107

บทท 7 วเคราะหผลของการพฒนากบหลกการพฒนาอยางยงยน และภมสงคม

วตถประสงคของการเขยนรายงานวจยบทน ตองการอธบายวา การพฒนาชาวเขา ชาวไทยในพนทสง โดยผานโครงการสวนพระองค โครงการหลวง และโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร เมอมการรบสนองพระราชด ารลงสภาคปฏบต ผลส าเรจทเกดขนสอดคลองกบการพฒนาอยางยงยน โดยยดหลกความกลมกลนของระบบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม หรอในปจจบน เรยกวา เปาหมายการพฒนาอยางยงยนของโลก 17 ขอ นอกจากนยงไดอธบายและแสดงตวอยางใหเหนวา การพฒนาตองแตกตางไปตามหลกภมสงคม วเคราะหผลของการพฒนากบการพฒนาอยางยงยน พระราชกรณยกจของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในการทรงชวยเหลอราษฎรผยากไร เรมเกดขนตงแตพระองคเสดจขนครองราชยสมบตในพ.ศ. 2489 แลวคอย ๆ สะสมเปนพระราชกรณยกจทมากมายยงขน จากจดเรมตนของโครงการสวนพระองคแลวเกดโครงการหลวงครงแรกในพ.ศ. 2512 และตอมาไดจดตงส านกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร พ.ศ. 2525 การชวยเหลอประชาชนใหพนจากความยากจน แรนแคน และการแกไขปญหาเรองสงแวดลอม การอนามย การศกษา หรอปญหาอน ๆ ของประชาชน กอนพ.ศ. 2535 หรอกอนการประชมสหประชาชาต ครงท 2 ณ กรงรโอ เดอ จาเนโร ประเทศบราซล ในเรองสงแวดลอมและการพฒนา การพฒนาประเทศ พฒนาคน เปาหมายของแตละประเทศ เนนดานการพฒนาเศรษฐกจ หรอการพฒนาดานอน ๆ เพอท าใหเศรษฐกจดขน แตหลงจากการประชมระดบโลกดงกลาวแลว ไดเกดแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ส าหรบทศวรรษ (1991-1999) และศตวรรษท 21 เพอเปนแผนแมบทของโลก ส าหรบการด าเนนงานทจะท าใหเกดการพฒนาอยางยงยนทงในดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม และในเวลาตอมาไดมการจดท าเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (Millennium Development Goals) เปนระยะเวลา 15 ป (พ.ศ. 2543-2558) ครอบคลมงาน 8 เปาหมาย คอ การขจดความยากจน และหวโหย การสงเสรมความ เทาเทยมทางเพศและบทบาทสตร การรกษาและจดการสงแวดลอมอยางยงยน เปนตน (ส านกงานวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต. เปาหมายการพฒนาทยงยน, ม.ป.ป.) การพฒนาตามเปาหมายดงกลาวกครอบคลมถงหลกการ 3 ประการ คอ สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม แตไดแจกแจงรายละเอยด และแกไขปญหาสงคมและสงแวดลอมใหเดนชดยงขน การพฒนาแหงสหสวรรษ ไดสนสดลงในพ.ศ. 2558 ส าหรบเปาหมายการพฒนาทยงยนของโลก (Sustainable Development Goals SDGS) ตงแตเดอนกนยายน พ.ศ. 2559 ถงเดอนสงหาคม พ.ศ. 2573 ประกอบดวย 17 เปาหมาย ดงน (เปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ, ม.ป.ป.)

1. ยตความยากจนทกรปแบบในทกท 2. ยตความหวโหย บรรลความมนคงทางอาหารและยกระดบโภชนาการ และการสงเสรม

เกษตรกรรมทยงยน

108

3. สรางหลกประกนวาคนมชวตทมสขภาพทด และสงเสรมสวสดการส าหรบทกคนในทกวย 4. สรางหลกประกนวาทกคนมการศกษาทมคณภาพ อยางครอบคลมและเทาเทยม และ

สนบสนนโอกาสในการเรยนรตลอดชวต 5. บรรลความเสมอภาคระหวางเพศ และใหอ านาจของผหญง และเดกหญงทกคน 6. สรางหลกประกนวา จะมการจดใหมน าและสขอนามยส าหรบทกคน และมการบรหาร

จดการทยงยน 7. สรางหลกประกนวาทกคนเขาถงพลงงานสมยใหม ในราคาทสามารถซอหาได เชอถอได

และยงยน 8. สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจทตอเนอง ครอบคลมและยงยน การจางงานเตมท และ

มผลตภาพ และการมงานทสมควรส าหรบทกคน 9. สรางโครงสรางพนฐานทมความทนทาน สงเสรมการพฒนาอตสาหกรรม ครอบคลมและ

ยงยน และสงเสรมนวตกรรม 10. ลดความไมเสมอภาคภายใน และระหวางประเทศ 11. ท าใหการเมอง และการตงถนฐานของมนษยมความครอบคลม ปลอดภย มภม

ตานทานและยงยน 12. สรางหลกประกนใหมรปแบบบรโภคและผลตทยงยน 13. ปฏบตการอยางเรงดวน เพอตอสกบการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศ และ

ผลกระทบทเกดขน 14. อนรกษ และใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเล และทรพยากรทางทะเลอยางยงยน

เพอการพฒนาทยงยน 15. ปกปอง ฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน จดการปาไมอยาง

ยงยน ตอสกบการกลายเปนทะเลทราย หยดการเสอมโทรมของทดน และฟนสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

16. สงเสรมสงคมทสงบสข และครอบคลมเพอการพฒนาทยงยน ใหทกคนเขาถงความยตธรรม และสรางสถาบนทมประสทธผล รบผดชอบ และครอบคลมในทกระดบ

17. เสรมความเขมแขงใหแกกลไกการด าเนนงานงาน และฟนฟสภาพหนสวนความรวมมอระดบโลก ส าหรบการพฒนาทยงยน

การพฒนาระดบโลก นบตงแตเกดการปฏวตอตสาหกรรม และเกดระบบทนนยมในพทธศตวรรษท 24 การพฒนาเขาสยคใหมของโลก ในพทธศตวรรษท 24 และ 25 มงเปาหมาย ดานเศรษฐกจ ใหเกดความมนคง มนคง เฉพาะประเทศทเจรญแลวในกลมประเทศยโรป และสหรฐอเมรกา เชน การพฒนาดานเศรษฐกจ ซงอาศยการพฒนาเทคโนโลยใหม ๆ เปนก าลงส าคญในการผลต ท าใหเกดมลพษ และท าลายทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมของประเทศก าลงพฒนาในทวปแอฟรกา เอเชย และอมรกาใต ผลการพฒนาเศรษฐกจ และเทคโนโลย ยงสงผลกระทบตอประเทศอตสาหกรรมทพฒนาแลว กอให เกดปญหามลพษ และสงแวดลอม จากการแสวงหาความร ารวยทางเศรษฐกจในระบบทนนยม

109

ในปพ.ศ. 2515 สหประชาชาต ไดจดใหมการประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมของมนษย (Stockholm Conference) ณ กรงสตอกโฮหม ประเทศสวเดน ระหวางวนท 5 -16 มถนายน พ.ศ. 2515 วตถประสงคในการประชม เพอหาหนทางแกไขปญหาสงแวดลอมทประเทศตาง ๆ ก าลงเผชญอยเพอทกประเทศตระหนกถงปญหาสงแวดลอมจงไดก าหนด วนท 5 มถนายน ของทกป เปนวนสงแวดลอมโลก (วนสงแวดลอมโลก, ม.ป.ป.)

ปญหาเรองการพฒนาเพอมงเปาหมายทางเศรษฐกจ ไดเรมถกแกไขระดบโลก ตงแตพ.ศ. 2515 เปนตนมา จนกระทงเกดการประชมสหประชาชาต ตดตอกน 4 ครง คอ (ผลการประชมสหประชาตวาดวยการพฒนาทยงยน (Rio+20 ในหวขอมหาสมทร และทะเล, ม.ป.ป.)

การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมของมนษย (Stockholm Conference) ณ กรงสตอกโฮหม ประเทศสวเดน พ.ศ. 2515

การประชมสหประชาชาตวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (Rio/Earth Summit) ณ นคร รโอเดจานาโร ประเทศบราซล พ.ศ. 2535

การประชมสดยอดโลกวาดวยการพฒนาทยงยน (Johannesburg Summit/Rio +10) ณ นครโจฮนเนสเบรก ประเทศแอฟรกาใต ในปพ.ศ. 2545

การประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทยงยน (Rio +20) วนท 20-22 มถนายน พ.ศ. 2545 ณ นครรโอเดจาเนโร ประเทศบราซล

จากขอตกลงในการพฒนาอยางยงยน นบเรมตนตงแตไดเกดแผนปฏบตการ 21 (Agenda 21) ในพ.ศ. 2535 และทกประเทศยอมรบและปฏบตตามหลกการพฒนาอยางยงยน ตงแต พ.ศ. 2535 – 2542 และเปลยนเปนเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ พ.ศ. 2543-2558 และในปจจบน คอ เปาหมายการพฒนาทยงยนของโลก พ.ศ. 2559-2573 ส าหรบเปาหมายมงเนนการแกปญหาดานสงคม และสงแวดลอมมากยงขน ส าหรบดานเศรษฐกจ กด าเนนอยางตอเนอง แตลดเปาหมายลง

สรปแลว การพฒนาอยางยงยน ซงเรมตนตงแต พ.ศ. 2535 หรอกอนหนานนเลกนอย กคอ การพฒนาอยางกลมกลน ดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลม ดงนนการวเคราะหการพฒนาอยางยงยน ในการวจยเรองน จงยดหลกการการพฒนาอยางยงยน 3 อยาง คอ เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม เพอวเคราะหวาหลงจากคนไทย มง กะเหรยง ในเขตพนทกลมตวอยางดงกลาวแลว ไดรบการพฒนาแลวเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม มสภาพอยางไรบาง

จากประสบการณตรงของผวจย ทเคยมประสบการณในโครงการหมบานสหกรณสนก าแพง ตงแตปพ.ศ. 2518 และไดเดนทางไปตดตออกหลายครงในระหวางป พ.ศ. 2518-2520 บานปง หวยลาน มประสบการณในพ.ศ. 2525 หลงจากนนไดมประสบการณบานกะเหรยงหวยตอง โปงสม หวยอคาง และหนองเตา ระหวางปพ.ศ. 2535-2546 หมบานมงแมสาใหม และมงหนองหอย ในปพ.ศ. 2540 นคอประสบการณเดมทเกดจากการเขาไปวจย และพฒนาหมบาน ประกอบกบการรวบรวมขอมลทงดานการศกษาเอกสาร การสงเกต การสมภาษณแบบกลม การสมภาษณรายบคคล และการเงยหฟง (Headphones) แลวตรวจสอบกบบคคลหลาย ๆ คน เพอหาหลกฐานทเชอถอได ผลการวจยสรปไดดงน

110

ผลการพฒนาอยางยงยน คนไทยในดานเศรษฐกจ

คนไทยในพนทโครงการสหกรณหมบานสนก าแพง และโครงการพฒนาพนทหวยลาน อนเนองมาจากพระราชด าร มรายไดดขนกวาเดม เนองจากการสรางระบบชลประทาน อางเกบน า ถนนตดตอกบตวเมอง จงท าใหเกดการมงานท าตลอดป ผลผลตสามารถน าไปจ าหนายในตลาดได

ชาวบานหมบานสหกรณ เลาวา สมยกอนปพ.ศ. 2520 คาจางวนละ 20 บาท หรอต ากวานน จนกระทงพ.ศ. 2530 ไดคาจางวนละ 100 บาท พ.ศ. 2550 คาจางวนละ 200 บาท และในพ.ศ. 2555 จนถงปจจบน คาจางวนละ 300 บาท (สมนก จโน สมภาษณ, 25 กรกฎาคม 2560)

นอกจากคาจางดขนกวาเดม รายไดตอเดอนกดขนกวาเดมดวย ประมาณพ.ศ. 2520-2524 แตละครอบครอบมรายไดประมาณ 3,000-5,000 บาทตอเดอน รายจายประมาณ 2,000-4,000 บาท กพอมเงนออมบาง แตบางปกไมมเงนออม ทงนขนอยกบผลตผลการเกษตร (ทะนงศกด อนามา และคณะ. สมภาษณ, 13 กนยายน 2560)

หลงจากไดจดตงสหกรณการเกษตรหมบานสหกรณสนก าแพง จ ากด เมอวนท 15 มถนายน พ.ศ. 2524 ไดมการสงเสรมใหมการเลยงสตว เชน ไก เปด หม และการเลยงโคนม รายไดชาวบานกดขนกวาเดม จาการขายน านมววในแตละวน จากการสอบถามกลมเกษตรกรเลยงโคมนม จ านวน 20 คน ไดรบค าตอบวา การเลยงโคนมมรายไดเพมขนกวาเดมหลายเทา กอนเลยงโคนม มรายไดประมาณเดอนละ 3,000-5,000 บาท หรอบางคนอาจนอยกวาหรอมากกวานน แตเกษตรกรไมเคยมรายไดเดอนละ 10,000 บาท แตหลงจากเลยงโคมนมและท าธรกจอน ๆ ผานระบบสหกรณ มรายไดหรอก าไร 20,000 บาทตอเดอน ตอววแมรดจ านวน 20 ตว ถาเลยงววนมแมรด 30 ตว มรายไดประมาณ 30,000-40,000 บาท (กลมเกษตรกรววนมสนก าแพง สมภาษณ, 10 กมภาพนธ 2561) รายไดของเกษตรกรตอเดอนดงกลาวแลวมไดหกคาแรง คาเสอมทน และคาวสดอน ๆ จงมใชก าไรสทธ

จากตวอยางการศกษาก าไรสทธจากฟารมโคนม จ านวนโค 20 แมรด คนพบวามรายไดตอเดอน 144,000 บาท รายจาย 130,101 บาท ก าไรสทธตอเดอน 13,889 บาท คดเปนรอยละ 10.7 (ท าฟารมโคนมตองลงทนเปนเงนเทาไร, 2011)

โคนมแตละตวจะใหน านมประมาณ 6-10 ป หรอตงแตอาย 3-13 ป ถาอายโคนมมากกวาน สามารถจ าหนายในทองตลาดไดตวละ 25,000 – 30,000 บาท ลกววตวผคลอดใหม ขายตวละ 1,000-1,500 บาท มลววขายกระสอบละ 20 บาท วว 15 ตวไดมลสตวขายวนละ 10 กระสอบ เมอจ าหนายแมววแกแลว ตองซอแมววสาวทองแกมาเลยง ตวละ 40,000-45,000 บาท (กลมเกษตรกรววนมสนก าแพง สมภาษณ, 10 กมภาพนธ 2561)

ส าหรบเกษตรกรผเลยงววนมตงแต 31-40 ตว กยงคงใชแรงงานในครอบครว คอ สามและภรรยาเปนหลก เชนเดยวกบกลมเลยงโคนม 15-30 ตว อาจมบตรหรอญาตเปนแรงงานเสรม แตไมใชแรงงานรบจาง รายไดตอเดอนจากการขายน านมประมาณ 60,000-70,000 บาท หรอปละ 720,000-840,000 หกคาอาหารและคาวสดอน ๆ กรณผสมอาหารสตว หรอผลตอาหารสตว คดตนทนอาหารรอยละ 35 เหลอเงนรายไดปละ 468,000-546,000 บาท รายไดจ านวนนยงไมหกคาแรง คาเสอมทน และคาวสดอน ๆ จงมใชก าไรสทธ

111

การเลยงโคนม เปนรายไดทดอยางหนงของกลมเกษตร เพราะการเลยงโคนม นอกจากการขายน านมเปนรายไดหลกแลว ยงมรายไดเสรมทกวนจากการขายมลสตว ลกโคตวผ โคแกตวเมย แตการเลยงโคนมมตนทนอาหารส าเรจรปทสง ถาไมผลตอาหารเสรมกลดตนทนไมได

รปท 7.1 การเลยงโคนม จากการสมภาษณกลมเกษตรกร และการสงเกตศกษาพบวากลมเกษตรกรทเลยงโคนม ประมาณ 31-40 ตว จะมรายไดตอเดอน ดงน

1. รายไดจากการขายน านมหลงจากหกตนทนคาอาหาร 39,000 บาท (หกตนทนอาหารเฉลยรอยละ 40)

2. คาขายมลโค (วนละ 23 กระสอบ ๆ ละ 20 บาท เวลา 30 วน) 13,800 บาท 3. คาขายลกโคตวผ X บาท 4. คาขายแมโคแก Y บาท

ดงนนรายไดตอเดอน 52,800+X+Y บาท จ านวนโคนมนอยกวาน รายไดกลดหลนลงไป ขอสงเกตอกอยางหนง คอ รายไดจากการขายมลสตวไดประมาณรอยละ 35 ตอเดอน และขายหมดทกเดอน ผซอสนคาตองตดตอจองลวงหนา นอกจากนยงมรายไดจากการจดจ าหนายสนคาโอทอป เชน ผาถก มานประต หนาตาง ผาเชดหนา ผาเชดมอ ปลอกหมอน ผลตภณฑจากไมมะมวง ไขเคมน าแร ฯลฯ สนคาดงกลาวแลวกเปนรายไดเสรมใหแกชาวบานไดเดอนละ 1,000-3,000 บาท แตกไมแนนอนทกเดอน (สรวชณ ชาญเกษม. สมภาษณ, 12 กมภาพนธ 2561)

112

เกษตรกรทเลยงโคนม สวนมากมพนทปลกพชผกสวนครว หรอบางคนท านา ผลตผลดงกลาวแลว ชวยลดรายจายในครอบครว จงมเงนออมในการยงชพเพอจนเจอใหบตรหลานไดรบการศกษาอยางพอเพยง โครงการพฒนาพนทหวยลานอนเนองมาจากพระราชด าร หลงจากไดเรมพฒนาพนทในพ.ศ. 2532 แลวชาวบานมเศรษฐกจดขน ชาวบานปง หวยลาน สวนมากประกอบอาชพเกษตรกรในเขตพนทชลประทาน จากการสมภาษณชาวบาน 32 คน ประกอบอาชพผสมผสานกนหลาย ๆ อยาง เชน เลยงสตว หตถกรรม ไดแก ทอผา จกสาน คาขาย รบจาง โฮมสเตย มรายไดตอเดอนตงแต 10,000-15,000 บาท ชาวบานในหมบานแหงนท านา ไดขาวเพอขายและบรโภคเปนรายไดเสรมอกอยางหนง ไดสมภาษณผหญงวยกลางคน นงถกทอเสอผาในทงนาหลงฤดกาลเกบเกยว ผวจยพบโดยบงเอญหลงจากซกถามแลว สรปไดวา รบจางถกเสอผา คาจางตวละ 600 บาท ใชเวลาถกเสอ 1 ตวประมาณ 10 วน หรอประมาณวนละ 60 บาท แตทตองมาถกเสอในทงนา เพราะตองดแลววของตนเอง จ านวน 35 ตว ปลอยใหเลมหญาในทงนา ราคาววปพ.ศ. 2558 ตวละ 18,000-20,000 บาท ปพ.ศ. 2560 ตวละ 12,000-15,000 บาท นอกจากนยงขายมลววไดอกกระสอบละ 20 บาท แมบานกลมเกษตรกรหวยลาน เลาใหฟงวา ประมาณปพ.ศ. 2520-2530 มรายไดตอเดอนประมาณ 3,000-4,000 บาท รายจายประมาณเดอนละ 2,500 บาท มเงนเกบออม “รายไดกไมมาก รายจายกไมมาก” แตในปจจบนมรายไดประมาณเดอนละ 15,000-20,000 บาท แตรายจายมมาก จงไมมเงนออมเหมอนอดต (กลมแมบานเกษตรกรหวยลาน. สมภาษณ, 12 กมภาพนธ 2561)

รปท 7.2 ทรพยากรณภมปญญาต าบลบานสหกรณ

113

กลมแมบานเกษตรกรท าอาชพเสรมดานทพก และการทองเทยว อธบายวาหลงจากเกดโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ไดมการสรางถนน อางเกบน า และตอมาไดสงเสรมการทองเทยว ตงแต พ.ศ. 2550 จงท าใหมนกทองเทยวเขามาทองเทยวแบบทศนาจรมากยงขน บางคนตองการทองเทยวเชงวฒนธรรม ควบคกบธรรมชาตจงไดรวมกลมสรางโฮมสเตยขนครงแรกในพ.ศ. 2553 ตอมาไดรวมกลมโฮมสเตยในพ.ศ. 2556 รวมทงหมด 7 หลง ปจจบนพ.ศ. 2561 มจ านวน 8 หลง คาบรการคนละ 200 บาท ตอทพก 1 คน คาอาหารมอละ 100 บาท ส าหรบคาน าเทยว หรอกจกรรมอน ๆ เชนสาธตการแสดง การทอผา หรอพธกรรม คดราคาตางหาก นกทองเทยวไมมากนก สวนมากเปนนกศกษาตางชาต คนไทย การเขาพกโฮมสเตยในบานปง-หวยลาน ในรอบ 1 ป ป มประมาณ 6 เดอน ในระหวางเดอนมถนายน-สงหาคม และพฤศจกายน ธนวาคม และมกราคม มรายไดเฉลยแลวเดอนละ 2,000-3,000 บาท หรอปละ 12,000-18,000 บาท ยงยดเปนรายไดหลกไมได ตองท าธรกจการเกษตร และอาชพนอกภาคเกษตร เชน จกสาน ทอผา ขายอาหาร ฯลฯ ควบคไปดวย (วรรณา แกวศภางค และกลมโฮมสเตยบานปง-หวยลาน. สมภาษณ, 16 มกราคม 2561)

รปท 7.3 ทพกแบบโฮมสเตยบางปง หวยลาน

ส าหรบกลมหตถกรรม เชน จกสาน ทอผา มรายไดจาการจดจ าหนายสนคาประมาณเดอนละ 3,000-4,000 บาท หรอประมาณปละ 40,000 บาท แตละเดอนรายไดไมเทากนขนอยกบจ านวนนกทองเทยว (ลา บญมาและคณะสมภาษณ (18 สงหาคม 2560)

ชวตราษฎรบานปงหวยลาน ยงคงยดอาชพการเกษตรเปนอาชพหลก ในปจจบนมรายไดจากการเกษตรประมาณปละ 100,000-150,000 บาทกลมเกษตรกร โฮมสเตยมรายไดจากกจกรรมทองเทยวประมาณปละ 10,000-18,000 บาท (นกร ใจมา และกลมเกษตรกร. สมภาษณ, 18 สงหาคม 2560)

114

รายไดจากการเกษตรมตวแปรผนตามจ านวนทดนและราคาในทองตลาด อยางไรกตามในดานเศรษฐกจ ในเรองรายได การมงานท าปจจยพนฐานในการผลต ชาวบานปง หวยลาน มชวตดขนกวาเดม

รปท 7.4 การผลตหลอดกาแฟไมไผเพอการจ าหนาย

มงในดานเศรษฐกจ ระบบการผลตของมงดงเดมเปนระบบการผลตแบบยงชพ มงปลกขาวไร เพอบรโภครวมกบพชผกอน ๆ ปลกขาวโพดเพอเปนอาหารสตว เชน หม ไก ปลกฝน ทอพนเมอง เพอขาย รายไดหลกจากการปลกฝนขายไมเพยงพอในการยงชพ ปลกฝน 1 ไร ไดผลผลต 2-3 จอบ (1 จอย เทากบ 1.6 กโลกรม) ราคาผลผลตไมแนนอน ตงแตจอยละ 200 บาทถง 600 บาท ขายฝนดบใหแกพอคาจนฮอ (เศกสทธ ปกรสทธ. สมภาษณ, 2 กมภาพนธ 2561) ปลกฝน 2 ไร ไดฝน 6 จอย ขายจอยละ 500 บาท ไดเงน 3,000 บาท (เถอะ ถนอมจตด., สมภาษณ, 4 มนาคม 2561) ส าหรบบคคลอน ๆ อาจมรายไดจากการขายฝนเพยงปละ 1,000-2,000 บาท เทานน (ณรงค รตนดลกล., สมภาษณ, 4 มนาคม 2561) เศรษฐกจมงในเขตพนทต าบลโปงแยง และบานหนองหอย ต าบลแมแรม อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม ไดเรมตนขนเมอวนท 6 เมษายน พ.ศ. 2507 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดเสดจพระราชด าเนน พรอมดวยพระบรมวงศานวงศ เรมจากดอยปย กวมงปลว ดอยผาฆองผากลอง บวกกระทง ไรมงหวยง ปาคา มายงหมบานปางขม (บานแมสา) เปนครงแรก เปนเวลา 2 วน 1 คน เพอทอดพระเนตรชวตความเปนอของชาวมง และการท าไรฝน (ตามรอยพระบาทยาตรา ณ บานมง ดอยแมสา, 2556 : 39-40)

115

รปท 7.5 ดอยผากลอง ตอมาในวนท 3 กมภาพนธ พ.ศ. 2509 พระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ ไดเสดจเยยมเยยนราษฎรชาวมงทบานหนองหอย หมท 7 ต าบลแมแรม อ าเภอแมรม จงหวดเชยงใหม เครองบนเฮลคอปเตอรพระทนงไดจอดทลานหญา พนดนโลง ๆ (ปจจบน คอ สนามหญาใกลสวนอเดน) ทงสองพระองคไดเสดจส ารวจพนทรอบ ๆ ใกลเคยง แลวพระราชด าเนนมายงบานมงหนองหอย เพอหาทางทรงชวยเหลอราษฎร บรเวณรอบ ๆ หมบาน เปนเนนเขาและพนทปลกฝน ณ บรเวณศนยพฒนาโครงการหลวงหนองหอย มบานมงเพยง 3 หลง นอกจากนนเปนไรฝน ไรขาวโพด และไรขาว สมเดจพระนางเจาสร กต พระบรมราชนนาถ ไดพระราชทานทรพยสนสวนพระองค เพอปรบปรงอาคารเรยน และบานพกคร โรงเรยนชายแดนสงเคราะหท 14 ซงกอสรางมาตงแต พ.ศ. 2505 ตอมาในวนท 23 มกราคม พ.ศ. 2510 สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ไดเสดจเปดปายอาคารเรยน และทรงตงชอโรงเรยนเพอเปนเกยรตแกสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ วา “โรงเรยนเจาแมหลวงอปถมภ 2” (ประวตโรงเรยนเจาแมหลวงอปถมภ 2 ขอมลปายนเทศ) การสงเสรมการศกษา จงเปนจดเรมตนประการแรกในการพฒนาคน และการพฒนาอาชพของคน เชนเดยวกบบานแมสาใหม ต าบลโปงแยง พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดพระราชทานทรพยจดสรางโรงเรยน เจาพอหลวงอปถมภ 7 ในปพ.ศ. 2512 เพอใหมงไดรบการศกษาและตงหลกแหลงทมนคง เพราะมโรงเรยนในหมบาน

116

รปท 7.6 โรงเรยนเจาแมหลวงอปถมภ 2 พระราชกรณยกจในการชวยเหลอราษฎรในเขตต าบลโปงแยง และต าบลแมแรมไดทรง

ด าเนนอยางตอเนองตงแตพ.ศ. 2512 ตามโครงการพระบรมราชานเคราะหชาวเขา ตอมาในปพ.ศ. 2517 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานเงน 50,000 บาท เพอกอสรางศนยสงเคราะหและพฒนาชาวเขาบานแมสา ในปพ.ศ. 2525 ไดเปลยนสถานะเปนศนยพฒนาโครงการหลวงแมสาใหม ส าหรบบานหนองหอยกไดจดตงเปน ศนยสงเคราะหและพฒนาชาวเขาบานหนองหอย ตงแตพ.ศ. 2517 แลวเปลยนเปนศนยพฒนาโครงการหลวงหนองหอย ในพ.ศ. 2527 การพฒนาชาวบานภายใตศนยพฒนาโครงการหลวงทงสองสถานท ไดสงเสรมใหราษฎรปลกพชผกผลไมเมองหนาวแทน การปลกฝน และสงเสรมปจจยการผลตอน ๆ ควบคไปดวยท าใหชาวบานมรายได และอาชพมนคงขน ส าหรบฝนไดยกเลกการปลกฝนเดดขาดในพ.ศ. 2527 (วน เลศชยสากล. สมภาษณ, 3 กมภาพนธ 2561)

117

รปท 7.7 แปลงเกษตรและทพกนกทองเทยวบานแมสาใหม จากการเสวนากลมยอย คณเศกสทธ ปกรสทธ ไดอธบายถงรายไดวา ภายใตการด าเนนงานของศนยสงเคราะหและพฒนาชาวเขาบานแมสา (พ.ศ. 2517-2525) ชาวบานมรายไดจากการปลกพชผก เชน ทอ บวย สาล พลบ แครอท กะหล าปล ผกกาดหอมหอ ผกกาดหางหงส สามารถสรางรายไดเพมขน ปละ 30,000-50,000 บาท นบวาดขนกวาเดม หลงจากพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทานทดนใหชาวบานท ากน ประมาณ 3,500 ไร และไดพระราชทานพนธลนจ ชาวบานเรมท าสวนลนจ ตงแตพ.ศ.2520 ระยะแรกๆ ตลาดตองการมาก แตลนจออกสตลาดนอย ลนจราคากโลกรมละ 300-400 บาท ชาวบานมเงนจากการขายลนจ ไดปละ 2,000,000-3,000,000 บาท หรอบางคนมากกวานน จงระดมปลกลนจมากขน ประมาณพ.ศ. 2536 ลนจราคาเรมตกต า ลนจ 300-400 ตน เคยท ารายไดหลกลาน กลบลดลงเพยง 300,000-400,000 บาทตอป จนกระทงพ.ศ. 2540 ลนจลดเหลอกโลกรมละ 20 บาท ชาวบานจงหยดท าสวนลนจ และปลอยใหสวนลนจเปนสวนปาอนรกษของหมบาน (เศกสทธ ปกรสทธ และคณะ (สมภาษณ, 3 กมภาพนธ 2561)

118

รปท 7.8 สวนลนจบานโปงแยงใน หลงจากเลกการปลกลนจแลว ชาวบานยงคงปลกพชผกเมองหนาว และไมดอกตอไปอก แตรายไดหลกของชาวบาน หลงปพ.ศ. 2540 คอ พรกหวาน พรกหวาน 1 ไรไดผลผลต 2,600 กระสอบ หรอ 78,000 กโลกรม ราคาขายกโลกรมละ 150 บาท เปนเงนไรละ 11,700,000 บาทตอป หรอบางคนอาจได 2,500 กระสอบ หรอ 75,000 กโลกรม เปนเงน 11,250,000 บาท แตถาท าโรงเรอนอยางด ปองกนโรคตาง ๆ อาจมรายไดสงกวาน (กตตพงศ ถนอมรงเรอง. สมภาษณ 4 มนาคม 2561) อยางไรกตามรายไดดงกลาวเปนเพยงรายไดสทธ ยงไมหกคาเสอมทน คาแรง คาปย ฯลฯ เมอการปลกพรกหวานราคาด มก าไร หกตนทนแลวเหลอประมาณรอยละ 40-50 ปรมาณการผลตมมากขน ราคาขายเรมลดลงจากกโลกรมละ 150 บาท เหลอเพยง 70 บาท หรอลดลงเพยงกโลกรมละ 30-40 บาท จงท าใหการปลกลดลงตนทนของกลาไม ปย ยาฆาแมลง ประมาณรอยละ 50 ส าหรบโรงเรอน 1 ไร ตนทนประมาณ 400,000 บาท ประกอบกบในปพ.ศ. 2548 เกดโรคระบาดในสวนพรกหวาน ไมสามารถควบคมได จงไดลดการปลกพรกหวาน แลวปลกพชเศรษฐกจชนดใหม คอ สตรอเบอรพระราชทาน พนธพระราชทาน 80 และพนธพระราชทาน 88 ส าหรบผลไม พชผกเมองหนาว ไมดอกอน ๆ กยงคงปลกเพอจ าหนายเชนเดม (เศกสทธ ปกรสทธ และกลมเกษตรกร. สมภาษณ, 4 มนาคม 2561)

119

รปท 7.9 การปลกพชเมองหนาวในเขตโครงการหลวง

กจกรรมการทองเทยวทเรมเกดขนในเขตต าบลโปงแยง และต าบลแมแรม ตงแตพ.ศ. 2530 คอย ๆ ขยายตวมากยงขน หลงปพ.ศ. 2540 และพ.ศ. 2550 การทองเทยวท าใหเกดธรกจทพกแรม รานอาหาร ขายของทระลก และสนคาดานการเกษตร จ านวนมากขน ส าหรบกลมชาตพนธมง ต าบลโปงแยงแลวรายไดจากการทองเทยว เปนเพยงรายไดเสรม เชน การจดท าทพก การรบจางน าเทยว รายไดไมเกนปละ 50,000 บาท หรอนอยกวานน แตผลจากการทองเทยวท าใหขายผลตผลทางดานการเกษตรมากขนกวาเดม (เศกสทธ ปกรสทธ และกตตพงศ ถนอมรงเรอง สมภาษณ, 3 กมภาพนธ 2561)

รปท 7.10 กจกรรมน าเทยวระบบนเวศปาเขตหมบาน

120

มงบางคนมความชอบทางดานธรกจการทองเทยว จงแยกตวออกจากหมบาน ออกมาขายของทระลกในเมอง แตเปนรานคาขนาดเลก ในเวลา 1 ป ขายสนคาไดประมาณ 7 เดอน มรายไดสทธประมาณ 120,000 บาท และรายไดจากการน าเทยวจากดอยปยสหมบานมงแมสาใหม ปละ 6 ครง ๆ ละ ประมาณ 10 คน ๆ ละ 1,000 บาท ในเวลา 1 วน มรายไดสทธประมาณ 60,000 บาท รวมรายไดทงปไมเกน 200,000 บาท ตองท าการเกษตรเพอบรโภค ในการลดคาใชจายในครวเรอน (วน เลศชยสากล. สมภาษณ, 14 กรกฎาคม 2561) ดงนนรายไดจากการเกษตร จงสงกวาและมนคงกวาการทองเทยว การทองเทยวเปนเพยงรายไดเสรมของชาวบานในหมบานทไมใชแหลงทองเทยวระดบโลก หรอระดบประเทศ กะเหรยงในดานเศรษฐกจ กลมชาตพนธกะเหรยง มง เขตลมน าวางกอนพ.ศ. 2510 ไมมถนน รถยนตตดตอกบตวเมอง ตองใชการเดนเทา ชาง หรอมาตาง ส าหรบกลมชาตพนธมง ถนนดนลกรง เรมกอสรางระหวางพ.ศ. 2512-2526 (ชสทธ ชชาต, 2553 : 94-95) ในปพ.ศ. 2521 ไดทดลองจดตงโครงการหลวงพฒนาการเกษตรทสงทงหลวง และในปพ.ศ. 2522 ไดปรบเปลยนเปน “ศนยพฒนาโครงการหลวงทงหลวง” เปาหมายมงชวยเหลอกลมชาตพนธกะเหรยง แถบลมน าโปงสม แมเตยน แมสะปอก ฯลฯ ซงเปนตนสาขาของแมน าวาง ตนน าแมเตยน มกลมชาตพนธมง อาศยอยบาง แตสวนใหญในแถบลมน าดงกลาวเปนกะเหรยง ซงตงถนฐานในเขตลมน าดงกลาวแลวไมนอยกวา 200 ป พระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดเสดจพระพาสตน สวนพระองคทรงเยยมเยยนราษฎรในเขตบานหวยขาวลบ บานหวยตอง หนองเตา ตงแตพ.ศ. 2514 และเสดจประพาสตนในพ.ศ. 2516 หลงจากสรางโครงการหลวงทงหลวงแลว กเสดจพระราชด าเนนอกหลายครง แตไมสามารถรวบรวมหลกฐานจากชาวบานได ส าหรบ ม.จ. ภศเดช รชน เคยไปตรวจสถานทถงบานโปงสม ซงยงไมมถนน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระราชด ารสใหสรางเขอนดนกนหวยตอง ไวใชในการเกษตร

121

รปท 7.11 อางเกบน าหวยตอง ศนยพฒนาโครงการหลวงทงหลวง ไดสงเสรมใหกลมชาตพนธกะเหรยง บานโปงสม หวยขาวลบ หวยอคาง หวยตอง หวยทราย ทงหลวง และหนองเตา ปลกพชผก เชน ผกกาดหอมหอ หอมญปน เบบแครอท แรดช แตงกวาญปน ฯลฯ ไมผล ไดแก พลบ พลม อะโวกาโด สาล บวย ฯลฯ นอกจากนยงสงเสรมการปลกไมดอกอกหลายชนด ในระยะเรมตน (พ.ศ. 2525-2535) ชาวบานยงยดการผลตแบบยงชพ ควบคกบการผลตเพอขาย เพอผลตสงโครงการหลวง และฃายใหแกพอคาคนกลางในเมอง กะเหรยงยงคงผลตขาวไร ขาวนา เลยงหม ไก เพอยงชพ ในปพ.ศ. 2535 บานหวยตอง บานหวยขาวลบ บานหวยอคาง ซงอยรมถนนแมวาง-แมแฮ เรมมไฟฟาใช แตบานไกลถนน เชน โปงสม ยงไมมไฟฟา ชวตชาวบานเรมเปลยนแปลงไปเลกนอย บานเรอนยงคงเปนแบบเดม คอ กระทอมไมไผ หลงคาใบตองตง หรอหญาคา แตหลงจากพ.ศ. 2540 ถนน ไฟฟาเขาสหมบาน ประกอบกบชาวบานมรายไดดขน บานเรอนแบบกระทอมไมไผหลงคาใบไม เรมหมดไป กลายเปนบานเรอน อาคารไม หลงคากระเบองแทน มรถยนตในหมบานมากขนกวาเดม ชาวบานมชวตความเปนอยดขน จากการจดจ าหนายพชผลใหแกโครงการหลวง และนายทนภายนอก พชเศรษฐกจทท ารายไดดทสด คอ ผกกาดหอมหอ และไมผลคอ พลบ และ อะโวคาโด กอนการจดตงโครงการหลวงทงหลวง (พ.ศ. 2522) ชาวบานในเขตลมน าวางตอนบน เชน หมบานโปงสม หวยอคาง หวยตอง มรายไดเลกนอยตอปจากการจ าหนายสตวเลยง เชน วว ควาย ผลตผลจากปา มรายไดปละไมเกน 10,000 บาท แตดขนประมาณพ.ศ. 2531 -2540 มรายไดปละ 30,000-40,000 บาท พ.ศ. 2541-2550 มรายไดปละ 40,000-80,000 บาท มรายไดดขนกวาเดม บางคนมรายไดปละ 200,000 บาท หรอมากกวานน แตบางครงกมรายไดอยางนอยป

122

ละ 80,000-100,000 บาท รายไดนคดเฉพาะประชากรทท าการผลตสงกดโครงการหลวง แตเกษตรกรบางคนไมไดท าการผลต สงกดโครงการหลวง และมพนทจ ากดรายไดกนอยกวา 50,000 บาทตอป (กลมเกษตรกรโปงสม สมภาษณ, 10 กมภาพนธ 2561) กลมชาวบานทท าการผลตอสระไมไดสงกดโครงการหลวงใหเหตผลวา โครงการหลวงคดเฉพาะผลผลตทไดมาตรฐานระดบด ปลอดสารเคม และจ ากดปรมาณในการปลก เชน เกษตรกร 1 คน สามารถซอกลาผกจากโครงการหลวงไดไมเกน 50 ถาด ตอฤดการปลก 1 ครง ในเวลา 1 ป ปลกได 3 ครง ดงนนจงสามารถปลกไดไมเกน 150 ถาด จ าหนายไดในราคา 45,000 – 50,000 บาทตอป ตอพชผก 1 ชนด แตถาบางฤดกลางราคาถกกอาจไดเพยงปละ 10,000-20,000 บาท รายไดนหกตนทนคาปย คาเมลดพนธ แตไมไดหกตนทนคาแรง และคาเสอมทน (กลมเกษตรกรโปงสม สมภาษณ, 10 กมภาพนธ 2561) จากรายไดตอการขายพชผก แตละชนดมขอจ ากดดงกลาวแลว จงท าใหเกษตรกรทสงกดโครงการหลวง และไมสงกดโครงการหลวง จงตองปลกพชชนดอน และเลยงสตวเพอขายและบรโภค หรอประกอบอาชพอนเสรมในการจดหารายไดใหมากขนกวาเดม เพอใหมรายไดไมนอยกวาปละ 100,000 บาท จงยงชพอยไดอยางพอเพยง และมเงนออม แตในปจจบนทกหมบานกยงมชาวบานทมรายไดต ากวาปละ 100,000 บาท หรอจดอยในสภาพยากจน แตดขนกวาเดม

รปท 7.12 ชาวบานรวมมอในพธกรรมตาง ๆ

จากการวจยพบวา กะเหรยงหลายหมบาน ทท าการเกษตรอยางเดยว ในหนงหมบานเกษตรกรท าอาชพคาขาย ควบคกบการเกษตร ประมาณหมบานละ 2-4 ราย ทงนไมนบรวมกลมขายอาหารเลก ๆ นอย ๆ ในเขตหมบานรมถนน ถาหมบานหางไกลถนนสายหลกทเชอมระหวางเมองกบเมอง หรออ าเภอ กไมมรานขายอาหาร

123

ในปจจบนถงมรายไดดขน แตรายจายกมมากขน จากสงคมกะเหรยงโปงสมทไมเคยมไฟฟา รถจกรยานยนต รถยนต โทรทศน แตในปจจบนคาใชจายเหลานมมากขน ตามกระแสการพฒนาเพอความทนสมย การใชจายเงนจงมมากขนดวย รายไดเพยงปละไมถง 10,000 บาทจงไมเพยงพอในการยงชพอยได ในปจจบนทกคนจงดนรนหารายได ท างานหนก และซอสงของบรโภคมากขนกวาเดม แทนทจะผลตเอง หรอยงชพจากผลผลตในธรรมชาต ชวตสบายขน ทนสมยขน แตตองท างานหนกเพอหาเงนมาเลยงชพมากกวาเดม

รปท 7.13 หมบานโปงสม คนไทย มง กะเหรยงในดานสงแวดลอม สงแวดลอมในเรองนเนนสงแวดลอมทางธรรมชาต เพราะสงแวดลอมทางสงคม จดอยในหวขอสงคม สภาพสงแวดลอม หรอทก ๆ สงทกอยางทอยรอบตวเรา ทงมองเหนได และมองไมเหน ทงทมชวตและไมมชวต เชน ดน น า ปา อากาศ ขยะมลฝอย รวมทงสนทรยภาพทางสายตา ในเรองการพฒนาวามผลกระทบตอสงแวดลอมอยางไร สอดคลองกบการพฒนาอยางยงยนหรอไม ในรายงานวจยไดอธบายเปนภาพรวมระหวางกลมคน 3 กลม เพราะบางครง การใชระบบนเวศปา และปญหาสงแวดลอม กระทบตอกน อยางไมมพนทหรอขอบเขตขวางกน ระบบสงแวดลอมตนน า กระทบตอสงแวดลอมกลางน า และปลายน าอยางหลกเลยงไมได จงขออธบายในภาพรวม หลงจากระบบการผลตของคนไทย กะเหรยง และมง เขาระบบการผลตเพอขายมากขน ในระหวางพ.ศ. 2521-2530 พนทการปลกฝน และการท าไรหมนเวยนคอย ๆ ลดนอยลง มพนทปลกผก ผลไม และการท านา ปลกขาวขนมาแทนท ในการอนรกษระบบนเวศปา และความ

124

หลากหลายทางชวภาพ ไดมพระราชบญญตอทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต (ฉบบท 4) พ.ศ. 2559 นอกจากนยงมพระราชบญญต และกฎหมายอน ๆ ในการปกปอง รกษา ระบบนเวศปา ความหลากหลายทางชวภาพ และสงแวดลอม ในพฤตกรรทเปนจรง ราษฎรอาจมการบกรก ฝาฝนกฎหมายบาง และถกจบลงโทษ กฎหมายดงกลาวจงปองกนการบกรกท าลายปา สงแวดลอมไมไดทงหมด แตกชวยใหการบกรกท าลายลดนอยลง ในสวนพนทของโครงการหลวง ซงอยในเขตปาสงวนแหงชาต หรออทยานแหงชาต หรอทงปาสงวนแหงชาต และอทยานแหงชาต ไดมประกาศมลนธโครงการหลวงท 03/2548 ลงวนท 16 กมภาพนธ พ.ศ. 2548 ขอใชพนทลมน าขนาดเลก ครอบคลมพนทปฏบตงานของส านกงาน ทท าการ แปลงทดลอง-สาธตของศนยพฒนาโครงการหลวงนน ๆ ทงนเพอใหเกดความคลองตวในการปฏบตงานและรบผดชอบในฐานะทไดรบแตงตงเปนพนกงานเจาหนาท ตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 หรอกฎหมายทเกยวของ (คณะท างานปรบปรงแนวเขตพนทโครงการหลวง, 2551 : 1-3) สรปตามขอตกลงในประเทศฉบบน โครงการหลวงสวนราชการ หรอองคการของรฐทสนบสนนโครงการหลวง บคคลธรรมดา หรอนตบคคล ทด าเนนงานในพนทโครงการหลวง ด าเนนงานตามโครงการไดโดยถกตอง ตามกฎหมายภายในพนททก าหนดพกดตามขอตกลง และใหผแทนของมลนธโครงการหลวง ทไดรบการแตงตงเปนพนกงานเจาหนาท ตามพ.ร.บ. ปาสงวนแหงชาต พ.ศ. 2507 หรอพ.ร.บ. อทยานแหงชาต พ.ศ. 2504 รบผดชอบดานการปองกน ปราบปราม การกระท าผดกฎหมายตามพระราชบญญตปาสงวนแหงชาต และพระราชบญญตอทยานแหงชาต ราษฎรทอยในเขตพนทรบผดชอบของโครงการพฒนาโครงการหลวงแมสาใหม โครงการพฒนาโครงการหลวงหนองหอย และโครงการพฒนาโครงการหลวงท งหลวง จงอยภายใตการควบคมการใชพนทขอตกลงดงกลาวแลว ในปจจบนระบบนเวศปาไดอดมสมบรณมากขนกวาเดม มปาอนรกษของกลมชาตพนธมงไดแกปาพธกรรมดงเซง ซงชาวบานไมบกรกแผวถาง ถอวาเปนปาศกดสทธ ปาตองหาม ตองมการบชาผปาทก ๆ ป กอนฤดกาลเพาะปลก

125

รปท 7.14 ปาดงเซง ปาอนรกษเชงพธกรรมของมงแมสาใหม ส าหรบพนทปลกฝน นอกเขตประกาศมลนธโครงการหลวงมหนาท 03/2548 กปลอยใหอยในความดแลของกรมปาไมหรอกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพชอนรกษ ฟนฟ ตอไป ในปจจบนระบบนเวศปาทงบานมงแมสาใหม และบานหนองหอย ดขนกวาเดม มระบบนเวศปาทฟนตวขนมาใหม แตกยงมพนทเกษตรเชงเดยว หรอสวนผลไม ในเขตพนทท ากนเดม หรอมการบกรกบาง จงท าใหระบบนเวศปา ถงแมดกวาเดมแตตองแกไขการบกรกเพอขยายพนท ในเขตโครงการพฒนาโครงการหลวงทงหลวง กลมชาตพนธกะเหรยง อนรกษระบบนเวศปาไดดกวากลมชาตพนธมง กะเหรยง และมง มความเชอในการนบถอผ หรอเคารพย าเกรงในสงเหนอธรรมชาต เชนเดยวกบมง หรอยงคงมพธกรรมตาง ๆ เกยวกบเรองผ และสงเหนอธรรมชาต รกษาประเพณ รปแบบการแตงกายไดดกวากะเหรยง แตมงท าลายระบบนเวศปามากกวากะเหรยง ปารอบ ๆ หมบานมงสวนมากโลงเตยน เพราะปลกพชเศรษฐกจ ยกเวนปาพธกรรม หรอปาภายใตกฎหมายของรฐบาล สาเหตทกลมชาตพนธมง ทว ๆ ไปรวมทงมง แมสาใหม และมงหนองหอย ท าลายระบบนเวศปามากกวากะเหรยง มาจากสาเหตของระบบการผลต ระบบการผลตของมง ตองการผลตเพอขาย แสวงหาก าไร ตามแนวระบบเศรษฐกจแบบทนนยม แตระบบการผลตของกะเหรยง ถงแมเขาสระบบการผลตเพอขาย แตวฒนธรรมในการผลต ยงคงมวฒนธรรมการผลตแบบยงชพ หรอการผลตแบบพอเพยงตามแนวค าสอนเดม คอ กะเหรยงสอนวาขาวส าคญกวาเงน ขาวส าคญทสดของชวต ดงนนกะเหรยงจงปลกขาวไวบรโภค แลวจงปลกพชผกเพอขาย กะเหรยง สอนเรองการแบงปน เออเฟอ เผอแผ ซงเปนวฒนธรรมเดม แตก าลงถกวฒนธรรมทนนยมคกคาม

126

กะเหรยงสอนเรองการอนรกษ ตงแตเกดจนตาย เชน สมยกอนเดกเกดมาตองน าสายสะดอใสกระบอกไมไผ แขวนทตนไมใหญ เพอใหตนไมปกปอง รกษาเดกจนเตบใหญ เมอตายกสวดวญญาณไปสปาชา หรอปาใกลบานแลวฝงศพไวในปาใกลบาน กะเหรยงจงมปาพธกรรมหลายประเภท (ชสทธ ชชาต, 2543 : 100-111)

รปท 7.15 เขตปาและทงนาหมบานโปงสม ในเรองการอนรกษสงแวดลอม กะเหรยงกสอนวา “ใชน ารกษาน า ใชปารกษาปา” วฒนธรรม จงเปนเหตผลส าคญท าใหระบบการผลต การอนรกษระบบนเวศปา และสงแวดลอม แตกตางจากมง และคนไทย ส าหรบคนไทยในเขตโครงการพฒนาพนทหวยลาน อนเนองมาจากพระราชด าร และโครงการสหกรณหมบานสนก าแพง การอนรกษระบบนเวศปาและสงแวดลอม เกดจากชาวบานยอมปฏบตตามกฎหมาย และภาคราชการในการอนรกษระบบนเวศปา และสงแวดลอม เชน พนทแหงแลง กนดาร ในโครงการสหกรณหมบานสนก าแพง หลงจากไดเกดโครงการในปพ.ศ. 2518 แลว ไดมการขดสระน า สรางถนน ระบบไฟฟา การชลประทาน และการปลกปา ปรบปรงพนดน ชาวบานกใหความรวมมอเปนอยางด ชาวบานในพนท โครงการพฒนาพนทหวยลานอนเนองมาจากพระราชด าร ไดมอบคนทดนทบกรกท าไรหมนเวยน ปลกยาสบ ออย ขาวโพด ใหแก กรมปาไม เพอฟนฟ อนรกษปา ตามแนวพระราชด าร ชาวบานรวมกบหนวยราชการปลกปาในฤดฝน

127

รปท 7.16 พนทแหงแลงในอดตกลบมาอดมสมบรณ งานพฒนาปาไม เพอใหสงแวดลอมดขน โดยวธการปลกปา และบ ารงรกษาปาเดม มดงน (โครงการพฒนาพนทหวยลาน, 2008) การปลกปาอนเนองมาจากพระราชด าร จ านวน 200 ไร การปลกหวายตามแนวพระราชด าร จ านวน 100 ไร การบ ารงรกษาปาปลกเดม จ านวน 4,100 ไร ปาปลก ปพ.ศ. 2541-2546 จ านวน 1,850 ไร ปาปลก ปพ.ศ. 2536-2540 จ านวน 1,850 ไร ปาหวาย พ.ศ. 2541-2560 จ านวน 400 ไร สรางแนวกนไฟ 36 กโลเมตร โครงการสหกรณหมบานสนก าแพง เปนโครงการอนเนองมาจากพระราชด ารทไดเรมตนตงแต พ.ศ. 2518 ส านกงานเรงรดพฒนาชนบท ไดขอใชพนทปาแมสอน จากกรมปาไม ประมาณ 22,296.25 ไร น ามาจดสรรใหราษฎรเขาท าประโยชน และกนไวเปนพนทสมบตสวนกลาง จ านวน 9,264 ไร สวนทเหลออกจ านวน 13,032.25 ไร เปนพนทปาไม และภเขา จงคงสภาพเดมไว การพฒนาพนทไดมการขดอางเกบน าในแตละหมบาน สงเสรมในการบ ารงดน ปลกพชตระกลถว และพชทนแลงกอนในระยะแรก รอใหดนอดมสมบรณดจงปลกพช ผกอนตอไป เพอใหเหมาะสมกบพนทคอนขางแหงแลง จงสงเสรมการเลยงววนม และเลยงสตวเพอบรโภค

128

รปท 7.17 ฟารมโคนมขนาดเลก

ปญหาสงแวดลอม เรองขยะมลฝอย ยงคงเปนปญหาทก ๆ กลมชาตพนธ เรมจากบานกะเหรยง มง และคนไทย สาเหตของปญหาเนองจากการขาดความร ความเขาใจในเรอการแยกขยะ การก าจดขยะ และประเภทของขยะ ชาวบานจงเกบขยะรวม ๆ แลวน าไปทงรมปาใกลบาน เผา หรอฝงขยะรวม ๆ ทกประเภท นอกจากนระบบการจดเกบขยะของหนวยงานของรฐ กมไดจดใหมการแยกขยะ หรอใหความรแกชาวบาน ดงนนปญหาขยะจงเกดขนทกหมบาน

คนไทยในดานสงคม คนไทยในพนทโครงการสหกรณหมบานสนก าแพง และโครงการพฒนาพนทหวยลานอน

เนองมาจากพระราชด าร ถงแมฐานะดานเศรษฐกจ การคมนาคม สาธารณปโภค และการสอสารพฒนาดขนกวาเดม คนไทยกเรมเปลยนแปลงชวตความเปนอยทนสมยขน แตการเปลยนแปลงของคนไทยเรมตงแตกอนยคตน คอ พ.ศ. 2512-2530 ทงนเพราะหมบานคนไทยในขณะนนไดเลกระบบการผลตเพอใชเอง ตงแตกอนพ.ศ. 2500 คนไทยเลกปลกฝาย ทอผา แลวเยบเสอผาใชเอง แตกยงคงท าเครองจกสาน หรอหตถกรรมในการจบปลา การท านา ยงคงมอยบางแตเมอผานเขาสยคกลาง พ.ศ. 2531 2545 และยคปจจบน พ.ศ. 2546-2560 การเปลยนแปลงทางสงคมเรมมมากขน การท าจกสาน การท าหตถกรรมลดนอยลง ใชสนคาส าเรจรปจากโรงงานแทน สอมวลชนท าใหชวตคนไทยเปลยนไปจากเดม เรมรบวฒนธรรมจากสวนกลาง และตางประเทศ เขาสหมบานมากขน เพราะอทธพลของสอสารมวลชน และการขนสงทท าใหการตดตอกบสงคมภายนอก สะดวก รวดเรวขน จงเกดการยอมรบ และผสมผสานทางสงคม วฒนธรรม

129

มงในดานสงคม ในยคตนระหวางพ.ศ. 2512-2530 การพฒนาจากศนยพฒนาโครงการหลวงแมสาใหม และโครงการหลวงหนองหอย เมอเรมตน ยงขาดถนน ไฟฟา และการสอสาร ถงแมรายไดทางเศรษฐกจจะดขน แตมงยงคงรกษาประเพณ วฒนธรรมเดม เชน การนบถอผ การเคารพสงศกดสทธ การทอผา การผลตเสอผา และเครองจกสาน หรอหตถกรรมอน ๆ ใชเอง แตในยคกลางพ.ศ. 2531-2545 ถงยคปจจบนพ.ศ. 2546-2560 การพฒนาครบวงจรหลาย ๆ ดาน ทงดานเศรษฐกจ การขนสง การสอสาร ระบบชลประทาน การเกษตรดขนกวาเดม มรายไดมากขน การตดตอกบเมองสะดวก รวดเรวขน จงเรมรบวฒนธรรมจากเมองเขาสหมบานมากขน ในยคกลาง พ.ศ. 2531-2545 ยงมการทอผา ตดเยบเสอผาใชเองควบคกบการซอส าเรจรป อาคารบานเรอนยงคงเปนแบบเดม คอ บานชนเดยว ตดดน หลงคามงสงกะสหรอหญาคา แตปจจบนเปลยนเปนบานทนสมยแบบในเมอง หลงคากระเบอง และเรมใชอฐแทนไมแบบเดม มงเปนกลมชาตพนธ มฝมอในเรอการสรางลวดลาย ทงดานการเขยนสดวยขผง ยอมสดวยใบคราม และการปกลวดลายตาง ๆ ดงนนเมอการทองเทยวเขามาในหมบาน และในเมองเชยงใหม มงจงผลตเสอผา และเครองประดบมง สงขายเปนสนคาทงในตลาด และในหมบาน นอกจากนมงยงคงใชเสอผาแบบเดมชดชาวมง ควบคกบการใชเสอผาส าเรจรป รปท 7.18 ชาวมงยงคงอนรกษการแตงกาย รปท 7.19 บานเรอนมงในปจจบน

แบบเดม

กะเหรยงในดานสงคม ในยคตนพ.ศ. 2512-2530 กะเหรยงยงคงยดถอสงคม วฒนธรรมเดมไวมาก ยงมการทอผาใชเอง และบางครอบครวยงคงปลกฝาย ปนฝาย ระบบการผลตแบบยงชพ ปลกขาวเพอบรโภค มวฒนธรรมประเพณเกยวกบเรองการท านา ท าไร มการบชา เซนไหว ผฝาย ผไร ผนา และผบรรพบรษ ศาสนาครสตทเขามาเผยแพรกอนปพ.ศ. 2510 และระหวางพ.ศ. 2512-2530 ท าใหกะเหรยงบางคนเลกนบถอผ ตามหลกค าสอนของศาสนาครสต แตยงคงมความเชอ เคารพ ย าเกรง พธกรรมบางอยางในเรองการเจบ ปวย แตไมท าพธเซนไหวผเดม กะเหรยงพทธ ยงคงท าพธกรรมในเรองระบบเหมองฝาย สรางหอผ ท าพธเซนไหวผ การท าไร ท านา ยงคงรกษาประเพณ ปลก

130

ขาวเชอ 7 กอกอน แลวจงปลกในพนทอน ๆ แตกาเชญนกขวญขาว (โถบคะ) มาปกปองนาขาว และเมอเกบเกยวขาวแลว ท าพธปลอยนกขนฟา กมไดกระท าพธกรรมดงกลาว

รปท 7.20 แปลงผกบานโปงสม การยกเลกพธกรรมดานการเกษตร การด าเนนชวตประจ าพธกรรมเกยวกบการเจบปวยลดนอยลง สาเหตเกดจากปจจยหลกค าสอนของศาสนาครสต ทใหเลกนบถอผ ตดขาดจากผ และความคดแบบวทยาศาสตรทไดรบจากระบบการศกษา และสอสารมวลชน การนบถอผ พธกรรมตาง ๆ ในระยะพ.ศ. 2512-2530 ยงคงปรากฏใหเหนอยมาก แลวคอย ๆ เบาบางในระหวางพ.ศ. 2531-2545 และบางหมบานพธกรรมเกยวกบผและการเกษตรเกอบหมดสน ในยคปจจบน (พ.ศ. 2546-2560) แตกยงคงปรากฏอยบาง เพราะในบางหมบาน ประชาชนยงคงนบถอผ นบถอศาสนาพทธ และศาสนาครสต ดงนนกลมนบถอศาสนาพทธ จงมพธกรรมหลงเหลอมากกวาเดม เพราะศาสนาพทธไมสอนใหพทธศาสนกชนหามนบถอผ ในระหวางพ.ศ. 2531-2545 กะเหรยงเรมมเศรษฐกจดขน จากโครงการหลวง และโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร การขนสง การสอสาร สาธารณปโภค พฒนาดขนกวาเดม วฒนธรรมแบบเมองเรมเขามาผสมผสาน กะเหรยงไมปลกฝาย แตยงคงซอฝายส าเรจรปและยอมสแลวมาทอผาใชเองมากกวาซอบรโภค หตถกรรมพนบาน เชน จกสาน ผลตวสดเครองใช เรมผลตลดนอยลง แตซอผลผลตส าเรจรปจากตลาดเขามาแทนทมากยงขน กอนปพ.ศ. 2530 ยงคงเหนกระบอกไมไผบรรจน า ทอประปาภเขาแบบไมไผแทบทกครวเรอน และคอย ๆ ลดนอยลง จนถงพ.ศ. 2540 หลงจากนนวฒนธรรมแบบผลตสงของใชเองกเกอบหมดสน ใชผลผลตส าเรจรปจากตลาด วฒนธรรมในการใชเวลาวางผลตสงของเพอใชเองถกแทนทดวยวฒนธรรมการผลตสนคาเพอขาย แลวน าเงนมาซอสงของอปโภค บรโภค ในพ.ศ. 2560 การทอผา การผลตเสอผาเพอใชเองยงคงมอยบาง แตกลดนอย ในหนงหมบาน 100 หลงคาเรอน เหลอเพยงไมเกน 5 หลงคาเรอนเทานน หรอการทอผาใชเองของ

131

กะเหรยงในหมบานหลงเหลออยเพยงไมเกนรอยละ 5 ยกเวนหมบานนอกพนทการวจยทมการสงเสรมการทอผาเพอขาย การพฒนาทเขามากบโครงการหลวง เนนดานเศรษฐกจ และสงแวดลอมเปนหลก แตมไดเนนดานการอนรกษสงคม วฒนธรรม หรอมบางบางหมบาน กเพอสงเสรมการทองเทยว มากกวาการอนรกษสงคม วฒนธรรม เพอด ารงไวซงการรอฟน ชวตวฒนธรรมทแทจรง การอนรกษสงคม วฒนธรรมเปนหนาทของชาวบานโดยตรงทรวมกนอนรกษ หรอองคกรพฒนาเอกชนอน ๆ ทท างานรวมกบชาวบาน

รปท 7.21 การแตงกายของผหญงกะเหรยง บทสรป

การเสดจประพาสตนของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในจงหวดเชยงใหม เรมตงแตพ.ศ. 2506 กอใหเกดโครงการสวนพระองคในการชวยเหลอราษฎรผทกขยากในระยะเรมตนตงแตพ.ศ. 2506-2520 แลวตอมากเกดโครงการหลวง หรอศนยพฒนาโครงการหลวง (พ.ศ. 2512) และโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร (พ.ศ. 2525) การพฒนาของโครงการหลวงดงกลาวแลว กอใหเกดการพฒนาอยางยงยน ทงดานเศรษฐกจ สงแวดลอม และสงคม โดยเฉพาะอยางยง ดานเศรษฐกจ และสงแวดลอม เปลยนแปลงดขนกวาเดมอยางมากมาย ทงในดานรายได การมงานท า การสะสมทน และชวตความเปนอยทดขน รายไดจากปละ 3,000-4,000 บาท เพมปละ 100,000-200,000 บาท หรอราษฎรบางคนจากรายไดเดอนละ 2,000-3,000 บาท เพมเปนเดอนละ 10,000-20,000 บาท หรอมากกวานน เชนกรณของราษฎรในโครงการสหกรณโคนม หรอกลมผลตพชผกสงโครงการหลวง เปนตน ดงนนการพฒนาดานเศรษฐกจของคนไทย มง กะเหรยง ในพนทดงกลาวแลว จงดขน และสอดคลองกบการพฒนาอยางยงยน

ในดานสงแวดลม หลงจากเลกการปลกพชไร ปลกฝน สภาพระบบนเวศปาดขนกวาเดม แตความหลากหลายทางชวภาพลดลง เพราะประชาชนเพมขน ตองการอาหาร และปจจยอน ๆ จากปามากขน จงเกดการลาสตว การเกษตรแบบใชสารเคม สงผลตอระบบนเวศน า ระบนเวศปา

132

และการท าลายความหลากหลายทางชวภาพ ชาวบานเลาวา สตวปา เชน หมปา เกง นก ฯลฯ นอยลง เพราะถกไลลา กบ เขยด แมลง ในไรนาลดลง เพราะถกฆาโดยสารเคมทใชในการท าการเกษตร (จอน โอโดเชา. สมภาษณ, 11 พฤศจกายน 2560 และนอย นอย ดอยสงสงา. สมภาษณ, 18 กรกฎาคม 2560)

ดงนน การพงพาอาศยปจจย 4 อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษาโรค จากระบบนเวศปา จงลดนอยลงกวาเดม

การบรโภคสนคาส าเรจรปจากโรงงานมากขน แตขาดระบบการจดเกบขยะมลฝอยทถกตอง จงเกดมลพษทางขยะมลฝอยทกหมบาน

ถงแมวาระบบสงแวดลอมจะไดระบบนเวศปา และน ากลบคนมาในภาพรวม แตระบบสงแวดลอมกนาจะไดปรบปรง ปญหาดงกลาวแลว เพอน าไปสการพฒนาทยงยน การพฒนาตามหลกภมสงคม

กลมคนไทย มง และกะเหรยง ลวนมพนฐานประวตศาสตร วฒนธรรม และการตงถนฐานตามลกษณะทางภมศาสตรทแตกตางกนออกไป จงกอใหเกดการประกอบอาชพ และชวตวฒนธรรมทแตกตางกน และสวนทคลายกน

ในสวนทเหมอนกนหรอคลายกน คนไทย มง กะเหรยง กอนการ พฒนาตามแนวพระราชด าร มการผลตแบบยงชพ ท าการผลตเพอบรโภคเปนหลก อาจมผลผลตบางอยางผลตเพอขายบาง เชน คนไทย ปลกยาสบ ออย ขาวโพด หรอพชไรอน ๆ มง ปลกฝน เพอขาย ปลกขาวเพอกน ปลกขาวโพดเพอเลยงสตว กะเหรยงปลกขาวเพอบรโภค ปลกฝนเพอขาย และรบจางมงปลกฝน

หลงจากเกดการพฒนาตามแนวพระราชด าร ในระหวางปพ.ศ. 2512 -2525 การเปลยนแปลงระบบการผลตกไดพฒนาไปอยางชา ๆ จากระบบการผลตเพอยงชพ สระบบการผลตเพอขาย จนกระทงปจจบนน แตการเปลยนแปลงของระบบการผลต ในเกอบทกหมบานกยงม 2 ระบบควบคกนไป คอ ระบบการผลตเพอขายในสนคาประเภทเกษตรกรรม เชน ผก ผลไม ไมดอก และนอกการเกษตร เชน การทองเทยว การหตถกรรม สรางสนคาของทระลก จากวสดในทองถน เชน จกสานไมไผ การแกะสลก ผลตภณฑจากผาฝาย เปนตน กยงควบคกบกรผลตเพอบรโภค ระบบการผลตแบบ 2 ระบบ จงเกดควบคกนในหมบาน และกระท าคขนานกนไป

ระบบการผลตทควบคกนทง 2 ระบบ ในหมบานขนอยกบปจจยทางดานภมสงคม มากกวาปจจยทางดานเศรษฐกจ หรอการแสวงหารายได

คนไทยในเขตพนทสง และมง มแนวโนมการผลตเพอขายมากกวากะเหรยง และตองการสรางผลผลตทจดจ าหนายเพอแลกเงนตรา มากกวากะเหรยง คนไทยปลกขาวเพอบรโภค และ ปลกยาสบ พชผกสวนครว สวนผลไม เลยงสตว เชน โคนม หม เปด ไก เพอขาย และบรโภค มง ปลกผกเปนอาชพหลก เพราะสวนผกกอใหเกดรายไดภายใน 2-3 เดอน นอกจากนยงท าสวนผลไม มรายไดปละ 1 ครง จดกจกรรมการทองเทยว และสงเสรมการทองเทยวในหมบาน จงท าใหมง มรายไดจากการจ าหนายของทระลก รานอาหาร มงสวนใหญไมปลกขาวเพอบรโภค แตปลกผกเพอประกอบอาชพอยางอน เพอใหไดเงน แลวน าเงนมาซอขาว

133

ภมประเทศในเขตภเขาหมบานมง มไดแตกตางจากภมประเทศในเขตหมบานกะเหรยง ซงสามารถดดแปลงภมประเทศใหท านาขนบนได หรอนาทราบระหวางหบเขาได มงกรจกระบบเหมองฝาย เพอล าเลยงน า มาสแปลงเพาะปลก หรอนาขาว เชนเดยวกบกะเหรยง แตมงไมท านา ปลกขาวหรอท ากสวนนอย มงปลกผก ท าสวน และปลกพชเศรษฐกจอน ๆ ท าธรกจดานบรการในการทองเทยวเพอใหไดเงน แลวน าเงนมาซอขาว แทนการท าไร ท านาผลตขาวเอง ซงแตกตางจากกะเหรยง ซงท าไร ท านา ปลกขาวเพอบรโภค จนกระทงปจจบนน

เหตผลทกะเหรยงท าไร ท านา ปลกขาว เกดจากปจจยดานสงคม วฒนธรรม ทงนเพราะวฒนธรรมกะเหรยงใหความส าคญในเรองขาว กบความพอเพยง

1. ขาว วรรณกรรมมขปาฐะ หรอนทานค าสอนพนบาน ทบอกเลาตดตอกนมาสรนตอรน สอนใหกะเหรยงเหนความส าคญของขาว เปนความจ าเปนตอชวตมากกวาสงอน ๆ ขาวส าคญกวาเงน มนทานกะเหรยงเลาตอกนมาวา เดกรองไห พอใหเงน แตเดกไมหยดรอง แมปอนขาว เดกหยดรอง เงนตราเปนทรพยสมบตของคนตาย ดงนนรางศพ จงมเหรยญเงนตราวางไว เพอเตอนสตวา เปนสมบตของคนตาย

นอกจากนยงมนทานเลาวา ในสมยอดตชาวกะเหรยงสรางเมองอยในเขตเมองเชยงใหมในปจจบน ก าแพงเมองสรางดวยไมไผแนนหนา แขงแรง เพราะมก าแพงแขงแรง ขาศกจงวางอบายน าเงนเหรยญบรรจในก าแพงเมอง แลวยกทพเขาโจมต ขาศกท าลายก าแพงไมไผ เงนเหรยญตกกระจายในเขตก าแพง ทหารกะเหรยงวางอาวธกมเกบเงนเหรยญ ขาศกจงบกเขายดเมองได

เรองเลานทานการสอนคนเชนน จงมสวนท าใหสงคมกะเหรยงมองเหนความส าคญของเงนตราลดนอยลงไป

2. ความพอเพยง แนวคด การด าเนนชวตของกะเหรยงขนอยกบพนฐานของความพอเพยง แบงปน ชวยเหลอซงกนและกน กะเหรยงสอนวา มอะไรใหแบงปน มนอยใหนอย มมากใหมาก การด ารงชวตดวยการอนรกษทรพยากร ดงค าพดทวา “ใชปาใหรกษปา ใชน าใหรกษน า” คอใชทรพยากรธรรมชาตอยางประหยด และบ ารงรกษา กะเหรยงอนรกษดน น า ปา ดวยค าสอน กฎ กตกาของสงคม และการเคารพ ยอมรบ ระลกถงบญคณ และความกลวในสงเหนอธรรมชาต เชน ผ เทวดา เปนตน ดงนน ทรพยากรธรรมชาต เชน ดน น า ปา ในปจจบนถงแมจะถกท าลาย และเกดมลภาวะ แตกยงมสวนถกอนรกษไวเกอบทกหมบาน เพราะการเคารพ การยอมรบ การนบถอสงทอยเหนอธรรมชาต ดงนน หมบานกะเหรยงจงมปาท ากน ปาชมชน และปาอนรกษ เชน ปาชา ปาสายสะดอ ปาขนน า เปนตน (ชสทธ ชชาต, 2538)

ระบบการผลตของกะเหรยง มง และคนไทย ซงมสวนแตกตางกนบางอยาง เชน คนไทยเนนการผลตเพอขาย แตยงเคารพในกฎ กตกา เรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาต มง เนนการผลตเพอขายเปนหลก ควบคกบการผลตเพอยงชพ แตระบบการผลตดานการเกษตรของมง กระทบตอระบบนเวศมากกวา กลมคนไทย และกะเหรยง แตมงกอนรกษระบบนเวศ และนบถอสงเหนอธรรมชาต มงกมปาอนรกษ ปาพธกรรม เชนเดยวกบกลมคนอน ๆ ระบบการผลตดานการเกษตรของกะเหรยง เนนการอนรกษ และความพอเพยง มากกวามง และคนไทย ขอแตกตางดงกลาวเกดจากปจจยหลก คอ ภมสงคม

134

ดงนนปจจยหลกดานภมสงคม จงกอใหเกดความยงยนแตกตางกนออกไป ถงแมประสบผลส าเรจในดานความยงยนในดานเศรษฐกจ แตความยงยนดานสงแวดลอม ความยงยนดานสงคม กยงมปญหา ในดานการท าลายทรพยากรธรรมชาต มลภาวะ ความโลภ การเหนแกตว การละเลยคณธรรม จรยธรรม การสญเสยและจะน าไปสการแตกสลายของวฒนธรรมทองถน และการศกษากยงคงเปนปญหาทรอการแกไข ทงในกลมชาวบาน คนไทย มง และกะเหรยง