล ทอฟฟ ลกอมชนดตางๆ - ผลไมแหงทมน าตาลสง ไดแก มะขามหวาน กลวยตาก อนทผลม ลกพรนและลกพลบ เปนตน - ผลไมกวน ผลไมบรรจกระปอง ผลไมทมรสหวานจด เชน ทเรยน นอยหนา ล าไย องนและละมด เปนตน - น าผลไม น าอดลม

6.1 อาหารทไมควรรบประทาน


99





ไดแก ผกใบเขยว ทกชนด เชน ผกกาด ผกคะนา ถวฝกยาว ผกบงและถวงอก เปนตน

อาหารเหลานใหใยอาหาร ซงมผลตอการดดซมน าตาล ท าใหมการดดซมน าตาลชาลงและลดระดบน าตาลในเลอดได

6.2 อาหารทรบประทานไดโดยไมจ ากดจ านวน


100





ผลไมทมรสหวานนอย เชน มะละกอสก ฝรง พทรา แตงโม ผลไมทมรสหวานนอยถาบรโภคในปรมาณมากๆ กมผลท าให

ระดบน าตาลในเลอดเพมขนได ผปวยเบาหวานทมระดบไขมน ในเลอดสง ควรเลอกบรโภคนม

พรองมนเนย น ามนทน ามาปรงอาหารควรเลอกใชน ามนจากพช เชน น ามนถว

เหลอง น ามนร าขาว

6.3 อาหารทรบประทานไดแตตองจ ากด


101

สรป แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคเบาหวาน

1) เลอกอาหารใหหลากหลาย โดยเฉพาะอาหาร 5 หม เพอใหไดรบสารอาหารครบตามทรางกายตองการ

2) เลอกอาหารทมใยอาหารสง เชน ขาวซอมมอ ผก ผลไมทไมหวานจด เพราะใยอาหารจะชวยลดระดบน าตาลในเลอดได

3) เลอกอาหารทมไขมนและคอเลสเตอรอลตา เชน ปลา เน ออกไก เพอปองกนโรคแทรกซอน 4) หลกเลยงอาหารทมน าตาลเปนสวนประกอบ เชน ขนมหวาน ลกอม น าอดลม เครองดมรส

หวานชนดตางๆ ของเชอม เปนตน 5) เลอกอาหารทไมเคม หรอมเกลอตา 6) หลกเลยงเครองดมทมแอลกอฮอล เพราะจะไปเพมปรมาณไขมนในเลอดได 7) เรยนรปรมาณอาหารทควรบรโภคในแตละวนใหถกตองตามหลกโภชนาการ 8) ออกกาลงกายอยางเหมาะสมเพอรกษาน าหนกใหอยในเกณฑปกต 9) เรยนรการใชยาทแพทยสงอยางถกตอง


102

3.3.2 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคความดนโลหตสง

จดมงหมายในการควบคมอาหารในผปวยความดนโลหตสง เนองจากผทมปญหาของความดนโลหตสงมกไมมอาการแสดงน ามากอน ดงน น เมอตรวจพบวามความดนโลหตสง จงควรใหความสนใจและควบคมการบรโภคอาหารของตนเองดวย

1. รกษาและปรบปรงภาวะโภชนาการของผปวยใหอยในเกณฑปกต 2. ลดความรนแรงของโรค 3. ปองกนภาวะแทรกซอน



103


หลกในการจดอาหารส าหรบผปวยโรคความดนโลหตสง 2.1 อาหารทจ ากดโซเดยมเลกนอย ( Mild sodium restricted diet)

เปนอาหารปกต ทไมเตมเกลอ หรอเครองปรงอนๆ ทมโซเดยมอกหลงการประกอบอาหารและขณะบรโภค

งดอาหารหมกดอง อาหารเคม อาหารประเภทน จะมรสเคมนอยกวาอาหารทวไปเลกนอย


อาหารสาหรบผปวยโรคความดนโลหตสงในโรงพยาบาล


104


หลกในการจดอาหารส าหรบผปวยโรคความดนโลหตสง 2.2 อาหารทจ ากดโซเดยมปานกลาง ( Moderate low sodium diet)

เปนอาหารทมรสคอนขางจด เพราะเตมเครองปรงทมโซเดยมไดในปรมาณจ ากด

2.3 อาหารทจ ากดโซเดยมมาก ( Strictly low sodium diet) เปนอาหารทมการจ ากดโซเดยมมากข น เครองปรงททมโซเดยมอาจ

ใชไมไดเลย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2561



105


หลกในการจดอาหารส าหรบผปวยโรคความดนโลหตสง 2.4 อาหารทจ ากดโซเดยมอยางมาก ( Very strictly low sodium diet)

ผปวยจะตองอยในความดแลของแพทยอยางใกลชด อาหารทจดใหผปวยตองมการจดเตรยม ชง อยางละเอยดเปนพเศษ

ดวย และไมใชเครองปรงรสทมโซเดยมเลย




106


หลกในการจดอาหารส าหรบผปวยโรคความดนโลหตสง ส าหรบผปวยทวไปทไมไดอยในโรงพยาบาล

อาจปรบเปลยนพฤตกรรมการบรโภคและการด าเนนชวตของตนเองเทาน นกสามารถลดระดบความดนโลหตได

อาหารทมโซเดยมสงบางชนดไมมรสเคม จงท าใหเกดความเขาใจผดวาตองหลกเลยงอาหารทมโซเดยมสงโดยลดการปรงรสดวยน าปลาหรอเกลอเทาน น



107



อาหารทมโซเดยมอาจจ าแนกได ดงน 1. อาหารทมโซเดยมโดยธรรมชาต ปกตจะมอยในอาหารจ าพวกสตวมากกวา

พชและไมมรสเคมท าใหรสกวามโซเดยม 2. อาหารทมโซเดยมเนองจากการแปรรปหรอการถนอมอาหาร เชน อาหาร

กระปองทกชนด อาหารหมก-ดอง อาหารเคม อาหารตากแหง เปนตน 3. เครองปรงรสชนดตางๆ เชน เกลอมท งเกลอเมดและเกลอปน 4. ผงชรส ( Monosodium glutamate ) 5. อาหารบรรจกระปอง



108



อาหารทมโซเดยมอาจจ าแนกได ดงน 6. อาหารส าเรจรปอาหารส าเรจรปทมขายในทองตลาด 7. ขนมชนดตางๆทมการเตมผงฟ ( Baking powder )หรอ ( Baking soda ) 8. น า น าบาดาลและน าประปามกมโซเดยมปนอยบางจ านวนไมมากนก เครองดม

เกลอแร มการเตมโซเดยมลงไป


109

ทมาของภาพ :เครอขายลดบรโภคเคม, ลดเคม, ลดโรค https://www.lowsaltthai.com

110 ทมาของภาพ :เครอขายลดบรโภคเคม, ลดเคม, ลดโรค https://www.lowsaltthai.com


117

สรป แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคความดนโลหตสง

1) เนนอาหารจากดโซเดยม 2) ลดการบรโภคอาหารทมรสเคมจด และไมควรปรงรสดวยเครองปรงทมเกลอโซเดยม เชน

น าปลา เกลอ ซอสปรงรสตางๆ เครองจ ม ไขเคม ปลาเคม ปเคม เน อเคม กะป และอาหารหมกดองทกชนด

3) หลกเลยงอาหารทมเกลอโซเดยมสง อาหารทมโซเดยมบางอยางไมมรสเคม เชน ผงชรส ซปกอน น าผลไม ผลไมกระปอง อาหารสาเรจรปทมการเตมสารกนบด

4) ผทมน าหนกตวมากหรออวน ควรลดน าหนกใหอยในเกณฑปกต ซงการลดน าหนกจะชวยลดระดบความดนโลหตได

5) ลดอาหารทมไขมนสง เชน ขาหม หนงเปด หนงไก หมสามช น เครองในสตวทกชนด ขาวมนไก อาหารทมกะท เปนตน



118

6) ลดหรองดเครองดมทมแอลกอฮอลและการสบบหร เพราะเปนตวกระตนใหระดบความดนโลหตสง

7) ออกกาลงกายเปนประจา โดยการเดน การวง การวายน า การขจกรยาน หรอเลนกฬาทตนเองถนด โดยเรมตนในระยะเวลาส นๆ แลวคอยเพมใหไดอยางนอย 30 นาทตอวน สปดาหละ 3 วน

8) พกผอนและทาจตใจใหสงบ หลกเลยงสถานการณททาใหเครยด หงดหงด ตนเตน หรอกระทบกระเทอนจตใจ

สรป แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคความดนโลหตสง



119

3.3.3 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคหวใจและหลอดเลอด

• ผปวยทมภาวะคลอเลสเตอรอลสงในเลอด 1) บรโภคอาหารใหครบท ง 5 หม ตามขอแนะนาการปฏบตการกนอาหารเพอสขภาพทด

ของคนไทย 2) เลอกบรโภคเน อสตวทไมมไขมนและคอเลสเตอรอลตา ควรเลอกบรโภคปลา เน อสตว

ไมตดมนซงมคอเลสเตอรอลตา 3) เลอกใชน ามนทมกรดไลโนเลอกสงในการประกอบอาหาร เชน น ามนถวเหลอง น ามน

ราขาว เปนตน 4) บรโภคอาหารทมใยอาหารสงเปนประจา ไดแก ผกและผลไมทกชนด และธญพชทม

การขดสนอย เปนตน 5) รกษาน าหนกตวใหอยในเกณฑมาตรฐาน หากมน าหนกเกนควรลดหรอควบคมน าหนก 6) ออกกาลงกายอยางสมาเสมอ



120

3.3.3 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวย โรคหวใจและหลอดเลอด

• ผปวยทมภาวะไตรกลเซอรไรดอลสงในเลอด 1) จดอาหารใหครบ 5 หมตามหลกโภชนาการ ตามขอแนะนาการปฏบตการกนอาหาร

เพอสขภาพทดของคนไทย 2) ใชน ามนพชทมกรดไลโนเลอกสงในการประกอบอาหาร เชน น ามนถวเหลอง น ามน

ราขาว เปนตน 3) อาหารทเปนคารโบไฮเดรตเชงซอน เชน ธญพช ขาว เผอก มน และการลดปรมาณ

น าตาลหรอคารโบไฮเดรตเชงเดยว 4) ลดหรองดเครองดมทมแอลกอฮอล 5) รกษาน าหนกตวและออกกาลงกายอยางสมาเสมอ



121

3.3.4 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวยมะเรง

• สาเหตของการเกดภาวะทพโภชนาการในผปวยโรคมะเรง

1) การเกดโรคเฉพาะทโดยตรง โรคมะเรงของทางเดนอาหารทาใหเกดการอดตนหรอปญหาในการยอย การดดซมสารอาหาร จะเกดมอาการทองอด ไมสบายทาใหการนาสารอาหารไปใชไดไมเตมท

2) การบรโภคอาหาร ผปวยโรคมะเรงตองการพลงงานและสารอาหารไมแตกตางจากคนปกตทวไปแต จะบรโภคอาหารไดนอยลง เนองจากเบออาหาร คลนไส อาเจยน จงทาใหไดรบพลงงานและสารอาหารนอยลงสงผลใหเกดภาวะทพโภชนาการข น



122


• สาเหตของการเกดภาวะทพโภชนาการในผปวยโรคมะเรง

3) การเปลยนแปลงเมแทบอลซม ผปวยโรคมะเรงจะมการสลายและการสงเคราะหโปรตน ไขมนและคารโบไฮเดรต ในรางกายผดปกตและไมไดสดสวนกน ทาใหการนาพลงงานและสารอาหารมาใชไดไมเตมท แตกยงไมมขอสรปวา ผปวยตองการพลงงานและสารอาหารอะไรมากนอยเทาใด

4) วธการรกษา การรกษาโรคมะเรงมหลายวธ อาจจะเปนการผาตด การฉายแสง หรอการใหเคมบาบด แตละวธมผลตอการบรโภคอาหาร และทาใหบรโภคอาหารไดนอยลง

5) สภาพจตใจ เมอเปนโรค ผปวยสวนมากจะเกดความวตกกงวลเกยวกบโรคทเปน ซงสงผลถงการบรโภคอาหารไดดวย



123


ผปวยควรไดรบคาแนะนาเพอใหเกดความเขาใจซงกน และการแนะนาอาหารจงตองพจารณาตามความเปลยนแปลงของผปวยแตละคน และดดแปลงใหเหมาะสมเปนรายๆไป ดงน

1) จดหาอาหารทผปวยชอบ แมวาอาหารน นอาจจะมคณคาไมมากนกแตจะชวยใหผปวยบรโภคอาหารใดบาง ซงสงผลตอสภาพจตใจและความพงพอใจของผปวยได

2) สงเกตความเปลยนแปลงในการบรโภคอาหารของผปวย ท งในดานปรมาณ รสชาต เพอเปนแนวทางในการจดอาหาร

3) แบงอาหารเปนหลายๆม อ ในปรมาณไมมาก เพอมใหเกดความรสกวาถกบงคบใหบรโภคอาหารเหลาน น



124


4) แนะนาอาหารทมประโยชน ซงการแนะนาควรเปนในลกษณะเชญชวนใหบรโภคหรอชมมากกวาการบงคบหรอขมขใหบรโภค

5) ผปวยบางรายอาจมการงดอาหารบางอยางทเชอวาเปนของแสลง ท งๆ ทมคณคาทางอาหารควรแนะนาใหความรทถกตองแกผปวยดวย

6) การเปลยนแปลงลกษณะอาหารตามอาการและการยอมรบของผปวย เชน หนเปนช นเลก หรอบดใหละเอยด เปนตน ควรหลกเลยงอาหารทมไขมนสง หรอรสจด

7) สรางบรรยากาศในการบรโภคอาหาร เชน จดสถานทโตะอาหาร และภาชนะทใชใหสวยงามตามทผปวยชอบ มญาต ผรใจ มารวมบรโภคอาหาร หรอพดคย เพอใหเกดความเพลดเพลนและบรโภคอาหารไดในแตละม อ

8) ใหกาลงใจผปวยเพอชวยใหสขภาพจตทด ซงจะมผลถงการบรโภคอาหารไดดข น



125

3.3.5 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวยโรคกระดกพรน

จดมงหมายในการใหอาหารแกผปวยทมปญหาโรคกระดกพรน เปนการปองกนหรอลดการสญเสยมวลกระดกใหนอยลง และลดปญหาทจะเกดจากกระดกหกได

มการเสนอแนะวา ผหญงควรไดรบแคลเซยมในปรมาณทสงกวาทกาหนดไว เลกนอย คอประมาณ 800-1000 มลลกรม และผทเปนโรคอยแลวควรไดรบแคลเซยมวนละ 1000-1200 มลลกรม

ผปวยทมอตราเสยงตอการเปนโรค เชน

• สตรวยหมดประจาเดอน

• ผทมกระดกเลกน าหนกตวตากวามาตรฐาน

• ผทไดรบแคลเซยมตาเปนเวลานาน

• หรอผทอยหรอผในครอบครวทมประวตการเปนโรค มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, 2561


126


ควรเลอกอาหารทเปนแหลงของแคลเซยม แตอาหารไทยประจาวนมแคลเซยมคอนขางตา

ดงน น การเลอกอาหารประเภทนมและผลตภณฑจากนม รวมดวยหรอนามากาหนดไวในรายการอาหารประจาวน เปนการชวยใหไดรบแคลเซยมไดทางหนง


127



บษบา จนดาวจกษณhttps://www.pharmacy.mahidol.ac.th/knowledge/files/0218.pdf

128

บษบา จนดาวจกษณhttps://www.pharmacy.mahidol.ac.th/knowledge/files/0218.pdf




129


การปองกนโรคกระดกพรน

1) บรโภคอาหารใหครบ 5 หม แตละหมใหหลากหลาย

2) เลอกบรโภคอาหารทมแคลเซยมสง เชน นม ปลาเลกปลานอย กงฝอย ผกใบเขยวตม ถวเมลดแหง และผลตภณฑจากถว

3) รกษาน าหนกตวไมใหอวน เพราะจะทาใหเกดโรคตางๆ และเปนสาเหตของการเกดโรคกระดกพรนได

4) หลกเลยงปจจยเสยงทจะทาใหเกดโรค ไดแก การดมชา กาแฟ และกาสบบหร

5) หญงวยทองควรพบแพทย ขอคาแนะนาในการใชฮอรโมน เพอลดการทาลายเน อกระดกและชวยในการดดซมแคลเซยมเขากระดกไมดข น



130


การปองกนโรคกระดกพรน

6) จดสภาพแวดลอมในบานใหด เพอความปลอดภยจากอบตเหตทจะทาใหหกลมโดยเฉพาะในบานทมผสงอายอยดวย ตวผสงอายเองตองพยายามปองกนตวเองไมใหหกลม รวมท งหลกเลยงการเลนกฬาทมความเสยงตอการเกดอนตรายแกกระดก

7) ออกกาลงกายเปนประจา เนนการออกกาลงกายชนดทมการลงน าหนก(Weight bearing exercise) เชน การเดน การวง การปนจกรยาน หรอการรามวยจน ประมาณ 20-30 นาทตอวน 3-5 วนตอสปดาห



131

3.3.6 แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวยโรคไต

จดประสงคของการใหอาหารส าหรบผปวยโรคไต 1. เพอรกษาภาวะโภชนาการของผปวยใหดทสดเทาทจะท าได 2. เพอปองกน หรอลดการสลายโปรตนในเน อเยอของรางกายใหเกดนอย

ทสดเทาทจะท าได 3. เพอใหผปวยไดรบสารอาหารตางๆ ในปรมาณทเพยงพอกบความตองการ

ของรางกายและไมขดตอการรกษาของแพทย 4. เพอใหไตสามารถฟนฟจากพยาธสภาพทเปนอย หรอชวยใหไตไมเสอมลง

ไปจากสภาพทเปนอยเดม 5. เพอใหผปวยมความรความเขาใจในเรองของอาหารทมผลตอโรคและตอ

การรกษา โรคไต และสามารถปฏบตตวในเรองการบรโภคอาหารไดอยางถกตอง


ทมาของรปภาพ: https://beezab.com


132


หนาทของไต เกยวของกบอาหารอยางไร 1) การสงเคราะหน าตาลในเลอดชดเชย ยามทรางกายขาดพลงงาน 2) การขบน าตาลท งเมอระดบน าตาลในรางกายสงเกนความตองการ 3) การเกบโปรตนไขขาว (หรออลบมน) ไมใหหลดลอดออกไปทางปสสาวะ 4) การสงเคราะหกรดอะมโน หรอโปรตนทรางกายตองการ 5) การขบของเสยทเกดข นจากอาหารท งไปในปสสาวะ 6) การสงเคราะหวตามนด เพอชวยรกษาสมดลแคลเซยมในรางกาย 7) การควบคมภาวะความเปนกรดในรางกาย 8) การควบคมน า 9) การควบคมสมดลเกลอแรทส าคญ ไดแก เกลอโซเดยม โปแตสเซยม 10) แคลเซยม แมกนเซยมและฟอสฟอรส

ธนนดา ตระการวนช และอรอชฌา ศรมงคลชยกล, 2560



133


เมอไตเสอมจะมผลตอสมดลสารอาหารในรางกายอยางไร 1) การสงเคราะหน าตาลในเลอดลดลง ดงน น หากผปวยเปนโรคเบาหวานอยเดม

ระดบน าตาลในเลอดจะลดลง หรอหากผปวยฉดอนซลนอย อาจพบปญหาน าตาลในเลอดต าไดงายกวาผปวยเบาหวานทยงไมเปนโรคไต

2) การสงเคราะหกรดอะมโนนอยลง รางกายมโอกาสขาดสารอาหารทจ าเปนมากข น

3) ของเสยทเกดขนในรางกาย ไมถกขบทง โดยเฉพาะสารไนโตรเจนจากโปรตนทกนเขาไป เกดการคงของไนโตรเจนในเลอด เมอสะสมในปรมาณมาก ผปวยจะมอาการคลนไส อาเจยน เบออาหาร และออนเพลยได



134


เมอไตเสอมจะมผลตอสมดลสารอาหารในรางกายอยางไร 4) วตามนดในเลอดลดต า มผลตอแคลเซยมในกระดก 5) รางกายเปนกรดมากขน ท าใหโปรตนในกลามเน อยอยสลายไดงาย 6) หากไตขบน าไดไมด ผปวยจะแสดงอาการปสสาวะบอยในตอนกลางคน หรอหาก

ปสสาวะลดจ านวนลง ผปวยจะมอาการบวม ขากดบม และน าทวมปอดได 7) ความดนเลอดสง เพราะรางกายขบเกลอโซเดยมไมได 8) หากมโปแตสเซยมสง จากการกนผกใบเขยว ผลไมรสหวาน มผลท าใหหวใจเตน

ไมเปนจงหวะจนหยดเตนได



135


ประเภทของโรคไต 1) โรคไตอกเสบเฉยบพลน (acute glomerulonephritis) 2) โรคเนฟโฟรตคซนโดรม (nephrotic syndrome) 3) โรคไตวายเฉยบพลน (acute renal failure) 4) โรคไตวายเรอรง (chronic renal failure)




136


1) โรคไตอกเสบเฉยบพลน (acute glomerulonephritis) เกดจากการตดเช อหรอเกดรวมกบโรคอนๆ เชน การตดเช อจาก

แบคทเรยชนด streptococcus ในล าคอ อาการและอาการแสดง

1. ผปวยจะมอาการบวม (edema) เนองมาจากมการสญเสยโปรตน

2. ถาบวมไมมากจะพบวาผปวยจะมอาการบวมทหนงตาและขา 3. ผปวยมปสสาวะนอย ปสสาวะเปนเลอด (hematuria) ซงม

ลกษณะคลายน าลางเน อ 4. มโปรตนในปสสาวะ (proteinuria)




137


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตอกเสบเฉยบพลน จะมอาการตวบวม มความดนโลหตสง และปสสาวะนอย แสดงวาผปวยม

การคงของเกลอและน า จงจ าเปนตองจ ากดเกลอและน า 1) โซเดยม ผปวยควรจ ากดโซเดยมในอาหารใหเหลอประมาณ2–3กรมตอ

วน 2) โปแตสเซยม โดยทวไปไมจ าเปนตองจ ากดอาหารโปแตสเซยม ยกเวน

ในผปวยทปสสาวะนอยมากหรอเกดภาวะไตวาย



138


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตอกเสบเฉยบพลน 3) โปรตน ในระยะทผปวยมปสสาวะนอย เพอลดภาระการท างานของ

ไต ดงน นจงควรใหอาหารทมโปรตนคอนขางต า คอ ประมาณวนละ 40-50 กรม เมอผปวยขบปสสาวะออกมาไดดข น จงจดอาหารธรรมดาใหกบผปวย แตในผปวยทมภาวะไตวาย จ าเปนตองจ ากดโปรตน

4) คารโบไฮเดรต สามารถจดคารโบไฮเดรตไดมากใหผปวยเพอปองกนและหรอ สงวนโปรตนใหรางกายใช ดงน นคารโบไฮเดรตทผปวยควรรบควรมาจากผลไม

5) น า จดน าใหผปวยในปรมาณทจ าเปนตอรางกาย โดยปรมาณน าทตองการในแตละวน เทากบปรมาณปสสาวะในรอบ 24 ชวโมงทผานมา + ปรมาณน าทสญเสยโดยไม(ปรมาณนาทระเหยออกทางผวหนง ทางเหงอ ทางลมหายใจ และทางอจจาระ



139


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตอกเสบเฉยบพลน 3) น า จดน าใหผปวยในปรมาณทจ าเปนตอรางกาย โดยปรมาณน าท

ตองการในแตละวน เทากบปรมาณปสสาวะในรอบ 24 ชวโมงทผานมา + ปรมาณน าทสญเสยโดยไมรตว เชน ปรมาณน าทระเหยออกทางผวหนง ทางเหงอ ทางลมหายใจ และทางอจจาระ



140


2) โรคเนฟโฟรตคซนโดรม (nephrotic syndrome) พบบอยมากในประเทศไทย พบไดทกอาย เปนโรคเร อรงและเปนซ าได เปนชนดปฐมภม รกษาใหหายขาดได อาการและอาการแสดง

1. มอาการบวม ทองมาน 2. ผปวยมโปรตนโดยเฉพาะแอลบมนในปสสาวะสง 3. มระดบไขมนในเลอดสง 4. มโปรตนในพลาสมาต า โปรตนทอยในเน อเยอจะถกสลายออกมา

ท าใหผปวยเกดภาวะทพโภชนาการ ตบมเน อเยอไขมนมาก และมโซเดยมคงมาก




141


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคเนฟโฟรตคซนโดรม 1) พลงงาน ผปวยควรไดรบพลงงานทเพยงพอกบความตองการของรางกาย

ควรมสดสวนเชนเดยวกบคนปกต คอ คารโบไฮเดรตรอยละ 55-60 โปรตนรอยละ 15-20 และไขมนรอยละ 20-50

2) โปรตน มการแนะนาใหผปวยไดรบโปรตนทมคณคาทางชวภาพ (biological

value protein) สง ไดแก เน อสตวและผลตภณฑ นมและผลตภณฑ และไข

ปรมาณของโปรตนทควรไดรบเทากบทแนะนาใหกบคนปกต คอ 0.8-1.0 กรมตอกโลกรมตอวน และในเดกสามารถใหโปรตนสงถง 20 กรม ตอกโลกรมตอวน



142


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคเนฟโฟรตคซนโดรม 3) ไขมน ผปวยผใหญทมภาวะของไลโปโปรตนในเลอดสง โดยเฉพาะชนด

แอล.ด. แอล-โคเลสเตอรอล (LDL-cholesterol) จาเปนตองจากดไขมน 4) เกลอแร

ในผปวยทมอาการตวบวมแพทยอาจสงอาหารจากดโซเดยมคอไมเกนวน ละ 3 กรมตอวน

ไมใสเกลอ น าปลา หรอเครองปรงรสทมเกลอลงในอาหารของผปวย รวมท งงดอาหารจาพวกผกดอง ปลาแหง ปลาเคม เปนตน

มการสญเสยโปแตสเซยมทางปสสาวะ จงควรไดรบโปแตสเซยมมากข น ซงมมากในเน อสตว ผก และผลไม

5) น า ในผปวยทไดรบอาหารจากดโซเดยมอยแลว ไมจาเปนตองจากดน า



143


3) โรคไตวายเฉยบพลน (acute renal failure) ไตเสยหนาทการท างานอยางรวดเรว เนองจากไตถกท าลายอยาง

รนแรง ท าใหเกดการคงของของเสยในรางกาย เสยสมดลของน า เกลอแร และกรด

สาเหตส าคญ 1. เลอดไปเล ยงไตนอยลงจากภาวะสญเสยเลอดมาก 2. มการอดตนของทางเดนปสสาวะ 3. การมความผดปกตทกรวยไต เชน โรคโกลเมอรโลเนฟไฟรตส

ความดนโลหตสงอยางรนแรง โรคSLE การต งครรภเปนพษ




144


3) โรคไตวายเฉยบพลน (acute renal failure) อาการและอาการแสดง

1. ผ ปวยม ปสสาวะนอย (oliguria) อาจม ปสสาวะออกมาประมาณ 20-400 มลลลตรตอวน หรอไมมปสสาวะออกมาเลย (anuria)

2. ผปวยมอาการคลนไส อาเจยน สะอก ปวดทอง 3. อาจพบแผลในกระเพาะ เนองจากผปวยมการคงของยเรย

และครเอตนน ถามการคงของสารดงกลาวมากจะมอาการซม กลามเน อกระตก มอาการชก หมดสตและถงแกกรรมได

4. มความดนโลหตสง หวใจเตนผดปกต มอาการหายใจหอบลก




145


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตวาย 1) พลงงาน ผปวยควรไดรบพลงงานทเพยงพอกบความตองการของรางกาย

ผปวยควรจากดอาหารโปรตน และเพมปรมาณคารโบไฮเดรตใหสงข นเพอ ชดเชยพลงงานทขาดหายไปจากโปรตน

2) โปรตน ควรจดใหอาหารของผปวยมโปรตนประมาณ 0.2-0.5 กรมตอ

น าหนกตว 1 กโลกรม หรอประมาณวนละ 20-40 กรม โปรตนทจดใหตองเปนโปรตนทมคณคาทางชวภาพสง เชน ไข นม

และเน อสตว



146


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตวาย 3) เกลอแร

ในผปวยทมปสสาวะนอย มการคงของโซเดยม และโปแตสเซยมจะตอง จากดโซเดยมในอาหาร โดยใหโซเดยมได 500-1000 มลลกรมตอวน และโปแตสเซยมในอาหารไม เกน 2 กรมตอวน (คนปกตตองการโปแตสเซยม 2-6 กรมตอวน)

ในระยะทผปวยมปสสาวะมาก จะมการสญเสยโซเดยมเปนจานวนมากทางปสสาวะ ผปวยควรไดรบโซเดยมในปรมาณทมาก เพยงพอ

4) น า ในระยะทผปวยมปสสาวะนอย ควรมการกาหนดปรมาณของเหลวท งหมดใหแก ผปวย เทากบ ปรมาณทสญเสยทางผวหนง ลมหายใจ และอจจาระซงมปรมาณเทากบ 500-600 มลลลตรตอวน



147


4) โรคไตวายเรอรง (chronic renal failure) การท างานของไตลมเหลวอยางเร อรง เนองจากมการท าลายของโกล

เมอรลสและทวบลของไตอยางถาวรชาๆ ท าใหเสยสมดลของน า เกลอแร กรดและดาง รวมท งมความผดปกตในการสรางฮอรโมนตางๆ

โรคไตวายเร อรง ม 4 ระยะ ระยะท 1 เปนระยะทเน อไตถกท าลายรอยละ 50-70 ของท งหมดเปนระยะแรกทมการลดหนาทของไต แตยงไมมการสะสมของเสยจากการเผาผลาญไวในเลอด ในระยะน จงไมพบอาการอะไร




148


4) โรคไตวายเรอรง (chronic renal failure) โรคไตวายเร อรง ม 4 ระยะ

ระยะท 2 เปนระยะทมการท าลายเน อไตมากกวารอยละ 75 ของท งหมด ท าใหการท าหนาทในการกรองสารทมไนโตรเจนลดลง มการคงของไนโตรเจนในเลอดสง เกดภาวะเลอดเปนพษ (azotemia) แตยงไมมากนก ในระยะน ผปวยจะมอาการออนเพลย ปสสาวะบอยในเวลากลางคน มระดบของไนโตรเจน ครเอตน และกรดยรกในเลอดเพมมากข น




149


4) โรคไตวายเรอรง (chronic renal failure) โรคไตวายเร อรง ม 4 ระยะ

ระยะท 3 เปนภาวะทเลอดเปนพษในระดบปานกลางถงรนแรง เกดภาวะกรดและ เสยสมดลของอเลกโทรไลต อาจมระดบแคลเซยมในเลอดสง ผปวยจะมอาการสะอก คลนไส อาเจยน เบออาหาร มอาการออนเพลยและซม

ระยะท 4 เปนภาวะทเน อไตถกท าลายประมาณรอยละ 90 ซงเปนร ะ ย ะ ส ดท า ย ของ โ ร ค ไต เ ก ดภ า ว ะ ย ร เ ม ย ( uremia) เ ก ดภาวะแทรกซอนในระยะสดทาย คอ สญเสยแคลเซยมจากกระดก เกดการคงของฟอสฟอรสในเลอดสง




150


4) โรคไตวายเรอรง (chronic renal failure) การรกษาผปวยทเปนโรคไตเร อรง 1. การลางของเสยทางชองทอง หรอ CAPD (Continuous

Ambulatory Peritoneal Dialysis) เปนการลางเอาของเสยออกจากรางกายดวยการใสน ายาเขาไปในชองทองประมาณ 1,500 - 2,000 ซซ ท งไวประมาณ 4 - 6 ชวโมง เพอปลอยใหน ายามการแลกเปลยนเอาของเสยออกจากรางกายผานทางเยอบชองทอง (Peritoneal membrane) หลงจากน นจงปลอยน าทมของเสยปนออกมาท งไป (1 รอบ)จะตองลางเชนน 4 - 6 รอบ

อากาศ พฒนเรองไล, กรมการแพทย

ทมาของรปภาพ: http://2.bp.blogspot.com/


151


4) โรคไตวายเร อรง (chronic renal failure) การรกษาผปวยทเปนโรคไตเร อรง

2. การฟอกเลอดดวยเครองไตเทยมหรอ Hemodialysis เปนการนาเลอดของผปวยไตวายผานเขาไปในตวกรองโดยอาศยเครองฟอกเลอด โดยผปวยจะใชเวลาในการฟอกเลอดสปดาหละ 2 – 3 คร ง คร งละ 3 – 5 ชวโมง

3. การผาตดเปลยนไต หรอ Kidney Transplantation เปนการนาไตของผบรจาคเขาไปในรางกายของผปวยไตวาย เพอใหไตบรจาคน นทาหนาทแทนไตเกาทหยดทางานไปแลว

ทมาของรปภาพ: http://2.bp.blogspot.com อากาศ พฒนเรองไล, กรมการแพทย


152


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตวายเรอรง 1) พลงงาน ควรเทากบในภาวะปกตหรอสงข น จากเดมเลกนอย เพอปองกน

การเผาผลาญเน อเยอในรางกายมาเปนพลงงาน และเปนการรกษา น าหนกตวของผปวยใหไดมาตรฐาน

2) โปรตน จากดโปรตน เพอลดการคงของของ เสยจาพวกไนโตรเจน ฟอสเฟต

และซลเฟต และยงชวยลดการสญเสยหนาทของไตในสวนทเหลอ พจารณาจากอตราการกรองผานโกลเมอรลส (GFR) ของผปวย โปรตนทจดใหแกผปวยตองจดโปรตนทมคณคาทางชวภาพสงใหแก

ผปวย ไดแก ไข นม และ เน อสตว สาหรบไขขาวจะเปนอาหารโปรตนทมคณภาพดทสดเนองจากม

ฟอสเฟตตา พทธนนท ศรมวง, 2555


153


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตวายเรอรง



154


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตวายเรอรง 3) เกลอแร

การจดปรมาณโซเดยมในอาหารข นอยกบปรมาณโซเดยมทสญเสยทาง ปสสาวะ และระดบโซเดยมในเลอดของผปวย และภาวะของผปวยพอ

ถามอาการบวม ผปวยควรไดรบโซเดยมเพยง 1 กรมตอวน ไมมอาการบวม สามารถให โซเดยมในอาหารไดไมเกน 2 กรมตอวน ถาผปวยไดรบการลางชองทองดวยน ายาอาจใหโซเดยม ไดถง 2-3 กรมตอวน ถาผปวยไดรบยาขบปสสาวะ อาจทาใหผปวยสญเสย โปแตสเซยม อาจจะ

ตองใหโปแตสเซยมเพม โดยปตระดบโปแตสเซยมทใหประมาณ 1.5-2.0 กรมตอวน



155


หลกการก าหนดอาหารใหผปวยโรคไตวายเรอรง 4) น า ปรมาณน าทใหกบผปวยเชนเดยวกบผปวยภาวะไตวายเฉยบพลน

ระยะทมปสสาวะนอย ควรมการกาหนดปรมาณของเหลวท งหมดใหแก ผปวย เทากบ ปรมาณทสญเสยทางผวหนง ลมหายใจ และอจจาระซงมปรมาณเทากบ 500-600 มลลลตรตอวน



156

สรป แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวยโรคไต

ชนดา ปโชตการ, สถาบนวจยโภชนาการ ม.มหดล


157

สรป แนวทางปฏบตดานอาหารสาหรบผปวยโรคไต

ชนดา ปโชตการ, สถาบนวจยโภชนาการ ม.มหดล

คาถามทายบท

1. จงอธบายแนวทางการบรโภคอาหารเพอใหมสขภาพทดจากธงโภชนาการ

2. ความหมายของภาวะโภชนาการเกนและน าหนกตวทเหมาะสมคออะไร

3. จงอธบายหลกในการลดน าหนกสาหรบผทมภาวะโภชนาการเกน

4. จงแนะแนวทางในการดดแปลงอาหารเพอใหเหมาะสมกบผสงอาย

5. จงอธบายความหมายของโภชนบาบด และบคลากรใดบางทเกยวของกบโภชนบาบด

6. อาหารแลกเปลยนมกหมวด อะไรบาง

7. จงระบแนวปฏบตดานอาหารสาหรบการผปวย ดวยการสรปแผนผงความคด (mind mapping)

7.1) โรคเบาหวาน 7.2) โรคความดนโลหตสง

7.3) โรคหวใจและหลอดเลอด 7.4) โรคมะเรง

7.5) โรคกระดกพรน 7.6) โรคไต

158

159

1. สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. 2549. แนวทางเวชปฏบต การดแลโภชนบาบดในโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสงและภาวะไขมนในเลอดผดปกตสาหรบผสงอาย. พมพคร งท 1. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

2. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ . 2552. โภชนศาสตรสาธารณสข (Nutrition in health) หนวยท 1-7. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

3. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ . 2561. โภชนศาสตรสาธารณสข (Nutrition in health) หนวยท 6-10. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมธราช.

4. ประไพศร ศรจกรวาล. 2551. องคความรดานโภชนศาสตร. คนหาเมอ 10 ธนวาคม พ.ศ. 2560, จากhttp://www.thaidietetics.org/wp-content/uploads/2017/09/BasicNutrition.pdf

5. คณะอนกรรมการสงเคราะหองคความรดานอาหารและโภชนาการสาหรบหรบผบรโภค . 2559. องคความรดานอาหารและโภชนาการสาหรบทกชวงวย. กรงเทพฯ: สานกอาหาร สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

6. ประณต ผองแผว. 2539. โภชนศาสตรชมชน (Community Nutrition). กรงเทพฯ : ลฟวง ทรานส มเดย.

7. อจฉรา ดลวทยาคณ. 2558. พ นฐานโภชนบาบด. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.

เอกสารอางอง

160

8. พทธนนท ศรมวง. 2555. อาหารเพอสขภาพและโภชนบาบด. พมพคร งท 1. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

9. เครอขายลดบรโภคเคม, ลดเคม, ลดโรค. 2551.เมนอาหารกบปรมาณโซเดยม. คนหาเมอ 10 ธนวาคม พ.ศ. 2560, จากhttps://www.lowsaltthai.com

10. สานกพฒนาวชาการแพทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข . 2548. แนวทางเวชปฏบตสาหรบโรคกระดกพรน พ.ศ. 2553. พมพคร งท 1. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจากด.

11. บษบา จนดาวจกษณ. มปป. แคลเซยมกบโรคกระดกพรน ตอนท 2. คนหาเมอ 10 ธนวาคม พ.ศ. 2560, จาก https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/knowledge/files/0218.pdf

12. ธนนดา ตระการวนช และอรอชฌา ศรมงคลชยกล. 2560. คมอสาหรบประชาชน "ทาอยางไรไตไมวาย”. พมพคร งท 1. กรงเทพฯ : บ. เอน. เอส. แอดวานซ.

13. ชนดา ปโชตการ. มปป. องคความรและทกษะทางดานโภชนบาบดทางการแพทย. คนหาเมอ 10 ธนวาคม พ.ศ. 2560, จาก http://www.thaidietetics.org/wp-content/uploads/2017/09/Clinical.pdf

14. อากาศ พฒนเรองไล. มปป. โรคไต โรคไตเร อรง และไตวาย เหมอนหรอตางกนอยางไร ?. คนหาเมอ 10 ธนวาคม พ.ศ. 2560, จาก http://www.dms.moph.go.th/dmsweb/dmsweb_v2_2/content/org/ webpageJDMS_30/demo/data/2560/2560-06/2560-06-13.pdf

เอกสารอางอง

161

Thank You

บทที่ 5...

Documents