ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 13

เทคนค ระดบขนพฒนาการขน 1-2

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

2 บทท:

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 14

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 1-2:

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

เปาหมาย เทคนค ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน o หลกการส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก o เรมตนอยางไรด o การปรบตวเราในการเขาไปเลนกบเดก o เรมตนเขาไปเลนกบเดก อยางไรใหสนก o อยดวยกนทกอารมณ

สรปเทคนคชวยเดกใหสนใจ จดจอและ มสมพนธภาพแนนแฟน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 15

เชอมโยง เหตและผล

ภาษา การคด

สอสารเพอแกปญหา

สอภาษาทาทาง

สมพนธภาพ

สงบสนใจสงแวดลอม

เปาหมาย เทคนค ระดบขนพฒนาการขน 1-2:

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

เปาหมาย:

x ชวยใหเดกสามารถสงบตวเอง สนใจ จดจอกบสงแวดลอมรอบตว มสมาธในการท ากจกรรม

x มสมพนธภาพกบพอแมไดในทกอารมณ เชน อารมณสนก เลนดวยกนไดตอเนอง อารมณกลว ตนเตน โกรธ หงดหงด เสยใจ กยงอยกบพอแมได ไมกลบไปหาวตถ สงของ หรอกระตนตวเอง (พบในกลมออทสตก)

เทคนค:

x เลนกบลกเยอะๆ x เนนสมพนธภาพในทกอารมณ

เปาหมายและเทคนคระดบขนพฒนาการขน 1-2

สมพนธภาพทกอารมณ

สนใจ สงบ ไววางใจ

เปาหมาย

เลนสนกเยอะๆ

อยดวยกนไดทกอารมณ

เทคนค

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 16

1-2 ชวยเดกใหสนใจ จดจอและ

มสมพนธภาพแนนแฟน

คณพอคณแมหลายทาน เมอไดรบค าแนะน าเบองตนวาใหกลบไปเลนสนกกบลก กสามารถกลบไปเลนไดไมยากนก โดยเฉพาะคณพอคณแมบางทานกเลนไดอยางธรรมชาต โดยใชหลกใจ “นกถงใจของเดกและใจของเรา” เพยงแตยงไมทราบหลกการในการสงเสรมพฒนาการทจะน าพาลกไปตอในระดบพฒนาการในขนตอๆไป โดยสวนใหญในคลนกพฒนาการเวลาอยในหองฝก คณครมกพบวาสหนาแววตาและทาทางของคณพอคณแมทดเครงเครยด มกจะเลนไมคอยออก หลายทานกบอกเลาใหฟงแตกตางกน เชน

บางทานบอกวา “ตนเองคดเยอะ คาดหวงเยอะ เรงลก”

บางทานกตงใจมาก พยายามเวลาชวนลกเลน กพบวา “ลกกตอบสนองบาง สนกบาง ไมสนกบาง แตกไมรจะเลนใหนานตอเนองขนไดอยางไร”

บางทานกบอกวา “บางครงยงพยายามชวนลกเลน แตลกกลบยงไมสนใจ”

บางทานกบอกวา “ไมรจะเลนอยางไร ลกไมสนของเลนทแมซอมา สนใจเลนอะไร

กไมร”

บางทานกบอกวา “ลองชวน ลองเสนอของเลนตางๆ ลกกไมคอยสนใจเทาไหร พอเราไมชวนลกกกลบไปเลนคนเดยวตามเคย”

ครฝกเองกเคยรสกเชนนเหมอนกนคะ แตพอไดมาเรยนรและเขาใจหลกการ การเลนเพอสงเสรมพฒนาการในแตละขน กชวยใหการเขาหาและรวมเลนสนกกบเดกไดดขนกวาเดมมาก ท าใหมความสข สนกดวยกนทกฝาย ทงครฝก เดก และผปกครอง

“นกถงใจของเดกและใจของเรา”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 17

หลกการส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก

คอ การชวยใหเดกรสกอบอน ปลอดภย อยดวยกนได

เรมตนดวยการปรบตวเราและสงเราตางๆใหพอดกบทเดกรบได เพอชวยใหเดกรสกปลอดภยพอทจะเรยนรสงตางๆได (Co-regulate) จะชวยใหการเขาไปสรางสมพนธภาพกบเดกนนท าไดงายและเลนดวยกนไดนานตอเนองขน

โดยเฉพาะเดกทมความแตกตางของระบบประสาทสมผสการรบรและการแสดงออก ทแตกตางจากระดบปกตมากๆ (อานเพมเตมคมอฯ บทท 3) เรายงตองปรบตวเราใหเขากบความแตกตางของเดกแตละคนใหพอด เพอชวยใหเดกรสกอบอนปลอดภยกอน และเปนสงส าคญมากๆ ในพฒนาการขนแรกน หากเดกรสกวาสงเราทเขามานนอยในระดบพอดกบระบบประสาทสมผสของรางกายทนได เดกกจะมอารมณความรสกทอบอน ปลอดภย การแสดงออกของเดกกจะด สงบ และเรากจะเขาไปรวมเลนกบเดกไดงายขน แตถาเดกรสกวาสงเราทเขามา มระดบทเกนพกดจนไมสามารถทนได รางกายและจตใจเดกกยอมไมสงบ การทเราจะเขาไปเลนสนกกคงจะยาก เชนกน เปรยบเสมอนเราคาดหวงจะใหเดกเลนอยบนพนทอนตราย “คงยากทเดกจะสงบ จดจอและเลนสนกได”

ตวอยางเชน

หากเดกก าลงนงเลนอยทโตะ แลวอยๆเราเดนดมๆ เขาไปหาเดกทนทในระยะประชดตว จนท าใหเดกรสกกลว กงวล จนตองหลบ หรอหลกหน เพอการอย

รอด เดกหลายคนทมความบกพรองอยางมาก อาจแสดงพฤตกรรมแปลกๆ ตามแตลกษณะของเดกแตละคน เมอรสกไมอบอน ไมปลอดภย หรอเมอมความตนเตน กลว กงวลมากๆ ท าใหเดกไมสามารถสงบรางกายและจตใจตวเองได

บางรายทพอแมอยากใหเดกไดฝกและพดคยกบครหรอคณหมอมากๆ พอแมหลายคนกยงผลกดนเดกมากดวย ทงๆทเดกยงกลวและกงวลอยมาก ขณะทเดกเองเมอรสกกลวหรอรสกไมปลอดภยกไมรจะแสดงออกอยางไร จะสอสารบอกคนใกลชดกท าไมได เสมอนระบบสมองมนสงการไปทมอและแขนขาไมถก ระบบรวน สะเปะสะปะไปหมด เดกเลยแสดงแสดงออกพฤตกรรมแปลก บางคนอาจกระตนตวเอง เพราะทนสงเราแบบนไมไหว หรอบางคนกพงเขาเพงมองวตถและจมอยกบการกระท าซ าๆซากๆบางอยางเทานน หรอบางคนไดแตตงหนาตงตาจะหลกหนอยางลนลานดวยความกงวลสดขด หากไดรบการผลกดนใหเผชญสงเราทนากลวเกนทนไหว เปนตน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 18

ฉะนน สงแรกทเราตองท า คอ

การหด “อานใจของเดก” สงเกตและรบรอารมณความรสกของเดกกอนวาเดกรสกเชนไร หากเดกยงไมสามารถสงบตวเองได ขอใหทานไมตองเรงรบเขาไปเลนกบเดก แต!!! ใหทานชวยท าใหเดกรสกอบอน ปลอดภยและชวยใหเดกสงบตวเองใหไดกอนการเขาไปเลนดวยกน

ทงน หากเรารบเรงเขาไปหาเดกอาจเปนการยงรกเราใหเดกกงวลมากยงขน ซงบางครงเราอาจแคนงอยนงๆเฉยกอนกได ดวยใจทสงบนง มนคง เพอสงเกตและรอคอยดวา “อะไรทจะเดกจะเขาหา” พรอมทงคอยสงเกตดวาเดกก าลงสนใจหรออยากจะท าอะไรบาง กถอวาเปนการชวยใหเดกชวยใหเขาสงบตวเองไดเรวกวาการรกเราเดก และเราเองกจะเหนวาเดกจะรเรมการกระท าตางๆจากตวเขาเองมากขนดวย ซงระหวางทเรานงนงๆ ดวยใจทสงบและกคอยสงเกตและรบรอารมณความรสกของเดกอยนน เปนสงทหลายทานอาจจะรสกตะขดตะขวงใจหรออดอดใจและอาจทนไมไหว เพราะหากไมเขาใจวาสงทเราท าก าลงชวยเดกอยนะ บางทานอาจเกดความรสกคดนกในใจวา “เอะครหรอคณหมอไมเหนจะท าอะไรเลยสกท บางทานอาจรสกวาเมอไหรจะเลนกบลกสกท” “บางทานกรสกผดเหมอนตวเองไมไดชวยเดก”

ดงนน หากเรารจกสงเกตวาสงทเราท านนสงผลกบอารมณความรสกเดกเชนไร และปรบตวเราและสงเราใหพอดกบทเดกพอทนไดกอน กจะชวยใหการเขาไปสรางสมพนธภาพในอารมณอบอน ปลอดภย เกดความไววางใจกนและกน อยดวยกนได และเลนสนกดวยกนไดในทสด และทส าคญคอ เนนการมสมพนธภาพทดตอกนในทกๆอารมณ ไมวาจะ ตนเตน กลว กงวล โกรธ และเสยใจ เปนตน

สงส าคญทสด คอ เราเองตองเรยนรทจะสงบตวเองใหไดกอน ถงจะชวยผอนใหสงบไดอยางมนคง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 19

ชวยใหเดกรสก อบอน ปลอดภย

และชวยใหเดกสงบตวเอง

หลกการส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก “เขาใจความรสกเดก เขาใจรากตนไม”

รากตนไม เปรยบเสมอน ระบบประสาทของเดกแตละคนทแตกตางกน

2.

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 20

เรมตนอยางไรด

หลกการส าคญ คอ เรมตนจากอารมณความรสกและความตองการ/ความสนใจของเดก

ดงนน สงแรกทเราควรท ากอนเขาไปเลนกบเดก คอ “การสงเกตและรบรอารมณความรสกของเดก” เพอจะไดชวยใหเดกรสกอบอนและปลอดภยพอทจะเรยนร และตอมา คอ “การสงเกตสงทเดกตองการหรอสนใจ” เปนจดเรมตนทจะชวยท าใหเดกสนใจเราและอยากจะเลนกบเรา แตปญหาทเจอบอยๆ คอ “จะรไดอยางไรวาเดกสนใจ/ชอบ หรอไมชอบอะไร” ขอแนะน าเทคนคเบองตนในการสงเกตการแสดงออกหรอการกระท าของเดก ดวยคอ ใหทานลองท าตวคลายกบ นกฮก (OWL) และนกวจยสมครเลน ดงน

1. ท ำตวคลำยกบนกฮก (OWL) ในทนกคอ ใหเปนคนทชางสงเกต

O คอ Observe คอ สงเกต “อารมณความรสกและความตองการของเดก” เดกทยงไมมภาษาพด หรอยงบอกความตองการของตนเองไมได ใหเราสงเกตพฤตกรรมหรอการกระท า (action) ของเดกวาเขาชอบท าอะไร สงเกตภาษากาย น าเสยง สหนาแววตา และทาทาง วาเดกรสกอยางไร หรอสนใจอะไร

W คอ Waiting รอ “การรเรมจากตวเดกเอง” รอใหนานพอ เพอจะไดเหนวาเดกไดรเรมท าอะไรหรอสนใจอะไรบาง หรอวาเดกตองการสออะไร

L คอ Listen ฟง “ความรสกความตองการของเดก” ฟงน าเสยง ฟงค าพด ฟงความตองการของเดก วาเขาก าลงตองการจะสอสารบอกอะไรเรา

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 21

2. ท ำตวคลำยนกวจยสมครเลน คอ ใหเปนคนทชางคด รวบรวม ขอมล และเอามาตงสมมตฐาน ทดลองเลน ดผล

x เรมตนจากสงเกตและรวบรวมขอมลเดกจากพฤตกรรมการกระท าและอารมณความรสกและความตองการของเดก

x ตงสมมตฐานวา “เดกนาจะชอบอะไร รสกอยางไร” และเดกนาจะตองการอะไร x ทดลองเลน คอ ลองเลนในสงทคดวาเดกนาจะสนใจหรอชอบ วดผล คอ

สงส าคญ คอ ใหดวาสงททานเลนหรอท านน เดกตอบสนองอยางไร เชน

ขอสงเกตงายๆ อยางแรกคอ หากสงทเราท านนเดกชอบหรอสนใจเรา เดกกจะตอบสนองหรอแสดงทาทางสนใจและอาจขอใหเราท าซ าอกเรอยๆ แต!!! ถาหากวาสงทเราท านน เดกไมสนใจหรอไมชอบ เดกกอาจจะเฉยๆ ไมตอบสนองอะไรเลย หรอยงท าเดกกยงหน ยงหลบเราเพมมากขน เปนตน

อยางทสอง คอ เมอสงเกตไดชดเจนขนแลววา “เดกรสกอยางไร เดกก าลงสนใจอะไร ชอบ ไมชอบอะไร” ใหเราคอยๆปรบตวเราและสงเราใหเขากบทเดกรบได/ทนไหว เพอชวยใหเดกสงบ รสกอบอนปลอดภยดวยกน อยดวยกนไดกอน จากนนคอยๆเขาไปรวมเลนในสงทเดกก าลงท าอย ใหเปนเลนดวยกน จนกลายเปนสนกดวยกนไดในทสด และสรางความรก ความไววางใจซงกนและกน สรางสมพนธภาพทดตอกนทกอารมณ (พฒนาการขน 1-2) จากนนคอยสงเสรมการสอสารและการคด (พฒนาการขน 3-4 และ 5-6) ตามล าดบขนตอไป

“สงบตวเองไดดขน หรอ ยงตนตระหนกจนไมสงบ”

“กลวเพมขน หรอ ลดลง”

“ชอบ หรอ ไมชอบ” เปนตน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 22

ฟงใหไดยน…

ฟงน าเสยง ฟงค าพด

ฟงความตองการของเดก

สงเกต รบรและเขาใจ “อารมณความรสกและ

ความตองการของเดก”

รอใหนานพอ

จนเหน “การรเรม

จากตวเดกเอง”

สงทควรสงเกต กอนเขาไปเลนกบเดก

aiting isten

bserve

สงเกตเดก และ สงเกตตวเราดวย

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 23

การปรบตวเราในการเขาไปเลนกบเดก

เมอเราสงเกตเดกจนเรมรจกเขาใจในอารมณความรสกและความตองการเดก และไดชวยใหเดกสงบตวเอง รสกอบอนและอยดวยกนไดแลว (เดกพรอมเลน) การปรบตวเราในการเขาหาเดก (คนเลนพรอม) หรอในการเขาไปรวมเลนกบสงทเดกก าลงสนใจอยใหเปนการเลนดวยกนพรอมทงสงเสรมการสอสารและการคดดวยนน สงทเราควรปรบตวเราใหพรอมส าหรบการเขาไปเลนกบเดกนนม 3 ประการหลกๆดงน

การปรบตวเราในการเขาไปเลนกบเดก

2. ใชชองทางระบบประสาทสมผส

3. ปรบวธการใหเหมาะสม

1. อารมณและความพรอมของเรา พรอม

?

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 24

นอกจาก “สงเกต” อารมณความรสกและความตองการของเดกแลวนน ยงมอกสงหนงทส าคญไมแพกนกคอ การสงเกตและจบอารมณความรสกของตวเราเอง ดงนนกอนเขาไปเลนกบเดก ขอแนะน าใหทาน “นกถงใจของเดกและใจของเรา” ดวยเสมอ

หากใจหรออารมณความรสกของเราผอนคลาย จตใจแจมใสเรากสามารถสงบและสนใจจดจอกบเดกอยางแทจรง มผลตอคณภาพการเขาไปเลนกบเดกอยางมาก ในทางกลบกน หากเรามความเครยด ความกงวลมาก ภาษากาย น าเสยง สหนา ทาทางของเรากจะแสดงออกมาตามอารมณของเรา และยอมมผลตอคณภาพการเขาไปเลนกบเดกอยางมากดวยเชนกน

x อารมณความเครยด ความกงวล ความคาดหวงทมากเกนไป สงผลท าใหเราเลนกบเดกไมสนก

x การใชน าเสยง สหนา ทาทางทดงดด จะชวยเรยกความสนใจจากเดกได

x จงหวะสอดคลองในการเขาหาเดก (เดกหลายคนมปญหาการเคลอนไหวของตา ควรมจงหวะทชา ถาเรวไปเดกอาจมองตามไมทนกจะหลดความสนใจ)

ปญหาทเจอไดบอยๆในหองฝก

อยางแรก คอ ผปกครองทมความเครยดและความกงวลมากๆ เราจะรบรไดชดเจนเลยวา ผปกครองจะเลนกบเดกดวยความเครยด ความเหนอยลา ออนแรง เลนแบบไรอารมณ ซงตรงนคอนขางยากทครฝกจะน าพาตอในชวโมงการฝกเพยงชวเวลาสนๆได เชนกน

อยางทสองคอ ขณะทสงเกตการเลนระหวางผปกครองและเดก ผใหญมกจะเรมตนเลนจากความคาดหวงหรอความอยากทจะชวนลกเลนใหสนกใหได ตงใจมาก จนท าใหมองไมเหนความสนใจหรอความตองการของเดกอยางแทจรง สองคนกสองใจ ตางคนกตางมความตองการและ/หรอมความสนใจกนคนละอยาง สดทายกเลนดวยกนไมสนก หรอเขากนไมได

1. อารมณและความพรอมของเรา (ผเลน) เปนอยางไร

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 25

ดงนน กอนเขาไปรวมเลนกบเดก หรอหลงเลนกบเดก ฝกส ารวจอารมณความรสกของตวเองดวยบอยๆ ขณะฝกหรอเลนกบเดก เราวารสกอยางไร ท าไมถงรสกเชนนน หมนส ารวจความรสกตนเองบอยๆ จะชวยใหเราเทาทนความรสกของตนเองไดดยงขนและจะชวยใหเราสงเกตและเทาทนอารมณความรสกของเดกดวยเชน

การสงบจตสงบใจตวเองใหไดกอน !!! โดยฝกส ารวจอารมณความรสกของตวเองบอยๆ เรยนรวธในการดแลและจดการอารมณความรสกของตนเองใหไดกอน เราถงจะชวยใหเดกเขาใจและจดการอารมณความรสกของตนเองได

สรปสงส าคญ คอ

“อานใจตวเองดวย”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 26

คณรสกสดชน กายใจพรอมอยกบเขา “เธอเลนอะไร ฉนเลนดวยนะ”

“มเวลาทอบอน เปนสข สนก ดวยกน”

อารมณและความพรอมของเรา

“ฝกส ารวจอารมณความรสกของตวเองบอยๆ”

“อานใจตวเองดวย”

ตงเกนพอด (ตงใจด แตวธการไมเหมาะ) “ฉนอยากใหเธอเลนกบฉน!!!”“ก ากบควบคมการเลนมากไป”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 27

ใชหลกชองทางระบบประสาทสมผสหลายๆชองทาง มทง 7 ระบบ ดงน

1) มองเหน (ตา): ภาพ/แสง/ส 2) ไดยน (ห): เสยง 3) ดมกลน (จมก) 4) รบรส (ลน) 5) สมผส (กาย) 6) เคลอนไหวทรงตว 7) เอนและขอตอ

ซงเดกแตละคนมความไว ความเฉอย ของระบบรบความรสกทแตกตางกน

ระบบการรบรไว คอ สงกระตนนดเดยว กรสกมาก

ระบบการรบรเฉอย คอ สงกระตนตองแรงๆ ถงจะรสก

ดงนนการ “สงเกตสงทเดกชอบหรอสนใจ” ลองสงเกตดวาสงทเดกชอบท าหรอชอบเลน นนสอดคลองกบระบบประสาทสมผสไหนบางใน 7 ชองทาง เชน เดกชอบมองอะไร ชอบสมผสแบบไหน ชอบเสยงแคไหน ชอบการเคลอนไหวแบบไหน กใหเลนในแบบนนตามทเดกชอบ

2. ใชชองทางระบบประสาทสมผส

กญแจส าคญ คอ “สงเกตสงทเดกชอบหรอสนใจ”

เดกชอบชองไหน กเลนชองทางนน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 28

ตวอยางเชน

เดกบางคนชอบกระโดดคนเดยว ทานอาจจะเขาไปรวมวงเลนดวยกน หรออาจลองชวยใหเดกกระโดดใหสนกๆมนๆดวยกน เดกกอาจจะชอบใจและ

อยากเลนกบทานอก หรอทานจะลองเลนกนสามคนพอแมลกดวยกนเลนคลายเปลญวนกได โดยคนหนงจบสองแขนอกคนจบสองขาแลวแกวง อาจแกวงซายขวา หรอขนบนลงลางแลวแตทศทางทเดกชอบ

เดกบางรายอาจจะชอบเสยง เวลาเดกท าอะไรไดสกอยางกตาม ทานอาจจะสงเสยงเชยรสนกๆตามดวยทกครงสม าเสมอ เดกทชอบเสยงกอาจจะหนมาสนใจทานดวยแววตาทสดใส ชอบใจ และบางคนกอาจจะเลยนแบบทานเลยทเดยวหากชอบใจมาก แตเดกบางรายทไมชอบเสยงดงๆกอาจตกใจกไดหากทานสงเสยงเชยรทดงเกนไป หากเปนอยางหลงขอใหทานปรบระดบเสยงเชยรสนกใหพอดกบทเดกชอบหรอทนไหวเพอใชสรางสมพนธภาพทสนกๆดวยกนกอนในชวงเรมตน

เดกบางรายชอบและพอใจเวลาทไดทานขยบรางกายไปมา หรอเวลาทานทงตวลง (ชอบเหนภาพทชดๆ) บางครงหากเดกบงเอญท าอะไรสกอยางกบทานแลว ทานลองใหผลใหเดกเหนไดชดๆเดกกจะสนใจทานมากขนไดเชน ทกครงทเดกผลกทานแมนดเดยว แตทานกกระเดนไปซะไกลเชยว เปนตน

ทงหมดทกลาวมาน หากเดกชอบสนใจ และเรมตดใจแลว หากทานลองหยดและรอใหนานขน ตงทาลนๆไว คราวนเมอเดกอยากจะเลนอก เดกจะรเรมสอสารความตองการทแทจรงออกมาเองอยางชดเจน ผานทางภาษากายตางๆ ทงการแสดงออกทางสหนา แววตา น าเสยงและทาทางเพอสอสารบอกความตองการของตนเองเพอใหทานเลนกบเขาอก

“เขารวมเลนกระโดดคนเดยว เปนเลนดวยกน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 29

ขอเลาตวอยางเคส “เลนในสงทคาดวาเดกชอบสนใจ”

มอยครงหนง เปนเคสเดกผหญงเขามาในหองระหวางทครพดคยกบพอแมเดก เดกกเขาไปนงในอางครงวงกลมทนงโยกเยกได สงทสงเกตเหนคอ เดกชอบนงโยกตวเบาๆในอาง แตพอมผใหญคนหนงเขาไปชวนเลนโดยการเขนอางบอลไปหาพอกบแม และชวนเดกใหสวสด เดกกท าตามได

แตสงทเหนคอ พอเลกเขนอางบอลใหเดกกนงโยกตวคนเดยวตอ คราวนครกเลยลองเขาไปชวยโยกอางบอลใหสกพกเดกกยมพอใจ เรากท าซ าอกหลายครงพรอมกบสงเสยงโยกเยกๆทกครงทท าดวย ท าซ าอยหลายครง เดกชอบใจและแสดงสหนาแววตาเปลงประกายชอบใจ บงบอกความพอใจอยางมาก

พอเราเรมชะลอและรอใหนานขนโดยทยงไมท าใหม คราวนเดกลกขนหนมาทเราและกจบมอมาทอางบอลแลวมองหนาเราพรอมบอกวา “โยกเยก” ครดใจมากเพราะเดกสนใจและสอสารกบเราแลว วาววว...นสนะทบอกวา ถาเราเลนไดตรงและสอดคลองกบความตองการของเดกกจะอยากเลนและสอสารกบเราดวยตวและหวใจของเขาเอง โดยทเราไมตองสงหรอควบคมเขาเลย

สรปตามหลกงายๆเวลาเรมตนเลนกบเดก คอ * สงเกตๆๆ สงทเดกชอบ คอ เดกชอบนงโยกตวเบาๆในอาง (ระบบเคลอนไหวทรงตว)

* เขาไปรวมเลน โดยใหสงทเดกชอบตรงกบความตองการของเดก คอ ลองเขาไปชวยโยกอางบอลให เดกชอบ พอใจ สนใจ อยากเลนอก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 30

สรปการใชชองทางระบบประสาทสมผส

โดยอยบนหลกการส าคญ คอ

เรมตนจากความตองการ/ความสนใจของเดก

ลองสงเกตดวา “สงทเดกชอบ/ไมชอบ” นนอยในระบบประสาทสมผสไหนใน 7 ชองทาง

(ภาพ สมผส แสง ส เสยง กลน การเคลอนไหวทรงตว และเอนขอตอ)

แลวเขาไปรวมเลนดวย ในสงทเดกชอบท า ใหเปนการเลนดวยกน

เพอใหเดกสนใจ จดจอ และกระตนการสอสารและการคดตามล าดบ

“เดกชอบชองไหน กเลนชองทางนน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 31

5-6

3-4 1-2

ตามทมการเปรยบเทยบการเตบโตของเดกเหมอนการปลกตนไมนน หากเรา/ผดแลเรยนรและท าความรจกตนไมของเราวา ตองการปยแบบใด ตองการน าและแสงมากนอยแคไหน และการเขาใจในระดบพฒนาการทใชการไดของเดก จะชวยใหเราปรบวธการในการดแลตนไมไดอยางเหมาะสม ตนไมของเรากจะเจรญเตบโตไดอยางทควรจะเปน การปรบวธการใหเหมาะนนควรค านงถง 3 ประการดงน

ปรบวธการใหเหมาะสม

3.1 ปรบเทคนควธการใหตรงระดบพฒนาการปจจบนของเดก

บางครงเดกทมพนฐานพฒนาการทใชการไดในแตละขนยงไมสมบรณ เราอาจ จะตองสงเกตและประเมนวา ณ ชวงเวลาทเลนกบเรานนเดกอยในระดบขนพฒนาการไหน กใหเลนดวยเทคนคการเลนในระดบพฒนาการขนนน เชน

หากเดกยงเลนคนเดยว ไมคอยสนใจคนเลย พดดวยกไมคอยตอบสนองอะไรเลย แยกตว กใหเขาเลนดวยเทคนคขน 1-2 คอ ชวยใหเดกสงบ อบอนปลอดภย แลวคอยหาจงหวะในการเลนสนกดวยกนเยอะๆ

หากเดกสนใจคนแลว แตยงแสดงออกดวยภาษากายนอย หรอยงท าอะไรซ าๆ การคดรเรมนอย กใหเขาเลนดวยเทคนคขน 3-4 คอ รอการรเรมจากเดกเยอะๆ และตอบสนอง

ระบบรบความรสกเปนอยางไร

ระบบการประมวลขอมลและการสงการกลามเนอ

3. ปรบวธการใหเหมาะสม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 32

การรเรมจากความตองการของเดกเยอะๆ พรอมทงเลนสนกดวยกนใหซบซอนขน แกลงงงแบบสนกๆแลวคอยทาทายแบบสนกเพมขน เปนตน

3.2 ระบบรบความรสกเปนอยางไร

การสงเกตวาเดกมระบบรบความรสกเปนอยางไร กจะชวยใหเราเขาหาไดเหมาะกบระบบการรบรของเดก และท าใหเราเลนกบเดกไดอยางตอเนอง หากเลนไดอยางพอเหมาะกบทเดกตองการ (ทง 7 ชองทาง เชน มองเหน ไดยน สมผส การทรงตว เอนและขอตอ)

สงส าคญ คอ ปรบระดบการกระท า ค าพด น าเสยง ทาทาง การเคลอนไหว

ของเรา ใหพอดกบระดบทเดกรบไดหรอทนไหว

ตวอยางเชน

ขณะทเดกทวไปคนหนงอาจจะก าลงรสกเพลดเพลนกบเสยงรองเพลงอย แตเดกทเกดมาพรอมกบระบบประสาทและระบบการรบรไว (สงกระตนนดเดยว กรสกมากแลว) เดกอาจไมไดชอบเวลาไดยนเสยงเพลงนน เนองจากการรบรสงเราและปฏกรยาการตอบโตจะสงกวาเดกอนทวไป และจะถกมองวาเปนเดกขกลวขกงวลกวาปกต ซงตรงนหากเราเขาใจในความแตกตางของเดกแตละคนวา ส าหรบเดกทมการรบรทไวมากกวาปกต เราอาจจะตองปรบลดระดบความดงของเสยงใหพอเหมาะกบทเดกรบไดและรสกสบาย กจะชวยใหเดกสงบตวเองไดและพรอมทจะเรยนรสงตางๆไดโดยไมตองกลวหรอกงวลกบเสยงเพลงทเราจนเกนไปได

ในทางกลบกนเดกทมระบบรบรเฉอย (เสยง) การพดดวยน าเสยงเบาๆ ธรรมดาๆ อาจไมนาดงดดมากพอ เดกอาจจะไมสนใจ ไมตนตวพอทจะสนกดวยกนได เราอาจจะตองปรบน าเสยงใหนาตนเตนและสนกๆเพมมากขน เพอกระตนใหถงขดความสนกและความตนตวดวยเชนกน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 33

หากเดกทชอบเลนผาดโผน เลนแรง (ระบบการรบรเฉอย คอ สงกระตนตองแรงๆ ถงจะรสก) เราอาจจะตองปรบเพมระดบความแรงในการเลนกบเดก เพอใหถงขดความสนกของเดก หากเลนเบาๆเดกกอาจจะไมสนใจ

หากเดกทไวกบภาพ หรอ วตถมากๆ เชน การเคลอนทของเรา ระยะหางระหวางตวเรากบเดก สหนาแววตา และทาทางของเรา กสงผลกบอารมณความรสกเดกไดเชนกน ดงเชน หากเราเขาหาเดกดวยจงหวะทชาๆ สม าเสมอมระยะหางทเดกรสกสบายใจ กจะชวยใหเดกพอทนไหวและยงคงสามารถเชอมตอการมองและเลนดวยกนไดมากขน ในทางกลบกน หากเราเคลอนไหวเรว เยอะเกนไป จนเดกรสกคาดเดาทศทางหรอต าแหนงของเราไมไดแนนอน ระยะหางระหวางเดกกบเรากอยในระยะประชดตวเกนไป จนรสกวาถกรกล าพนทปลอดภย เดกกอาจจะกลวกงวลจนไมสามารถทนได เดกทไวความรสกมากๆกอาจปดการรบร จนในทสดอาจแยกตวไปเลนคนเดยว หรอกลบไปหมกมนอยกบวตถบางอยาง แทนการพงพงคนไปเลยกม เปนตน

ดงนน ขอใหทาน สงเกตวาสงแวดลอมใดทสงผลกบอารมณความรสกเดก หรอการกระท าอะไรของเรา (อาท ทาทาง น าเสยง สายตา การเคลอนไหว หรอแมกระทงอารมณความรสกของเราเองดวย) วาสงผลกบอารมณความรสกเดกอยางไรบาง

ยงเราสงเกตเดกและสงเกตตวเองไดมากเทาไหร กจะยงรจกเดกมากขน ท าใหเราปรบตวเราในการเขาหาและรวมเลนกบเดกได และเลนดวยกนไดนานตอเนองขนได จากนนคอยๆปรบสงเราเพมขนทละนดทละหนอย ใหเดกเผชญสงเราเพมขน ดวยความสนกและทาทายอยางคอยเปนคอยไป

สงส าคญ คอ การปรบระดบ ทาทาง การกระท า ค าพด น าเสยง หรอการเคลอนไหวของเรา ใหพอดกบระดบทเดกรบไดหรอทเดกตองการ (Co-regulate)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 34

3.3 ระบบการประมวลขอมลและการสงการกลามเนอ

ในเดกทมปญหาพฒนาการลาชา หลายคนจะมระบบการประมวลขอมล (ความเขาใจ) และระบบสงการกลามเนอ (การตอบสนอง) ทคอนขางล าบากและตดขด

ตวอยางเชน

บางคนมความยากล าบากในการประมวลขอมลทไดยน หากเราพดเยอะๆยาวๆ เดกอาจจะฟงไมทนและไมเขาใจในสงทเราพดดวย เพราะสมองของเขามความล าบากในการประมวลขอมล อาจจะสะเปะสะปะ กท าใหไมเขาใจ หากเราพดเยอะๆยาวๆ

เมอเราพดเยอะๆยาวๆๆ หไดยน แตสมองตความตดขด ดงนนเราอาจตองปรบตวเราใหพดโดยใชค า “สนๆ ชดๆ” สม าเสมอ และ

“ใชทาทางประกอบดวย” จะชวยใหเดกมองเหนภาพชดเจนขนดวย จะชวยท าใหเขาใจค าพดทไดยนไดงายขน เปนตน

(WAA คอ Word: ค าสนๆ Affect: น าเสยง/อารมณ Action: ทาทาง)

พดค า “สนๆชดๆ” อาจใชทาทาง

ประกอบดวย หนจะฟงเขาใจ รเรองงายขน

หากไดยนค าพดเยอะๆยาวๆๆ หนฟงไมรเรอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 35

เดกบางคนอาจมความล าบากในเรองการสงการกลามเนอทลาชากวาปกต ควรเรมตนเลนจากขนตอนงายๆ และคอยๆเพมความซบซอนขน หากเราไมชาๆ หรอเลนอะไรทดซบซอนเกนไปเดกกอาจจะตามไมทน เพราะเดกรสกวายากเกนไป

ตวอยางเชน

หากสงทเดกเลนและเดกท าไดคอ สนกกบการทเราพยงตวขนนงโยกตวเลนสนกบนบอลใหญ พอเราแกลงหยดเดกอาจสงสญญานเรยกใหเราโยกลกบอลใหอกได แตหากเราแกลงท าเปนเสมอนการพยงตวเดกคอยๆหลนต าลงเรอยๆจนเทาเดกหลนถงพน หากเราคาดหวงจะใหเดกขนไปนงบนบอลใหญทคอนขางสงเอง อาจจะยากล าบากเกนไปส าหรบเขา เดกอาจจะงง เพราะไมรจะขนไปไดอยางไร อยากขนไปนงนะแตกไมรท าไงด เดกบางคนไดแคสงสายตามอง เดกบางคนอาจท าทาเหมอนจะยกเทาขนจากพนนดหนอย ขณะทการสอสารเพอการแกปญหากยงนอย และการสงการรางกายกตดขดและมความยากล าบากทง 2 เรอง เดกบางคนกอาจเลกเลนไปเลย ท าอะไรไมถก เพราะยากเกนไป เลยกลบไปเลนคนเดยวตอกม

แตหากเราสงเกตเหนภาษาทาทางตรงน กอาจตอบสนองการแสดงออกของเดก และอาจชวยวางเกาอเตยๆใกลๆใหปนขนงายๆหนอย (ใหการปนขนนนไมยากเกนไป) หรออาจชวยพยงล าตวเพอใหเดกท าไดกอนในชวงแรกๆ หากท าแลวคอยๆเพมความซบซอนขน เชน อาจขยบแทนปนใหหางไปทละนดเพอดวาเดกจะท าอยางไรเพอการแกปญหาตรงน ซงเดกทการสงการรางกายไมคอยคลองแคลวสวนใหญกมกจะใชการสอสารเพอการแกปญหามากกวาทจะลงมอท าดวยตนเอง เปนตน

สงส าคญ คอ หากเลนกบเดกไดสนกมากพอ ความตอง การในอารมณสนกจนตดใจจะกลายเปนแรงผลกดนภายใน

ทชวยสงเสรมใหเดกสงการรางกายเพอท าตามความตองการของตนเองไดดยงขน แตงานนนตองไมยากและซบซอนเกนไป ควรเรมจากงานทมขนตอนงายๆ ไปสงานทยากขนทละนดๆ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 36

กรณตวอยาง จากประสบการณคณพอนองเอก “ใหเวลาลกในการประมวลผลผานการไดยนและสงการรางกาย”

มคณพอทานหนงไดเลาเรองราว จากการประมวลภาพรวมจากทงการสงเกตลกและจากประสบการณทไดลงมอท าอยางสม าเสมอ

คณพอเลาใหฟงวา ผมกไดผานการลองผดลองถกมาหลายครงแลวครบคร ตอนนผมเรมจบสงเกตสงทลกตอบสนองจาการกระท าและค าพดของผมไดชดเจนแนนอนแลววา หากครงไหนถาผมจะบอกใหเขาท าอะไรสกอยาง ถาผมพดออกไปสกประโยคหนง ผมตองรอคอยเขาสกพกหนงเลย ใหเวลาเขาสกพก เขาจะกจ าท าตามทผมบอกไดถกตอง แตถาไมรอ ไมใหเวลาใหเขาไดคดสกแปบหนง แลวเราไปเรง ไปสงเขาซ าบอยๆ เขาจจะชะงกทนท และสหนาทาทางเขาจะดงง สบสน สดทายเขากจะท าอะไรไมถก

ผมสงเกตจากทท ากบลกบอยๆ มนเปนเชนนจรงๆครบคร มหลายครงทผมสงเกตเหนวาหากมใครไปสงอะไรเขาตอนทเขาก าลงคดอย (หลงจากเขาไดรบค าสงแลว) บางครงเขากจะหงดหงด แตพอผมลองพดกบเขาดวยประโยคชาๆชดๆ แลวรอเขาสกพก (ใหเวลาเขาประมวลและคด) ผลทไดคอ เขากจะท าไดทกครงและไมมสหนาทาทางทสบสน และกไมหงดหงดเลยครบ

ดงนนสงทผมไดเรยนรวธการทจะพดคยใหลกเขาใจ คอ ผมตองพดชาๆและชดๆ และทส าคญ คอ คอยเขาสกพกหนงกอน (ใหเวลาประมวลผลกอน) นคอวธทผมใชพดคยกบลกครบ

ซงเมอกอนผมไมเขาใจวาท าไมเขาหงดหงดบอยมากเวลาทผมบอกใหเขาท าอะไรในหลายๆครง ทผมไปพดซ าย าในขณะทเขาก าลงคดจะท าอย พอผมจบสงเกตแบบนได ผมเหนชดเลยวาลกหงดหงดนอยลง

ณ ตอนนสงทผมรสกไดถง

ความเปลยนแปลงทดขนกคอ เขาไววางใจในตวผมเพมขน และเราเขาใจกนมากขนครบ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 37

หากเรารสกเขาใจและยอมรบในความแตกตางนได เราจะมความเหนอกเหนใจในความตดขดและความล าบากของเดกอยางแทจรง ภาษากายและการแสดงออกของเราจะออกมาจากใจทยอมรบเขาจรงๆ เราจะรอเขาไดนานขน เราจะใจเยนไดมากขน ไมโมโห วาท าไมแคนถงท าไมได ไมโกรธทเขาโกรธกบเรองบางเรอง ทอาจเปนเรองเลกๆส าเรา แตอาจจะล าบากมากส าหรบเขา เวลาทเหนเขาท าทาทางแปลกๆ ซงจะชวยใหเราปรบตวเราใหเขากบเดกไดมากขน และเดกเองกเชอใจและไววางใจเรามากขนเชนกน เกดความเขากนไดอยางพอดหรอพอทนได เดกกจะสนใจจดจอ และเลนกบเราไดมากขนไดดวย

ดงนน หมนสงเกตวาเดกมการตอบสนองและแสดงออกอยางไร กบการกระท าของเราอยางไรบาง (ทงจงหวะ ค าพด น าเสยง สหนา แววตา ทาทาง หรอการเคลอนไหว ทศทาง ระยะหาง) เราท าแลวเดกชอบหรอไมชอบ เขาใจหรอไมเขาใจ หากเราคอยๆเรยนรและปรบตวเราใหเขากบเดกไดกอน การชวยน าพาเดกเพอสงเสรมพฒนาการขนๆตอไปก งายขน โดยคอยๆเพมความซบซอนและฝกทกษะเพมเตมดวย

ทงน ในเรองของระบบการรบร ระบบการประมวลขอมล (ความเขาใจ) และระบบสงการกลามเนอ (การตอบสนอง) ควรหาโอกาสประเมนกบนกกจกรรมบ าบดรวมดวย

หมนสงเกตวา “เดกมการตอบสนองและแสดงออกอยางไร กบการกระท าของเรา” คอยๆเรยนรและ

ปรบตวเราใหเขากบเดกไดกอน

(พอดกบทเดกตองการ)

ปรมาณสงเราพอด “....ใชเลยครบ/คะแม”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 38

ปรบตวเราใหเขากบเดก

(Co-regulate)

หากเรารสกเขาใจและยอมรบใน

ความแตกตางนได เราจะม

“ความเหนอกเหนใจ”

ในความตดขดและความล าบากของ

เดกอยางแทจรง

“ภาษากายและการแสดงออก

ของเราจะออกมาจากใจจรงๆ”

เราจะรอเขาไดและใจเยนไดมากขน

เดกกไววางใจเรา เราจะเขากนได

“ปรบจากความเขาใจ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 39

เรมตนเขาไปเลนกบเดก อยางไรใหสนก

x ท าใหเดกสนใจเรากอน !!!

x ใหเดกเปนผรเรม ผใหญเขาไปรวมเลน และเราเปนผตาม

x เลนตามในสงทเดกชอบ หรอสนใจ หรอสงทเดกตองการ

x เมอเรมตนเลน ใหเลนแบบงายๆ ขนตอนเดยว เลนซ าๆ ไมตองเปลยนบอยๆ

สงส าคญอนดบแรก คอ ท าใหเดกสนใจเรากอน เมอเดกสนใจเราแลว ใหเรมตนเลนในสงทเดกชอบซ าๆๆแบบเดม ท าใหเปนสงงายๆ เพอชวยใหเดกเขาใจไดงาย และคาดการณไดวาจะเกดอะไรขนอกครง เดกกจะสนใจจดจอไดนานตอเนองและรสกสนกมากขน อะไรทยากและซบซอนเกนไป ขอมลทมมากเกนไป สมองของเดกจะประมวลขอมลทงหมดไมทน (เนองมาจากความแตกตางของระบบประสาทของเดกทมความบกพรอง) คาดการณไมได ไมเขาใจ สดทายความสนกกไมเกด

ฉะนน ในการเรมตนเขาไปรวมเลนกบเดก ใหเลนแบบงายๆซ าไปซ ามาในสงทเดกชอบสนใจหรอสงทเดกตองการ เพอท าใหเดกสนใจเรากอน รสกอบอนปลอดภย ไววางใจ และสนใจกนกอน

4. เลน

งายๆซ าๆ

3. รวมเลนใน

สงทเดกชอบ

1. ท าใหเดก

สนใจเรากอน

2. เดกรเรม

วธการเรมตนเขาไปเลนกบเดก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 40

ขอเลาตวอยางจากประสบการณในหองฝก

ทรสกประทบใจในบรบทตางๆ ตงแตเรองตวอยางของการรอและสงเกต การรเรมจากตวเดก และการเขาไปรวมเลนสนก ดงนนะคะ

1. “การรอและสงเกต การรเรมจากตวเดกเอง”

กรณนนาสนใจตรงท คณพอตงใจในการเลนกบลกมาก ชวนลกเลนรบสงบอลลกกสงบอลให พอได พอเชยรลกกยม พอสงลกกท าตามทพอบอกไดเกอบทกอยาง ไมวาจะเปนรบบอล สงบอลใหพอ หรออนๆทอยรอบๆตวพอสงอะไรกหยบใหพอได

แตทนาแปลกใจกคอ เมอครบอกวา “คณพอคะ ลองใหนองไดเลนเองดบางไดมยคะ โดยทเราไมบอกไมสงใหเลนตามทผใหญบอก ใหเรารอและคอยสงเกตดเฉยๆกอนสกพกหนง”

สงทเราสงเกตเหนกคอ เดกเดนไปเดนมา และเรมเดนไปมดเขาไปนงในอโมงคเลนคนเดยว เดกไมเลนแบบทคณพอชวนเลน ทงทกตอบสนองพอไดหมดเลย เมอครคอยๆชะเงอหนาอยางชาๆใกลอโมงค เขาไปจะเอ เดกกสนใจ ครท าซ าใหม อกปรากฏวาเดกเรมสนใจมอง เลนไดสกพก เดกยมหวเราะสนกสนาน และเรมชะโงกหนามาจะเอบาง และเดกกเลนสนกกบครได คราวน สหนาแววตาเดกเปลงประกายความสข สนก และเปนฝายทรเรมเลนจะเออก ดวยความรสกอยากเลนอกดวยตนเอง โดยทเราไมตองสงอะไรเลย

สงส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก คอ

ฝกตวเองให “รอ...สงเกต...

การรเรมจากตวเดกเอง”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 41

2. “เดกรเรม ผใหญรวมเลน”

มอยบานหนง เมอไดเหนลกษณะการเลนระหวางคณแมกบนอง สงทเหนไดชดเจนอยางหนงเลยกคอ ในบางครงทเดกอยในหวงอารมณกลางๆ และเดกเองกรเรมเลนอะไรบางอยางอย แตแมไมทนสงเกตเหนวานนคอการเลนของเดกแลว เปนการเลนทเรมจากเดกแลว แตแมไมไดตอบรบสงนน แมกลบเปนคนเรมตนชวนไปเลนอยางอน

สงทอยากจะบอกกคอวา การตอบรบการรเรมจากเดกในโมเมนตสบายๆทวไปทไมใชการเลนสนกตมตาม หลายบานท าไมเปนหรอมองขามตรงนไป เมอเดกรเรมในสงเลกๆแตกลบไมไดรบการตอบสนอง เดกเองกไมไดรบรพลงของการรเรม หรอพลงของการกระท าของฉนเอง พอลองใหพอแมตอบรบจากการรเรมเลกๆนอยๆจากเดกเอง แตใหตอบสนองชดเจนใหญๆ ใหเดกรบรไดวา “มคนเหนฉนในแบบทฉนก าลงท า มคนตอบสนองการกระท าหรอความตองการฉน” ปรากฏวาสงทเหนคอ เดกตนตวขน เดกเรมจดจอและรบรพลงของการ รเรมและการแสดงออกซงการกระท าของตนเอง

ในเรองการของการเลนตามสงทเดกรเรมนน แมเปนเพยงการกระท าเลกๆ คณพอแมคหนงบอกวา “ตนเองกลมเรองตรงนไป ไมไดตอบสนองสงทเลกๆนอยๆ แตกเปนการรเรมจากเขาเอง ตนเองไมไดเกบเลกผสมนอยจากตรงนเลย มวแตตงหนาตงตาจะชวนเขาเลนใหไดอยางเดยว” สดทายพอเราไมชวนเขากไมไดสนใจอยากเลนดวยเทาไหรนก

ดงนน เรมตนการเลนโดย “เลนตามจากสงทเดกรเรมเอง และเราตอบสนองเดกใหชดๆ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 42

3. “มหศจรรยพลงใจ...เรมไดดวยสมพนธอนด”

มเคสหนงมา ดวยปญหาพฒนาการลาชาทกดาน โดยเฉพาะดานกลามเนอทยงไมยนไมเดน ซงพอกงวลใจมาก พาไปฝกกายภาพ

มา 3-4 เดอน เดกรองไหเกอบทกครงทฝก พอเลยลองพามาทน ครงแรกทเจอกนรบรไดชดเจนวาเดกรสกกลวและกงวลมาก และไมอยากใหเราไปโดนเนอตองตว ดกงวลเวลาเหนเราเขาไปใกลๆ คราวน พอเราสงเกตเหนแลววาอารมณความรสกยงไมพรอม เรากเรมตนดวยการพดคยกบพอ และบอกพอวาปลอยใหเขาเลนเองตามธรรมชาตเลยคะ สบายๆเดยวครจะสงเกตนองผานการเลนของเขาเองคะ พอเดกเรมรสกผอนคลาย

ครกเรมตนดวยการสรางสมพนธภาพกบเดกกอน ดวยคอยๆเขาไปเลนตามทเขาเลนสกพกใหญเทานนเดกเรมไววางใจเรา และสนกดวยกนขนเรอยๆๆ เมอเราคอยกระตนการเคลอนไหวเขาคราวนกงายขนมาก จนเดกสามารถลกขนเกาะยนเองเพอจะเลนกบเรา พอถงกบแบบวา อศจรรยใจมาก ยมดใจแววตาคณพอเปลงประกายอยางมาก ทเหนลกอยากยนดวยตวเองแลว ลกยนไดเองแลว คณพอบอกวาผมพาไปฝกทอนมาตง 3-4 เดอนเขารองตลอดและลกไมมความสขเลย ทกครงทถกฝกยน แตนเจอครแคครงแรกแคประมาณ 30 นาท เขาสนกกบครและยอมยนเลนกบครไดเอง วาวๆๆครท าไดไงเนย 555 ถงแมจะเปนชวงสนๆ แตพอกรบรไดวามนดมากๆเลย พอยมแกมปรกบบานพรอมไดวธการเลนสนกกบลกพรอมกบพฒนาทกษะดานกลามเนอไปดวย โดยตองเรมตนในสงทลกชอบกอน ปจจบนนองดขนมากหลงฝกตอเนองเกอบ 1 ป ตอนนเรมวงไดชาๆ พดคยโตตอบไดมากขน และเรมเลนสมมตบางแลว “ใจพรอม กายพรอมพฒนาสขนตอๆไปอกเรอย”

“เรมตนดวยความสมพนธอนด เปนจดเรมตนทส าคญ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 43

หลกการส าคญ คอ เรมตนจากอารมณความรสกและความตองการ/ความสนใจของเดก และสงเสรมพฒนาการเดกอยางเปนองครวม บนพนฐานการเขาใจในความแตกตางของระบบประสาท โดยใชความสมพนธอนด ในการกระตนการสอสารและการคด

“อารมณ เปนเสมอนพลงภายในทชวยดงพฒนาการทบกพรองทงหมดใหกลบมาท างานพรอมๆกน”

ดงนน การเรมตนดวยสงทชอบจนเดกสนกตดใจ จะชวยใหเดกมแรงจงใจและมแรงขบเคลอนจากภายใน ท าใหเดกอยากจะเลนดวยกนอก และอยากจะสอสารอยากจะคดสอสารเพอการแกปญหาเพอใหไดในสงทตองการ จากนนคอยพฒนาการเลนสนกงายๆไปสการเลนทมความซบซอนและทาทายขนในขนตอๆไป เวลาเลนสนกกบเดกนอกจากอารมณทพอใจ จนยม หรอกระทงเดกหวเราะสนก แนนอนแรกๆ เดกยอมสนกกบสงของ แสง สเสยง ทผใหญมาท าใหสนกดวย แต!!! ไมใชแคสนกกบวตถสงของหรอสนกกบเพยงเครองเลนเฉยๆเทานน

สงส าคญ คอ ตองสนใจคนและเลนสนกกบคนใกลชดดวยกนใหไดนานๆบอยๆ จนเกดเปนความรสกอบอน มนคง ปลอดภย อารมณสนก เปนสข ในทสดกกลายเปนอารมณผกพนธซงกนและกนจากการมปฏสมพนธกบผอน ดงนน “เลนเยอะๆกอน เลนจนเดกจ าเราได อยากเลนดวยอก!!!” และใชความอยากจะเลนกบเราอกของเดกเปนสะพานเชอมในการกระตนการสอสาร การคดทออกมาจากตวเดกเองใหไดนานตอเนองขน

ท าไมตองเลนสนกๆดวยกน

เพอใหเดกมแรงจงใจและมแรงผลกดน

ภายใน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 44

สงทพบบอยๆในหองฝก คอ หลายครงเกดจากความตงใจทอยากจะใหลกสนก มความสข เมอเลนสนกไดกเลน

เพลนจนลมหลกการส าคญทวาตองชวยสงเสรมและน าพาเดกไตขนระดบพฒนาการในแตละขนดวย ไมใชเพยงแคเลนสนกเพลนเพยงอยางเดยว!!!

และในทางตรงขามหลายครงกพบวาเมอสนกแลวหากเราทาทายเดกมากเกนไป โดยกระตนใหสอสารใหคดเยอะๆตลอดทงๆทสมพนธภาพกบคนใกลชดกนอยดวย ท าใหเดกบางคนทพนฐานยงไมดพอกลบไปเลนคนเดยวเพราะรสกเครยด หรอบางรายอาจแยกตวเลกไปเลย

หากยงขาดสมดลตรงน พอเดกตองเผชญเรองยากกล าบากกนไปหมด ฉะนนหากตองเผชญเรองยากๆ ยงตองใชความสนกเขามาชวยดวย เดกจะไดมแรงจงใจอยากท าและไดพฒนาไปดวย

สงส าคญคอ

สมดล “สนก & ทาทาย”

จะฝกเรองยากตองใชความสนกเขา

มาชวยเดกจะไดมแรงจงใจอยากท า

เลนตามสงทเดกสนใจ ยอมน าไปสความสนใจและสนก

เลนสงททาทายและซบซอนขน ยอมน าไปสการพฒนา

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 45

สรางความสนกตดใจ สรางแรงจงใจ

“แรงผลกดนภายใน” ท าใหเดกสนใจ จดจอ อยากเลน อยากสอสาร

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 46

เมอเรมตนดวยชวงเวลาแหงความสมพนธอนด มความสนกดวยกน “เลนใหเขาไปถงใจ” แลว สงทเกดขนและรสกประทบใจ คอ

บางรายคณพอคณแมมาเลาใหฟงวา “ลกไมเคยถามหรอพดถงครทโรงเรยนทงๆทไปทกวน” พอแมกลบ “รสกแปลกใจ และกดใจ” ทเพงเคยเหนลกพดถงคร...(ฝก) ไมคดวาลกจะมโมเมนตความรสกเชนนกบคนอน “ไมเคยเหนลกถามถงใครมากอน” และเมอไปรบทโรงเรยนและบอกวาจะพามาหาคร...(ฝก) เหนไดชดจากสหนาแววตาลก วารสกตนเตน ดใจวาจะไดมาหาคร...(ฝก) ทงๆทเพงเจอกนไมนาน

อกเคสหนงคอ มอยวนหนงเดกขณะทตวเองฝกเดกรายหนงเสรจและออกมาจากหองฝกกพบกบเดกทเราเคยฝก วงมาหาเราดวยรอยยมทสดใส ประมาณวาอยากมาเลนดวย แตวนนไมไดนดฝก วนนเปนควนดมาพบหมอ แมบอกวา “หมอตรวจเสรจแลวคะคร แตนองยงไมยอมกลบบาน” ตงหนาตงตาอยากหาคร... พอเหนเราออกมาจากหองฝกเดกกวงมาหาดวยสหนายมแยมแจมใส เจอครแลว!! สงทเรารสกประทบใจ คอ โอวพลงความสนกทเราเคยเลนกบเดกเมอเดอนกอนๆ อะไรจะทรงพลงไดขนาดน เดกจ าเราได อยากมาหาเรา อยากเลนกบเรา

สมยกอนทเราไมไดใชหลกการสงเสรมพฒนาการเดกอยางเปนองครวม ท างานมาตงนาน ไมเคยมเดกถามหาเรา แถมบางคนแคเดนมาหนาหองฝกกท าสหนาจะรองไห บางคนกทงตวนงลงไมอยากเขาหองฝกดวยซ า มแตพอแมถามถงครเทานน พอมาคดมองยอนไป พอเราเปลยนมาใชหลกการน โดยเรมตนดวยการมชวงเวลาเลนสนกดวยกนจรงๆ แมเวลาผานไปเปนเดอนหรอสองเดอน เดกยงจ าเราได ยงจ าสงทเราเคยเลนสนกดวยกนได บางทเราเองลมไปแลวดวยซ า แตพอเดกมาชวนกถงบางออ อดอมยมไมได ทเขาจ าได สงทรสก

ไดจดเรมตนทส าคญ คอ “เลนใหเขาไปถงใจ แลวเราไปจะอยในใจเขา เขาถามถงเรา อยากเจอ อยากเลนดวยอก” แลวใชความอยากเลนเพอกระตนการสอสารและการคดดวย ไมใชแคสนกอยางเดยวนะคะ !!!

ขอเลาตวอยางเคส.... “ความทรงจ า แหงความสข”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 47

เรมตนดวย “รจกและรกกนกอน”

“เลนใหสนก เลนใหตดใจ !!!”

“อยดวยกน เลนดวยกนใหเขาไปถงใจ

เลนจนจ าเราได”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 48

หลายทานไมไดใหความส าคญ

หรอหลายทานกมองไมออกวา

“เดกรสกอยางไร”

เพราะมองเหนแต

“พฤตกรรม”!!!

ปญหาทเจอไดบอยๆ คอ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 49

ปรบเปลยนมมมอง “เปลยนจากการมองพฤตกรรมเดก เปนการมองอารมณความรสกทอยเบองหลงพฤตกรรมนน” ถามใหเปนนสยประจ าตว

เลยวา “เดกรสกอยางไร”

รบรและเขาใจ อารมณความรสกและความตองการของเดก

ชวยปลอบโยน ใหรสกอบอน มนคงปลอดภย และอยดวยกนไดทกอารมณ

จ าใหขนใจ!!! หลกการส าคญ

(แตถาเขาใจ กไมตองจ า)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 50

อยดวยกนทกอารมณ

เมอทานกบเดกสามารถสรางความรก ผกพนธ อบอน รกใครใกลชดซงกนและกน และสามารถสนกกนไดแลว กควรเนนสมพนธภาพทดตอกน ทงในอารมณดานบวกและดานลบอนๆดวย เชน ตนเตน ตกใจ กลว หงดหงด โมโห โกรธ เสยใจ เปนตน เพอเนนใหเดกมสมพนธภาพกบคนใกลชดทลกซง และหลากหลาย อยดวยกนไดทกๆอารมณ

กรณตวอยาง...

“ถงจะโกรธ ผดหวง หรอเสยใจ กอยไดเพราะมแม”

เคสนนองเลนสนกกบแมไดแลว เรมสอสารบอกความตองการดวยสหนาแววตา ทาทางและค าพดวลสนๆได เวลาตองการอะไรมากๆกเรมตอไดนาน มอยครงหนงนองชอบถอดเสอผาใหตกตา ไมรเพราะอะไร รแตวาเหนแลวกอยากจะถอดชดตกตาออก ตอนแรกกถอดเสอตวนอกของตกตา เวลาถอดแขนเสอออกไมไดเดกกพยายามสอสารเพอการแกปญหาใหคนใกลชดชวยเหลอไดนานตอเนอง จนแกปญหาส าเรจ

จนมาถงชดเสอตวในทมนเยบตดกน (ถาจะถอดตองใชกรรไกรตดถงจะเอาเสอตวในของตกตาออกได) เดกกพยายามถอดเองและสอสารเพอการแกปญหาใหชวย ตอนแรกเดกพยายามสอสารกบแม แมชวยไมไดกเปลยนใหครชวยบาง ทงแมและครกรบรและตอบสนองการสอสารทเดกพยายามบอกหรอสอออกมา ดวยทาทางใหเดกเหนชดๆวาเราเขาใจเจตนาและกจะตอบสนอง/ท าตามทหนบอกเลย แตมนถอดไมไดจรงๆ ถอดไมออกจรงๆ!!! พอนานหลายรอบไมไดสกทอารมณเดกกเรมหงดหงดมากขนๆ และในทสดกระเบดอารมณโกรธขนมา!!! เรมลงนอนรองไหโมโห!!!

ปรบเปลยนมมมอง “เปลยนจากการมองพฤตกรรมเดก เปนการมองอารมณความรสกทอยเบองหลงพฤตกรรมนน” ถามใหเปนนสยประจ าตวเลยวา “เดกรสกอยางไร”

รบรและเขาใจ อารมณความรสกและความตองการของเดก

ชวยปลอบโยน ใหรสกอบอน มนคงปลอดภย และอยดวยกนไดทกอารมณ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 51

สงทแมและครชวยกคอ แมปลอบและรบรอารมณความรสกเดกตลอด

ชวงทเดกแสดงอารมณ ประมาณวา “รวาหนโมโหนะ โมโหจรงๆ ท าไมมนถอดไมได” เดกแสดงอารมณโกรธอยนาน แมกปลอบดวยความใจเยน สงบนงและมนคง นงอยเคยงขางเดกปลอบไปเรอยๆ จนในทสดอารมณโกรธของเดกกคอยๆลดลง และรบรวาไมไดดงหวงแนนอนแลว สดทายกเปลยนเปนอารมณเสยใจและนอนรองไหอยกบตกแม

ถงแมเดกโกรธ แตกยงคงการสอสารและรบรไดถงการปลอบโยนจากคนใกลชด และสดทายกสงบลงไดดวยมแมชวยปลอบโยน เปนสมพนธภาพในอารณลกซงและแนนแฟนยงขน

“แมวาจะรสกโกรธ ผดหวงและเสยใจแคไหน หนกอยไดเพราะมแม”

ประเดนส าคญกคอ มความสมพนธทดตอกน อยกนไดทกอารมณ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 52

ทงหมดทกลาวมาน หากทานสามารถท าใหเดกสงบ สนใจ และเลนสนกดวยกน จนเรมตดใจแลว (พฒนาการขน 1-2) หากทานแคหยดและรอใหนานขน คราว

นพลงการสอสารทแทจรงจะออกมาจากความตองการของเดกเองอยางชดเจน ผานทางภาษากายตางๆ ทงการแสดงออกทาง สหนา แววตา น าเสยงและทาทาง เพอสอสารใหทานเลนกบเขาอก และตอไปกไดเวลาพฒนาการเลนใหซบซอนและเรมแกลงงง (เทคนคพฒนาการขน 3-4) ทานกจะพบวาเมอเดกสนใจและสนกตดใจแลว เดกจะมความพยายามอยางมากในการทจะสอสารดวยทาทางและสอสารเพอการแกปญหากบทานเพอใหไดตามความตองการของตนเองจนส าเรจ (พฒนาการขน 3-4)

ดงนน การสรางพนฐานพฒนาการทใชการได ตงแตขนแรกๆทแขงแรงดนน (พฒนาการขน 1-2) มความส าคญอยางมากในการชวยใหการกระตนพฒนาการในขนตอไปไดงายขน แตหากเราไมสามารถท าพนฐานขนแรกนได การทจะกระตนพฒนาการในขนตอไป (พฒนาการขน 3-4) กจะท าไดอยางยากล าบากเชนกน

สรป

เลนใหสนก ตดใจ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 53

การสรางพนฐานพฒนาการทแขงแรง

ชวยใหการกระตนพฒนาการในขนตอไปท าไดงายขน

1

2

3

4

“สข สนก เผชญความทาทาย

และเตบโตไปพรอมๆกน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 54

สรปเทคนคชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

เมอเดกพรอม ผเลนพรอม เรมตนดงน

1. สงเกตและรอ

สงเกต “อารมณความรสกของเดก” สงเกต “ความตองการ/สนใจของเดก” รอ “การรเรม จากตวเดก”

2. เรมตนดวย ชวยใหเดกรสก “อบอน ปลอดภย และอยดวยกนได”

3. รวมเลนกบเดก สนกดวยกน ในสงทเดก

ชอบ/ในสงทเดกท า “เดกรเรม ผใหญรวมเลน” “เธอเลนอะไร ฉนเลนดวยนะ”

“สนกดวยกนใหมนสไปเลย”

4. อยดวยกนไดทกอารมณ “สข เศรา เหงา กลว เรากเขาใจกน อยดวยกน”

“โกรธ ผดหวง เสยใจ กอยไดเพราะมพอแมเปน ก าลงใจ”

5. ลดการก ากบ สง ยกเวน สงทเปนอนตรายตอตวเอง ผอน และสงของเสยหาย

6. ท าทกอยางแลว!!! ยงเลนไมสนก “กลบมาทบทวนตวเอง” เพอปรบปรง แลวเรมตนขอแรกใหม