บทที่ 9 ธุรกิจสปาไทย - suan sunandha rajabhat university ·...

บทท 9 ธรกจสปาไทย

ประเทศไทยถอเปนจดหมายปลายทางของนกทองเทยวทวโลก ในแตละปมนกทองเทยว

จ านวนมากเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศ รวมถงรายไดจากการใชจายของนกทองเทยวทมลคาจ านวนมหาศาล นอกเหนอจากแหลงทอง เ ทยวทางธรรมชาต วฒนธรรม แหลงชอปปง แลวประเทศไทยถอวามความโดดเดนและมศกยภาพดานการทองเทยวเชงสขภาพซงเปนทนยมในปจจบน ภาวะความตงเครยด กระแสความสนใจสขภาพ อกทงการเปดการคาเสรของประชาคมอาเซยนถอเปนโอกาสดของธรกจสปาไทย ทงการลงทนในประเทศและการสงออกธรกจสปา ทงดานบคลากร และผลตภณฑ อยางไรกตามทามกลางการกอตวขนของธรกจสปาจ านวนมาก พบวาสถานประกอบการสปาเพอสขภาพทไดรบรองมาตรฐานจากกระทรวงสาธารณสขนนมจ านวนไมมาก ดงนนหนวยงานทเกยวของตองเรงแกไขปญหาดงกลาว มฉะนนการผลกดนประเทศไทยใหเปนศนยกลางสปาของโลกจะเปนไปไดยาก

แนวโนมธรกจสปาและธรกจสขภาพในตลาดโลก

ในอนาคตโครงสรางประชากรโลกจะเปลยนไปสสงคมผสงวย คาดการณวาในปค.ศ. 2050 รอยละ 20 ของประชากรโลกจะมอาย 60 ป หรอมากกวา โดยเฉพาะในทวปยโรปตะวนตก และประเทศญปน ซงประชากรสงวยจะมมากถงรอยละ 40 หรอเกอบครงหนงของประชากรทงหมด อกทงการแขงขนของผคนในสงคมเมองท าใหเกดภาวะความเจบปวย วถชวตเรงรบกอใหเกดโรคภยตาง ๆ เชน โรคอวน ความดนโลหตสง ท าใหผคนหนมาใสใจสขภาพ โดยเฉพาะประชากรระดบกลางทมก าลงในการใชจายมากขน และการคนหาขอมลสามารถท าไดสะดวกรวดเรวจากเทคโนโลยทไดรบการพฒนา (ชวาศรม, 2557, น. 6)

ขอมลจาก SpaFinder® Wellness (บรษทดานการตลาดสปาทใหญทสดในโลก) คาดการณถงธรกจบรการสขภาพของโลกซงมแนวโนมจะสงขน ทงตลาดบรการสขภาพดานสปา แพทยทางเลอก อาหารเพอสขภาพ ทองเทยวเพอสขภาพ รวมถงการสถาบนการฝกอบรมบคลากรสปาและธรกจสขภาพซงจะมเพมมากขน แนวโนมของบรการเพอสขภาพจะขยายตวขนท าใหหลายประเทศไดรบการสนบสนนและความรวมมอจากหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ เอกชน หนวยงาน

204 ความรเบองตนเกยวกบสปา

ราชการ หนวยงานดานสขภาพ ในขณะทอตราการวางงานและต าแหนงงานจะหายไปกวา 30 ลานต าแหนง เนองจากการน าเทคโนโลยมาใชแทนแรงงานมนษย แตงานบางอยางไมสามารถอาศยเครองจกรหรอเทคโนโลยไดเนองจากเปนอตสาหกรรมทเนนการใหบรการ (High Touch) เชน ธรกจบรการทงหลาย รวมถงธรกจสปา และสขภาพ ทงน SpaFinder® Wellness คาดการณถงตลาดสขภาพและพฤตกรรมของผบรโภคทจะมขนในอนาคตดงน (สถาบนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., ออนไลน และณฏฐรา อ าพลพรรณ, 2556, น. 25)

1. ธรกจโรงแรมเพอสขภาพ (Healthy Hotel) ปจจบนมโรงแรมหลายแหงไดเพมโปรแกรมสขภาพ เพอใหผเขาพกมสขภาพและประสบการณทด เนองจากมผลจากการส ารวจพบวาปจจบนมผเปนโรคอวนเพมมากขน โดยเฉพาะนกเดนทางเพอธรกจและเพอพกผอน ซงรบประทานอาหารและเครองดมแอกอฮอลมากเกนไป และนอนนอยเกนไป ท าใหบรษทจ าเปนตองจายคาประกนสขภาพใหแกพนกงานทตองเดนทางเพอตดตอธรกจ และตองการ Wellness Program เพอสขภาพทดขน ดงนนโรงแรมจงมการจดโปรแกรมเพอใหบรการ เชน

1) บรการนวดเพอฟนฟสภาพรางกายและจตใจ (Mindfulness Massage) เพอเปนการผอนคลายความเครยดในระยะเวลาอนสน

2) การไดสมผสพนดน (Earthing) การบ าบดทเนนการลดการใชเทคโนโลย (Less Technology) และใหสมผสธรรมชาตมากขน เนองจากวถชวตคนในปจจบนบรโภคเทคโนโลยมากเกนไป เชน การบรการในสปาทใหผใชบรการไดสมผสพนดนดวยเทาเปลา เพอลดอาการเจบปวดบางอยาง และชวยใหกระแสโลหตไหลเวยนดขน โดยจดใหลกคาเดนบรเวณรอบสระวายน า บรเวณสวน หรอบนทราย เปนตน

3) Label-Conscious Fitness การจดกจกรรม และบรการการออกก าลงกายรปแบบตางๆเพอผเขาพกทมน าหนกเกน

4) บรการอน ๆ เชน การจดโปรแกรมการนอน (Sleeping Programs) เพอใหผเขาพกไดหลบพกผอนอยางเพยงพอ การจดโปรแกรมอาหารทเปนมงสวรต และ Gluten-Free ส าหรบผรกสขภาพ

คาดกนวานอกจากสปาจะเปนสงอ านวยความสะดวกขนพนฐานทจ าเปนส าหรบธรกจโรงแรมแลว ในอนาคตจะมโรงแรมเพอสขภาพเกดขนอกหลายแหง เชน โรงแรมเครอ Inter-Continental ซงจะเปดโรงแรมในเครอชอวา Even ในนวยอรก และอก 100 แหงทวโลกภายใน 5 ป โดยรปแบบหองพกจะถกออกแบบและตกแตงใหผเขาพกไดออกก าลงกาย เชน ราวในตเสอผาทสามารถดงออกมาเปนบารโหนได เครอโรงแรม Westin มบรการทปรกษาการวงออกก าลงกาย (Running Concierges) พรอมการจดเมนอาหารสขภาพ โรงแรม MGM Grand ทลาสเวกส มบรการ

ความรเบองตนเกยวกบสปา 205

หองอาบน าวตามนซ (Vitamin C-infused Showers) การบ าบดดวยแสง (Wake-up Light Therapy) หรอการบรการแผนทเสนทางวงส าหรบแขกของโรงแรมในเครอ Starwood เปนตน

สาเหตส าคญทหลายโรงแรมสนใจบรการสขภาพและความงาม เนองจากบรการดงกลาวเปนกญแจส าคญในการเพมรายไดใหแกโรงแรม แขกทใชบรการสปาในโรงแรมมแนวโนมจะพกโรงแรมยาวขนอก 1 วน พรอมจะจายเงนเพออพเกรดหองพกทหรหรา จายคาอาหารและเครองดมมากวาแขกทวไปถง 2 เทา และพรอมททดลองบรการสขภาพทแปลกใหม เชน การท าผวสแทน การท าฟนขาว เปนตน (และณฏฐรา อ าพลพรรณ, 2556, น. 25)

2. Genomics & Spa การน ายน (gene) ของลกคามาสรางโปรแกรมเพอบ าบดเฉพาะบคคล โดยเฉพาะในเมดคอลสปา Medical Spa และ ฟตเนต โดยจะจดโปรแกรมเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมทงดานการรบประทานอาหารและการออกก าลงกาย

3. Authentic Ayurveda/Other Ancient Revivals ศาสตรอายรเวทจะเตบโตมากกวารอยละ 50 รวมถงศาสตรการบ าบดในสมยโบราณจะกลบมานยมอกครง

4. Inclusive Wellness for Disability การเตรยมพรอมเพอกลมนกทองเทยวพการ ซงจะเดนทางมากขน และกลาท ากจกรรมทไมเคยท ามากอน เชนการเขาสปา ฟตเนส ทองเทยวแบบผจญภย ดงนนจงควรมการจดเตรยมดานวสดอปกรณ สงอ านวยความสะดวกเพอรองรบนกทองเทยวกลมน

5. Men: From Barbers to “BOTOX” กลมลกคาผชาย เปนกลมเปาหมายของธรกจสปาหลายประเทศทวโลก รวมทงประเทศไทย โดยเฉพาะกลม Metrosexual (ผชายทมชวตแบบสงคมเมอง ชอบเขาสงคม) ทสนใจภาพลกษณ และดแลรางกายและผวพรรณมากขน

6. Corporate Spa การแสดงความรบผดชอบขององคกรตอการปองกนอาการเจบปวยของพนกงานในองคกร โดยเฉพาะภาวะความเครยด ทงนอาจเปนการท าความรวมมอหรอโปรแกรมระหวางบรษทกบสปาเพอใหพนกงานไดใชบรการตามราคาหรอขอตกลง หรออาจจดใหมบรการ สปาในบรษท

7. Gym Spa การใหบรการสปาในสถานออกก าลงกาย เพอใหผใชบรการมสขภาพทดทงรางกายและจตใจ

การทองเทยวเชงสขภาพเปนทจบตามองในหลายประเทศเนองจากเปนธรกจทสรางรายไดจ านวนมาก โดยเปนคาใชจายเพอการรกษาพยาบาลและธรกจอน ๆ ทเกยวของเชน ธรกจทองเทยว ธรกจสงเสรมสขภาพ ทงนภมภาคเอเชยใตและเอเชยตะวนออกเฉยใตครองสวนแบงตลาดของมลคาตลาดการทองเทยวเชงสขภาพของโลกรอยละ 15 ประเทศส าคญทมสวนแบงในตลาดมากทสด คอสงคโปร (รอยละ 33) และรองลงมาคอประเทศไทย (รอยละ 26) นอกจากนยงมประเทศ


อนเดย มาเลเซย และฟลปปนส ทเปนประเทศผใหบรการทางการแพทย สวนกลมลกคาส าคญไดแก กลมจากประเทศทพฒนาแลวอยางประเทศในภมภาคตะวนออกกลาง (สถาบนพฒนาวสาหกจขาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น. 43)

นอกจากแนวโนมขางตนแลวคาดวากลมลกคาใหมทใชบรการสปาซงไดแก กลมลกคาทอายนอยลงโดยเรมตงแตอาย 12 ป ซงมสาเหตจากมลภาวะและความเครยด กลมลกคาผชายซงจะใชบรการสปาเพมมากขนโดยเฉพาะกลม Baby Boomers ทมความตองการจะดออนเยาว รวมถงกลมสาวจนยคใหมทพรอมจะลงทนดานความงามทงหนาตาและรปราง ซงเปนทศนคตของสาวจนยคใหมทไดรบผลจากสอหลายรปแบบวาการมรปรางหนาตาผวพรรณทดบงบอกคณภาพชวตทด ดงนนจงมผกลมผลงทนรายใหญจ านวนมากทเขาไปลงทนธรกจความงามและสขภาพในเมองใหญ ๆ ของจน เชน กวางเจา เซยงไฮ และปกกง เปนตน (ณฏฐรา อ าพลพรรณ, 2556, น.27)

ภาพรวมธรกจสปาและธรกจสขภาพของประเทศไทย

ธรกจสปาจดเปนธรกจบรการดานสขภาพทมการแขงขนสงในภมภาคเอเชยแปซฟก ซงมผประกอบการมากเปนอนดบ 1 ใน 3 ของอตสหากรรมสขภาพ บรษท Intelligent Spas จ ากด รายงานผลการวจย 2554 พบวาผประกอบการสปาในภมภาคเอเชยและแปซฟกมจ านวนทงสน 3,500 แหง ใน 42 ประเทศ มการจางพนกงานประมาณ 5,000 คน หรอเกอบ 60% และสรางรายไดกวา 20,000 ลานเหรยญสหรฐตอป (ราณ อสชยสกล และคณะ, 2556, น.51) อตสหากรรมสปาในทวปเอเชยจะมการเจรญเตบโตและขยายตวมากกวาในทวปยโรป แตถาเปรยบเทยบดานรายไดของธรกจสปา พบวารายไดจากธรกจสปาในทวปยโรปสงกวาทวปเอเชย ทงนเนองจากรายไดของประชากรยโรปทสงกวา ธรกจสปาจดเปนธรกจบรการดานสขภาพทมศกยภาพทจะเจรญเตบโตเนองจากการขยายตวของนกทองเทยว และกระแสตนตวของการทองเทยวเชงสขภาพเปนเหตให อตสาหกรรมสปาในประเทศไทยมแนวโนมทจะขยายตวเพมขนอยางตอเนอง และไดรบความนยมสงสดเมอเทยบกบประเทศในแถบเอเชยแปซฟค (สงคโปร อนโดนเซย มาเลเซย ฮองกง ออสเตเรย นวซแลนด) นอกเหนอจากนกทองเทยวหลกอยางยโรปและตะวนออกกลางแลว ยงมกลมตลาดทมศกยภาพอยางอาเซยน + 6 เชน เวยดนาม จน อนเดย ลาว กมพชา ซงยอมรบและคนเคยกบชอเสยงของสปาไทย อกทงความพรอมดานบคลากร สถานท ทรพยากร เอกลกษณการนวดไทย และสมนไพรไทย (สถาบนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น.18)

ตงแตป 2547 รฐบาลมนโยบายสงเสรมใหประเทศไทยเปนศนยกลางสขภาพของเอเชย “Medical Hub of Asia” และ “Capital Spa of Asia/Thailand as a world Class Spa Destination”


โดยกระทรวงสาธารณสขไดรบมอบหมายในการจดท าแผนยทธศาสตรพฒนาประเทศไทยใหเปนศนยกลางธรกจบรการเพอสงเสรมสขภาพระดบโลก มาตรฐานเอกลกษณธรกจสปาไทย และมาตรฐานธรกจสปาไทยในตางประเทศ นอกจากนยงมแผนยทธศาสตรการทองเทยวระหวางป พ.ศ. 2558-2560 วาดวยยทธศาสตรการพฒนาสนคาและบรการทองเทยว ดานการทองเทยวเชงสขภาพมแนวทางการพฒนามาตรฐานการบรการสปาเพอสขภาพ เชน การผลกดนใหเขาสมาตรฐานสากล ตรวจสอบการขนทะเบยน ป พ.ศ. 2556 ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.) ไดจดท ายทธศาสตรเพอสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมรายสาขาไดแก สาขาสปาและบรการสขภาพ สาขาคาปลกและคาสง และสาขาสารสนเทศ/Digital Contest โดยจะมงเนนทกลมบรการสปาเปนหลก รวมถงบรการสขภาพ 3 กลม คอ การบรการทางการแพทย (Medical Service) บรการสขภาพ หรอบรการสงเสรมสขภาพ (Wellness Service) และสนทนาการ (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2556, น.9-1)

นกทองเทยวทมศกยภาพและก าลงซอสง (High-End Tourism) เปนกลมทมบทบาทตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ ดงนนหากประเทศไทยสามารถบรหารจดการและพฒนาการทองเทยวเชงสขภาพได ประเทศไทยจะกลายเปนจดหมายปลายทางระดบยอดเยยม (Premium Destination) หรอ ศนยกลางสขภาพ (Wellness Hub) ในภมภาคของโลกไดเชนกน (ชวาศรม, 2557, น. 3) นกทองเทยวทใสใจสขภาพ หรอ การทองเทยวเชงสขภาพท ารายไดใหประเทศไทยไมต ากวา 140,000 ลานบาท ในป พ.ศ. 2554 โดยรายไดหลกรอยละ 50 จากโรงพยาบาลเอกชน รอยละ 36 จากการทองเทยว และรอยละ 14 จากการสงเสรมสขภาพ (ศนยวจยกสกรไทย, 2556 อางถงในส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2556, น. 9-2) ทงนกลมนกทองเทยวหลกทนยมใชบรการสปาในประเทศไทย ไดแก เกาหล ญปน ฮองกง สงคโปร ไตหวน สวนนกทองเทยวอเมรกา และยโรป เปนกลมรอง (ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2556, น. 9) ทงนนกทองเทยวสวนใหญมกใชบรการสปาประเภท Destination Spa รองลงมาคอ Hotel and Resort Spa แตจากการส ารวจพบวาแตตงแตป 2557 Destination Spa และ Hotel and Resort Spa กลบมอตราเตบโตลดลงเนองจากสภาพการเมองในประเทศไทย (ส านกธรกจบรการและโลจสตกสการคา กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ, 2558, น.1) อยางไรกตามแมวาทผานมาผใชบรการสปาจะเปนชาวตางชาตแตยะยะหลลทผานมาพบวาผใชบรการสปาชาวไทยมจ านวนเพมมากขน และมสดสวนไมแตกตางจากผใชบรการชาวตางชาต ดงนนสถานประกอบการสปาจงควรใหความส าคญกบลกคาชาวไทยมากขน เพราะปจจบนคนไทยทใสใจสขภาพมอตราเพมขนมาก ดงนนตอไปอตสาหกรรมสปาควรมการวางแผนส าหรบตลาดคนไทย สปาไทยยงคงเปนทตองการของตลาดโลก เนองจากศาสตรและเอกลกษณความเปนไทยทไมเหมอนใคร แตยงคงตองพฒนาในทก


ดานอยางตอเนองเพอตลาดทจะโตขน และการแขงขนกบประเทศคแขงในอาเซยน ทงนภาครฐมการผลกดนการสรางมาตรฐานและเอกลกษณของธรกจสปาไทยสมาตรฐานสากลโดยจดใหมการประชาสมพนธและการท าการตลาดเชงรกกบประเทศเปาหมาย เนองจากธรกจสปามบทบาทส าคญตอการเสรมสรางเศรษฐกจของประเทศ เพราะเปนธรกจบรการทสงตอได ทงในรปแบบการลงทนในตางประเทศ หรอการรองรบชาวตางชาตทเขามาใชบรการในประเทศไทย การสงบคลากรไปใหบรการในประเทศตาง ๆ และยงชวยใหธรกจอนขยายตว เชน ธรกจทองเทยว สนคาเพอสขภาพ เปนตน อยางไรกตามจากขอมลสมาคมสปาไทยพบวาการลงทนธรกจสปาไทยในตางประเทศไทยมจ านวนนอยเนองจากอปสรรคดานเงนทน ขอกดกนการลงทนของแตละประเทศ ปญหาดานวซาและใบอนญาตในการท างานของบคคลากร เปนตน

ปจจบนธรกจสปาและบรการทางการแพทยในประเทศไทยมความโดดเดน และไดรบการยอมรบจากชาวตางชาตมากขนทงดานศกยภาพการบรการ บคลากรการแพทย เครองมอและเทคโนโลยททนสมย และคาใชจายทถกกวาเมอเปรยบเทยบกบประเทศคแขงอน ๆ นอกเหนอจาก Destination Spa ทไดรบการยอมรบจากทวโลกอยางชวาศรมแลว เมดคอลสปา (Medical Spa) ยงเปนธรกจสปาอกรปแบบหนงทนาสนใจ เพราะมรปแบบทแตกตางไปจากตลาดสปาเพอความงาม แตใหความส าคญดานการดแลสขภาพมากขน ทงการปองกนโรคภย และฟนฟสขภาพหลงการบ าบดรกษา และยงเปนการสนบสนนโมเดลธรกจแนวใหมอยาง การทองเทยวเชงสขภาพ (Medical Tourism) ทหนวยงานภาครฐทงในประเทศไทยและหลายประเทศใหการสนบสนน (สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น.43) ซงมกลมเปาหมายคอชาวตางชาตทเขาใชบรการสขภาพในอกประเทศ โดยเฉพาะกลมลกคาทเปนผสงวยและมก าลงจาย นอกจากนธรกจเมดคอลสปายงสามารถเจาะกลมตลาดคนไทยระดบกลาง วยท างาน วยเกษยณอาย ทตองการรกษาโรคคกบการดแลสขภาพแบบครบวงจร อกทงคแขงในตลาดยงมไมมากเหมอนเดยสปา ดงนนเมดคอลสปาจงเปนธรกจสปาอกประเภททผลงทนสนใจมากขน

ธรกจสปาไทยกบการเปดอาเซยน

การเปดเสรการคาและบรการในอาเซยนจะสงผลทงดานบวกและดานลบตอประเทศไทย โดยเฉพาะการเปดเสรดานการบรการในสาขาเรงรด 4 สาขา ไดแก การทองเทยว สขภาพ การขนสงทางอากาศ และเทคโนโลยสารสนเทศ ประเทศไทยไดรบความเหนชอบจากประเทศสมาชกใหเปน Project Leader ส าหรบคณะท างานการทองเทยวเชงสขภาพ (Health Tourism) ดาน Wellness Spa รวมกบกลมสมาชกอก 6 ประเทศ ไดแก อตาล บลแกเรย ฝรงเศส สเปน เยอรมนนและมาเลเซย การ


ทองเทยวเชงสขภาพเปนการบรณาการกจกรรมดานสขภาพรปแบบตางๆระหวางการเดนทางทองเทยว เชน การตรวจสขภาพในโรงพยาบาล การบ าบดรกษาดวยแพทยทางเลอก การท าสปา เปนตน นอกจากนการเปดประชาคมอาเซยนสงผลกระทบดานบวกตอการทองเทยวของประเทศไทย โดยเกดรปแบบทองเทยวแบบใหมเรยกวา “Experiential Travel” (การทองเทยวทใหความสนใจกบพนทใดพนทหนง เปนการสรางประสบการณกบผคน วฒนธรรม และประวตศาสตรของพนทนนๆ) ทเปนการเปดโอกาสใหนกทองเทยวสามารถทองเทยวแบบเชอมตอประเทศในอาเซยนทงหมด 10 ประเทศ รวมถงวซาเดยวเขาไดทกประเทศ (ASEAN Single Visa) การท าวซาออนไลน เหลานลวนอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยว ทงนคาดวาจะมนกทองเทยวเดนทางมาประเทศไทยเพมขนอก 25% ซงเปนผลดตอโครงสรางทางเศรษฐกจ ซงธรกจบรการของไทยทมศกยภาพและมโอกาสขยายตวจากการเปดตลาดภาคบรการของอาเซยน ไดแก ธรกจทองเทยว ธรกจโรงแรม รานอาหาร โรงพยาบาล ตลอดจนธรกจบรการดานสขภาพตาง ๆ เชน การนวดแผนไทย และธรกจสปา เปนตน ในขณะทการเปดเสรการคาในประชาคมอาเซยนเปนการเพมโอกาสใหแกผลงทนในธรกจบรการดานสขภาพ เชน โรงพยาบาล ศนยสขภาพ ศนยดแลผสงอาย รวมถงธรกจสปาเพอสขภาพ แตขณะเดยวกนกตองประสบปญหาการแขงขนทมากขนเพราะมการเปดโอกาสใหชาวตางชาตเขาถอหนในกจการไดสงสดถงรอยละ 70 ตงแตวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2553 ทงนเพอเปนการเตรยมพรอมส าหรบการแขงขนทงภายในและภายนอกประเทศ ประเทศไทยควรพจารณาและแกไขปญหาทมอยดงน (ภาสกร จนทรพยอม และคณะ, 2556, น.4-10)

1. การเตรยมความพรอมดานความร ความเขาใจของผลงทน และผประกอบการสปาไทย ทผานมานกลงทนและผประกอบการสปาไทยจะใหความสนใจและความส าคญตอ

ตลาดทมศกยภาพสง เชน ญปน จน สหรฐอเมรกา และประเทศทางยโรป เปนตน ท าใหขาดความร ความเขาใจเกยวกบตลาดอาเซยน เชน โอกาสทางการคา สทธพเศษทางภาษ รปแบบการลงทน อกทงไมมหนวยงานทรบผดชอบอยางชดเจน ตางจากประเทศมาเลเซย และสงคโปร ทมการเตรยมความพรอมมากอนหนาน ท าใหสามารถปรบตวและผลกดนธรกจแบบภายในประเทศ ไปสระดบภมภาคได

2. ปญหามาตรฐานของสถานประกอบการสปาของไทย ถงแมจ านวนสถานประกอบการสปาเพอสขภาพในประเทศไทยจะมจ านวนมากเพอ

รองรบนกทองเทยวชาวไทยและชาวตางชาต แตเมอพจารณาแลวกลบพบวาจ านวนสถานประกอบการสปาเพอสขภาพทไดรบการรบรองมาตรฐานยงมไมมาก จากการส ารวจอยางไมเปนทางการของส านกงานสงเสรมบรการสขภาพเมอปพ.ศ. 2554 พบวาสถานประกอบการสปาเพอสขภาพทไมเขาสระบบการรบรองมาตรฐานกวารอยละ 80 และจากการส ารวจป พ.ศ. 2558 พบวาม


สถานประกอบการสปาเพอสขภาพทไดรบการรบรองมาตรฐานจากกระทรวงสาธารณสขเพยง 521 (ตารางท 8.1) ทวทงประเทศไทย นบวาเปนตวเลขทต ามากเมอเทยบกบจ านวนสถานประกอบการทเพมขนจ านวนมากในปจจบน นอกจากนประเทศไทยยงขาดแคลนสถาบนสอนและฝกอบรมสปาทมมาตรฐาน รวมถงไมผานการรบรองจากกระทรวงสาธารณสข ท าใหบคลากรทท าการอบรมจากสถาบนเหลานฝมอต ากวามาตรฐาน อยางไรกตามไดมการจดท ามาตรฐานสปาระหวางประเทศสมาชกอาเซยน (ASEAN Spa Standard) เพอสรางมาตรฐานในเรองตางๆ เชน สถานท ความสะอาด ความสะดวกสบาย และความปลอดภย ใหอยในมาตรฐานเดยวกนและเปนทยอมรบในระดบสากล ซงประเทศไทยเองกตองปรบตวและยกระดบธรกจสปาไทยใหเปนไปตามมาตรฐานอยางเขมงวด (ภาคผนวก ค)

ตารางท 9.1 รายงานจ านวนสถานประกอบการสปาเพอสขภาพทไดรบรองมาตรฐาน ป 2558

ภาค

รายงานจ านวนสถานประกอบการสปาเพอสขภาพทไดรบรองมาตรฐาน ป 2558

รายใหม ตออาย เหนอ 7 54 กลาง 2 17

ตะวนออก 8 49 ตะวนตก 2 40 อสาน 4 17 ใต 15 169

กรงเทพฯ 52 85 รวม 90 431

ทมา: ดดแปลง กรมสนบสนนการบรการเพอสขภาพ กระทรวงสาธารณสข (2558)

3. ปญหาขาดแคลนแรงงานทมคณภาพและมาตรฐานระดบนานาชาต ถงแมประเทศไทยจะมสถาบนทมมาตรฐานเพอฝกอบรมหลกสตรสปาและนวดแผน

ไทย แตไมสามารถผลตแรงงานใหเพยงพอตอความตองการของตลาด เนองจากกระแสการดแลสขภาพ การทองเทยวเชงสขภาพ ท าใหนกทองเทยวตองการใชบรการสปาแบบตะวนออก การอบ การนวด การใชสมนไพร รวมถงการเปดประชาคมอาเซยนยงใหเสรภาพตอแรงงานในการ


ประกอบอาชพในประเทศสมาชก ท าใหแรงงานไทยทมคณภาพถกชกจงไปท างานทประเทศ สงโปร หรอมาเลเซย ซงใหคาแรงทสงกวา เปนเหตใหเกดปญหาสมองไหล (Brain Drain) และขาดแคลนแรงงานมากยงขน นอกจากนปญหาของผใหบรการสปาไทยทส าคญคอทกษะการสอสารภาษาองกฤษท าใหไมสามารถอธบายประโยชนของการใหบรการไดอยางชดเจน และไมสามารถใหบรการไดตรงความตองการของลกคา

4. การเพมขนของสถานประกอบการสปาไทยโดยไมมความพรอม การขยายตวของธรกจสปาเพอรองรบนกทองเทยวท าใหเกดปญหาดานคณภาพและ

มาตรฐานของสถานประกอบการและพนกงานบ าบด ผลงทนด าเนนกจการตามกระแส ไมเขาใจลกษณะเนอแทของธรกจ แนวทางการบรหารจดการ กอใหเกดปญหาและขาดทน

5. ปญหาดานคณธรรมและจรยธรรมของบคลากรสปา พนกงานใหบรการบางรายขาดศลธรรมในการประกอบอาชพ มการนวดแอบแฝงและ

ขายบรการทางเพศ กอใหเกดภาพลกษณทเสยหายตออาชพสปา และชอเสยงของประเทศ นอกจากนบคลากรบางรายไดรบการวาจางจากสถานประกอบการตางประเทศโดยออกใบอนญาตท างานให แตบคลากรดงกลาวกลบหลบหน ท าใหเกดความเสยหายตอธรกจ และท าใหภาพพจนของประเทศเสยหาย พนกงานบรการหลายรายฝมอดแตมารยาทไมด เหลานลวนเปนปญหาดานคณธรรมและจรยธรรมทสรางปญหาในสวนมาตรฐานของผใหบรการสปาของประเทศไทย

6. ปญหาความแตกตางดานวฒนธรรม ความตองการในภมภาคอาเซยนดานสถานประกอบการสปามความเหมอนและแตกตาง

กนไปขนอยกบกบเชอชาต ศาสนา ขนบธรรมเนยมวฒนธรรม ซงมผลตอการคณภาพการใหบรการ ผลตภณฑ ตลอดจนพนกงานใหบรการทประเทศไทยจะสงตอตลาดในอาเซยน

การเปดประชาคมอาเซยนกระตนใหภาครฐใหการสนบสนนธรกจสปาไทยอยางเตมท กระทรวงพาณชยโดยกรมสงเสรมการสงออกตระหนกถงรายไดของธรกจบรการสขภาพ และไดผลกดนธรกจ สปาไทย และผลตภณฑไทยสตลาดตางประเทศ โดยเนนทเอกลกษณความเปนไทย และภมปญญาไทย โดยมมจดมงหมายดงน (ฝายวชาการ ส านกพมพปญญาชน, 2556, น. 145-146)

1. สนบสนนชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวทงในรปแบบทองเทยวเชงสขภาพ หรอทองเทยวทวไปไดใชบรการสปาแบบไทยและการนวดไทย

2. สนบสนนการด าเนนธรกจสปาทงในประเทศและตางประเทศ โดยเฉพาะในตะวนออกกลาง ยโรป สหรฐอเมรกา เอเชย และแคนาดา

3. สนบสนนหนวยงานเอกชนในการเปดธรกจสปาในรปแบบแฟรนไชสในตางประเทศ เพอพฒนารปแบบการบรหารจดการในระดบสากล


4. สงเสรมการใชธรกจสปาเปนชองทางในการสงออกสนคาและผลตภณฑ เฟอรนเจอรไทยทใชในสปา

5. สงเสรมบรการสปา การนวดแผนไทย การใชสมนไพรไทย ซงสามารถเพมหรอผลตไดงายแลรวดเรว เจรจาตอรองใหบคลากรไทยสามารถประกอบอาชพสปาในตางประเทศไดสะดวกขน

ถงแมภาพลกษณของสปาไทยจะอยในระดบตนของโลก อกทงการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนจะกอใหเกดขอดในการเพมตลาดสปา และโอกาสในการลงทนใหแกประเทศไทยมากขน แตประเทศไทยยงคงตองพฒนาความพรอมในทกดานเพอเตรยมความพรอมในการแขงขนกบประเทศเพอนบานทมการพฒนาธรกจสปาอยางตอเนอง เชน บรไน มาเลเซย เวยดนาม ลาวเปนตน โดยเฉพาะการพฒนาดานภาษาองกฤษ การสรางนวตกรรมใหมๆเพอใหเกดความแตกตางและสรางเอกลกษณใหแกสปาไทย การพฒนาบคลากรหรอพนกงานบรการคนไทย เนองจากตลาดสปามความตองการบคลากรคนไทยเพราะใหความรสกในแงของสปาไทยอยางแทจรงกวาบคลากรชาตอน

ประเทศคแขงทส าคญของประเทศไทยคอประเทศอนโดนเซย และสงคโปร ส าหรบประเทศอนโดนเซยนนเปนประเทศทมความพรอมดานสปาในเอเชยไมแพไทย ทงดานวฒนธรรม ธรรมชาต ผลตภณฑสปา การนวดแบบบาหล รวมถงการใหบรการสปาฮาลาล ท า ใ หนกทองเ ทยวตะว นออกกลาง ชาวอาหรบ และนกทองเทยวชาวมสลมทเครงครดเดนทางไปใชบรการ ซงนกทองเทยวกลมนเปนกลมทมก าลงซอสง มฐานะ เดนทางเปนครอบครว แตเนองจากสถานการณความไมสงบในประเทศท าใหธรกจสปาในบาหลยงไมมชอเสยงเทากบประเทศไทย และประ เทศไทยย ง ไดเป รยบ เ รองของการใหบ รก า ร และความรของศาสตรสปา และวธการ สวนประเทศสงคโปรถอวาเปนประเทศทมจดแขงเรองภาษาองกฤษ และการบรหารจดการทมมาตรฐาน ถงกระนนบคลากรสปาบางสวนทเปนฐานส าคญยงคนเปนคนไทย (ภาสกร จนทนพยอมและคณะ, 2556, น.31)

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศไดวเคราะหสถานการณตลาดสปาในอาเซยน และกลมลกคาเปาหมายทเหมาะแกการลงทนธรกจสปาไดแก กลมประเทศกมพชาและลาว ประเทศเวยดนาม และกลมประเทศอนโดนเซย มาเลเซยและบรไน ดงน (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ, 2557, น. 86)

กลมประเทศกมพชาและลาว เปนกลมประเทศทนาลงทนถงแมวาจะมความตองการในการใชบรการไมมาก เนองจากประเทศในกลมนมกระแสความสนใจ และความนยมใกลเคยงกบประเทศไทย อกทงยงมคแขงจากประเทศอนไปลงทนคอนขางนอย


กลมประเทศอนโดนเซย มาเลเซยและบรไน เปนกลมประเทศมสลมทสนใจเรองสขภาพและมก าลงซอสง แตสปาทใหบรการเปนสปาส าหรบนกทองเทยวไมใชสปาฮาลาล จงนาลงทน แตเปนไปไดวาการแขงขนจะสง

ประเทศเวยดนาม ปจจบนประชากรเวยดนามหนมาสนใจกระแสดสขภาพคอนขางมาก อกทงระดบรายไดสงขน ดงนนจงเปนประเทศทนาลงทนอกประเทศนง

สวนประเทศทถงแมจะมความสนใจในเรองของสขภาพและมโอกาสในการลงทน แตไมเหมาะส าหรบท าธรกจสปาไดแก ประเทศพมา เพราะรฐบาลพมาเปดโอกาสและสนบสนนใหชาวตางชาตลงทนรวมกบชาวพมา ซงท าใหระเบยบขนตอนยงยาก และตองใชเงนจ านวนมาก สวนประเทศสงคโปร เปนประเทศทมก าลงซอสง ความตองการสง แตมคแขงคอนขางมาก อกทงการลงทนในสงคโปรตองใชเงนทนสงเชนกน สดทายไดแกประเทศฟลปปนส ซงความตองการคอนขางต า และมคแขงมาก

นอกจากธรกจสปายงมธรกจสขภาพอน ๆ เชน ศนยดแลสขภาพ ศนยดแลผสงอาย โรงพยาบาล ทมชอเสยงดานการบรการและมาตรฐาน และเหมาะสมตอการลงทนในตลาดอาเซยน โดยเฉพาะลาว เวยดนาม พมา กมพชา สวนฟลปปนส อนโดนเซย และบรไนนน ตลาดบรการสขภาพจากสงคโปรและมาเลเซย เปนคแขงทส าคญและครองตลาดจงไมเหมาะแกการลงทน (การด เลยวไพวงศ, 2556, น.82)

อยางไรกตามสถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (ISMED) มการวางแผนเพอสรางเครอขายทางการคากบประเทศเพอนบาน ไดแก มาเลเซย สงคโปร ไตหวน และอนโดนเซย เพอรวมกนพฒนาอตสาหกรรมสปา 4 ดาน คอ การรวมลงทน ชองทางการตลาด การพฒนาบคลากร การแลกเปลยนองคความร และเปนการสรางความสมพนธระหวางประเทศ เพอประโยนชตอธรกจสมนไพรไทยและสรางของธรกจสปาไทยใหเปนทยอมรบ (ภาสกร จนทรพยอมและคณะ, 2556, น.28)

ขอแนะน าในการพฒนาธรกจสปาไทยเพอแขงขนกบธรกจสปาในอาเซยน

อตสาหกรรมสปาไทยถอวาเปนอตสาหกรรมทมศกยภาพในตลาดอาเซยนและมโอกาสทจะเจรญเตบโตในอนาคต กรมเจรจาการคาระหวางประเทศไดวเคราะหจดเดน 3 ดานทท าใหธรกจสขภาพ และธรกจสปาไทยเปนทรจกอยางกวางขวาง ไดแก ดานวตถดบ ซงประเทศไทยไดเปรยบกวาหลายประเทศในการเพาะปลกสมนไพรทหลากหลาย และมแหลงผลตทศกยภาพ ดานศกยภาพ ความมชอเสยงดานสมนไพรทงสด และแปรรปและไดรบการยอมรบ และการบรการทเปนท


ยอมรบทวโลก (Service Intelligence) ประเทศไทย ตด 1 ใน 10 สดยอดสปาในเอเชยดานการบรการ ดานภมปญญาทางวฒนธรรม ทงภมปญญาดานการสมนไพร และศาสตรการนวดทมมายาวนานซงเปนทรจกและยอมรบจากทวโลก (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ, 2557, น.78-79) อยางไรกตาม เพอเปนการพฒนาศกยภาพของธรกจสปาไทยใหสามารถแขงขนกบประเทศคแขงในอาเซยนไดน น ประเทศไทยจ าเปนตองพฒนาศกยภาพดานมาตรฐาน 7 ดาน ดงน (ราณ อสชยสกล และรชพร จนทรสวาง, 2559, น. 3)

1. ดานการบรการ หนวยงานรฐ และเอกชนทเกยวของควรมการก าหนดมาตรฐานและบรการของสปาอยางชดเจน พรอมทงปรบปรงและพฒนาฝมอพนกงานบรการใหถงระดบสากล โดยประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานบรการจากความพงพอใจของลกคา มการตรวจสอบสถานประกอบการทไมไดรบการรบรอง ตลอดจนพนกงานบรการทไมมประกาศนยบตรจากกระทรวงสาธารณสข พรอมทงแกไขปญหาธรกจแอบแฝง

2. ดานบคลากร สถานประกอบการควรวางแผนเพอรองรบปญหาการขาดแคลนพนกงานทงในระยะส นและระยะยาว เชน การผลตพนกงานบรการดวยตนเอง และพฒนาศกยภาพของพนกงานอยางตอเนอง และสรางพนกงานใหมคณสมบตแตกตางจากสถานประกอบการอน พฒนาความร และทกษะดานตาง ๆ อยเสมอ เชน ความรดานกายวภาคศาสตร ความรและทกษะการนวดแบบใหม ความรดานภาษาทงภาษาองกฤษ และภาษาอนเพอรองรบนกทองเทยวเฉพาะกลม เชน จน เกาหล รสเซย เปนตน ผประกอบการหรอผด าเนนการควรระมดระวงบคลากรทแอบแฝงการขายบรการทางเพศ รวมถงบคลากรทซอใบรบรองหรอใบประกาศนยบตร เพราะนอกจากจะท าใหสถานประกอบการเสยชอเสยงและภาพลกษณแลว บคลากรทใชประกาศนยบตรปลอมอาจกอใหเกดอนตราย และความเสยหายตอลกคาได

3. ดานผลตภณฑ เครองมอ และอปกรณ กระทรวงสาธารณสขควรมการตรวจสอบผลตภณฑ เครองมอ อปกรณในสปาอยางสม าเสมอ โดยเฉพาะสถานประกอบการทยงไมไดรบการรบรองมาตรฐาน สถานประกอบการเองควรเลอกใชและหมนตรวจสอบเครองใช เครองมอ อปกรณเปนระยะ รวมถงเลอกใชผลตภณฑทไดรบการรบรองจาก อ.ย. เทานน

ทผานมามการสงออกผลตภณฑสมนไพรไทยซงเปนแบรนดระดบสง และมราคาสงไปจ าหนายยงสปาและโรงแรมในหลายประเทศทางยโรป การขยายตลาดมายงประเทศอาเซยนจ าเปนตองมการปรบเปลยนและพฒนาเพอสรางความเปนเอกลกษณ และมความหลากหลายกบกลมเปาหมายแตละกลม ปรบปรงดานมาตรฐานใหเปนทยอมรบ และจดหาชองทางจ าหนาย โดยใชเทคโนโลยใหมากขน (การด เลยวไพโรจน, 2556, น.82)


4. ดานการบรหารจดการองคกร สถานประกอบการควรมระบบการบรหารจดการองคกรในเรองตางๆอยางมประสทธภาพ เชน การบรหารงานบคลากร การประสานงานภายในองคกร การใชเทคโนโลย การวางแผนการตลาด การจดเกบขอมลลกคา ระบบการประเมนการการปฏบตงาน และความพงพอใจของลกคา เปนตน ทงนเพอใหการท างานเปนไปอยางมประสทธผลและเขาใจงาย สะดวกตอการปฏบตงาน

5. ดานสถานทและสงแวดลอม การแขงขนกบประเทศอนในอาเซยน สปาแตละภาคแตละจงหวดในประเทศไทยควรดงอตลกษณทองถนของตนเพอแสดงความแตกตางแบบไทยโดยใชกบศาสตรสมผสทง 5 ในสปา อนไดแก รป รส กลน เสยง สมผส นอกจากนสงส าคญอกประการคอ การดแลความสะอาดของสถานทและสงแวดลอม การใสใจในเรองการลดการสรางมลภาวะ

6. ดานหลกสตรและผสอน หนวยงานรฐทเกยวของควรมการตรวจสอบและประเมนสถาบน โรงเรยน หรอองคกรทเปดอบรมเพอใหความร เชน ตรวจสอบหลกสตรวามคณภาพ และเนอหาททนสมยหรอไม เนอหาหลกสตรครอบคลมดานคณธรรมจรยธรรม สรระวทยา ผลตภณฑ และบรการหลกในสปาเพอสขภาพ การใชภาษาองกฤษ ตรวจสอบครผสอนทมคณภาพ และประกาศนยบตรทไดรบการรบรอง

7. ดานสถานท สอ และอปกรณฝกอบรม สถาบน องคกร หรอโรงเรยนทจะเปดสอนหลกสตรเกยวกบสปา ควรมความเหมาะสมและเหมอนสถานประกอบการจรง ต งแตสถานท อปกรณ เครองมอ เครองใช และสอทใชในการสอน เพอเปนการยกระดบมาตรฐานโรงเรยนการสอนไปสระดบสากล

นอกจากนกรมเจรจาการคาระหวางประเทศไดเสนอปจจยสความส าเรจ (Key Success Factor) ในการลงทนท าธรกจในประเทศกลมเปาหมายดงน (กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ, 2557, น.88)

1. การบรหารและควบคมคณภาพการบรการ (Service Management & Standardization) ถอเปนปจจยส าคญทสด เพราะสปาเปนเรองของการบรการ การสรางความพงพอใจดานการบรการจงเปนเรองจ าเปน

2. การบรหารหวงโซอปทาน (Supply Chain Management) ทกฝายทเกยวของกบหวงโซอปทานเปนสงส าคญของธรกจสปา จงตองบรหารจดการใหด มฉะนนอาจกอใหเกดความเสยหายแกธรกจได (แผนภาพท 9.1)

3. การควบคมตนทน (Cost Controlling) คาบรการสปาไทยราคาต ากวาหลายประเทศ ดงน นจงควรระวงดานการควบคมตนทน โดยเฉพาะการขนยายวตถดบและอปกรณไปย งตางประเทศ เพราะอาจท าใหไมคมทน หรอขาดทนได


4. การสอสารทางการตลาด (Marketing Communication) การตลาดเปนสงจ าเปนของทงในตลาดทไมรจกธรกจสปาไทยด และประเทศทธรกจสปาไทยเปนทยอมรบและมการแขงขนสง

5. การวจยและการพฒนา (Research & Development) ควรมการศกษาพฒนาผลตภณฑและการบรการเพอใหตรงกบความเปลยนแปลงขอผบรโภคทหลากหลาย

ภาพท 9.1 หวงโซอปทานของธรกจสปาและบรการเพอสขภาพ ทมา: ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (2552, น.17)

ขอแนะน าในการพฒนาบคลากรสปาไทยเพอธรกจสปาอาเซยน

บคลากรสปาไทยหรอแรงงานไทยยงเปนทตองการตอตลาดสปาโลก โดยเฉพาะเมอมการเปดประชาคมเศรษฐกจอาเซยนแลว ความตองการแรงงานฝมอไทยจะเพมมากขน ทงนเพอผลกดนใหบคลากรสปาไทยไดไปท างานในตลาดสปาตางประเทศมากขน จงควรมการพฒนาฝมอแรงงานดานตาง ๆ ดงน (ราณ อสชยกล และรชพร จนทรสวาง, 2559, น. 27)

1. ทกษะ นอกเหนอจากการพฒนาทกษะฝมอการนวด และการท าทรทเมนทแบบตาง ๆแลว ควรมการฝกทกษะดานภาษาองกฤษ และภาษาประเทศในอาเซยนทเปนกลมตลาดเปาหมาย การเรยนรศพทเทคนค

2. ความร นอกจากความรดานการบรหารจดการแลว ผด าเนนการสปา หรอผจ ดการสปาควรมความรรอบดานเกยวกบการใหบรการในสปา การใชเครองมอ อปกรณ การใชเทคโนโลย การทองเทยว เปนตน ส าหรบพนกงานบรการนอกจากความรดานทรตทเมนทตาง ๆ แลว ควรพฒนาตนเองใหมความรทเปนทตองการของตลาดอาเซยน


3. ความสามารถ ผด าเนนการสปาหรอผจดการสปาควรมความสามารถรอบดาน และผานการทดสอบจากกระทรวงสาธารณสขเพอบรหารจดการธรกจใหเปนไปตามเปาหมาย สวนพนกงานบรการตองพฒนาความสามารถดานการใหค าแนะน า ความร ขอมลแกลกคาได

4. ทศนคต ธรกจสปาเปนธรกจทเกยวของกบงานใหบรการ ดงนนทศนคตเปนเรองส าคญ สถานประกอบการควรจดใหมการอบรมเพอปรบเปลยนทศนคตของผใหบรการ และผด าเนนการสปา หรอผจดการสปา เชน ความจงรกภกดตอองคกร การมองโลกในแงด การควบคมอารมณ คณธรรมและจรยธรรม เปนตน

5. บคลกภาพ สถานประกอบการควรอบรมเพอพฒนาบคลกภาพทงผด าเนนการสปา หรอผจดการสปา และพนกงานบรการ ใหมบคลกทพงประสงคและเหมาะสมกบงานใหบรการในสปา ทงบคลกภายนอก ไดแก การแตงกาย กรยามารยาท และบคลกภายใน เชน การควบคมอารมณ ความมไหวพรบ เปนตน

การวเคราะห SWOT Analysis ส าหรบธรกจสปาไทย

ธรกจสปาไทยไดรบการยอมรบวาเปนหนงในสปาทดทสดในโลก และหากกลาวถงในเอเชย ประเทศไทยไดรบการยกยองใหเปน “เมองหลวงแหงสปาเอเชย” ซงป 2006 จากการส ารวจของบรษท Intelligent Spa Pte จ ากด ประเทศสงคโปร ซงเปนบรษททด าเนนงานวจยเกยวกบอตสาหกรรมสปารายงานวาสปาไทยไดรบความนยมสงสดเมอเทยบกบประเทศเพอนบานในทวปแถบเอชย และแปซฟก 7 ประเทศ ไดแก สงคโปร มาเลเซย ฮองกง อนโดนเซย นวซแลนดและออสเตเรย และมการยอมรบกนวาส าหรบภาพลกษณของธรกจสปาในทวปเอเชยแลว ประเทศไทยไดรบการยกยองใหเ ปนอนดบหนง (สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม) สวนประเทศคแขงทส าคญ ไดแก สงคโปร (กลม Banyan Tree, Apsara) มาเลเซย และอนโดนเซย (Mandara) หากคนขอมลของสปาทดทสดในทวปเอเชยจะพบวานอกจากประเทศไทยแลวยงม 3 ประเทศดงกลาวทธรกจสปาตดอนดบตน ๆ (สถาบนคณวฒวชาชพ (องคกรมหาชน) และสถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น.10)

ลกคาหลกทประเทศไทยใหความส าคญเนองจากเปนตลาดเปาหมายทมก าลงซอสง ไดแกชาวยโรป ทหนมาดแลสขภาพ และบ าบดสขภาพแบบตะวนออก และชาวตะวนออกกลาง ซงในประเทศยงมขอจ ากดเรองแรงงาน และผลตภณฑสปาไมหลากหลาย นอกจากนยงมตลาดทมศกยภาพอยางประเทศในกลมอาเซยน +6 เชน จน เวยดนาม อนเดย กมพชา และลาว ซงประเทศเพอนบานเหลานมความคนเคยกบรปแบบการบ าบดแบบตะวนออก และสามารถเดนทางมา


ประเทศไทยไดงาย ปจจบนมไดมเพยงแตผลงทนชาวไทยเทานนทสนใจในธรกจสปา แตยงมนกธรกจและนกลงทนจากตางประเทศทสนใจเดนทางเขามาท าธรกจน

การวเคราะหธรกจสปาโดยใช SWOT Analysis สามารถสรปเปนประเดนดงน (สถาบนสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, 2552, น.10-12)

จดแขงของธรกจสปาในประเทศไทย 1. ความมอธยาศยไมตรและลกษณะความสภาพออนนอมของคนไทย ซงเปนจดแขงท

ส าคญทสรางความประทบใจและอบอนใจใหแกผใชบรการ ท าใหอยากกลบมาใชบรการซ า ทส าคญลกษณะดงกลาวยงยากตอการลอกเลยนแบบ

2. เอกลกษณความเปนไทย ไดแก สถาปตยกรรมไทย การตกแตงสถานททเปนเอกลกษณ การแตงกายแบบไทย ภมปญญาไทย ศาสตรการนวดไทย

3. ผลตภณฑจากสมนไพรไทย มความเปนเอกลกษณและเปนการน าภมปญญาไทยมาใชในการดแลสขภาพและความงาม ซงปจจบนสมนไพรไทยไดรบการยอมรบมากขน โดยกระทรวงสาธารณสขไดจดท ายทธศาสตรสงเสรมสมนไพรในการผลตเปนยา และผลตภณฑเสรมความงาม เปนการยกระดบเศรษฐกจของชาต

4. ราคาคาบรการ คาบรการของสปาในประเทศไทยมตงแตระดบต า ไปจนถงระดบสง โดยเฉพาะสปาในโรงแรม และสปาระดบหาดาว แตเมอเทยบกบตางประเทศโดยเฉพาะสปาทางแถบยโรปหรอเมรกาแลว ถอวาคาบรการของไทยยงต ากวา แตคมคาในดานมาตรฐานและคณภาพเทยบเทาระดบสากล โดยเฉพาะอตราคาบรการสขภาพของไทย (Medical Service)

5. การนวดแบบไทย เปนศาสตรการนวดทมชอเสยงและยอมรบแพรหลายทวโลก สปาเกอบทกประเภทมกมบรการนวดแผนไทยเสมอ

6. ความไดเปรยบทางดานการทองเทยว เนองจากการทองเทยวและธรกจสปาเปนธรกจทสมพนธกน ประเทศไทยใหความส าคญตอการพฒนาเศรษฐกจของประเทศโดยการประชาสมพนธและสนบสนนการทองเทยว ท าใหมนกทองเทยวชาวตางชาตเดนทางมาเทยวและใชบรการสปาของไทยซงไดรบความนยมเปนอนดบหนงของเอเชย และยงเปนศนยกลางการเดนทางของเอเชยและบรการสขภาพระดบโลก

7. ประเทศไทยมแหลงน าพรอน และน าแรตามธรรมชาตจ านวนมาก (ตารางท 8.2) เชน บอน าพรอนสนก าแพง เชยงใหม บอน ารอน สวนรกษะวารน ระนอง ธารน ารอนบอคลง ราชบร เปนตนซงสามารถลงทนเปน Mineral Spring Spa หรอ Resort Spa เพอรองรบนกทองเทยวทตองการฟนฟสขภาพหรอพ านกเปนระยะเวลายาว (Long Stay) อยางไรกตามหากประเทศไทย


สามารถบรหารจดการบอน าพรอนคลองทอมทจงหวดกระบ ใหเปนมาตรฐานสากลและไมมสารปนเปอน บอน าพ รอนคลองทอมสามารถพฒนาเปนเมองสปาตนแบบของประเทศได (หนงสอพมพฐานเศรษฐกจ, 2558, ออนไลน)

ตารางท 9.2 แหลงน าพรอนทสามารถพฒนาเปนสวนสขภาพหรอรสอรทสปา

ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคใต เชยงใหม 15 แหง กาญจนบร 3 แหง สราษฎรธาน 5 แหง แมฮองสอน 14 แหง อทยธาน 1 แหง กระบ 5 แหง เชยงราย 7 แหง ราชบร 1 แหง ระนอง 4 แหง ล าปาง 5 แหง ลพบร 1 แหง พทลง 3 แหง แพร 5 แหง ชลบร 1 แหง ตรง 3 แหง เพรชบรณ 4 แหง จนทบร 1 แหง สตล 3 แหง ล าพน 3 แหง พงงา 1 แหง ตาก 2 แหง นครศรธรรมราช 1 แหง นาน 1 แหง สโขทย 1 แหง ก าแพงเพรช 1 แหง

รวม 58 แหง รวม 8 แหง รวม 25 แหง ทมา: แกะรอยแผนธรกจเงนลาน ชดท 3 (2553, น. 9)

8. ความรวมมอทงจากภาครฐและเอกชน ในการสนบสนน และยกระดบสปาไทยเพอเขาสสากล และสามารถแขงขนกบสปาระดบสากลได ซงหนวยงานเหลานไดรวมมอและพฒนาและพรอมทจะสนบสนนธรกจสปาไทย เชน กระทรวงสาธารณสข กระทรวงอตสหากรรมและแรงงาน กระทรวงพาณชย สถาบนวทยาศาสตรและการวจย การทองเทยวแหงประเทศไทย และสมาพนธ สปาไทย

9. สปาคอศาสตรการดแลสขภาพแบบองครวมและเนนวธธรรมชาตบ าบด เนนการบ าบดแบบเรยบงาย สงบสขทงกายและใจ ประเทศไทยจงไดเปรยบในขอนมากกวาประเทศทางตะวนตก

10. ภาพรวมของธรกจสปาในประเทศไทยมความพรอมในทกดาน เชน สถานท บคลากร บรการนวดแบบไทย ผลตภณฑไทย เปนตน


11. ความหลากหลายของสปาในประเทศ ลกคาท งชาวไทยและตางประเทศสามารถเลอกใชบรการสปาตามความตองการ เชน สปาในโรงแรมและรสอรท เมดคอลสปา หรอสปาทมน าพรอนหรอน าแรใหบรการเชน มเนอรอลสปรงสปา (Mineral Spring Spa) (สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น. 45)

12. การมกฎหมายส าคญดานการด าเนนงานสงเสรมธรกจบรการสขภาพ (ประกาศกระทรวงสาธารณสข)

13. มสถาบนทมหลกสตรการอบรมพนกงานบรการทไดรบการยอมรบของตางประเทศ เชน Chiva-Som International Academy

14. ประชากรวยแรงงานมจ านวนมากพอทฝกทกษะวชาการนวดไทย การผลตสมนไพร และการอบรมเปนผจดการสปา

15. สถานประกอบการเพอสขภาพสามารถลดหยอนภาษได กรณสงบคลากรฝกอบรม หรอการเชญผเชยวชาญจากตางประเทศเพอใหความรหรอฝกอบรม ตามพระราชบญญตสงเสรมการพฒนาฝมอแรงงาน พ.ศ. 2545

จดออนของธรกจสปาไทย 1. สถานการณการเมองทไมแนนอน ปญหาความไมสงบทาง 3 จงหวดภาคใต เปนเรอง

ละเอยดออนซงสงผลดานจตใจตอนกทองเทยว และกระทบตอการตดสนใจของนกทองเทยวในการเดนทางมาประเทศไทย

2. ความสามารถในการสอสารภาษาองกฤษ ถงแมจะมลกคาทเปนคนไทยเพมมากขน แตลกคาหลกของสปายงคงเปนชาวตางชาต โดยเฉพาะสปาในโรงแรม ดงนนพนกงานควรมความรความสามารถดานภาษาองกฤษ และการใชค าศพทเทคนคตาง ๆ เกยวกบสปาและสขภาพ เพออธบายใหลกคาเขาใจ และไมกอใหเกดผลกระทบตอการใหบรการลกคา

3. ขาดแคลนบคลากรทงระดบบรหารและปฏบตการ บคลากรในระดบบรหาร ไดแก ผจดการสปาซงตองมความรความเชยวชาญดานการบรหารจดการและทกษะทางดานสปา และมความรความเขาใจเกยวกบศาสตรการดแลสขภาพแอบองครวม รวมถงแพทยทางเลอก บคลากรปฏบตการไดแกพนกงานบรการหรอพนกงานนวดทมใบรบรองคณวฒ และมความสามารถในการใหบรการ หรอท าทรตทเมนตบางประเภทได นอกจากนประเทศไทยก าลงเผชญปญหาอตราสวนประชากรวยแรงงานลดลง ท าใหปญหาขาดแคลนแรงงานจงเปนปญหาส าคญทควรท าการแกไข

4. มาตรฐานของธรกจ เนองจากความนยมของธรกจสปาท าใหมธรกจสปาเกดขนจ านวนมาก สปาหลายแหงประกอบการโดยขาดใบอนญาต ตลอดจนดานมาตรฐานดานสถานท การบรการ


ผใหบรการ ตามทกระทรวงสาธารณสขก าหนด อกทงสถานอาบ อบ นวด บางแหงยงใชชอสปาบงหนาเพอประกอบธรกจ ท าใหภาพพจนของสปาถกเขาใจในทางทผด

5. ขาดการประชาสมพนธดานการทองเทยวเพอสขภาพในระดบสากล หรอระดบโลก โดยเฉพาะการท าการตลาดและประชาสมพนธทาง E-Marketing ซงเปนเครองมอทประสทธภาพเหมาะกบกลมลกคาเปาหมายชาวตางชาต ท งนเปนเพราะการขาดความรดานเทคโนโลยของผประกอบการ และเงนลงทน

6. ประเทศไทยยงขาดการน าเทคโนโลยมาใชเพอการจดการ หรอจดระบบใหกบธรกจ และขาดฐานขอมลทมประสทธภาพ

7. การน าสมนไพรไทย หรอภมปญญาไทยมาประยกตใชยงไมเปนทแพรหลาย อกทงชาวตางชาตยงไมมนใจตอความปลอดภย ดงนนควรมการวจยและพฒนาดานสมนไพร ตลอดจนปญหาเรองการคมครองทรพยสนทางปญญา รวมถงองคความรทผานการวจยทไดรบการยอมรบมไมเพยงพอ

8. ขาดการสรางความเขาใจตอทศนคตดานลบตอธรกจสปาของคนไทยเอง คนสวนใหญมความเขาใจผดตองานสปา และไมใหความส าคญ

9. การลงทนในตางประเทศมนอยเนองจากผประกอบการมขอจ ากดดานเงนลงทน 10. จรยธรรมของผประกอบการบางแหงซงแอบใหบรการทางเพศในสปาของตน เปน

สาเหตใหภาพลกษณของธรกจสปาในประเทศไทยตดลบ 11. ชองทางการใหบรการและชวยเหลอผ บรโภค ท งการรองเรยน และการชดใช

คาเสยหายยงไมชดเจน 12. บทลงโทษตามประกาศกระทรวงฯไมเขมงวด อกทงไมมการประเมนคณลกษณะของ

ผตรวจประเมนท าใหผประกอบการไมใหความส าคญตอการรบรองมาตรฐานจากกระทรวงสาธารณสข

13. การก ากบมาตรฐานดานหลกสตร และการประเมนทไมชดเจนของภาครฐ ท าใหผประกอบการไมใหความส าคญกบรบรองหลกสตรของกระทรวงสาธารณสข

โอกาสในการด าเนนธรกจสปาไทย 1. ประเทศไทยเปนจดหมายปลายทางของนกทองเทยว ในแตละปมนกทองเทยวจากทว

โลกเดนทางมาเทยวในประเทศจ านวนมาก ปพ.ศ. 2558 มนกทองเทยวตางชาตเดนทางเขามาในประเทศจ านวน 29.88 ลานคน และคาดการณวาจะเพมเปน 45 ลานคนในป พ.ศ. 2563 (กรมการทองเทยว, 2559, ออนไลน)


2. การขยายตวอยางตอเนองของการทองเทยวเชงสขภาพ และกระแสการดแลรกษาสขภาพ (Lifestyles of Health and Sustainability: LOHAS) ซงเปนกระแสโลก (Global Trend) ประชากรโลกทกกลม ทกวย ไมเฉพาะผปวย หรอคนสงวย แมแตวยรน วยท างานตางหนมาดแลสขภาพมากขน สงผลดตอธรกจสปาและบรการสขภาพ (สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น.47)

3. การเปลยนแปลงโครงสรางของประชากรสงอายทเพมขนอยางตอเนอง ประชากรกลมดงกลาวเปนกลมทจ าเปนตองดแลและรกษาสขภาพ และมก าลงซอ จงเปนโอกาสของประเทศไทยซงเปนประเทศทมภมอากาศอบอนทไดรบความนยมในการเดนทางมาพกรกษาตวของประชากรกลมดงกลาว

4. ภาครฐและเอกชน หนวยงานตาง ๆ ใหการสนบสนน และสงเสรมธรกจสปาอยางจรงจง การจดตงสถาบนและศนยอบรมและพฒนาความร ความสามารถแกบคลากรสปา โดยเฉพาะนโยบายการเปนศนยกลางการแพทย (Medical Hub of Asia)

5. การเปดการคาเสรภาคบรการระหวางประเทศสมาชกท าใหธรกจสปาสามารถขยายตลาดไปยงตางประเทศมากขน ธรกจสปาถอเปนธรกจบรการทมบทบาทส าคญในการเสรมสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจของประเทศ

6. การแปรรปและพฒนาสมนไพรไทยทมอยเปนผลตภณฑสปาทใชในธรกจสปาในประเทศ และสงออกตางประเทศ

7. โอกาสขยายตวของธรกจทเกยวของเชน Spa Consultant สถาบนสอนนวดไทย เพอรองรบลกคาตางชาต ท ง น เปนนอกจากเปนการน ารายไดเขา สประเทศแลว ย ง เปนการประชาสมพนธการนวดและธรกจสปาไทยดวย

8. การยอมรบการใชแพทยทางเลอกมแนวโนมจะสงขน ผคนเรมตระหนกถงการปองกนไมใหเกดโรคมากกวารกษา โดยเลอกวธการธรรมชาตบ าบดตางๆแทนการเขาโรงพยาบาล เชน การนวดบ าบด วารบ าบด เหลานท าใหธรกจแพทยทางเลอกรวมถงการบ าบดในสปาจะขยายตวมากขน

9. ภาวะโรคเครยดของผคนมมากขน เนองจากวถชวต โครงสรางสงคม และวฒนธรรมทเปลยนแปลง สงผลใหผคนเกดความเครยดและกอใหเกดโรคอนๆตามมา ดงนนการผอนคลายความเครยดเพอบ าบดอาการของโรคตาง ๆ ในสปา หรอการแพทยทางเลอกจงเปนทางออกทดของโรคประเภทดงกลาว

10. การเตบโตของนกทองเทยวชาวจนและสายการบนตนทนต า (Low Cost Airlines) นกทองเทยวชาวจนถอเปนกลมเปาหมายหลกของธรกจสปาและธรกจบรการสขภาพของประเทศไทย เนองจากชอบเดนทางเปนกลม และชอบใชบรการสปา นอกจากนปจจบนมสายการบนตนทน


ต าหลายบรษททจ าหนายตวราคาถกในประเทศใกลเคยง ท าใหนกทองเทยวเพอนบานเดนทางมาประเทศไทยมากขน

11. การเขาถงเทคโนโลยและรบขอมลไดทวโลก ท าใหรบรไดวาประเทศไทยเปนแหลงทองเทยวเพอสขภาพ

อปสรรคในการด าเนนธรกจสปาในประเทศไทย 1. ประเทศคแขงทงอนโดนเซย อนเดย และสงคโปรมการพฒนาอยางรวดเรวและตอเนอง

และมเปาหมายในการผลกดนประเทศตนใหเปนศนยกลางสขภาพเชนประเทศไทย พรอมทงยงไดรบการผลกดนจากภาครฐอยางเตมทในทกๆดาน

2. การแขงขนในตลาดท าใหเกดการแยงลกคา และตดราคา การเพมขนของธรกจสปาสงผลใหลกคามเสรภาพในการเลอกใชบรการ ท าใหเจาของธรกจเกดการแขงขนโดยใชวธการลดราคา ซงบางครงอาจมผลตอคณภาพการใหบรการดวย

3. ระบบการจดการยงไมมประสทธภาพ เนองจากผประกอบการขาดความรความเขาใจ ลงทนท าธรกจเพยงเพราะกระแสนยม

4. ขาดการประชาสมพนธดานการทองเทยวเพอสขภาพในธรกจสปา ซงการท าการตลาดธรกจสปาของไทยมกกระจดกระจายเนนไปทการแสดงสนคา มากกวาการท าการตลาดแบบองครวม และการสรางภาพลกษณและการเจาะกลมตลาด

5. ภยธรรมชาต และความไมสงบของสถานการณการเมอง หลายปทผานมาสภาพการเมองในประเทศสงผลตอความเชอมนดานความปลอดภยแกนกทองเทยว ท าใหนกทองเทยวเลอกเดนทางไปประเทศเพอนบานอยาง มาเลเซย สงคโปร แทน

6. การสนบสนนของรฐดานการจดใหม One Stop Service ท าใหเสยเปรยบประเทศอน ๆ เนองจากไมมศนยกลางทใหบรการขาวสารและขอมลทแนนอน

7. การพฒนาเทคโนโลยทางการแพทยแผนปจจบนทสามารถรกษาแทนการแพทยทางเลอก ในอดตการรกษาอาการบางอยางอาจตองรกษาดวยวธการแพทยทางเลอก แตปจจบนความกาวหนาทางเทคโนโลยสามารถทดแทนการรกษาอาการเจบปวย หรอบาดเจบไดเชนกน

8. การลอกเลยนแบบสปาไทยซงเปนเอกลกษณ แตกลบถกประเทศอนลอกเลยนแบบไดอยางเสรและถกกฎหมาย

9. การลงทนของชาวตางชาตในประเทศไทย ท าใหผลงทนชาวไทยไมสามารถแขงขนได 10. การหลงไหลของแรงงานทมคณภาพ ไปท างานตางประเทศ


11. การขยายตวอยางตอเนองท าใหไมสามารถควบคมมาตรฐาน และขาดหนวยงานหลกทดแลภาพรวมของทกวชาชพ

แนวทางการแกไขปญหาและอปสรรคธรกจสปาไทย

ผประกอบการธรกจสปาควรหาขอมล ศกษาปญหา และอปสรรคในการด าเนนธรกจสปา โดยอาจศกษาจากผประกอบการรายอน ปรกษาผมประสบการณ หรอวเคราะหปญหาและขอจ ากดจาก SWOT Analysis ทงนเพอน ามาเปนแนวทางในการแกไขปญหาทอาจเกดขนกบสถานประกอบการของตน ปญหาและอปสรรคโดยทวไปทพบในการด าเนนธรกจสปาสามารถสรปไดดงน

1. ปญหาดานบคลากร เปนปญหาส าคญทสดเนองจากบคลากรถอวาเปนทรพยากรทส าคญในการด าเนนธรกจสปา เพราะการด าเนนธรกจสปาตองอาศยพนกงานผใหบรการ เนองจากการขยายตวของธรกจสปาอยางรวดเรวท าใหเกดภาวะขาดแคลนพนกงานใหบรการทมใบรบรองตามกฎหมาย โดยเฉพาะพนกงานบรการทมคณภาพซงไมเพยงพอตอความตองการของธรกจสปา ปญหาความไมภกดตอองคกร อกสาเหตส าคญคอจากความเขาใจผดตออาชพ คดวาเปนพนกงานบรการจะมรายไดต า ไมมเกยรต และอาจโดนแขกลวนลาม ท าใหผสนใจในอาชพพนกงานบรการมจ านวนนอย อยางไรกตามในปจจบนอาชพพนกงานบรการในสปาเปนทยอมรบมากขน เนองจากกลมคนทใชบรการในสปามมากขน และเขาใจในลกษณะของธรกจอยางแทจรง ท าใหอาชพพนกงานบรการสปาไดรบความสนใจมากกวาทผานมา อยางไรกตามการขยายตวของผลงทนท าใหจ านวนของพนกงานสปามไมเพยงพอตอธรกจ สถานประกอบการหลายแหงประสบปญหาขาดแคลนพนกงาน โดยเฉพาะการแยงตวพนกงานโดยเสนอเงนรายไดทสงกวา และสวสดการทดกวา

การปองกนและแกไขปญหา สรางพนกงานดวยตนเองโดยสงบคคลทสนใจและมคณลกษณะเหมาะสมเขารบการอบรมในหลกสตรทเกยวของกบบรการในสปา โดยสถานประกอบการเปนผออกคาใชจายในการฝกอบรมทงหมด เมอบคคลดงกลาวผานการฝกอบรมแลวจงกลบมาท างานใหแกสถานประกอบการโดยท าสญญาวาจางเปนลายลกษณอกษรคลายลกษณะการใชทนวาจะตองท างานชดใชเปนเวลานานเทาไร หากผประกอบการอยากใหพนกงานทมคณภาพอยกบองคกรของตน และไมอยากเผชญปญหาพนกงานเขาออกตลอดเวลา ผประกอบการควรใหความส าคญกบการดแลเอาใจใสบคลากรของตน เปดใจและพรอมรบฟงปญหา ท าหนาทเปนหวหนาและทปรกษาทด มความยตธรรมตอคาจางและสวสดการ (คาตอบแทนทพอเพยงและยตธรรมเปนปจจยส าคญประการแรกทมผลตอคณภาพชวตการท างาน (ชตมา ไชยรตน, 2548, น.


81) การใหรางวลเพอสรางขวญและก าลงใจ ใชแรงจงใจดานสวสดการตาง ๆ เชน การใหทนการศกษา การชวยเหลอคาเลาเรยนบตร เปดโอกาสในการเตบโตของพนกงาน และสรางบรรยากาศการท างานทเปนมตรและอบอน เพอใหเกดความผกพนและภกดตอองคกร สรางสภาพแวดลอมในการท างานทเหมาะสมและศกษาพฤตกรรมของพนกงานแตละคนเพอใหเขาใจพนกงานใตบงคบบญชายงขน นอกจากนสามารถใชวธการสรางเครอขายเพอแลกเปลยนหรอยมตวพนกงานบรการระหวางสถานประกอบการทท าความรวมมอกน ในกรณทขาดพนกงาน

2. ปญหาดานการแขงขนในตลาด การเพมขนของธรกจสปาไมเพยงแตท าใหบคลากรขาดแคลน แตยงท าใหเกดการแขงขนในตลาดอกดวย บางครงสถานประกอบการทอยในท าเลใกลเคยงกน อาจท าการตดราคาเพอเรยกลกคา การแยงลกคา บางแหงท าโปรโมชนลด แลก แจก แถม ซงท าใหรายไดหรอก าไรทควรจะไดรบไมตรงกบเปาหมายทวางไว ปญหาสปาในพนทเดยวกนมการลอกเลยนแบบสนคาและบรการ

นอกจากผประกอบการไทยทสนใจลงทนในธรกจสปาแลว ยงมชาวตางชาต และสปาตางชาตทเปดใหบรการในประเทศไทยโดยมงกลมเปาหมายคอนกทองเทยวชาวตางชาต ซงเมอเทยบกบสปาไทยแลวพบวาสปาตางชาต หรอสปาทบรหารโดยชาวตางชาตจะไดเปรยบกวาเนองจากสปาในตางประเทศมมานานและเปนสากลมากกวา จงมการจดระบบการจดการบรหารทงดานบคลากร อปกรณ การใหบรการทดกวา

การปองกนและการแกไขปญหา กอนลงทนในธรกจสปา ผลงทนควรศกษาท าเลพนท ถาหากท าเลดแตมผท าธรกจในลกษณะเดยวกนอยแลวหลายราน ผลงทนควรหลกเลยง แตหากเปนผลงทนหลายแรก และภายหลงมรานอนมาด าเนนกจการ ควรมการวางแผนรบมอกบสภาวะดงกลาว กลยทธดานราคาเปนวธทนยมน ามาใช เชน การสงเสรมการขาย การแจกคปองสวนลด เปนตน ซงความจรงแลวลกคาไมจ าเปนตองชอบของทมราคาต าเสมอไป ผประกอบการควรตระหนกเสมอถงวตถประสงคส าคญของการใชบรการใน สปาคอ การผอนคลายความตงเครยดจากภายนอก ดงนนสงทลกคาตองการคอความพงพอใจจากบรการทตนคาดหวง ผประกอบการไมจ าเปนตองลดราคาคาบรการใหเทากบคแขง แตควรรกษาหรอยกระดบการใหบรการใหดกวาเดม เพอสรางความประทบใจและความพงพอใจใหแกลกคา นอกจากนควรวางแผนการใหบรการรปแบบใหม หรอการน าผลตภณฑใหมทแตกตางจากคแขงในพนทเดยวกนมาใหบรการเพอสรางความโดดเดนและดงดดลกคา

ในกรณการแขงขนกบสปาทลงทนโดยชาวตางชาต ผประกอบการชาวไทยอาจใชวธการลงทน หรอซอแบรนดของสปาตางชาตเขามายงประเทศไทย เพอใหไดมาซงการบรหารจดการทเปนระบบมาตรฐาน ภาพลกษณทด ขณะเดยวกนหากเปนสปาไทยทลงทนโดยคนไทย ควร


มผบรหารทมความสามารถดานการบรหารจดการ วสยทศนและมแผนการตลาดทงระยะสนและยาว เพอรองรบการแขงขนกบสปาตางชาต ท งนอาจสรางความโดดเดนของสปาไทยโดยดงเอกลกษณ และภมปญญาไทย หรอการแพทยแผนไทยเพอเปนจดเดนและดงดดชาวตางชาตได

3. ปญหาดานการใหบรการ คณภาพการบรการไมสม าเสมอขนอยกบพนกงานบรการซงเปนเรองยากในการควบคม เชน พนกงานบ าบดมเทคนคการนวดแตกตางกนไป พนกงานบ าบดไมมความพรอมแลวตองมาปฏบตงาน อาจสงผลตอการใหบรการ ปญหาแขกลวนลามลกคาเนองจากคดวามบรการทางเพศ เปนตน คณภาพดานการบรการเปนปจจยทส าคญตอการสรางความพงพอใจและดงดดลกคา ผลการศกษาจากงานวจยพบวาผใหบรการควรมการประเมนคณภาพการบรการ 5 ดานอยางเสมอ ไดแก (เพญศร วรรณสข, 2013, น.27-28)

(1) ความนาเชอถอ (Reliability) กลาวคอพนกงานบรการควรมประสบการณและผานการอบรมจากสถาบนทนาเชอถอ ใหบรการถกตองแมนย า สรางความมนใจแกผรบบรการ

(2) การตอบสนอง (Responsiveness) หมายถงการใหบรการไดถกตองตามเวลานดหมาย มความรวดเรวในการบรการแตละครง

(3) ความแนนอน (Assurance) พนกงานบรการทมความสามารถและไดรบการอบรมอยางตอเนอง สามารถใหบรการทมคณภาพและมาตรฐานอยเสมอ ท าใหกลมลกคานกธรกจ หรอกลมทมปญหาสขภาพ เกดความประทบใจและกลบมาใชบรการอก

(4) ความเอาใจใส (Empathy) กลาวคอพนกงานบรการควรใหความสนใจ และใสใจลกคาขณะทใหบรการ เพอสรางความประทบใจ อบอนใจใหแกลกคา

(5) ความสามารถจบตองได (Physical Evidence/ Tangible) หมายถงสงอ านวยความสะดวกททนสมยย การตกแตงสถาปยกรรมภายในและภายนอก ตลอดจาบคลกภาพของพนกงาน

การปองกนและการแกไขปญหา สถานประกอบการควรจดอบรมมาตรฐานการใหบรการแกพนกงาน เพอใหการบรการเปนไปในทศทางเดยวกน และควรมการทดสอบฝมอการปฏบตงานของพนกงานอยเสมอ การวางระบบการนวดและรปแบบทเปนมาตรฐานเดยวกน มการประเมนคณภาพการใหบรการโดยใหลกคา และหวหนางานงานบรการเปนผประเมน จดใหมการอบรมหรอขอปฏบตกบลกคา เชน Service Mind เพอใหเกดทศนคตทดตองาน ส าหรบปญหาทลกคาเขาใจวามบรการทางเพศและตองการซอขายบรการทางเพศแฝง หรอลวนลามพนกงานนน เปนปญหาทพบบอย ทงนพนกงานควรสวมเครองแบบททางรานก าหนด และตรวจดความเรยบรอย แตงกายใหมดชด หากลกคาตองการบรการทางเพศ พนกงานตองปฏเสธและยนยนวาทางสถานประกอบการไมมบรการดงกลาว โดยพนกงานอาจแจงใหผจดการทราบดวย กรณทลกคาลวนลาม พนกงานสามารถหยดใหบรการและเดนออกจากหอง จากนนจงแจงใหผจดการทราบ


4. ปญหาดานสถานประกอบการทไมไดมาตรฐาน และขาดคณภาพ การขยายตวอยางรวดเรวของธรกจ สปาสงผลตอการควบคมคณภาพการใหบรการ เนองจากผลงทนทขาดความรและความเขาใจของศาสตร สปาอยางแทจรง ท าใหภาพพจนของธรกจตดลบ

การปองกนและแนวทางการแกไข ปจจบนกระทรวงสาธารณสขไดจดท ามาตรฐานสปาไทยเพอความมนใจของลกคาในความปลอดภยดานสขภาพโดยมมาตรฐานดแลคมครองความปลอดภย 5 ดาน ไดแก มาตรฐานสถานทประกอบการดจการสปาเพอสขภาพ มาตรฐานผด าเนนการกจการสปาเพอสขภาพ มาตรฐานผใหบรการกจการสปาเพอสขภาพ มาตรฐานการบรการกจการสปาเพอสขภาพ และมาตรฐานความปลอดภยกจการสปาเพอสขภาพ นอกจากนเกณฑรบรองคณภาพสถานประกอบการสปาเพอสขภาพ ตามประกาศกระทรวงสาธารณสขไดก าหนดเกณฑการรบรองคณภาพสถานประกอบการสปาเพอสขภาพ ยงมการก าหนดมาตรฐานอก 5 ดาน คอ ดานบคลากร ดานบรการ ดานผลตภณฑและเครองมออปกรณ ดานการบรหารและการจดการองคกร และดานสถานท (ภาคผนวก ง) สถานประกอบการทผานเกณฑตามมาตรฐานการรบรองจะไดใบรบรองคณภาพ (เพญศร วรรณสข, 2013, น.27-28) ซงมตราสญลกษณเครองหมายไทยสปาระดบโลกจากกระทรวงสาธารณสข ซงแบงได 3 ระดบตามรปภาพท 8.1

ภาพท 9.2 ตราสญลกษณทสถานประกอบการสปาเพอสขภาพจะไดรบเมอผานเกณฑคณภาพ

ทมา: ส านกงานสงเสรมธรกจบรการสขภาพ กรมสนบสนนบรการสขภาพ กระทรวงสาธารณสข

ตราสญลกษณ Platinum หมายถง สถานประกอบการสปาเพอสขภาพทผานเกณฑมาตราฐานระดบหาดาว รองลงมาคอระดบ Gold และ Silver ตามล าดบ ดงนนหากภาครฐใหการประชาสมพนธและชแจงถงเกณฑ รวมถงการเอาจรงเอาจงกบการจดทะเบยน การอออกใบรบรองพนกงาน การยนขอรบรองมาตรฐาน ผประกอบการสปาเพอสขภาพจะตระหนกถงความส าคญของ


เกณฑมาตรฐานทง 5 ดาน ขอก าหนดตาง ๆ และพฒนาองคกรของตนไปสระดบมาตรฐานสากลได ในสวนของสมาคมสปาไทยขณะนไดมการจดท ากฎหมาย พ.ร.บ. สถานประกอบการสขภาพ ผานไปทกรมสนบสนนบรการสขภาพ (สบส.) กระทรวงสาธารณสข เพอใหน ากฎหมายเขาสสปาปฏรปแหงชาต (สปช.) กฎหมายทผานการพจารณาจะใชเปนตวควบคมและจดระเบยบ และมาตรฐานดานตาง ๆ ของธรกจสปาไทยทงหมด ซงหากมการออกกฎหมายดงกลาวและบงคบในเรองของเกณฑมาตรฐานอยางจรงจง จะเปนแรงผลกดนทชวยใหธรกจสปาไทยกาวสระดบสากลหรอเปนศนยกลางของสปาโลกไดอก

นอกจากนกลมสปาในโรงแรมหรอโรงพยาบาลทมกลมลกคาเปาหมายเปนชาวตางชาต สามารถรวมลงทนกจการกบสปาตางชาต เพอสรางความมนใจ ภาพลกษณ และชอเสยงของธรกจตน และยงเปนขอดทไดเรยนรการบรหารจดการทเปนระบบมาตรฐานสากล อกทงเปนการสรางเครอขายตลาดลกคาระหวางประเทศอกดวย

5. ปญหาการลอกเลยนแบบภมปญญาไทย โดยผประกอบการชาวตะวนตกทน ารปแบบ สปาไทยไปใชใน สปาตะวนตกโดยไมเคารพถงภมปญญาทน าไปใช เชน ลกประคบไทย น าอบไทย และเลยงการบอกทมา หรอเปลยนชอใหมแลวจดลขสทธเพอเปนเจาของ

การปองกนและการแกไขปญหา คนไทยเองควรภมใจกบภมปญญาและรปแบบวธการแบบไทยในการบ าบดรกษา ทงนผลตภณฑควรมการใชชอทแสดงออกถงความเปนไทย และอนรกษไวซงผลตภณฑแบบไทย เชน แปงร า ดนสอพอง ภาครฐอาจจดงานแสดงผลตภณฑโดย ภมปญญาแบบไทยเพอเปนการประชาสมพนธและเพอใหชาวโลกรจกผลตภณฑไทย

นอกจากการอบรมและตรวจสอบคณภาพมาตรฐานของสถานประกอบการธรกจสปาเพอสขภาพอยางตอเนอง ภาครฐและเอกชนควรมการสนบสนนใหมโรงเรยนหรอสถาบนอบรมและพฒนาธรกจสปาหรอการนวดไทยทมมาตรฐานและเปนไปในทศทางเดยวกน พรอมทงพฒนาหลกสตรทมระบบอยางตอเนอง นอกจากนผลการวจยของราณ อสชยสกลและรชพร จนทรสวางมขอเสนอแนะกลยทธ 5 ดานตอการสรางศกยภาพสถานประกอบการสปาไทย ไดแก (ราณ อสชยสกลและรชพร จนทรสวาง, 2559, น. 29)

1) กลยทธการควบคมสถานประกอบกราสปาไทยใหถกตองตามกฎหมาย โดยปรบปรงกฎหมายเพอใหสามารถควบคมธรกจบรการเพอสขภาพใหถกตอง และควบคมไมใหสถานประกอบการทไมไดรบอนญาตใหเปนสถานประกอบการเพอสขภาพใชชอสปา

2) กลยทธบรณาการประสานภารกจการพฒนาและสงเสรมสปาไทย ก าหนดบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของใหชดเจน เพอบรณาการภารกจดานการพฒนาและสงเสรมธรกจส


ปาไทยใหเปนไปในทศทางเดยวกน เนองจากปจจบนมหนวยงานรฐหลายกระทรวงทดแลธรกจสปา ท าใหการประสานงานสบสนและบทบาทซ าซอน

3) กลยทธการประชาสมพนธอาชพสปาเพอสรางภาพลกษณใหม หนวยงานภาครฐควรสงเสรมภาพลกษณของอาชพผใหบรการสปา ตลอดจนสงเสรมคานยมใหเหนวาสปาเปนงานทตองใชทกษะและภมปญญาไทยไมใหสบสนกบสถานบรการอาบ อบ นวดหรอสถานททมบรการแฝง อกทงรวมมอกบกระทรวงศกษาแนะแนวสงเสรมการประกอบอาชพสปา และสถาบนคณวฒวชาชพ (องคการมหาชน)สงกดส านกนายกรฐมนตรควรผลกดนการนวดไทยและสปาไทยใหเปนมาตรฐานอาชพ

4) กลยทธการเรงผลตก าลงคนในธรกจสปาใหเพยงพอตอความตองการของตลาด กระทรวงศกษาธการถอเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบดานการผลตแรงงานทตรงกบความตองการ เชน ผด าเนนการสปารวมมอกบสถาบนการศกษาในการจดการเรยนการสอนในมหาวทยาลยหรอวทยาลยทมความเชยวชาญ และการผลตก าลงคนในระดบปรญญาตร หรอในระดบประกาศนยบตร เปนตน

5) กลยทธการพฒนาผลตภณฑและตราผลตภณฑ ผลตภณฑสปาไทยสวนใหญท ามาจากสมนไพรสด จงควรมกระบวนการผลตอยางมคณภาพและมาตรฐาน มแบรนด (Brand) หรอตราสนคา ทแสดงความมมาตรฐาน กระทรวงอตสาหกรรมควรชวยพฒนาผลตภณฑทท าจากสมนไพรไทยใหเปนผลตภณฑอนทรยทไดรบการรบรองในประเทศไทย และไดรบการยอมรบในระดบสากล

แนวโนมของธรกจสปาไทย

กระแสความนยมในการเขาใชบรการในสปาไดแพรกระจายไปทวโลก สาเหตเพราะวถชวตทเปลยนไป หางไกลธรรมชาต การแขงขน ความเครยด เปนเหตใหผคนโดยเฉพาะในเมองใหญเหนความส าคญของการดแลสขภาพในรปแบบของธรรมชาตบ าบด ทผานมาผใชบรการสปาเปนเพยงผมก าลงซอสงเทานน แตปจจบนผใชบรการสปามจ านวนเพมมากขน มทกเพศ ทกวย และมความตองการทหลากหลายและแตกตางกนไปดงน

1. กลมชนชนกลาง ปจจบนธรกจสปามการขยายตวเพอรองรบความตองการของกลมลกคาทหนมาใสใจ

และดแลสขภาพ ในประเทศไทยกลมลกคาของสปามความหลากหลายมากขน โดยเฉพาะกลมชนชนกลางซงเปนประชากรสวนใหญ หรอประมาณ 70 ของประชากรในประเทศ จงเปนโอกาสท


ธรกจสปาจะขยายไปสตลาดระดบกลาง แตกตางจากอดตทสปามกตงอยในโรงแรมระดบหาดาวและใหบรการลกคาชาวตางชาตหรอคนทมรายไดสง

2. กลมลกคาผชาย ภาพลกษณของสปาทผานมาจ ากดอยเฉพาะลกคาทเปนผหญงเพราะหลายคนเขาใจวา

สปาเปนสถานทเสรมความงาม แตปจจบนสปาเปดกวางมากขนส าหรบลกคาผ ชาย สถานประกอบการสปาหลายแหงโดยเฉพาะในโรงแรมรองรบเฉพาะกลมลกคาผชาย หรอกลมเมโทรเซกชวล (Metrosexual) ซงโดยมากจะเปนผบรหาร นกธรกจ เชอกนวาลกคากลมนเปนกลมทกระตนการขยายตวของธรกจสปาเชนเดยวกน ในอนาคตนอกเหนอจากลกคาผหญงแลวคาดวาผชายจะกลายเปนสวนส าคญของธรกจสปา เนองจากผชายใสใจตวเองมากขน และใชบรการของ สปามากขน โดยเฉพาะกลมนกธรกจทตองเดนทางและพกอาศยในโรงแรมในเมอง มกใชบรการของสปาเปนอตราสวน 50-50 หรอบางครงอาจมากกวา ดงนนธรกจสปาตองเขาใจถงลกษณะของกลมลกคาผชาย และน าเสนอรปแบบการบรการทเหมาะสม ซงกลมลกคาผชายเหนวาการเขาสปาคอการลงทนเพอการฟนฟสขภาพ และการมสขภาพทด โดยตองการบรการทเรยบงาย และตองการทราบวาทรตทเมนททตนเลอกมผลลพทอยางไร พรอมทจะลองวาผลตภณฑนนเหมาะสมกบตนหรอไม เปนตน สถานประกอบการจ าเปนตองท าการตลาดเฉพาะหากตองการลกคากลมผชาย เชน การเสนอบรการและผลตภณฑส าหรบผชายโดยเฉพาะทเนนการฟนฟรางกายใหแขงแรง ออนเยาว ส าหรบภาษาทใชในเมนสปาควรชดเจน กระทดรดและเจาะจงสงทลกคาตองการ ผชายจะไมชอบการสาธยายทมากเกนไป แตมรายละเอยดทเปนประโยชน มเหตผลและเปนความจรง หากสถานประกอบการใดสามารถใหบรการทใหผลลพทแกลกคากลมน คาดวาลกคาจะกลบมาใชบรการในครงตอไป (Hilton Hotels and Resort, 2012, ออนไลน)

3. กลมผสงอาย ในอนาคตคาดการณวาประชากรผสงอายจะมจ านวนเพมขน เนองจากอตราการเกด

นอยลง ดงนนเปนไปไดวากระแสความตองการดานการดแลสขภาพจะสงขน ผคนพรอมใชจายกบสนคาและบรการดานสขภาพมากขน พรอมทงธรกจการดแลสขภาพระยะยาวส าหรบผสงอายหรอผปวยโรคเรอรงทมแนวโนมจะขยายตวมากขน ซงเปนโอกาสดของธรกจสปาของธรกจสขภาพและธรกจสปา รวมถงธรกจทพกระยะยาวส าหรบฟนฟสขภาพอกดวย อตสหากรรมสขภาพและ สปาควรมการวางแผนในการด าเนนงานเพอรองรบกลมลกคาดงกลาว


4. การใชเทคโนโลย อตสหากรรมสปาและความงามจ าเปนตองเขาใจถงสภาพของคนในปจจบน โดยเฉพาะ

ผ คนในเมองทมกจะคนหาขอมลตาง ๆ ผานอนเตอรเนต ดงน นการใหขอมลขาวสาร และรายละเอยดเกยวกบการบรการผานทางอนเตอรเนตจะชวยใหลกคาท าการตดสนใจไดงายขน

5. ลกษณะความตองการของลกคา ทผานมาลกคาสปาอาจตองการการดแลเอาใจใสขณะรบบรการในสปา แตตอไปความ

ตองการของลกคาคอความคาดหวงถงผลลพธทจะได ดงนนผใหบรการควรมขอมล หรอหลกฐานทสามารถแสดงใหลกคาเหนถงประโยชนในการท าทรตเมนทแตละชนด บางครงลกคาตองการทราบถงสวนผสมของผลตภณฑทใชวาไดมาจากธรรมชาตหรอไม มผลอยางไรกบผวหนง มผลกระทบอยางไรกบสงแวดลอม มการใชสตวเปนเครองทดลองหรอไม บรรจภณฑมลกษณะอยางไร และทส าคญมผลกระทบตอพนท หรอสรางประโยชนใหกบพนทอยางย งยนหรอไม

6. ความส าคญของธรกจสปาตอโรงแรม ปจจบนสถานประกอบการโรงแรมตระหนกถงความส าคญของการใหบรการสปา

เนองจากเปนการเพมโอกาสในการสรางรายไดทนอกเหนอไปจากการขายหองพก อาหารและเครองดม โดยเฉพาะในฤดกาลทมนกทองเทยวนอย และรายไดจากการขายหองพกต า แตลกคาในพนทสามารถใชบรการไดตลอดทงป รายไดจากสปาถอเปนรายไดหลกทส าคญของหลายโรงแรม นอกจากนจากการส ารวจบรษททวรตาง ๆ พบวาลกคาสวนใหญตองการจองทพกหรอโรงแรมทมบรการสปา แมวาตนเองจะไมใชบรการสปากตาม ในป 2012 ไดมการท าการส ารวจโดยกลมโรงแรมเครอฮลตน (Hilton Hotels & Resorts) พบวา 45% จากผท าแบบส ารวจทวโลก กลาววาปจจยส าคญในการจองทพกคอบรการสปา ในขณะทอก 69% ดเหมอนวาจะใชบรการสปาของโรงแรมระหวางทตนเขาพก ทงนจากการส ารวจพบวาบรการสปาเปนปจจยทมอทธพลตอการจองหองพกของนกทองเทยวชาวจนมากทสด ตามดวยออสเตเรย บรทเทน และอเมรกา ตามล าดบ และการส ารวจยงพบวาลกคาสปาสวนใหญมแนวโนมจะใชบรการสปาในโรงแรมทอยในพนทของตน (Hilton Hotels and Resort, 2012, ออนไลน)


แผนภม 9.1 อทธพลของสปาทมผลตอการส ารองหองพกของนกทองเทยว ทมา: http://www.hiltonglobalmediacenter.com/assets/HILT/docs/bluepapers/Spa/SpaBlue

PaperEnglish.pdf

แผนภม 9.2 แสดงจ านวนนกทองเทยวทใชบรการสปาในโรงแรม

ทมา: http://www.hiltonglobalmediacenter.com/assets/HILT/docs/bluepapers/Spa/ SpaBluePaperEnglish.pdf

0 20 40 60 80 100

China

Australia

Great Britain

U.S.A.

SPA IS AT LEAST "SOMEWHAT IMPORTANT" IN HOTEL BOOKING DECISION

SPA IS AT "SOMEWHATIMPORTANT"IN HOTEL BOOKING DECISION

0 20 40 60 80 100

China

Australia

Great Britain

U.S.A.

GUEST AT LEAST "SOMEWHAT LIKELY" TO USE HOTEL SPA IF OFFERED

GUEST AT LEAST "SOMEWHATLIKELY" TO USE HOTEL SPA IFOFFERED


7. กระแสโลกาภวฒนและกระแสทองถนนยม มงานวจยรายงานวาธรกจสปาในอนาคตจะเปลยนไปตามกระแสโลกาภวตน และความเชอมตอ หรอสอดคลองกบภมปญญาทองถน ความเปนเอกลกษณและตวตนของพนท เชน การพฒนาผลตภณฑทใชในสปา

8. การเปลยนแปลงสปาเมน (Spa Menu) ลกคามแนวโนมทตองการความสะดวก และตองการเมนสปาทสามารถเลอกบรการทงายและตรงกบความตองการ ปกตสปาเมนจะมรายละเอยดส าคญทบอกใหลกคาทราบถงประโยชนการท าทรทเมนทแตละรายการ รายละเอยด ระยะเวลา ผลตภณฑทใชและสวนผสม รวมถงราคา

9. กระแสภมภาค แนวคดการใชบรการสปาของประชากรแตละภมภาคแตกตางกน ภมภาคอเมรกายงเปนภมภาคหลกทมแนวคดดานการดแลสขภาพ ท าใหสปามความส าคญมากขน สวนภมภาคตะวนออกกลางและแอฟรกา ใหความส าคญตอสปาเมนทมรากฐานดานวฒนธรรมแตประยกตใชในรปแบบใหม ภมภาคยโรป เนนการมสขภาพดแบบองครวม และรปแบบการใชน าเพอบ าบดยงคงอยในกระแสนยม ภมภาคเอเชยแปซฟค ใหความส าคญตอการผอนคลายความเครยด และการพกผอน รวมถงการใชบรการรปแบบเฉพาะและการบรการสขภาพ (สถาบนคณวฒวชาชพ (องคกรมหาชน) และสถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., น. 5)

ทผานมาแมจะมสปาเกดขนเปนจ านวนมากแตโอกาสการขยายตวของธรกจนยงมตอเนอง ธรกจ สปาในประเทศไทยยงมแนวโนมทนาสนใจ ซงผประกอบการตองพฒนาธรกจของตน และสรางความแตกตางดานบรการ และเอกลกษณทชดเจนเพอน ามาเปนจดขาย และอาจเกดสปารปแบบตาง ๆ หรอสามารถขยายฐานไปทกลมลกคาใหม ๆ เชน การใหบรการสปาส าหรบผโดยสารบนเครองบน การใหบรการสปาส าหรบเดกในขณะทคณแมใชบรการ การใชผลตภณฑออแกนค (Organic) เปนตน สถาบนพฒฯวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (ISMED) คาดการณวาทศทาง สปาไทยจะมรปแบบสปาทสหรฐอเมรกา ทเนนกลมเปาหมายใหม ๆ เชน ทผสงอาย แมบาน รวมถงการผนตวของ Day Spa ทปรบธรกจเปน Medical Spa เพอตอบความตองการแกผรกสขภาพ นอกจากนยงมรายงานจาก The Global Spa Summit (GSS) ซงใหความเหนวาธรกจสปายงเปนธรกจทมโอกาสเตบโตเปนอยางมากในระดบสากลหากมการปรบปรงการบรการและผลตภณฑใหสอดคลองกบความตองการของผใชบรการ พรอมทงการใหค าแนะน าดานสขภาพแกลกคาอยางตอเนอง และเสนอวา สปาเปนบรการดานสขภาพทจ าเปนตอทกคน (สถาบนคณวฒวชาชพ (องคกรมหาชน) และสถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม, ม.ป.ป., หนา 6)


บทสรป ระยะเวลาไมกปทผานมาแนวโนมและกระแสการดแลสขภาพของผคนทวโลกไดขยายตวขน เปนเหตใหอตสาหกรรมบรการดานสขภาพเจรญเตบโตตาม โดยเฉพาะอตสาหกรรมสปาซงท ารายไดจ านวนมากใหแกหลายประเทศ รวมทงประเทศไทย ตงแตป พ.ศ 2547 เปนตนมาธรกจสขภาพ และธรกจสปาไดรบการสงเสรมและผลกดนจากหลายหนวยงานทงภาครฐและเอกชนเพอใหประเทศไทยเปนศนยกลางสขภาพของเอเชย และยกระดบสระดบโลก นอกจากนการเปดเสรทางการคาอาเซยนยงชวยใหธรกจไทยเจรญเตบโตในภมภาคมากขน ธรกจสปาไทยอยในระดบแนวหนาของเอเชย และเปนจดหมายปลายทางส าหรบผตองการดแลสขภาพ ขณะเดยวกนประเทศคแขง เชน อนโดนเซย อนเดย สงคโปรตางมการพฒนาและยกระดบธรกจสขภาพและสปาอยางตอเนอง ทงนธรกจสปาไทยถงแมจะมขอไดเปรยบและจดแขง ขณะเดยวกนกมอปสรรคและปญหาอกหลายประการทตองด าเนนการแกไข ทงดานคณภาพการบรการ บคลากร คณธรรมและจรยธรรม ดงนนเปนหนาทของภาครฐและเอกชนทเกยวของทจะบรหารจดการและผลกดนใหธรกจสปาทงในประเทศและตางประเทศมมาตรฐานระดบสากลและเปนไปในทศทางเดยวกน นอกจากนผด าเนนการธรปจสปาควรศกษาแนวโนม และเตรยมความพรอมเพอใหบรการทตรงตามกลมเปาหมายทอาจเปนกลมทแตกตางจากในอดต และมความตองการทเปลยนแปลงไป ค าถามทบทวน

1. ธรกจสปามความส าคญตอเศรษฐกจและสงคมของประเทศอยางไร 2. หวงโซอปทานของธรกจสปาและบรการสขภาพไดแกธรกจใดบาง 3. จงยกตวอยางการจดการกจกรรมส าหรบโรงแรมเพอสขภาพ 4. การเปดการคาเสรอาเซยนกอใหเกดขอด และขอเสยตอธรกจสปาไทยอยางไร 5. ประเทศคแขงทส าคญส าหรบธรกจสปาไทยคอประเทศใด เพราะสาเหตใด 6. จดแขงทสดส าหรบธรกจสปาไทยคออะไร เพราะสาเหตใด 7. การเปลยนแปลงทางโครงสรางของประชากรในอนาคต กอใหเกดปลกระทบใดตอ

ธรกจสปาไดบาง 8. จงยกตวอยางการวางแผนเพอรบมอกบกลมคาของสปาในอนาคตโดยสงเขป 9. การประเมนคณภาพดานการบรการ 4 ดาน มประโยชนตอการด าเนนธรกจสปาอยางไร 10. จงอธบายความส าคญของธรกจสปาตอธรกจโรงแรม


เอกสารอางอง

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณชย. (2557). 10 สดยอดแผนธรกจ DTN Business

Plan Award 2014 แผนธรกจ รก-รบ ตลาด AEC. กรงเทพฯ: กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ.

การด เลยวไรโรจน. (2556). อาเซยนประเปาตง. นนทบร: บรษทอมรนทร. ชตมา ไชยรตน. (2548). การศกษาเปรยบเทยบสภาพการจางงานพนกงานสปาในระบบและ

นอกระบบจงหวดสราษฎรธาน. หลกสตรพฒนาแรงงานและสวสดการมหาบณฑต คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ปวารณา อจฉรยะบตร, จราพร ประสารการ, ขนษฐา ธนาวรตนานจ. (2549). โครงการศกษารปแบบการบรหารจดการธรกจสปาในจงหวดภเกต พงงา และกระบ. กรงเทพฯ: ส านกกองทนสนบสนนการวจย.

ฝายวชาการส านกพมพปญญาชน. (2556). ท ามาหากนอยางไร เมอไทยเขาสประชาคมอาเซยน AEC 2558. กรงเทพฯ: ส านกพมพปญญาชน.

เพญศร วรรณสข.(2526). คณภาพบรการและกลยทธการตลาดบรการสขภาพทสงผลตอการกลบมาใชบรการของลกคาธรกจสปาในประเทศไทย. ปทมธาน: มาหวทยาลยปทมธาน.

ภาสกร จนทรพยอม และคณะ. (2556). การศกษาอปสงคของสถานประกอบการและแรงงานอาชพสถานประกอบการสปาในประเทศอาเซยน. มหาวทยาลยเกษมบณฑต: ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต.

ราณ อสชยสกล และ รชพร จนทรสวาง. (2559). การศกษาสถานภาพสถานประกอบการสปาไทย. วารสารการจดการสมยใหม. 14 (1 มกราคม-มถนายน).

สออเลกทรอนกส ส านกธรกจบรการและโลจสตกสการคา กรมสงเสรมการคาระหวางประเทศ. (2558). ธรกจสปา

ไทย. สบคนเมอ มกราคม 22, 2558, จาก http://www.ditp.go.th/contents_attach/143532/143532.pdf.

กรมการทองเทยว. (2559). สรปสถานการณนกทองเทยว กมภาพนธ 2559. สบคนเมอ มนาคม 24, 2559, จาก http://www.tourism.go.th/home/details/11/222/25765.

http://www.ditp.go.th/contents_attach/143532/143532.pdf


ชวาศรม. (2557). Global Wellness Tourism และ Wellness ในประเทศไทย. สบคนเมอ มถนยาน 28, 2559, จากhttp://www.thaispaassociation.com/uploads/file/Dr.Thanisr_Wellness_Tourism_11SEP14.pdf.

ณฏฐรา อ าพลพรรณ. (2556). แนวโนมการทองเทยวเชงสขภาพและความงาม. สบคนเมอ พฤศจกายน 1, 2559, จาก http://www.etatjournal.com/web/menu-read-web-etatjournal/menu-2013/menu-2013-oct-dec/546-42556-spa-wellness.

สถาบนคณวฒวชาชพ (องคกรมหาชน) และสถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอ. (ม.ป.ป.). มาตรฐานอาชพสาขาสปาและความงาม. สบคนเมอ มกราคม 24, 2558, จาก http://tpqi-net.tpqi.go.th/tpqi_sa/tpqi-admin/file/SPA_info.pdf.

สถาบนพฒนาวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (ม.ป.ป.). รายงานการศกษาขนสดทาย (Final Report) การจดท ายทธศาสตรและแผนปฏบตการสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมรายสาขา. สบคนเมอ มกราคม 12, 2559, จาก http://www.sme.go.th/SiteCollectionDocuments/สปาและบรการสขภาพ%20_final.pdf.

_______. (2552). รายงานสภาวะเศรษฐกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม สาขาสปาและบรการสขภาพ. สบคนเมอ มกราคม 20, 2559, จากhttp://www.sme.go.th/SiteCollectionDocuments/ดชนความเชอมน%20SMEs/รส.สสว/019_spa-health.pdf.

ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2552). รายงานภาวะเศรษฐกจวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม สาขาสปาและบรการสขภาพ. สบคนเมอ กนยายน 19,2559 จาก

http://www.sme.go.th/SiteCollectionDocuments/ดชนความเชอมน%20SMEs/รส.สสว/019_spa-health.pdf

ส านกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. (2556). ยทธศาสตรและแผนปฏบตการสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม. สบคนเมอ กรกฎาคม 14, 2559, จาก http://www.sme.go.th/th/images/data/SR/download/2014/07july/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%209%20ยทธศาสตรและแผนปฏบตการสงเสรม%20SMEs%20รายสาขา%20ป%2056.pdf.

http://www.thaispaassociation.com/uploads/file/Dr.Thanisr_Wellness_Tourism_11SEP14.pdf

http://www.thaispaassociation.com/uploads/file/Dr.Thanisr_Wellness_Tourism_11SEP14.pdf

http://www.etatjournal.com/web/menu-read-web-etatjournal/menu-2013/menu-2013-oct-dec/546-42556-spa-wellness

http://www.etatjournal.com/web/menu-read-web-etatjournal/menu-2013/menu-2013-oct-dec/546-42556-spa-wellness

http://tpqi-net.tpqi.go.th/tpqi_sa/tpqi-admin/file/SPA_info.pdf

http://www.sme.go.th/SiteCollectionDocuments/สปาและบรการสขภาพ%20_final.pdf

http://www.sme.go.th/SiteCollectionDocuments/ดชนความเชอมน%20SMEs/รส.สสว/

http://www.sme.go.th/SiteCollectionDocuments/ดชนความเชอมน%20SMEs/รส.สสว/

http://www.sme.go.th/th/images/data/SR/download/2014/07july/%E0%B8%9A%E0%B8%97%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%209%20ยทธศาสตรและแผนปฏบตการสงเสรม%20SMEs%20รายสาขา%20ป%2056.pdf




Global Wellness Institute. (ม.ป.ป.). Golbal Spa and Welness Economy Monitor. สบคนเมอ มกราคม 17, 2559, จาก http://mrot.pl/images/pliki/GWI_Global_Spa_and_Wellness_Economy_Monitor_Full_Report_.pdf.

Hilton Hotels and Resort. (2012). Blue Paper: Emerging Global Spa Trend July 2012. สบคนเมอ มถนายน 24, 2558, จาก http://www.hiltonglobalmediacenter.com/assets/HILT/docs/bluepapers/Spa/SpaBluePaperEnglish.pdf).

Thai Spa Centre. (2013). สงเสรมอตลกษณ สรางมลคาและมาตรฐานธรกจสปาไทยสสากลกบกรมสนบสนนบรการสขภาพ. สบคนเมอ กมภาพนธ 7, 2559, จาก http://www.thaispacenter.com/สงเสรมอตลกษณ-สราง.html.

http://www.hiltonglobalmediacenter.com/assets/HILT/docs/bluepapers/Spa/SpaBluePaperEnglish.pdf

http://www.hiltonglobalmediacenter.com/assets/HILT/docs/bluepapers/Spa/SpaBluePaperEnglish.pdf

http://www.thaispacenter.com/