439

บทท 7

ปจจยหรอเงอนไขทหลอหลอมสการสรางนสยการอานของคนไทย: การศกษาเชงคณภาพ

การน าเสนอเนอหาสาระในบทน เปนการน าเสนอผลจากการศกษาเชงคณภาพเกยวกบปจจยหรอเงอนไขทหลอหลอมสการสรางนสยการอานของคนไทย ทงในสวนทเปนปจจยสนบสนนและปจจยทเปนอปสรรค โดยการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบปจจย เงอนไข ลกษณะของกจกรรม ประสบการณทไดรบ และบทบาทของผทเกยวของในการสนบสนน สงเสรม หรอเปนอปสรรคตอการอาน จากกรณศกษาทมลกษณะนสยการอานสดโตงทงกลมทชอบอานและไมชอบอาน โดยใชเทคนคการสนทนากลม (focus group technique) ซงประกอบดวยกรณศกษาทครอบคลมทง วยเยาวชน วยท างาน และวยผสงอายทอาศยอยในเขตอ าเภอเมองและอ าเภอรอบนอกในพนทจงหวดตวอยางทใชในการวจยทง 13 จงหวด ใน 4 ภมภาคของประเทศไทย จ านวน 27 กลม โดยมกรณศกษาผใหขอมลรวมทงหมด 191 คน ดงรายละเอยดแสดงในตารางท 7.1

ตารางท 7.1 รายละเอยดเกยวกบกลมตวอยางกรณศกษาทใชในการศกษาเชงคณภาพ จ าแนกตามสถานทตงของทอยอาศย และวนทด าเนนการเกบรวบรวมขอมล

กลมท วนท เดอน พ.ศ. ต าบล อ าเภอ จงหวด จ านวนผใหขอมล(คน) 1 1 เมษายน 2553 ต.คลองกระแชง เมอง เพชรบร 6

2 11 เมษายน 2553 ต.ไรสะทอน บานลาด เพชรบร 7

3 2 เมษายน 2553 ต.ทาตะเภา เมอง ชมพร 6

4 2 เมษายน 2553 ต.ตะโก ทงตะโก ชมพร 6

5 3 เมษายน 2553 ต.หาดใหญ หาดใหญ สงขลา 9

6 3 เมษายน 2553 ต.ทาชาง บางกล า สงขลา 6

7 4 เมษายน 2553 ต.คหาสวรรค เมอง พทลง 8

8 4 เมษายน 2553 ต.มะกอกเหนอ ควนขนน พทลง 6

9 16 เมษายน 2553 ต.ตลาด เมอง มหาสารคาม 6

10 16 เมษายน 2553 ต.ดงบง นาดน มหาสารคาม 6

11 17 เมษายน 2553 ต.บง เมอง อ านาจเจรญ 6

12 17 เมษายน 2553 ต.โคกกลาง ลออ านาจ อ านาจเจรญ 7

13 18 เมษายน 2553 ต.หมากแขง เมอง อดรธาน 8

14 18 เมษายน 2553 ต.หวนาค า ศรธาต อดรธาน 7

15 20 เมษายน 2553 ต.ในเมอง เมอง พษณโลก 8

16 20 เมษายน 2553 ต.นครปาหมาก บางกระทม พษณโลก 6

440

ตารางท 7.1 รายละเอยดเกยวกบกลมตวอยางกรณศกษาทใชในการศกษาเชงคณภาพ จ าแนกตามสถานทตงของทอยอาศย และวนทด าเนนการเกบรวบรวมขอมล (ตอ)

กลมท วนท เดอน พ.ศ. ต าบล อ าเภอ จงหวด จ านวนผใหขอมล(คน) 17 21 เมษายน 2553 ต.เวยง เมอง พะเยา 8

18 21 เมษายน 2553 ต.ฝายกวาง เชยงค า พะเยา 8

19 22 เมษายน 2553 ต.ชางมอย เมอง เชยงใหม 8

20 22 เมษายน 2553 ต.แมกา สนปาตอง เชยงใหม 8

21 25 เมษายน 2553 ต.ปากเพรยว เมอง สระบร 7

22 25 เมษายน 2553 ต.ไผหลว ดอนพด สระบร 6

23 24 เมษายน 2553 ต.บางเสร สตหบ ชลบร 6

24 16 กรกฏาคม 2553 ต.แสนสข เมอง ชลบร 8

25 3 มถนายน 2553 แขวงลาดพราว เขตจตจกร กรงเทพ 8

26 4 มถนายน 2553 แขวงศาลาธรรมสพน เขตทววฒนา กรงเทพ 8

27 8 กรกฏาคม 2553 แขวงวงใหม เขตปทมวน กรงเทพ 8

รวม 27 กลม 27 ต าบล/แขวง 27 อ าเภอ/เขต 13 จงหวด 191 คน

การจ าแนกกลมผทชอบอานและไมชอบอานหนงสอ

เนองจากนยามของการเปนคนชอบอานหรอรกการอานยงไมมขอสรปทยอมรบตรงกนไดวาบคคลจะตองมพฤตกรรมในการอานอยางไร มากนอยเพยงใด จงจะถอวาเปนคนชอบอานหรอรกการอาน เมอกลาวถงการรกการอานจงอาจจะมผตงขอสงสยหรอถามหาค าอธบายวาเปนอยางไร

“...การอานหนงสอนวนนงเราอานกครงจงจะถอวารกการอาน ถามเวลาวางจากภารกจ มาอาน นเรยกวารกการอานใชไหม...”

(ชายชอบอาน วยทางานพะเยา)

การวจยครงนจงใชวธการใหผทเขารวมการสนทนากลมเปนผประเมนตนเองวาเปนคนทรกการอานหรอชอบอานหรอไม ดงตวอยาง

“...ผมตดนสยรกการอาน อานทกประเภท หนงสอนยายกอานนตยสารกอาน อานทกอยางทกททมเวลาวาง...”

(ชายชอบอาน วยทางานพะเยา)

441

“...ตนตระกลของผมไมจบ ป.4 แลวไมไดเรยนหนงสอดวย อยางแมผมอานหนงสอไมออกเลย แปะโปงอยางเดยว ทชอบอานมนอาจจะเปนนสยสนดาน ไมรเหมอนกน แตวาผมชอบอาน...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...คดวาเปนโดยสายเลอดนะ เพราะวา ทงบานจะชอบอานหนงสอหมด...” (ปทมา ชอบอาน ขาราชการครเพชรบร)

“…ถาจะพดถงนสยจรงๆ ไมไดรกการอาน แตอานเพอทจะสอบใหผาน สอบใหได…” (อตศกด ไมชอบอาน วยทางานอานาจเจรญ)

“...มนเปนสนดาน ใหอานใหจดหนงสอ ไมอาน รวามนดมประโยชน แตเราไมชอบ...” (ผสงอายสงขลา ไมชอบอาน)

“...มการปลกฝงทางบาน เราไมคอยสนใจ พอแมสงเสรมโดยการบอกใหอานหนงสอ แตเราไมคอยทาตาม ไมคอยอานหนงสอมาตงแตเดก...”

(จกร ไมชอบอาน นกเรยนชมพร)

“...คดวาการอานมประโยชน แตเหตทไมอานคอไมชอบ...” (อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยนเพชรบร)

การระบตนเองดงกลาว อาจมาจากฐานคดหรอการก าหนดกรอบการพจารณาทแตกตางกน ในการจดสนทนากลม บางครงจงพบวาในกลมซงคนสวนใหญประเมนวาตนเองเปนผทชอบอานนน กอาจจะมผทประเมนตนเองวาไมชอบอานปะปนอยบาง ในทางกลบกนกลมสนทนาซงคนสวนใหญระบวาตนไมชอบอาน กอาจจะมผทประเมนตนเองวาชอบอานหรอรกการอานปะปนอยดวยเชนกน ซงพฤตกรรมของผทไมชอบอานนนคอนขางมความชดเจนวาไมไดอาน อานนอย หรออานเทาทจ าเปนตามสถานการณ ในขณะทผทชอบอานหรอรกการอานจะมพฤตกรรมการอานมากกวาทงในเรองของจ านวนครงในการอาน ระยะเวลาทใชในการอาน ความปรารถนาและความตงใจทจะอาน อยางไรกตาม ผทระบตนเองวาเปนคนชอบอานหนงสอ บางสวนอาจเปนเพยงความปรารถนาและความตงใจทจะอาน แตสภาพทเปนจรงนนมการอานนอยลงไปจากเดมหรอไมคอยไดอาน เนองจากขอจ ากดตางๆ กเปนได ดงประโยคทวา

“...ชอบอาน แตเดยวนไมคอยไดอาน เพราะวาสายตาไมด ...” (อมพร ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...อยากรอะไรเรากอาน เดยวนกมอานบาง ...” (บานเยน ชอบอาน ผสงอายเชยงใหม)

442

การน าเสนอผลการวจยในบทนจะครอบคลมประเดนในเรอง 1) ทศนะวาดวยการอานและการแสวงหาความร 2) ประโยชนของการอาน 3) ปจจยทเออตอการสรางนสยการอาน 4) ปญหาและอปสรรคในการอานของคนไทย 5) เหตผลของคนทไมชอบอานหนงสอ และ 6) วธการสรางนสยการอานในภาพรวม ซงจะไดน าเสนอเปนล าดบตอไป

ทศนะวาดวยการอานและการแสวงหาความร

เมอกลาวถงการอานในทศนะของผเขารวมการสนทนากลม จ าแนกไดเปน 2 กลมใหญ ๆ คอ การอานในการเรยนหรอการอานเพอการศกษา กบการอานเพอการด าเนนชวต การใหความหมายของการอานจงเกยวของกบมตเหลาน และการอานของคนแตละวยมจดเนนทแตกตางกนไป เชน ในกลมเยาวชนอาจกลาวถงการอานในการเรยนเปนหลก วยแรงงานอาจกลาวถงการอานเพอการท างานและการด าเนนชวต ขณะทผสงอายอาจเนนการอานเพอการด าเนนชวตเปนหลก

“… อานกอานตอนสอบอยางเดยว เวลาเรยนกนดหนอยเอาพอรเรอง…” (บวทพย ไมชอบอาน นกเรยนชลบร)

“...เวลาเขาใหทาการบานเรากทาได อนไหนทาไมไดเรากถามเพอน เพอนๆทคบกไมคอยอานหนงสอ ตดเลนเหมอนกน...”

(บวทพย ไมชอบอาน นกเรยนชลบร)

“…เรองการอานไมคอยชอบ จะอานกเวลาเรยนเวลาสอบ เพราะถาไมอานมนกผานไมได…” (ธนวชญ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...ไมใชไมชอบอานเสยทเดยว แตเราอานในสงทเราชอบอานมากกวา มอานหนงสอบางเพราะวาจาเปนตองอาน อยางถงเวลาใกลสอบ มนกตองอานบาง...”

(จกร ไมชอบอาน นกเรยนชมพร)

“...พอจะอานหนงสอตอนเชาๆ เหนพออานกมผลทาใหอานดวย พไมคอยชอบอาน นองชอบอาน พอแมบอกใหผมอานหนงสอชวงสอบวนละ 2 ชวโมง ผมกอาน แตผมกคดไวอยแลววาตองอาน...”

(มานส ชอบอาน นกเรยนสงขลา)

“...ตอนเดก ตอนแรกกไมชอบอานหนงสอ ชอบดสารคด แมจะเอาพวกสารคดมาให พอตอนโตขนกชอบดพวกประวตศาสตร บางทกซอมาอาน พวกหนงสอเรยน บางทเพอนแนะนาวาอาจารยคนนเขยนด กจะซอมาอาน...”

(นรศร ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

443

“...สงนนทาใหเราไดอานมาเรอยๆ ประกอบกบวาพอเขาไปเรยนมหาลย ถาเกดเราไมอานหนงสอเรยนเลย มนไมได เวลาเราอยม.ตน ม.ปลายยงมอาจารยคอยชวย แตพออยมหาวทยาลยตองชวยตวเอง ไมมใครมากระตนเราแลว เรากตองอาน...”

(นนทวฒ ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

“...ผมขอแยกเปน 2 กรณ ผมวาในดานการศกษา การอานชวยไดเยอะ แตในดานการใชชวต ผมวาทผมอานนมนไมไดชวยอะไรเลยครบ มนแคใหเวลาผานไป จากตรงนถงตรงน...”

(อตวชญ ชอบอาน นกเรยนชมพร)

พวกวชาการหนจะไมคอยชอบอานเทาไร หนจะเนนพวกนตยสาร ความสวยความงาม พวกอาหารมากกวา”

(ณฐกฤต ชอบอาน วยทางานพษณโลก)

“...อยากใหเยาวชนมาใสใจใชเวลาวางในการอานมากกวาการเลนเกม เพราะวาการอานทาใหเราฉลาดร ฉลาดคด และใชไดตลอดชวต ...”

(รภทภร ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...พอมาเปนคร พอนกเรยนพดอะไรมาปบเราตอบเขาได เราแกใหเขาได มนกภมใจลกๆ วาฉนไมไดรเฉพาะทสอนนะ ฉนรเยอะกวานน แลวกพอสอนแลวเราสามารถเสรมใหไดดวย แลวนกเรยนกจะถามวาทาไมอาจารยร กจะบอกเขาวาอานซ เลยรสกวามนเปนแรงเสรมเรอยๆ...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...สอนหลานใหรกการอาน เพราะความรทาใหคนเราประสบความสาเรจในหนาทการงาน ไดผล หลานรกการอานทกคน...”

(ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

“...ทบานผมมหนงสอหลากหลาย แตลกไมอานเลย ไมไดเอาอยางจากพอแมไปเลย...” (ออม ชอบอาน ชายสงอายพทลง)

ค ากลาวขางตนสะทอนใหเหนวากรอบความคดเกยวกบการอานมความแตกตางกนไปตามวย สถานภาพและประสบการณของบคคล ผใหญอาจจะมมมมองเกยวกบการอานทกวางขวางครอบคลมทงการศกษาเลาเรยน การท างาน การพฒนาตนเอง การด าเนนชวต แตกลมเยาวชนสวนใหญยงมประสบการณนอย กรอบความคดเกยวกบการอานจงอยทการอานเพอการเรยน

444

เปนส าคญ และโดยเฉพาะเยาวชนทไมชอบอาน กรอบความคดเกยวกบการอานจะยงแคบลงไปเปนเพยงวธการทจะเอาชนะการสอบเทานน

อยางไรกตามมไดหมายความวา เนอหาสาระในการอานหนงสอของคนแตละวยจะแยกจากกนไดโดยเดดขาด เชน กลมวยเดกหรอเยาวชนสวนหนงแมจะเนนการอานเพอการศกษา เปนหลก แตกมการอานเพอความเพลดเพลน อานเพอปรบใชในการด าเนนชวตดวย ในขณะทกลมผสงอายสวนใหญจะอานหนงสอธรรมะ การด าเนนชวต สขภาพ แตกมการอานเพอความเพลดเพลน อานเรองการท ามาหากน อานขาวสารบานเมอง สวนกลมวยแรงงาน มทงการอานเพอความเพลดเพลน การประกอบอาชพ การด าเนนชวต สขภาพ ธรรมะ อานขาวสารบานเมองและอานเพอการศกษาดวยเชนกน

“...กอานบาง ตอนเดกๆ กอานทจาเปนตองใชเรยน กจะเปนหนงสอเรยน ถาเปนหนงสออยางอน กจะเปนพวกการตน หรอไมกสารคด รปภาพ ชอบอานทมนผอนคลาย เพราะวาเดกๆ มนกไมคอยเครยดอะไร แลวกโตมา กอานหนงสอเรยนเยอะ...”

(วรทย ชอบอาน นกศกษาเชยงใหม)

“...ตอนเดกๆ ทบานจะซอหนงสอพมพทกวน จะมการตนของชย ราชวตร แลวกพวกตวยตน พอกจะเอาพวกนนมาใหอาน ตอนแรกกไมอาน พอแนะนาใหอาน พออานไปเรอยๆ กชอบ ทบานกมหนงสอเยอะ อยากอานอะไร กจะไปซอมาเอง พอจะอานหนงสอพมพ หนงสอพระ แมกชอบอานหนงสอธรรมะ...”

(อธคม ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

“...ตอนนแนวทสนใจกจะเปนแนววชาการของงานตวเอง แลวกอกอยางหนงกคอสนใจในเรองจตใจ แลวกสขภาพกาย สองอยางนคะทสนใจ...”

(ฐาภรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...มาจากการอานหนงสอ วนหนงกจะอาน 5-6 เลม เปนนยาย นตยสาร วชาการอานบาง แตไมอานเยอะเพราะมนปวดหว จะอานสลบกนไป...”

(วยทางานกรงเทพมหานคร ชอบอาน)

“...เปนคนชอบศกษาโดยเฉพาะเรองธรรมะ อานหลกธรรมในการดาเนนชวต หนงสออะไรแปลก ๆ ความลลบ ไสยศาสตร ซงเปนความอยากรสวนตว...โดยสวนตวจะชอบหลกธรรมะ แลวกหลกในการดาเนนชวต พวกเกจดงๆ หรอคนทเดนๆ ในสงคมนชอบอาน เปนคนสนใจทางน...”

(รภทภร ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

445

“...ตอนเดกๆ พอแมกสงเสรมใหอานหนงสอ ตอนเชามาใหอานหนงสอแลวกไปโรงเรยน กลบจากโรงเรยนมาทบานกมาอานพวกการตน หนงสอธรรมะ วรรณคด ขาว พอแมกชอบอานหนงสอดวย...”

(ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

ในดานผลทเกดขนจากการอานนน พบวาเปนทยอมรบรวมกนทงในกลมทชอบหรอรกการอานและกลมทไมชอบอาน วาการอานเปนวธการหนงทจะท าใหบคคลไดมาซงขอมล ขาวสาร ความรความเขาใจทจ าเปนในสถานการณตางๆ ซงผอานแตละคนแตละกลมมวตถประสงคของการน าความรไปใชประโยชนตางกน

“...ทบานมธรกจสวนตวไมมเวลาทจะมานงอาน กเปดทวไปทางานไป จะดขาวจากทว นอกเสยจากวามนเกดเหตการณอะไรสาคญๆ แลวขาวมนกมนอยกจะอานหนงสอพมพบาง...”

(กลยารตน ไมชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...แมเปนครแมกจะใชสทธในการยมมาใหเราอานเยอะขนๆ พอเราอานเยอะ ตอนเราจะเลอกสาย ม. 4 กเลอกทจะเรยนภาษาเพราะวา อยากเปนนกแปล...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“…ทชอบอานเพราะเวลาเราเขาไปทางานแลวตองอาน ยงเปน อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน-ผวจย) ตองทบทวน ตองอาน ตองปฏบต…”

(ศรวรรณ ชอบอาน วยทางานชลบร)

“…เรามลกนอง แลวคนทมาเปนลกนองเราสวนมากกเรยนเยอะ เรยนสง เรากเลยตองพยายามศกษา จากลกนองบางจากการอานบาง…”

(กมล ชอบอาน วยทางานชลบร)

“…คดวาความรสวนใหญมาจากการอาน อยางเอนทรานซมนตองอาน อาจจะมฟงบาง แตสวนใหญเปนการอานมากกวา…”

(ประยร ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร) “...เปนครตองอานมากเพอนาความรไปสอนนกเรยนสอนใหหลากหลาย ตอนนเกษยณแลวกมาเปนประธานสภาวฒนธรรมของจงหวด ตองเขยนหนงสอดวย หนงสอตองออกทก 2

เดอนกตองอานเพอนาไปเขยนหนงสอ ตองอานหนงสอทกวน...” (สานตย ชอบอาน ผสงอายพทลง)

446

“...ความจาเปนในสมยนนคอตองแสวงหาความรในหลายๆ ดาน เพราะวาเปนครประจาชนและสอนหลายวชา กแปลวา แรงจงใจในการอานกคออานเพอนามาใชเพอนามาสอน เพอมาใชในการบรหารวชาการ มความจาเปนทจะตองอานเนอหาวชาตางๆคอนขางมาก หลงจากนนมาทาหนาทเปนศกษาธการอาเภอ งานในอาชพกเปนจดเบยงเบนในการอาน เรากมาสนใจอานเรองการบรหารการศกษา ศาสนา วฒนธรรม พอมาเปนกรรมาธการสานกงานพระพทธศาสนา ตอนนกอานธรรมะบาง จตวทยา ปรชญา ศาสนา เกยวกบการเผยแผหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจาบาง ลกลงไปในเรองปรชญา ศาสนา...”

(คนญพงษ ชอบอาน วยทางานพทลง)

อยางไรกตาม การอานเปนเพยงสวนหนงหรอเปนเพยงชองทางหนงเทานน ทจะท าใหคนมความร เนองจากปจจบนมสอและชองทางการสอสารมากมายในการสงผานความรมายงผรบสาร ซงเปนไปตามความกาวหนาของวทยาศาสตรและเทคโนโลย การอานจงอาจจะไมใชกระแสหลกของความรส าหรบบางเรองและบางคน

“...ผมคดวาการอานอยางเดยว บางครงกไมเขาใจ อยางเวลาเรยนเคม อานอยางเดยวเรากจะไมเหนภาพวามนจบเปนโครงสรางอยางไร เราตองดพวกโมเดล ดสารคดตางๆดวย มนจะไดประกอบการอาน ทาใหเรามองเหนภาพ ทาใหเราเขาใจความจรงมากยงขน เพราะวาในปจจบน การอานไมไดเปนชองทางเดยว มนมสอหลายชองทาง ในความคดผมคดวาเราควรจะนาสอหลายชองทางนมาประยกตกบการอาน สมมตวาเราอานเรองนไม เขาใจ บางทจนตนาการเราอาจจะผด เราตองไปดภาพวาทเราจนตนาการมนถกตองหรอเปลาเพอทจะไดใชประกอบวาของจรง มนเปนอยางไร...”

(นนทวฒ ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

“...ตอนนกเรยนอยดวย เราจาเปนตองอานหนงสอเพอทนามาใชกบการเรยน คนควาเพมเตม คดวาการอานมผลอยางมากกบการเรยน นอกจากนเรายงตองศกษาจากสออนๆ นอกเหนอจากหนงสอเรยน...”

(ผจงจตต ชอบอาน วยทางานชมพร)

การทมชองทางในการเรยนรจ านวนมาก กมสวนท าใหความส าคญของการอานหนงสอ

ถกเบยดบงหรอลดระดบลงไป เนองจากผเรยนสามารถเลอกวธการเรยนรไดตามความสนใจ เชน การสบคนขอมลและอานจากอนเทอรเนต การดสารคดจากโทรทศน จากแผนวซด จากการฟงวทย การเขารวมกจกรรมการสนทนาแลกเปลยน เปนตน

“...มสออยางอนทลอตาลอใจ เชน โทรทศน สวนใหญกลบบานไปกจะดโทรทศน บางครงกศกษาทางอนเทอรเนต...”

(อรรถโกวท ไมชอบอาน นกเรยนชมพร)

447

“...คดวาตวเองไดจากการฟง ฟงเสรจแลวสนใจ แลวกไปหาหนงสออานตอ...” (ปภาวด ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...อานจากอนเทอรเนต จะสบคนขอมลทกวน หลงจากเลกงานกลบไป งานบางสวนททาคอตองเปดอนเทอรเนต...”

(ธนวรรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...การอานทาใหไดรบความร แตสาหรบตวเอง ความสาเรจไมไดมาจากการอานเปนตวนา แตมาจากการพดคยและการด ชอบดมนเหมอนกบวาชอบปฏบตมากกวา ถามอะไรชอบทาเลยแตวาการอานเหมอนเปนการเสรมหรอวาเวลาไปทาแลวมนสงสย การอานจะเปนตวไขสงทเราทาตรงนน...”

(เสาวภา ชอบอาน ครชมพร)

“...ความรทไดสวนใหญมาจากการเรยนกบอาจารย สาหรบเนอหาเพมเตมทเราอยากไดหรออาจารยไมไดสอน สวนใหญกจะไดมาจากหนงสอ แลวกอนเทอรเนต...”

(วรท ชอบอาน นกเรยนมธยมกรงเทพมหานคร)

ทางเลอกทเขามาทดแทนการอานหนงสอและไดรบความนยมมากขนอยางรวดเรวคอการอานจากอนเทอรเนต ไมวาจะเปนการอานงานวจย อานหนงสอพมพ อานบทความ อานขาวสงคม อานขาวเหตการณและขอความแสดงความคดเหนในประเดนตางๆ เนองจากสามารถคนหาเนอหาทตองการอานไดอยางรวดเรว กวางขวาง งายกวาการเปดอานจากหนงสอ เนอหาบางอยางหรอภาพประกอบบางอยางไมมอยในหนงสอทตพมพเปนเลม ทงภาพเหตการณในอดตและในปจจบน มความสะดวกในการน าขอความหรอภาพประกอบจากอนเทอรเนตมาใชประโยชน นอกจากนยงไมมขอจ ากดในเรองการพมพ จ านวนหนาและราคาของเอกสาร

“... เนอหาบางอยางในอนเทอรเนตม แตหนงสอไมม บางอยางในอนเทอรเนตไมม แตในหนงสอม กคอใชประกอบกน สวนมากกอานจากอนเทอรเนตวามนเปนอยางไร มคนมาตอบอะไรแบบน...”

(กตตศกด ชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...อานจากอนเทอรเนต เดยวนไมคอยมโอกาสไดซอหนงสอ เวลาดละคร ดแลวไมทนใจ กเปดเนตอานตอเลย...”

(ธนวรรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

448

จากผลการสนทนากลมดงกลาวขางตน สรปไดวาในการเรยนรนนสามารถเรยนรไดจากสอหลายประเภทประกอบกน การอานจงไมใชเครองมอเพยงอยางเดยวของการเรยนร แตในอกแงมมหนง แมจะมสอใหเลอกใชในการเรยนรอยางหลากหลาย กยงมคนไทยอกจ านวนมากทขาดโอกาสไรชองทางในการเขาถงสอเหลานน หนงสอจงยงเปนทางเลอกทมความเปนไปไดสงและคมคาทสดส าหรบคนทวไป

ประโยชนของการอาน

ผเขารวมการสนทนากลมทไมชอบการอานไดแสดงทศนะใหเหนวาในชวตประจ าวนนน การอานไมไดมประโยชนมากมายนก แมจะยอมรบวาการอานท าใหผอานมความรเพมขน แตความเหนของผทไมชอบอานกมกจะแสดงออกมาเพยงแคอานเพอใหสอบผานไดเปนส าคญ โดยไมไดแสดงออกถงความมงหวงเกยวกบคณภาพและประสทธภาพจากการอานอยางจรงจง ดงประโยคทวา

“…รวาการอานหนงสอเยอะจะทาใหสอบไดคะแนนดกวาเพอน แตบางครงกไมทา…” (เจษฎา ไมชอบอาน นกเรยนอานาจเจรญ)

“...ถาไมจาเปนกไมอาน ดแตภาพ อานกอานอยางละนด อยางละหนอย ใหมนรวาคออะไร...อานกอานตอนสอบอยางเดยว เวลาเรยนกนดหนอย เอาพอรเรอง...”

(บวทพย ไมชอบอาน นกเรยนชลบร)

“... เรองการอานไมคอยชอบอาน อานเวลาเรยน เวลาสอบ เพราะถาไมอานมนกผานไมได... ผมวาผมอานกลางๆ ไมเยอะ อานเทาทจาเปน นสยคงไมใชถงขนทวาเราอยากรอะไรเราตองมาอาน...”

(ธนวชญ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“... เวลาสอบกอาน อานเมอจาเปน เหตผลทไมชอบอานเปนเพราะตวเอง พอแมสอนอยากใหเราอานหนงสอ อยากใหเราเรยนสง แตเรากยงไมคอย...”

(สชาวด ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

ขณะทเยาวชนซงระบตนเองวาชอบการอาน มกจะเปนผทเหนคณคา เขาใจและเหนประโยชนของการอาน โดยมเปาหมายเพอการเรยนรทกวางขวางกวา มไดเนนการอานเมอใกลสอบเทานน

449

“...ผมคดวามผลนะครบ ตอนนผมกาลงศกษาอย ถาเราอานหนงสอเกยวกบแบบเรยน ทาใหเราไดเกรดดขน ถอวามผล ถาเอามาใชในชวตประจาวนไดไหม มนเหมอนกบหนงสอบางเรองมนแทรกแนวคดอะไรพวกนไว กคอวาเราอานแลวเรากจบไดตรงนมนเปนอยางนเราควรจะทาอยางน...”

(วรพล ชอบอาน นกเรยนชมพร)

“หนงสอเปนสงทสาคญกบเรามาก เพราะเราเปนวยทอานหนงสอ สมยทอยโรงเรยนไมคอยไดอาน แตพอเรยนมหาวทยาลยฟงบรรยายไมพอ ตองไปอานหนงสอเพม”

(นกศกษาสงขลา ชอบอาน)

ค ากลาวขางตนสะทอนวา การอานตามความเขาใจของเยาวชนทชอบอานมความหมายครอบคลมการเรยนรทกวางและค านงถงประโยชนทมากกวาการสอบ เชน อานเพมเตมจากทครอาจารยสอนในชนเรยนเพอใหเกดความเขาใจมากขน เพอน าแนวคดมาใชในชวตประจ าวน เปนตน การอานในลกษณะนจงเปนการอานท เหนคณคา มจดมงหมายและใชประโยชนไดมากกวา บางกรณอาจเปนการอานเพอตดตามขาวสารใหรเทาทนกบสภาพพลวตของสงคมทเปลยนแปลงไป และสามารถพดคยกบผอนไดโดยไมรสกวาออนดอยลาหลง

“...ทอยากอาน เพราะอยากรทนเพอน ทาเพอตวเอง...” (อนชต ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

“...ถาไมอานกจะพดกบเพอนไมรเรอง…” (วรพล ชอบอาน นกเรยนชมพร)

“...พวกหนงสออานเลน ถาเราไมอานกจะเขากลมเพอนไมได แมเราจะไมไดชอบมาก เชน พวกเรองกอซซป (ซบซบนนทา-ผวจย) เรองแฟชน แตกตองอานบางเดยวตามไมทน...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

ผทชอบอานหนงสอบางคน ไมไดอานเพยงเพอใหไดความรในการเรยนและสอบไดคะแนนดหรอรเทาทนผอนเทานน หากแตยงมวตถประสงคเพอการแขงขนกบผอนดวย โดยเฉพาะในกลมเยาวชนและวยท างานบางสวน ซงตองแสวงหาโอกาสและความกาวหนา

“...ตอนสอบถาอานเยอะ กจะทาขอสอบได ตองการแบบวาถาเพอนเกงกวาเรา เขาเรยนดกวา เราอยากจะเอาชนะกตองอานหนง สอ พออานไปมากๆ มนคลายกบเปนชวตประจาวน ตองอานไปเรอยๆ อานจนตดไปแลว ดวยความทอยากเอาชนะ...”

(วรพล ชอบอาน นกเรยน ม.ปลายชมพร)

450

“...ผมวาการอานเปนชองทางทดทสด สวนใหญทผมอาน เพราะตอนนเรยนอย ม.3 มเรองสอบเขาเรยน กจะอานหนงสอเรยนมากขน การอานจะไดครบถวน เวลาการเรยนคณครจะสอนตามทเขาเขาใจ ตามทเขารแตถาเราอยากรอะไรเพมเตมกจะอานตรงนน เรากอาจจะไดความรมากกวาคนอน สามารถทจะสกบคนอนได ในดานการเรยน...”

(พชร ชอบอาน นกเรยนสงขลา)

“... บางทเรากอยากรใหมากกวาคนอน เรากตองยงอานเขาไปอก...” (มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...บานผมอยไกลจากโรงเรยน ตองเดนมาเรยน ผมคนบานนอกมาอยโรงเรยนในเมอง กพยายามตองดนรน ทบานผมไมมตารา ผมตองไปอานทโรงเรยนหรอตองไปขวนขวายหามา อยากรเรองอะไรตองไปถามคนทเขาร เวลาเรามาเรยนเรากตองแขงขนใหทนกบคนอน...”

(สมนก ชอบอาน ผสงอายสงขลา)

ส าหรบวยท างานทวๆไป และวยสงอาย ความรทตองการจากการอานไมใชความรเพอการเรยนหรอแขงขนกบผอน แตเปนความรส าหรบใชในการแกไขและพฒนางานทรบผดชอบ เพอใหผลงานออกมาในทางทดขน มผลผลตมากขน มประสทธผลสงขน หรอเปนท พงพอใจของผเกยวของมากขน

“...อกสวนหนงคออานหนงสอเพอแกปญหา แลวเวลาทางานมนมเรองใหตองแก การอานหนงสอชวยใหตอบคาถามลกนองได ปกครองเขาได สามารถรบผดชอบได...”

(สมนก ชอบอาน ผสงอายสงขลา)

นอกจากแกปญหาในงานแลว การอานหนงสอยงสามารถมาใชในการแกปญหาชวตประจ าวนและการด าเนนชวตใหมความสขไดดวย

“...สงททาใหรกการอาน เพราะอานแลวแกปญหาชวตได เคยเสยใจเรองแฟน เพราะเปนหวงเคามาก หลงทาง ชวตครอบครวมพนองเยอะ ปญหาเยอะ หนงสอชวยได...”

(ปทมา ชอบอาน ครเพชรบร)

“...เราเหนคณคาของเขาวาชวยใหเราหายเหงา เพราะวาสวนมากเราอยคนเดยว เรากอานไปเรอยๆ อานวนละนด ตามปกตไมใชคนอานเกง อานนดๆ แลวหนงสอทชอบจะตองพกได ใสกระเปา นงรอรถไฟกหยบมาอานฝกไปเรอยๆ…”

(ปภาวด ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

451

“...หนงสอเปนทางออกเมอเราพงใครไมได แตเราพงหนงสอได บางทถามเขาอาจไมบอกเพราะเขาไมอยากใหเราเหนอกวา แตวาอานหนงสอมนจะชวยได ทาใหเราไปถงฝงโดยทมนไมปดบงเราถาเราอานเมอไหรเราจะไดเมอนน...”

(เสาวภา ชอบอาน ครชมพร)

“...มนมความรหลายๆแง หลายๆ มมทมนเขยนอยในหนงสอ เราจะไปถามเขา เขากคงจะไมบอก พอเขาเขยนออกมา กโชคดของเราทเขาเขยนออกมาใหเรารความในใจของเขา ความรของเขาทเขาเขยนออกมา...”

(ไสว ชอบอาน ขาราชการบานาญอดรธาน)

ผสนทนากลมจ านวนมากไดประโยชนจากการอานในเรองการดแลสขภาพ การสรางสมดลใหกบชวต

“...เหนจากคณยายมากกวา คณยายเปนคนรกสขภาพ จะอานพวกชวจต เรากเลยชอบเรองสขภาพไปดวย...” (พรทวา ชอบอาน นกศกษาพษณโลก)

บางครงการอานกเปนไปเพอการผอนคลาย เพอความบนเทงใจ เชน การอานการตน อานวรรณกรรม รวมทงการอานเพอสรางจนตนาการทางความคด เชน การอานนยาย เปนตน

“...หนงสอใหความร ใหความเพลดเพลนสนกสนาน หนงสอทมคาถามจะไดคดวเคราะหตอบคาถามไดชดเจน หนงสอใหเรองการดาเนนชวต กลาแสดงออก...”

(ภรรฐ ชอบอาน นกเรยนประถมพทลง)

“...อานหนงสอเรยนบาง แตชอบอานหนงสอทมนอานสนก แลวกมความรปนกนดวยกบความสนก มนจะไดไมเครยด...”

(อมรรตน ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

“...ผมเคยอานหนงสอของจตร วฒนะ เขาเดนทางผานทะเลดา เขาบอกวาถาทะเลเปนสดานแสดงวามนลกมาก เวลาผมไปทะเลผมชอบมองวาตรงนมนลกแคไหน นคอสงทเราได มนเปนอยางนน...”

(โชต ชอบอาน ผสงอายชมพร)

“...สวนใหญอาน เปนแนวปรชญา ศาสนา วทยาศาสตรกอาน ชวะ แลวกพวกงานวรรณกรรม สมยกอน เชคสเปยรกอานบาง แตถาหลกๆ กจะเปนปรชญา ศาสนา เพราะวามนตองใชความคด เลอกอานหนงสอทตองใชความคด อยางพวกนวนยายกอานบาง แตสวนมากจะเปนพวกนวนยายภาษาองกฤษ…”

(กตตศกด ชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

452

ตวเองเปนคนทชอบจนตนาการ ชอบอารมณรวม พอเรมตนทโรงเรยนอาจารยใหอานหนงสอนอกเวลา อานนกกบพม อานระเดนลนได อานปลากง รสกวามนซมซบ แลวเปนคนทมสนทรยกบการอาน คอไมไดเปนคนอานเรว แตอานวรรคไหนประโยคไหนชอบ กจะอานไปซาทบทวนอก แลวเพอนๆกจะงงมาก เพราะวาเวลาทเราอย ม.4 อาจารยเคาใหเขยน เรากเขยนหนงสอไป เพอนๆ เคากสงสยวาทาไมเขยนไดดทงๆ ท เราไมไดอานมาก...”

(ฐาภรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...จดเรมตนททาใหเราสนใจนอกจากตวเราเอง มนเปนเนอหาท inspiration (เปนแรงบนดาลใจ- ผวจย) เราดวย คอครงแรกทอานน ไปอานหนงสอของนายแพทยวทยา นาควชระ นวลศร เปาวโลหต และทชอบมากคอ วทยากร เชยงกล คอพอเราชอบนกเขยนเหลาน เรากจะตามไปอานงานของเขา มนก inspire (กระตน,ดลใจ- ผวจย) เราใหไปอานขยายไปเรอยๆ...”

(ฐาภรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

จากการสนทนากลม พบวามบคคลจ านวนมากทรสกไดวามความสขจากการอานหนงสอและท าใหเปนผทรกการอานมากขน อานหนงสอไดบอยขนและนานขน ซงความสขจากการอานหนงสอของแตละชวงวยมความแตกตางกน ความสขของการอานของเดกๆ อาจเกดจากการอานหนงสอการตนทมรปภาพสวยงาม เนอเรองสนกสนาน นาตนเตน ในลกษณะของการอานเพอความเพลดเพลน หรอคลายเครยดจากการเรยน วยแรงงานอาจเปนการอานคลายเครยดจากการท างานทยงยากโดยการอานการตน หนงสอบนเทง หรอการอานวรรณกรรม นวนยายตางๆ ซงใชอารมณและจนตนาการประกอบการอาน ซงท าใหเพลดเพลนและมความสขในชวตไดเชนกน

“...โดยสรปกคอวาในเบองตนนเราอานหนงสอตามความจาเปน เพราะเหตผลของการพฒนาชวต แตตอนหลงนเราอานเพอความสข เปนสวนหนงของชวต...”

(คนญพงษ ชอบอาน วยทางานพทลง)

“...ผมคดวาในสวนตว ผมเปนนกอานทอานแลวมความสข ตอนไหนไมไดอานเหมอนวาไมไดกนขาว มนตองอาน อานมากอานนอยขนกบเวลาวาง แตบางทเพลนกบหนงสอ บางทไดอานเพยงประโยคเดยวแตวามนอมเอมใจแทบทงวนเลย...”

(คนญพงษ ชอบอาน วยทางานพทลง)

“...ตอนเลกๆ อานเพราะครอบครวปลกฝง พอตอนโตอานเพราะความอยากร ในชวตจรง บางอยางตองอานเพราะจาเปนตองร ถาเราอยากร พอรแลวกมความสข...”

(ตรรกษ ชอบอาน วยทางานสงขลา)

453

การอานหนงสอส าหรบคนบางกลมกเปนไปเพอสรางความสวางทางจตใจ อานเพอเปนความสขจากการเจรญธรรม เชน การอานหนงสอธรรมะเพอใหเขาถงแกนแทความเปนธรรมชาตของชวต อานเพอบรรลธรรม เพอคนหาหนทางแหงความสงบสขส าหรบตน ซงหลายๆ คนชอบทจะอานหนงสอธรรมะ หนงสอแจกในงานเกษยณราชการ หนงสอแจกในงานศพ หรอหนงสอในแนวทใหขอคดใหแนวทางในการด าเนนชวต อนน าไปสความสงบรมเยน ลดละกเลสเครองเศราหมองตางๆ เปนตน โดยเฉพาะผใหญวยสงอาย

“...ตอนทชวตทอแท สบสน ลงเล ไดธรรมะจากทานพทธทาสภกขนชวย เรมอานหนงสอทานพทธทาสกอน แลวกนไงเจอขมทรพยแลว เจอทางทจะทาใหเรากลบมาในโลก เหมอนกบเปนภมคมกนทางจต ทาใหอยบนโลกนไดอยางไมทกขรอนนก เหมอนกบชาวโลกทวไป...”

(กตตศกด ชอบอาน นกศกษากรงเทพ)

“...ไมนาเชอวาหนงสอบางเลมเปลยนชวตเราได มอยครงหนงผมทอแทในชวต มอปสรรคหลายอยางหนามนมดไปหมด คดทอแทไมอยากอยแลวโลกน คดขนาดนนเลย ไมอยากอยตอแลว ฆาตวตายดไหม ไปเจอหนงสอบางเลม ดงเรากลบมา ดงเราขนมา ชวยชวตกลบมาในแนวทางทถกตอง นเปนจดหนงทชวยเสรมใหอานหนงสอมากขน...”

(กตตศกด ชอบอาน นกศกษากรงเทพ)

“...เปนคนชอบอานเอกสารทเปนธรรมะ ใครแจกมาผมชอบ อานแลวมนสงบ ไมวนวาย ไมฟงซาน เรากไดความเยอกเยนและความสงบ ทชอบอานเพราะอานแลวเกดความเยน ความสงบ เกดความสขกเลยตดหนงสอแบบน เอาไวสอนลกสอนหลาน...”

(ยอง ชอบอาน ผสงอายพทลง)

จะเหนไดวาประโยชนทไดจากการอานมหลายดาน และบคคลผรกการอานสามารถจะบรรลประโยชนจากการอานไดหลายๆ ดานพรอมกน ทงนขนอยกบจดมงหมายและสถานการณของการอาน ดงไดกลาวมาแลว

“...ระหวางทผมมาทางานอยใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต กศกษาคนควา ประวตศาสตรความเปนมา เพอนาความรไปแกปญหาใชในการทาหนาทไมใหบกพรอง ใหมความกาวหนา

พอปลดเกษยณกมาทางานสงคม กตองหาประสบการณ มาทางานในสงทผมไมมความรในดานนนเลยกตองหาความร เดยวนเปนประธานสภาสงคมสงเคราะหไทยประจาจงหวด ตองศกษาหาความรเพอทางานในหนาทของเรา อานธรรมะในเวลาวาง หนงสอแจกงานศพกเอามาอาน กมคณคาใชกบตวเองและสอนผอน...”

(เจอ ชอบอาน ผสงอายพทลง)

454

“...หนงสอใหความร ใหความเพลดเพลนสนกสนาน แบบหนงสอทมคาถามจะไดคดวเคราะหตอบคาถามไดชดเจน หนงสอใหเรองการดาเนนชวต กลาแสดงออก...”

(ภรรฐ ชอบอาน นกเรยนประถมพทลง)

“...ประโยชนจากการอานสรปได 3 ประเดน คอ 1) การอานทาใหเกดการพฒนาความร 2) การอานทาใหเกดการพฒนาการทางาน 3) การอานทาใหเกดความสขในชวต...”

(คนญพงษ ชอบอาน วยทางานพทลง)

จากค ากลาวขางตนสะทอนใหเหนถงการอานหนงสอมประโยชนหลายสถาน และแตละบคคลสามารถไดรบประโยชนหลายๆ ประการจากการอาน ไดแก ประโยชนในเรองการเพมพนความร ไดรบความเพลดเพลน ไดรเทาทนการเปลยนแปลงและรเทาทนผอน ชวยใหเกดการพฒนางาน พฒนาอาชพ พฒนาคณภาพชวตทด มปตและเกดความสขจากการอาน ซงสามารถแสดงไดดงแผนภาพท 7.1

อานหนงสอ /อานจากอนเตอรเนต

ความร ความเขาใจ ค านวณได น าไปใชได

ประโยชนจากการอาน

ศกษาเรยนร อาชพ/การงาน เพลดเพลน การด าเนนชวต แกปญหา ล

การเรยนรผานชองทางอนๆ

แผนภาพท 7.1 ประโยชนทไดรบจากการอาน

อยางไรกตามแมวาการอานมคณปการมากลน แตกใชวาพฤตกรรมการอานของบคคลจะไมเปลยนแปลง บางคนอาจจะอานมากขน นนคอมความรกในการอานและมพฤตกรรมในการอานมากขน ขณะทบางคนอาจจะมความตงใจสง ยงคงชนชอบการอานหนงสอ มความตงใจ และ

455

ปรารถนาทจะอานหนงสอ แตพฤตกรรมการอานลดลงตามสภาพการเปลยนแปลงทเกดขนของ แตละบคคล

“...ชอบอาน แตเดยวนไมคอยไดอาน เพราะวาสายตาไมด ...” (อมพร ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...ตองประกอบอาชพ ดนรน ไมคอยมเวลา โดยเฉพาะประกอบอาชพคาขาย แตถามเวลา ไมมธระกอานบาง...”

(วชต ชอบอาน ผสงอายอานาจเจรญ)

“...อยากอาน แตเวลาเขาบานแลวมงานทาเยอะ ไมมเวลามาอานหนงสอ...” (วยทางาน ชอบอาน เชยงใหม)

ปจจยทเออตอการสรางนสยการอาน

จากการสนทนากลม พบวา ปจจยหรอเงอนไขทหลอหลอมสการสรางนสยการอานของบคคล จนมนใจทจะระบตนเองวา “เปนคนชอบอาน” นน สามารถแบงออกไดเปน 3 กลม ไดแก ปจจยดานโครงสรางทางสงคม ปจจยภายในของบคคล และปจจยภายนอกอนๆ โดยทบางคนอาจจะไดรบอทธพลของปจจยหลกเพยงดานเดยว ขณะทบางคนอาจไดรบอทธพลจากหลายดานประกอบกน ดงน

1. ปจจยดานโครงสรางทางสงคม

ปจจยดานโครงสรางทางสงคมทส าคญในการหลอหลอมนสยการอานของกลมผรวมสนทนากลมคอครอบครว โรงเรยน วด ตลอดจนหนวยงานและองคกรอนๆ เชน ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เปนตน ซงมผลผานการปฏบตเปนแบบอยางของบคคลทมนยส าคญ การสนบสนนสงเสรม รวมทงการบงคบและลงโทษ โดยเยาวชนสวนหนงไดซมซบเอาพฤตกรรมของผปกครองมาสรางนสยการอานของตนเอง ส าหรบการบงคบและลงโทษนนเยาวชนสวนหนงยอมรบไดและปฏบตตามดวยด แตกมเยาวชนจ านวนมากทเกดการหลบหลกหรอตอตานการบงคบของผปกครอง ซงสรปไดดงแผนภาพท 7.2 สวนโครงสรางทางสงคมอนๆ อาจมสวนรวมสรางนสยการอานของคนไทยอยบาง แตไมปรากฏขอมลทเดนชด

456

ครอบครว บงคบเคยวเขญ

สนบสนนสงเสรม

ปฏบตเปนแบบอยาง

ยอมรบ ซมซบ อานหนงสอ /อานจากอนเตอรเนตโรงเรยน/สถานศกษา

หลบหลก ไมชอบอาน

จดกจกรรม รณรงคแจกจายเอกสาร

หนวยงาน/

องคกรอนๆ

วด

แผนภาพท 7.2 โครงสรางทางสงคมทเออตอการสรางนสยการอาน

1.1 การหลอหลอมของครอบครว

ครอบครวเปนสถาบนทางสงคมทมบทบาทส าคญอยางยงในการหลอหลอมนสยรกการอานใหกบเยาวชน และนบวนจะมบทบาทมากยงขน โดยใชกระบวนการขดเกลาทางสงคมทท าใหเยาวชนมแบบอยาง มผคอยเอาใจใสดแลและสนบสนนสงเสรม ทงยงมสอการเรยนรประเภทตางๆ มาสนบสนนใหเยาวชนเรยนรไดเรวกวาแตกอนมาก ดงไดกลาวไวในตอนตนแลววาเมอกลาวถงการอาน ผรวมสนทนากลมจ านวนมากจะนกถงการอานในการศกษาเลาเรยน เชอมโยงการอานกบการเลาเรยน และเมอกลาวถงการเลาเรยนกขาดมไดทจะค านงถงการอานไปดวย แมวาการอานจะไมใชเครองมอเดยวทเยาวชนใชในการศกษาเลาเรยนกตาม

ในทศนะของผเขารวมการสนทนากลมทเปนผปกครองหรอเปนผสงวยมความเชอวานสยรกการอานเปนสงทปลกฝงและพฒนาได และหนวยแรกทควรท าหนาทนกคอครอบครว

“...เชอวาการอานปลกฝงได เพราะวาลกๆ 3 คน ไดรบการปลกฝงจากแมใหรกการอาน พอแมตองอานหนงสอใหลกฟง ชชวนใหลกคด ชชวนใหเลาภาพจากหนงสอ พาไปรานหนงสอ ใหเลอกซอหนงสอเอง แตเราจากดวงเงนในการซอหนงสอ ตองใหลกรวาหนงสอไมใชสงทไดมางายๆ แตไดมาจากหยาดเหงอแรงงานของพอแม...”

(วยทางานสงขลา ชอบอาน)

“..มผลมาก ครอบครวตองจดหาหนงสอสนบสนน ถาครอบครวไมสนบสนนทกอยางกจบ...” (ศรไพร ชอบอาน ทหารอานาจเจรญ)

457

“...ทเกยวกบการปลกฝงผมกคดวาสาคญ ตอนนผมมลก 10 ขวบกสงเกตวาเอาหนงสอนทานไปอานใหฟง บางวนไมมเวลาเขากจะถอหนงสอมาใหอาน...”

(วยทางานพะเยา ชอบอาน)

พอแมทปฏบตเปนแบบอยาง คออานหนงสอใหลกเหนอยเปนประจ า โดยเฉพาะพอหรอแมทมอาชพเปนคร นกวชาการ ขาราชการ แพทยพยาบาล อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน ผน าในชมชน ล ซงโดยอาชพและหนาทจะเกยวของกบการแสวงหาความร และการใชความร ในรปแบบตางๆ การอานหนงสอของพอแมไมวาจะดวยวตถประสงคใด ก เปนสภาพแวดลอมในครอบครวทเดกมองเหน รบร เปนแรงจงใจภายนอกทผลกดนใหเดกอยากอานหนงสออยากรได

ผทระบตนเองวาเปนผรกการอานสวนหนงยอมรบวาตนเองไดแบบอยางและแนวทางในการอานมาจากพอแม ผปกครอง ซงกรวมทง ปยาตายาย ญาตผใหญ และพนอง ท าใหมโอกาสไดเลยนแบบ ไดอานตาม หรออานเปนเพอนกน จนเกดความรสกทดตอการอานหนงสอ

“...ทชอบอานหนงสอนเรมจากคณตา คณตาเปนคนทรกการอานหนงสอ แกชอบสะสมหนงสอ กอนนอนจะตองอานหนงสอ ถาไมอานจะเหมอนขาดอะไรไปอยาง...เวลาไปเทยวไมรจะซออะไรกซอหนงสอใหตาแลวกน เปนของฝากแลวเวลาเราซอเราเหนหนาปกเรากตองอานกอนวาเนอหาขางในเปนยงไงกอนทจะซอ เรากทาอยางนมาเรอยๆ จนกลายเปนวาเราซมซบ พอเราไปไหนเราซอใหตาหนงเลม เรากอยากจะซออานเองหนงเลม อนทซอใหตาเปนเรองวชาการเกยวกบการเกษตร ศาสนา แตทเราซออานจะเปนเรองทวไป...”

(นพรตน ชอบอาน ขาราชการครชมพร)

“...ทบานจะมหนงสออยแลว แมจะเปนคนซอหนงสอมา แมซอหนงสอหลากหลาย พอเหนแมอาน และเหนมหนงสอ ทาใหอยากจะลองไปอานด...”

(พชร ชอบอาน นกเรยนสงขลา)

“...ทชอบอานเปนผลมาจากหลายอยาง ทงจากพอ แม พ นอง โรงเรยน และจากการดในทว แตทสาคญทสดคอจากพอแม เหนเขาอานกอานตาม และเหนวาอานแลวมประโยชน...”

(อมรรตน ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

“...ปาเปนอาจารยสอนภาษาไทย ปาจะชอบอานพวกวรรณกรรม หนงสอเรยนพวกเรองสามกก เรากอยากจะลองอานดวามนเปนอยางไร เรากลองอานด...”

(วรพล ชอบอาน นกเรยนม.ปลายชมพร)

458

“...ตอนเดกอยกบปา ไดยนปากบลงคยเรองการเมองเรากอยากรเรอง ปาคยเรากอยากคยดวย แตวาเราไมรเรองกจะหาหนงสอแบบนมาอาน...”

(วรพล ชอบอาน นกเรยนม.ปลายชมพร)

“...พอเปนแบบอยาง พอสอนวาเวลาอานหนงสอจะตองจาใหไดดวย จาไดวาชอบอาน มาตงแตตอนอยชนประถม จะเอาหนงสอมาอานแขงกบเพอน แขงกนสะกดคา...”

(บญถม ชอบอาน ครอดรธาน)

“...คดวาทพอแมอาน มสวนทาใหอานตาม เหนแมอานกจะเขาไปดบาง...” (อธคม ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

“...สมยทเปนเดกพชายจะสงไววาวนนอานตรงน เขาจะคอยตดตาม ถาไมไดอานเขากจะเขกหว คดวาสวนใหญไดจากพชาย พชายบงคบ และพอแมปลกฝงใหอานหนงสอ...”

(มาล ชอบอาน ครอดรธาน)

“...พอรบราชการ เปนนกอานหนงสอตวยงประจาหมบาน เวลาอานหนงสอจะอานดง ออกเสยงชดเจน แกเรยนหนงสอเกงดวย แก pass ชน (เลอนขามชน-ผวจย) ป.2 ผมกเลยศกษาวาจะอานหนงสออยางไร พอกแนะนามาเรอยๆ อานเวลาไหนบาง อานอยางไร...”

(โชคปญญา ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...พอเสยตงแตเดกๆ อยกบคณแม บานเรามสองพนอง ....ทชอบอานหนงสอเปนเพราะคณแม แมชอบอานหนงสอ ...”

(ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

“...เรองการอานมพอเปนตวอยาง เหนพออานหนงสอลานนา แลวทานกเลาใหฟงอยางนนอยางน พนองกชอบอานหนงสอ เรยนหนงสอหมดทงบาน...”

(ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

“...พอชอบอานหนงสอ อานแลวกบนทก เหนพออานกอานตาม หนงสอทพอวางไวกเอามาอาน อานพวกนยาย ทบานรบหนงสอพมพรายวน พวกหนงสอรายสปดาห รายปกษกเชาอาน เพราะมนแพง ตอนเดกๆ กอาน พล นกร กมหงวน ของ ป. อนทรปาลต เปนประจา...”

(พยาบาล ชอบอาน ผสงอายพะเยา)

นอกจากพอแมผปกครองจะอานหนงสอจนสามารถเปนตวแบบใหกบบตรหลานแลว ยงมบทบาทส าคญในการสอน อบรมบมเพาะใหเยาวชนรกการอานดวย

459

“...พอแมชอบอานหนงสอ พอแมใหอานหนงสอตงแตยงนอย (ยงเปนเดก-ผวจย) กเลยชอบอาน พนองกชอบอาน ทโรงเรยนครกบอกใหอานดวย ทงโรงเรยน พอแม พนอง มผลตอการอานพอๆ กน...”

(นกเรยนพะเยา ชอบอาน)

“. พอแมผมชอบอานหนงสอ ชอบอานนทานใหฟง พอแมสอนใหขยนอานหนงสอ พอแมเปนคนหาหนงสอมาใหอาน จะซอมาให ผมคดวาการทพอแมปลกฝง ทาใหชอบอาน..”

(ชชตลา ชอบอาน นกเรยนสงขลา)

“...ตอนเดกๆ พอแมกสงเสรมใหอานหนงสอ ตอนเชามาใหอานหนงสอแลวกไปโรงเรยน กลบจากโรงเรยนกลบมาบานกมาอานพวกการตน หนงสอธรรมะ วรรณคด ขาว พอแมกชอบอานหนงสอดวย...”

(ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

พอแมหลายคนใชวธการบงคบหรอลงโทษเพอใหบตรหลานสนใจการอาน ในลกษณะของการใชอ านาจของผทเหนอกวา

“...ผมจะพยายามปลกฝงคนในครอบครว ลกชาย แฟนผม จะใหอานใหหมด ผมจะปลกฝงใหลกชายอาน บางทตงโปรแกรมไวเลยวนนอานตรงนถงตรงน บางทมนฟบคาหนงสอเลย ผมกปลกใหขนมาอาน ...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

วธการบงคบของพอแม แมจะเตมเปยมไปดวยความปรารถนาด แตถาเปนไปโดยขาดความเขาใจเกยวกบพฒนาการของเดก ขาดความรในการใชหลกจตวทยา กอาจมบตรหลานเพยงจ านวนนอยทจะยอมรบไดเพราะมจตใจใฝรเปนทนเดมอยกอนแลว จงเขากนไดกบธรรมชาตของตน หรอบางรายอาจยอมรบเพราะกลวถกลงโทษ แตเมอปฏบตแลวไดรบประโยชน กไดเหนคณคาของการอาน และปฏบตตามเรอยมาจนตดเปนนสยรกการอาน

“...พอแมสอนมาใหอานหนงสอถาไมอานกจะบงคบใหอาน เลยทาใหชอบอาน ถาไมอานกจะสอบไมได...” (นกเรยนพะเยา ชอบอาน)

“...ครอบครวมผล ยายเปนคนบงคบใหอานหนงสอ กอนนอนตองอาน ตนขนมากตองอาน ทาตามทยายบอกจนตดเปนนสย...”

(หทยรตน ชอบอาน นกเรยนม.ปลายอานาจเจรญ)

460

ในขณะทเดกๆ และเยาวชนจ านวนมากไมชอบใหพอแมผปกครองบงคบ แมวาบางครงจะตกอยในภาวะยอมจ านน ตองยอมปฏบตตามความประสงคของพอแมผปกครอง แตนนกไมใชวถทางธรรมชาตทเดกๆ และเยาวชนจะยอมรบอยางจรงใจ นอกจากนการบงคบยงอาจน าไปสการตอตานการอานไดอกดวย

“...หนงสออะไรกแลวแตถาเราชอบแลวจะทาใหเรารก แตถาบงคบจะไมอานเลย มความรสกวาไมอยากอาน ไมอยากจบ อยาบงคบ...”

(ปภาวด ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...กรณของผมพอแมทาใหรกการอานลดลงมากกวา การบงคบมากเกนทาใหเรากดดน...” (อตวชญ ชอบอาน นกเรยน ม.ปลายชมพร)

“.. ทบานไมคอยปลกฝงใหอานหนงสออยางอน พอจะใหอานแตหนงสอเรยน ตอนแรกกทาตาม เพราะพอบงคบ พอตอนหลงๆมา รสกวาสงทเขาบงคบมนนาเบอ บางทพอเราถกบงคบมากๆ ในสงทเราไมชอบเรากแอนต(ตอตาน-ผวจย) พอพอใหอานกนงดแตไมไดอาน..”

(นนทวฒ ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

“...พอผานชวงนนไปเปนการจาใจตองอาน อานเพราะกลวถกต กลวถกดา พอตอนหลงนานๆไป กลวถกเรยกกจะหาอานไวกอน เปนการอานเพอเอาตวรอด ไมทาไมได ...ตอนเราไปอยกรงเทพนเราไดอสระ ผใหญไมม เราปลนเลยเพราะเราถกบบมามาก แตบงเอญเพอนทเทยวดวย มนเปนเพอนด มนอาจเปนบญทเราอยในกลมเพอนทไมเหลวไหลเกเร เปนเพอนกลมทเรยนเกงแลวเหมอนชวยกน ชวยพากนไป...”

(เสาวภา ชอบอาน ครชมพร)

สงเหลานสะทอนใหเหนวา การบงคบใหอานหนงสอบางสถานการณกอาจท าใหหนงสอกลายเปนสงทนารงเกยจ กลายเปนศตรของเดก และท าใหเดกๆ พยายามหลบหลก กเปนได

กระบวนการบมเพาะทเดกและเยาวชนตองการจากพอแมผปกครองกคอการใหค าแนะน า อยางมความเขาใจ ไมใชการบงคบ และการทพอแมผปกครองไมอานหรอไมคอยไดอานหนงสอ จะดวยสาเหตใดกตาม แมวาจะไดพยายามบอกพยายามสอนบตรหลานใหอานหนงสอ กจะไมมพลงในการโนมนาวผลกดนมากนก โดยเฉพาะกบบตรหลานทมอปนสยไมชอบการอานหนงสออยแลว เนองจากสงทพอแมสอนไมใชสงทพอแมปฏบต การบอกสอนของพอแมจงไมสามารถสรางแรงจงใจใหเดกๆ เกดความรสกอยากอานได

461

“...เหนพอแมอานหนงสอบาง แตสวนใหญไมคอยเหน พอแมกบอกใหผมอาน แตไมไดทาตาม โตขนมาไมอานหนงสอเพราะขเกยจ...”

(อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยนเพชรบร)

“...ทไมชอบอาน เปนมาแตเดกๆ ทบานกไมคอยมมใครอานหนงสอ มแตเขาจะดทว...” (กลยารตน ไมชอบอาน ประกอบธรกจสวนตวกรงเทพมหานคร)

นอกจากน สภาพภายในครอบครวกถอไดวาเปนอกปจจยหนงทส าคญในการสรางบรรยากาศ หรอกระตนสงเสรมใหเยาวชนอานหรอไมอานหนงสอ

“...ทอานหนงสอตองไมมเสยงรบกวน สะดวกสบาย เยนสบาย...” (นกเรยนอานาจเจรญ ไมชอบอาน)

“...ทบานไมมทใหอานหนงสอ มนหนวกห เสยงดงเพราะลางรถกเปนเหตผลหนงททาใหไมคอยไดอาน...”

(ชลตา ไมชอบอาน นกเรยน ม.ตนเพชรบร)

“...ประสบการณในการอานคอเราอยในครอบครวทเปนขาราชการ ครอบครวกเปนสงสาคญทจะผลกดนเราใหอานหนงสอ.... ครอบครวมสวนมากทจะชวยผลกดนเรา ภาวะแวดลอมถาเราอยากอานหนงสอ แตไมมหนงสอในบานมนกไมมแรงเสรมทจะไปหาแหลงเหลานน แตถาบานเรามหนงสอกจะชวยตรงนนได ทบานมหนงสอ พนองกอานหนงสอในดานทเขาชอบ หนงสอทบานจะซอเปนประจา พอกจะอานหนงสอพมพทกวน แมกจะอานคสรางคสม...”

(ดวงธดา ชอบอาน ครอดรธาน)

“...สภาพแวดลอมทางบานนาจะมผล ทบานมสถานทพรอมทจะใหอานหนงสอ ปกตอยบานปาเปนปมนามน ทาใหไมคอยสะดวกในการอาน เวลามใหอาน แตวาไมไดอาน...”

(จรสศร ไมชอบอาน นกเรยน ม.ตนเพชรบร)

จากการสนทนากลม สรปไดวาครอบครวเปนหนวยแรกทควรท าหนาทในการพฒนาการอานของบตรหลาน ผทชอบอานจ านวนมากไดแบบอยางในการอานมาจากผปกครอง ไดรบการสนบสนนจากครอบครว และสวนหนงถกบงคบใหอานแตกอยในวสยทจะรบได ขณะทอกจ านวนมากไมยอมปฏบตตามการบงคบของพอแมและผปกครอง และในบางครอบครวนนแมวาพอแมผปกครองสนบสนน พยายามพร าสอน ตกเตอน และเอาใจใสตอการอานของบตรหลานเปนอยางมาก แตกไมสามารถผลกดนใหบตรหลานรกการอานได ซงอาจจะเนองมาจากสาเหตหลาย

462

ประการ เชน การอานหนงสอไมใชสงทพอแมมความถนดหรอปฏบตอยเปนนจ ขาดจตวทยาและไมมความรเกยวกบหนงสอทจะแนะน าแกบตรหลาน เปนตน ยงในครอบครวทไมมเวลาเอาใจใสตอการอานของบตรหลานอยางจรงจง กยงเปนการยากทจะปลกฝงนสยรกการอาน

“...พอแมไมคอยมเวลาเพราะมอาชพรบจาง เคากเอามาวางไวให แตอานหรอไมอานกไมคอยมเวลาด...”

(จงรกษ ไมชอบอาน พนกงานโรงงานชลบร)

“...เราสงเสรมใหลกอานแตลกไมชอบอานเลย กบอกเขา แตเขาไมชอบ บอกใหเขาดเขากด แตเขาไมอาน ตอนสอบเขา ม.1 เรากเอาหนงสอสมดมาใหอาน แตเราไมไดเฝาดเพราะตองทางาน พอถามวาไดอานหนงสอไหม กไมไดอาน...”

(สวรรณ ชอบอาน วยแรงงานอานาจเจรญ)

ทส าคญกคอ การสนบสนนสงเสรมการอานของบตรหลานนคอนขางจะมขอจ ากดอยมากส าหรบครอบครวทมฐานะยากจน โดยเฉพาะครอบครวเกษตรกรและผมอาชพรบจางในสงคมชนบท ซงในสถานการณปจจบนพอแมวยแรงงานจากชนบทจ านวนมากมกเขาไปท างานอยในเขตเมองและไมสะดวกทจะเลยงบตรดวยตนเอง จงมการน าบตรหลานกลบไปใหปยา ตายายทไมร เทาทนกบสถานการณปจจบน ไมมทกษะการอานเปนผเลยงดแทน จงเปนการยากทจะใหผสงอายเหลานมาใสใจดานการอานหรอสอนบตรหลานใหอานหนงสอได

“...อยาง อบต. เราน ผมวา 90 เปอรเซนตเลยเปนชาวนาทไมมเวลา 10 เปอรเซนตนรกการอานทาได แตอก 90 เปอรเซนตทพอแมกวาจะเขาบานกคา พอแมทตอนนไปทางานกรงเทพฯ ไปทางานโรงงานทลาพนแลวกทงหลานๆ ไวทกบอย (ปยา ตายาย-ผวจย) แลวอยอานหนงสอไมออก จะทาอยางไรใหกลมนรกการอานได...”

(วยทางานพะเยา ชอบอาน)

“...ในชนบทกลมพอแมทจะสอนลกได ผมวาซก 20 เปอรเซนต แลวอก 80 เปอรเซนต คอชาวไรชาวนาทเหนดเหนอยจากการทางาน...”

(วยทางานพะเยา ชอบอาน)

“...ทงลกหลานไวกบพออย แมอย (ปยา ตายาย-ผวจย) ทไมรหนงสอ กไมสามารถไปถายทอดใหลกหลานได นมนกเปนปญหาเหมอนกน...”

(อดตเจาหนาท กศน. พะเยา)

463

1.2 การหลอหลอมของโรงเรยน

โรงเรยนเปนสถาบนทางสงคมอกสถาบนหนง ซงมหนาทโดยตรงในการใหการศกษาเพอพฒนาคณภาพของเดกๆ และเยาวชน โดยผานกระบวนการจดการเรยนการสอน และการจดกจกรรมเสรมหลกสตรตางๆ ของโรงเรยน การพฒนาใหเดกและเยาวชนอานออกเขยนได จงเปนภารกจส าคญของโรงเรยน ในฐานะผออกแบบกจกรรมทางการศกษา การสนบสนนสงเสรม และการพฒนาทกษะความสามารถในการอานทสงขน มการอบรมบมนสย การคดสรรสความเปนเลศ การสรางตวแบบทดดานการอาน รวมทงการกดดน บงคบและการลงโทษ เพอใหนกเรยนสามารถอานไดอยางคลองแคลว มความเขาใจ วเคราะหเปน จบประเดนส าคญได จนถงขนทกลาวไดวามความแตกฉานในการศกษาเรยนร เดกและเยาวชนจ านวนมากทพลาดโอกาสในการปลกฝงใหเปนผรกการอานโดยครอบครว จงมโอกาสไดเรมตนทโรงเรยน

“...เปนเพราะครทโรงเรยน ปลกฝงใหรกการอานหนงสอ...” (ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

“...ผมไดรบการปลกฝงตอนอยประถม คณครเปนคนปลกฝง พอแมไมไดเรยน แลวกไมไดอยดวยกน...”

(สรเกยรต ชอบอาน นกศกษามหาสารคาม)

ในขณะทเยาวชนอกสวนหนงกไดรบโอกาสทดในการสรางเสรมพลงความสามารถในการอานทงจากครอบครวและโรงเรยน ในลกษณะผสมผสาน สนบสนนซงกนและกน

“...ตอนนอย (ขณะทยงเปนเดก-ผวจย) อานหนงสอไมเกงเทาไร ครกคอยสอน กชอบขนเรอยๆ แลวมพอแมคอยสอนคอยบอกดวย พอโตมากมเลนบาง ละเลยไปบาง แตเดยวนกยงชอบ (อาน) อย...”

(นกเรยนพะเยา ชอบอาน)

“...เหนแมอานหนงสอ แมสอนใหอานหนงสอ ครกบงคบใหอานดวย...” (ณชสภา ชอบอาน นกเรยนพษณโลก)

“...ตอนสมยเดกๆ ไดรบการสอนใหอานหนงสอเพราะพอกบคณคร พอชอบอานหนงสอ เรากอานตาม ตรงไหนไมไดกไปถาม พอมาเปนนกเรยน กอานหนงสอพวก อานนทาน นยาย หนงสอตลก อานทกประเภท หนงสอแปลกอาน...”

(อลา ชอบอาน วยทางานเชยงใหม)

464

ผทระบวาตนเปนผรกการอาน บางคนไดรบแรงบนดาลใจจากความประทบใจในความสามารถดานการสอนของคร ทสอนไดอยางสนกสนาน มเกรดความรตางๆ มาเสรมใหบทเรยนนาสนใจ หรอมขอแนะน าดๆ ในการศกษาเรยนรเพมเตมใหกบศษยอยเสมอ

“...เหนครเปนตวอยาง ครคนนทาไมเกง เวลาสอนหนงสอทาไมไมดหนงสอ ไมดตารบตารา ทานทาอยางไร อยากจะเปนอยางนนบาง กเลยชอบตรงนน อยากจะเกงแบบนน...”

(รภทภร ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...ระหวางเรยนอาจารยกจะบอกวามหนงสอ classic (ดเดน,มคณภาพสง -ผวจย) อยางนนอยางน ภาษาองกฤษ ภาษาไทยใหอาน แลวพอมาเรยนกจะมพวกวารสารอะไรอยางนมากขน...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

อยางไรกตาม แมวาผรวมสนทนากลมจะเหนความส าคญในบทบาทหนาทของโรงเรยน ในการพฒนาการอานของผเรยนซงเปนเดกๆ และเยาวชน แตกระบวนการจดหลกสตร การจดการเรยนการสอนและการประเมนผลในปจจบนกไดรบการวพากษวจารณอยไมนอยวานาจะมความบกพรองและสมควรหาทางแกไข เพอสงเสรมใหนกเรยนนกศกษามโอกาสไดรบการพฒนาทกษะการอาน ไดอานหนงสอมากขน และมเทคนคการอานทด

“...สมยผมเรยนหนงสอ คนทเขาอานไมได ไมชอบทองจา นครเขาจะลงโทษเดกกกลว แลวกไปอานไปทองไปจามา เขากไดขนมา ดกวาทกวนน ซงเดกทอานไมได ขเกยจอานเขากปลอยตามสบาย เดกพวกนเลยคลายกบเสยคนไป เสยเรองการอานไปเลย คอไมมคนบงคบ...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“…ทโรงเรยนไมบงคบใหอานหนงสอเลย อานหนงสอตอนใกลสอบอยางเดยว…” (อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยน ม.ตนเพชรบร)

“...เดกปจจบนไมคอยอานหนงสอ เดยวนจบ ม. 3 อานหนงสอแทบไมได...” (วชต ชอบอาน เกษตรกรสงอายอานาจเจรญ)

ความคดของกลมสนทนาดงกลาว สะทอนใหเหนวาคณภาพของระบบการศกษา ขนพนฐานในปจจบนยงไมไดรบการยอมรบเทาทควร โดยเฉพาะคณภาพดานการอานของนกเรยน ซงเปนผลผลตของโรงเรยนทพอแมผปกครองสามารถสงเกตเหนไดโดยงาย

465

1.3 การหลอหลอมการอานจากวด

สงคมไทยในอดตจะมวดเปนศนยรวมของกจกรรมทหลากหลาย รวมทงการศกษา เลาเรยนดวยจนเปนทมาของค าวา ”บวชเรยน” วดจงมบทบาทส าคญในการหลอหลอมนสย การอานของคนไทย โดยเฉพาะอยางยงเยาวชนชายทเปนศษยวดหรอบวชเรยนอยในวด ซงในปจจบนไดกลายเปนวยแรงงานทมอายมากหรอเปนกลมผสงอายแลว แตส าหรบเยาวชนหญงหรอเยาวชนในยคปจจบนอาจจะไมมโอกาสไดเรยนรดานการอานจากวด แมบางโรงเรยนจะมค าวา “วด” เปนสวนหนงของชอโรงเรยน หรอโรงเรยนตงอยในบรเวณวด หรอวดบางแหงอาจจะมโรงเรยนพระปรยตธรรมแผนกสามญศกษาอยกตาม เนองจากระบบการศกษาส าหรบคนรนใหมไดแยกตวออกจากวดอยางชดเจนนานแลว บทบาทของวดในดานการใหการศกษาทวไปแกเยาวชนจงเลอนลางไป

“...จบ ป.4 แลวไปบวช เปนเณรอยวดอรณ กรงเทพฯ อาจารยทานแนะนาใหอานหนงสอ ทกชนด อาจารยปลกฝงใหอานหนงสอใหมาก...”

(ชาย ชอบอาน ครสระบร)

“...ตอนแรกอยวด มพระอาจารยบงคบใหอานหนงสอ แกจะใหรางวล ใหอานแขงขนกน ม 3-4 คน อานแขงกน ใครอานจบกอนแกใหรางวล กเลยอานตดมา...”

(ยอง ชอบอาน ชายผสงอายพทลง)

“...ครอบครวพนฐานเปนคนทลาบากยากจน หนงสอกมแตหนงสอเรยน ดงนนแหลงทจะสงเสรมการอานกคอวด เมอยงเลกกอยกบกฏพระ พระจะใหอานหนงสอใหฟง เรมนสยรกการอาน...”

( ออม ชอบอาน ชายผสงอายพทลง)

“...พอแมทาไรทานา ในตระกลผม มผมคนเดยวทเรยนหนงสอ ผมเปนคนทดนรนเรยนดวยตวเอง ไปบวชเปนสามเณรแลวกศกษาดวยตนเอง ผมไดรบการบมการอานจากวดสวนมาก อยวดครงชวตของผม ผมกเลยเปนคนชอบอานหนงสอ ชอบอานทกเรองแมแตภาษาขอม ผมกอาน...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...สมยกอนแหลงเรยนรไมคอยม ชวตเรมตนกอยทวด พระทานกชอบเรองสงเสรมใหเรยนตอ ตกคาพระทานกเรยกเดกวดมานงแลวกมตะเกยงตงไว จะตองอานถง 3 ทม 4 ทม ตองอานใหนามนตะเกยงหมดกอนแลวถงไปนอนแตกอนไมมไฟฟา...”

(สานตย ชอบอาน ผสงอายพทลง)

466

“... เคยเปนเดกวดไปเจอหลวงพอทเครงเรองการเรยนเขาบงคบใหอานหนงสอไปอย กฏ หลวงพอจะตองตนมาเชคเรองวนนหนเทยวหรอเปลา กมสวนทาใหเรากลายเปนคนท ชอบอาน...”

(ชาญ ชอบอาน ผสงอายพษณโลก)

“...ตวเองเปนผหญงไมไดเรยน บานนอกจะสงเสรมแตเดกผชาย...” (วรรณ ชอบอาน ผสงอายมหาสารคาม)

“...พอโตหนอยเรากออกแนวแกนกะโหลก เกเร ดอ พอแมไมรจะทาอยางไร มนแกนเหลอเกน เคากเลยจบเขาวดไปเรยนธรรมะวนอาทตย จะไดสงบลงหนอย กเลยไปไดอานหนงสอพระทวด... ”

(จรรยา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

จากค ากลาวขางตนสะทอนใหเหนวา วดในอดตนนเคยมบทบาทส าคญในการสรางนสยการอานใหแกเดกๆ โดยเฉพาะเดกชาย ซงปจจบนกลายเปนผใหญวยแรงงานและผสงอายแลว แตในการสนทนากลมครงน ไมพบวาเดกและเยาวชนยคปจจบนไดกลาวถงการเรยนรดานการอานจากวดเลย

1.4 การหลอหลอมการอานจากหนวยงานหรอองคกรอน ๆ

หนวยงานทปฏบตการอยในพนทหรอองคกรในทองถนกมสวนอยบางในการสงเสรมการอานของประชาชนใหมากขน เชน กรมการศกษานอกโรงเรยน (ปจจบนคอส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย (กศน.) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ผน าในชมชนทองถน เปนตน ในฐานะทเปนฝายสนบสนนสงเสรมการอานของประชาชน โดยการจดโครงการทางการศกษานออกโรงเรยน การจดใหมทอานหนงสอหรอหองสมดในทองถนเพอสงเสรมการอานและเปดโอกาสใหประชาชนในทองถนเขาถงหนงสอหรอการแสวงหาความรจากการอานหนงสอ

“...มโครงการใหญคอโครงการผงตอมดอกไม เปนนโยบายรวมของ กศน. เหมอนกบโครงการรกการอานในเขตพนท แตอยในระดบตาบล ยงไมลกถงในระดบหมบาน เพราะคร กศน. มถงระดบตาบล กศน.จะประสานกบ อบจ.(องคการบรหารสวนจงหวด-ผวจย)ในการลงพนทในชมชน...”

(ยพาพรรณ ชอบอาน ขาราชการอดรธาน)

467

“...ผมดนรนเขามาเรยนในเมอง การศกษาผใหญ การศกษาระดบ 3 แลวกมาตอ ม.ปลายภาคปกต กไปสอบทางานเปนขาราชการตารวจ ผมกอานของผมมาเรอย มอะไรผมกอานหมด...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...บทบาทของ กศน. มหลากหลาย อนหนงกคอสงเสรมการเรยนร แตสงเสรมการเรยนรของเรากลมเปาหมายกจะเปนสงเสรมเรองผใหญทไมไดรบการศกษา ไมจบ ป.4 ทาใหไดรบการศกษา อานออกเขยนได หรอเขยนชอตวเองได กจะเปนกลมเปาหมายทเปนคณพอ คณแมเรา แตกคอในระดบหนงอยางทบอก คอ การอานหนงสอตองตงแตเดก แตถาเนนผใหญ กศน. กคอตองใหเขยนชอได อะไรได แลวในสวนทสองคอการศกษาระดบ ม.ตน ม.ปลาย ทพลาดโอกาสการศกษาในระบบแลวกมาเรยน กศน. แลวกสงเสรมอาชพ กจะเปนลกษณะน แตถาเปนเดกจรงๆ เราไมไดเนนตรงนน เราจะเนนทกลมเปาหมายผใหญ...”

(อดตเจาหนาท กศน.พะเยา)

ผเขารวมสนทนากลมสวนหนงเหนวา ผน าในชมชนทองถนเปนผมบทบาทหนาทส าคญในการน าสการพฒนาการอานของประชาชน หากผน าในทองถนใหความส าคญกบเรองน กสามารถทจะผลกดนยกระดบการอานของประชาชนได

“...นาจะอยทผนาดวย ทหมบานผมกเคยมทอานหนงสอพมพประจาหมบาน แตพอเปลยนผนากไมมคนสานตอ...”

(สมฤทธ ชอบอาน นกศกษาชมพร)

จากการสนทนากลมในหลายพนท ตางกมขอเสนอทคอนขางจะตรงกนวาควรจดใหมทอานหนงสอหรอหองสมดในทองถน เนองจากยงไมมหรอเคยมแตปจจบนขาดหายไป อนเปนผลมาจากการขาดความตอเนองเชงนโยบายและขาดการดแลเอาใจใส

“...ในเมองมหองสมดประชาชนใหอานได แตคนรอบนอกไมม...” (ชมพร ชอบอาน)

“...เสนอแนะให อบต. มหองสมดใหคนในชมชน...” (ชมพร ชอบอาน)

“...นาจะเรมจากมทอานหนงสอประจาหมบาน ตามในชนบท เมอกอนม แตเดยวนหายไป เมอผใหญไดอานหนงสอกจะชกจงใหเดกอานดวย...”

(เจอ ชอบอาน ผสงอายพทลง)

468

“...อยากใหมหองสมด เชนท อบต. หมบานไมคอยมหนงสอ ไมมหองสมด ถามกนาจะมคนมาอาน ตองแนะนาเขา มหนงสอจากหนวยงานมาแจก เชนการเกษตร ชวภาพ...”

(กนกวรรณ ชอบอาน นกเรยนพษณโลก)

“...อยากใหองคกรปกครองสวนทองถนทกแหง มองชมชนของตนเองวาเยาวชนควรไปทาอะไร อยากใหจดสถานทเฉพาะใหลกหลาน ผใหญตองเปนแมพมพ สรางทอานหนงสอประจาชมชน เดกจะไดมองเหนวาผใหญรกการอาน ใหผใหญทรกการอานแนะนาเดกๆ วาอานหนงสอไดประโยชนอยางไร อาจจะเปลยนวถชวตของเดก จากมวสมเลนกน เปนมวสมอานหนงสอกได... บางชมชนไดงบมาสรางหองสมดแตใสกญแจไวไมใหใช กไมยงยน ไมเกดประโยชน ถาสรางมาแลวกตองไดใช ไมใชวากลวหนงสอหายหรอหนงสอพง ถงเดกไมไดอาน ไปเปดดกยงด นานไปกเดกกอานเอง ไมใชวาเวลาเดกจะเขาไปใชกหาม ใหเอาไปเกบ ทเดมหรอไมใหเอาไปขางนอก เดกกไมอยากไปเพราะกลวถกดา...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...ตองจดใหมหองสมดของ อบต. และมหนงสอเตม จดงบประมาณไปทกป ปละ 50,000

บาท ผมวาศกยภาพของ อบต.ทาได อยางเทศบาลปละแสนกยงได แลวกจกรรมรกการอานในชมชนกจะตามมา เชน คนหาคนรกการอานประจา อบต. จดกจกรรมแขงขนการอาน เปนตน ถาทก อบต. ทาแบบน คนกจะรกการอาน กจะสงเสรมการอานไดทวประเทศ...”

(วยทางานพะเยา ชอบอาน)

ตวอยางทยกมาแสดงขางตน สะทอนใหเหนความคาดหวงของประชาชนวาทองถนสามารถด าเนนการสนบสนนการสรางนสยรกการอาน ตลอดจนการรกษาทกษะการอานของประชาชนในทองถนไดในหลายลกษณะ ทงนโดยก าหนดเปนโยบายและด าเนนการอยางตอเนอง

“...ตองมนโยบายทชดเจนและตอเนอง ทกหนวยงานตองลงทน พรอมมกจกรรมการบรการ ทกหนวยงานตองมงบในการใหบรการหนงสอ และบรการชมชน รายงานของทางราชการตองใหไปถงประชาชน สอสารใหเหมาะกบกลมเปาหมาย ตองจดทาการสนทนากลมระหวางนกวชาการกบชาวบาน วาชาวบานตองการใหทาอยางไร...”

(ออม ชอบอาน ชายผสงอายพทลง)

“...เคยมโครงการใหประชาชนรกการอาน แตเดยวนหายไป ไมตอเนอง ควรมการสงเสรมใหคนในชมชนรกการอาน เดยวนหองสมดอยใน อบต. คนไมกลาเขาไปอาน งบประมาณไมตอเนอง ไมมการกระตน...”

(ผสงอายชมพร ชอบอาน)

469

“...ปญหาทพบของทอานหนงสอประจาหมบานคอไมมคนดแล สถานทไมสะอาด ถามหนงสอดๆ มา กมคนหยบกลบบานไป ไมรกษาหนงสอ หนงสอโดนฉกเปนปญหาของหมบาน ถาบอกใหชวยกนดแลไมมใครชวย เพราะทกคนมภาระ ถามคนดแลหนงสอดๆ กจะเขามาได ตอนนมหนงสอดๆ เขามากหายหมด...”

(ศศธร ชอบอาน แมบานชลบร)

“...หองสมดสาธารณะตางๆ มไมเพยงพอ หนงสอขาดบาง ลยบาง ไมมใครดแล...” (รงอรณ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...หองสมดประชาชน เปนหนงสอเกา หนงสอมอสอง ขอมลมนเกาไปแลว กจะมความคดลาสมยกวาคนในเมองเพราะเอาขอมลเกาๆ ไปใหเขา...”

(นตเทพ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

อยางไรกตามมผตงขอสงเกตไวเชนกน วาองคกรปกครองสวนทองถนมกจะไมเนนการพฒนาดานการอาน ดานการศกษา หรอการพฒนาดานคณภาพชวตของประชาชน เพราะไมเปนรปธรรมทมองเหนได แตจะมงการพฒนาเชงวตถ เชน ถนน ไฟฟา มากกวา

“...อบต. สวนใหญไมมนโยบายเรองการศกษาหรอการสงเสรมการอาน สวนใหญจะเปนการสรางถนนหนทาง แตการสรางพฒนาคณภาพชวตไมม...”

(นาฎยา ชอบอาน ผคาขายเพชรบร)

“...นโยบายม แต อบต. งบนอย สวนใหญกตองเอาถนน เอาไฟฟา เอาวตถไวกอน จะเปนอยางนมากกวา เหมอนวาถาเปนคณภาพชวตเขาจะไมไดเปนรปธรรม เขาจะไมเหนเปนรปธรรม ถาจะเนนคณภาพชวต กจะเปนกลมผสงอายมากวา สวนเดกและเยาวชนไมคอยเนน...”

(เจาหนาทใน อบต.แหงหนง เพชรบร)

2. ปจจยภายในของบคคล

คณลกษณะของบคคลมความเกยวของโดยตรงกบการสรางนสยการอาน โดยเฉพาะการเปนคนใฝรใฝเรยน เหนคณคาของการอานหนงสอ มทศนคตทดตอการอาน มวฒภาวะทสงขน สตปญญาความสามารถในการอาน หนาทการงาน ฐานะความเปนอยและรายได ตลอดจนคณลกษณะอนๆ ซงแสดงความเชอมโยงไดดงแผนภาพท 7.3

470

อานหนงสอ /อานจากอนเตอรเนต

ปจจยภายใน

ความร ความเขาใจ ค านวณได น าไปใชได

- ใฝรใฝเรยน- มทศนคตทดตอการอาน- เหนคณคาของการอาน - วฒภาวะสงขน ความรบผดชอบมากขน- สตปญญาความสามารถในการอาน- อาชพและหนาทการงาน- ฐานะความเปนอยและรายได- ล

แผนภาพท 7.3 ปจจยภายในทเออตอการสรางนสยการอาน

2.1 การเปนคนใฝรใฝเรยน

นอกจากการหลอหลอมของสถาบนทางสงคมตางๆ ทเคยมบทบาทส าคญในการใหการศกษาแกเดกและเยาวชนแลว การเปนคนใฝรใฝเรยนกเปนบคลกเฉพาะอกประการหนงของผทรกการอาน ซงผเขารวมการสนทนากลมจ านวนมากพอสมควรทระบวาตนไมไดมแบบอยางจากใครในครอบครว ไมไดรบการสนบสนนสงเสรมใดๆ เปนพเศษจากครอบครว อนเนองมาจากฐานะทางเศรษฐกจของครอบครวไมเอออ านวย และไมไดมความประทบใจในความสามารถหรอวธการสอนของครเปนพเศษ แตทรกการอานนนเปนความสนใจใฝรของตนเองหรอการเปนบคคลแหงการเรยนร (learning person) เหนประโยชนของการอาน มความรสกทดตอการอาน และอานตอเนองมาอยางสม าเสมอ

“...ตนตระกลของผมไมจบป.4 แลวไมไดเรยนหนงสอดวย อยางแมผมอานหนงสอไมออกเลย แปะโปงอยางเดยว ทชอบอานมนอาจจะเปนนสยสนดาน ไมรเหมอนกน แตวาผมชอบอาน ทบานไมมหนงสอ ผมจะไปเลนวด ไปทองหนงสอกบพระกบเณร... ”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...เมอกอนเราขายของ กจะมถงกระดาษสาหรบใสอาหาร ใสกลวยแขก กเอามาอาน ไดอานนยายเรองรมเกลา อานแลวสนก อยากรวาจะจบอยางไร เขาเขยนไวทขอบนดเดยววานตยสารกลสตร กเลยไปหามาอานตอ จนตดนยายในกลสตร...”

(ธนวรรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

471

“...พอแมไมไดมสวนในการกระตนการอานหนงสอ เปนคนสนใจเองมาตงแตเดก เหนอะไรมนแปลกๆ กชอบทจะศกษา เปนความอยากรสวนตว...”

(รภทภร ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...พอเคยทางานทสานกพมพไทยวฒนาพาณช ตอนเดกๆ พอจะเอาหนงสอตวอยางมาใหด สวนมากเปนพวกนทาน แตไมไดบงคบใหอาน ทชอบอานเปนเพราะตวเอง เกดจากนสยสวนตวมากกวา...”

(ชลรตน ชอบอาน วยทางานพษณโลก)

“...ตอนเดกๆ กดนรนอานเอง เพราะพอแมเปนชาวนาไมมเวลาจะบอก ทอานเองเพราะวาคดวาการอานทาใหมความร วาเขาเปนอะไร ทาอะไร ยงไง...”

(บญยง ชอบอาน ผสงอายเชยงใหม)

“..ผมชอบอานหนงสอเอง พอแมไมไดปลกฝง พอแมเปนชาวไรชาวนา ชอบโดยธรรมชาต...” (ไสว ชอบอาน ขาราชการบานาญอดรธาน)

“...พอแมกจะสอนวา เราตองอาน แตเคาไมไดเปนแรงบนดาลใจเพราะวาไมไดเปนคนอาน เปนชาวบานธรรมดา แตจะเอามาคดเองวามนควรทาไหม...”

(ชไมพร ชอบอาน ขาราชการเพชรบร)

“อานเพราะอยากรเรองราวในหนงสอใหมากขน ดนรนหาแหลงเรยนรเพอหาความรใหเทากบคนอนๆ ทาใหอานหนงสอมาเรอยๆ”

(ชอลดดา ชอบอาน ผสงอายสงขลา)

2.2 การเหนคณคาของการอาน

ในการใฝรใฝเรยนของเดกและเยาวชนนน สวนหนงเกดจากการมองเหนคณคาของการอาน โดยเฉพาะคณคาแหงเนอหาสาระของหนงสอทอาน เชน อานแลวท าใหเกดความรความเขาใจทชดเจนในเรองตางๆ อานแลวไดค าตอบหรอมทางออกส าหรบปญหาทตดคางอยในใจ อานแลวไดแนวคดแนวปฏบ ตทชดเจน อานแลวท าใหมหลกในการด าเนนชวต เปนตน ซงผเขารวมสนทนากลมจ านวนมากระบวาอานหนงสอเพราะเหนคณคา เหนประโยชนทจะเกดขนจากการอาน

“...หนวาการอานสาคญ ตวหนเปนชาวชนเผา คนในหมบานจะอานไมออก เขยนไมได แตพอแมอานออกเขยนได สอนใหหนรจกการอานเขยน ทาใหเรามโอกาสไดดกวาชนเผาเดยวกน. ..”

(หญง ชอบอาน นกเรยนพะเยา)

472

“...อกสวนหนงคออานหนงสอเพอแกปญหา แลวเวลาทางานมนมเรองใหตองแก การอานหนงสอชวยใหตอบคาถามลกนองได ชวยใหเราปกครองเขาได สามารถรบผดชอบได...”

(สมนก ชอบอาน ผสงอายสงขลา)

“...ผมคดวาในสวนตว ผมเปนนกอานทอานแลวมความสข ตอนไหนไมไดอานเหมอนวาไมไดกนขาว มนตองอาน อานมากอานนอยขนกบเวลาวาง แตบางทเพลนกบหนงสอ บางทไดอานเพยงประโยคเดยวแตวามนอมแทบทงวนเลย เราอานประโยคเดยวอาจจะเปนคาของนกสอนธรรมะ หรอนกวชาการหรอนกคด เราไดอานประโยคเดยวบางทเราอมแทบทงวน…”

(คนญพงษ ชอบอาน วยทางานพทลง)

“...ตอนเดกอยกบปา ปาบอกวาใหอานหนงสอ เหมอนฝงใจตงแตเดก ไดยนปากบลงคยเรองการเมองเรากอยากรเรอง ปาคยเรากอยากคยดวย แตวาเราไมรเรองกจะหาหนงสอแบบนมาอาน...”

(วรพล ชอบอาน นกเรยนชมพร)

2.3 การมทศนคตทดตอการอาน

เมอเหนคณคาและไดรบประโยชนจากการอานตามคณคาทตนใหไว ท าใหพฒนาการสการมทศนคตทดตอการอานไดและมความสขทไดอานหนงสอ จากการสนทนากลม พบวา ผรวมสนทนากลมเปนผทมวธสรางความสขใหกบตนเองโดยการอานหนงสอ มความพงพอใจทไดอาน และจะอานหนงสอเปนประจ า ซงสะทอนใหเหนวาเปนผทมทศนคตทดตอการอาน

“...ผมวาการอานเปนชองทางทดทสด สวนใหญทผมอาน เพราะตอนนเรยนอย ม. 3 มเรองสอบเขาเรยน กจะอานหนงสอเรยนมากขน การอานจะไดครบถวน เวลาการเรยนคณครจะสอนตามทเขาเขาใจ ตามทเขาร แตถาเราอยากรอะไรเพมเตมกจะอานตรงนน เรากอาจจะไดความรมากกวาคนอน สามารถทจะสกบคนอนไดในดานการเรยน...”

(พชร ชอบอาน นกเรยนสงขลา)

“...หนงสอเปนทางออกเมอเราพงใครไมได แตเราพงหนงสอได บางทถามเขาอาจไมบอกเพราะเขาไมอยากใหเราเหนอกวา แตวาอานหนงสอมนจะชวยได ทาใหเราไปถงฝงโดยทมนไมปดบงเรา ถาเราอานเมอไหรเราจะไดเมอนน...”

(เสาวภา ชอบอาน ครชมพร)

“...พยายามทบทวนหวขอทอาจารยเขาพดไว แลวไปอานเพมเตม มนกจะด อยางหนง คอมนกจะเกดนสยทด ในแงทวาถาเราอยากจะไดความรอะไร เรากจะหาจากการอาน ซงนสยนมนเรมมาจากการฟงอาจารยไมรเรอง แลวกเลยทาอยางนมาเรอยๆ... ”

(ทวพฒน ชอบอาน ผสงอายกรงเทพ)

473

“...หาหนงสอสนกๆ ปนความรไปดวย ไมใชมแตตวหนงสออยางเดยว ตองมรปดวย แลวหนกอานหนงสอใหมนดสนกทสด แลวเพอนเคากจะมาด แลวกบอกเพอนวาถาอยากรกใหไปหาอานในหองสมด เพอนกจะชอบอานไปกบหนดวย แลวกใหหนหาหนงสอทสนก ๆมาใหเขาอานดวย ...”

(อมรรตน ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

“...ผมคดวามผลนะครบ ตอนนผมกาลงศกษาอย ถาเราอานหนงสอเกยวกบแบบเรยนทาใหเราไดเกรดดขน ถอวามผล ถาเอามาใชในชวตประจาวนไดไหม มนเหมอนกบหนงสอบางเรองมนแทรกแนวคดอะไรพวกนไว กคอวาเราอานแลวเรากจบไดตรงนมนเปนอยางนเราควรจะทาอยางน ผมคดวามนชวย...”

(วรพล ชอบอาน นกเรยนชมพร)

“...หนงสอเปนสงทสาคญกบเรามาก เพราะเราเปนวยทอานหนงสอ สมยทอยโรงเรยนไมคอยไดอาน แตพอเรยนมหาวทยาลยฟงบรรยายไมพอ ตองไปอานหนงสอเพม...”

(ชาย ชอบอาน นกศกษาสงขลา )

“...คดวาสาคญทสด...เพราะถาเราอานหนงสอไมออกกเหมอนคนตาบอด เพราะถอวาการอานนเหมอนดวงตา ถาอานไมออกกเหมอนตาบอด ไปไหนไมถกทาอะไรไมได…”

( ชาย ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

ค ากลาวของผทชอบอานเหลานบงชวาเปนผมทศนคตทดตอการอาน การอานเปนเรองทเปนประโยชน และการสรางอารมณในการอานท าใหการอานเปนไปอยางสนกสนาน นาตดตาม ซงเปนวธทจะท าใหการอานมความหมายมความส าคญมากขน

2.4 การมวฒภาวะทสงขน

ผเขารวมสนทนากลมสวนหนงยอมรบวาความรสกชอบทจะอานหนงสอของตนไมไดเรมตนตงแตในวยเดกหรอในชวงวยเรยน แตมพฒนาการสะสมและมความชดเจนขนเมอมอาย มวฒภาวะ หรอมภาระหนาทและความรบผดชอบมากขน ท าใหมการปรบเปลยนความคดและพฒนามาเปนผทชอบอานในภายหลง

“...แตกอนพอแมบงคบ แตหนไมทาตามเพราะไมชอบใหบงคบ พอโตมาพอแมกแคบอก หนกคดได...”

(กตยาภรณ ชอบอาน นกเรยนสระบร)

474

“...ตอนเดกๆ คณแมจะซอหนงสอการตนใหอาน อานแลวสนก กชอบ เรากอานไปเรอยๆ พอโตขนมากไมคอยไดอานการตนเพราะตองอานหนงสอเรยน ไมคอยชอบเทาไหร แตพออานไปซกพกนงพบวาหลายเรองเรากไมเคยร พออานมากๆ กรสกชอบไปเอง พอโตขนมา อกหนอยรสกวาอานอะไรกได ถาเราตองการอานอะไร เรากอานอยางนน...”

(ปยพร ชอบอาน นกเรยนพษณโลก)

“...ตอนเดก ตอนแรกกไมชอบอานหนงสอ ชอบดสารคด แมจะเอาพวกสารคดมาให พอตอนโตขนกชอบดพวกประวตศาสตร บางทกซอมาอาน พวกหนงสอเรยน บางทเพอนแนะนาวาอาจารยคนนเขยนด กจะซอมาอาน...”

(นรศร ชอบอาน นกศกษาสงขลา) “...สมยวยรน จบ ม.ตน ออกนอกลนอกทาง ไมไดเรยนหนงสอมาก ชวงนนไมคอยไดอานหนงสอ ตดเพอนไมคอยไดอยกบท มาสนใจอานหนงสอเพราะมครอบครวมลก ตองปลกฝงการอานหนงสอใหลก...”

(อมพร ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...พอแมบงคบใหอานหนงสอเรยน แตชวงทเปนเดกไมคอยไดอาน พอเรมโตมามเงนกซอหนงสอเลอกเปนบางประเภท บางเลมเกบไวเปน 10-20 ป ตอนนอนกมหนงสอบนทนอนเอามาอานตลอด แมเอาใบปลวมาใหอาน หนงสองานศพ เรากจะเอามาอาน ชอบอาน อานเยอะ...”

(รงนภา ชอบอาน วยทางานสระบร)

“...พอจะใหอานแตหนงสอเรยน ตอนแรกกทาตามเพราะพอบงคบ พอตอนหลงๆ มา รสกวาสงทเขาบงคบมนนาเบอ บางทพอเราถกบงคบมากๆ ในสงทเราไมชอบเรากแอนต พอพอใหอานกนงดแตไมไดอาน แตพอเรมโตขนเรากเรมรสกสนใจในสงทเราคดวามนสนก เราชอบ เรากไปอานพวกการตน ตอนแรกอานไมคอยได กดภาพไปเรอย ๆ แลวกสงสยวามนพดอะไรนะ ทาใหเราสนใจ เรากเรมคอยๆ อานทละนด ทาใหเราไดอานมาเรอยๆ ประกอบกบวาพอเขาไปเรยนมหาวทยาลย ถาเกดเราไมอานหนงสอเรยนเลย มนไมได เวลาเราอย ม.ตน ม.ปลาย มอาจารยคอยชวย แตพออยมหาวทยาลยตองชวยตวเอง...”

(นนทวฒ ชอบอาน นกศกษาสงขลา)

2.5 สตปญญาความสามารถในการอาน

สตปญญาความสามารถของผอาน เปนปจจยหนงทท าใหบคคลชอบหรอไมชอบทจะอาน ผทอานแลวสามารถจบประเดนได ตความได วเคราะห สามารถน าไปใชประโยชนในการเรยน การท างาน รวมทงการอธบายถายทอดใหคนอนเขาใจตามได ท าใหเกดความภมใจในตนเองและเปนการเสรมแรงไปพรอมๆ กน บคคลลกษณะนจงประสบความส าเรจจากการอาน ไดรบการ

475

ยอมรบ และจะเปนผทรกการอาน ในทางตรงกนขาม หากผอานมทกษะทางสมองทชากวา อานอยางไมมประสทธภาพ จ าไมได วเคราะหไมเปน ไมเกดความเขาใจในการอานกจะตองใชเวลาอานนานขน หรอตองอานมากขนจงจะเกดความเขาใจ

“...แมสญญาวาจะซอมาใหทกปดเทอม ปดเทอมละชด เรากมความรสกวารอปดเทอม รอชดน ซงเมอกอนมนตองสงซอจากกรงเทพ พอเรามปบเรากอาน อานแลวไปเลาใหเพอนฟง อะไรอยางน แลวสวนใหญหนจะรบอานใหเรวทสดเพอเอาไปยอยตอ การอานเรวเลยตดตวมาจนถงตอนน พออานเรวแลวทโรงเรยนกจะมเสยงตามสาย เรากจะไปยอยขาวใหเพอนฟงอกท เพราะฉะนนมนกจะเรมตนจากการทพอมอะไรมาเรากอยากอาน อานเสรจปบกไปเลาตอ ทกอยางมนไดจากการอานหมดเลย...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“... เราอานมาก สตปญญาเราปานกลางกชดเชยดวยการอาน เพอนเราอาน 2 เทยว เราอาจจะอานซก 10 เทยว เราอานมากเพราะสตปญญาคนเราไมเทากน ...”

(สานตย ชอบอาน ผสงอายพทลง)

“...จากทเคยเปนครสอนหนงสอ พบวา พอเดกอานแลวไมสามารถจบประเดนไดเขาใจ พอเขาไมเขาใจ เขากเลยไมอานเลย...”

(ศศธร ชอบอาน วยแรงงานชลบร)

2.6 อาชพและหนาทการงาน

จากการสนทนากลม พบวา อาชพและหนาทการงานมความเกยวของสมพนธกบการสรางนสยการอานอยมาก โดยเฉพาะอาชพทตองใชความรในการปฏบตงาน เชน อาชพคร อาชพพยาบาล อาชพนกเขยน ผท าหนาทดานการเผยแพรความรตางๆ ซงนอกจากจะใชความรในการปฏบตหนาทแลว ยงหมายถงความมนคงและความกาวหนาในการประกอบอาชพนนๆ ดวย

“...ความจาเปนในสมยนนคอตองแสวงหาความรในหลายๆ ดานเพราะวาเปนครประจาชนและสอนหลายวชา กแปลวา แรงจงใจในการอานกคออานเพอนามาใชเพอนามาสอน เพอมาใชในการบรหารวชาการ มความจาเปนทจะตองอานเนอหาวชาตางๆคอนขางมาก หลงจากนนมาทาหนาทเปนศกษาธการอาเภอ งานในอาชพกเปนจดเบยงเบนในการอาน เรากมาสนใจอานเรองการบรหารการศกษา ศาสนา วฒนธรรม พอมาเปนกรรมาธการสานกงานพระพทธศาสนา ตอนนกอานธรรมะบาง จตวทยา ปรชญา ศาสนา เกยวกบการเผยแผหลกธรรมคาสอนของพระพทธเจาบาง ลกลงไปในเรองปรชญา ศาสนา...”

(คนญพงษ ชอบอาน วยทางานพทลง)

476

“…จากการทางานตองรกการอาน เพราะวาเปน อสม.(อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน-ผวจย) ดวย เปนกรรมการหมบาน เปนตารวจบานดวย เปนหลายอยาง มการเขาประชมบอย…ตอนนกคอกลายเปน วาตองอานเพราะงาน…”

(ศรวรรณ ชอบอาน วยทางานชลบร)

“...เวลาไปแจกเอกสารใหชาวบานกจะชวนใหเขาอาน อานหนอยนะ อานแลวจะไดมความร จะไดทาถกตอง...เราอานกอนแลวกไปบอกเขาแนะนาเขา แตเราแนะนาไดนดหนอย เพราะตองแจกทกบานไมมเวลาแนะนามาก...”

(ศรวรรณ ชอบอาน วยทางานชลบร)

“...ระหวางทผมมาทางานอยใน 3 จงหวดชายแดนภาคใต กศกษาคนควา ประวต ศาสตรความเปนมา เพอนาความรไปแกปญหาใชในการทาหนาทไมใหบกพรอง ใหมความกาวหนา

พอปลดเกษยณกมาทางานสงคม กตองหาประสบการณ มาทางานในสงทผมไมมความรในดานนนเลยกตองหาความร เดยวนเปนประธานสภาสงคมสงเคราะหไทยประจาจงหวด ตองศกษาหาความรเพอทางานในหนาทของเรา อานธรรมะในเวลาวาง หนงสอแจกงานศพกเอามาอาน กมคณคาใชกบตวเองและสอนผอน...”

(เจอ ชอบอาน ผสงอายพทลง)

2.7 ฐานะความเปนอยและรายได จากการสนทนากลม พบวาฐานะความเปนอยของครอบครวและรายไดเปนปจจย

หนงทจะท าใหบคคลเขาถงหนงสอและแหลงความร เนองจากการอานตองมตนทน ไมวาจะเปนตนทนคาหนงสอ คาเดนทาง คาใชจายอนๆ ทเกยวของกบกระบวนเตรยมความพรอมในการอาน

ผทมฐานะดหรอมรายไดเพยงพอกสามารถทจะซอหาหนงสอและสงพมพมาอานไดดวยตนเองและเปนไปอยางตอเนองสม าเสมอ หรอสามารถเขาถงหนงสอทมคณภาพดหรอมราคาสงได แตส าหรบผทมฐานะยากจนกคอนขางจะเปนการยากทจะใชเงนในการซอหาหนงสอมาอาน

“...ชอบอานหนงสอ อานเทาทม ถามความสามารถซอกไดอาน ถาซอไมไดกไมไดอาน...” (วรรณ ชอบอาน ผสงอายมหาสารคาม)

“...อยางหนงสอพมพฉบบละ 10 บาท เดอนหนงมกวน เขาคณเรยบรอยแลว เอาเงนเกบไวซอขนมใหหลานดกวา...”

(กงแกว ชอบอาน วยทางานอดรธาน)

477

“...หนงสอทเปนความร จะมราคาแพง...ถาหนงสอมราคาถกลงคดวาคนไทยจะอานหนงสอมากขน สาหรบคนทม เงน ราคาหนงสออาจไมเปนปญหา แตสาหรบคนทมรายไดพอประมาณ อาจมองวาเอาเงนไปซออยางอนทสาคญและจาเปนมากกวาจะดกวา...”

(วรทย ชอบอาน นกศกษาเชยงใหม)

“...ผมไปเจอหนงสอบางเลม หนานงนเปดมาเจออกษรตวใหญๆ ประมาณ คาสองคา แลวกขามไปหนาตอไป แลวกตราคาออกมาสง คออยากซอหลายๆ เลมแตวาดวยงบประมาณทม ไมวาจะเปนเงนทพอแมให หรอวาทตวเองเกบเองรสกวามนไมพอ...”

(ณชวชร ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

3. ปจจยภายนอกของบคคล

นอกจากโครงสรางสงคมและปจจยภายในของบคคลจะเปนปจจยทหลอหลอมการสรางนสยการอานของบคคลแลว จากการสนทนากลม พบวายงมปจจยภายนอกอกหลายประการและบางประการอาจอยนอกเหนอการควบคมของบคคล ทเขามามสวนเกยวของกบการสรางนสยการอานดวย เชน บรบททางสงคม สงคมเพอน สภาพแวดลอมทเออตอการอาน ระบบการศกษาของประเทศ นโยบายของรฐเกยวกบการสงเสรมการอาน ระบบตลาดและการก าหนดราคาหนงสอ และปจจยอนๆ ดงแสดงในแผนภาพท 7.4

อานหนงสอ /อานจากอนเตอรเนต

ปจจยภายนอก

ความร ความเขาใจ ค านวณได น าไปใชได

- สงคมทอย/ทท างาน- สงคมเพอน- ระบบการศกษา - นโยบายของรฐ- แหลงหนงสอ ราคาหนงสอ- สงอ านวยความสะดวก- บรรยากาศ/สงแวดลอม- ล

แผนภาพท 7.4 ปจจยภายนอกทเออตอการสรางนสยการอาน

478

3.1 บรบททางสงคมโดยทวไป

บรบททางสงคมโดยทวไปในทนจะหมายถงสภาพของชมชนทอยอาศยและทท างานวามบรรยากาศทเออตอการกระตนหรอผลกดนใหบคคลเหนความส าคญของการอานหรอไม หากบคคลอาศยอยในบรบทของสงคมทตองใชความรในการด าเนนชวต หรอท างานอยในสถานททตองใชความรในการปฏบตงาน (มลกษณะเปน knowledge worker) สภาพสงคมเปนสงคมแหงการเรยนร ยอมรบและใหความส าคญกบผร ตลอดจนการใชความรในการพฒนาและแกปญหา บคคลกจะมการเรยนรอยเสมอ (มลกษณะเปน learning person) และงายตอการพฒนาดานการอาน แตหากสภาพสงคมเปนสงคมชนบท ผคนสวนใหญเปนเกษตรกร มฐานะคอนขางยากจน มแบบแผนการด าเนนชวตเรยบงาย หรอท างานอยในสถานททไมไดใชวชาความรมากนก ความจ าเปนในการอานหนงสอจงมไมมากและท าใหไมอานหนงสอหรออานหนงสอนอยลง

“...ขนอยกบสภาพชมชน บางทไมรจะอานไปทาไม จบแลวกตองออกไปทานา ไมมเงนเรยน...” (วฒ ไมชอบอาน นกเรยนอานาจเจรญ)

“...ชมชนมผล เพราะชมชนทอยสวนมากเปนคนทางานราชการ เปนผจดการธนาคาร เปนตารวจ เปนทหาร ถาบานเรามานงขเกยจกนอย คงจะไมด กตองขยนอานหนงสอ เพอจะไดทางานทมฐานะดขน และทบานกจะตงใจเรยนกนทกคน...”

(เพชรชมพ ชอบอาน วยทางานเพชรบร)

“...ททางานมผล อยางนอยคยกนตองรเรอง ในททางานเปนแรงผลกดนอยางหนงใหเราตองอาน คนนกเกง คนนนกเกง ถาเรายงทาอยางนอย เรากจะชากวาเขา...”

(เพชรชมพ ชอบอาน วยทางานเพชรบร)

“...ชมชนแถวบานเปนชมชนชนบท เพราะฉะนนชมชนแถวบานจะมความรนอย ถาเราพดอะไรไป เขากจะฟงเรา เพราะฉะนนทาใหเราอยากอานหนงสอ แตชมชนไมไดชวยใหเราไดอานหนงสอเพมขน เพราะเปนชมชนชนบท ความรนอย เขากทาไร ทานา กจะมาถามเราวาจะใหลกหลานไปเรยนอะไรด เรยนแบบไหนด ซงเปนแรงผลกดนทาใหเราตองอานหนงสอ...”

(ปทมา ชอบอาน ครเพชรบร)

“...ททางานมผล ตองพยายามศกษา พวกระเบยบ วธการตางๆ พวกหลกสตรวาเปนอยางไร เอกสารประกอบการสอนมอะไรบาง ถาเราดเรากจะร แตถาเราถามพ กจะไดอกสวนหนง...”

(นนทนา ชอบอาน ครเพชรบร)

479

3.2 สงคมเพอน

ส าหรบเดกและเยาวชนโดยทวไปนน นอกจากจะไดรบอทธพลจากครอบครวและโรงเรยนแลว สงคมเพอนทเขาคบหากนกนบวาเปนแหลงอทธพลทมความส าคญตอความคดและพฤตกรรมการอานอยางมากเชนกน โดยเฉพาะในชวงวนรนซงเปนชวงทก าลงแสวงหาตวตนและความเปนอสระ เดกๆ จะตดเพอนมากและอาจเชอเพอนมากกวาพอแมหรอคร

ผรวมสนทนากลมทเปนพอแมผปกครองจ านวนมากยอมรบวาบตรหลานของตนไดรบอทธพลจากเพอน โดยเฉพาะอทธพลทจะชกจงกนใหออกหางไปจากการอาน ขณะทคนชอบอานชใหเหนวาเพอนเปนผทสรางแรงจงใจใหอานและการสนทนาแลกเปลยนกบเพอนทชอบอานจะท าใหมวงการสนทนามขอบขายเนอหาทกวางขน หรอแมแตการคบเพอนทชอบหรอมความถนด ในเรองใดเรองหนง กสามารถสรางแรงจงใจใหสนใจตดตามเรองนนอกดวย

“...ชอบอานมาจากเพอน เพอนอานหนงสอกอานตามไปเรอยๆ จนตด พอแมทางานรบจาง สวนมากพอจะอานขาวสาร เหนพออานอยบาง แตไมไดมอทธพลมาก สวนมากจะมาจากเพอน...”

(ประกาศต ชอบอาน นกศกษาพษณโลก)

“...อทธพลจากกลมเพอนกมบาง เชน เพอนสวนใหญจะชอบอานพวกนวนยาย พวกหนงสออานเลน ถาเราไมอานกจะเขากลมเพอนไมได แมเราจะไมไดชอบมาก เชน พวกเรองกอซซบ(ซบซบ,นนทา-ผวจย) เรองแฟชน กตองอานบางเดยวตามไมทน...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...กลมเพอนมผล เหนเพอนอานเรากตองอาน เวลานงอยกบเพอน แลวเพอนอานหนงสอ เรากไมรจะทาอะไรกตองอานหนงสอบาง...”

(จรประภา ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

“...อทธพลจากเพอนกสาคญ เปนกลมสาคญทจะเปดพนทของเนอหาใหเรากวางขน ไมไดจากดอยกบเรองเดม ถาเพอนชอบกฬา อยางนเรากตองอานดวย...”

(มนสชา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...ตอนเรยนมหาวทยาลยเพอนจะเปนคนชอบอานนยาย พออยดวยกนเรากสงสยวาเขาอานอะไร เรากหามาด เรากเรมตดนยาย จากนยายเรากไปอานพวกเรองสน กคอเรมอานมากขน...”

(อโนทย ชอบอาน วยทางานพทลง)

“...มาจากเพอน เหนเพอนอาน กอยากอานบาง...” (ปยะธดา ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

480

“...เหนเพอนอานหนงสอตงแตตอนมธยม ตอนเดกๆ ไมชอบอาน ทบานไมมคนอานหนงสอ เหนเพอนอานเรากเลยยมมาอาน แลวกอานมาเรอยๆ...”

(สกญญา ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

กลมเยาวชนทเขารวมการสนทนาและเปนผชอบการอานหลายคน ระบวาตนมสวนชกชวนใหเพอนอานหนงสอ และมวถทางทจะใหเพอนสนใจอานมากขน เชน ชวนเพอเขาหองสมด การเลาเรองทอานมาแลวใหเพอนฟง การหาหนงสอใหเพอนอาน เปนตน

“...ชกชวนเพอนเขาหองสมด ไปอานหนงสอ...” (ผาณต ชอบอาน นกเรยนพษณโลก)

“...วางๆ กชวนเพอนเขาหองสมด ใหไปหาหนงสอวชาตางๆ มาอานด...” (อนชต ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

“...อานแลวเลาใหเพอนฟง เปนแรงจงใจใหเพอนอยากอาน ใหเพอนสนใจ...” (สกญญา ชอบอาน วยทางานกรงเทพ)

“...หาหนงสอสนกๆ ปนความรไปดวย ไมใชมแตตวหนงสออยางเดยว ตองมรปดวย แลวหนกอานหนงสอใหมนดสนกทสด แลวเพอนเคากจะมาด แลวกบอกเพอนวาถาอยากรกใหไปหาอานในหองสมด เพอนกจะชอบอานไปกบหนดวย แลวกใหหนหาหนงสอทสนกๆ มาใหเขาอานดวย...”

(อมรรตน ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

ขณะทเดกและเยาวชนกยอมรบวาการคบเพอนมผลตอการอานโดยเฉพาะผทไมชอบอาน สวนใหญจะคบหาสมาคมกบเพอนทไมชอบอาน ซงมพฤตกรรมการอานไปในทศทางเดยวกน

“...สมยเรยน ผมจะอยกบกลมเดกเรยนกจะอาน แตถาอยกบเพอนทเลน เทยว กจะไมคอยสนใจอานเทาไร...”

(สมฤทธ ชอบอาน นกศกษาชมพร)

“...ตองสงเสรมตงแตเดกๆ เพราะเรากเปนมา ถาเพอนอานหนงสอกนหมด ผมกอานตาม แตเพอนกมหลายกลม คนทอานหนงสอมไมถง 20 เปอรเซนต…”

(ธนวชญ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

481

“...คดวาสงคมทเราอยสาคญกวาครอบครว เพราะวาเราอยกบเพอนมากกวาอยพอแม เพอนกไมชอบอาน...”

(นกเรยนอานาจเจรญ ไมชอบอาน)

“...เพอนสวนใหญทคบอยกไมชอบอานหนงสอเหมอนกน สวนใหญคบเพอนทไมชอบอานหนงสอ มเพอนในหองทชอบอานหนงสอ เขากแยกตวไปอาน...”

(อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยน ม.ตนเพชรบร)

“...ชอบแนวประวตศาสตร บอล หนงสอเรยนไมชอบ คบเพอนทไมชอบอาน เรากไมชอบอยแลว...” (นท ไมชอบอาน นกศกษาสระบร)

“...ถาเพอนมาชวนอานหลายๆ คน ผมจะชอบ เหนเพอนอานเรากอานดวย ถาอานคนเดยวผมไมชอบ...ผมมทงเพอนชวนไปเทยว กบเพอนชวนอานหนงสอ กชอบทงสองอยาง...”

(นกศกษาชมพร ชอบอาน)

“...ผมมเพอนทกกลม ตงแตเกเร เรยนด เรยนไมด มหมด เหมอนพอเราเรยนเราอยกบกลมน พอเราเลนเรากอยกบกลมน มนกดไปอกแบบหนง...”

(อตวชญ ชอบอาน นกเรยนม.ปลายชมพร)

3.3 สภาพแวดลอมทเออตอการอาน

สภาพแวดลอมและบรรยากาศทเออตอการอานเปนอกปจจยหนงทมการกลาวถงวา มส วนท าให เกดความร สกทน า อาน อยากอาน และอานไดอยางมประสทธภาพ เชน สภาพแวดลอมทมความสงบเงยบ ไมมสงรบกวนสมาธ เปนธรรมชาต และมสงอ านวยความสะดวกในการอานทเพยงพอ เปนตน

“...ทบานไมมทใหอานหนงสอ มนหนวกห เสยงดงเพราะลางรถ กเปนเหตผลหนงททาใหไมคอยไดอาน...”

(ชลตา ไมชอบอาน นกเรยนเพชรบร)

“...สภาพแวดลอมทางบานนาจะมผล ทบานมสถานทพรอมทจะใหอานหนงสอ ปกตอยบานปา เปนปมนามน ทาใหไมคอยสะดวกในการอาน เวลามใหอาน แตวาไมไดอาน...”

(จรสศร ไมชอบอาน นกเรยนเพชรบร)

“...ทอานหนงสอตองไมมเสยงรบกวน สะดวกสบาย เยนสบาย เปนธรรมชาต...” (หญง ไมชอบอาน นกเรยนอานาจเจรญ)

482

3.4 ระบบการศกษา ระบบการศกษาซงครอบคลมเปนแมบทของการจดการเรยนการสอนของประเทศ

นบวามผลอยางมากตอการหลอหลอมทกษะการอาน เนองจากระบบการศกษาจะมผลตอการจดโครงสรางและระบบการบรหารจดการในโรงเรยน รวมไปถงหลกสตรและการจดการเรยนการสอน การจดกจกรรมสนบสนนสงเสรมตางๆ รวมทงเรองการสอนอานและการน ากจกรรมการอานไปใชในการวดและประเมนผล จากสนทนากลม พบวา ระบบการศกษา การจดการเรยนการสอนในปจจบนนาจะมปญหาในเรองการสอนอาน ผรวมสนทนากลมจ านวนหนงจงเสนอใหมการปรบระบบการเรยนการสอน หรอน าเอากระบวนการอานมาใชในการเรยนการสอนและการประเมนผลใหมากขน

“...สงคมไทยอยามองวาการตน หรอวาขายหวเราะเปนหนงสอทไมควรอาน คอวามนเปนจดเรมตนของการทาใหรกการอานและเรยนรภาษาไทยดวยเชนเดยวกน กจกรรมเวลาวางในโรงเรยนกเชนเดยวกน ควรเปดโอกาสใหเดกเลอกอานหนงสอทเขาอยากอาน แลวกมใหมาแลกเปลยนเรยนรกน และกไมตองตาหนวาหนงสอชนดใดชนดหนงวาเปนหนงสอทไรคา ไมควรทจะเรยนร…”

(ฐาภรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...สมยนอานหรอไมอานกสอบไดหมด สมยกอนถาไมอานสอบไมได ตกซาป...” (สานตย ชอบอาน ผสงอายพทลง)

“...เดกจะรกการอานมนตองอานอยางมจดหมาย มจดเนน ไมใชใหเดกไปคน เดกกไปคนมาเขยนรายงาน แตกสรปไมได อานมากแตรนอย อานมากแตไมมสาระ ไปลอกตารา เดกไมไดพฒนาความคด ความรนนไมไดตกผลก มแตลอก ลอกกนไปลอกกนมา พฒนาการอานมนอย...”

(ออม ชอบอาน ผสงอายพทลง)

“...ไมมการอานในกระบวนการสอน เพราะเราใหความสาคญกบเนอหา ผมวาเราตองแกทโครงสราง ตองลดวชาหรอวาเนอหาบางอยางลงไป ตองเปดโอกาสใหเดกคอ บงคบไปเลยวาทกวชาจะตองใชการอานเปนกระบวนการหนงในการทจะแสวงหาความรในวชานน แลวตองเชอดวยวาเดกไปคนความา...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...ในระดบโรงเรยนเขาจะเนนทการทาขอสอบปรนย เพราะฉะนนแทนทจะประเมนกระบวนการอาน เดกกตองทองจาเนอหาความรเพอจะไปตอบ ...เดกจะมความรสกวาหนงสอเลมไหนไมใชออกสอบกไมอาน เพอเอาเวลาไปทมกบการเตรยมตวสอบ...”

(เฉลม ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

483

3.5 นโยบายของรฐเกยวกบการสงเสรมการอาน

ผสนทนากลมมความเหนวานโยบายในการสงเสรมการอานของรฐทด าเนนการผานทางหนวยงานตางๆ เปนนโยบายส าคญทมสวนผลกดนใหประชาชนอานออกเขยนได แตกมกมขอจ ากดในเรองความตอเนองของโครงการ หรอการน านโยบายสการปฏบตมความเขมงวด จนไมสามารถปฏบตไดอยางมประสทธภาพ เชน นโยบายการใหยมหนงสอเรยน ซงนกเรยนจะตองน าหนงสอสงคนในสภาพทเรยบรอย ไมมการขดเขยน หากช ารดเสยหายจะตองสงคนเปนเงน ท าใหเดกๆ ไมกลาทจะน าหนงสอไปใช ดวยเกรงวาหนงสอจะเกา หรอถกขโมย ในทสดกไมไดใชประโยชนจากหนงสอตามโครงการยมเรยน เปนตน

“...ตองมนโยบายทชดเจนและตอเนอง ทกหนวยงานตองลงทน พรอมมกจกรรมการบรการ ทกหนวยงานตองมงบในการใหบรการหนงสอ และบรการชมชน...”

(ออม ชอบอาน ผสงอายพทลง)

“...เคยมโครงการใหประชาชนรกการอาน แตเดยวนหายไป ไมตอเนอง ควรมการสงเสรมใหคนในชมชนรกการอาน เดยวนหองสมดอยใน อบต. คนไมกลาเขาไปอาน งบประมาณไมตอเนอง ไมมการกระตน...”

(ผสงอายชมพร ชอบอาน)

“...ปญหาทพบของทอานหนงสอประจาหมบานคอไมมคนดแล สถานทไมสะอาด ถามหนงสอดๆ มา กมคนหยบกลบบานไป ไมรกษาหนงสอ หนงสอโดนฉกเปนปญหาของหมบาน ถาบอกใหชวยกนดแลไมมใครชวย เพราะทกคนมภาระ ถามคนดแลหนงสอดๆ กจะเขามาได ตอนนมหนงสอดๆ เขามากหายหมด...”

(ศศธร ชอบอาน แมบานชลบร)

“...หองสมดประชาชน เปนหนงสอเกา หนงสอมอสอง ขอมลมนเกาไปแลว กจะมความคดลาสมยกวาคนในเมอง เพราะเอาขอมลเกาๆ ไปใหเขา...”

(นตเทพ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“... โครงการหนงสอเรยนฟร เดกไมกลาใช เพราะตองสงคน เดกกลวหาย ระเบยบพสดกาหนดวา ตองสงคน ปกไมไหชารด หามเขยนขอความทไมสมควร...เดกมาเรยนไมเอาหนงสอมา มานงฟงครสอนไมมหนงสอ...”

(หญง ชอบอาน วยทางานอดรธาน )

“บางครงกเอาหนงสอมา บางครงกไมเอามา ไมกลาเขยนลงไปในหนงสอ. ถาเปนหนงสอเรากกลาเขยนลงไป” (ชาย ชอบอาน นกเรยนอดรธาน)

484

3.6 ระบบตลาดและการก าหนดราคาหนงสอ

ปจจบนมการผลตหนงสอและสงพมพตางๆในปรมาณทสงขน หลากหลายขน แตการกระจายของหนงสอไปยงทองถนชนบทกยงมไมมาก หนงสอสวนใหญยงกระจกตวอยในเขตเมอง ประกอบกบการก าหนดราคาหนงสอเปนไปตามกลไกตลาดและมกมราคาแพง จนเปนอปสรรคตอการซอหาหนงสอมาอาน โดยเฉพาะผทมรายไดนอยหรอนกเรยนในครอบครวทมฐานะยากจนไมสามารถซอหาหนงสอทมคณภาพดมาอานได

“...หนงสอทเปนความร จะมราคาแพง...ถาหนงสอมราคาถกลง คดวาคนไทยจะอานหนงสอมากขน สาหรบคนทม เงนราคาหนงสออาจไม เปนปญหา แตสาหรบคนทมรายไดพอประมาณ อาจมองวาเอาเงนไปซออยางอนทสาคญและจาเปนมากกวาจะดกวา...”

(วรทย ชอบอาน นกศกษาเชยงใหม)

“...ผมไปเจอหนงสอบางเลม หนานงนเปดมาเจออกษรตวใหญๆ ประมาณ คาสองคา แลวกขามไปหนาตอไป แลวกตราคาออกมาสง คออยากซอหลายๆ เลมแตวาดวยงบประมาณทม ไมวาจะเปนเงนทพอแมให หรอวาทตวเองเกบเองรสกวามนไมพอ...”

(ณชวชร ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

“...ราคาหนงสอเปนสวนหนงททาใหคนจนเขาไมถงการอาน...รฐตองควบคมราคาหนงสอ วาหนงสอประเภทนราคาไมควรเกนกบาท เดยวนไมมการควบคมราคาหนงสอ...”

(กลยารตน ไมชอบอาน ธรกจสวนตวกรงเทพมหานคร

จากการสนทนากลมสามารถสรปรองรอยความเปนมาและปจจยทเออตอการสรางนสยการอานของกลมตวอยางกรณศกษา ไดดงแผนภาพท 7.5

485

ครอบครว บงคบเคยวเขญ

สนบสนนสงเสรม

ปฏบตเปนแบบอยาง

ยอมรบ ซมซบ อานหนงสอ /อานจากอนเตอรเนตโรงเรยน/สถานศกษา

ปจจยภายนอก

หลบหลก ไมชอบอาน

ไมชอบอาน

ความร ความเขาใจ ค านวณได น าไปใชได

พฒนาเปนคนชอบอาน

รกการอานอานตอเนอง

จดกจกรรม รณรงคแจกจายเอกสาร

หนวยงาน/

องคกรอนๆ

- พนอง- ญาตผใหญ- พอ แม

- คร- เพอน

ประโยชนจากการอาน

- สงคมทอย/ทท างาน- สงคมเพอน- ระบบการศกษา- นโยบายของรฐ- แหลงหนงสอ ราคาหนงสอ- สงอ านวยความสะดวก- บรรยากาศ/สงแวดลอม- ล

ศกษาเรยนร อาชพ/การงาน เพลดเพลน การด าเนนชวต แกปญหา ล

- ซกถามแลกเปลยน- ประสบการณ/ปฏบต- ผานสอประเภทตางๆ ล

วด

ไมคอยไดอาน

- พระ- เณร

การเรยนรผานชองทางอนๆ

ปจจยภายใน

- ใฝรใฝเรยน- มทศนคตทดตอการอาน- เหนคณคาของการอาน - วฒภาวะสงขน ความรบผดชอบสงขน- สตปญญาความสามารถในการอาน- อาชพและหนาทการงาน- ฐานะความเปนอยและรายได- ล

แผนภาพท 7.5 ปจจยหรอเงอนไขทหลอหลอมสการสรางนสยการอานของคนไทย

ปญหาและอปสรรคในการอานของคนไทย

จากการสนทนากลม พบวา สภาพทเปนปญหาหรอเปนอปสรรคขดขวางทส าคญ ทท าใหบคคลไมไดอานหนงสอตามปกต หรออานหนงสอไดนอยลงไปจากทเคยอาน หรอมประสทธภาพในการอานลดลง ไดแก

1. ไมมเวลา

สงทเปนอปสรรคอยางยงตอการเพมพนการอานและมกจะเปนขออางอยเสมอ ทงของผทชอบอานและไมชอบอาน กคอเรองของเวลาทจะใชในกจกรรมการอานของบคคล บคคลจ านวนมากใหเหตผลของการไมอานหรออานนอยลง ดวยเหตผลของเวลาทมอยอยางจ ากดและถกจดสรรใหกบการท าภารกจอนมากขน เชน การใชเวลาในการท างานทตองรบผดชอบมากขน การดนรนสชวตกบสภาพทบบคนทางเศรษฐกจและสงคมมากขน จนท าใหเวลาทจะใชในกจกรรมการอานของบคคลลดลง และเปนอปสรรคตอการเพมพนทกษะการอาน หรอไมสามารถอานไดอยางมประสทธภาพ และเหตผลนกมกเปนค าอธบายแรกของบคคลทกระดบการศกษาและอาชพ

“...ไมคอยมเวลาวางจะอาน อยโรงเรยนตองเรยนเยอะ กลบบานตองชวยพอแมทางาน...” (สกญญา ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

486

“...กยอมรบวาชวงนอานหนงสอนอยลง ตงแตชวงป 4 เพราะวางานมนเยอะ กเลยทาใหถกแยงเวลาไป แลวกการอานวชาทเรยน อานไดนอยอกเหมอนกน คองานมนซาซอนกน แลวมนเรงดวน บางอยางตองสงอาทตยหนาแลวทาใหไมมเวลามานงอาน เอาความร เอาความงดงามของความรทได ...”

(กตตศกด ชอบอาน นกศกษากรงเทพนคร)

“...ระดบอาจารย เวลาทเราทางาน เรากจะมงานเยอะ ทงงานเตรยมสอน การตรวจงานวทยานพนธ และภาระงานตางๆ ทเขามา มนทาใหสวนใหญเรากจะบรโภคงานวชาการไปในเนองานของเราซงเปนการอานตามปกตของอาชพ แตเวลาจรงๆ ทจะไดซมซบหรอพฒนาตนเองเนย ชวงเวลากจากดดวยเหมอนกน อยางเชน ถาจดอบรมอยางสองสปดาห มนกจะไมมเวลาในการพฒนาตนเอง...”

(ฐาภรณ ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

“...ตองประกอบอาชพ ดนรน ไมคอยมเวลา โดยเฉพาะอาชพคาขาย แตถามเวลา ไมมธระกอานบาง...” (วชต ชอบอาน ผสงอายอานาจเจรญ)

“...ตอนเดกๆ อานหนงสอ พอโตมาไมคอยไดอาน เอาเวลาไปทากจกรรม แตยงชอบอานอย ชอบเขาไปอานหนงสอทหองสมดในวทยาลย...”

(มงคล ชอบอาน นกศกษาอดรธาน)

“...ชอบอานแตนยาย แตไมคอยอานบอย เพราะไมคอยมเวลา หนงสอเรยนกอานในชวโมงเรยน วางๆ ตอนเทยงกชอบเอาหนงสอนยายมาอาน...”

(สกญญา ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

“...อยากอาน แตเวลาเขาบานแลวมงานทาเยอะ ไมมเวลามาอานหนงสอ...” (วยทางานเชยงใหม ชอบอาน)

“...ไมคอยมเวลาวาง...” (กนกพร ชอบอาน ครสระบร)

2. มปญหาสขภาพ

ปญหาสขภาพเปนสาเหตหนงทท าใหคนซงชอบการอานหนงสอ หรอเคยอานหนงสอบอยๆมการอานนอยลงทงในเชงจ านวนครงของการอาน ระยะเวลาในการอาน และประสทธภาพการอาน เชน ขาดสมาธในการอาน อานไดชา ตองหยดการอานในระยะเวลาสนๆ เปนตน ทงนอาจจะเกดจาก

487

ปญหาความเจบปวดของกลามเนอ ปญหาเรองสายตา ปวดศรษะ ซงเปนอปสรรคตอศกยภาพและโอกาสในการอานทงสน

“...ชอบอาน แตเดยวนไมคอยไดอาน เพราะวาสายตาไมด ...” (อมพร ชอบอาน วยทางานมหาสารคาม)

“...มปญหาเรองสายตากบปวดหลง...” (สนนทา ชอบอาน วยทางานพษณโลก)

“...ชอบอานหนงสอ แตตอนนอานไมคอยได ปวดหว เปนโรคหอบโรค...” (เสถยร ชอบอาน สระบร)

“...อายมาก สายตาแย อานไปนาน ๆ กจะเรมพรามว...” (วยทางานเพชรบร ชอบอาน)

“...นงอานมากๆ เมอย...” (เพชรชมพ ชอบอาน วยทางานเพชรบร)

“...ตอนนมปญหาเรองสายตาเหนเปนภาพซอน ...” (สนนทาคาขาย พษณโลก ชอบอาน)

“...ปวยกมบาง เปนมากอานไมไดเลย อยางหนงสอพมพถงปวยเรากอยากอาน...” (รงนภา ชอบอาน วยทางานสระบร)

ปญหาจากการเปลยนแปลงของสายตา แมวาจะมแวนสายตาชวยใหมองเหนไดอยางชดเจนขน แตบางรายกอาจจะไมถนด ปรบสายตาไมได หรอเกดความรสกหงดหงดร าคาญตอสภาพทเปลยนไป ท าใหไมมสมาธในการอานและอานนอยลง

“...อยางเราถงวยทจะตองใสแวน แตมนกจะหงดหงด...” (เสาวภา ชอบอาน ครชมพร)

ปจจบนมการพมพหนงสอโดยใชกระดาษถนอมสายตา สามารถอานไดนานขนโดยไมรสกระคายเคองหรอปวดตา แตส าหรบผทชอบอานจากอนเทอรเนตหรออานจากหนาจอคอมพวเตอรนาน ๆอาจจะมปญหาเกยวกบสายตาได อนเนองมาจากการเพงสายตาและมแสงสะทอนเขาตามาก

488

“...มปญหาทางดานสายตา วนนงตองอยกบคอมพวเตอรหลายชวโมง ตอนนดใกลไมชด ตองเพง...” (วยทางานกรงเทพมหานคร ชอบอาน)

3. ขาดทกษะการอาน

ในขณะทคนกลมหนงไมมเวลาทจะอานนน กมคนอกจ านวนหนงทมเวลามากพอแกการอานและสนใจทจะอาน แตเนองจากมทกษะในการอานนอยอานไมคลองหรออานไมออก ซงเปนเหตผลหนงทท าใหกลมบคคลเหลานไมสามารถเขาถงการอานได และเมอเวลาผานไปนานขน กอาจจะผลกคนกลมนใหกลายเปนคนทไมชอบอานไปในทสด

“...เปนคนทอยากอานหนงสอ แตอานออกบางไมออกบาง อานหนงสอตอนเดก ตอนโตไมคอยไดอาน ...ชอบอาน แตบางตวมนอานยาก...”

(สวรรณ ชอบอาน วยทางานอานาจเจรญ)

“...ไมคอยถนดเรองการอาน ไมชอบอาน ไมไดตงใจเรยนมาตงแตแรก...” (ผสงอายพะเยา ไมชอบอาน)

“...พสาว อาน เขยนหนงสอภาษาไทยไมได สอนแลวกยงอานไมได แตพดภาษาองกฤษได เยอะมาก...ผลสดทายตองไปอยองกฤษ...”

(ปภาวด ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

ในสภาพการณปจจบนพบวามเยาวชนในระบบการศกษาจ านวนหนงท อานหนงสอไมออก ซงกเปนเรองทยงยากมากในการทจะผลกดนใหเดกเหลานเรยนรในเรองตางๆ ไดอยางมความสข สะทอนไดจากขอสงเกตของคร ทวา

“...เดกอานหนงสอไมคอยออก เปนอปสรรคสาคญ ขนาด ม.1 เขามา 400 คน ประมาณ 30

คนอานไมคลอง...” (กนกพร ชอบอาน ครสระบร)

4. หนงสอมราคาแพง ไมสามารถซอได จากการศกษาพบวาราคาหนงสอทสงกเปนอกสาเหตหนงทท าใหคนอานหนงสอไดนอยลง

หรอไมไดอาน เนองจากมขอจ ากดในเรองทนทรพยอนเปนตนทนในการอาน โดยเฉพาะในกรณของการซอหนงสอมาอานเอง อนเปนผลมาจากฐานะความเปนอยของครอบครว คาครองชพ

489

ทสงขน และภาวะเศรษฐกจทซบเซา/ชะลอตวลง ผคนมความจ าเปนทจะตองใชจายอยางประหยด และเพอปากทองเปนล าดบแรก ท าใหคนจ านวนมากซอหนงสออานนอยลง หรอไมสามารถซอหามาอานได

“...ชอบอานหนงสอ อานเทาทม ถามความสามารถซอกไดอาน ถาซอไมไดกไมไดอาน...” (วรรณ ชอบอาน ผสงอายมหาสารคาม)

“...อยางหนงสอพมพฉบบละ 10 บาท เดอนหนงมกวน เขาคณเรยบรอยแลว เอาเงนเกบไวซอขนมใหหลานดกวา...”

(กงแกว ชอบอาน วยแรงงานอดรธาน)

“...ราคาหนงสอแพง บางเลมนาสนใจ บางนดเดยว แต 200 กวาบาท...” (กนกพร ชอบอาน ครสระบร)

“...หนงสอทเปนความร จะมราคาแพง อยากใหหนวยงานจดบคแฟรเอาหนงสอมาลดราคา ถาหนงสอมราคาถกลงคดวาคนไทยจะอานหนงสอมากขน สาหรบคนทมเงน ราคาหนงสออาจไมเปนปญหา แตสาหรบคนทมรายไดพอประมาณ อาจมองวาเอาเงนไปซออยางอน ทสาคญและจาเปนมากกวาจะดกวา...”

(วรทย ชอบอาน นกศกษาเชยงใหม)

“...หนงสอแพง หนงสอเตรยมสอบประถม เลมนง 150 บาท ถาเปนเดกอยหอ ไมไดอยกบพอแม จะไมสามารถซอเองได เพราะวามนแพง…”

(อมรรตน ชอบอาน นกเรยนเชยงใหม)

“...ราคาหนงสออยางเรามนกเปนอปสรรคเหมอนกน แตถาเปนเดกตางจงหวดกเปนปญหาแนๆ...”

( วรท ชอบอาน นกเรยนมธยมกรงเทพ)

“...หนงกคอหาหนงสอยาก สองกคอราคา ผมไปเจอหนงสอบางเลม หนานงนเปดมาเจออกษรตวใหญๆ ประมาณ คาสองคา แลวกขามไปหนาตอไป แลวกตราคาออกมาสง คออยากซอหลายๆ เลมแตวาดวยงบประมาณทม ไมวาจะเปนเงนทพอแมให หรอวาทตวเองเกบเองรสกวามนไมพอ...”

(ณชวชร ชอบอาน นกเรยนกรงเทพมหานคร)

“...หนงสอมราคาแพง บางครงมสาระนดเดยว ซอมาแลวไมคม แตกตองซอ เพราะตองนาไปใช...” (ปภาวด ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

490

ขอความขางตนสะทอนใหเหนวาราคาหนงสอเปนอปสรรคตอการเขาถงของผทมรายไดนอย และบางรายกอาจตองซอหากมความจ าเปนทจะตองใช แตไมไดซอดวยความสบายใจและไมไดซอเพราะตองการอานตามปกต

5. ขาดเปาหมายในการอาน

อกประเดนหนงทท าใหสถานการณการอานของคนไทยยงอยในระดบทต า กคอการขาดเปาหมายในการอาน ไมมวตถประสงคในการอาน และไมทราบวาตนเองจะอานไปท าอะไร การขาดเปาหมายในการอาน ท าใหผอานไมมแรงจงใจทชดเจนในการอาน ไมกระตอรอรน และไมอานอยางตอเนองสม าเสมอ โดยเฉพาะในผทพนวยการศกษาเลาเรยนแลว

“...เปนสงทด โดยเฉพาะกบเดก ถาอานหนงสอแลวนาจะเกง อยางผมนมนผานมาแลว...” (อรณ ไมชอบอาน ผสงอายชมพร)

“...รวาการอานมประโยชน แตอายมากแลวไมรวาจะอานไปทาอะไร...” (ผสงอายพะเยา ไมชอบอาน)

นอกจากนยงมขอสงเกตจากผทชอบอาน ทสะทอนภาพการอานหนงสอของชาวบานทวไปไดเปนอยางด วาการทชาวบานอานหนงสอนอยหรอไมอาน เปนเพราะไมมเปาหมาย ไมทราบวาจะน าความรไปใชประโยชนในเรองใด

“...ชาวบานทไมอานหนงสอ เปนเพราะวาไมรวาจะอานไปทาไม จตใจเขาไมเปด ไมรวาหนงสอมประโยชนอยางไร เขาไมเหนคาของหนงสอ...”

(ปทมา ชอบอาน วยทางานเพชรบร)

6. เบอหนายกบสถานการณบานเมองหรอการน าเสนอขาวสารทไมถกตอง

คนจ านวนมากชอบอานหนงสอพมพ เพราะอยากทราบสถานการณการเปลยนแปลงของสงคม แตความประทบใจทเกดจากการน าเสนอขาวสารทไมเหมาะสม ไมตรงกบขอเทจจรง หรอสถานการณบานเมองทวนวายไรระเบยบ เชน กรณความวนวายอนเกดจากความขดแยงทางการเมองของกลมบคคลทแสดงออกดวยเสอสตางๆ หรอความขดแยงระหวางประชาชนบางกลมกบรฐบาล ประกอบกบมการน าเสนอขาวสารตอบโตกนจนเกดความสบสนไมทราบวาอะไรจรงอะไรเทจ กมสวนท าใหบางคนเบอหนายและตอตานการรบรขาวสาร รวมทงไมอานขาวสารบานเมอง

491

“...ไมอานหนงสอพมพสกฉบบ ผมเคยรบราชการเปนคร มเรองในโรงเรยน หนงสอพมพเอาไปลงพาดหว แตเวลาแกขาว แก 2 บรรทด...”

(ชาย ไมชอบอาน วยทางานเชยงใหม)

“...ตอนนบานเมองเปนแบบน เบอ ไมอยากอานไมอยากดอะไรเลย...” (ผสงอายพะเยา ชอบอาน)

เหตผลของคนทไมชอบการอานหนงสอ

คนทไมชอบอานหนงสอ ไมไดหมายความวาเขาไมมแบบอยาง ไมไดรบการสนบสนนสงเสรมจากครอบครวและโรงเรยน บางคนอาจอยในครอบครวทมความพรอมดานการอาน มพนองทรกการอาน มพอแมทคอยเอาใจใสใหการสนบสนน หรอแมแตอยในครอบครวทมมาตรการบงคบ มครอาจารยคอยก ากบตดตามเรองการอาน แตเขากเลอกทจะเปนคนทไมชอบอานหนงสอ จากการสนทนากลม พบวา มการอางถงเหตผลสนบสนนพฤตกรรมของตนทแตกตางกนออกไป ดงน

1. ไมชอบทจะอาน ขเกยจอาน

ผรวมสนทนากลมทไมชอบอาน ไดกลาวยอมรบอยางตรงไปตรงมาวาไมชอบทจะอาน หรอ ขเกยจทจะอาน ไมวาจะไดรบการแนะน าสนบสนน หรอถกบงคบกตาม เนองจากเปนนสยหรอเปนธรรมชาตของตนเองทเปนเชนนน

“...ไมชอบอาน เพราะขคราน...” (สมพร ไมชอบอาน ผสงอายสงขลา)

“...มนเปนสนดาน ใหอานหนงสอ ใหจดหนงสอ ไมทา รวาดมประโยชน แตเราไมชอบ...” (สมพร ไมชอบอาน ผสงอายสงขลา)

“...คดวาการอานมประโยชน แตเหตทไมอานคอ ไมชอบ...” (อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยนเพชรบร)

“...ตอนเดกพอแมสอนใหอาน แตเราไมชอบ อานตอนใกลสอบอยางเดยว ทไมอานหนงสอเปนเพราะไมชอบโดยนสย...”

(อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยนเพชรบร))

492

“...พอบงคบใหอานหนงสอบาง เวลาพอบงคบกอาน ถาไมบงคบกไมอาน เหตทไมชอบอานเพราะเบอ ไมอยากอาน...”

(สทธโชค ไมชอบอาน นกเรยนพทลง)

“...ทบานกมหนงสอ แตวาไมคอยอาน ไมคอยชอบ...” (นกเรยนอานาจเจรญ ไมชอบอาน)

“...หนไมชอบอานเพราะมนเครยด เรยนมากพอแลว อยบานเราควรจะพกผอน ดทว เลนเกมดกวา ใหมนเบาๆ สมอง รสกอานแลวมนหนกสมอง...”

(เยาวภา ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...ทไมคอยอานเปนเพราะเราไมคอยชอบ บางทมนกปวดหวอะไรอยางเนย...อานเมอจาเปน เหตทไมชอบอานเปนเพราะตวเอง พอแมสอนใหเราอาน อยากใหเราเรยนสงๆ แตเรากยงไมคอยอาน...”

(สชาวด ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...สาเหตทไมชอบอานเปนทเรามากกวา เราไมสนใจมากกวา...” (ประยร ไมชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

2. ไมมเวลา ค าวาไมมเวลา นอกจากจะเปนเหตผลของคนทอานหนงสอนอยลงแลว ยงเปนเหตผลหลก

ของผทไมชอบอานอกดวย ในการอธบายเหตทตนเองไมอานหนงสอ ทงทการใชเวลาของคนเหลานอาจจะเปนไปอยางไมมประสทธภาพ หรอเปนเพยงขออางทขาดความเปนเหตเปนผล

“...อานไดแตไมคอยไดอาน ตองดนอง (เลยงนอง-ผวจย) นองเยอะ ไมชอบอานมาตงแตเดก เพราะไมคอยมเวลา ชอบเลนกบเพอน...”

(วยทางาน ไมชอบอาน เชยงใหม)

“...ตอนเดกๆ ทาแตงาน ทานาทาไร ไมคอยมเวลาอานหนงสอ ไมชอบดวย...” (อรณ ไมชอบอาน ผสงอายชมพร)

“...ทไมอานเพราะไมมเวลา การบานเยอะ...” (จรสศร ไมชอบอาน นกเรยน ม.ตนเพชรบร)

493

“...พอแมถาวางกอานหนงสอบางแตไมคอยจะไดอานเทาไร เขากกระตนใหเราอานหนงสอ แตเราไมคอยอาน ไมมเวลา สวนมากจะเทยวเยอะ...”

(อรรถโกวท ไมชอบอาน นกเรยน ม.ปลายชมพร)

“...เดยวนไปเรยนทกรงเทพและเปนนกกฬา เลยไมคอยมเวลาอาน ตอนเดกๆ แมกสอนใหอานทกวน ตอนเดกกทา แตตอนนไมทาแลว...”

(เกศมณ ไมชอบอาน นกเรยนอานาจเจรญ)

“...อยากมเวลา ครกสอนใหอานหนงสอ แตไมคอยไดอานเพราะไมมเวลา...” (ณฐรกา ไมชอบอาน นกเรยนพทลง)

“...ไมชอบ ไมคอยมเวลา เดกๆ ชอบออกไปเทยวเลน...” (นท ไมชอบอาน นกศกษาสระบร)

3. ไมมแบบอยางการอาน

ผเขารวมสนทนากลมทไมชอบอานหนงสอบางคน อธบายเหตผลทไมชอบอาน วาเปนเพราะสภาพแวดลอมในบานทไมมคนทชอบอาน หรอขาดตวแบบทจะยดถอเปนตวอยางในการอานได

“..ทไมชอบอานเปนมาตงแตเดก เพราะทบานไมคอยเหนมใครอานหนงสอ มแตเขาจะฟง ดทว..” (กลยารตน ไมชอบอาน ผประกอบการกรงเทพมหานคร)

“...แทบจะไมเหนพอแมอานหนงสอ แตเขากบอกวาใหขยนเรยนขยนอานหนงสอ ผมกไมคอยชอบอานเหมอนกน...”

(นตเทพ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

4. ไมไดรบการปลกฝงจากครอบครว

นอกจากจะไมมบคคลในบานเปนแบบอยางในการอานแลว ยงอาจจะไมไดรบการปลกฝงจากครอบครวใหเหนความส าคญของการอาน ทงนอาจเนองมาจากความจ าเปนในการดนรนตอสเพอการท ามาหากน ไมไดอยในสงคมทตองใชความรในการประกอบอาชพมากนก หรอเกดจากการไมเหนความส าคญของการอาน ท าใหพอแมผปกครองบางคนไมไดเอาใจใสในการปลกฝงลกษณะนสยการอานแกบตรหลาน

“...สมยกอนนน พอกลบมาพอแมไมไดสอนเรองอานหนงสอ คดแตวาจะทาอยางไรใหครอบครวมกน...” (ทองพน ไมชอบอาน ผสงอายมหาสารคาม)

494

“...เดกๆ ทาแตงาน ทานาทาไร ไมคอยมเวลาอานหนงสอ ไมชอบดวย พอแมทาสวนกไมไดมการสงเสรมใหอานหนงสอ...”

(อรณ ไมชอบอาน ผสงอายชมพร)

“...ไมไดรบการปลกฝงใหรกการอานตงแตเดก รวาการอานเปนเรองด แตไมสาคญสาหรบชาวบานทไมชอบอาน...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

5. มภาระตองท างานชวยครอบครว

การชวยรบผดชอบตองานของครอบครว เชน ชวยพอแมประกอบอาชพ หรอการชวยเหลองานภายในบานเปนอกเหตผลหนงทท าใหเดกและเยาวชนไมมเวลาอานหนงสอ หรอเหนดเหนอยจากภารกจจนไมสามารถอานหนงสอได

“...ไมคอยมเวลา ตองเลยงนอง พอรบจาง สวนแมเปนแมบาน...” (ณฐรกา ไมชอบอาน นกเรยนพทลง)

“...ชวยพอแมทานาบาง คดวาเปนเพราะชวยพอแมทางาน จงทาใหอานหนงสอไดนอยลง เพราะกลบมาแลวเหนอยกไมอาน...”

(นกเรยนอานาจเจรญ ไมชอบอาน)

“...พอแมทาตาล ไมอานหนงสอ พอแมสอนแตทาตาล ไมคอยใหไปโรงเรยน ใหชวยเลยงนอง...” (ถนอม ไมชอบอาน เกษตรกรวยสงอายเพชรบร)

“...พอเสยตงแตยงเดก แมใหทางานในบาน ไมไดเรยน...” (สมพร ไมชอบอาน เกษตรกรวยสงอายสงขลา)

“...ตอนเดกพอแมทานา ตองชวยทานา พอแมกสงเสรมการอานหนงสอบาง แตไมคอยไดเรยนเพราะตองชวยพอแมทานา...”

(อน ไมชอบอาน ผสงอายพทลง)

6. ไมเหนประโยชนของการอาน

ผเขารวมสนทนากลมทไมชอบอานหนงสอบางคน อธบายเหตผลทไมอานหนงสอวาเปนเพราะไมทราบวาจะอานไปท าอะไร ซงสะทอนใหเหนวาไมเหนประโยชนทจะเกดจากการอาน หรอขาดเปาหมายในการอาน ทงนอาจเนองมาจากเหนวาตนเองเปนผใหญทพนวยศกษาเลาเรยน

495

มงานท ามนคงแลว และแมไมอานกไมมผลกระทบทเสยหายใดๆ เพราะไมไดมงหวงทจะพฒนาวชาชพหรอเพมพนความกาวหนาในอาชพแลว

“...ทกวนนไมชอบอานหนงสอ ..เพราะวาอานไปแลวมนเหนอย อานไปแลวไมรวาจะเอาไปทาอะไร...” (อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“...เขาเกง เขากไดไป ผมยกยอง แตใหผมไปเปนอยางเขาผมไมเปน มนเครยด มนกดดน พออยในโลกแหงความเปนจรง บางครงสงทอยในหนงสอ ไมอาจนามาใชในชวตจรงได...”

(ธนวชญ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...สงคมของคนเรยนเกงเขาชอบเรยน ชอบอานหนงสอ แตพอเจอโลกภายนอกไมรเรองเลย อาจจะโดนหลอก แตอยางผมยากทจะโดนหลอก มเพอนผมเกยรตนยมอนดบหนง เราคยกนเขายงไมเขาใจภาษาเราเลย ไดแตวชาการ แตพอโลกของความเปนจรง เชอเถอะครบเขาโดนหลอก แตผมไมมวนจะโดนหลอก ...”

(ธนวชญ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

7. มปญหาสขภาพ

นอกจากปญหาสขภาพ จะเปนอปสรรคทท าใหคนชอบอานตองอานหนงสอนอยลงแลว ยงเปนเหตผลสนบสนนพฤตกรรมการไมอานหนงสอของผทไมชอบอานอกดวย ซงผเขารวมสนทนากลมทไมชอบอานหนงสอบางคน อธบายถงเหตผลทไมอานวา เปนเพราะมปญหาสขภาพ

“...สายตาไมด มองตวหนงสอนานมนจะตาลาย พรา...” (อน ไมชอบอาน ผสงอายพทลง)

“...อานแลวปวดหว...” (เกษตรกรชาย ไมชอบอาน สงขลา)

“...เบอ ขคราน สายตาไมด...” (เกษตรกรชาย ไมชอบอาน สงขลา)

8. เบอหนายรปแบบของหนงสอทมแตตวอกษร รปแบบของหนงสอทมแตตวอกษรกเปนเหตหนงทท าใหเยาวชนรสกเครยด เบอหนายและ

ไมชอบทจะอาน โดยปกตแลวเดกและเยาวชนจะชอบอานหนงสอทมภาพประกอบหรอมลกษณะ

496

เปนตวการตน ซงนอกจากจะท าใหสวยงาม สบายตาแลว รปภาพยงชวยใหผอานมความรความเขาใจในเนอหาทอานไดดขน สะทอนไดจากประโยคทวา

“...ตวผมเองจะชอบพวกการแตงรถ กจะซอหนงสอพวกน กจะเนนพวกทมรปภาพมากกวา ไมชอบพวกทมตวหนงสอเยอะๆ...”

(จกร ไมชอบอาน นกเรยนชมพร)

“...อาจเปนหนงสอทเราชอบอยแลว มรปภาพประกอบทาใหไมนาเบอ บางทตวหนงสอเยอะๆ ไมมรปภาพประกอบทาใหไมนาอาน...”

(จกร ไมชอบอาน นกเรยนชมพร)

“...ขเกยจบาง ขยนบาง ชอบอานหนงสอทเปนตวการตน ภาพประกอบ รปเลมดงดดใจ ไมชอบอานหนงสอทมแตเนอหา...”

(กตยาภรณ ชอบอาน นกเรยนสระบร)

“ไมชอบอานมาตงแตเดกเลยครบ รสกวาตวหนงสอทาไมมนเยอะแยะไปหมด มนนาเบอ” (รงอรณ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

9. ไมเขาใจเนอหาทอาน

อกเหตผลหนงทมผทไมชอบอานอางถง กคอมความสามารถในการจ านอย อานแลวจ าเนอหาสาระไมได หรอไมสามารถท าความเขาใจกบเนอหาทอานได ท าใหไมอยากทจะอานหนงสอ

“...ไมชอบ ไมคอยไดอาน พอแมเคยวเขญ อานแลวจาไมได...หนงสอเรยนอานแลวจาไมได กไมคอยอยากอาน...”

(นราดล ไมชอบอาน เกษตรกรสระบร)

“...จากทเคยเปนครสอนหนงสอ พบวา พอเดกอานแลวไมสามารถจบประเดนไดเขาใจ พอเขาไมเขาใจ เขากเลยไมอานเลย...”

(ศศธร ชอบอาน วยทางานชลบร)

10. การเรยนการสอนในโรงเรยนไมไดเขมงวดเรองการอาน

ทงทมนษยไมชอบการบงคบดงกลาวมาแลว แตการทไมถกบงคบหรอไมถกกวดขน อยางเขมงวดกเปนอกขออางหนงของผทไมชอบการอาน ซงเปนผลใหไมไดใหความส าคญกบ การอาน ยกเวนเมอถงเวลาใกลสอบเทานน ทเปนเงอนไขบงคบใหตองอานหนงสอ

497

“...ทโรงเรยนไมบงคบใหอานหนงสอ อานหนงสอตอนใกลสอบอยางเดยว...” (อธษฐ ไมชอบอาน นกเรยน ม.ตนเพชรบร)

11. การลมหรออานไมออก

อกเหตผลหนงทผรวมสนทนากลมอางถงกคอ การลมหรออานไมออก ท าใหอานไมคลอง อานไมได หรอไมมประสทธภาพในการอาน จงไมชอบทจะอานหนงสอ

“...ตอนเดกจบ ป.4 ออกมากอานได แตตอนนกลมแลว...” (ถนอม ไมชอบอาน เกษตรกรวยสงอายเพชรบร)

12. การตอตานการถกบงคบ

ธรรมชาตอยางหนงของมนษยคอ มความรกในอสรเสร ไมพงพอใจหากจะตองถกบงคบใหมพฤตกรรมอยางใดอยางหนง โดยเฉพาะพฤตกรรมทตนเองไมถนด ไมชอบ ไมประสงคทจะกระท าหรอมสวนรวมในการกระท า และผลของการบงคบนอาจน าไปสการตอตานหรอมพฤตกรรมในทางตรงขามได ซงกรวมทงการบงคบใหอานหนงสอดวย

“..ถาพอแมตามใจ เรากอยากอาน แตถาพอแมบงคบกไมอยากอาน พอแมไมควรบงคบ..” (วฒศกด ไมชอบอาน นกเรยนอานาจเจรญ)

“...ไมคอยชอบอาน พอกบงคบใหอาน มานงอานหนงสอ มาบงคบแลวมนกเบอ...” (บวทพย ไมชอบอาน นกเรยนชลบร)

“...ทบานไมคอยปลกฝงใหอานหนงสออยางอน พอจะใหอานแตหนงสอเรยน ตอนแรกกทาตาม เพราะพอบงคบ พอตอนหลงๆ มา รสกวาสงทเขาบงคบมนนาเบอ บางทพอเราถกบงคบมากๆ ในสงทเราไมชอบเรากแอนต (ตอตาน-ผวจย) พอพอใหอานกนงดแตไมไดอาน...”

(นนทวฒ ไมชอบอาน นกศกษาสงขลา)

วธการสรางนสยการอานในภาพรวม

ในการทจะปลกฝงหรอสรางนสยใหคนไทยรกการอานนน ผ เขารวมสนทนากลมมความเหนตรงกนวาจ าเปนอยางยงทจะตองเรมตนตงแตวยเดก ซงเปนวยทก าลงอยากรอยากเหน เปนวยทก าลงแสวงหาความร และเปนวยทจะปลกฝงลกษณะนสยตางๆ ไดงาย

498

“...อยากใหปลกฝงตงแตระดบอนบาล เวลาสวนใหญเดกอยทโรงเรยน อยากใหครปลกฝงใหอานหนงสอ เพราะเปนชวงการจดจาของเดก เพราะถาไมอยางนน กลบมาบานกจะดทว ถาเราใหอานหนงสอกจะตอตาน...”

(นพรตน ชอบอาน ครชมพร)

“...การปลกฝงตองปลกฝงตงแตเดก เปนเรองทผปกครอง นกจตวทยา นกวชาการ ตองมาด วาในแตละวยเหมาะกบเนอหาแบบใหน...”

(เสาวภา ชอบอาน ครชมพร)

“...เดกเลกจะเรยนรจากสงทผใหญทา เราทาอะไรเขากจะเรยนรตามนน เราหยบหนงสอขนมาเขากจะหยบตาม เหนเราเปดหนงสอเขากจะเปดตาม...”

(ศศธร ชอบอาน แมบานชลบร)

จากทศนะดงกลาว เขาใจไดวาในการปลกฝงนสยการอานนน เปนหนาทรวมกนของ ทงครอบครว โดยพอแมผปกครอง โรงเรยน โดยครผสอน และองคกรวชาการอนทจะเขามาสนบสนน โดยนกจตวทยา นกวชาการ บรรณารกษ นกจดการระบบหนงสอ ส านกพมพ นกการตลาดดานหนงสอสงพมพ ผเขารวมการสนทนากลมไดเสนอวธการสรางนสยการอาน ซงสามารถน ามาวเคราะหและสรปรวมกนได ดงน

1. การวเคราะหกลมเปาหมาย

ในการสงเสรมการอานนนจ าเปนตองรจกกลมเปาหมายเปนอยางด นนคอตองวเคราะหและเขาใจกลมเปาหมายกอนวาเขามนสยเปนอยางไร มธรรมชาตเปนอยางไร พรอมทจะรบการสนบสนนหรอไม อยางไร และจะเรงรดไดมากนอยเพยงใด เพอใหสามารถสนบสนนสงเสรมดานการอานไดอยางเหมาะสมและตรงกบความตองการของกลมเปาหมาย ไมวาจะเปนวยเดก วยท างาน หรอวยผสงอาย กตาม

“...เดกมนจะสอนเหมอนกนไมได มนตองสอนพวกนงแบบนง พวกนงกอกแบบนง เดกทสมองไมคอยดตองคอยๆ ไป บงคบเขาไดดกวาไปตามใจเขา ถาเราปลอยเขากไมอาน...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“...คนทชอบอาน เขาจะชอบเขยน ชอบแตงเปนเรองเปนราว ไปเจออะไรมาเขากจะเขยน เรากควรปลกฝงใหเขาเขยน แตคนทไมชอบอานเขาจะชอบดขาว...”

(จงรกษ ไมชอบอาน วยทางานชลบร)

499

“...ตองดทคนดวย อยางบางคน สมองเขารบไมได เราจะไปสงเสรมใหอานใหเหมอนคนอนกคงจะยาก...” (อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“...สอบถามแตละบานวาเขาอยากอานหนงสออะไร แลวเอาหนงสอไปใหเขาอาน...” (สมฤทธ ชอบอาน นกศกษาชมพร)

2. การสรางความสนใจ

มกระบวนการสรางความสนใจใหกลมเปาหมายมความคนเคยกบหนงสอ และอยากรอยากเหนในเนอหาสาระทอยในหนงสอ ทงนโดยมความเหมาะสมกบวยและวถการด าเนนชวต

เนองจากกลมเปาหมายมความพรอมไมเทากน บางคนยงไมเหนความส าคญของการอาน ยงไมเกดความสนใจทจะเรยนรและพฒนาทกษะการอาน การสรางความสนใจจงเปนขนตอนทส าคญและจ าเปน อาจเรมตนจากการใหกลมเปาหมายไดอานในสงทตนอยากอาน ไดสนกสนานกบการอาน ไดเลอกหนงสออานดวยตนเอง เปนตน

“...หาหนงสอมาใหตงแตเขาเดกๆ ตงแตเขาเรมสนใจการอาน เอาหนงสอการตน หนงสออะไรทมรปภาพใหเขาด อานสนกสนานไวกอน สรางนสยใหเขาอยากเหนอยากร...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“...เดยวนเดกมนสยรกการดมากกวารกการอาน อยางทว พอถงเวลาเขาจะตองรบไปดทว แตถาจะใหถงเวลาแลวรบไปอานนยาก...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“...พาไปรานหนงสอ ถามเวลาพาไปโลตส เคาจะชอบอานพวกการตน พวกเทพนยาย พวกรปภาพสวยๆ ใหระบายสแลวมคาบรรยายเปนภาษาองกฤษเขากชอบ ...”

(จงรกษ ไมชอบอาน วยทางานชลบร)

“...การกระตนใหเดกอาน ตองใหเขาดกอน ดแลวกฟงเสยง เวลาสอนลกศษยจะถามเขาวา เขาชอบอานหนงสอหรอไม ชอบอานหนงสออะไร จะสอนใหเรมอานหนงสออานเลนกอนและเปนหนงสอทเขาชอบ จากประสบการณของตวเองทรกการอานกเรมจากหนงสอนยาย บางคนเรมจากหนงสอการตน ใหเรมจากจดเลกๆ กพฒนาเรองการอานได จากหนงสอเลมเลกๆ กจะพฒนาไปเรอยๆ...”

(ศศธร ชอบอาน แมบานชลบร)

“...เรมจากใหอานในสงทชอบ แลวกจะทาใหเขาอานตอๆ ไป...” (กตต ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

500

3. การปรบทศนคต มการปรบทศนคตตอการอานของกลมเปาหมายใหมความเขาใจ เหนคณคา และม

ความรสกทดตอการอาน เพอใหกลมเปาหมายทไมชอบอาน ลดความรสกตอตานและยอมรบกระบวนพฒนาทกษะการอานได

“ไมชอบอานมาตงแตเดกเลยครบ รสกวาตวหนงสอทาไมมนเยอะแยะไปหมด มนนาเบอ.” (รงอรณ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...ปรบความคดของเดกใหเลกเขารานเกม ตองปรบเปลยนทศนคตเดกใหได เดกกอาจจะหนมาอานหนงสอเพมขน...”

(รงอรณ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

4. ตองปรบหลกสตรและระบบการเรยนการสอน

จากการสนทนากลม พบวา ผเขารวมการสนทนาเหนความจ าเปนทจะตองมการปรบปรงกระบวนการจดการเรยนการสอนใหม โดยเฉพาะในสวนทเกยวกบการสอนอาน ซงมขอมลปรากฏวามเดกในสดสวนทสงทอานหนงสอไมคลอง หรออานหนงสอไมได ซงจะเปนปญหาตอการเรยนในรายวชาอนๆ ตามมา เนองจากเดกไมสามารถอานและเขาใจได นอกจากนเนอหาตางๆ ทบรรจไวในหลกสตรยงมเนอหามากเกนจ าเปน ท าใหเดกเกดความเบอหนายในการเรยนร ขณะเดยวกนกตองมระบบการลงโทษนกเรยนทไมอานหนงสอดวยเพอใหเขาอานใหได

“...ตาราเยอะไป เนอหาเยอะไป เดกไมรวาจะไปเรยนรอะไร สาระไหน เตมไปหมด ใหเดกประถมเรยนมากเกนไป มธยมกเยอะเหมอนกน คอทกวนนเราปอนใหเดกมากเกนไป เราอยากใหเดกไดแตเดกมนรบไมได กเลยเกดความเบอหนาย...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

“..เปนทหลกสตร หลกสตรสงเสรมใหเดกเปนแบบน ผมวาสมยกอนสมยผมเรยน มสอน ก ไก ข ไข ข ขวด สอนใหสะกด ก อะ กะ ก อา กา เดยวนไมมครบสอนเปนคาเลย เดกกเลยไมร ถาเดกคนไหนเกงกเกงไปเลย...ถาไมเกงกโงไปเลย...หลกสตรเดยวนนะครบ เขาจะใหเดกเขยนเปนคา อานเปนคาเลย...”

(ศกด ชอบอาน ผสงอายอดรธาน)

“...ระบบการศกษาเปนตวใหการเรยนหนงสอดขน หนไปดหลกสตรเกาบางอยาไปตามฝร งมากเกนไป หลกสตรเปลยนบอย....”

(ธระ ชอบอาน วยทางานอานาจเจรญ)

501

“...สมยผมเรยนหนงสอ คนทเขาอานไมได ไมชอบทองจานครเขาจะลงโทษ เดกกกลว แลวกไปอาน ไปทอง ไปจามา เขากไดขนมา ดกวาทกวนน ซงเดกทอานไมได ขเกยจอานเขากปลอยตามสบาย เดกพวกนกเลยคลายกบเสยคนไป เสยเรองการอานไปเลย คอไมมคนบงคบ...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

จากนโยบายการเรยนฟรทรฐจดใหมการสนบสนนเดก โดยการจดหนงสอใหยมเรยนนน ปรากฏวาแตละโรงเรยนมแนวปฏบตทเครงครดแตกตางกน บางแหงก าหนดใหนกเรยนสงคนหนงสอในสภาพทด ปกไมขาด ไมมรอยขดเขยน หรอหากหนงสอช ารดมากจะตองสงคนเปนเงนนน ท าใหเดกไมกลาใชหนงสอ ไมกลาเอาหนงสอไปเรยน ท าใหการใชหนงสอเปนไปอยางขาดประสทธภาพ และไมสมเจตนารมณ

“... โครงการหนงสอเรยนฟร เดกไมกลาใช เพราะตองสงคน เดกกลวหาย ระเบยบพสดกาหนดวา ตองสงคน ปกไมไหชารด หามเขยนขอความทไมสมควร...เดกมาเรยนไมเอาหนงสอมา มานงฟงครสอนไมมหนงสอ...”

(หญง ชอบอาน วยทางานอดรธาน )

“บางครงกเอาหนงสอมา บางครงกไมเอามา ไมกลาเขยนลงไปในหนงสอ...ถาเปนหนงสอเรากกลาเขยนลงไป”

(ชาย ชอบอาน นกเรยนอดรธาน)

5. จดใหมสอการอานทหลากหลาย

เนองจากปจจบนมสอการเรยนรทหลากหลาย และการอานเปนเพยงชองทางหนงของการเรยนร การทจะท าใหผอานสามารถเรยนรไดด มความหมาย มความเขาใจ และมความพยายามทจะสรางนสยการอาน จงตองมสอการเรยนรประเภทตางๆ มาเสรมซงกนและกน โดยมรปแบบและเนอหาของสอการอานทหลากหลาย ไมนาเบอ ตอบสนองความตองการอานของบคคลไดอยางครอบคลม

“...อยากใหมหนงสอมาใหดมาใหอาน ไมมแลวจะใหอานอะไร...” (วฒชย ไมชอบอาน เกษตรกรสระบร)

“...มนตองสรางสอการอานใหกบเดกๆ มนตองรอทงระบบ ผมไมกลาบอกหรอกครบวาระบบเดยวนทาใหเดกเบอการอาน...”

(อตศกด ไมชอบอาน ครอานาจเจรญ)

502

“...ตองมการสงเสรมผานสอหลายรปแบบ ใหคนรวาการอานหนงสอเปนสงสาคญ...” (รงอรณ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...มหนงสอมาใหอาน สรางแรงจงใจ มหนงสอทหลากหลาย...” (ชาย ชอบอาน ครสระบร)

6. มการควบคมราคาหนงสอ

ในการสงเสรมใหเกดปรากฏการณรกการอานขนในสงคมไทย สงหนงทรฐพงกระท ากคอการทบทวนและควบคมราคาหนงสอใหอยในเกณฑทเหมาะสม เพอใหประชนทวไปมโอกาสเขาถงหนงสอมากขน เพราะในสภาพปจจบนราคาหนงสอนบวาเปนอปสรรคส าคญของการสงเสรมการอาน

“...ราคาหนงสอเปนสวนหนงททาใหคนจนเขาไมถงการอาน...รฐตองควบคมราคาหนงสอ วาหนงสอประเภทนราคาไมควรเกนกบาท เดยวนไมมการควบคมราคาหนงสอ...”

(กลยารตน ไมชอบอาน ธรกจสวนตวกรงเทพมหานคร)

7. มนโยบายสงเสรมการอานทตอเนอง ภาครฐตองมนโยบายสงเสรมการอานทชดเจนตอเนอง และเปนรปธรรมในการสงเสรม

หองสมดสาธารณะตางๆ ตองมหนงสอทเพยงพอและเปนหนงสอใหม มคนดแลเอาใจใสใหหนงสออยในสภาพทนาอาน รวมทงมสถานท ทพรอมใชในการอานหนงสอดวย

“...หองสมดสาธารณะตางๆ มหนงสอไมเพยงพอ หนงสอขาดลย ไมมใครดแล...” (รงอรณ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...ผมวาภาครฐอาจจะทาไมเตมท พอเขาไปอานจรงๆ เหมอนหนงสอบรจาคมา ซงมนไม นาอาน เหมอนหนงสอทเขาทงแลว ใหผมไปอานผมกไมอาน...”

(ธนวชญ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

“...การสงเสรมของภาครฐไมตอเนอง ทาระยะหนงแลวกหายไป...” (ชาย ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร )

“...หองสมดประชาชนในตางจงหวด เปนหนงสอเกา หนงสอมอสอง ขอมลมนเกาไปแลว เคากจะมความคดลาสมยกวาคนในเมอง เพราะเอาขอมลเกาๆ ไปใหเขา...”

(นตเทพ ไมชอบอาน นกศกษากรงเทพมหานคร)

503

8. การด าเนนการอยางเปนระบบ

มการด าเนนการสงเสรมการอานทสอดรบกน การปลกฝงและสงเสรมการอานเปนเรองส าคญทจ าเปนตองด าเนนการอยางเปนระบบ สอดรบกนทงในระดบครอบครว ระดบโรงเรยน และระดบนโยบายของภาครฐ

“...อยากใหรฐบาลจดหนงสอใหหลากหลายและเผอแผไปยงคนดอยโอกาส โดยไมตองใหรบผดชอบวาหนงสอจะหายหรอไมหาย หรอวาจะชารดหรอเปลา ปจจบนการแจกหนงสอไมไดถามเยาวชน ไมไดถามคนทตองการ ถามแคระดบเบองบน เดกระดบลางขาดโอกาสและความกลาทจะแสดงความคดเหน วาตองการหรอไมตองการหนงสอแบบใด เราจะมวธการอยางไรใหเดกดอยโอกาสมฐานทแขงแกรง และทาอยางไรใหผปกครองมจตสานกวาลกจะดตองทาตงแตปฏสนธ พอแมตองอานหนงสอใหลกฟงตงแตลกอยในครรภ การอานหนงสอไมตองใชเวลามาก ตองสรางความอดทนและความเพยรในการอานใหเกดกบเยาวชนใหได...”

(ปภาวด ชอบอาน วยทางานกรงเทพมหานคร)

สรป

จากผลการวจยเชงคณภาพ เพอการศกษาปจจยหรอเงอนไขทหลอหลอมสการสรางนสยการอานของคนไทย พบวา ปจจยทหลอหลอมสการสรางนสยการอาน ม 3 กลม ประกอบดวย

1) ปจจยดานสถาบนทางสงคม ไดแก ครอบครว โรงเรยน วด ตลอดจนหนวยงานและองคกรอนๆในทองถน 2) ปจจยภายในของบคคล ไดแก การเปนคนใฝรใฝเรยน มทศนคตทดตอการอาน เหนคณคาของการอาน มวฒภาวะทสงขน สตปญญาความสามารถในการอาน อาชพและหนาทการงาน ฐานะความเปนอยของครอบครวและรายได 3) ปจจยภายนอกของบคคล ไดแก บรบททางสงคม สงคมเพอน สภาพแวดลอมทเออตอการอาน ระบบการศกษา นโยบายของรฐเกยวกบการสงเสรมการอาน ระบบตลาดและการก าหนดราคาหนงสอ

ปญหาและอปสรรคทส าคญในการอาน ไดแก ไมมเวลาอาน ปญหาสขภาพ ขาดทกษะในการอาน ขาดเปาหมายในการอาน เบอหนายกบสถานการณบานเมองและการน าเสนอขาวสารทไมถกตอง ส าหรบเหตผลของคนทไมอาน ไดแก ไมชอบอานหรอขเกยจ ไมมเวลา ไมมแบบอยางในการอาน ไมไดรบการปลกฝงจากครอบครว มภาระตองชวยงานครอบครว มทศนคตทไมดตอการอาน มปญหาสขภาพ ไมชอบรปแบบของหนงสอ ไมเขาใจเนอหาทอาน การเรยนการสอนในโรงเรยนไมไดเขมงวดเรองการอาน อานไมออกหรออานไมคลอง และเปนการตอตานจากการถกบงคบใหอาน สวนวธการสรางนสยการอานในภาพรวม ไดแก การวเคราะหกลมเปาหมาย การสรางความสนใจ การปรบทศนคต การปรบระบบการศกษาและระบบการเรยนการสอน การจดใหมสอการอานทหลากหลาย การควบคมราคาหนงสอ การมนโยบายอยางตอเนอง และการด าเนนการอยางเปนระบบทสอดรบกนทงในระดบครอบครว ระดบโรงเรยน และระดบนโยบายของรฐ