69

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจจากการสรางปางชางเปนสถานททองเทยว

ในเขตพนท ต าบลกดชาง อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม ไดก าหนดวตถประสงคหลกในการศกษา

3 ประการคอ ศกษาลกษณะบรบทและการจดการของปางชางทเปนสถานททองเทยว ศกษา

ผลกระทบทางดานสงคม เศรษฐกจ ทเกดขนจากการสรางปางชางเปนสถานททองเทยวตอชมชน

โดยรอบในพนท และเพอศกษาสาเหตของผลกระทบทเกดขนจากการสรางปางชางทเปนสถานท

ทองเทยว เพอน าไปสการหาแนวทางในการจดการแกไขตอไป โดยศกษาในพนทอ าเภอแมแตง

จงหวดเชยงใหม เครองมอทใชในการศกษาคอ การสงเกต การสมภาษณ การประชมกลมยอย

ศกษาขอมลจากเอกสารและขอมลจากบคคล น าขอมลทไดมาวเคราะหใหสอดคลองกบ

วตถประสงคในการศกษา โดยในการศกษาครงนผวจยไดท าการศกษาเชงคณภาพ

สรปผลการศกษาไดดงตอไปน 5.1 สรปผลการศกษา 5.2 อภปรายผล 5.3 ขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา ผวจยไดสรปผลการศกษาตามวตถประสงคของการวจย อนประกอบไปดวย ศกษาลกษณะบรบทและการจดการของปางชางทเปนสถานททองเทยว ศกษาผลกระทบทางดานสงคม เศรษฐกจ ทเกดขนจากการสรางปางชางเปนสถานททองเทยวตอชมชนโดยรอบในพนท และศกษาสาเหตของผลกระทบทเกดขนจากการสรางปางชางทเปนสถานททองเทยว เพอน าไปสการหาแนวทางในการจดการแกไขตอไป โดยศกษาในพนทต าบลเมองกด อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม และไดน าเสนอตามประเดนดงน

70

จากผลการศกษาสามารถสรปไดวา บรบทพนทปางชางสวนใหญจะมกจกรรมทคลายคลงกน กจกรรมหลกของแตละปางชางนน สามารถแบงออกเปนกจกรรมทอยในสวนของบรเวณลานแสดงชาง และสวนของบรเวณเสนทางศกษาธรรมชาต โดยใชชาง และสตวบกประเภทอนเปนพาหนะเพอการทองเทยว เชน วว ซงนกทองเทยวสวนใหญจะเปนชาวตางชาต ในสวนของพนทตงนน ทงปางชางแมแตง ปางชางแมตะมาน ปางชางโชคชย ตงอยบนพนทใกลล าน าแมแตงสวนหนงเปนเหตผลทเนองมาจากกจกรรมของปางชางทตองใชล าน าแมแตงเปนสวนหนงของพนทกจกรรม ในสวนของเจาหนาททท างานอยในปางชาง ทกทจะประกอบไปดวยคนในหมบาน อกกลมหนงไดแก กลมชาตพนธตางๆ จ านวนชางนนทง 3 ปางชางจะมชางจ านวนโดยเฉลย 40-50 เชอก โดยมทงชางทปางชางเปนเจาของเอง รวมถงชางทเชามาจากพนทอน ระบบสาธารณปโภคพนฐานของปางชาง ประกอบดวยไฟฟา และประปา ซงไฟฟาไดใชจากการไฟฟาสวนภมภาค สวนประปาใชน าจากล าน าแมแตงและประปาภเขา ในสวนของการศกษาผลกระทบทางดานสงคม เศรษฐกจ ทเกดขนจากการสรางปางชางเปนสถานททองเทยวตอชมชนโดยรอบในพนทนน ผลการศกษาพบวา หมบานแมตะมาน หมบานทงละคร หมบานเมองกด มลกษณะทางสงคมทคลายคลงกน ยงคงเปนสงคมเกษตรกรรม แตมการปรบเปลยนพชทเพาะปลก เชน เรมปลกพชเศรษฐกจทเกยวของกบอาหารสตว เพอขายใหกบปางชาง เชน ขาวโพด สวนในการตงถนฐานพบวา มคนจากตางถนเขามาอยมากขน เนองจากการเคลอนยายแรงงานจากทอน เชน กลมชาตพนธอนๆ ทเขามาท างานในปางชางตางๆ ไดเขามาอยอาศยในพนทมากขน ในสวนของการประกอบอาชพ ยงคงมทงเกษตรกรรม และพนกงานในปางชาง รวมถงบางสวนกรบจาง เปนพนกงานเอกชนภายนอก ในสวนของผลกระทบทางดานสงคม เศรษฐกจ ทเกดขนจากการสรางปางชางเปนสถานททองเทยวตอชมชนโดยรอบในพนทนน ผลการศกษาพบวา ผลกระทบมทงในสวนของผลกระทบทางบวก และผลกระทบทางลบ กลาวคอ ทง 3 หมบานไดรบผลกระทบในทางบวกทมความคลายคลงกนในเรองของการสรางรายไดทมาจากการท างานทปางชาง ทงในรปแบบของการเปนพนกงาน คนน าเทยว ควาญชาง รวมถงการปลกพชทเปนอาหารชาง เชน ขาวโพด ท าใหคนในชมชนมรายไดเสรมมากยงขน ประกอบอาชพท างานในปางชางสลบกบการท าเกษตรกรรม นอกจากนผลกระทบทางบวกจากการสรางปางชางนนยงชวยในการสรางความสมพนธทดในชมชน เนองจากคนในชมชนกลบเขามาท างานมากขน ท าใหเกดการพบปะพดคยสรางความสมพนธทดมากขน แตในทางกลบกน การเขารวมกจกรรมของชมชนบางสวนไดลดนอยลง เชน กจกรรมทางพทธศาสนาในชวงวนหยด เนองจากตองไปท างานในปางชาง ไมสามารถเขารวมกจกรรมได เปนตน

71

ผลกระทบทางลบทางดานสงคม เศรษฐกจ ทเกดขนจากการสรางปางชางเปนสถานท

ทองเทยวตอชมชนโดยรอบในพนทนน ทง 3 หมบานพบปญหาในเรองระบบสาธารณปโภคของ

หมบาน เชน ล าน าแมแตงซงเปนทรพยากรทส าคญในการด ารงชวต เกดความเสอมโทรม และเนา

เสย ท าใหไมสามารถใชประโยชนไดอยางสะดวก รวมถงประปาภเขาทเสยหายเนองจากชางเหยยบ

ทอสงน า จงท าใหตองมการซอมแซมบอยครง ในสวนของคมนาคมไดรบผลกระทบจากถนน

เสยหายเนองจากใชงานอยางหนกในชวงทองเทยว นอกจากนดานวถชวตความเปนอยกไดรบ

ผลกระทบเชนกน เชน ปญหาเรองการหาของปาทหาไดนอยลง เนองจากสภาพปาทมความเสอม

โทรม และในสวนของปญหาการแยงงานกนระหวางคนตางถน ซงสวนใหญเปนกลมชาตพนธท

เขามาท างานในปางชาง ท าใหเกดความขดแยงในเรองต าแหนงการท างาน

แนวทางในการจดการแกไขนน ไดมการใหขอเสนอจากชมชนเพอแกปญหาผลกระทบ ทเกดขนทางลบมการสรางกฎเกณฑกตกาตางๆ เชน การปรบคาเสยหาย ซงแตละหมบานอยากใหมการตดตามอยางเขมงวด การก าหนดพนทไวผลตอาหารส าหรบชาง หรอมการสงเสรมใหคนในหมบานปลกพชทเปนอาหารของชาง เพอเปนการสรางรายไดใหแกชมชน การจดสรรเขตพนทในการใชทรพยากรทชดเจน เชน พนทเขตปาอนรกษกหามน าชางเขาไป รวมถงล าน าแตงควรจะมขอบงคบในการใชประโยชน เพอไมใหเกดน าเสย ก าหนดเขตพนทอนรกษ เพอปองกนไมใหมการบกรกพนทปาเพมเตม และควรมการควบคมเรองการถอครองทดนในหมบาน เพอไมใหเกดปญหาตางๆในชมชน

นอกจากการน าเสนอขอเสนอแนะเพอแกปญหาทเกดขนจากความคดเหนของประชาชนในหมบานใกลเคยงทไดรบผลกระทบจากการสรางปางชางแลวนน ผวจยไดจดประชมกลมยอยเพอใหไดขอเสนอระดบนโยบาย เพอหาแนวทางการแกไขปญหารวมกน จากกลมทเกยวของไดแก เทศบาลต าบลกดชาง ประชาชนในหมบานใกลเคยงปางชาง และเจาหนาทรฐ จากการประชมกลมยอยไดประเดนในการแกไขปญหา อย 2 ประเดน กลาวคอ การแกไขปญหาในการจดการทรพยากรจะตองพฒนาและสรางขอตกลงรวมกน โดยเนนในการสอดสองดแลจากผประกอบการ ชมชน และเจาหนาทท างานรวมกน รวมถงขอตกลงในการใชทรพยากรในพนทนน และการปรบใชสถานททองเทยวภายในต าบลในการสรางรายไดและเครอขายในการจดการทรพยากรโดยชมชนไดรบประโยชน เนองจากวาผลกระทบทเกดขนในบางสวนชมชน รวมถงผประกอบการไดมขอตกลงรวมกน

72

5.2 อภปรายผล ผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจของชมชนบรเวณใกลเคยงปางชาง ซงไดแก หมบานแมตะมาน

หมบานเมองกด หมบานทงละคร เกดผลกระทบทงในทางบวก และในทางลบ การเปลยนแปลง

ดงกลาวท าใหชมชนรบร เปลยนแปลงวถในการด าเนนชวต รวมทงการประกอบอาชพ แนวทางใน

การแกไขปญหาชมชนตองการพฒนาปรบปรงในสวนของลกษณะกายภาพของพนท เพอสามารถ

ใชทรพยากรทมอยไดอยางตอเนองและย งยน

จากการศกษาผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจของชมชนบรเวณใกลเคยงปางชางผล

การศกษาพบวาผลกระทบทางสงคมทเกยวของกบวถชวตความเปนอยของหมบานในต าบลกดชาง

ประสบปญหาทเกยวของกบระบบสาธารณปโภคของคนในต าบล กลาวคอ ปญหาการสญเสยและ

เสอมโทรมของทรพยากรน า ไดแก แมน าเนาเสยเนองจากการลงไปใชน าของชางจากปางชาง และ

ปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรปาไม ไดแก ของปาทคนในหมบานหาไดเพอใชในการ

ด ารงชวตไดลดนอยลงเนองจากการเขามาบกรกพนทของชางจากปางชาง จากปญหาดงกลาว

สะทอนใหเหนถงผลกระทบจากแหลงทองเทยวของปางชาง ซงหมบานแมตะมาน หมบานกดชาง

หมบานทงละคร พบปญหาในลกษณะเดยวกน ดงทวรรณา วงษวานช (2546) กลาววา อตสาหกรรม

การทองเทยวไมกอใหเกดผลตภาพทเกดประโยชนตอเศรษฐกจในระยะยาว (Unproductive Sector)

แตกลบดงเอาทรพยากรสวนรวมตางๆ โดยเฉพาะปาไม และทดนมาใชในการพฒนาในภาคการ

ทองเทยว กอใหเกดผลกระทบตอความเสอมโทรมของทรพยากร สรางความไมเทาเทยมในการใช

ทรพยากรและการกระจายรายได เนองจากผลประโยชนทไดรบมกจะมการกระจกตวอยในเฉพาะกลม

ผมอทธพลและมอ านาจทางเศรษฐกจทเกยวของกบธรกจเทานน โดยจากการศกษาผลกระทบทางสงคม

จากการสรางปางชางของพนทต าบลกดชางไดรบผลกระทบจากอตสาหกรรมทองเทยวเชนเดยวกน

เนองจากพนทต าบลกดชางประกอบดวยปางชางหลายแหง และเปนแหลงทองเทยวตามธรรมชาตท

ส าคญของอ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม ซงผลการศกษาพบวามนกทองเทยวทงในและนอก

ประเทศเขามาทองเทยวในพนทต าบลกดชางเปนจ านวนมาก เชนเดยวกบ มนส สวรรณ (2538)

กลาววา การพฒนาการทองเทยวสงผลกระทบทงในแงบวกและแงลบ ประกอบดวย 3 ดาน ดานแรก

คอ ผลกระทบตอสงคม วฒนธรรม ประชาชนมความเปนอยคณภาพชวตทดขน มการตนตวดาน

การศกษา เกดการอพยพโยกยายเพอโอกาสในการท างาน สงผลตอโครงสรางประชากรท าใหการ

73

ยายออกและยายเขาเปลยนไป ปญหาหญงบรการ อาชญากรรม ปลนจชงทรพย การคาก าไรเกนควร

และปญหาการท าวฒนธรรมใหกลายเปนสนคา ดานทสองคอผลกระทบทางเศรษฐกจ มการ

เปลยนแปลงโครงสรางทางอาชพของประชาชน จากภาคเกษตรหรอรบจางเขาสภาคบรการ การ

เปลยนแปลงพฤตกรรมการบรโภค ประชาชนมรายไดดขน ขณะเดยวกนกมรายจายมากขนเชนกน

สนคามราคาแพงขน ดานสดทายคอ ผลกระทบทางดานนเวศวทยา สงกอสรางทเกดตามมาจากการ

พฒนาการทองเทยวไดสงผลกระทบตอระบบนเวศ ท าลายองคประกอบทางชวภาพของพนท พช

และสตวซงเปนสวนหนงของระบบนเวศถกท าลาย ท าใหระบบความสมพนธในระบบนเวศไดรบ

ผลกระทบตามไปดวย ความมนคงของระบบนเวศลดลง จากการศกษาพบวา ผลกระทบทางสงคม

และเศรษฐกจของชมชนบรเวณใกลเคยงปางชาง ซงไดแก หมบานแมตะมาน หมบานเมองกด

หมบานทงละคร นนพบปญหาทคลายคลงกนในดานผลกระทบตอสงคม วฒนธรรม ซงจากการ

สรางปางชางเปนสถานททองเทยวสงผลใหเกดการเคลอนยายแรงงานเพมมากขน เชน การเขามา

ท างานของกลมชาตพนธ โดยเขามาท างานในปางชางและตงถนฐานทอยอาศยในพนท เกดปญหา

การแยงงานในพนทมากขน โดยผลการศกษาไดพบผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจทงในดาน

บวกและดานลบ แตผลกระทบทางเศรษฐกจนนต าบลกดชางจะมผลกระทบทางบวกมากวาทางลบ

ผลกระทบทางลบดานเศรษฐกจนนเปนเพยงแคการเสยทดนท ากนซงท าใหคนในหมบานบางสวน

ไมสามารถประกอบอาชพเกษตรกรรมไดเหมอนเดม ในสวนของสนคาราคาแพงจากการศกษาไม

พบปญหาน เนองจากการผลตสวนใหญยงเปนของคนในชมชนจงไมไดรบผลกระทบมากนก

ในการศกษาครงน ผวจยไดท าการศกษาผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจจากการสราง

ปางชางเปนสถานททองเทยว ในเขตพนท ต าบลกดชาง อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม โดยศกษา

งานวจยทเกยวของ สามารถอภปรายผลไดดงน

ผวจยไดมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจจากการสรางปางชาง

เปนสถานททองเทยวของพนทต าบลกดชาง โดยผลกระทบทางสงคมต าบลกดชางมการ

เปลยนแปลงในวถการด าเนนชวตและการเปลยนแปลงทางสงคม วฒนธรรม จากการศกษางานวจย

ทเกยวของไดมการศกษาในลกษณะทใกลเคยงกน กลาวคอ กองไพร ตนสชาต (2550) ได

ท าการศกษาเรองผลกระทบทางสงคมและสงแวดลอมตอชมชนจากโครงการสวนสตวกลางคน

74

จงหวดเชยงใหม พบวา ระหวางทมการด าเนนโครงการสวนสตวกลางคนจงหวดเชยงใหม ไดสงผล

กระทบตอชมชน 4 หมบาน คอ หมบานตองกาย บานฟอน บานหนองควาย บานตองกายเหนอ

โดยเฉพาะหมบานตองกายเหนอไดรบผลกระทบมากทสด ดงน

ผลกระทบทางสงคม ประกอบดวย วถการด ารงชวตทเชอมโยงกบวถการผลตท

เปลยนแปลงไป เกดระบบความสมพนธเชงขดแยงทางความคด การลดความศรทธาตอผน าชมชน

และเกดความสมพนธเชงหวาดระแวงของคนภายในชมชนตอคนภายนอกชมชนทมการเคลอนยาย

ไปภายในโครงการเพอท างาน ผลกระทบตอระบบการผลตและเศรษฐกจ ไดแก การสญเสยพนทดนท า

กน การถอครองทดนโดยคนภายนอกชมชนมมากขน โครงการไดรกล าพนทวดสงผลใหวดตอง

สญเสยกรรมสทธในพนทดงกลาว ขณะเดยวกนกสงผลในดานบวกตออาชพการคาขายทรายได

เพมขนจากการขายอาหารใหกบแรงงานทเขามาท างานภายในโครงการ รวมถงผทรบจางเขยนปาย

จะมรายไดเพมขนเชนกน และในสวนของระบบความเชอชมชน โครงการสวนสตวกลางคน

จงหวดเชยงใหม ไดเขาไปท าใหเกดขนจนท าใหชาวบานสญเสยขวญและก าลงใจ จากผลการศกษา

พบวา มความคลายคลงกนทงในสวนของผลกระทบทางบวก และทางลบ กลาวคอ ในผลกระทบ

ดานเศรษฐกจในทางบวกมความคลายคลงกนกบงานวจยทเกยวของ การเกดขนของปางชางซงเปน

ธรกจทองเทยวชวยในการสงเสรมรายไดใหกบชมชน ทงในลกษณะของการท างานเปนเจาหนาท

ในปางชาง รวมทงการเกษตรกรรมทเกยวของกบพชอาหารสตว ซงในสวนนท าใหชมชนมรายได

และแนวทางในการประกอบอาชพมากขน แตในทางกลบกนผลกระทบทางลบกมความคลายคลง

กนเชนกน เชน การเปลยนการถอครองทดนใหกบนายทน เพอใชสรางรสอรท หรอปางชาง เปนตน

ในสวนของวถการด ารงชวตไมพบปญหาระบบความสมพนธเชงขดแยงทางความคด แตพบปญหา

ในลกษณะของการเขามาของคนตางถนทเขามาท างานในปางชางท าใหสงผลกระทบตอ

ความสมพนธของคนในต าบลและเกดปญหาความขดแยงในการท างานรวมกน

เชนเดยวกนกบ โศรดา กาวาร (2551) ไดท าการศกษาผลกระทบทางสงคมดานคณภาพชวต

ของประชาชนจากโครงการกอสรางระบบขนสงดวยสายพาน เชยงใหม - แมฮองสอน กรณศกษา

บานแมมาลยและบานดงปาลน ต าบลขเหลก อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม ผลการศกษามความ

คลายคลงกน โดยมทงผลกระทบทางบวกและทางลบ กลาวคอ ในอนาคตหากมโครงการกอสราง

ระบบขนสงดวยสายพาน เชยงใหม-แมฮองสอนอาจจะสงผลกระทบทงทางบวกและทางลบ ตอ

75

บานแมมาลยซงเปนยานการคาเกาแกและบานดงปาลนซงเปนทตงของสถานตนทาง อาจจะเกดผล

กระทบดานเศรษฐกจ สงคมและวถชวต คาดวาจะเกดผลกระทบทางบวก เชน การสรางรายได

ใหแกชมชน เกดการจางงาน ซงผลการศกษามความคลายคลงกนในประเดนผลกระทบทางบวกใน

ดานเศรษฐกจทการพฒนาการทองเทยวมสวนส าคญทชวยใหคนในต าบลมรายไดทสงขน รวมถง

เปนแหลงงานทส าคญใหกบคนในต าบล

ในการศกษาครงนผลการศกษาไดแสดงถงผลกระทบทางสงคมทเกดขนจากปญหาการ

เสอมโทรมของทรพยากรและระบบนเวศ จากการศกษางานวจยทเกยวของของ ยศ สนตสมบต

(2544) ไดท าการศกษาการทองเทยวเชงนเวศ ความหลากหลายทางวฒนธรรมและการจดการ

ทรพยากรของชมชนทองถนหรอกลมชาตพนธตางๆ ทมอยอยางหลากหลายในจงหวดแมฮองสอน

โดยพยายามชใหเหนวา การทองเทยวมผลกระทบตอวถชวต ระบบเศรษฐกจและการจดการ

ทรพยากรของชมชน คอ แบบแผนการด าเนนชวตทเปนไปในลกษณะของการลอกเลยนแบบ

นกทองเทยว การสญเสยเอกลกษณทางวฒนธรรมและความเปนตวตน ความไมเทาเทยมจากการ

กระจายผลประโยชน คอเลอกทจะหยบยนผลประโยชนใหกบกลมผน าหมบานเพยงบางกลม การ

ใชทรพยากรทเกดความขาดแคลน เนองจากการใชน าของนกทองเทยวจ านวนมาก ความเสอม

โทรมทางสงแวดลอม เชน ปญหาขยะ ของเสยจากการอยอาศยตางๆ จากผลการศกษาพบวา มความ

คลายคลงกนท งในสวนของการใชทรพยากรทเกดความขาดแคลน เนองจากการใชน าของ

นกทองเทยวจ านวนมาก ความเสอมโทรมทางสงแวดลอม กลาวคอชมชนพบปญหาทาง

สภาพแวดลอม เชน การเนาเสยของล าน าแมแตง ซงสงผลกระทบตอการด าเนนชวตประจ าวนของคน

ในชมชน รวมถงปญหาทเกยวของกบระบบสาธารณปโภค เชน ทอประปาภเขาเสยหายเนองจากการเดนของ

ชาง สภาพถนนภายในหมบานทช ารดเสยหาย จากการใชงานหนก เปนตน

76

5.3 ขอเสนอแนะ การศกษาผลกระทบทางสงคมและเศรษฐกจจากการสรางปางชางเปนสถานททองเทยว ใน

เขตพนท ต าบลกดชาง อ าเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม ไดเสนอขอเสนอแนะไดดงน

1) การจดการทรพยากรภายในชมชนนนจะตองค านงถงกลมทมความหลากหลายใน

ชมชน โดยเนนใหชมชนไดประโยชนสงสด เชน การสรางอาชพ การสงเสรมการ

ประกอบอาชพ เปนตน

2) การจดการทรพยากรในชมชนนน ควรจะตองมการสรางขอตกลงรวมกนในชมชน

โดยขอตกลงทเกดขนนน มาจากการประชมหารอเพอหาแนวทางรวมกน โดยมองถง

สภาวะทมการเปลยนแปลงเปนหลก ซงแหลงทองเทยวสามารถอยควบคกนกบชชน

ไดอยางสมดลและย งยน

3) การน าไปสการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชน ควรจะเปนความ

รวมมอกนทง สวนของเจาหนาท ผประกอบการ และคนในชมชน เพอสรางความเปน

เครอขายในการจดการดแลรวมกนอยางมประสทธภาพ ท าใหการสอดสองดแลใน

พนทสามารถกระท าไดอยางทวถง

4) กระแสการทองเทยวตามธรรมชาตเปนจดสนใจทน านกทองเทยวจากทตางๆเขา

มารวมกจกรรม ดงเชนปางชางทไดท าการศกษาพบวามจ านวนนกทองเทยวเปน

จ านวนมาก จงตองควรจดการพนทในการรองรบทเหมาะสม ถาไมควบคมจดการทด

จะสงผลตอความเสอมโทรมของพนท และการรองรบทไมไดมาตรฐาน การจดการ

สาธารณปโภคจงเปนสงทมความจ าเปน รวมถงเสนทางการคมนาคม