บทท 7การคลงสาธารณะ

งบประมาณแผนดน

งบประมาณรายรบ

งบประมาณรายจาย

ประเภทของงบประมาณแผนดน

นโยบายการคลง (Fiscal Policy)

การด าเนนนโยบายการคลงของไทย1

• งบประมาณแผนดน

การคลงสาธารณะ (Public Finance)เปนการศกษาเกยวกบรายรบและรายจายของรฐบาล

งบประมาณแผนดน• คอ งบประมาณรายรบรายจายของรฐบาลในรอบ 1 ป โดยงบประมาณแผนดนในปท t จะเรมตงแต 1 ตลาคมของปท t-1 (ปกอน) จนถง 30 กนยายนของปท t

เชน ปงบประมาณป 2558 จะเรมจาก 1 ตลาคม 2557 สนสด 30 กนยายน 2558• หนวยงานทรบผดชอบในการจดท างบประมาณ: ส านกงบประมาณ

2

• งบประมาณรายรบ

งบประมาณรายรบ คอ การประมาณการของรฐบาลวาจะมรายรบทงหมดเทาใดในระยะเวลา 1 ปงบประมาณ

งบประมาณรายรบประกอบไปดวย 3 ดาน1. รายได 2. เงนกสาธารณะ 3. และเงนคงคลง

3

1. ดานรายได

รายไดของรฐ แบงออกเปน 4 ประเภท คอ รายไดจากการภาษอากร รายไดจากการขายสงของและบรการ รายไดจากรฐพาณชย รายไดอนๆ

4

1.1 รายไดจากการภาษอากร

ภาษอากร คอ เงนทรฐบาลบงคบเกบจากบคคลเพอน าไปใชจายในการด าเนนกจการของรฐ ซงภาษอากรเปนแหลงทมาของรายไดทส าคญทสดของรฐบาล

5

วตถประสงคในการเกบภาษ

1. เพอหารายได (เปนวตถประสงคดงเดมของการเกบภาษ):

ในประเทศทพฒนาแลวรายไดสวนใหญมากจากภาษทางตรง (เชน ภาษเงนได ภาษทรพยสน) แตในประเทศก าลงพฒนารายไดสวนใหญมาจากภาษทางออม (เชน ภาษมลคาเพม ภาษศลกากร ภาษสรรพสามต)

2. เพอการควบคม: ใชภาษในการควบคมการบรโภคของประชาชน

3. เพอการกระจายรายได: ลดความไมเทาเทยมกนของประชาชนทางดานรายได โดยการเกบภาษในอตรากาวหนา

6

5. เพอการช าระหนของรฐ: น าเงนภาษไปช าระหนทรฐบาลกอ หรอทเรยกวา หนสาธารณะ

6. เพอเปนเครองมอในนโยบายทางธรกจ: ใชภาษเปนเครองมอสนบสนนหรอจ ากดการลงทนของธรกจบางประเภท

7. เพอการรกษาเสถยรภาพทางเศรษฐกจ: เชน การใชเพมอตราภาษเพอแกปญหาเงนเฟอ หรอลดอตราภาษลงเพอชวยใหเศรษฐกจฟนตวจากปญหาเงนฝด

7

หลกในการเกบภาษ

1. หลกความเปนธรรม (Equity): ผใดทมความสามารถในการเสยภาษมาก กควรจะเสยภาษมาก และไมควรยกเวนหรอลดภาษแกบคคลใดบคคลหนง

2. หลกความแนนอน (Certainty): การจดเกบภาษจะตองมหลกเกณฑทแนนอนเพอใหรฐามารถประมาณการรายไดทจะจดเกบได

3. หลกความสะดวก (Convenience): ผเสยภาษทกคนควรไดรบความสะดวกในการเสยภาษ จะท าใหไมมการหลบเลยงภาษได

4. หลกประหยด (Economy): การจดเกบภาษควรเสยคาใชจายนอยทสด ทงผจดเกบและผเสยภาษ

8

ภาษทใหความสะดวกแกผเสยภาษและประหยดคาใชจายในการจดเกบ คอ ภาษทางออม

วธการเกบภาษทอ านวยความสะดวกใหแกผเสยภาษและเจาหนาทผจดเกบ คอ วธหกภาษไว ณ ทจาย

9

ประเภทของภาษอากร

ภาษอากรสามารถแบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆ คอ

• ภาษทางตรง (Direct Tax) หมายถง ภาษทผเสยภาษตองรบภาระภาษไวเองโดยจะผลกไปใหผอนไดยาก เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดา ภาษเงนไดนตบคคล ภาษทดน ภาษมรดก เปนตน

• ภาษทางออม (Indirect Tax) หมายถง ภาษทผเสยภาษสามารถผลกภาระภาษไปใหผอนไดงาย เชน ภาษมลคาเพม ภาษสรรสามต ภาษศลกากร เปนตน

10

อตราภาษ

อตราภาษทจดเกบ แบงออกเปน 3 ประเภท

1. อตราคงท

2. อตรากาวหนา

3. อตราถอยหลง

11

ฐานภาษ คอ สงทเปนรายไดทจะน ามาค านวณภาษ อาจเปนเงนรายได หรอมลคาของทรพยสนกได เชน ราคาทดน คอ ฐานภาษส าหรบการเกบภาษทดน

1. อตราคงท (Flat Rate หรอ Proportional Rate) คอ อตราภาษทจดเกบในอตราทเทากนไมวาขนาดของฐานภาษเทาใดกตาม เชน ภาษมลคาเพม ภาษเงนไดนตบคคล

2. อตรากาวหนา (Progressive Rate) คอ อตราภาษทจดเกบในอตราทสงขนเมอฐานภาษมากขน เชน ภาษเงนไดบคคลธรรมดา

3. อตราถอยหลง (Regressive Rate) คอ อตราภาษทจดเกบในอตราทลดลงเมอฐานภาษมากขน (ไมมตวอยาง แตเมอเทยบสดสวนภาษทตองจายกบรายได หากอตราภาษคงท พบวาคนรวยจะเสยในสดสวนทนอยกวาคนจน ซงไดแกพวกภาษทางออมตางๆ เชน VAT)

12

อตราภาษ ฐานภาษ อตราภาษ (%) จ านวนภาษ

คงท 1,000 5 50

2,000 5 100

3,000 5 150

กาวหนา 1,000 5 50

2,000 7 140

3,000 10 300

ถอยหลง 1,000 10 100

2,000 7 140

3,000 5 150

13

14

VA

T s

pe

nd

as a

pro

po

rtio

n o

f h

ou

se

ho

ld in

co

me

กลมคน 20% ทจนทสดใน UK เสยภาษมลคาเพมโดยมสดสวนคดเปนกวา 12.1% ของรายไดทงหมด ในขณะทกลมคนทรวยทสด 20% เสยภาษมลคาเพมเทยบกบรายไดนอยกวา 5% ดงนน VAT เปน regressive rate

15

ประเทศแคนาดา

16

17

Thailand

ทมา กรมสรรพากร

18

Federal marginal income tax brackets

The US

ทมา https://www.thebalance.com/federal-income-tax-rates-4108244

19

Belgium

ทมา https://home.kpmg.com/xx/en/home/insights/2011/12/belgium-income-tax.html

1.2 รายไดจากการขายสงของและบรการ ไดแก คาขายหนงสอราชการ คาเชาทรพยสนของรฐบาล คาธรรมเนยมตาง ๆ เปนตน

1.3 รายไดจากรฐพาณชย ไดแก รายไดจากผลก าไร เงนปนผลทไดจากองคการของรฐ หรอกจการทเปนของรฐหรอมหนสวน เปนตน

1.4 รายไดอนๆ ไดแก คาแสตมป และคาปรบตาง ๆ

20

2. ดานเงนก

เงนก หมายถง การกยมเงนของรฐบาล เกดจากการทรายไดนอยกวารายจาย (งบประมาณขาดดล) โดยเงนกของรฐบาลเรยกวา หนสาธารณะ

หนสาธารณะ แบงออกไดเปน 2 ประเภท ตามระยะเวลาการกยม และแหลงทมาของเงนก

21

แบงตามระยะเวลาการกยม ไดแก การกระยะสน คอ การกเงนทมก าหนดเวลาการช าระคนเงนตนภายในระยะเวลา 1 ป เชน ตวเงนคลงในระยะสน เปนตนการกระยะปานกลาง คอ การกเงนทมก าหนดเวลาการช าระคนเงนตนภายในระยะเวลา 2-5 ป เชน พนธบตรหรอหลกทรพยของรฐบาลในระยะปานกลาง เปนตนการกระยะยาว คอ การกเงนทมก าหนดเวลาการช าระคนเงนตนตงแต 5 ปขนไป ไดแก พนธบตรรฐบาลระยะยาว การกยมเพอการลงทนระยะยาว เชน โครงการสรางเขอน เปนตน

22

แบงตามแหลงทมาของเงนก ไดแก หนภายในประเทศ (Internal Debt) คอการกยมเงนของรฐบาลจากประชาชนและสถาบนการเงนตางๆ ภายในประเทศ ไดแก การกเงนจากประชาชนตางๆ การกเงนจากธนาคารพาณชย เปนตนหนภายนอกประเทศ (External Debt) คอ การกเงนโดยตรงของรฐบาลและการกเงนของรฐวสาหกจซงรฐบาลค าประกน โดยแหลงเงนกสวนใหญ คอ ธนาคารโลก IMF ADB เปนตน

23

24

ทมา: ฐานเศรษฐกจ

25

26

ทมา https://tradingeconomics.com/thailand/government-debt-to-gdp

สดสวนของหนสาธารณะตอ GDP

Thailand

27

ทมา https://tradingeconomics.com/greece/government-debt-to-gdp

Greece

28

ทมา https://tradingeconomics.com/japan/government-debt-to-gdp

Japan

3. เงนคงคลง

เงนคงคลง หมายถง เงนทเหลอจากการใชจายในปกอน ๆ ซงรฐบาลเกบสะสมไวและสามารถน ามาใชในปทงบประมาณขาดดลได ซงเงนคงคลงเกดไดหลายกรณคอ เงนทเหลอจากการประมลตางๆ ทรฐไดตงงบประมาณสงเกนกวาจายจรง หรอสวนราชการบางแหงอาจใชเงนไมหมด หรอเกดการแกไขภาษระหวางป (เพมอตราภาษในปนน) เปนตน

29

• งบประมาณรายจาย

ในการก าหนดงบประมาณรายจายเพอน าไปใชพฒนาประเทศ จะพจารณาโดยคดเปนสดสวนของผลตภณฑภายในประเทศเบองตน (GDP)

1. ตามลกษณะงาน คอแบงตามการด าเนนงานของรฐบาล ม 8 ดานคอ เศรษฐกจ การศกษา การปองกนประเทศ การรกษาความสงบภายใน การสาธารณสข การบรหารทวไป การช าระหน และดานอนๆ

2. ตามแผนงาน คอ แบงตามแผนงานตางๆ เชน เกษตรกรรม อตสาหกรรม คมนาคม สาธารณสข เปนตน

30

3. ตามลกษณะทางเศรษฐกจ คอ แบงเปนรายจายประจ า (รายจายทางดานเงนเดอน สวสดการของขาราชการ ซงมสดสวนมากสด) รายจายเพอการลงทน (รายจายกอสราง ครภณฑ เพอสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ) และรายจายในการช าระหน

4. ตามสวนราชการและรฐวสาหกจ คอ แบงตามหนวยงานตางๆโดยแบงตามกระทรวง ทบวงตางๆ และหนวยงานรฐวสาหกจ

31

32

ทมา รายงานงบประมาณประจ าป 2560, ส านกงบประมาณ

33

ทมา รายงานงบประมาณประจ าป 2560, ส านกงบประมาณ

• ประเภทของงบประมาณแผนดน

แบงออกเปน 2 ประเภทคอ

1. งบประมาณสมดล (Balance Budget) หมายถง งบประมาณทรายไดของรฐบาล เทากบรายจายของรฐบาล เนองจากใหประบบเศรษฐกจมเสถยรภาพ

2. งบประมาณไมสมดล (Unbalanced Budget) หมายถง งบประมาณทรายไดของรฐบาลไมเทากบรายจายของรฐบาล ซงแบงออกเปน

34

I. งบประมาณเกนดล (Surplus Budget) หมายถง งบประมาณทรายไดของรฐบาลมากกวารายจายของรฐบาล เงนคงคลงเพม

การใชนโยบายแบบเกนดลนเพอแกปญหาเศรษฐกจขยายตวมากไป หรอเพอใหระบบเศรษฐกจมการชะลอตว

I. งบประมาณขาดดล (Deficit Budget) หมายถงงบประมาณทรายไดของรฐบาลนอยกวารายจายของรฐบาล เงนคงคลงลด

การใชนโยบายแบบขาดดลนเพอแกปญหาเศรษฐกจตกต า เพอใหระบบเศรษฐกจมการขยายตว

35

• นโยบายการคลงนโยบายการคลง คอ นโยบายทด าเนนการโดยรฐบาลเกยวกบการจดหารายไดและการใชจายเพอรกษาเสถยรภาพของระบบเศรษฐกจ

ลกษณะของนโยบายการคลง ม 2 ประเภทดงน

1. นโยบายการคลงแบบหดตว (Contractionary Fiscal Policy) หมายถง การด าเนนงบประมาณแบบเกนดล คอ มงบประมาณรายไดมากกวางบประมาณรายจาย โดยเพมอตราภาษอากร ลดรายจายของรฐบาล ซงมกจะใชชวงเศรษฐกจขยายตวมากไป

2. นโยบายการคลงแบบขยายตว (Expansionary Fiscal Policy) หมายถง การด าเนนงบประมาณแบบขาดดล คอ มงบประมาณรายไดนอยกวางบประมาณรายจาย โดยลดอตราภาษ เพมรายจายของรฐบาล ซงมกจะใชในชวงเศรษฐกจตกต าเพอกระตนใหเศรษฐกจฟนตว

36

ลดภาษมลคาเพมและลดภาษสรรพาสามต

ลดภาษเงนไดบคคลธรรมดา ลดภาษเงนไดนตบคคล

รายไดพงใชจาย รายไดธรกจ

คาใชจายในการบรโภค การลงทน

รายไดประชาชาต

เศรษฐกจตกต า นโยบายการคลงแบบขยายตว

เพมรายจายของรฐบาล37

ขนภาษมลคาเพมและขนภาษสรรพาสามต

ขนภาษเงนไดบคคลธรรมดา ขนภาษเงนไดนตบคคล

รายไดพงใชจาย รายไดธรกจ

คาใชจายในการบรโภค การลงทน

รายไดประชาชาต

เศรษฐกจขยายตวมากไป นโยบายการคลงแบบหดตว

38

ลดรายจายของรฐบาล

• สรปการด าเนนนโยบายการคลง

39

เศรษฐกจตกต า (เงนฝด) เศรษฐกจขยายตวมากไป (เงนเฟอ)

นโยบายการคลงแบบขยายตว

(งบประมาณขาดดล)

นโยบายการคลงแบบหดตว

(งบประมาณเกนดล)

- เพมคาใชจายรฐบาล - ลดคาใชจายรฐบาล

- ลดอตราภาษ - เพมอตราภาษ