การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา:

กรณศกษา ตาบลเกาะปน*

The Management of Network for Water Resource Security of

Tambon Ko Poon*

ณภทร หงษทอง

การคนควาอสระนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

พ.ศ. 2556

บทคดยอ

ชอการคนควาอสระ : การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา ตาบลเกาะปน* ชอผเขยน : ณภทร หงษทอง

ชอปรญญา : ศลปศาสตรมหาบณฑต (การบรหารการพฒนาสงคม)

ปการศกษา : 2556

การศกษานมวตถประสงคเพ อ 1) เพ อศกษาการจดการเครอขายตอความมนคงของ

ทรพยากรนาตาบลเกาะปน* 2) เพอศกษาปญหาอปสรรคในการจดการเครอขายตอความมนคงของ

ทรพยากรนาตาบลเกาะปน* ในการศกษาใชวธวจยเชงคณภาพ ในพนทตาบลเกาะปน* โดยนาขอมลทไดจากการศกษา

เอกสาร และการสมภาษณแบบเจาะลกกลมผใหขอมลทสาคญ จานวน 15 ราย ทาการวเคราะหโดย

ใชหลกตรรกะควบคบรบท เทยบเคยงแนวคด ทฤษฎ โดยใชสถตเชงพรรณนาประกอบ

สาหรบวถการใชประโยชนจากทรพยากรน ากบสถานการณทรพยากรน าในปจจบนผล

การศกษาพบวา ตาบลเกาะปน*มพนทลกษณะเปนเกาะ วถชวตของชาวตาบลเกาะปน* จงมความ

เกยวเนองกบทรพยากรน า ทงดานการอปโภคบรโภค การประกอบอาชพและการสญจร ในชวง

กอนป พ.ศ. 2498 ทรพยากรน ามความอดมสมบรณ แตวถชวตเรมมการเปลยนแปลงหลงจากการ

ปดปากน าระวะในป พ.ศ. 2498 สงผลใหทรพยากรน ามการเปลยนแปลงกระแสน าไหลเวยนไม

ตามฤดกาล นาตนเขนมากขน ทาใหสตวน าลดลง ประชาชนเปลยนอาชพจากการทาประมงเปนการ

ทาสวนมากขน ในสวนของความมนคงของทรพยากรน าในทศนะของชมชน ผใหขอมลทสาคญม

ความคดเหนวาความมนคงของทรพยากรน า คอ การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาต และคณภาพ

น าด สตวน าสามารถอาศยอยได สาหรบการรบรคณภาพน าของชมชนใชวธการสงตรวจกบ

หนวยงานและการใชภมปญญาทองถน เชน การสงเกตสของน า และการชมรสชาตของน าทะเล

ในสวนของความเพยงพอของทรพยากรนา ปจจบนทรพยากรน าสาหรบการอปโภคบรโภคมความ

พอเพยงตอคนในชมชน

การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า ผลการศกษาพบวา เครอขายตาบล

เกาะปน* กอตวขนเนองจากตระหนกถงปญหาทมผลมาจากการพฒนาประเทศของรฐบาลโดย

(4)

เรมตนกอตวจากระดบปจเจกบคคลเปนลกษณะเครอขายทางความคด มความสมพนธแบบเครอ

ญาต การจดระบบของเครอขาย เปนการจดระบบแบบไมเปนทางการเนองจากไมมการกาหนด

โครงสรางและบทบาทหนาทของสมาชกทชดเจน การสอสารใชในลกษณะไมเปนทางการ

กระบวนเรยนรใชการประชมประจาเดอนเปนหลก และการจดเวทแลกเปลยนความคดเหน

แลกเปลยนความร ประสบการณ งบประมาณมาจากภายในและภายนอกเครอขายเปนทนในการ

ขบเคลอนกจกรรม มการพฒนาผนาของเครอขาย ในสวนของความตอเนองของเครอขาย พบวา

เครอขายไดใชการประชมเปนกจกรรมหลก การรกษาความสมพนธมการใหคาปรกษากนอยาง

ตอเนอง มการสรางและพฒนาผนารนใหม การแสวงหาทรพยากรมหนวยงานภาครฐและองคการ

พฒนาเอกชนใหการสนบสนน นอกจากนมการใหการชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขาย

การประเมนประสทธผลของเครอขาย ผลการศกษาพบวา อยในระดบด เชน มการสรางทน

ทางสงคมทเพมขน ในการทากจกรรมทสรางความมนคงของทรพยากรน า สงผลใหสตวนาม

จานวนมากขน ราคาน าดมถกลง และคณภาพน าดขน ปญหาทเกดผลกระทบตอชมชนดาน

ทรพยากรน าลดลง มการขยายเครอขายโดยการเชอมโยงกบเครอขายภายนอกมากขน มการจด

กจกรรมตอเนองเพอการดารงอย มการบรณการทางานในเรองของคนเปนหลก สมาชกมการ

ยอมรบในการทางานระหวางกน และการเขาถงการใหบรการสมาชกเครอขายดขน

ปญหาสาคญในการจดการเครอขาย คอผนาเครอขายและสมาชกเครอขายมสวนรวม

นอยลง และมความคดเหนไมตรงกนทาใหการทางานลาชา

ขอเสนอแนะในการจดการเครอขาย การใหสมาชกเครอขายคานงถงผลประโยชนสวนรวม

และมการจดทากจกรรมสรางจตสานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

การจดการเครอขายตาบลเกาะปน*ควรมการเชอมโยงกบแหลงทนในชมชนอน ๆ ทรฐบาล

ใหการสนบสนน และควรมการพฒนาหลกสตรทองถนเพอพฒนาความรใหกบเยาวชนไดเหน

คณคาของทรพยากรน า องคกรปกครองสวนทองถน ควรเขามามบทบาทในการสงเสรมกจกรรม

และสนบสนนงบประมาณใหมากขน

(5)

ABSTRACT

Title of : The Management of Network for Water Resource Security of

Tambon Ko Poon*

Author : Mr. Napat Hongtong

Degree : Master of Arts(Socail Development Administration)

Year : 2013

The objectives of this study are 1) to study the management of network for water

resource security at Tambon Ko Poon*, 2) to find out problems and obstacles in the network

management. It is a qualitative study at the Tambon’s area by reviewing relevant documents and

In-depth interviews of 15 key-informants ;data analysis is done with logical context description

and descriptive statistics.

Findings of the study can be summarized as follows:

In the using of water resource,the people of Tambon Ko Poon* have been living with a

lot of water because their area is an island surrounded by sea water; their ways of life depend

much on water in drinking, household usage, occupation and travelling; Before B.E 2498.their

way of life started to change because of closing “Pak Ra Va”(Water way connecting with sea)

water resources also changed not flowing according to seasons,the level of water was more

shallow resulting in reducing marine animals,people abundo fishing to become gardeners more

and more.

As for water security according to the community via key-informants,means conservation

and revival of natural resources and good quality water that marine animals can live in. In

recognizing water quality,they send semples to relevant organizations for inspection plus their

traditional wisdom of observing of water colour and testing sea water. At present, water resource

is sufficient for local people to consume.

(6)

The network management of water resource here began with realization of development

projects of the government, started from individual thinking to network thinking among kins.

The network structure is quite informal, no clear out structure and functions of member,

communication is transmitted via monthly meeting as a prenciple source for varions activities.

The network has been evaluated and found at the “good” level at the community,it

creates more social capital; in water security,marine animals increase,drinking water price

reduces with improved quality. community problems also reduce. The network extends it’s scope

with more outside connecting. organizing continuous activities for long life and work with human

dignity,member are more acceptable and better services.

Major obstacles of the network are minor participation among member and leaders of the

network including different opinions causing work delay.

Recommendations to improve the network management are members should consider

common interest higher than self-interest. Organizing activities to increase consciousness in

conversation of natural resources both forest and the lake,amony others.

กตตกรรมประกาศ

การคนควาอสระเรอง การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนาตาบลเกาะปน* สาเรจลลวงลงไดเนองมาจากผศกษาไดรบความรวมมอ ในการหาขอมล คาปรกษา ขอแนะนา

ความคดเหนและกาลงใจจากบคคลหลายทาน

ผเขยนขอกราบขอบพระคณ รศ.ดร.สพรรณ ไชยอาพร ทไดใหค าปรกษา ขอชแนะ

ขอคดเหนและแกไขทเปนประโยชน จนทาใหการคนควาอสระมความสมบรณแบบยงขน อกทง

คณาจารยประจาคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอมทกทานทใหโอกาสในการศกษา และประสทธ

ประสาทวชาความรเปนอยางด รวมทงขอขอบคณเจาหนาทของคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม

ศนยภาคใต จงหวดยะลาทกทานทไดใหความชวยเหลอในการตดตอประสานงาน ดวยอธยาศย

ไมตรทอบอนเปนกนเอง ตลอดจนผใหขอมลทสาคญทกทานทไดกรณาสละเวลาและใหความ

รวมมอเปนอยางดยง

ขอกราบขอบพระคณครอบครวหงษทอง ทสงเสรมและเปนกาลงใจ ตลอดจนเปนแรงใจท

สาคญยงของผศกษาตลอดมา รวมทงขอขอบคณผบงคบบญชา พ ๆ เพอน ๆ สงกดศนยศกษาและ

พฒนาชมชนยะลา รนพคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม ภาคพเศษ จงหวดยะลา โดยเฉพาะรนท

12 รนท 14 รนท 15 และเพอน ๆ รนท 16 ทกทาน ทใหความชวยเหลอและเปนกาลงใจใหอยางดยง

จนทาใหการศกษาครงนประสบผลสาเรจ

ณภทร หงษทอง

มถนายน 2556

สารบญ

หนา

บทคดยอ (3)

ABSTRAT (5)

กตตกรรมประกาศ (7)

สารบญ (8)

สารบญตาราง (9)

สารบญแผนภาพ (10)

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา 3

1.3 ขอบเขตการศกษา 3

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคด ทฤษฎทเกยวกบทรพยากรนา 5

2.2 แนวคดทเกยวกบความมนคงของทรพยากรนา 13

2.3 แนวคดทเกยวกบเครอขาย 22

2.4 แนวคดเกยวกบการจดการเครอขาย 30

2.5 ผลงานวจยทเกยวของ 53

บทท 3 วธการศกษาและรวบรวมขอมล

3.1 วธการศกษา 58

3.2 กลมเปาหมายและผใหขอมลทสาคญ 58

3.3 การรวบรวมขอมล 59

3.4 แนวการสมภาษณแบบเจาะลก 59

3.5 การวเคราะหขอมล 62

(7)

บทท 4 ผลการศกษา

4.1 บรบทของพนทศกษา 63

4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ 74

4.3 กรณตวอยางการสมภาษณเจาะลก 77

4.4 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในปจจบน 120

4.5 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน 124

4.6 การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา 128

4.7 การประเมนประสทธผลของเครอขาย 141

4.6 ปญหา อปสรรคและขอเสนอในการจดการเครอขาย 147

บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ

5.1 สรปผลการศกษา 151

5.2 ขอเสนอแนะ 153

บรรณานกรม 155

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.แนวประเดนการสมภาษณ 160

ภาคผนวก ข.ขอมลการสมภาษณ 163

ประวตผเขยน 260

(8)

สารบญตาราง

ตารางท หนา

2.1 สรปประเดนเนอหากฏหมายทเกยวของกบทรพยากรนา 16

2.2 เปรยบเทยบความสอดคลองของยทธศาสตรแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตกบความมนคงของทรพยากรนา 19

2.3 สรปแนวความคดกระบวนการจดการเครอขาย 40

2.4 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการจดการทวไปกบการจดการเครอขาย 44

2.5 การวเคราะหประเมนประสทธผลของเครอขาย 47

4.1 จานวนประชากร จานวนครวเรอน และพนทหมบานในตาบลเกาะปน* 67

4.2 รายชอกลม/องคการทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรนา 71

4.3 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ 75

4.4 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนา 121

ในปจจบน

4.5 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน 125

4.6 แนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา 130

4.7 การประเมนประสทธผลของเครอขาย 142

4.8 ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการเครอขาย 148

สารบญภาพ

แผนภาพท หนา

4.1 ลกษณะของลมทองถนตาบลเกาะปน* 66

1

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ทรพยากรธรรมชาตเปนปจจยการดารงชวตของมนษย เนองจากมนษยตองอาศย

ทรพยากรธรรมชาตเพอใชในการอปโภคบรโภค การจดการทรพยากรธรรมชาตตาง ๆ ใหมความ

มนคง เพยงพอตอความตองการนบเปนสงสาคญยง ทรพยากรน า ซงเปนทรพยากรทางธรรมชาต

ชนดหนงทมนษยไมอาจขาดแคลนได เนองจากหากมนษยขาดแคลนแลวมนษยกไมอาจดารงชวต

อยได เพราะน าเปนองคประกอบทสาคญของรางกายและมนษยใชประโยชนจากทรพยากรน าใน

หลายรปแบบ เชน ในการอปโภคบรโภค การประกอบอาชพการเกษตร การคมนาคม และการ

อสาหกรรม นบตงแตป ค.ศ.1972 องคการสหประชาชาตไดมการประชมวาดวยสงแวดลอมของ

มนษย" ประเดนของทรพยากรนาทมอยางเพยงพอตอความตองการของประชากรกไดถกหยบยกมา

พดคยดวย และในการประชมของสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทย งยน (United Nation

Conference on Sustainable Development (UNCSD) หรอทเรยกชอยอวา Rio+20 เมอเดอน

มถนายน ค.ศ.2012 (สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม, 2555:131-132)

เปาประสงคหลกประการหนงของการประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทย งยน คอการ

กาหนดเปาหมายเรองทรพยากรนา โดยเนนความสาคญของการทมน าดมทสะอาดเพอปลอดภยเพอ

สขภาพอนามย ฐานะหนงในสทธมนษยชนสาหรบการมชวตทด จาเปนตองวางเปาหมายในการ

จดการน าเสย รวมไปถงการลดปรมาณน าเสยจากครวเรอน โรงงานอตสาหกรรม แหลงกสกรรม

และสนบสนนใหมการบาบดเสยโดยเฉพาะในเขตชานเมอง (กรมควบคมมลพษ, 2555) สาหรบ

ประเทศไทยไดเขารวมการประชม ค.ศ.1992 และมการรบรองปฏญญารโอเดจาเนโรวาดวย

สงแวดลอมและการพฒนาแผนพฒนาการ 21 คาแถลงเกยวกบหลกการทางดานปาไม อนสญญา

สหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ และอนสญญาวาดวยความหลากหลายทาง

ชวภาพ และในป ค.ศ.2002 การประชม The World Summit on Sustainable Development

(WSSD) หรอRio+10 ประเทศไทยลงนามใหสตยาบนในปฏญญาโจอนเนสเบอรก (Johannes berg

Declaration on Sustainable Development) และแผนการดาเนนงานโจอนเนสเบอรก (Johannes berg

Plan of Implementation :JPOI) เพอใหแผนปฏบตการ 21 มผลทางปฏบตมากขน และในการ

2

ประชมสหประชาชาตวาดวยการพฒนาทย งยน(United Nation Conference on Sustainable

Development (UNCSD) หรอทเรยกชอยอวา Rio+20 ประเทศไทยไดมอบหมายใหกระทรวง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนหนวยงานหลกในการเตรยมความพรอมเพอเขารวมประชม

นอกจากประเทศไทยจะมการรวมประชมและลงนามกบประเทศตาง ๆ ในการจดการทรพยากรใหม

ความมนคงและย งยนแลว ในการวางแผนการพฒนาประเทศ ตงแตแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาตทกฉบบตงแตฉบบท 1 (พ.ศ.2504-2509) จนถงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 11 (2555-2559) กไดมการกาหนดแนวทางในการจดการทรพยากรน าเชนกน นอกจากการ

กาหนดแผนการจดการทรพยากรไวในแผนพฒนาประเทศแลว รฐบาลยงไดมการกาหนดมาตรการ

ตาง ๆ เชน การออกระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการบรหารทรพยากรน าแหงชาต พ.ศ.

2550 การแตงตงคณะกรรมการบรหารจดการน าและอทกภย (กบอ.) เปนตน แมนวาองคกรระดบ

โลกเชนองคการสหประชาชาตและประเทศตาง ๆ รวมถงประเทศไทยจะไดมการกาหนดแนวทาง

และมาตรการเพอการแกไขปญหาทรพยากรน ามาอยางตอเนองแตจากสถานการณการทรพยากรน า

ทปรากฏในปจจบนจะพบวาการจดการทรพยากรน าเพยงกลมหรอองคการใดองคการหนงไมอาจ

แกไขปญหาทรพยากรนาใหมความมนคงไดอยางแนนอน เนองจากสาเหตของการเกดปญหาวกฤต

ทรพยากรนาในแตละพนทมความหลากหลายและแตกตางกน เชน การเปลยนแปลงทเกดจากสภาพ

ภมอากาศของโลก การเพมขนของประชากร การขยายตวของภาคอตสาหกรรม การนาสารเคมมา

ใชในภาคการเกษตร การทงขยะมลฝอยลงในแหลงน า สงเหลานทาใหทรพยากรน าขาดความ

สมดล สงผลใหเกดปญหาน าทวม ปญหาภยแลง ปญหาน าเนาเสย เปนตน ปญหาทเกดขนม

ผลกระทบโดยตรงตอประชากรในลมน าตาง ๆ ดงนนเพอเปนการรวมกนปองกนและแกไขปญหา

จงตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวนเขามารวมดาเนนการ

ตาบลเกาะปน* เปนพนทเกาะและทะเล สภาพภมประเทศโดยทวไปสวนใหญเปนเนนเขา

สลบกบทราบ แลวลาดลงทะแล ดวยสภาพทางภมประเทศทมพนทลอมรอบไปดวยทะเลและความ

สมบรณทางธรรมชาตบนพนทเกาะ ทาใหวถชวตชาวชมชนเกาะปน* มความผกพนและพงพง

ทรพยากรน าเปนหลกสาหรบการประกอบอาชพ เชน การประกอบอาชพประมงและเกษตรกรรม

จนกระทงหลงจากป พ.ศ. 2498 มการปดปากระวะ ดวยการการสรางเขอน และฝายกนคลอง เกด

โครงการพฒนาจากภาครฐหลงไหลเขามา สงผลใหวถชวตของชาวเกาะปน* เปลยนไป ประกอบ

กบการเพมขนของจานวนประชากรจงมการตดไมซงเปนแหลงตนน าทางธรรมชาต และการนา

สารเคมมาใชในการเกษตรมากขน ทาใหเกดการพงทลายของหนาดนและการไหลรนของสารเคม

ลงสทะเล การสะสมของตะกอนทาใหเกดสภาพทะเลสาบตนเขน และสารเคมสงผลเสยตอระบบ

นเวศของทรพยากรนาในทะเลสาบสงขลา สงทสงผลตามมาคอวถชวตของชาวเกาะปน* เรมมการ

3

เปลยนแปลงไป การประกอบอาชพประมงเรมลดลง การตดไมทาลายปาเพอทาการเกษตรเพมมาก

ขน บางสวนทไมมพนททากนกยดอาชพรบจางเปนอาชพหลกในการหาเลยงครอบครว จากปญหา

ทเกดขนไดมกลมผนาชมชนทเปนทางการและผนาทไมเปนทางการไดรวมกนจดเวทเพอหาทาง

ออกรวมกนจนทาใหเกดกลมองคการในพนทชมชนเกาะเกาะปน* มากขน รวมถงการขอความ

รวมมอจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชนเขาไปรวมเวท เพอกาหนดแนวทางใหเกดการอนรกษ

และฟนฟทรพยากรน าของตาบลเกาะปน* ใหมความอดมสมบรณและเพอใหประชากรของตาบล

เกาะปน* สามารถดารงชวตไดเชนเดม การสรางและพฒนาเครอขายเปนกระบวนการจดการทเปน

สวนสาคญตอการแกไขปญหา เพราะเครอขายจะกอใหเกดกระบวนการแลกเปลยนประสบการณ

ความรระหวางบคคล กลม และชมชน รวมถงการเชอมโยงการดาเนนงานระหวางองคการ

ประชาชนในระดบเดยวกน หรอการเชอมโยงหนวยงานภาครฐและเอกชนอน ๆ ใหเขามารวมกน

แกไขปญหาทเกดขน แตการดาเนนงานของเครอขายจะบรรลเปาประสงคไดนน จาเปนตองอาศย

การจดการเครอขายทดดวย เชน การกาหนดบทบาทหนาทของแตละฝายอยางชดเจน การทาใหผม

สวนไดสวนเสย มองเปาหมายของเครอขายไปในทศทางเดยวกนและรวมรบผลประโยชนรวมกน

เพอใหทรพยากรนามเพยงพอตอความตองการในการดารงชวตอยางมนคงและเพยงพอ

จากสภาพปญหาทเกดขนจนกระทงการรวมกนกาหนดแนวทางแกไขปญหา รวมถง

ลกษณะการรวมกลมของผนาชมชนและการมสวนรวมของทกภาคสวนในพนทของเกาะปน* ผ

ศกษาจงมความสนใจในการศกษา การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า ในพนท

เกาะปน* โดยมความมงหวงทจะศกษากระบวนการจดการเครอขายและปญหาอปสรรคในการ

ขบเคลอนกจกรรมของเครอขาย ทงนเพอนาผลทไดจากการศกษาไปใชประโยชนในการพฒนา

องคการเครอขายตาง ๆ ใหรวมกนสรางความมนคงและเพยงพอตอความตองการทรพยากรน า อยาง

ย งยน

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1.2.1 เพอศกษาการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนาตาบลเกาะปน*

1.2.2 เพอศกษาปญหาอปสรรคในการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า

ตาบลเกาะปน*

4

1.3 ขอบเขตการศกษา

1.3.1 ขอบเขตดานเนอหาสาระ การศกษาในครงน มงเนนศกษาการจดการเครอขายของ

ตาบลเกาะปนทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรนา 4 ดาน ไดแก

- สภาพชมชนตาบลเกาะปน*กบสถานการณทรพยากรนาในพนท

- ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชนตาบลเกาะปน*

- การจดการเครอขายตาบลเกาะปน* ตอความมนคงของทรพยากรนา

- การประเมนประสทธผลของเครอขายตาบลเกาะปน*

- ปญหา อปสรรคและขอเสนอในการจดการเครอขายตาบลเกาะปน*

1.3.2 ขอบเขตดานพนท กาหนดพนทในการศกษาไดแก ตาบลเกาะปน* จงหวดพทลง

โดยกลมเปาหมายทใชในการศกษา คอ ผน าชมชน ผนากลม/องคกรตาบลเกาะปน* ผ แทน

หนวยงานภาครฐหรอองคการเอกชนทเกยวของ

1.3.3 ขอบเขตดานเวลา การศกษาครงนกาหนดการศกษา ตงแตเดอนมกราคม ถงเดอน

พฤษภาคม พ.ศ. 2556 รวมระยะเวลา 5 เดอน

1.4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.4.1 ทาใหทราบถงการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนาตาบลเกาะปน*

1.4.2 ทาใหทราบถงปญหาอปสรรคในการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า

ตาบลเกาะปน*

1.4.3 ขอมลขอคนพบทไดจากการศกษา สามารถนาไปใชประโยชนสาหรบผสนใจศกษา

ในประเดนทเกยวของ และเปนประโยชนในทางปฏบตสาหรบทองถน

บทท 2

แนวคด ทฤษฏ และผลงานวจยทเกยวของ

การศกษาการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า : กรณศกษาชมชนตาบล

เกาะปน ผวจยไดคนควาเอกสารแนวคด ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ แลวกาหนดเนอหาการ

นาเสนอเปนลาดบ ดงน

2.1 แนวคด ทฤษฎทเกยวกบทรพยากรนา

2.2 แนวคดทเกยวกบความมนคงของทรพยากรนา

2.3 แนวคดทเกยวกบเครอขาย

2.4 แนวคดเกยวกบการจดการเครอขาย

2.5 งานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคด ทฤษฎเกยวกบทรพยากรนา

2.1.1 ความหมายทเกยวของกบทรพยากรนา

ทรพยากรน า 0 หมายถง 0 แหลงตนตอของน าทเปนประโยชนหรอมศกยภาพทจะกอใหเกด

ประโยชนแกมนษย ทรพยากรน ามความสาคญเนองจากน าเปนสงจาเปนแกการดารงชวตของ

สงมชวตทกชนด ไดมการนานามาใชในดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม บานเรอน นนทนาการและ

กจกรรมตาง ๆ รวมทงดานสงแวดลอม น าทมนษยนามาใชในกจกรรมตาง ๆ ดงกลาวนนจะเปนน า

จด แตนาจดในโลกเรามเพยงรอยละ 2.5 เทานน และปรมาณ 2 ใน 3 ของน าจดจานวนนเปนน าแขง

ในรปของธารน าแขง 4และน าแขงทจบตวกนอยทขวโลก 4

(วกพเดย สารานกรมเสร, 2556)

ทงสองขว ปจจบนความตองการน าม

มากกวาน าจดทมอยในหลายสวนของโลก และในอกหลายพนทในโลกกาลงจะประสบปญหา

ความไมสมดลของอปสงคและอปทานของน าในอนาคตอนไมไกลนก กรอบปฏบตเพอการจดสรร

ทรพยากรนาใหแกผใชน า (ในพนททมกรอบปฏบตแลว) เรยกวา "สทธการใชนา" (Water rights)

6

ทรพยากรน า หมายถง ของเหลวเกดจากการรวมตวกนของกาซไฮโดรเจนและกาซ

ออกซเจนในภาวะทเหมาะสมหรอความหมายในลกษณะเปนทรพยากรธรรมชาต หมายถง สงท

นามาใชอปโภค บรโภค ชาระลางรางกาย ใชในการเพาะปลก การเกษตรกรรม อตสาหกรรม

การคมนาคมทางนา การผลตพลงงาน ทรพยากรนายงเปนทรพยากรประเภทหนงทสามารถเกดขน

ทดแทนอยตลอดเวลาเปนวฎจกร (ธรรมชาตและสงแวดลอม, 2009)

จากผใหความหมายขางตนผวจยสรปความหมายของทรพยากรน าสาหรบการใชศกษาใน

ครงนไดวา ทรพยากรนาหมายถง ทรพยากรธรรมชาตทมลกษณะเปนของเหลว ทสงมชวตนามาใช

ในการอปโภค บรโภค ชาระลางรางกาย ใชในการเพาะปลก การเกษตรกรรม การประมง

อตสาหกรรม การคมนาคมทางนา และการผลตพลงงานเพอการดารงอยของชวต

2.1.2 คณสมบตและประโยชนของทรพยากรนา

ไดมนกวชาการในสาขาตาง ๆ ไดกลาวถงคณสมบตของทรพยากรน าหลายประการ

แตกตางกนขนอยกบความถนดของสาขาวชาและลกษณะงาน สาหรบการศกษาผวจยไดเนนการ

ทรพยากรน าทเกยวของกบแหลงของทรพยากรน า และประโยชนของทรพยากรน า เพอเปนกรอบ

แนวคดในการวจย ดงน

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (อางถงใน สมปอง โพธกรกระจาง, 2551:19-22) ได

กลาวถงคณสมบตเฉพาะของทรพยากรน า ดงน น าจากแหลงน าธรรมชาตทสามารถนาไปใช

ประโยชนในดานตาง ๆ ของมนษยนนอาจจะเปนทงน าจด จากแหลงตาง ๆ และน าทะเลสามารถ

จาแนกรายละเอยด ไดดงตอไปน

1. แหลงน าผวดน ไดแก น าจากแมน าตาง ๆ ลาน าธรรมชาตตาง ๆ หวย หนองน า คลอง

บง ตลอดจน อางเกบนา บรเวณดงกลาวนบวาเปนแหลงน าจดทสาคญทสด น าจดทแชขงอยอยตาม

แองนาบนผวโลกมาจากน าฝน หมะ การไหลซมออกมาจากน าใตดนแลวไหลไปรวมกนตามแมน า

ลาคลอง ปรมาณนาทมอยในแมนาลาคลองของแตละแหงบนพนโลกมมากนอยแตกตางกนออกไป

ลานาอาจจะมมากในชวงฤดหนงแตในชวงฤดอน ๆ ปรมาณน าจะลดนอยลงไปทงนเนองจากปจจย

สาคญดงน 1) สภาพความผนแปรของปรมาณน าฝน 2) ลกษณะภมประเทศ 3) โครงสรางของดน

เทาทผานมาแหลงน าผวดนเปนทรพยากรสาธารณะทไมตองมการซอขายจงทาใหมการใชน าอยาง

ฟมเฟอย ประกอบกบจานวนประชากรซงใชน าสาหรบการอปโภคบรโภคเพมขนอยางรวดเรว

กจการอตสาหกรรมและเกษตรกรรม ซงใชน าในกระบวนการผลตเปนจานวนมาก และสวนใหญ

ไมมการนาน าทใชแลวกลบไปใชอก แตจะระบายน าทงลงสแหลงน าโดยตรง ซงทาใหเกดภาวะ

7

ขาดแคลนน า เชนเดยวกบคณภาพของน าผวดนกเสอมโทรมลงอยางเหนไดชด ภาครฐบาลและ

เอกชนไดตระหนกถงความสาคญในเรองน จงมแนวคดทจะพฒนาแหลงนาผวดน

2. แหลงนาใตดน (Underground water) นาใตดนเกดจากน าผวดนซมผานดนชนตาง ๆ ลง

ไปถงชนดนหรอหนทน าซมผานไมได (Impervious rock) น าใตดนนจะไปสะสมตวอยระหวาง

ชองวางของเนอดน โดยเฉพาะชนดนเปนกรวด ทราย หน ปรมาณของน าทขงอยในชนของดนหรอ

ชนของหนดงกลาวจะคอย ๆ เพมปรมาณของน าทขงอยในชนของดนหรอชนของหนดงกลาวจะ

คอย ๆ เพมปรมาณมากขนในฤดฝน และลดปรมาณลงในฤดแลง ปกตน าใตดนจะมการไหล

(Run-off) ถายเทระดบไดเชนเดยวกบน าผวดน ในเขตชนบทไดอาศยน าใตดนเปนน าดม เนองจาก

แหลงนาใตดนเปนแหลงน าทสะอาด โดยทน ามาจากใตดนมาจากน าฝนทซมผานการกรองของชน

ดน หน กรวด ทราย มาหลายชนแลว แหลงน าใตดนม 2 ประเภท 1) นาใตดนชนบนหรอน าใตดน

พบในชนดนตน ๆ น าจะขงตวอยระหวางชนดนทเนอแนนเกอบไมซมน าอยไมลกจากผวดนมาก

นก น าใตดนประเภทนจะมปรมาณมากในฤดฝนและจะลดลงในฤดแลง น าในชนนมออกซเจน

ละลายอยพอประมาณ จะมสารแขวนลอยอยมาก ความขนมาก 2) นาบาดาลเปนนาใตดนทอยลกลง

ไป โดยซมผานชนดนและชนหนตาง ๆ ไปขงตวอยชองวางชนดนหรอชนหนซงไมยอมใหน าผาน

ไปไดอก น าใตดนประเภทนเปนน าใตดนทแทจรง เรยกวา Underground water หรอทเรยกวาน า

บาดาล น าบาดาลจะเปนน าทมคณภาพด เพราะไหลผานชนดนและชนหนซงหนาทคลายการกรอง

นาธรรมชาตมลกษณะเปนระบบทอประปาทสมบรณ

3. แหลงน าจากทะเล และมหาสมทรเปนแหลงน าขนาดใหญของวงจรน าในโลก ซงหาก

ขาดวงจรดงกลาว พนดนจะขาดความอดมชมชน ขณะเดยวกนกระแสนาในมหาสมทรกเปนปจจยท

กาหนดสภาพภมอากาศอบอนแทนทจะเยนมาก ๆ เหมอนกบพนทอน ๆ ทอยใกลเขตขวโลกเหนอ

หรอกระแสนาเยนแบงกลา ทาใหบรเวณชายฝงตะวนตกเฉยงใตของทวปแอฟรกา กลายเปนทอดม

สมบรณ ดวยแพลงกตอน ซงเปนอาหารสาหรบปลานานาชนด เชนเดยวกบขวโลกเหนอและขว

โลกใตมกระแสนาเยนและนาอนมาบรรจบกน ทาใหบรเวณดงกลาวมสารอาหารสมบรณ มแพลงก

ตอนพชและแพลงคตอนสตว ซงเปนอาหารของสงมชวตขนาดใหญจานวนมาก มนษยไดใช

ประโยชนมากมายจากทะเล ไมวาจะเปนอาหารจาพวกโปรตน การใชเปนเสนทางคมนาคมท

สะดวกและประหยด หรอทรพยากรใตทะเลจาพวกนามน กาซธรรมชาต และแรธาตอน ๆ ทขดเจาะ

มาใชประโยชน เชน แมงกานส ดบก อยางไรกตามแมวาทะเลจะเปนแหลงน าขนาดใหญ สามารถ

ใชประโยชนไดหลายอยาง แตเนองจากมแรธาตสะสมอยจานวนมาก จงทาใหน าทะเลมรสเคม

ดงนนบรเวณทขาดแคลนน าจดทอยใกลกบทะเล จงพยายามนาน าทะเลมาแปรสภาพใหกลายเปน

8

น าจดเพอใชในการอปโภคและบรโภคในครวเรอน กจการอตสาหกรรม การชลประทาน แต

คาใชจายในการทานาทะเลใหเปนนาจดนนราคาแพงกวาการทานาจดใหบรสทธ

4. แหลงน าจากฟา น าจากฟาหรอน าฝน เปนน าโดยตรงทรบจากการกลนของไอน าใน

บรรยากาศ นาฝนเปนแหลงนาจดทสาคญทมนษยใชในการอปโภคบรโภคอกชนดหนง ในประเทศ

ไทย พบวา ปรมาณน าฝนทตกในแตละปประมาณ 800,000 ลานลกบาศกเมตร และเปนน าทา

ประมาณ 200,000 ลานลกบาศกเมตร ทเหลอไหลลงสใตดนและระเหยสบรรยากาศปรมาณน าท

สามารถทเกบกกไวไดในรปของอางเกบน า ทงทเปนของกรมชลประทานและการไฟฟาฝายผลต

รวมกนประมาณ 60,000 ลานลกบาศกเมตร (สถาบนวจยสภาวะแวดลอม, 2536) ปรมาณน าจดทได

จากน าฝนในแตละบรเวณจะมากนอยเพยงใดขนอยกบ 1) สภาพลมฟาอากาศ 2) ลกษณะภม

ประเทศ 3) ทศทางของลม 4) ความสมาเสมอของฝนทตก 5) การกระจายชองปรมาณน าฝน

6)อทธพลอน ๆ เชน ฤดกาล พนทปาไม

ประโยชนของทรพยากรนา

1. เพอการอปโภคและบรโภค น ามความจาเปนสาหรบสงมชวตทกชนด รางกายของ

คนเราประกอบดวยน าประมาณรอยละ 60-70 โดยตองใชในการดมประมาณ 2 ลตรตอวนและใช

ในการบรโภคประมาณ 3 ลตรตอวน รางกายของเราใชน าเพอพาสารอาหารไปยงเซลลเพอรกษา

โครงสรางรางกาย เพอการขบถายของเสยและเพอระบายความรอนจากรางกาย นอกจากน เรายงใช

นาในการอปโภคทงการทาความสะอาด ซกลาง และกจกรรมอน ๆ องคการสหประชาชาตประมาณ

การวามประชากรโลกประมาณ 2,000,000 ลานคนทวโลกทขาดแคลนนาใชอยางเพยงพอ

2. เพอการเกษตรกรรม การใชน าในการเกษตรกรรมนนประมาณวามนษยใชน าเพอการ

เพาะปลกรอยละ 70 ของปรมาณนาทมนษยใชทงหมด เพอการผลตธญพชสาหรบการบรโภค สวน

น าทใชสาหรบการเลยงสตวแตละชนดจะมความแตกตางกนไป เชน โคนม มา หม ไก ตองการน า

20,124,0.04 แกลอนตอตวตอวน นาจงมความสาคญมากในการผลตอาหารของมนษย

3 . เพอการอตสาหกรรมน า เปนสงจา เปนสาหรบกระบวนการผลตของโรงงาน

อตสาหกรรม ทงในสวนของกระบวนการผลตโดยตรง คอ เปนสวนประกอบของผลตภณฑ ลาง

วตถดบหรอใชในกจกรรมอน ๆ เชน ใชในการลางเครองจกร พนโรงงาน หลอเยน เปนตน

อตสาหกรรมแตละประเภทมความตองการน าในปรมาณและคณภาพทแตกตางกนไป ดงกรณของ

โรงงานอตสาหกรรมการผลตเบยร เซรามก กระดาษ มความจาเปนตองใชท มคณภาพสงคอ

ปราศจากสงปนเปอนตาง ๆ จงจะผลตผลงานทมคณภาพไดด

4. แหลงทรพยากร แหลงน าเปนแหลงอาหารทสาคญของมนษยโดยเฉพาะในทะเลซง

นบเปนแหลงทรพยากรทใหญทสดในโลก อาหารจากทะเลเปนอาหารทสาคญทมนษยสามารถ

9

นาไปใชประโยชนไดโดยไมตองลงทนและทะเลยงเปนแหลงเชอเพลงและพลงงาน เชน น ามนและ

กาซธรรมชาต เปนตน

5. เพอการคมนาคมขนสง ในอดตการขนสงทางน าเปนการขนสงทสาคญของมนษย แม

ในปจจบนกยงมความสาคญอยโดยเฉพาะการขนสงระหวางประเทศ คอ การขนสงทางทะเลเพราะ

สามารถขนสงไดคราวละมาก ๆ และคาใชจายยงถกกวาการขนสงทางอากาศมากอกดวย สาหรบ

การขนสงภายในประเทศนนการขนสงทางนากยงคงมบทบาทสาคญโดยเฉพาะระยะทางไกล ๆ จะ

เสยคาใชจายนอยกวาทางบก

6. เพอการสรางพลงงานในการผลตไฟฟานน คาใชจายทมาจากการผลตโดยใชกระแสน า

นนจะตาทสด รวมทงมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยกวาการผลตจากแหลงพลงงานอน ๆ เชนถาน

หน นามน นวเคลยร

7. เพอการนนทนาการ แหลงกกเกบนาหลายแหงเปนททองเทยวและพกผอนหยอยใจของ

มนษย เชน ชายฝงทะเล ทะเลสาบ แมน า ลาคลอง น าตกและลาธาร เปนตน กจกรรมของมนษยท

เกยวเนองจากสถานทเหลาน เชน การวายน า ตกปลา พายเรอ เปนตน น าจงเปนสวนหนงในการ

ดารงชวต

2.1.3 การจดการทรพยากรนา

ทรพยากรนา เปนสวนสาคญในลมนาเนองจากพนทลมน าแตละจะมสายน าไหลผานแมน า

ลาคลองตาง ๆ กอนทจะไหลลงแหลงน าขนาดใหญ เชน ทะเลสาบ หรอทะเลทอยในพนท

มหาสมทรตาง ๆ และตลอดจนพนททสายนาไหลผานสงมชวตทงหลายกไดอาศยพนทแตละลมน า

ในการดารงชพ ดงนนการจดการทรพยากรนาตองคานงถงความมนคงและเพยงพอในการดารงชพ

ของสงมชวตทงหลายทตองเกอกลวถชวตซงกนและกน โดยไมใหเกดการขาดแคลนและคณภาพ

ของทรพยากรน าตองไดมาตรฐานตามเกณฑ ในการนาน าไปใชการประกอบอาชพ และอปโภค

บรโภคในดารงชวต ในการจดการทรพยากรน าไดมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายและ

แนวคดในการจดการทรพยากรนา ซงสามารถนามาใชเปนกรอบแนวคดในการวจย ดงน

2.1.3.1 ความหมายเกยวกบการจดการทรพยากรนา

เกษม จนทรแกว (อางถงในจราภรณ หะยป, 2553: 25) ไดใหความหมายของการ

จดการทรพยากรนาวา หมายถง วธการดาเนนการในพนทรบประโยชนจากน าอยางมประสทธภาพ

10

ทงในดานการจดหา การพฒนา การเกบรกษาซอมแซมสงสกหรอใหคนสสภาพ การฟนฟแหลง

เสอมโทรมใหใชประโยชนไดตอไป เพอใหสงทดาเนนการนนบงเกดผลอยางย งยนตอมวลมนษย

และธรรมชาต

ปธาน สวรรณมงคล (อางถงในจราภรณ หะยป, 2553: 25) ใหความหมายการ

จดการทรพยากรน าวา เปนวธการหรอกจกรรมการดาเนนการทเกยวของกบการพฒนาแหลงน า

การจดสรรน า การปองกนและแกไขภยธรรมชาตดานน า และการปองกนแกไขมลพษทางน า

เพอใหสามารถใชนาใหเกดประสทธภาพสงสด

จราภรณ หะยป (2553: 25) ไดใหความหมาย การจดการทรพยากรน า เปนการ

ปฏบตเกยวกบกจกรรมการจดหา การพฒนา การจดสรรและใชประโยชนการปองกนและฟนฟ

มลภาวะทางนา เพอใหไดรบประโยชนอยางเสมอภาคและย งยน

จากการใหความหมายเกยวกบการจดการทรพยากรน าขางตนสามารถสรปไดวา

การจดการทรพยากรนาเปน วธการปฏบตกจกรรมทเกยวกบทรพยากรน า ทงในดานการจดหา การ

พฒนาแหลงน า การเกบรกษาซอมแซมสงสกหรอใหคนสภาพ การบาบด ฟนฟแหลงเสอมโทรมท

เกดจากมลภาวะทางนา การปองกนและแกไขภยธรรมชาตดานน า และการปองกนแกไขมลพษทาง

นา เพอใหสามารถใชประโยชนจากทรพยากรนาไดอยางมประสทธภาพ เสมอภาคและย งยน

ดงน นผวจ ยจงใหค าจ ากดความการจดการทรพยากรน าในการศกษาการจด

เครอขายตอความมนคงของทรพยากรน าวา หมายถงการดาเนนกจกรรมทเกยวของกบการจดหา

การพฒนาแหลงน าในพนท การบาบดฟนฟ การปองกนและแกไขมลพษทางน า เพอใหสามารถใช

ประโยชนจากทรพยากรนาไดอยางมประสทธภาพ เสมอภาคและย งยน

2.1.3.2 หลกการจดการทรพยากรนา

กรมทรพยากรน า (2554:4) การบรหารจดการทรพยากรน าแบบผสมผสาน

(IWRW) หมายถง กระบวนการสนบสนน/สงเสรมเพ อใหเกดการมสวนรวมจากผ ทมสวน

เกยวของ/สวนไดสวนเสย ในการรวมกนจดสรรและจดการทรพยากรน า รวมถงทรพยากรอน ๆ

อยางเปนธรรม ซงมความเหมาะสมกบบรบทของพนท/สงคมนน ๆ เพอสนองความตองการท

กอใหเกดประโยชนทางดานเศรษฐกจ สงคมสง โดยคานงถงความเหมาะสมกบบรบทของสงคม

เพอทรพยากรและระบบนเวศของนาเปนสาคญ

11

ทงน หากพจารณาในเชงบรหารจดการ จะพบวามปจจยเกยวของทสาคญดวยกน คอ

1. ปจจยนาเขาทเออตอการบรหารจดตงแตนโยบาย กฎหมาย และงบประมาณของภาค

สวนตาง ๆ โดยเฉพาะผมสวนไดสวนเสยภาครฐ และการมสวนรวมของภาคประชาชนอยางเสมอ

ภาค เพอใหสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง และสอดคลองกบบรบทของสงคม

2. องคกรทตองมบทบาท ภาระหนาทในการบรหารจดการหรอเปนองคกรหลกนน จะตอง

มการจดรปแบบองคกรทเปดโอกาสใหผคนเขามามสวนรวม และครอบคลมพนทการจดการลมนา

3. เครองมอสาหรบชวยในการบรหารจดการอนไดแก การประเมนความตองการ ความ

เขาใจ แผนในการจดการ รวมถงระบบขอมลทจะมสวนชวยในการบรหาร และจดสรรน าอยางเปน

ธรรม เพอไมใหเกดความขดแยง อกทงยงตองสงเสรมใหสงคม มความตระหนก และมจตสานก

ตลอดจนการแลกเปลยนเรยนร เพอใหเกดการจดการทรพยากรน าแบบองครวมทมประสทธภาพ

และระบบนเวศทย งยน

ปธาน สวรรณมงคล (อางถงใน จราภรณ หะยป, 2553:29) ไดใหหลกการจดการ

ทรพยากรนา ตองคานงถงหลกการ ดงตอไปน

1. การพฒนาอยางองครวม (Holistic approach)นาเปนทรพยากรธรรมชาต

ประเภทหนงทมความสมพนธเกยวของกบทรพยากรธรรมชาตอน ๆ อยางใกลชด เชน ดน ปาไม

ในมตตาง ๆ ทงในดานเศรษฐกจสงคม การเมองฯลฯ

2. มลกษณะของสหวทยาการ (Interdisciplinary) การจดการทรพยากรน า เปนการ

นาความรจากหลากหลายสาขาวชามาใชในการจดการทรพยากรน า เชน ดานวศวกรรมศาสตร ดาน

เศรษฐศาสตร นตศาสตร รฐศาสตร และดานสงคมวทยาและมานษวทยา ครอบคลมตงแตการออก

กฏระเบยบเกยวกบการใชประโยชนจากน า เทคโนโลยการกอสรางเพอนาน ามาใชประโยชน การ

บรหารจดการเพอใหเกดประโยชนตามนโยบายผบรหารประเทศ ขนบธรรมเนยมประเพณเกยวกบ

นาในชมชน รวมถงการแกไขปญหาความขดแยงในการใชนาระหวางกลมคนในสงคม เปนตน

3. อยภายใตกรอบการพฒนาทย งยน (Sutainable development) เปนการ

ผสมผสานการนาทรพยากรธรรมชาตมาใชใหเกดประโยชนกบสงคมในขณะเดยวกนกมการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาตใหเหมาะสมกบของทรพยากรตาง ๆ

4. มความเปนเอกภาพ (Unity) การจดการทรพยากรธรรมชาตทงหลาย จะตองม

ความเชอมโยงเปนอนหนงอนเดยวกน เพอใหเกดความสอดคลองกบระบบนเวศตามธรรมชาต

5. มความเปนเครอขาย (Network) การจดการทรพยากรน าจะตองเนนเครอขาย

เครอขายในทนหมายถงเครอขายของทรพยากรธรรมชาตท งหลาย และเครอขายทมผมสวน

เกยวของกบทรพยากรธรรมชาตเหลานน อนไดแก รฐ เอกชน และประชาชน

12

6. การมสวนรวมของประชาชน (People participation) นาจดเปนสมบตสาธารณะ

ท ทกฝายในสงคมตองมสวนรวมในการจดการ เพ อจดหาน าท ม คณภาพและตอบสนอง

วตถประสงคของการใชน าได นบตงแตการจดหาน าเพอการอปโภคบรโภค อตสาหกรรม รวมไป

จนถงการธารงรกษาวงจรชวตของสงมชวตในนาดวย

นภดล อบลเลศ (อางถงใน จราภรณ หะยป, 2553:29-30) ไดกลาวไววา การ

จดการทรพยากรนา หมายถง การปองกนปญหาทพงเกดกบน า และการนาน ามาใชประโยชนสงสด

ในการดารงชวตของมนษยโดยมวธการ ดงน

1. การจดหาน าทมคณภาพมาใชใหพอเพยง เพอการอปโภคบรโภคและกจกรรม

ดานอตสาหกรรมและการเกษตรกรรม การวางแผนการใชน าทด จะเปนวธการแกปญหาทสาคญใน

การขาดแคลนนา เชน การสรางอางเกบน า การขดบอหรอสระ การหาภาชนะขนาดใหญเพอเกบกก

นาฝน การสารวจและขดนาใตดนมาใชในบรเวณทมปรมาณน าฝนตกนอยหรอเกดฝนทงชวงตดตอ

เปนเวลานาน

2. การปองกนการเกดมลพษทางน า ซงจะทาไดผลดตองอาศยกฏหมายทม

บทลงโทษ ผฝาฝนอยางรนแรง ผนากฎหมายไปใชตองกระทาอยางเฉยบขาดและยตธรรม ออก

กฏหมายปองกนบงคบใหโรงงานอตสาหกรรมมบอหรออางในการเกบกกน าเสย โรงงาน

อตสาหกรรมและอาคารบานเรอนตองตดตงเครองกาจดน าเสยกอนปลอยน าทง ลงโทษผชอบทง

ขยะมลฝอย และสงปฏกลลงในแหลงนาและปรบปรง

3. การปองกนการเกดน าทวม โดยลดความรนแรง เชน การสรางเขอนหรอทานบ

ขวางกนลาน า การขยายความลกและความกวางของแหลงน าธรรมชาตเพอจะทาใหน าไหลผานได

สะดวก และเพมปรมาณนาทกกเกบเอาไว ปลกปาเพอชวยซบน าฝนบางสวนเอาไว และชวยชะลอ

ความเรวของนาไหลใหลดลง และอพยพผคนไปอยทปลอดภยจากนาทวม

4. การนานาไปใชใหเกดประโยชนสงสด เชน การสรางเขอนกนน าจะทาใหทเกบ

กกไวนามาผลตพลงงานไฟฟา เพอชลประทาน การคมนาคมขนสง แหลงนนทนาการ แพร

ขยายพนธสตวน า การอตสาหกรรม ไลน าเสยและน าเคมมใหหนนเนองมาทาความเสยหายพนท

การเกษตรและการอปโภคบรโภค เพอใหคมคากบการลงทนมหาศาลในการสรางเขอน

5. การกษาแหลงธรรมชาต เปนการรกษาสถานทกกขงน าจด ในทะเลสาบ หนอง

บง แมน า และลาคลองตนเขนเปนจานวนมาก ทาใหปรมาณน าทกกเกบเอาไวลดนอยลงจากการ

พงทลายของดน โดยปลกปาทงหญาหรอสรางทานบกนตลงและขดลอกแมน าเพอขยายความกวาง

และลกใหใกลเคยงสภาพเดมหรอมากกวา

13

2.2 แนวคดเกยวกบความมนคงของทรพยากรนา

ทรพยากรนาเปนทรพยากรทความสาคญในการดารงชพของสงมชวต การสรางความมนคง

ของทรพยากรนา นบเปนบทบาทของทกกลม/องคกร ในทกระดบทจาเปนตองเขามสวนรวมในการ

จดการใหทรพยากรน าทงในสวนของการกาหนดนโยบาย และการปฏบต ทงนกเพอใหเกดมความ

มนคงและย งยน โดยองคกรในระดบตาง ๆ ไดกาหนดแนวทางในการสรางความมนคงของ

ทรพยากรนา ดงน

พทกษ ปกษานนท (2552:29) ไดกลาวถง ความมนคงเรองนา (Water Security) ในการ

ประชมนาโลกครงท 2 (The 2nd

1. นาสะอาดชายฝง และระบบนเวศมความสมพนธกน ตองปองกน และปรบปรง

World Water Forum) ทกรงเฮก ประเทศเนเธอรแลนด ในเดอน

มนาคม ค.ศ.2000 ไดกลาวถงเรองความปลอดภยเรองนาซงหมายความ ดงน

(Savenije&Zaag,2008:296)

2. ตองสนบสนน การเมองใหมนคง และการพฒนาทย งยน

3. ทก ๆ คนสามารถจดหานาไดเพอความอดมสมบรณของชวต

4. ตองปองกนความเสยง และความรนแรงทเกดขนจากนา

การบรรลเปาหมายเรองความปลอดภยเรองน า จะตองคานงถงรายละเอยดดงตอไปน

(Savenije&Zaag,2008:296)

1. ตองคานงถงความตองการพนฐานของมนษย ตลอดจนการมสวนรวม

2. ความปลอดภยเรองอาหาร คานงถงความปลอดภยเรองอาหารโดยเฉพาะของคนยากจน

ตองใหความเสมอภาคในการใชนาเพอผลตอาหาร

3. ปองกนระบบนเวศ ตองมการจดการอยางย งยน และรกษาความอดมสมบรณของระบบ

นเวศดวย

4. การจดสรรและแบงปนทรพยากรน า สนบสนนใหมการรวมมอกนระหวางกลม

ผลประโยชนทกระดบ โดยคานงถงการจดการนาในแมนา ลานา อยางย งยน

5. ราคาน าจดการน าตองสะทอนและคานงถงดานเศรษฐกจ สงคม คานยม วฒนธรรม

ราคานาตองคานงถงเรองทกลาวมา

6. การบรหารความเสยง ตองคานงถงความปลอดภยเรองอาหาร ความแหงแลง มลภาวะ

และความรนแรงทเกดขนจากนา

7. การควบคมนาในภาพกวาง

14

8. การมธรรมาภบาล โดยคานงถงผมสวนไดสวนเสย กลมผลประโยชน รวมถงการ

จดการนาดวย

สานกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.) (2555:131) ไดกลาวถงเปาหมายทสาคญของ

การประชม Rio+20 ทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรน าวา เนนความสาคญของการมน าดม

ทสะอาดและปลอดภยเพอสขภาพอนามยในฐานะหนงในสทธมนษยชนทจาเปนสาหรบการมชวต

ทด จาเปนตองวางเปาหมายใหกบการจดการน าเสย รวมไปถงการลดปญหาน าเสยจากครวเรอน

โรงงานอตสาหกรรมและแหลงกสกรรม และสนบสนนใหมการบาบดน าเสยโดยเฉพาะอยางยงใน

เขตชานเมอง

สานกเลขาธการผแทนราษฎร (2550:27) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550

หมวดท 5 สวนท 8 ไดกาหนดแนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอมไว ดงน

มาตรา 85 รฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และ

สงแวดลอม ดงตอไปน

(1) กาหนดหลกเกณฑการใชท ดนใหครอบคลมทวประเทศ โดยใหค านงถงความ

สอดคลองกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ทงผวดน ผนนา วถชวตของชมชนทองถน และการดแล

รกษาทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพ และกาหนดมาตรฐานการใชทดนอยางย งยน โดย

ตองใหประชาชนในพนททไดรบผลกระทบจากหลกเกณฑการใชทดนน นมสวนรวมในการ

ตดสนใจดวย

(2) กระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมและดาเนนการใหเกษตรกรมกรรมสทธหรอ

สทธในทดนเพอการประกอบเกษตรกรรมอยางทวถงโดยการปฏรปทดนหรอวธอน รวมทงจดหา

แหลงนาเพอใหเกษตรกรมนาใชอยางเพยงพอและเหมาะสมแกการเกษตร

(3) จดใหมการวางผงเมอง พฒนา และดาเนนการตามผงเมองอยางมประสทธภาพและ

ประสทธผล เพอประโยชนในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตอยางย งยน

(4) จดใหมแผนการบรหารจดการทรพยากรน าและทรพยากรธรรมชาตอนอยางเปนระบบ

และเกดประโยชนตอสวนรวม ทงตองใหประชาชนมสวนรวมในการสงวน บารงรกษา และใช

ประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพอยางสมดล

(5) สงเสรม บารงรกษา และคมครองคณภาพสงแวดลอมตามหลกการพฒนาทย งยน

ตลอดจนควบคมและกาจดภาวะมลพษทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพ และคณภาพชวตของ

ประชาชน โดยประชาชน ชมชนทองถน และองคกรปกครองสวนทองถน ตองมสวนรวมในการ

กาหนดแนวทางการดาเนนงาน

15

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม (2535:12-13) พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.2535 ไดกาหนดมาตราในการดาเนนการทเกยวของกบความมนคงของ

ทรพยากรนาไว ดงน

มาตรา 32 เพอประโยชนในการสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม ใหคณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาต มอานาจประกาศในราชกจจานเบกษา กาหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอม

ในเรองตอไปน

(1) มาตรฐานคณภาพน าในแมน าลาคลอง หนอง บง ทะเลสาบ อางเกบน า และแหลงน า

สาธารณะอนๆ ทอยภายในผนแผนดน โดยจาแนกตามลกษณะการใชประโยชนบรเวณพนทลมน า

ในแตละพนท

(2) มาตรฐานคณภาพนาทะเลชายฝงรวมทงบรเวณพนทปากแมนา

(3) มาตรฐานคณภาพนาบาดาล

(4) มาตรฐานคณภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวไป

(5) มาตรฐานระดบเสยงและความสนสะเทอนโดยทวไป

(6) มาตรฐานคณภาพสงแวดลอมในเรองอนๆ

การกาหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมตามวรรคหนงจะตองอาศยหลกวชาการ

กฎเกณฑและหลกฐานทางวทยาศาสตรเปนพนฐาน และจะตองคานงถงความเปนไปไดในเชง

เศรษฐกจสงคมและเทคโนโลยทเกยวของดวย

มาตร 35 ใหรฐมนตรโดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตจดทา

แผนปฏบตการเรยกวา "แผนจดการคณภาพสงแวดลอม" เพอปฏบตตามนโยบายและแผนการ

สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต ซงกาหนดขนตามมาตรา 13(1)

แผนจดการคณภาพสงแวดลอมตามวรรคหนงมหนาทดาเนนการตามอานาจหนาทเพอ

ปฏบตการใหเปนไปตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม และเพอใหการดาเนนการเปนไปโดย

บรรลวตถประสงคและเปาหมายทกาหนด ใหกระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอมม

หนาทใหคาแนะนาแกสวนราชการและรฐวสาหกจทเกยวของ เพอจดทาแผนงานหรอดาเนนการ

อยางหนงตามแผนจดการคณภาพสงแวดลอม นน

มาตรา 36 แผนจดการคณภาพสงแวดลอมตามมาตร 35 อาจจดทาเปนแผนระยะสน ระยะ

กลางและระยะยาวไดตามความเหมาะสม และควรจะตองประกอบดวยแผนงานและแนวทางการ

ดาเนนงานในเรองดงตอไปน

(1) การจดการคณภาพอากาศ นา และคณภาพสงแวดลอมในเรองอนๆ

(2) การควบคมมลพษจากแหลงกาเนด

16

(3) การอนรกษสงแวดลอมธรรมชาต ทรพยากรธรรมชาต หรอสงแวดลอมศลปกรรม

(4) การประมาณการเงนงบประมาณแผนดนและเงนกองทนทจาเปนสาหรบการดาเนนงานตาม

แผน

(5) การจดองคกรและระเบยบการบรหารงานเพอเสรมสรางความรวมมอและประสานงาน

ระหวางสวนราชการทเกยวของและระหวางสวนราชการกบเอกชน รวมทงการกาหนดอตรากาลง

พนกงานเจาหนาททจาเปนสาหรบการดาเนนงานตามแผน

(6) การตรากฎหมายและออกกฎขอบงคบ ขอบญญตทองถน ระเบยบ คาสง และประกาศ

ทจาเปนสาหรบการดาเนนงานตามแผน

(7) การตรวจสอบ ตดตาม และวเคราะหคณภาพสงแวดลอม เพอประโยชนในการ

ประเมนผลการดาเนนงานตามแผนและการบงคบใชกฎหมายทเกยวของ

จากการศกษาระเบยบ กฏหมายของประเทศไทยทเกยวของกบความมนคงของทรพยากร

น า เพอใหเหนถงเนอหาทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรน า ผศกษาไดสรปเนอหาราย

มาตรา ตามตารางท 2.1 ปรากฏ ดงน

ตารางท 2.1 สรปประเดนเนอหากฏหมายทเกยวของกบทรพยากรนา

ประเดนความมนคงของทรพยากรนา มาตรา ประเดนเนอหา

1. ดานความเพยงพอของทรพยากร

นา

-รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ.

2550 มาตรา 85(2)

( 2 ) ก า ร จด ห า แ ห ล ง น า

เพ อ ใ ห เก ษ ตรก รม น า ใ ช

อยางเพยงพอและเหมาะสม

แกการเกษตร

2. ดานคณภาพ/สะอาด/ปลอดภยของ

ทรพยากรนา

-พระราชบญญตสงเสรม

แ ล ะ ร ก ษ า ค ณ ภ า พ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.

2535มาตรา 32(1)(2)(3)

(1) มาตรฐานคณภาพน าใน

แมน าลาคลอง หนอง บง

ทะเลสาบ อางเกบน า และ

แหลงน าสาธารณะอน ๆ ท

อยภายในผนแผนดน โดย

จาแนกตามลกษณะการใช

ประโยชนบรเวณพนท ลม

นาในแตละพนท

17

ตารางท 2.1 (ตอ)

ประเดน มาตรา ประเดนเนอหา

-พระราชบญญตสงเสรม

และรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.

2535 มาตรา 36(1)

(2) มาตรฐานคณภาพน า

ทะเลชายฝงรวมทงบรเวณ

พนทปากแมนา

(3) มาตรฐานคณภาพน า

บาดาล

( 1 ) ก า ร จด ก า ร ค ณ ภ า พ

อา ก า ศ น า แ ล ะ ค ณ ภ า พ

สงแวดลอมในเรองอน ๆ

3. ดานการเขาถงทรพยากรนา รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ.

2550 มาตรา 85(2)(4)

(4) จดใหมแผนการบรหาร

จดการทรพยากรน าและ

ทรพยากรธรรมชาตอนอยาง

เ ป น ร ะ บ บ แ ล ะ เ ก ด

ประโยชนตอสวนรวม ท ง

ตองใหประชาชนมสวนรวม

ในการสงวน บา รง รกษา

แ ล ะ ใ ช ป ร ะ โ ย ช น จ า ก

ทรพยากรธรรมชาตและ

ค ว า ม ห ล า ก ห ล า ย ท า ง

ชวภาพอยางสมดล

4. ดานการพฒนาของทรพยากรนา พระราชบญญตสงเสรม

และรกษาคณภาพ

สงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.

2535 วรรคสอง

ก า ร ก า ห น ด ม า ต ร ฐ า น

คณภาพ สงแวดลอม ตา ม

วรรคหนงจะตองอาศยหลก

ว ช า ก า ร ก ฎ เ ก ณ ฑ แ ล ะ

หลกฐานทางวทยาศาสตร

เปนพนฐาน และจะตอง

18

ประเดน มาตรา ประเดนเนอหา

คานงถงความเปนไปไดใน

เชง เศรษฐกจ สงคมและ

เทคโนโลยทเกยวของดวย

ทมา: พฒนาโดยผวจย,2556

สานกงานพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2553:42-44) ไดกาหนดยทธศาสตรเพอความ

มนคงของสงแวดลอมรวมถงทรพยากรน า กลาวคอ ยทธศาสตรการจดการทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมอยางย งยน เปนการอนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตใหมความอดมสมบรณผลกดนการ

ผลตและบรโภคของประเทศไปสการเปนสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม สรางภมคมกนและเตรยม

ความพรอมรองรบการเปลยนแปลงของภมอากาศ มแนวทางสาคญ ดงน

1) การอนรกษ ฟนฟ และการสรางความมนคงของฐานทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม โดยคมครอง รกษา และฟนฟฐานทรพยากร ดน แหลงน า ปาไม ชายฝงทะเล แหลงแร

และความหลากหลายของพนธพชพนธสตว พฒนาฐานขอมล ระบบขอมลขาวสารเชงพนท และ

การจดการความรใหเกดประโยชนสงสด ปรบปรงการบรหารจดการทดนทงระบบ การะจายการถอ

ครองทดนใหเกดความเปนธรรมและคมครองเกษตรกรยากจนใหสามารถดารงชวตอยไดอยาง

มนคง สรางแรงจงใจและสรางรายไดจาการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ปรบปรงระบบบรหาร

จดการน า สนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนรวมพฒนาแหลงน า อนรกษและใช

ประโยชนรวมกนอยางเปนธรรม

2) การปรบกระบวนทศนการพฒนาและพฤตกรรมการบรโภคสสงคมทเปนมตรกบ

สงแวดลอม โดยสงเสรมใหประชาชนทกภาคสวนนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชใน

การดาเนนชวต ใหความรดานการบรโภคอยางเหมาะสมและไมทาลายสงแวดลอม เสรมสราง

ระบบการคมครองการบรโภค และสงเสรมเครอขาย สอ โฆษณา และประชาสมพนธใหมบทบาท

ในการกลบไปสการบรโภคทย งยน

3) การเพมประสทธภาพการใชทรพยากรของภาคการผลตและบรการทนาไปสสงคมท

เปนมตรกบสงแวดลอม โดยปรบระบบการผลตของภาคอตสาหกรรมใหเปนมตรกบสงแวดลอม

ทงการผลตสนคาทเปนวตถดบและสนคาบรโภค สงเสรมการทาเกษตรทเกอกลกบระบบนเวศ ตาม

แนวคดของการทาเกษตรย งยน สงเสรมภาคบรการใหเปนกาลงผลกดนเศรษฐกจใหขยายตว และ

สรางโอกาสทางการตลาดใหกบสนคาหรอบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม

19

4) การจดการสงแวดลอมเมองและโครงสรางพนฐาน โดยวางผงเมองทคานงถงวฒนธรรม

สงคม สงแวดลอม พฒนาโครงสรางพนฐานทใหความสาคญกบการใชทรพยากรอยางคมคา และ

การบรรเทาผลกระทบสงแวดลอมและชมชน

5) การยกระดบความสามารถในการปรบตวรองรบการเปลยนแปลงของภมอากาศ โดย

พฒนาความร และระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงภมอากาศ พฒนา

เครองมอในการบรหารจดการ เพมบทบาทประเทศไทยในเวทประชาคมโลกและการสรางความ

รวมมอกบตางประเทศ

6) การพฒนาการบรหารจดการทรพยากรใหมประสทธภาพ โปรงใสและเปนธรรม โดย

พฒนาชมชนใหเขมแขง และสงเสรมสทธชมชนในการเขาถงและใชประโยชนทรพยากร

สนบสนนกระบวนการมสวนรวม พฒนากลไกการจดการรวมทประกอบดวยรฐ ภาคเอกชน ภาค

วชาการ องคกรปกครองสวนทองถน และชมชน

ตารางท 2.2 ยทธศาสตรดานความมนคงของทรพยาการน าในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต

ประเดน ยทธศาสตร

1.ดานความเพยงพอของทรพยากรนา 1) การอนรกษ ฟนฟ และการสรางความมนคง

ของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดย

คมครอง รกษา และฟนฟฐานทรพยากร ดน

แหลงน า ปาไม ชายฝงทะเล แหลงแรและความ

หล า ก หล า ย ข อง พน ธ พ ช พน ธ ส ต ว พ ฒ น า

ฐานขอมล ระบบขอมลขาวสารเชงพนท และการ

จดการความรใหเกดประโยชนสงสด

2 ) ก า ร ป ร บ ก ร ะ บ ว น ทศ น ก า ร พฒ น า แ ล ะ

พฤตกรรมการบรโภคสสงคมท เปนมตรกบ

สงแวดลอม โดยสงเสรมใหประชาชนทกภาค

สวนนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใช

ในการดาเนนชวต ใหความรดานการบรโภคอยาง

เหมาะสมและไมทาลายสงแวดลอม เสรมสราง

20

ตารางท 2.2 (ตอ)

ประเดน ยทธศาสตร

ระบบการคมครองการบรโภค และสงเสรม

เครอขาย สอ โฆษณา และประชาสมพนธใหม

บทบาทในการกลบไปสการบรโภคทย งยน

2.ดานคณภาพ/สะอาด/ปลอดภยของ

ทรพยากรนา

4) การจดการสงแวดลอมเมองและโครงสราง

พนฐาน โดยวางผงเมองทค านงถงวฒนธรรม

สงคม สงแวดลอม พฒนาโครงสรางพนฐานทให

ความสาคญกบการใชทรพยากรอยางคมคา และ

การบรรเทาผลกระทบสงแวดลอมและชมชน

3.ดานการเขาถงทรพยากรนา 6) การพฒนาการบรหารจดการทรพยากรใหม

ประสทธภาพ โปรงใสและเปนธรรม โดยพฒนา

ชมชนใหเขมแขง และสงเสรมสทธชมชนในการ

เขาถงและใชประโยชนทรพยากร สนบสนน

กระบวนการมสวนรวม พฒนากลไกการจดการ

รวมทประกอบดวยรฐ ภาคเอกชน ภาควชาการ

องคกรปกครองสวนทองถน และชมชน

4.ดานการพฒนาของทรพยากรนา 3) การเพมประสทธภาพการใชทรพยากรของ

ภาคการผลตและบรการทนาไปสสงคมทเปนมตร

กบสงแวดลอม โดยปรบระบบการผลตของ

ภาคอตสาหกรรมใหเปนมตรกบสงแวดลอม ทง

การผลตสนคาทเปนวตถดบและสนคาบรโภค

สงเสรมการทาเกษตรทเกอกลกบระบบนเวศ ตาม

แนวคดของการทาเกษตรย งยน สงเสรมภาค

บรการใหเปนกาลงผลกดนเศรษฐกจใหขยายตว

และสรางโอกาสทางการตลาดใหกบสนคาหรอ

บรการทเปนมตรตอสงแวดลอม

21

ตารางท 2.2 (ตอ)

ประเดน ยทธศาสตร

5) การยกระดบความสามารถในการปรบตว

รองรบการเปลยนแปลงของภมอากาศ โดยพฒนา

ความร และระบบฐานขอมลเกยวกบผลกระทบท

เ กดจา กการเปล ยนแปลงภ ม อากาศ พฒนา

เครองมอในการบรหารจดการ เพมบทบาท

ทมา: พฒนาโดยผวจย, 2556

จากการศกษาแนวคดเกยวกบความมนคงทรพยากรน าขางตน สรปไดวา ความมนคงของ

ทรพยากรนา เปนการทาใหทรพยากรน ามความสะอาด ปลอดภย และเกดความเสมอภาคในการใช

ทรพยากรนาในทกระดบ โดยความมนคงของทรพยากรนาจะเกดขนไดนน ตองมการบรหารจดการ

ความเสยง การปองกน การปรบปรง การควบคมระบบนเวศตาง ๆ ทเกยวของทรพยากรน า เชน

แมน า ลาคลอง ชายฝงทะเล เปนตน การดาเนนการดงกลาวขางตนจาเปนตองอาศยความรวมมอ

ของกลมองคกร ผมสวนไดสวนเสย กลมผลประโยชนตาง ๆ ซงตองยดหลกธรรมภบาลในการ

จดการทรพยากรน า เพอรกษาความอดมสมบณ และทาใหเกดการพฒนาทย งยนสอดคลองทงภาค

สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม

สาหรบความมนคงของทรพยากรธรรมชาตรวมถงทรพยากรน าของประเทศไทยพจารณาถง

ความสอดคลองและการตระหนกถงความสาคญ จากการศกษาพบวา ประเทศไทยไดระบแนวทางใน

การดาเนนการทงในกฏหมายรฐธรรมนญ พระราชบญญตทเกยวของกบทรพยากรธรรมชาต รวมถง

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยในสวนของการบรหารประเทศนนไดกาหนดใหรฐบาล

ตองมนโยบายทสอดคลองกบสภาพแวดลอมทางธรรมชาต ทงผวดน ผนน า วถชวตของชมชนทองถน

และการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาตอยางมประสทธภาพตามหลกการพฒนาทย งยน เชน การจดหา

แหลงน าเพอใหเกษตรกรมน าใชอยางเพยงพอและเหมาะสมแกการเกษตร การวางผงเมองเพ อ

ประโยชนในการดแลรกษาทรพยากรธรรมชาต การสงเสรม บารงรกษา และคมครองคณภาพ กาหนด

มาตรฐานคณภาพน าในแมน าลาคลอง หนอง บง ทะเลสาบ อางเกบน า และแหลงน าสาธารณะอน ๆ ท

อยภายในผนแผนดนรวมถงสงแวดลอมอน ๆ โดยการจดใหมแผนการบรหารจดการทรพยากรน าและ

22

ทรพยากรธรรมชาต อาจเปนแผนระยะส น ระยะกลางหรอระยะยาวดาเนนการไดตามความเหมาะสม

เพอเปนแนวทางการดาเนนงานในเรองการจดการคณภาพอากาศ นา และคณภาพสงแวดลอมในเรอง

อน ๆ เชน การควบคมมลพษจากแหลงกาเนด การอนรกษ ฟนฟ และการสรางความมนคงของฐาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยคมครอง รกษา และฟนฟฐานทรพยากร ดน แหลงน า ปาไม

ชายฝงทะเล แหลงแรและความหลากหลายของพนธพชพนธสตว ผานกระบวนการ การปรบกระบวน

ทศนการพฒนาและพฤตกรรมการบรโภคสสงคมทเปนมตรกบสงแวดลอม สงเสรมใหประชาชนทก

ภาคสวนนาหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการดาเนนชวต การพฒนาการบรหารจดการ

ทรพยากรใหมประสทธภาพ โปรงใสและเปนธรรม เนนการพฒนาชมชนใหเขมแขง และสงเสรมสทธ

ชมชนในการเขาถงและใชประโยชนทรพยากร สนบสนนกระบวนการมสวนรวม พฒนากลไกการ

จดการรวมทประกอบดวยรฐ ภาคเอกชน ภาควชาการ องคกรปกครองสวนทองถน และชมชน

สนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนรวมพฒนาแหลงน า อนรกษและใชประโยชนรวมกน

อยางเปนธรรม

จากการกาหนดนโยบายทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรน าทงในทกระดบ โดย

มงเนนใหทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการสรางความมนคงในดานทรพยากรน า เชนการอนรกษ

ฟนฟ ปองกน การกาหนดแผนงานตาง ๆ เปนตน เพอใหทรพยากรน าตอบสนองความตองการของ

คนไดอยางเสมอภาคกน สาหรบการวจยในครงนผวจยเนนศกษาการเชอมโยงประสานความ

รวมมอของแกนนาเครอขาย ในพนทเกาะปน* ในสวนทเกยวของกบการจดการทรพยากรน า อนจะ

สงผลใหเกดความมนคงเชอมโยงของทรพยากรนาในพนทเกาะปน*อยางย งยนตอไป

2.3 แนวคดเกยวกบเครอขาย

สถานการณความเปลยนแปลงของยคโลกภวตน การเชอมโยงการประสานงานความ

รวมมอในทกภาคสวนทกระดบเพอรองรบการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวนบเปนสงสาคญ

การดาเนนกจกรรมใหประสบความสาเรจบรรลเปาหมายทกาหนด จาเปนตองอาศยการแลกเปลยน

ความร ขอมลขาวสาร การสรางความสมพนธ ประสานงานระหวางปจเจกบคคลหรอกลมองคกรทง

ในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ รวมทงการจดการทรพยากรทมอยในแหลงตางๆใหม

ความเหมาะสมเพยงพอในการขบเคลอนกจกรรมเพอประโยชนของทกภาคสวน เครอขายนบเปน

การเชอมโยงทสาคญอนมผลตอความสาเรจและการบรรลเปาหมายในการดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใน

ทกมต มนกวชาการหลายทานไดเสนอแนวคดเกยวกบเครอขายไว ดงน

23

2.3.1 ความหมายของเครอขาย

พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2537:304) เครอขายหมายถงกลมของผกระทา (Actors) ท

เชอมโยงโดยกลมของความสมพนธ (Ties) ผกระทาหรอแกนเชอมโยง (Nodes)สามารถเปนไดทง

บคคล ทมงาน องคการ แนวความคด หรออน ๆ ขนอยกบบรบทของเครอขาย ความสมพนธ (Ties)

เปนสงเชอมโยงผกระทาตงแตสองคขนไป

กรมการพฒนาชมชน (2545:14) เครอขาย คอกลมของคน หรอกลม หรอองคกร ทมความ

สมครใจในการเรยนร แลกเปลยนขอมล ขาวสาร ความร ประสบการณระหวางกน หรอลงมอทา

กจกรรมรวมกน มความสมพนธระหวางกนในหลายดานทงดานเศษรฐกจ ดานสงคม และอน ๆ

โดยมรปแบบการจดการใหเปนกลไกขบเคลอน เชอมโยงกจกรรมรวมกน กจกรรมเครอขายตองม

ลกษณะเทาเทยมกน และเหนความตระหนกรวมกนในเปาหมายและงานทกระทา

ขนฏฐา กาญจนรงสนนท (2547:3) เครอขายคอ กลม/องคกรหลายๆ กลมมารวมตวกน

ประสานเชอมโยง สรางความสมพนธ ถกทอ สรางสรรคกจกรรมบนพนฐานของความเอออาทร

เกดพลงในการทางานใหบรรลเปาหมายทกองคกร และชมชนเขมแขง

เสร พงศพศ (2548:8) เครอขายคอ ขบวนการทางสงคมอนเกดขนจากการสราง

ความสมพนธระหวางบคคล กลมองคกร สถาบน โดยมเปาหมาย วตถประสงค และความตองการ

บางอยางรวมกน รวมกนดาเนนกจกรรมบางอยางโดยทสมาชกของเครอขายยงความเปนเอกเทศไม

ขนตอกน

Paul Starkey (อางถงใน ขนฏฐา กาญจนรงษนนท, 2547:3) เครอขาย คอ กลมของคนหรอ

องคกรทสมครใจแลกเปลยนขอมลระหวางกนหรอทากจกรรมรวมกนในลกษณะทบคคลหรอ

องคกรสมาชกยงคงมความเปนอสระในการดาเนนกจกรรมของตน การสรางเครอขายเปนการทา

ใหบคคลและองคกรทกระจดกระจายไดตดตอและแลกเปลยนขอมลขาวสาร และการรวมมอกน

ดวยความสมครใจ อกทงใหสมาชกในเครอขายมความสมพนธกนฉนทเพอนทตางกมความเปน

อสระมากกวาการสรางการคบคาสมาคมแบบพงพา

จากความหมายของเครอขายขางตน สรปไดวา เครอขาย คอ การประสานเชอมโยง

ระหวางกนทงในระดบปจเจกบคคลและกลมองคกร ดวยการสรางความสมพนธ แลกเปลยนขอมล

ขาวสาร ความรและประสบการณ ทรพยากร รวมถงการมเปาประสงคบางอยางรวมกน โดยสมาชก

ของเครอขายยงคงมความเปนอสระในการขบเคลอนกจกรรมของตนเอง

24

2.3.2 การกอเกดเครอขาย

สมพนธ เตชะอธกและคณะ (อางถงใน กรมการพฒนาชมชน, 2545:23) เครอขายเกดขน

ได 2 รปแบบ คอ

1. เกดโดยธรรมชาตโดยเหตปจจย 3 ประการ คอ

1.1 ปจจยทางเครอญาต เปนญาตระหวางชาวบาน มการเย ยมเยยนไปมาหาสกน

แลกเปลยนสงของกน มกมการพงพาอาศยกน เออเฟอเผอแผกน

1.2 ปจจยทางความนาเชอเถอ มความเชอถออยางเดยวกน เปนศษยเปนครกน เชน

เครอขายของหมอลาผฟากบคนปวย เปนตน เครอขายของความเชอถอ แบงไดเปน 2 แบบ คอ

1) ความเชอในตวผนา

2) ความเชอในการคดของผนา หรอกจกรรมทผนาทาอยวาเปนทางเลอกหนงท

สามารถแกปญหาของตนและชมชนได

1.3 ปจจยเศรษฐกจ เคยตดตอแลกเปลยนสงของ ผลผลตกนเสมอ ๆ เปนตน

2. เครอขายทเกดขนโดยการจดตง อาจเกดขนจากความพรอมและความตองการของผนา

และเครอขายเอง บางเครอขายพฒนามาจากเครอขายธรรมชาต และจดรปเปนองคกรขนภายหลง

2.3.3 องคประกอบของเครอขาย

สทตย อาภาโร(อบอน) (อางถงใน ศรพร โกมลเปลน, 2554:25-27) กลาวา องคประกอบ

ของเครอขายทสาคญของความเปนเครอขายไดแก

1. หนวยชวตหรอสมาชก เปนองคประกอบเบองตนของความเปนเครอขายทสรางระบบ

ปฏสมพนธ โดยแตละหนวยชวตและแตละปจเจกบคคล จะดาเนนการสานตอเพอหาแนวทางรวม

ในการสรางสรรคสงตาง ๆ เพอใหเกดการดารงอยรวมกนตามหลกธรรมชาตททกสรรพสงจะตอง

พงพาอาศย และสรางกระบวนการทสบเนองเพอรกษาความเปนไปของชวต ดงนน หนวยชวตหรอ

สมาชกในองคกรนน จะเปนองคประกอบหลกทกอใหเกดความเปนเครอขาย

2. จดมงหมาย เปนองคประกอบทสาคญอกประการหนง เพราะหากวาบคคล กลม/องคกร

มารวมกนเพยงเพ อทากจกรรมอยางใดอยางหนงโดยไรความมงมนหรอจดหมายรวมกน

ความสมพนธ ดงกลาวไมอาจกลาวไดวาเปนเครอขาย เพราะความเปนเครอขายจะตองมความ

หมายถง “การรวมกนอยางมจดหมาย” เพอทากจกรรมอยางใดอยางหนง โดยมวตถประสงคและ

กระบวนการเพอใหบรรลจดมงหมายนน

25

3. การทาหนาทอยางมจตสานก คอการทาหนาทตอกน และกระทาอยางมจตสานก เพราะ

หากขาดจตสานกตอสวนรวมแลว กระบวนการน นจะเปนเพยงการจดต งและเรยกรองหา

ผลประโยชนตอบแทนเทานน และการทคนจะมารวมกลมเปนองคกรเครอขายไดนน นอกจากจะม

ความสนใจหรอปนสยใจคอทคลายคลงกนแลว บคคลยงตองมจตสานกตอสวนรวมกลาวคอ เมอ

พวกเขาเหนปญหาหรอตองการทจะพฒนาและเปลยนแปลงสงใดสงหนง จตใจทจะมงมนซงเปน

ปจจยภายในแตละบคคล ยอมเปนแรงขบเคลอนทนาไปสการคดวเคราะหและการคนหาวธ เพอการ

แกไขปญหานนๆ รวมทงการแสวงหาแนวทางรวมจากเพอนรวมอดมการณ เพอสรางพลงในการ

ตอรองหรอแลกเปลยนเรยนรระหวางกน จนกลายเปนองคกรเครอขายททกฝายตางไววางใจตอกน

ทงน เพราะความเปนเครอขายนน สามารถทจะสนองกระบวนการแกไขปญหาไดมากกวา

4. การมสวนรวมและการแลกเปลยนเรยนร ในองคประกอบการเปนเครอขายสงหนงท

ขาดมไดคอการมสวนรวม การพงพาอาศยและการแลกเปลยนเรยนร การมสวนรวมในกจกรรม

ตาง ๆ ของสมาชกจะเปนปจจยหนนเสรมใหเครอขายนนมพลงมากขนเพราะการมสวนรวมจะทา

ใหสมาชกมความรสกวา ตนเองเปนสวนหนงของเครอขาย ซงจะชวยใหทกฝายหนหนาเขาหากน

และพงพากนมากขน นอกจากน ในระบบความสมพนธของเครอขาย การแลกเปลยนเรยนรกจะม

ความสาคญเปนอยางยง เพราะจะนาไปสการใหและรบ รวมถงการระดมทรพยากรเพอใหภารกจ

เครอขายดาเนนการรวมกนน นบรรลถงเปาหมาย การแลกเปลยนเรยนรจงเปนท งแนวคด

กระบวนการและวธการจดการเครอขาย เปนกระบวนการสรางขอมลตอเนอง เพราะถาไมม

กระบวนการแลกเปลยนเรยนรรวมกนทมาจากการมสวนรวมแลวพฒนาการของเครอขายจะเปนไป

อยางชา ๆ และอาจถดถอยลง ดงนนการมสวนรวมและการแลกปลยนจงเสมอนกลไกทเปนแรง

ผลกใหความเปนเครอขายดาเนนไปอยางตอเนอง

5. ระบบความสมพนธและการสอสาร ถากลาวถงเครอขายวาเปนความสมพนธทโยงใย

แลว สงทมความสาคญตอเครอขาย คอขอมลและการสอสารระหวางกน นบตงแตการสอสาร

ระหวางปจเจคบคคลกบปจเจกบคคล กลมกบกลม และระหวางเครอขายกบเครอขายรวมทงระบบ

ความสมพนธในการแลกเปลยนเรยนร โดยกระบวนการสอสารนนจะชวยใหสมาชกในเครอขาย

เกดการรบร เกดการยอมรบในกระบวนการทางานและชวยรกษาสมพนธทดตอกน ความสมพนธท

เกดจากการตดตอสอสารทตอเนองเชนน เปนองคประกอบทสาคญของเครอขาย ถาระบบ

ความสมพนธมไดรบการตอบสนองหรอขาดการตดตอแลว ความเปนเครอขายกอยในภาวะทเสอม

ถอย ดงนน การพฒนาระบบเครอขายจะตองยดหลกการของความสมพนธและการสอสารระหวาง

กน โดยมกจกรรมและขอมลเพอใหเกดความเลอนไหลของเครอขายนน ๆ

26

2.3.4 ประเภทของเครอขาย

พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2552 : 311-312) กลาววานกสงคมศาสตรจาแนกเครอขาย

ออกเปน 3 ประเภท คอเครอขายอตตะ (Ego-centric network) เครอขายทางสงคมแบบจากด

ขอบเขต (Socio-centric Network) และเครอขายระบบเปด (Open-system network)(Kadushin,

2004:4)

เครอขายอตตะ (Ego-centric network) เปนเครอขายทมการเชอมโยงกบแกนเชอมหรอ

ปจเจกบคคลหรอองคการเดยว เชน เครอขายเพอน หรอ ทกองคการประกอบธรกจกบบรษท การ

พจารณาเครอขายไมเพยงพอจะพจารณาเฉพาะบคคลหรอองคการทเชอมโยงในเครอขาย แตจะตอง

พจารณาถงขอมลขาวสารทเชอมโยงระหวางบคคลและองคการดวย มฉะนนแลวกไมมเครอขายท

จะนามาวเคราะห ในวาทกรรมทใชกนทวไปโยเฉพาะเมอการสนบสนนทางสงคม เชน การทกลาว

วาบคคลหนงมเพอนมาก กจะไดรบการระบวาบคคลนนมเครอขายกวางขวาง แตเครอขายแบบนไม

สามารถนามาอภปรายในวล "เครอขายสงคม" ในเชงวชาการไดตราบเทาทยงไมทราบวาใคร

เชอมโยงกบใครบางในกลมและมวธการในการเชอมโยงอยางไร และสงททาใหเครอขายการ

สนบสนนมความแตกตางอยางชดเจนคอการทสมาชกในเครอขายมความรจกกนอยางด กบการท

สมาชกในเครอขายรจกกนอยางผวเผนหรอไมรจกซงกนและกน

เครอขายทางสงคมแบบจากดขอบเขต (Socio-centric network) เครอขายทางสงคมแบบ

จากดขอบเขต เปนเครอขาย ท Bernard(1989) เรยกวา "เครอขายในกลอง" (Network in a box)

เครอขายประเภทนไดแก การเชอมโยงของเพอนในชนเรยน การเชอมโยงระหวางผบรหารองคการ

หรอ ระหวางบคคลากรในองคการ ซงเครอขายเหลานเปนเครอขายระบบปด ซงวชาการสามารถ

ศกษาโครงสรางของสรางของเครอขายไดอยางชดเจน

เครอขายแบบระบบเปด (Open-system network) เครอขายแบบระบบเปด เปนเครอขายทม

ขอบเขตไมชดเจน เชน เครอขายชนชนนาในสงคมไทย หรอการเชอมโยงระหวางองคการ หรอหวง

โซของอทธพลในการตดสนใจเกยวกบนโยบาย หรอการนาวธการแบบใหมมาใชในองคการหรอ

การบรหารประเทศ เครอขายประเภทนเปนเครอขายทนาสนใจทสด แตการศกษากทาไดยากทสด

เชนเดยวกน

สานกงานคณะกรรมการกองทนหมบานและชมชนเมองแหงชาต (อางถงใน กณณกา

หงษลา,2553 : 16) ไดแบงประเภทเครอขาย ออกเปน

1. เครอขายเชงเดยว หมายถง เครอขายทมสมาชกมาจากกลมองคกรทลกษณะการทางาน

คลายกนหรอเหมอนกน ประกอบดวย

27

1.1 เครอขายตามคณลกษณะของสมาชก ไดแก เครอขายกองทนหมบาน เครอขายสตร

เครอขายกานนผใหญบาน เครอขาย OTOP เครอขายอนรกษ เครอขายกลมออมทรพยเพอการผลต

เครอขายผนาอาสาพฒนาชมชนเปนตน

1.2 เครอขายตามพนทภมศาสตร ไดแก เครอขายลมนา เครอขายคนสพรรณ เปนตน

2. เครอขายเชงผสม หมายถง เครอขายทมสมาชกมาจากหลายกลมองคกร จากหลาย

พนทและดาเนนกจกรรมหลากหลาย ไดแก ศนยประสานงานองคกรชมชน (ศอช.) เปนตน

เสร พงศพศ (2548:199-198) กลาวเครอขายมหลายประเภท ขนอยกบสมาชก พนท

กจกรรมหลก วตถประสงค และโครงสรางการดาเนนงานในลกษณะองคการของเครอขายเอง ม

เครอขายแนวราบโดยการประสานบคคลทอยใน “ระดบ” เดยวกน อาชพเดยวกน ใหมาเชอม

ประสานเปนเครอขายกน เชน เครอขายเกษตรกร เครอขายนกพฒนา เครอขายนกวจย เปนตน

อาจเปนปจเจกบคคลหรออาจเปนสถาบนกได เชน เครอขายสถาบนวจย เครอขายศนยขอมล เปน

ตน บางเครอขายอาจเปดสาหรบบคคลทวไป สถาบนทวไป ใครกไดทสนใจในเรองหรอประเดน

เดยวกนนน

มเครอขายทมลกษณะแนวตง เชน การนาผคนจากหลากหลายอาชพทแตกตางกนมาเปน

เครอขายกน เชน เกษตรกร นกพฒนา นกวชาการ นกธรกจ นการเมอง องคกรทน เปนตน ทงน

เพอใหเกดความเขาใจและความรวมมอโดยเนนทการใหขอมลขาวสารมากกวาการดาเนนกจกรรม

รวมกน เครอขายนมมากขนวนนเพราะการสอสารทางอนเทอรเนตชวยใหคนไมวาอาชพอะไร

ฐานะไหน ระดบใด สามารถเปนสมาชกอยางเทาเทยมกน

2.3.5 ลกษณะของเครอขาย

สมพนธ เตชะอธกและคณะ (อางถงใน กรมการพฒนาชมชน, 2545:15) ไดจาแนกลกษณะ

ของเครอขายออกเปน 3 ลกษณะ คอ

1. เครอขายทางความคด เปนเครอขายทเนนการทางานดานความคด ความร หรอเทคนค

ตางๆ เครอขายเหลานเปนแหลงทผนาไดมโอกาสเผยแพรแนวความคดของตนและไดแลกเปลยน

ประสบการณของตนกบคนอน ๆ ทาใหเกดความคดทชดเจนขน เครอขายความคดมกเนนเครอขาย

ของกลมคนทอยบนสถานภาพทคลายคลงกน แตอยตางถนกนไดรวมตวกนสรางเครอขายเพอจะได

มเวทในการแลกเปลยนประสบการณกน เชน เครอขายคร เครอขายองคกรพฒนาเอกชน เปนตน

2. เครอขายกจกรรม เปนเครอขายทเนนการชวยเหลอ รวมมอกนการทากจกรรมสวนมาก

มกเปนเครอขายภายในชมชนทสมาชกของเครอขายอาจเปนเครอญาตกน หรอมสายสมพนธเปนคร

28

เปนศษย หรออาจรวมอยในกลมกจกรรมเดยวกน สมาชกของเครอขายจะชวยเหลอหรอรวมมอกน

ทาใหงานการพฒนาประสบความสาเรจ

3. เครอขายสนบสนน กจกรรมการพฒนาเพอแกปญหาของชมชน นอกจากจะมความคด

ในการวเคราะหหาทางออกในการแกปญหามการทากจกรรมการแกปญหาแลว สงหนงทมความจา

เปนมาก คอ จะตองมทน ทมาของทนเพอดาเนนกจกรรมการพฒนา อาจมาจากการระดมทน

ภายในหมบานโดยการระดมหนจากสมาชก เชน กองทนรานคา กลมออมทรพย หรอธนาคารขาว

หรอการทอดผาปา หรออาจเปนทนทมาจากภายนอก ไดแก การบรจาคหรอการชวยเหลอของแหลง

ทนภายนอก

พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2537:322) ไดแบงลกษณะเครอขายความตองการทเชอมโยง

เครอขายม 4 ลกษณะ คอ

1. การแลกเปลยนขอมลขาวสาร (Information exchange) ซงเปนขอมลขาวสารทเกยวของ

กบนโยบายและแผนงาน เทคโนโลย และแนวทางการแกปญหาทมศกยภาพ การเปลยนแปลงหรอ

ปฏบตการใด ๆ ทเกดขนเปนการตดสนใจเลอกขององคการในเครอขายอยางสมครใจ

2. เครอขายการพฒนา (Development networks) ในทนซงการแลกเปลยนขอมลขาวสาร

เทคโนโลย กจะมการผสมผสานของการใหการศกษาและการบรการสมาชกซงเปนการเพม

สมรรถภาพของสมาชกเครอขายเพอปฏบตการแกปญหาภายในองคการของพวกเขา

3. การชวยขยายยทธศาสตร (Outeach stregies) ในทซงมความเกยวของของกจกรรมการ

พฒนาศกยภาพของบคลากรและเทคโนโลยภายในเครอขาย เครอขายกจะกาหนดรางยทธศาสตร

เพอการเปลยนแปลงนโยบายและแผนงานซงนาไปสการเปลยนแปลงและการประสานการใช

ทรพยากรรวมกน แมวาการตดสนใจและการปฏบตจะเปนเอกสทธของแตละองคการกตาม

4. เครอขายปฏบตการ (Action networks) ในทซงองคการทเปนหนสวนกนมาพบปะกน

เพอปรบปรงและขยายขอบเขตการทางาน ทาใหเกดการรบเอานโยบาย ยทธศาสตรทกาหนด

รวมกนไปปฏบต รวมท งการประสานการปฏบตเพอปรบปรงการใหบรการ ควบคไปกบการ

แลกเปลยนขอมลขาวสารและขยายสมรรถภาพดานเทคโนโลย

เสร พงศพศ (2548:203) กลาววา เครอขายลกษณะตาง ๆ ทรวมเอาองคกรของรฐเขาไว

ดวยกนในบางครงเนนทการทาขอมล การเวเคราะหและแบงปนขอมล การณรงค การฝกอบรม การ

ระดมพลงเพอใหเกดความสามคค การวางแผนการทางานรวมกน การบรณาการแผน การ

ดาเนนงานรวมกนตามแผน และพฒนาวาระหรอประเดนบางอยางรวมกน การเรยนรประเดนตาง ๆ

หลากหลายรปแบบและวธการตามทเครอขายจะกาหนดรวมกน

29

เครอขายในระดบ “รากหญา” หรอองคกรชมชนกสามารถทาเชนทกลาวมาได รวมทงยง

สามารถรวมมอกน “ ลงทน” และดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจได รวมกนในการผลต การจดการ

ผลต การแปรรปการตลาด กจกรรมทเปนรปธรรมทเครอขายองคกรชมชนทารวมกนคอ การ

จดการปาไมชมชน จดการน า จดการแหลงอาหารตาง ๆ อนรกษปา ดน น า ปลา สงแวดลอม

โดยรวม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2555:198) กลาววา ลกษณะภาคทรวมกนเกดไดสองทาง

หลก ๆ คอ 1) เครอขายแนวนอน เปนการสรางเครอขายของกลมคนทมลกษณะทางสงคมใกลเคยง

กน เผชญปญหาทคลายคลงกน เชนการรวมกลมระหวางสถาบนการศกษาดวยกน หรอการ

รวมกลมระหวางมลนธกบ NGOs เปนตน และ 2) เครอขายแนวตง เปนการสรางเครอขายระหวาง

ภาคทแตกตางกน อาท การรวมกลมระหวางองคกรธรกจกบสถานศกษาการรวมตวระหวางองคกร

ทองถนกบมลนธของบรษทธรกจ เปนตน

จากแนวคดของนกวชาการขางตน สรปไดวา ลกษณะของเครอขายสามารถแบงไดหลาย

ลกษณะทงนขนอยกบมมมองของนกวชาการแตละทาน แตหากพจารณาภาพรวมของลกษณะของ

เครอขายแลวจะพบวา เครอขายทกลกษณะมเปาหมายในลกษณะคลายคลงกน คอ การประสาน

ความรวมมอระหวางสมาชกของเครอขาย เชน การประสานดานการระดมความคดเหนเพอทา

กจกรรมในลกษณะการแกไขปญหาของสมาชก หรอแกไขและปองกนปญหาทจะเกดขนกบชมชน

การแลกเปลยนขอมลขาวสาร การทาใหสมาชกของเครอขายมสมรรถนะในการขบเคลอนองคการ

ทตนสงกดไดมากขน รวมถงการทนาเอายทธศาสตรทรวมกนกาหนดไปขบเคลอนในแตละ

องคการตามความสามารถขององคการนน ๆ ซงในบางครงสมาชกทรวมตวกนจดตงเครอขายอาจ

เปนองคการลกษณะทใกลเคยงหรอแตกตางกนกได ทงนขนอยกบความตองการและสถานการณ

ของเครอขายนน ๆ

อยางไรกตาม เครอขายในลกษณะใดจะเกดขนไดในสงคม ยอมตองอาศยการรวมตวกน

ตงแตปจเจกบคคล หรอกลมองคการตาง ๆ ทมเปาหมายเดยวกน และสมาชกของเครอขายตอง

รวมกนประสานความรวมมอจดระบบขององคการเครอขายนน ๆ และจะตองรถงประโยชนของ

การเขามารวมเปนสมาชกของเครอขาย และความชอบธรรมการใชประโยชนจากการเปนสมาชก

ของเครอขาย เพ อใหสมาชกตระหนกถงคณคาของการเปนเครอขาย และสามารถเปนพลง

ขบเคลอนใหเครอขายดารงอยได สรางประโยชนใหกบสมาชกไดอยางตอเนองและย งยน ดงนน ใน

การศกษาการจดการเครอขายตาบลเกาะปน* ผวจยจงใหความสาคญกบแนวคดตาง ๆ ทเชอมโยง

และนาไปสการศกษาในประเดนรายละเอยดของการจดการเครอขายตอไป

30

2.4 แนวคดทเกยวกบจดการเครอขาย

การดาเนนการของเครอขายทมประสทธภาพนน ตองอาศยการจดการทดตงแตการเรมกอตว

กอนปนเครอขาย การสมครใจเขารวมเปนสมาชกของเครอขาย และเมอมการรวมตวกอตงเปนเครอขาย

แลวการจดการภายในเครอขายดวยการกาหนดแนวทางการจดการรวมกน เปนสงสาคญ รวมไปถงการร

คณคาและการใชประโยชนรวมกนในฐานะสมาชกของเครอขาย และการสรางความมนคงและตอเนอง

ของเครอขายทมการจดตงรวมกน ซงในการศกษาครงน ผวจยไดรวบรวมแนวความคดเกยวกบการ

จดการเครอขายจากนกวชาการหลายทาน เพอนามาเปนแนวคดนาในการศกษา และเพอสรางความเขาใจ

ในประเดนสาคญของการจดการเครอขาย ผวจยจงไดนาแนวคดการจดการและการจดการเครอขาย มาทา

การวเคราะหเปรยบเทยบ เพอนาผลทไดจากการวเคราะหเปรยบเทยบไปใชเปนแนวคดนาในการศกษา

ตามวตถประสงคทกาหนดในการศกษา ซงปรากฏผล ดงน

2.4.1 ความหมายของการจดการ

ธงชย สนตวงษ (2554 : 1) การจดการ หมายถง ภารกจของบคคลใดบคคลหนง หรอหลาย

คน (ทเรยกวา ผบรหาร) ทเขามาทาหนาทประสาน ใหการทางานของบคคลทตางฝายตางทา และไม

อาจประสบความสาเรจไดจากการแยกกนทาใหสามารถบรรลผลสาเรจไดดวยด

ศรวรรณ เสรรตนและคณะ (2539 : 15) กลาววา การจดการเปนกระบวนการออกแบบและ

รกษาสภาพแวดลอมเพอบรรลเปาหมายทเลอกสรรไวอยางมประสทธภาพ ผบรหารมหนาทในการ

วางแผน การจดการองคการ การจดบคคลเขาทางาน การชกนา และการควบคมการจดการเปน

กจกรรมทสาคญในทกระดบขององคการ

สมคด บางโม (2555:106) มความเหนวา การจดการองคการหมายถงการจดแบงองคการ

ออกเปนหนวยงานยอย ๆ ใหครอบคลมภารกจและหนาทขององคการ พรอมกาหนดอานาจหนาท

ความรบผดชอบและความสมพนธระหวางองคการยอยไวดวย ทงน เพออานวยความสะดวกในการ

บรหารใหบรรลเปาหมายขององคการ

สาคร สขศรวงศ (2554:26) กลาววา การจดการ หมายถง การทางานใหสาเรจตาม

วตถประสงคขององคการ ผานกจกรรมตาง ๆ ทางการจดการ ซงรวมถงกจกรรมหลก 4 ประการ

ไดแก การวางแผน การจดองคกร การชนา และการควบคมองคการ

31

มลลกา ตนสอน ( 2544:9) กลาววาการจดการ (Management) หมายถงกระบวนการใน

การทางานใหการบรรลวตถประสงคทตองการอยางมประสทธภาพ (Efficient) และประสทธผล

(Effective)โดยการสงการและการทางานรวมกบบคคลอน (Weihrich และKoontz,1993)

ปารชาต สถาปตานนท และชยวฒน ถระพนธ (อางถงใน พฤธพงค พศาลวชรนทร, 2550 : 23-

24) ไดกลาวถงแนวคดการจดการเครอขาย คอ การรวมกลมซงประกอบไปดวยคนทมความคด ความ

เชอเหมอนหรอตางกนกได แตทกคนตางมงเนนการดาเนนการเพอใหบรรลเปาหมายหลกรวมกน จน

เปนพนธมตร โดยเฉพาะองคกรคแขงใหหนหนาเขาหากน จนเปนพนธมตรในเชงธรกจทเออ

ประโยชนตอกนและกน เปน “พนธมตรแหงดวงดาว” ซงม 6 ประการไดแก มจดมงหมายรวมกน

บคคลในเครอขายมจตสานกรวม มสวนรวมในกระบวนการทางาน และไดรบผลประโยชนจากการเปน

สมาชก การเชอมโยงการทางานของเครอขาย การสรางความรสกรวมในเครอขายมจตสานกรวม การ

พฒนาระบบทโปรงใส ตรวจสอบได และการจดระบบขอมลขาวสาร การตดตอสอสารและสารสนเทศ

การจดการเครอขายโดยชมชนเปนการจดการทคานงถงศกยภาพของชมชนและขนาดของเครอขายทงใน

ดานของพนทและกจกรรมทเกดขน

สทตย อาภากโร (อางถงใน มหาวทยาลยวลยลกษณ, 2547: 40) กลาวถงการจดการ

เครอขายคอการจดการพนทอยางเปนรปธรรม โดยมการโยงใยกระบวนการพฒนาทเปนองครวม ท

ยดเอาความสาเรจในการพฒนาเชงพนทและประเดนปญหาทเกดขนในชมชนมาเปนยทธศาสตรใน

การเสรมสรางความสมพนธและการจดการเคอขาย

Badaracco (อางถงใน กณณกา หงสลา, 2553 : 29) เสนอวาจดเรมตนในการทจะเขาใจการ

จดการเครอขายกคอ การตรวจสอบปจจยทสนบสนนหรอเปนอปสรรคตอการเกดประสทธผลของ

เครอขาย เชน การสอขอความ และการสรางความรในการทางานภายในองคการ ปจจยเหลานม

น าหนกไมเทากนในแตละสถานการณขนอยกบความชดเจนในเปาหมายของเครอขาย แรงจงใจทจะ

สรางและแบงปนความรในการทางาน การมทรพยากรตาง ๆ อยางเพยงพอ รวมถงการมทรพยากรทม

คณภาพ การมผนาทใหความสาคญตอความสาเรจของเครอขาย การทางานเปนทม การมความผกพน

ตอความสาเรจของเครอขายในทกระดบขององคกรทเปนเครอขายการสนบสนนระหวางกน รวมทง

ความพรอมทจะทดลอง ลมเหลวประสบความสาเรจรวมกน และความไววางใจกน

32

2.4.2 หลกการและกระบวนการจดการ

สาคร สขศรวงษ (2554:17) กลาววา การบรหารจดการใหประสบความสาเรจ นน ผบรหาร

จะตองเขาใจหนาททางการ (Management function) และนาเอาแนวคดนนมาปฏบตในองคการให

บรรลผลสาเรจผานกจกรรมหลกทางการจดการ 4 ประการ คอ

1. การวางแผน (Planning) ประกอบดวยเปนกจกรรมอนดบแรกของผบรหารทจะเปน

กระบวนการกาหนด พนธกจ เปาหมาย และแผนงาน เพอนาไปสการปฏบตใหเกดประสทธผลและ

มประสทธภาพ

2. การจดองคกร (Organizing) เปนกจกรรมออกแบบงาน จดโครงสรางการปฏบตงาน

และมอบหมายหนาทและความรบผดชอบตอบคลากรตาง ๆ ตลอดจนกาหนดวธการประสานงาน

เพอใหสามารถดาเนนการใหสอดคลองกบการวางแผน

3. การชนา (Leading) เปนกจกรรมทผบรหารดาเนนการเพอใหแผนงานและบคลากร

ตางๆ ทไดรบมอบหมายงานดาเนนกจกรรมตาง ๆ ใหประสบความสาเรจ โดย ผบรหารจะตองม

ภาวะผนาในตวเอง และ สามารถจงใจบคคลตาง ๆ ใหปฏบตงานบรรลความตองการขององคการ

4. การควบคม (Controlling) เปนกจกรรมการควบคมการปฏบตงานของบคลากรตาง ๆ

ในองคกรใหเปนไปตามแผนงานตาง ๆ ทกาหนดไว

มลลกา ตนสอน ( 2544:10-13) กลาววาการจดการมหนาททสาคญ 5 หนาท ไดแก

1. การวางแผน (Planning) เปนหนาททางการจดการหนาทแรกทเกยวของกบการกาหนด

ทศทาง (Direction) ภารกจ (Mission) เปาหมาย (Goal) และวตถประสงค (Objectives) ขององคการ

ตลอดจนกรอบความคด (Framework) แนวทาง และวธการปฏบต (Procedure) เพ อใหการ

ดาเนนงานบรรลผลสาเรจตามทตองการ ความซ าซอนและการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมใน

ปจจบน ทาใหผบรหารจาเปนตองอาศยการวเคราะหขอมลและการตดสนในในการวางแผนอยางม

ประสทธภาพ

2. การจดการองคการ (Organnizing) เปนงานทใหความสาคญกบการจดทาโครงกสราง

องคการ (Organization Structure)และกาหนดระบบงาน (Work System) บทบาท (Role) อานาจ

หนาท (Authority) ความรบผดชอบ (Responsibility) และหนาท (Duty) ของบคลากร เพอใหเขา

ปฏบตงานใหเปนระบบและสอดคลองกนภายในหนวยงาน ซงจะทาใหองคการสามารถดาเนนงาน

สเปาหมายรวมกนอยางราบรน และใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

3. การจดบคลากรเขาทางาน (Staffing) เปนงานสาคญของผจดการทกคนทตองจดบคคล

ใหเหมาะสมกบงานทงในดานคณภาพ ไดแก ความร ทกษะ ความสามารถ ประสบการณและ

33

ปรมาณ (Man power)ทตองการหรอเรยกวา “การจดคนใหเหมาะสมกบงาน (Put the right man on

the right job)” ตลอดจนธารงรกษา พฒนาแรงงานทมคณภาพใหอยกบองคการอยางตอเนอง

4. การนา (Leading) เปนการใชอทธพลและความสมพนธระหวางผนาและผตาม ในการ

ชเปาหมาย ชกจง กระตน และเปลยนแปลงผตดตามหรอผใตบงคบบญชาใหปฏบตงานอยางเตม

ความสามารถดวยความเตมใจ ซงกอใหเกดประโยชนแกองคการอยางเตมท

5. การควบคม (Controlling) เปนกระบวนการในการกาหนดเกณฑและมาตรฐาน

ขนตอนการตดตาม ตรวจสอบ ประเมน และแกไขใหการดาเนนงานสามารถบรรลเปาหมาย หรอ

ปรบปรงแผนและการดาเนนงานใหสอดคลองกบขอจากดของเหตการณและสภาพแวดลอมจรง

Henry Fayol (อางใน ธงชย สนตวงษ, 2539) กลาววากระบวนการจดการงานประกอบดวย

หนาทตาง ๆ 5 ประการ คอ

1. การวางแผน (Planning) หมายถง การคาดการณลวงหนาถงเหตการณตางๆทจะม

ผลกระทบตอธรกจ และกาหนดขนเปนแผนการปฏบตงาน หรอวถทางทจะปฏบตขนไวเปนแนว

ทางการทางานในอนาคต

2. การจดองคการ (Organizing) หมายถง การจดใหมโครงสรางของงานตาง ๆ และอานาจ

หนาท ใหอยในสวนประกอบทเหมาะสมทจะชวยใหงานขององคการบรรลผลสาเรจ

3. การบงคบบญชาสงการ (Commanding) หมายถง การสงการงานตาง ๆ แกผใตบงคบบญชา

ซงผบรหารจะตองกระทาตนเปนตวอยางทด และตองเขาใจผปฏบตงานดวย ตลอดจนเขาใจถงขอตกลง

ในการทางานของคนงานและองคการทอย รวมถงการตดตอสอสารภายในองคการดวย

4. การประสานงาน (Coordinating) หมายถง การเชอมโยงงานของทกคนใหเขากนไดและ

ไปสเปาหมายเดยวกนในทสด

5. การควบคม (Controlling) หมายถง การทจะตองกากบใหสามารถประกนไดวากจกรรม

ตาง ๆ ททาไปนน สามารถเขากนไดกบแผนทวางไว

นอกจากน Fayol ไดวางหลกการจดการ (Principles of management) 14 ขอคอ

1. หลกทเกยวกบอานาจหนาทและความรบผดชอบ (Authority and responsibilities) Fayol

เชอวา อานาจหนาทและความรบผดชอบเปนสงทแยกจากกนมได และอานาจหนาทควรจะมเทากบ

ความรบผดชอบ นนคอ เมอผใดไดรบมอบหมายใหรบผดชอบตองานใดงานหนง ผนนกควรจะ

ไดรบมอบหมายอานาจหนาทเพยงพอทจะใชปฏบตงานนนใหสาเรจลลวงไปไดเปนอยางด

2. หลกของการมผบงคบบญชาเพยงคนเดยว (Unity of command)การทางานใด ๆ คนงาน

ควรไดรบคาสงจากผบงคบบญชาเพยงคนเดยวเทานน เพอปองกนมใหเกดความสบสนในคาสงท

เกดขนนนเอง

34

3. หลกการการมจดหมายรวมกน (Unity of direction) ทงนเพราะกจกรรมของกลมทม

เปาหมายอนเดยวกน ทาใหเกดประสทธภาพในการบรรลเปาหมายขององคการในทสด

4. หลกการธารงไวซงสายงาน (Scalar chain)ซงคอสายการบงคบบญชาจากระดบสงมายง

ระดบตาสดในองคการ ทจะเอออานวยใหการบงคบบญชาเปนไปตามหลกของการมผบงคบบญชา

เพยงคนเดยว และชวยใหเกดระเบยบในการตดตอสอสารในองคการอกดวย

5. หลกการแบงงานกนทา (Division of work) คอการแบงงานกนทาตามความถนด เพอให

เกดการใชประโยชนของบคคลในองคการอยางมประสทธภาพสงสดตามหลกเศรษฐศาสตร

6. หลกเกยวกบระเบยบวนย (Discipline)ระเบยบวนยในการทางานนนเกดจากการปฏบต

ตามขอตกลงในการทางาน โดยมงทจะกอใหเกดความเคารพเชอฟง และทางานตามหนาทดวยความ

ตงใจ ทงนผบงคบบญชาจะตองมความยตธรรมและเปนตวอยางทดแกผใตบงคบบญชาดวย

7. หลกของการถอประโยชนสวนบคคลเปนรองจากประโยชนสวนรวม (Subordination of

individual to general interest) ระบไววา เปาหมายและผลประโยชนสวนไดสวนเสยของสวนรวม

ของกลม จะตองมความสาคญเหนอกวาเปาหมายของสวนบคคล หรอสวนยอยตาง ๆ เพอทจะให

สาเรจผลตามเปาหมายของกลม (องคการ) นนอยางมประสทธภาพ

8. หลกของการใหผลประโยชนตอบแทน (Remuneration) ตองมความยตธรรมใหเกด

ความพอใจ และประโยชนมากทสดแกทง 2 ฝาย คอลกจางและนายจาง ใหสามารถดารงอยไดใน

ภาวะการณปจจบน

9. หลกของการรวมอานาจไวสวนกลาง (Centralization) การจดการจะตองมการรวม

อานาจไวทจดศนยกลาง เพอจะทควบคมสวนตาง ๆ ขององคการไวไดเสมอ ทงนเพอใหเกด

ประโยชนรวมสงสดเทาทจะทาได

10. หลกของความมระเบยบเรยบรอย (Order) การจดระเบยบสาหรบการทางานของ

คนงานในองคการน น ผบรหารจาเปนจะตองกาหนดลกษณะและขอบเขตของงานใหถกตอง

ชดเจน พรอมทงระบถงความสมพนธตองานอน ผงการจดองคการ (Organization chart) เพอใหเกด

การทางานใหกบองคการ

11. หลกของความเสมอภาค (Equity) ผบรหารตองยดถอเรองของความเอออารและความ

ยตธรรมเปนหลก เพอใหผใตบงคบบญชาเกดความจงรกภกดและอทศตนในการทางานใหเกดกบ

องคการ

12. หลกของความมเสถยรภาพของการวาจางทางาน (Stability of tenure) การทคนเขาออก

มาก ยอมเปนสาเหตของความสนเปลอง และทาใหการจดการงานไมเกดประสทธภาพ ดงนน ทง

ผบรหารและคนงานจะตองใชเวลาระยะหนง เพอเรยนรงานจนทาไดดเสยกอน

35

13. หลกของความคดรเรม (Initiative) การชวยคดรเรมของคนงานทกคนภายในขอบเขตท

คนคนนนพงม จะเปนพลงอนสาคญทจะทาใหองคการเขมแขงขน ตลอดจนแผนงานและเปาหมาย

ตางๆ กจะถกทาใหสาเรจไดอยางมประสทธภาพสงสดดวย

14. หลกของความสามคค (Esprit de cops) คอ การเนนความจาเปนททกคนในองคการ

จะตองทาเปนกลมทเปนอนหนงอนเดยวกน เพอจะใหเกดการบรรลเปาหมายขององคการเปนอยาง

เดยวในทศทางเดยวกน

Luther Gunlock และ Lyondell Urwick (อางถงใน จารวรรณ ศรขวญชวย, 2551: 28) เปน

นกทฤษฎทอยในกลมการศกษาการจดการตามหลกบรหาร ไดเสนอหลกทเกยวกบการบรหาร ซง

คนทเปนผบรหาร จะตองทาหนาทสาคญอย 7 ประการ คอ การวางแผน การจดองคการ การจด

คนเขาทางาน การสงการ การประสานงาน การรายงานและการงบประมาณ หรอเรยกส น ๆ วา

“POSDCoRB” ซงประกอบดวยรายละเอยดดงตอไปน

(1) การวางแผน (Planning) คอ หนาทหรอบทบาทในการกาหนดการทางานทจะเกดขน

ในอนาคตวา จะทาอะไร จะทาอยางไร จะทาเมอไร ใครเปนผนา จะใชงบประมาณเทาไร

(2) การจดองคการ (Organizing) คอการจดโครงสรางองคการทเกยวกบเรองการกาหนด

ภารกจหนาท การแบงงานกนทา การกาหนดอานาจหนาท และความรบผดชอบ การจดสายการ

บงคบบญชา การกาหนดขนาดของการควบคม การจดตงหนวยงานหลก (Line) และการจดตง

หนวยงานทปรกษา (Staff)

(3) การจดคนเขาทางาน (Staffing) คอ หนาททเกยวกบการบรหารทรพยากรมนษย ซง

ประกอบดวย การวางแผนกาลงคน การสงการ การคดเลอก การบรรจแตงตง การปฐมนเทศ

การฝกอบรม การประเมนผลการปฏบตงาน การเลอนขน ลดขน การโยกยาย และการใหพนจาก

งาน

(4) การสงการ (Directing) คอ การทผบงคบบญชาสงใหผ ใตบงคบบญชาปฏบตงานตาม

แผนงานหรอตามทไดรบมอบหมายเพอใหการปฏบตงานดาเนนไปไดอยางมประสทธภาพ ซง

อาจจะสงการดวยวาจา หรอเปนลายลกษณอกษรกได

(5) การประสานงาน (Coordinating) คอ หนาทในการประสานกบหนวยงานตาง ๆ ทมอย

ในองคการใหทางานสอดคลองและเปนไปในทศทางเดยวกนซงการประสานงานนนอาจทาไดโดย

การจดตงคณะกรรมการกลนกรองงาน การจดโครงสรางองคการใหมความชดเจน การใชวธการ

งบประมาณ เปนตน

36

(6) การรายงานผลการปฏบตงาน (Reporting) คอ การรายงานความกาวหนาปญหา

อปสรรค ตลอดจนขาวสารตางๆ ขององคการใหทกฝายไดทราบ เพอประโยชนในการตดตามการ

แกไขปญหาอปสรรคทเกดจากการทางาน

(7) การบรหารงบประมาณ (Budgeting) คอ หนาทในการจดสรร การวางแผนงบประมาณ

ใหกบองคการ และหนวยยอยตาง ๆ ใหมงบประมาณทเหมาะสมและเพยงพอในการทางาน

2.4.3 หลกการและ กระบวนการจดการเครอขาย

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2555: 200-201) กลยทธสาคญในการจดการเครอขาย

แบงเปน 4 สวน

1. การกอรปเครอขาย การกอตวของเครอขายนนอาจเกดไดสองแนวทางใหญๆ แนวทาง

แรก คอ เครอขายทเกดจากรฐเขาไปมสวนเปนผรเรม (State initiative) กลาวคอ หนวยงานภาครฐ

เปนผรเรมเขาไปกระตนใหประชาชนเกดความตระหนกในปญหา สรางความตนตวใหเกดความ

สนใจรวมตวกน และผลกดนใหเกดการรวมตวของประชาชน อกแนวหนง คอเครอขายทกลม

ประชาชนเองกลาวคอ ประชาชนเกดความตระหนกและตนตวในปญหาใดปญหาหนงทเกดขนแลว

ลงมอเรมในการรวมตวกนเปนกลมเพอดาเนนการแกไขปญหาใหลลวงหรอบรรเทาไป โดยท

องคกรพฒนาเอกชน องคการวชาการหรอสอมวลชนโดยใชวธการสรางความตระหนกในปญหา

และสานกในการรวมตวการสรางจดรวมของผลประโยชนการแสวงหาแกนนาทดของเครอขายการ

สรางแนวรวมสมาชกของเครอขาย

2. การจดระบบบรหารเครอขาย (Network organizing) องคประกอบสาคญ คอ การจด

ผงกลมเครอขาย (Mapping) การจดบทบาทหนาทของสมาชกในเครอขาย (Role and responsebility)

การจดระบบตดตอสอสาร (Communication system) การจดระบบการเรยนรรวมกน (Learning

system) การจดระบบสารสนเทศ (Information system)

3. การใชประโยชนเครอขาย (Network utilizing) การใชเครอขายเพอเปนเวทกลาง

ประสานงานรวมกนใชเครอขายเพอเปนเวทกลางประสานงานรวมกนใชเครอขายเพอเปนเวท

แลกเปลยนสารสนเทศและความร การใชเครอขายเพอเปนเวทแลกเปลยนและระดมทรพยากรการ

ใชเครอขายเพอเปนเวทรวมสรางสรรคและพฒนาความรใหม ๆ การใชเครอขายเพอเปนเวทสราง

กระแสผลกดนประเดนใหม ๆ

4. การธารงรกษาเครอขาย (Network maintaining) การจดกจกรรมรวมทดาเนนการอยาง

ตอเนองการรกษาสมพนธภาพทดระหวางสมาชกเครอขายการกาหนดกลไกสรางระบบจงใจการ

37

จดหาทรพยากรสนบสนนอยางพอเพยง การใหความชวยเหลอและชวยแกไขปญหา การสรางผนา

รนใหมอยางตอเนอง

พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2552:318-319) แนวทางการจดการเครอขายสามารถ

ดาเนนการตามวงจรของการรวมมอ 4 ขนตอน คอ

1) การรวมมอกอนเปนหนสวน (Pre-partnership collaboration) มลกษณะทถกกาหนด

โดยรปแบบเครอขายทมฐานอยบนความไมเปนทางการ ความไววางใจและความตระหนกถงการม

เปาประสงครวมกน ปฏสมพนธระหวางหนสวนทมศกยภาพมลกษณะไมเปนทางการและเนน

ความสมพนธระหวางบคคล คณภาพของความสมพนธไดถกเชอมโยงโดยระดบของความ

ไววางใจระหวางผกระทา และการมปฏสมพนธซงกนและกนถกมองในฐานะทนาไปสการม

ประโยชนรวมกน หากมความไววางในระหวางองคการตาจะมเพยงผบรหารระดบสงหรอบคลากร

อาวโสเทานนทเขารวมประชมระหวางองคการ แตเมอใดกตามทระดบความไววางใจเพมขนกจะม

บคลากรหลากหลายระดบทเขารวม ซงทาใหปจจยนาเขาของเครอขายมความหลากหลายยงขน ม

การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพมากขนและมการขยายตวของความรสกรวมในการเปน

เจาของเครอขาย

2) การสรางหนสวนและการทาใหมนคง (Partnership creation and consolidation) การ

สรางหนสวนเกยวของกบการเจรจาตอรองและการแขงขนเกยวกบใครควรดารงตาแหนงใดและ

ใครไมควรดารงตาแหนงใดในโครงสรางของการทางานรวมกน ในขนนบางครงสมาชกจะเนนใน

ประเดนเฉพาะบางประเดน เชน การจดสรรทนงในคณะกรรมการหรอคณะผบรหาร หรอการ

ถกเถยงเกยวกบภาวะผนาการกาหนดบทบาท และการจดลาดบความสาคญของปญหาหรอประเดน

ทจะดาเนนการ

3) การปฏบตตามแผนงานของกลมหนสวน (Partnership programme delivery) แมวา

วลทานอง “หนสวน” และ “เครอขาย” จะมนยแหงความรวมมอ แตในความเปนจรงของการ

ปฏบตงานรวมของหลายองคการกลบมการแขงขนระหวางองคการ การแขงขนดารงอยในกลม

หนสวน โดยเฉพาะกระบวนการเสนอของบประมาณจากรฐบาลกลางหรอหนวยงานทสนบสนน

ทนอน ๆ เปาหมายของการแขงขนนคอการกระตนสมาชกในกลมหนสวนใหพฒนานวตกรรมและ

แผนงานทมความคมทนในการทางานและเพอเปนหลกประกนวาผสนบสนนทนไดรบความคมคา

กบเงนทสนบสนนลงไปและประสทธผลของแผนงาน เม อไดรบงบประมาณกลมหนสวน

เผชญหนากบการทาทายในการกระจายงบประมาณสาหรบการปฏบตตามแผนงาน ณ ขนนการ

แขงขนนาไปสความสมพนธในรปแบบการตลาดทมฐานอยบนขอตกลงตามสญญาและตามทยน

เสนอตอแหลงทน และเมอรปแบบการตลาดปรากฏขนในกลมหนสวนกจะเปนอปสรรคหรอ

38

ขดขวางการพฒนาการของความไววางใจ การชวยเหลอซงกนและกน และความรวมมอระหวาง

กลมหนสวน

4) การยตและความตอเนองของการเปนหนสวน (Partnership termination and

succession) มแผนงานหลายแผนงานทมระยะเวลาของการไดรบทนสนบสนน เชน สามป หรอหา

ปและเมอแผนงานเหลานไมมงบประมาณในการดาเนนการตอไป กลมหนสวนทรวมดาเนนงาน

ภายใตแผนงานมทางเลอก 3 ทาง คอ 1) การสรางความตอเนองของการเปนหนสวนทเปนทางการ

ตอไปเพอดารงความสมพนธและแสวงหาแหลงงบประมาณจากทอนเพอทางานรวมกนตอไป

2) สลายความเปนหนสวนและแยกยายกนไปปฏบตตามบทบาทหนาทขององคการตนเอง

3) กลบไปใชการประสานงานในเชงเครอขายทไมเปนทางการเพอรวมมอกนดาเนนงานตามความ

เหมาะสมของสถานการณ

บาเพญ เขยวหวาน (อางถงใน นภสร พนธมณ, 2555 : 30) นาวงจรชวตของเครอขายไป

ใชในการสงเสรมการเกษตร โดยแบงเปน 4 ระยะ คอ

1. ขนตระหนกและกอตวขนเปนเครอขาย ประกอบไปดวย ความสมพนธในเครอขาย

ศกษาขอมลและสภาพการณการสรางศรทธาและหาแนวรวม การเสนอใหเหนประเดนปญหาความ

ตองการและจดรวมในการพฒนาเครอขาย

2. ขนการสรางพนธกรณและการบรหารเครอขาย ประกอบไปดวย การกาหนด

วตถประสงค/บทบาท/และขอตกลงรวม การตดตอสอสาร การสงเสรมกระบวนการเรยนรท

ตอเนอง และการตดตามประเมนผลแบบมสวนรวม

3. ขนการพฒนาความสมพนธและการใชประโยชน ประกอบไปดวย การทบทวนและ

สรปบทเรยน การเสรมสรางผนา และหนวยนาของเครอขาย การเสรมสรางกจกรรมสาธารณะ

และเวทแหงการแลกเปลยนเรยนร การขยายกจกรรม การสรางความรใหม และการจดการความร

ทตอเนอง การเสรมสรางวฒนธรรมเครอขายเพอขจดความขดแยง และการเสรมสรางความ

นาเชอถอ

4. ขนรกษาความสมพนธและความตอเนอง ประกอบไปดวย การจดกจกรรมทตอเนอง

การรกษาสมพนธทดระหวางสมาชกของเครอขาย การเสรมสรางกระบวนการเรยนรดวย

เทคโนโลยและความรใหมกาหนดและสรางระบบจงใจในการทางาน และใหความชวยเหลอแกไข

ปญหาภายในเครอขาย และเสรมสรางผนารนใหมอยางตอเนอง

39

สทตย อาภากโร (อางถงใน มหาวทยาลยวลยลกษณ, 2547: 39) กลาวถงการจดการ ดงน

1) ขนกอตวของเครอขาย

1.1) การศกษาขอมลและสภาพการณ

1.2) การสรางศรทธา และหาแนวรวม

1.3) การสรางความตระหนกหรอการเสนอใหเหนประเดนปญหา

1.4) การแสวงหาขอมลทางเลอก

1.5) การคนหาความตองการ และหาจดรวมในการพฒนาเครอขาย

1.6) การแสวงหาทางเลอกในการทากจกรรมทสงเสรมการสรางความสมพนธและ

การแสวงหา แกนนาเครอขาย

1.7) การสรางระบบความสมพนธของเครอขาย

2) ขนตอนการบรหารเครอขาย

2.1) การกาหนดวตถประสงคและขอตกลงรวม

2.2) การกาหนดบทบาท หนาท และการวางผงเมองเครอขาย

2.3) การสงเสรมและการพฒนาผนา

2.4) การจดระบบการตดตอสอสาร

2.5) การสงเสรมกระบวนการเรยนรทตอเนอง

2.6) การตดตามและประเมนผลแบบมสวนรวม

2.7) การสงเสรมและดารงไวซงความสมพนธ

3) ขนพฒนาความสมพนธ

3.1) การทบทวนและสรปบทเรยน

3.2) การเสรมสรางผนาและหนวยนาของเครอขาย

3.3) การเสรมสรางกจกรรมสาธารณะ และเวทแหงการเรยนร

3.4) การขยายกจกรรมและมโนทศน

3.5) การสรางความรใหม และการจดการความรอยางตอเนอง

3.6) การเสรมสรางวฒนธรรมเครอขายเพอขจดความขดแยง

3.7) การเสรมสรางความนาเชอถอ และระบบการตรวจสอบแบบมสวนรวม

4) ขนรกษาความตอเนอง

4.1) การจดกจกรรมทตอเนอง

4.2) การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชกของเครอขาย

4.3) การเสรมสรางกระบวนการเรยนรดวยเทคโนโลยและความรใหม

40

4.4) การพฒนาและสรางระบบจงใจในการทางาน

4.5) การบรหารจดการขอมลระบบสอสาร และการจดการความรทตอเนอง

4.6) การใหความชวยเหลอและการแกไขปญหาในเครอขาย

4.7) การเสรมสรางผนารนใหมอยางตอเนอง

จากการศกษาแนวทางการจดการเครอขาย จะพบวานกวชาการแตละทานไดใหแนวคดท

เกยวกบการจดการทใหรายละเอยดทแตกตางกน แตยงมสวนสาคญทมแนวความคดใกลเคยงกนซง

ผวจยไดสรปผลการศกษาโดยการจดทาตารางเปรยบเทยบแนวความคด ดงตารางท 2.3 ทงนเพอนา

ผลการเปรยบเทยบมากาหนดกรอบแนวคดในการศกษาวจยในครงน

ตารางท 2.3 สรปแนวความคดกระบวนการจดการเครอขาย

แนวคด

1. การรวมมอกอนเปนเครอขาย

1.1 การสรางความตระหนกตอการแกไขปญหา 100.00

1.2 การสรางความสมพนธระหวางกน 100.00

1.3 การกาหนดเปาหมายและความตองการ

รวมกน

100.00

1.4 การคานงถงผลประโยชน - 75.00

2. การจดการระบบของเครอขาย

2.1 การกาหนดโครงสรางการทางาน 100.00

2.2 การกาหนดบทบาทหนาทของสมาชก 100.00

2.3 การตดตอสอสาร 100.00

2.4 การจดกระบวนการเรยนรรวมกน - 75.00

พชา

ย ร

ตนดล

ก ณ

ภเก

ต

เกรย

งศกด

เจร

ญวง

ศศกด

บาเ

พญ

เขย

วหวา

น

สท

ตย อ

าภาก

โร

รอยล

ะ

41

ตารางท 2.3 (ตอ)

แนวคด

3. การใชประโยชนเครอขาย

3.1 การแลกเปลยนและพฒนาความร 100.00

3.2 การจดสรรทรพยากร 50.00

3.3 การพฒนาผนาและหนวยนา - - 50.00

4. การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสรางกจกรรมอยางตอเนอง 100.00

4.2 การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชก 100.00

4.3 การสรางและพฒนาผนารนใหม - 75.00

4.4 การแสวงหาทรพยากร - - 50.00

4.5 การใหการชวยเหลอและแกไขปญหาใน

เครอขาย

- - 50.00

ทมา: พฒนาโดยผวจย,2556

จากตารางเปรยบเทยบแนวความคดของนกวชาการท ไดจากการศกษา จะพบวา

กระบวนการจดการเครอขาย ตามแนวความคดของนกวชาการจะมลกษณะคลายคลงกน กลาวคอ

การจดการเครอขายจะเรมกระบวนการจดการตงแตการรวมมอกอนเปนเครอขาย แลวนามาสการ

การจดการระบบของเครอขายรวมกน การใชประโยชนจากเครอขาย และการรกษาความตอเนอง

ของเครอขายน น ๆ ในการศกษาครงนผ วจ ยจงไดกาหนดกรอบแนวคดเพอการศกษาตาม

กระบวนการจดการ ดงตอไปน

พชา

ย ร

ตนดล

ก ณ

เก

รยงศ

กด เ

จรญ

วงศศ

กด

บาเ

พญ

เขย

วหวา

น

สท

ตย อ

าภาก

โร

รอยล

ะ

42

1) ความรวมมอกอนเปนหนสวนหรอเครอขาย นนคอ สมาชกทเขารวมเครอขายจะมการ

ตระหนกตอการแกปญหาตางๆ และจะเรมมการสรางความสมพนธระหวางกน มการกาหนด

เปาหมาย ความตองการรวมกน ภายใตความไววางใจและคานงถงผลประโยชนทจะไดรบรวมกน

การจด

2) การจดระบบบรหารเครอขาย สมาชกเครอขายจะมการจดการบรหารเครอขาย โดยม

การกาหนดโครงสรางการทางานของเครอขาย พรอมทงการกาหนดบทบาทหนาทของสมาชก

จดการระบบการตดตอสอสารระหวางสมาชก รวมถงการจดกระบวนการเรยนรรวมกน

3) การใชประโยชนจากเครอขาย สมาชกจะใชความเปนเครอขายรวมกนในการ

ประสานความรวมมอในดานตาง ๆ เชน จดเวทระดมความคดเหนในการพฒนาองคกรสมาชกของ

เครอขาย การแลกเปลยนบคลากรทมความเชยวชาญในดานตาง ๆ เพอเขาไปสนบสนนกจกรรม

ของสมาชกในเครอขาย เปนตน และอาจมการแลกเปลยนความรระหวางเครอขาย หรอรวมกน

สรางสรรคความรใหม ๆ ทเปนประโยชนสาหรบสมาชกของเครอขาย มการจดสรรทรพยากร

ระหวางกน และจะมการพฒนาผนาและหนวยนาของเครอขาย เพอใหเครอขายสามารถดาเนนการ

ไดอยางมประสทธภาพและตอเนอง

4) การรกษาความตอเนองของเครอขาย ความตอเนองของเครอขายขนอยกบการท

สมาชกของเครอขายมการดาเนนการทตอเนองประเดนตาง ๆ เชน เครอขายมการสรางกจกรรม ม

การรกษาความสมพนธระหวางสมาชก การสรางและพฒนาผนารนใหม การรวมกนแสวงหา

ทรพยากรเพอการจดเครอขาย รวมถงการใหความชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขาย

เพอสรางความเขาใจในความเหมอนและความแตกตางระหวางกนกระบวนการจดการ

ระดบอน ๆ กบกระบวนการจดการเครอขาย ผวจยเปรยบเทยบการจดการองคการกบการจดการ

เครอขายเปนกรณศกษา โดยการศกษาพบวาการจดการองคการและการจดการเครอขายนนม

ประเดนทคลายคลงกนในกระบวนการจดการโดยรวม เชน การเรมกอตวหรอการเขามาเปนสมาชก

กลาวคอ องคการทวไปและองคการเครอขายมความเขาใจในเปาหมายขององคการรวมกน มการ

จดการภายในองคการโดยการกาหนดโครงสรางหนาท บทบาทหนาท แนวทางในสอสารและ

ประสานงานระหวางสมาชกในองคการ กาหนดกจกรรมดาเนนการขององคการ มการจด

กระบวนการเรยน การแบงผลประโยชนทไดมาจากการดาเนนกจกรรมขององคการ นอกจากนยง

คานงถงการดาเนนกจกรรมทกอใหเกดความตอเนองขององคการเชน สรางงานสรางกจกรรมเพอ

การขบเคลอนขององคการ เปนตน

43

อยางไรกตาม หากพจาณาถงรายละเอยดระหวางการจดการทวไปและการจดการเครอขาย

กจะพบรายละเอยดทปลกยอยแตกตางกนในบางสวน เชน การกาหนดเปาหมายในการจดต ง

องคการ ซงในระดบองคการอาจกาหนดโดยตวผบรหารองคการเอง สมาชกองคการคนอนจะเปน

เพยงผปฏบตตามเทานน แตในระดบเครอขายสวนใหญจะเกดจากความคดเหนทสอดคลองกนของ

สมาชกของเครอขายโดยไมไดขนอยกบการตดสนใจคนใดคนหนง การจดการองคการ เชน

โครงสรางองคการหากเปนองคการทวไปจะมการจดการโครงสรางทชดเจนเชน ตาแหนงผบรหาร

องคการ ตาแหนงพนกงานขององคการ แตเครอขายอาจไมจาเปนตองการจดการโครงสรางทชดเจน

เนองจากเครอขายเกดจากความรวมมอ ดงนนสมาชกในเครอขายมสทธเทาเทยมกน บทบาทหนาท

ในองคการจะมการแบงหนาทกนอยางชดเจน แตเครอขายอาจขนอยกบสถานการณของเครอขายใน

ขณะนน การสอสารในระดบองคการทวไปมความหลากหลายเชน การสงการจากตาแหนงทสงกวา

เชน ผบรหารกบหวหนางาน หวหนางานกบพนกงาน หรอผบรหารกบพนกงาน แตในระดบ

เครอขายจะเนนการสอสารในระดบเดยวกน เนนความรวมมอระหวางกนไมเนนการสงการ

กระบวนการเรยนรจะเนนการเรยนรในองคการตามบทบาทหนาทๆ ไดรบมอบหมายในองคการ

แตในระดบเครอขายอาจมการแลกเปลยนความคดเหนทอาจเกดจากองคการทแตกตางกนแต

สามารถเออประโยชนระหวางกนได สาหรบผลประโยชนทไดในระดบองคการจะมการจดสรรให

สมาชกในองคการตามลกษณะหรอบทบาทหนาททไดรบมอบหมาย แตสาหรบเครอขายจะเนน

การแบงปนทรพยากรระหวางองคการเพอการพฒนาองคการสมาชกมากกวาทจะมงเนนใหกบ

สมาชกองคการรายบคคล และความตอเนองในการดาเนนงานขององคการนนในระดบองคการจะ

เนนการแสวงหาทรพยากรเพอตอบสนองในการขบเคลอนภายในเฉพาะองคการหนงเทานน แต

ความตอเนองของเครอขายสมาชกของเครอขายจะตองแสวงหาและแบงปนทรพยากร รวมถงการ

สรางความสมพนธระหวางองคการดวยจงจะทาใหเครอขายสามารถดารงอยไดอยางตอเนอง ซง

ผวจยไดจดทาตารางเปรยบเทยบความแตกตางระหวางการจดการทวไปและการจดการเครอขายเพอ

ประกอบการศกษาในครงน ปรากฏดงตารางท 2.4

44

ตารางท 2.4 เปรยบเทยบความแตกตางระหวางการจดการทวไปกบการจดการเครอขาย

ประเดนการศกษา การจดการทวไป การจดการเครอขาย

1. ความรวมมอกอนเปนองคการ

1.1 การกอตว การสราง

องคการ

1.1 อาจเกดจากแนวความคด

ของคน ๆ เดยวหรอคณะ

ผบรหารองคการ

1.1 เกดจากการตระหนกถง

ความจาเปนในการรวมเปน

สมาชกเครอขาย

1.2 ความสมพนธในองคการ 1.2 เปนทงความสมพนธ

ระหวางบนลงลางและ

ระดบเดยวกน

1.2 เนนความสมพนธในระดบ

เดยวกน

1.3 การกาหนดเปาหมาย

ขององคการ

1.3 ผบรหารจะเปนผกาหนด

และพนกงานเปนผปฏบต

1.3 สมาชกเครอขายมมต

รวมกนในการกาหนดเปาหมาย

1.4 การคานงถงผลประโยชน 1.4 เนนผลประโยชนของ

สมาชกขององคกรในแตละ

ระดบ

1.4 เนนทงผลประโยชนของ

กลมในฐานะสมาชกและ

ผลประโยชนรวมกนใน

เครอขาย

2. การจดการระบบขององคการ

2.1 การกาหนดโครงสราง

การทางาน

2.1 เนนการจดโครงสรางการ

ทางานทเปนทางการเปนหลก

2.2 มโครงสรางทเปนทางการ

และไมเปนทางการ

2.2 การกาหนดบทบาท

หนาทของสมาชก

2.2 มการกาหนดบทบาทหนาท

ทชดเจนตามสายงาน

2.2 มการกาหนดบทบาทหนาท

ชดเจนหรอไมกไดขนอยกบ

ลกษณะของเครอขาย

2.3 การตดตอสอสาร 2.3 เปนการสงการหรอการ

สอสารในลกษณะทไมเปน

ทางการขนอยกบลกษณะงาน

ขององคการ

2.3 เปนการสอสารทไมเปน

ทางการ

2.4 การจดกระบวนการ

เรยนรรวมกน

2.4 มการเรยนรงานเฉพาะใน

หนาทในองคการทสงกด

2.4 อาจมการจดทาความ

รวมมอระหวางองคการ

สมาชก

45

ตารางท 2.4 (ตอ)

ประเดนการศกษา การจดการทวไป การจดการเครอขาย

3. ประโยชนท ไดรบจากการ

เปนสมาชกองคการ

3.1 การประสานความ

รวมมอระหวางกน

3.1 มการประสานงาน

ระหวางกลม/ฝายภายใน

องคการ

3.1 มการประสานความรวมมอ

ระหวางองคการสมาชก

3.2 การแลกเปลยนและ

พฒนาความร

3.2 มแลกเปลยนหรอพฒนา

ความรเฉพาะงานทองคการ

เชยวชาญ

3.2 มการแลกเปลยนและพฒนา

ความรระหวางองคการทอาจม

ความเชยวชาญแตกตางกน

3.3 การจดสรรทรพยากร 3.3 มการประสานงาน

ระหวางกลม/ฝายภายใน

องคการ

3.3 มการจดสรรหรอ

แลกเปลยนทรพยากรระหวาง

องคการ

3.4 การพฒนาผนาและ

หนวยนา

3.4 มการพฒนาตามบทบาท

หนาทหรองานทรบผดชอบ

ภายในองคการ

3.4 มการพฒนาผนาท

หลากหลายนอกจากการพฒนา

ตามบทบาทในองคการทสงกด

4. การรกษาความตอเนอง

4.1 การสรางกจกรรมอยาง

ตอเนอง

4.1 สรางกจกรรมทไดผล

กาไรเพอการดารงอย

4.2 สรางกจกรรมเพอใหเกด

ความชอบธรรมในการดารงอย

4.2 การรกษาความสมพนธท

ดระหวางสมาชก

4.2 มการจดสรร

ผลประโยชนเพอเปนแรงจง

ใหกบสมาชก

4.2ใชลกษณะพงพาอาศย

ระหวางสมาชก

4.3 การสรางและพฒนาผนา

รนใหม

4.3มการฝกอบรมใหกบ

สมาชกตามบทบาทหนาท

4.3 มการฝกอบรมทหลากหลาย

เพอการพฒนาเครอขาย

4.4 การแสวงหาทรพยากร 4.4 มการแสวงหาทรพยากร

เพอการผลตในองคการ

4.4 แสวงหาเพอการขบเคลอน

กจกรรมของสมาชกใน

เครอขาย

46

ตารางท 2.4 (ตอ)

ประเดนการศกษา การจดการทวไป การจดการเครอขาย

4.5 การใหการชวยเหลอ

และแกไขปญหาในเครอขาย

4.5 มการชวยเหลอกนระหวาง

กลม/ฝาย ผานการสงการของ

ผบรหาร

4.5 มการชวยเหลอกรณท

องคการสมาชกรองขอ

ทมา พฒนาโดยผวจย,2556

ผลจากการศกษาการจดการเครอขาย โดยแบงการศกษาออกเปนสองสวนนน ผวจยพบวา

การจดการโดยทวไปจะกลาวถงการจดการทเกดขนภายหลงจากการจดตงองคการแลวซงปรากฏชด

ในการศกษาหลกการและกระบวนการจดการทมการกลาวถงการวางแผน การดาเนนการตามแผน

การจดโครงสรางองคการ การแบงบทบาทหนาท กระบวนการแตสาหรบการจดการเครอขายนนใน

กระบวนการจดการหรอแนวทางการจดการนกวชการ จะกลาววถงการจดการทเกดขนกอนเปน

เครอขาย แลวถงจะนามาสการจดระบบของเครอขาย และการทาประโยชนรวมกนในฐานะสมาชก

ของเครอขาย และการสรางความยงยนหรอการรกษาความตอเนองของเครอขาย ดงน นใน

การศกษาการจดการเครอขายตาบลเกาะปน* ในครงนผวจยจะใชกรอบแนวคดในการศกษาโดยให

ความสาคญกบประเดนการศกษาการจดการเครอขาย 4 ประเดนหลก คอการจดการความรวมมอ

กอนเปนองคการ การจดการระบบของเครอขาย การใชประโยชนจากเครอขาย และการรกษาความ

ตอเนองของเครอขาย และจะศกษาเพมเตมในประเดนของการปะเมนผลของเครอขายตาบลเกาะปน

เพอวดผลการดาเนนการทผานมาของเครอขายแหงน

2.4.4 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

Keith G.Provan (2001 : 416) กลาวถง การวเคราะหประเมนประสทธผลของเครอขาย 3

ระดบ คอ ระดบชมชน ระดบเครอขาย และระดบองคการ โดยในแตละระดบมการใชหลกเกณฑ

และกลมเปาหมายการประเมนทแตกตางกน ปรากฏ ดงตารางท 2.5

47

ตารางท 2.5 การวเคราะหประเมนประสทธผลของเครอขาย

ระดบเครอขายวเคราะห กล ม ผ ม ส วนไ ดส วนเ ส ย

สาคญ

เกณฑทใชในการประเมนประสทธผล

ระดบชมชน

กลมผมอานาจและกลม

ลกคา

- กลมเปาหมาย/ลกคา

- กลมทนหลก

- นกการเมอง

- ผมอานาจควบคม อาจเปน

ขาราชการ

- สาธารณชน

- ตนทนของชมชน

- การสรางทนทางสงคม

- การรบรของคนในชมชน

- การเปลยนแปลงการเกดขนของ

ปญหา

- การใชตวชวดหลายตว เชน ตวชวดอย

ด มสข

ระดบเครอขาย กลมผมอานาจและ

กลมผแทน

- กลมทนทสาคญและผม

อานาจควบคม อาจเปน

หนวยงานราชการ

- องคการบรหารเครอขาย

- องคการทเปนสมาชก

เครอขาย

- การขยายของสมาชกเครอขาย

- ขอบเขตของการใหบรการ

- การลดการใหบรการทซ าซอนระหวาง

สมาชก

- ความเขมแขงของความสมพนธใน

เครอขาย

- การสรางและดารงรกษา

- การบรณาการและการประสานงาน

ของการใหบรการเครอขาย

ระดบองคการ /ผมสวน

รวม

กลมผแทนและกลมลกคา

- คณะกรรมการผแทนของ

สมาชก

- องคการทปรกษา

- สมาชกของเครอขาย

- การดารงอยขององคการ

- ความชอบธรรมทเพมขน

- ทรพยากรในการใหบรการ

- ตนทนการบรการลดลง

- การเขาถงการใหบรการ

- ผลลพธทเกดจากกลมเปาหมาย

- ความขดแยงทเกดขนองคการใน

เครอขาย

ทมา: แปลจาก Keith G.Provan (2001 : 416)

48

2.4.4 ปจจยทมผลตอความเขมแขงและยงยนของเครอขาย

เครอขายจะดารงอยอยางความเขมแขงและย งยนไดตองมปจจยเกอหนนการทางาน

ระหวางสมาชกในเครอขายท งในรปแบบตางๆ เชน การสรางความสมพนธ การจดสรร

ผลประโยชนระหวางสมาชก การทากจกรรมอยางตอเนอง เปนตน ในการศกษาในครงน ผวจยได

เสนอแนวคดเกยวกบปจจยทมผลตอความเขมแขงและย งยนของเครอขายจากนกวชาการ เพอใช

เปนแนวทางในการศกษาการจดการเครอขาย กลาวคอ

เสร พงศพศ (2548:212) กลาววาจากประสบการณการดาเนนงานของเครอขายองคกร

ชมชนพบวาสงททาใหเครอขายอยไดอยางย งยนนน นอกจากการมแกนนาทเขมแขงมความรภม

ปญญาแลว ยงตองมการดาเนนงานททาใหสมาชกอยากเปนเครอขายไปอกนาน คอ

1. การเรยนรรวมกน เครอขายองคกรชมชนมฐานอยท "ความร"จงตองมการเรยนร ไม

วาจะเปนการประชม สมมนา การฝกอบรมรวมกน ไปศกษาดงานดวยกน หรอไปมาหาสเพอ

แลกเปลยนเรยนรในทของสมาชก การเรยนรตองทากนตอเนอง และทาใหสมาชกในชมชนไดรวม

เรยนรดวย ไมใชเรยนรแตผนาเทานน การจดการเรยนรหลากหลายรปแบบอยางตอเนองจงตองม

และเครอขายจะดาเนนการเรองนไดด ถาหากรวมมอกนแบงงานกนทา

2. การแบงปนทรพยากร เครอขายทสามารถแบงปน แลกเปลยนทรพยากรทตนเองมให

คนอนได เปนการแสดงออกถงความเปนสมาชกเครอขายทตองเอออาทรตอกน อาจพฒนาไปสการ

แลกเปลยนผลผลตของแตละแหงในเชงแลกเปลยนขาวของเหมอนอดต หรอในเชงพาณชยเรยกกน

วา ระบบบารเตอรหกบญชททากนระหวางประเทศ ระหวางบรษทและวนนกาลงเกดขนระหวาง

อาเภอ จงหวด และองคกรตาง ๆ

3. การทากจกรรม โดยการทาโครงการรวม ลงทนรวม ซงเปนอกกาวหนงททาให

เครอขายไดทางานรวมกน การลงทนดงกลาวกาลงเกดขนเปนจานวนมากพรอมกบการเกดของ

วสาหกจชมชน ซงเปนระบบการจดการเศรษฐกจของชมชน เปนเครอขายกจกรรมทางเศรษฐกจท

จะสาเรจไดโดยอาศยเครอขายทางสงคม ไมใชเพราะเงนอยางเดยวคอจดแขงของระบบเศรษฐกจ

ชมชน

4. ความรสกเปนพเปนนอง ททาใหอยากทางานรวมกน อยากชวยเหลอเกอกลกน ไมใช

เพยงเพราะผลประโยชนทางวตถสงของ แตเพราะอยากชวยกนใหทางานใหได แกปญหาใหได ขอ

นเปนปจจยสาคญทสดททาใหเครอขายอยได ทงนเพราะมรากฐานอยทภมปญญาทองถนทกแหงซง

ในอดตผคนกอยเปน "เครอขาย" มาตลอด พงพาอาศยกนในรปแบบท "เปนธรรมชาต"

49

อนนต มาลารตน (2551:47) กลางถงแนวคดในการจดการเครอขายใหประสบ

ความสาเรจวา หลการทสาคญของการจดการเครอขาย โดยมงเนนกระบวนการการจดการตวเอง

ของเครอขาย ประกอบดวย

1. จดมงหมายรวม การทางานเครอขายจะเกดประสทธภาพสงหากทกฝายสามารถ

กาหนดจดหมายรวมกนได โดยเฉพาะอยางยงจดหมายทมกฝายเหนและตองการใหเกดขน

2. บคคล ในการทางานของเครอขายนน บคคลในเครอขายจะตองมจตสานกรวม มความ

ถนดในงานททา และมสวนรวมในกระบวนการทางาน รวมทงไดรบผลประโยชนจากความเปน

สมาชกในเครอขาย

3. การเชอมโยง การทางานของเครอขายจาเปนตองมยทธศาสตรในการเชอมโยงท

เหมาะสม โดยอาจเชอมโยงตอกนผานการทากจกรรมตาง ๆ การเชอมตอโดยมศนยประสานงาน

และการเชอมตอโดยเทคโนโลย

4. การสรางความรสกรวม หลกจากการเขารวมเปนเครอขายแลวทกฝายจะตองมความรสก

รวมกบกระบวนการทางานของเครอขาย เพอใหเกดพลงในการผลกดนเปาหมาย

5. การพฒนาระบบทโปรงใส ตรวจสอบได ระบบการทางานของเครอขายจะตอง

สามารถและพฒนาใหเกดระบบการบรหารจดการทโปรงใสและตรวจสอบไดจากทกฝายซงจะเปน

การสรางความรสกทดตอทกฝายและผทจะเขารวมเปนสวนหนงของเครอขาย

6. การจดระบบขอมลขาวสาร ระบบการตดตอสอสารและสารสนเทศเปนสงทมความสาคญ

ยงตอความยงยนของเครอขาย เพราะจะชวยใหเกดการแลกเปลยนเรยนรและทราบถงกจกรรมความ

เคลอนไหวของเครอขาย

สทตย อาภากโร (อางถงใน มหาวทยาลยลกษณ, 2547: 41) กลาววา ปจจยทมผลตอการ

พฒนาความเขมแขงของเครอขาย คอ

ปจจยภายใน ไดแก การมสวนรวมของภาคประชาชน จตสานกตอสวนรวมของปจเจกบคคล

การมผนาเครอขายทมความร ความสามารถ การมระบบบรหารจดการในเครอขายทเปนระบบหรอม

กลไกทเหมาะสมกบเครอขาย ความสามารถ การมระบบสารสนเทศ/ขอมล/ระบบการสอสารท

ประสทธภาพ การมพนธกรณทสรางความสมพนธทดระหวางกน การจดการและการพฒนาความร

อยางเนอง การเสรมสรางภมความรและขบวนการทางปญญา และการมกจกรรมทตอเนอง

ปจจยภายนอก ไดแก การสงเสรมจากหนวยงานทเกยวของ เชน แหลงทน สถาบน

วชาการ หนวยงานวจย และกองทนสนบสนนตาง ๆ การมเวทสาธารณะ ขบวนการประชาสงคม

และสถานการณทกอใหเกดการรวมพลงเครอขาย เชน เหตการณทางธรรมชาต สภาพปญหาท

เกดขนในชมชน เปนตน

50

2.4.5 ปญหาและอปสรรคของเครอขาย

การทางานรวมกนในกลมองคการทกระดบยอมประสบปญหา และอปสรรคทแตกตางกน

ขนอยกบปจจยอาจเกดจากภายในหรอภายนอกองคกรกเปนได การทางานของเครอขายก

เชนเดยวกน นกวชาการและองคการทใหการสนบสนนการดาเนนงานของเครอขาย ไดเสนอ

แนวคดทเปนปญหาอปสรรคในการดาเนนงานของเครอขาย ไว ดงน

กรมการพฒนาชมชน (2545:24) กลาวถงปญหาและอปสรคของเครอขาย มดงน

1. การขาดวตถประสงคทชดเจน เครอขายทไมมวตถประสงคทชดเจนมกถกครอบงา ชก

จงเครอขายไปในทางทเปนประโยชนเฉพาะกบบคคล หรอองคกรทมอานาจมากกวา นอกจากนยง

ทาใหการตดตาม ประเมนผลเครอขายเปนไปไดยาก เพราะไมสามารถวดผลสมฤทธของเครอขาย

ได

2. ความไมเทาเทยมกนของสมาชก ความเหลอมล าระหวางความร ความสามารถ

ทรพยากรของแตละเครอขาย อาจทาใหเกดความไมยตธรรมในการจดสรร แบงปนความร

ประสบการณในหมสมาชก และองคกรเครอขาย เปนการสรางความสมพนธในเชงลบระหวาง

องคกรและสมาชกเครอขาย

3. การครอบงา เปนอปสรรคสาคญในการพฒนาเครอขายองคกรชมชน ทาใหเกดการ

แตกแยกในหมสมาชก และองคกร

4. การรวมศนย และระบบราชการ การควบคม และดาเนนการเครอขายโดยผประสานงาน

หรอผนาเครอขาย ในนามของตนเอง มากกวาการเปนผอานวยความสะดวกในการประสานและจด

กจกรรมแกสมาชก ในลกษณะรวมศนยอานาจ ทาใหเครอขายขาดความเปนอสระในการคด และ

การดาเนนกจกรรมรวมกน รวมทงการถกครอบงาโดยระบบราชการ หรอหนวยงานเจาของ

งบประมาณในการสนบสนนองคกรเครอขาย ไมสามารถสรางความเขมแขงใหกบองคกรเครอขาย

ได

5. การขาดทรพยากรองคกรทไมมทนเพยงพอในการดาเนนการ ทาใหสมาชกไมสามารถ

เขารวมกจกรรมไดอยางเทาเทยมกน หรอขาดโอกาสในการเดนทางไปรวมกจกรรมในตางสถานท

6. การจดการทรพยากรเครอขาย การกระจายทรพยากร หรอเงนทนทไดรบการสนบสนน

จากหนวยงานภายนอกอยางไมเทาเทยมกนทาใหเกดปญหาระหวางสมาชก และเครอขายไดซงมผล

ทาใหเกดความขดแยงระหวางสมาชกและเครอขายได

51

เสร พงศพศ (2548:205) ปญหาทเครอขายตาง ๆ มกประสบ มดงน

1) ขาดวตถประสงคทชดเจน

2) สมาชกไมเทาเทยมกน ทาใหคนบางคนบางกลมขมคนอน องคกรอนบางคนเขากลม

แลววงแตก เพราะไปครอบงาคนอน หรอยดถอความคดตนเองเปนหลกไมฟงใคร

3) การครอบงา บางองคกรมเงนมากกวา มผลงานมากกวา มอทธพลมากกวา อาจจะ

ครอบงาเครอขาย องคกรทวาอาจจะเปนกลมทางเผาพนธ กลมทางการเมองหรอทางวชาการกได

การเกดการแขงขน เกดความอจฉารษยาระหวางสมาชก ระหวางบคคลตวแทนองคกร เครอขาย

อเลกทรอนกสเองอาจจะถกครอบงาโดยบางคนทโผลมาใหเหนในทกเรอง และแสดงความคดเหน

ทขมคนอนตลอดเวลา แบบนสมาชกเรมเบอ ไมอยาก “รวมวงไพบลย”ดวย

4) การรวมศนยและการเปนราชการ การรวมศนยเกดขนเมอผประสานงานสานกเลขานการ

คณะกรรมการแกนนา (Steering committee) หรอคณะกรรมการเรมจะควบคมและดาเนนงานเครอขาย

“เพอตนเอง” ไมใชประสานงาน (Coordinating) หรอเกอกระบวนการ (Facilitating) เรยนรและทางาน

รวมกนของสมาชก

5) ความแตกตางมากเกนไป มความแตกตางมากเกนไปในหมสมาชกเชน สมาชกทอยใน

เมองกบสมาชกทอยในชนบทหางไกล การคมนาคม การสอสารในชนบทลาบากกวาการสอสารใน

เมอง

6) ขาดปจจยหรอทน แมวาสมาชกเครอขายจะมความตงใจและความเสยสละสงยอม

เสยสละเวลาเพอไปรวมประชม แตถาหากขาดปจจยขาดเงนทนเพอการไปมาหาสกนหรอการ

สอสารกน กยากทเครอขายจะดาเนนการไดด เพราะสมาชกคงควกกระเปาตวเองตลอดไปไมได

การทางานเครอขายจงควรมกองกลาง อยางนอยเพอชวยคาเดนทางสาหรบสมาชกทมาประชม

7) การใชทรพยากรรวมกนเพอประโยชนของตนเอง สมาชกบางคนมโอกาสมากกวาเพอ

ประโยชนสวนรวม หรออาจใชทรพยากรจากสวนรวมของเครอขายเพอประโยชนของตนเอง

8) การสอสารผด ๆ ในเครอขาย อาจเกดขนไดจากขอจากดทางภาษา วธการสอสาร

เครองมอสอสาร เชญประชม แตสมาชกไมไดรบ ทาใหขาดประชมทาใหเกดความเขาใจผดคดวา

เครอขายไมไดเชญโดยเจตนาหรออะไรกแลวแต อาจเปนปญหาขนมาได

9) การแขงขนระหวางเครอขาย หมายความวามเครอขายอนทคลายกนเกดขน และแขงขน

เพราะมวาระและประเดนเรองการทางานทคลายกนหรอเหลอมกน เครอขายอาจไดรบผลกระทบ

เพราะอกเครอขาย “หนาหนา” มากกวาและสามารถครอบงาและฉดดงสมาชกจากเครอขายอนมา

เปนเครอขายของตน

52

10) การแทรกแซงขององคกรผใหทน เรองนเกดขนไดถาหากผใหทนมเงอนไขมาก และ

ถอสทธการใหทนในการแทรกแซงการทางานของเครอขาย

11) การตดตามและประเมนผล เปนประเดนทยงยากสาหรบเครอขาย แมเครอขายท

ประสบความสาเรจมากทสด เพราะโครงสรางเครอขายไมเหมอนโครงสรางองคกรธรรมดาและ

เครอขายไมเนนการเหลยวไปขางหลงแตแลหนามากกวา ถาหากประเมนผลกยากทจะกาหนด

ตวชวดความสาเรจหรอความลมเหลวของเครอขาย โดยเฉพาะการประเมนในเชงปรมาณ

12) ขอจากดทางการเมอง เครอขายระดบชาตและระหวางประเทศจาเปนตองดาเนนการ

ภายในขอบเขตของประเทศหนงหรอภมภาคหนง ถาประเทศนนเปนประชาธปไตยและใหสทธใน

การดาเนนงาน แตถาหากเปนเผดจการหรอเปนประชาธปไตยไมเตมใบกมกมปญหา ในบาง

ประเทศรฐบาลเพงเลงการแลกเปลยนขอมลขาวสาร บางกรณรฐบาลอาจระแวงถงขนาดควบคม

ขอมลขาวสารและตวจสอบจดหมาย วารสาร สงพมพ การออกไปเยยมโครงการในสนาม การจด

ประชมสมมนาการฝกอบรม ลวนเปนทนาสงสยและทาดวยความยากลาบาก โดยเฉพาะหากเปน

ประเดนทละเอยดออน

นฤมล นราทร (อางถงใน กณณกา หงสลา, 2553 : 33) กลาวปญหาในการทางานลกษณะ

เครอขายวาสามารถแบงเปน 2 ระดบ ไดแก

1) ปญหาการดาเนนงานภายใน ความแตกตางในดานวฒนธรรมในการทางานระหวาง

เครอขาย ความแตกตางระหวางบคลคภาพ ความรความสามารถเฉพาะบคคลทเขามรวมเปน

เครอขายปญหาทมกพบในการทางานไดแก การแบงงานกนทาในเครอขายเนองจากสมาชกทกคน

มงานประจาอย ไมมใครพงพงเครอขาย จงทาใหเครอขายอาจไมมผลในการเคลอนไหวหรอทา

กจกรรมเทาทควร ปญหาเรองความสามารถในการจดการเครอขายโดยเฉพาะเรองการประสานงาน

ปญหาอน ๆ เชน การขาดทนเพอการดาเนนกจกรรม ไมมทนสนบสนน และขาดวธการประเมนผล

เครอขาย ฯลฯ

2) ปญหาของเครอขายในภาพรวม ไดแก เครอขายมงเนนความสาเรจมากเกนไป ทาให

มองขามความสาคญของการเรยนรและสรางประสบการณในการทางานรวมกน เครอขายขาดความ

ชดเจนในกระบวนการทางาน ขาดความสามารถในการมองสภาพการณทงในระดบลกและระดบ

กวาง และขาดการทางานอยางตอเนอง ขาดความรวมมอในการทางานเนองจากเครอขายทจะ

สามารถทางานบรรลวตถประสงคได ตองมแนวรวมทหลากหลายมใชเฉพาะองคกรประเภท

เดยวกนเทานน แตตองมแนวรวมในระดบกวาง เชน นกวชาการ และสอตาง ๆ และประการทส

เครอขายขาดผนาทมความสามารถและมวสยทศน

53

2.5 งานวจยทเกยวของ

วโรจน เปนสข (2554) ไดทาการศกษาเรอง การจดการเครอขายสงเสรมสขภาพระดบ

ตาบลในเขตองคการบรหารสวนตาบลบางทอง อาเภอทายเมอง จงหวดพงงา พบวา การดาเนนการ

สงเสรมสขภาพระดบตาบล โดยใหชมชนเปนผรเรมและจดทาแผนกจกรรมสงเสรมสขภาพ โดย

การสนบสนนขององคการบรหารสวนตาบล มวธการในการดาเนนการคอ การจดทาประชาคม

หมบาน การจดทาแผนพฒนาตาบล การจดทาขอบญญตงบประมาณรายจาย การจดทาโครงการ

และการบรหารจดการเครอขาย เกดจากนโยบายขององคการบรหารสวนตาบลทตองการให

ประชาชนมคณภาพชวตทด โดยเครอขายประกอบดวยองคการบรหารสวนตาบล ชมชนวด

โรงเรยนวธการคอ องคการบรหารสวนตาบล รวมมอกบโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล ในการ

สนบสนนงบประมาณ ทาใหเกดกระบวนการรวมกน โดยการใชอาสาสมครสาธารณสข เปน

ตวเชอมระหวางชมรมสรางสขภาพตาง ๆ แกนนาชมชน กานน ผใหญบาน ในการประชาสมพนธ

วดในการรวมจดการสงแวดลอม และโรงเรยนในการใหความรแกนกเรยนและผปกครอง ผลจาก

การดาเนนการ พบวาทาใหสขภาพของประชาชนดขน เกดชมรมสรางสขภาพ มรางวลแหง

ความสาเรจของชมรมอยางตอเนอง ปญหาและอปสรรค คอขาดแคลนเจาหนาทและงบประมาณ

และเจาหนาทบางคนขององคการบรหารสวนตาบลขาดความรความเขาในบทบาทหนาทของตน

นภสร พนธมณ (2555) ศกษาการบรหารจดการเครอขายระบบบรการแพทยฉกเฉน :

กรณศกษาเขตเทศบาลนครยะลา จงหวดยะลา ผลการศกษาพบวา เครอขายระบบบรการ

การแพทยฉกเฉนมลกษณะเครอขายแบบเปนทางการในลกษณะแนวตงและลกษณะเครอขายทม

รปแบบไมเปนทางการในลกษณะแนวนอน กระบวนการดาเนนของระบบการบรการการแพทย

ฉกเฉนจงหวดยะลาพบวาการบรหารจดการมเครอขายหลกคอ ศนยรบแจงเหตและสงการเปนแกน

หลกในการบรหารจดการดานการตดตอสอสาร การปฏบตงาน บคลากรและการประเมนผล

สาหรบสานกงานสาธารณสขจงหวดรบผดชอบในสวนของงบประมาณ ซงภาครฐใหการ

สนบสนน สวนเครอขายทไมเปนทางการ ไดแกหนวยกภยในเขตเทศบาล ซงมองคการบรหาร

สวนทองถนและประชาชนในพนทใหการสนบสนน

สธดา เจรญดารงทรพย (2553) ศกษาเรองรปแบบขององคกรภาครฐในการบรหารจดการ

ทรพยากรน าในเขตสถานพฒนาและสงเสรมการอนรกษสตวปา (อทยานทะเลนอย) ผลการศกษา

พบวา รปแบบการมเครอขายองคกรภาครฐ ในการบรหารจดการทรพยากรน า สวนใหญจะม

รปแบบทเปนทางการ ในลกษณะทเปนแกนหลกในการประสานงานดานเครอขายกบหนวยงาน

อน ๆ ภาครฐและภาคเอกชน ทเกยวของ และภาคประชาชนในพนท สวนรปแบบเครอขายทเปน

54

แนวนอน มกปรากฏในระหวางองคกรภาครฐ การประสานงานเครอขาย ในการบรหารจดการ

ทรพยากรน า โดยมเครอขายหลกอย 2 เครอขาย มอทยานแหงชาต (สถานพฒนาและสงเสรมการ

อนรกษสตวปา) และกรมปาไม(เขตหามลาสตวปา) เปนแมขาย โดยการประสานงานทงภายใน

หนวยงาน ระหวางหนวยงาน และยงมการประสานงานกบหนวยงานอน ๆ ทงภาครฐ (เทศบาล)

และภาคประชาชน (กลมทะเลนอย) ปญหาสาคญในการประสานงานเครอขาย การบรหารจดการ

ทรพยากรน า สวนใหญปญหาเกยวกบการเขาใจรวมกน ขอตกลงรปแบบในการกาหนดเปาหมาย

และชวงของเวลากาหนดการประสานงานซงเปนปญหาหลกทเกดขนในบรเวณพนทลมน าทะเล

นอย

จารววรรณ ศรขวญชย (2553) ศกษาเรองการจดการเครอขายปองกนและแกไขปญหาน า

ทวมแบบบรณาการของเทศบาลเมองทงสง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราชการผลการวจย

พบวา เครอขายสวนใหญ ทรวมดาเนนการแกไขปญหาน าทวมเมองทงสงมากจากการประสานขอ

ความรวมมอจากเทศบาลเมองทงสง เพอการแกไขปญหาทเกดขน ตามบทบาทอานาจหนาทของ

หนวยงานนน หรอกจกรรมเพอปองกนและแกไขปญหาทงระยะสน ปานกลางและระยะยาว การกอ

เกดเครอขาย จงมขนตอนการดาเนนการเปน 2 ขนตอน ไดแก 1) การรบรและตระหนกถง

ความสาคญของปญหารวม และ 2) การกอรปเครอขายการแกไขปญหาโครงสรางของเครอขายฯ

นนมกรรมการอานวยการปองกนและแกไขปญหาอทกภยอาเภอทงสง แตงตงคณะทางาน 2 ดาน

คอ ดานกายภาพ มทดนจงหวดนครศรธรรมราช สาขาทงสง เปนประธาน และดานสงคม กฎหมาย

ระบบแผนพฒนาและผงเมอง มผกากบการกองกากบการตารวจตระเวนชายแดนท 42 เปนประธาน

มการจดการเครอขายฯ โดยแบงเปน 4 ดานดงน ดานการวางแผน เครอขายดาเนนการโดยเรยนร

พนท หาสาเหตของปญหา กาหนดแนวทางการแกไขปญหา และกาหนดผรบผดชอบในการแกไข

ปญหา ดานการประสานงานความรวมมอ เครอขายฯ ใชหลกการเกอกล ชวยเหลอซงกนและกน

แบงปน ความเขาใจ รบฟงความคดเหนของทกฝาย และทสาคญมการบนทกขอตกลงความรวมมอ

ระหวางองคกรปกครองสวนทองถนในอาเภอทงสงและหนวยงานตาง ๆ ดานการบรหาร

งบประมาณนน เครอขายมแหลงทมาหรอจดหางบประมาณจาก กรมชลประทาน กรมทางหลวง

องคกรปกครองสวนทองถนเงนอดหนนจงหวด อาเภอ องคการบรหารงานสวนจงหวดและองคกร

เอกชนตาง ๆ การจดสรรงบประมาณ ดาเนนการตามลาดบความสาคญของโครงการหรอปญหาจาก

การประชมรวมกนสวนรายงานผลการปฏบตงานนนเครอขายฯ มการจดการประชมพบปะหารอ

การจดทารายงานประจาป ประชาสมพนธ สอตางๆ

พฤธพงค พศาลวชรนทร (2550:77) ศกษาเรองกระบวนการจดการเครอขายชมชนทองถน

ในการขบเคลอนนโยบายสาธารณะดานการจดการสงแวดลอมชมชน กรณศกษาเครอขายลมน า

55

คลองอตะเภา ผลการศกษาแนวทางการจดการสงแวดลอมชมชนในพนทลมน าคลองอตะเภา ควร

เนนบทบาทของกลมเยาวชนทาเปนแบบอยางใหมากขน เพอใหเกดความรวมมอของกลมอนๆ

สงเสรมใหมการจดทาศนยขอมลดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การดาเนนกจกรรมของ

กลม/องคกรในเครอขายใหมการจดทาแผนแมบทของลมน าคลองอตะเภา โดยองกบรปแบบของ

แผนแมบทลมนาทะเลสาบสงขลา และควรมการขยายแนวความคดในดานการจดการทรพยากรใน

พนทลมน าคลองอตะเภา ออกไปสพนทอน ๆ รวมถงการดงองคกรธรกจเขามามสวนรวมใน

กระบวนการของเครอขายมากขน โดยเฉพาะในสวนของโรงงานอตสาหกรรมในพนททใช

ทรพยากรน าในคลองอตะเภาในกระบวนการผลต ซงปจจบนกลมเหลานยงไมมสวนรวมใน

กระบวนการของเครอขายลมนาคลองอตะเภา

มหาวทยาวลยลกษณ (2547:107) ศกษาเรองการจดการเครอขายการทองเทยวเชงนเวศ

จงหวดนครศรธรรมราช ผลการศกษาพบวา กลมองคกรชมชนทดาเนนการดานการทองเทยวเชง

นเวศในจงหวดนครศรธรรมราช ทมอยนนประกอบไปดวยกลมทมประสบการณในการดาเนนการ

แลว และกลมเพงเรมดาเนนการ โดยสามารถแบงระดบการมประสบการณในการจดการเปน 3

ระดบ คอประสบการณในการจดการมาก มประสบการณในการจดการนอย และไมมประสบการณ

ซงกลมองคกรสวนใหญมกจะไมมประสบการณในการจดการ รองลงมาเปนกลมทมประสบการณ

ในการจดการมาก และจากการจดเวทสนทนากลมระดบเครอขายยอยน น มกจะพบกลมทม

ประสบการณในการจดการการทองเทยวสงมกจะไมคอยเขารวมเวทในการแลกเปลยนเรยนรหรอ

การประชมตาง ๆ ซงตางกบกลมทมประสบการณนอย และไมมประสบการณเลย จะมความ

กระตอรอรนและต งใจจรงทจะเรยนร แลกเปลยน หาความรและประสบการณในการจดการ

ทองเทยวเชงนเวศจากเพอนชมชนอนทเคยมประสบการณจดการทองเทยวมากอนแลว ซงสงผลให

การประสานเปนเครอขายยอยเกดรปธรรมทชดเจนมากยงขน โดยมกจะมกจกรรมการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของชมชนเปนกจกรรมควบคหรอเปนกจกรรมนาการจดการ

ทองเทยวเชงนเวศของชมชน นอกจากนนยงมปจจยสาคญททาใหแตละเครอขายยอยยงคงอยไดคอ

การมกจกรรมรวมกนของกลมองคกรในเครอขาย ซงทาใหบางเครอขายยอยมการขบเคลอนอยาง

ตอเนอง แตบางเครอขายยอยกลบผกยดตดกนเพยงหลวม ๆ

บญรกษ ประจนเขตต (2548) ศกษาเรองการจดการทรพยากรน าของลาน ากวง เพอการใช

นาของนคมอสาหกรรมภาคเหนอ จงหวดลาพน ผลการศกษาพบวาแนวทางการจดการทรพยการน า

ของแมนากวง ตองมการจดการอยางมระบบ โดยการเพมศกยภาพใหนาทาของแมนากวงจากการนา

หลกวชาการทางดานการจดการทรพยากรลมน าเชนการฟนฟสภาพปาไมเพอเกบน าไวในดนเปน

การชลอการไหลของน า รวมทงการจดการทรพยากรน าภายในนคมฯตองใชหลกการอนรกษมา

56

ปรบใชรวมทงตองปรบเปลยนหวงเวลาการผลตใหมความสมพนธตามปรมาณน าทาของแมน ากวง

พรอมทงควบคมจานวนโรงงานบางประเภท และจานวนของพนกงานโดยการนคมอตสาหกรรม

ตองเปนหนวยงานหลกในการดาเนนการ ตลอดจนกาหนดในการประหยดนาในทก ๆ ดานอกดวย

วรเทพ เปรมฤทย (2551) ศกษาเรองการจดการทรพยากรน าเพอการเกษตรของบานหนอง

ผาขาวตาบลน าดบ อาเภอปาซาง จงหวดลาพน ผลการศกษาพบวา เกษตกรสวนใหญยงไมมสวน

รวมในการจดการทรพยากรนาเพอการเกษตรของบานหนองผาขาวเทาทควร การตดสนใจ และการ

วางแผนสวนใหญยงขนอยกบกลมคนเพยงบางกลม เชน กลมผใชน า และเกษตรสวนใหญยงขาด

ความรความเขาใจในระบบการจดการทรพยากรน าเพอการเกษตรทเหมาะสม และอกประการหนง

คอ การจดการทรพยากรน าเพอการเกษตรทเหมาะสม ตองคานงถงวธการสงน าการวางแผนการสง

น า การเลอกวธการสงน าการกาหนดการใหน าเหมาะสม การจดการแผนการปลกและการลดการ

สญเสยน า แลวในการจดการทรพยากรน าเพอการเกษตรอยางย งยน ตองอาศยความรวมมอจาก

หลายหนวยงาน คอ เกษตร หนวยงานราชการ และเอกชน มารวมกนวางแผนดาเนนการตดตามผล

การประเมนและแกไขปญหา

ดวงพร ภแกว (2548) ศกษาเรองการจดการทรพยากรน า:กรณศกษาบานปงไคร อาเภอแม

รน จงหวดเชยงใหม ผลการศกษาพบวาหมบานปงไคร มการใชน าทงในครวเรอน และในการทา

การเกษตรเปนสาคญ เดมมการจดการน าโดยการใชภมปญญาชาวบาน วฒนธรรม การมสวนรวม

ตอมาการจดการน าของชมชนเปลยนแปลงไปเมอมระบบผลตแผนใหมเขามาแทนทการผลตแบบ

ด งเดมการจดการน าในปจจบนมการจดน าแบบตวใครตวมน ไมมการรวมกลมในการจดการ

เหมอนในระบบการผลตดงเดม เมอถงฤดกาลแลงชาวบานมการใชน าแกพชในเวลาเดยวกน จงทา

ใหน าในลาหวยไหลไมพอตอความตองการ และในฤดแลงเปนชวงทมปรมาณน านอยทสดของป

สภาพแวดลอมบรเวณลาหวยจงมสภาพแหง ปรมาณน านอยไมพอตอการทดน าและทาน าประปา

นอกจากนยงพบปญหาการใชน า เนองจากตะกอนดน และสารเคมทางการเกษตร ทถกชะลางจาก

บรเวณแปลงเกษตรลงสลาหวยอกดวย ปจจยดงกลาวทาใหการจดการน ามความเปลยนแปลงเกด

การขาดตอนในการสบทอดทางภมปญญาและวฒนธรรมในการจดการน า ขาดการจดสรรน าอยาง

ถกตองและเหมาะสมภายในหมบาน จนในปจจบนชาวบานมปญหาในการใชน าไมเพยงพอตอ

ความตองการ

นยนปพร พงศกรปรญชย (2551:54) ศกษาเรองการมสวนรวมของผประกอบการโรงงาน

อตสาหกรรมในการจดการทรพยากรน า จงหวดสมทรสงคราม ผลการศกษาพบวา ผประกอบการ

โรงงานอตสาหกรรมมสวนรวมในการดาเนนกจกรรม อยในระดบนานครงแตผประกอบการ

57

โรงงานอตสาหกรรมสวนใหญไมเคยมสวนรวมในการวางแผน การตดตามประเมนผลแผนงาน/

โครงการ หรอกจกรรมการจดการอนรกษทรพยากรน าของหนวยงานราชการอกทงยงขาดโอกาส

เขามามสวนในการจดการอนรกษทรพยากรน ากบหนวยงานราชการ และสวนใหญหนวยงาน

ราชการไมไดจดทาแผนงาน/โครงการ หรอกจกรรมทมกลมเปาหมายเปนผประกอบการโรงงาน

อสาหกรรมโดยตรง

สมพนธ มณพนธ (2553) ศกษาเรองปญหาแนวทางแกไขปญหาทรพยากรน าของลมทะเล

หลวง ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการใชน าของประชาชนสวนใหญใชน าฝนในการทานา สบน า

จดจากทะเลหลวงใชในการทานาปรง ใชน าประปาอปโภค ใชน าฝนและน าซอดมกน ปญหา

ทรพยากรน าในลมน าทะเลหลวงนอกจากเกดจากธรรมชาตแลว เปนปญหาทเกดจากการกระทา

ของมนษยและปญหาทเกดจากการจดการของภาครฐเมอนามาจดลาดบความสาคญของปญหาสรป

เปนภาพรวมพบวา ลาดบท 1 คอ ปญหาคณภาพน าเสอมโทรม น าเสย ทาใหระบบนเวศสญเสย

ความสมดล การเจรญเตบโตของสตวน าชาลงและสตวน าตาย มนษยใชอปโภคบรโภคไมได ลาดบ

ท 2 ปญหาการขาดแคลนนาจด ในการอปโภคบรโภค สาเหตจากน าเคมรกลาน าจดมากขนสบเนอง

จากการสบน าทานาปรง ซงกอใหเกดปญหาความขดแยงของกลมผประกอบอาชพทตองการใชน า

จดน าเคมทแตกตางกนเกดขน ลาดบท 3 ปญหาการตนเขนของทะเลหลวง เนองมาจากการปด

ปากระวะทาใหนาไมไหลเวยนทาใหเกดตะกอนตนเขน ตลอดถงการใชเครองมอดกจบสตวน าวาง

กดขวางทางน าไหลกอใหเกดปญหาสตวน าไมสามารถขนวางไขไดจงมจานวนลดลง ปญหาท

เกดขนจากภาครฐ คอปญหาจากการบงคบใชกฎหมายทไมสอดคลองกบความตองการของ

ประชาชน ขาดความมประสทธภาพในการจดการน าของภาครฐไมจรงจง กลไกจะของรฐอาจ

กอใหเกดชองทางอาชพผดกฎหมาย ขาดการบรณาการในการปฏบตงาน

ผลกระทบทเกดจากปญหา คอประชาชนไมสามารถใชน าในการอปโภคบรโภคได

ตามปกตดนเปรยวใชประกอบการเกษตรไมได ทรพยากรน าสญเสยความสมดล ระบบนเวศ

เปลยนแปลง ชาวบานมรายไดนอยลง รายจายเพมขน เกดการเปลยนแปลงทางสงคม

แนวทางการแกไขปญหา คอการใชภมปญญาทองถน มการทาฝายกนน า ใชกระสอบทราย

ใชหนวางกนคลนกดเซาะชายฝง การผสมผสานระหวางเทคโนโลยกบภมปญญาทองถน ในการทา

แหลงทองเทยวเชงอนรกษ มวฒนธรรมทองถน หนงตะลง มโนราห เพลงบอก ในการอนรกษ

การจดการแกไขปญหาโดยภาครฐ ประกอบดวยการจดการทาแผนแมบท จดทา

ยทธศาสตรในการพฒนาลมน า การบงคบใชกฎหมาย การรณรงคสงเสรมสนบสนนกจกรรมการ

อนรกษ ฟนฟรวมกบประชาชนในพนท การประสานขอตกลงทเกดจากความขดแยงของกลมผ

ประกอบอาชพและยงมภาคเอกชน องคกรตาง ๆ กลมเครอขายในการอนรกษ ฟนฟทรพยากรนา

58

บทท 3

วธการศกษาและการรวบรวมขอมล

สาหรบการศกษาในครงน ผวจยใชวธการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)

โดยการศกษาการจดการเครอขายเพอความมนคงของทรพยากรน าในพนทตาบลเกาะปน* ในครงน

ไดกาหนดขนตอนทสาคญในการศกษา ดงน

3.1 วธการศกษา

การศกษาการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา ในเขตตาบลเกาะปน* จงหวด

พทลง ผวจยไดทาการศกษา 2 วธ คอ

3.1.1 การศกษาจากแหลงขอมลของหนวยงานตาง ๆ และขอมลเอกสาร ไดแก สบคนจาก

เวบไซดของหนวยงาน รวบรวมและวเคราะหจากเอกสารทางวชาการ บทความ วทยานพนธ

สารนพนธ และงานวจยอนๆทเกยวของ

3.1.2 การสมภาษณบคคลผใหขอมลทสาคญ (Key-informants) โดยใชวธการสมภาษณ

แบบเจาะลก (In–depth Interview) เปนขอมลทไดรบจากการสมภาษณโดยใชประเดนแนวทางการ

สมภาษณทาการรวบรวมขอมล ขอคดเหน ปญหา ขอเสนอแนะ จากประสบการณโดยตรงของผให

ขอมล

3.2 กลมเปาหมายและผใหขอมลทสาคญ

สาหรบการศกษาในครงน ผ วจ ยไดกาหนดกลมเปาหมายและผ ใหขอมลท สาคญ

ดงตอไปน

3.2.1 กลมเปาหมายประกอบดวยผมสวนไดสวนเสยในการดาเนนการของเครอขาย ผนาท

เปนทางการและผนาทไมเปนทางการ รวมถงผทสวนเกยวของกบความมนคงของทรพยากรน าใน

ตาบลเกาะปน*

3.2.2 ผใหขอมลทสาคญ คดเลอกจากกลมเปาหมายโดยตองมคณสมบตเพมเตม ดงน

59

1) เปนผท มสวนรวมในกจกรรมทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรน า

มาแลวไมนอยกวา 1 ป

2) เปนผทมบทบาทในการเขารวมเปนคณะกรรมการหรอคณะทางานในกจกรรม

โครงการทเกยวของกบการจดการทรพยากรน าหรอทรพยากรอนทมผลตอทรพยากรน าในระดบ

ตาบล

3) เปนผทเตมใจใหขอมล รวมผใหขอมลทสาคญทงสน 15 คน

3.3 การเกบรวบรวมขอมล

ผศกษาการเกบรวบรวมขอมลโดยอาศยการสมภาษณเจาะลก (In-depth interview) โดยม

การตรวจสอบความนาเชอถอของขอมล (Reliability) ดวยเทคนคสามเสา (Triangulation) กลาวคอ

การตรวจสอบสามเสา ดานแหลงขอมลจากบคคลทนาเชอถอหลายบคคล โดยตางเวลา ตางบคคล

และสถานททแตกตางกนและเนองจากในการเกบรายละเอยดของขอมลจากการใหสมภาษณเปนสง

สาคญ จงไดมการนดหมาย สถานทและเวลาทแนนอน และใชเทคนคการสนทนา เชน การสราง

ความคนเคยระหวางกน การใชภาษาถน การพดคยอยางไมเปนทางการ เพอสรางบรรยากาศในการ

สนทนาและเพอใหผใหขอมลไมรสกกดดน มความพรอมในการใหขอมล

ทงน เพอใหไดขอมลครบถวนตามแนวประเดนคาถามและตรงตามวตถประสงคของ

การศกษา ในการสมภาษณ ผศกษาไดกาหนดประเดนการสมภาษณหลก ๆ ( Interview Guide) ไว

เปนแนวทางในการสนทนาแบบเปนกนเองไมเปนทางการ

3.4 แนวทางการสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview)

เครองมอทใชในการศกษาครงน คอแนวประเดนการสมภาษณ โดยแบงออกเปนสวน ๆ

ดงน

สวนท 1 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ ไดแก

1.1 เพศ/อายปจจบน

1.2 บานเกด/ภมลาเนา

1.3 จานวนสมาชกในครอบครว

1.4 การศกษาสงสดและศาสนา

1.5 สถานภาพสมรส

1.6 ระยะเวลาทอาศยในชมชนปจจบน

60

1.7 ปจจบนประกอบอาชพ

1.8 รายไดตอเดอนของครวเรอน

1.9 ตาแหนงทางสงคมทไดรบการแตงตงจากภายในและภายนอกชมชนทไม

เกยวของกบรายไดหลกของครวเรอน

สวนท 2 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในปจจบน

2.1 วถชวตของชมชนกบทรพยากรนา

2.2 สถานการณการเปลยนแปลงของทรพยากรนา 2.3 สาเหตของการเปลยนแปลง 2.4 ผลกระทบตอวถของชมชน

สวนท 3 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

3.1 ความหมายของความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

3.2 การรบรถงความเพยงพอของทรพยากรนาตอการอปโภคบรโภค

3.3 การรบรถงคณภาพของทรพยากรนา

3.4 การรบรถงการเขาถงทรพยากรนา

3.5 การพฒนาของทรพยากรนา

สวนท 4 แนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา

4.1 การรวมมอกอนเปนเครอขาย

1) การกอตว การสรางเครอขาย

2) ความสมพนธในองคการเครอขาย

3) การกาหนดเปาหมายของเครอขาย

4) การคานงถงผลประโยชน

4.2 การจดการระบบของเครอขาย

1) การกาหนดโครงสรางการทางาน

2) การกาหนดบทบาทหนาทของสมาชกในเครอขาย

3) การตดตอสอสาร

4) การจดกระบวนการเรยนรรวมกน

4.3 ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกขององคการเครอขาย

1) การประสานความรวมมอระหวางกน

61

2) การแลกเปลยนและพฒนาความร

3) การจดสรรทรพยากร

4) การพฒนาผนาและหนวยนา

4.4 การรกษาความตอเนองขององคการเครอขาย

1) การสรางกจกรรมอยางตอเนอง

2) การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชก

3) การสรางและพฒนาผนารนใหม

4) การแสวงหาทรพยากร

5) การใหการชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขาย

สวนท 5 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

5.1 ระดบชมชน

1) การสรางทนทางสงคม

2) การรบรของคนในชมชน

3) การเปลยนแปลงการเกดขนของปญหา

5.2 ระดบเครอขาย

1) การขยายของสมาชกเครอขาย

2) การลดการใหบรการทซ าซอนระหวางสมาชก

3) การบรณาการและการประสานงานของการใหบรการเครอขาย

4) ตนทนในการบรหารเครอขาย

5.3 ระดบองคการ

1) การดารงอยขององคการ

2) ความชอบธรรมทเพมขนในการเปนสมาชก

3) การเขาถงการใหบรการ

4) ผลลพธทเกดจากกลมเปาหมาย

สวนท 6 ปญหา อปสรรคและขอเสนอในการจดการเครอขาย

6.1 ปญหา อปสรรคในการจดการเครอขาย

6.2 ขอเสนอแนะแนวทางในการจดการเครอขาย

62

3.5 การวเคราะหขอมล

เนองจากขอมลทไดจากแนวการสมภาษณแบบเจาะลก เปนไปตามแนวทางการวจยเชง

คณภาพ ซงขอมลทไดนบเปนขอมลปฐมภม (Primary Source) และเมอไดมการนาขอมลมา

ตรวจสอบความนาเชอถอโดยใชเทคนคสามเสาแลว ผศกษาจะนาขอมลมาจดเปนหมวดหมตาม

วตถประสงคของการศกษา จากนนจะนามาประมวลวเคราะหเชอมโยงความสอดคลองตามหลก

ตรรกะเทยบเคยงกบแนวคด ทฤษฎควบคบรบทของพนท และใชการวเคราะหสถตเชงพรรณนา

เพอใหสามารถวเคราะหขอมลไดอยางละเอยดและใกลเคยงความเปนจรง

63

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษาเรอง “การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า: กรณศกษาชมชน

ตาบลเกาะปน* เพอศกษาการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน าในพนทตาบลเกาะ

ปน* และเพอศกษาปญหาอปสรรคในการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน าตาบล

เกาะปน* ผวจยแบงโครงสรางนาเสนอผลการศกษา ดงตอไปน

สวนท 1 บรบทของพนทศกษา

สวนท 2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ

สวนท 3 กรณตวอยางการสมภาษณเจาะลก

สวนท 4 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในปจจบน

สวนท 5 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

สวนท 6 การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา

สวนท 7 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

สวนท 8 ปญหา อปสรรคและขอเสนอในการจดการเครอขาย

4.1 บรบทพนททศกษา

4.1.1 ประวตความเปนมาของตาบลเกาะปน*

เกาะปน* เปนเกาะทตงอยกลางทะเลสาบสงขลา พนทแหงนเคยเปนถนทอยอาศยของ

มนษยหนมากอน จากหลกฐานทางโบราณคดพบวา เคยมการขดคนพบขวานหนโบราณกวารอยชน

(ปจจบนบางสวนอยทหมท 3 บานแหลมทราย*) ซงเปนเครองมอเครองใชของมนษยยคหน เกาะ

ปน* ประกอบไปดวยชมชนมากมายหลายชมชนมความหลากหลายในดานเชอชาตและศาสนาคอม

ทงไทยพทธ มสลมและชาวจน แตดวยความยากลาบากและการอยแบบพงพาอาศยกนของคนบน

เกาะวฒนธรรมประเพณตาง ๆ จงถกหลอมเปนแบบเดยวกนแยกกนไมออก ในอดตมการตมเหลา

กนกนบนเกาะปน* ทกคนกจะมารวมวงกนดมกน พดคยกนไปอยางสนกสนานไมไดแยกผนบถอ

ศาสนาพทธ อสลาม หรอจน เมอมผเสยชวตในหมบานใดหมบานหนงคนทอยในหมบานหรอ

* นามสมมต

64

หมบานใกลเคยงกจะนาขาวคนละขน ปลาหรออาหารอยางอนทตนมไปชวยงาน ชวยกนทา

ชวยกนกนไมมการใหเงนเนองจากแตละคนมเงนไมมากนก รวมถงการทคนในเกาะแตงงานกน

โดยทผทนบถอศาสนาพทธแตงงานกบผทนบถอศาสนาอสลาม หรอผทนบถอศาสนาอสลาม อาจ

แตงงานกบผทนบถอศาสนาพทธ จงทาใหวฒนธรรมถกกลมกลนและผสมผสานจนไมสามารถแยก

ออกไดชดเจนนก การรวมงานประเพณตาง ๆ ของคนบนเกาะไมวางานชกพระ เดอนสบ หรอการ

ดการละเลนการแสดงตาง ๆ เชน มโนรา หนงตะลง คนบนเกาะปน* กจะมารวมงานทปากน า*

มาตอนเยนโดยเรอและกกลบตอนเชา เนองจากการเดนทางโดยทางเรอในตอนกลางคนไมสะดวก

เนองจากไมมไฟฟา มแคไฟจาก “ไต” ซงทาจากเปลอกเสมดนาไปคลกกบน ามนตะเคยนแลวหอ

ดวยกาบหมากใชจดใหแสงสวางในการเดนทางซงมองไดไมไกล

เดมตาบลเกาะปน*มการแบงเขตการปกครองออกเปน 6 หมบาน คอ บานทาศอก* บาน

ชองไม* บานแหลมทราย* บานเกาะเกยบ* บานปากคลอง* และบานเกาะปน* สมยกอนตาบลเกาะ

ปน* มการเรยกขานกนโดยทวไปวา “ตาบลเกาะเกยบ*” เพราะต งอยในตาบลเกาะเกยบ*ม

ศนยกลางอยทอาวทายาง เพราะวามความเหมาะสมกบการเปนศนยกลางทางการคมนาคมทางน าและ

ทะเลสาบตอนใน ตอมาไดมการเปลยนชอเพราะวาผนาบานเกาะเกยบ* เปนคน บานเกาะปน* จงทา

ใหมการเรยกขาน กนวา “ตาบลเกาะปน*” และมการขยายหมบานเพมขนเปน 11 หมบานเมอ พ.ศ.

2549 ไดแก บานทาศอก* บานชองไม* บานแหลมกรวด* บานเกาะเกยบ* บานปากคลอง* บาน

เกาะปน* บานเขาแหลม* บานเกาะเสอแมว* บานน าบอปน* บานหวหาด* และบานเกาะปนเมอง

ใหม*

4.1.2 ขอมลพนฐาน

4.1.2.1 ลกษณะทตงของตาบล

เกาะปน* ตงอยในลมน าทะเลสาบสงขลาตอนกลาง ลกษณะพนทเปนเกาะทราบเชงเขา

ขนาดพนท 106 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 66,250 ไร แบงเปนพนทน า 66 ตารางกโลเมตรและ

พนทเกาะ 40 ตารางกโลเมตร (กรมพฒนาทดน, มปป., อางถงใน อารอน ปะดกา และคณะ, 2550: 6 ) ม

ตาแหนงในทางภมศาสตรระหวางละตจดท 7 องศา 20 ลปดา 20 ฟลปดาเหนอ ถง 7 องศา 30 ลปดา 30

ฟลปดาเหนอ และระหวางลองตจดท 100 องศา 19 ลปดา 19 ฟลปดาตะวนออก ถงลองตจดท 100 องศา

23 ลปดา 23 ฟลปดาตะวนออก (สถาบนวจยสารสนเทศ ภมศาสตร, 2550 อางถงใน อารอน ปะดกา

และคณะ, 2550: 6)

65

4.1.2.2 อาณาเขตของตาบลเกาะปน*

ทศเหนอ ตดตอ ทะเลสาบสงขลา (อาเภอกระแสสนธ จงหวดสงขลา)

ทศใต ตดตอ ตาบลปากนา*และตาบลเกาะนางแอน*

ทศตะวนออก ตดตอ ทะเลสาบสงขลา (ตาบลเกาะนางแอน* อาเภอปากนา*)

ทศตะวนตก ตดตอ ทะเลสาบสงขลา (ตาบลบานนา* อาเภอปากนา*

และตาบลนาปะขอ อาเภอหนองจอก* จงหวดพทลง)

4.1.2.3 ลกษณะภมประเทศ

เนองจากพนทเกาะมลกษณะภมประเทศเปนเนนเตย ๆ ทเรยกกนโดยทวไปตาม

ภาษาทองถนวา “ควน” (หมายถง เนนเขา หรอเขาเตย ๆ) ขนานไปกบทะเลสาบสงขลา โดยพนท

ภายในบางสวนม “ควน” ลอมปาพร พนท สวนใหญใชประโยชนเพ อทาการเพาะปลกทาง

การเกษตร เปนทอยอาศยและทาการประมงรอบเกาะ (อารอน ปะดกา และคณะ, 2550: 8)

4.1.2.4 ลกษณะภมอากาศ

เนองจากทต งของตาบลเกาะปน* อยในเขตแนวเสนศนยสตรเปนพนทท ไดรบ

อทธพลจากลมมรสม ทาใหมลกษณะภมอากาศแบบรอนชน มลมมรสมทพดประจาอย 2 ชนด คอ

ฤดมรสมตะวนออกเฉยงเหนอหรอฤดหนาว จะมลมจากทศตะวนออกเฉยงเหนอซงเปนลมแหงจาก

ประเทศจนพดปกคลมประเทศไทย ทาใหภาคตาง ๆ ทางตอนบนของประเทศตงแตภาคกลางขนไป

มอากาศหนาวเยนและแหงแลงทวไป แตภาคใตตงแตจงหวดประจวบครขนธลงไปรวมถงจงหวด

พทลงกลบมฝนตก เพราะลมมรสมนพดผานอาวไทย จงพาเอาไอน าไปตกเปนฝนทวไป อากาศจง

ไมหนาวเยนเหมอนภาคอน ๆ ทอยตอนบนของประเทศ แตอาจมอากาศเยนเปนครงคราว ลมมรสม

อกชนดหนง คอ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ซงพดผานมหาสมทรอนเดย จงไดพาเอาไอน าและความ

ชมชนมาสประเทศไทย แตเนองจากเทอกเขาตะนาวศร ซงอยทางดานตะวนตก กนกระแสลมไว

ทาใหภาคใตฝงตะวนออกและจงหวดพทลงมฝนตกนอยกวาภาคใตฝงตะวนตก ซงเปนดานรบลม

ปรากฏดงภาพท 4.1 (อารอน ปะดกา และคณะ, 2550: 8) ซงเกาะปน*มลมทเรยกตามลกษณะ

ทองถน ไดแก ลมพลดหลวง ลมวาว ลมนอก ลมเภา ลมหลาตน ลมพดกลาง และลมอด (อารอน

ปะดกา และคณะ, 2550: 9)

66

แผนภาพท 4.1 แสดงลกษณะของลมทองถนตาบลเกาะปน*

ทมา: ทาเรอนาลกถงคนทะเลสาบ, 2549 อางถงใน อารอน ปะดกา และคณะ, 2550: 8

4.1.2.5 การแบงเขตการปกครองและจานวนประชากร

ตาบลเกาะปน* อยภายใตการกากบดแลขององคการบรหารงานสวนตาบลเกาะปน*

นบตงขนเมอ พ.ศ.2540 แบงเขตการปกครอง ออกเปน 11 หมบาน มจานวนประชากรทงสน

7,048 คน ชาย 3,441 คน หญง 3,607 คน (องคการบรหารสวนตาบลเกาะปน*, 2552)

67

ตารางท 4.1 จานวนประชากร จานวนครวเรอน และพนทหมบานตาบลเกาะปน*

หมท / ชอหมบาน จานวน

ครวเรอน พนท /ไร

จานวนประชากร

ชาย หญง รวม

หมท 1 บานทาศอก* 261 4,997.312 519 536 1,055

หมท 2 บานชองไม * 275 18,276.141 431 453 884

หมท 3 บานแหลมทราย * 177 9,606.301 294 299 593

หมท 4 บานเกาะเกยบ* 163 10,005.251 301 292 593

หมท 5 บานปากคลอง* 186 2,241.979 349 362 711

หมท 6 บานเกาะปน* 184 3,762.781 246 249 495

หมท 7 บานเขาแหลม* 91 24,796.493 124 108 217

หมท 8 บานเกาะแมว* 183 15,476.733 328 356 678

หมท 9 บานนาบอปน* 118 4,591.236 182 194 370

หมท 10 บานหวหาด* 204 7,047.428 293 345 648

หมท 11 บานเกาะปนเมองใหม* 192 1,901.979 376 424 812

รวม 2,037 102,703.634 3,443 3,618 7,061

ทมา : ขอมลประชากรและครวเรอน ณ เดอนมกราคม พ.ศ. 2554 สานกบรหารการทะเบยน

กรมการปกครอง(อางใน องคการบรหารสวนตาบลเกาะปน*,2555:4)

4.1.2.6 สภาพทางสงคม

1) สถาบน/องคการศกษา จาแนกไดดงน

- ระดบอนบาลและปฐมวย ม 7 ศนยฯ ประกอบดวย ศนยพฒนาเดกเลก

บานทาศอก*(หมท 1) ศนยพฒนาเดกเลกบานชองไม*(หมท 2 ), ศนยพฒนาเดกเลกวดแหลม

ทราย *(หมท 3 ), ศนยพฒนาเดกเลกบานเกาะเกยบ*(หมท 4), ศนยพฒนาเดกเลกโรงเรยนบานปาก

คลอง* (หมท 5 ), ศนยพฒนาเดกเลกบานเกาะปน*(หมท 6 ) และศนยพฒนาเดกเลกโรงเรยนบาน

เกาะแมว* (หมท 8 )

68

- ระดบประถมศกษา ม 7 แหง ประกอบดวย โรงเรยนบานทาศอก*(หมท

1)โรงเรยนบานชองไม* (หมท 2 ), โรงเรยนบานแหลมทราย* (หมท 3 ), โรงเรยนบานเกาะเกยบ*

(หมท 4 ), โรงเรยนบานวดปากคลอง* (หมท 5 ), โรงเรยนบานเกาะปน* (หมท 6),โรงเรยนบาน

เกาะแมว* (หมท 8 )

- ระดบมธยมศกษา ม 1 แหง คอ โรงเรยนมธยมเกาะปน* (หมท 6)

ระดบมธยมศกษา (ขยายโอกาส) 1 แหง คอโรงเรยนวดบานแหลมทราย* (หมท 3)

- โรงเรยนสอนศาสนา ม 3 แหง ประกอบดวย กองทนชมชนธรรมวชา*

(ตงอยหมท 8),โรงเรยนบานเกาะปน* (หมท 6 ) และมสยดบานแหลมทราย* (หมท 3 )

- ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรตาบลเกาะปน* (หมท 6

2) สถาบน/องคการทางศาสนา ประกอบดวย

- วด 3 แหง คอ วดปากคลอง* (หมท 5), วดแหลมทราย* (หมท 3 )และ

วดธารวด* (หมท 4)

- สานกสงฆ 2 แหง คอ สานกสงฆพทธสถาน*(ตงอยหมท 10) และ

สานกสงฆเขาพระนาง* (ตงอยหมท 4)

- มสยด 5 แหง คอ มสยดบานชองไม* (ตงอยหมท 2 ), มสยดบานแหลม

ทราย* (ตงอยหมท 3), มสยดบานเกาะปนเมองใหม* (ตงอยหมท 11 ), มสยดบานเกาะปน*(ตงอย

หมท 6) และมสยดบานเกาะแมว*(ตงอยหมท 8)

3) การบรการทางดานสาธารณสข สถานอนามย 3 แหง ตงอยหมท 2 , หมท 3

และหมท 6

4) การบรการดานโครงสรางพนฐาน

4.1) ดานการคมนาคม ในเขตพนทองคการบรหารสวนตาบลเกาะปน* มรถ

ประจาทางวงผาน สายปากน า*–เกาะเกยบ* โดยวงผานหมท 6 ,หมท 11 ,หมท 5 ,หมท 9,หมท 3 ,

หมท 10 ,หมท 7 และหมท 4

4.2) ดานการไฟฟา ประชากรไดใชกระแสไฟฟา ครบทกหมบานและครบ

ทกครวเรอน

4.3) ดานแหลงน า ประชากรมน าประปาใช ครบทกหมบานและครอบ

ครวเรอน มบอน า 36 แหง , บอน าตน 110 แหง, สระน า 12 แหง , แมน าลาคลอง 9 แหง , อางเกบ

นา 2 แหง, หนองบง 5 แหง, ประปาหมบาน 17 แหง ,ตมนา 211 แหงและถงเกบนาฝน 636 แหง

69

4.1.2.7 สภาพทางเศรษฐกจ

พฒนาการดานการประกอบอาชพของคนเกาะปน*ตงแตอดต พบวา ในอดตคน

เกาะปน* ประกอบอาชพทหลากหลาย ไดแก การทานา ทาสวน และทาการประมง ซงอาชพ

เหลานสวนใหญจะเนนทากนในครวเรอนมากกวาการคาขาย หากแตมอาชพหนงทสามารถสราง

รายไดหลกใหกบคนในชมชน คอ การเผาปน (สาหรบกอสราง) โดยอดตจะมเตาเผาปนมากใน

พนทบานแหลมทราย* ประมาณ 130 เตา โดยเฉพาะอาวบานเกามมากถงประมาณ 30 เตา ซงหนท

ใชในการเผาปนจะนามาจากเกาะสอง*-เกาะสาม* การตงหนตองมการจดเรยงเพอใหหนสกทงหมด

เมอเรมหมกปนตองมการเฝาเพอใหหนสก โดยใชเวลาหมก 3 คน 3 วน ปนทเผาสกแลวจะนาไป

ขายหรอแลกกบขาวสารทอาเภอระโนด และบานคเตา จงหวดสงขลา

ชวงของการเผาปนนนทรพยากรสตวน าในพนทตาบลเกาะปน* ยงมความอดม

สมบรณและมการหากงกามกราม เมอไดมาจะนาไปยางหรอเผาเกบไวและนาไปแลกขาวสาร ตอมา

กงเรมมราคาเพมขน จงทาใหคนเปลยนวถชวตมาทาอาชพประมงและการหาปลากนมากขน จงทา

ใหอาชพการเผาปนเรมหายไปและไดหยดลงเมอประมาณ 33 ปกอน

ปจจบนการดารงชวตของคนเกาะปน*สวนใหญ คอ การทานา ทาสวน และการ

ประมง การทานา ม 2 แบบ คอ การทานาดาและทานาหวาน ทากนมากในพนทบานเกาะเกยบ*

บานเขาแหลม* บานเกาะแมว* บานเกาะปน* การทาสวนในพนทเกาะปน*สวนใหญเปนการทา

สวนยาง มการทาสวนผกบางในบางพนท เชน บานภวา การปลกสะตอบานเกาะแมว* บานปาก

คลอง*และบานเกาะปน* หรอสวนผลไม เชน สวนละมดทบานทาศอก*และบานชองไม* เปนตน

สาหรบการทาประมงในปจจบนชาวประมงพนบานไดเปลยนมาจบสตวน าเพอ

คาขายมากขน บรเวณทจบ คอ ทะเสลาบสงขลาตอนกลางหรอตอนใน หมายถง พนทตงแตบรเวณ

ปากรอจนถงตาบลลาปา อาเภอเมอง จงหวดพทลง ซงเครองมอประมงทใชในชมชนจะเปน

เครองมอประมงพนบาน โดยจะเลอกชนดของเครองมอประมงตามชนดของสตวน าทตองการจบ

และฤดกาลทพบสตวชนดน น เชน ใชอวนสาหรบจบกงหวมน ปลาหวโหมง ปลาหวออน

ปลากระบอก หรอใชไซนงสาหรบดกกง ปลา ขนาดเลกทกชนดและปลามหลง หรอเทยว ใชจบกง

กามกราม เปนตน

70

4.1.2.8 ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ตาบลเกาะปน*เปนพนทอดมสมบรณประกอบไปดวย ทรพยากรดน น า ปาปก

ปาพร ปาชายเลน หนกรวด แรธาต สตวปา สตวน า สตวบก และทะเล หมเกาะสเกาะหา (มรงนก

นางแอน) ตลอดจนแหลงทองเทยว

สตวนาในทะเลทชาวเกาะปน*ทามาหากน ไดแก ก งกามกราม กงกลาดา ก ง

หวแขง กงหวมน ปลาจมฟนจระเข ปลากระบอก ปลาบตร ปลาหวโมง ปลามหลง ปลาชอน ปลาดก

ปลากะพง ปลาโสด ปลาฉลาด ฯลฯ

นกนางแอนทใหผลผลตเปนรงนก รงนกเกาะปน*เปนรงนกทมคณภาพดทสด

แหงหนงในโลก เพราะเปนรงนกทารงในถ าธรรมชาตกลางทะเลสาบ ดวยอณหภมทเหมาะสม

ตลอดป เปนรงนกทมรปทรงสวยและใหเสนใยทเหนยวนม ไมแตกหกหรอขาดงายเพราะเปนรงนก

ทอยในเขตนากรอย นอกจากนยงมกรวดทรายลาง เปนกรวดทรายทมความสวยงามทสดในประเทศ

ไทย (อารอน ปะดกา และคณะ, 2550: 11, 78-79; สพรรณ ไชยอาพร, 2554: 6)

4.1.2.9 ระบบนเวศนา

การทตาบลเกาะปน*ตงอยในทะเลสาบสงขลาตอนใน จงทาใหเปนสวนหนงของ

ระบบนเวศสามน า คอ เปนทราบลมน าทวมถงบรเวณปากแมน า ทมความหลากหลายของ

ทรพยากรธรรมชาตทงทรพยากรดน นา และปา เนองจากเปนรอยตอระหวางระบบนเวศแบบน าจด

และระบบนเวศนแบบนาเคม แลวเกดระบบนเวศนแบบนากรอย ซงแตกตางไปจากระบบนเวศนใน

พนทสวนอน ๆ ในลมน าทเปนเอกลกษณเฉพาะของทะเลสาบสงขลา สาหรบเกาะปน*ระบบ

นเวศน 3 นาจะขนอยกบฤดกาล ซงจะสมพนธกบการประกอบอาชพประมงในพนท ดงน

1) นาจดจะมปรมาณมากในพนทเกาะปน* ชวงเดอนธนวาคม ถง มถนายน

2) นากรอยจะมปรมาณมากในพนทเกาะปน* ชวงเดอนเมษายน ถง กรกฎาคม

3) นาเคมจะมปรมาณมากในพนทเกาะปน* ชวงเดอนสงหาคม ถง พฤศจกายน ไดรบ

อทธพลจากลมเภา (อารอน ปะดกา และคณะ, 2550: 77)

71

4.1.2.10 แหลงทองเทยว

แหลงโบราณคดทสาคญของเกาะปน* ไดแก บรเวณบานเกาะเกยบ* บานเกา

บานแหลมทราย* บานอาวทาเรอ* บานเกาะแมว*และบานเขาแหลม* เชน เกาะยายโสตาสา เปน

เกาะหนงทตดอยกบเกาะสองเกาะสาม* เขาพระนาง* ตงอยในบานเกาะเกยบ* บนเขาเปนวดมการ

พฒนาใหเปนททองเทยวทางศาสนา เขานางคา* อยในหมบานแหลมทราย* มการพฒนาใหท

ทองเทยวดานบนมพระพทธรปประดษฐอย จดชมนกปาจด บานเกาะเกยบ* มนกหลายชนดมาหา

กนอยในบรเวณน เปนตน อกทงยงมทรพยากรทสาคญอกมากมาย เชนมการพบซากจระเขน าเคม

เปนจานวนมาก และบางครงยงปรากฏวาพบปลาโลมาไลจบปลาบรเวณรอบ ๆ เกาะ อกทงยงเปน

สถานทสาคญทางประวตศาสตรทปรากฏหลกฐานวาครงหนงรชกาลท 5 เสดจประพาสทะเลสาบ

สงขลา กเพอทจะไปดแลการทารงนกทเกาะสองเกาะสาม* ทรงพกแรมอยบนเกาะสาม*เปนเวลา

สองคนและยงไดทรงจารกอกษร จ.ป.ร. 108 ไวทหนาเพงศาลาเทวดา ซงเปนหลกฐานปรากฏอย

จนถงปจจบน

4.1.3 ขอมลกลมองคการตาบลเกาะปน*

ตาบลเกาะปน* เปนตาบลหนงทไดมความพยายามจดตงกลมตางๆขนโดยแกนนา

ของชมชน ทงนเพอเปนการสงเสรมการออมและอนรกษทรพยากรตางๆ ในชมชน ซงปรากฏกลม

ตางๆ ทมสวนเกยวของกบความมนคงของทรพยากรนา ตามตารางท 4.2

ตารางท 4.2 รายชอกลม/องคการทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรนา

ชอกลม ปทกอตง วตถประสงค

กลมออมทรพยบาน

ชองไม*

2534 1. เพอฟนฟทะเลสาบใหกลบมามความอดม

สมบรณ

2. เพอใหพนองสามารถหากนในทะเลสาบได

เหมอนเดมไมตองออกไปขายแรงงานตางถน

72

ตารางท 4.2 (ตอ)

ชอกลม ปทกอตง วตถประสงค

3. เพอสรางสวสดการใหแกพนองในชมชน(มเงน

เกบเงนออมในกลมออมทรพย)

กลมเครอขายออม

ทรพยกลางตาบลเกาะ

ปน*

2536 1. เพอชวยเหลอซงกนและกนระหวางกลม

สมาชก

2. เพอจดตงกลมใหมในหมบานอนทยงไมมกลม

และทมความพรอม

3. เพอสรางความเชอถอใหกบสมาชกกลมยอย

4. เพอจดตงกองทนพฒนาสงแวดลอม / ทะเลสาบ

สงขลา

5. เพอจดตงกองทนพฒนาผนาและสวสดการผนา

กลมเครอขายสตร

บานชองไม*พทกษ

ทะเลสาบ

2546 1.การทานายาเอกประสงค ปลกผก เพอสราง

รายไดใหครอบครว

2.หนนเสรมการทาเขตอนรกษในพนทบานชอง

ฟน เชน กจกรรมปลอยสตวนา การดแลเขต

อนรกษ

3.มการแลกเปลยนเรยนร กบเครอขายสตรรอบ

ทะเลสาบ

สมาคมชาวประมง

รกษทะเลสาบอาเภอ

ปากนา*

(ยกระดบจากชมรม

ชาวประมงอาสา)

2536 1.คอยสอดสองดแลตรวจตราทงเขตอนรกษพนธ

พชสตวนา อาวทายาง และเขตหามลอมกระทง

นา

2.ซอมแซมแนวเขตอนรกษ

3.เฝาระวงการทาประมง ผดกฎหมายของชมชน

4.แกนนาเรองปลกปาชายเลน

73

ตารางท 4.2 (ตอ)

ชอกลม ปทกอตง วตถประสงค

กลมสวสดการชมชน

ตาบลเกาะปน*

2553 1.เพอจดตงกองทนสวสดการชมชน เชน

โครงการผลตนาดม โครงการอาหารสตว เปนตน

2.เพอเปนทนสนบสนนในการทาอาชพประมง

ของคนในชมชน

กลมทองเทยวเชง

อนรกษบานเกาะ

แมว*

2553 1.จดตงกองทนสวสดการใหกบสมาชก

2.สรางความสามคคของคนในชมชน

3. เพอพฒนาชมชนเขมแขงในการอนรกษภม

นเวศและทรพยากรธรรมชาตของหมบาน

กลมอาสาพทกษ

ทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม

(ทสม.)

2550 1.เพอทาหนาทในการสงเสรมใหประชาชน

รวมกนจดการสงแวดลอมของหมบาน

2.สรางจตสานกใหประชาชนดานการอนรกษ

สงวน คมครอง

3.ฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใน

ทองถน

4.ตดตามเฝาระวงการใชทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมในชมชน

5.สงเสรมอาชพทเปนมตรกบสงแวดลอม

ทมา: พฒนาโดยผวจย,2556

จากตารางท 4.2 จากการศกษาพบวากลมและเครอขายตาง ๆ ทมอยในหมบานของตาบล

เกาะปน*มการเชอมประสานระดบตาบล ไดแก กลมเครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน*

สมาคมชาวประมงรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* กลมสวสดการชมชนตาบลเกาะปน* และกลม

อาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) เนองจากเครอขายและกลมตางๆเหลานม

บทบาทการทางานครอบคลมเกยวกบความมนของทรพยากรน าทงตาบล ซงเปนไปตามเงอนไข

ของผศกษาทตองการศกษาการจดการเครอขายในระดบตาบล

74

4.2 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ

ในการศกษาเรอง “การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า : กรณศกษา ตาบล

เกาะปน* โดยการสมภาษณแบบเจาะลกกบผใหขอมลทสาคญ จานวน 15 คน พบวา

เพศ กลมผใหขอมลทสาคญเปนเพศหญง (รอยละ 26.66) เปนเพศชาย (รอยละ 73.33)

อาย มากทสดอยในชวงอาย 50-59 ป (รอยละ 40.00) รองลงมา อยในชวงอาย 40 – 49 ป

(รอยละ 26.66) อยในชวงอาย 30-39 ป (รอยละ 20.00) และ ชวงอาย 60 ปขนไป (รอยละ 13.00)

สถานภาพสมรส (รอยละ 66.66) มสถานภาพโสด (รอยละ 33.33)

การนบถอศาสนา สวนมากนบถอศาสนาอสลาม (รอยละ 66.66) ทเหลอนบถอศาสนาพทธ

(รอยละ 33.33)

ระดบการศกษาของผใหขอมลทสาคญ จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลายมากทสด

(รอยละ 33.33) รองลงมาจบการศกษาปรญญาตรและประถมศกษาเทากน คอ (รอยละ 20.00) และ

จบการศกษาชนประกาศนยบตวชาชพ (ปวช.) และจบการศกษาชนประกาศนยบตวชาชพเทากน

(รอยละ6.66)

ผ ใหขอมลท สาคญมสมาชกในครอบครว จานวน 4-6 คนมากทสด (รอยละ 40.00)

รองลงมาจานวน 1-3 คน (รอยละ 26.66) และ 7 คนขนไป (รอยละ 13.33)

การประกอบอาชพหลกทาสวนยางพารา (รอยละ 53.33) รองลงมารบจาง (รอยละ 26.66)

รบราชการ (รอยละ 13.33) และคาขาย (รอยละ 6.66)

รายไดครอบครว (บาท) พบวาสวนมากมรายไดตอเดอนตงแต 10,001-20,000 บาท (รอยละ

60.00) รองลงมามรายไดตอเดอนประมาณ 1-10,000 บาทและ20,001-30,000 บาทเทากน

(รอยละ 20.00)

นอกจากนผใหขอมลทสาคญสวนมากอาศยอยในชมชนมาต งแตเกด (รอยละ 73.33)

รองลงมาอาศยอยในชมชน เปนเวลา 30-40ป (รอยละ 13.33) อาศยอยในชมชน 21-30 ป และ41 –

50 ป เทากน (รอยละ 13.33)

สาหรบตาแหนงทางสงคมของผใหขอมลทสาคญ เปนสมาชกกลมมจานวนมากทสด (รอย

ละ40)รองลงมาเปนประธานกลม/เครอขาย (รอยละ 33.33) และคณะกรรมการกลม (รอยละ 26.66)

ตามลาดบ ปรากฏตามตารางท 4.3

75

ตารางท 4.3 แสดงขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ

ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ จานวน

(n = 15)

รอยละ

(100.00)

เพศ

ชาย 11 73.33

หญง 4 26.66

อาย (ป)

30-39 3 20.00

40-49 4 26.66

50-59 6 40.00

60 ขนไป 2 13.33

สถานภาพสมรส

โสด 5 33.33

สมรส 10 66.66

การนบถอศาสนา

พทธ 5 33.33

อสลาม 10 66.66

ระดบการศกษาสงสด

ประถมศกษา 3 20.00

มธยมศกษาตอนตน 2 13.33

มธยมศกษาตอนปลาย 5 33.33

ประกาศนยบตรวชาชพ(ปวช.) 1 6.66

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง(ปวส.) 1 6.66

ปรญญาตร 3 20.00

จานวนสมาชกในครอบครว (คน)

1 - 3 4 26.66

4 - 6 9 40.00

7 คนขนไป 2 13.33

76

ตารางท 4.3 (ตอ)

ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ จานวน

(n = 15)

รอยละ

(100.00)

อาชพ

รบราชการ 2 13.33

ทาสวนยางพารา 8 53.33

รบจาง 2 26.66

คาขาย 1 6.66

รายไดตอเดอนของครอบครว(บาท)

ตงแต 10,000 ลงไป 3 20.00

10,001-20,000 9 60.00

20,001-30,000 3 20.00

ระยะเวลาในการอาศยอยในชมชน(ป)

21-30 1 6.66

31-40 2 13.33

41-50 1 6.66

ตงแตเกด 11 73.33

ตาแหนงทางสงคม

ประธานกลม/เครอขาย 5 33.33

คณะกรรมการบรหารกลม/เครอขาย 4 26.66

สมาชกกลม/เครอขาย 6 40.00

ทมา: พฒนาโดยผวจย, 2556

77

4.3 ตวอยางการสมภาษณเจาะลก

กรณตวอยางรายท 1: ทองแดง*

ทองแดง* เพศหญง อาย 47 ป สถานภาพโสด ทอยปจจบนบานชองไม* หมท 2 ตาบล

เกาะปน* ภมลาเนาเปนคนบานชองไมต งแตเกด นบถอศาสนาอสลาม เดมจบการศกษาระดบ

ประถมศกษาปท 4 จากโรงเรยนบานชองไม* และเขาเรยนตอทโรงเรยนบานปากน า* (หวขวาด)

จนจบระดบประถมศกษา ปท 6 ตอมาหลงจากไดทางานดานอนรกษกบแกนนาในหมบานแลว

จงไดศกษาตอทศนยการศกษานอกโรงเรยนอาเภอปากน า* จนจบการศกษาระดบมธยมศกษาปท 6

ทองแดง* มพนองรวม 4 คน ตนเองเปนคนโต จงเปนเสาหลกของครอบครวหลงจากทปะ (พอ) กบ

มะ (แม) แยกทางกน เมอทองแดง* อายได 14 ป เดมททองแดง* ประกอบอาชพประมงเชนคนอน

ในตาบล แตมอยชวงหนงประมาณป พ.ศ.2537 ทองแดง* มองวาทาประมงไมคมคาเนองจากออก

เรอไปจบปลา กงกไดนอยลง ทะเลไมมความอดมสมบรณเหมอนแตกอน ประกอบกบนองชายทเคย

ชวยทาประมงดวยกนแตงงานมครอบครว ทองแดง* จงไดหนมาประกอบอาชพทาสวนยางพารา

ในพนทประมาณ 5 ไร และยดเปนอาชพหลกของทองแดง* จนถงปจจบน สาหรบรายไดอน ๆ กจะ

มคาตอบแทนวทยากรจากการไปแนะนาใหความร เรองการอนรกษบาง เรองของการทาบญชกลม

ออมทรพยบาง รวมรายไดเฉลยเดอนละประมาณ 12,000 – 15,000 บาท

สาหรบตาแหนงทางสงคมในปจจบน หลงจาก ทองแดง*เขาสการทางานเพอสงคมกบแกน

นาคนอน ๆ อยางเชน เงน* โกเมน* ทองแดง* นบเปนทยอมรบของแกนนาและชาวบาน

โดยทวไปวา ทองแดง* เปนคนทตงใจจรงและจรงจงกบการทางาน จนในปจจบน ทองแดง* ไดรบ

การแตงตงใหเปนแกนนาในหลายตาแหนงทสาคญดวยกน เชน ประธานกลมออมทรพยผหญงเพอ

การพฒนาบานชองไม* ประธานกลมออมทรพยเพอสวสดการบานชองไม* กรรมการกลมน ายางบาน

ชองไม* กรรมการกลมแพปลาชมชนบานชองไม*และเหรญญกเครอขายกลมออมทรพยกลางตาบล

เกาะปน* ประธานเครอขายสตรรอบทะเลสาบสงขลา นายกสมาคมสตรประมงพนบานภาคใต

อปนายกสมาพนธสมาคมชาวประมงพนบานแหงประเทศไทย เหรญญกสมาพนธชาวประมง

ทะเลสาบจงหวดสงขลา และเปนทปรกษานายกองคการบรหารสวนตาบลเกาะปน*

เมอถามการอนรกษทะเลสาบและแกนนาในการจดตงกลมตางๆในตาบลเกาะปน ทกคนจะ

รจกผหญงทชอ ทองแดง* เปนอยางด ซงในปจจบนโดยเฉพาะดานการอนรกษแกนนาดวยกนจะ

ยอมรบให ทองแดง*เปนผประสานงานหลก เมอสอบถามแรงบนดาลใจในการทางาน ทองแดง*

* นามสมมต

78

เลาวา แรงบนดาลใจเกดจาการทตนเปนคนตาบลเกาะปน* แตกาเนดและเหนสภาพปญหาทรพยากร

ทางทะเลลดลงจากอดตมาก เนองจากการกระทาของคน ทงการปดปากระวะทระโนด การสราง

ทาเรอน าลกสงขลา การใชเครองมอจบสตวน า เชน โพงพาง ลอมกระทงน า ตาง ๆ ทาใหส ตวน า

ลดลงและมแนวโนมลดลงเรอย ๆ และเมอกลมแลใต คอ คณไหน หนขาว* ไดเขามาแนะนาให

ความรเรอง การอนรกษทรพยากรทางทะเล ตนเองคดวานแหละคอสงทอยากจะทา จงเขามาเปน

สวนหนงทจะชวยงานอนรกษและขบเคลอนกจกรรมดานน เพอใหทะเลบานเรากลบมามความอดม

สมบรณเปนแหลงอาหารและแหลงรายไดหลกของคนทนเหมอนอดต ประกอบกบเมอหลงเกดภย

ธรรมชาตชาวบานไดรบความเดอดรอน แตดวยความมสจจะของสมาชก ทาใหกลมออมทรพย

สามารถดาเนนการได ตนเลยคดวาเพอใหมสวสดการกบคนในชมชน ตองการใหในหมบานมเงน

ออมมสวสดการ จงเขารวมทางานออมทรพย และนาผลประโยชนจากออมทรพย มาสนบสนนการ

อนรกษทางหนงดวย จงขบเคลอนและตอยอดงานดานออมทรพย เพ อเชอมโยงกบอนรกษ

ทรพยากรทางทะเล

เมอถามถงวถชวตความเปนอยของคนในชมชนกบทรพยากรน าในพนท ทองแดง* เลาวา

ตาบลเกาะปน* มพนทเปนลกษณะเกาะสมยกอน มการขดบอน าใชสาหรบการดมกน เลยงสตว

รดนาตนไม เมอตองเดนทางไปยงพนทอน ๆ กจะใชเรอเปนพาหนะในการสญจร ถนนหนทางไมด

เหมอนเชนในปจจบน ชาวบานประกอบอาชพประมงเปนหลก ทองแดง* เลาวา เกาะปน*

มทรพยากรทางทะเลทอดมสมบรณ มระบบทะเลสาบ 3 น า คอ น าจด น าเคม และน ากรอย

สตวน าจงเปนอาหารหลกของชาวชมชนตาบลเกาะปน* ทงกง ปลาชนดตาง ๆ คนในชมชนจง

ประกอบอาชพประมงเกอบทกครวเรอน ถงแมจะไมใชอาชพหลก แตกขาดไมไดทจะทาประมง

เพอหา ปลา กง มาเปนอาหาร และมรายไดจากการทาอาชพน ซงจานวนกงและปลาในทะเลมมาก

หรอนอย จะขนอยกบสภาพน า ในแตละชวง ซงชาวบานจะสงเกตจากสของน า หรอชวงเดอน เชน

ถาน าทะเลเปนสขนขาวจะเปนน าจด ซงจะมในชวงเดอนพฤศจกายน ธนวาคม น าจะเรมจดหรอ

ชวงทฝนตกหรอนาหลาก ถาน ามสเขยว ใส จะเปนน าเคมมองเหนสตวน าและดน ซงน าเคมจะอย

ในชวงเดอนกรกฎาคม และเดอนสงหาคม กงกลาดาจะมมากในชวงน สาหรบชวงเดอนมนาคม

ทะเลเปนน ากรอยทผสมกนระหวางน าเคมและน าจดสตวน าจะมนอย สาหรบกงกามกรามหรอแม

กงจะมในชวงกรกฎาคม สงหาคม กนยายน ดงนน ชาวบานตาบลเกาะปน* จงมอาหารทะเลตลอด

ทงป ทะเลมความสมบรณมสตวน านานาชนด เชน กงหวมน กงกามกราม ปลาขตง ปลามหลง

(ปลาดกทะเล) ชาวบานทกคนใชทองทะเลเปนแหลงหากนและหารายไดเลยงครอบครว ทองแดง*

เลาวา เมอตอนเดก ๆ ปะออกหาปลากแอบขนเรอตามไปดวย จงเรยนรการจบปลา กง เหนปะได

ปลาใสเรอไมไดนาใสเขงเพราะมนเยอะ ตางกบปจจบนทชาวบานวถชวตเปลยนไปตามสถานการณ

79

ทองแดง* เลาวาปจจบนน าดมในครวเรอนกมการซอน ากนกน หมบานทกหมบานมประปาใชทงเลยง

สตว ปลกผกสบายมากขน แตการประมงเรมลดลงเนองจากหาปลาแลวไมคมคา หลายคนหนมาทาเรอ

ทองเทยวแทน

เมอถามถงสาเหตของความเปลยนแปลงทเกดขน ทองแดง* เลาวา มคนเลาวาการเปลยนแปลง

เกดขนตงแตปดปากระวะทอาเภอระโนด ในป พ.ศ. 2498 เพอกนน าจดไวสาหรบใหเกษตรกรทานา

ทาใหสตวน าลดลง ซงเปนการตดเสนทางของสตวน าวยออน เชน กงหวมน กงหวแขง และตอมา

ในชวงป พ.ศ.2528 มการกอสรางทาเรอน าลก ทาใหชองน าแคบ น าไหลไมแรง เกดตะกอนทาให

น าทะเลตน ประกอบกบมคนทาประมงกนมากใชเครองมอและวธจบททนสมยขน เชน การใช

อวนรน โพงพาง มการลอมกระทง ยงราคาสตวน าสงขนการใชเครองมอและวธการจบสตวน า

ดงกลาวกมเพมมากขนเปนเงาตามตว เชน ปลาขตง เดมกโลกรมละ 50 บาท ปจจบน กโลกรมละ

500 บาท ปลากระบอก เดม กโลกรมละ 50 บาท ปจจบน กโลกรมละ 450-500 บาท ปลาหวโมง

เดมกโลกรมละ 20-40 บาท ปจจบนกโลกรมละ 120 บาท เปนตน ประกอบกบรอบทะเลสาบ

สงขลามการทาโรงงานอสาหกรรมมากขน มการปลอยน าเสยลงแมน าลาคลองมากขน ชาวบานเอง

กมการใชเครองมอททนสมยมากขน เชน อวนตาเลก ทาใหมสวนในการดกตะกอนสงผลทาใหน า

ตนเขนมากขน ซงสาเหตเหลาน สงผลใหสตวน าลดลง ชาวประมงจบสตวน าไดนอยลง ชาวบาน

สวนหนงเลยหนไปบกรกพนทปามากขนเพอประกอบอาชพสวนยางพาราหารายไดแทนอาชพ

ประมง บางคนทไมมทดนปลกยางพารากไปรบจางกรดยางบาง

เมอถามถงความมนคงของทรพยากรน า ทองแดง*เลาวา เปนการททกคนรวมกนอนรกษ

ทรพยากรทางทะเลใหมความอดมสมบรณ น าทะเลตองมสารพษลดลง น ากนน าใชตองไมม

สารเคมจากการเกษตรกรรม เมอถามถงคณภาพน าของตาบลเกาะปน* ทองแดง* เลาวา น าจดใน

ตาบลเกาะปน* มคณภาพด เดมทคนตาบลเกาะปน* ทราบเนองจากมการสงไปตรวจกบหนวยงาน

ทตรวจวดคณภาพน าในจงหวดสงขลาแลว นอกจากนยงดจากจานวนปลากงในทะเลทมมากนอย

ในเรองของน าทะเลเมอเปรยบเทยบกบเมอกอนกนบไดวาสภาพดขนมาก และหากชวงใดมสภาพ

นาอยางไร และเหมาะสมกบการปลอยสตวนาชนดใด โกเมน* จะเปนผร ซงวธการทโกเมน* ใชคอ

การชมรสชาตน าในทะเล เมอชมแลว โกเมน* จะมองถงความเหมาะสมของสภาพน าได หลงจาก

นนกจะแจงไปยงศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง (บาน2เกาเสง) กรมประมง เพอ

ขอใหมาปลอยพนธสตวน า และอกประการคอการใชยาฆาศตรพชของเกษตรกรในแตละพนท 2

สาหรบการใชน าในครวเรอนปจจบนสงคมเปลยนไปชาวบานซอน าขวดสาหรบดมในครวเรอน

สวนนาใช องคการบรหารงานสวนตาบล ดาเนนการจดทาระบบประปาหมบาน ทาใหทกครวเรอน

มน าประปาใชทกครวเรอน สาหรบคาใชจายอน ๆ นอกจากการเดนทอเขาไปในบานแลวไมม

80

คาใชจายอน ๆ อก และหากบางชวงน าประปาไมไหลเนองจากระบบปมน าขดของ ชาวบานกจะม

ถงน าสารองไว สวนบอทมกไมไดใชประโยชน เมอถามถงขอจากดของการทาประมงในแตละ

พนท ทองแดง* เลาวาทกคนสามารถออกเรอหาปลานอกเขตอนรกษไดทกหมบานโดยไมมการ

แบงเขตหามคนตางหมบานเขามาหาปลาหมบานใดหมบานหนง

เมอถามถงการยกทรพยากรนา การพฒนาและแหลงนาในชมชนนน ทองแดง * เลาวา ไดม

การจดตงกองทนอนรกษทรพยากรธรรมชาต ซงการจดสรรกาไรจากกลมออมทรพยหมบาน และ

เครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* นอกจากนยงมการจดตงสมาคมชาวประมงรกษทะเลสาบ

อาเภอปากนา* อาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) โดยมวตถประสงคในการ

จดตง เพอตองการใหระบบนเวศนทางทะเลมความอดมสมบรณ ตองการใหคนรอบทะเลสาบม

จตสานกในการอนรกษฟนฟ ดแลรกษาทรพยากรทางทะเล และเพ อใหเปนเวทแลกเปลยนความ

คดเหน หาแนวทางรวมกนในการอนรกษฟนฟทะเล ในสวนของเยาวชนกมอบรมจดกจกรรมให

เดกมารวมกนเกบขยะ แยกขยะเปน และมโครงการจะทาธนาคารขยะ มการทาอเอมบอล การ

จดตงเขตอนรกษในแตละหมบาน สาหรบแผนการทางานในเรองของการอนรกษ จะมการตกลง

รวมกนในการประชมประจาเดอนทกวนท 19 ของเดอน เพอวางแผนงานในการทากจกรรมตาง ๆ

ของสมาคม รวมกนแลกเปลยนความคดเหนจากคณะกรรมการและตวแทนประมงอาสา และหนวยงาน

ภายนอก เชน สมาคมรกษทะเลไทย

สาหรบกจกรรมทดาเนนการไดแก การวางกฎระเบยบขอตกลงรวมกนในหมสมาชก ใน

การอนรกษฟนฟสตวน า โดยผานสมาชกเครอขายในแตละหมบาน คอประมงอาสา ซงในอดตม

การวางกฎระเบยบรวมกนอยางไมเปนทางการ โดยใชการบอกปากตอปาก ซงมการบรหารจดการ

ทรพยากร 3 รปแบบ คอ เขตหามลอมกระทงน า ซงม 2 ชน ชมชนออกแบบวางกฎระเบยบ กตกา

และขอตกลงพรอมบทลงโทษรวมกน โดยผานเวทประชมหมบาน หรอประชมกรรมการประมง

อาสาและตวแทนกลมกจกรรมตาง ๆ ในชมชน และเขตอนรกษพชพนธสตวนาอาวทายาง ท

ประกาศโดยกระทรวงกระเกษตรและสหกรณ เมอป 2538

ในป 2553 มการประชมสรปการดาเนนงานและกตกาขอตกลงของการประกาศเขต

อนรกษหนาบานชองไม* ในการอนรกษและฟนฟทรพยากรกนอยางจรงจง และทกคนไดแสดง

ความคดเหนในการวางกฎระเบยบรวมกน มมตออกเปนกฎกตกาขอตกลงและถอเปนขอปฏบต

รวมกนในการบรหารจดการดแลเขต โดยกาหนดกกตกาเขตปลอยพนธสตวน า (เขตชายตลง) เชน

หามวางกดทกชนดภายในเขตปลอยพนธสตวน าจากตลงออกไปในทะเลประมาณ 250 เมตร หาม

ทอดแหภายในเขตปลอยพนธสตวนา หามดกไซแมกง หามใชตาอวนทตากวา 4 เซนตเมตร หามดก

81

ไซกงภายในเขตอนรกษ หามถบรและจมบอกปลามหลงภายในเขตอนรกษ หามยงปลาทวไป

ภายในเขตอนรกษ หามวางราวเบดภายในเขตอนรกษ กาหนดกฎกตกาเขตหามลอมกระทงน า คอ หาม

ลอมกระทงน าทกชนด จากเขตในประมาณ 750 เมตร หามวางกดตากวา 5 เซนตเมตร ถาหากม

การปลอยพนธกงกลาดาหามมใหวางกดตากวา 5 ซม. หามทอดแหตาตากวา 3 ซม. หามดกไซแมกง

ตามอวนตากวา 4 เซนตเมตร หามถบรมหลงภายในเขตอนรกษ หามยงปลาทวไปภายในเขตอนรกษ

เปนตน

สาหรบบทลงโทษทกาหนดไว คอ ครงท 1 ตกเตอน ครงท 2 รบเครองมอบางสวน ครงท 3

รบเครองมอ เชน แห กด ไซ ทงหมด ครงท 4 เครองมอทงหมดและเรอพรอมเครองยนต เครองมอท

รบมาไดใหมการเปดประมล อวนหวละ 200 บาท และเครองมออนตามความเหมาะสม

เมอถามการรวมตวกนทางานของเครอขายตาบลเกาะปน* ทองแดง* เลาวา ตาบลเกาะ

ปน* เปนพนทเกาะ ดงนนวถชวตของคนเกาะปน จงมความเกยวเนองกบน ามาตลอด เมอระบบน า

เปลยนแปลง คนทาประมงใชเครองมอททนสมยขน เครองมอทใชสวนหนงกนทางไหลเวยนของ

นาทาใหเปนการเพมความเปนตะกอนมากขน ทาใหทรพยากรทางทะเลลดลง จากความเดอดรอนท

เกดขนชาวบานทวไปกไมไดคดอะไรมาก เมอปลากงลดลง กหนไปประกอบอาชพอนแทน ทงน

สบเนองตงแตปดปากน าระวะทอาเภอระโนด ในป พ.ศ. 2498 เพอกนน าจดไวสาหรบใหเกษตรกร

ทานา ทาใหสตวน าลดลง และตอมาในชวงป พ.ศ.2528 มการกอสรางทาเรอน าลก ทาใหชองน า

แคบ น าไหลไมแรง เกดตะกอนทาใหน าทะเลตน ประกอบกบมคนทาประมงกนมากใช

เครองมอและวธจบททนสมยขน เชน การใชอวนรน โพงพาง มการลอมกระทง ยงราคาสตวน า

สงขนการใชเครองมอและวธการจบสตวนาดงกลาวกมเพมมากขนเปนเงาตามตว เชน ปลาขตง เดม

กโลกรมละ 50 บาท ปจจบน กโลกรมละ 500 บาท ปลากระบอก เดม กโลกรมละ 50 บาท ปจจบน

กโลกรมละ 450-500 บาท ปลาหวโมง เดมกโลกรมละ 20-40 บาท ปจจบนกโลกรมละ 120 บาท

เปนตน จากสงทเกดขนทาใหเกดการเรมพดคยของแกนนาทเหนถงความเปลยนแปลงทเกดขน ซง

คนนาตาบลไมวาจะเปนไทยพทธมสลมสวนใหญมาจากเชอสายเดยวกน เมอมปญหาเกดขนก

พยายามหาคนทชอบงานอนรกษเหมอนกนแลกเปลยนความคดเหนกน เพอรวมกนทางานการ

อนรกษทรพยากรทางทะเลรวมถงสตวน าตาง ๆ รวมถงการสงเสรมสวสดการใหคนในชมชนซง

เปนพนองกนทงตาบล แตตอนนนตนยงไมไดเขามารวมงานในชวงแรก ๆ มเงน* และคนอน ๆ

เรมกอน ซงในสวนของบานชองไม* เมอประมาณป พ.ศ.2533 บานชองไม*เปนหมบานหนง ทม

การใชเครองมอประมง มากขนเรอย ๆ เลยคดกนวาถาปลอยไวทะเลบานชองไม* สตวน าจะตอง

ลดลง ทาใหหากนลาบากแนนอน เพอปองกนไมใหคนขางนอกเขามาทาในเขตหนาบานชองไม*

จงรวมกนปรกษาหารอถงปญหาเพอหาแนวทางแกไข และหลงจากปรกษากบชาวบานสวนหนงท

82

สนทกนเลยตกลงรวมกนวาจะไปตดไมไผและไมเสมดมาปกเปนแนว และตงเปนเขตหามลอม

กระทงน าบานชองไม* โดยมสมาชกประมงอาสา ซงเปนชาวประมงทอาสาสมครเขามาทาหนาท

ตรวจตรา ดแล เขตอนรกษ การดาเนนการประมงอาสามปญหา จากการทการอนรกษทะเลไม

สามารถหยบจบเปนเงนได ไมมรปธรรมทชดเจน ขาดเงนในการสนบสนน แกนนาบางคนกวางมอ

เขตทดลองจงหยดชะงกไป ในปเดยวกนนโครงการแลใตขององคกรพฒนาเอกชนโดย

คณไหน หนขาว* เขามาแนะนาใหชาวบานรวมกนคดและหาวธทจะฟนฟทะเลสาบ คณไหน หน

ขาว* ไดพาแกนนาอยาง เงน* และชาวบานสวนหนงดงานกลมออมทรพยบานครวง จงหวด

นครศรธรรมราช ซงกลมออมทรพยบานครวง ประสบกบความเสยหายจากภยธรรมชาต นกศกษา

ไดลงสารวจหนสนใหม ทาบญชใหม ทราบถงทนหมนเวยน และไดการฟนฟกลมกลบมาดาเนน

กจกรรมใหมไดอก ทาใหเหนวาสมาชกกลมออมทรพยบานครวงมสจจะ จงทาใหกลมกลบมาฟน

ตวไดใหม ภายหลงจากกลบจากดงานทาใหชาวบานเลงเหนประโยชนของการออมทรพยและ

กลบมาเลยคดวาทางหมบานนาจะมการจดตงกลมออมทรพยบาง เพราะเมอทบทวนดทผานมา

ชาวบานในชมชนหาเงนไดแตแทบไมมเงนเกบ ทอนทาไดทนกนาจะทาไดเชนกน จงรวมตวกน

ในการตงกลมออมทรพยในหมบาน

สาหรบกลมออมทรพยเรมมการตงกลมออมทรพยเกดขนในป 2533 ทหม 5 บานปาก

คลอง* เพอใหชาวบานรจดการออมและเปนกองทนสวสดการใหกบสมาชก จากนนไดขยายการ

จดตงออกไปกนทกหมบาน ขนอยกบความพรอมของแตละหมบาน ดงนนในป 2533 นบไดวา

เปนจดเรมตนของการจดตงกลมประมงอาสาบานชองไม* ซงนบไดวาเปนกลมทมบทบาทสาคญ

ในการอนรกษทรพยากรน า และกลมออมทรพยหมบานซงเปนสวนหนงของการจดสวสดการ

ชมชน ทองแดง* เลาตอวา ตนไมไดเดนทางไปดงานทบานครวง แตกมาเขารวมประชมรบทราบ

เรองราวตาง ๆ และสนใจทางานเพอชมชน ในป 2534 จงไดรบเลอกใหเปน ประธานกลมออม

ทรพยบานชองไม* เพราะชาวบานเหนวาเปนคนตรง มความรบผดชอบ ทาจรง ไมมภาระอยางอน

และ ไดรบคดเลอกเปนประธานกลมออมทรพยมาจงถงปจจบน สมาชกกลมจะตองรวมหนอยาง

นอย 2 หน ๆ ละ 20 บาท แตไมเกน 50 หน หรอ 500 บาท ซงกลมออมทรพยสวสดการบานชอง

ไม* มวตถประสงคในการจดตงเพอใหคนในชมชนรจกการเกบ ออมเงน เปนทแลกเปลยนความ

คดเหน และเพอเปนกองทนอนรกษทรพยากร ซงการจดสรรกาไรจะเปนสวน 6 สวน คอ

1) ปนผลคนสมาชก รอยละ 60.00

2) กองทนสวสดการ รอยละ 17.00

3) กองทนพฒนากลม รอยละ 8.00

4) ตอบแทนคณะกรรมการ รอยละ 10 .00

83

5) กองทนฟนฟทะเลสาบ รอยละ 3.00

6) กองทนชวยเหลอผประสบภย รอยละ 2.00

ทองแดง* เลาวา เมอกลมออมทรพยดาเนนการมาระยะหนงกมความเขมแขงขน คณไสว

หนยก ไดแนะนาใหตอยอดกลมออมทรพยโดยใหรวมตวกนตงเปนออมทรพยกลางตาบลเกาะ

ปน* เพอมาแลกเปลยนแนวทางการดาเนนงาน ของกลมออมทรพยแตละหมบาน เพราะบางกลม

บรหารดมเงนทนมาก บางกลมมเงนทนนอย และหากกลมออมทรพยใดมปญหากลมออมทรพย

กลางกจะเขาไปใหความชวยเหลอ และเปนชองทางหนงทเปนแหลงขบเคลอนการอนรกษโดยการ

สนบสนนเงนเพอเปนกองทนฟนฟทรพยากรทางทะเล อกดวย ในป 2538 จงไดมการจดต ง

เครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* ซงม เงน* เปนประธานกลมออมทรพยกลางตาบลเกาะ

ปน* และ ทองแดง* ไดเขาไปเปนเลขาเหรญญก กลมออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* และในป

เดยวกนกเขาไปเปนกรรมการชมรมชาวประมงอาเภอปากนา*

ในสวนของกจกรรมของงานดานอนรกษ ในป 2536 กลมชาวประมงตาบลเกาะปน* ได

รวมกนปรกษาหารอกนในเรองปญหาสตวน าทเรมลดนอยลง เรมถามหาเขตหามลอมกระทง

น าหนาบานชองไม* ทหยดชะงกไปชวงหนง คณไสว หนยก ไดเขามาแนะนาใหมการตอยอดใน

การอนรกษฟนฟทรพยากรทางทะเลซงเปนแหลงอาหารของคนตาบลเกาะปน* กลมชาวประมงจง

รวมตวกนจากตวแทนประมงอาสาหมบานละ 2 คนและ ทองแดง* เปนแกนนา จดตงชมรม

ชาวประมงอาเภอปากนา* โดยมวตถประสงคในการจดตงชมรม คอ

1) ตองการใหระบบนเวศนทางทะเลมความอดมสมบรณ

2) ตองการใหคนรอบทะเลสาบมจตสานกในการอนรกษฟนฟ ดแลรกษาทรพยากรทาง

ทะเล

3) เพอใหเปนเวทแลกเปลยนความคดเหน หาแนวทางรวมกนในการอนรกษฟนฟทะเล ซง

ม คณมสอ เปนประธานชมรมชาวประมงอาเภอปากน า* มคณะกรรมการทงสน 15 คน ครงแรก

ชมรมชาวประมงอาเภอปากนา* ในขณะนนชมรมไมมทต งเปนหลกแหลง จงไดเลอกบานชองไม*

เปนทตงชมรมประมงอาเภอปากนา* ในป 2546 ชมรมชาวประมงอาเภอปากนา โดย โกเมน* เปน

ประธาน ไดรวมกนปรกษาหารอกนวา ภายในชมรมมแตผชายเปนสวนใหญ ควรใหผหญงไดเขามา

มสวนรวมเรองการอนรกษ ฟนฟทรพยากรทางทะเลบาง จงไดจดตงสตรบานชองไม* พทกษ

ทะเลสาบขน ซงมคณะกรรมการดาเนนงาน 8 คน ในปเดยวกนไดจดตงเครอขายสตรรอบทะเลสาบ

สงขลา มวตถประสงคเหมอนกนกบชมรมชาวประมงอาเภอปากน า ทองแดง* กลาวถงสาเหตของ

การแยกออกมาจดตงเครอขายสตรรอบทะเลสาบสงขลา คอ

84

1. อยากใหผหญงเขามามสวนรวมในการขบเคลอนการอนรกษทรพยากรบางนอกเหนอ

จากการทางานบาน และไดมารวมรบรการทางานของผชาย

2. ผหญงมความขยนและอดทน และมความรบผดชอบ

3. ธรรมชาตของผหญงรแลวชอบบอกตอ จงเปนกระบอกเสยงในการกระจายขาวเรองการ

อนรกษไดด ซงผชายสวนใหญพดไดแตเพยงในวงเหลา

4. การทผหญงเขามาทางานอนรกษจะทาใหเขาใจการทางานของผชาย เกดความเขาใจกน

ในครอบครว

สาหรบการใหผหญงเขามารวมรบรถง การอนรกษทรพยากรทางทะเล โดยม ทองแดง*

เปนประธานชมรม และไดยกระดบเปนสมาคมสตรประมงพนบานภาคใต เมอป พ.ศ.2555 ซง

ทองแดง* ดารงตาแหนงนายกสมาคม ซงเปนการรวมตวกนของ สงขลา พทลง ตรง สราษฎรธาน

พงงา นครศรธรรมราช และปจจบนขยายไปจงหวดประจวบครขนธ เพชรบร โดยม คณเบญจวรรณ

ตวแทนสมาคมรกษทะเลไทย (NGO) มาแนะนาให เกดการรวมตวกนในเชงอน รกษ ฟนฟ

ทรพยากรธรรมชาตทางทะเล ตอสกบอตสาหกรรม ตอตานอานาจรฐ จากการพฒนาตามแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยคานงถงชาวบานทอาศยอยรมทะเล

ป 2549 มการจดตงกลมแพชมชนขน ซงในชวงนนไมไดมการแตงตงคณะกรรมการอยาง

เปนทางการ และมขอบงคบวาหากใครไมขายปลา กจะไมใหเขารวมหน โดยมราคาหนละ 100 บาท

แตไดหยดพกชวคราวเนองจากในความอดมสมบรณของสตวน าลดลง และการตงกลมทไมไดมการ

ประชม ปรกษาหารอรวมกน จงทาใหไมมทศทางในการทางานทชดเจน มาเรมดาเนนงานใหมในป

2553 ประมาณชวงกลางป โดยใชเวทศาลาประชาคมของโรงเรยนบานชองไม*เปนทประชม ซงใน

ทประชมมมตใหเปดดาเนนงานกลมแพปลาอกครง โดยมผดาเนนงานรบซอ 2 คน คอ ทองแดง* และ

โอปอ* ซงจะรบซอสตวน า กง ปลา ปลาตากแหงเปนหลก คณะกรรมการกลมเปนชดเดยวกนกบ

กลมออมทรพยสวสดการบานชองไม* โดยมวตถประสงคหลกของกลมแพปลา เพอสรางรายได

และสามารถตอรองราคากบพอคาคนกลางได และเพอใหชาวบานเหนคณคาของการทาประมงนอก

เขตอนรกษ มจตสานกรวมกนทกคนในชมชน เพอปกปองและอนรกษทรพยากรทางทะเลใหมความ

อดมสมบรณ

ป 2551 ชมรมชาวประมงทะเลสาบอาเภอปากน า* ขอจดตงเปนสมาคมชาวประมงรกษ

ทะเลสาบอาเภอปากน า* จดทะเบยนเปนนตบคคล เมอวนท 7 พฤศจกายน 2551 จากการรวมตว

กนของตวแทน 5 ชมรม คอ ชมรมรกษทะเลนอย ชมรมเขาชยสนบางแกว ชมรมชาวประมงอาเภอ

ปากน า* ชมรมสทงพระ ชมรมทะเลสาบตอนลาง และตอมาไดยกระดบเปนสมาพนธสมาคม

85

ชาวประมงพนบานแหงประเทศไทย เพอรวมตวกนจงหวดชายฝงตะวนออก เปนการรวมตวกนกบ

จงหวดทตดทะเล 24 จงหวด ซงตนเองเปนอปนายกสมาพนธสมาคมชาวประมงพนบานแหง

ประเทศไทย

เมอถามถงเปาหมายการรวมกนทางาน ทองแดง*เลาวา ในการดาเนนงานของสมาชก

เครอขายทกคน* ทกกลมมเปาหมายรวมกน คอมงไปสเรองของการอนรกษ ฟนฟทรพยากรทาง

ทะเล สตวน า ใหทกคนรวมมอรวมใจกนอนรกษทรพยากรธรรมชาต ซงเปนอาหารทสาคญของ

คนตาบลเกาะปน* ทกคนททางานดวยกนกยอมเปนคนเดยวกน จงคยกนเขาใจ และคนอนๆใน

หมบาน ในตาบลหากตองการทาใหเขาเขาใจเปาหมายการทางานและรวมมอกบเรา เราตองทางาน

ใหเขาด พสจนใหเหนวาทาไปแลวเกดประโยชนกบชมชนของเราและสงผลตอคนรนลกรนหลาน

ทสาคญในการทางานตองอาศยความอดทน จรงใจ ความซอสตย ซงตนเองเปนคนพดจรงทาจรง

เมอคนเหนเขากจะเชอใจและเขารวมเปนสมาชกของกลม

เมอถามถงผลประโยชนทไดจากการทางานรวมกนของกลมตาง ๆ ทองแดง* เลาวา การ

ทางานไมสามารถทาสาเรจไดเพยงคนเดยว การทากจกรรมจากหลายกลมจะเปนการชวยกนทาใน

สงทชอบเหมอนกนซงสาเรจไดมากกวา มโอกาสเรยนรงานมากขน และสามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน เชนเครอขายชาวประมง และเครอขายออมทรพย เปรยบเสมอน สามและ

ภรรยา ทตองเดนเคยงคกนไป ขาดซงคนหนงคนใดมได เครอขายประมงจะดาเนนงานดานการ

อนรกษฟนฟทรพยากรทางทะเล โดยไมมงบประมาณในการดาเนนงานไมได จงไดนากลมออม

ทรพยมาเปนตวเชอมไปสการอนรกษ และขยายกลมอน ๆ เพอใหเขากบการทากนของคนใน

หมบานชองไม* ซงแตละกลมทจดตงขนจะมสวนของกาไรแบงมาสนบสนนใหกบการอนรกษ

ฟนฟทรพยากรทางทะเล และกรรมการบรหารภายในชมรมและกลมออมทรพยสวนใหญคน

เดยวกน เชน เงน* เพชร* ซงภายหลงจะไปเนนทางดานกลมออมทรพย สวสดการชมชนมากขน

เปนตน

เมอถามถงการจดระบบในการทางานของเครอขาย ทองแดง* เลาวา แกนนาทกคนของ

ทกกลมสวนใหญกจะเปนสมาชกอยรวมกน เกยวเนองกนทกกลม ดงนนหากคนใดเปนแกนนาใน

เรองใดกทาหนาทของตนเอง ไมมการกาหนดโครงสรางการทาหลก หรอมอบใครเปนกรรมการ

ดาเนนกจกรรมในภาพรวมของตาบล เพราะปกตทกคนกเปนสมาชกเครอขายออมทรพยกลางอย

แลว หรอไมกเปนประมง ดงนนทกคนจงมสวนรวมในการคด และมเปาหมายการทางานดวยกนอย

แลว เลยไมมการตงเปนคณะกรรมการประสานงานขนมาใหมอก

86

เมอถามถงการกาหนดบทบาทหนาทการทางานเครอขายทาง ทองแดง* เลาวา ถาพดถง

การทางานอนรกษ ตนเอง และโกเมน* จะเปนแกนนาหลก สวนเรองของออมทรพย เงน* จะเปน

แกนหลก ซงทองแดง* กจะไปรวมดวยเพราะปจจบนเปนเหรญญกอย ซงตางกจะไปบรหาร

จดการในกลมของตนเอง ทองแดง* ตอวา การทางานจะเปนการชวยกนทาไมไดกาหนดบทบาท

หนาทตายตว จะทาหนาทตามความถนดของแตละคน อยางตนถนดทาบญชกจะมหนาททาบญช

สาหรบหนาทประสานงาน การตดตอสอสาร กจะชวยกนทา

สาหรบการตดตอสอสารเพอการทางานรวมกนนน สวนใหญจะใชโทรศพทเปนเครองมอ

ในการตดตอ หรออาจการตดตอกบสมาชกโดยตรงแลวแตความเรงดวน แตในสวนของการ

ประชมประจาเดอนของสมาคม และเครอขายออมทรพยกลาง นนทกคนทราบด เนองจากมการ

กาหนดวนทแนนอน และหากมเรองจะใหชวยกนจะมการตดตอผานแกนนาทเขารวมประชม

เม อถามถงการจดกระบวนเรยนรใหกบสมาชกในเครอขาย ทองแดง* เลาวามการ

ดาเนนการกนเองในสวนของการประชมแลกเปลยนความคดเหนในวนท 19 และ 21ของทกเดอน

นอกจากนแลวกยงไดมการจดอบรม เชน การทาบญช การอนรกษทรพยากรธรรมชาต โดยใชแกน

นาอยางตนเองและคนอนเปนวทยากรหรอในบางครงองคการอน ๆ เชนสมาพนธสมาคม

ชาวประมงพนบานแหงประเทศไทย สมาพนธชาวประมงทะเลสาบจงหวดสงขลา ศนยวจยและ

พฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง (บาน2

เมอถามถงประโยชนทไดรบจากการทางานรวมกนของกลมตาง ๆ เชน การประสานงาน

ระหวางสมาชกเครอขาย การแลกเปลยนและพฒนาความร การจดสรรทรพยากร และการพฒนา

ผนาและหนวยนา ทองแดง* เลาวา เรองการประสานงาน มการประสานความรวมมอกบสมาชก

กลมตางๆอยางตอเนอง มการแลกเปลยนความคดเหนระหวางกน เชน การดาเนนกจกรรมการ

ปลอยพนธสตวน า ซงสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* จะเปนเจาภาพดาเนนการ กจะแจงให

ตวแทนประมงอาสา คณะกรรมการกลมอน ๆ รบทราบในทประชม ทกวนท 19 ของเดอน เพอให

แกนนา/ตวแทนสงตอขาวสารไปยงชาวประมง และคนในชมชนจากการบอกเลาปากตอปาก และ

คณะกรรมการททางานอนรกษบางคนจะเปนคณะกรรมการเดยวกนกบกลมออมทรพยจงแจง

เรองราว กจกรรมของกลมอนรกษใหตวแทนประมงทราบอกครงใน เวทของการประชมเครอขาย

ออมทรพยทกวนท 21 ของทกเดอน เมอมกจกรรมหรอขาวดวน กจะประสานงานทางโทรศพท

สาหรบการประสานงานกบหนวยงานภายนอก เชน ศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทย

ตอนลาง(บาน2

เกาเสง) กรมประมง เขามารวมเปนวทยากรดวย รวมทง

ในบางครงกมการพากนไปศกษาดงานในพนทตาง ๆ ทงนขนอยกบงบประมาณทมในแตละครง

เกาเสง) กรมประมง 2สานกงานประมงจงหวดพทลง จะตดตอทางโทรศพท ซงสวนใหญ

87

จะคนเลยกบเจาหนาทด นอกจากการทากจกรรมขางตนแลวตนคดวาการทางานลกษณะเชอมโยง

กนจะชวยประหยดเวลาในการทางานเนองจากเราจะรวาตดตอใครไดบาง

สาหรบเรองของการแลกเปลยนและพฒนาความร ทองแดง* เลาวา จากการทางานรวมกน

ทาใหไดความคดทหลากหลาย จากการเวทแลกเปลยนความรในเครอขายดวยกนนนจะใชเวทของ

วนท 19 และ 21 ของทกเดอน เชน ตนเองซงเปนประธานและตวแทนของกลมในชมชนหลากหลาย

กลม จงมโอกาสไดออกไปอบรมกบหนวยงานภายบอยครง มโอกาสพบปะพดคยกนกบเครอขาย

ตาง ๆ ทาใหตนเองมความรเพมขนหลากหลาย รวมคด รวมคยแลกเปลยนประสบการณ มกได

ความรใหมๆเพมศกยภาพใหตนเอง ทกครงทกลบมาจากการอบรม กจะมาแบงปน ขอมลขาวสาร

ใหกบคนในชมชนทกครง และบางโอกาสกจะพาคนในชมชนออกไปหาอบรมดวย เพอจะได

รบทราบขอมลเหมอนกบตนเองดวย จากทผานมานบไดวาทาใหมแนวทางการทางานใหม ๆ เกด

ขนกบกลม

เมอถามถงการการจดสรรทรพยากรรวมกน ทองแดง* เลาวา สวนใหญจะใชการประชม

รวมกน ในวนท 19 และ วนท 21 เพอสอบถามวากลมใด หมบานใดตองการจะเสนอกจกรรม

โครงการอะไรบาง เชน หากตองการพนธปลา กจะประสานไปยงหนวยงานทเกยวของ เชน

องคการบรหารงานงานสวนตาบลเกาะปน* ศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง (บาน 2

เกาเสง) กรมประมง 2

5

เพอดาเนนการทกลมรองขอ เมอไดพนธปลา กจะแจงใหกลมทขอทราบ ถา

หากกลมใดตองการใหกลมอน ๆ หรอชาวบานเขาไปรวมกจกรรม กใหแจงในสวนบานชองไม*

ตนและคนอน ๆ กจะประสานคนให และหากกลมใดตองการเงนทาโครงการ หากขาดเงนในการ

พฒนา เชน ทาปายเขตหามลอมกระทงน า ซงเปนเงนจานวนไมมาก กจะนาเงนจากกองทนเพอ

ฟนฟทรพยากรของออมทรพยมาจดซอได

สาหรบการพฒนาผนาหรอหนวยนา นน ทองแดง*5 เลาวา จากการทตนเองเปนเพยงผทจบ

การศกษาชนมธยมศกษาปท 6 เมอเขามาทางานอนรกษทตองพบปะกบบคคลภายนอก ตดตอ

ประสานงานกบหนวยงานของรฐ เชน สานกงานประมงจงหวด องคการบรหารสวนจงหวด หรอ

เครอขายสมาคมตาง ๆ เชน สมาคมรกษทะเลไทย สถาบนวจยการเพาะเลยงสตวน าชายฝงจงหวด

สงขลา (เกาเสง) ถอเปนประสบการณทจะนามาพฒนาตนเอง โดยเฉพาะจากการเขารบการอบรม

ศกษาดงาน รวมเวทแลกเปลยนเรยนร กบเครอขายภายนอกเปนการพฒนาศกยภาพใหกบตนเองใน

การทจะนามาพฒนาการทางานอนรกษ ฟนฟทรพยากรธรรมชาต และทกครงทกลบจากการอบรม

ศกษาดงาน กจะนาความรมาถายทอดใหกบแกนนาและสมาชกเครอขาย ชกชวนแกนนาและ

88

สมาชกเขารวมกจกรรมศกษาดงานนอกพนทเมอมโอกาส ซงสงเหลานทาใหมความรในการทางาน

มากขน มความคดทหลากหลายในการทางานมากขน

เม อถามถงความตอเนองในการทากจกรรมของเครอขาย ทองแดง*เลาตอวา การ

ดาเนนงานนนทาคนเดยวไมอาจสาเรจได เราตองทารวมกนจงจะประสบผลสาเรจๆ ซงตนเองได

เขารวมการประชมทออมทรพยกลาง และการประชมของสมาคม สมาเสมอกจะพดคยกบแกนนา

แลกเปลยนความคดกนเพอพฒนาตาบลเกาะปน* และภายในชมชนของตน สงทจะทาใหเครอขาย

ดาเนนอยตอไปนนคอเราตองมการพฒนาโดยการสรรหากจกรรมเขามารวมทา เชน การรวมกน

จดตงเขตอนรกษพนธสตวน า การจดทาโครงการกาจดขยะ การอบรมเยาวชนในเรองของการ

อนรกษ

เมอถามถงการรกษาความสมพนธทดระหวางกน ทองแดง* เลาวา คนเกาะปน* ไมวา

ศาสนาพทธหรออสลาม เมอสบถงตนตระกลกเปนเครอญาตกนทงนน เราอยรวมกนเสมอนพนอง

มลกษณะการอยแบบพงพาอาศย เออเฟอ แบงปน จงใชความสมพนธแบบเครอญาต พดคย ชกชวน

ปลกจตสานกใหรวมอนรกษทรพยากรทางทะเล และใชกจกรรมตาง ๆ เชน กจกรรมเกบขยะใน

หมบาน กจกรรมปลอยพนธสตวน า กจกรรมซอขายสตวน าของกลมแพชมชน การซอขายน ายาง

ของกลมน ายาง และกจกรรมของกลมออมทรพยหมบานและออมทรพยกลาง ในการสราง

ความสมพนธกน มการปรกษาหารออยางตอเนอง ชวยเหลอกจกรรมของกลมอน ๆ เมอมการบอก

กลาวมา

สาหรบการสรางคนใหม ๆ ทองแดง* เลาวา ในการทางานคอนขางยากแตตอนนทเขารวม

ทางานดวยกนกจะม พลอย* ซงเปนลกสาวของ เงน* และเมอกอนกเคยจดกจกรรมของเยาวชน

เชนกจกรรมปลกปารมเล บานชองไม*เพอสงเสรมกจกรรมเยาวชนใหเกดการรกษา หวงแหนทะเล

สนบสนนงบประมาณโดย Oxfam นอกจากนยงไดพยามยามใหคนรนใหม ๆ ไดไปศกษาดงานบาง

เขารวมการประชมกบหนวยงานภายนอกบาง หรอไมกมการจดกจกรรมอบรมโดยเชญวทยากรจาก

ภายนอกมาใหความร เพอเปนการสรางใหคนรนใหมมจตสานกและเหนความสาคญในการพฒนา

หมบาน

เมอถามถงการแสวงหาและแบงปนทรพยากรของเครอขาย ทองแดง* เลาวา จะมการ

ดาเนนการคอแลวแตกลมใดจะสามารถตดตอกบหนวยงานใดได เชน ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน และสมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลา หนวยงานของรฐบาลกจะม สสส.

ปปส. กรมประมง ปตท. เปนตน ซงหากไดงบประมาณมาและตองการใหกลมอน ๆ เขาไปรวม

กจกรรมหรอจะจดสรรใหกลมอน ๆ หรอตางหมบานไปทากจกรรมกสดแลวแตวากลมท

89

ของบประมาณมาจะดาเนนการ แตโดยปกตแลวหากมการของบประมาณจากหนวยงานกจะมการ

ประสานงานกบกลมตาง ๆ เพอใหแตละกลมแสดงความคดเหนหรอรวมกนจดทาโครงการและ

หากไดงบประมาณมากจะชวยกนดาเนนการ

สาหรบการใหการชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขาย มการชวยเหลอกนมาตลอด

เนองจากแตละกลมแตละหมบานพ งพาอาศยกนอยแลว เชน ชวยกนในการหางบประมาณมา

ดาเนนงาน ในสวนของเครอขายกลมออมทรพยกลาง การอนรกษทรพยากร การอบรม หรอ

กจกรรมตาง ๆ หากหนวยงานประสานมากลมใดแลวจานวนสมาชกเขารวมกจกรรมไมพอ กจะ

ประสานกนและชวยกนหาคนไปอบบรมใหครบตามจานวน หรอการทางานรวมกน ใครมความร

ความสามารถกเขาไปชวยเหลอกน องคการบรหารงานสวนตาบลมการทาแผนงานและขอความ

รวมมอมากจะเขารวมตามคาเชญเสมอ

การทางานทผานมาของเครอขายเมอถามถงการประเมนผลการทางานของเครอขายใน

ระดบตาง ๆ เชน ระดบชมชน เครอขายและองคการในเครอขาย ทองแดง* เลาวา ในสวนของ

ชมชนจากการทางานทผานมาทาใหสมาชกในชมชนเขารวมกจกรรมกนมาก ไมวาจะเปนเรองของ

สมาคม การออมทรพยและกลมอน ๆ ทาใหคนในชมชนรจกกนมากขน รวมถงความสมพนธทด

ระหวางหมบานโดยเฉพาะแกนนามการพงพาอาศยในการทากจกรรมรวมกนมากขน ทาใหเกด

ความไววางใจระหวางกน ซงตางกบกอนการเปนเครอขายตางคนตางทา เชน งานหรอกจกรรมท

บางอยางไมไดทารวมกนทาใหขาดความตอเนองในบางพนทเมอทางานดวยกนรจกกนมากขน ก

เรมมการปรกษาหารอกนชวยกนคดชวยกนทา พงพาอาศยกน และสนทใจไวใจกนในการทางาน

และเมอตางคนตางทาจรงในสวนของกจกรรมตาง ๆ ผลทเกดจากการทากจกรรมคอทาใหชาวบาน

ทราบการทางานของเครอขายเรองออมทรพยและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต รวมถงการจด

สวสดการตาง ๆ ใหชาวบาน ทาใหบอกตอกนอยางเชน การกาหนดเขตหามลอมกระทงน า สาหรบ

หมบานชองไม* เปนหมบานทมความเขมแขง ชาวบานรบร เขาใจ ชวยกนดแล สอดสอง ชวยกน

อนรกษสตวน าหนวยงานภาครฐจงลงมาสนบสนนท งพนธปลา พนธก ง อยบอยครง ซงจาก

สถานการณทสตวน าบานชองไมทเรมลดลง ภายหลงจากการกาหนดเขต วางกฎกตกาในการจบ

สตวน า ของชาวบานรวมกบสมาคมชาวประมงรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* และการปลอยพนธ

สตวน า ชาวบานเขาใจและปฏบตตามกฎกตกา สาหรบการเขาถงทรพยากรนน ทองแดง* เลาวา

เมอถามถงความสาเรจในเรองของทรพยากรทางทะเล ทองแดง* เลาวา จากการทางานทผานมานบ

ไดวาเปนความสาเรจในระดบหนง เนองจากคณภาพน าดขน ชาวบานใหความรวมมอ ทกคนไมวา

จะเปนคนในชมชนหรอคนภายนอกชมชนสามารถเขามาทาการประมงในพนทได แตตองปฏบต

90

ตามกฎ กตกาทชาวชมชนรวมกนตงขน และชาวประมงเลาใหฟงวาจานวนสตวน าในหมบานชอง

ไม*มความหลากหลาย ปรมาณเพมมากขน ชาวประมงสามารถจบปลาไดมากกวาทอน

ในการดาเนนงานในระดบเครอขายตาบล ทองแดง* เลาวา เมอคนทมความรสกเหมอน

มารวมทางานกนงานกจะขยายออกไป และทเหนไดชดคอ การเตบโตของเครอขายภายนอกชมชน

จากการทสมาคมชาวประมงรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* รวมตวกบสมาคมจงหวดอน ยกระดบ

เปนสมาพนธสมาคมชาวประมง แลวขยายเครอขายรวมกบจงหวดตดทะเล 24 จงหวด และ

เครอขายสตร กยกระดบเปนสมาคมสตรประมงพนบานภาคใต ขยายเครอขายรวมกบสมชชาสตร

ในจงหวดอนทตดชายทะเล ในการอนรกษ เชน รวมกนกจกรรมแลกเปลยนระหวางเครอขาย เมอท

ใดมปญหา เชนเครอขายจงหวดนครศรธรรมราช หรอทจงหวดสตล มปญหาการถกบกรก จาก

หนวยงานภาครฐเวนคนท ดน เพอนามาทาเปนทาเรอน าลกขยายอตสาหกรรมขนาดใหญ

กลมผหญงกจะไปรวมตวกนเปนพลงตอตาน หลายเสยงดกวาเสยงเดยว และจะมการจดเวทรวม

พบปะของสมชชาสตร ประมาณเดอนเมษายนของทกป จะผลกดนเปนเจาภาพ เพอการรวมตวกน

อนรกษทรพยากรธรรมชาตของเราไว และจากการทารวมกนตาบลเองกลดความซ าซอนลงมา

เพราะเมอตองการทาโครงการกจะมการเชญแกนนามาพดคยกน ลดความซ าซอนในการแจกจาย

งบประมาณกระจายงานกนทา นอกจากนแลวเมอมทรพยากรสาหรบทากจกรรมกมการแจกจาย

ไมใหซ าซอนกนทาใหมความทวถงกลมตางๆมากขน และเพอใหเครอขายไดมกจกรรมอยาง

ตอเนองกจะมการใชเวทการประชมอยางตอเนอง รวมถงการทากจกรรมรวมกนระหวางกลมตาง ๆ

และในการรวมมอกนทางานไมตองมการแขงขนกนระหวางกลมเพราะอยางทเลาใหฟงแลววา

สมาชกกลมสวนใหญกจะเปนสมาชกกลมอน ๆ ดวย ดงนนจะมการทางานรวมกนระหวางสมาชก

เครอขาย มการประชมกอนทจะของบประมาณ รวมถงการมการใชทรพยากรรวมกนในการทางาน

ทาใหทผานมามสมาชกในการทางานเพมมากขน มเงนในการทางานมากขนดวย

ในสวนของการทางานทผานมาหากกลาวถงการยอมรบในการทางาน ความชอบธรรมท

เพมขนของกลม การเขาถงการบรการ และความขดแยงทเกดขนขององคการในเครอขาย ทองแดง*

เลาวา กลมสามารถขบเคลอนกจกรรมไดอยางตอเนอง สมาชกกลมไดเรยนรทหลากหลายมากขน

จากการเขารวมประชมจากหลายหนวยงาน จากการทางานทผานกลมทตนรบผดชอบเปนทรจกและ

เปนทยอมรบของสมาชกเครอขาย สมาชกกลมตาง ๆ ใหการยอมรบในความคดเหนในการทางาน

รวมกน เพราะตนเปนคนทมเทกบการทางาน รวมถงกลมตาง ๆ ทตนไดมสวนดาเนนการจะรวมกบ

สมาชกคนอน ๆ ในการขบเคลอนใหบรรลเปาหมาย เชน การจดตงเขตอนรกษ จนชาวบานยอมรบ

การทางาน สาหรบงบประมาณมองคการภายนอก อยางสมาคมรกษทะเลไทย จะสนบสนนกจกรรม

ดานการพฒนา ศกยภาพใหกบกลมแกนนาชมชน รวมถงเสรมทกษะการบญช เปนตน ตนเองกเขา

91

รวมทากจกรรมเวทแลกเปลยน อบรม พฒนาบคคลอยบอยครง ศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาว

ไทยตอนลาง (บาน 2เกาเสง) กรมประมง 2สนบสนนพนธสตวน า จะนาสตวนามาปลอยประมาณ 3

เดอนครง หรอสมาคมจะประสานทางโทรศพทเมอถงฤดทเหมาะสาหรบปลอยสตวนา เชน

โกเมน* ประธานสมาคมชาวประมงอาเภอปากน า* จะเปนผทมความชานาญในการวเคราะห

เบองตน โดยการชมน าทะเลทดสอบความเคมของน า แลวตดตอไปยงศนยวจยและพฒนาประมง

ทะเลอาวไทยตอนลาง (บาน 2เกาเสง) กรมประมง 2

นอกจากนในสวนของการดาเนนงานอนรกษพนฟทางทะเล มกลมทใหการสนบสนน

เครอขายเชอมโยงความสมพนธสงตอถงการอนรกษ ฟนฟทรพยากรสตวน า กลมออมทรพยบาน

ชองไม* มการจดสรรงบประมาณ จานวนรอยละ 3 ของกาไรสทธ และกลมแพชมชนบานชองไม*

ใหเงนสนบสนนพนธสตวน า จานวนรอยละ 5 ของกาไรสทธ กลมออมทรพยผหญงเพอการ

พฒนาบานชองไม* สนบสนนเงน จานวนรอยละ 5 ของกาไรสทธ สาหรบกลมออมทรพยกลาง

ตาบลเกาะปน* จะมเงนสนบสนนการพฒนาทะเลสาบ จานวนรอยละ 20 ของกาไรสทธ แตสมาคม

จะตองทาโครงการเขาไปเพอขอใชเงนสนบสนนในสวนนน ในเรองของความขดแยงในกลมท

เกดขนกจะมเรองของความคดเหนไมตรงกนบางแตไมมากนกซงถอเปนเรองปกตในการทางาน

ใหลงมาตรวจสอบอกครงและปลอย สตวน า

สานกงานประมงจงหวดพทลง องคการบรหารสวนตาบลเกาะปน* และองคการบรหารสวน

จงหวดพทลง สนบสนนวสดอปกรณ และพนธสตวน า มลนธซเมนตไทย เปนกองทนเครองมอ

ประมง และสนบสนนเงนใหกบสมาคม เชน เมอประสบกบภยทางธรรมชาตทผานมา เมอป 2553

ใหเงนทนกบสมาคม จานวน 1,030,000 บาท เพอชวยเหลอชาวประมงทประสบภย เปนตน

เมอถามถงอปสรรคในการทางานของเครอขายทเกดขน ทองแดง* เลาวา ปญหาทเกดขน

ในปจจบน ประการแรกผนาในชมชน ใหความสาคญกบสงเสรมการอนรกษนอย ไมมเวลาวางใน

การเขารวมทกกจกรรม เมอผนาไมรวมดวยในการอนรกษจงยากทจะทาใหคนในชมชนหนมา

มองเหนถงความสาคญในการอนรกษ ดวยเชนกน รวมถงผนาองคกรปกครองสวนทองถนในพนท

ไมใหความสาคญ ทางานตามหนาท สรางโครงสรางพนฐานในชมชน ใหเงนตามทจดสรร

งบประมาณไว แตมไดลงมาสงเสรม หรอมาเขาถงความตองการ หรอความสาคญของการอนรกษ

อยางแทจรง สมาชกกลมไมมเวลาวางเขารวมกจกรรมเนองจากตองทางาน การทางานเชงอนรกษ

ไมมคาตอบแทน อยางประมงอาสาในพนทกไมมคาตอบแทน เราไมมเงนมาบรหาร จะให

ชาวบานจากหมบานอนใหมารวมประชมประจาเดอน กทาไดยาก เพราะเขาตองเสยทงเวลา คา

น ามนรถ การขบเคลอนงานดานนจงทาไดยาก ในบางครงมความคดเหนไมตรงกนทาใหเสยเวลา

ในการขบเคลอนกจกรรม

92

ขอเสนอแนะการทางานของเครอขาย ทองแดง*เลาวาตองการทกคนตระหนกถงเปาหมาย

การทางานรวมกน ไมมองประโยชนสวนตวเปนหลก ชาวประมงเองกควรปฏบตตามกฎกตกาและ

ตอนนไดมการผลกดนใหมการสรางศนยเรยนรบานชองไม* เปนแหลงเกบรวบรวมขมความรใน

ดานตาง ๆ รวมถงกจกรรมทเกดขนทงหมดในชมชน ทงนเพอใหเดก เยาวชน และชาวบาน ไดม

แหลงศกษาหาขอมลเกยวกบประวตศาสตร วถชวตความเปนมาตงแตอดตจนถงปจจบนของชมชน

บานชองไม* เปนแหลงฝกอบรม เสรมทกษะความร สาหรบนาไปปรบใชในชวตประจาวน เชน

การทาประมง การวางกดดกกง ดกปลา เปนตน

กรณตวอยางรายท 2: ทองคา*

ทองคา* เพศชาย อาย 55 ป ทอยปจจบนบานแหลมทราย* หมท 3 ตาบลเกาะปน*

นบถอศาสนาพทธ ประวตการศกษาชนประถมศกษาจากโรงเรยนวดปากเหมอง อาเภอหวไทร

จงหวดนครศรธรรมราช ศกษาชนมธยมศกษาตอนตนโรงเรยนศกษาผใหญวรนารเฉลม ศกษาตอ

ชนมธยมศกษาตอนปลายโรงเรยนวรนารเฉลม จบการศกษาชนประกาศนยบตรวชาชพชนสง

(ปกศ.สง) ดานพลศกษาจากวทยาลยพลศกษายะลา จบการศกษาปรญญาตรจากวทยาลยครสงขลา

(มหาวทยาลยราชภฏสงขลา) เปนบตรคนโตของครอบครวใน จานวนบตร 4 คน ปจจบนสมรส

แลว มบตรดวยกน 2 คน เปนบตรชายทงสองคน คนแรกกาลงศกษาในระดบปรญญาตรสาขา

การจดการทองเทยวและบรการ มหาวทยาลยวลยลกษณ และบตรคนท 2 กาลงศกษาในระดบ

ปรญญาตรสาขาวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางอาหาร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลา

พระนครเหนอ เดมทครทองคา* มภมลาเนาอยท ต าบลปากเหมอง อาเภอหวไทร จงหวด

นครศรธรรมราช และเมอแตงงานกแลวยายมาอยในพนท เมอป พ.ศ.2530 นบถงปจจบนรวม

26 ป อาชพรบราชการคร สงกดโรงเรยนบานแหลมทราย* ซงเปนโรงเรยนขยายโอกาส หมท 3

ตาบลเกาะปน ทองคา* สอนวชาพลศกษา วชาสงคมศกษา เชนเดยวกบภรรยา ซงภรรยาสอน

วชาการงาน วชาสงคมศกษา วชาสขศกษา วชาศลปะ วชานาฏศลป รายไดในปจจบนเกดจากการรบ

ราชการ และจากการรบจางลองเรอ รวม 30,000 บาทตอเดอน

ในดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทองคา* เลาใหฟงวา การทตนเปน

ทรจกของคนทวไปในเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาต นน ดวยพนฐานของตนมความรสก

ชอบและมความสนใจการเปลยนแปลงทางทรพยากรธรรมชาตมาโดยตลอด เนองดวยครอบครว

เปนเกษตรกร ตนสนใจและชอบธรรมชาต ตนไม ใบหญา หวยหนองคลองตาง ๆ มาโดยตลอด

สมยเดก ๆ ยงชวยพอแมทานา ในการยายเขามาอยในพนทตาบลเกาะปน ดวยตนมทนเดมเรองชอบ

การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม หลายครงทองคการบรหารงานสวนตาบลเกาะปน* (ชดเดม)

93

มหนงสอขอความรวมมอไปเขารวมเวทการประชมลมน าทะเลสาบสงขลาแทน ในการประชมแต

ละครง ทองคา* กไดแสดงความคดเหนตลอด จนไดรบการการแตงต งเปนกรรมการลมน า

ทะเลสาบสงขลา นอกจากการเขารวมเปนกรรมการลมน าทะเลสาบสงขลาแลว ทองคา* กไดเขา

รวมกบแกนนาอยาง เงน* ทองแดง* จดตงกลมตาง ๆ ในชมชนตงระดบหมบานและตาบล เชน

ในป พ.ศ.2534 ไดมการจดตงกลมออมทรพยเพอสวสดการบานแหลมทราย* โดยนาแบบอยางมา

จากบานปากคลอง* หมท 5 ตาบลเกาะปน* จดตงเครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* จดตง

ชมรมชาวประมงอาสาอาเภอปากน า* ซงปจจบนจดทะเบยนเปนสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอ

ปากน า* หลงจากทองคา* ไดเขารวมเปนคณะทางานจดตงกลมตาง ๆ ในปจจบน ทองคา* เลาให

ฟงวา ตนเองตองการเปลยนบทบาทหนาทมาเปนทปรกษาเพอใหคนรนใหม ๆ โดยเฉพาะคนทม

ภมลาเนาตงแตเกดอยในพนทเกาะปน* ไดเขามามบทบาทแทน ในปจจบนเลยดารงตาแหนงท

ปรกษาของกลมตาง ๆ เชน กลมออมทรพยเพอสวสดการบานแหลมทราย* ทปรกษาของเครอขาย

ออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* ทปรกษาสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* มเพยงตาแหนง

ทางสงคมอยางอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) เทาน นท ทองคา*

ย ง ดา เ น น ก า ร อ ย ซ ง ท อ ง คา * อ ย ใ น ตา แ ห น ง ป ร ะ ธ า น ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร อ า ส า พ ทก ษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระดบหมบาน ตาบล อาเภอและเปนรองประธานคณะกรรมการ

ระดบจงหวด ซงในระดบจงหวด ทองคา* เลาวาตองการใหคนทมภมลาเนาเกดเปนเนองจากม

ความรในเรองของภมศาสตรและความเปลยนแปลงตาง ๆ ดกวา สาหรบการไมปฏเสธและยนดท

เขารวมในเรองของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตนน เนองจากทองคา* มแรงบลดาลใจทจะอทศ

ตนเองเพอสงคม โดยมคณคร สวง เปนครใหญบานปากเหมอง เปนตนแบบ ทองคา* เลาถง

ความรสกของตนเองทมตอครสวง วา ครสวง ครใหญทานนเปนคนทาพญา อาเภอปากพนง

จงหวดนครศรธรรมราช บานปากเหมองไมใชบานของทานแตทานเอาความร สงตาง ๆ มาให

หมบาน ปกตคนในหมบานไมไดทาอะไรเพอบานเองแตจะมคนนอกพนทมาทาให เหนทานทาเลย

ยดเปนแบบอยาง ตอนนเสยชวตแลว วนททานเสยชวตลกหลานของครมารบศพ ลกศษยของคร

ขอรองใหลกหลานของครสวง อยาพงนาศพกลบไปทาพธจนกวาลกศษยของครสวง จะมาเคารพ

ศพ เนองจากมองวาครสอนลกศษย ใหไดดมาเยอะแลว จะใหศพไปกตอเมอ ไดแสดงความกตญ�

กบคณครสกนดหนง แมไมมชวตกอยากจะกราบศพ ตนจงคดวาแมกระทงศพยงมคนรกเลย

ครสอนใหรวาเรามความสขทไดทาความด นนคอบคคลทเปนแบบอยางมาตลอดเพราะฉะนนจะไป

อยทไหนกตาม กจะไมทาใหแผนดนทนนเสยหาย การกตญ�เปนเครองหมายของคนด เปน คา

ขวญโรงเรยนวรนารเฉลม เปนอกสงหนงทตนยดเปนแนวทางมาโดยตลอด และประการสาคญตน

94

ยดวาคนเราตองทาดทงตอหนาและลบหลง ไมนนทากน ทาอยางจรงใจ โปรงใส เราจะทางานกบ

คนอนได

เมอถามถงวถชวตความเปนอยของคนในชมชนกบทรพยากรน าในพนท ทองคา* เลาให

ฟงวา คนเกาะปน* ขดบอใชสาหรบดมกน เลยงสตว รดน าตนไม ใชน าเปนทางสญจรตดตอกบ

อาเภอหรอในพนทอน ๆ เพราะการเดนทางถนนเมอกอนไมสะดวก ในดานการทามาหากน จาก

การพดคยกบผเฒาผแก ทราบวาตาบลเกาะปน เดมทเปนพนทแหลงนาทอดมสมบรณ มลาหวยหลก

อย 2 แหง คอ หวยตระบานทาศอก* กบหวยคลองเรอบานเกาะปน* ซงเปนลาหวยทไหลมาจาก

ภเขามแหลงตนน าเดยวกน เดมชาวบานกอาศยรมหวยเพราะปลกขาว แตปจจบนมนอยแลวยง

เหลออยตอนนทบานเกาะปน*เทานนเอง เปนการปลกขาวไร ซงแกนนากกาลงจะรอฟน เชนกน

สาหรบทรพยากรน าทะเลสาบในนบไดวาเปนแหลงทามาหากนทสาคญ เพราะอาชพดงเดมกยด

อาชพประมงเปนหลก ประชาชนในพนทใชพนนาพนดนประกอบอาชพทามาหากนเลยงครอบครว

ชาวบานออกเรอไปหาปลา หากง ไมนานกไดปลา ไดก งมากนเหลอกเอาไปขาย สตวน าม

หลากหลายชนด เนองจากสภาพน ามการไหลเวยนของ 3 ฤด คอน าเคม ทเกดจากน าเคมในอาวไทย

ไหลเขามา มน ากรอย และน าจด ดวยสภาพ 3 น า ทาใหสตวน าแตละชนดไดมการหมนเวยนเขามา

ในทะเลสาบสงขลา และมการขยายพนธในพนทแหงน เกดจากสาเหตหลายประการ ยกตวอยาง

เชน เกดจากการเปลยนแปลงของสภาพอากาศทวโลก การทรฐบาลมนโยบายในการปดปากน าระ

วะเมอป พ.ศ. 2498 เพอใหเกษตรกรในพนทอาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราชและเกษตรกร

ในพนทอาเภอระโนด จงหวดสงขลาไดทาการปลกขาวในพนทใหไดผล จากการปดปากคลองระ

วะ ในชวงแรกประชาชนในพนทไมรสกถงการทจะเกดผลกระทบอะไรเกดขนบางเนองจากใน

ชวงแรกๆ ยงคงประกอบอาชพประมงไดเปนปกต แตหลงจากนนหลายป เรมรสกวาในการออกเรอ

ไปแตละครงไดสตวน ามานอยลง หรอไมออกเรอไปแตละครงนานกวาทเคยเปนถงจะไดจานวน

สตวนาพอสาหรบกน ประการตอมารฐมนโยบายสรางทาเรอนาลกในพนทจงหวดสงขลา และสราง

แนวกนคลนความยาว 450 เมตร จากการสรางทาเรอน าลกและแนวกนคลน เปนแรงเสรมทาให

สภาพนาในทะเลสาบสงขลาประสบปญหามากยงขน ระบบการไหลเวยนของน ายงประสบปญหา

เนองจากตะกอนทไหลมาจากแหลงตนน าปกตจะไหลออกสอาวไทย แตเมอมการปดปากคลอง

และสรางแนวกนคลนจงทาใหนาไมสามารถไหลเวยนไดจงสงผลใหเกดน าตนเขนขนอยางรวดเรว

การพฒนาอสาหกรรมในพนทหาดใหญ พนทรอบบรเวณทะเลสาบสงขลา ปลอยน าเสยลงใน

แมนาลาคลองทไหลมาลงในทะเลสาบสงขลา ในการทาการเกษตรของพนทตนนากใชสารเคมมาก

ขน รวมทงในพนทตาบลเกาะปน* กไดมการทาบอเลยงกงลาดา ชาวบานททาสวน ทานา กหน

มากใชปยเคมมากขนเชนกน และอกประการสาคญคอ ประชาชนเองกเรมใชเครองมอ ททนสมย

95

ขน ใชโพงพาง ใชอวนตาถมากขน เพอการจบปลาใหไดจานวนมากพอสาหรบการนาไปขาย สง

เหลานลวนแลวแตกอใหเกดปญหากบสภาพน า ทาใหเกดตะกอนในน าและเกดผลทาใหสงผลตอ

การลดลงของจานวนสตวนาอยางรวดเรว จากเหตการณทเกดขนเปนสวนหนงททาใหชาวบานทม

พนทกเรมทจะปรบพนทถางปาเพอปลกยางพาราแทนการทาอาชพประมง สาหรบคนทไมมทดนก

ออกรบจางในพนทอาเภอหาดใหญ จงหวดสงขลาบาง จงหวดอน ๆ บางแลวแตความชอบความ

ตองการแตละคน สวนในการปลกขาวทากนนนเดมทตาบลเกาะปน* กมการทานา สภาพพนนาก

เชนเดยวกบบรเวณรอบบานของตน แตในการทาชวงแรกกใชปยธรรมชาต แตเมอมความเจรญเขา

มากเรมใชปยเคมมากขน ทาใหสภาพดนเสอม ดนมสภาพดนทรายมากขน ปยกแพงขนหลายคนจง

หยดปลกและปรบพนทเปนพนทปลกยางพารามากยงขนมเพยงบางสวนเทานนทยงคงทาอยแตก

ประสบปญหาเนองจากนกและหนกดกน จงทาใหการทานามจานวนนอยลงกวาแตกอนมาก

ในประเดนของความมนคงของทรพยากรน า ทองคา* เลาใหฟงวาหากพดถงเรองน าของ

เกาะปน* จะแบงออกเปนสองสวนคอนาทใชกนดมในครวเรอนและน าในทะเลสาบ สาหรบน ากน

ใชในครวเรอนนนหากพดถงความมนคง กตองตอบวาคอการทชาวตาบลเกาะปนมน ากนน าใชท

สะอาดไมปนเปอนสารพษทตกคางจากการทาไรทาสวน และชาวบานทกคนตองใชไดใชน าทวถง

และทกครวเรอนตองไดใชนา สวนนา ซงตงแตในอดตจนถงปจจบนคนตาบลเกาะปนคอนขางโชค

ดทนาในตาบลเกาะปน* มคณภาพดไมมสารตกคางหรอสารพษทสะสมในน า สาหรบการตรวจน า

จะมจดตรวจทหม 8 ของกรมทรพยากรน า และวดจากการชมของนายกสมาคมชาวประมง จานวน

สตวนาในทะเล การใชสารเคมของชาวบาน เดมทชาวตาบลเกาะปน* มกขดบอนาไวสาหรบการใช

แตเนองจากความเปลยนแปลงทางสงคมมการเจาะบอบาดาลและจดทาระบบประปาหมบานทก

หมบานในตาบลโดยคาใชจายท งหมดองคการบรหารสวนตาบลเกาะปน* เปนผรบผดชอบ

ชาวบานเพยงตอระบบทอภายในครวเรอนของตนเทานน และในการใชน าไมมการเกบคาใชจาย

ใด ๆ ทงสน สาหรบทผานมาหากถามถงการไหลของนาประปากมบางบางวนทหยดไหล แตสาเหต

ไมใชเรองของนาไมมแตมปญหาเรองของการระบบสบน ามากกวาแตชาวบานสวนมากจะหาถงน า

มาสารองไว ทผานมาหยดไหลไมเกน 2 วนกจะไหลเปนปกต ในสวนของทะเลทกคนสามารถ

ออกเรอหาปลานอกเขตอนรกษไดทกครวเรอน และการยกระดบ การพฒนาและแหลงน าในชมชน

นน ไดมการจดตงกองทนในเครอขายออมทรพยกลาง การอบรมใหความรเยาวชน การทาอเอม

บอล การจดทาโครงการกาจดขยะในครวเรอนเพอลดการทงขยะในทะเล การจดตงเขตอนรกษสตว

นา มการดาเนนกจกรรมของกลมประมงอาสา และทมสมาชก ทสม. ในการเฝาระวงการบกรกและ

ทาลายทรพยากรธรรมชาต

96

เมอถามถงการรวมตวกนทางานของเครอขายตาบลเกาะปน* ทองคา* เลาใหฟงวา

ชวงแรกม เงน* ประธานเครอขายสวสดการชมชนตาบลเกาะปน เปนคนรเรมความคด เลาใหตน

ฟงวาชอบเรองทะเลตองการใหชาวบานมชวตทดทาประมงแลวมเงนพอกนพอใช แตในชวงแรก ๆ

ทเงน* ทานนกไดคยกนในคนรจก และมความคดเหมอน ๆ กน ชวงแรกกใชการพดคยกบชาวบาน

ท งในลกษณะคยกบชาวบานทวไป และเวทการประชมหมบาน ในชวงน นคนไมคอยสนใจ

เนองจากเปนชาวบานดวยกน และเงนทนทจะทางานกจกรรมกไมม การทางานเลยไมสาเรจ ทาได

เพยงการพดคยกนเทานน และเมอประมาณป พ.ศ. 2532 คณไหน หนขาว* แกนนาขององคการ

ภาคประชาชน (NGOs) ซงเปนแกนนาหลกในการทาโครงการของกลมแลใต ไดเดนทางมายง

ตาบลเกาะปน* และดวยทตนเองเปนนกพฒนาภาคประชาชน เมอไดเหนสภาพความเปนอย และ

สภาพพนทบานเกาะปน*แลว ทาใหเกดแนวคดในการพฒนาพนทตาบลเกาะปน* จงพยายามพดคย

กบชาวบานตาบลเกาะปน* เพอหาแกนนาทมความคดเหมอนกบตนเอง ชาวบานเลยแนะนาใหไป

หา เงน* ซงเงนกไดพดถงสงทตนเองทาแลวไมคอยสาเรจเพราะไมมทน คณไสวจงแนะนาวานาจะ

ทาเรองกลมออมทรพยกอน เพอจะเปนแหลงเงนทนใหกบสมาชกในพนทไดสะสมเงนทนและยม

เงนไปเพอประกอบอาชพ ซงสวนใหญจะนาไปประกอบอาชพประมง ผลกาไรจะนามาทากจกรรม

อน ๆ ได ในชวงเรมตนแกนนาในชมชนทรวมกนดาเนนกจกรรม ซงนอกจาก เงน* แลวยงม

นายเรยบ จรยา นายอา ไมทราบนามสกล นายเฉย ไมทราบนามสกล ทงสามคนนชาวบานทวไป

รจกกนในนาม โนราหเรยบ โนราหอา โนราหเฉย ครงแรกในเขตพนทตาบลเกาะปน* คอบานปาก

บางคลอง* หมท 5 ตาบลเกาะปน* ซงในการจดต งในครงแรกไดนาเอาแบบอยางมาของ

กลมออมทรพยบานขาว อาเภอสทงพระ มาเปนตนแบบ และมการขยายกจกรรมกลมออมทรพย

มากขน เปน 8 กลมใน 8 หมบาน และเมอแตละหมบานดาเนนการไปไดระยะหนง กเกดปญหาวา

ทาไมบางหมบานจงทาสาเรจ บางหมบานจงลมเหลว แกนนากลมแลใต จงนดกลมตาง ๆ มาคยกน

และพบวาทผานมาตางคนตางทา ไมไดมการชวยคดกน ดงนนเพอใหเกดการชวยเหลอกนจงนาจะ

ตงกลมกลางขนเพอประสานชวยเหลอกน โดยใชชอวา เครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน*

ซงนอกจากการชวยเหลอซงกนและกนแลวกลมออมทรพยยงไดกาหนดวตถประสงคอน ๆ เชน

การจดตงกลมออมทรพยใหม ๆ ขนในหมบาน การจดตงกองทนพฒนาสงแวดลอมทะเลสาบ และ

การตงกองทนพฒนาผนาและสวสดการผนา สมาชกเครอขายจะตองเปนกลมออมทรพยเทานน

ไมรบสมาชกรายบคคล กลมทเปนสมาชกตองถอหนอยางนอย 1 หน ๆ ละ 500 บาท สมาชก

เครอขายสามารถกเงนในนามกลมเพอนาไปใหบรการสมาชกได ซงปจจบนมกลมออมทรพยเขา

รวมเปนสมาชกประมาณ 26 กลม ประกอบดวย กลมออมทรพยในตาบลเกาะปน* และตาบลอน ๆ

เชน ตาบลคขด อาเภอสทงพระ ตาบลทะเลนอย อาเภอควนขนน ตาบลดอนประด อาเภอปากน า*

97

ตาบลนาปะขอ อาเภอบางแกว ตาบลจองถนน ตาบลโคกมวง อาเภอเขาชยสน สาหรบผลกาไรทได

จากการกยมของสมาชก ทองคา* เลาใหฟงวา จะแบงเปนปนผลใหสมาชกตามหน สมทบกองทน

พฒนาทะเลสาบ พฒนากลม/เครอขายออมทรพย ซงสมาชกกลมใดตองการใชงบประมาณกใหทา

โครงการขอมาได สาหรบการเปดทาการของเครอขายจะมการประชมทกวนท 21 ของทกเดอน

ทองคา* เลาวาทจรงกทามาอยางตอเนองพรอม ๆ กบการทากลมออมทรพยเพราะตอนนนกลมแล

ใตเขามาเปนทปรกษาซงเนนการอนรกษอยแลว และ เงน* กบทองแดง* กเขารวมการประชมกบ

กลมอนรกษในพนทอาเภอปากน า* ซงเปนผทไดรบผลกระทบคลองปากระวะ จากการพดคยกบ

ผเขารวมประชมดวยกน กพบวามการจดตงชมรมชาวประมงอาเภอปากน า* ซงม นายชาญชย เปน

ผดาเนนการและทราบถงการดาเนนการทผานมาวาไมประสบความสาเรจมากนก ในป 2536

ทองแดง* พดคยกบ นายชาญชย และขอใหยายททาการมาอยในพนทบานชองไม* ตาบลเกาะปน*

แทน เมอยายมาอยบานชองไม* กไดมการแตงตงคณะกรรมการขนใหม โดย โกเมน* ไดรบการ

คดเลอกเปนประธานพรอมกบการแตงตงคณะกรรมการรวม 15 คน โดยกาหนดวตถประสงคสาคญ

ของชมรมชาวประมงอา เภอปากน า* คอจดต ง ขนเพ อสงเสรมการเรยนรในการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตในพนทบานเกาะปน*และทะเลสาบสงขลา ในการดาเนนการของชมรม ยงได

มการจดตงกลมประมงอาสาในระดบหมบานขนในทกหมบาน ซงสมาชกประมงอาสาทกหมบาน

จะทาหนาทในการกากบดแลพนทอนรกษของตนเองทมการกาหนดเขตขนในแตละหมบาน และ

สมาชกประมงอาสาแตละหมบานจะมการคดเลอกคณะกรรมการของแตละหมบานเพอเปนตวแทน

ในการเขารวมประชม ประสานงาน และระดมความคดเหนเพอขบเคลอนกจกรรมการอนรกษ

นอกจากเปนการกจกรรมภายในพนทอาเภอปากน า* แลว ชมรมยงไดเขารวมเปนสมาชกของ 5

สมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลา อนมสมาชกประกอบไปดวย ชมรมรกษทะเลนอย 5ชมรม

ชาวประมงเขาชยสนบางแกว ชมรมชาวประมงอาเภอปากน า* ชมรมชาวประมงสทงพระ ชมรม

ทะเลสาบตอนลาง 5ซงชมรมเหลานจะเปนเครอขายทสาคญในการสงเสรมดานความร สรางความ

เขาในการอนรกษ ผานการแลกเปลยนชวยเหลอในการขบเคลอนกจกรรมดวยกน เชน การประชม

ระดมความคดเหนการอนรกษทะเลสาบ เปนตน 5

การดาเนนหลกในชวงแรกม เงน* และทองแดง*

ทาหนาทประสานงานระหวางสมาพนธและชมรม และดวยการดาเนนงานอยางเขมแขง ชมรม

ชาวประมงอาเภอปากนา* จงมการขอจดทะเบยนเปนสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากนา* สาหรบ

การดาเนนงานจนถงปจจบน รวมระยะเวลา 20 ป และนบเปนแกนนาหลกในการทางานดานการ

อนรกษในตาบล

98

สาหรบในสวนของอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) ทองคา*

เลาใหฟงวา ตนเขามารบหนาทชวงประมาณป 2553 ตอนนมสมาชก 164 คน ซงอาสาพทกษ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หรอทสม. เปนอาสาทกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม จดตงขนเพอทาหนาทในการสงเสรมใหประชาชนรวมกนจดการสงแวดลอมของ

หมบาน สรางจตสานกใหประชาชนดานการอนรกษ สงวน คมครอง และฟนฟทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอมในทองถน ตดตามเฝาระวงการใชทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในชมชน

สงเสรมอาชพทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเชอมประสานการทางานระหวางหมบานกบสานกงาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด การทางานกจะมการคดเลอกสมาชกของแตละหมบาน

เปนคณะกรรมการแตละหมบาน และประธานคณะกรรมการหมบานกจะมาคดเลอกเปนประธาน

คณะกรรมการระดบตาบล จากประธานคณะกรรมการระดบตาบลกจะไปคดเลอกกนเพอเปน

คณะกรรมการระดบอาเภอและจงหวดตอไป สาหรบการทากจกรรมทผานมาทางกลมไดขอ

งบประมาณจากจงหวด จานวน 200,000 บาทมาทาโครงการกาจดขยะมลฝอยในระดบครวเรอน ผล

จากการทากจกรรมกทาใหขยะในปจจบนลดลง เมอทาไดระยะหนงกแนะนาใหลกศษยทวางงาน

ใหรบซอเศษขยะ ซงปจจบนลกศษยคนนกยดอาชพรบซอเศษขยะเปนอาชพ และยงไดมการเรยก

สมาชกประชมในชวงกอนเขาฤดมรสม เพอใหสมาชกแตละหมบานไดเตรยมความพรอมหากเกด

ลมพาย เชนการมอบหมายใหสมาชกตดแตงกงไมทอาจเปนอนตรายตอบานเรอน และชวยกนขด

ลอกค ขางถนนไมใหมปญหาตนเขนและเกดนาทวมถนน

นอกกลมและเครอขายทกลาวถงแลว ยงมกลมอน ๆ อกสวนมากกจะจดตงอยหมท 2 ซง

แกนนาการจดตงกจะเปน ทองแดง* โกเมน* และมรกต* เชน กลมแพปลาชมชนบานชองไม*

กลมน ายางบานชองไม* ก ลมสตรออมทรพยบานชองไม* และหมท 8 กจะมกลมทองเทยวเชง

อนรกษบานเกาะแมว* ซงในอนาคตแกนนาจะมการสงเสรมใหเปนอกกลมหนงทเขามามบทบาท

ในการดาเนนกจกรรมอนรกษตอไป สาหรบการทางานดวยกนนน สวนมากกคยกนในคนรจกและ

มความคดเหมอน ๆ กน และสวนใหญเปนญาตกน หากถามถงของเปาหมายของการทางานรวมกน

ทองคา* เลาวา ทกคนกมเปาหมายเดยวกนคอตองการทาใหชาวบานมอาชพมรายไดเลยงตนเอง

การอนรกษทรพยากรธรรมชาตทสาคญของตาบลเกาะปน* ใหคงอยและเปนประโยชนตอคนบาน

เกาะปนอยางย งยน เพราะวถชวตชาวเกาะปน* ตองอาศยธรรมชาต อาศยทะเลในการทามาหากน

สาหรบประโยชนทไดรบครงแรกทไดรวมงานกบคนอน ๆ ทองคา* มองวาไดประโยชนในการทา

ใหกลมมสมาชกเครอขายมากขน ซงจะเปนการแบงเบาภาระหนาทซงกนและกนซงทกคน

ทรพยากรเลานลวนแลวแตเปนทรพยากรทมคาตอชาวตาบลเกาะปน* ทงสน ในการทางานเพอ

ชมชนแกนนากลมตาง ๆ กไดประสานหนวยงานภายนอกเพอจะนางบประมาณมาขบเคลอนสวน

99

หนง และบางสวนกนามาจากทนในชมชนเชน เครอขายออมทรพย หรอเงนผลกาไรของออมทรพย

แตละหมบานกมการแบงไวสาหรบการทางานอนรกษ ในสวนขององคการบรหารสวนตาบลกจะ

ทาหนาทในการพฒนาโครงสรางพนฐานตาง ๆ

เม อถามถงผลประโยชนท ไดจากการทางานรวมกนของกลมตางๆ ทองคา* เลาวา

การชวยเหลอกนหลายๆฝายจะชวยเหลอชาวบานไดดกวา สามารถหางบประมาณมาดาเนน

กจกรรมไดมากขน งานกลมของตนกสามารถขอความรวมมอจากกลมอน ๆ ได และสมาชกกลมม

โอกาสในการเรยนรจากการเขาอบรมกบหนวยงานตางๆมากขน

สาหรบโครงสรางการทางานระหวางกน ทองคา* เลาวา ทกกลมมสทธเทาเทยมกนอยทวา

งานหรอกจกรรมใด มใครรบผดชอบ ใครของบประมาณมา เชน หากโครงการทตนรบผดชอบ ตน

กมหนาทกากบดแลตดสนใจ กลมอน ๆ คนอนกเขามาชวยเหลอกน แตหากโครงการอนเชน เรอง

สวสดการชมชนกจะตองฟงการชแจงของ เงน* ซงเปนผรบผดชอบหลก ทองคาเลาตอวา เราตอง

เปลยนกนเปนพระเอก ไมใชคนใดคนหนงเปนพระเอก เพราะหากมคนเดนเรองอยคนเดยวคงทาไม

ไหว ดงนนงานกตองชวยกนทาเปนไดทงผนา และผตามทกคนเขาใจกนไมมใครยดตดในการ

ทางาน การตดตอสอสาร ทองคา*เลาวา สวนใหญหากมการประชมกจะมการโทรศพทตดตอกน

หรอไมกตดตอกบสมาชกโดยตรง แตสาหรบการประชมเครอขายหลกอยางเครอขายออมทรพย

และสมาคมทกคนทราบดเพราะมการกาหนดวนทแนนอน และอาจมการตดตอผานแกนนาหาก

แกนนามาเขารวมประชม และในการจดกระบวนการเรยนรนนกจะม การประชมของเครอขาย

ออมทรพย และสมาคมทกเดอน หากสมาชกคนใดมขาวสารจะแจงใหสมาชกหมบานอนทราบกจะ

พดคยกนในวนนน ยกเวนการเรงดวนกจะโทรศพทไปบอกใหประสานคนในหมบานทเกยวของ

นอกจากการประชมแลวกยงมการของบประมาณจากหนวยงาน เชน สมาพนธสมาคมชาวประมง

ทะเลสาบสงขลา จดฝกอบรมใหความรดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต ดานการทาบญชกลม

ออมทรพย และอาจมการพาไปศกษาดงานบาง

เมอถามถงประโยชนทไดรบจากการทางานรวมกบกลมอน ๆ ในประเดนการประสานงาน

มการประสานความรวมมอระหวางสมาชกตางกลมกน เปนการแลกเปลยนความคดเหนระหวางกน

และประหยดเวลาในการประสานงาน ทองคา* เลาวา ประโยชนในดานการประสานการทางาน

ระหวางกลมทาใหประสานงานไดงายขนในการเชญสมาชกในชมชนไปอบรม เพราะนอกจากจะใช

สมาชก ทสม. ประสานแลวในบางครงกประสานกบคนอน ๆ ในตางหมบานได และงายในการ

ประสานงาน รวมทงในบางกจกรรม ทาง อาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.)

ไมงบประมาณสนบสนนกจกรรม แตการไปทางานรวมกนกบกลมอน ๆ กนบไดวาเปนสวนหนง

100

ของการขบเคลอนกจกรรมของ ทสม.ดวย เชนกน และขอมลในงานอนรกษในบางสวนกประสาน

ไปทสมาคม ผาน ทองแดง* หรอโกเมน* แลวแตโอกาสแตสวนใหญขอมลจะมอยท ทองแดง*เปน

หลก

ประโยชนในดานการแลกเปลยนและพฒนาความร จากการทางานรวมกนทาใหมหลาย

ความคด นาความรไปทางานได จากแกนนากลมตาง ๆ เพราะตางคนตางมโอกาสเขารวมกบ

หนวยงานตาง ๆ ดงนน เมอเจอกนหรอเขารวมประชมประจาเดอนของเครอขายออมทรพยและ

สมาคมกจะไดนามาแลกเปลยนกน สาหรบในเรองงบประมาณกชวยใหมงบประมาณมาขบเคลอน

กจกรรมากขน เพราะในการทากจกรรมหรอของงบประมาณจากหนวยงานนน สวนใหญหนวยงาน

ทประสานงานทกหนวยงานจะมเปาหมายการทางานทตรงกน ดงนนหากมหนงสอเชญเขารวม

ประชม แกนนาแตละกลมกจะมานงประชมกนกอน แลวเสนอกจกรรมโครงการของแตละกลม

แลวใหผแทนทเขารวมประชมนาไปเสนอตอหนวยงานเหลานนหากไดงบประมาณ หรอหาก

หนวยงานทเชญขอใหทากจกรรม ผแทนทเขารวมประชมกจะรวากจกรรมเหลานนเปนกลมใดใน

เครอขายเปนผรบผดชอบกจะมอบใหกลมนนทา และกลมอนกใหการสนบสนน ทองคา* เลาตอวา

การทางานกบหนวยงานกเหมอนการทเรามรถแตไมมน ามน แตหนวยงานมน ามนคองบประมาณ

แตกไมสามารถทางานไดเราจงตองประสานหนวยงานเพอของบประมาณซงเปรยบเสมอนน ามนมา

ขบเคลอนรถ ของเรา ดงนนทงหนวยงานและกลมของเรากสามารถทจะทากจกรรมของกลมได

นอกจากนยงมกองทนฟนฟการอนรกษเปนเงนทนสารองในการทางานดวย

เมอถามถงประโยชนในการพฒนาแกนนาและสมาชก ทองคา* เลาวากมการเขารวมการ

ประชมและการอบรมเปนประจาหากมการเชญมา ทงหนวยงานภาคประชาชนและหนวยงานของ

รฐ ทงนกแลวโอกาส ยกตวอยาง ทองแดง* ไมกลาพดในเวทการพดคยในระดบองคการเครอขาย

หากหนวยงานมหนวยงานเปดอบรมการพดกจะสง ทองแดง* ไปอบรม และองคการทเขารวมการ

อบรมบอยครงกจะมสมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลา จากการเขารวมอบรมทาใหสมาชกม

ความคดหลากหลายในการทางานมากขน

และเมอถามถงการทางานในปจจบนและการกาหนดแนวทางการทางานของเครอขาย

ทองคา*เลาวามการทากจกรรมอยางตอเนอง กจกรรมสวนใหญจะเปนหนาทของสมาคมรกษ

ทะเลสาบอาเภอปากน า* เปนหลก เชนกจกรรมททาอย ประกอบดวยกจกรรมการเฝาระวงการจบ

สตวน าแนวอนรกษของสมาชกประมงอาสาแตละหมบาน การดแลการใชอปกรณจบสตวน า ทไม

เลกจนเกนไป นอกจากนกจะมการทากจกรรมรวมกน ประกอบไปดวยการปลอยพนธกง พนธปลา

กจกรรมสงเสรมการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เชนการรวมกนจดตงเขตอนรกษ เขตรกษาพชและ

101

พนธสตวน า ซงมพนทหลกคอบานชองไม* โดยมหนวยพทกษปาเปนหนวยงานภาครฐทใหการ

สนบสนน ซงมเขตรกษาพนพชพนธเกาะปน* ทตงบานเกาะเกยบ* หมท 4 เขตรกษาพชพนธทา

ยาง ทาหนาทดแลพนทอนรกษ คอบานเกาะปน* บานชองไม* บานเกาะแมว* บานเขาแหลม*

บานปากคลอง* นอกจากกจกรรมการเฝาระวงการจบสตวนาในเขตอนรกษของสมาชกอาสา

ประมงแลว ในรอบปสมาคมจะทาหนาทประสานงานกบหนวยงานอน ๆ ในการดาเนนกจกรรม

ปลอยปลา ปลอยกงตามฤดกาลซงดความเหมาะสมของสภาพน า และนอกจากนแลวพนทตาบล

เกาะปน* เองยงไดรบงบประมาณจาก สสส. ภายใตโครงการสขเมองลงนาอย ซงเรมดาเนนการ

ระหวางป 2555-2556 โดยมงบประมาณทงสน 16.5 ลานบาทและการจดสรรงบประมาณในการ

ดาเนนการ ดงน การสงเสรมดานสขภาวะ 5 ลานบาท สงเสรมการทองเทยวเชงเกษตร 5 ลานบาท

การสงเสรมการอนรกษ 3.3 ลานบาท และงบประมาณสวนทเหลอจะใชในการบรหารจดการของ

กลมตางๆ สาหรบโครงการทดาเนนการในพนทต าบลเกาะปน* คอโครงการมคคเทศนอย

ดาเนนการรนแรก 20 คน รนท 2 จานวนกลมเปาหมาย 28 คนงบประมาณทใชในการดาเนนการ

จานวนแสนกวาบาท การจดกจกรรมการเรยนรการปองกนเขตอนรกษไมและทรพยากรธรรมชาต

จะเนนใหเยาวชนทเปนกลมเปาหมาย ไดเรยนรสภาพแวดลอมทางธรรมชาต เรยนรการอนรกษปา

ไม ท งปาบก (ปาทอยบรเวณเชงเขา) ปาพร (ปาทอยในทภเขา) ปาชายเล (ปาท อยตดกบรม

ทะเลสาบ) ผานการเรยนร คอ การใหเดกเดนทางเขาศกษาในพนทบรเวณพนปาจรง นอกจากนยง

มการนาเยาวชนทเขารวมกจกรรมไดศกษาสภาพแวดลอมทางทะเล ดวยการลองเรอรอบบรเวณ

เกาะปน* และจะมวทยากรพเลยงคอยใหความร ซงพนทดาเนนการจะอยในพนทบานชองไม*เปน

หลก รวมถงการจดกจกรรมทาอเอมบอล และนาไปโยนในทะเลเพอปรบสภาพน า ซงปรากฏวา

หลงจากการทงอเอมบอลทาใหน าดขนและชาวบานเชอวาเพราะเหตนในปนนจงจบกงไดมากขน

และเยาวชนทผานการอบรม สวนหนงจะเขารวมกจกรรมกบ ทองคา* ซงในขณะนมารวมกจกรรม

จานวน 6 คน และลงเรอจานวน 2 คน รวม 8 คน ซงจะใหคาตอบแทนแกเยาวชนทเขารวม

กจกรรมวนละ 100 บาท นอกจากกจกรรมในการสงเสรมเยาวชนในพนทใหมความรและสราง

ความเขาใจเชงอนรกษแลว ยงมโครงการอน ๆ อกหลายโครงการ เชน กลมเปาหมายทเปน

ผปกครองจะมการนาสงเสรมกจกรรมการไปศกษาดงานพนทอน ๆ การสงเสรมการเรยนรในระบบ

ยงมการจดทาหลกสตรเกาะปน* ศกษา เพอใหเยาวชนใชเปนเครองมอในการเรยนรประวตความ

เปนมาและสภาพทวไปของตาบลเกาะปน* และนอกจากนยงมโครงการเชงอนรกษอนๆ อกมากอย

ในรปเอกสารซงเกบไว ทบานทองคา* เอง สาหรบการแสวงหางบประมาณทไดมาหากเนนการ

อนรกษเปนหลกจะมอบให ทองแดง* เปนผดาเนนการเปนหลก หากไดสตวน ามากจะดสภาพน าวา

เหมาะสมจะปลอยทใด ซงเปนเหตผลสวนหนงในการจดสรรทรพยากรของเครอขาย พนธปลาท

102

ไดมาสวนใหญกจะประสานกบศนยเพาะพนธสตวน าจงหวดสงขลา (เกาเสง) และศนยเพาะเลยง

สตวนาลาปา สวนหนงกนาเงนปนผลของกลมออมทรพยไปซอจากแหลงเพาะพนธของเอกชนมา

ปลอยโดยคานงถงความเหมาะสมในแตละป และยงมโครงการอน ๆ อก เชน การทาโครงการกาจด

ขยะในครวเรอน มการจดตงโรงนาดมสวสดการชมชน

เมอถามถงความสมพนธของแตละกลม ทองคา* เลาวา แมนวาปจจบนจะมบางครงทตน

ไมไดเขารวมการประชมของสมาคมและเครอขายกลมออมทรพย แตแกนนาคนอน ๆ เขาใจด

เนองจากบางครงตองไปทาภารกจอ น ๆ แตหากมเรองเรงดวนกมการโทรศพทมาหากน

ปรกษาหารอกนอยางตอเนอง ชวยเหลอกนเมอทราบขาว เพราะทจรงแลวการพดคยเรองงานสวน

ใหญจะพดคยกนอยางไมเปนทางการมากกวา เพราะสะดวกและไมตองรอวาระและโอกาส บางครง

กมการจดงานเลยงสนป กจะมการบอกกลาวใหไปรวมงานกนคางคนทหมบานทจดงานเลยงไม

ตองกลบบานเพราะบางครงเมาเหลาจนกลบบานไมได

การสรางและพฒนาคนรนใหมนน ทองคา* เลาวาลกตนเองกใหเรยนการจดการทองเทยว

และบรการ เพอใหกลบมารบชวงตอกจกรรมการทองเทยวทตนทาอย และอยากใหลกมาทางาน

ดานอนรกษธรรมชาตตอจากตนเอง สวนคนอน ๆ ทเขามาทางานกม เชน ปรว จะมาทางานในกลม

แกนนาเยาวชน และทองขาว * พลอย* ทาโครงการรกษปา สรางคน 84 ตาบลวถพอเพยง และยงม

การรวมกนจดกจกรรมอน ๆ กมการจดทาโครงการเยาวชนคนรนใหมเพอการอนรกษฟนฟทะเล ม

การพากนไปศกษาดงานบาง หรอบางครงกมการจดอบรมโดยเครอขายบาง สงอบรมกบหนวยงาน

ภายนอกบางแลวแตโอกาส

การแสวงหาและแบงปนทรพยากร ทองคา*เลาวา งบประมาณทไดกจะมาชวยกน

ดาเนนการ อยทวาใครจะเปนของบประมาณมา เพราะแตละกลมไมเนนวาตนเองจะตองเปนแกนนา

หลก เชน การจดคายเยาวชนทไดรบการสนบสนนจาก ปตท.ในโครงการรกษปา สรางคน 84 ตาบล

วถพอเพยง ซงม พลอย* เปนผประสานประจาตาบล เปนผดาเนนการขอความรวมมอใหสงเยาวชน

เขาอบรม ทกกลมกจะใหความรวมมอเปนอยางด สาหรบ ทสม.จะขอรบการสนบสนนหนวยงาน

ภาครฐ ผานกระทรวงทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม งบพฒนาจงหวด งบองคการบรหารงานสวน

จงหวด เปนตน

สาหรบการชวยเหลอกนระหวางกลมหรอสมาชกของเครอขายนน ทองคา* เลาใหฟงวา

เนองจากสมาชกสวนใหญเปนคนกลมเดยวกน มปญหาสวนกลมใดกจะเขาไปชวยเหลอหรอแกไข

รวมกน เชนในสวนของการทาบญชตาง ๆ หากมปญหา ทองแดง* ซงมความรเรองบญชกจะเขาไป

ชวยสอนให หรอในบางครงกของบประมาณจากสมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลามาอบรมให

103

คณะกรรมการ สวนงานดานอน ๆ กจะชวยประสานในเรองของการหาสมาชกเขารวมการอบรมใน

กรณทหนวยงานแจงมาใหเขารวมอบรม หากมความคดเหนไมตรงกนภายในกลมตาง ๆ กจะเขาไป

เปนคนพดคยให ทาความเขาใจกน

เมอถามถงประเมนผลการทางานของเครอขายตาบลเกาะปน* ใน 3 ระดบ คอ ระดบ

ชมชน ระดบเครอขายและระดบองคการในเครอขาย ซง ทองคา* ไดเลาใหวา จากการทางานทาให

ทกคนมความไววางใจระหวางกนมากขน ทผานทาใหชาวบานมความสมพนธทดขนเนองจากม

โอกาสทากจกรรมดวยกนโดยเฉพาะกลมทเหนคณคาของทรพยากรทาใหมการชวยเหลอกนมาก

ขนและในสวนสมาชกกลมกมโอกาสชวยกนมากขน แมนวาในขณะนคนมรวมประชมนอยลง

เนองจากตองทามาหากนกตาม แตการทากจกรรมทผานมาชาวบานกยอมรบเนองจากแกนนาตงใจ

จรง ชวยแกไขปญหาเรองทรพยากรน า ปาไม และสตวน าไดเชน พยายามหาพนธกง พนธปลามา

ปลอย เมอเขาออกเรอไปหาปลาหากงกไดมาเขากเลยเหนวาการทางานของเรานนด ในบางครงหาก

เหนคนอน ๆ รกล าเขามาในเขตอนรกษกจะแจงใหอาสาประมงไดทราบ เมอกอนกไมเหน

ประโยชนตางคนตางอยแตเมอเหนแกนนารวมกนทางานอยางจรงจงกบอาสาสมคร ทาแลวมการ

จบปลาไดมากขน ในชวงหลงกไดใหความรวมมอดวย เชนเฝาระวงคนทฝาฝนกฎ เขามารกลาใน

เขตอนรกษสตวน าของหมบาน หากพบคนรกล ากจะแจงมาทผใหญบานบาง ทอาสาสมครบาง

เพอใหออกไปตกเตอน หรอหากมาอกกแจงใหผใหญบานออกไปจบ ซงจาการทางานทผานมาตน

คดวาชวยทาใหสภาพน าในทะเลสาบดขน และชาวบานหาปลา หากงไดมากขนดวย นอกจากน

ชาวบานยงรจกการทางานผานการเปนสมาชกของกลมออมทรพย และการทากจกรรมเพอ

สวสดการชมชน เชน โรงน าดม และกจกรรมอน ๆ จากการทางานทผานมาทาใหมการจบปลา

ไดมากขน การทาโรงนาดมทาใหไดนาราคาถกเปนสวสดการชมชน และคณภาพนาทะเลดมากขน

ในสวนของกลมองคการในเครอขายน น ทองคา* เลาใหฟงวา ตอนนน นกไดมการ

เชอมโยงกบเครอขายภายนอก เชน ในอาเภอเขาชยสน อาเภอปาบอน อาเภอกงหรา เพราะอาเภอ

ตางๆเหลานเปนแหลงตนน า ซงบางพนมโรงงานอตสาหกรรมเยอะทาการเกษตรมากใชสารเคม

มาก ทาใหสารเคมไหลลงแหลงนาในฤดฝน และนากไหลลงสทะเลสาบ กเลยตองไปประสานงาน

เพอจะใหเหนปญหารวมกน นอกนยงมกลมใหมๆเกดขนในตาบลและไดมการจดสรรผลกาไรเพอ

การอนรกษทรพยากร เชน กลมรบซอนายางสดบานชองไม* หรอแมแตกลมแพปลาชมชน ซงกลม

เหลานจะมการทากจกรรมอนรกษทรพยากรเชนกน

เมอถามถงความซ าซอนในการทางานหรอใหบรการสมาชก ทองคา* เลาใหฟงวาไม

ซ าซอนเพราะมอะไรกจะคยกนตลอดเพราะหากหนวยงานเชญไปประชมแกนนากจะรประเดนการ

104

ประชม จากนนแกนนากจะประชมพดคยกนวา ทางตาบลตองการทากจกรรมเรองอะไรบาง เมอ

เสนอความคดเหนแลว กจะมอบใหกบตวแทนทไปประชมนาไปเสนอ หากมโครงการทหนวยงาน

ใหดาเนนการกจะนามาบอกตอสมาชกทไมไดเขารวมประชม ทองคา* เลาตอวา สวนมากงานหรอ

โครงการทหนวยงานใหทานนเปนงานททาอยแลวแตขาดงบประมาณมากกวา ดงนนเมอหนวยงาน

ใหทางเครอขายในตาบลดาเนนการนนยอมมงบประมาณมาใหเปรยบเสมอนเรามรถแตไมมน ามน

เมอเขามนามนมาใหกสามารถทาใหเราขบเคลอนรถหรอกจกรรมของเราได และเมอเราไดเงนหรอ

ทรพยากรมาเมอมการประสานกนจะชวยลดความซ าซอนในการแจกจายของ เพราะเราจะมการ

พดจากอนของบประมาณมา สาหรบการดารงอยของเครอขาย ทองคา* เลาวา ในการทางานม

สมาชกประมงอาสาและ ทสม.ขบเคลอนงานในพนทเปนหลก นอกจากนยงมการทางานรวมกน

ระหวางกลมตาง ๆ เชนเครอขายสวสดการชมชนทเขารวมการทางานดวยกน ในการทางาน

รวมกนมขอด คอ จะมการประชมหรอแจงใหกลมตาง ๆ ทราบกอนการเสนอของบประมาณเสมอ

การทางานกมสมาชกในการทางานมากขน มความรหลากหลายมากขนและมงบประมาณมากขนใน

การทางาน

สาหรบประเดนของการไดรบการยอมรบระหวางแกนนาดวยกนในการทางานของอาสา

พทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม หรอ ทสม. ทองคา* เลาใหฟงวากจกรรมของกลม

สามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง สมาชกกลมมโอกาสพฒนาตนเองมากขน ทกคนยอมรบการ

ทางานและประสานงาน ยอมรบความคดเหนซงกนและกน สวนหนงกเนองจากสมาชกของกลม

ตาง ๆ กเปนคนกลมเดยวกนการทมหลายหนวยงานเขามาชวยแสดงวาเราไดงบประมาณท

หลากหลายหนวยงานมากยงขน มการจดสรรงบประมาณทไดรบจากภายนอก สาหรบงบประมาณ

ของการทางานของ ทสม.ตนคดวาเพยงพอ เพราะสวนหนงกสามารถของบประมาณจากสานกงาน

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได และเงนจากเครอขายออมทรพยกลางกสามารถเขยน

โครงการของบประมาณมาดาเนนการไดเชนกน และตนเองกเขาไปชวยเหลอเปนทปรกษาใหกบ

กลมตาง ๆ ชวยสอนการเขยนโครงการบาง ประสานเรองงบประมาณใหกบกลมตาง ๆ บาง

ชาวบานและสมาชกกลมตาง ๆ จงใหการยอมรบและตนมกไดรบความรวมมอดวยด และการ

ทางานรวมกนของแตละกลมตนคดวาเปนโอกาสใหสมาชกของแตละกลมรวมทง ทสม.มความรท

หลากหลายมากยงขน สาหรบความขดแยงทเกดขนกจะมเรองความคดเหนไมตรงกนบาง และ

ตอนนเรมมบางคนมองวางบประมาณและสงของทขอมาไดสมาชกมองวาไมเปนธรรม

เมอถามถงปญหา อปสรรคในการทางานรวมกนในเครอขาย ทองคา* เลาใหวา ในการ

ทางานระหวางกนยอมมอปสรรคเกดขนบาง แตกจะชวยกนแกไขอาจตองใชเวลาบาง เชน ผนา

ทองถนไมใหความสาคญกบการทางานอนรกษ และในการดาเนนการปจจบนเนองจากแกนนา

105

ตาง ๆ รวมถงสมาชกมภารกจในการประกอบอาชพเพอเลยงชพมากขน เราเพราะอาศยเพยงการทา

ประมงอยางเดยวไมเพยงพอตอการดารงชพ เนองจากสภาพน าและจานวนปรมาณสตวนาไม

จานวนไมมากนก สงเหลานสงผลใหประชาชนบางสวนหนไปประกอบอาชพทาสวนยาง อาชพ

รบจางมากยงขน และการทาประมงมกทาเพอการนามาบรโภคในครวเรอนมากกวา ทาใหสมาชก

กลมประมงอาสาบางสวนลดบทบาทการดาเนนกจกรรมลง ประกอบกบแกนนาในการดาเนน

กจกรรมบางหมบานขาดการเอาใจใสอยางจรงจงในการทางาน เชน หมท 1 มการหารอจดตงกลม

หลายครงแตไมสามารถขบเคลอนกจกรรมไดทงทมพนทเชอมตอกบหมท 2 ซงเปนพนทหลกใน

การดาเนนการกจกรรมการอนรกษอยแลว และในระดบสมาคม แกนนาหลกททางานอยาง

ตอเนองกมเพยง โกเมน* องคการบรหารงานสวนตาบลไมไดใหความสาคญกบงานอนรกษมาก

นก แมมการปลอยพนธปลาบาง ความขดระหวางคณะกรรมการเครอขาย เชน การประชมการ

จดสรางสะพานทเขาชนกบชองไม* ซง ทองคา* ไมเหนดวยและใหเหตผลวาทดนยงไมม

เอกสารสทธกลวมปญหาตอนเวรคน เพราะหากไมมเอกสารสทธเจาของทกไมมสทธไดเงนเวรคน

ปญหาทเกดขนกจะมการนามาพดคยกนและฟงเหตผลซงกนและกน การขดแยงกบสมาชกเครอขาย

มเชนกน เชนมการรกลาเขตหามจบ หากสมาชกคนอนมาเหนกจะตกเตอนดเหนผลททา หากเหนวา

จาเปนจรง ๆ เชนไมมเงนสาหรบเลยงครอบครวกจะยกโทษให และตนไมใหทาอก กลาวโดยสรป

คอดตามความจาเปน ความขดแยงระหวางภายใน5

5

สมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลา กบสมาชก

สมาพนธตาง ๆ จะใชเวทพดคยหาทางออกรวมกน ผานการประชมซงจะจดตามทไดรบงบประมาณ

มาใหมการดาเนนการ

ความคดเหนทแตกตางและอดมการณทเปลยนไปของสมาชกบางคนทาใหเกดความขดแยง

ขน เชน ในการนาเงนไปใชเมอไดมา เดมทเมอไดเงนมากจะนาไปทาโครงการทต งไว แตใน

ปจจบนสมาชกบางคนเรมเหนแกตว คดจะนาเงนไปใชสวนตว 5แต เงน*และแกนนาคนอน ๆ ไม

เหนดวย สมาชกคนดงกลาวจงรองเรยนไปยงอาเภอใหลงมาสอบสวน ซงมเจาหนาทจากอาเภอกได

ลงมาสอบสวนแลว แตตนและแกนนาคนอน ๆ ยนยนวาไมมการทจรต งบประมาณทไดมา เงน*

ไดนาไปใชตามวตถประสงค คอการสรางโรงน าดมตามโครงการทตงไว และเงนสวนทเหลอก

นามาจดเปนสวสดการใหเปนของ เนองจากทผานมาเมอไดงบประมาณมาแลวจดสรรใหแตละ

หมบานไปดาเนนการปรากฎวาไมไดผลตามทคาดไว แกนนาบางคนนาเงนทไดไปใชสวนตวบาง

ในการของบประมาณมาในครงหลงจากองคกรพฒนาเอกชน เงน* จงคดวาควรเปลยนวธการ

จดสรรโดยแทนทจะใหเปนเงนกจะเอามาจดสวสดการโดยทากจกรรมแลวนาเงนทไดไปซอของ

แจกจายใหกลมเปาหมาย ซงในอนาคตคดกนวาจะทาโครงการทจะเลยงหมครบวงจรเนองจาก

106

พดคยกนแลววานาจะคมคาและสามารถทารายไดใหกบกลมไดเปนอยางด แตผลจากการรองเรยน

กเลยตองหยดโครงการไวกอน

สาหรบขอเสนอแนะในการดาเนนงานของเครอขาย ทองคา* เลาวา สมาชกกลมตาง ๆ

ตองคานงถงผลประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตนใหมากขนในเรองของการอนรกษ

ควรดาเนนการในเรองตาง ๆ เชน สงเสรมกจกรรมเยาวชน สงเสรมการไมทงของเสยลงในทะเล

ปฏบตตามขอตกลงในการอนรกษ มจตสานกรวมกนในการอนรกษ การรอฟนการใชน าบอของ

ชมชน การจดสวสดการเรองน าใหกบคนในชมชน การลดการใชสารเคมในทาการเกษตรและเหน

ดวยกบทองแดง*ในการจดตงศนยการเรยนรในชมชนเพอใหเปนแหลงเรยนรของชาวบาน

กรณตวอยางรายท 3: เงน*

เงน* เพศชาย อาย 64 ป นบถอศาสนาอสลาม บานเดมเปนคนบานบางพลอง ตาบลเกาะ

นางคา มพนองรวมกน 11 คน เปนหญง 4 คน และชาย 7 คน เมออาย 5 ขวบ ยายขอ เงน* ไปเลยง

เนองจากยายอยคนเดยว และเมออายประมาณ 6-7 ขวบไดยายไปอยกบตาซงบวชเปนพระจา

พรรษาอยทวดสภาษตธาราม กตองไปเรยนหนงสอโดยไปเปนเดกวดอาศยอยกบตาซงเปนพระอยท

วดวดสภาษตธาราม เมอจบชนประถมศกษาปท 4 กยายตามตาไปอยวดตางๆ เชนวดนาทบ หน

เกลยง วดเนนสะไหล ยายไปอาเภอระโนด และไดศกษาตอจนจบ ม.ศ.3 ทวดโคกสมานคณ อาเภอ

หาดใหญ จงหวดสงขลา และตนมาศกษาตอกบศนยการศกษานอกโรงเรยนอกครงเมอยายมาอย

ตาบลเกาะปน* จนจบการศกษาชนมธยมศกษาปท 6 สาหรบการใชชวตชวงอาย 17-25 ปนน เมอ

เรยนจบกทางานเปนชางกอสรางบางเขยนหนงสอการตนขายบางโดยจะสงสานกพมพบรรลอสาร

ไดคาตอบแทนเรองละ 200 บาท ตอมาเมออายได 18 ป กไดบวชเปนพระทวดหนเกลยง อาเภอ

หาดใหญ จงหวดสงขลา บวชไดสองพรรษา จากนนกทางานรบจางทวไป ตอมาเมออายได 25 ป

ไดกลบมาอยในตาบลเกาะนางคาอกครง แตอยไดไมนานกยายไปอยอาเภอเมอง จงหวดสตลเพอทา

สวนยางทพอซอไวและแบงกบพชายคนท 3 ในพนท 100 ไร เมอทาไดระยะหนงเพอนชวนทางาน

ไปกอสรางทมาเลเซยและไดไปทางานอกประมาณหนงปกวา และไดยายกลบมาอยบานท

เกาะนางคา จากนนพอกบมาตองการแบงทรพทสมบตใหลก ๆ ทง 11 คน ตนมานงทบทวนแลว

และคดวาตนไมเคยมสวนรวมในการทาเลยขอไมรบมรดกแตแมกบอกใหรบไวตนเลยรบไว เพยง 1

ไร การคดเชนนตนไดทบทวนจากการใชชวตทผานมาวา คนจนทรจกจะใชหลกคดวาจะหาเงนเกบ

ไวยามแกเฒา หรอไมกซอทดนไวสาหรบททากนเปนของตนเอง ตนเลยคดวาคนจนมาอยเมองไทย

ไมมทรพยสมบตยงคดหา ตนเองกควรจะหาทรพยสมบตเองไมใชเพยงหวงจากพอแมเพยงเทานน

และอยมาระยะหนงทางบานกใหแตงงาน หลงจากแตงงานกยายมาอยทเกาะปน* ซงภรรยาซงเปน

107

มสลม ปจจบนบตรดวยกน 2 คน ลกคนแรกเปนผหญง จบการศกษานเทศศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฏสงขลา สวนคนทสองเปนลกชาย จบการศกษามธยมศกษาปท 6 จากโรงเรยนปากพะยน

วทยาคม ปจจบนทางานในโรงงาน จงหวดสงขลา ปจจบนมรายไดจากอาชพสวนยาง ประมาณ

เดอนละ 15,000 บาท เมอถามการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและการรเรมจดตงกลมตาง ๆ ใน

ตาบลเกาะปนทกคนจะกลาวถง เงน* เสมอ จากการสอบถามเงนถงเหตผลทไดทากจกรรมตาง ๆ ท

ผานมา เงน* เลาใหฟงวา ตนเองเมอแตงงานแลวไดยายเขามาอยในบานชองไม ตาบลเกาะปน

ชวงแรก ๆ กทาประมงเชนกนแตไมไดจรงจงมากนกแตกสนใจ และเมอกอนเวลาจะซอปลา ซอกง

จากชาวบานเดนไมกบานกไดปลา ไดกงไดปลาสาหรบนาไปปรงอาหารแลว แตนานเขาไปหาซอ

กงซอปลาตงหลายบานจงจะไดกงไดปลาสกมอหนง เลยมานงคดทบทวนวาทะเลเปนทรพยสมบต

ทมคาสาหรบคนเกาะปน*ททกคนจะตองชวยกน หากรอแตหนวยงานเขามาชวยเหลอคงไม

เพยงพอและคงสคนในพนทไมได หนวยงานททางานกทาตามประเพณเทานน ในชวงฤดกาลใดท

คดวาเหมาะสมกนาปลา กงมาปลอยและรายงานวาไดมาปลอยปลาปลอยกง 2-3 แสนตวชาวบาน

ไดรบประโยชนในการจบกงปลาไปขายมรายไดในการเลยงชพทง ๆ ทการปลอยแตละครงไมได

เพยงพอกบการประกอบอาชพเปนรายไดของชาวบานเลย ตนทราบดเพราะเคยเปนประธานเขต

อนรกษหนาบานชองไม* และกลาวรายงานตอหนวยงานในพธเปด จากแนวคดตงกลาวเลยคยกบ

ผใหญบาน ผชวยผใหญบานบาง แตตอนแรกกไดเพยงคย ไมสามารถทาอะไรไดมากนก ตอมา

คณไหน หนขาว* เปนองคการพฒนาเอกชนเขามาทางานในพนทเลยมานงคยกนและกเรมจดตง

ชมรมประมงอาสาขน และปจจบน ไดจดทะเบยนเปนสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากน า*

นอกจากนนกยงไดมองเรองสวสดการชมชน เพอประโยชนในการประกอบอาชพซงสวนใหญเปน

อาชพชาวประมง จงไดมการสงเสรมใหมการตงกลมออมทรพยขนในแตละหมบาน จากนนกไดม

การจดตงเครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* ขน ซงผลกาไรสวนหนงของเครอขายกลมออม

ทรพยกจะนาไปใชในการอนรกษทะเลสาบสงขลา นอกจากนแลวยงรวมกบแกนนาคนอน ๆ อยาง

ทองคา* ทองแดง* และสมาชกคนอน ๆ ดาเนนกจกรรมดานอน ๆ เชน การจดต งเครอขาย

สวสดการชมชนตาบลเกาะปน* สงเสรมกลมเยาวชนรกษเกาะปน* จากการทางานทผานมาทาให

ชาวบานยอมรบและพยายามใหตนเขาไปเปนแกนนาในเกอบทกหมบาน ตนทาความเขาใจกบแต

ละหมบานวา หากตนเปนแกนนาแลวเมอตนยายไปคงหาคนสานงานตอยาก ฉะนนตองใหคนใน

หมบานดาเนนการกนเอง หากมปญหาในการดาเนนการกจะเขาไปชวยแกไข ปจจบน เงน*เปน

ประธานเครอขายสวสดการชมชนตาบลเกาะปน* ประธานสภาองคกรชมชนตาบลเกาะปน* ท

ปรกษาเครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* ทปรกษาสมาคมชาวประมงอาเภอปากน า*

108

คณะทางานโครงการรกษปา สรางคน 84 ตาบลวถพอเพยงตาบลเกาะปน* และสมาชกอาสาสมคร

พทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.)

เมอถามถงวถชวตความเปนอยของคนในชมชนกบทรพยากรน าในพนท เงน* เลาวา

สมยกอนมการขดบอไวใชในหมบาน ทาประมงเลยงครอบครว ใชในการเดนทางไปยงทตาง ๆ

ปจจบนมนาประปาถงทกครวเรอน รดน าผก เลยงสตวใชน าประปาทงหมด แตน ากนซอน าขวดกน

กน มการทาประมงของชาวบานรอบทะเล ในการเดนทางมการใชทางเรออยบางเชนไปสทงพระ

และเนนการทองเทยวมากขน ในสวนของทะเล เงน* เลาวา เมอชวงประมาณกอนป 2500-2505

ทะเลสาบสงขลามความอดมสมบรณมาก นาในทะเลลกกวาปจจบนหนามรสมกจะมลมแรง มคลน

สง จากความอดมสมบรณในชวงมรสม ลมจะพดน าทะเลทาใหกงปลาเขามายงทะเลสาบ ชาวบาน

เพยงหาปลาหากง รมตลงกไดเงนวนละ 100-200 บาทแลวซงสมยนนถอวาเยอะ แตดวยการท

รฐบาลตองการพฒนาดานเศรษฐกจและมองวาพนทภาคใตในเขตอาเภอระโนด จงหวดสงขลา เปน

พนท อขาวอนาเพราะเปนพนทปลกขาวขนาดใหญ และมอยชวงหนงเกดปญหาภยแลงตดตอกน 2-

3 ป รฐบาลตองการหาแหลงนาจดใหชาวนาไดทานาปลกขาว เลยปดปากน าระวะซงเปนทางระบาย

น าออกสทะเลอาวไทย ซงเดมทบรเวณทะเลสาบสงขลาทเรยกทะเลสาบ 3 น าน นเนองจาก

ทะเลสาบบรเวณเกาะยอ ทาเสา ปากรอ จะเปนชวงทมน าเคมจด เลยขนมาในพนทตาบลเกาะปน*

จะเปนพนทน ากรอย เมอถงเกาะสองเกาะสาม*กจะเปนน าจด ซงวงจรของน าจะเปนลกษณะเดอน

มกราคมถงมนาคมจะเปนชวงมรสม กระแสน ากระแสลมจะพนธกง พนธปลาเขามาในทะเลสาบ

และจะเขามาเจรญเตบโตในทะเลสาบตอนกลาง หรอทเรยกกนวาทะเลหลวง และเปนชวงทพชน า

สาหรายตาง ๆ เจรญเตบโต เปนอาหารของสตวนา พอเขาชวงเดอนหก เดอนเจด น าเคมจะเขามาใน

ทะเลมากขน ทาใหพชน าตางๆตายและเปนตะกอนทบถมในทะเลสาบ ตอมาในชวงเดอน 12 จะ

เปนฤดนาหลาก ซงนาจะไหลลงมาจากภเขา ลาหวยตาง ๆ รอบทะเลสาบ น าทไหลลงมาจะไหลพด

เอาตะกอนทเกดขนในทะเลสาบออกลงสทะเลอาวไทย ซงถอเปนการลางทะเลครงหนง แต

หลงจากการปดปากน าระวะ*ทาใหเกดปญหาตะกอนตกคาง น าตนเขน สตวน าในทะเลสาบลดลง

ประกอบกบชวงหลงมการทาทาเรอน าลกทจงหวดสงขลา จงทาใหเกดปญหาเรองทรพยากรมาก

ยงขน สงทเกดขนกบสภาพสงคมทเปลยนไปชาวบานสวนหนงทมทกเรมปลกยางพารามากขน ทา

ใหปาไมลดลง บางสวนทางานในโรงงานอสาหกรรมในพนทอน ๆ บาง บางสวนกทาบอกง ทาให

เกดปญหานาเนาเสยเพมขนเนองจากการปลอยน าเสยจากการเลยงกงลงในทะเลโดยไมมการบาบด

แตทาบอกงไดระยะหนงกตองเลกเนองจากทาแลวขาดทน ไมคมคา

เมอถามถงความมนคงของทรพยากรน า เงน*เลาวา พทลงแบงพนทออกเปน 3 ตอน คอ

ปาเขา พนททานา และพนทของทะเลสาบ สาหรบความมนคงของอาหารกคอการทคนทผกผก

109

สามารถเพาะเมลดพนธได ไมใชการซอพนธมาปลกเชนพนธขาว สาหรบทะเลกตองมการจดเขต

อนรกษทแนนอนชดเจน มปลา กงทเพยงพอตอการทจะใหชาวบานไดทาเปนอาชพ และทสาคญ

ชาวบานตองเขามามสวนรวมในการดาเนนการ เรองน ากเชนกนเราตองมการอนรกษ ฟนฟปาไมท

เปนแหลงตนน า ปาใชสอย รวมถงความอดมสมบรณของสมนไพรพนบานดวย และชาวบานมน า

กนใชทกครวเรอน

สาหรบเรองคณภาพนาของตาบลเกาะปน* นาจดทใชในการกนดมเปนทยอมรบกนวาเปน

นาทมคณภาพดแตกอนคนตาบลเกาะปน* ใชน าบอในการกนใช แตยคสมยเปลยนไป ชาวบานซอ

น ากนนอกจากนยงมการสงน าไปตรวจทสงขลาแลวพบวาน าคณภาพดจงไดตงโรงน าขนทหม 10

ในสวนน าใชองคการบรหารงานสวนตาบลไดมการจดทาระบบประปาทกหมบาน โดยประชาชน

ใชน าฟรไมตองมคาใชจายนอกเหนอจากการตอระบบน าเขาบานของตนเอง มน าใชตลอดป ใน

เรองของน าทะเลเมอเปรยบเทยบกบเมอกอนกนบไดวาสภาพดขนมากเพราะชาวบานเลกทาบอกง

และมการจดทาโครงการกาจดขยะมลฝอยในระดบครวเรอน โดยใหแตละครวเรอนคดแยกขยะและ

ทาลายขยะกนเอง สาหรบการตรวจสภาพน านายกสมาคมชาวประมงจะชมน าทะเลเพอวดคาน า

หรออาจสงเกตจากสน า หรอจานวนสตวน าตามฤดกาลตาง ๆ ในเรองสทธในการหาปลาทกคนม

สทธหาปลา กง ในพนทหมบานไดเวนในพนทอนรกษ

การยกระดบการพฒนาและแหลงนาในชมชนนน เงน * เลาวา มกจกรรมทไดทาคอ เคยจด

ไดมการจดคายเยาวชน โดยมการนาเยาวชนขนไปจดบนเขานางฟาเพอใหเยาวชนไดเหนสภาพภม

ประเทศ และใหเยาวชนไดทากจกรรมสรางจตสานก ดวยการเขยนความรสกในเรองของ

ทรพยากรธรรมชาตรอบเกาะทตนเองไดเหน และวทยากรพเลยงกอธบายใหฟงวาทรพยากรทงหมด

เปนสงมคาสาหรบทกคนในอนาคตจะตองชวยกนรกษาแมนวาอาจไมสามารถทาพนทปาเพมขนได

แตกไมควรจะทาใหคงทเทาเดมไว มการทาอเอมบอล การจดตงเขตอนรกษ การจดตงสมาชก

ประมงอาสา การจดต งสมาชก ทสม. มกองทนเครอขายออมทรพยกลางตาบล และการจดทา

โครงการกาจดขยะในชมชน

เมอถามการรวมตวกนทางานของเครอขายตาบลเกาะปน* เงน* เลาวา เดมทตอนทตนยาย

เขามาอยในพนทเกาะปน* ใหม ๆ ตนอาศยอยบานชองไม* ในชวงแรกกทาประมงเชนกนแตก

ไมไดจรงจงมากนก และยอมรบวาเปนคนขเกยจแตเปนคนชอบคดใหผอนทามากกวา ตนเปนคนด

และชาวบานเปนคนทา ชาวบานเพยงแตทาไมไดคดถงเหตผลของความเปลยนแปลง ไมทราบวาทา

ประมงแลวเหตผลของปลา กงลดลงเพราะเหตผลใด เพยงรอยางเดยววาปลา กงลดลง ตนทราบดวา

คนหาเชากนคามกมองถงการหารายไดเทานน ไมมเวลามาคดเรองของเหตผลอยางอน ทงๆทเปน

110

สงทเก ยวของกบวถชวตของเขาเอง ซงแทจรงแลวเขาทามาต งแตจาความไดกวาได เพราะ

ชาวประมงทเกาะปน* สวนใหญ พอจะพาลกออกเรอไปตลอดตงแตเดกๆ พอจาความไดกอยบน

เรอ และอยในทะเลแลว จงรถงวธการหาปลาในทะเลเปนอยางด ทงวธการ เรองของน าในทะเลและ

ฤดกาลทสามารถจบปลาไดเปนจานวนมาก ๆ และรวาฤดกาลใดจะจบสตวนาประเภทไหน ณ จดใด

แตชาวบานกไมคดสนใจวาทาไมปลากง จงนอยกวาสมยตายายของตนเอง จากสงทตนเหนเลยได

เรมพดคยกบผใหญบาน ผชวยผใหญบาน และผนาคนอน ๆ แตทาไดเพยงการพดคยกบคนทม

ความเหนเหมอนกนเทานน ซงปญหาอยางทกลาวมาแลววาเรมตงแตป 2500-2505 และมมาเรอย

ซงการทางานอยางจรงจงเรมเมอประมาณ ป 2532 คณไหน หนขาว* ซงเปนตวแทนขององคกร

พฒนาเอกชนกลมอนรกษทะเลสาบสงขลาชอกลมแลใต ไดเขามาในพนทหมท 5 และไดพดคยกบ

ชาวบานแตชาวบานไมเขาใจเลยแนะนาใหมาหาตนเอง เพราะตนเองเคยพดเกยวกบเรองงาน

อนรกษ เรองทะเลอยบอย ๆ โดยอาศยทวาใครมาหากพดคยระบายความรสกไป และเมอไดเจอกน

ตนกไดเลาใหฟงเรองทตนคดและจะทาแตไมความรในการดาเนนการ คณไสว หนยก จงเสนอจะ

เขามาชวยดาเนนการ ชวงแรก ไดเรมคยกบชาวบานจากรายคน กเปนกลมบาน แตกคยยากเพราะ

ชาวบานไมเขาใจและไมใหความสาคญ เมอทาไปแลวเจอปญหากเลยคดวานาจะตงเปนกลมทเปน

ทางการเพอใหการทางานดขน ตนเองไดรบการคดเลอกเปนประธานกลมประมงอาสา เมอมาตง

กลมแลวกนกวาจะทาอยางไรใหเกดผลการอนรกษทะเลใหเปนรปธรรม เลยขอความรวมมอ

องคการพฒนาเอกชนใหประสานงานกบกรมประมง เพอออกประกาศเปนพนทอนรกษเพอให

ถกตองตามกฎหมาย ซงไดมการดาเนนการในป 2535 กพบปญหาเพราะชาวบานบางคนไมรเรอง

เขาไปหาพนทอนรกษ พอตนและทมกลมเขาไปพดคยกมปญหากน ชาวบานไมพอใจ พอทาแลวม

ปญหาเลยมานงทบทวนถอดบทเรยนกนซงปกตจะทาปละครง สรปบทเรยนวาทาผดเนองจากไม

ตรงกบความตองการของชาวบาน และชาวบานยงลกลอบอก เลยมาคดกนไดคดหาแนวทางใหมคอ

การตงเขตอนรกษขนเองโดยไมเอาขอกฎหมายเขามาเกยวของ ชาวบานตกลงกนเองในเงอนไขเขต

อนรกษ การตงเขตอนรกษจงเรมขนในหมท 2 กอนเมอทาทชองไม* แลวกไดขยายผลไปยง

หมบานอน ๆ แตหมบานอนไมไดผลเทาทควรเพราะไมมแกนนาในการทา มเขตแตไมมผดแล

สาหรบชวงททาใหมเพอใหรจกและยอมรบกมการเขาไปนงคยตามบานและเชญประชม เดมมหม

ละ 10-20 คน จนตอนนเหลอไมกคน จากนนกเลยมาคยกนวาหากเอาแตการพดคยคงไมสามารถ

ทางานใหสาเรจไดและชาวบานกจะเบอเพราะไมเหนเปนรปธรรม กจกรรมกมการพาไปศกษาด

งาน อบรมใหความรในเรองของการอนรกษทะเล ซงจะมงบประมาณขององคกรพฒนาเอกชนให

การสนบสนน สวนกรมประมงกจะใหพนธปลามาปลอย มาเทานน คณไสว หนยศ เลยเสนอวา

นาจะตงกลมออมทรพยขนเพอเปนสวสดการในการประกอบอาชพซงสวนใหญเปนชาวประมง

111

และเงนผลกาไรยงสามารถนามาจดสรรทากจกรรมอน ๆ ได เมอคดตรงกนกเลย พากนไปดงานท

หมบานครวง จงหวดนครศรธรรมราชและประมาณป 2534 กเรมตงกลมในแตละหมบานขนได

ประมาณ 4-6 หมบาน และประมาณป 2536 เมอดาเนนการไปปรากฏวามปญหา ตางคนตางทาไม

มการปรกษากน องคการพฒนาเอกชนกลมแลใต ก เลยเชญทกกลมมาประชมรวมกนและ

ยกตวอยางกรณของหม 5 ททาแลวมปญหาเนองจากไมมการแลกเปลยนปรกษาหารอกนระหวาง

กลม และหากไมชวยกนอกกจะเหมอนกบหม 5 อกทกจกรรมไมกาวหนา ทประชมเลยคดเหนวา

ควรตงกลมกลางขนมาเพ อชวยเหลอกนและแตละกลมกมาสมครสมาชกเครอขายกน เพราะ

ไมเชนนนแลวกคงไมสามารถขยายกจกรรมไปทาอยางอนได กเลยเหนชอบรวมกนจดต งเปน

เครอขายออมทรพยกลางบานเกาะปน*ขน แตสมาชกไมไดจากดเฉพาะตาบลเกาะปน*เทานน แต

ยงมกลมออมทรพยในพนทตาบลอนๆเขามาเปนสมาชกดวย

สาหรบการทางานดานการอนรกษกลมประมงอาสากยงมการทามาอยางตอเนอง และมการ

เชอมโยงกบตาบลอน ๆ ในพนทอาเภอสทงพระ อาเภอบางแกว อาเภอเขาชยสน จนรวมตวกนเปน

สมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลา นอกจากนกยงมการเชอมโยงเครอขายกบกลมอน ๆ ทว

ภาคใตทงฝงอนดามนและอาวไทย จนมการตงเปนตงเปนสมาพนธชาวประมงพนบาน 13 จงหวด

ภาคใต ซงในปจจบนกมการจดทะเบยนเปนสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากนา*

สาหรบกลมหรอโครงการอน ๆ เงน*เลาวา ประมาณป 2547 มหาวทยาลยสารคามมความ

ตองการทาวจยเรองทรพยากรชวภาพ จงมตงศนยเรยนรการจดการทรพยากรชวภาพ ตนเปนสวน

หนงในการจดเกบขอมลสมนไพรในพนท จากการศกษาพบวาพชในพนทเกาะปน*กวารอยละ

90.00 เปนสมนไพร แตเมองานศกษาจบลงกไมไดมการทาตอ ตนและทมงานเลยมานงคดวาหากไม

ทากจกรรมในการอนรกษตอกคงจะทาใหสมนไพรหมดไปจากพนทแนนอน เลยคดทาหลกสตร

การศกษาทองถนขนเพอมอบใหโรงเรยนมธยมไดนาไปสอน ทงพนทเกาะปนและพนทเกาะนางคา

จากแนวคดดงกลาวกไดของบประมาณจากองคการพฒนาเอกชน มาจดทาหลกสตร แตเมอจดเวท

ไปไดสองครงก พบวา มองคการพฒนาเอกชนอกกลมหนงกาลงทาอยดวยและเมอไดเจอกบ

ทองคา* ซงตอนนนยงไมรจก และทราบวา ทองคา* เปนคณะทางานและสวนใหญเปนอาจารย

และพวกตนเปนชาวบาน เมอคยกนเลยเหนวานาจะใหทางทองคา*ทาดกวาเพราะคนพรอมกวา และ

กไดหลกสตรชอหลกสตรคอเปดประตสเกาะปน* แตของตนทคดไวคอมารจกเกาะปน*กนเถอะ

ตอนเสนองบตนเสนอไป 200,000 บาท วางแผนวาเมอไดหลกสตรจะมอบใหโรงเรยนและจะจาง

ครไปสอน แตในการทาของ ทองคา* กไดทาแจกใหโรงเรยนอยางเดยว ซงจากการทตนตดตาม

บางโรงเรยนทใหความสาคญกสอน บางโรงเรยนกไมสอน ตนมาทราบหลงจากสงงบประมาณคน

แลวจงไมไดดาเนนการตอ

112

แตหลงจากรจกกนมากขนกไดมการแลกเปลยนขอมลจดกจกรรมรวมกน ซงชวงหลง

ทองคา*ไดรบงานของอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) ซงสนบสนนการ

ดาเนนงานโดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตนและสมาชกคนอนๆ ไดรวมเขา

เปนสมาชกของอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) เพราะตองการชวยเหลอ

กนและงานททากเปนงานลกษณะทใกลเคยงกนและการชวยเหลอกนถอวาไดชวยเหลอตนเอง

เพราะตองการทางานดานอนรกษอยแลว สาหรบทองแดง* นนมามบทบาทมากขนในชวงหลงทม

การทากจกรรมของตาบลมากขนตนมาทบทวนดแลวหากเปแกนนาหลกเพยงคนเดยวคงไมสามารถ

ทางานไดทนเพราะ บางครงตองไปประชมตดตอกนหลาย ๆ วนไมมเวลาในการประกอบอาชพ

เลยงครอบครว จงมอบหมายใหงานของสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* เปนหนาทของ

ทองแดง และอกประการหนงคอตนยายมาอยหมท 6 แตงานหลกดานอนรกษอยในพนทหมท 2 แต

มปญหาหรอขอขดของในการดาเนนงานกจะมาคยกนในวนท 21 ของเดอนกรณไมเรงดวน

นอกจากงานอนรกษทางทะเลแลว ตนคดวานาจะทาโครงการเกยวกบการอนรกษปาไม

และสมนไพรตอจากทเคยทามา จงไดเขยนโครงการเสนอเขารวมโครงการ รกษปา สรางคน 84

ตาบล วถพอเพยง เพราะมองถงเปาหมายของการสรางคน ซงจะทาใหคนรจกการรกษา

ทรพยากรธรรมชาต และทาไปไดระยะหนงตนกมาคดถงสวสดการทอยากใหเกดขนในชมชน

ตาบลเกาะปน* จงรวมกนคดกบแกนนาคนอน ๆ เมอแกนนาคนตาง ๆ เหนดวยจงเขยนโครงการ

เพอขอเขารวมโครงการออมวนละบาท แลวรฐสมทบใหหนงบาท ซงตนไดใหกลมออมทรพยใน

แตละหมบานไปสมครสมาชกเพอเขารวมโครงการ เมอไดยอดเงนและรายชอครบกจดสงโครงการ

ใหกบหนวยงานรบผดชอบ สดทายกไดเงนมาประมาณ 1,900,000 บาท และโครงการแรกททากคอ

โรงน าดมสวสดการชมชน ซงไดเปดใหบรการทกคน พรอมทงแจกจายใหกบคนชราปละ 100 คน

ซงทผานมาแตละกลมสงชอมาเพยง 60 คนเทานน

การกาหนดเปาหมายในการทางานรวมกน เงน* เลาวา สงทตนเองและแกนนาเครอขาย

ตาบลเกาะปน*ตงเปาหมายไว คอตาบลเกาะปน*เปนพนททสามารถบรหารจดการตนเองได ดวย

เสาหลก 3 ดานคอ องคการบรหารงานสวนตาบลซงรบผดชอบดานโครงสรางพนฐานสามารถ

ใหบ รก ารป ระ ชาช นไ ดอย าง ทว ถ ง ท ง เ รองน าประป า ไ ฟฟ า ถ นน ดานการอน รก ษ

ทรพยากรธรรมชาตททางทะเล จะสามารถทาใหชาวบานมรายไดจากการทาประมงมากขน และ

กองทนสวสดการจะชวยเรองเครองมอประมงทามาหากน จะชวยใหคนในตาบลเกาะปนม

สวสดการและมคณภาพชวตทดขน

113

เมอถามถงการวางแผนในการทางานของเครอขาย เงน*เลาวา ตนและแกนนาไดกาหนด

แผนการดาเนนงานรวมกนไว โดยใชชอโครงการทวา “ถงยงชพชมชน” ใหกบคนในพนท ซงม 9 ขน

แผนงานท 1 สรางทมงานใหมเนองจากศกยภาพคนตาบลเกาะปน* ยงพอมความร

ความสามารถอยมากแตยงขาดโอกาสทจะแสดงฝมอความสามารถเปนทประจกษแกคนทวไป

เนองจากขาดเวทแสดงออก เพราะเวทกลมตางๆ เชนกลมออมทรพย กลมแมบาน กลม อสม. กลม

กองทนหมบาน มคนเตมอยแลวซงไมอาจสอดแทรกไดดงเสนผมจงเอาบคคลเหลานเขามารวม

เพอใหเขาไดมเวทแสดงทเตมตวเพอเอามาขดเกลาเลกนอยแลวคอยเปนคอยไปโดยใชวธการฝกวว

ในไถเหมอนคาโบราณวา เพราะคนเหลานผมจะพยายามเลอกเฟนหรอดงมาจากโครงการเกงๆเสย

สวนใหญอยางเชน โครงการการจดการทรพยากรชวภาพ โครงการรกษาปา กลม อสม. กองทน

หมบาน โครงการจดการขยะโครงการยาเสพตด บางคนโดดมาเดยว ๆ จากการนาเสนอครงแรก

รวมแลวได 40 กวาคนแตพอเรมมาทาสกระยะบางคนเรมออกลาย เหนแกตวเอาเปรยบคนอน

อยากไดเงน แลวคอยชกจงพวกทเขานาทมออกไป ตอนนคงเหลอสบกวาคน และไดดาเนนการมา 3

ปแลวถอวาผานเกณฑนคอเปนวธการหนงของผมททาการคดกรองคนเขาทางานเพราะผมอาน

หนงสอเปนหนงสออะไรแลวไมร บทความทกนใจบทหนง ความวาหากคนใดคนหนงคดทาการสง

ใด 10 อยาง ทาไดสาเรจทง 10 อยางเขาผนนไมใชคน ถาเปนคนคด 10 อยาง ทาไดแค 1-2 อยางน

ถอวาประเสรฐแลว เมอคดไดอยางนแลวผมจงไมเครยดทเหลอ 10 กวาคนแตถาเหลอครบทง 40

กวาคนนนแหละจะทาใหผมเครยดเพราะไมรจะใหเขาทาอะไรเลยงดไมไหว

แผนงานท 2 นาเงนทมอย 260,000 มาปลอยกใหกบทมงาน บางสมาชก คาดวาจะไดกาไร

อยางนอยปละ 50,000 บาท เงนสวนนสามารถนาเอามาจดการบรหารกลมได และยงสามารถจดตง

กองทนอนไดอก

แผนงานท 3 เงนสมทบจากรฐบาลครงท 2 หนงลานเจดแสนบาท นามาทานาโรงน าดม

ชมชนแนวคดเนองจากคนในตาบลเกาะปน* และเพอคนในตาบลเกาะปน*

แผนงานท 4 จดตงกองทนทาเครองมอประมงเนองจากตาบลเกาะปน*มพนทเปนเกาะ

กลางทะเลสาบสงขลาตอนในหรอทชาวบานเรยกวาทะเลสาบตอนกลาง

แผนงานท 5 จดทาปยหมก น ายากาจดศตรพช น าหมกชวภาพ เนองจากตาบลเกาะปน*

ถงแมจะเปนเกาะกลางทะเลกตามท แตพอมพนทวางใหคนไดทาสวนยาง สวนผลไม สวนผก ททา

นา อยบางประมาณรอย 50 คนสวนใหญมความรอยางเดยววาจะทาสงเหลานตองอาศยปยเคม ใชยา

ปราบศตรพช ยาฆาหญา ผลตามมาหลงจากใชคอปญหาเรองดน เรองนาทคณภาพเสอมลง

114

แผนงานท 6 จดตงกองทนประกอบอาชพแปลงสาธตวถพอเพยงตามแนวพระราชดารเมอ

ทางกลมทปยมน ายากาจดสตรพชมน าหมกชวภาพแลวกมการจดทาแปลงสาธตเพอใหคนทเจอใช

ปยเคมทดลองใชเปนตวอยางไดผลกจะแนะนาคนอน ๆ ตอไป

แผนงานท 7 จดตงกองทนการศกษาจากขอมลสอบถามผปกครองนกเรยนทตองออกไป

ศกษานอกบานระดบมหาวทยาลยตองเสยคาใชจายสงถงแมจะมทนกยมจากรฐ เงนทไดเปนเพยง

ทนการศกษาเทานนสวนคาใชจายอนๆ เชน คาเดนทาง คาเชาหอพก กยงเปนภาระของผปกครอง

แผนงานท 8 โรงผลตอาหารสตว จากการสารวจหมบาน พบวา มหมบานไทยพทธ 5

หมบาน ทเหลอกมการคละกนระหวางไทยพทธและมสลม และในแตละหมบานจะมการเลยงหม

ประมาณรนละ 3,000 ตว จากการสอบถามอาจารยสมพรและคนอน ๆ พบวาหมหนงตวกนอาหาร 1

กโลตอวน หากหม 3,000 ตวกจะตองใชอาหารวนละ 3 ตน ลงทนวนละ 70,000 บาทตอวนคดแลว

ขายไดกาไรวนละ 10,000 บาทหาก 5 ปไมมการนาเงนผลกาไรไปใชกจะมเงนมากพอมาจด

สวสดการใหกบคนในชมชนได และหากใครคดตอยอดจะเลยงแมหมเพอขายลก ไมมเงนคาอาหาร

กมาเอากอนไดเมอขายหมแลวกเอาเงนมาคน หรอใครอยากเลยงกมาบอกกจะหาลกหม และจะให

อาหารไปกอนเมอเลยงแลวขายไดกเอาเงนมาคนหรอมาหกลางกน

แผนงานท 9 จดตงศนยเรยนรชมชนตาบลเกาะปน เนองจากทราบจากคร กศน.วาทา

โครงการอาชพชมชนแลวไมประสบความสาเรจ เลยคดกนวาจะจดตงศนยเรยนรขน และเนนการ

ปฏบตจรงจากนนตนจะหางบประมาณมาเปนทนในการประกอบอาชพ โดยใหยมเฉพาะคนผาน

หลกสตรของศนยเรยนรท กศน.สอนเทานน เมอไดรวมมอกนหลายฝายคาดวาทางานสมพนธกน

แบบนเชอวาเหนผลแนนอน

สาหรบประโยชนทไดรบจากการทางานรวมกน เงน*เลาวาการทางานคนเดยวไมไหว

สาเรจยากจงตองหาทมงานมาชวยกน เปาหมายของการทางานทรบมาจากหนวยงานทางอนรกษ

เหมอนกน ๆ กนเลยชวยกนได และทาใหมงบประมาณมาดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง

สาหรบการกาหนดบทบาทหนาทในการทางานระหวางสมาชกเครอขาย นนเงน* เลาวา

ไมไดมการกาหนดบทบาทหนาทอยางเปนทางการ เพราะตอนนททางานดวยกน กรบทบาทหนาท

กนอยแลว ยงทเลาใหฟงวา หากเปนเรองสวสดการชมชน การออมทรพยตนจะมหนาทรบผดชอบ

หลก หากเปนเรองประวตศาสตรชมชนกบเรองของ ทสม .กเปนหนาท ของ ทองคา* เปน

ผดาเนนการ ในสวนของดานอนรกษทรพยากรธรรมชาต เขตอนรกษตาง ๆ กเปนหนาทของ

ทองแดง* และแกนนาบานชองไม*ซงเปนทตงของสมาคมเปนผดาเนนการ เมอถามถงการกาหนด

โครงสรางการทางานเครอขายเงน* เลาวาทกคนทเปนแกนนาของเครอขายตางทาหนาทของตนเอง

ไมมการตงเลขาเพอประสานงานเปนหลกแตหากมกจกรรมของกลมหนงกลมใด แกนนาของกลม

115

นนจะประสานงานกบกลมอน ๆ หากกลมใดตองการทาแผนของบประมาณหรอตองการทา

กจกรรมเรองใดกประสานกน เชน กรณทตนตองการเสนองบประมาณตอหนวยงานใดเชน

โครงการออทรพยวนละบาท ตนกจะประสานงานไปยงกลมอน ๆ เพอใหแตละกลมเสนอโครงการ

มาหากตองการ ในการตดตอสอสารระหวางกนนนสวนใหญจะใชการประสานงานผานโทรศพท

หรอฝากบอกพดคยเมอเจอกนแลวแตความเรงดวน หากเปนหนวยงานอยางองคการบรหารงาน

สวนตาบลกอาจมหนงสอเชญสวนใหญตนจะใชในนามของประธานสภาองคการชมชน เชนการ

เปดงานกจกรรมตาง ๆ ทกลมจดขน และมการนดวนประชมทแนนอน หรอบอกผานแกนนาบาง

แลวแตโอกาส

ในการจดเวทเรยนรรวมกนนนสวนใหญหากเปนเรองของเครอขายกจะใชวนท 21 ของทก

เดอนเปนเวทแลกเปลยนความคดเหน แลวยงเปนเวทแลกเปลยนความคดเหนเรองอน ๆ ดวย

สาหรบปญหาของกลมคอการทาบญช คณะกรรมการกจะทาแผนไปอบรมใหกลม บางครงกขอ

งบประมาณจากองคกรพฒนาเอกชนมาอบรม หรอเมอเขามการจดอบรมกจะเชญไปรวม แตหาก

ทางเครอขายจดเอง องคกรพฒนาเอกชนกจะใหงบประมาณสนบสนนคาอาหารสาหรบการอบรม

ในบางครงกมการไปศกษาดงานในพนทอน ๆ

เมอถามถงการประสานงานระหวางสมาชกเครอขาย เงน* เลาวา มการประสานงานกน

อยางตอเนอง เชน ดานของบประมาณหากมแผนทจะของบประมาณกจะประสานกบแกนนากลม

ตาง ๆ มาประชมกาหนดแผนเสนอโครงการทสอดคลองกนแลวนาเสนอตอหนวยงานเจาของ

งบประมาณ ในสวนอน ๆ กจะมการประสานในกรณทกลมตางๆตองการหาสมาชกเขารวม

กจกรรม เชน กลม ทสม.ตองการสมาชกแตละหมบานเพมกจะแจงใหกลมบานอน ๆ หาสมาชก

และชวยกนลงชอสมคร ในสวนของงานอนรกษเมอตองการดาเนนการกจะประสาน ทองแดง*

ซงทองแดงกจะทาหนาประสานงานตอหรอดาเนนการตามทไดรบการประสาน เชน การอบรมให

ความร การปลอยพนธสตวนา หรอการทากจกรรมอน ๆ แลวแตโอกาสหรอแผนทกาหนดกน

สาหรบเรองของการแลกเปลยนความร กมอยางตอเนองแตสวนมากจะไมเปนทางการเปนการ

พดคยกนหากใครมความคดด ๆ พอเสนอเปนโครงการทากจกรรมไดกจะมอบหมายใหคนใดคน

หนงไปดาเนนการ และหากเปนโครงการไปศกษาดงานมา กจะนามาแลกเปลยนกนเพอนามาปรบ

ใชในตาบล เชนโครงการการจดการทรพยากรชวภาพ โครงการรกษาปา โครงการจดการขยะ

สาหรบในสวนของงบประมาณนนเนองจากสวนใหญสมาชกในแตละกลมจะเปนคนกลมเดยวกน

ดงนนในการของบประมาณแตละครงกจะเชญทกกลมเขารวมการประชม คดเลอกกลมเปาหมาย

หรอกาหนดแนวทางรวมกนในการดาเนนการ เมอไดงบประมาณมาแลวกจะดาเนนการตาม

ขอตกลงของสมาชก เชนเมอครงของบจากกองทนพฒนาสงคม(SIF) มาไดจานวน 11 ลานบาท

116

กไดมอบใหกลมออมทรพยแตละกลมคดเลอกเกลมเปาหมาย เชน คนชรากแจกเงนให มอบ

ทนการศกษาเยาวชนทเรยนดแตยากจน อกสวนหนงกไดแจกจายใหกลมออมทรพยแตละหมบาน

นาไปปลอยกใหกบสมาชกในหมบานในอตราดอกเบยตา โดยเงอนไขของการจดสรรงบประมาณ

ของแตละหมบานคอกรรมการกลมออมทรพยเสนอโครงการมายงกลมออมทรพยกลาง เชน หาก

เสนอโครงการกลมอาชพไรนาสวนผสมกจะไดเงน กลมละ 15,000 บาท กลมเลยงวว จะไดกลมละ

10,000 บาท กลมเลยงไก จะไดกลมละ 3,000 บาท แลวแตวากลมใดเสนอมามากมานอยแลว

คณะกรรมการจะมาพจารณารวมกน จากนนกแจกจายใหแตละกลมแตละหมบานไปบรหารเงน

บางหมบานทาไดด กจะมเงนเพมมากขนเชนบานชองไม* ไดงบประมาณไป 900,000 บาท แตไป

ขยายผลไดเปนเงน 2-3 ลานบาทในปจจบน ในสวนของแกนนานนมการเขารวมการอบรมกบ

องคกรพฒนาเอกชนบาง ศกษาดงานกบหนวยงานตาง ๆ เชนรวมประชมกบ ปตท.ในเรอง

โครงการรกษปา สรางคน 84 ตาบลวถพอเพยง บางครงกไปศกษาดงาน จากน นกจะนาไป

แลกเปลยนทการประชมเครอขายออมทรพยกลาง ในสวนของ5

เมอถามถงความตอเนองในการทากจกรรมของเครอขาย เงน*เลาวาแมปจจบนมกไมไดรบ

งบประมาณสนบสนนจากองคกรพฒนาเอกชนเนองจากไดมการหยดดาเนนการ แตกจกรรมของ

เครอขายกยงมการดาเนนการอยางตลอด เนองจากในปจจบนมงบประมาณเปนของตนเอง ซงใน

การทางานไดพยายามเชอมโยงการทางานดานอนรกษเขากบกจกรรมของกลมออมทรพย เชน การ

ตงกองทนอนรกษทะเลสาบเพราะวถชวตของคนเกาะปน* มความเกยวเนองกบทะเลมาโดยตลอด

ซงในอนาคตไดมแนวความคดรวมกนวาจะขยายแนวความคดตาง ๆ ใหครอบคลมพนทรอบ

ทะเลสาบสงขลาสาหรบกจกรรมทมการทาและบางกจกรรมมอยางตอเนอง เชน ปองกนเขตอนรกษ

ปาไมและทรพยากรธรรมชาต มการประชมระหวางสมาชกเครอขายทกเดอน การทาโครงการ

กาจดขยะในครวเรอน การจดตงโรงน าดมสวสดการชมชน และการอบรมเยาวชนในเรองการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

สมาพนธชาวประมงทะเลสาบซงจะ

ประชมเรองการอนรกษทะเลสาบสงขลา ทงนกแลวแตหนวยงานจะเชญเขารวม จากการทางานท

ผานมาเปนการชวยกนทางานของแตละกลม ประหยดเวลาการทางานมากขน และทาใหเกดการ

แลกเปลยนความคดเหนกนดวย สวนหนงทาใหเกดความคดทหลากหลาย มความคดใหม ๆ และ

สามารถนาไปปฏบตได และนอกจากนกยงเปนการพฒนาผนาใหกบกลมตาง ๆ ซงเกดจากการ

ทางาน การอบรม ทาใหผนามความรทหลากหลายในการทางาน มความรในการทางานมากขน และ

เกดการเรยนรจากหลายหนวยงานดวย

ในเรองความสมพนธระหวางของสมาชกของเครอขายเนองจากมการปรกษาหารอกนมา

ตลอดและใชการทางานแบบเครอญาตจงทาใหมการปรกษากนไดทกเรอง ใครมเรองใหกลมอน ๆ

117

หรอคนอน ๆ เขามาชวยงานกสามารถตดตอไดโดยไมตองเกรงใจกน เนองจากเปนคนกลมเดยวกน

แยกความรบผดชอบกจกรรมเทานน ในการสรางคนใหมๆในการทางานคอนขางยากแตตอนนทเขา

รวมเปนทมงาน ตอนนมวระวฒน อยหมท 10 และ สาว ซงเปนลกสาวของตนเขามาทางานในสวน

ของโครงการท ปตท.ใหการสนบสนน วธการชกจงใจกจะคยใหฟงเรอย ๆ และบอกวาในอนาคต

จะตองกลบมาเปนแกนนาในการพฒนาหมบานเพราะตอนเดก ๆ พอแมหาปลาหากงจากทะเลมาสง

เรยนจบแลวไมควรไปทางานรบใชนายทนแตตองกลบมาพฒนาบานตนเองหากคดวามาทาตอนแก

คงไมไดเพราะไมรจะคยกบใครแลว วธฝกการทางานจะใชวธ คอจางวทยากรมาสอนแลวใหเปนพ

เลยง ในเวทสองใหทหารมาสอนและเปนวทยากรรวมกน ในเวทท 3 ใหเปนวทยากรกนเองแลว

เชญทหารมานงดและแนะนาเพมเตม สาหรบเวทตอมากใหทากนเอง เชน การเตรยมสถานทเตรยม

เกม กจกรรมตาง ๆ นอกจากนกมการพาไปศกษาดงานเพอใหเหนการทางานหรอกจกรรมจรง ๆ

การแสวงหาและแบงปนทรพยากร ในสวนของงบประมาณกชวยกนหาเมอไดมากจะทา

กจกรรมรวมกน เชน การอนรกษทรพยากรธรรมชาต ทองแดง*รบผดชอบหลกเมอตองดาเนนการ

กลมอน ๆ กเขาไปชวยหรอหากตองของบประมาณมาจดสวสดการตาง ๆ ตนเปนผรบผดชอบเมอ

ไดมากจะแบงปนใหกบสมาชกหมบานตาง ๆ ตามความเหมาะสมเชนขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน และสมาพนธชาวประมงหรอการของบประมาณจากหนวยงานของรฐบาล

เชน สสส. ปปส. กรมประมง ปตท. เปนตน

สาหรบการชวยเหลอกนน มการชวยเหลอกนมาตลอดไมวาจะเปนในสวนของเครอขาย

กลมออมทรพยกลาง งานดานการอนรกษทรพยากร การอบรม หรอกจกรรมตาง ๆ กลมใดมปญหา

กมาบอกมากลาวกน ใครมความรความสามารถกเขาไปชวยเหลอกน ไมมคนไปประชมกโทรหากน

จะเอาสกกคนกบอก ซงจะชวยกนหาไปเขารวมเพราะทกคนทราบดวาจะเปนประโยชนสาหรบการ

ทางานเพอการพฒนาทกรปแบบ เชน ทผานมา องคการบรหารงานสวนตาบลไปรบเรองพลงงาน

ทดแทนมา หาใหสมาชกองคการบรหารสวนตาบลดาเนนการกไมสาเรจเนองจากไมเคยผานการ

อบรมและไมมความรดานน ตนและสมาชกคนอน ๆ กเขาไปรวมกนทาแผน

ในการทางานทผานมาของเครอขายเมอถามถงการประเมนผลการทางานของเครอขายใน

ระดบตาง ๆ เชนระดบชมชน เครอขายและองคการในเครอขาย เงน* เลาวา ทาใหความสมพนธ

ของคนในชมชนดขนเนองจากไดมาทางานรวมกนโดยเฉพาะสมาชกทเขาใจเปาหมายของการ

ทางานทแทจรง มความไววางใจระหวางกนสมาชก ชาวบานรบรผานกจกรรมอบรม ปลอยสตว

น า และการอนรกษปาไม การดาเนนกจกรรมของกลมออมทรพยกลาง โดยเฉพาะการอนรกษ

ในชวงหลงหากเจอหลกปกเขตในทะเลลมกจะมาบอกประมงอาสา หรอไมกหาไมไปดาเนนการปก

118

แนวเอง ในสวนของการอนรกษทรพยากรน าชาวบานสวนใหญจะกาจดขยะในครวเรอนไมมการ

ทงลงทะเลเพราะรวาหากทงลงไปน าจะเสยและขยะเนาเสยจะสงกลนเหมนซงตนเองจะเดอดรอน

หากมองถงปญหาทเกดขนในสวนของสภาพนาในทะเลกนบวาดขนเนองจากปจจบนมการทานากง

นอยลง และประชาชนเขาใจผลกระทบทเกดขน นอกจากนในปจจบนยงมการจดกจกรรมเพอ

สวสดการชมชน เชน เรองการทาโรงน าดม ซงเปนการลดคาใชจายในการซอน าจากทอน สาหรบ

สมาชกของเครอขายทเพมขนสวนใหญจะมการตงขนในหมท 2 เชนกลมแพปลาชมชนบานชอง

ไม* กลมน ายางบานชองไม* กลมสตรออมทรพยบานชองไม* และในสวนหมท 8 กจะมกลม

ทองเทยวเชงอนรกษบานเกาะแมว* จากการททางานรวมกนมากขนในการจดสรรงบประมาณ

ดาเนนงานโครงการตางๆ กลดความซ าซอนลง เนองจากมการพดคยกนมากขนกอนของบประมาณ

และแจงประสานเครอขายในการทากจกรรมกอนแจกจายสงของทไดมา นอกจากนเมอกอนเรอง

ของหลกสตรท ทองคา*ไมรกนตางคนตางทาสนเปลองงบประมาณ และเม อทาแลวไมได

ประสานงานกนตนมเงนอยกสงคนใหเจาของงบประมาณทาใหเสยโอกาสอก แตเมอรจกกนมาก

ขนทากจกรรมของบประมาณกประสานงานกนกอนทาใหกจกรรมสามารถดาเนนการไดดกวาเดม

และทาใหงบประมาณสามารถกระจายไปในการทาสวสดการเรองอน ๆ ไดมากขนดวย จากการ

ทางานทผานมาทาใหมสวสดการแจกจายใหสมาชกอยางตอเนอง และเปนสวนใหเขารวมกจกรรม

กบกลมตางๆ ไดตอเนอง สาหรบการประสานการทางานกนนน ทผานมาจากการชวยกนทาใหม

สมาชกในการทางานรวมกนมากขน มความรในการทางานมากขน และสามารถของบประมาณมา

ไดกทางานรวมกนไดมากขน ทาใหมตนทนในการทางาน เชน งบประมาณมมากขน มคนทางาน

มาก มความคดหลากหลายขน ดงทกลาวมาแลว

สาหรบประเดนของการไดรบการยอมรบระหวางแกนนาดวยกนในการทางาน เงน* เลาวา

ในการทางานดวยกนแตละกลมมสมาชกกลมอนเขามาชวยทางาน เนองจากมการตงเปาหมายตงแต

ตนในการทางานเพอชมชน ดงนนการชวยเหลอกนจงมความจาเปนในการทางานใหกลมแตละกลม

บรรลเปาหมาย และจากการทางานทผานมาทกกลมกมการยอมรบฟงความคดเหนกน สาหรบ

เครอขายกลมออมทรพยกลางและเครอขายสวสดการชมชน เงน* เลาวาในปจจบนและอนาคตจะ

เปนแหลงเงนทนทสาคญในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนในตาบลเกาะปน* ดงนนการ

ดาเนนการดงกลาวในอนาคตตนคดวาจะขยายกจกรรมและทากจกรรมทมผลกาไรและจะนาผล

กาไรไปจดสวสดการและทากจกรรมอยางตอเนองรวมถงการทากจกรรมดานการอนรกษ

ทรพยากรน าดวย ในปจจบนงบประมาณททางกลมตางๆหามาไดและเงนทมอยตนคดวาเพยงพอ

สาหรบการบรหารจดการตามแผนทวางไวแตหากตองการเพมเตมคาดวานาจะหาแหลงเงนทน

สนบสนนได เชน งบประมาณจาก สสส. มาทาโครงการดานสขภาพคนในชมชน การแปรรปจาก

119

ผลตภณฑหนลาง หม 10 ซงตอนนมเงนทนอย 800,000 บาทแลว ซงสงเหลานเปนรปธรรมททก

คนยอมรบในการทางานของกลม ในการเขาถงทรพยากรของกลมนน มการไดรบการจดสรร

งบประมาณจากการทไดรบจากภายนอก และนอกจากนยงมการจดสรรผลกาไรของเครอขายกลม

ออมทรพยและเงนผลกาไรกองทนสวสดการมาดาเนนกจกรรมได และมการแบงปนทรพยากรท

ไดรบจากภายนอกดวย สาหรบความขดแยงทเกดขนขององคการในเครอขายเชน เรองการราง

ระเบยบกลมออมทรพยเนองจากตางหมบานกน จงมมมมองเรองการใชคาวาดอกเบยซงมสลมยม

ไมไดถามดอกเบย เลยหาขอยตใหแตละกลมกลบไปปรบใชในสวนทคดวาไมเหมาะ ในสวนเรอง

อน ๆ นนกม เชน ในการทาโครงการท ปตท.ใหการสนบสนน ชวงแรกมสมาชกทเขารวมกจกรรม

100 กวาคน มสมาชกเกอบทกหมบาน แตปจจบนลดลง เพราะมปญหาเรองเงนงบประมาณหลาย

คนเขามาเพราะคดวาไดเงน พอไมไดกไมเขารวมประชม ตนและแกนนาคนอน ๆ กไมสนใจและ

ทากจกรรมตอเพราะทกคนตางกตองการนาเงนมาใชใหตรงกบวตถประสงค ซงตนเคยมบทเรยนท

ของบประมาณมาจานวน 11 ลานบาทแจกจายใหไปบรการแตละกลมสดทายเงนกหมด ในรอบ

หลงเลยตกลงกนวาหากไดเงนมาจะทากจกรรมกอนแลวผลกาไรจะนาไปจดสวสดการหรอทา

กจกรรมจะไดมเงนหมนตลอด

ปญหาอปสรรคในการทางานของเครอขาย เงน* เลาวา ในชวงหลงงานมากจงทาใหเขารวม

ประชมไมตอเนองมากนก เชนเดยวกบสมาชกกไมเขาใจในประโยชนของการประชมพดคยกนเลย

ไมเขารวม และอกประการทกลาวไปแลว บางคนไมเชอใจกนในเรองเงนเพราะไมเขาใจในการ

หลกเกณฑและไมไดมองถงงานในอนาคต บางสวนกมความคดเหนทแตกตางกนในการทางาน

สาหรบขอเสนอแนะในการทางาน เงน* มองวาเครอขายตองมความตระหนกในการเขามาทางาน

รวมกนคานงถงผลประโยชนทไดรบรวมกนของคนในชมชน ในเรองการทากจกรรมนนมองวาควร

มการสงเสรกจกรรมใหกบเยาวชน ปฏบตตามขอตกลงในการอนรกษแตละหมบาน การสราง

จตสานกใหกบคนในชมชน มการเพมสวสดการใหบรการน าดมแกผดอยโอกาส และสงเสรมให

ชาวบานลดการใชสารเคมในการเกษตร และสาหรบในอนาคตในเรองนากาลงคยกบ ทองคา* วาจะ

สารวจบอนาในตาบลวามกบอจากนนจะทาโครงการตดปมทบอ เจาของบานจายคาไฟเองและหาก

ตองการปลกผกกจะไปจดแปลงให ขายผกเอาเงนไปจายคาไฟ และจะตดตงจกรยานปนน าดวยหาก

เกดวกฤตไฟฟาดบหรอมปญหาเหมอนป 2553 กจะไดมาปนเอาน าไปใชกน แตทตดปมเนองจาก

ตองการดงดดใหคนมาใชและน าจะไดหมนเวยนและคนเหนประโยชนเทานน เพราะบอหนงบาง

หมบานใชกนหลายครวเรอนมปญหากจะชวยกนแกไขได

120

4.4 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในปจจบน

จากผลการศกษาสภาพชมชนตาบลเกาะปน* ผใหขอมลทสาคญไดตอบการสมภาษณใน

ประเดนตาง ๆ

4.4.1 วถชวตชมชนกบทรพยากรนา

4.4.1.1 วถชวตชมชนกบทรพยากรน าในอดต พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา มการ

ใชบอน าเพอการอปโภคบรโภค และประกอบอาชพประมง (รอยละ 100.00) รองลงมา ใชในการ

คมนาคม (รอยละ 86.66)

4.4.1.2 วถชวตชมชนกบทรพยากรนาในปจจบน พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา ใช

น าประปาสาหรบการอปโภค เลยงสตวและปลกผก ในสวนของการบรโภคไดมการซอน าขวดไว

สาหรบดมในครวเรอน และประกอบอาชพประมงเปนอาชพเสรม (รอยละ 100.00) รองลงมาคอ

การใชเพอการทองเทยว (รอยละ73.33)

4.4.2 สถานการณการเปลยนแปลงของทรพยากรนา

4.4.2.1 สถานการณของทรพยากรนาในอดต พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา จานวน

พนธสตวนามจานวนมาก (รอยละ 100.00) และระบบนา 3 นาไหลเวยนตามฤดกาล (รอยละ 66.66)

4.4.2.2 สถานการณทรพยากรน าในปจจบนพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา จานวน

สตวนาลดลง (รอยละ 100.00) รองลงมา ทะเลสาบตนเขน(รอยละ 86.66) และน าไหลเวยนไมตาม

ฤดกาล (รอยละ 66.66) สารพษในแหลงนามมากขน(รอยละ 20.00)

4.4.3 สาเหตของความเปลยนแปลง พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา การปดปากน าระวะ

(รอยละ 86.66) รองลงมา การสรางทาเรอนาลก (รอยละ 80.00) เกดจากสาเหตการทาบอกง(รอยละ

60.00) การสรางแนวกนคลน (รอยละ 46.66) การใชวธการจบปลาททนสมย (รอยละ 40.00) การ

เปลยนแปลงของภมอากาศ (รอยละ 26.66) และการเพมขนของประชากร (รอยละ 6.66) ตามลาดบ

4.4.4 ผลกระทบตอวถชมชน พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา ชาวบานเปลยนอาชพเปน

เกษตรกรมากขน (รอยละ 100.00) รองลงมา ประกอบอาชพรบจางมากขน (รอยละ 86.66) จานวน

ปาไมลดลง (รอยละ 73.33) และอพยพยายถน (รอยละ 20.00)

121

ตารางท 4.4 แสดงวถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในปจจบน

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

1.วถชมชนกบทรพยากรนาในอดต

1.1 วถชมชนทเกยวของกบทรพยากรนาในอดต

-ใชนาเพอการอปโภคและบรโภค 15 100.00

-ใชในการคมนาคม 13 86.66

-ประกอบอาชพประมงเปนหลก 15 100.00

1.2 วถชมชนทเกยวของกบทรพยากรนาในปจจบน

-ใชนาประปาสาหรบอปโภคบรโภค เลยงสตว ปลกผก 15 100.00

-ซอนาขวดสาหรบการดมในครวเรอน 15 100.00

-ประกอบอาชพประมง 15 100.00

-ใชเพอการทองเทยว 11 73.33

2 สถานการณการเปลยนแปลงของทรพยากรนา

2.1 สถานการณนาในอดต

-ระบบนา 3 นา ไหลเวยนตามฤดกาล 10 66.66

-จานวนพนธสตวนามจานวนมาก 15 100.00

2.2 สถานการณนาในปจจบน

-ทะเลสาบตนเขน 13 86.66

-ระบบนา 3 นาไหลเวยนไมตามฤดกาล 10 66.66

-สารพษในแหลงนามมากขน 3 20.00

-จานวนสตวนาลดลง 15 100.00

2.3 สาเหตของความเปลยนแปลง

-การเปลยนแปลงของภมอากาศ 4 26.66

-การปดปากนาระวะ 13 86.66

-การสรางทาเรอนาลก 12 80.00

-การสรางแนวกนคลน 7 46.66

- การปลอยนาเสยออกจากโรงงาน 8 53.33

122

ตารางท 4.4 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

-วธจบปลาททนสมย 6 40.00

-การทาบอกง 9 60.00

-การใชสารเคมของเกษตรกร 7 46.66

-การเพมขนของประชากร 1 6.66

2.4 ผลกระทบตอวถของชมชน

-การอพยพยายถน 3 20.00

-การประกอบอาชพการเกษตร 15 100.00

-การออกไปรบจางมากขน 7 46.66

-จานวนปาไมลดลง 11 73.33

จากตารางท 4.3 สามารถสรปไดวาชาวตาบลเกาะปน* มวถชวตเกยวเนองกบน ามาโดย

ตลอดสบเนองจากพนทตงของตาบลลอมรอบดวยทะเลสาบ สาหรบเมออดตนนผใหทขอมลสาคญ

ทงหมดแสดงความคดเหนวา ชาวตาบลเกาะปน* ใชน าทนามาจากบอน าของหมบานหรอบาน

ขางเคยงมาใชสาหรบการอปโภคบรโภค สวนน าในทะเลสาบจะใชในการประกอบอาชพประมง

และการเดนทางคมนาคมไปยงพนทตาง ๆ แตในปจจบนวถชวตของชาวเกาะปน* ไดมการ

เปลยนแปลงไปคอองคการบรหารงานสวนตาบลไดพฒนาระบบประปาครอบคลมทกหมบาน ทา

ใหชาวตาบลเกาะปน* ใชน าประปาแทนน าบอ ในสวนของน าดมในครวเรอนนนมการซอน ากน

หรอบางบานกใชน าประปาทงอปโภคและบรโภคเพราะมความเชอวาน าประปามความสะอาดพอ

สาหรบอาชพประมงทเคยเปนอาชพหลก ผใหทขอมลสาคญทงหมด ใหความคดเหนวาปจจบน

กลายเปนอาชพเสรม และการคมนาคมทางน าในอดตเนองจากมความเจรญดานโครงสรางพนฐาน

เชน ถนนตางๆ ชาวบานจงนยมใชการเดนทางโดยรถยนตมากกวาการใชเรอเนองจากตองใช

เวลานาน ยกเวนการขามไปยงฝงของจงหวดสงขลา ซงจะใชเรอเปนการเดนทางเรวกวา แตสวน

ใหญในปจจบนจะมการใชลองเรอเพอการทองเทยวมากขน

* ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

123

สถานการณความเปลยนแปลงของทรพยากรน า ผใหขอมลสาคญทงหมดแสดงความ

คดเหนวา ในอดตตาบลเกาะปน* จานวนพนธสตวน ามจานวนมาก เชน ปลามหลง (ปลาดกทะเล)

ปลาตะเพยน ปลาเทศ ปลาขตง กงหวมน เปนตน และรองลงมาไดแสดงความคดเหนวาระบบน าใน

ทะเลสาบรอบบรเวณเกาะปน* เปนระบบ 3 นาคอน าจด จะอยในชวงพฤศจกายน ธนวาคม น าเคม

จะอยในชวงเดอนกรกฏาคม สงหาคม กนยายน สวนน ากรอยจะอยในเดอนมกราคม กมภาพนธ

และมนาคม ซงระบบนาจะไหลเวยนตามฤดกาล แตปจจบนผใหทขอมลสาคญทงหมดแสดงความ

คดเหนวา จานวนพนธปลาลดลง ความคดเหนรองลงมาคอทะเลสาบตนเขนขน และระบบน า

ไหลเวยนไมเปนไปตามฤดกาล และมผใหทขอมลสาคญสวนหนงไดแสดงความคดเหนวามสารพษ

ในแหลงนามากขน ซงเมอพจารณาถงสาเหตของปญหาทเกดขนกบทรพยากรน าผใหขอมลทสาคญ

สวนมากแสดงความคดเหนวาเกดจากปดปากน าระวะ เนองจากการปดปากน าระวะ ทาให

กระแสน าไหลชาลง สตวน าจากอาวไทยไมสามารถขนมาวางไข และเจรญเตบโตไดจงทาใหพนธ

สตวน าลดลง ประการตอมาผใหขอมลทสาคญแสดงความคดเหนวาเกดจากการสรางทาเรอน าลก

จงหวดสงขลาทาใหทศทางน าเปลยนทศ และในสวนของชมชนเองไดมการทาบอกงกลาดาแลว

ปลอยน าทงโดยไมไดมการบาบด สาหรบความคดเหนเรองอนทผใหขอมลทสาคญแสดงความ

คดเหน คอ การปลอยนาเสยจากโรงงาน การสรางแนวกนคลนขนาด 450 เมตร การใชสารเคมของ

เกษตรกร การจบปลาททนสมย และการเพมขนของประชากร ตามลาดบ

ผลกระทบทมตอชมชนผใหขอมลทสาคญทงหมดแสดงความคดเหนวาจากสภาพปญหา

ของทรพยากรนาสงผลใหจานวนสตวนาลดลงทาใหชาวบานเปลยนอาชพมาปลกยางพารามากขน

อนสงผลตอการการตดไมทาลายปาตามมาดวย

ผลจากศกษาสภาพการชมชนกบสถานการณทรพยากรน าของชมชนตาบลเกาะปน*

สามารถวเคราะหการเปลยนแปลงได ดงน

1. ทรพยากรน าเพอการอปโภคบรโภค มการเปลยนแปลงในทางวถชวตเนองจากองคกร

ปกครองสวนทองถน ซงมหนาทในการดและโครงสรางพนฐานในตาบลไดมการจดทาระบบ

น าประปาใหแตละหมบานทาใหชาวบานไมเหนความสาคญของการใชน าบอแบบเดม สาหรบน า

ในการดมกนในครวเรอน นนผใหขอมลทสาคญแสดงความคดเหนวาเปนการสะดวก และชาวบาน

เชอวามความปลอดภยกวาการใชดมนาจากบอแบบเดม

2. ทรพยากรน าในทะเลสาบ มการเปลยนแปลงเกดจากเหตสาคญ 2 ประการคอ ประการ

ทหนงเกดจากการนโยบายภาครฐ ทตองการพฒนาประเทศโดยเนนการพฒนาเศรษฐกจโดยมได

คานงถงผลกระทบวถชมชน เชน การปดปากคลองระวะเพอตองการใหเกษตรกรชาวอาเภอระโนด

และอาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช การสรางทาเรอนาลกในจงหวดสงขลา พรอมสรางแนว

124

กนคลนขนาด 450 เมตร เพออานวยความสะดวกใหเรอสนคา ประการทสอง เกดจากการกระทา

ของภาคประชาชน เชน การทาบอกง การปลอยน าเสยจากโรงงานอตสาหกรรม วธการจบปลาท

ทนสมย และการใชสารเคมของเกษตรกร ซงสงเหลานจะเปนแรงเสรมทาใหเกดปญหาสภาพน า

เสอมโทรมมากยงขน

4.5 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

จากผลการศกษาความมนคงของทรพยากรน าในทศนะของชมชนตาบลเกาะปน* ผให

ขอมลทสาคญไดตอบการสมภาษณในประเดนตาง ๆ

4.5.1 ความหมายของความมนคงของทรพยากรน า พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา การ

อนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาต คณภาพน าดสตวน าสามารถอาศยอยได เทากน (รอยละ 73.33)

รองลงมาทรพยากรนาปลอดจากสารพษ (รอยละ 66.66) ประชาชนมน าอปโภคบรโภคทกครวเรอน

(รอยละ 60.00) และการใชทรพยากรนาอยางประหยด (รอยละ 6.66)

4.5.2 การรบรถงความพอเพยงของทรพยากรน า พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มน าใช

ในการอปโภคบรโภคตลอดป (รอยละ 100.00)

4.5.3 การรบรถงคณภาพของทรพยากรน า พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มตรวจสอบ

คณภาพนา (รอยละ 73.33) รองลงมาคอการชมน าในทะเลสาบ (รอยละ66.66) และการสงเกตจากส

นา (รอยละ 60.00)

4.5.4 การรบรถงการเขาถงทรพยากรน า พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มน าประปาใช

ทกครวเรอน (รอยละ 100.00) รองลงมา มการจดตงโรงน าดมเพอสวสดการชมชน (รอยละ 93.33)

และสามารถหาปลาไดทกเขตบาน (รอยละ 60.00)

4.5.5 การพฒนาทรพยากรน าพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา จดตงเขตอนรกษ (รอยละ

100.00) รองลงมา จดตงกลมประมงอาสา (รอยละ93.33) มการจดทาโครงการกาจดขยะในระดบ

ครวเรอน (รอยละ 86.66) และมสมาชกอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระดบ

หมบาน (ทสม.) มการทาจลนทรยกอน (อเอมบอล) มกองทนฟนฟทรพยากร (รอยละ 80.00)

125

ตารางท 4.5 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

1. ความหมายของความมนคง

-การอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาต 11 73.33

-ทรพยากรนาปลอดจากสารพษ 10 66.66

-คณภาพนาด สตวน าสามารถอาศยอยได 11 73.33

-ประชาชนมนากนนาใชทกครวเรอน

-การใชทรพยากรนาอยางประหยด

2. การรบรถงความพอเพยงของทรพยากรนา

9

1

60.00

6.66

-มนาสาหรบอปโภคบรโภคตลอดป 15 100.00

3. การรบรถงคณภาพของทรพยากรนา

-มการตรวจสอบคณภาพนา 11 73.33

-จานวนสตวนา

-การชมนาในทะเลสาบ

-การสงเกตสของทรพยากรนา

6

10

9

40.00

66.66

60.00

-จานวนการใชสารเคม 8 53.33

4. การรบรถงการเขาถงทรพยากรนา

-ทกครวเรอนมนาประปาใช 15 100.00

-สามารถหาปลาไดทกเขตบาน 9 60.00

-มการจดตงโรงนาดมเพอสวสดการชมชน 14 93.33

5. การพฒนาของทรพยากรนา

-มกองทนฟนฟทรพยากรธรรมชาต 12 80.00

-มการจดอบรมเยาวชนดานการอนรกษ 11 73.33

-มการทาจลนทรยกอน(อเอมบอล) 12 80.00

-มการจดตงเขตอนรกษ 15 100.00

126

ตารางท 4.5 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

-มการจดตงกลมประมงอาสา 14 93.33

-มกลมสมาชก ทสม. 12 80.00

-มการจดทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน 13 86.66

* ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

จากตารางท 4.4 สามารถสรปผลจากการศกษาความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของ

ชมชนตาบลเกาะปน* ได ดงน

1. ผใหขอมลทสาคญ สามในสไดใหความหมายความมนคงของทรพยากรน าคอการ

อนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาต และคณภาพน าดสตวน าสามารถอาศยอยได รองลงมาเปนการ

มองถงการทประชาชนมน ากนน าใชทกครวเรอน ตามลาดบ จากขอมลการสมภาษณพบวาการท

ผใหขอมลทสาคญไดใหความสาคญกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตเนองจากมองวาระบบนเวศ

ของทรพยากรนามความเกยวพนกบทรพยากรอนดวย เชน ทรพยากรปาไมซงเปนตนกาเนดของน า

ทสาคญ รวมถงคณภาพดนซงปจจบนมการใชสารเคมในดนเพอการเกษตรมากขน ซงเมอเขาชวง

ฤดฝนหากมการทาการเกษตรและมการใชสารเคมมากขนสารตกคางทอยในดนยอมถกชะลางลงใน

ทะเลอนจะสงผลกระทบตอทรพยากรน าและสตวน าโดยมอาจหลกเลยงได สาหรบการมอง

ความสาคญของการทประชาชนมน ากนน าใชทกครวเรอนน นเนองจากในขณะนทกบานม

น าประปาใชและดวยลกษณะทต งของตาบลซงลอมรอบดวยน า ผใหขอมลทสาคญจงมองวา

ทรพยากรนาทใชในครวเรอนมความมนคงเพยงพอตลอด

2. การรบรถงความพอเพยงของทรพยากรน า ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวา

ตาบลเกาะปน*มทรพยากรน าทเพยงพอตอการอปโภคบรโภค เนองจากผใหขอมลทสาคญมความ

คดเหนวาตาบลเกาะปน*เปนพนทลอบรอบไปดวยทะเลสาบและจากอดตทผานมาแมนเคยเกดภย

พบตในป 2553 ตาบลเกาะปน* กไมมปญหาเรองทรพยากรนาแตอยางใด

3. การรบรถงคณภาพน า จากความคดเหนของผใหขอมลทสาคญจะพบวาชาวตาบลเกาะ

ปน* ไดใหความสาคญกบการรบรคณภาพทรพยากรนา 2 วธ คอ

127

3.1 การใชกระบวนการทางวทยาศาสตรโดยสงตวอยางน าเขาตรวจสอบกบ

หนวยงานตรวจสอบคณภาพนา

3.2 ใชภมปญญาทองถนในการรบรคณภาพน า เชน การชมน าแลวเปรยบเทยบคา

ความแตกตางแตละครง การสงเกตสของน าทมการเปลยนแปลง การสงเกตจากการลดลงของสตว

นา เปนตน

4. การรบรถงการเขาถงทรพยกรน า ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวาทกครวเรอน

มความเสมอภาคของการใชทรพยากรน า เนองจากทองคการบรหารงานสวนตาบลไดใหบรการน าใช

ทกครวเรอนโดยไมคดคาใชจาย เวนแตการตอระบบตอน าไปใชยงครวเรอนเทานน และประการตอมา

คอ การจดตงโรงน าดมสวสดการชมชน ซงจดตงขนเพอใหบรการประชาชนทวไปไดใชน าดมราคาถก

ผลตเองภายในตาบล และนอกจากน เงน* ผเปนประธานเครอขายสวสดการชมชนตาบลเกาะปน* ได

เลาวา ในรอบปทผานมาไดใหสมาชกเครอขายคดเลอกกลมผชราและดอยโอกาสในแตละพนทของ

ตาบลเพอรบน าใชเดอนละสองถง โดยไมคดคาใชจาย ซงสงนกนบไดวาเปนประการหนงทาใหผให

ขอมลทสาคญมองวาตาบลเกาะปน* มความเสมอภาคในการใชน าไมเวนแตผดอยโอกาส สาหรบ

ความคดเหนในการใชทรพยากรน าในทะเลสาบจากการตอบประเดนสมภาษณจะพบวาไมมการจากด

สทธในการใชพนทในทะเลสาบ จงถอไดวาทกคนมสทธในการใชทรพยากรนาอยางเสมออภาคกน

5. การพฒนาดานทรพยากรน า ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวามการจดตงเขต

อนรกษ สวนหนงสบเนองจากเขตอนรกษเปนกจกรรมเบองตนของการอนรกษ ทาใหผขอมลทสาคญ

มความคดเหนวา หากตองการใหเกดความมนคงของทรพยากรน า กจกรรมการจดตงเขตอนรกษจะเปน

สวนสาคญทจะชวยในการพฒนา อนรกษฟนฟทรพยากรน าใหดขน ประเดนรองลงมาคอการทาหนาท

ของประมงอาสาเปนสงหนงทชวยใหทรพยากรน ามคณภาพดขน เชน การหามใชอวน หรอตาขาย

ขนาดเลกซงเปนอปสรรคตอการไหลของนาในพนทเขตอนรกษ ซงการไมใชอปกรณเหลานในพนทจะ

มสวนทาใหการไหลเวยนของกระแสน าดขน สาหรบโครงการกาจดขยะในครวเรอนเปนการรณรงคให

ประชาชนรวมมอกนและบานชองไม* โดยแกนนา ทองแดง* และมรกต* ซงไดเดนทางไปการศกษาด

งานทตาบลกาแพงเพชร อาเภอรตภม จงหวดสงขลา แลวและกาลงพดคยกนระหวางแกนนาคนอนๆ

เพอจดตงเปนธนาคารขยะตอไป ซงจากทาโครงการอยางตอเนองแสดงถงการใหความสาคญกบการการ

พฒนาอนรกษฟนฟทรพยากรน าของชาวตาบลเกาะปน* สาหรบกจกรรมอน ๆ ทมผลตอการอนรกษ

ทรพยากรน า ไดแก การจดตงกองทนฟนฟทรพยากรของเครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* การ

จดตงอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมระดบหมบาน (ทสม.) การจดอบรมเยาวชนดาน

การอนรกษ และการทาจลนทรยกอน (อเอมบอล) ซงกจกรรมเหลานลวนแลวแตมความสาคญตอความ

มนคงของทรพยากรนาทงสน

128

4.6 แนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา

จากผลการศกษาแนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนาตาบลเกาะ

ปน* ผใหขอมลทสาคญไดตอบการสมภาษณในประเดนตาง ๆ

4.6.1 การรวมตวกอนเปนเครอขาย

4.6.1.1 การกอตว/การสรางองคการ พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มการปด

ปากนาระวะ (รอยละ 100.00) รองลงมา จานวนสตวนาลดลง (รอยละ 93.33) การทาบอเลยงกง(รอย

ละ 46.66) และการใชสารเคม (รอยละ40.00 )

4.6.1.2 ความสมพนธในองคการ พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มความเปนเครอ

ญาตกน (รอยละ 80.00) และมความคดลกษณะเดยวกน (รอยละ 60.00)และมการพงพาอาศยกน

(รอยละ 26.66)

4.6.1.3 การกาหนดเปาหมายและความตองการรวมกน พบวาผใหขอมลทสาคญตอบ

วา เพอการอนรกษ (รอยละ 100.00) และสงเสรมสวสดการชมชน (รอยละ 80.00)

4.6.1.4 การคานงถงผลประโยชน พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา การบรรล

เปาหมายของกลม (รอยละ 80.00) รองลงมา มงบประมาณสนบสนนเพมมากขน (รอยละ 73.33)

การบรรลเปาหมายของเครอขาย (รอยละ 66.66)และการเรยนรของสมาชก (รอยละ 60.00)

ตามลาดบ

4.6.2 การจดระบบเครอขาย

4.6.2.1 การกาหนดโครงสรางการทางานพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา ไมมการ

กาหนดโครงสรางการทางาน (รอยละ 100.00)

4.6.2.2 การกาหนดบทบาทหนาท พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวาไมมการกาหนด

บทบาทหนาท (รอยละ100.00)

4.6.2.3 การตดตอสอสารพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา การสอสารผานโทรศพท

(รอยละ 93.33) รองลงมา สอสารโดยมการนดวนดาเนนการอยางชดเจน (รอยละ86.66) สอสารดวย

วาจาผานแกนนากลม (รอยละ 80.00) สอสารดวยวาจากบสมาชก (รอยละ 73.33) และสอสารโดย

การใชหนงสอเชญ (รอยละ20.00) ตามลาดบ

129

4.6.2.4 การจดกระบวนการเรยนรพบวาผ ใหขอมลท สาคญตอบวา ประชม

ประจาเดอน (รอยละ 86.66 ) รองลงมามการอบรมใหความรภายในเครอขาย (รอยละ 80.00)

การศกษาดงาน (รอยละ 66.66) และการอบรมกบหนวยงานภายนอก (รอยละ 60.00) ตามลาดบ

4.6.3 การใชประโยชนจากเครอขาย

4.6.3.1 การประสานงานความรวมมอ พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวาเปนเวท

แลกเปลยนความคดเหน (รอยละ 86.66) รองลงมาเปนเวทในการประสานงาน (รอยละ 66.66) และ

ประหยดเวลาในการประสานงาน (รอยละ 60.00)

4.6.3.2 การแลกเปลยนและพฒนาความร พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มการม

ความคดความรทหลากหลาย (รอยละ 73.33) รองลงมาสามารถนาความรไปปฎบตงานได (รอยละ

66.66) และมแนวทางใหม ๆ ในการทางาน(รอยละ 60.00)

4.6.3.3 การจดสรรทรพยากร พบวาผ ใหขอมลท สาคญตอบวา มการจดสรร

งบประมาณจากหนวยงานภายนอก (รอยละ 86.66) รองลงมา มการจดสรรงบประมาณจากกองทน

ฟนฟ (รอยละ 73.33)

4.6.3.4 การพฒนาผนาและหนวยนา พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา มความรในการ

ปฏบตงานเพมมากขน (รอยละ 80.00) มความคดหลากหลายในการปฏบตงาน (รอยละ 60.00) เปน

ชองทางในการเรยนรกบองคกรภายนอก(รอยละ 53.33)

4.6.4 การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.6.4.1 การสรางกจกรรมอยางตอเนองพบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มการ

ประชมประจาเดอน (รอยละ 100.00) รองลงมามกจกรรมอนรกษพนธสตวน า (รอยละ 93.33)

จดทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน (รอยละ 86.66) มการจดกจกรรมอบรมเยาวชน (รอยละ

80.00) และมการจดตงโรงนาดมเครอขายสวสดการชมชน (รอยละ 53.33)

4.6.4.2 การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชก พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวาม

การปรกษาหารอกนอยางตอเนอง (รอยละ 80.00) รองลงมามการทากจกรรมรวมกนอยางตอเนอง

(รอยละ73.33)

4.6.4.3 การสรางและพฒนาผนารนใหม พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มการจด

กจกรรมภายในเครอขาย (รอยละ 93.33) รองลงมา การอบรมกบหนวยงานภายนอก (รอยละ 86.66)

และการศกษาดงาน (รอยละ 80.00)

4.6.4.4 การแสวงหาทรพยากร พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวามการขอรบการ

สนบสนนจากหนวยงานของรฐ (รอยละ 100.00) และองคกรพฒนาเอกชน (รอยละ 93.33)

130

4.6.4.5 การใหการชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขาย พบวา ผใหขอมลทสาคญ

ตอบวามการจดหาสมาชกเขารวมกจกรรม (รอยละ 93.33) รองลงมา จดการฝกอบรมใหกบสมาชก

(รอยละ 73.33) และการแกไขปญหาความขดแยงของกลมสมาชก (รอยละ 40.00)

ตารางท 4.6 แนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

1. การรวมตวกอนเปนเครอขาย

1.1 การกอตว/การสรางองคการ

-ปดปากนาระวะ 15 10.00

-การใชสารเคม 6 40.00

-การทาบอกง 7 46.66

-จานวนสตวนาลดลง 14 93.33

1.2 ความสมพนธในองคการ

-มความเปนเครอญาตกน 12 80.00

-มความคดลกษณะเดยวกน 9 60.00

-มการพงพาอาศยกน 4 26.66

1.3 การกาหนดเปาหมายและความตองการรวมตวกน

-การทางานเพออนรกษ 15 100.00

-การสงเสรมสวสดการชมชน 12 80.00

1.4 การคานงถงผลประโยชน

-การบรรลเปาหมายของกลม 12 80.00

-การบรรลเปาหมายของเครอขาย 10 66.66

-การเรยนรของสมาชก 9 60.00

-มงบประมาณสนบสนนกลมมากขน 11 73.33

2. การจดระบบเครอขาย

2.1 การกาหนดโครงสรางการทางาน

-ไมมการกาหนดโครงสรางการทางาน 15 100.00

131

ตารางท 4.6 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

2.2 การกาหนดบทบาทสมาชก

-ไมมการกาหนดบทบาทสมาชก 15 100.00

-การประชมประจาเดอน 13 86.66

2.3 การตดตอสอสาร

-สอสารดวยวาจากบสมาชก 11 73.33

-สอสารดวยวาจาผานแกนนา 12 80.00

-สอสารโดยการกาหนดนดหมายทชดเจน 13 86.66

-สอสารผานการโทรศพท 14 93.33

-สอสารโดยการใชหนงสอเชญ 3 20.00

2.4 การจดกระบวนการเรยนร

-มการอบรมใหความรภายในเครอขาย 12 80.00

-การประชมประจาเดอน 13 86.66

-อบรมกบหนวยงานภายนอก 9 60.00

-การศกษาดงาน 10 66.66

3. การใชประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชก

3.1 การประสานความรวมมอ

-เปนเวทกลางในการประสานการทางาน 10 66.66

-เปนเวทแลกเปลยนความคดเหน 13 86.66

-ประหยดเวลาในการประสานงาน 9 60.00

3.2 การแลกเปลยนและพฒนาความร

-มความคดและความรท หลากหลาย 11 73.33

-สามารถนาความรไปปฏบตงานได 10 66.66

-มแนวทางใหมๆในการทางาน 9 60.00

3.3 การจดสรรทรพยากร

-มการจดสรรงบประมาณจากกองทนฟนฟ 11 73.33

132

ตารางท 4.6 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

-มการแบงปนทรพยากรทไดรบจากหนวยงานภายนอก 13 86.66

-อบรมกบหนวยงานภายนอก 9 60.00

-การศกษาดงาน 10 66.66

3.4 การพฒนาผนาและหนวยนา

-มความรในการปฎบตงานมากขน 12 80.00

-เปนชองทางการเรยนรกบองคกรภายนอก 8 53.33

-มความหลากหลายในการปฏบตงาน 9 60.00

4. การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสรางกจกรรมอยางตอเนอง

-มการประชมประจาเดอน 15 100.00

-การอนรกษพนธสต วน า 14 93.33

-มการทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน 13 86.66

-มการจดกจกรรมอบรมเยาวชน 12 80.00

-มการจดตงโรงนาดมเครอขายสวสดการชมชน 8 53.33

4.2 การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชก

-การปรกษาหารอกนอยางตอเนอง 12 80.00

-มการทากจกรรมรวมกนอยางตอเนอง 11 73.33

4.3 การสรางและพฒนาผนารนใหม

-การศกษาดงาน 12 80.00

-การเขารวมการอบรมกบหนวยงานภายนอก 13 86.66

-การจดกจกรรมภายในเครอขาย 14 93.33

4.4 การแสวงหาทรพยากร

-ขอรบการสนบสนนจากองคกรพฒนาเอกชน 14 93.33

-ขอรบการสนบสนนจากหนวยงานของรฐ 15 100.00

133

ตารางท 4.6 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

4.5 การใหการชวยเหลอและการแกไขปญหาในเครอขาย

-จดฝกอบรมใหสมาชก 11 73.33

-การจดหาสมาชกเขารวมกจกรรม 14 93.33

-การแกไขขอขดแยงของกลมสมาชก 6 40.00

* ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

จากตาราท 4.5 จากผลการศกษาแนวทางของตาบลเกาะปน* ตอความมนคงของทรพยากร

นาสามารถสรปผลการศกษา ไดดงน

1. การรวมตวกอนเปนเครอขาย

1.1 การกอตว/การสรางเครอขาย เครอขายตาบลเกาะปน* เกดขนจากการรวมตวของ

คนในชมชนตาบลเกาะปน* ทตระหนกถงปญหาทเกดผลกระทบจากนโยบายรฐบาลทเกดจากการ

ปดปากคลองระวะเพอใหชาวนาในพนทตาบลอาเภอระโนด จงหวดสงขลา และอาเภอหวไทร

จงหวดนครศรธรรมราช ไดนาน าจดไปใชในการทานา ซงจากการดาเนนการดงกลาวทาให

กระแสนาไมไหลเวยนตามฤดกาล สตวน ามจานวนลดลง

1.2 ความสมพนธในองคการ เนองจากชาวตาบลเกาะปน* สวนมากมความเปนเครอ

ญาตเปนฐานเดมอยแลวดงนนในการรวมตวของกลมตาง ๆ กจะเรมจากการเชญชวน และพดคยกบ

ญาตพนองหรอการพดคยกบเพอนบานทมฐานความคดเดยวกน

1.3 การกาหนดเปาหมายและความตองการรวมกน ผใหขอมลทสาคญมความคดเหนวาทกคน

ทกกลมทราบเปาหมายการทางานรวมกน เนองจากในการจดตงกลมทเกดขนในตาบลเกาะปน*กลมผ

จดตงจะเปนกลมเดยวกน และมจดมงหมายเพอรกษาทรพยากรธรรมชาตโดยเฉพาะทรพยากรทอยใน

แหลงน า เนองจากเปนแหลงทามาหากนของคนในชมชน ดงนนเปาหมายแรกของการจดตงกลมเพอการ

พฒนาในตาบลจะมการจดสรรผลประโยชนเพอการอนรกษทรพยากรไวเสมอ และในชวงตอมาแกนนา

กลมไดมองถงความเปลยนแปลงของสงคม และการดารงชพทตองมคาใชจายเพมมากขน จงไดเรมมการ

พฒนาความคดเชอมโยงระหวางงานอนรกษและงานสวสดการชมชน จงไดมการรเรมโครงการท

เกยวเนองกบการจดสวสดการชมชน ขน เชน การจดตงโรงนาดมของเครอขายสวสดการชมชน

134

1.4 การคานงถงผลประโยชนผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวาการรวมมอกน

ทาใหบรรลเปาหมายของกลมเนองจากในการทางานของทกกลมนอกจากตอบสนองความตองการ

ของคนในชมชนแลว ในแตละกลมยงไดประสานงานและขอรบงบประมาณกบหนวยงานภายนอก

เชน องคการพฒนาเอกชน ปตท. และ สสส. เปนตน ดงนนนอกจากการตอบสนองความตองการ

ของคนในชมชนซงเปนวตถประสงคของกลมแลว ยงตองตอบสนองตอผลสาเรจของหนวยงาน

เจาของงบประมาณดวย ดงนนการทางานของกลมจงตองบรรลเปาหมายทงสองดานถงจะทาให

กลมสามารถดารงอยได ประการตอมาผลประโยชนทไดรบคอการมงบประมาณเพอตอบสนองใน

การทากจกรรมไดเพมมากขนจากการจดสรรทรพยากรระหวางกลมตาง ๆ ซงผใหขอมลทสาคญเลา

วาเมอไดงบประมาณมาจะมการจดสรรใหกลมตาง ๆ ไปทากจกรรม ในสวนของการบรรลกจกรรม

ของเครอขายนนผใหขอมลทสาคญมองหากกลมบรรลกจกรรมเครอขายยอมบรรลกจกรรมดวย

ผลจากการศกษาสรปไดวาเม อประมาณป พ.ศ. 2498 รฐบาลมนโยบายพฒนาดาน

เศรษฐกจตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และมองวาพนทภาคใตโดยเฉพาะเขตอาเภอ

ระโนดจงหวดสงขลาและพนทอาเภอหวไทร จงหวดนครศรธรรมราช เปนพนทอขาวอน าของ

ภาคใต เพราะเปนพนทปลกขาวขนาดใหญ และมอยชวงหนงเกดปญหาภยแลงตดตอกน 2-3 ป

รฐบาลตองการหาแหลงน าจดใหชาวนาไดทานาปลกขาว เลยปดปากน าระวะซงเปนทางระบายน า

ของทะเลสาบสงขลา ลงสอาวไทย ในชวงแรกชาวบานไมพบปญหามากนกเนองจากความอดม

สมบรณทางทะเลยงคงมอยแตผลกระทบคอย ๆ ขยายขน เนองจากการปดปากน าระวะเปนการตด

วงจรการไหลเวยนของน า จากเดมทบรเวณทะเลสาบสงขลาทเรยกทะเลสาบ 3 น านน เนองจาก

ทะเลสาบบรเวณเกาะยอ ทาเสา ปากรอ จะเปนชวงทมน าเคมจด เลยขนมาในพนทตาบลเกาะปน*

จะเปนพนทน ากรอย เมอถงเกาะสองเกาะสาม*กจะเปนน าจด ซงวงจรของน าจะเปนลกษณะเดอน

มกราคมถงมนาคมจะเปนชวงมรสม กระแสน ากระแสลมจะเพาะพนธกง พนธปลาเขามาใน

ทะเลสาบ และจะเขามาเจรญเตบโตในทะเลสาบตอนกลาง หรอทเรยกกนวาทะเลหลวง และเปน

ชวงทพชน า สาหรายตาง ๆ เจรญเตบโต เปนอาหารของสตวน า พอเขาชวงเดอนหก เดอนเจด

น าเคมจะเขามาในทะเลมากขน ทาใหพชน าตางๆตายและเปนตะกอนทบถมในทะเลสาบ ตอมา

ในชวงเดอน 12 จะเปนฤดน าหลาก ซงน าจะไหลลงมาจากภเขา ลาหวยตาง ๆ รอบทะเลสาบ น าท

ไหลลงมาจะไหลพดเอาตะกอนทเกดขนในทะเลสาบออกลงสทะเลอาวไทย ซงถอเปนการลางทะเล

ครงหนง แตหลงจากการปดปากน าระวะทาใหเกดปญหาตะกอนตกคาง น าตนเขน สตวน าใน

ทะเลสาบลดลง ประกอบกบในชวงป พ.ศ.2528 รฐมนโยบายสรางทาเรอน าลกในพนทจงหวด

สงขลา และสรางแนวกนคลนความยาว 450 เมตร จากการสรางทาเรอน าลกและแนวกนคลน เปน

แรงเสรมทาใหสภาพนาในทะเลสาบสงขลาประสบปญหามากยงขน ระบบการไหลเวยนของน ายง

135

ประสบปญหา เนองจากตะกอนทไหลมาจากแหลงตนน าปกตจะไหลออกสอาวไทย แตเมอมการ

ปดปากคลองและสรางแนวกนคลนจงทาใหนาไมสามารถไหลเวยนไดจงสงผลใหเกดน าตนเขนขน

อยางรวดเรว สงผลใหเกดปญหาเรองทรพยากรมากยงขน สงทเกดขนกบสภาพสงคมทเปลยนไป

ชาวบานสวนหนงทมพนทกเรมปลกยางพารามากขน ทาใหปาไมลดลง บางสวนทางานในโรงงาน

อตสาหกรรมในพนทอนๆ บาง บางสวนกทาบอกง ทาใหเกดปญหาน าเนาเสยเพมขนเนองจากการ

ปลอยน าเสยจากการเลยงกงลงในทะเลโดยไมมการบาบด แตทาบอกงไดระยะหนงกตองเลก

เนองจากทาแลวขาดทน ไมคมคา

จากสาเหตของการเปลยนแปลงขางตน ทาใหแกนนาในชมชนสวนหนงเรมมการ

แลกเปลยนความคดเหนกนถงความเปลยนแปลงทเกดขน ผใหขอมลทสาคญใหขอมลทตรงกนวา

เงน*และผนาชมชน หมท 2 เปนคนกลมแรกทเรมดาเนนการ จากการสอบถาม เงน* ซงเงน* ได

เลาใหฟงวา เดมทตอนทตนยายเขามาอยในพนทเกาะปนใหม ๆ * ตนอาศยอยบานชองไม* ในชวง

แรกกทาประมงเชนกนแตกไมไดจรงจงมากนก และยอมรบวาเปนคนขเกยจแตเปนคนชอบคดให

ผอนทามากกวา ตนเปนคนดและชาวบานเปนคนทาชาวบานเพยงแตทาไมไดคดถงเหตผลของ

ความเปลยนแปลง ไมทราบวาทาประมงแลวเหตผลของปลา กงลดลงเพราะเหตผลใด เพยงรอยาง

เดยววาปลา กงลดลง ตนทราบดวาคนหาเชากนคามกมองถงการหารายไดเทานน ไมมเวลามาคด

เรองของเหตผลอยางอน ทง ๆ ทเปนสงทเกยวของกบวถชวตของเขาเอง ซงแทจรงแลวเขาทามา

ตงแตจาความไดกวาได เพราะชาวประมงทเกาะปน*สวนใหญ พอจะพาลกออกเรอไปตลอดตงแต

เดก ๆ พอจาความไดกอยบนเรอ และอยในทะเลแลว จงรถงวธการหาปลาในทะเลเปนอยางด ทง

วธการ เรองของน าในทะเลและฤดกาลทสามารถจบปลาไดเปนจานวนมากๆ และรวาฤดกาลใดจะ

จบสตวน าประเภทไหน ณ จดใด แตชาวบานกไมคดสนใจวาทาไมปลากง จงนอยกวาสมยตายาย

ของตนเอง จากสงทตนเหนเลยไดเรมพดคยกบผใหญบาน ผชวยผใหญบาน และผนาคนอน ๆ แต

ทาไดเพยงการพดคยกบคนทมความเหนเหมอนกนเทานน ซงการทางานอยางจรงจงเรมเมอ

ประมาณ ป 2532 คณไหน หนขาว* ซงเปนตวแทนขององคกรพฒนาเอกชนกลมอนรกษ

ทะเลสาบสงขลาชอกลมแลใต ไดเขามาในพนทหมท 5 และไดพดคยกบชาวบานแตชาวบานไม

เขาใจเลยแนะนาใหมาหาตนเอง เพราะตนเองเคยพดเกยวกบเรองงานอนรกษ เรองทะเลอยบอย ๆ

โดยอาศยทวาใครมาหากพดคยระบายความรสกไป และเมอไดเจอกนตนกไดเลาใหฟงเรองทตนคด

และจะทาแตไมความรในการดาเนนการ คณไหน หนขาว*จงเสนอจะเขามาชวยดาเนนการ

ชวงแรก ไดเรมคยกบชาวบานจากรายคน กเปนกลมบาน แตกคยยากเพราะชาวบานไมเขาใจและ

ไมใหความสาคญ เมอทาไปแลวเจอปญหากเลยคดวานาจะตงเปนกลมทเปนทางการเพอใหการ

ทางานดขน ตนเองไดรบการคดเลอกเปนประธานกลมประมงอาสา เมอมาตงกลมแลวกนกวาจะทา

136

อยางไรใหเกดผลการอนรกษทะเลใหเปนรปธรรม เลยขอความรวมมอองคการพฒนาเอกชนให

ประสานงานกบกรมประมง เพอออกประกาศเปนพนทอนรกษเพอใหถกตองตามกฎหมาย ซงไดม

การดาเนนการในป 2535 กพบปญหาเพราะชาวบานบางคนไมรเรองเขาไปหาพนทอนรกษ พอตน

และทมกลมเขาไปพดคยกมปญหากน ชาวบานไมพอใจ พอทาแลวมปญหาเลยมานงทบทวนถอด

บทเรยนกนซงปกตจะทาปละครง สรปบทเรยนวาทาผดเนองจากไมตรงกบความตองการของ

ชาวบาน และชาวบานยงลกลอบอก เลยมาคดกนไดคดหาแนวทางใหมคอการตงเขตอนรกษขนเอง

โดยไมเอาขอกฎหมายเขามาเกยวของ ชาวบานตกลงกนเองในเงอนไขเขตอนรกษ การตงเขต

อนรกษจงเรมขนในหมท 2 กอนเมอทาทชองไม* แลวกไดขยายผลไปยงหมบานอน ๆ แตหมบาน

อนไมไดผลเทาทควรเพราะไมมแกนนาในการทา มเขตแตไมมผดแล สาหรบชวงททาใหมเพอให

รจกและยอมรบกมการเขาไปนงคยตามบานและเชญประชม เดมมหมละ 10-20 คน จนตอนนเหลอ

ไมกคน จากนนกเลยมาคยกนวาหากเทาแตการพดคยคงไมสามารถทางานใหสาเรจไดและชาวบาน

กจะเบอเพราะไมเหนเปนรปธรรม กจกรรมกมการพาไปศกษาดงาน อบรมใหความรในเรองของ

การอนรกษทะเล ซงจะมงบประมาณขององคกรพฒนาเอกชนใหการสนบสนน สวนกรมประมงก

จะใหพนธปลามาปลอย มาเทานน คณไหน หนขาว* เลยเสนอวานาจะตงกลมออมทรพยขนเพอ

เปนสวสดการในการประกอบอาชพซงสวนใหญเปนชาวประมง และเงนผลกาไรยงสามารถนามา

จดสรรทากจกรรมอ น ๆ ได เม อคดตรงกนก เลย พากนไปดงานท หมบานครวง จงหวด

นครศรธรรมราชและประมาณป 2534 กเรมตงกลมในแตละหมบานขนไดประมาณ 4-6 หมบาน

และประมาณป 2536 เมอดาเนนการไปปรากฏวา มปญหา ตางคนตางทาไมมการปรกษากน

องคการพฒนาเอกชนกลมแลใต กเลยเชญทกกลมมาประชมรวมกนและยกตวอยางกรณของหม 5

ททาแลวมปญหาเนองจากไมมการแลกเปลยนปรกษาหารอกนระหวางกลม และหากไมชวยกนอก

กจะเหมอนกบหม 5 อกทกจกรรมไมกาวหนา ทประชมเลยคดเหนวาควรตงกลมกลางขนมาเพอ

ชวยเหลอกนและแตละกลมกมาสมครสมาชกเครอขายกน เพราะไมเชนนนแลวกคงไมสามารถ

ขยายกจกรรมไปทาอยางอนได กเลยเหนชอบรวมกนจดตงเปนเครอขายออมทรพยกลางบานเกาะ

ปน*ขน แตสมาชกไมไดจากดเฉพาะตาบลเกาะปน* เทานน แตยงมกลมออมทรพยในพนทตาบล

อนๆเขามาเปนสมาชกดวย

สาหรบการทางานดานการอนรกษกลมประมงอาสากยงมการทามาอยางตอเนอง และมการ

เชอมโยงกบตาบลอน ๆ ในพนทอาเภอสทงพระ อาเภอบางแกว อาเภอเขาชยสน จนรวมตวกนเปน

สมาพนธชาวประมงทะเลสาบสงขลา นอกจากนกยงมการเชอมโยงเครอขายกบกลมอน ๆ ทว

ภาคใตทงฝงอนดามนและอาวไทย จนมการตงเปนตงเปนสมาพนธชาวประมงพนบาน 13 จงหวด

ภาคใต ซงในปจจบนกมการจดทะเบยนเปนสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากนา*

137

สาหรบกลมหรอโครงการอน ๆ เงน* เลาวา ประมาณป 2547 มหาวทยาลยสารคาม ม

ความตองการทาวจยเรองทรพยากรชวภาพ จงมตงศนยเรยนรการจดการทรพยากรชวภาพ ตนเปน

สวนหนงในการจดเกบขอมลสมนไพรในพนท จากการศกษาพบวาพชในพนทเกาะปน* กวารอย

ละ 90 เปนสมนไพร แตเมองานศกษาจบลงกไมไดมการทาตอ ตนและทมงานเลยมานงคดวาหาก

ไมทากจกรรมในการอนรกษตอกคงจะทาใหสมนไพรหมดไปจากพนทแนนอน เลยคดทาหลกสตร

การศกษาทองถนขนเพอมอบใหโรงเรยนมธยมไดนาไปสอน ทงพนทเกาะปนและพนทเกาะนางคา

จากแนวคดดงกลาวกไดของบประมาณจากองคการพฒนาเอกชน มาจดทาหลกสตร แตเมอจดเวท

ไปไดสองครง พบวา มองคการพฒนาเอกชนอกกลมหนงกาลงทาอยดวยและเมอไดเจอกบ

ทองคา* ซงตอนนนยงไมรจก และทราบวา ทองคา* เปนคณะทางานและสวนใหญเปนอาจารยและ

พวกตนเปนชาวบาน เมอคยกนเลยเหนวานาจะใหทางทองคา*ทาดกวาเพราะคนพรอมกวา และก

ไดหลกสตรชอหลกสตรคอเปดประตสเกาะปน* แตของตนทคดไวคอมารจกเกาะปน* กนเถอะ

ตอนเสนองบตนเสนอไป 200,000 บาท วางแผนวาเมอไดหลกสตรจะมอบใหโรงเรยนและจะจาง

ครไปสอน แตในการทาของ ทองคา* กไดทาแจกใหโรงเรยนอยางเดยว ซงจากการทตนตดตาม

บางโรงเรยนทใหความสาคญกสอน บางโรงเรยนกไมสอน ตนมาทราบหลงจากสงงบประมาณคน

แลวจงไมไดดาเนนการตอ

แตหลงจากรจกกนมากขนกไดมการแลกเปลยนขอมลจดกจกรรมรวมกน ซงชวงหลง

ทองคา*ไดรบงานของอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) ซงสนบสนนการ

ดาเนนงานโดยกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตนและสมาชกคนอน ๆ ไดรวมเขา

เปนสมาชกของอาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) เพราะตองการชวยเหลอ

กนและงานททากเปนงานลกษณะทใกลเคยงกนและการชวยเหลอกนถอวาไดชวยเหลอตนเอง

เพราะตองการทางานดานอนรกษอยแลว สาหรบทองแดง* นนมามบทบาทมากขนในชวงหลงทม

การทากจกรรมของตาบลมาขนตนมาทบทวนดแลวหากเปแกนนาหลกเพยงคนเดยวคงไมสามารถ

ทางานไดทนเพราะ บางครงตองไปประชมตดตอกนหลาย ๆ วนไมมเวลาในการประกอบอาชพ

เลยงครอบครว จงมอบหมายใหงานของสมาคมรกษทะเลสาบอาเภอปากน า* เปนหนาทของ

ทองแดง* และอกประการหนงคอตนยายมาอยหมท 6 แตงานหลกดานอนรกษอยในพนทหมท 2

แตมปญหาหรอขอขดของในการดาเนนงานกจะมาคยกนในวนท 21 ของเดอนกรณไมเรงดวน

นอกจากงานอนรกษทางทะเลแลว ตนคดวานาจะทาโครงการเกยวกบการอนรกษปาไม

และสมนไพรตอจากทเคยทามา จงไดเขยนโครงการเสนอเขารวมโครงการ รกษปา สรางคน 84

ตาบล วถพอเพยง เพราะมองถงเปาหมายของการสรางคน ซงจะทาใหคนรจกการรกษา

ทรพยากรธรรมชาต และทาไปไดระยะหนงตนกมาคดถงสวสดการทอยากใหเกดขนในชมชน

138

ตาบลเกาะปน จงรวมกนคดกบแกนนาคนอน ๆ เมอแกนนาคนตาง ๆ เหนดวยจงเขยนโครงการเพอ

ขอเขารวมโครงการออมวนละบาท แลวรฐสมทบใหหนงบาท ซงตนไดใหกลมออมทรพยในแตละ

หมบานไปสมครสมาชกเพอเขารวมโครงการ เมอไดยอดเงนและรายชอครบกจดสงโครงการใหกบ

หนวยงานรบผดชอบ สดทายกไดเงนมาประมาณ 1,900,000 บาท และโครงการแรกททากคอโรงน า

ดมสวสดการชมชน ซงไดเปดใหบรการทกคน พรอมทงแจกจายใหกบคนชราปละ 100 คนซงท

ผานมาแตละกลมสงชอมาเพยง 60 คนเทานน

2. การจดระบบเครอขาย

2.1 การกาหนดโครงสรางการทางาน ผใหขอมลทสาคญทงหมด มความเหนวาเครอขาย

ไมไดมการกาหนดโครงสรางการทางานใหมเนองจาก ไมเหนความสาคญของการจดโครงสรางการ

ทางานเนองจากทผานมาแตละกลมตางมการชวยเหลอกนตลอด และแตละกลมไมไดมการแบงแยก

หรอมขอจากดในการเขารวมกจกรรมกบกลมอน ๆ และมองวาการทางานแบบไมมการกาหนด

โครงสรางมความสะดวกในการประสานงานมากกวา

2.2 การกาหนดบทบาทหนาท ผใหขอมลทงหมดมความคดเหนวาการกาหนดบทบาท

หนาทเปนขอจากดในการทางานเนองจากในแตละกลมยอมมสทธในการบรหารจดการกลมแตละ

กลม และสามารถเรยนรไดในทกบทบาทหนาทขนอยกบสถานการณความเปลยนแปลงของ

เครอขาย เชน การจดหางบประมาณ หรอการทากจกรรม และแตกลมกมบทบาทหนาททแตกตาง

กนอยแลวรวมถงการประสานงานกบหนวยงานภายนอกกไมไดมความซ าซอนกน

2.3 การตดตอสอสารผใหขอมลทสาคญเกอบทงหมดมความเหนวามการใชโทรศพทใน

การตดตอสอสารเนองจากในบางครงเปนเรองเรงดวน ประหยดคาใชจายในการเดนทาง และปกต

ในการประชมแกนนาเครอขายไดมการกาหนดนดหมายวนทชดเจนในการประชมคอวนท 19 และ

21 ของทกเดอน ซงจากการเขาประชมของแกนนายงสามารถแจงขาวใหสมาชกไดรบทราบขาวสาร

ตาง ๆ ดวย

2.4 การจดกระบวนการเรยนรรวมกนผใหขอมลทสาคญสวนมากมความเหนวามการ

ประชมประจาเดอน เนองจากเวทการประชมประจาเดอนทกวนท 19 และ 21 นบวาเปนเวททเปด

ใหสมาชกเครอขาทกคนไดแจงขอมลขาวสารทไดไปอบรม หรอรวมประชมตาง ๆ กบหนวยงาน

หรอการนาปญหาทเกดขนในแตละกลมมาเสนอเพ อแลกเปลยนความคดเหนกน จงทาใหผให

ขอมลทสาคญซงเปนแกนนาของกลมตางๆมองวาการประชมประจาเดอนเปนสวนหนงของ

กระบวนการเรยนรทตอเนอง มากกวาการอบรมจากภายนอกและการศกษาดงาน

139

3. ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกของเครอขาย

3.1 การประสานความรวมมอ ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวาประโยชนท

เกดขนในการทางานลกษณะการเปนเครอขายซงกนและกนในการประสานความรวมมอคอ

เครอขายจะเปนเวทกลางในการพดคยแลกเปลยนความคดเหนอนจะนาไปสทางออกในการแกไข

ปญหาของกลมทเกดขน เชน การอนรกษทรพยากรหากหมบานใดหรอกลมใดตองการทจะสงเสรม

ความรใหกบคนในชมชน สามารถประสานสมาคมชาวประมงอาเภอปากน า* เพอเขาไปใหความร

กบสมาชกกลมหรอหมบานทมความตองการได

3.2 การแลกเปลยนและพฒนาความร ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวาทาให

ไดความคดและความรทหลากหลาย เนองจากมองวาเครอขายเปนการทางานรวมกนของคนหลาย

คนทมความรทแตกตางกน เชน ทองคา*มความรประวตศาตรของเกาะปน* เงน* มความร

ในการจดสวสดการชมชน ซงสงเหลานยอมเปนประโยชนในการทางานรวมกนเนองจากสามารถ

นาความทหลากหลายมาเชอมโยงและกอใหเกดกจกรรมใหมๆ ทกลมตาง ๆ สามารถนาเอาไปใชได

เชน การรอฟนการใชบอนา ซงนอกจากจะเปนการยอนวถการใชทรพยากรน าในอดตแลวสามารถ

ประยกตใชโยการตดตงเครองสบนาเพอนามาใชในการปลกพช หรอทากจกรรมอน ๆ ไดเปนตน

3.3 การจดสรรทรพยากรผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวามการจดสรร

งบประมาณทขอรบการสนบสนนจากภายนอก ผใหขอมลทสาคญเลาวาในการทางานรวมกนของ

เครอขายนน ในการของบประมาณจะแจงใหกลมตาง ๆ ในตาบลทราบเพอเขารวมประชมและ

เสนอโครงการเพ อของบประมาณ ในชวงแรกเมองบประมาณไดรบการจดสรรจากเจาของ

งบประมาณจะแจกจายในลกษณะของตวเงนแตเนองจากการดาเนนการไมบรรลผลในชวงหลงจง

ไดมการเปลยนมาแจกจายโดยการจดทากจกรรมทมรายไดและนาผลกาไรจดสรรใหกบสมาชกกลม

นาไปจดกจกรรมซงเปนการรกษาตนทนของเครอขายไว ในสวนของกองทนฟนฟสามารถนามาใช

ไดแตสวนใหญจะมการของบประมาณจากภายนอกมาดาเนนการจงมองถงงบประมาณภายนอก

เปนสาคญในการจดสรร

3.4 การพฒนาผนาและหนวยนาผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวาการทางาน

แบบเครอขายทาใหผนาหรอแกนนามความรในการปฏบตงานมากขนเนองจากในการประสานการ

ทางานรวมกนแตละกลมมกมการขอการสนบสนนสมาชกกลมตาง ๆ เพอเขารวมประชมเมอมการ

หนวยงานราชการหรอภาคประชาชนเชญเขารวมประชม ซงสวนมากผทเขารวมประชมจะเปนแกน

นาเปนสวนใหญ ดงนนการเขาประชมกบหลายหนวยงานจงทาใหแกนนาหรอผนาสามารถพฒนา

ตนเองไดอยางตอเนองซงสงผลตอการขบเคลอนกจกรรมกลม เชนกน

140

4. การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสรางกจกรรมอยางตอเนอง ผท ใหขอมลทสาคญท งหมดมความคดเหนวา

กจกรรมหลกทมการทาเปนประจาและมการกาหนดวนทแนนอนคอการประชมประจาเดอน ซง

เปนหนงในกจกรรมทมการทาอยางตอเนองและเปนกจกรรมทมความสาคญทใชในการประสาน

การทางานกนมาอยางตอเนอง และเปนทมาของกจกรรมอน ๆ ตามมา เชน การอนรกษพนธสตวน า

และการกาจดขยะในครวเรอนซงกจกรรมเทชวยในการปองกนการเสอมโทรมของทรพยากรนา

4.2 การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชกผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหน

วาในการทางานรวมกนหากรวมถงการประชมประจาเดอนแลว สมาชกเครอขายทกคนสามารถ

ตดตอหรอใหค าปรกษากนอยางตอเนองท งเรองทเกยวของกบการทางาน และเรองสวนตว

นอกจากนยงมการไปมาหาสเยยมเยอนกนตลอด ดงนนในสวนของความสมพนธจงมองวาม

ความสมพนธทดมาอยางตอเนอง

4.3 การสรางและพฒนาผนารนใหมผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา

เครอขายไดมการจดกจกรรมภายในกลมเพอเปนการสรางและพฒนาผนารนใหม เชน การจดคาย

เยาวชนดานการอนรกษทรพยากรธรรมชาต เพอสรางความตระหนกใหเยาวชนในพนทไดเหน

ความสาคญของทรพยากรของตาบลเกาะปน* โดยใหแกนนาเยาวชนรนพทาหนาทเปนพเลยงและ

วทยากร ซงกจกรรมดงกลาวผใหขอมลทสาคญ เชอวาจะเปนสรางเยาวชนรนใหมและเปนการ

พฒนาทกษะเยาวชนรนพใหสามารถเขามาแทนทแกนนาททาหนาทขบเคลอนกจกรรมหลกในกลม

ตาง ๆ ได

4.4 การแสวงหาทรพยากรผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวางบประมาณท

ดาเนนกจกรรมของเครอขายจะมการขอรบการสนบสนนงบประมาณจากหนวยงานราชการ เชน

กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) องคการบรหารงานสวนจงหวด หรองบจาก

แผนพฒนาจงหวด การปโตรเลยมแหงประเทศไทย (ปตท.) โครงการสวสดการชมชนออมวนละ

บาท ซงงบประมาณทไดรบจะนามาทากจกรรมตามวตถประสงคของโครงการในแตละกลมและ

สอดคลองกบนโยบายของแหลงงบประมาณ 4.5 การใหการชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขายผใหขอมลทสาคญเกอบทงหมดม

ความคดเหนวาการจดหาสมาชกเขารวมกจกรรมเปนสงทกลมตาง ๆ ในเครอขายไดมการชวยเหลอ

กนอยางตลอดเนองจากกจกรรมหลกประการหนงทกลมตาง ๆ ในเครอขายมความเกยวของโดย

ตลอด คอการเขารวมการประชมกบองคการและหนวยงานตาง ๆ ซงในบางครงมการจดการประชม

ทซ าซอนของหนวยงานจงมความเปนตองขอความชวยเหลอจากกลมอน ๆ เพอเขารวมการประชม

แทนกน

141

4.7 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

4.7.1 ระดบชมชน

4.7.1.1 การสรางทนทางสงคมพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา สมาชกมโอกาสทา

กจกรรมรวมกน ( รอยละ 86.66) รองลงมา ชวยเหลอเกอกลกนมากขน ( รอยละ66.66)

ความไววางใจกน (รอยละ53.33) และมการจดสวสดการชมชน (รอยละ 33.33)

4.7.1.2 การรบรของคนในชมชนพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา รบรในดานกจกรรม

การอนรกษ (รอยละ 100.00) รองลงมารบรดานกจกรรมการออมทรพย (รอยละ 66.66) และรบร

กจกรรมดานสวสดการชมชน (รอยละ 60.00)

4.7.1.3 การเปลยนแปลงการเกดขนของปญหา พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา สตว

น ามจานวนเพมมากขน (รอยละ 86.66) รองลงมาตอบวาราคาน าดมลดลง (รอยละ 73.33) และ

คณภาพนาดขน (รอยละ 60.00)

4.7.2 ระดบเครอขาย

4.7.2.1 การขยายตวของสมาชกเครอขาย พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวามการขยาย

สมาชกเครอขายนอกตาบลมากขน (รอยละ 73.33) รองลงมาตอบวามกขยายสมาชกในเครอขาย

(รอยละ 46.66)

4.7.2.2 การลดการใหบรการทซ าซอนระหวางสมาชก พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบ

วาลดความซ าซอนในดานงบประมาณ (รอยละ 100.00) รองลงมาตอบวาลดความซ าซอนดาน

ทรพยากรอน ๆ เชน การแจกจายพนธสตวน า การใหบรการน าดมฟรแกผดอยโอกาส (รอยละ

93.33)

4.7.2.3 การสรางและดารงอยของเครอขายพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา มการ

ดาเนนการอยางตอเนอง (รอยละ 93.33) รองลงมามการเชอมโยงการทางานกบองคการอน ๆ (รอย

ละ 86.66)

4.7.2.4 การบรณาการและประสานการบรหาร พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวาม

การบรณาการกาลงคน (รอยละ 86.66) รองลงมาบรณาการงบประมาณ (รอยละ 66.66) และบรณา

การเครองมอการทางาน (รอยละ 46.66)

4.7.2.5 ตนทนในการบรหารเครอขายพบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา มตนทนใน

ดานสมาชกในการทางานมากขน (รอยละ 93.33) รองลงมาดานงบประมาณในการดาเนนการมาก

ขน (รอยละ 53.33) มความรทหลากหลายขน (รอยละ46.66)

142

4.7.3 ระดบองคการ

4.7.3.1 การดารงอยขององคการ พบวา ผ ใหขอมลทสาคญตอบวาการบรรล

เปาหมายของกลม (รอยละ 80.00) รองลงมาคอ การดาเนนกจกรรมรวมกนกบเครอขาย (รอยละ

66.66)และการเรยนรจากการเปนสมาชกเครอขาย (รอยละ53.33)

4.7.3.2 ความชอบธรรมทเพมขนในการเปนสมาชก พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา

กลมยอมรบในการปฏบตงาน (รอยละ 86.66) รองลงมาคอ การยอมรบในดานความคด (รอยละ

53.33)

4.7.3.3 การเขาถงการใหบรการ พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวามการจดสรร

งบประมาณระหวางสมาชก (รอยละ 93.33) รองลงมาคอ กองทนฟนฟเครอขายออมทรพยกลาง

(รอยละ 86.66 )และการจดสรรทรพยากร เชน พนธสต วน า (รอยละ 73.33)

4.7.3.4 ความขดแยงในองคการสมาชก พบวา ผใหขอมลทสาคญตอบวา มความ

คดเหนขดแยงในการทางาน (รอยละ 93.33) รองลงมาคอ การจดสรรงบประมาณระหวางสมาชก

(รอยละ 20.00)

ตารางท 4.7 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

1. ระดบชมชน

1.1 การสรางทนทางสงคม

-สมาชกมโอกาสทากจกรรมรวมกน

-มการจดสวสดการชมชน

13

5

86.66

33.33

-มการชวยเหลอเกอกลกนมากขน 10 66.66

-ความไววางใจกน 8 53.33

1.2 การรบรของในในชมชน

-การรบรในดานอนรกษ 15 100.00

-การรบรดานกจกรรมเครอขายออมทรพย 10 66.66

-การรบรดานการสงเสรมสวสดการชมชน 9 60.00

143

ตารางท 4.7 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

1.3 การเปลยนแปลงการเกดขนของปญหา

-คณภาพนาดขน 9 60.00

-จานวนสตวนาเพมมากขน 13 86.66

-ราคานาดมลดลง 11 73.33

2. ระดบเครอขาย

2.1 การขยายตวของสมาชกเครอขาย

-มการขยายเครอขายสมาชกภายในตาบล 7 46.66

-มการขยายเครอขายสมาชกนอกตาบล 11 73.33

2.2 การลดการใหบรการทซ าซอนระหวางสมาชก

-ดานงบประมาณ 15 100.00

-ดานทรพยากรอนๆ 14 93.33

2.3 การสรางและดารงอยของเครอขาย

-การดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง 14 93.33

-การเชอมโยงการทางานกบองคกรอน 13 86.66

2.4 การบรณาการและการประสานบรการ

-การบรณาการงบประมาณ 10 66.66

-การบรณาการกาลงคน 13 86.66

-การบรณาการทรพยากรอนๆเชนเครองมอ 7 53.33

2.5 ตนทนในการบรหารเครอขาย

-มสมาชกในการดาเนนงานเพมขน 14 93.33

-มงบประมาณในการดาเนนงานมากขน 8 53.33

-มความรทหลากหลายมากขน 7 46.66

144

ตารางท 4.7 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 10)*

รอยละ

100.00

3. ระดบองคการ

3.1 การดารงอยขององคการ

-การดาเนนกจกรรมรวมมอกบเครอขาย 10 66.66

-การเรยนรจากการเปนสมาชกเครอขาย 8 53.33

-การบรรลเปาหมายของกลม 12 80.00

3.2 ความชอบธรรมทเพมขนในการเปนสมาชก

-กลมไดรบการยอมรบในดานความคด 8 53.33

-กลมไดรบการยอมรบจากการปฏบตงาน 13 86.66

3.3 การเขาถงการใหบรการ

-งบประมาณจากจากกองทนฟนฟเครอขายออมทรพยกลาง 13 86.66

-การจดสรรงบประมาณระหวางสมาชก 14 93.33

-การจดสรรทรพยากรอน ๆ 11 73.33

3.4 ความขดแยงในองคการ

ความคดเหนในการทางาน 14 93.33

การจดสรรงบประมาณระหวางสมาชกเครอขาย 3 20.00

* ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

จากตารางท 4.7 สามารถสรปผลการศกษาการประเมนประสทธผลของเครอขายตาบลเกาะ

ปน*ได ดงน

1. ระดบชมชน

1.1 การสรางทนทางสงคม ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา จากการทางาน

ของเครอขายตาบลเกาะปน* ชวยใหสมาชกในชมชนมโอกาสในการทางานรวมกน เชน กจกรรม

การปลอยพนธสตว การเฝาระวงการบกรกเขตอนรกษ การชวยกนกาจดขยะในครวเรอน ซงสง

เหลานจะสงผลดตอความมนคงของทรพยากรน ามากขน นอกจากน สาหรบคนทเปนคณะทางาน

145

และรวมกจกรรมกนอยางตอเนอง กจะมความไววางใจกนมากขน แตกตางจากกอนการทางาน

รวมกนซงตางคนตางไมไวใจกน เพราะกลววาแตละคน จะเขามาแสวงหาผลประโยชนมากกวาเขา

ทางานเพอชมชนอยางจรงจง แตเมอไดรบโอกาสเขามารวมกนทางานจงไดทราบวาทกคนททางาน

อยนนสละเวลามาทางานเพอชมชนอยางแทจรง

1.2 การรบรของคนในชมชน ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวา ชมชนรบร

จากกจกรรมการอนรกษ เนองจากกจกรรมอนรกษเปนกจกรรมทเกดประโยชนโดยตรงกบคนใน

ชมชนทวไป ซงจากการดาเนนงานทผานมาทาใหชาวบานสามารถจบสตวนาไดเพมมากขน

1.3 การเปลยนแปลงการเกดขนของปญหา ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวา

ทาใหจานวนสตวน าเพมมากขน เนองจากในแตละรอบปสมาคมชาวประมงอาเภอปากน า* จะ

ประสานกบศนยวจยและพฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง (บาน2เกาเสง) กรมประมง เพอทาการ

ปลอยพนธสตวนาในเขตพนทอนรกษตาง ๆ จากนนจะเปนหนาทของประมงอาสาในการทาหนาท

เฝาระวง รวมกบสมาชก2

อาสาพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (ทสม.) นอกจากนแลวยงม

การทากจกรรมของชมชนเอง เชน โครงการกาจดขยะในครวเรอน การทาความรวมมอกบเครอขาย

นอกพนทเพอการรณรงคลดการใชสารเคม ซงกจกรรมเหลานจะเปนสวนหนงทจะชวยลดปญหา

ของทรพยากรนาและเปนการทาใหคณภาพนาดขน

2. ระดบเครอขาย

2.1 การขยายตวของสมาชกเครอขาย ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคดเหนวา ใน

ปจจบนเครอขายมการขยายสมาชกและเชอมโยงกบสมาชกภายนอกมากขน เชน สมาคม

ชาวประมงพนบานแหงประเทศไทย สมชชาสตรในจงหวดอนทตดชายทะเล เครอขายจงหวด

นครศรธรรมราช หรอทจงหวดสตล เปนตน

2.2 การลดการใหบรการทซ าซอนระหวางสมาชก ผใหขอมลทสาคญทงหมดมความคด

เหนวา ลดความซ าซอนในดานงบประมาณ เนองจากในการดาเนนกจกรรมของกลมเครอขายใน

การของบประมาณเพอดาเนนกจกรรมในตาบลไดมการเชญกลมตาง ๆ เขารวมประชมกอนเสนอ

งบประมาณ จากการดาเนนการดงกลาวทาใหสมาชกเครอขายทราบกลมเปาหมายทแตละกลมได

ใหบรการการ

2.3. การสรางและดารงอยของเครอขาย ผใหขอมลทสาคญเกอบทงหมดมความคดเหน

วา เครอขายมการทากจกรรมอยางตอเนองเชนการประชมประจาเดอน และการจดตงเขตอนรกษใน

แตละหมบาน นอกจากนในปจจบนเครอขายยงมกจกรรมเพมขน เชน การจดตงโรงน าดม และใน

อนาคตไดมการพดคยระหวางสมาชกเครอขายในจดทาโครงการฟนฟ การใชน าบอ จากการทา

146

กจกรรมอยางตอเนองทาใหผใหขอมลทสาคญมองวาชมชนเกาะปน*จะสามารถพงพาตนเองไดใน

อนาคต

2.4 การบรณาการและประสานการบรหาร ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา

การบรณาการกาลงคนเนองจากสมาชกสวนใหญมการเปนสมาชกมากกวาหนงกลม ดงนนในการ

ทากจกรรมกลมหนงกลมใด สมาชกกลมตาง ๆ กจะเขาไปชวยกนทากจกรรม เชน สมาชกประมง

อาสาจะเปนทงสมาชกกลมออมทรพย หรอสมาชก ทสม. ดวย

2.5 ตนทนในการบรหารเครอขาย ผใหขอมลทสาคญเกอบทงหมดมความคดเหนวา

เครอขายมตนทนในการทมสมาชกเพมมากขน เนองจากการทางานแบบเครอขายสามารถชวยให

การทางานประสบความสาเรจมากยงขน ผใหขอมลทสาคญมองวาทะเลเปนของทกคน ดงนนการท

ทกคนชวยกนยอมเปนทนในการทางาน

3. ระดบองคการ

3.1 การดารงอยขององคการ ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา การทางาน

รวมกนในลกษณะของเครอขายทาใหกจกรรมของกลมบรรลเปาหมายการทางาน ซงมองจากการ

ไดรบงบประมาณสนบสนนจากหนวยงานตางๆอยางตอเนอง

3.2 ความชอบธรรมทเพมขนของสมาชก ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา

กลมสมาชกเครอขายแตละกลมตางยอมรบในการทาหนาทของแตละกลมและการใหความรวมมอ

ในการทากจกรรมหากกลมตาง ๆ เมอสมาชกเครอขายขอความรวมมอ

3.3 การเขาถงการใหบรการ ผใหขอมลทสาคญเกอบทงหมดมความคดเหนวา มการ

จดสรรงบประมาณระหวางสมาชก เนองจากการทางานทผานมาสมาชกเครอขายทกกลมสามารถ

รวมเสนองบประมาณกบกลมอนได เชน การของบประมาณจากองคการพฒนาเอกชน ในสวนกลม

ของเครอขายออมทรพยกลางตาบลเกาะปน* กลมอน ๆ สามารถเสนอโครงการเพอนาเงน

งบประมาณจากเครอขายออมทรพยกลางได นอกจากนทกกลมยงสามารถของงบประมาณจาก

กองทนฟนฟเครอขายออมทรพยกลางไดอก โดยไมจากดสทธกลมใดกลมหนง

3.4 ความขดแยงในองคการสมาชก ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา ม

ความขดแยงในการทางาน เนองจากมองวาการทางานรวมกนยอมมความคดขดแยงเปนเรองปกต

ของการทางานรวมกนแตการขดแยงในทนไมไดหมายถงการขดแยงเพอตองการเอาชนะโดยไมม

เหตผลแตเปนการขดแยงเพอหาทางออกในการแกไขปญหาของเครอขาย เชน การออกระเบยบของ

กลมออมทรพย เนองจากบางพนทเปนมสมาชกนบถอศาสนาอสลามซงไมมการคดดอกเบย สาหรบ

ในการแกไขปญหาความขดแยงกมมตใหสมาชกแตละกลมสามารถปรบใชไดตามความเหมาะสม

147

4.8 ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

4.8.1 ปญหาอปสรรค

4.8.1.1 ผนาเครอขาย พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา ไมมเวลาวางในการเขารวม

กจกรรม (รอยละ 80.00) รองลงมาคอการใหความสาคญดานอนรกษ (รอยละ 33.33)

4.8.1.2 การรวมมอของสมาชกเครอขาย พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา สมาชกไม

มเวลาวางเขารวมกจกรรม (รอยละ 46.66) รองลงมาคอการขาดจตสานกในการทางาน การเสยสละ

เวลา (รอยละ 26.66) การขดแยงในกลมของตนเอง (รอยละ 20.00) และมองถงความเปนรปธรรม

ของกจกรรมมนอย (รอยละ 6.66)

4.8.1.3 การบรหารงานเครอขาย พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา ความคดเหนไม

ตรงกน (รอยละ 86.66) รองลงมาคอความขดแยงในการบรหารงบประมาณ (รอยละ 20.00)

4.8.2 ขอเสนอแนะ

4.8.2.1 การจดการเครอขาย พบวาผ ใหขอมลทสาคญตอบวา การคานงถง

ผลประโยชนสวนรวม (รอยละ 66.66) รองลงมาคอ การตระหนกถงเปาหมายของการทางาน

(รอยละ 46.66) และการสงเสรมการมสวนรวมมากขน (รอยละ 13.33)

4.8.2.2 ความมนคงของทรพยากรน า พบวาผใหขอมลทสาคญตอบวา มจตสานก

รวมกนในการอนรกษ (รอยละ 66.66) รองลงมาคอ การลดการใชสารเคม (รอยละ 53.33) การจด

สวสดการเรองน าใหกบชมชน (รอยละ 46.66) ปฏบตตามกตกากลม การรอฟนการใชบอน าชมชน

(รอยละ 40.00) สงเสรมกจกรรมเยาวชนเรยนรการอนรกษ (รอยละ 33.33) และจดตงศนยเรยนร

ชมชน(รอยละ 26.66) ตามลาดบ

148

ตารางท 4.8 ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการเครอขาย

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

1. ปญหาอปสรรค

1.1 ผนาเครอขาย

-การไมใหความสาคญกบงานอนรกษ 5 33.33

-ไมมเวลาวางในการเขารวมกจกรรม 12 80.00

1.2 การรวมมอของสมาชกเครอขาย

-สมาชกไมมเวลาวางเขารวมกจกรรม 7 46.66

-มองถงความเปนรปธรรมมนอย 1 6.66

-การเสยสละเวลา 4 26.66

-ขาดจตสานกในการทางาน 4 26.66

-เกดความขดแยงในกลมของตนเอง 3 20.00

1.3 การบรหารเครอขาย

-ความคดเหนไมตรงกน 13 86.66

-ความขดแยงในการบรหารงบประมาณ 3 20.00

2. ขอเสนอแนะ

2.1 การจดการเครอขาย

-การตระหนกถงเปาหมายของการทางาน

7

46.66

-คานงถงผลประโยชนของสวนรวม 10 66.66

-สงเสรมการมสวนรวม 2 13.33

2.2 ความมนคงของทรพยากรนา

-การสงเสรมเยาวชนเรยนรดานอนรกษ 5 33.33

-การปฏบตตามกตกาของกลม 6 40.00

-มจตสานกรวมกนในการอนรกษ 10 66.66

-การจดตงศนยเรยนร 4 26.66

149

ตารางท 4.8 (ตอ)

ประเดนการศกษา จานวน

(n = 15)*

รอยละ

100.00

-รอฟนการใชบอนาชมชน 6 40.00

-จดสวสดการเรองนาใหกบชมชน 7 46.66

-ลดการใชสารเคม 8 53.33

* ตอบไดมากกวา 1 คาตอบ

จากตารางท 4.8 สามารถสรปผลการศกษาปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะในการจดการ

เครอขาย ได ดงน

ปญหาอปสรรคของการจดการเครอขาย

1. ดานผนาเครอขาย ผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวา ผนาเครอขายไมมเวลา

วางเขารวมกจกรรม เนองจากในปจจบนผนาเครอขายแตละคนมกไดรบมอบหมายตาแหนงทาง

สงคมหลายตาแหนง ดงนนจงมการประสานการทางานหรอตองเขารวมประชมกบหนวยงานตาง ๆ

มากขน ประกอบดวยสภาพทางเศรษฐกจในปจจบนผนาเครอขาย จาเปนตองใหความสาคญกบการ

ดแลครอบครวมากขนจงทาใหมเวลาในการเขารวมกจกรรมไมตอเนองทกกจกรรม ทาไดเพยงการ

ประสานเพอทราบความกาวหนาในการดาเนนกจกรรมเทานน

2. ดานความรวมมอของสมาชกเครอขายผใหขอมลทสาคญประมาณครงหนงมความ

คดเหนวาสมาชกเครอขายไมมเวลาวางเขารวมกจกรรม เนองจากสมาชกบางคนออกไปทางาน

รบจางนอกพนท ดงนนจงมเวลาวางเขารวมกจกรรมอยางตอเนองนอยลง เวนแตเปนกจกรรมท

สาคญและมการนดหมายลวงหนาหรอตรงกบวนหยดจงไดมการเขารวมกจกรรม

3. ดานการบรหารงานเครอขายผใหขอมลทสาคญสวนมากมความคดเหนวามความคดเหน

ไมตรงกน ซงผใหขอมลทสาคญเปนมองวาทาใหการทางานลาชามากขน ความขดแยงทเกดขนไม

กอใหผลเสยตอความสมพนธในการทางานรวมกน

150

ขอเสนอแนะ

1. ดานการจดการเครอขายผใหขอมลทสาคญประมาณ 2 ใน 3 มความคดเหนวาสมาชก

เครอขายควรคานงถงผลประโยชนสวนรวม ซงผใหขอมลทสาคญไดใหความคดเหนวาจากการ

ทางานในปจจบนเรมมการมองถงผลประโยชนสวนตวมากขน มบางคนเรมไมไววางใจซงกนและ

กนโดยเฉพาะในสวนของงบประมาณทไดรบจากภายนอก ซงไดมการรองเรยนหนวยงานตรวจสอบ

เพอใหเขาตรวจสอบขอเทจจรงทเกดขน แตทผานมากไมพบการทจรตแตประการใด จงมองวาใน

การทางานรวมกนควรคานงถงประโยชนของหมบานเปนหลก

2. ดานความมนคงของทรพยากรน าผใหขอมลทสาคญประมาณ 2 ใน 3 มความคดเหนวา

เครอขายตองมการสรางจตสานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตมากยงขน รวมถงการทา

กจกรรมอน เชนการสงเสรมเยาวชนเรยนรดานอนรกษ การปฏบตตามกตกาของกลม การจดตง

ศนยเรยนร รอฟนการใชบอน าชมชน จดสวสดการเรองน าใหกบชมชน และลดการใชสารเคมของ

ภาคการเกษตร ซงกจกรรมเหลานจะเปนสวนสาคญในการชวยเสรมสรางความมนคงของทรพยากร

นาทงระยะสน ระยะกลางและระยะยาว

151

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

ในการศกษาเรอง “การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า : กรณศกษา

ชมชน ตาบลเกาะปน* มวตถประสงค 2 ประการ คอ

1. เพอศกษาการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา ตาบเกาะปน*

2. เพอศกษาปญหาอปสรรคในการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน าตาบล

เกาะปน*

ผใหขอมลทสาคญในการศกษาครงน คอ ผอาศยในตาบลเกาะปน* ทมตาแหนงทางสงคม

ในการทากจกรรมกลมตาง ๆ ของชมชนทเกยวของกบความมนคงของทรพยากรน า จานวน 15 คน

ซงบคคลเหลานไดรบการเสนอชอจากผใหขอมลพนฐานและประชาชนทวไปทอาศยอยใน ตาบล

เกาะปน* โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) แบบสมภาษณเจาะลก (In-depth

Interview) และใชขอมลเอกสารเปนเครองมอในการศกษา

5.1 สรปผลการศกษา

ผใหขอมลทสาคญ มทงเพศชายและหญง 3 ใน 4 เปนเพศชาย มอายอยในชวง 50-59 ป

ประมาณ 2 ใน 3 สมรสแลว ประมาณ 2 ใน 3 นบถอศาสนาอสลาม การศกษา 1 ใน 3 จบช น

มธยมศกษาตอนปลาย สาหรบครอบครว 2 ใน 3 มสมาชกในครอบครว 4-6 คน อาชพหลกเกนกวา

ครงประกอบอาชพทาสวนยาง มรายได/เดอน/ครอบครว เกนกวาครง มรายได 10,001-20,000 บาท

3 ใน 4 อาศยอยในชมชนมาตงแตเกด และประมาณครงหนงเปนสมาชกกลม

สาหรบวถการใชประโยชนจากทรพยากรน ากบสถานการณทรพยากรน าในปจจบนผล

การศกษาพบวาตาบลเกาะปน* มพนทลกษณะเปนเกาะ วถชวตของชาวตาบลเกาะปน* จงมความ

เกยวเนองกบทรพยากรน า ทงดานการอปโภคบรโภค การประกอบอาชพและการสญจร ในชวง

กอนป พ.ศ.2498 ทรพยากรนามความอดมสมบรณ แตวถชวตเรมมการเปลยนแปลงหลงจากการปด

ปากน าระวะในป พ.ศ.2498 สงผลใหทรพยากรน ามการเปลยนแปลงกระแสน าไหลเวยนไมตาม

ฤดกาล น าตนเขนมากขน ทาใหสตวน าลดลง ประชาชนเปลยนอาชพจากการทาประมงเปนการทา

152

สวนมากขน ในสวนของความมนคงของทรพยากรน าในทศนะของชมชน ผใหขอมลทสาคญม

ความคดเหนวาความมนคงของทรพยากรน าคอการอนรกษฟนฟทรพยากรธรรมชาต และคณภาพ

น าดสตวน าสามารถอาศยอยได สาหรบการรบรคณภาพน าของชมชนใชวธการสงตรวจกบ

หนวยงานและการใชภมปญญาทองถนเชนการสงเกตสของน า และการชมรสชาตน าทะเล ในสวน

ของความเพยงพอของทรพยากรนา ปจจบนทรพยากรน าสาหรบการอปโภคบรโภคมความพอเพยง

ตอคนในชมชน ทกคนมเขาถงในการใชทรพยากรน า และการพฒนาดานทรพยากรน าในชมชนนน

โดยการจดตงเขตอนรกษ

การจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรน า ผลการศกษาพบวา เครอขายตาบล

เกาะปน* กอตวขนเนองจากตระหนกถงปญหาทมผลมาจากการพฒนาประเทศของรฐบาลโดย

เรมตนกอตวจากระดบปจเจกบคคลเปนลกษณะเครอขายทางความคด มความสมพนธแบบเครอ

ญาต ผลประโยชนทสมาชกทเขารวมเปนเครอขายไดรบคอการบรรลเปาหมายขององคการในเรอง

สรางความมนคงของทรพยากรน าโดยเนนงานอนรกษ ซงเปนเปาหมายทสาคญของสมาชก

เครอขายทกองคการ การจดระบบของเครอขาย เปนการจดระบบแบบไมเปนทางการเนองจากไมม

การกาหนดโครงสรางและบทบาทหนาทของสมาชกทชดเจน การสอสารใชในลกษณะไมเปน

ทางการ กระบวนเรยนรใชการประชมประจาเดอนเปนหลก ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชก

เครอขายคอเปนเวทแลกเปลยนความคดเหน แลกเปลยนความร ประสบการณ งบประมาณจาก

ภายในและภายนอกเครอขายเปนทนในการขบเคลอนกจกรรม การพฒนาผนาของเครอขายทาให

ผนามความรในการปฏบตงานมากขน ในสวนของความตอเนองของเครอขาย พบวาเครอขายไดใช

การประชมเปนกจกรรมหลก ในการรกษาความสมพนธมการใหคาปรกษากนอยางตอเนอง การ

สรางและพฒนาผนารนใหมมการจดกจกรรมภายในเครอขายเปนหลก การแสวงหาทรพยากรม

หนวยงานภาครฐและองคการพฒนาเอกชนใหการสนบสนน ในสวนของการใหการชวยเหลอและ

แกไขปญหาในเครอขาย มการชวยกนจดหาสมาชกเขารวมกจกรรมตางๆของสมาชกกลมใน

เครอขาย

การประเมนประสทธผลของเครอขาย ผลการศกษาพบวา อยในระดบด ประเมนในระดบ

ชมชน พบวา มการสรางทนทางสงคมทเพมขนเนองจากสมาชกมการทากจกรรมรวมกน ชวยเหลอ

เกอกลกนมากขน และเกดความไววางใจในการทางานระหวางกน ประชาชนรบรในการทางาน

ผานกจกรรมการอนรกษ กจกรรมการออมทรพยและการจดสวสดการชมชน ในการทากจกรรมท

สรางความมนคงของทรพยากรน า สงผลใหสตวน ามจานวนมากขน ราคาน าดมลดลง และคณภาพ

น าดขน กจกรรมปญหาทเกดผลกระทบตอชมชนดานทรพยากรน าลดลง ในสวนของเครอขาย ม

การขยายเครอขายโดยการเชอมโยงกบเครอขายภายนอกมากขน ชวยลดบรการทซ าซอนระหวาง

153

สมาชกเครอขาย ดานการจดสรรงบประมาณในการทากจกรรม การดารงอยของเครอขายไดมการ

จดกจกรรมตอเนองเพอการดารงอย มการบรณการทางานในเรองของคนเปนหลก และในสวนของ

ตนทนในการบรหารเครอขายพบวามตนทนดานสมาชกในการทางานเพมมากขน ในระดบองคการ

สมาชกในเครอขายสามารถบรรลเปาหมายในการทางาน มชอบธรรมทเพมขนในการเปนสมาชก

เครอขายเนองจากสมาชกมการยอมรบในการทางานระหวางกน การเขาถงการใหบรการสมาชก

เครอขาย พบวามการจดสรรงบประมาณระหวางสมาชก และประเดนความขดแยงในองคการ

สมาชก คอการแสดงความคดเหนในการพฒนางานเปนหลก

ปญหาอปสรรคในการจดการเครอขาย ผลการศกษาพบวาปญหาอปสรรคคอผนาเครอขาย

และสมาชกเครอขายมสวนรวมนอยลงเนองจากไมมเวลาเขารวมกจกรรม สาหรบการบรหารจดการ

เครอขายพบวาปญหาอปสรรคหลกคอ ในการประชมสมาชกเครอขายมความคดเหนไมตรงกนทา

ใหการทางานลาชา

ขอเสนอแนะในการจดการเครอขาย ผลการศกษาพบวาตองการใหสมาชกเครอขายคานงถง

ผลประโยชนสวนรวม และตองการใหเครอขายมการจดทากจกรรมสรางจตสานกในการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาตทงปาไม ซงเปนแหลงตนน าและทะเลสาบซงเปนแหลงน าทสาคญของตาบล

เกาะปน* เพอเปนการชวยเสรมสรางความมนคงของทรพยากรนาทงระยะสน กลางและระยะยาว

5.2 ขอเสนอแนะ

5.2.1 ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ

1) เครอขายควรมการเชอมโยงกบแหลงทนอน ๆ ภายในชมชนเพอเพมขยายสมาชก

เครอขายภายในชมชนและเพมทรพยากรของเครอขาย

2) เครอขายควรมการปรบปรงหลกสตรเปดประตสเกาะปน* เพ อสงเสรมให

เยาวชนไดเรยนรคณคาของทรพยากรในชมชน

3) สบเนองจากในปจจบน สมาชกในเครอขายบางคนเรมมความขดแยงเรองการใช

จายงบประมาณทไดรบมาจากองคการภายนอก ดงนนควรมการประชาสมพนธการทากจกรรมและ

การบรหารงบประมาณอยางตอเนอง เพราะไมเชนนนแลวปญหาทเรมกอตวขนจะเรมมการขยายตว

และจะสงผลกระทบตอความไววางใจกนในการทางานรวมกน อนอาจเปนเหตใหการทางานของ

เครอขายประสบปญหามากยงขน ทงสวนของความนาเชอถอของกลมและแกนนา ผลกระทบดาน

154

ลบตามมาคอการไมใหความรวมมอของสมาชกในชมชนและสมาชกในเครอขาย และอาจเปนเหต

ใหการทางานของสมาชกของเครอขายสนสดลง

5.2.2 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1) หนวยงานภาครฐโดยเฉพาะองคกรปกครองสวนทองถน ควรเขามามบทบาทใน

การสงเสรมกจกรรม และสนบสนนงบประมาณ เพอใหเครอขายตาบลเกาะปน* สามารถดาเนน

กจกรรมไดอยางตอเนองและเปนรปธรรมมากขน

2) หนวยงานภาครฐควรมการสงเสรมการใชปยอนทรยสาหรบเกษตรกรมากยงขน

เพอปญหาสารเคมตกคางในแหลงน า และมมาตรการควบคมกากบดและโรงงานอตสาหกรรมรอบ

ทะเลสาบสงขลา เพอปองกนการปลอยนาเสยลงสทะลสาบกอนการบาบดซงจะสงผลใหเกดปญหา

ทรพยากรนาเสอมโทรมมากขน

5.2.1 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1) ควรทาการศกษาการจดการเครอขายทนชมชนกบความมนคงของทรพยากรทาง

ธรรมชาต

2) บทบาทเครอขายองคการภาครฐในการเสรมสรางความมนคงของทรพยากรนา

บรรณานกรม

กรมการพฒนาชมชน. 2545. ความเขมแขงของเครอขาย หมบาน กข.คจ.: โรงพมพชมชนสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทย จากด.

กรมการพฒนาชมชน. 2547. แนวทางการเรยนรเรองความเปนเครอขายองคกรชมชนกบ ศอช.

กรงเทพมหานคร:พมท บรษท บทเอส เพรส จากด.

กรมควบคมมลพษ. 2555. บทความแผนแมบทการจดการทรพยากรนา. คนวนท

จาก http://www.flood.rmutt.ac.th/?wpfb_dl=3822.

กรมทรพยากรนา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2555. สรปสถานการณภยแลง

(พ.ย.52 - เม.ย.53) คน0วนท 4 พฤศจกายน 2555 จาก http://www.dwr.go.th/

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2553. พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

.

แหงชาต พ.ศ.2535 คน0วนท 10 พฤศจกายน 2555 จาก http://www.deqp.go.th

กลยา ไวกย. 2550. การมสวนรวมของคณะทางานระดบตาบลในการจดการทรพยากรนาพนทลม

นาสาขาหวยมวกเหลก จงหวดสระบร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

.

กณณกา หงสลา. 2553. การจดการเครอขายองคกรพฒนาเอกชนดานแรงงานขามชาตในประเทศ

ไทย. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

โกวท ไชเมอง. 2543. การมสวนรวมของประชาชนในการอนรกษทรพยากรนา : กรณศกษา

ตาบลเวยง อาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา. คนควาอสระปรญญามหาบณฑต

มหาวทยาลยเชยงใหม.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด . 2555. กลยทธสาคญสความสาเรจของการปฏรปการศกษา. วารสารการ

บรหารและพฒนา มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ขนฏฐา กาญจนรงษนนท. 2547. การบรหารงานเครอขาย. คนวนท จาก http:// www.northphc.org/doc/mananet.doc.

จราภรณ หะยป. 2553. บทบาทของเทศบาลตาบลในการจดการทรพยากรนา พนททะเลนอย.

การคนควาอสระปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

93

จารวรรณ ศรขวญชวย. 2554. การจดการเครอขายการปองกนและแกไขปญหานาทวม

แบบบรณาการของเทศบาลเมองทงสง อาเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช.

รายงานการศกษาอสระ ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน.

ดวงพร ภแกว. 2548. การจดการทรพยากรนา : กรณศกษาบานปงไคร อาเภอแมรน จงหวดเชยงใหม.

ปรญญามหาบณฑต.มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธงชย สนตวงศ. 2539. หลกการจดการ. กรงเทพมหานคร: โรงพมพ บรษทสานกพมพ ไทยวฒนา

พานช จากด.

ธรรมชาตและสงแวดลอม,2009. คนวนท 10 มนาคม 2556. จาก http://

www.tummachatsingwadlom.igetweb.com/index.php?mo=3&art=267463. .

นภสร พนธมณ. 2555. การบรหารจดการเครอขายระบบบรการแพทยฉกเฉน : กรณศกษาเขต

เทศบาลนครยะลา จงหวดยะลา. คนควาอสระปรญญามหาบณฑต.

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

นยนปพร พงศกรปรญชย. 2551. การมสวนรวมของผประกอบการโรงงานอตสาหกรรมในการ

จดการทรพยากรนา จงหวดสมทรสงคราม. ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต.

มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง.

บญรกษ ประจนเขตต. 2548. การจดการทรพยากรนาของลานากวง เพอการใชนาของนคม

อตสาหกรรมภาคเหนอ จงหวดลาพน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

พชาย รตนดลก ณ ภเกต. 2537. องคการ และการบรหารจดการ.นนทบร:บรษท ไอดซพรเมยร จากด.

พทกษ ปกษานนท. 2552. การจดการทรพยากรนาช-มล เพอปองกนอทกภยจงหวดอบลราชธาน.

วทยานพนธปรชญาดษฏบณฑต มหาวทยาลยรามคาแหง.

พฤธพงค พศาลวชรนทร. 2550. กระบวนการจดการเครอขายชมชนทองถนในการขบเคลอน นโยบายสาธารรณะดานการจดการสงแวดลอมชมชน กรณศกษา : เครอขายลมนา คลองอตะเภา. วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร. มลลกา ตนสอน. 2544. การจดการยคใหม(Modern Management). บรษท เอซเปอรเนท จากด

มหาวทยาลยวลยลกษณ. 2547. การจดการเครอขายการทองเทยวเชงนเวศ จงหวดนครศรธรรมราช.

156

94

วโรจน เปนสข. 2554. การจดการเครอขายสงเสรมสขภาพระดบตาบล ในเขตองคการบรหารงาน

สวนตาบลบางทอง อาเภอทายเหมอง จงหวดพงงา. รายงานการศกษาอสระ

ปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการปกครองทองถนวทยาลยการ

ปกครองทองถน มหาวทยาลยขอนแกน.

วกพเดย สารานกรมเสร,2556. คนวนท 10 มนาคม 2556. จาก.

http:// www th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%97%E0%B8%A3%E0%B8%B1%

E0%B8%9E%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0% .

วรเทพ เปรมฤทย. 2551. การจดการทรพยากรนาเพอการเกษตรของบานหนองผาขาวตาบลนาดบ

อาเภอปาซาง จงหวดลาพน. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต.

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศรวรรณ เสรรตนและคณะ. 2539. องคการและการจดการ(Organization and Management).

กรงเทพมหานคร:สานกพมพพฒนาศกษา.

ศรพร โกมลเปลน.2554.การจดการเครอขายเพอการเรยนรและปฏบตบญชครวเรอนของ

ครบญชอาสา กรมตรวจบญชสหกรณ.ภาคนพนธ รฐศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สมปอง โพธกรกระจาง. 2551. แนวทางพฒนาการจดการทรพยากรนาของชมชนบานพะด ตาบลรวมไทยพฒนา อาเภอพบพระ จงหวดตาก. มหาวทยาลยราชภฎกาแพงเพชร.

สมคด บางโม. 2555. องคการและการจดการ. กรงเทพฯ:วทยพฒนน.

สธดา เจรญดารงทรพย. 2553. รปแบบขององคกรภาครฐในการบรหารจดการทรพยากรนาในเขต

สถานพฒนาและสงเสรมการอนรกษสตวปา(อทยานทะเลนอย). คนควาอสระปรญญา

มหาบณฑต.สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สาคร สขศรวงศ. 2554. การจดการ:จากมมมองนกบรหาร.กรงเทพฯ:

บรษท จ.พ.ไซเบอรพรนท จากด.

สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม. 2555. จบกระแส Rio+20 สสงคมไทย.

กรงเทพฯ :สถาบนธรรมรฐเพอการพฒนาสงคมและสงแวดลอม พมพ

เสร พงศพศ.2548.วฒนธรรมโลกยคใหม เครอขาย ยทธวธเพอประชาคมเขมขน ชมชนเขมแขง.

กรงเทพฯ:เจรญวทยการพมพ.

สมพนธ มณพนธ. 2553. ปญหาและแนวทางแกไขปญหาทรพยากรนาของลมทะเลหลวง.

คนควาอสระปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

157

95

สานกเลขาธการผแทนราษฎร. 2550. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ.2550.

คนวนท 10 มนาคม 2556 จาก http:// www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/

parliament_parcy/more_news.php?cid=1840.

สานกงานพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. 2553. ทศทางแผนพฒนาฯ ฉบบท 11.

กรงเทพมหานคร:บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลสซง จากด.

อราวฒน ชมระกาและคณะ. 2551. รายงานการวจยรปแบบการจดการเครอขายตลาดผลตภณฑ

ชมชน จงหวดอตรดตถโดยความรวมมอของมหาวทยาลยราชภฏอตรดตถและองคกร

ทองถน.มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ.

อนนต มาลารตน. 2551. การพฒนารปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอความสาเรจ

ในการจดการเครอขายชมชนดานสขภาพ:การวจยแบบผสานวธ.

สารนพนธปรญญามหาบณฑต. มหาวทยาลยนเรศวร.

อารอน ปะดกา และคณะ. 2550. เปดประต...สเกาะหมาก. สงขลา: หจก.โฟ-บารค.

อารอน ปะดกา และเบญจวรรณ เพงหน. 2548. ผหญงกบการจดการทรพยากรประมงทะเลสาบ

สงขลา. สงขลา: โครงการจดการทรพยากรชายฝงภาคใต ภายใตมลนธเพอการ

พฒนาทย งยน.

Keith G.Provan . 2001. Public Administration Review,Vol.61, no.4.416.

158

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.

แนวทางการสมภาษณเจาะลก (In – dept Interview)

ประกอบดวยโครงสรางหลก 6 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ ไดแก

1.1 เพศ/อายปจจบน

1.2 บานเกด/ภมลาเนา

1.3 จานวนสมาชกในครอบครว

1.4 การศกษาสงสดและศาสนา

1.5 สถานภาพสมรส

1.6 ระยะเวลาทอาศยในชมชนปจจบน

1.7 ปจจบนประกอบอาชพ

1.8 รายไดตอเดอนของครวเรอน

1.9 ตาแหนงทางสงคมทไดรบการแตงตงจากภายในและภายนอกชมชนทไม

เกยวของกบรายไดหลกของครวเรอน

สวนท 2 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในปจจบน

2.1 วถชวตของชมชนกบทรพยากรนา

2.2 สถานการณการเปลยนแปลงของทรพยากรนา

2.3 สาเหตของการเปลยนแปลง

2.4 ผลกระทบตอวถของชมชน

สวนท 3 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

3.1 ความหมายของความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

3.2 การรบรถงความเพยงพอของทรพยากรนาตอการอปโภคบรโภค

3.3 การรบรถงคณภาพของทรพยากรนา

3.4 การรบรถงการเขาถงทรพยากรนา

3.5 การยกระดบของทรพยากรนา

161

สวนท 4 แนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา

4.1 การรวมมอกอนเปนเครอขาย

1) การกอตว การสรางเครอขาย

2) ความสมพนธในองคการเครอขาย

3) การกาหนดเปาหมายของเครอขาย

4) การคานงถงผลประโยชน

4.2 การจดการระบบของเครอขาย

1) การกาหนดโครงสรางการทางาน

2) การกาหนดบทบาทหนาทของสมาชกในเครอขาย

3) การตดตอสอสาร

4) การจดกระบวนการเรยนรรวมกน

4.3 ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกขององคการเครอขาย

1) การประสานความรวมมอระหวางกน

2) การแลกเปลยนและพฒนาความร

3) การจดสรรทรพยากร

4) การพฒนาผนาและหนวยนา

4.4 การรกษาความตอเนองขององคการเครอขาย

1) การสรางกจกรรมอยางตอเนอง

2) การรกษาความสมพนธทดระหวางสมาชก

3) การสรางและพฒนาผนารนใหม

4) การแสวงหาทรพยากร

5) การใหการชวยเหลอและแกไขปญหาในเครอขาย

สวนท 5 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

5.1 ระดบชมชน

1) การสรางทนทางสงคม

2) การรบรของคนในชมชน

3) การเปลยนแปลงการเกดขนของปญหา

162

5.2 ระดบเครอขาย

1) การขยายของสมาชกเครอขาย

2) การลดการใหบรการทซ าซอนระหวางสมาชก

3) การบรณาการและการประสานงานของการใหบรการเครอขาย

4) ตนทนในการบรหารเครอขาย

5.3 ระดบองคการ

1) การดารงอยขององคการ

2) ความชอบธรรมทเพมขนในการเปนสมาชก

3) การเขาถงการใหบรการ

4) ผลลพธทเกดจากกลมเปาหมาย

สวนท 6 ปญหา อปสรรคและขอเสนอในการจดการเครอขาย

6.1 ปญหา อปสรรคในการจดการเครอขาย

6.2 ขอเสนอแนะแนวทางในการจดการเครอขาย

ภาคผนวก ข

ตารางท ข – 1 ขอมลพนฐานของผใหขอมลทสาคญ

ขอมล ทองแดง* ทองคา* มรกต*

- เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - ศาสนา - การศกษา - สมาชกในครอบครว - อาชพ - รายไดตอเดอน - ระยะเวลาการอาศยอยในพนท - ตาแหนงทางสงคมในชมชน

หญง 47 ป

โสด อสลาม

มธยมศกษาปท 6 5 คน

ทาสวนยาง 15,000 บาท

ตงแตเกด ประธานกลมออมทรพย

ชาย 55 ป

สมรส พทธ

ปรญญาตร 4 คน

รบราชการ 30,000 บาท

26 ป ประธาน ทสม.

ชาย 55 ป

สมรส อสลาม

ประถมศกษาปท 6 4 คน

ทาสวนยาง 20,000 บาท

32 ป คณะกรรมการสมาคม

* นามสมมต

ตารางท ข – 1 (ตอ)

ขอมล หยก* เงน* มก*

- เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - ศาสนา - การศกษา - สมาชกในครอบครว - อาชพ - รายไดตอเดอน - ระยะเวลาการอาศยอยในพนท - ตาแหนงทางสงคมในชมชน

ชาย 41 ป

สมรส พทธ

มธยมศกษาปท 3 5 คน

ทาสวน 25,000 บาท

ตงแตเกด สมาชกกลม

ชาย 64 ป

สมรส อสลาม

มธยมศกษาปท 6 3 คน

ทาสวนยาง 15,000 บาท

35 ป ประธานเครอขายสวสดการ

ชาย 42 ป

สมรส อสลาม

มธยมศกษาปท 6 4 คน

ทาสวนยาง 15,000 บาท

ตงแตเกด คณะกรรมการกลม

164

ตารางท ข – 1 (ตอ)

ขอมล เพชร* โกเมน* อาพน*

- เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - ศาสนา - การศกษา - สมาชกในครอบครว - อาชพ - รายไดตอเดอน - ระยะเวลาการอาศยอยในพนท - ตาแหนงทางสงคมในชมชน

ชาย 60 ป

สมรส อสลาม

ประถมศกษาปท 4 3 คน

คาขาย 15,000 บาท

ตงแตเกด ประธานกลมออมทรพย

ชาย 59 ป

สมรส อสลาม

มธยมศกษาปท 3 5 คน

ทาสวนยาง 20,000 บาท

ตงแตเกด นายกสมาคมชาวประมง

ชาย 56 ป

สมรส อสลาม

ปรญญาตร 5 คน

รบราชการ 30,000 บาท

40 ป สมาชกกลม

165

ตารางท ข – 1 (ตอ)

ขอมล นล* โอปอ* ทองเหลอง*

- เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - ศาสนา - การศกษา - สมาชกในครอบครว - อาชพ - รายไดตอเดอน - ระยะเวลาการอาศยอยในพนท - ตาแหนงทางสงคมในชมชน

ชาย 50 ป

สมรส อสลาม

มธยมศกษาปท 3 3 คน

รบจาง 20,000 บาท

ตงแตเกด สมาชกกลม

หญง 39 ป โสด

อสลาม มธยมศกษาปท 6

7 คน ทาสวนยาง 8,000 บาท ตงแตเกด

คณะกรรมการกลม

หญง 43 ป โสด พทธ

ประถมศกษาปท 6 4 คน

ทาสวนยาง 10,000 บาท

ตงแตเกด คณะกรรมการกลม

166

ตารางท ข – 1 (ตอ)

ขอมล พลอย* ทองขาว* ทบทม*

- เพศ - อาย - สถานภาพสมรส - ศาสนา - การศกษา - สมาชกในครอบครว - อาชพ - รายไดตอเดอน - ระยะเวลาการอาศยอยในพนท - ตาแหนงทางสงคมในชมชน

หญง 35 ป

โสด อสลาม

ปรญญาตร 3 คน

รบจาง 12,000 บาท

ตงแตเกด สมาชกลม

ชาย 35 ป โสด พทธ

ประกาศนยบตรวชาชพชนสง 7 คน

รบจาง 10,000 บาท

ตงแตเกด สมาชกกลม

ชาย 53 ป

สมรส พทธ

ประกาศนยบตรวชาชพ 4 คน

รบจาง 15,000 บาท

ตงแตเกด สมาชกกลม

167

168

ตารางท ข .-2 วถการใชประโยชนจากทรพยากรนากบสถานการณทรพยากรนาในชมชน

ชอ วถชวตของชมชนกบทรพยากรนา

อตด ปจจบน

ทองแดง* -ขดบอใชสาหรบดมกน เลยงสตว รดตนไม

-ใชเรอเปนพาหนะในการสญจร

-ประกอบอาชพประมงเกอบทกครวเรอน

-กนนาขวด ใชนาประปาหมบานสาหรบใช

เลยงสตว รดนาตนไม

-ประกอบอาชพประมงลดลง

-มการเดนทางในการทองเทยว

ทองคา*

-ขดบอใชสาหรบดมกน เลยงสตว รดตนไม

นาในทะเลทาประมงหาปลา หากง

เดมใชในการเดนทางตดตอกบทอน

-นากนซอนาขวด ใชนาประปาทกบาน

-ทะเลทาประมงหาปลา หากง เลยงเปดไข

-ใชในการเดนทางนาเทยวเกาะตางๆ

มรกต*

-สมยกอนตกนาบอมาใชในครวเรอนทงกน

และใช

-ในทะเลมการออกหรอหาปลา

-ไปไหนมาไหนกใชเรอ

-มนาประปาถงทกบาน จะใชในครวเรอน เลยง

วว เลยงเปด เลยงไก นากนกซอนาขวด

-ในทะลมการทาประมง

-ทาเรอนานกทองเทยวชมเกาะสเกาะหา

หยก* -สมยกอนใชนาบอทงกนทงใชในครวเรอน

และเลยงสตว

-ออกเรอหาปลาหากง

-ในทะลกยงคงหาปลา หากง

-นาใชทกอยางใชประปาหมบาน นากนซอกน

เปนนาขวด

เงน* -มการขดบอไวใชในหมบาน

-ทาประมงเลยงครอบครว

3.ใชในการเดนทางไปยงทตางๆ

-มนาประปาถงทกครวเรอน รดนา เลยงสตวใช

นาประปาทงหมด แตนากนซอนาขวดกนกน

-มการทาประมงของชาวบานรอบทะเล

-มการใชเดนทางอยบาง และมการทองเทยวมาก

ขน

169

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ วถชวตของชมชนกบทรพยากรนา

อตด ปจจบน

มก* -ทาประมงเลยงครอบครว

-มการใชบอดมกน เลยงเปดเลยงไก

ปลกผก

-ไปทไหนกใชเรอ

-มนาประปาหมบาน รดนา เลยงสตวใช

นาประปาทงหมด แตนากนซอนาขวดกนกน

-ทาประมง เลยงเปดไข

-มการใชเดนทางอยบาง และมการทองเทยวมาก

ขน

เพชร* -มบอประจาหมบาน ตกนามากนมาใชใน

ครวเรอน เลยงวว

-ทาอาชพประมง

-ใชในการเดนทาง

-มนาประปาถงบานไมตองจายเงน เลยงสตว ใช

ในครวเรอนแตนากนกซอกน

-มการทาประมงหาปลา

-ทาเรอทองเทยวชมเกาะ

โกเมน* -ทาประมง ออกเรอหาปลา

-มการขดบอไวใชในหมบาน

-ไปทไหนกใชเรอ

-ซอนาขวดกน มนาประปาทกครวเรอนใชใน

บานเลยงสตว ปลกผก

-ทาประมง ออกเรอหาปลา

อมพน* -ทาประมงเลยงครอบครว

-ใชในการสญจรไปมาระหวางเกาะกบพนท

อนๆ

-มการขดบอไวใชไวกน และเลยงสตว ปลก

พช ปลกผก

-มนาประปาถงบานไมตองจายเงน เลยงสตว ใช

ในครวเรอนแตนากนกซอกน

-ทกอยางใชประปาหมบาน นากนซอ

-ใชในการเดนทางนาเทยวเกาะตางๆ

-ทาประมง ออกเรอหาปลา

นล* -ไปทไหนกใชเรอ

-มการใชบอดมกน เลยงเปดเลยงไก

ปลกผก

-ทาประมงเลยงครอบครว

-นาใชทกอยางใชประปาหมบาน นากนซอกน

เปนนาขวด

-มการทาประมงของชาวบานรอบทะเล

-ทาเรอเพอทองเทยวชมเกาะ

170

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ วถชวตของชมชนกบทรพยากรนา

อตด ปจจบน

โอปอ* -ทาประมง

-สมยกอนกนใชนาบอ รดนาผก เลยงวว

เลยงแพะ

-ไปไหนตองใชเรอ

-ทาประมง เลยงเปดไข

-รดนาผก เลยงวว เลยงแพะใชนาประปาหมบาน

กนนาขวด

ทองเหลอง* -เดมใชเรอในการเดนทาง

-กนใชนาบอ รดนาผก เลยงวว เลยงเปด ไก

-ทาอาชพประมง

-ทาอาชพประมง

-กนนาซอ เลยงเปดไก ใชนาประปา และปลอย

ลงทะเลสาบ

พลอย *ศรณ -มการขดบอนาใชเปนนากน เลยงเปดเลยง

ไก รดนาตนไม

-ในทะเลสาบกมการทาประมง

-ทาอาชพประมง

-มประปาสาหรบใชทกหมบาน กนนาขวด

ทองขาว* -มการใชบอดมกน เลยงสตว รดนาผก

-ในทะเลสาบมการทาประมง

-ไปไหนกใชเรอในการเดนทาง

-ทกหมบานมประปาฟร นาใชเลยงสตวหรอใช

ในครวเรอนไมตองตกนาบอ นาดมกซอ

-ทะเลสาบมการทาประมงหาปลา

-ทาเรอทองเทยว ตามเกาะตางๆ

ทบทม* -ทาประมง

-สมยกอนใชนาบอ กนรดนาผก เลยงวว

เลยงแพะ

-ใชในการเดนทางโดยเรอ

-มการทาประมงหาปลา

-มการทองเทยวมากขน

-ทกอยางใชประปาหมบาน นากนซอ

171

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ ความเปลยนแปลงของทรพยากรนา

อตด ปจจบน

ทองแดง* -ระบบนาในทะเลม 3 นา คอนาจด นาเคม

นากรอยไหลเวยนตามฤดกาล

-จานวนพนธปลามากนอยขนอยกบสภาพนา

-ทะเลสาบตนขนกวาเดม

-กระแสนาไหลชาลง

-จานวนพนธปลาลดลง

ทองคา*

-สตวนามหลายชนด

-สภาพนามการไหลเวยน 3 ฤด คอนาเคม นา

กรอย และนาจด

-.นาตนเขนอยางรวดเรว

-สารเคม สารพษในแหลงนามากขน

-นาไมสามารถไหลเวยนไดตามฤดกาล

-ออกเรอไปแตละครงไดสตวน านอยลง

มรกต*

-ความอดมสมบรณของทรพยากรทางทะเล

กงและปลาหลากหลายชนด

-เปนพนททะเลสาบ 3 นา คอนาจดนาเคม

และนากรอย จานวนสตวนาขนอยของการ

ไหลเวยนของนา

-นาตนเขน

-พนธปลา ตวเลกทมาจากอาวไทย มา

เจรญเตบโตในทะเลสาบลดนอยลง

-สารเคมในนามมากขน

หยก* -การจบกง จบปลาหาไดใกลๆ กกลบมาเยอะ

แลว ยดเปนอาชพหลกได

-จบกงจบปลาไดลดลงออกหาปลานานขน

-ทะเลนาตนมากขน

-นาไหลเวยนไมเปนไปตามฤดกาล

เงน* -ทะเลสาบสงขลามความอดมสมบรณมาก

นาในทะเลลก

-ลมจะพดนาทะเลทาใหกงปลาเขามายง

ทะเลสาบชาวบานหากงรมตลงกไดเงน

-มปญหาตะกอนตกคางนาตนเขน

-จานวนสตวนาลดลง

172

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ ความเปลยนแปลงของทรพยากรนา

อตด ปจจบน

มก* -ทะเลม 3นา คอนาจด นากรอย นาเคม ขน

ลงตามฤดกาล

-ทะเลสาบมความอดมสมบรณ มปลาเยอะ

มากทะเลเตมไปดวยชาวประมง

-นาขนลงไมเหมอนเดม

-กงปลาเรมหายไป มบางเพยงบางฤด

เพชร* -สามารถออกไปหาปลา กงไดใกลๆ กได

กลบมามาก

-ทรพยากรสตวนาลดลงมาก

-ระบบนเวศทางทะเลเสอมลง

โกเมน* -ออกเรอใกลๆ กกลบมาเยอะแลว การจบกง

จบปลาหาได

-จบกงจบปลาไดลดลงออกหาปลานานขน

-ทะเลนาตนมากขน

-นาไหลเวยนไมเปนไปตามฤดกาล

อมพน* -มความอดมสมบรณมากหามากมาแบงปน

กน

-กงปลานอยลง หากนภายในครวเรอนยงไมพอ

-ทะเลนาตนมากขน

นล* -ทะเลสาบสงขลามความอดมสมบรณมาก

นาในทะเลลก

-ลมจะพดนาทะเลทาใหกงปลาเขามายง

ทะเลสาบชาวบานหากงรมตลงกไดเงน

-มปญหาตะกอนตกคางนาตนเขน

-จานวนสตวนาลดลง

-สารเคมในนามมากขน

โอปอ* -ออกเรอใกลๆ กกลบมาเยอะแลว การจบกง

จบปลาหาได

-จบกงจบปลาไดลดลงออกหาปลานานขน

2.ทะเลนาตนมากขน

3.นาไหลเวยนไมเปนไปตามฤดกาล

ทองเหลอง* -ความอดมสมบรณของทรพยากรทางทะเล

กงและปลาหลากหลายชนด

-เปนพนททะเลสาบ 3 นา คอนาจดนาเคม

และนากรอย จานวนสตวนาขนอยของการ

ไหลเวยนของนา

-ทะเลสาบตนขนกวาเดม

-กระแสนาไหลชาลง

-จานวนพนธปลาลดลง

173

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ ความเปลยนแปลงของทรพยากรนา

อตด ปจจบน

พลอย *ศรณ -ทะเลม 3นา คอนาจด นากรอย นาเคม ขน

ลงตามฤดกาล

-ทะเลสาบมความอดมสมบรณ มปลาเยอะ

มากทะเลเตมไปดวยชาวประมง

-ทะเลสาบตนขนกวาเดม

-กระแสนาไหลชาลง

-จานวนพนธปลาลดลง

ทองขาว* -ทะเลสาบม 3นา คอนาจด น ากรอย นาเคม

ขนลงตามฤดกาล

-ทะเลสาบมความอดมสมบรณ มปลาเยอะ

มากทะเลเตมไปดวยชาวประมง

-จบกงจบปลาไดลดลงออกหาปลานานขน

-ทะเลนาตนมากขน

-นาไหลเวยนไมเปนไปตามฤดกาล

ทบทม* -ความอดมสมบรณของทรพยากรทางทะเล

กงและปลาหลากหลายชนด

-เปนพนททะเลสาบ 3 นา คอนาจดนาเคม

และนากรอย จานวนสตวนาขนอยของการ

ไหลเวยนของนา

-จบกงจบปลาไดลดลงออกหาปลานานขน

-ทะเลนาตนมากขน

-นาไหลเวยนไมเปนไปตามฤดกาล

174

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ

สาเหตของความเปลยนแปลง

เกดจากโดยธรรมชาต เกดจากการกระทาของรฐ เกดจากการกระทาของ

ประชาชน

ทองแดง* -ปดปากคลองระวะ

-การสรางทาเรอนาลกทสงขลา

-นาเสยจากโรงงานอสาหกรรม

รอบทะเลสาบ

-วธการจบปลาททนสมย

ทองคา*

-การเปลยนแปลงของ

ภมอากาศโลก

-นโยบายในการปดปากคลอง

ระวะ

-สรางทาเรอในจงหวดสงขลา

-สรางแนวกนคลนความยาว

450 เมตร

-การปลอยนาเสยลงสแมนาลา

คลองของโรงงานพนทรอบ

บรเวณทะเลสาบ

-ชาวบานใชสารเคมใน

การเกษตร

-การทาบอกงกลาดา

มรกต*

-การปดปากระวะ

-การทาทาเรอนาลก

-การทาแนวกนคลนเขอนหน

ยาว 450 เมตร

-การใชเครองมอประมง

ขวางทางนา

หยก* -ปดปากคลองระวะ

-สรางทาเรอนาลกในจงหวด

สงขลา

-ยาเบอปลา

-การปลอยนาเสยจากนากง

-การเพมขนของประชากร

เงน* -ปดปากคลองระวะ

-สรางทาเรอในจงหวดสงขลา

-สรางแนวกนคลนทาเรอนาลก

สงขลา

-นาเสยจากโรงงานอสาหกรรม

-การปลอยนาเสยจากการทาบอ

กง

175

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ

สาเหตของความเปลยนแปลง

เกดจากโดยธรรมชาต เกดจากการกระทาของรฐ เกดจากการกระทาของ

ประชาชน

มก* -ปดปากระวะ

-สรางทาเรอนาลกในจงหวด

สงขลา

-การใชเครองมอประมงบาง

ประเภทขวางทางนา

เพชร* -ฤดกาลเปลยนแปลง -การปดปากคลองระวะ

-สรางทาเรอในจงหวดสงขลา

-สรางแนวกนคลนทาเรอนาลก

สงขลา

-เกษตรปลอยสารเคมลงในน า

-มการปลอยนาเสยจากนากง

-การใชยาเบอปลา

โกเมน* -ปดปากคลองระวะ

-สรางทาเรอนาลกในจงหวด

สงขลา

-การใชเครองมอจบปลา

-การปลอยนาเสยจากนากง

อมพน* -การเปลยนแปลงของ

ภมอากาศ

-การปดปาคลองระวะเพอ

สงเสรมการทานา

-สรางทาเรอในจงหวดสงขลา

-สรางแนวกนคลนความยาว 450

เมตร

-การปลอยนาเสยลงสแมนาลา

คลองของโรงงานพนทรอบ

บรเวณทะเลสาบ

-ชาวบานใชสารเคมใน

การเกษตร

-การทาบอกงกลาดา

นล* -ภมอากาศ

เปลยนแปลง

-นโยบายในการปดปาคลองระ

วะ

-สรางทาเรอในจงหวดสงขลา

-สรางแนวกนคลน

-นาเสยจากการเลยงกงกลาดา

-นาเสยจากโรงงาน

176

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ สาเหตของความเปลยนแปลง

เกดจากโดยธรรมชาต เกดจากการกระทาของรฐ เกดจากการกระทาของประชาชน

โอปอ* -ปดปากคลองระวะ

-การสรางทาเรอนาลกท

สงขลา

-การปลอยนาเสยลงสแมนาลา

คลองของโรงงานพนทรอบ

บรเวณทะเลสาบ

ทองเหลอง* -ปดปากคลองระวะ

-การสรางทาเรอนาลกท

สงขลา

-นาเสยจากโรงงานอสาหกรรม

รอบทะเลสาบ

พลอย *ศรณ -สรางทาเรอในจงหวด

สงขลา

-สรางแนวกนคลน

-นาเสยจากโรงงานอสาหกรรม

รอบทะเลสาบ

ทองขาว* -ชาวบานใชสารเคมในการเกษตร

-การทาบอกงกลาดา

ทบทม* -ฤดกาลเปลยนแปลง -การปดปาคลองระวะ

-สรางทาเรอในจงหวด

สงขลา

-การปลอยนาเสยลงสแมนาลา

คลองของโรงงานพนทรอบ

บรเวณทะเลสาบ

-ชาวบานใชสารเคมในการเกษตร

177

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ ผลกระทบตอชมชน

สงคม สงคม สงคม

ทองแดง* -ชาวบานสวนหนงหนไป

ปลกยางพารา

-ไมมพนท ยดอาชพรบจาง

กรดยาง

-มการบกรกพนทปามากขน

ทองคา*

-ปลกยางพาราแทนอาชพ

ประมง

-ไมมทดนกอกไปทางาน

ในอาเภอหาดใหญ

-ปาไมมจานวนลดลง

มรกต*

-คนรนใหมๆ ยายไป

ทางานทอน

-คนเปลยนอาชพไปปลก

ยางพารามากขน

-ไปทางานในโรงงานมาก

ยงขน

-มการถางปาทาสวนมากขน

หยก* -การยายบานไปทางานท

อนๆ

-คนหนมากปลกยางพารา

-ทาสวนปาลมมากขน

-ปาไมลดลงเนองจากการทาสวน

ยาง

เงน* -เปลยนอาชพมาปลก

ยางพารามากขน

-ไปทางานรบจางสวนหนง

-จานวนปาไมลดลง

มก* -เปลยนอาชพไปทาสวน

-ไปรบจางกรดยาง

เพชร* -หนมายดอาชพทาสวนยาง

-ปลกปาลมมากขน

-ปาไมถกทาลายมากขน

178

ตารางท ข .-2 (ตอ)

ชอ ผลกระทบตอชมชน

สงคม สงคม สงคม

โกเมน* -คนหนมากปลกยางพารา

-ทาสวนปาลมมากขน

-ปาไมลดลงเนองจากการทาสวน

ยาง

อมพน* -รบจางนอกพนท

-ทาสวนยาง สวนปาลม

มากขน

-ถางปาเพอทาสวน

นล* -มการหนมาปลกยางมาก

ขน

-รบจางในโรงงาน

-ถางปาทาสวน

โอปอ* -คนเปลยนอาชพไปปลก

ยางพารามากขน

-ไปทางานในโรงงานมาก

ยงขน

ทองเหลอง* -คนหนมากปลกยางพารา

-ทาสวนปาลมมากขน

-ปาไมลดลงเนองจากการทาสวน

ยาง

พลอย *ศรณ -เปลยนอาชพมาปลก

ยางพารามากขน

-ไปทางานรบจางสวนหนง

-จานวนปาไมลดลง

ทองขาว* -เปลยนอาชพไปทาสวน

-ไปรบจางกรดยาง

ทบทม* -หนมายดอาชพทาสวนยาง

-ปลกปาลมมากขน

-ปาไมถกทาลายมากขน

ตารางท ข.-2 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

ความหมายของ

ความมนคง

-การททกคนรวมกนอนรกษ

ทรพยากรทางทะเลใหม

ความอดมสมบรณ

-นาทะเลตองมสารพษลดลง

-นากนนาใชตองไมม

สารเคมจากการเกษตรทา

สวน

-มนากนนาใชทสะอาดไม

ปนเปอนสารพษทตกคาง

-ชาวบานทกคนตองใชไดใช

นาทวถง

-นาในทะเลกตองมคณภาพ

ดททาใหสตวน ากง ปลา

สามารถอาศยอยได

-คณภาพดไมมสารตกคาง

หรอสารพษทสะสมในนา

-ตองมการอนรกษ ฟนฟปา

ไมทเปนแหลงตนนา

-นาทะเลตองไมมตะกอนจน

ปลากงอาศยไมได

-ชาวบานมนากนใชทก

ครวเรอน

-ชาวบานมจตสานกในการ

อนรกษฟนฟทรพยากรทาง

ทะเล

-การทชาวบานรจกการ

อนรกษฟนฟทรพยากรทาง

ทะเลใหมความอดมสมบรณ

-ชาวบานตองใชทรพยากรท

มอยอยางพอเพยง ไม

ฟมเฟอย พอกน พอใช

การรบรถงความ

พอเพยงของ

ทรพยากรนา

-บางชวงนาประปาไมไหล

เนองจากระบบปมนา

ขดของ

-มนาใชตลอดทงป -มนาใชตลอดเพราะ อบต.ม

ระบบประปาบรการ

-มนาใชตลอดทงป

179

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

การรบรถง

คณภาพ

-มการสงใหหนวยงานตรวจ

คณภาพนา

-จานวนปลากงในทะเล

-การชมนาทะเล

-จานวนการใชยาฆาศรตร

พช

-มจดตรวจคณภาพนาทะเล

ม.8 กรมทรพยากรนา

-การชมของนายกสมาคม

ชาวประมงอาเภอ

-จานวนสตวนาในทะเล

-การชมนาทะเล

-การใชสารเคม

-คนใชสารเคมมากขนเลยไม

มใครใชนาบอ

-การชมนาทะเล

-ดจากการใชสารเคมจานวน

มากขน

-สของนาทเปลยนไป

-จานวนสตวนาในทะเล

การรบรถงการ

เขาถง

-ทกครวเรอนมนาประปาใช

ทกครวเรอน

-ทกคนสามารถออกเรอหา

ปลานอกเขตอนรกษไดทก

ครวเรอน

-มจดทาระบบประปา

หมบานทกหมบาน

-มการจดตงโรงนาดมของ

กลมเครอขายสวสดการ

ชมชน

-ทกคนสามารถออกเรอหา

ปลานอกเขตอนรกษไดทก

ครวเรอน

-มจดทาระบบประปา

หมบานทกหมบาน

-มโรงนาดมเพอสวสดการ

ชมชน

-ทกคนมสทธหาปลากงใน

พนทหมบานอนได

-มจดทาระบบประปาหมบาน

ทกหมบาน

-มโรงนาดมของกลม

เครอขายสวสดการชมชน

-ทกคนสามารถออกเรอหา

ปลานอกเขตอนรกษไดทก

ครวเรอน

180

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

การยกระดบของ

ทรพยากรนา

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-มทมสมาชก ทสม.

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

181

ตารางท ข.-2 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

ความหมายของ

ความมนคง

-ทะเลตองมการจดเขต

อนรกษ

-ตองมการอนรกษ ฟนฟปา

ไมทเปนแหลงตนนา

-ชาวบานมนากนใชทก

ครวเรอน

-ชาวบานทกคนตองใชไดใช

นาทวถง

-นาในทะเลกตองมคณภาพ

ดททาใหสตวน ากง ปลา

สามารถอาศยอยได

-มนากนนาใชทสะอาดไม

ปนเปอนสารพษทตกคาง

-ตองมการดแล รกษานาใน

ทกแหง

-มนากนนาใชทสะอาดไม

ปนเปอนสารพษทตกคาง

-ชาวบานทกคนตองใชไดใช

นาทวถง

-นาในทะเลกตองมคณภาพ

ดททาใหสตวน ากง ปลา

สามารถอาศยอยได

-คณภาพดไมมสารตกคาง

หรอสารพษทสะสมในนา

-นาในทะเลตองมความ

สะอาดพอใหสตวน าอยได

-ตองมการดแล รกษาแหลง

นา

-ชาวบานมนากนใชทก

ครวเรอน

-ไมมสารพษปนเปอนในนา

การรบรถงความ

พอเพยงของ

ทรพยากรนา

-มนาใชตลอดทงป -บางชวงนาประปาไมไหล

เนองจากระบบปมนา

ขดของ

-อบต. ดแลประปาตอใหทก

บานฟร

-มนาประปาใชตลอดนาไม

เคยขาดยกเวนปมเสย

182

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

การรบรถง

คณภาพ

-สงนาจดไปตรวจคาเปน

กรดเปนดาง

-การชมนาทะเล

-สของนาทเปลยนแปลง

-จานวนสตวนา

-คนใชสารเคมมากขนเลยไม

มใครใชนาบอ

-การชมนาทะเล

-สงนาจดไปตรวจคาเปน

กรดเปนดาง

-การชมนาทะเล

-สของนาทเปลยนแปลง

-สงนาจดไปตรวจคาเปนกรด

เปนดาง

-การชมนาทะเล

-สของนาทเปลยนแปลง

การรบรถงการ

เขาถง

-มจดทาระบบประปา

หมบานทกหมบาน

-มโรงนาดมของกลม

เครอขายสวสดการชมชน

-ทกคนมสทธหาปลากงใน

พนทหมบานอนไดเวนใน

เขตอนรกษ

-ทกครวเรอนมนาประปาใช

ทกครวเรอน

-มโรงนาดม

-มจดทาระบบประปา

หมบานทกหมบาน

-มโรงนาดมของกลม

เครอขายสวสดการชมชน

-สามารถหาปลาไดทก

หมบาน

-มจดทาระบบประปาหมบาน

ทกหมบาน

-มโรงนาดมของกลม

เครอขายสวสดการชมชน

-หาปลาไดโดยไมจากด

หมบาน

183

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

การยกระดบของ

ทรพยากรนา

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-การเฝาระวงของ ทสม.

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-อบรมเยาวชน

184

ตารางท ข.-2 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

ความหมายของ

ความมนคง

-นากนนาใชตองไมม

สารเคมจากการเกษตรทา

สวน

-ชาวบานมนากนใชทก

ครวเรอน

-ชาวบานมจตสานกในการ

อนรกษฟนฟทรพยากรทาง

ทะเล

-สตวนาสามารถอาศยอยได

-นาในทะเลกตองมสตวนา

กง ปลาอาศยอยได

-คณภาพดไมมสารตกคาง

หรอสารพษทสะสมในนา

-ชาวบานมจตสานกในการ

อนรกษฟนฟทรพยากรทาง

ทะเล

-การททกคนรวมกนอนรกษ

ทรพยากรทางทะเลใหม

ความอดมสมบรณ

-ชาวบานทกคนตองใชไดใช

นาทวถง

-นาในทะเลกตองมคณภาพด

ททาใหสตวน ากง ปลา

สามารถอาศยอยได

-คณภาพดไมมสารตกคาง

หรอสารพษทสะสมในนา

การรบรถงความ

พอเพยงของ

ทรพยากรนา

-มนาใชตลอดเพราะ อบต.ม

ระบบประปาบรการ

-มนาใชตลอดทงป -มนาประปาใชทกครวเรอน -มนาประปาใชตลอดทงป

185

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

การรบรถง

คณภาพ

-ดจากการใชสารเคมจานวน

มากขน

-สของนาทเปลยนไป

-มการสงใหหนวยงานตรวจ

คณภาพนา

-จานวนปลากงในทะเล

-จานวนการใชยา

-การชมนาทะเล

-สงนาจดไปตรวจคาเปน

กรดเปนดาง

-การชมนาทะเล

-สของนาทเปลยนแปลง

-ดจากการใชสารเคมจานวน

มากขน

-สของนาทเปลยนไป

-สงตรวจ

-ชมนาในทะเล

การรบรถงการ

เขาถง

-หาปลาไดทกหมบาน

-มจดทาระบบประปา

หมบานทกหมบาน

-มโรงนาดมของกลม

เครอขายสวสดการชมชน

-มจดทาระบบประปา

หมบานทกหมบาน

-ชาวบานหาปลาไดทกท

นอกเขตอนรกษ

-มโรงนาดมของกลม

เครอขายสวสดการชมชน

-ทกครวเรอนมนาประปาใช

ฟรทกครวเรอน อบต.ออก

คาใชจายให

-มโรงนาดม

-มจดทาระบบประปาหมบาน

ทกหมบาน

-มโรงนาดมเครอขาย

สวสดการ อย ม.10

186

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

การยกระดบของ

ทรพยากรนา

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

-มการอบรมเยาวชน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-ทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออม

ทรพยกลางตาบล

187

ตารางท ข.-2 ความมนคงของทรพยากรนาในทศนะของชมชน

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

ความหมายของ

ความมนคง

-ตองมการอนรกษ ฟนฟปาไมทเปน

แหลงตนนา

-นาด มปลา ปาไมตนนาอดมสมบรณ

-ชาวบานรบการบรการนาใชทก

ครวเรอน

-นาในทะเลกตองมคณภาพดททาให

สตวน ากง ปลาสามารถอาศยอยได

-คณภาพดไมมสารตกคางหรอ

สารพษทสะสมในนา

การรบรถงความ

พอเพยงของ

ทรพยากรนา

-มนาใชตลอดเพราะ อบต.มระบบ

ประปาบรการ

-มนาใชตลอดทงป -มนาใชตลอดทงปนามคอยขาด

การรบรถง

คณภาพ

-สงนาจดไปตรวจคาเปนกรดเปนดาง

-สของนาทเปลยนแปลง

-คนใชสารเคมมากขนเลยไมมใครใชนา

บอ

-สงนาจดไปตรวจ

-สงนาจดไปตรวจคาเปนกรดเปนดาง

-สของนาทเปลยนแปลง

การรบรถงการ

เขาถง

-มประปาหมบานทกหมบาน

-มโรงนาดมของกลมเครอขาย

สวสดการชมชน

-มจดทาระบบประปาหมบานทก

หมบาน

-มโรงนาดมของกลมเครอขายสวสดการ

ชมชน

-ประปาเขาถงทกบาน

-มโรงนาดมของกลมเครอขาย

สวสดการชมชน

188

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

การยกระดบของ

ทรพยากรนา

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-มกองทนเครอขายออมทรพยกลาง

ตาบล

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-อบรมเยาวชน

-อบรมเยาวชน

-มการทาอเอมบอล

-จดทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การจดตงเขตอนรกษ

-จดตงสมาชกประมงอาสา

-จดตงสมาชก ทสม.

-มกองทนเครอขายออมทรพยกลาง

ตาบล

189

ตารางท ข.-2 แนวทางการจดการเครอขายตอความมนคงของทรพยากรนา

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

1.การรวมตวกอนเปนเครอขาย

1.1 การกอตว/

การสรางองคการ

-สภาพปญหาทรพยากรทาง

ทะเลลดลง

-การปดคลองปากระวะ

-ความเปลยนแปลงของ

ทะเล จานวนปลากงลดลง

-ชาวบานใชสารเคมใน

การเกษตร

-การทาบอกงกลาดา

-การปดคลองปากระวะ

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-ชาวบานใชสารเคมใน

การเกษตร

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-การทาบอกงกลาดา

-ชาวบานใชสารเคม

1.2 ความสมพนธ

ในองคการ

-คนในตาบลไมวาจะเปน

ไทยพทธมสลมสวนใหญมา

จากเชอสายเดยวกน

-เปนคนทชอบการอนรกษ

เหมอนกน

-คยกนในคนรจก และม

ความคดเหมอนๆ กน

-สวนใหญเปนญาตกน

-พงพาอาศยกนไปไหนไป

ดวยกน

-อาศยความเปนเครอญาต

-คยกบคนทชอบเหมอนกน

190

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

1.3 การกาหนด

เปาหมายและ

ความตองการ

รวมกน

-ทางานเพอการอนรกษ

ทรพยากรทางทะเล สตวนา

-สงเสรมการสวสดการให

คนในชมชน

-การทาใหชาวบานมอาชพม

รายไดเลยงตนเอง

-เปนการอนรกษทรพยากร

ปาไม นาและสตยวนาใหม

ตลอดไป

-มงไปสเรองของการ

อนรกษ ฟนฟทรพยากรทาง

ทะเล สตวนา

-สงเสรมการสวสดการให

คนในชมชน

-ทาเพอการอนรกษ ฟนฟ

ทรพยากรทางทะเล สต วนา

และปาไม

-ชาวบานมสวสดการในการ

ใชชวต

1.4 การคานงถง

ผลประโยชน(คน

เงน ทรพยากร)

-การทางานไมสามารถ

สาเรจคนเดยวจงตองรวมตว

กน

-การทากจกรรมจากหลาย

กลมจะเปนการชวยกนทา

ในสงทชอบเหมอนกน

-มโอกาสเรยนรงานมากขน

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-การชวยเหลอกนหลายคน

หลายฝายจะทาใหชวย

ชาวบานได

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมได

-งานกลมของตนเอง

สามารถขอความรวมมอจาก

คนอนๆได

-มโอกาสเรยนรงานมากขน

-การรวมมอกนจะทาใหงาน

สาเรจมากยงขน

-ความตอเนองของงานใน

กลมสามารถดาเนนการได

-การเปนผนาชมชนตองอาศย

ความรวมมอกนจงจะพฒนา

ไดสาเรจ

-กจกรรมทตองทาตองอาศย

หลายกลมจะไดมคนชวยทา

-ชวยกนหางบประมาณมา

ชวยกนทา

191

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

1.การรวมตวกอนเปนเครอขาย

1.1 การกอตว/

การสรางองคการ

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-มการทาบอกง

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-การทาบอกงกลาดา

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

1.2 ความสมพนธ

ในองคการ

-คยกบคนทมความคดเหน

เหมอนกน

-คยกนในคนรจก และม

ความคดเหมอนๆ กน

-สวนใหญเปนญาตกน

-อาศยความเปนคนบาน

เดยวกน

-พงพาอาศยกนไปไหนไป

ดวยกน

-คนในตาบลไมวาจะเปนไทย

พทธมสลมสวนใหญมาจาก

เชอสายเดยวกน

-เปนคนทชอบการอนรกษ

เหมอนกน

192

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

1.3 การกาหนด

เปาหมายและ

ความตองการ

รวมกน

-อนรกษทรพยากรทางทะเล

ชาวบานมรายได

-กองทนสวสดการชวยเรอง

ของสวสดการคนในชมชน

-มงไปสเรองของการ

อนรกษ ฟนฟทรพยากรทาง

ทะเล สตวนา

-สงเสรมการสวสดการให

คนในชมชน

-การทาใหชาวบานมอาชพม

รายไดเลยงตนเอง

-เปนการอนรกษทรพยากร

ปาไม นาและสตยวนาใหม

ตลอดไป

-มงไปสเรองของการอนรกษ

ฟนฟทรพยากรทางทะเล

สตวนา

-สงเสรมการสวสดการใหคน

ในชมชน

1.4 การคานงถง

ผลประโยชน(คน

เงน ทรพยากร)

-ทางานคนเดยวไมไหว

สาเรจยากจงตองหาทมงาน

มาชวยกน

-เปาหมายของการทางานท

รบมาจากหนวยงานทาง

อนรกษเหมอนๆกนเลย

ชวยกนได

-งบประมาณมาดาเนน

กจกรรมมมากขน

-การรวมมอกนจะทาใหงาน

สาเรจมากยงขน

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-สามารถแบงปนของกนได

-ชวยกนทากจกรรมไดมาก

ขน

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-มโอกาสเรยนรงานมากขน

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-การทากจกรรมจากหลาย

กลมจะเปนการชวยกนทาใน

สงทชอบเหมอนกน

193

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

1.การรวมตวกอนเปนเครอขาย

1.1 การกอตว/

การสรางองคการ

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-ชาวบานใชสารเคมใน

การเกษตร

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-การทาบอกงกลาดา

-ไดรบผลกระทบจากการ

ปดคลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-ไดรบผลกระทบจากการปด

คลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-ชาวบานใชสารเคมใน

การเกษตร

1.2 ความสมพนธ

ในองคการ

-คยกนในคนรจก และม

ความคดเหมอนๆ กน

-อาศยความเปนคนบาน

เดยวกน

-พงพาอาศยกนไปไหนไป

ดวยกน

-อาศยความเปนเครอญาต

-พงพาอาศยกน

-คยกนในคนรจก และม

ความคดเหมอนๆ กน

-เปนญาตกนสวนใหญ

194

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

1.3 การกาหนด

เปาหมายและ

ความตองการ

รวมกน

-ทาเพอการอนรกษ ฟนฟ

ทรพยากรทางทะเล สต วนา

และปาไม

-ชาวบานมสวสดการในการ

ใชชวต

-เปนการอนรกษทรพยากร

ปาไม นาและสตวนาใหม

ตลอดไป

-ทาเพอการอนรกษ ฟนฟ

ทรพยากรทางทะเล สตวนา

-เปนการอนรกษทรพยากร

นาและสต วนา

1.4 การคานงถง

ผลประโยชน(คน

เงน ทรพยากร)

-ทากจกรรมของกลมไดตาม

เปาหมาย

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-ทาใหสมาชกไดเรยนรเรอง

ตางๆมากขน

-สามารถทากจกรรมของ

กลมตามทตงเปาหมายไว

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-สามารถทากจกรรมของกลม

ตามทตงเปาหมายไว

-สามารถหางบประมาณมา

ดาเนนกจกรรมไดมากขน

-ชวยใหสมาชกไดเรยนรมาก

ขน

195

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

1.การรวมตวกอนเปนเครอขาย

1.1 การกอตว/

การสรางองคการ

-ไดรบผลกระทบจากการปดคลองระ

วะ

-จานวนสตวนาลดลง

-ชาวบานใชสารเคม

-ไดรบผลกระทบจากการปดคลองระวะ

-จานวนสตวนาลดลง

-เขาทาบอกง

-ไดรบผลกระทบจากการปดคลองระ

วะ

-จานวนสตวนาลดลง

-การทาบอกงกลาดา

1.2 ความสมพนธ

ในองคการ

-อาศยความเปนเครอญาต

-พดคยกนอยางเปนกนเอง

-คยกนในคนรจก และมความคด

เหมอนๆ กน

-สวนใหญเปนญาตกน

-อาศยความเปนเครอญาต

1.3 การกาหนด

เปาหมายและ

ความตองการ

รวมกน

-มงสเรองของการอนรกษ ฟนฟ

ทรพยากรทางทะเล สตวนา

-สงเสรมการสวสดการใหคนในชมชน

-ทาใหเกดการคดอนรกษ ฟนฟ

ทรพยากรทางทะเล สตวนา

-สงเสรมการสวสดการใหคนในชมชน

-มงเรองของการอนรกษ ฟนฟ

ทรพยากรทางทะเล สตวนา

-สงเสรมการสวสดการใหคนใน

ชมชน

196

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

1.4 การคานงถง

ผลประโยชน(คน

เงน ทรพยากร)

-สามารถหางบประมาณมาดาเนน

กจกรรมไดมากขน

-มโอกาสเรยนรงานมากขน

-ทาใหแตละกลมทางานสาเรจ

-สามารถทากจกรรมของกลมตามท

ตงเปาหมายไว

-มโอกาสเรยนรงานมากขน

-สามารถหางบประมาณมาดาเนน

กจกรรมไดมากขน

-การทางานรวมกนเปนการชวยเหลอกน

-สามารถทากจกรรมของกลมตามท

ตงเปาหมายไว

-สามารถหางบประมาณมาดาเนน

กจกรรมไดมากขน

-มโอกาสเรยนรงานมากขน

-การชวยเหลอกนแตละกลมจะทาให

งานเสรจเรวขน

197

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

2.การจดระบบเครอขาย

2.1 การกาหนด

โครงสรางการ

ทางาน

-ชวยกนทาไมไดมอบหมาย

ใครเปนหลก

-ไมมการจดตงกรรมการ

เครอขายใหม

-ทาตามทกลมตนเอง

รบผดชอบ

-ไมมการคดเลอก

คณะกรรมการใหม

2.2 การกาหนด

บทบาทหนาท

ของสมาชก

-ไมมการกาหนดบทบาท

หนาท

-ไมมการกาหนดหนาท

ตายตวสทธเทาเทยมกน

-ทกคนทาตามการ

ประสานงานงานกบ

หนวยงาน

-ไมมการกาหนดหนาทใหมม

อะไรชวยกนทา

2.3 การ

ตดตอสอสาร

-การตดตอกบสมาชก

โดยตรง

-มการนดวนประชมท

แนนอน

-โทรศพทตดตอกน

-การตดตอผานแกนนา

-โทรศพทตดตอกนระหวาง

สมาชก

-มการนดวนประชมท

แนนอน

-ตดตอกนทางโทรศพท

-การตดตอผานแกนนา

-ใชโทรศพท

-การมาบอกทบาน

-ใชกาหนดวนทแนนอน

-การตดตอผานแกนนา

-ใชโทรศพท

-หากเปนหนวยงานภายนอก

สงหนงสอมา

-มคนมาบอกทบาน

-มการนดวนกน

198

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

2.4 การจด

กระบวนการ

เรยนร

-มการอบรม เชนการทา

บญชออมทรพย

-การอบรมเรองงานอนรกษ

-มการประชมประจาเดอน

-พาไปศกษาดงาน

-มการอบรม เชนการทา

บญชออมทรพย

-การอบรมเรองงานอนรกษ

-มการประชมทกเดอน

-พาไปศกษาดงาน

-มการประชมทกเดอน

-มการอบรมใหกบกลม

ตางๆทรองขอ

-สงไปอบรมกบหนวยงาน

-พาไปศกษาดงาน

-มการจดทากจกรรมเมอได

งบประมาณมา

-มการประชมทกเดอน

199

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

2.การจดระบบเครอขาย

2.1 การกาหนด

โครงสรางการ

ทางาน

-ทาตามหนาทของกลม

ตนเอง

-ไมมการคดเลอกกรรมการ

ใหม

-ไมมการมอบหมายใหใคร

เปนคณะกรรมการ

-ทาตามทแตละกลมทาแลว

ชวยกน

2.2 การกาหนด

บทบาทหนาท

ของสมาชก

-ทกกลมชวยกนทาไม

จาเปนตองมการตง

คณะกรรมการกลาง

-ทาตามบาทบาทหนาทใน

กลม

-ไมมการกาหนดหนาท

ตายตวสทธเทาเทยมกน

-ทาตามทกลมทาอยแลว

2.3 การ

ตดตอสอสาร

-บอกกนทบาน

-โทรศพทหากน

-ระหวางหนวยงานภายนอก

แจงเปนหนงสอ

-มการนดวนประชมท

แนนอน

-บอกผานแกนนา

-ปากตอปาก

-มการนดวนประชมท

แนนอน

-โทรศพทตดตอกน

-ตดตอผานแกนนา

-ตดตอผานแกนนา

-โทรศพทตดตอกนระหวาง

สมาชก

-มการนดวนประชมท

แนนอน

-ฝากบอกมาบาง

-มาบอกทบานบาง

-โทรศพทตดตอกน

-มการนดวน

200

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

2.4 การจด

กระบวนการ

เรยนร

-ทางานคนเดยวไมไหว

สาเรจยากจงตองหาทมงาน

มาชวยกน

-เปาหมายของการทางานท

รบมาจากหนวยงานทาง

อนรกษเหมอนๆกนเลย

ชวยกนได

-งบประมาณมาดาเนน

กจกรรมมมากขน

-มการประชมทกเดอน

-สงไปอบรมกบหนวยงาน

-มการประชมทกเดอน

-จดกจกรรมอบรมใหความร

ในดานการอนรกษและทา

บญช

-การไปศกษาดงาน

-มการอบรม เชนการทาบญช

ออมทรพย

-การอบรมเรองงานอนรกษ

-มการประชมประจาเดอน

201

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

2.การจดระบบเครอขาย

2.1 การกาหนด

โครงสรางการ

ทางาน

-มการชวยเหลอกนมากกวา

ไมมคณะกรรมกลาง

-ไมไดแตงตงใครเปนหลก

ในการทางานชวยกน

-ไมมการจดตงกรรมการ

เครอขายใหม

-มการชวยเหลอกนมากกวา

ไมมคณะกรรมการกลาง

2.2 การกาหนด

บทบาทหนาท

ของสมาชก

-ไมมการกาหนดบทบาท

ใหมเพราะสมาชกสวนใหญ

เปนคนกลมเดยวกน

-ไมมการแบงบทบาทหนาท

ทาตามทกลมทา

-ไมมการกาหนดบทบาท

หนาท

-ไมมการกาหนดหนาท

ตายตวสทธเทาเทยมกน

2.3 การ

ตดตอสอสาร

-มาบอกใหเขารวมการ

ประชม

-โทรศพทตดตอกนระหวาง

สมาชก

-ฝากบอกกน

-ใชโทรศพท

-การมาบอกทบาน

-มการนดวนประชมท

แนนอน

-โทรศพทตดตอกน

-บอกผานตวแทน

-โทรศพทตดตอกนระหวาง

สมาชก

-กาหนดวนประชมชดเจน

202

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

2.4 การจด

กระบวนการ

เรยนร

-สงไปอบรมกบหนวยงาน

-พาไปดงาน

-ประชมทกเดอน

-ไปอบรมกบหนวยงานอน

-มการประชมทกเดอน

-มการอบรมใหกบกลม

ตางๆทรองขอ

-สงไปอบรมกบหนวยงาน

อนรกษ

-ดงานขางนอก

-ไปดงานขางนอก

-จดอบรมใหสมาชกแตละ

กลม

203

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

2.การจดระบบเครอขาย

2.1 การกาหนด

โครงสรางการ

ทางาน

-ไมมการมอบหมายใหใครเปน

คณะกรรมการ

-ไมมการคดเลอกคณะกรรมการใหม -ทกกลมชวยกนทาไมจาเปนตองม

การตงคณะกรรมการกลาง

2.2 การกาหนด

บทบาทหนาท

ของสมาชก

-ไมมการกาหนดหนาทตายตวสทธเทา

เทยมกน

-ไมมการกาหนดบทบาทใหมเพราะ

สมาชกสวนใหญเปนคนกลมเดยวกน

-ไมมการกาหนดหนาทตายตวสทธ

เทาเทยมกน

2.3 การ

ตดตอสอสาร

-โทรศพทตดตอกนระหวางสมาชก

-ระหวางหนวยงานภายนอกแจงเปน

หนงสอ

-กาหนดวนประชมกน

-ใชโทรศพท

-มคนมาบอกทบาน

-บอกผานแกนน

-กาหนดวนประชม

-ฝากบอกมาบาง

-มาบอกทบานบาง

-มวนประชมทแนนอน

204

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

2.4 การจด

กระบวนการ

เรยนร

-มการอบรม เชนการทาบญชออม

ทรพย

-การอบรมเรองงานอนรกษ

-มการประชม

-มการประชมทกเดอน

-จดกจกรรมอบรมใหความรในดานการ

อนรกษและทาบญช

-การไปศกษาดงาน

-ไปอบรมกบหนวยงานอนๆ

-มการประชมทกเดอน

-มการอบรมใหกบกลมตางๆทรอง

ขอ

-สงไปอบรมกบหนวยงาน

-ไปดงานพนทอน

205

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

3.ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกของเครอขาย

3.1 การประสาน

ความรวมมอ

ระหวางกน

-มการประสานความรวมมอ

ระหวางสมาชกตางกลม

-เปนการแลกเปลยนความ

คดเหนระหวางกน

-ประหยดเวลาในการ

ประสานงานกน

-มการเชอมประสานงานกน

ทางานและทากจกรรม

รวมกน

-ประหยดเวลารตว

คนทางาน

-ไดแลกเปลยนความคดเหน

กน

-มการเชอมโยงการทางาน

ระหวางกลมมากขน

-ไดแลกเปลยนความคดเหน

กน

-ไมเสยเวลาทางาน

-ทาใหมเวทแลกเปลยนความ

คดเหน

3.2 การ

แลกเปลยนและ

พฒนาความร

-ไดความคดหลากหลาย

-มแนวทางในการทางาน

ใหมๆ

-มหลายความคด

-นาความรไปทางานได

-มความคดหลายเรอง

-นาความรไปทาได

-มความคดใหมๆ

-นาความรไปทาได

-มความคดใหมๆ

3.3 การจดสรร

ทรพยากร

-มการตงกองทนฟนฟ

-มงบประมาณจากนอกพน

ทมาทากจกรรม

-มเงนจากภายนอกมากขน

-มกองทนฟนฟการอนรกษ

-มการแบงปนทรพยากรท

ไดมาจากภายนอก

-มการจดตงกองทนฟนฟ

-มเงนจากภายนอกมาทางาน

206

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

3.4 การพฒนา

ผนาและหนวยนา

-มความรในการทางานมาก

ขน

-มความคดทหลากหลายใน

การทางาน

-มความรในการทางาน

-มชองทางการเรยนรจาก

หลายหนวยงาน

-มความคดหลากหลายมาก

ขน

-มความคดหลากหลายใน

การทางาน

-การทางานมความรมากขน

-มความรจากการเขารวม

อบรมหลายหนวยงาน

207

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

3.ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกของเครอขาย

3.1 การประสาน

ความรวมมอ

ระหวางกน

-เปนการชวยกนทางานของ

แตละกลม

-ประหยดเวลา

-ทาใหเกดแลกเปลยน

ความคดกน

-เปนเวทแลกเปลยน

ความคด

-ใชในการประสานงานระ

หวากน

-ประหยดเวลาในการทางาน

-ใชในการแลกเปลยน

ความคด

-เปนเวทในการประสานงาน

-เปนเวทแลกเปลยนความคด

-ใชในการประสานงานระ

หวากน

-ประหยดเวลาในการทางาน

3.2 การ

แลกเปลยนและ

พฒนาความร

-ความคดหลากหลายมาก

-มความคดใหมๆเกดขน

-เอาไปปฏบตได

-ไดรบความรใหมจากหลาย

หนวยงาน

-มความคดทหลากหลายขน

-มความคดทหลากหลาย

-นาความรไปใชงานได

-ไดรบความรใหมจากหลาย

หนวยงาน

-มความคดทหลากหลายขน

3.3 การจดสรร

ทรพยากร

-มการแบงงบประมาณเมอ

ไดรบจากหนวยงาน

-มเงนเพอการอนรกษเปน

กองทน

-มเงนกองทนฟนฟ

-มงบประมาณจาก

หนวยงานภายนอก

-มการจดสรรงบประมาณ

จากภายนอก

-มการจดตงกองทนเพอการ

อนรกษ

-มการจดตงกองทนฟนฟการ

อนรกษ

ทรพยากรทไดมาจาก

ภายนอก

208

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

3.4 การพฒนา

ผนาและหนวยนา

-มความรทหลากหลายใน

การทางาน

-มความรในการทางานมาก

ขน

-มการเรยนรจากหลาย

หนวยงานมากขน

-มความคดหลากหลายใน

การทางาน

-มความรในการปฏบตงาน

มากขน

-มชองทางในการเรยนร

-มความรในการปฏบตงาน

มากขน

-มความคดหลากหลายขน

209

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

3.ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกของเครอขาย

3.1 การประสาน

ความรวมมอ

ระหวางกน

-ใชในการประสาน

แลกเปลยนความคดกน

-ประหยดเวลาในการ

ประสาน

-ใชเปนทแลกเปลยนความ

คดเหน

-มการเชอมประสานงานกน

ทางานและทากจกรรม

รวมกน

-ไดแลกเปลยนความคดเหน

กน

-ไดแลกเปลยนความคดเหน

กน

3.2 การ

แลกเปลยนและ

พฒนาความร

-มความคดทหลากหลาย -ไดความคดใหมๆ

-มความคดหลากหลาย

-มแนวทางใหมๆในการ

ทางาน

-นาแนวทางใหมๆไปใชใน

การทางาน

-นาความรไปทางานได

3.3 การจดสรร

ทรพยากร

-มงบประมาณจาก

หนวยงานภายนอกมาทา

กจกรรม

-มการแบงงบประมาณเมอ

ไดรบจากหนวยงาน

-มงบประมาณกองทนฟนฟ

-มการจดตงกองทนฟนฟ

การอนรกษ

-มงบประมาณจากหนวยงาน

ภายนอก

210

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

3.4 การพฒนา

ผนาและหนวยนา

-มความรในการปฏบตงาน

-มชองทางในการเรยนร

-มความรในการทางานมาก

ขน

-การทางานมความรมากขน

-มความรในการทางานมาก

ขน

211

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

3.ประโยชนทไดรบจากการเปนสมาชกของเครอขาย

3.1 การประสาน

ความรวมมอ

ระหวางกน

-เปนเวทแลกเปลยนความคด

-ใชในการประสานงานระหวากน

-ประหยดเวลาในการทางาน

-ประหยดเวลาในการทางาน -ใชในการประสานการทางาน

3.2 การ

แลกเปลยนและ

พฒนาความร

-มหลายความคด

-นาความรไปทาได

-มความคดใหมๆเกดขน

-มความคดหลากหลาย

-เอาไปปฏบตได

3.3 การจดสรร

ทรพยากร

-มการตงกองทนฟนฟ

-มงบประมาณจากนอกพนทมาทา

กจกรรม

-มการจดสรรงบประมาณจากภายนอก

-มเงนเพอการอนรกษเปนกองทน

-จดสรรงบประมาณทไดรบ

3.4 การพฒนา

ผนาและหนวยนา

-มความรทหลากหลายในการทางาน

-มการเรยนรจากหลายหนวยงานมาก

ขน

-มความรทหลากหลายในการทางาน

-มการเรยนรจากหลายหนวยงานมากขน

-มความรในการทางาน

-มความรทหลากหลายในการทางาน

-มความรในการทางานมากขน

-มการเรยนรจากหลายหนวยงาน

212

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

4.การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสราง

กจกรรมอยาง

ตอเนอง

-มการจดตงเขตอนรกษพนธ

สต วน า

-จดทาโครงการกาจดขยะ

-การอบรมเยาวชน ในเรอง

งานอนรกษ

-มการประชมประจาเดอน

-มการอบรมเยาวชน

-ปองกนเขตอนรกษปาไม

และทรพยากรธรรมชาต

-การทาโครงการกาจดขยะ

ในครวเรอน

-มการจดตงโรงนาดม

สวสดการชมชน

-มการประชมระหวาง

สมาชกเครอขายทกเดอน

-มการประชมระหวาง

สมาชกเครอขายทกเดอน

-มการตดตามดแลเขต

อนรกษพนธสตวน าและปา

ไม

-ทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-มการจดตงโรงนาดม

สวสดการชมชน

-การทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-อบรมเยาวชนในเรองการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

-มการจดตงเขตอนรกษพนธ

สต วน า

-มการจดตงโรงนาดม

สวสดการชมชน

-จดทาโครงการกาจดขยะ

4.2 การรกษา

ความสมพนธทด

ระหวางสมาชก

-มการปรกษาหารออยาง

ตอเนอง

-ชวยเหลอกจกรรมของกลม

อนๆ

-สามารถขอคาปรกษาไดทก

เรอง

-ชวยเหลอกนหากทราบขาว

-มการตดตอกนตลอด

-มการเขารวมประชม

ดวยกนเสมอ

-มการรวมกนทากจกรรมกน

อยางตอเนอง

213

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

4.3 การสรางและ

พฒนาผนารน

ใหม

-มการไปศกษาดงาน

-เขารวมการประชมกบ

หนวยงานภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เครอขาย

-เขารวมการประชมกบ

หนวยงานภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการไปศกษาดงาน

หมบานอน

-เรยนรจากการทากจกรรม

รวมกน

-เขารวมการประชมกบ

หนวยงานภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการไปศกษาดงานหมบาน

อน

4.4 การแสวงหา

ทรพยากร

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน เชน

Oxfam จากสมาพนธฯ

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. กรมประมง ปตท.

-ขอรบการสนบสนน

หนวยงานภาครฐ ผาน

กระทรวง

ทรพยากรธรรมชาต

สงแวดลอม งบพฒนา

จงหวด งบองคการ

บรหารงานสวนจงหวด

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน เชน

Oxfam จากสมาพนธฯ

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. กรมประมง

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน

214

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

4.5 การใหการ

ชวยเหลอและ

แกไขปญหาใน

เครอขาย

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเมอแกนนา

กลมขอชวยเหลอ

-ชวยกนในการแกไขปญหา

ความขดแยงในกลม

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเมอแกนนา

กลมขอชวยเหลอ

-หากคดไมตรงกนกจะเขา

ไปเปนคนพดให

-ชวยเหลอในการหาสมาชก

เขารวมประชม

-ชวยในการทาบญชของ

กลม

-ชวยกนการทากจกรรมของ

กลมตางๆ

-ชวยในการทาบญชของกลม

-จดหาสมาชกเขาอบรม

215

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

4.การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสราง

กจกรรมอยาง

ตอเนอง

-ปองกนเขตอนรกษปาไม

และทรพยากรธรรมชาต

-มการประชมระหวาง

สมาชกเครอขายทกเดอน

-การทาโครงการกาจดขยะ

ในครวเรอน

-มการจดตงโรงนาดม

สวสดการชมชน

-การอบรมเยาวชน ในเรอง

งานอนรกษ

-มการจดกจกรรมของ

สมาคมชาวประมงอาสา

-การอบรมเยาวชน

-มการประชมระหวาง

สมาชกเครอขายทกเดอน

-มการตดตามดแลเขต

อนรกษพนธสตวน าและปา

ไม

-ทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-การทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-อบรมเยาวชนในเรองการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

-มการจดตงเขตอนรกษพนธ

สต วน า

-มการประชมระหวางสมาชก

เครอขายทกเดอน

4.2 การรกษา

ความสมพนธทด

ระหวางสมาชก

-มการปรกษาหาเรอกน

ตลอดเนองจากเปนคนกลม

เดยวกนแยกรบผดชอบ

กจกรรมเทานน

-มการปรกษาหารออยาง

ตอเนอง

-ชวยเหลอกจกรรมของกลม

อนๆ

-มการตดตอกนตลอด

-มการเขารวมประชม

ดวยกนเสมอ

-การชวยสอนการทาบญช

-มการปรกษาหารออยาง

ตอเนอง

216

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

4.3 การสรางและ

พฒนาผนารน

ใหม

-เรยนรจากการทากจกรรม

รวมกน

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการไปศกษาดงาน

-เขารวมการประชมกบ

หนวยงานภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการไปศกษาดงาน

หมบานอน

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการไปศกษาดงาน

หมบานอน

-เรยนรจากการทากจกรรม

รวมกน

-เขาอบรมกบหนวยงาน

ภายนอก

-มการไปศกษาดงาน

4.4 การแสวงหา

ทรพยากร

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน และ

สมาพนธฯ

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

-ขอรบการสนบสนน

หนวยงานภาครฐ

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน เชน

Oxfam จากสมาพนธฯ

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. กรมประมง ปตท.

217

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

4.5 การใหการ

ชวยเหลอและ

แกไขปญหาใน

เครอขาย

-ชวยกนในการหา

งบประมาณมาดาเนนงาน

-จดหาสมาชกเขารวมการ

อบรม

-หากมปญหาความคดไม

ตรงกนกจะเขาไปชวยไกล

เกลย

-จดหาสมาชกเขาอบรม

-การทาบญชกลม

-จดหาสมาชกเขารวมการ

อบรม

-จดหาสมาชกเขารวมการ

อบรม

218

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

4.การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสราง

กจกรรมอยาง

ตอเนอง

-มการจดตงเขตอนรกษพนธ

สต วน า

-จดทาโครงการกาจดขยะ

-การอบรมเยาวชน ในเรอง

งานอนรกษ

-มการจดตงโรงนาดม

สวสดการชมชน

-มการประชมระหวาง

สมาชกเครอขายทกเดอน

-มการจดกจกรรมของ

สมาคมชาวประมงอาสา

-การประชมเครอขายออม

ทรพย

-การอบรมเยาวชน

-มการจดตงโรงนาดม

สวสดการชมชน

-มการจดกจกรรมของ

สมาคมชาวประมงอาสา

-การประชมเครอขายออม

ทรพย

-การอบรมเยาวชน

-มการจดทาโครงการกาจด

ขยะในครวเรอน

-มการประชมระหวางสมาชก

เครอขายทกเดอน

-มการตดตามดแลเขตอนรกษ

พนธสตวน าและปาไม

-ทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

4.2 การรกษา

ความสมพนธทด

ระหวางสมาชก

-มการปรกษาหาเรอกน

ตลอดเนองจากเปนคนกลม

เดยวกนแยกรบผดชอบ

กจกรรมเทานน

-ชวยเหลอกนหากทราบขาว

-มการปรกษาหารออยาง

ตอเนอง

-ปรกษาหารอกนอยางอยาง

ตอเนอง

219

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

4.3 การสรางและ

พฒนาผนารน

ใหม

-เรยนรจากการทากจกรรม

รวมกน

-เขาอบรมกบหนวยงาน

ภายนอก

-มการไปศกษาดงาน

-เรยนรจากการทากจกรรม

รวมกน

-เขารวมการอบรมกบ

หนวยงานภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-มการไปศกษาดงาน

หมบานอน

-มการจดกจกรรมอบรมโดย

เชญวทยากรจากภายนอกมา

ใหความร

-ไปอบรมกบหนวยงาน

ภายนอก

4.4 การแสวงหา

ทรพยากร

-ขอรบการสนบสนน

หนวยงานภาครฐ

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน และ

สมาพนธฯ

-ของบประมาณจาก

หนวยงานของรฐบาล เชน

สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

-ขอรบการสนบสนน

หนวยงานภาครฐ

-ขอรบการสนบสนนจาก

องคการพฒนาเอกชน

-ขอรบการสนบสนน

หนวยงานภาครฐ

-ขอรบการสนบสนน

หนวยงานภาครฐ

220

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

4.5 การใหการ

ชวยเหลอและ

แกไขปญหาใน

เครอขาย

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเมอแกนนา

กลมขอชวยเหลอ

-ชวยกนในการแกไขปญหา

ความขดแยงในกลม

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเมอแกนนา

กลมขอชวยเหลอ

-การทาบญชกลม

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเมอแกนนา

กลมขอชวยเหลอ

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเมอแกนนา

กลมขอชวยเหลอ

221

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

4.การรกษาความตอเนองของเครอขาย

4.1 การสราง

กจกรรมอยาง

ตอเนอง

-มการตดตามดแลเขตอนรกษพนธสตว

นาและปาไม

-มการจดประชมทกเดอน

-การทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน

-มการจดตงโรงนาดมสวสดการชมชน

-อบรมเยาวชน

-การทาโครงการกาจดขยะในครวเรอน

-อบรมเยาวชนในเรองการอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาต

-มการจดตงเขตอนรกษพนธสตวนา

-อบรมเยาวชน

-มการตดตามดแลเขตอนรกษพนธ

สตวนาและปาไม

-มการประชมระหวางสมาชก

เครอขายทกเดอน

-อบรมเยาวชน

-การทาโครงการกาจดขยะใน

ครวเรอน

-มการจดตงโรงนาดมสวสดการ

ชมชน

4.2 การรกษา

ความสมพนธทด

ระหวางสมาชก

-มการปรกษาหารออยางตอเนอง

-ชวยเหลอกจกรรมของกลมอนๆ

-สามารถขอคาปรกษาไดทกเรอง

-ชวยเหลอกจกรรมของกลมอนๆ

-ทากจกรรมรวมกนเชนการเฝาระวง

ดแลทรพยากรปาไมและทะเล

222

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

4.3 การสรางและ

พฒนาผนารน

ใหม

-มการจดกจกรรมอบรมโดยเชญ

วทยากรจากภายนอกมาใหความร

-การเขารวมอบรมกบหนวยงาน

ภายนอก

-มการไปศกษาดงาน

-มการไปศกษาดงาน

-เขารวมการประชมกบหนวยงาน

ภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดยเชญ

วทยากรจากภายนอกมาใหความร

-เขารวมการประชมกบหนวยงาน

ภายนอก

-มการจดกจกรรมอบรมโดยเชญ

วทยากรจากภายนอกมาใหความร

-มการไปศกษาดงานหมบานอน

4.4 การแสวงหา

ทรพยากร

-ของบประมาณจากหนวยงานของ

รฐบาล เชน สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

-ขอรบการสนบสนนจากองคการ

พฒนาเอกชน

-ขอรบการสนบสนนจากองคการพฒนา

เอกชน

-ของบประมาณจากหนวยงานของ

รฐบาล เชน สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

-ขอรบการสนบสนนจากองคการ

พฒนาเอกชน

-ของบประมาณจากหนวยงานของ

รฐบาล เชน สสส. ปปส. กรมประมง

ปตท.

223

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

4.5 การใหการ

ชวยเหลอและ

แกไขปญหาใน

เครอขาย

-หากมปญหาความคดไมตรงกน

-จดหาสมาชกเขาอบรม

-การชวยสอนการทาบญช

-จดหาสมาชกเขารวมการอบรม

-จดหาสมาชกเขารวมการอบรม

224

ตารางท ข.-2 การประเมนประสทธผลของเครอขาย

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

1.ระดบชมชน

1.1 การสรางทน

ทางสงคม

-ชาวบานตางหมบานรจก

กนมากขน

-มการพงพาอาศยในการทา

กจกรรมรวมกน

-ไวใจในการทางานมากขน

-มความไววางใจระหวางกน

มากขน

-มการชวยเหลอกนมากขน

-สมาชกมโอกาสชวยเหลอ

กนมากขน

-มการทากจกรรมกนมากขน

-มการชวยเหลอกนในการ

ทากจกรรมในชมชน

-มชวยเหลอกนระหวาง

สมาชกของกลมตางๆ

-มโอกาสทากจกรรมรวมกน

สนทกนมากขน

1.2 การรบรของ

คนในชมชน

-ชาวบานทราบวาเครอขาย

เรองออมทรพย และอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาต

-ชาวบานรถงการจด

กจกรรมเพอสวสดการ

ชมชน

-ชาวบานกยอมรบทางาน

เนองจากชวยแกไขปญหา

เรองทรพยากรนา ปาไมและ

สต วนา

-ชาวบานรบรจากการจด

กจกรรมเพอสวสดการ

ชมชน

-เรองการดาเนนงานของ

ออมทรพยกลาง

-ชาวบานทราบวาเครอขาย

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

-ชาวบานใหความรวมมอเมอ

มการทากจกรรม

-เรองการดาเนนงานของออม

ทรพยกลาง

-ชาวบานทราบวาเครอขาย

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

225

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

1.3 การ

เปลยนแปลงการ

เกดขนของปญหา

-คณภาพนาดขน

-จานวนสตวนาเพมขน

-ทาแลวมการจบปลาไดมาก

ขน

-การทาโรงนาดมทาใหได

นาราคาถกเปนสวสดการ

ชมชน

-คณภาพนาดขน

-สภาพทะเลคอยๆดขน

-สตวนามจานวนมากขน

-มนาราคาถกบรการ

ประชาชน

-ปลากงมจานวนมากขน

-ไมตองไปซอนาอยางทอน

มาดมในครวเรอน

226

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

1.ระดบชมชน

1.1 การสรางทน

ทางสงคม

-ชาวบานชวยเหลอกน

ในชวงมกจกรรม

-มความไววางใจระหวางกน

ของสมาชก

-ชาวบานตางหมบานรจก

กนมากขน

-มการพงพาอาศยในการทา

กจกรรมรวมกน

-มการชวยเหลอกนในการ

ทากจกรรมในชมชน

-มการรวมกนทากจกรรมใน

ชมชน

-ชาวบานชวยเหลอกนในชวง

มกจกรรม

-คณะกรรมการแตละกลมม

ความไววางใจในการทางาน

มากขน

1.2 การรบรของ

คนในชมชน

-ชาวบานรบรผานการจด

กจกรรมอบรม ปลอยสตว

นา และอนรกษปาไม

-เรองการดาเนนงานของ

ออมทรพยกลาง

-รบรจากการจดกจกรรมเพอ

สวสดการชมชน

-ชาวบานบอกใหทราบหาก

เจอปญหาหลกเขตหลด

-มการเปนสมาชกกลมออม

ทรพย

-มการแจงเหตกรณทพบคน

ทาผดรกลาพนทอนรกษ

-ชาวบานใหความรวมมอเมอ

มการทากจกรรมการอนรกษ

ปลอยพนธสตวนา

-มการจดตงสวสดการใหคน

ในชมชน

227

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

1.3 การ

เปลยนแปลงการ

เกดขนของปญหา

-ลดคาใชจายในการซอนา

จากทอน

-ชวยใหพนธปลาและกงม

จานวนมากขน

-ทาแลวมการจบปลาไดมาก

ขน

-สภาพทะเลคอยๆดขน

-สตวนามจานวนมากขน

-มนาราคาถกบรการ

ประชาชน

-ปลากงมจานวนมากขน

-ไมตองไปซอนาอยางทอน

มาดมในครวเรอน

228

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

1.ระดบชมชน

1.1 การสรางทน

ทางสงคม

-มการพงพาอาศยในการทา

กจกรรมรวมกน

-มการจดสวสดการใหกบ

ชมชน

-มความไวใจในการทางาน

มากขน

-ชาวบานมการทากจกรรม

รวมกนมากขน

-มการชวยเหลอกนมากขน

-ชาวบานชวยเหลอกน

ในชวงมกจกรรม

-คณะกรรมการแตละกลม

ไดเขามาชวยเหลอกนในการ

ทางาน

-ชาวบานตางหมบานรจกกน

มากขน

-มการพงพาอาศยในการทา

กจกรรมรวมกน

1.2 การรบรของ

คนในชมชน

-ชาวบานรบรผานการจด

กจกรรมอบรม ปลอยสตว

นา และอนรกษปาไม

-รบรจากการจดกจกรรมเพอ

สวสดการชมชน

-ชาวบานทราบวาเครอขาย

เรองออมทรพย และอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาต

-ชาวบานรถงการจด

กจกรรมเพอสวสดการ

ชมชน

-ชาวบานรจกถงการทา

กจกรรมของสมาชกดานการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

และการออมทรพย

-ชาวบานใหความรวมมอเมอ

มการทากจกรรมการอนรกษ

ปลอยพนธสตวนา

-รบรถงการดาเนนงานของ

เครอขายออมทรพย

229

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

1.3 การ

เปลยนแปลงการ

เกดขนของปญหา

-ลดคาใชจายในการซอนา

จากทอน

-ชวยใหพนธปลาและกงม

จานวนมากขน

-ลดคาใชจายในการซอนา

จากทอน

-ชวยใหพนธปลาและกงม

จานวนมากขน

-คณภาพนาดขน

-จานวนสตวนาเพมขน

-สภาพทะเลคอยๆดขน

-สตวนามจานวนมากขน

230

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

1.ระดบชมชน

1.1 การสรางทน

ทางสงคม

-ชาวบานมความสมพนธทดตอกนมาก

ขน

-มการชวยเหลอกนมากขน

-เกดความไววางใจในการทากจกรรม

รวมกน

-มสวสดการของชมชนเพมขน

-มโอกาสในการทากจกรรมรวมกน

-ชาวบานไววางใจกนมากขน

-ชาวบานมกจกรรมรวมกนเพมมาก

ขน

-มการชวยเหลอกนมากขน

-มความไววางใจกนในการทางาน

1.2 การรบรของ

คนในชมชน

-มการรบรและเขามาชวยเหลอหากรอง

ขอในการทากจกรรมตางๆ เชน

เครอขายออมทรพยกลาง การจด

สวสดการชมชน

-ชาวบานบอกใหทราบหากเจอปญหา

หลกเขตหลด

-ชาวบานมสวดการชมชน

-มการแจงเหตกรณทพบคนทาผดรกลา

พนทอนรกษ

-ชาวบานทราบวาเครอขายเรองออม

ทรพย และอนรกษ

ทรพยากรธรรมชาต

-ชาวบานรถงการจดกจกรรมเพอ

สวสดการชมชน

1.3 การ

เปลยนแปลงการ

เกดขนของปญหา

-คณภาพนาดขน

-จานวนสตวนามากขน

-ชาวบานไดดมนาสะอาดราคาถกลง

-ชาวบานไดมนาดมในราคาทประหยด

-นาทะเลคณภาพดขน

-นาทะเลคณภาพดมปลามากขน

-ชวยสงเสรมใหชาวบานไดดมนา

ราคาถกมากขน

231

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

2.ระดบเครอขาย

2.1 การขยายของ

สมาชกเครอขาย

-มการเชอมโยงกบเครอขาย

ภายนอก

-การเชอมโยงกบเครอขาย

ภายนอกมากขน

-มกลมในตาบลเขารวมเปน

เครอขายมากขน

-มการเชอมประสานงานกบ

เครอขายตางรอบทะเลสาบ

-มชวยเหลอกนระหวาง

สมาชกของกลมตางๆ

-มโอกาสทากจกรรมรวมกน

สนทกนมากขน

2.2 การลดการ

ใหบรการท

ซ าซอนกบ

สมาชก

-ลดความซ าซอนในการ

แจกจายงบประมาณ

-แจกของไมซ าซอนกน

-แจกจายของไมซ าซอนกน

-มการพดคยกอนขอ

งบประมาณ

-ความซ าซอนในการทางาน

ลดลงเนองจากมการพดคย

กนมากขนกอนขอ

งบประมาณ

-แจงประสานเครอขายใน

การทากจกรรมกอนแจกจาย

สงของทไดมา

-ชาวบานใหความรวมมอเมอ

มการทากจกรรม

-เรองการดาเนนงานของออม

ทรพยกลาง

-ชาวบานทราบวาเครอขาย

อนรกษทรพยากรธรรมชาต

232

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

2.3 การสรางและ

การดารงอยของ

เครอขาย

-มการประชมอยางตอเนอง

-มการรวมกจกรรมกนใน

ระหวางกลม

-มสมาชกประมงอาสาและ

ทสม.ขบเคลอนงานในพนท

-มการทางานรวมกน

ระหวางกลมตางๆ

-มการทากจกรรมอยาง

ตอเนอง

-มการประสานงานกบ

หนวยงานภายนอกเพอ

ขบเคลอนกจกรรม

-มอาสาสมครในการทา

หนาทรกษา

ทรพยากรธรรมชาตอยาง

ตอเนอง

-มการทางานรวมกบองคการ

ตางๆ

2.4 การบรณาการ

และประสานงาน

ของการ

ใหบรการ

เครอขาย

-มการทางานรวมกน

ระหวางสมาชกของ

เครอขาย

-มการประชมกอนไดรบ

งบประมาณ

-มการใชทรพยากรรวมกน

-มการแจงใหทราบกอนการ

เสนอของบประมาณ

-มสมาชกในการทางานมาก

ขน

-มการชวยกนทางานเพมขน

-มทรพยากรในการทางาน

รวมกน

-มสมาชกเพมมากขน

233

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

2.5 ตนทนในการ

บรหารเครอขาย

-มสมาชกในการทางานเพม

มากขน

-มเงนในการทางานมากขน

-มคนทางานรวมกนมากขน

-มความรหลากหลายขน

-มงบประมาณมากขน

-มสมาชกในการทางาน

เพมขน

-มสมาชกในการทางาน

รวมกนมากขน

234

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

2.ระดบเครอขาย

2.1 การขยายของ

สมาชกเครอขาย

-มการทาความรวมมอกบ

เครอขายภายนอกมากขน

-มกลมในตาบลเพมขน

-มการเชอมโยงกบเครอขาย

ภายนอก

-มกลมในชมชนเพมขน -มการรวมมอกบเครอขาย

ภายนอกมากขน

2.2 การลดการ

ใหบรการท

ซ าซอนกบ

สมาชก

-ความซ าซอนนอยงลง

เพราะมโอกาสกอนแจกจาย

สงของ

-การทางานจะมการประชม

หรอแจงใหแกนนาแตละ

กลมทราบกอนเสนอขอ

งบประมาณ

-ลดความซ าซอนเนองจาก

ประชมรวมกนกอน

ดาเนนการขอประมาณ

-ความซ าซอนนอยลงมการ

พดคยกอนของบประมาณ

ประสานงานกนมากขน

-มการใชทรพยากรรวมกน

-ลดความซ าซอนเนองจาก

ประชมรวมกนกอน

ดาเนนการขอประมาณ

-แจกจายสงของกจะแจง

ประสานเครอขายในการทา

กจกรรม

235

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

2.3 การสรางและ

การดารงอยของ

เครอขาย

-มสวสดการแจกจายให

สมาชกอยางตอเนอง

-มการเขารวมกจกรรมกบ

ตางองคการ

-มการเชอมโยงการทางาน

กบหนวยงานอน

-พยามยามทากจกรรมกน

อยางตอเนอง

-มการกจกรรมเฝาระวงเขต

อนรกษ อยางตอเนอง

-มการประสานงานกบ

หนวยงานภายนอกเพอ

ขบเคลอนกจกรรม

-มการรกษา

ทรพยากรธรรมชาตอยาง

ตอเนอง

-มการของบประมาณจาก

ภายนอกและงบจากภายใน

ขบเคลอนกจกรรมอยาง

ตอเนอง

2.4 การบรณาการ

และประสานงาน

ของการ

ใหบรการ

เครอขาย

-มสมาชกในการทางาน

รวมกนมากขน

-มความรในการทางานมาก

ขน

-ของบประมาณมาไดก

ทางานรวมกน

-มการทางานรวมกน

ระหวางสมาชกของ

เครอขาย

-มการทางานรวมกน

ระหวางสมาชกของ

เครอขาย

-มการทางานรวมกนระหวาง

สมาชกของเครอขาย

-มการประชมกอนไดรบ

งบประมาณ

-มใชทรพยากรรวมกน

236

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

2.5 ตนทนในการ

บรหารเครอขาย

-งบประมาณมมากขน

-มคนชวยกนทางานมากขน

-มความรทหลากหลายขน

-มงบประมาณในการทางาน

มากขน

-มสมาชกมากขนในการ

ทางาน

-มงบประมาณในการ

ดาเนนงาน

-มความรทหลากหลาย

ความคด

-คนมาชวยกนทากจกรรม

มากขน

-มงบประมาณในการ

ดาเนนงาน

-มความรทหลากหลายมาก

ขน

237

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

2. ระดบเครอขาย

2.1 การขยายของ

สมาชกเครอขาย

-มการทาความรวมมอกบ

เครอขายภายนอกมากขน

-มสมาชกใหมในกลมมาก

ขน

-มการทาความรวมมอกบ

เครอขายภายนอกมากขน

-มการเชอมโยงกบเครอขาย

ภายนอก

-มสมาชกเครอขายภายใน

มากขน

2.2 การลดการ

ใหบรการท

ซ าซอนกบ

สมาชก

-ลดความซ าซอนเนองจาก

ประชมรวมกนกอน

ดาเนนการของบประมาณ

-แจงประสานเครอขายใน

การทากจกรรมแจกจาย

สงของ

-แจงประสานเครอขายใน

การทากจกรรมแจกจาย

สงของ

-การทางานจะมการประชม

หรอแจงใหแกนนาแตละ

กลมทราบกอนเสนอขอ

งบประมาณ

-ลดความซ าซอนเนองจาก

ประชมรวมกนกอน

ดาเนนการของบประมาณ

-แจงประสานเครอขายใน

การทากจกรรมกอนแจกจาย

สงของ

-ไมซ าซอนเพราะมอะไรกจะ

คยกนตลอดกอนขอ

งบประมาณหรอแจกจาย

สงของ

-มการใชทรพยากรรวมกน

238

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

2.3 การสรางและ

การดารงอยของ

เครอขาย

-มการกจกรรมเฝาระวงเขต

อนรกษ อยางตอเนอง

-มการประสานงานกบ

หนวยงานภายนอกเพอ

ขบเคลอนกจกรรม

-มสมาชกประมงอาสาและ

ทสม.ขบเคลอนงานในพนท

-มการทาแผนขอ

งบประมาณทากจกรรม

รวมกน

-มการเชอมโยงการทางาน -มการทากจกรรมอยาง

ตอเนอง

2.4 การบรณาการ

และประสานงาน

ของการ

ใหบรการ

เครอขาย

-มการแจงใหทราบกอนการ

เสนอของบประมาณ

-มใชทรพยากรรวมกน

-มการทากจกรรมรวมกน

-เมอมงบประมาณจะแจงให

ทกกลมเขารวมกจกรรม

-มสมาชกในการดาเนนงาน

เพมขน

-มการทางานรวมกน

ระหวางสมาชกของ

เครอขาย

-มการทางานรวมกนระหวาง

สมาชกของเครอขาย

239

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

2.5 ตนทนในการ

บรหารเครอขาย

-มสมาชกในการทางานมาก

ขน

-มงบประมาณในการ

ดาเนนการมาก

-มความรทหลากหลาย

-มสมาชกในการดาเนนงาน

มาก

-มสมาชกในการทางานมาก

ขน

-มสมาชกในการทางานมาก

ขน

240

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

2. ระดบเครอขาย

2.1 การขยายของ

สมาชกเครอขาย

-มกลมในเครอขายมากขน -มการรวมมอกบเครอขายภายนอกมาก

ขน

-มการทาความรวมมอกบเครอขาย

ภายนอกมากขน

2.2 การลดการ

ใหบรการท

ซ าซอนกบ

สมาชก

-ความซ าซอนนอยลงเพราะมโอกาส

ประสานงานกนมากขนจะแจงกลม

ตางๆกอนของบประมาณ

-มการใชอปกรณเครองมอรวมกน

-ลดความซ าซอนเนองจากประชม

รวมกนกอนดาเนนการของบประมาณ

-มการใชทรพยากรรวมกน

-ไมซ าซอนเพราะมอะไรกจะคยกน

ตลอดกอนของบประมาณหรอ

แจกจายสงของ

-มการใชอปกรณรวมกน

2.3 การสรางและ

การดารงอยของ

เครอขาย

-มการทากจกรรมรวมกนอยางตอเนอง

-มการเชอมโยงการทางานกบองคการ

อนๆ

-มการทากจกรรมอยางตอเนอง

-มการทางานกบองคการอนๆ

-มการทากจกรรมรวมกนอยาง

ตอเนอง

2.4 การบรณาการ

และประสานงาน

ของการ

ใหบรการ

เครอขาย

-มการทางานรวมกนระหวางสมาชก

ของเครอขาย

-มการทางานรวมกนระหวางสมาชก

ของเครอขาย

-มการประชมกอนไดรบงบประมาณ

-มการทากจกรรมรวมกน

-มการแจงใหทราบกอนการเสนอขอ

งบประมาณ

-มการทากจกรรมรวมกน

241

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

2.5 ตนทนในการ

บรหารเครอขาย

-มงบประมาณในการทางานรวมกน

-มสมาชกในการทางานมากขน

-มสมาชกในการทางานมากขน

-มความรทหลากหลายมากขน

-มสมาชกในการดาเนนงานมากขน

-มความรทหลากหลายมากขน

242

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

3.ระดบองคการ

3.1 การดารงอย

ขององคการ

-กลมมสามารถขบเคลอน

กจกรรมไดอยางตอเนอง

-สมาชกกลมไดเรยนรท

หลากหลายมากยงขน

-กจกรรมของกลมสามารถ

ดาเนนการไดอยางตอเนอง

-สมาชกกลมมโอกาสพฒนา

ตนเองมากขน

-แกนนากลมมการประชม

กบกลมอนๆตอเนองหาก

แจงใหทราบ

-มการจดกจกรรมแลวแจง

ใหกลมตางๆเขารวม

-กจกรรมและเปาหมายของ

กลมสามารถชวยกนทาได

-สมาชกกลมมโอกาสพฒนา

ตนเองมากขน

3.2 ความชอบ

ธรรมทเพมขน

-กลมทตนรบผดชอบเปนท

รจกและเปนทยอมรบของ

สมาชกเครอขาย

-สมาชกใหการยอมรบความ

คดเหน

-ทกคนยอมรบการทางาน

และประสานงานของแกน

นากลม

-ยอมรบความคดเหนซงกน

และกน

-แกนนากลมอนๆใหการ

ยอมรบในการทางาน

-กลมอนๆยอมรบในการ

ทมเทการทางาน

243

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน ทองแดง* ทองคา* มรกต* หยก*

3.3 การเขาถง

ทรพยากรในการ

ใหบรการ

-มการของบประมาณจาก

ภายนอกมาสนบสนน

-มงบประมาณจากเครอขาย

ออมทรพยการจดสรรเพอ

การอนรกษ

-มการจดสรรแบงปน

ทรพยากร

-มการจดสรรงบประมาณท

ไดรบจากหนวยงาน

-มงบประมาณจากเครอขาย

ออมทรพยการจดสรรเพอ

การอนรกษ

-มการจดสรรทรพยากร

-มงบประมาณของกองทน

ฟนฟทรพยากรของกลม

ออมทรพยเปนทนภายใน

-มการจดสรรงบประมาณท

ไดรบจากภายนอก

-มการจดสรรงบประมาณจาก

หนวยงานภายนอก

-สามารถของบประมาณ

กองทนฟนฟของกลมออม

ทรพยได

3.4 ความขดแยง

ทเกดขนของ

องคการใน

เครอขาย

-ความคดเหนไมตรงกน

แผนการดาเนนงาน

-ความคดเหนไมตรงกน

-งบประมาณและสงของท

ขอมาไดสมาชกมองวาไม

เปนธรรม

-มความคดเหนไมตรงกนใน

เรองแนวทางการทางาน

-แนวทางการทางานอาจมอง

ตางมมกน

244

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

3.ระดบองคการ

3.1 การดารงอย

ขององคการ

-กลมมสมาชกกลมอนเขามา

ชวยทางาน

-กจกรรมของแตละกลมม

เปาหมายเดยวกน

-กลมมการดาเนนการอยาง

ตอเนอง

-กจกรรมของกลมบรรลผล

ในการทา

-ทาใหสมาชกมมาชวยงาน

มากขน

-กลมสามารถดาเนนการได

อยางตอเนอง

-กจกรรมของกลมสามารถ

ดาเนนการไดอยางตอเนอง

-สมาชกกลมมโอกาสพฒนา

ตนเองมากขน

3.2 ความชอบ

ธรรมทเพมขน

-ทกคนยอมรบความคดเหน

กน

-มการดาเนนงานอยางเปน

รปธรรม

-กลมทตนรบผดชอบเปนท

รจกและเปนทยอมรบของ

สมาชกเครอขาย

-กลมมการยอมรบความ

คดเหนซงกนและกน

-กลมทตนรบผดชอบเปนท

รจกและเปนทยอมรบของ

สมาชกเครอขาย

-มการยอมรบความคดเหนซง

กนและกน

245

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน เงน* มก* เพชร* โกเมน*

3.3 การเขาถง

ทรพยากรในการ

ใหบรการ

-มการจดสรรงบประมาณ

จากการไดรบจากภายนอก

-มการจดสรรเงนผลกาไร

ของเครอขายกลมออมทรพย

และเงนผลกาไรกองทน

สวสดการมาดาเนนกจกรรม

ได

-มการแบงปนทรพยากรท

ไดรบจากภายนอก

-มการจดสรรทรพยากรมา

ดาเนนกจกรรม

-มการจดสรรงบประมาณท

ไดรบจากภายนอก

-มงบประมาณจากเครอขาย

ออมทรพยการจดสรรเพอ

การอนรกษ

-มการแบงปนทรพยากรท

ไดรบ

-มงบประมาณของกองทน

ฟนฟทรพยากรของกลมออม

ทรพยเปนทนภายใน

-มการจดสรรงบประมาณท

ไดจากหนวยงานภายนอก

3.4 ความขดแยง

ทเกดขนของ

องคการใน

เครอขาย

-ความคดเหนไมตรงกนใน

แนวทางการทางาน

-สมาชกไมเขาใจในการนา

งบประมาณไปใชทา

โครงการ

-การจดสรรงบประมาณชวง

หลงผนาบางคนไมชแจงการ

ใชจาย

-ความคดเหนไมตรงกนใน

ทศทางการทางาน

-ความคดเหนในทประชม

เรองแนวทางการทางาน

246

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

3.ระดบองคการ

3.1 การดารงอย

ขององคการ

-แกนนากลมมการประชม

กบกลมอนๆตอเนองหาก

แจงใหทราบ

-มการจดกจกรรมแลวแจง

ใหกลมตางๆเขารวม

-กลมมสามารถขบเคลอน

กจกรรมไดอยางตอเนอง

-สมาชกกลมไดเรยนรท

หลากหลายมากยงขน

-กลมมการดาเนนการอยาง

ตอเนอง

-มการเขารวมกจกรรม

เครอขายอยางตอเนอง

-ทาใหสมาชกมมาชวยงาน

มากขน

-กลมสามารถดาเนนการได

อยางตอเนอง

3.2 ความชอบ

ธรรมทเพมขน

-ทกคนยอมรบความคดเหน

ในการทางานของกนและ

กน

-กลมทตนรบผดชอบเปนท

รจกและเปนทยอมรบของ

สมาชกเครอขาย

-ทกคนยอมรบความคดเหน

ซงกนและกน

-กลมทตนรบผดชอบเปนท

รจกและเปนทยอมรบของ

สมาชกเครอขาย

-กลมมการดาเนนงานอยาง

เปนรปธรรมและเปนท

ยอมรบ

247

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน อาพน* นล* โอปอ* ทองเหลอง*

3.3 การเขาถง

ทรพยากรในการ

ใหบรการ

-มการจดสรรงบประมาณ

จากหนวยงานภายนอก

-สามารถของบประมาณ

กองทนฟนฟของกลมออม

ทรพยได

-มการแบงปนทรพยากรท

ไดรบ

-มการจดสรรงบประมาณ

จากทไดรบใหกบสมาชก

-สามารถขอรบเงนจาก

กองทนจากกลมออมทรพย

กลางได

-มการจดสรรงบประมาณท

ไดรบจากภายนอก

-มการจดสรรทรพยากรท

ไดรบ

-สามารถขอรบเงนจาก

กองทนจากกลมออมทรพย

กลางได

-สมาชกแบงปนงบประมาณ

กนเมอไดรบจากหนวยงาน

ภายนอก

3.4 ความขดแยง

ทเกดขนของ

องคการใน

เครอขาย

-แนวทางการทางาน

คดเหนไมตรงกนบาง

-ความคดเหนไมตรงกนใน

แนวทางการทางาน

-ความคดเหนไมตรงกนใน

การทางาน

-ความคดเหนไมตรงกนใน

การทางาน

248

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

3.ระดบองคการ

3.1 การดารงอย

ขององคการ

-กจกรรมของกลมสามารถดาเนนการ

ไดอยางตอเนอง

-สมาชกกลมมโอกาสพฒนาตนเองมาก

ขน

-กลมมสามารถขบเคลอนกจกรรมได

อยางตอเนอง

-สมาชกกลมไดเรยนรทหลากหลายมาก

ยงขน

-กจกรรมของกลมสามารถ

ดาเนนการไดอยางตอเนอง

-สมาชกกลมมโอกาสพฒนาตนเอง

มากขน

3.2 ความชอบ

ธรรมทเพมขน

-กลมทตนรบผดชอบเปนทรจกและ

เปนทยอมรบของสมาชกเครอขาย

-มความคดเหนเปนทยอมรบระหวาง

สมาชก

-เปนทรจกของกลมอนเพราะสามารถหา

งบประมาณมาแบงปนกนได

-กลมมการทางานทเปนรปธรรมจง

ทาใหกลมอนยอมรบ

3.3 การเขาถง

ทรพยากรในการ

ใหบรการ

-สามารถของบประมาณกองทนฟนฟ

ได

-มการแบงปนงบประมาณทไดรบจาก

หนวยงานภายนอก

-สามารถขอรบเงนจากกองทนจากกลม

ออมทรพยกลางได

-สมาชกแบงปนงบประมาณกนเมอ

ไดรบจากหนวยงานภายนอก

-มการจดสรรทรพยากรทไดรบเอจด

กจกรรมของกลม

-ทกกลมสามารถของบประมาณ

เครอขายออมทรพยได

-มการจดสรรงบประมาณทไดรบจาก

ภายนอก

-มการจดสรรทรพยากรจากภายนอก

เมอไดรบจากหนวยงาน

249

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ประเดน พลอย* ทองขาว* ทบทม*

3.4 ความขดแยง

ทเกดขนของ

องคการใน

เครอขาย

-แนวทางการทางาน

ทไมตรงกนบาง

-ความคดเหนในทประชมเรองแนว

ทางการทางาน

-แนวทางการทางาน

อาจมความคดเหนไมตรงกนบาง

250

ตารางท ข.-2 ปญหาและอปสรรคของเครอขาย

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

ทองแดง* -ผนาในชมชน ให

ความสาคญกบสงเสรม

การอนรกษนอย

-ไมมเวลาวางในการเขา

รวมทกกจกรรม

-สมาชกไมมเวลา

วางเขารวมกจกรรม

เนองจากตองทางาน

-มความคดเหนไม

ตรงกน

-ทกคนตองตระหนกถง

เปาหมายทสาคญของ

การทางานโดยไมเหน

ผลประโยชนสวนตว

-ชาวประมงเองกปฏบต

ตามกฎกตกา -จดตงศนยเรยนรตาบล

ทองคา*

-ผนาฝายทองถนไมให

ความสาคญกบการ

ทางานดานอนรกษ

-ผนาไมมเวลาวางใน

การเขารวมกจกรรม

-สมาชกไมมเวลาเขา

รวมการประชม

-มองวาการทางาน

แลวไมเหนผลเปน

รปธรรมจงไมอยาง

เขารวม

-มความไมเขาใจกนใน

การจดสรรงบประมาณ

-มความคดเหนไม

ตรงกนในการทางาน

-การคานงถง

ผลประโยชนสวนรวมใน

การทางาน

-สงเสรมกจกรรม

เยาวชน

-การไมทงของเสยลงใน

ทะเล

-ปฏบตตามขอตกลงใน

การอนรกษ

-มจตสานกรวมกนใน

การอนรกษ

-รอฟนการใชนาบอของ

ชมชน

251

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

-จดสวสดการเรองนา

ใหกบคนในชมชน

-มศนยเรยนรชมชน

ตาบล

-ลดการใชสารเคมในก

ททาการเกษตร

มรกต* -ผนาชมชนไมให

ความสาคญกบงาน

อนรกษ

-ผนาไมมเวลาวางใน

การเขารวมกจกรรม

-คนเสยสละมา

ทางานมนอย

-มความคดเหนท

แตกตางในการทางาน

-ใหมการตระหนกใน

การทางานเพอชมชน

-สงเสรมใหทกคน

มองเหนถงปญหาท

อาจจะเกดขนทเกยวกบ

งานอนรกษ

252

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

หยก* -ไมมเวลาวางในการเขา

รวมกจกรรมเนองจาก

งานมาก

-ขาดจตสานกท

แทจรงในการ

ทางาน

-มความคดเหนไม

ตรงกน

-สมาชกตองตระหนกใน

การทางานเพอชมชน

-รอฟนการใชนาบอของ

ชมชน

-เพมจานวนสวสดการ

ใหบรการนาดมแกผ

ดอยโอกาส

เงน*(จระ) -งานมากจงมการเขา

รวมประชมใตอเนอง

-สมาชกบางกลมไม

เขารวมประชม

-บางคนไมเชอใจกน

เรองเงน

-ความคดเหนทแตกตาง

กนในการทางาน

-ตระหนกในการทางาน

เพอชมชน

-คานงถงผลประโยชน

สวนรวมมากกวาสวนตน

-สงเสรมกจกรรม

เยาวชน

-ปฏบตตามขอตกลงใน

การอนรกษ

-รอฟนการใชนาบอของ

ชมชน

-เพมจานวนสวสดการ

ใหบรการนาดมแก

ผดอยโอกาส

253

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

-สงเสรมใหชาวบานลด

การใชสารเคมใน

การเกษตร

-การสรางจตสานกใน

การอนรกษ

มก* -ผนาไมมเวลาเขารวม

กจกรรม

-ขาดการเสยสละ

เวลาในการทางาน

-ไมไววางใจแกนนาบาง

คน

-มความคดเหนไม

ตรงกนในการทางาน

-ผนาตองตระหนกถงการ

ทางานเอสวนรวมและ

ควรเปดเผยขอมลทก

เรองในการทางาน

-ตองสงเสรมใหทกคน

ปฏบตตามกตกาการ

อนรกษทรพยากร

-การสรางจตสานก

รวมกนในการอนรกษ

เพชร* -ไมมเวลาเขารวม

กจกรรม

-คนมองวาเขารวม

แลวไมได

ผลประโยชนกบตน

-ความคดเหนทแตกตาง

ในการทางาน

-ทกคนตองคานงถง

ผลประโยชนรวมกน

-สงเสรมจตสานกใน

การอนรกษ

-สงเสรมใหชาวบานใช

ปยชวภาพ

254

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

โกเมน* -มงานมากและหลาย

ตาแหนงจงไมสามาถ

ดาเนนการ

-การเสยสละเวลา

นอยลงเนองจากม

ภารกจมาก

-มความคดเหนไม

ตรงกนบางในบางเรอง

-การคานงถง

ผลประโยชนเปนหลก

-มศนยเรยนรชมชน

ตาบล

อมพน* -ผนาใหความสาคญกบ

การอนรกษนอย

-คนมองวาเขารวม

แลวไมได

ผลประโยชนกบตน

-มความคดเหนไม

ตรงกนในการทางาน

-ควรคานงถงประโยชน

สวนรวมในการทางาน

-เพมจานวนสวสดการ

ใหบรการนาดมแกผ

ดอยโอกาส

-สงเสรมใหชาวบานลด

การใชสารเคมใน

การเกษตร

นล* -ไมมเวลาวางในการเขา

รวมกจกรรมเนองจาก

งานมาก

-สมาชกบางคนไมม

เวลาวางในการเขา

รวมกจกรรม

-ไมมการบนทก

รายละเอยดการใชจาย

งบประมาณ

-เนนการมองถง

ประโยชนสวนรวมให

มากขน

-สงเสรมใหสมาชกเขา

รวมกจกรรมใหมากขน

-มสานกรวมกนในการ

อนรกษ -ชวยกนดแลในการทง

ขยะลงในทะเล

255

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

โอปอ* -งานมากจงมการเขา

รวมประชมไมตอเนอง

-ไมมเวลาวาง

เนองจากตองทางาน

นอกบาน

-มความคดเหนแตกตาง

กนบางในการทางาน

-สงเสรมการมสวนรวม

ของสมาชกใหมากขน

-สงเสรมใหชาวบานลด

การใชสารเคมใน

การเกษตร

-ปฏบตตามกตกาการตง

เขตอนรกษ

ทองเหลอง* -ไมวางเขารวมกจกรรม -การเสยสละเวลา

ของสมาชกมนอยลง

-มความคดเหนไม

ตรงกนบางในการ

ทางาน

การตระหนกในการ

ทางานรวมกนของ

สมาชก

-มจตสานกในการ

อนรกษ

-สงเสรมใหชาวบานใช

ปยธรรมชาตและนา

หมกชวภามากขน

-สงเสรมการจดตงศนย

เรยนร

256

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

พลอย* -ผนาชมชนบางคน

ไมใหความสาคญกบ

งานอนรกษ

-เกดความขดแยงใน

กลมจงไมอยากเขา

รวม

-มความคดเหนขดแยง

กนบางในการทางาน

-การคานงถงประโยชน

สวนรวมในการทางาน

-สงเสรมเยาวชนในการ

อนรกษ

-มจตสานกในการ

รวมกนในการอนรกษ

-รอฟนการใชนาบอของ

ชมชน

-สงเสรมใหชาวบานลด

การใชสารเคมใน

การเกษตร

-ตองจดสวสดการเรอง

นาใหทวถง

257

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

ทองขาว* -ไมมเวลาวางในการเขา

รวมกจกรรมเนองจาก

งานมาก

-เกดความขดแยงใน

กลมจงไมอยากเขา

รวม

-ความคดเหนไมตรงกน

ในการทางานบางเรอง

-การคานงถง

ผลประโยชนสวนรวม

กอนประโยชนสวนตน

-มการจดสวสดการดาน

นาใหครอบคลมมากขน

-การไมทงของเสยลงใน

ทะเล

-ควรมการสงเสรม

กจกรรมเยาวชน

-รอฟนการใชนาบอของ

ชมชน

-ปฏบตตามขอตกลงใน

การอนรกษ

-สงเสรมจตสานกใน

การอนรกษแหลงนา

-สงเสรมใหชาวบานใช

ปยธรรมชาตและนา

หมกชวภามากขน

258

ตารางท ข.-2 (ตอ)

ชอ

ปญหาและอปสรรค ขอเสนอแนะ

ผนาเครอขาย การมสวนรวม การบรหารงานเครอขาย การจดการเครอขาย ความมนคงทาง

ทรพยากรนา

ทบทม* -งานมากจงมการเขา

รวมประชมไมตอเนอง

-ตองทามาหากน

มากขนไมมเวลาวาง

-ขาดความคดในการ

ทางานเพอสวนรวม

-มความคดเหนไม

ตรงกนในบางเรอง

-ทกคนตองคานงถง

ประโยชนทชมชนจะ

ไดรบ

-ใหตระหนกในการ

ทางานรวมกน

-รอฟนการใชนาบอของ

ชมชน

-สงเสรมกจกรรม

เยาวชน

-มการปฏบตตาม

ขอตกลงของกลมให

มากขนในเรองอนรกษ

-สงเสรมการสราง

จตสานกในการอนรกษ

มากขน

-สงเสรมการจด

สวสดการนาดมใหมาก

ขน

259

ประวตผเขยน

ชอ - ชอสกล นายณภทร หงษทอง

ภมลาเนา จงหวดตรง

ประวตการศกษา ศลปศาสตรบณฑต (รฐศาสตร)

คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยรามคาแหง

ประวตการทางาน ปจจบนดารงตาแหนงนกทรพยากรบคคลชานาญการ

สถานททางานปจจบน ศนยศกษาและพฒนาชมชนยะลา

เลขท 78 ถนนสขยางค ตาบลสะเตง

อาเภอเมองยะลา จงหวดยะลา 95000

โทร. 0-7327-4498

ทอยปจจบน เลขท 78/19 ถนนสขยางค ตาบลสะเตง

อาเภอเมองยะลา จงหวดยะลา 95000