บทท 8 ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงาน

ของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง

250ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

8 บทท ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงาน

ของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก1

บทคดยอ

การศกษาวจยเรอง ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการ

บรการทางวชาการ มหาวทยาลยเกรก มวตถประสงคเพอวเคราะหปจจยทสงผล

ตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ มหาวทยาลยเกรก

จำนวน 4 หลกสตร ประกอบดวย โครงการหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

(ภาคสมทบ) โครงการหลกสตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป

(ภาคพเศษ) โครงการบญชบณฑต (ภาคพเศษ) และโครงการหลกสตรนเทศศาสตร

บณฑต สาขาวชาการโฆษณาและการประชาสมพนธ (ภาคพเศษ) ผวจยมงเนน

ศกษาปจจยภายใน 11 ปจจย คอ กลยทธการบรหาร โครงสรางการดำเนนงาน

วฒนธรรมองคการ ภาวะผนำ นโยบายและการสนบสนนจากมหาวทยาลย ปจจย

ดานหลกสตร คณภาพของอาจารยผสอน การประชาสมพนธ คณภาพการจดการเรยน

การสอน ความพรอมดานกายภาพ และคาใชจายในการศกษา ผลการศกษาพบวา

ปจจยทง 11 ดานสงผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทาง

วชาการ มหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง2

1 บทความนสรปจากงานวจย เรอง “ปจจยทสงผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ มหาวทยาลยเกรก” เสนอตอมหาวทยาลยเกรก, 2551. 2 อาจารยประจำสาขาวชาการจดการ คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเกรก ปจจบนดำรงตำแหนงเปนผอำนวยการโครงการหลกสตรศลปศาสตรบณฑต สาขาวชาการจดการ (ภาคพเศษสำหรบผบรหารและผมประสบการณทำงาน) มหาวทยาลยเกรก และรกษาการผอำนวยการสำนกวชาการ มหาวทยาลยเกรก

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 251

Abstract

This study entitled “Factors Leading to Effectiveness of Academic

Service Delivery Projects at Krirk University” aims to study factors causing

efficiency of four academic service delivery projects, those are, Master of Public

Administration (special project), Bachelor of Arts in General Administration

(special project), Bachelor of Communication Arts in Advertising and Public

Relations (special project), and Bachelor of Accounting (special project).

The study emphasizes to analyze 11 internal factors; such as, strategy, structure,

organizational culture, leaderships, university policy and support, curriculum-

related factor, lecturers, advertising, quality of teaching management,

physical readiness, and expenditure. The study finds that all of 11 factors lead

to the effectiveness of all special projects.

1. บทนำ

ยคปจจบนนตางใหการยอมรบกนโดยทวไปวาเปน “สงคมอดมปญญา”

(Intellectual Society) ซงถอวา “ความรความสามารถของประชากรเปนปจจยสำคญ

ทสดในการพฒนาประเทศ” ดวยเหตนจงทำใหภาครฐเลงเหนความสำคญของการ

พฒนาคณภาพแรงงานอยางเรงดวน3 ดงปรากฏในนโยบายทใหความสำคญกบการ

พฒนาทรพยากรมนษยของประเทศ อาท การปฏรปการศกษาตามพระราชบญญต

การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 การขยายโอกาสทางการศกษา การสงเสรมการ

ศกษาตลอดชพ การขยายการศกษาภาคบงคบเปน 10 ป และการศกษาฟร 12 ป

รวมทงเพมโอกาสทางดานการศกษาใหแกผมงานทำไดศกษาตอในระดบอดมศกษา

อนทำใหในชวงระยะเวลา 5-6 ปทผานมาน กระแสการตนตวในการให ความสำคญ

กบการศกษามสงมาก ประกอบกบบรบทดานการแขงขนทผลกดนใหบคคลและองคกร

3 เกอ วงศบญสน โครงสรางประชากรไทย: การเปลยนแปลงทรวดเรวเกนกวาจะถกมองขาม, เอกสารประกอบการสมนาเรอง “อดมศกษาไทย: การบกเบกพรมแดนความรและตอบสนองความตองการของสงคม” สำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษาเอกชน.

252ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

ตางพยายามพฒนาศกยภาพของตนเองใหเหนอคแขงขนโดยการเขารบการศกษา

ในระดบทสงขน นอกจากรฐธรรมนญฉบบป 2540 ไดกำหนดคณสมบตดานการศกษา

สำหรบนกการเมอง และพระราชบญญตการบญช พ.ศ.2543 ไดกำหนดคณสมบต

ดานการศกษาสำหรบการเปนผทำบญช กฎหมายเหลานเปนเงอนไขสำคญทผลกดน

ใหเกดความตนตวทางการศกษามากยงขนในชวงเวลาทผานมา

ภายใตสถานการณดงกลาวน สถาบนอดมศกษาทงของรฐและเอกชนตาง

หนมาจดการเรยนการสอนภาคพเศษกนเปนจำนวนมากเพอรองรบนกศกษาท

ทำงานแลวและตองการทจะศกษาตอ ทงในระดบปรญญาตรและปรญญาโท สวน

มหาวทยาลยเกรก (ซงเปนพนทในครงน) ไดเปดดำเนนการเรยนการสอนภาค

พเศษมาตงแตป พ.ศ.2542 โดยเรมเปดดำเนนการหลกสตรแรก คอหลกสตร

ระดบปรญญาตรศลป-ศาสตรบณฑต สาขาวชาการบรหารทวไป (ภาคพเศษ) และ

ตอมาไดเปดดำเนนการเพมอก 3 หลกสตร เปนหลกสตรระดบปรญญาตร 2 หลกสตร

คอ หลกสตรบญชบณฑต (ภาคพเศษ) หลกสตรนเทศศาสตร-บณฑต สาขาวชา

การโฆษณาและการประชาสมพนธ และหลกสตรระดบปรญญาโท 1 หลกสตร คอ

หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต (ภาคพเศษ) ซงการจดการเรยนการสอน

ของทง 4 หลกสตร อยภายใตเงอนไขของระเบยบมหาวทยาลยเกรก วาดวย

โครงการบรการทางวชาการ พ.ศ.2546

เนองจากปจจบนมการจดการศกษาภาคพเศษกนเปนจำนวนมาก อนทำให

สภาพการแขงขนของการจดการศกษาภาคพเศษมความรนแรงอยางสง ภายใตบรบท

ดงกลาวนโครงการบรการทางวชาการของมหาวทยาลยเกรกทกหลกสตร จะตอง

ปรบตวในแตละดานเพอดำรงรกษาตำแหนงแหงทของตนเองในสนามการแขงขน

เอาไวใหไดในอนาคต โดยเฉพาะอยางยงการปรบตวดานสภาพแวดลอมภายใน

ซงถอเปนปจจยสำคญทมอทธพลตอประสทธผลของโครงการบรการทางวชาการ

บทความนตองการนำเสนอผลการศกษาถงปจจยทสงผลตอ

ประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ โดยมปจจย

เกอหนนทสำคญ ไดแก ผบรหารจะตองเปนผทมบทบาทอยางมากในการ

กำหนดกลยทธของการดำเนนงาน โครงสรางการดำเนนงานและการ

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 253

บรหารวฒนธรรมองคการ หลกสตร ชอเสยงของมหาวทยาลย อาจารยผสอน

การประชาสมพนธ คาใชจายในการศกษา และความพรอมทางดานกายภาพ

โดยการศกษาครงนเปนการศกษาจากกรณศกษา (case studies) จำนวน 4

กรณ คอ โครงการบรการทางวชาการ 4 หลกสตร ประกอบดวย 1) โครงการ

หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต 2) โครงการหลกสตรศลปศาสตรบณฑต

สาขาวชาการบรหารทวไป 3) โครงการหลกสตรบญชบณฑต และ 4) โครงการ

หลกสตรนเทศศาสตรบณฑต สาขาวชาการโฆษณาและการประชาสมพนธ (ตอไป

จะเรยกวา โครงการ รปม. โครงการบรหารทวไป โครงการบญช และโครงการ

นเทศศาสตร ตามลำดบ) โดยในการศกษาไดใชแบบสอบถามทมโครงสราง (structured

questionnaire) เพอดำเนนการสมภาษณกลมตวอยางจำนวน 5 กลม ไดแก

1) กรรมการดำเนนงานโครงการ 2) เจาหนาท 3) อาจารยผสอน 4) นกศกษา

ปจจบน และ 5) ศษยเกา โดยจะพจารณาวาตวแปรแตละตวควรจะสมภาษณ

บคคลกลมใดเพอใหไดขอมลทถกตองและนาเชอถอมากทสด

2. แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการศกษาวจย

ในบทนจะไดนำเสนอแนวคดทฤษฎทใชในการศกษา ซงประกอบดวย 1) แนวคด

เชงระบบ 2) แนวคดวาดวยประสทธผลขององคการ 3) แนวคดวาดวยภาวะผนำ

4) แนวคดวาดวยวฒนธรรมองคกร 5) แนวคดเกยวกบการบรหารจดการ 6) แนวคด

เกยวกบโครงสรางองคการ 7) แนวคดเกยวกบความพงพอใจในบรการตามลำดบ ดงน

2.1 แนวคดทฤษฎเชงระบบ Richard L. Daft (1997:13) ไดกลาววา

ระบบ (system) หมายถงชดขององคประกอบชดหนงทมปฏสมพนธระหวางกน

(a system is a set of interacting elements) ซงในระบบหนงๆ จะประกอบไปดวย

สงทเรยกวา ปจจยนำเขา (inputs) กระบวนการเปลยนแปลง (transformation

process) และปจจยนำออก (outputs) รวมทงกระบวนการยอนกลบ (feedback)

กลาวคอ ภายในระบบหนงจะมความตองการปจจยนำเขาจากสภาพแวดลอมภายนอก

ผานกระบวนการในการปรบเปลยนปจจยนำเขา และนำสงปจจยนำออกคนสสภาพ

แวดลอมภายนอก

254ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

James D. Thompson (1967:4-13) ไดแบงแนวคดเชงระบบ ออกเปน

2 แนว คอ ระบบปด (closed system) และระบบเปด (open system) ในขณะท

การศกษาระบบปดจะไมพจารณาผลกระทบอนเกดจากการเปลยนแปลงของสภาพ

แวดลอมภายนอกองคการ แตระบบเปดจะพจารณาถงผลกระทบจากสภาพแวดลอม

ภายนอกองคการดวย แนวคดระบบเปดไดรบการยอมรบวาเปนแนวคดทเหมาะสม

กวาเนองจากการอยรอดขององคการจำเปนทจะตองมปฏสมพนธกบสงแวดลอม

ภายนอกองคการ (Daft, 1997:13)

แนวคดเกยวของระบบยอยภายในองคการมหลายแนวความคด แตมแนว

ความคดหนงทไดรบการยอมรบอยางกวางขวางจากนกวชาการสายการจดการ

เชงกลยทธ กคอ แนวคด Makinsey 7S Model ซงประกอบไปดวยระบบยอยดงน

1. ยทธศาสตร (strategy) 2. โครงสราง (structure) 3. ระบบการบรหารจดการ

(administrative systems) 4. การบรหารทรพยากรมนษย (staff) 5. ทกษะทโดดเดน

ขององคการ (skills) 6. แบบของภาวะผนำ (style of leadership) และ 7. คานยม

รวม (shared values)

2.2 แนวคดวาดวยประสทธผลองคการ ประกอบดวยแนวคดสำคญ 4 แนวคด

ดงน 1) การประเมนเปาประสงค (the goal-attainment approach) แนวคดเสนอ

ใหประเมนประสทธผลขององคการโดยพจารณาจากการบรรลถงเปาหมายสดทาย

หรอผลลพธ (ends) (Robbins, 1990 : 53)42) การประเมนเชงระบบ (the

system approach) แนวความคดนมองวาองคการไมควรประเมนประสทธผลแต

เฉพาะผลลพธสดทาย แตควรจะพจารณาถงการไดมาของปจจยนำเขา (input) และ

กระบวนการในการแปลงปจจยนำเขา (transactional process) ไปเปนปจจย

นำออก (outputs)ในเชงระบบดวย เพอทจะไดทราบถงความมเสถยรภาพและความ

สมดลขององคการในระยะยาว (Robbins, 1990 : 58) 3) การประเมนกลม

ยทธศาสตร (the strategic-constituencies approach) แนวคดนเสนอใหพจารณา

4 จากการสำรวจเปาประสงคของบรษทในประเทศสหรฐอเมรกาเมอป 1979 พบวามเปาประสงคทบรษทตางๆ ใหความสำคญ 12 เปาประสงค โดยหาลำดบแรก คอ กำไร (89% ของบรษททสมภาษณ) การเตบโต (82%) สวนแบงตลาด (66%) ความรบผดชอบตอสงคม (65%) และสวสดการของพนกงาน (62%) ตามลำดบ (Y.K. Shetty, “New Look at Corporate Goals,” Californai Management Review 22, no 2, 1979:71-79. cited in Richard L.Daft.1998:60)

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 255

ประสทธผลจากความสามารถในการตอบสนองความตองการ/ความพงพอใจของผมสวนไดสวนเสยทสำคญขององคการ (Robbins, 1990 : 62-63) องคการเปนปรมณฑลทางการเมองซงกลมผลประโยชนมการแขงขนระหวางกนเพอควบคมทรพยากร ดงนนประสทธผลขององคการจงประเมนจากการทองคการสามารถสราง ความพงพอใจใหกบกลมผลประโยชนทมอทธพลตอการอยรอดขององคการในระยะยาว 4) การประเมนเชงคานยมทแขงขน (the competing-values approach) แนวคดนมองวา ประสทธผลขององคการขนอยกบวาใครเปนผประเมน และผประเมน ใหนำหนกกบคานยมใดเปนสำคญในการประเมน (Robbins, 1990 : 68) โดยเกณฑ ทผประเมนใหคณคาและเลอกใชในการประเมนประสทธผลขององคการอาจจะเปน ความพงพอใจของผรบบรการ ความพงพอใจของผปฏบตงาน การมแผนงาน/โครงการ/ผลตภณฑใหม และประสทธภาพ ฐานคตของแนวคดนกคอ ไมม “เกณฑ” ทดทสด ดงนน ประสทธผลขององคการจงขนอยกบคานยม อคต และความสนใจของผประเมนทมความหลากหลายทองคการสามารถจดการและผนกรวมในเชงบรณาการได

2.3 แนวคดทฤษฎดานภาวะผนำ ภาวะผนำ คอ ความสามารถของบคคลทจะมอทธพล (ทงทางการและไมเปนทางการ) ตอกลมบคคลภายในองคการเพอดำเนนงานใหบรรลเปาหมายขององคการ (Robbins, 2005:332) สำหรบการวจย ครงน ผวจยไดใชตวแบบ “ภาวะผนำแบบเตมขอบเขต” ของ Bass และ Avolio (1994) ทพฒนาตวแบบภาวะผนำ 3 ประเภท ดงน

1) ภาวะผนำการเปลยนแปลง (transformational leadership) หมายถง ผเปลยนแปลงความคาดหวง ความตองการ ความคดและจตสำนกของผตาม (Bass, 1985) โดยกระตนใหผตามมองสงตางๆ อยางรอบดานและเชอมโยงเพอใหเหนผลประโยชนและความสำเรจขององคการ อยเหนอผลประโยชนสวนบคคล ผนำประเภทนจงสามารถสรางผลกระทบอยางลกซงตอผตาม โดยผนำจะเปลยนแปลงวสยทศนยทธศาสตร วฒนธรรม สงเสรมนวตกรรมและเทคโนโลยใหกบองคการ ภาวะผนำประเภทนม 4 องคประกอบคอ 1) ดานบารม/อทธพลเชงอดมคต (charisma or idealized influence) 2) การจงใจเพอสรางแรงดลใจ (inspirational motivation) 3) การกระตนทางปญญา (intellectual simulation) และ 4) การคำนงถงปจเจกบคคล (individualized consideration)

256ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

2) ภาวะผนำแบบแลกเปลยน (transactional leadership) หมายถง การ

แลกเปลยนระหวางผนำกบผใตบงคบบญชา โดยผนำจะไดรบความสำเรจของงาน

ขณะทผใตบงคบบญชาไดรบรางวลเปนการตอบแทน ผนำประเภทนจะใหความสนใจ

กบสถานการณปจจบนขององคการ พยายามบรหารจดการใหองคการดำเนนการ

อยางราบรนและมประสทธภาพ โดยการกำหนดความคาดหวงกบผใตบงคบบญชา

อยางชดเจน และตอบสนองความตองการของผใตบงคบบญชาดงทไดสญญาไวซง

จะนำไปสการเพมผลตภาพขององคการ อยางไรกตามดวยเหตทลกษณะเดนของผนำ

แบบแลกเปลยนคอการปฏบตตามกฎระเบยบ พวกเขาจงเปนเพยงผรกษาเสถยรภาพ

ขององคการมากกวาเปนผสงเสรมใหเกดการเปลยนแปลง ภาวะผนำประเภทนมองค

ประกอบ 3 ดาน คอ การแลกเปลยนโดยใหรางวลตามสถานการณ (contingent

reward) การจดการอยางกระตอรอรนภายใตเงอนยกเวน (active management by

exception) และการจดการอยางเฉอยชา ภายใตเงอนไขยกเวน (passive management

by exception) (Bass, 1997)

3) ภาวะผนำแบบปลอยเสร (leaser-fare leadership) หมายถง ผบรหาร

ทไมใชภาวะการนำ หลกเลยงความรบผดชอบ ไมอยในยามทผใตบงคบบญชา

ตองการความชวยเหลอ ปฏเสธการแสดงทศนะของตนเองตอประเดนปญหาทสำคญ

รอเวลาใหผานไปแตละวนโดยไมสนใจวาผลลพธของงานจะเปนอยางไร ไมใสใจ

งานทผใตบงคบบญชาปฏบตหรอบางคนไมทราบแมกระทงวางานของผใตบงคบ

บญชามอะไรบาง ผนำและผใตบงคบบญชามลกษณะตางคนตางอย (Bass, 1997)

สงทจะเกดขนตามมาคอ ผใตบงคบบญชารสกไมพงพอใจในการทำงาน หนวยงาน

ไมบรรลเปาหมายทกำหนด คณภาพงานทออกมาตำกวามาตรฐาน หนวยงานและ

ผปฏบตงานในหนวยงานนนจะไมเปนทนาเชอถอ อกทงอาจไดรบการดถกจาก

หนวยงานอน ๆ

2.4 แนวคดทฤษฎดานวฒนธรรมองคการ Kim S. Cameron และ Robert E.

Quinn (1999) ไดนำเสนอแนวคดวฒนธรรมองคการโดยใช “ตวแบบคณคา

เชงการแขงขน” (the competing values model) ซงมองวาวฒนธรรมองคการ

เปนปจจยสำคญทจะนำไปสประสทธผลขององคการ โดยจำแนกวธมองประสทธผล

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 257

ขององคการออกเปน 2 มต คอ 1) เนนความยดหยน/การจดการตนเอง/พลวต

กบเสถยรภาพ/ความเปนระเบยบ/การควบคม ดงนน บางองคการจะบรรลประสทธผล

กตอเมอสามารถรบมอการเปลยนแปลง มการปรบตว และมการปฏบตงานยดหยน

ขณะทบางองคการจะมประสทธผลกตอเมอมเสถยรภาพ ทำนายได และปฏบตงาน

เปนระบบกลไก 2) การเนนภายในองคการ/การบรณาการ/มเอกภาพ กบการเนน

ภายนอกองคการ/ความแตกตางหลากหลาย/การแขงขน ภายใตเกณฑมตน บาง

องคการจะถกมองวาประสบความสำเรจหากภายในมความสามคคสมานฉนท

ขณะทบางองคการถกมองวาประสบความสำเรจหากมความสามารถในการแขงขน

กบองคการภายนอก

เมอนำมตทงสองมาพจารณาไขวกนกจะกลายเปนสมม แตละมมจะระบกลม

ตวชวดของความสำเรจแตกตางกน และจำแนกเปนวฒนธรรมองคการ 4 ประเภท

ดงภาพท 1

ภาพท 1 แสดงวฒนธรรมตามแนวคดตวแบบระบบเชงคณคา

Flexibility and Discretion Clan Oriented

A very personal place; Like and extended

Family; mentoring Nurturing; participation Adhocracy Oriented

Dynamic and Entrepreneurial; people

Take risks; values Innovation and entrepreneurship Market Oriented

Results oriented; getting The job done; values

Competition and achievement

Hierarchically Oriented Favors structure and

Control; coordination and

Efficiency; stability is important Internal

Focus and Integration

External Focus

And Differentiation

Stability and Control ทมา : Cameron and Quinn, 1999: 32

258ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

1. วฒนธรรมมงประสทธภาพ (the hierarchy culture) เปนการเนนภายใน

และการบรณาการกบการควบคมและเสถยรภาพ เปนวฒนธรรมองคการทมแบบแผน

ถกกำหนดโดยงานทมโครงสรางและมความเปนทางการ มกระบวนการทกำหนด

ใหเจาหนาทปฏบต ผนำทมประสทธผลเปนผมทกษะในการจดการและการประสานงาน

ทด การดแลองคการไมใหเกดปญหาและดำเนนไปไดอยางราบรน เปาหมายของ

องคการในระยะยาวจะเนนความมเสถยรภาพ และมประสทธภาพ

2. วฒนธรรมมงการแขงขนและผลสมฤทธ (the market culture) เปนการ

เนนภายนอกและความแตกตาง กบการควบคมและเสถยรภาพ โดยมฐานคตทวา

สงแวดลอมภายนอกมความสบสน และผรบบรการมความตองการ/คานยมทหลากหลาย

องคการจงจำเปนตองแขงขนเพอรกษาตำแหนงของตนเองในตลาด งานหลกดาน

การจดการ คอ การเพมผลตภาพ ผลลพธ และความพงพอใจของผรบบรการ ผนำ

มลกษณะมงงานเปนหลก วางมาตรฐานของงานสง และเรยกรองใหลกนองทมเท

การทำงาน สงทเชอมโยงองคการเขาดวยกน คอการเนนชยชนะ/เนนความเปนเลศ

ขององคการ

3. วฒนธรรมมงสมพนธเกอกล (the clan culture) เนนภายในและการ

บรณาการ กบการจดการตนเองและความยดหยน โดยมฐานคตทวา สงแวดลอม

จะไดรบการจดการอยางดทสด โดยการทำงานเปนทมและการพฒนาบคลากร โดย

มององคการเปนแหลงทพฒนาสงแวดลอมในการทำงานของมนษย องคการเปน

เสมอนครอบครวขยาย สมาชกชวยเหลอเกอกลอยางฉนทมตร ผนำเปนผสอน

งาน/ดแลลกนองทงเรองงานและสวนตว องคการถกเชอมโยงดวยจารตประเพณ

ความสำเรจขององคการ

4. วฒนธรรมการปรบเปลยน (the adhocracy culture) เนนภายนอกและ

ความแตกตาง กบการจดการตนเองและความยดหยน สอดคลองกบโลกยคขอมล

ขาวสารในศตวรรษท 21 เพอตอบสนองตอสภาพแวดลอมทมความซบซอนและ

พลวตสง โดยมฐานคตทวา นวตกรรม/ความคดรเรมสรางสรรคจะนำไปสความ

สำเรจ องคการเปนเรองการพฒนาผลตผลและบรการใหมๆ สำหรบอนาคต และ

เปนผนำดานการแขงขน สมาชกกลาวพากษวจารณ กลาเสยง เนนภาวะผนำทม

ประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลย

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 259

วสยทศน มนวตกรรม และกลาตดสนใจ สงทเชอมโยงองคการเขาดวยกน คอ

ความผกพนตอการทดลอง และสรางสรรคสงใหม ๆ

2.5 แนวคดเกยวกบการบรหารจดการ Stoner และคณะ (1995: 10-13)

ไดกลาววา กระบวนการจดการ หมายถงการทำหนาทสำคญ 4 ประการของฝายจดการ

ประกอบดวย 1) การวางแผน คอ การกำหนดเปาหมายและแนวทางปฏบต

เพอบรรลเปาหมายดงกลาว 2) การจดองคการ คอ การในการสรางภาระผกพน

ระหวางบคคล เพอใหสามารถทำงานรวมกนโดยการกำหนดโครงสรางเพอใหบรรล

เปาหมายทกำหนดไว 3) การนำ คอ การกำกบตดตาม จงใจ และผลกดนสมาชก

ภายในกลมใหกระทำกจกรรมทสมพนธกบงาน และ 4) การควบคม คอ การ

ดำเนนงานใหกจกรรมเปนไปตามแผนทไดกำหนดไว

2.6 แนวคดเกยวกบโครงสรางองคการ โดยโครงสรางองคการเปนสงท

ปรากฏเปนนยอยในแผนภมโครงสรางองคการ ทแสดงใหเหนถงกจกรรมและ

กระบวนการทงหมดภายในองคการ (ทพวรรณ หลอสวรรณรตน, 2546: 69/82)

องคประกอบสำคญของโครงสรางองคการมดงน 1) หลกแบงงานกนทำ 2) การแบง

โครงสรางหนวยงานภายใน 3) ชวงการควบคม และ 4) การมอบหมายอำนาจ

หนาท

2.7 แนวคดเกยวกบความพงพอใจในบรการ Kolter (2003 : 60-61)

ไดใหความหมาย “ความพงพอใจ” (satisfaction) วา เปนความรสกพงพอใจหรอ

ไมพงพอใจของบคคล ซงเปนผลมาจากการเปรยบเทยบระหวางผลของการบรการ

ทไดรบจรง กบความคาดหวงตอบรการดงกลาว Kolter (2003 : 566) ยงกลาว

อกวา ความพงพอใจในสงใดสงหนง เปนผลมาจากภาพลกษณของสงนนๆ โดย

ภาพลกษณ เกดมาจากความเชอ ความคดเหน และความทรงจำ เปนตน

260ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

3 กรอบแนวคดในการศกษา

ในการศกษาครงน ผวจยไดกำหนดกรอบแนวคดในการศกษาไว ดงน

ปจจยทมผลตอประสทธผล

1.กลยทธการดำเนนงาน&การบรหาร

2.โครงสรางการดำเนนงาน&การบรหาร

3. วฒนธรรมองคการ

4.รปแบบการเปนผนำ (ภาวะผนำ)

5.นโยบายและการสนบสนนจากมหาวทยาลย

6.หลกสตร

7.อาจารยผสอน

8.การประชาสมพนธ

9.คณภาพการจดการเรยนการสอน

10.ความพรอมดานกายภาพ

11.คาใชจายในการศกษา

ประสทธผลในการดำเนนงาน

- จำนวนนกศกษาเปนไปตามเปาหมาย

ทกำหนด

- นกศกษากลมเปาหมายพงพอใจ

ในบรการ

- นกศกษาไดรบประโยชนจากการเรยน

การสอน

- นกศกษาประสงคทจะศกษาตอ

ในระดบสงขน

- นกศกษาแนะนำคนสนทใหมาเรยน

ภาพท 2 แสดงกรอบแนวคดในการศกษา

การวจยครงนมวตถประสงคเพอตองการศกษาประสทธผลในการดำเนนงาน

โครงการบรการทางวชาการจำนวน 4 โครงการ โดยไดกำหนดตวชวดประสทธผล

เอาไว 5 ดาน คอ 1) จำนวนนกศกษาเปนไปตามเปาหมายทกำหนดไว 2) นกศกษา

กลมเปาหมายพงพอใจในบรการ 3) นกศกษาไดรบประโยชนจากการเรยนการสอน

4) นกศกษายนยนและไววางใจทจะศกษาตอในระดบทสงขน และ 5) นกศกษา

สมครใจและพรอมทจะแนะนำบคคลอนใหมาศกษาตอ ซงการศกษาครงนไดกำหนดตว

แปรตนทจะสงผลตอประสทธผลของโครงการเอาไว 11 ตว คอ 1) กลยทธการ

ดำเนนงานและการบรหาร 2) โครงสรางการดำเนนงานและการบรหาร 3) วฒนธรรม

องคการ 4) รปแบบการเปนผนำ 5) นโยบายและการสนบสนนจากมหาวทยาลย

6) หลกสตร 7) อาจารยผสอน 8) การประชาสมพนธ 9) คณภาพการจดการเรยน

การสอน 10) ความพรอมทางกายภาพ และ 11) คาใชจายในการศกษา

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 261

4. การวเคราะหประสทธผลของ 4 โครงการ

ผลการศกษาเกยวกบประสทธผลในการดำเนนงานของทง 4 โครงการ มดงน

4.1 ดานจำนวนนกศกษาเปนไปตามเปาหมายทกำหนดไว โครงการรปม.

ไดตงเปาในการรบนกศกษาไวภาคเรยนละ 30 คน โดยมนกศกษาเขาศกษาใน

แตละภาคโดยเฉลย 24.33 คน (81.1%) สวนโครงการบรหารทวไปตงเปารบ

นกศกษาในแตละภาคจำนวน 60 คน และสามารถรบไดจรงภาคเรยนละ 47.33 คน

(78.89%) โครงการบญชตงเปารบนกศกษาภาคเรยนละ 33 คน แตมนกศกษา

เขาศกษาแตละภาคเฉลย 21.33 คน (64%) และโครงการนเทศศาสตร ตงเปา

ในการรบนกศกษาภาคเรยนละ 26.67 คน และสามารถรบนกศกษาไดจรงภาค

เรยนละ 30.5 คน (114.36%) ดงนน จงกลาวไดวาประสทธผลดานจำนวน

นกศกษาของโครงการบรการทางวชาการทง 4 หลกสตรอยในระดบคอนขางสง

4.2 ดานนกศกษากลมเปาหมายพงพอใจในบรการ ผลการศกษาพบวา

นกศกษาและศษยเกาของทง 4 โครงการตางมความพงพอใจในบรการอยในระดบ

พอใจปานกลาง ทงในดานความเหมาะสมเพยงพอของอาคารสถานท ทพกนกศกษา

บรการอาหารและเครองดม อปกรณการเรยนการสอน บรการขอมลแกนกศกษา

และการแกไขปญหาแกนกศกษา

4.3 ดานนกศกษาไดรบประโยชนจากการเรยนการสอน จากการศกษาพบวา

นกศกษาและศษยเกาของทง 4 โครงการตางไดรบประโยชนจากการเรยนการสอน

อยในระดบสง ทงดานการเสรมสรางความรอบร การปรบตวตอสภาพแวดลอม

การนำความรไปประยกตใชในการทำงาน และความสามารถในการวเคราะหปญหา

และตดสนใจเรองสวนตวและงานไดดยงขน

4.4 ดานนกศกษายนยนและไววางใจทจะศกษาตอในระดบทสงขน ผล

การศกษาพบวานกศกษาและศษยเกาของทง 4 โครงการตางยนยนและไววางใจ

ในระดบสง ทจะศกษาตอในระดบสงขนในหลกสตรใดหลกสตรหนงทเปดสอนใน

มหาวทยาลยเกรก

4.5 ดานนกศกษาสมครใจและพรอมทจะแนะนำบคคลอนใหมาศกษาตอ

พบวานกศกษาและศษยเกาของทง 4 โครงการตางสมครใจและพรอมทจะแนะนำ

บคคลอนใหมาศกษาตออยในระดบสง

262ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

ซงเมอพจารณาประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ

พบวาโดยรวมทกโครงการมประสทธผลอยในระดบสง ดงปรากฏในตารางท 1

ตารางท 1 แสดงประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ

4 หลกสตร

หลกสตร

ประสทธผลในการดำเนนงาน รฐประศาสนศาสตร บรหารทวไป บญชบณฑต นเทศศาสตร

1. จำนวนนกศกษาเปนไปตาม คอนขางสง คอนขางสง คอนขางสง สง เปาหมายทกำหนดไว 2. นกศกษากลมเปาหมาย ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง ปานกลาง พงพอใจในบรการ

3. นกศกษาไดรบประโยชน สง สง สง สง จากการเรยนการสอน

4. นกศกษายนยนและ สง สง สง สง ไววางใจทจะศกษาตอ ในระดบทสงขน

5. นกศกษาสมครใจและพรอม สง สง สง สง ทจะแนะนำบคคล อนใหมา ศกษาตอ

ประสทธผลรวม สง สง สง สง

5. การวเคราะหปจจยทสงผลตอประสทธผลของโครงการ

สำหรบการศกษาถงปจจยทสงผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของ

โครงการ มดงน

1. กลยทธการดำเนนงานและการบรหาร จากการศกษาโดยสมภาษณ

คณะกรรมการดำเนนงาน พบวาโครงการทง 4 หลกสตร ตางมกลยทธการดำเนน

งานเปนไปตามแนวคดของ Makinsey 7S Model ทมองวา กลยทธ คอ แนวทาง

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 263

ในการดำเนนงานขององคการ ซงรวมถงนโยบายแผนงานและโครงการตางๆ ท

องคการไดกำหนดไว (Perter and Waterman,1982:10; Waterman,1982) โดยท

กลยทธขององคการจะตองจดทำขนเพอมงตอบสนองตอการเปลยนแปลงของ

สภาพแวดลอมภายนอกองคการ และมงรกษาสภาพความไดเปรยบเชงการแขงขน

ตลอดทงเพอใหองคการบรรลวตถประสงคและเปาหมาย ดวยความพยายามทจะ

หาแนวทางการดำเนนงานทมงตอบสนองตอความตองการของผบรโภค เพอใหได

รบความพงพอใจ ผลการศกษาครงนพบวา ทกโครงการฯ มกลยทธทเหมาะสม ม

แนวทางการดำเนนงานทสอดรบกบการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอก

ดวยการพยายามหาแนวทางทจะสรางจดเดนหรอความแตกตางเหนอคแขงขน

โดยการปรบปรงหลกสตรใหทนสมย และสรางความพอใจในบรการแกนกศกษา

ซงผลการศกษาชใหเหนวากลยทธการดำเนนงานและการบรหารสงผลดานบวกตอ

ประสทธผลของโครงการ

ตารางท 2 ปจจยทมผลตอประสทธผลของโครงการบรการทางวชาการ 4 หลกสตร

ปจจยทมผลตอประสทธ

หลกสตร

ผลในการดำเนนงาน รฐประศาสนศาสตร การบรหารทวไป บญชบณฑต นเทศศาสตร

1. กลยทธการดำเนนงาน

และการบรหาร สง สงมาก สง สง

2. โครงสรางการดำเนนงาน

และการบรหาร สง สง สง ปานกลาง

3. วฒนธรรมองคการ มงประสทธภาพ(28.23) มงเครอญาต(25.72) มงประสทธภาพ(29.68) มงปรบเปลยน(42.30)

มงเครอญาต(26.25) มงตลาด(26.67) มงเครอญาต(25.42) มงเครอญาต(32.92)

มงประสทธภาพ (25.54)

4. รปแบบการเปนผนำ แบบการเปลยนแปลง แบบการเปลยนแปลง แบบการเปลยนแปลง แบบการเปลยน

(ภาวะผนำ) (ปานกลาง) (2.99) (สง) (3.45) (ปานกลาง) (2.84) แปลง(สง) (3.39)

แบบแลกเปลยน แบบแลกเปลยน แบบแลกเปลยน แบบแลกเปลยน

(ปานกลาง) .(2.25) (ปานกลาง).(2.46) (ปานกลาง) .(2.24) (ปานกลาง) .(2.32)

แบบปลอยเสร แบบปลอยเสร แบบปลอยเสร แบบปลอยเสร

(ตำ) .(1.56) (ตำ) .(1.22) (ตำ) .(1.48) (ตำ) .(1.17)

5. นโยบายทไดรบการสนบสนน

จากมหาวทยาลย สง สง สง สง

264ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

ปจจยทมผลตอประสทธ

หลกสตร

ผลในการดำเนนงาน รฐประศาสนศาสตร การบรหารทวไป บญชบณฑต นเทศศาสตร

6. หลกสตร สง สงมาก สง สงมาก

7. อาจารย ผสอน สง สง สงมาก สงมาก

8. การประชาสมพนธ สง สง สง สง

9. คณภาพการจดการเรยน

การสอน สง สง สง สง

10.ความพรอมทางกายภาพ ปานกลาง ปานกลาง สง ปานกลาง

11.คาใชจายในการศกษา สง สง สง สง

2. โครงสรางการดำเนนงานและการบรหาร การศกษาโดยการสมภาษณ

คณะกรรมการดำเนนงาน พบวาทกโครงการตางมโครงสรางการดำเนนงานและ

การบรหารทเหมาะสม มโครงสรางองคการทปรากฎอยางชดเจนถงกจกรรมและ

กระบวนการในการทำงานของโครงการ การศกษาครงนสอดคลองกบทพวรรณ

หลอสวรรณรตน (2546: 69-82) ทกลาววาโครงสรางองคการแสดงใหเหนถง

1) การจดสรรและความรบผดชอบของบคคลและหนวยงานภายในองคการ 2) การ

จดกลมของบคคลทอยในหนวยงานและจดกลมหนวยงานภายในองคการ 3) การ

ออกแบบระบบทจะใชเปนหลกประกนของความมประสทธผลในการตดตอสอสาร

การประสานงาน และความรวมมอทงในแนวนอนและแนวดง โครงสรางการดำเนนงาน

ของทง 4 โครงการ เปนไปตามระเบยบวาดวยโครงการบรการทางวชาการ พ.ศ.2546

ทกำหนดใหจดตงคณะกรรมการ 2 ชด ประกอบดวย 1) คณะกรรมการบรหาร

โครงการมอำนาจหนาทในการกำหนดนโยบายการบรหารโครงการใหสอดคลองกบ

นโยบายของมหาวทยาลย กำกบดแลการปฏบตงานของคณะกรรมการดำเนนงาน

และใหคำแนะนำและสนบสนนการดำเนนงานของคณะกรรมการดำเนนงาน และ

2) คณะกรรมการดำเนนงาน ดงนนโครงสรางการดำเนนงานของทง 4 โครงการ

จงมลกษณะคลายคลงกน อนมการระบถงขอบเขตอำนาจหนาทและความรบผดชอบ

เอาไวอยางชดเจน นอกจากนระดบโครงสรางการดำเนนงานมชวงของการควบคม

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 265

ทแคบ ซงทำใหการบรหารงานภายในมความคลองตวและมประสทธภาพ สามารถ

ตดตอสอสารกนอยางทวถง จงกลาวไดวาโครงสรางการดำเนนงานและการบรหาร

ของทง 4 โครงการ สงผลดานบวกตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการฯ

3. วฒนธรรมองคการ ผลการศกษาปจจยดานวฒนธรรมองคการโดยการ

สมภาษณคณะกรรมการดำเนนงานและเจาหนาทประจำโครงการ พบวาโครงการ

ทง 4 มรปแบบวฒนธรรมองคการทแตกตางกน กลาวคอ โครงการ รปม. และ

โครงการบญช มรปแบบวฒนธรรมองคการมงประสทธภาพเปนหลก ในขณะท

โครงการบรหารทวไปมรปแบบวฒนธรรมองคการมงสมพนธเกอกลเปนหลก และ

โครงการนเทศศาสตร มรปแบบวฒนธรรมมงปรบเปลยนเปนหลก ซงตามแนวคดของ

K.S. Cameron and R.E.Quinn (1999) มองวา ไมมวฒนธรรมองคการรปแบบใด

เหนอกวารปแบบอนๆ วฒนธรรมองคการแตละรปแบบจะสงผลตอประสทธผล

ขององคการหรอไม ขนอยกบวา วฒนธรรมองคการดงกลาวนนสอดคลองกบบรบท

(context) ขององคการในแตละแหงแตละชวงเวลามากนอยเพยงใด ซงจากผล

การศกษาสามารถวเคราะหไดวา วฒนธรรมองคการของแตละโครงการ แมจะม

รปแบบทแตกตางกน แตพบวาโครงการทง 4 ตางมวฒนธรรมองคการอนเฉพาะ

เจาะจงของตนเองทสอดคลองกบบรบทของแตละโครงการ อนสงผลในทางบวก

ตอประสทธผลของโครงการ ซงสามารถอธบายไดดงน

3.1 โครงการ รปม. และโครงการบญช ตางมรปแบบวฒนธรรมองคการ

มงประสทธภาพเปนหลก ดวยทวาโครงการฯ มรปแบบการดำเนนงานทเปนแบบ

แผนชดเจน โดยมงเนนการปฏบตตามกฎ ระเบยบ มกระบวนการทกำหนดให

ผเกยวของปฏบตหนาท ผบรหารมทกษะในการบรหารจดการทดมประสทธภาพ

สามารถควบคมดแลการดำเนนงานไมใหเกดปญหาและดำเนนงานไปไดอยางราบรน

และนอกจากการมรปแบบวฒนธรรมมงประสทธภาพเปนหลกแลว โครงการ รปม.

ยงมสวนผสมของรปแบบวฒนธรรมมงสมพนธเกอกลอกดวย ดวยเหตผลทวา

โครงการมบคลากรทเกยวของในการดำเนนงานภายในโครงการจำนวนไมมาก

และสวนใหญเปนผทปฏบตหนาทอยในมหาวทยาลยเกรกมาเปนระยะเวลายาวนาน

ดงนนจงมความสนทสนมกนคอนขางสง ความสมพนธของบคลากรเปรยบเสมอน

266ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

เครอญาตทตองเกอกลตอกน ทำใหลกษณะของการทำงานมความเปนทมงานสง

ทพรอมจะใหความรวมมอ ชวยเหลอซงกนและกนเพอเปาหมายในความสำเรจ

รวมกนของทมงาน

3.2 โครงการบรหารทวไป มรปแบบวฒนธรรมองคการมงเครอญาตเปนหลก

ดวยเหตผลทโครงสรางการดำเนนงานมลกษณะแคบ ประกอบดวยผเกยวของจำนวน

ไมมาก และโดยสวนใหญเปนผทปฏบตงานอยในมหาวทยาลยเกรกมาเปนระยะ

เวลายาวนาน จงทำใหบคลากร (ทงสายอาจารยและเจาหนาท) ตางมความสนทสนม

กนคอนขางสง ความสมพนธของสมาชกทกคนเปรยบเสมอนเครอญาตหรอคนใน

ครอบครวเดยวกน จงทำใหลกษณะของการทำงานมความทมงานสง ทพรอมจะม

สวนรวมและใหความรวมมอกนเปนอยางด นอกจากน สมาชกทกคนยงคำนงถง

สทธและผลประโยชนทเกอกลตอสมาชกในโครงการ ดวยการใหความสำคญซงกน

และกน และนอกจากน โครงการบรหารทวไปยงมสวนผสมของรปแบบวฒนธรรม

มงประสทธภาพและมงตลาดควบคกนไปดวย เนองจากโครงการฯ มความคาดหวง

ทจะใหการดำเนนงานของโครงการฯ มความมนคงภายใตสภาพแวดลอมทเปลยนแปลง

ดวยการกำหนดรปแบบการดำเนนงานของโครงการใหมแบบแผนชดเจน โดยมงเนน

การปฏบตตามกฎ ระเบยบ มกระบวนการทกำหนดใหผเกยวของปฏบตหนาทของ

ตนเองอยางมประสทธภาพ ผบรหารมทกษะในการบรหารจดการทดมประสทธภาพ

สามารถควบคมดแลการดำเนนงานไมใหเกดปญหาและดำเนนงานไปไดอยางราบรน

รวมทงตองการผลสมฤทธในการดำเนนงานดวยความคาดหวงจากผอำนวยการ

โครงการทจะใหการทำงานของเจาหนาทดำเนนไปอยางมมาตรฐาน ดวยเหตนผ

อำนวยการจงกระตนและเรยกรองใหสมาชกในโครงการทมเทการทำงานเพอชยชนะ

และความเปนเลศของโครงการอกดวย

3.3 โครงการนเทศศาสตรมรปแบบวฒนธรรมองคการมงปรบเปลยน เนองจาก

ลกษณะของหลกสตรทจดการเรยนการสอน เปนหลกสตรทตองตอบสนองตอการ

เปลยนแปลงในความตองการของตลาดคอนขางสง ไมวาจะเปนการตอบสนองดาน

เนอหาหลกสตร ดานสาขาวชาทจดการเรยนการสอน ดานอาจารยผสอนทประกอบดวย

บคคลทมชอเสยงอยในกระแสสงคม ดานความนยมหรอความตองการของกลมเปาหมาย

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 267

รวมทงในเรองของเทคโนโลยดานนเทศศาสตรทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

และการตองการปรบตวใหสอดคลองกบกระแสความตองการของกลมเปาหมาย

เปนตน ซงจากสภาพ

ดงกลาวน ทำใหโครงการนเทศศาสตรมงเนนการเสรมสรางความสำเรจดวย

การใหความสำคญตอนวตกรรม และความคดรเรมสรางสรรค มการพฒนาหลก

สตรใหมๆ ปรบเปลยนหลกสตร และเปดหลกสตรใหมๆ พรอมทงมการจดหา

บคคลทชอเสยงเปนทยอมรบในกระแสสงคม เขามามสวนเกยวของในการดำเนนงาน

โครงการ เพอใหโครงการไดมสงสรางสรรค และมการเปลยนแปลงตามสภาพการณ

ของกลมเปาหมาย และนอกจากนโครงการนเทศศาสตรยงมรปแบบวฒนธรรม

องคการมงเครอญาตผสมอยดวย เนองจากโครงสรางการดำเนนงานมลกษณะทแคบ

ประกอบดวยบคลากรจำนวนไมมาก และบคลากรสวนใหญเปนผทปฏบตงานอย

ในมหาวทยาลยเกรกมาเปนระยะเวลายาวนาน จงทำใหทงอาจารยและเจาหนาทม

ความสนทสนมกนคอนขางสง ความสมพนธของสมาชกทกคนเปรยบเสมอนเครอญาต

ทตองเกอกลซงกนและกน จงทำใหลกษณะของการทำงานมความเปนทมงานสง

ทกคนตางพรอมทจะมสวนรวมและใหความรวมมอกนเปนอยางด

อยางไรกตาม เมอวเคราะหเปรยบเทยบรปแบบวฒนธรรมองคการระหวาง

โครงการทง 4 แลว จะพบวาโครงการนเทศศาสตรมรปแบบวฒนธรรมทแตกตาง

จากอก 3 โครงการอยางชดเจน นนคอโครงการนเทศศาสตรมรปแบบวฒธรรม

องคการมงปรบเปลยนเปนหลก ในขณะทโครงการ รปม. โครงการการบรหารทวไป

และโครงการบญช ตางมรปแบบมงประสทธภาพเปนหลก ซงสอดคลองกบผลการ

ศกษาวฒนธรรมขององคการขนาดใหญทมอายยาวนานโดยทวไป ทมวฒนธรรม

องคการมงประสทธภาพเปนหลก รวมทงผลการวจยของ Cameron และ Quinn

(1999) ทระบวาองคการราชการในประเทศสหรฐอเมรกา มวฒนธรรมมงประสทธภาพ

เปนวฒนธรรมหลกเชนเดยวกน (ศนยบรการวชาการและคณะพฒนาสงคมและ

สงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร : 286) นอกจากน ยงมเหตผลท

ทง 3 โครงการมวฒนธรรมมงประสทธภาพเปนหลก เนองจากทง 3 โครงการ

ตางมลกษณะของหลกสตรทจดการเรยนการสอนทมการเปลยนแปลงไมมากนก

268ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

ดวยเหตทวาองคความรทไดรบการสงสมมาเปนระยะเวลายาวนาน เปนองคความร

ทคอนขางมเสถยรภาพ มความเปนสากลและเปนทยอมรบอยางกวางขวางโดยทวไป

ดงนนจงไมมภาวะของการเปลยนแปลงองคความรอยางรวดเรวบอยๆ ซงเหตผล

ดงกลาวนทำใหโครงการทง 3 แตกตางจากโครงการนเทศศาสตรอยางชดเจนทม

ลกษณะเปนศาสตรเชงปฏบตสงและมความเปนพลวตสง อยางไรกตาม จะพบวา

ทง 4 โครงการตางมวฒนธรรมองคการแบบสมพนธเกอกลเปนสวนผสมทสำคญ

ทงสน เนองจากทง 4 โครงการตางเปนโครงการขนาดเลก มบคลากรจำนวนไม

มาก บคลากรตางมอายการทำงานคอนขางยาวนาน และลกษณะการทำงาน ทตองการ

ทำงานเปนทและมการตดตอสมพนธกนอยางใกลชด อนทำใหบคลากรมความ

สนทสนมกนคอนขางสง ซงความสมพนธดงกลาวนจะเปนรากฐานสำคญของการ

กอรปวฒนธรรมองคการแบบสมพนธเกอกลของทง 4 โครงการดงกลาว กลาว

โดยสรป ผลจากการศกษาครงน พบวาวฒนธรรมองคการของแตละโครงการ ตางม

ความสอดคลองกบบรบทการดำเนนงานของแตละโครงการ อนสงผลดานบวก ตอ

ประสทธผลในการดำเนนงานของแตละโครงการ

4. รปแบบการเปนผนำ (ภาวะผนำ) ผลการศกษาปจจยดานรปแบบ

การเปนผนำ พบวาโครงการบรการทางวชาการทง 4 หลกสตรมรปแบบการเปน

ผนำทคลายคลงกน ดงน

4.1. ภาวะผนำการเปลยนแปลง ผลการศกษาพบวา ผอำนวยการโครงการ

บรการทางวชาการทง 4 หลกสตร มรปแบบการเปนผนำการเปลยนแปลงในระดบ

ปานกลางคอนขางสง ซงมความสมพนธเชงบวกตอประสทธผลในการดำเนนงาน

ของโครงการ โดยทผนำจะตองมภาวะผนำทง 4 ดาน ประกอบดวย ดานการมบารม

หรออทธพลเชงอดมคต การจงใจเพอสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา

และการคำนงถงปจเจกบคคล ผนำเชงการเปลยนแปลงดงกลาวนจะทำใหประสทธผล

ในการดำเนนงานของโครงการสงตามไปดวย ทงนเนองจากผอำนวยการโครงการ

มอทธพลตอผรวมงาน สามารถกระตนใหผรวมงานมความรบผดชอบในการปฏบตงาน

อยางมประสทธภาพ นอกจากนผอำนวยการโครงการยงสามารถแกปญหาทเกดขน

ไดทนทวงทสามารถควบคมสถานการณตางๆ ไดเปนอยางด ทงดานสภาวะแวดลอม

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 269

และดานอารมณ และพฒนาบคลากรใหมคณภาพ มทกษะในการทำงานสงขน ม

ความคดรเรมสรางสรรค สงเสรมการอาน การศกษาคนควา และการเรยนรสงใหมๆ

ทเปนประโยชนตอการปฏบตงาน จงสงผลเชงบวกกบประสทธผลในการดำเนนงาน

ของโครงการ

4.2 ภาวะผนำแบบแลกเปลยน ผลการศกษาพบวา ผอำนวยการโครงการ

ทง 4 หลกสตรยงมรปแบบการเปนผนำแบบแลกเปลยนในระดบปานกลาง ซงลกษณะ

ของผนำการแลกเปลยนดงกลาวนมความสมพนธเชงบวกกบประสทธผลการ

ดำเนนงานของโครงการดวยเชนกน ทงนเนองจากผอำนวยการโครงการมหลกเกณฑ

ในการทำงานอยางชดเจน มการกำหนดกจกรรมในการทำงาน แบงงานตามความ

รบผดชอบอยางเสมอภาคกน มการใหรางวลแกผรวมงานเมอทำงานไดตามเปาหมาย

เสมอเพอเปนแรงจงใจใหพนกงานทำงานอยางมประสทธภาพไดผลงานเปนทนาพอใจ

4.3 ภาวะผนำแบบปลอยเสร จากการศกษาภาวะผนำแบบปลอยเสร พบวา

ผอำนวยการโครงการบรการทางวชาการทง 4 หลกสตร มรปแบบภาวะผนำแบบ

ปลอยเสรในระดบตำ ซงชใหเหนวาภาวะผนำแบบปลอยเสรมความสมพนธเชงลบ

กบประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการทง 4 หลกสตร

เนองจากภาวะผนำแบบปลอยเสรมลกษณะของการเปนผนำทไมมการวางแผน

ลวงหนาในการบรหารงาน ไมใสใจตอผลลพธของงานทจะเกดขน ปลอยใหผปฏบต

งานทำงานเองโดยไมมแนวทางในการปฏบตงาน และหลกเลยงในการแกปญหา

ไมมการตดตามและประเมนผลงาน ซงหากโครงการมลกษณะของภาวะผนำแบบ

ปลอยเสรสงมากเทาใดกจะทำใหประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการยงตำ

ลงมากเทานน และจากผลการศกษารปแบบผนำของโครงการบรการทางวชาการ

ทง 4 หลกสตรโดยรวม พบวาผอำนวยการโครงการทง 4 หลกสตร มรปแบบผนำ

การเปลยนแปลง มากกวารปแบบผนำแบบแลกเปลยนและแบบปลอยเสร จงกลาว

ไดวารปแบบผนำแบบเปลยนแปลงจะสงผลดานบวกตอประสทธผลในการดำเนนงาน

มากกวารปแบบอน

5. นโยบายทไดรบการสนบสนนจากมหาวทยาลย ตวแปรดงกลาวนศกษา

จากการสมภาษณกลมตวอยาง 5 กลม คอ 1) กรรมการดำเนนงาน 2) เจาหนาท

270ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

ประจำโครงการ 3) อาจารยผสอน 4) นกศกษา และ 5) ศษยเกา ซงปจจย

ดงกลาวประกอบดวย นโยบาย/วสยทศนของมหาวทยาลย ระบบการบรหารจดการ

ของมหาวทยาลย การสนบสนนและใหการชวยเหลอตอโครงการบรการทางวชาการ

ทงนเนองจากการดำเนนงานของทกโครงการอยภายใตระเบยบวาดวยโครงการ

บรการทางวชาการ พ.ศ.2546 อกทงตองสอดคลองและเปนไปตามนโยบายของ

มหาวทยาลย นอกจากนการดำเนนงานทกโครงการฯ จะตองอาศยทรพยากร และ

องคประกอบในการดำเนนงานทเกอหนนจากมหาวทยาลย ซงผลการศกษาพบวา

ปจจยดานมหาวทยาลยมความเหมาะสมอยในระดบสง และพบวาประสทธผลของ

การดำเนนงานโครงการฯ มทศทางสอดคลองกบประสทธผลของมหาวทยาลย

ทงน มหาวทยาลยเกรก เปนสถาบนการศกษาลำดบตนทจดการเรยน

การสอนภาคพเศษ อกทงมหาวทยาลยไดกอตงมาเปนระยะเวลายาวนานไมนอย

กวา 50 ป จงเปนทรจกสำหรบกลมคนทมชวงอายประมาณ 45 ปขนไป ซงเปน

กลมเปาหมายของโครงการฯ ซงผลจากการศกษาพบวา ปจจยดานมหาวทยาลย

สงผลดานบวกตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ

6. หลกสตร จากการศกษาโดยสมภาษณ 4 กลม คอ 1) กรรมการ

ดำเนนงาน 2) อาจารยผสอน 3) นกศกษา และ 4) ศษยเกา พบวาทง 4

โครงการตางดำเนนงานภายใตสาขาวชา/หลกสตรทไดรบการอนมตใหจดการ

เรยนการสอนจากสำนกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) และหลกสตรม

ความเหมาะสมอยในระดบสงทง 4 หลกสตร โดยหลกสตรมความสอดคลองกบความ

ตองการของนกศกษา ทงในดานระยะเวลาทใชในการศกษา จำนวนหนวยกตตลอด

หลกสตร รายวชาทนาสนใจ ความทนสมยของหลกสตรทสอดคลองกบสภาวการณ

ในปจจบน รวมทงเนอหาวชาในหลกสตรมความเหมาะสมสอดคลองกบกลมผเรยน

แตละโครงการฯโดยมการพฒนาและปรบปรงหลกสตรทก5 ป รวมทงเปนไปตาม

หลกเกณฑท สกอ. กำหนด อนทำใหหลกสตรไดรบความเชอมน ซงผลจากการ

ศกษาพบวาปจจยดานหลกสตรสงผลดานบวกตอประสทธผลในการดำเนนงาน

ของโครงการบรการทางวชาการ

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 271

7. อาจารยผสอน จากการสมภาษณกลมตวอยาง 3 กลม คอ 1) กรรมการ

ดำเนนงาน 2) นกศกษา และ 3) ศษยเกา พบวาปจจยดานอาจารยผสอนมความ

เหมาะสมอยในระดบสงทกโครงการ กลาวคอ มระบบการคดเลอกอาจารยผสอน

ไดตามความตองการของผเรยน มความรความสามารถ รบผดชอบตอการปฏบต

หนาท ความสภาพและการวางตวตอนกศกษา ความเหมาะสมในการแตงกาย และ

ความพรอมในการใหคำแนะนำปรกษาอยางเปนกนเอง เนองจากหลกสตรภาค

พเศษกลมเปาหมายเปนผมประสบการณในการทำงาน ดงนนโครงการฯ จงจดหา

อาจารยผสอนทนอกจากจะมความรทางทฤษฎแลว ยงจะตองมประสบการณ และ

มความสามารถในการประยกต/บรณาการองคความรใหเหมาะสมกบกลมผเรยน

ไดเปนอยางดอกดวย

8. การประชาสมพนธ การศกษาพบวาปจจยดานการประชาสมพนธโครงการ

มความเหมาะสมอยในระดบสง ซงแสดงใหเหนวาการประชาสมพนธของแตละ

โครงการสามารถเขาถงกลมเปาหมายทสนใจศกษาตอในระดบตางๆ ได ดงนน

จงกลาวไดวาปจจยดานการประชาสมพนธ เปนปจจยดานบวกตอประสทธผลใน

การดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการ

9. คณภาพการจดการเรยนการสอน การศกษาพบวาคณภาพการจดการ

เรยนการสอนมความเหมาะสมอยในระดบสง ทง 4 โครงการตางดำเนนงานโดย

มงเนนคณภาพการเรยนการสอนเปนสำคญ หลกสตรไดรบความเหนชอบและรบรอง

มาตรฐานการศกษาจาก สกอ. อกทงกระบวนการจดการเรยนการสอนของทกโครงการ

อยภายใตการควบคมและตรวจสอบของคณะกรรมการกำกบมาตรฐานวชาการ

ทง 4 โครงการมระบบการประเมนอาจารยผสอนในทกภาคการศกษาและนำผลท

ไดจากการประเมนมาปรบปรงและพฒนาการเรยนการสอนใหดยงขน อกทงมการ

ปรบปรงหลกสตรอยางตอเนองตามหลกเกณฑของ สกอ. ซงผลจากการศกษาชให

เหนวา ปจจยดานคณภาพการจดการเรยนการสอนสงผลดานบวกตอประสทธผล

ของโครงการฯ

10. ความพรอมทางกายภาพ การศกษาพบวาความพรอมทางดานภายภาพ

(เชน หองนำ หองเรยน ฯลฯ) อยในระดบปานกลาง 3 โครงการ และระดบสง 1

272ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

โครงการ ซงผลการศกษาชใหเหนวา ปจจยดานความพรอมทางกายภาพสงผลทาง

บวกตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการฯ

11. คาใชจายในการศกษา การศกษาพบวาปจจยดานคาใชจายในการศกษา

มความเหมาะสมอยในระดบสงทกโครงการ ซงแสดงใหเหนวาผเรยนมความพอใจ

ในอตราคาใชจายทโครงการกำหนด โดยผเรยนเหนวาพวกตนไดรบประโยชนคม

คากบคาใชจายทเสยไป ดงนนจงกลาวไดวา ปจจยดานคาใชจายในการศกษา

สงผลดานบวกตอประสทธผลของโครงการ

กลาวโดยสรป การศกษาครงนพบวา โครงการบรการทางวชาการของ

มหาวทยาลยเกรกทศกษาทง 4 หลกสตร ตางมประสทธผลอยในระดบสง ซงผล

การศกษาพบวาปจจยทสงผลตอประสทธผลดงกลาวเกดจากปจจย 11 ดาน คอ

1) กลยทธการบรหาร 2) โครงสรางการดำเนนงาน 3) วฒนธรรมองคการ

4) ภาวะผนำ 5) ปจจยดานมหาวทยาลย 6) หลกสตร 7) อาจารยผสอน 8) การ

ประชาสมพนธ 9) คณภาพการจดการเรยนการสอน 10) ความพรอมดาน

กายภาพ และ 11) คาใชจายในการศกษาทเหมาะสม ซงเมอพจารณาปจจยตางๆ

แลวจะพบวา ปจจยแตละดานตางเปนระบบยอยหรอสภาพแวดลอมภายในของ

ทกโครงการ ซงสอดคลองกบแนวคดวาดวยระบบยอยภายในองคการตามแนวคด

Makinsey 7S Model

ปจจยทมผลตอประสทธผลในการดำเนนงานของโครงการบรการทางวชาการมหาวทยาลยเกรก

นสรา บญสนอง 273

บรรณานกรม

เกอ วงศบญสน (มปป.) โครงสรางประชากรของไทย: การเปลยนแปลงทรวดเรว

เกนกวาจะถกมองขาม. เอกสารประกอบการสมมนา “อดมศกษาไทย: การบกเบก

พรมแดนความรและตอบสนองความตองการของสงคม” สำนกงานคณะกรรมการ

การอดมศกษาเอกชน.

ทพวรรณ หลอสวรรณรตน(2546).ทฤษฎองคการสมยใหม.(พมพครงท 2) กรงเทพ

มหานคร: พมพอกษร.

พชาย รตนดลก ณ ภเกตและคณะ. โครงการประเมนความพงพอใจของประชาชน

ตอการใหบรการของโรงเรยนในสงกด กรงเทพมหานคร. สำนกการศกษา

กรงเทพมหานคร, 2550.

Avolio, B.J. & Yammarino, F.J. (Eds.) (2002). Transformational and Charismatic

Leadership : The Road Ahead. Amsterdam : JAI.

Bass, B.M. (1985). Leadership and Performance Beyond Expectations. New York

: Free Press. Bass, B.M. (1997). Does The Transactional-Transformational

Leadership Paradigm Transcend Organizational Boundaries? American

Psychologist, 52(2), 130-139.

Cameron, K.S. & Quinn, R.E. (1999). Diagnosing and Changing Organizational

Culture, Massachusetts : Addison-Wesley Publishing Company.

Conger, J.A. & Kanungo, R.N. (1998). Charismatic Leadership in Organizations,

Thousand Oaks, CA : Sage.

Daft, R. L. (1997). Organization Theory and Design, 6th ed., Cincinnati : South-

Western College Ohio, Publishing.

Kaplan, R.S. (2005). How the Balanced Scorecard Complements the McKinsey

7S Model. Strategy & Leadership. Vol.33, No.3, pp.41-46.

274ปท 25 ฉบบท 3 มถนายน - กนยายน 2550

Kotler, P. (2003). Marketing Management. 11th ed., New Jersey : Prentice Hall.

Peter, T.J. and Waterman, R.H. (1982). In Search of Excellence:

Lessons from America’s Best Run Company. New York : Harper & Row.

Robbin, S.P. (1990). Organization Theory: Structure, Design, and Applications,

3th ed., Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall International.

Robbin, S.P. (2005). Organizational Behavior. 11th ed. Upper Saddle River, N.J. :

Pearson Education, Inc.

Stoner, J.A.F., Freeman, R.E., & Gilbert, Jr.D.R. (1995). Management 6th ed.

Englewood Cliffs, N.J. : Prentice Hall, Inc.

Thompson, J.D. (1967). Organizations in Action. New York : AcGraw-Hill.