1

บทท 6 ผลกระทบและบทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยในชวตประจ าวน

ประนอม แกวระคน และ ธนศกด ธนะสาร

ความเจรญกาวหนาในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดเขามาเกยวของกบการด าเนนชวตของมนษยในยคปจจบนนอยางหนไมพน มนษยเราทกคนตองมความผกพนและเชอมโยงอยกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนอยางมาก เราคงปฏเสธไมไดวา ปจจยสซงเปนปจจยพนฐาน ในการด ารงชวตของมนษย ไดแก อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค ลวนแลวแตเปนผลผลตทมาจากการพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงสน นอกจากนเรายงก าหนดวาชวตประจ าวนของเราตองอาศยปจจยเสรมอนนอกเหนอไปจากปจจยส ไมวาจะเปนเครองมอเครองใช วสดและอปกรณทจ าเปนในการด ารงชวตของมนษย เชน โทรศพทมอถอ คอมพวเตอร ยานพาหนะ เครองใชไฟฟา เครองจกรกล เปนตน สงเหลานลวนแลวแตมาจากการพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงสน วทยาศาสตรในปจจบนจงมแนวคดในการเอาชนะธรรมชาตและเสรมสรางความสขทางดานวตถ ท าใหมนษยมวถชวตทเนนเทคโนโลย โดยเฉพาะในดานการบรโภค หาความสะดวกสบาย จนกลายเปนโลกของเทคโนโลยแทนการเปนโลกของวทยาศาสตรทมงแสวงหาความจรงดวยการใชกระบวนการทางวทยาศาสตร 6.1 ผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอมนษยและคณภาพชวตของมนษย

โลกทเราอาศยอยน มสงทตรงกนขามกนอยเสมอ มดยอมมชว มสงกมต า มด ากมขาว เชนเดยวกนกบการพฒนาเทคโนโลย ยอมเปรยบเสมอนดาบสองคม ดงนนมนษยเรายอมไดรบผลกระทบทอาจเกดขนจากวทยาศาสตรและเทคโนโลย ทงในทางบวกและทางลบ เพราะการทมนษยแสวงหาแนวทางเพอเอาชนะธรรมชาต ท าใหเกดวฒนธรรมเทคโนโลยแตขาดวฒนธรรมวทยาศาสตร เปนการปลอยใหชวตขนอยกบเทคโนโลยแตไมพฒนาความใฝรหรอนสยการศกษาคนควา กลายเปนผบรโภคเทคโนโลยเพยงฝายเดยว ซงไมใชวฒนธรรมวทยาศาสตรทควรจะเปน คอมนษยเราควรมวถชวตแหงการแสวงหาความร คดอะไรเปนเหตเปนผล มองหาแนวทางการแกปญหา ดงนนผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอมนษยและคณภาพชวตของมนษย จงเหมอนเหรยญ 2 ดาน ทมทงคณและโทษควบคกนไป

ถาหากแบงประเภทของผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ตามการกอใหเกด

ประโยชนหรอโทษ จะแบงออกไดเปน 2 ดาน คอ

(1) ผลกระทบในทางดานบวกของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย มความส าคญและกอเกดประโยชนตอมนษย อยางมหาศาล ท าใหมนษยสามารถเอาชนะธรรมชาตไดหลายกรณ พฒนาสงอ านวยความสะดวก

2

ท าใหมนษยมมาตรฐานความเปนอยและคณภาพชวตทดขน ตอบสนองความตองการของมนษย ทงดานการแพทย การปองกนและรกษาโรคแนวใหม การสอสาร การผลตสนคา และบรการ เพมคณภาพและมาตรฐานของผลตภณฑ ท งดานการเกษตรและอตสาหกร รมไดอยางมาก สามารถผลตไดปรมาณมากเพยงพอตอความตองการของมนษย

(2) ผลกระทบในทางดานลบของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

วทยาศาสตรและเทคโนโลยท าใหเกดความกาวหนาของการพฒนาทางการแพทย การเกษตร เศรษฐก จ และอตสาหกรรม แต ในขณะเด ยวกนก ส ง ผลกระทบในด านท เป นผล เส ย สรางความเสยหายท าลายธรรมชาตและสงแวดลอม ท าลายขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมทดงามของมนษย จนกอใหเกดปญหาตามมามากมายอยางรวดเรว และทวความรนแรงมากยงขน ซงมนษยเองตองปรบตวเพอรบมอกบปญหาทอาจเกดขนในอนาคต

ผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอมนษยและคณภาพชวตของมนษย อาจแบง

ตามปจจยทเกยวของกบมนษย แบงออกเปน 5 ดาน ดงน

(1) ผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานประชากร

ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางการแพทย สงผลบวกตอประชากร ในดานของชวงอายขย มนษยมอายยนมากขน เนองจากโรคภยไขเจบหลายๆ โรคสามารถรกษาให หายได ท าใหโครงสรางประชากรโลกรวมทงประเทศไทยเปลยนแปลงไปจากอดตอยางมาก ประชากรวยเดกทจะเจรญเตบโตไปเปนวยแรงงานลดลงเนองจากทศนคตดานครอบครวทเปลยนไปจากอดต รวมทงการมเทคโนโลยคมก าเนดทมประสทธภาพ คนรนใหมสามารถก าหนดจ านวนบตรทตองการได ในขณะทประชากรกลมผสงอายกลบเพมขนเพราะพฒนาการของเทคโนโลย ทางการแพทยและสาธารณสข ท าใหมนษยมชวตยนยาวขน

ปญหาทเกดขนจากผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานประชากรมดงน

(1.1) ปญหาการเปลยนแปลงของประชากรดานปรมาณ

แนวโนมของจ านวนประชากรของประเทศไทยทงหมดจะเพมขนและลดลงอยางชาๆ จ านวนประชากรในวยเดกมแนวโนมจะลดลงอยางตอเนอง ในขณะทประชากรวยผสงอายมแนวโนมจะเพมขนอยางตอเนองเชนกน ถาหากจะเขยนพระมดโครงสรางประชากรตงแตอดต ปจจบน และอนาคตเพอดแนวโนมการเปลยนแปลงนน จะเปนดงรปท 6.1 สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ไดคาดการณจ านวนประชากรในประเทศไทย กลางป พ.ศ. 2557 วาในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2557 ประชากรไทยจะมจ านวนรวมทงหมด 64,871,000 คน เปนชาย 31,542,000 คน หญง 33,329,000 คน (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. 2552)

3

ส าหรบในประเทศไทยจ านวนประชากรจะยงคงเพมขนอกระยะหนง จากการคาดประมาณพบวาจะเพมขนไมเกนหาลานคน และเปนไปไดทอาจจะเพมขนเพยงราวหนงลานคนจากจ านวนประชากรทงหมดทมในปจจบน เมอกลางป พ.ศ. 2548 ซงเปนปฐานของการฉายภาพ ประชากรไทย ประเทศไทยมประชากร 62.2 ลานคน หนงปถดไปประมาณไดวาประชากรไทย ณ กลางป พ.ศ. 2549 เพมขนเปน 62.5 ลานคน เทากบวาหนงปมคนเพมขน 3 แสนคนเศษ คดเปนอตราเพมประชากร รอยละ 0.6 ตอป จงมความเปนไปไดทประเทศไทยก าลงเขาสยคทอตรา การเจรญเตบโตของประชากรชะลอตว การเพมขนของประชากรไทยชาลงแตผสงอายกลบเพมเรวขน การลดลงของจ านวนประชากรของประเทศไทยนาจะเกดขนกอนป พ.ศ. 2563 ในป พ.ศ. 2565 ดเหมอนวาจะเปนปทประชากรไทยถงจดอมตว ทจ านวนประมาณ 65 ลานคน อตราเกดจะอยในระดบใกลเคยงกบอตราตาย ท าใหอตราการเพมของประชากรใกลเคยงกบศนย สาเหตมาจากภาวะการเจรญพนธทอยในระดบต ากวาอตราทดแทนตลอดชวงเวลา 20 ปทผานมา ซงมแนวโนมวาอาจจะลดต าลงไปอก

เราอาจใช “ดชนผสงอาย” (Ageing index) เพอเปรยบเทยบระหวางจ านวนเดกกบผสงอาย ดชนผสงอายเปนอตราสวนของจ านวนประชากรสงอาย (60 ปขนไป) ตอจ านวนประชากรวยเดก (อายต ากวา 15 ป) 100 คน การเปลยนแปลงโครงสรางประชากรทคาดวาจะเกดขนใน อนาคตนนจะกอใหเกดปรากฏการณส าคญทมผลตอสงคมไทยอยางมากนนคอ การมผสงอาย มากกวาเดก หรอเรยกวา สงคมผสงอาย (Aging society) ปรากฏการณนเกดขนจากจ านวนเดกทลดลงในขณะทผสงอายเพมขนอยางตอเนอง อกประมาณ 15 ปขางหนา จ านวนเดกจะพอๆ กบผสงอาย และหลงจากนนจะเกดปรากฏการณมผสงอายมากกวาเดก จากขอมลโดยสหประชาชาต ประเทศไทยเปนประเทศล าดบทสามในทวปเอเชยทโครงสรางประชากรสงอายเพมขนอยางรวดเรว (รองจากประเทศญปนและเกาหลใต) โดยคาดหมายวาสดสวนประชากรวยท างานของประเทศไทยจะถงจดสงสดในป ค.ศ. 2015 (พ.ศ. 2558) คออยทรอยละ 72 ของประชากรทงหมด และจะลดต าลงต ากวารอยละ 60 ของประชากรกอนป ค.ศ. 2050 (พ.ศ. 2593) (วกพเดย. ม.ป.ป.)

สดสวนผสงอายทเพมขนอยางรวดเรวสงผลใหลกษณะการพงพงทางเศรษฐกจระหวางประชากรวยตางๆ เปลยนไป เดมมประชากรวยเดกทตองพงพงประชากรวยแรงงานมากกวาผสงอาย แตในอนาคตอนใกลน จะมผสงอายทตองพงพงประชากรวยแรงงานมากกวาเดก อตราสวนระหวางประชากรวยแรงงานตอผสงอายจะลดลงจนเหลอเพยง 2 คน ตอผสงอาย 1 คน ในอก 30 ปขางหนา โดยทผสงอายเปนกลมคนทจะมปญหาสขภาพจากโรคไรเ ชอ ซงเกดจากการถดถอยของสมรรถภาพการท างานของอวยวะตางๆในรางกายและผลสะสมของพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม ไดแก โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคหลอดเลอดของหวใจ โรคหลอดเลอดของสมองทเปนสาเหตของอมพฤกษอมพาต จงยอมมผลกระทบตอคณภาพชวตทงผทอย ในวยท างานและผสงอาย เนองจากจะท าใหคาใชจายโดยเฉพาะอยางยงคาใชจายดานสขภาพระดบปจเจกบคคล ระดบครวเรอน และระดบประเทศเพมขน เมอสงคมไทยก าลงกลายเปนสงคมผสงอาย มาตรการและโครงการทจะเปนสวสดการใหประชากรสงอาย ไมวาจะเปนเรองชวตความเปนอยทวไป หรอเรองสขภาพอนามยเปนสงทภาครฐตองค านงถงตงแตบดน และจะตองพฒนาไปใหทนกบการเพม อยางรวดเรวของประชากรสงอายในอนาคต

4

รปท 6.1 พรามดประชากรประเทศไทย จากป พ.ศ. 2523 เปนตนมาและประมาณการณถง พ.ศ. 2583 (สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. 2552)

Pyramid 2573

Pyramid 2583

Pyramid 2553

Pyramid 2543

Pyramid 2533

Pyramid 2523

5

(1.2) ปญหาการเปลยนแปลงประชากรดานคณภาพ

การเพมขนของประชากรเปนปญหาทรฐตองหาทางดแล รฐตองสรางคณภาพใหกบประชาชนทเพมมากขน เพอใหไดประชากรทมคณภาพทงดานการศกษา สขภาพ และอาชพของประชากร ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยท าใหประเทศตางๆ ในโลก เนนการพฒนาดานเศรษฐกจโดยใชเทคโนโลย รวมทงประเทศไทยเองทเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจจากการเกษตรมาเปนการอตสาหกรรม ท าใหเกดการเปลยนแปลงดานประชากรหลายประการ ลวนแลวแตมผลกระทบตอคณภาพชวตของประชากรทงสน ตวอยางเชน การยายถนของประชากรวยท างานเพอเขาสระบบอตสาหกรรมในเมอง หรอคนหนม-สาวยายถนเขามาศกษาและท างานในเมอง เกดการเปลยนแปลงลกษณะของครอบครว เชน ใหผสงอายเลยงดบตรอยในชนบท หรอทงใหผสงอายอยตามล าพง

ในสวนของผทยายถนจากชนบทเขาสเมอง กท าใหเกดการขยายตวของเขตเมองและเกดความแออดในเขตเมอง จงมผลกระทบตอสงแวดลอมทางธรรมชาตและสภาพความเปนอยของคนในเขตเมอง ทงปญหาสงแวดลอมเปนพษจากการจราจร ปญหาอาชญากรรม ปญหายาเสพตด ทอยอาศยไมถกสขลกษณะ ปญหาการระบาดของโรคตดเชอ ปญหาสขภาพจต รวมทงผลกระทบทเกดจากพฤตกรรมในวถชวตทเปลยนไป เชน การบรโภคอาหารส าเรจรป อาหารพรอมปรง และอาหารกงส าเรจรป พกผอนไมเพยงพอขาดการออกก าลงกาย จากการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาตพบวา คณภาพชวตของแรงงานไทยถกบนทอนดวยชวโมงการท างานทสงกวาปกต โดยแรงงานไทยมชวโมงการท างานเฉลย 46-47 ชวโมงตอสปดาห ทงๆ ทชวโมงการท างานปกตอยท 35 ชวโมงตอสปดาห แสดงใหเหนถงความไมสมดลของชวโมงการท างานและการพกผอน และสงผลกระทบตอความสมพนธกบเพอนจนเปนเหตใหคนไทยเปนโสดกนมากขน ในขณะเดยวกนพอแมทอยในวยแรงงานแมจะเปนครอบครวทมบตรอยดวยกน กท าใหมเวลาส าหรบการดแลเอาใจใสอบรมบมเพาะนสยนอยลง จนขาดความสมพนธทดตอกน ครอบครวมความเปราะบาง ท าใหเดกทอยกบครอบครวพอหรอแมทแยกทางกน มกจะขาดความอบอนจากครอบครว และมผลกระทบตอพฒนาการของเดก น าไปสปญหาสงคมในอนาคต เชน การมพฤตกรรมไมเหมาะสม การกระท าผดของเดกและเยาวชนเพมขนและรนแรงขน เปนตน

(2) ผลกระทบของวทยาศาสตรและเทคโนโลยดานสงคมและวฒนธรรม

ค าวา “สงคม (Society)” พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ใหความหมาย ไววา “คอ คนจ านวนหนงทมความสมพนธตอเนองกนตามระเบยบ กฎเกณฑ โดยมวตถประสงครวมกน เชน สงคมชนบท วงการหรอสมาคมของคนกลมใดกลมหนง เชน สงคมชาวบาน ดงนนองคประกอบของการเปนสงคมจงประกอบดวย กลมคน ความสมพนธ การมปฏสมพนธทงทางตรงและทางออมของคนในกลมคนนน และระบบและสถาบนทางสงคม ความสมพนธของกลมคนอาจเปนความสมพนธในครอบครว เชน ความสมพนธระหวางสาม-ภรรยา ความสมพนธระหวางพอ-แม กบบตร ความสมพนธในเครอญาต และความสมพนธทางการเปนสมาชกของสงคม

6

ค าวา “วฒนธรรม (Culture)” พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ให

ความหมายไววา คอ สงทท าความเจรญงอกงามใหแกหมคณะ เชน วฒนธรรมไทย วฒนธรรมในการแตงกาย วถชวตของหมคณะ เชน วฒนธรรมพนบาน วฒนธรรมชาวเขา นกมานษวทยาสวนใหญใหความหมายวา วฒนธรรมคอ กระสวนหรอรปแบบความประพฤตทงหมดทไดมา ไดแก แนวความคด คานยม หรอคณธรรม และสงทงหลายทเปนมรดกทางสงคมทบรรพบรษไดสะสมไวและตกทอดมาถงคนรนตอๆ มาไดโดยการเรยนรจากสญลกษณนนๆ

วฒนธรรม จงเปนวถชวตทเกดจากระบบความสมพนธระหวาง มนษยกบมนษย มนษยกบสงคม และมนษยกบธรรมชาต วฒนธรรมจ าแนกออกเปน 3 ดาน ไดแก จตใจ สงคม และวตถ วฒนธรรมคอทกสงทกอยางทรวมเอาความร ความเชอ ศลปะ ศลธรรม กฎหมาย ประเพณ ความสามารถและนสยอน ๆ ทมนษยไดมาในฐานะ เปนสมาชกของสงคม หรอกลาวสนๆ วา วฒนธรรม หมายถง วถชวตของคน ในสงคมใดสงคมหนงเปนวถชวตทมลกษณะเปนแบบแผน

สงคมเนนกลมคน จ านวนคน และความสมพนธของบคคลในสงคมทมตอกน วฒนธรรม เนนแบบแผน กฎเกณฑ วธการ หรอแบบอยางในการด าเนนชวต สงคมจะขาดวฒนธรรมไมได และวฒนธรรมจะอยตามล าพงโดยปราศจากสงคมไมไดเชนเดยวกน สงคมทขาดวฒนธรรมจะมสภาพขาดระเบยบ ขาดกฎเกณฑ ขาดวถทางการด าเนนชวต ไมตางจากสงคมสตว เพราะสงทแสดงวาสงคมมนษยแตกตางไปจากสงคมสตวกคอ มนษยมวฒนธรรมนนเอง สวนวฒนธรรมจะด ารงอยไดกตองอาศยสงคม เพราะสงคมเปนผสรางวฒนธรรมขนมา

เทคโนโลยเปนผลลพธของการประยกตใชความรทางวทยาศาสตร เพอแกปญหาทมนษยประสบหรอเพอประโยชนในการด ารงชวตหรอการท างานของมนษย เทคโนโลยจงเปนองคประกอบส าคญทมผลตอการเปลยนแปลงกจกรรมตาง ๆ ของมนษย ทงดานความเปนอย การท างาน การปกครอง และเศรษฐกจ เทคโนโลยจงมผลกระทบทกอใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมของมนษย

ปจจบนสงคมโลกก าลงอยในยคท เรยกกนวา “โลกาภวตน” (Globalization) ความเจรญกาวหนาของเทคโนโลยดานการคมนาคมและขนสง การสอสาร โทรคมนาคม และเทคโนโลยสารสนเทศสมยปจจบนท าใหโลกแคบลง ประชาชนชาตตางๆจะเสมอนเคลอนเขามาใกลกนมากยงขน อนเนองจากเครอขายขอมลสามารถเชอมโยงถงกน สามารถสอสารกนไดงายและสะดวกรวดเรว จงท าใหความแตกตางเรองเวลาและสถานทหมดไป ชวตของมนษยบนโลกนจงสามารถเชอมโยงและมกจกรรมตอกน โดยอาศยเครอขายคอมพวเตอรทวโลกทเชอมตอถงกนทเรยกวา อนเทอรเนต สามารถสงผานขอมล ท าธรกรรมไดพรอมกนอยางรวดเรว สะดวกและงาย ดวยโทรศพทพกพา ซงนอกเหนอจากการโทรศพทถงกนแลว ยงมการสอสารในรปแบบตางๆ ทท าใหเหนกนทงภาพและเสยง โดยเฉพาะเครอขายสงคม เชน Facebook, SkypeTM, Line, Twitter, Tango, Instagram, Electronic mail หรอ Email (รปท 6.2) สามารถตดตอสอสารขอความถงกนและกนไดอยางรวดเรว ท าใหวฒนธรรม วถชวตความเชอ ความคดของสงคม สามารถเผยแพรกระจายและถายโอนขอมลกนไดโดยงายและรวดเรว เกดลทธเอาอยางตามกระแสชาวโลก และเปนไปอยางรวดเรว จงเปนการยากทจะควบคมการเปลยนแปลงทจะเกดตอสงคมได

7

รปท 6.2 สญลกษณของรปแบบการสอสารแบบตางๆโดยใชเทคโนโลยสารสนเทศสมยปจจบน (ก) ไลน (ข) แทงโก (ค) เฟสบค (ง) อนสตาแกรม (จ) อเลกทรอนกเมล (ฉ) สไกป (ช) ทวตเตอร

ในทศวรรษท 21 จะเปนปทประชาชนเคลอนยายไปอาศย หรอไปท างานในสถานทตางๆ

ทวโลก สามารถรบรขอมลไดถงกนอยางเปนปจจบน ผลกคอจะมการปะทะสงสรรคคละเคลา ทางวฒนธรรมขนานใหญในทกๆ สงคม พรหมแดนทางวฒนธรรมจะถกลบลาง จนกลาวไดวาไมมสงคมใดทไมมลกษณะหลากหลายของวฒนธรรมหลายชาตพนธตางๆ หรอทมศพททเรยกเฉพาะวา “สงคมววธวฒนธรรม” (Multicultural society) (สมชาย รตนทองค า, ม.ป.ป.)

ถงแมเทคโนโลยดานอนเทอรเนตและเครอขายสงคมออนไลนจะชวยอ านวยความสะดวก

ใหกบมนษยหลายดาน แตในอกมมมองหนง กลบท าใหคนทอยใกลชดกน เกดความหางเหน ไมไดสอสารโดยการพดคยซงหนา จงมกพบเสมอวา บคคลทนงอยดวยกน กลบไมไดพดคยกน แตตางคนตางพดกบโทรศพท หรอสอสารผานคอมพวเตอรและโทรศพทกบผอนๆ แตละคนตางนงกมหนาอยกบหนาจออปกรณสอสารของตวเองกนแทบทงสน จงท าใหเกดศพทบญญตใหมในโลกออนไลนชอ “สงคมกมหนา” หรอ “Social ignore”

นอกจากนความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนองคประกอบส าคญประการหนงทกอใหเกดการเปลยนแปลงระบบความสมพนธของบคคลทอยรวมเปนสงคมเดยวกน การเกดโลกของสญญาณขาวสารหรอ โลกไซเบอร (Cyberspace) ท าใหการสงขอมลขาวสารเปนไปอยางรวดเรว ถาหากขอมลนนเปนเทจ หรอสรางขนมาเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนง มการ

(ก) (ข) (ค)

(จ) (ฉ) (ช)

(ง)

8

เปลยนแปลงในกรอบก าหนดขอบเขตสทธและหนาท การแพรกระจายของขอมลอยางรวดเรวภายในเวลาไมก วนาท อาจท าใหเกดการรบรขอมลในทางทผด เกดปญหาตางๆตามมาอยางมากมาย ตลอดจนการโฆษณาชวนเชอทเกดขนผานสงคมออนไลน หากผทบรโภคขอมลไมมวจารณญาณในการรบรขอมล กอาจท าใหเกดโทษตอผบรโภค และเปนปญหาสงคมเชนเดยวกน

ผลกระทบทเกดขนจากการใชประโยชนของเทคโนโลย ตอการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมยงเกดขนในดานอนๆ เชน

- คานยมของบคคล (Individual Value) คานยมของคนไทยปจจบนชอบชวตทสะดวกสบาย (Sedentary life) เปนแบบบรโภคนยม

(Consumerism) และการนยมวตถ (Materialism) ในขณะทประเทศทไมสามารถผลตเทคโนโลยใชไดเอง จ าเปนตองซอเทคโนโลยราคาแพง เปนสาเหตใหคนในสงคมตองท างานหนกเพอใหไดมาซงสงทตองการ ความสมพนธและปฏสมพนธของคนในสงคมลดลง สงผลกระทบตอสถาบนตางๆ ในสงคม ไมวาจะเปนสถาบนครอบครว สถาบนศาสนา สถาบนการศกษา และสถาบนอนๆ ท าใหเกดความออนแอ สงผลกระทบตอคณธรรมและจรยธรรมของคนในสงคม ท าใหสงคมไทยทเคยเปนสงคมทมความเออเฟอเอออาทรตอกนและกน เปลยนเปนสงคมท เอารดเอาเปรยบ เหนแกตว ขาดความละอายตอบาป

- ปญหาการวางงานและการขาดแรงงานภาคการเกษตร ประเทศไทยเปนประเทศผผลตและสงออกสนคาเกษตรและอาหารทส าคญของภมภาค

ก าลงเผชญปญหาดานแรงงานทางการเกษตรทจะสงผลกระทบตอการผลตทางการเกษตรในอนาคตอนใกลน สาเหตหลกมาจากการกาวเขาสสงคมผสงอายของประเทศไทย ประชากรทประกอบอาชพเกษตรมอายโดยเฉลยประมาณ 58 ป ซงประสทธภาพการใชแรงงานกบการเกษตรนนลดลง การขาด ตวเลขส ารวจจ านวนแรงงานทท างานเตมเวลาในภาคเกษตร และเกณฑอายเฉลย เปนอกปจจยเสยงทท าใหไมสามารถวาดแผนการรบมอการขาดแรงงานและการใชประโยชนคนกลมปจจบนในฐานะ facilitator ในการสงตอความรสเกษตรกรรนตอไป

นอกจากนความไมมนคงในรายไดจากการท าการเกษตร (Income & Stability) ขาดแรงจงใจ ขาดนโยบายแกปญหาทเปนรปธรรมอยางตอเนอง ท าใหคนหนมสาวในสงคมเกษตรทอยในวยแรงงานไหลออกจากภาคเกษตรไปสภาคอตสาหกรรมหรอบรการเพอมชวตความเปนอยทดขน ไดการยอมรบในสงคม หรอตองการเปลยนสถานะเปนคนเมอง ซงประเดนนจะเกยวโยงกบปญหาสงคมผสงอายทอนาคตแรงงานในภาคเกษตรไทยจะมแคผสงอาย สงผลใหผลตการผลตของภาคเกษตรลดนอยถอยลงไปดวย (Khunpisuth. 2010)

สงคมไทยยงมปญหาคานยมทเปลยนไปท าใหคนในสงคมใหความส าคญกบการศกษาเพอยกระดบชวตความเปนอย ดงมค ากลาวจากผปกครองทสอนลกหลานวา “เรยนไปเพอใหเปนเจาคนนายคนจะไดไมล าบาก ไมตองท างานหนก” กอใหเกดปญหาการเปลยนแปลงจากแรงงานเกษตรกรรมมาเปนแรงงานอตสาหกรรม ในในขณะเดยวกน การพฒนาเทคโนโลยท าใหการใชแรงงานมนษยในการผลตลดลง จงท าใหเกดปญหาการไมมงานท าตามมาและมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ กอปรกบคานยมของสงคมไทยหลกเลยงงานหนก เปนสาเหตของการขาดแคลนแรงงานระดบกลางและระดบระดบต า เชน ดานการเกษตร การกอสราง การประมง พนกงานเสรฟ ผลกระทบทตามมากคอ

9

การยายถนของแรงงานตางชาตเขามาท างานในประเทศไทยเพมขน โดยเฉพาะชาวพมา และกมพชา สถานการณแรงงานตางดาว ณ เดอนตลาคม 2556 มแรงงานตางดาวทไดรบอนญาตท างานโดยเขาเมองอยางถกกฎหมาย จ านวน 1,211,104 คน และเขาเมองผดกฎหมาย จ านวน 23,391 คน (กระทรวงแรงงาน. ม.ป.ป.) จงเกดปญหาแรงงานขามชาตผดกฎหมาย และสงผลกระทบตอกนไปเปนลกโซ นบตงแตปญหาชมชนแออด ปญหาโสเภณ ปญหายาเสพตด ปญหาอาชญากรรม ปญหาสาธารณสข โดยเฉพาะท าใหเกดโรคตดเชออบตซ า (Re-emerging infectious diseases) เชน โรคมาลาเรย โรคเทาชาง เปนตน ทมาพรอมกบแรงงานตางชาต ปญหาตาง ๆ เหลานมผลกระทบตอคณภาพชวตของคนในสงคม

รปท 6.3 แรงงานกมพชาทเดนทางกลบประเทศกมพชาทางดานชายแดนจงหวดสระแกว เนองจาก ไมแนใจกบสถานภาพการท างานเมอเกดการเปลยนแปลงทางการเมองของไทย เดอนมถนายน 2557 (เดลนวส. 2557)

- การเปลยนแปลงวฒนธรรมอนดงามของไทย วฒนธรรมมความหมายครอบคลมทกสงทกอยาง ทแสดงออกถงวถชวตของมนษยในสงคม

กลมใดกลมหนง หรอสงคมใดสงคมหนง มนษยไดคดสรางระเบยบกฎเกณฑใชในการปฏบต การจดระเบยบตลอดจนระบบความเชอ คานยม ความร และเทคโนโลยตางๆ ในการควบคมและใชประโยชนจากธรรมชาต ทกสงคม มวฒนธรรม ประเพณทปฏบตสบตอกนมา ถอวาเปนสงดงาม เปนมรดกตกทอด ตวอยางเชน วฒนธรรมการแตงกาย การใชภาษา และพฤตกรรมตางๆ การด ารงรกษาไวซงสงดงามทงหลายเหลาน มคณคายงทางดานจตใจ ดงนน วฒนธรรมจงเปรยบเสมอนอาภรณหอหมรางกายตกแตงคนใหนาดชม วฒนธรรมจงเปนลกษณะพฤตกรรมตางๆ ของมนษยซงเปนวถชวตของมนษย ทงบคคลและสงคมทไดววฒนาการตอเนองมาอยางมแบบแผน อยางไรกดมนษยนนไมไดเกาะกลมอยเฉพาะในสงคมของตนเอง เนองมาจากความกาวหนาทางเทคโนโลยสารสนเทศและสอมวลชน ท าใหมนษยไดเหนตวอยาง มการตดตอและสรางความสมพนธกบสงคมตางๆ ซงอาจอย

10

กนคนละมมโลก มนษยเปนผรจกเปลยนแปลงปรบปรงสงตาง ๆ จงน าเอาวฒนธรรมทเหนจากได สมพนธตดตอมาใชโดยอาจรบมาเพมเตมเปนวฒนธรรมของตนเองโดยตรงหรอน าเอามาดดแปลงแกไขใหสอดคลองเหมาะสมหรออาจจะไมเหมาะสมกบสภาพวฒนธรรมทมอยเดม ตวอยางทเหนกนอยเปนประจ าในขณะนคอการแตงกายทลอแหลม หรอการแตงกายทไมเหมาะสมกบสถานทบางแหง เปนตน

สงทนาเปนหวงจากการพฒนาของเทคโนโลย คอการทคนเราในปจจบน โดยเฉพาะเดกและวยรนเขาถงสอยวยไดงาย สอตางๆมการเผยแพรภาพและเนอหาทไมเหมาะสม เชน เวบไซตลามก ฉากเลฟซนในละคร ซดลามก เปนตน ท าใหวฒนธรรมในดานพฤตกรรมทางเพศของสงคมไทยเปลยนแปลงไปจากอดตทมคานยมการรกนวลสงวนตวของผหญง วยรนนยมเลยนแบบจากสอ ท าใหวฒนธรรมไทยถกกลนโดยวฒนธรรมตางชาต เชน ญปน เกาหล และในแบบของตะวนตก ผนวกกบการเปลยนแปลงคานยมเรองเพศ จงท าใหเกดปญหาพฤตกรรมทางเพศของเดกและวยรน รายงานสถตสขภาพโลก พ.ศ. 2556 (World Population Statistics 2013 ออนไลน. อางองจาก http://www.worldpopulationstatistics.com/world-population-2013/) องคการอนามยโลกพบวาประเทศไทย ม “อตราการคลอดบตรของวยรน” อยท 47 คน ตอสตรอาย 15-19 ป พนคน ซงอยล าดบท 5 ในกลมประเทศประชาคมอาเซยน รายงานขอมลมเตอรประเทศไทย ของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ตงแตวนท 1 มกราคม ถงวนท 23 สงหาคม 2556 พบวามเดกเกดทงหมด จ านวน 481,279 คน เปนเดกทเกดจากมารดาอายต ากวา 20 ป จ านวน 85,306 คน คดเปนอตราสวนรอยละ 17.73 ของการเกดทงหมด และจ านวนนเปนเดกทเกดจากมารดาอายต ากวา 15 ป จ านวน 2,188 คน

ขอมลสภาวะการมบตรของวยรนไทยทรวบรวมโดยศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารของกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยพบวา ในป พ.ศ. 2555 มวยรนคลอดบตรอายต ากวา 20 ป กระจายในภมภาคตางๆ ดงรปท 6.4 ภาพรวมของประเทศไทย ในป 2555 พบวา อตราการคลอดบตรของวยรน อยท 46.92 คน เมอจ าแนกรายภาค พบวาภาคกลางมอตราการคลอดบตรของวยรนสงสด อยท 55.20 คน รองลงมาเปนภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และกรงเทพมหานคร ตามล าดบ

11

รปท 6.4 สถานการณการคลอดบตรของวยรนไทย ป 2555

(ก) จ านวนมารดาอายต ากวา 20 ป พ.ศ. 2555 (ข) จ านวนบดาของทารกทเกดจากมารดาอายต ากวา 20 ป พ.ศ. 2555

(ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ส านกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. ม.ป.ป.)

(ข) (ก)

1 - 499 คน 500 - 999 คน 1000 - 1,999 คน 2000 - 4,499 คน มากกวา 4,500 คน

132 - 249 คน 250 - 499 คน 500 - 749 คน750 - 1,499 คน

12

(3) ผลกระทบดานเศรษฐกจและการเมอง

เศรษฐกจเปนปจจยทกอใหเกดความมนคงของมนษย (Human security) และเปนความมนคงทางดานจตใจ ซงเปนความตองการระดบหนงของล าดบขนความตองการของมาสโลว (Maslow's hierarchy of needs) เปนทฤษฎทางจตวทยา ทเสนอโดย อบราฮม มาสโลว (Abraham Maslow) ในรายงานเรอง “A Theory of Human Motivation” ป ค.ศ. 1943 ซงความมนคงทางเศรษฐกจไมไดหมายถงความมงมร ารวย แตหมายถงการไมมความเสยง การรสกปลอดภย มความเชอมน ปราศจากความวตกกงวล

ความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย มผลกระทบตอทงเศรษฐกจและการเมอง เพราะเศรษฐกจและการเมองมความสมพนธกน เนองจากภาคการเมองมบทบาทส าคญในการก าหนดนโยบายในการขบเคลอนหรอรปแบบระบบเศรษฐกจของประเทศ ประเทศไทยเรมมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบแรกในป พ.ศ. 2504 ตามค าแนะน าของผเชยวชาญของธนาคารโลกซงเปนแผนทมวาระ 5 ป โดยมงเพมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจดวยการเพม อตราเตบโตของผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (Gross domestic product, GDP) GDP หมายถงมลคาเบองตนของสนคาและบรการตางๆ ทผลตในประเทศไทยในรอบเวลาหนงป จะผลตขนมาดวยทรพยากรของชาตใดกได ซงคดคนโดย Simon Kuznets นกเศรษฐศาสตรชาวรสเซย ผลตภณฑมวลรวมในประเทศสามารถใชเปนตวบงชถงมาตรฐานการครองชพของประชากรในประเทศนนๆ และใชเปนเครองมอวดความส าเรจของการพฒนา จงเปนแนวคดและวธการพฒนาเศรษฐกจแบบเสรนยมหรอ ทนนยม ทมงพฒนาเพอสรางความมงคงและรายไดมาสประเทศเปนหลก โดยมความคาดหวงวาการเพมปรมาณสนคาและบรการ การเพมการจางงาน รวมทงประโยชนทเกดขนจากการเตบโตทางเศรษฐกจนน จะสามารถกระจายไปสประชาชนสวนใหญของประเทศและท าใหปญหาความยากจนหมดไปในทสด จงมการลงทนดานสาธารณปโภคและการคมนาคมขนสง เพอรองรบการขยายตวทางเศรษฐกจทรฐสงเสรมบทบาทของเอกชน และกจการอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยเพอเพมผลผลตสนคา

นบตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 (พ.ศ. 2540-2544) เปนตนมาจนถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ. 2550-2554) รฐไดใหความส าคญกบการพฒนา “คน” โดยใหคนเปนศนยกลางของการพฒนา อยางไรกตาม กยงคงใหความส าคญกบอตราการเตบโตทางเศรษฐกจโดยใช GDP เปนเครองชวดอย และในระยะแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 8 นเอง ไดเกดวกฤตเศรษฐกจขนในประเทศไทยในป พ.ศ. 2540 ทแสดงใหเหนถงการพฒนาทไมสมดลและไมมเสถยรภาพ เพราะเปนการพฒนาทพงพาองคความร เทคโนโลย เงนลงทนหรอตลาดจากภายนอกประเทศมากจนเกนไป โดยเฉพาะอยางยงการผลตทพงพาเทคโนโลยทตองซอจากตางประเทศในราคาแพง จงท าใหประเทศไทยขาดดลการคาระหวางประเทศ เนองจากตองน าเขาสนคาประเภทเครองจกรอตสาหกรรมจานวนมาก นอกจากนนการพงพาเงนลงทนจากตางประเทศยงน าไปสการผลตสนคาของตางประเทศในประเทศไทย ใชทรพยากรในประเทศไทย แลวยงตองพงพาตลาดตางประเทศในการสงออกสนคา จงท าใหประเทศไทยตองพงพงตางประเทศอยางกวางขวาง

13

เทคโนโลยในยคโลกาภวตน ของโลกปจจบน ท าใหมการปฏวตดานคมนาคมสอสาร พฒนาระบบการเกบขอมลดานคอมพวเตอร การใชระบบดาวเทยมสอสาร โลกเราสอสารกนไดรวดเรวจนเรยกกนวา “โลกไรพรมแดน” การปฏวตดานคมนาคมสอสารดงกลาวท าใหมการพฒนาทางดานเศรษฐกจของโลกใหกลายเปนระบบเดยวกน ท าธรกรรมทางบรการธนาคารอเลกทรอนกส หรอทเรยกวา E-banking มการจ าหนายสนคาขามชาต ตลาดผซอกลายเปนตลาดโลกมใชตลาดภายในประเทศ ประเทศไทยสามารถสรางโอกาสในการน าเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใช เพอการเพมประสทธภาพในการผลตและยกระดบการพฒนา เนองจากมความพรอมทจะขยายขดความสามารถทางดานการวจยและการพฒนาวทยาศาสตรใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงเขาสระบบสากล การด าเนนธรกรรมโดยใชเทคโนโลยจงมมากขน โดยท ากนเปนแบบธรกจออนไลน มการสรางเวบไซตของตนเองเพอขายสนคา หรอการขายสนคาผานเวบไซตอน เชน ทางเวบไซต www.ebay.com อาจถอไดวาเปนเวบไซตทขายสนคาหลากหลายทสดในโลก นอกจากนยงมธรกจชวยขายสนคาผาน Affiliate Marketing ตวอยางเชน เวบไซตอเมซอน (www.amazon.com) ซงเปนเวบไซตขายหนงสอทใหญทสดในโลก หลกการของอเมซอนกคอ ท าใหคนทงโลกเขามาเยยมชมเวบไซตของเขาใหมากทสด โดยการใหบรรดาเจาของเวบไซตตางๆ ทวโลก น าสนคาหรอผลตภณฑตางๆ ของอเมซอนไปโปรโมตบนหนาเวบไซตของพวกเขา

ขอดของการคาออนไลนคอมความอสระ ไรพรมแดน มากกวาธรกจประเภทอนๆ ลกคาสามารถเขาถงขอมลสนคาไดทกท มตนทนในการเปดเวบไซตเพอขายสนคาต า ไมจ าเปนตองมหนาราน หรอเชาพนทขาย กสามารถขายของได ไมจ าเปนทจะตองมพนกงานกสามารถขายได เขาถงกลมลกคาเปาหมายไดอยางชดเจน ลกคาสามารถรอรบสนคาทหนาบานไดเลย สามารถวดผล เกบสถต และวเคราะหการขายได สามารถตดตอสอสาร พดคย ใหขอมลกบลกคาไดทงทางตรงและทางออม การช าระเงนมความสะดวก สบาย และทนสมยโดยผานระบบออนไลน หรอบตรเครดต สามารถท าคนเดยวได ลดความเสยง ตอการถกโจรกรรม และจากภยธรรมชาต ไมจ าเปนตองมสตอกสนคา สามารถขายสนคาไดทกแบบ ทกอยาง ทกชนด คนทกกลมวยสามารถเขาถงสนคาได

ขอเสยของการท าธรกจออนไลน คอมการแขงขนสง ใครๆ กสามารถท าได ไมมมาตรฐาน การก าหนดราคา จงมการตดราคากนเกดขน บางเวบไซตไมมสนคาจรงๆ แตสรางขนมาเพอหลอกลวง ลกคาบางคนยงขาดความเชอมนไมกลาทจะตดสนใจซอ สนคาไมสามารถจบตองได จนกวาจะถกสงถงมอลกคา ไมมความชดเจนของมาตรฐานและกฎหมายทเกยวของในประเทศไทย ยงไมมมาตรฐานในการท าธรกรรมทด และยงขาดระบบการช าระเงนทมประสทธภาพ มความเสยงทางดานเทคโนโลยถาไมมความรเกยวกบการดเวบไซตทดพออาจเสยงตอการตดไวรสคอมพวเตอร หรอแฮกเกอรเจาะระบบ นอกจากเครองแมขายจะไดรบความเสยหายแลว ยงอาจจะสงผลกระทบกบเครองของลกคาดวย นอกจากนในอนเทอรเนตมรานคาออนไลนหลายราน ยากทลกคาจะเขาไปเลอกเวบไซตไดหมด

ผลกระทบของเทคโนโลยตอเศรษฐกจจงสรปได ดงน 1) การใชเทคโนโลยเพอการสรางความเตบโตทางเศรษฐกจทเนนอตราการเตบโตของ GDP

โดยทประเทศไทยไมสามารถพฒนาเทคโนโลยทซบซอนไดเอง ท าใหผทไดประโยชนจากการเตบโตทางเศรษฐกจคอผทมทนสง การกระจายรายไดจงมความเหลอมล า ชองวางระหวางคนรวยกบคนจนขยายกวางมากขนเรอย ๆ

14

2) การพฒนาประเทศโดยเนนการเตบโตทางเศรษฐกจ ท าใหโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศไทยเปลยนแปลงไปจากเดม โดยสดสวนของเศรษฐกจในภาคอตสาหกรรมและการบรการเตบโตเรวกวาภาคเกษตรกรรม ท าใหประชากรเขาเปนแรงงานในภาคอตสาหกรรมเพมขน แตเปนแรงงานในระดบไรฝมอ จงไดคาแรงในจ านวนทไมเพยงพอตอมาตรฐานการด ารงชวตทด และประชากรไทยถงรอยละ 50 อยในภาคการเกษตรและพงพาภาคการเกษตร แตเปนองคประกอบของโครงสรางทางเศรษฐกจทมสดสวน GDP ในระดบต า จงมผลกระทบตอคณภาพชวตของประชากรครงหนงของประเทศ

3) การพฒนาประเทศโดยเนนความเตบโตทางเศรษฐกจและการใช GDP เปนเครองมอวดความส าเรจของการพฒนา ในขณะทเทคโนโลยมความเจรญกาวหนาแบบกาวกระโดด ท าใหประเทศไทยปรบตวตามไมทน จงตองพงพาทงเทคโนโลย องคความร และเงนทนจากตางประเทศ ประกอบกบเทคโนโลยทท าใหเกดกระแสโลกาภวตน ซงในดานเศรษฐกจจะหมายถงการเคลอนยายปจจยการผลตขามประเทศ อนไดแก ทน คน สนคาและบรการ และขอมลขาวสาร การเคลอนยายเงนทนจงท าไดโดยงาย ท าใหมความเสยงตอความผนผวนทางการเงนจากปจจยภายนอกประเทศมากขน ดงทเกดวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 ทท าใหมกจการลมละลายเปนจ านวนมาก รวมทงการปลดพนกงานเพอลดภาระคาใชจาย ท าใหอตราการวางงานเพมขนกระทบตอคณภาพชวตของพนกงานและลกจางเปนจ านวนมาก ในดานสขภาพพบวาในชวงวกฤตเศรษฐกจคนไทยมปญหาสขภาพจตเพมขน และแมจะผานชวงวกฤตไปแลวกปญหาสขภาพจตกยงคงมแนวโนมเพมขน

4) การน าเทคโนโลยมาใชในธรกจการเงน เชน E-banking และบตรเครดต ท าใหการท าธรกรรมทางการเงนมความรวดเรว สะดวกสบายตอผใชบรการ และประหยดแรงงาน ท าใหมการลดพนกงานลงไปเปนจ านวนมาก จงมผลตอพนกงานทถกปลดออกจากงาน ในขณะเดยวกนผใชบรการทขาดความเขมแขงกมหนสนเพมขนจากการเบกเงนสดลวงหนา หรอการใชเงนลวงหนาไปกบ บตรเครดต เพราะขาดวนยในการใชเงน ท าใหกระทบตอเศรษฐกจในระดบครวเรอน

5) ประเทศทมความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนผก าหนดราคาสนคาจนกลายเปนการคาผกขาดดวยกฎหมายคมครองทรพยสนทางปญญา (Intellectual property) หมายถง สทธทางกฎหมายทใหเจาของสทธ หรอ "ผทรงสทธ" มอยเหนอสงทเกดจากความคดสรางสรรคทางปญญาของมนษย ไดรบการคมครองจากกฎหมาย ท าใหประชากรของประเทศอนๆ ทยงไมสามารถพฒนาองคความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยขนสงไดตองใชเทคโนโลยสนคาและบรการในราคาแพง รวมทงขาดโอกาสในการเพมพนมลคาของทรพยากรในประเทศของตน เชน ตองซอลขสทธโปรแกรมคอมพวเตอรในราคาทผผลตเทคโนโลยก าหนดราคา การจดทะเบยนลขสทธการผลตยารกษาโรคกระเพาะอาหารทสกดจากสมนไพรเปลานอย ซงเปนสมนไพรของประเทศไทยและพบมากในจงหวดประจวบครขนธและปราจนบร การจดทะเบยนลขสทธขาวหอมมะลในชอ Jazzman ของประเทศสหรฐอเมรกา ท าใหขาวหอมมะลของประเทศไทยตองจดทะเบยนลขสทธประเภทเครองหมายการคา และลขสทธยาตาง ๆ ทท าใหประเทศไทยตองสงซอในราคาแพง เพราะประเทศไทยตองสงซอยาจากตางประเทศ รอยละ 90 ของยาทใชในประเทศ ผลตไดเองเพยงรอยละ 10 และในจ านวนนตองสงซอผลตภณฑเพอการผลตถงรอยละ 80 เปนตน จนกระทงในปจจบนมผ

15

กลาววา ประเทศในโลกแบงออกเปนประเทศทฉลาด ฉลาดกวา และฉลาดทสด ไมใชรวย รวยกวา และรวยทสดอกตอไป

จากการทประเทศไทยประสบภาวะวกฤตเศรษฐกจในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยไดน าเอาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเคยมพระราชด ารสมาตงแต พ.ศ. 2517 และมพระราชด ารสทชดเจนในป พ.ศ. 2540 เพอเปนแนวทางในการแกไขปญหาเศรษฐกจของประเทศ ใหสามารถด ารงอยไดอยางมนคงและยงยนในกระแสโลกาภวตนและความเปลยนแปลงตางๆ โดยส านกงานคณะกรรมการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาเปนปรชญาน าทางในการพฒนาประเทศ ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 พ.ศ. 2545-2549 และถกน ามาใชถงปจจบน

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาชแนวทางการด ารงอยและปฏบตตนของประชาชนทกระดบใหด าเนนไปในทางสายกลาง ความพอเพยงมความหมายวา “ความพอประมาณ ความมเหตผล และการสรางภมคมกนทดในตว” ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไมเบยดเบยนตนเองและผอน เชน การผลต การบรโภค ทอยในระดบพอประมาณ ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยง โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนค านงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระท านนๆ อยางรอบคอบ การมภมคมกนในตว หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลงดานตางๆ ทจะเกดขน โดยค านงถงความเปนไปไดของสถานการณตาง ๆ ทคาดวาจะเกดขนในอนาคตทงใกลและไกล ในดานการตดสนใจอยางมเหตผลนนมเงอนไข 2 ประการ คอ เงอนไขความร และเงอนไขคณธรรม ความรประกอบดวยเกยวกบวชาการตาง ๆ ทเกยวของอยางรอบดาน มความรอบคอบและระมดระวง คณธรรมประกอบดวยความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยและมความอดทน มความเพยร และใชสตปญญาในการด าเนนชวต

ในสวนของผลกระทบของเทคโนโลยตอการเมองนน เนองจากเศรษฐกจกบการเมองมความสมพนธกน เพราะการเมองหรอรฐบาลเปนผก าหนดนโยบายการพฒนาประเทศและบรหารจดการตามนโยบาย เพราะถงแมจะมแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทจดท ารางโดยส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) แตถาไมสอดคลองกบนโยบายเศรษฐกจของพรรคการเมองทเปนรฐบาล กอาจท าใหแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทรางขนปราศจากความหมายได ปจจบนวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดมผลท าใหการเมองเปลยนรปโฉมไปจากอดตเปนอยางมาก เนองจากประชาชนสามารถเขาถงขอมลขาวสารทางการเมองจากเทคโนโลยดานการสอสารมากขน ทงจากวทย โทรทศน สอสงพมพตางๆ และสออนเทอรเนต พรรคการเมองทมความสามารถในการใชเทคโนโลยทเหนอกวารวมทงเทคโนโลยการตลาด กสามารถสรางความไดเปรยบเหนอคตอสทางการเมอง รวมทงเปนเครองมอในการสรางกลมกอนทางการเมอง ดงนนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 48 จงหามผด ารงต าแหนงเปนเจาของกจการหรอมหนในกจการหนงสอพมพ วทยกระจายเสยง วทยโทรทศน หรอโทรคมนาคม ไมวาในนามของตนเองหรอใหผอนเปนเจาของกจการหรอถอหนแทน หรอจะด าเนนการโดยวธอน ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมทสามารถบรหารกจการดงกลาวได

16

อยางไรกตาม ยงคงมเทคโนโลยสารสนเทศประเภทอนเทอรเนตทท าใหเกดกลมการเมอง และชมนมทางการเมองผานเวบไซตตางๆ เชน เฟสบค และทวตเตอร ทบางครงกอาจเปนเทคโนโลยทสรางความแตกแยกของคนในสงคมได และเปนเทคโนโลยทควบคมไดยาก ทงในแงความกาวหนาของเทคโนโลยและในแงของการควบคมตามกฎหมาย ทตองอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะเพอรกษาความมนคงของรฐ หรอเพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

(4) ผลกระทบดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

มนษยในฐานะทเปนองคประกอบสวนหนงของระบบนเวศ มนษยจะอยรอดไดกตอเมอองคประกอบตางๆ ในระบบนเวศมอยอยางสมบรณ ซงองคประกอบตางๆมหนาทเฉพาะของตน มการไหลผานพลงงานอยตลอดเวลา มนษยจะใชประโยชนจากทรพยากรตางๆ ทงในดานคณภาพ หรอปรมาณ ไมวาจะเปนการน ามาใชโดยตรงหรอใชทางออมโดยการน ามาแปรรปตางๆ เพอเปนปจจยส แตพฤตกรรมตางๆ ทมนษยก าลงท าอยในขณะน กลบเปนสงทท าลายทรพยากรตางๆ ไมวาจะตงใจหรอไมตงใจกตาม อาจจะเกดจากความร เทาไมถงการณ หรออาจจะเพอใหไดมาซงผลประโยชนของตน โดยไมไดค านงถงผลเสยทจะตามมา เชน การท าลายดน น า อากาศ ปาไม จบสตวปา ท าใหสตวปาสญพนธ เหตการณทเกดขนน ไดลกลามไปทว มไดเพยงแคในประเทศไทยเทานนแตเปนปญหาทระบาดไปทวโลก ซงกอาจมสาเหตมาจาก การเพมจ านวนประชากรของมนษย และ การขยายตวทางเศรษฐกจ ทมการใชเทคโนโลยตางๆ ทมผลในการท าลายสภาพแวดลอมเปนอยางมาก รวมท งผทน าส งตางๆ มาใชน ก ใชอยางร เท าไม ถงการณ น าไปใชอยางผดๆ อยางขาดความระมดระวง ขาดความรอบคอบ ท าใหปรมาณทรพยากรธรรมชาตลดลง โดยทมนษยไมไดตงใจ หรออาจจะคดวาสงเหลานนจะไมสงผลมาถงตวเอง ทงๆ ทสงเหลานนมผลตอตวเราโดยตรง หรออาจจะมผลตอคนในรนลกหลานของเรา

การพฒนาประเทศในอดตของประเทศไทยและประเทศตางๆทวโลกทเนนการเตบโตของเศรษฐกจไดมการใชเทคโนโลยเพอเพมผลผลต ประเทศไทยเรมมการตนตวเรองอตสาหกรรมใน ป พ.ศ. 2503 โดยมจดมงหมายพฒนาอตสาหกรรมดานเกษตรเปนหลก สงผลตอการพฒนาในชนบทเพอเพมผลผลตทางการเกษตรจงเกดการท าลายทรพยากรธรรมชาต เพอเพมผลผลตทางการเกษตร เปนอยางมาก เชนการถางพนทปาเพอเปนพนทการเกษตร ท าใหมการใชทรพยากรธรรมชาต อยางสนเปลอง รวมทงคานยมบรโภคนยมและวตถนยมของมนษย จงท าใหเกดปญหา ความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ทงในดานปรมาณทลดนอยลงจนใกลภาวะขาดแคลน เชน ทรพยากรปาไม น ามน และแกสธรรมชาต เปนตน และปญหาดานคณภาพ เชน ดนเสอมสภาพ น าในแหลงน าธรรมชาตเสย เปนตน สงแวดลอมจงเปนแหลงรองรบของเสยและของเหลอจากกระบวนการผลตและบรโภคของมนษย ผลกระทบของเทคโนโลยตอทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมทมตอคณภาพชวตของมนษย ไดแก การสญเสยและความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต การเกดมลพษในสงแวดลอม และการเปลยนแปลงภมอากาศโลก โดยเฉพาะการเปลยนแปลงภมอากาศจากภาวะเรอนกระจกไดสงผลกกระทบทวโลก ในประเทศไทยนน มสญญาณทบงบอกผลกระทบทเกดขนอยางชดเจนเปนล าดบ คอ ความรนแรงของภยพบตทางธรรมชาตทเพมมากขน และอณหภมเฉลยทวประเทศสงขน

17

ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจในระยะทผานมามอตราสงมาก ท าใหมการระดมทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะ ปาไม ทดน แหลงน า แรธาต และทรพยากรประมง มาใชอยางสนเปลองและไมมประสทธภาพหรอไมประหยด สงผลใหเกดความรอยหรอและเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาต ยงไปกวานน การขาดประสทธภาพในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาต ทผานมากเปนสาเหตส าคญทซ าเตมใหทรพยากรธรรมชาตถกท าลายลงอยางรวดเรว นอกจาก ความรอยหรอและเสอมโทรมของทรพยากรแลว การขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจโดยเฉพาะอยางยงอตสาหกรรมและการทองเทยว ตลอดจนถงการขยายตวของประชากรในเขตเมอง ไดกอใหเกดปญหามลพษในดานตางๆ เชน น าเนา อากาศเสย เสยงรบกวน กากของเสย และ สารอนตรายตกคางเพมปรมาณมากขน โดยเฉพาะคณภาพน าในแมน าสายหลก เชน แมน าเจาพระยา และแมน าทาจน รวมถงคณภาพน าทะเลชายฝงในบรเวณแหลงทองเทยว ซงเสอมโทรมและมคณภาพต ากวามาตรฐานทก าหนดไว โดยมสาเหตส าคญมาจากน าทงจากชมชนและน าเสยจากอตสาหกรรม นบเปนปญหาทสงผลกระทบทงสขภาพกายและสขภาพจตของประชาชนอยางมาก

จากทกลาวมาจะเหนไดวาความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย มสวนใน การท าลายทรพยากรธรรมชาตจนธรรมชาตไมสามารถซอมแซมตวเองไดทน ท าใหเสยสมดลทางธรรมชาตไป ในทสดกกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวตของมนษย องคการสหประชาชาต (UN) ไดแสดงความกงวลดวยการกลาวเตอน เมอวนท 10 พฤษภาคม พ.ศ. 2553 วา การสญเสยสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ทจ าเปนตอการด ารงชวต มโอกาสทจะถงจดทไมอาจเยยวยาได หลงจากทเปาหมายของทวโลกทจะลดการท าลายธรรมชาตในปนไมเปนไปตามวตถประสงคตามทก าหนดได โดยรายงานขององคการสหประชาชาตระบวา โลกก าลงเขาใกล “จดพลกผน” หลายจด ซงถาเลยจดเหลานไป ระบบนเวศบางระบบทมความส าคญตอกระบวนการทางธรรมชาต เชน ภมอากาศ หรอหวงโซอาหาร อาจถกท าลายอยางถาวร

(5) ผลกระทบดานชวตมนษยในอนาคต

ชวตมนษยในอนาคตจะเปลยนแปลงอกมากมาย อนเปนผลมาจากการพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยเฉพาะการคนพบทางพนธกรรม การรล าดบยนบนดเอนเอ การตดตอยนได การสรางสงมชวตชนดใหมได ผจดการออนไลน 29 พฤศจกายน 2547 ไดเสนอบทความวายคนคอ “ยคแห งพ น ธศาสตร” ในเ วบไซต http://engineer.spu.ac.th/counsel/story/phy_story/ newstory.php?story=198) เพราะในชวง 50 ปทผานมาน การคนควาและความกาวหนาทางดานเทคโนโลยชวภาพไดเตบโตอยางกาวกระโดด สาเหตมาจากความตองการแกปญหาดานสขภาพ และตองการไขปรศนาธรรมชาตในกระบวนการสรางสงมชวตตางๆ ท าใหมวลมนษยเดนหนาหา วธการตางๆ เพอใหรางกายสามารถพชตโรคภย และด ารงตนอยในโลกยคใหมอยางสบายใจไรทกข ดวยความรทางวทยาศาสตรทพฒนามากขน โดยไดยกตวอยางสดยอดการคนพบทางวทยาศาสตรทน าเสนอโดยรายการ “ไซนแชนแนล” (Science Channel) ทางชอง “ดสคฟเวอร” (Discovery

18

Channel) ในประเดน “การคนพบทางพนธกรรม” โดยสรป 13 ขอคนพบเดน ทขบเคลอนใหวงการเทคโนโลยชวภาพ กาวไกลมาไดถงขนาดน ไดแก

1. กฎของเมนเดล (Rules of Heredity) การทดลองของบดาแหงวชาพนธศาสตร เกรเกอร โยฮานน เมนเดล (Gregor Johann Mendel; ค.ศ. 1822-1884) นกพฤกษศาสตร และบาทหลวงชาวออสเตรย (รปท 6.5) เปนบคคลแรกทคนพบขอเทจจรงทวา ยนควบคมการแสดงออกของลกษณะตางๆอยางมแบบแผนทชดเจนแนนอน ในชวงป ค.ศ. 1850 จงเกดกฎของเมนเดล หรอกฎของการสบสายเลอด ท าใหมนษยไดเขาใจถงลกษณะการถายทอดทางพนธกรรม โดยมยนเปนตวน าลกษณะทางพนธกรรม

รปท 6.5 เกรเกอร โยฮานน เมนเดล บดาแหงวชาพนธศาสตร

(วกพเดย, ม.ป.ป.)

2. ยนอยบนโครโมโซม (Genes are located on chromosomes) ชวงป ค.ศ. 1910 – 1920 ทอมส ฮนต มอรแกน (Thomas Hunt Morgan) คนพบวายนนนมต าแหนงอยบนโครโมโซม โดยเขาไดศกษาเกยวกบโครโมโซมเพศของแมลงหว และสรปวาลกษณะตาสขาวของแมลงหว ถกควบคมดวยยนดอยทมต าแหนงอยบนโครโมโซมเพศ ในป ค.ศ.1911 เขายงแสดงใหเหนอกวาบนโครโมโซมแตละแทงประกอบดวยยนหลายๆต าแหนงรวมกนอย (Linkage) และตงทฤษฎโครโมโซมเกยวกบพนธกรรม พรอมทงเขยนหนงสอทไดจากการสมมนาของเขาและนกศกษา ตอสมมตฐานชนนออกมาใชชอวา “กลไกพนธกรรมของเมนเดล” (The Mechanism of Mendelian Heredity)

ภายหลงจากทเจมส วตสน (James Watson) และฟรานซส ครก (Francis Crick) คนพบโครงสรางของยนหรอหนวยพนธกรรม เมอป ค .ศ. 1953 ท าใหทราบขอมลทางพนธกรรมทนอกเหนอไปจากหลกการของเมนเดลมากมาย การคนพบวา “DNA” กอตวขนมาจากนวคลโอไทด 2 สายในลกษณะเกลยวหรอบนไดเวยน ขอคนพบนท าใหวงการพนธศาสตรกาวกระโดด (รปท 6.6)

19

รปท 6.6 โครโมโซมยแครโอตในนวเคลยสมรปรางเปนแทงประกอบดวยดเอนเอ ลกษณะเปนเกลยวคบนไดเวยน อยรวมกบโปรตน (ภญโญ พานชพนธ และคณะ, ม.ป.ป.)

3. “1 ยน 1 เอนไซม” (One gene one enzyme) ในป ค.ศ. 1930 จอรจ เวลส บเดล (George Wells Beadle) รวมกบ เอดเวรด ทาทม (Edward Tatum) ไดเสนอสมมตฐาน “1 ยน 1 เอนไซม” จากการทดลองในเชอรานวโรสปอรา (Neurospora) ซงหมายถง ยน 1 ตวควบคมท าใหเกดการท างานของเอนไซม 1 ชนด หรอยนควบคมกลไกทางชวเคม (Genes Control Biochemical Events) แตตอมาไดมนกวทยาศาสตรพบวาสงมชวตทวไปอาจมยนบางยนเกยวของกบการสงเคราะหโปรตนทไมใชเอนไซม เชน พวกคอลลาเจน และยงพบวาโปรตนบางชนดอาจมสายโพลเปปไทดเพยงสายเดยว (โพลเปปไทดปกตจะมสายโซของกรดอะมโนตงแต 3 เสนขนไป) เชน โปรอนซลน (Proinsulin) แตโปรตนบางชนดประกอบดวยสายโพลเปปไทดมากกวาหนงสาย เชน โมเลกลฮโมโกลบนประกอบดวยอลฟา 2 สาย และสายบตา 2 สาย จงน าขอมลใหมทไดปรบปรงสมมตฐานของบเดลกบเทตม คอ สมมตฐานยนหนงทท าหนาทเกยวกบสงเคราะหโพลเปปไทดสายหนง (One gene - one polypeptide)

4. ยนบางตวกระโดดได (Some genes can jump) ในป ค.ศ. 1940 บารบารา แมกคลน-

ทอก (Barbara McClintock) ไดคนพบการเคลอนทของสารพนธกรรม หรอทรจกกนดวา “การกระโดดของยน” (Jumping genes) ไปมาบนโครโมโซมได โดยไดอธบายผานขาวโพดทใบมสตางๆ เปนหยอมๆ วาเกดจากการเคลอนทของยนหรอชนสวนดเอนเอ ทสามารถยายเปลยนไปสต าแหนงตางๆ ไดภายในสายดเอนเอของโครโมโซมหรอเซลลเดยวกน ซงสงเหลานท าใหเกดการกลายพนธ (Mutations) และเพม (หรอลด) จ านวน นวคลโอไทด (Nucleotide) ในดเอนเอได

5. “ดเอนเอ” สารส าคญทางพนธกรรม (DNA is the genetic material) ในชวงป ค.ศ. 1900 อลเบรชท คอสเซล (Albrecht Kossel) ไดวเคราะหโครงสรางโมเลกลของกรดนวคลอก จนสามารถแยกสารประกอบไนโตรเจนออกมาได 4 ชนดดวยกน คอ เอ ท จ ซ (A T G C) ซงทราบภายหลงวาเปนไนโตรเจนส เบส (nitrogenous base) หรอเรยกยอๆวา “เบส” ไดแก อะดนน (Adenine) ไธมน (Thymine) กวนน (Guanine) และไซโทซน (Cytosine)

20

นกวทยาศาสตรหลายคนพสจนวา ดเอนเอเปนสารเคมทเกบขอมลพนฐานของยนเอาไว โดย ออสวอลด เอเวร (Oswald Avery) ไดพสจนไดวา ดเอนเอบรรจขอมลของยนเอาไว ขณะท ไลนส พอลลง (Linus Pauling) พบวายนประกอบดวยโปรตนจ านวนมากเกาะกนอยเปนเกลยวเหมอนขดลวด และในทสดเออรวน ชารกาฟฟ (Erwin Chargaff) นกชวเคมกคนพบวา เบสในดเอนเอของสงมชวตแตละชนดมความแตกตางกนไป และกระจายตวอยางไมสม าเสมอ แตคาสดสวน ของจ านวนไนโตรเจนสเบสในดเอนเอจะมคาใกลเคยงกบ 1 เสมอ ไมวาจะเปนเบสอะดนน (A) จะใกลเคยงกบเบสไธมน (T) และเบสกวนน (G) จะใกลเคยงกบเบสไซโทซน (C) 6. “ดเอนเอ” เปนเกลยวค (DNA is a double helix) ในป ค.ศ. 1953 การคนพบทฮอฮาทสดแหงศตวรรษนคงจะหนไมพน เจมส วตสน และฟรานซส ครก ไดอธบายโมเลกลของดเอนเอวากอตวขนมาจาก นวคลโอไทด 2 สายในลกษณะเกลยว หรอ “เฮลกซ” (Helix) เหมอนบนไดเวยน โดยสายหนงเวยนขนและอกสายหนงเวยนลง โดยเกลยวคของดเอนเอเปนสายของน าตาลและ หมฟอสเฟตตอเนองกนไปเปนสายยาว และมเบสของสายดเอนเอแตละสายยนเขาไปดานในระหวางสายของดเอนเอทงค ท าหนาทเปนตวยดหรอตวเชอมดเอนเอทง 2 สายเขาดวยกน นอกจากนทงคยงไดเสนอแนวคดวา ดเอนเอแตละสายจะเปนตนแบบ (Template) สรางดเอนเอสายใหมใหมาจบกบตวมนเองตอไป โดยไมมการเปลยนโครงสรางไปจากเดม ยกเวนกรณเกดความผดพลาดหรอ การกลายพนธ ซงทฤษฎของพวกเขาไดรบการพสจนผานการทดลองในเวลาตอมาวาถกตอง 7. ถอดพมพเขยวแหงชวต (Cracking the Genetic Code) ในชวงป ค.ศ. 1960 มารแชล ไนเรนเบรก (Marshall Nirenberg) ไดน าทมคนหารหสพนธกรรม จนสามารถแกะไดส าเรจและพบ “โคดอน” (Codon) เปนการเรยงตวของเบสทละ 3 ตว ซงเบส 3 ตวนน จะกลาย เปนรหสลบทางพนธกรรมส าหรบกรดอะมโน 1 ชนด และจะมารวมเรยงตวกนกวา 20 ชนดจนไดล าดบตางๆ ซงนนกจะกลายเปนโปรตนทเหมาะสม ตามความตองการของเซลล 8. “อารเอนเอ” ผน าสารแหงพนธกรรม (RNA conveys genetic information) ในชวง ป ค.ศ.1960 นกวทยาศาสตรจ านวนมากไดคนพบ “กรดไรโบนวคลอก” (Ribonucleic acid) หรอ อารเอนเอ (RNA) สารเคมทพบอยในนวเคลยสและไซโทพลาซม ซงมโครงสรางคลายกบดเอนเอ ในยคสมยนพวกเขาพบวาอารเอนเอท าหนาทส าคญในการสงเคราะหโปรตนและปฏกรยาทางเคมอนๆในเซลล โดยฟรองซว จาคอบ (Francois Jacob) และจาค โมนอด (Jacques Monod) สนนษฐานวา นาจะเปนอารเอนเอนเองทเปนตวน าค าสงจากดเอนเอในนวเคลยส ไปสงใหโรงงงานสรางโปรตนทอยในไซโทพลาซม

9. เอนไซมตดจ าเพาะ (Restriction Enzymes) ในชวงป ค.ศ. 1950-1960 ยคนนกวทยาศาสตรหลายคนไดคนพบ “เอนไซมตดจ าเพาะ” (Restriction enzymes) ซงเปนกรรไกรธรรมชาตทท าหนาทจดจ าล าดบเบสบนดเอนเออยางจ าเพาะเจาะจง และเมอเจอดเอนเอเปาหมาย กสามารถตดออกจากต าแหนงทตองการใหขาดออกเปน 2 ทอนได โดยเซลลสรางขนเพอก าจดแบคทเรย และมนษยกน ามาใชประโยชนในดานชวโมเลกล โดยใชตด เคลอนยาย และตอยนเขาดวยกน

21

10. การตอของอารเอนเอ (RNA Splicing) ในป ค.ศ. 1976 นกวทยาศาสตรหลายกลมคนพบการตอของสายอารเอนเอ โดยพวกเขาเรยนรวารอยตอดงกลาวมไวใหเซลลไดสรางโปรตน ซ งตวการส าคญกคอ “เอมอารเอนเอ (mRNA)” หรอ “แมสเซนเจอร อารเอนเอ (Messenger RNA)” เมอเซลลตองการสรางโปรตนชนดใดชนดหนงจากค าสงบนดเอนเอ สายดเอนเอบรเวณทเปนค าสงของโปรตนนนจะคลายเกลยวออก แลวสายดเอนเอสายหนงจากสองสายจะถกใชเปนตนแบบในการสรางอารเอนเอ โดยใชหลกการเขาคกนของเบสคลายกบดเอนเอ (G จบกบ C, A จบกบ U) โดยกระบวนการคดลอกค าสงนเรยกวาการ “ถอดรหส” (Transciption) ในทสดจะไดอารเอนเอ ทมรหสเหมอนกบดเอนเอตนแบบ และอารเอนเอนกจะเปนรหสค าสงส าหรบการสรางโปรตนถายทอดจาก ดเอนเอ ไปยงโรงงานสรางโปรตน ในหลายๆ โรคทางพนธกรรมรวมถงการผาเหลาหรอการกลายพนธ นนกเพราะกระบวนการตอของอารเอนเอผดพลาด การเชอมตอทผดแบบจะท าให mRNA สรางโปรตนทผดแปลกออกไป จงเปนเหตใหเกดโรคในรางกาย 11. ลายพมพดเอนเอ (DNA Polymorphism หรอ DNA fingerprint) ในป ค.ศ. 1985 อเลก เจฟฟรย (Alec Jeffreys) เปนผบกเบกเทคโนโลยลายพมพดเอนเอ เปนคนแรกของโลก ภายหลงจากการเปดเผยผลงานของเขา กมนกวทยาศาสตรทวโลกน าเทคโนโลยลายพมพดเอนเอมาประยกตใชในหลายดาน และกอใหเกดประโยชนมากมาย ทงน อเลกไดพบกวา ล าดบดเอนเอตางมเอกลกษณเฉพาะตว ซงไดลองน าลายพมพดเอนเอ มาใชเพอการสบสวนเปนครงแรกในการตามหาเดกทฆาตกรรมท ารายเดกหญง 2 คนดวยตวอยางดเอนเอ 12. มนษยมยน 20,000 - 25,000 ยน (Humans have 20,000 to 25,000 genes) ในป ค.ศ. 2003 นกวทยาศาสตรคนพบวาในรางกายมนษยมยนอยเพยง 20,000 – 25,000 ยน นอยกวาทคาดการณกนไว โดยหวงวาการคนพบจ านวนยนจะเปนน าไปสความเขาใจถงระบบพนธกรรมทงหมดของรางกาย เพอน าไปพฒนายาและเทคโนโลยทางชวภาพ และชวยใหเกดการรกษาโรคบางอยาง เชนมะเรง และอลไซเมอร 13. การแทรกแซงอารเอนเอ (RNA Interference) ในป ค.ศ. 1998 แอนดร ไฟร (Andrew Fire) และเครก เมลโล (Craig Mello) ไดคนพบวธการแทรกแซงอารเอนเอ (RNA Interference: RNAi) ดวยวธการตดอารเอนเอสายค (dsRNA : Double-stranded RNA) ใหเปนชนเลกๆ และดวยกระบวนการนจะน าไปสนการท าลายอารเอนเอทจ าเพาะภายในเซลล นนหมายถงวายนเปาหมายจะถกยบยงหรอไมแสดงออก ซงนกวทยาศาสตรเชอวากระบวนการนอาจน าไปใชเปนยาได

ทงหมดน คอ 13 ขอคนพบเดนๆ ในวงการพนธศาสตร ทเดนทางไดไกลดวยเวลาอนสน ในปจจบนคงไมอาจมใครปฏเสธไดวาวงการเทคโนโลยทางชวภาพ (Biological Technology) มอตราการกาวหนาอยางรวดเรว และไดเขามามบทบาทส าคญตอวถชวตของผคนในส งคม ไมวาทาง การแพทย สาธารณสข สงแวดลอม และการเกษตร ในชวงหลายปทผานมา สงคมไทยไดรบทราบถงกจกรรมทเกยวของกบเทคโนโลยชวภาพมากขนตามล าดบ โดยเฉพาะอยางยงเมอมการน าเทคนคดานพนธวศวกรรม (Genetic Engineering) มาใชในการตดแตงยนของสตวและพช ซงน ามาสการใชประโยชนในเชงพาณชยของพชแปลงพนธ (Genetically Modified Organisms หรอ GMOs) หลายชนด แตในขณะทเทคโนโลยชวภาพไดสรางคณประโยชนมากมายมหาศาล น าผลดใหแก

22

มวลมนษยชาตแลว การใชประโยชนจากเทคโนโลยนไดกอปญหาทงดานกฎหมายและจรยธรรมตามมาดวย โดยเฉพาะอยางยงทเกยวกบสทธในทางกฎหมายทมอยเหนอพนธกรรมของมนษย ซงรวมถงสทธในทรพยสน (Property rights) สทธทางปญญา (Intellectual property rights) และสทธอนอนๆ ทเกยวของ ปญหาเหลานจงไมเปนเพยงแตปญหาทผคนในระดบนกวชาการหรอ เทคโนแครต (Technocrat) ตองท าการศกษาเทานน แตยงไดกลายเปนหวขอสนทนาของผคนในระดบรากหญาอกดวย ตวอยางหนงทนาสนใจ ไดแก โครงการจโนมมนษย (The Human Genome Project หรอ HGP) เปนโครงการนานาชาต อภมหาโครงการนเรมตนเมอ เดอนตลาคม พ.ศ. 2533 โดยการสนบสนนของกรมพลงงาน และส านกงานสขภาพแหงชาตของสหรฐอเมรกา ดวยทนวจย 3 พนลานเหรยญ ซงเคยคาดวาจะใชเวลาทงหมด 15 ป แตเนองจากความรวมมอจากนานาประเทศทรวมโครงการไดแก จน ฝรงเศส สเปน ญปน สหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา ตลอดจนบรษทเอกชน รวมทงความกาวทางเทคโนโลยการวเคราะหล าดบเบสและวทยาการคอมพวเตอร ท าใหรางของแผนทจโนมเสรจกอนเวลาในป พ.ศ. 2543 โดยการประกาศอยางเปนทางการของนายบล คลนตน (ประธานาธบดสหรฐอเมรกาในขณะนน) และ นายโทน แบลร (นายกรฐมนตรสหราชอาณาจกร) เมอวนท 26 มถนายน พ.ศ. 2543

วตถประสงคทส าคญของโครงการจโนมมนษยมอยดวยกน 3 ประการคอ ประการแรก เพอจดท าแผนททางพนธกรรม (Genetic map) อนจะท าใหทราบถงระยะหางระหวางยนแตละต าแหนงและความสมพนธระหวางต าแหนงของยน ประการทสอง เพอจดท าแผนททางกายภาพ (Physical map) ซงจะท าใหทราบต าแหนงของยนทตงอยบนโครโมโซมทง 23 ค และประการทสาม เพอหาล าดบเบสของดเอนเอ การศกษานจะท าใหทราบวายนทงหมดของมนษยมต าแหนงทตงอยตรงไหน ความสมพนธระหวางยนมอยางไร อนจะท าใหทราบวายนแตละยนท าหนาทอะไร และยนเหลานนมผลกระทบตอมนษยอยางใดบาง ขอมลเหลานจะเปนขอมลขนพนฐานทจะน าไปสการพฒนาดานวทยาศาสตรและการแพทยในอนาคต การศกษาล าดบเบสจะท าใหทราบถงสาเหตทแทจรงของการเกดโรคมะเรง

บรษทเซเลรา (Celera Genomics) ซงถอดล าดบจโนมมนษยส าเรจเปนรายแรกนน มแผนการทจะถอดล าดบจโนมมนษยอก 6 ครง เพอใหขอมลทไดครอบคลมมนษยทกๆ เชอชาต และเพศ สวนภารกจของนกวทยาศาสตรทวโลกคอ การคนหายนและการท างานของยนภายในจโนมของมนษย ซงยงอยในขนเรมตน รวมทงจะมความพยายามในการหาโครงสรางและหนาทของโปรตน รวมทงศกษาการควบคมการท างานของโปรตน ภารกจส าคญเหลานจะตองด าเนนตอไปอกหลายสบป เปนทคาดหมายกนวา นกวทยาศาสตรจะสามารถน าขอมลเหลานไปประยกตใชใหเกดประโยชนไดนานบประการ โดยเฉพาะอยางยงนกวทยาศาสตรจะไมเพยงแตทราบสาเหตของการเกด โรคทางพนธกรรม (Genetic disease) เทานน แตจะสามารถหาวธปองกนและบ าบดรกษาโรคทางพนธกรรมเหลานไดดวย

23

ถงแมวาประโยชนของโครงการจโนมมนษยจะมประโยชนมหาศาล แตในขณะเดยวกน กไดน าไปสปญหาทางดานจรยธรรม สงคม และกฎหมายในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะอยางยง มความกงวลกนวาขอมลพนธกรรมอาจถกน าไปใชประโยชนในทางทผดหรอไม ไดเปนไปเพอประโยชนแกสาธารณชนอยางแทจรง เชน ขอมลทางพนธกรรมของบคคลอาจถกน าไปใชโดยไมไดรบอนญาต หรอถกใชเพอเปนปจจยในการเลอกปฏบตตอบคคลผทมความโนมเอยงตอการเกดโรคทางพนธกรรมในการท างาน การประกนภย หรอการศกษา เปนตน 6.2 ความส าคญของการพฒนาทางวทยาศาสตรตอมนษย

ในระยะ 100 ปทผานมาเปนชวงเวลาทการศกษาดานวทยาศาสตรกาวหนาไปอยางรวดเรว มการคนควา วจย และทดลอง ทกอใหเกดองคความรดานวทยาศาสตรมากมาย ขณะเดยวกน มการน าความรดานวทยาศาสตรมาประยกตใชและพฒนาเทคโนโลยทกอใหเกดประโยชนแกมนษย ในหลายดาน ทงทเปนปจจยพนฐานในการด ารงชวตของมนษย ไดแก อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค รวมถงปจจยอนทจ าเปนตอการท ากจกรรมประจ าวนของมนษยในปจจบน เชน การตดตอสอสารการเดนทางการขนสง เครองอ านวยความสะดวกตางๆ เปนตน ซงอาจกลาวไดวา ในชวตประจ าวนของคนทกคนมความผกพนอยกบความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางหลกเลยงไมได เมอประชากรของโลกเพมมากขน สงผลใหมความตองการดานอปโภคและบรโภคสงขน จงมการน าความรทางวทยาศาสตรมาประยกตใชและพฒนาสรางเทคโนโลยใหม เพอผลตสนคาสงจ าเปนตางๆใหทนตอความตองการของมนษย มผลท าใหเกดการแขงขนทางดานการผลตในหลายดาน มการแลกเปลยน จ าหนายสนคา กอมการขยายตวทางดานเศรษฐกจของโลกอยางรวดเรว ซงความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ท าใหเกดการพฒนาสรางสรร ค ปจจยทจ าเปนสามารถยกระดบคณภาพชวตและตอบสนองความตองการของมนษยไดเปนอยางด แตภายใตการน าองคความรทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชนแกมนษย ในบางครงกกอใหเกดผลเสยไดหากไมมการควบคม เชน การใชทรพยากรธรรมชาตทขาดสมดลและการควบคม หรอท าใหระบบสงคมหรอวฒนธรรมเดมเปลยนแปลงไป สงแวดลอมเสอมโทรมลง ดงนนการพฒนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย เพอตอบสนองความตองการของมนษย ตองพจารณาและใหความส าคญกบสงทจะเกดการเปลยนแปลงทอาจสงผลเสยตอสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ควบคกนไป

6.3 การพฒนาทยงยน (Sustainable Development)

แนวคด“การพฒนาอยางยงยน” ไดถกน ามาใชเปนหลกการและ แนวทางในการพฒนาเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ทมการบรณาการและพจารณาองคประกอบตางๆ อยางเปนองครวม (Holistic) โดยเปนแนวคดทค านงถงการสรางสมดลระหวางการพฒนาคณภาพการด ารงชวตเพอตอบสนองความตองการของมนษย กบการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทมอยอยางจ ากดอยางมสต เพอไมใหการตอบสนองความตองการในปจจบนท าลายโอกาสของลกหลานหรอคนในอนาคต ทจะไดมชวตอยทามกลางสงแวดลอมทด

24

การพฒนาอยางยงยน หมายถง ““การพฒนาอยางยงยน คอ การพฒนาทสนองตอบตอความตองการของคน ในรนปจจบน โดยไมท าใหคนรนตอไปในอนาคตตองประนประนอมยอมลดทอนความสามารถในการทจะตอบสนองความตองการของตนเอง” (Sustainable Development is development that meets the needs of the present without compromising the ability of future generations to meet their own needs) ซงแนวความคดเรองการพฒนาทยงยน (The Concept of Sustainable Development) มทมาจากแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ทเขยนขนส าหรบการใหสตยาบนในการประชมสดยอดระดบโลก (The Earth Summit) ในการจดประชมเรองสงแวดลอมและการพฒนา (UN Conference on Environment and Development: UNCED )ของสหประชาชาต ณ กรงรโอ เดอ จาเนโร สหพนธสาธารณรฐบราซล ในป พ .ศ. 2535 (ค.ศ. 1992)

รปท 6.7 มตของการพฒนาอยางยงยน

โดยสาระของมตของการพฒนาอยางยงยน ครอบคลมการพฒนาทสมดลทง 3 ดาน คอมตทางเศรษฐกจ มตทางสงคม และมตทางสงแวดลอม โดยไมมงเนนพฒนาหรอละเลยมตใดมตหนง

(1) มตทางเศรษฐกจ หมายถง ระบบเศรษฐกจทมเสถยรภาพอยางตอเนองในระยะยาว และเปนการขยายตวทางเศรษฐกจอยางมคณภาพ การพฒนาทางเศรษฐกจจะตองเปนไปอยางสมดลและเออประโยชนตอคนสวนใหญ เปนระบบเศรษฐกจทมความสามารถในการแขงขน และการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจนนจะตองมาจากกระบวนการผลตทใชเทคโนโลยสะอาด ลดปรมาณของเสย ไมท าลายสภาพแวดลอมและไมสรางมลพษทจะกลายมาเปนตนทนทางการผลตระยะตอไป รวมทงเปนขอจ ากดของการพฒนาเศรษฐกจอยางมประสทธภาพอยางยงยน

25

(2) มตการทางสงคม หมายถง การพฒนาคนและสงคมใหเชอมโยงกบการพฒนาเศรษฐกจ ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมไดอยางสมดล โดยพฒนาคนใหมผลตภาพสงขน ปรบตวรเทาทนการเปลยนแปลง มจตส านกและวถชวตทเกอกลตอธรรมชาต มสทธและโอกาสทจะไดรบการจดสรรทรพยากรและผลประโยชนจากการพฒนา และคมครองอยางทวถงและเปนธรรม พงพาตนเองไดอยางมนคง มระบบการจดการทางสงคมทสรางการมสวนรวมจากทกฝาย รวมทงมการน าทนทางสงคมทมอยหลากหลายมาใชอยางเหมาะสมเพอสรางสงคมไทยใหเปนสงคมทมคณภาพ มการเรยนรตลอดชวต และมความสมานฉนทเอออาทร

(3) มตทางสงแวดลอม หมายถง การใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในขอบเขตทคงไวซงความหลากหลายทางชวภาพ และสามารถพลกฟนใหกลบคนสสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมใหมากทสด เพอใหคนรนหลงไดมโอกาสและมปจจยในการด ารงชพ ซงจะตองปรบเปลยนทศนคตในการใชทรพยากรธรรมชาตทมงจดการใหเกดสมดลระหวางการใชทรพยากรธรรมชาตไดอยางเกอกล รวมถงการชะลอการใช และการน าเทคโนโลยสะอาดมาใชใหมากทสด

กจกรรมท 6.1 ใหนกศกษาอภปรายความสมพนธระหวาง”ความยงยน”กบ“สมดล”

6.4 บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอการพฒนาอยางยงยนในประเทศไทย

บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอการพฒนาอยางยงยนในประเทศไทยเปนสงทถกน ามาพจารณาตอการพฒนาในกจกรรมการพฒนาหลายดานทงในระดบปฏบตและระดบนโยบาย รวมทงการผลกดนนโยบายและแผนการพฒนาอยางยงยนทงในระดบประเทศและความรวมมอระหวางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงมการอาศยองคความรสะสมทางดานวทยาศาสตร เทคโนโลย มาใชในการแกไขปญหาของสงคม เศรษฐกจ และส งแวดลอม เนองจากองคความร ดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย มสวนส าคญและจ าเปนตอการน าไปแกปญหาทวกฤตตางๆ ทเราเผชญอยในปจจบน เชน ปญหาความยากจน ปญหาความเสอมโทรมของระบบสงแวดลอมและภยพบตตางๆ รวมไปถงความทาทายในเรองการพฒนาทางดานเศรษฐกจจะเหนไดวาการประยกตใชวทยาศาสตรและเทคโนโลย สามารถท าใหเกดการพฒนาในสามเสาหลกอยางยงยนได

6.4.1 บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยนของประเทศไทย

บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอการพฒนาเศรษฐกจอยางยงยนของประเทศไทย ไดระบในยทธศาสตรของประเทศ ซงน ามาก าหนดไวในนโยบายและแผนวทยาศาสตรเทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 (ป 2555-2564) ซงไดก าหนดมาตรการการพฒนาวทยาศาสตร และเทคโนโลยดานตางๆ เพอยกระดบความสามารถในการเพมประสทธภาพและผลตเพอการสรางมลคาเพม สรางคณคา และนวตกรรม โดยเฉพาะอยางยงในภาคการเกษตรและอตสาหกรรม

26

(1) บทบาทวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาดานอตสาหกรรมของประเทศไทย

วทยาศาสตรและเทคโนโลยมบทบาทตอการสรางมลคาเพมใหแกสนคาของผผลตในภาคอตสาหกรรม รวมทงการเพมขดความสามารถในการปรบปรงและพฒนาเทคโนโลยตอยอดจากเทคโนโลยทมอยเดม นนคอ การพฒนาและปรบเปลยนเทคโนโลยและนวตกรรมตลอดทงสายของกระบวนการผลต หรอแมกระทงการเพมผลผลตไดอยางมประสทธภาพ (Productive Capacity) ซงเปนการน าเอาวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการบรหารจดการทรพยากรและปจจยการผลตอยางมประสทธภาพ (Supply Chain and Cluster Management) การปรบปรงระบบการจดการวตถดบ การปรบปรงและพฒนากระบวนการผลตทมอย การสรางเทคโนโลยการผลตหรออปกรณการผลตแบบใหม การใชเครองจกรกลหรอระบบการผลตแบบอตโนมต (Automation) การพฒนาซอฟทแวรในการชวยบรหารการจดการตลอดสายการผลตและบรการ รวมถงเทคโนโลยการขนสงให ไปถงลกคาไดอยางมประสทธภาพและราคาทแขงขนได ซงการสรางมลคาเพมใหกบสนคาและบรการของผประกอบการภาคอตสาหกรรมใหสามารถแขงขนไดในตลาดสามารถสรางความยงยน ในการพฒนาเศรษฐกจและเพมรายไดประชากรไดจากคาจางแรงงานทสงขนจากการผลตสนคาทมมลคาเพมสงขน

ตวอยางการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาพฒนาดานอตสาหกรรมของประเทศไทย - อตสาหกรรมการผลตฮารดดสกไดรฟของไทย(พ.ศ.๒๕๕๖) มความส าคญอยางมากตอทงเศรษฐกจไทยและการสงออกฮารดดสกไดรฟของโลก มมลคาการสงออกรวมสงถงเกอบ 600,000 ลานบาท คดเปนรอยละ 10 ของการสงออกโดยรวมของทงประเทศ ปจจบนไทยมสวนแบงของผสงออกฮารดดสกไดรฟ รอยละ 41 ของตลาดโลก ซงในกระบวนการผลตฮารดดสกไดรฟ ในประเทศมการน าระบบการผลตแบบอตโนมตรวมถงการจดการตนทนการผลตทมประสทธภาพมากขน

รปท 6.8 ฮารดดสกไดรฟโดยคนไทย

- อตสาหกรรมยางพารา ประเทศไทยเปนผสงออกยางพารารายใหญของโลก โดยกระบวนการท าใหเกดเปนยางทสามารถสงออกไดนน มความซบซอนมาก โดยสถาบนพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ไดน าความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาพฒนาคดคน

27

สารรกษาน ายางแบบใหมเรยกวา TAP ทดแทนสารเดมคอแอมโมเนย ทรกษาน ายางไดนานยงขน และเมอเขาสโรงงาน พบวาสามารถสกดน ายางออกมาไดมากกวาการใชสารเดม นอกจากนส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ไดคดคนสาร GRASS 0 เพอทดแทนกรดซลฟรก ในการดกน ายางจากน าทงไดมากกวาเดม ท าใหมลคาการผลตน ายางสงขน

รปท 6.9 สารจบตวน าลางประสทธภาพสง

- เอนไซมทนดางจากปลวกส าหรบฟอกเยอกระดาษ ในอตสาหกรรมการผลตเยอกระดาษ โดยใชความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยผลตเอนไซมลกผสมจากจลนทรยปรบแตงพนธกรรม มสมบตคลายเอนไซม จากแบคทเรยในล าไสปลวกทท างานภายใตสภาวะทเปนดางสงไดด สามารถน าไปฟอกเยอกระดาษ โดยลดปรมาณคลอรนลงจากเดม ใหความขาวสวางของกระดาษในระดบเดมหรอมากกวา ชวยในการอนรกษสงแวดลอม ลดพลงงาน ลดเวลา และลดตนทนในการผลตเยอกระดาษ

รปท 6.10 เอนไซมทนดางจากปลวกส าหรบฟอกเยอกระดาษในอตสาหกรรมกระดาษ

28

(2) วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาดานเกษตรกรรมของประเทศ

เกษตรกรรมเปนรากฐานส าคญของการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศไทย ทประชากร สวนใหญมรายไดหลกจากผลผลตทางการเกษตร และยงคงเปนปจจยทส าคญทจะชวยเพมรายไดใหกบประชาชน และสงผลตอการเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนพนฐานส าคญของการปฏวตเขยว (Green Revolution) ซงเปนการน าวทยาศาสตรมาประยกตใหเกดประโยชนสงสดกบเกษตรกรรม กอใหเกดการเพมคณภาพและการเพมผลผลตทางการเกษตร รวมทงแนวทางการลดตนทนการผลต เพมผลตภาพการผลตพชผลทาง การเกษตร เรมตงแตการพฒนาพนธพชทเหมาะสมกบสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไปหรอปองกนโรคและแมลงตางๆ การลดการพงสารเคมและหนมาพงวธการทางธรรมชาตในขนตอนตางๆ การเกบเกยวทอาจจะตองใชเครองจกรและเครองทนแรง เพอชวยลดความเสยหายระหวางการเกบเกยว จนไปถงการเกบรกษาผลผลตทางการเกษตรทชวยยดระยะ เวลาการเกบรกษาใหนานขน และท าใหสามารถควบคมผลผลตและคณภาพของพชได นอกจากนวทยาศาสตรและเทคโนโลย สามารถน ามาใชในการบรหารจดการการใชพนทเพาะปลกไดอยางคมคา เนองจากปจจบนเราเผชญกบภาวะการเสอมโทรมของดนท ใชในการเพาะปลก รวมถงภาวการณม งสความเปนเมอง (Urbanization) ท าใหทดนทตองใชในการเพาะปลกผลผลตทางการเกษตรเรมลดนอยลงเรอยๆ การน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการปรบปรงดน น าใตดน และฟนฟระบบนเวศ รวมไปถงการมผลตภาพ (Productivity)สามารถในการเพมผลผลตทางการเกษตรหรอปรมาณการผลตและจดหาอาหาร (Food Production) ทสงขนไดอยางมประสทธภาพบนพนทเพาะปลกทเรมจะขาดแคลนมากขนๆ ในปจจบน ตวอยางการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาพฒนาดานเกษตรกรรมของประเทศไทย หนวยงานทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยของประเทศมการพฒนาองคความรดานวทยาศาสตร สรางเทคโนโลยดานการเกษตรทสรางมลคาทางเศรษฐกจอยางมหาศาล เชน

- การปรบปรงพนธขาว ขาวเปนพชเศรษฐกจทส าคญของประเทศ การปรบปรงพนธใหมผลผลตเพมขน และทนตอสภาพภมอากาศทเปลยนแปลง จะชวยลดตนทนในการผลต และชวยเพมความสามารถในการแขงขนของขาวไทยในตลาดโลก โดยศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต รวมกบหนวยงานทเกยวของ อาท กรมการขาว และสถาบนการศกษาตางๆ รวมกนพฒนาพนธขาวทสามารถปรบตวตอการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ โดยใชเครองหมายโมเลกลชวย ในการคดเลอกซงชวยรนระยะเวลาในการคดเลอก ซงพนธขาวไดพฒนาและไดรบการรบรองพนธแลว เชน พนธ กข.51 (รปท 6.11) พฒนามาจากพนธขาวขาวดอกมะล105 ใหมลกษณะทนน าทวมฉบพลน ในระยะเจรญเตบโตทางล าตนได 12 วน ผลผลตในสภาวะน าทวมฉบพลบสงกวา พนธขาวขาวดอกมะล 105 โดยใหผลผลตเฉลยสงสด 736 กก./ไร เปนขาวไวตอชวงแสง เปนขาวพนธแรกทไดจากการปรบปรงพนธโดยใชเครองหมายโมเลกล ชวยในการคดเลอก ทไดรบการรบรองพนธ เหมาะส าหรบปลกในภาคเหนอและภาคอสาน ขาวเหนยว กข.6 (รปท 6.12) ตานทานโรคไหม เปนการผสมพนธขาวเหนยว กข.6 กบขาวหอมนล มคณสมบต ตานทานโรคไหม ไวตอชวงแสง แตกกอด ทนทานตอการหกลม คณภาพการขดสดกวาพนธ กข.6 ใหผลผลตเฉลย 500-600 กก./ไร

29

โดยไดรบพระราชทานชอพนธขาวจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมารวา “ธญสรน” เมอวนท 1 ธนวาคม 2553

รปท 6.11 ขาวพนธ กข.51 ขาวจาวทนน าทวม

รปท 6.12 ขาวเหนยว กข. 6

- ฟลมพลาสตกเพอชะลอการสกและการเสอมสภาพของผลตผลสดทพฒนาโดย ศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต เปนฟลมก าจดกาซเอทลน เพอชะลอการสกและ การเสอมสภาพของผลตผลสด ส าหรบผลตผลทไวตอกาซเอทลน สามารถยดอายการสกออกไปได 2-3 เทา ท าใหการเกบรกษาผกและผลไมใหคงความสดไวไดนาน โดยฟลมพลาสตกสามารถลด การสะสมของกาซเอทลนในบรรจภณฑ โดยอาศยการเพมประสทธภาพการเลอกซมผาน (Selective permeation) ของกาซเอทลน เปนการชวยชะลอการสกและการเนาเสยกอนเวลา สามารถใชงานกบผลตผลสดไดหลายชนด เชน กลวย มะมวง และพช

30

รปท 6.13 ฟลมพลาสตกเพอชะลอการสกและการเสอมสภาพของผลตผลสด

6.4.2 บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอการพฒนาสงคมอยางยงยนของประเทศไทย

บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลตอการพฒนาสงคมอยางยงยนของประเทศไทย เปนการมงเนนสรางภมคมกนตงแตระดบบคคล ระดบครอบครว และระดบชมชนสสงคมทมคณภาพ สามารถจดการความเสยงและปรบตวเขากบการเปลยนแปลงตางๆ มสวนรวมในการพฒนาประเทศไดอยางมประสทธภาพ เปนการสงเสรมและสนบสนนการกนดอยด สนองความตองการพนฐาน เพมคณภาพชวต ความมนคงในการด ารงชวต สรางความเทาเทยมกนและความเสมอภาคของประชาชน เพอใหคนในสงคมมภมคมกนและสามารถพงพาตนเองไดอยางยงยน ซงวทยาศาสตรและเทคโนโลยมสวนส าคญในการพฒนาสงคมอยางยงยน ทงการพฒนาคณภาพชวตและความมนคงในการด ารงชวต เปนการพฒนาใหคนในสงคมไทยมคณภาพชวตทดขน มสภาพแวดลอมในการด ารงชวตทด มความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน มสขภาพอนามยแขงแรง และสามารถเขาถงระบบการคมครองทางสงคมไดอยางเทาเทยมกน

(1) วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาคณภาพชวต

วทยาศาสตรและเทคโนโลย สามารถสรางสงคมคณภาพทมภมคมกน โดยเฉพาะการพฒนาดาน สขภาพของประชาชนคนไทย ซงก าหนดใหมการปองกน รกษาการเจบปวยโรคทปองกนไดและโรคอบตใหม มการพงพาตนเอง การถายทอดความรดานสขภาพเพอใหประชาชนมค วามร ความเขาใจในการปองกน รกษา เฝาระวง เสรมสรางสขภาพทแขงแรง ลดความเสยงในการเปนโรคอบตใหม ท าใหคนในสงคมมคณภาพเปนก าลงส าคญในการพฒนาประเทศ ตวอยางการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยการพฒนาคณภาพชวตของประเทศไทย

- การขนรปดวยเทคโนโลยเครองพมพสามมตเพอการแพทย ผปวยในบางโรค เชน เนองอกในสมองหากผาตด และกะโหลกบางสวนจะหายไป ท าใหเหลอแตเนอสมองกบผวหนง ผปวยตองใสกะโหลกเทยมโดยการปนกระโหลกเทยมจากแพทยผ เชยวชาญ แต ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ไดคดคนเครองพมพสามมตทใชเลเซอรเพอรางแบบจากรางกายจรงของผปวยและขนรปอยางรวดเรว ใหมความพอดกบสรระมากกวาฝมอการปน และมราคาถกกวา

31

การน าเขาเครองจากตางประเทศ ทส าคญคอวสดทใชสามารถกระตนใหเสนเลอดเขาไปเลยงได ท าใหชนสวนเทยมยดแนนไมมอาการเคลอนหลดจากเบา ท าใหผปวยไมจ าเปนตองกลบมาแกไข หรอเสยเนอเยอในรางกายเพมซงอาจท าใหเกดโรคแทรกซอนขนได

รปท 6.14 การใสกะโหลกเทยมจากการขนรปดวยเทคโนโลยเครองพมพสามมต

- ลกตาเทยมฝมอคนไทย ผทสญเสยดวงตา ตายบ สามารถใชลกตาเทยมแบบพอลเอทลน มรพรน กลบมามชวตทสดใสดวย หลอดเลอดงอกเขาไปยงลกตาเทยมได จงไมเลอนหลดจากเบาตาไดงาย ผปวยไมตองใสแวน มอาการแพนอยกวา ตนทนการผลตลกละ 7,500 บาท ขณะทน าเขา 35,000 บาท

รปท 6.15 ดวงตาเทยม

32

- แผนแปะรกษาสว สนบสนนการพฒนาโดย ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตเปนผลตภณฑแผนแปะรกษาสว Q ACNES พฒนาขนโดยใชเทคโนโลยการปนเสนใยไฟฟาสถต (Electrospinning) ในการผลตเสนใย 3 ชน คอเสนใยสเนอชวยใหแผนแปะกลมกลนกบสผว เสนใยกกเกบสารสกดจากเปลอกมงคด ทชวยในการการรกษาสวและลดอาการอกเสบของสว และชนเสนใยกาวท าใหแผนแปะมเสนใยทมความบางแนบตดกบผวหนงไดสนทดวยเสนใยทมขนาดเลกในรดบนาโนเมตรท าใหแผนแปะมพนท ผวในการปลดปลอยสารส าคญสง ทท าใหสารส าคญถกปลดปลอยในทนททใชผลตภณฑ และมประสทธภาพยาวนานกวา 8 ชวโมง รวมทงยงสามารถระบายอากาศไดด เหลานถอวาเปนจดเดนทส าคญของผลตภณฑ Q ACNES เมอเทยบกบผลตภณฑทมจ าหนายทวไป

รปท 6.16 แผนแปะรกษาสว Q ACNES

(2) วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบความปลอดภยและมนคงในการด ารงชวต

ประเทศไทยเราไดใหความส าคญตอการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชในการรกษาความมนคงและความปลอดภยใหแกประชาชนในภาระงานหลายดาน เชน ดานนตวทยาศาสตร ดานการเฝาระวงการกออาชญากรรม การกอการราย ตลอดจนการปองกน และการเยยวยารกษาผทไดรบผลกระทบจากภยคกคามทงจากภายนอกและภายในประเทศ รวมไปถงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารในการปองกนอบตภยตางๆ เพอเพมความปลอดภยในการด ารงชวตของประชาชน ซงการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขามามบทบาทในการสรางความมนคงและปลอดภย

33

ในการด ารงชวต ชวยเพมคณภาพชวตใหกบประชาชนและเปนสวนหนงทชวยใหเกดการพฒนาสงคมอยางยงยนในระยะยาวได

ตวอยาง วทยาศาสตรและเทคโนโลยกบความปลอดภยและมนคงในการด ารงชวต - มงนาโนฆายง เปนการพฒนานวตกรรมของศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (นาโนเทค)

โดยมการ พฒนามงผสมสารสกดเลยนแบบ “เกกฮวย-ดาวเรอง” ฆายงตายจากเสนใยภายใน 6 นาท โดยไมเปนอนตรายตอคน ซงสารทผสมคอ สารเดลตาเมธรน (Deltamethrin) สารสงเคราะหเลยนแบบสารในกลม “ไพเรธรอยด” (Pyretroid) สารสกดธรรมชาตจากดอกดาวเรองและเกกฮวย จะท าใหยงบนชาลงและตายในทสด โดยยงร าคาญและยงกนปลองจะไวตอสารชนดนมากทสด จะตายภายใน 6 นาทหลงจากไดรบสาร เหมาะส าหรบประเทศไทยทมการระบาดของยงอยา งกวางขวาง

รปท 6.17 มงนาโนฆายง

- เครองรบกวนสญญาณอปกรณสอสาร (T-Box) เปนการน าความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาพฒนาสรางความมนคงและปลอดภยในชวตและทรพยสน โดยเฉพาะพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต ทมเหตการณความไมสงบในตงแตป 2549 ซงศนยเทคโนโลยอเลคทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต(เนคเทค) จงไดพฒนาเครองรบกวนสญญาณอปกรณสอสาร (T-Box) เพอใชในการแกปญหาการจดระเบดแสวงเครองดวยโทรศพทเคลอนท เครองควบคมระยะไกลหรอวทยสอสารขน พบวามประสทธภาพและคณสมบตเทยบเคยงหรอดกวาเครองทผลตจากตางประเทศ แตมราคาถกกวา ท าใหรฐสามารถจดสรรอปกรณดงกลาวเพอน าไปใชงานไดอยางทวถง ตลอดจนท าการบ ารงรกษาไดอยางรวดเรวทนเหตการณ

34

รปท 6.18 เครองรบกวนสญญาณอปกรณสอสาร (T-Box) - แบบบานปองกนแผนดนไหว หลงจากเกดเหตแผนดนไหวครงใหญทจงหวดเชยงราย

ความแรง 6.3 รกเตอร จนเปนเหตใหมความเสยหายแกสงกอสรางอาคารบานเรอนเปนจ านวนมาก ท าใหมหลายหนวยงานไดรวมออกแบบโครงสรางของอาคารสงกอสรางตางๆ เพอปองกนอนตรายท เกดขนไดในอนาคต ซงประชาชนหรอผสนใจสามารถรบแบบบานหรอขอค าปรกษาไดจากส านกงานโยธาธการและผงเมองจงหวดในทกจงหวด

รปท 6.19 แบบบานปองกนแผนดนไหว

6.4.3 บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลยตอการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยนของ

ประเทศไทย

ประเทศไทยไดใหความส าคญกบการดแลอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมากยงขน ทงในระดบนโยบายและการปฏบต ดงทไดระบไวอยางชดเจนในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 11 (พ.ศ. 2555 - 2559) และแผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2555 – 2559 โดยแผนทง 2 น มงเนนการพฒนาทพรอมรบมอกบความเสยงและความแปรปรวน โดยม

35

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทรนแรงมากยงขนเปนปจจยส าคญ และใหความส าคญกบ การอนรกษ ฟนฟ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมถงการพฒนาเศรษฐกจทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยมจดมงหมายเพอพฒนาและยกระดบคณภาพชวตและความเปนอยของประชาชนในประเทศ ทงยงมการก าหนดให “การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Growth)” เปนยทธศาสตรหนงในสามยทธศาสตรทส าคญของประเทศ (Country Strategy) ดวยการพฒนาอยางยงยน ในมตสงแวดลอมมงเนนการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ในขอบเขตทคงไวซงความหลากหลายทางชวภาพ และสามารถพลกฟนใหกลบคนสสภาพใกลเคยงกบสภาพเดมให มากทสด เพอ ใหคนรนหลงไดมโอกาสและมปจจยในการด ารงชพ บทบาทของวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในการพฒนาสงแวดลอมทยงยนไดถกระบไวเปนสวนหนงของนโยบายและแผนวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ฉบบท 1 ป 2555-2559 ยทธศาสตรท 3ทกลาวถง การเสรมสรางความมนคงดานพลงงาน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของประเทศดวย วทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรม ตวอยาง การน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบการพฒนาสงแวดลอมอยางยงยนของประเทศไทย - สบด าและปาลมน ามนพลงงานทางเลอกส าหรบประเทศไทย ไทยมการน าเขาพลงงานมากกวา 50% เมอเราใชมากกวาผลต เราพงพาพลงงานจากตางประเทศสงเกนไป ประเทศไทยจง เขาสสภาวะ “วกฤตพลงงาน”อยางเตมตว ดงนนการพฒนาพลงงานทางเลอกจงเปนทางเลอกหลกของประเทศเพอทดแทนสวนตางทน าเขา ส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตจง ไดวจยและพฒนาการใชพชพลงงานคอ ปาลมน ามนและสบด า เพอใชเปนพลงงานทางเลอกใหกบประเทศ พชทงสองชนดเปนพชท ปลกงาย ใหผลผลตสง สามารถน าผลมาสกดและผลตเปนน ามน }ไบโอดเซล โดยส านกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาตไดพฒนาเครองหบน ามนและเครองอดกากสบด า ใหมขนาดเหมาะสมกบวสาหกจชมชนขนาดเลก และไดพฒนาเครองสกดน ามนปาลมขนาดเลกทมขนาดเหมาะกบชมชนสวนปาลมขนาดเลก ไบโอดเซลทได น าไปใชในเครองจกรกลการเกษตร ลดตนทนการผลตใหเกษตรกร สรางรายไดใหกบเกษตรกร และลดการขาดดลการคาดานพลงงานใหกบประเทศ

รปท 6.20 สบด า และเครองหบน ามนจากสบด า

36

- กาซชวภาพพลงงานทดแทนทส าคญ เปนการน าวสดเหลอทงทางการเกษตร เชน แกลบ ฟางขาว เศษไม มลสตว ขยะอนทรย ตลอดจนน าเสยตางๆ มาผลตกาซชวภาพ ซงเปนกาซทเกดจากการยอยสลายสารอนทรย สามารถน าไปใชเปนพลงงานทดแทนไดเปนอยางด โดยเฉพาะการพฒนาระบบบ าบดน าเสยในโรงงานอตสาหกรรมแปงมนส าปะหลง อาหาร และโรงงานผลตน ามนปาลม เพอน าน าเสยมาผลตเปนกาซชวภาพ โรงงานสามารถน ากาซชวภาพทผลตไดไปใชทดแทนน ามนเตาไดโดยตรง และสามารถน าไปผลตเปนกระแสไฟฟาเพอใชภายในโรงงานหรอจ าหนายสภายนอก สงผลใหตนทนการผลตของโรงงานลดลงเปนมลคามหาศาล ไดแก ลดตนทนดานพลงงาน และลดตนทนการบ าบดน าเสย

รปท 6.21 บอหมกกาซชวภาพในโรงงานอตสาหกรรม

- พลาสตกยอยสลายได เนองจากขยะบรรจภณฑพลาสตกเปนวสดทยอยสลายไดยาก กอใหเกดผลเสยตอสงแวดลอมไดยาวนาน ดงนนศนยเทคโนโลยโลหะเเละวสดเเหงชาต ไดคดคนพฒนาพลาสตกยคใหมทมคณสมบตคลายพลาสตก เเตจะยอยสลายไดทางธรรมชาตโดยจลนทรย (Biodegradable polymer) ภายใตสภาวะเเวดลอมทเหมาะสมภายหลงการทง โดยพลาสตกยอยสลายไดผลตจากวตถดบทสามารถผลตหรอปลกทดเเทนขนใหมได (Renewable) วตถดบทนยมใชไดเเกโพลเมอรจากสงมชวต (Biopolymer ทงจากพช เชน เเปง เซลลโลส เเละจากสตว เชน โปรตน เคราตน หรอโพลเมอรทไดจากเเบคทเรยเชน Polyhydroxyalkanoates (PHAs)

รปท 6.22 พลาสตกยอยสลายได

37

6.5 บทสรป

ในยคโลกาภวฒนซงมความเจรญกาวหนาอยางไมหยดย ง ในดานความรทางวทยาศาสตร และเทคโนโลย มนษยในปจจบนจงมสงอ านวยความสะดวกในชวตประจ าวน อนเปนผลมาจากการพฒนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางมากมาย ในชวตประจ าวนของคนทกวนน มความผกพนอยกบความเจรญกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทกลมหายใจเขาออก โดยเฉพาะอยางยงคนทอยในสงคมเมองยงตองผกพนตนเองตดอยกบวทยาศาสตรและเทคโนโลยอยางไมอาจหลกเลยงได เมอมนษยเพมมากขนความตองการปจจยตางๆ ในการด ารงชวตกเพมมากขนเปนเงาตามตว มนษยจงมการแขงขนในการสรางวทยาศาสตรและเทคโนโลยตางๆ ขน เพอความเปนผน าทางเศรษฐกจและสงคม แตเทคโนโลยกมผลในทางลบดวย คอ ท าใหคณภาพสงแวดลอมเลวลง เมออาณาจกรของมนษยไดแผขยายรกรานธรรมชาตของโลกมากขน สงทก าลงถกท าลายมากทสดในปจจบน คอ พนททเปนปาไม อนเปนสาเหตส าคญทท าใหธรรมชาตหลายอยางบนโลกผดแปลกไป ตลอดจนการน าทรพยากรสงแวดลอมอนๆ มาใชอยางฟมเฟอย ไมค านงถงประโยชนสงสด ผลสบเนองทตามมานอกจากความรอยหรอเสอมโทรมของทรพยากรแลว ยงไดสรางปญหามลพษตอสงแวดลอมอกดวย ดงนนการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชนทกคนควรตระหนกถงผลดและผลเสยทเกดขนอยางรอบดาน โดยค านงถงความสมดลของมตตางๆ ทงสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอม ภายใตแนวคดการพฒนาทยงยนทกอใหเกดความสขและสนองตอบตอความตองการของคนทงรนปจจบนและคนรนตอไปอยางเทาเทยมกน

ค าถามทายบท

1. ใหนกศกษาแสดงตวอยางของการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยในดานการศกษาและหาก

ไมมการใชวทยาศาสตรและเทคโนโลยแลว สถานการณจะเปลยนไปจากเดมหรอไม อยางไร 2. ใหนกศกษายกตวอยางผลกระทบทเกดจากการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใช ทสงผลเชง

บวกและเชงลบ ทเกดขนในชมชนของนกศกษา 3. ปจจบนประชากรทประกอบอาชพดานการเกษตรลดลงอยางตอเนอง นกศกษาคดวาจะสงผลตอ

การพฒนาดานสงคม เศรษฐกจและสงแวดลอมในอนาคตของประเทศไดหรอไม 4. ประเทศไทยในปจจบนฐานประชากรในวยเดกมอตราสวนนอยกวาประชากรวยอน นกศกษาจง

คาดคะเนวาอก 20 ปขางหนา จะมผลกระทบตอประเทศไทยในดานใดบาง 5. โครงการจโนมของมนษย มความจ าเปนตอประเทศไทยหรอไม ในปจจบนหรออนาคต