บทท 7 (หน-การควบคมทรพยสนลกหน/ลกหนและเจาหนหลายคน/ความระงบแหงหน)

กฎหมายธรกจ อาจารย ปดเทพ อยยนยง

คณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม วชากฎหมายธรกจ (บรรยาย 60 นาท)

FUNDAMENTAL BUSINESS LAW (176220)

ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2559

การควบคมทรพยสนของลกหน • ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

• มาตรา 233 ถาลกหนขดขนไมยอมใชสทธเรยกรอง หรอเพกเฉยเสยไมใชสทธ เรยกรอง เปนเหตใหเจาหนตองเสยประโยชนไซร ทานวาเจาหนจะใชสทธเรยกรองนนในนามของ ตนเอง แทนลกหนเพอปองกนสทธของตนในมลหนนนกได เวนแตในขอทเปนการของลกหนสวนตว โดยแท

• มาตรา 237 เจาหนชอบทจะรองขอใหศาลเพกถอนเสยไดซงนตกรรมใด ๆ อนลกหนไดกระท าลงทงรอยวาจะเปนทางใหเจาหนเสยเปรยบ แตความขอนทานมใหใชบงคบ ถาปรากฏวาในขณะทท านตกรรมนน บคคลซงเปนผไดลาภงอกแตการนนมไดรเทาถงขอความจรง อนเปนทางใหเจาหนตองเสยเปรยบนนดวย แตหากกรณเปนการท าใหโดยเสนหา ทานวาเพยงแต ลกหนเปนผรฝายเดยวเทานนกพอแลวทจะขอเพกถอนได บทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนน ทานมใหใชบงคบแกนตกรรมใดอนมได มวตถเปนสทธในทรพยสน

การควบคมทรพยสนของลกหน • มาตรา 226 บคคลผรบชวงสทธของเจาหน ชอบทจะใชสทธทงหลายบรรดาท เจาหนมอยโดยมลหน รวมทงประกนแหงหนนนไดในนามของตนเอง ชวงทรพย ไดแกเอาทรพยสนอนหนงเขาแทนททรพยสนอกอนหนง ในฐานะ นตนยอยางเดยวกนกบทรพยสนอนกอน

• มาตรา 303 สทธเรยกรองนนทานวาจะพงโอนกนได เวนไวแตสภาพแหงสทธ นนเองจะไมเปดชองใหโอนกนได ความทกลาวมานยอมไมใชบงคบ หากคกรณไดแสดงเจตนาเปนอยางอน การแสดงเจตนาเชนวาน ทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการโดยสจรต

• มาตรา 304 สทธเรยกรองเชนใด ตามกฎหมายศาลจะสงยดไมได สทธเรยกรอง เชนนน ทานวาจะโอนกนหาไดไม

การควบคมทรพยสนของลกหน • มาตรา 199 การเลอกนนทานใหท าดวยแสดงเจตนาแกคกรณอกฝายหนง การช าระหน ไดเลอกท าเปนอยางใดแลว ทานใหถอวาอยางนนอยางเดยวเปนการ ช าระหนอนก าหนดใหกระท าแตตนมา • มาตรา 200 ถาจะตองเลอกภายในระยะเวลาอนมก าหนด และฝายทมสทธจะเลอก มไดเลอกภายในระยะเวลานนไซร ทานวาสทธทจะเลอกนนยอมตกไปอยแกอกฝายหนง ถามไดก าหนดระยะเวลาใหเลอกไซร เมอหนถงก าหนดช าระฝายทไมมสทธจะ เลอกอาจก าหนดเวลาพอสมควรแกเหต แลวบอกกลาวใหฝายโนนใชสทธเลอกภายในเวลาอนนน • มาตรา 201 ถาบคคลภายนอกจะพงเปนผเลอก ทานใหกระท าดวยแสดงเจตนา แกลกหน และลกหนจะตองแจงความนนแกเจาหน ถาบคคลภายนอกนนไมอาจจะเลอกไดกด หรอไมเตมใจจะเลอกกด ทานวาสทธ ทจะเลอกตกไปอยแกฝายลกหน

ลกหนและเจาหนหลายคน • มาตรา 291 ถาบคคลหลายคนจะตองท าการช าระหนโดยท านองซงแตละคน จ าตองช าระหนสนเชงไซร แมถงวาเจาหนชอบทจะไดรบช าระหนสนเชงไดแตเพยงครงเดยว (กลาวคอลกหนรวมกน) กด เจาหนจะเรยกช าระหนจากลกหนแตคนใดคนหนงสนเชง หรอแต โดยสวนกไดตามแตจะเลอก แตลกหนทงปวงกยงคงตองผกพนอยท วทกคนจนกวาหนนน จะไดช าระเสรจสนเชง • มาตรา 292 การทลกหนรวมกนคนหนงช าระหนนน ยอมไดเปนประโยชน แกลกหนคนอน ๆ ดวย วธเดยวกนนทานใหใชบงคบแกการใด ๆ อนพงกระท าแทนช าระหน วางทรพยสนแทนช าระหน และหกกลบลบหนดวย ลกหนรวมกนคนหนงมสทธเรยกรองอยางไร ลกหนคนอน ๆ จะเอาสทธอนนน ไปใชหกกลบลบหนหาไดไม

ลกหนและเจาหนหลายคน •มาตรา 293 การปลดหนใหแกลกหนรวมกนคนหนงนน ยอมเปนไปเพอ ประโยชนแกลกหนคนอน ๆ เพยงเทาสวนของลกหนทไดปลดให เวนแตจะไดตกลงกนเปน อยางอน •มาตรา 295 ขอความจรงอนใด นอกจากทระบไวในมาตรา 292 ถง 294 นน เมอเปนเรองเทาถงตวลกหนรวมกนคนใดกยอมเปนไปเพอคณและโทษแตเฉพาะแกลกหนคนนน เวนแตจะปรากฏวาขดกบสภาพแหงหนนนเอง ความทวามาน เมอจะกลาวโดยเฉพาะกคอวาใหใชแกการใหค าบอกกลาว การผดนด การทหยบยกอางความผด การช าระหนอนเปนพนวสยแกฝายลกหนรวมกนคนหนง ก าหนดอายความหรอการทอายความสะดดหยดลง และการทสทธเรยกรองเกลอนกลนกนไปกบ หนสน

ลกหนและเจาหนหลายคน • มาตรา 296 ในระหวางลกหนรวมกนทงหลายนน ทานวาตางคนตางตองรบผด เปนสวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอน ถาสวนทลกหนรวมกนคนใดคนหนงจะพง ช าระนน เปนอนจะเรยกเอาจากคนนนไมไดไซร ยงขาดจ านวนอยเทาไรลกหนคนอน ๆ ซงจ าตอง ออกสวนดวยนนกตองรบใช แตถาลกหนรวมกนคนใดเจาหนไดปลดใหหลดพนจากหนอนรวมกน นนแลว สวนทลกหนคนนนจะพงตองช าระหนกตกเปนพบแกเจาหนไป

• มาตรา 299 การทเจาหนรวมกนคนหนงผดนดนน ยอมเปนโทษแกเจาหนคน อน ๆ ดวย ถาสทธเรยกรองและหนสนนนเปนอนเกลอนกลนกนไปในเจาหนรวมกน คนหนง สทธของเจาหนคนอน ๆ อนมตอลกหนกยอมเปนอนระงบสนไป นอกจากน ทานใหน าบทบญญตแหงมาตรา 292, 293 และ 295 มาใชบงคบดวย โดยอนโลม กลาวโดยเฉพาะกคอ แมเจาหนรวมกนคนหนงจะโอนสทธเรยกรองใหแกบคคลอนไป กหากระทบกระทงถงสทธของเจาหนคนอน ๆ ดวยไม

•มาตรา 300 ในระหวางเจาหนรวมกนนน ทานวาตางคนชอบทจะไดรบช าระหน เปนสวนเทา ๆ กน เวนแตจะไดก าหนดไวเปนอยางอน

ลกหนและเจาหนหลายคน

ความระงบแหงหน • มาตรา 314 อนการช าระหนนน ทานวาบคคลภายนอกจะเปนผช าระกได เวนแต สภาพแหงหนจะไมเปดชองใหบคคลภายนอกช าระ หรอจะขดกบเจตนาอนคกรณไดแสดงไว บคคลผไมมสวนไดเสยดวยในการช าระหนนน จะเขาช าระหนโดยขนใจลกหน หาไดไม • มาตรา 315 อนการช าระหนนน ตองท าใหแกตวเจาหนหรอแกบคคลผมอ านาจ รบช าระหนแทนเจาหน การช าระหนใหแกบคคลผไมมอ านาจรบช าระหนนน ถาเจาหนใหสตยาบน กนบวาสมบรณ

ความระงบแหงหน • มาตรา 316 ถาการช าระหนนนไดท าใหแกผครองตามปรากฏแหงสทธในมลหน ทานวาการช าระหนนนจะสมบรณกแตเมอบคคลผช าระหนไดกระท าการโดยสจรต

• มาตรา 317 นอกจากกรณทกลาวไวในมาตรากอน การช าระหนแกบคคลผไมม สทธจะไดรบนน ทานวายอมสมบรณเพยงเทาทตวเจาหนไดลาภงอกขนแตการนน

• มาตรา 318 บคคลผถอใบเสรจเปนส าคญ ทานนบวาเปนผมสทธจะไดรบช าระหน แตความทกลาวนทานมใหใช ถาบคคลผช าระหนรวาสทธเชนนนหามไม หรอไมรเทาถงสทธนน เพราะความประมาทเลนเลอของตน

• มาตรา 319 ถาศาลสงใหลกหนคนทสามงดเวนท าการช าระหนแลว ยงขนช าระ หนใหแกเจาหนของตนเองไซร ทานวาเจาหนผทรองขอใหยดทรพยจะเรยกใหลกหนคนทสามนน ท าการช าระหนอกใหคมกบความเสยหายอนตนไดรบกได อนงขอความซงกลาวมาในวรรคขางตนนหาเปนขอขดขวางในการทลกหน คนทสามจะใชสทธไลเบยเอาแกเจาหนของตนเองนนไม

ความระงบแหงหน • มาตรา 320 อนจะบงคบใหเจาหนรบช าระหนแตเพยงบางสวน หรอใหรบช าระ หนเปนอยางอนผดไปจากทจะตองช าระแกเจาหนนน ทานวาหาอาจจะบงคบไดไม

• มาตรา 321 ถาเจาหนยอมรบการช าระหนอยางอนแทนการช าระหนทไดตกลง กนไว ทานวาหนนนกเปนอนระงบสนไป ถาเพอทจะท าใหพอแกใจเจาหนนน ลกหนรบภาระเปนหนอยางใดอยางหนง ขนใหมตอเจาหนไซร เมอกรณเปนทสงสย ทานมใหสนนษฐานวาลกหนไดกอหนนนขนแทนการ ช าระหน ถาช าระหนดวยออก-ดวยโอน-หรอดวยสลกหลงตวเงนหรอประทวนสนคา ทานวาหนนนจะระงบสนไปตอเมอตวเงนหรอประทวนสนคานนไดใชเงนแลว

• มาตรา 324 เมอมไดมแสดงเจตนาไวโดยเฉพาะเจาะจงวาจะพงช าระหน ณ สถานทใดไซร หากจะตองสงมอบทรพยเฉพาะสง ทานวาตองสงมอบกน ณ สถานทซงทรพยนน ไดอยในเวลาเมอกอใหเกดหนนน สวนการช าระหนโดยประการอน ทานวาตองช าระ ณ สถานท ซงเปนภมล าเนาปจจบนของเจาหน

ความระงบแหงหน • มาตรา 325 เมอมไดมแสดงเจตนาไวในขอคาใชจายในการช าระหน ทานวา ฝายลกหนพงเปนผ ออกคาใชจาย แตถาคาใชจายนนมจ านวนเพมขนเพราะเจาหนยายภมล าเนากด หรอเพราะการอนใดอนเจาหนไดกระท ากด คาใชจายเพมขนเทาใดเจาหนตองเปนผออก

• มาตรา 326 บคคลผช าระหนชอบทจะไดรบใบเสรจเปนส าคญจากผรบช าระหน นน และถาหนนนไดช าระสนเชงแลว ผช าระหนชอบทจะไดรบเวนคนเอกสารอนเปนหลกฐาน แหงหน หรอใหขดฆาเอกสารนนเสย ถาและเอกสารนนสญหาย บคคลผช าระหนชอบทจะให จดแจงความขอระงบหนลงไวในใบเสรจหรอในเอกสารอกฉบบหนงตางหากกได

• ถาหนนนไดช าระแตบางสวนกด หรอถาเอกสารนนยงใหสทธอยางอนใดแก เจาหนอยกด ทานวาลกหนชอบแตทจะไดรบใบเสรจไวเปนคมอและใหจดแจงการช าระหนนน ลงไวในเอกสาร

ความระงบแหงหน • มาตรา 340 ถาเจาหนแสดงเจตนาตอลกหนวาจะปลดหนให ทานวาหนนน กเปนอนระงบสนไป ถาหนมหนงสอเปนหลกฐาน การปลดหนกตองท าเปนหนงสอดวย หรอตอง เวนคนเอกสารอนเปนหลกฐานแหงหนใหแกลกหน หรอขดฆาเอกสารนนเสย

• มาตรา 341 ถาบคคลสองคนตางมความผกพนซงกนและกนโดยมลหนอนม วตถเปนอยางเดยวกน และหนทงสองรายนนถงก าหนดจะช าระไซร ทานวาลกหนฝายใดฝายหนง ยอมจะหลดพนจากหนของตนดวยหกกลบลบกนไดเพยงเทาจ านวนทตรงกนในมลหนทงสองฝาย นน เวนแตสภาพแหงหนฝายหนงจะไมเปดชองใหหกกลบลบกนได บทบญญตดงกลาวมาในวรรคกอนนทานมใหใชบงคบ หากเปนการขดกบเจตนา อนคกรณไดแสดงไว แตเจตนาเชนนทานหามมใหยกขนเปนขอตอสบคคลภายนอกผกระท าการ โดยสจรต

ความระงบแหงหน • มาตรา 349 เมอคกรณทเกยวของไดท าสญญาเปลยนสงซงเปนสาระส าคญ แหงหนไซร ทานวาหนนนเปนอนระงบสนไปดวยแปลงหนใหม ถาท าหนมเงอนไขใหกลายเปนหนปราศจากเงอนไขกด เพมเตมเงอนไขเขาในหน อนปราศจากเงอนไขกด เปลยนเงอนไขกด ทานถอวาเปนอนเปลยนสงซงเปนสาระส าคญแหงหนนน ถาแปลงหนใหมดวยเปลยนตวเจาหน ทานใหบงคบดวยบทบญญตทงหลายแหงประมวล กฎหมายนวาดวยโอนสทธเรยกรอง มาตรา 350 แปลงหนใหมดวยเปลยนตวลกหนนน จะท าเปนสญญาระหวาง เจาหนกบลกหนคนใหมกได แตจะท าโดยขนใจลกหนเดมหาไดไม

• มาตรา 353 ถาสทธและความรบผดในหนรายใดตกอยแกบคคลคนเดยวกน ทานวาหนรายนนเปนอนระงบสนไป เวนแตเมอหนนนตกไปอยในบงคบแหงสทธของบคคล ภายนอก หรอเมอสลกหลงตวเงนกลบคนตามความในมาตรา 917 วรรค 3

Thank You

Areas of Interest & Contact Information:

• Dr Pedithep Youyuenyong (อาจารย ดร.ปดเทพ อยยนยง), LLB (School of Law, Bangkok University), LLM (School of Law, De Montfort University), PhD (School of Law, De Montfort University); Lecturer in Law, Faculty of Law, Chiang Mai University

• E-mail: pedithep.y@cmu.ac.uk Tel: +66.53.942920 Fax +66.53.942914 Fields of specialisation: Public Law, Environmental Law & Sports Law