โดย อ.นตยา ศรจานง

การสรางสมพนธภาพเพอการบาบด

เปนกระบวนการตดตอสอสาร

พยาบาลใชตนเองเปนสอในการบาบด : ผปวยเรยนร และเลยนแบบ

สรางสมพนธภาพทางวชาชพ : ผปวยปรบพฤตกรรม แกไขปญหา และพฒนาตนเอง

เครองมอทสาคญในการ

สรางสมพนธภาพเพอการบาบด

1. การตระหนกร เขาใจตนเอง พฒนาตนเอง

เพอการบาบด

2. การตดตอสอสารทด

แนวคดและหลกการสรางสมพนธภาพเพอการบาบด

ปจจยสนบสนนใหการใชตนเองเพอการบาบดและการสราง

สมพนธภาพเพอการบาบดประสบผลสาเรจ

1. คณลกษณะของพยาบาล มความรความสามารถดานการ

พยาบาลสขภาพจตและจตเวช และศาสตรทเกยวของ ดาน

จตวทยา พฤตกรรมมนษย

2. มเจตคตทดในการปฏบตการพยาบาล สขภาพจตและจตเวช

- ความรกในเพอนมนษย (Love)

- การยอมรบ (Acceptance)

- ความเขาใจ (Understanding)

- ความจรงใจ (Altruism)

- ความเอาใจใส (Concern)

- การเอาใจใสดแล (Caring)

- การเขาถงความรสกของผอน (Empathy/ Empathic

Understanding)

จดมงหมายของการสรางสมพนธภาพ

เพอการบาบด

1. ผปวยสามารถตดตอสอสารกบบคคลอนไดอยางม

ประสทธภาพ และเกดทกษะทางสงคม

2. ผปวยเขาใจพฤตกรรมของตนเอง มองเหนปญหา

ยอมรบ และแกไขปญหาของตนเองไดอยางมเหตผล

หลกการสรางสมพนธภาพเพอการบาบด

1. การตงเปาหมาย : ชดเจน มทศทางเพอการบาบด

2. การรกษาความลบ : จรรยาบรรณวชาชพ

3. ความเชอถอได : ใชคาพดท เปนจรง ยดมนหลกการและ

เหตผล

4. การใหเกยรต : ผใชบรการเปนศนยกลาง ใหเกยรต สภาพ

5. การรวมมอ : ใหขอมล แจงวตถประสงค

6. การรจกกน : สรางความมนใจ ไววางใจ แนะนาตนเอง

ลกษณะของผปวยจตเวช

No group No future

No value

การสรางสมพนธภาพเชงวชาชพ

1. Goal directed

2. Helping

3. Process dynamic

4. Action - oriented

5. Satisfaction gain

6. Terminated - relationship

ขนตอนในการสรางสมพนธภาพเพอการบาบด

แบงเปนระยะดงน

ระยะท 1

ระยะเรมตน (The Introductory phase หรอ Initiating phase)

- แนะนาตวใหรจกซงกนและกน สรางความคนเคย

- บอกวตถประสงคของการสรางสมพนธภาพ

- ระบระยะเวลาในการชวยเหลอ

- การรกษาความลบ

เทคนคในการสอสารเพอการบาบดทชวยให ผปวยรสกวาตนเองมคณคา

1. Giving recognition การกลาวทกทาย การรจก จาได

เรยกชอเขาไดถกตอง “สวสดคะคณ…….”

2. Giving information การใหขอมลทเปนประโยชนตอผปวย

“ดฉนชอ…..เปนนกศกษาพยาบาลชนปท 2 จาก…….” “เจาหนาทจะพา

คณไป…….” “การเขารวมกลมจะทาใหคณมสมพนธภาพ ทดและ

ปรบตวไดดขน”

3. Offering self การเสนอตวเองใหความชวยเหลอผปวยใหเขา

รบรวายงมคณคา

“ดฉนจะนงเปนเพอนคณสกคร”

“ไปเดนเลนทสนามหญากนไหมคะ”

4. Accepting การยอมรบสงทผปวยคด พด หรอแสดง

พฤตกรรมออกมาดวยทาททเตมใจ เขาใจ ไมโตแยง แตไมใชการ

เหนดวยวาเปนความจรงตามทเขาคด หรอพดทกประการ

“สวสดคะ…….”

5. Closed question คาถามปดเพอรวบรวมขอมล “คณม

พนองกคน” “คณมเพอนสนทกคน” “คณสนทกบใครมากทสด”

ระยะท 2

ระยะดาเนนการหรอระยะทางาน (The Working phase)

เปนระยะทผปวยไววางใจพยาบาล บอกความรสกทแทจรง

และ เรองราวทเกยวของใหพยาบาลทราบ

พยาบาลดาเนนการคนหาปญหาของผใชบรการโดยรวบรวม

ขอมล กาหนดปญหา วนจฉยปญหา วางแผน ชวยเหลอ

สนบสนนให ผปวยเปนตวของตวเองใหมากทสด

ประเมนผลใหผปวยใหความรวมมอปฏบตตามแผนทวางไว

เทคนคทชวยกระตนใหผปวยพดระบายความรสก

อธบายความคด ความเขาใจ :

1. Sharing observation เปนการบอกสงทพยาบาลสงเกตเหนจาก

การพดหรอการแสดงออกของผปวย เพอกระตนใหเขาเลา เหตการณทเกดขนกบ

เขา ระบายความคดความรสกทเขามอยขณะนน “คณมสหนาเศราขณะทพดถงคณ

พอของคณ”

2. Using broad opening statement เปนการใชคาพดใน

ประโยคปลายเปด เพอใหผปวยตอบกวาง ๆ “คณพอจะเลาใหดฉนฟงไดไหมวาเมอ

วานนกอนมาโรงพยาบาลมอะไรเกดขนบาง”

3. Giving general lead เปนการกลาวนาเพอใหผปวยพดตอ

“แลวคณคดจะทาอะไรตอไป”

4. Acknowledge the patient’s feeling เปนการแสดงการ

รบรความรสกของผปวย และยอมรบเขา

ผปวย “ฉนเจบใจเขามาก ทาไมเขาตองทากบฉนแบบน ฉน

อายคนอนเขา”

พยาบาล “คณรสกวาคณกาลงโกรธ”

5. Using silence การใชความเงยบ ใชอยางถกจงหวะและม

ความหมาย คอ การนงฟงโดยไมแสดงความคดเหนหรอ

โตตอบ

จะชวยใหผปวยพดระบายความคดความรสกออกมา

ความเงยบทใชอยางถกตองจะมประโยชนมากกวาคาพด

ปลอบใจทไรความหมาย

6. Reflecting การสะทอน ใหผปวยเขาใจ ตนเอง

ผปวย “ฉนรสกเหมอนอยคนเดยวในบาน ทงทมคนในบาน

มากมาย”

พยาบาล “คณรสกวาคนในบานไมมใครสนใจคณเลย”

7. Reflecting feeling การสะทอนความรสก

ผปวย “กลบไปบานครงน จะทางานไดหรอเปลากไมร

พยาบาล “คณคงรสกกงวล ไมแนใจวาจะกลบไปทางานเดม

ไดหรอไม”

8. Open question คาถามเปด “เพราะอะไรจงมา

โรงพยาบาล”

เทคนคทชวยใหเกดความเขาใจตรงกน

พยาบาลควรใหความสาคญกบพฤตกรรม การพด การแสดงออก

ของผปวยใหถกตอง โดยทาความเขาใจ หรอแปลความหมายของ

พฤตกรรมดงกลาวใหถกตอง ชดเจน ตรงตามทผปวยตองการสอสารให

ทราบ หรอเกบความรสกไวไมพดออกมาตรง ๆ หรอสนทนาในประเดนท

ยงไมกระจางชดใหกระจางมากขน

1. Paraphrase การทวนความ ชวยใหผปวย รวาพยาบาลไดยนใน

สงทเขาพด

2. Restating การทวนซา ชวยใหผปวยรวาพยาบาล

เขาใจ เปนการตรวจสอบความถกตองในการฟง

ผปวย “ผมรสกแยมากทเทอมนคะแนนตาลงไปมาก ไมรวาเปน

เพราะอะไร”

พยาบาล “คณไมแนใจถงสาเหตทการเรยน ตกตา”

3. Focusing การมงความสนใจใหอยในเรองใดเรองหนง

ใหผปวยพดบางประเดน ใหกระจาง มโอกาสไตรตรองเรองราว

และทาความเขาใจใหถกตองตอไป

ผปวย “วนนฉนรสกไมคอยดเลย”

พยาบาล “อธบายความรสกทวาไมคอยด ใหดฉนฟงไดไหมคะ”

4. Exploring การสารวจขอมลเพมเตม เปนการสอบถาม

ใหลกซงและกวางขวางขน เพอใหผปวยคดไตรตรองเรองราวใหม

“คณพอจะเลาเหตการณทบอกวาคณแมรกนองมากกวาคณใหดฉน

ฟงไดไหม”

5. Clarifying การขอความกระจางในคาพด ทไมชดเจน

ไมแนใจวาพยาบาลเขาใจตรงกบ ผปวยหรอไม

“ดฉนไมแนใจวาดฉนเขาใจ ในสงทคณพด” “ทคณพดมานน

หมายความวา…….ใชไหมคะ” “คณชวยกรณาอธบายความหมาย

ของคาทคณพดวา ……ไดไหมคะ”

6. Verbalizing implied thought and feeling ความคด

ความรสกทซอนเรนอยลก ๆ ในคาพดทผปวยพดเปนนย ๆ

ผปวย “ถาฉนไมอยเสยคนหนงทกคนคงสบาย”

พยาบาล “คณรสกวา คณเปนภาระใหทกคนตองลาบากใชไหมคะ”

7. Voicing doubt การตงขอสงสย “คณคดวาเปนไปไดหรอคะ

ท…….”

8. Validation การตรวจสอบความรสก เพอยนยนความ

เขาใจของตนเองจากผปวยอกครงหนง“คณรสกสบายใจขนบางไหมคะ”

9. Summarizing การสรป เปดโอกาสใหผปวยเปนผสรป

เรองทไดสนทนาในครงนน แลวชมเชย จะชวยใหผปวยรสกมคณคา

ถายงมสงสาคญทผปวยยงไมไดกลาวถง พยาบาลเปนผเพมเตมให

จะเปนประโยชนมากขน

“คณพอจะบอกไดไหมคะวาวนนสนทนาเรองอะไรบาง”

10. Present reality การใหความจรงแกผปวยประสาท

หลอน หลงผด แปลสงเราผด “ดฉนไมเหนมอะไรในหองนเลยนะ

คะ”

ระยะท 3

ระยะสนสดสมพนธภาพ (The Terminating Phase)

เปนระยะทพยาบาลประเมนผลการนาแนวทางในการ

แกปญหาไปใช ถาอาการของผปวยดขน ปญหาสขภาพลดลงแลว

พยาบาลควารใชความเมตตา (Compassion) และทศนคตทดในการ

ดแล เอออานวยใหผปวยพงตนเองได ดารงชวตอยเองได สงตอให

มแหลงชวยเหลอ และกลบไปใชชวตครอบครวไดดทสด ควรระวง

ไมใหผปวยเกดความวตกกงวลทตองแยกจากกน (Separation

anxiety) : วตกงวล โกรธ ไมพอใจ มพฤตกรรมถดถอย

พฤตกรรมไมเปนมตร