1

รายงาน

ระบบทอสุขาภิบาลภายในอาคาร

คํานํา

รายงานมีเน้ือหาประกอบดวย ระบบทอประปา, ระบบทอโสโครก, ระบบทอนํ้าท้ิง, ระบบทออากาศ

รวมถึงระบบสูบสงนํ้าและถังบําบัดนํ้าเสีย ซึ่งเปนสิ่งสําคัญสิ่งหน่ึงของงานระบบอาคาร จุดประสงค

เพื่อใหนักศึกษาไดเรียนรูและเขาใจในระบบอาคารดังกลาว และนํามาเผยแพรแกเพื่อนรวมช้ันเรียน

ใหสามารถนําไปใชในการประกอบวิชาชีพตอไป

รายงานน้ีอาจมีขอบกพรองบาง ซึ่งคณะผูจัดทํายินดีนอมรับคําแนะนํา เพื่อนําไปปรับปรุงเพิ่มเติม

ในโอกาสตอไป

คณะผูจัดทํา

2

สารบัญ

หนา

0. บทนํา 4

1. วัสดุและอุปกรณ-งานประปาและสุขาภบิาล 8 2 แนวทางในการออกแบบและการเลือกวัสด ุ 14 3. ขอกําหนดเกี่ยวกับการติดต้ัง 17 4.ระบบจายน้ําประปาและถังเก็บน้ํา 29

5. ระบบทอระบายและทออากาศ 35 6.ระบบทอระบายน้ําฝน 38

7. เคร่ืองสูบน้ํา 40 8. ถังบําบัดน้ําเสียและถังดกัไขมันสําเร็จรูป 46

ภาคผนวก

3

งานระบบสุขาภิบาลภายในอาคาร 0.0บทนํา

ระบบสุขาภิบาลภายในอาคาร ประกอบไปดวย ระบบประปา, ระบบทอระบายน้ําท้ิง, ระบบทอระบายอากาศ, ระบบระบายน้าํฝน และระบบบําบัดน้ําเสีย เปนตน จะเหน็ไดวาถาเปรียบบานเปนคน รูปราง ความสวยงามเปนงานในสวนสถาปตยกรรม ระบบสุขาภิบาลก็จะเปนอวยัวะภายในท่ีทําหนาท่ีในรางกายของเรา ท้ังสูบฉีดเลือดหลอเล้ียงรางกาย และขับถายระบายของเสียออกจากรางกาย หากระบบมีปญหาเช่ือไดวาเจาของบานคงอยูไมเปนสุข ดังนั้นการออกแบบที่ดี การเลือกใชวัสดุอุปกรณท่ีเหมาะสม การติดต้ังท่ีถูกตองจึงเปนเร่ืองสําคัญมาก 0.1 พระราชบัญญัติ และ กฏหมายท่ีเก่ียวของ กรณีเปนอาคารสูง และ อาคารใหญพิเศษ

1. พรบ. ควบคุมอาคาร 2. กฏกระทรวงฉบับท่ี 33 ตาม พรบ. ควบคุมอาคาร วาดวย เร่ือง งานระบบอาคารพิเศษ 3. กฏกระทรวงฉบับท่ี 44 ตาม พรบ. ควบคุมอาคาร วาดวย เร่ือง ระบบบําบัดน้ําเสียของอาคาร 4. กฏกระทรวงฉบับท่ี 47 ตาม พรบ. ควบคุมอาคาร วาดวย เร่ือง งานระบบดับเพลิงอาคารพิเศษ 5. กฏกระทรวงฉบับท่ี 51 ตาม พรบ. ควบคุมอาคาร วาดวย เร่ือง ระบบบําบัดน้ําเสียของอาคาร

0.2 มาตรฐานที่ใชอางอิงในการทํางาน 1. มาตรฐานการเดินทอภายในอาคาร โดย คณะกรรมการวชิาการสาขาวิศวกรรมโยธา สมาคมวิศวกรรม

สถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ 2. มาตรฐานงานทอสุขาภิบาล มยผ. 3101-51 โดย กรมโยธาธิการและผังเมือง กระทรวงมหาดไทย 3. มาตรฐานการติดต้ังทอประปาภายในอาคาร มยผ. 3501-51 โดย กรมโยธาธิการและผังเมือง

กระทรวงมหาดไทย 4. มาตรฐานอุตสาหกรรมแหงประเทศไทย (มอก)

0.3 เนื้อหาเก่ียวกับงานระบบสุขาภิบาลภายในอาคาร ระบบสุขาภิบาลภายในอาคาร ประกอบไปดวย

1. วัสดุและอุปกรณ-งานประปาและสุขาภบิาล

2. แนวทางในการออกแบบและการเลือกวัสด ุ3. ขอกําหนดเกี่ยวกับการติดต้ัง 4. ระบบจายน้าํประปาและถังเก็บน้ํา 5. เคร่ืองสูบน้ํา

4

6. ระบบทอระบายและทออากาศ 7. ระบบทอระบายน้ําฝน 8. ถังบําบัดน้ําเสียและถังดกัไขมันสําเร็จรูป

สัญลักษณระบบสุขาภิบาล

5

6

ตัวอยางแบบงานระบบสุขาภิบาล

บทท่ี 1

วัสดุและอุปกรณ-งานประปาและสุขาภิบาล

ทอเหล็กอาบสังกะสี ทอพีวีซี สําหรับงานประปา-สุขาภิบาล

1.1 วัสดุ ทอ และขอตอ 1.1.1 ทอน้ําประปาใหใชทอเหล็กอาบสังกะสี (GSP) ตามมาตรฐานผลิตภณัฑอุตสาหกรรม มอก. 277-

2532 ช้ันกลาง (CLASS – M) ตอแบบเกลียวสําหรับทอขนาดเสนผาศูนยกลาง 4 นิ้ว และเล็กกวา อุปกรณขอตอแบบเกลียวตองทนแรงดันใชงานไมต่ํากวา 200 ปอนดตอตารางนิ้ว สําหรับทอขนาดเสนผาศูนยกลาง 5 นิ้ว และใหญกวา ตอแบบหนาจานเชื่อม อุปกรณขอตอเช่ือม SCH. 40 HOT DIP GALVANIZED สวนทอน้ําประปาฝงดินใหใชทอ POLYBUTYLENE (PB) ตามมาตรฐาน มอก. 910-2532 ประเภท SDR 13.5 ตอแบบสวมล็อค สําหรับทอท่ีมีขนาด 2 นิ้ว และ เล็กกวา สําหรับทอท่ีมีขนาด 2 1/2 นิ้วข้ึนไปตอแบบเชื่อม

1.1.2 ทอน้ําโสโครก ทอน้ําท้ิงในแนวดิ่ง (RISER) ใหใชทอเหล็กหลอช้ันความหนา EXTRA HEAVY ตามมาตรฐาน มอก. 533-2530 ตอแบบปากระฆัง ทอแนวนอนยอยภายในแตละช้ันใหใช ทอพีวซีี ตามมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม มอก. 17 – 2523 ประเภท 13.5

1.2 ทอระบายอากาศ (VENT PIPE) ในแนวดิ่ง (RISER) ใหใชทอพวีีซีตามมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม มอก. 17 - 2523 ประเภท 13.5 ทอแนวนอนยอยภายในแตละช้ันใหใช ทอพีวีซี ตามมาตรฐานผลิตภณัฑอุตสาหกรรม มอก. 17 – 2523 ประเภท 8.5

1.3 ทอระบายน้ําฝน เปนทอเหล็กอาบสังกะสี รายละเอียดเชนเดียวกับทอประปา 1.4 ทอน้ําท้ิงจากเคร่ืองสูบน้ําท้ิง / น้ําเสีย ใหใชทอเหล็กหลอหนาแปลน (FLANGED END)

ตามมาตรฐาน ISO R 13 CLASS B 1.5 ทอระหวางและภายในถังตาง ๆ ของบอบําบัดน้ําเสีย ใหใชเปนทอ พีวีซี ตามมาตรฐาน

ผลิตภัณฑอุตสาหกรรม มอก. 17 – 2523 ประเภท 13.5

7

1.6 ทอระบายน้ํารอบอาคารใหใชเปนทอคอนกรีตเสริมเหล็กตามมาตรฐานผลิตภัณฑอุตสาหกรรม มอก. 12 – 2518 ประเภท คสล.ช้ันท่ี 3

1.7 ขอตอสําหรับทอ พีวีซี ทําดวยแบบ RIGID UNPLASTICIZED PVC ตามท่ีกําหนดไวใน ASTM D 2241, ASTM D 1785 SCH 40

ภาพตัวอยางขอตอทอ พีวิซี

วาลวและอุปกรณประกอบ (VALVE AND ACCESSORIES ) วาลวจะตองถูกติดต้ังตามท่ีระบุไวในขอกําหนดและตามความตองการของงาน เพื่อใหการปฏิบัติการ การควบคุมระบบทอ และอุปกรณตอเช่ือมกนัสมบูรณท่ีสุด นอกจากระบุไวเปนอยางอ่ืน รายละเอียดท่ัวไปของวาลว จะตองเปนดังนี้ :-

วาลวประตูน้ํา (GATE VALVE) (1) วาลวประตูน้ําขนาด 2 นิ้วและเล็กกวา ใหใชวาลวทองเหลืองหรือ BRONZE แบบ

SCREW BONNET, RISING STEM, SOLID WEDGE, SCREW ENDS, STEAM PRESSURE RATING และทนแรงดันใชงาน W.O.G. PRESSURE RATING ไดไมนอยกวา 200 ปอนดตอตารางนิว้

8

(2) วาลวขนาด 2 ½ นิ้ว และใหญกวา ใหใชวาลวทําดวย CAST IRON, BOLTED BONNET, BRONZETRIMMED, OUTSIDE SCREW AND YPKE, RISING STEM, SOLID WEDGE, FLANGE ENDS, CLASS 150lb, STEAM PRESSURE RATING และทนแรงดันใชงาน ( W.O.G. PRESSURE RATING ) ไดไมนอยกวา 250 ปอนดตอตารางน้ิว

GLOBE VALVE สําหรับงานท่ีตองการปด – เปดเสมอ หรือควบคุมดวยมือ (1) ขนาดไมเกิน 2 ½. นิ้ว Cast Bronze Body & Bonnet, Bronze Disc, Screw (2) ขนาด 3 นิ้ว และใหญกวา Cast Iron Body & Bonnet, Cast Iron Disc, Flange

BALL VALVE (1) ประตูน้ําขนาดไมเกนิ 1 นิ้ว ใหใชประตูน้ําแบบ Ball ท้ังหมด

9

10

(2) ใหใชแบบ Ball ตอดวยเกลียว ทนแรงดันใชงานไมนอยกวา 200 PSI (3) วัสดุท่ีใช Body : Brass Ball : Brass

a. วาลวปกผีเส้ือ ( BUTTERFLY VALVE ) สําหรับใชกับทอเสนผาศูนยกลางขนาด 4 นิ้ว และใหญกวา ตวัวาลวทําดวย CAST IRON หรือ STEEL มี ALIGNMENT HOLES สําหรับการยึดหนาแปลน และมี ELASTOMER SEAT, PRESSURE RATING , DISC ทําดวย STAINLESS STEEL หรือ BRONZE สําหรับขนาด 6 นิ้ว และใหญกวาใหใชเปนชนิด HAND WHEEL - GEAR OPERATED

b. FOOT VALVE เปนชนิด ล้ินวาลวปดสนิทดวยสปริง (SPRING CLOSED TYPE) ทําดวย BRONZE หรือ CAST IRON สวน SPRING ทําดวย STAINLESS STEEL มีตะแกรงดักผง (GALVANIZED STEEL STRAINER)

ประตูน้ําลูกลอย (FLOAT VALVE) ประตูน้ําลูกลอยใชแบบ Globe-Type Float Valve Diaphram Actuated, Slow Closing, Asbestos Graphite Stem Packing, ทําดวยโลหะบรอนซ สําหรับขนาดตํ่ากวา 2 ½ นิ้ว ลงมาตอแบบเกลียว (Screw End) และเปนชนิดทําดวยเหล็กหลอ (Cast Iron) สําหรับขนาดตั้งแต 2 ½ นิ้ว ข้ึนไป ตอดวยขอตอแบบหนาจาน ทนแรงดันน้ําใชงานไมนอยกวา 150 ปอนด/ตร.นิ้ว

ประตูน้ําระบายอากาศ (AIR RELIEF VALVE) เปนแบบ Float Operated, Compound Leverage Type, Body & Cover เปนเหล็กหลอ ซ่ึงสามารถทนแรงดันไดถึง 300 ปอนด/ตร.นิ้ว และสามารถปรับชวงการทํางานไดระหวาง 50-150 ปอนด/ตร.นิ้ว โดยสามารถไลอากาศไดจํานวนมาก และเร็ว

ประตูน้ําลดความดัน (PRESSURE REDUCING VALVE) - ขนาด 1 ¼ นิ้ว และเล็กกวาเปนแบบ DIRECT ACTING สามารถลดแรงดันสูงใน ทางดานเขา

ลงมา ถึงระดับแรงดัน ท่ีตองการในดานออกแรงดนัในดานออกนี ้ เม่ือผาการปรับแลวถาแรงดันทางดานขาเขามีการเปล่ียนแปลงเพ่ิมข้ึน แรงดนัทางดานออกจะตองการเปล่ียนแปลงไมเกิน 12% ของแรงดันทางดานขาเขา

- ขนาด 1 ½ นิ้ว และใหญกวาเปนแบบ PILOT OPERATED สามารถลดแรงดันสูงในทางดานเขาลงมาถึงระดับแรงดันท่ีตองการ แรงดนัในดานออกนี้จะคงตัว ( STEADY) ไมวาจะมีการเปล่ียนแปลงอัตราการใชน้ํา (อัตราน้ําไหลผานวาลว) และ/หรือ แรงดันดานเขาไปในลักษณะใดก็ตามใหสามารถปรับแตงระดับแรงดนัได โดยเพยีงการหมุนสกรูอยางงาย ๆ ใชเปนระบบหนาแปลน ANSI 125 มี PRESSURE RATING ท่ีไมนอยกวา 175 PSI ตัว SEAT ใหเปนทองเหลืองชนดิถอดออกไดเปนระบบ PILOTOPERATED DIAPHRAGM ทําดวยวัสดุ

11

PRESSURE RELIFE VALVE สําหรับติดตั้งหลังเคร่ืองสูบน้ําใหใชชนิด HYDRAULICALLY- OPERATE PILOT CONTROL MODULATING TYPE ตัววาลวทําดวยเหล็กหลอ

ขอตอออน (FLEXIBLE CONNECTION) - สําหรับติดตั้งระบบสูบน้ําประปา และระบบสูบน้ําดับเพลิง เปนแบบทอออน เหล็กไรสนิม

ขนาด 2 นิ้ว และเล็กกวาตอแบบเกลียว ขนาด 2 ½ นิ้วข้ึนไป ใหตอแบบหนาจานสามารถทนแรงดันใชงานไดไมนอยกวา 250 PSI สําหรับระบบประปา

- สําหรับระบบสูบสงน้ําท้ิงแบบ TWIN PHERE ทําดวย NEOPRENE และ MULTIPLE PLYS OR NYLON TIRE CORD FABRIC ขนาด 1 ½ นิ้ว และเล็กกวาตอแบบเกลียว ขนาด 2 นิ้ว ข้ึนไปใหตอแบบหนาจาน สามารถทนแรงดันใชงานไดท่ี 150 PSI ขนาดความยาวไมต่ํา 3 เทาของขนาดเสนผานศูนยกลาง ทอสําหรับทอขนาด 3 นิ้ว และตํ่ากวาขนาดความยาวไมต่ํา 2 เทา สําหรับทอขนาด 4 นิ้วข้ึนไป

STRAINER ผูรับจางตองทําการติดต้ัง Strainer สําหรับเคร่ืองสูบน้ําท้ังหมด, ดานทอดูด (Suction) ของเคร่ืองสูบน้ํา แมวาจะมิไดระบุในแบบก็ตาม Water Strainer เปนรูปตัว “Y” มีแผงตะแกรงทําดวย Bronze หรือ Stainless Steel ท่ีสามารถถอดออกลางได 1) ขนาด 2 1/2 นิ้ว และเล็กกวา ตัวเรือน Strainer ทําดวย Bronze แบบเกลียว 2) ขนาด 3 นิ้ว และใหญกวา ตัวเรือน Strainer ทําดวยเหล็กหลอหนาแปลนทนแรงดัน ขณะใช

งาน (Working Pressure) ไดไมนอยกวา 125 ปอนด/ตร.นิ้ว ของไอน้ําอ่ิมตัว และตองมีวาลวระบายนํ้าท้ิงขนาด 1/2 นิ้ว ประกอบอยูดวย

อุปกรณไลอากาศอัตโนมัติ ( AUTOMATIC AIR VENT )

เปนแบบ DIRECT ACTING FLOAT TYPE ขนาด ของทอตอเขา ¾ นิ้ว ออกแบบมาใชสําหรับทนแรงดันขณะใชงาน ( W.O.G. PRESSURE RATING ) ไดไมนอยกวา 200 ปอนดตอตารางนิ้วลูกลอยและสวนประกอบภายในทําดวย STAINLESS STEEL

PRESSURE GAUGES

เปนแบบ BOURDON TUBE เหมาะสําหรับใชกับน้ํา ตัวเรือนเปน CAST ALUMINIUM หนาปทมอานไดชัดเจนเปนกระจกใส พื้นหนาปทมมีสีขาว, มีขีดแบงและตัวเลขเปนสีดํา ความคลาดเคล่ือนของมาตราวัดตองไมเกนิ 1% มีท่ีปรับใหอานคาศูนย หรือเทียบเทาได ชวง

12

WATER METER

เปนแบบใบพดั (TURBINE TYPE) MULTIJET MEGNETIC DRIVE ตามมาตรฐานของการประปานครหลวงหรือภูมิภาค ผานการทดสอบความเท่ียงตรงโดยมีหนังสือรับรองจากการประปา ฯ เปนแบบท่ีสามารถติดต้ังในแนวนอนหรือแนวดิ่งไดตามท่ีระบุในแบบ

ชองระบายนํ้าพื้น (FLOOR DRAIN)

ทําดวยเหล็กหลอ โดยท่ีสวนบนเปนทองเหลืองหรือ ชุบโครเม่ียมมีปกโดยรอบปองกันน้ําร่ัว ตะกราท่ีเก็บผงถอดได เม่ือใชติดต้ังกับพื้นกนัน้ําซึม ตองใช FLASHING CLAMP ใหใชผลิตภัณฑภายในประเทศท่ีมีคุณภาพการใชงานเทียบเทากับท่ีระบุไวในหมวดวัสดุอุปกรณมาตรฐาน

ชองระบายนํ้าฝน (ROOF DRAIN)

ทําดวยเหล็กหลอ มีปกโดยรอบปองกันน้าํร่ัว ตองทําการติดต้ังใหเรียบรอยกอนการเทคอนกรีต ใหใชผลิตภัณฑท่ีผลิตภายในประเทศท่ีมีคุณภาพการใชงานเทียบเทากับท่ีระบุไวในหมวดวัสดุอุปกรณมาตรฐาน

13

บทท่ี 2 แนวทางในการการออกแบบและการเลือกวัสดุ

ระบบประปา มีแนวคิดในการออกแบบ ดังนี้ ▲ ไมควรเดนิทอประปาฝงดินใหเดนิลอยเลาะร้ัวบาน, หลีกเล่ียง (หาม) เดินทอประปาใตบานหากมีความจําเปนตองเดนิลอดถนนใหฝงปลอกทอเหล็กใตถนน หรือตองฝงดินเขาตัวบานก็ใหใสประตูไวทุกจุด เพื่อความสะดวกในการตรวจสอบและซอมแซมภายหลัง ▲ หากมีความจําเปนตองใชเคร่ืองสูบน้ํา เพื่อใหมีแรงดนัมากข้ึน ตองออกแบบใหมีถังเก็บน้ําและใหเดนิทอจากการประปามาจายน้ําใหถังเก็บน้ํา และใหสูบน้ําจากถังเก็บน้ํานี้เทานั้น หามสูบน้ําจากทอท่ีตอกบัทอของการประปาโดยตรง ซ่ึงผิดท้ังหลักวิชาการ และยังผิดกฎหมายดวย ▲ ถังเก็บน้ําก็จะตองมีขนาดเหมาะสมกับขนาดของบาน, จํานวนคนท่ีอาศัยอยู ตลอดจนความแนนอนของการจายน้ําประปาใหกับบานเรา โดยปกติก็จะใหมีขนาดท่ีจนุ้าํไวใชได 1-2 วัน โดยท่ีไมมีน้ําจากการประปาเติมเลย มีขอแนะนําท่ีสําคัญอีกเร่ืองหนึ่งก็คือ ไมแนะนําใหเอาถังเก็บน้ําฝงดิน เพราะยากตอการดูแลรักษา ท้ังเร่ืองความสะอาดและการร่ัวซึม รวมท้ังเคร่ืองสูบน้ําอาจจะสูบน้ําไมข้ึนดวย ▲ ทอประปาในบาน แนะนําใหเลือกใชทอพีวีซีช้ัน 13.5 เหตุผล คือ ราคาถูก ตัดตองาย ไมเปนสนิม อายุการใชงานยาวนาน แตมีขอควรระวังเอาใจใสในการติดต้ังดงันี้ 1. การตัดตองใชเคร่ืองมือใหเหมาะสมใหแนใจวาตัดไดฉาก และควรลบเหล่ียมท่ีปลายทอ (Taper) การทากาวใหทาท่ีทอในปริมาณท่ีเหมาะสม ทาใหตลอดความยาวของทอท่ีจะดนัเขาไปในขอตอ ถาทาส้ันกวาก็จะดันเขาไปในขอตอไดเทากับสวนท่ีทากาวไว ปลายทอท่ีทากาวตองสะอาด 2. ขอตอเกลียวท่ีตอกับวาลว หรืออุปกรณของสุขภัณฑท่ีเปนโลหะไมควรใชเกลียวพลาสติก เพราะเม่ือหมุนคลายออกเม่ือไร เกลียวพลาสติกจะเสียทําใหน้ําร่ัวได ถาอยูในกําแพงกจ็ะเปนเร่ืองใหญ ใหใชเกลียวท่ีเปนโลหะแทน 3. การยึดทอท่ีเดินไวใหม่ันคง งานบานทั่วไปมักจะละเลยกันอาจจะทําใหทอขยับตัว, ส่ันกระแทกกบัโครงสรางทําใหร่ัวซึมภายหลังได 4. สําหรับทอท่ีจะตอกับเคร่ืองทําน้ํารอน ควรใชทอทองแดง เพราะทอพีวีซี ไมสามารถใชกับน้ํารอนได

14

2. เคร่ืองทําน้ํารอนจะใชกําลังไฟฟาอยูท่ีประมาณ 6 กิโลวัตตข้ึนไป ซ่ึงทําใหน้ําจะรอนเกินไป จําเปนตองมีน้ําเย็นมาผสมนอย-มากตามความตองการ ตําแหนงท่ีติดต้ังสามารถซอนไวใตเคานเตอรอางลางหนา หรือบนฝา (ตองเปดซอมได) หรือติดท่ีผนังหองน้ําเลยก็ได แตตองใกลกับจดุใชงานใหมากท่ีสุด สําหรับหองน้ําท่ีมีอางอาบน้ําและเจาของมีรสนิยมชอบนอนแชน้าํรอนจัดขนาด 6 กิโลวัตตอาจจะเล็กเกินไป (อาจจะใชแบบ 8 กิโลวัตตข้ึนไปแทนได) ท้ังนี้ตองเตรียมขนาดสายไฟฟาท่ีจะมาจายใหกับเคร่ืองทําน้าํรอนนี้ใหมีขนาดเหมาะสมดวย ท้ังสองประเภทควรเลือกชนดิท่ีมีเคร่ืองมือตัดไฟร่ัวในตัวอยูดวย (Earth Leakage) เลือกยี่หอท่ีมีช่ือเสียง หรือมี มาตรฐานรับรอง ท่ีสําคัญอีกเร่ืองหนึ่งก็คือ การตอสายไฟเขากับเคร่ืองทําน้ํารอน ตองม่ันใจวาน้ําจะไมร่ัวเขาไปถูกข้ัวตอไฟฟา ระบบระบายน้าํท้ิง มีแนวคิดในการออกแบบ ดังน้ี ▲ การออกแบบระบบทอน้าํท้ิงนั้นใชหลักการวา น้ําไหลจากท่ีสูงลงสูท่ีต่ํา คํานวณขนาดทอและความลาดเอียงใหเหมาะสม เพื่อใหน้ําไหลในทอไดเร็วพอที่จะพาขยะ ส่ิงโสโครกไปสูบอบําบัดน้ําเสียไดโดยสะดวก ดังนั้นการเดินทอแนวนอนตองมีความลาดเอียงลงอยางนอย 1:100 จากหองน้ําไปยังบอบําบัดน้ําเสีย จากบอบําบัดน้ําเสียไปยังแหลงปลอยน้ําท้ิงตลอดแนวทอระบายน้ํา ผูออกแบบจะตองสํารวจและลดระดับจากตนจนปลายใหเหมาะสม หากมีความจําเปนก็อาจจะตองขอสถาปนิกใหยกระดับตัวบานใหสูงข้ึน หรือทําบอพักและสูบน้ําท้ิงออกไปสูทอระบายน้ําสาธารณะ อุปกรณขอตอท่ีใชตองเปนแบบท่ีใชสําหรับการระบายน้ําท้ิงเทานั้น หามใชขอตอประปาซ่ึงจะมีความโคงนอย ▲ เร่ืองกล่ินไมพึงประสงคนั้น อุปกรณทุกชนิดที่ตอกบัทอระบายน้ําท้ิงจะตองมีท่ีดักหรือ P-Trap ซ่ึงจะมีน้ําขังกันอยูระหวางทอกับตัวสุขภณัฑ ปองงกนัไมไหกล่ินผานน้ํามาได ท่ีดกักล่ินท่ีดีตองมีคุณสมบัติหลักคือ สามารถขังน้ําไดสูงพอประมาณและสามารถถอดลางเอาขยะออกไดสะดวก สุขภัณฑโดยสวนใหญจะมีท่ีดกั

15

ปญหาท่ีพบบอยในงานระบบสุขาภิบาล เชน - ทอร่ัว, ทอแตกใตดนิ, ใตอาคาร, ในกําแพง - หองน้ําช้ันลาง ชักโครกไมลง - เคร่ืองสูบน้ํา สูบน้ําไมข้ึน, หรือทํางานไมหยุด หรือเดิน-หยุด, เดิน-หยดุตลอด - หองน้ํามีกล่ินเหม็นตลอดเวลา - ฯลฯ

16

บทท่ี 3

ขอกําหนดเกี่ยวกับการติดตั้ง 1.1 ความตองการท่ัวไป

1.1 ฝมืองาน ตองใชชางซ่ึงชํานาญงานโดยเฉพาะในแตละประเภทมาปฏิบัติงานติดตั้งระบบทอ เคร่ืองสุขภัณฑและอุปกรณ และตองควบคุมการทํางานของชางเหลานั้นใหดําเนินไปโดยชอบดวยหลักปฏิบัติดังตอไปนี้ ก. การตัดทอแตละทอ ตองใหไดระยะพอดีตามท่ีใชงาน ณ จุด นั้น ๆ ซ่ึงเม่ือตอทอบรรจบกัน

แลว ตองไดแนวทอท่ีสมํ่าเสมอไมคดและคลาดเคล่ือนจากแนวไป ข. การติดต้ังทอ ตองวางในลักษณะท่ีเม่ือเกิดการหดตัว หรือขยายตัวของทอเนื่องจากการ

เปล่ียนแปลงอุณหภูมิแลวไมทําใหเกิดการเสียหายข้ึนแกตัวทอนั้นเอง หรือแกส่ิงใกลเคียงระบบทอท่ีมีการขยายตัวและหดตวัมากตองจัดใหมี EXPANSION LOOP หรือ EXPANSION JOINT ในท่ีจําเปนและเหมาะสมดวย ถึงแมจะไมไดกําหนดไวในแบบแปลนก็ตาม

ค. การตัดทอ ใหใชเคร่ืองสําหรับตัดทอโดยเฉพาะ และตองควานปากทอ ขูดเศษทอท่ียงัติดคางอยูปากทอออกเสียใหหมด หากทําเกลียวตองใชเคร่ืองมือทําเกลียวท่ีมีฟนคม เพื่อใหฟนเกลียวเรียบและไดขนาดตามาตรฐาน

ง. ทันทีท่ีตองเปล่ียนแนวหรือทิศทางของทอ ใหใชขอตอตามความเหมาะสม ( ขอตอ หมายถึง ขอโคง ของอ สามตา ฯลฯ ) เปนตน และหากมีการเปล่ียนแปลงขนาดทอ ณ จุดใดใหใชขอลดเทานั้น

1.2 ลักษณะการเดนิทอ การติดต้ังทอตองกระทําดวยความประณีต ปรากฏความเปนระเบียบเรียบรอยแกสายตา การเล้ียว การหกัมุม การเปล่ียนแนวระดับ ตองใชขอตอท่ีเหมาะสมใหกลมกลืนกับลักษณะรูปรางของอาคารในสวนนัน้ ๆ แนวทอตองใหขนานหรือต้ังฉากกับอาคารเสมอ อยาใหเอนหรือเอียงจากแนวอาคาร หากท่ีใดตองแขวนทอจากเพดานหรือจากโครงสรางเหนือศีรษะและมิไดกําหนดตาํแหนงท่ีแนนอนไวในแบบแลว ตองแขวนทอนัน้ชิดขางบนใหมากท่ีสุดเทาท่ีจะทําได ท้ังนี้เพื่อมิใหทอนัน้เปนท่ีกีดขวางแกส่ิงติดต้ังท่ีเพดาน หรือเหนอืศีรษะ เชนโคมไฟ ทอลม ฯลฯ เปนตน ตองตรวจสอบแนวระดับทอของระบบตาง ใหแนนอนเสียกอนการติดต้ังระบบทอระบบใดระบบหนึ่ง เพื่อมิใหทอเหลานั้นกีดขวางกัน

1.3 การวางตําแหนงของสวนประกอบการเดนิทอ บรรดาสวนประกอบตาง ๆ ของระบบทอ เชน วาลวน้ํา มาตรวัดน้าํ เกจวัดแรงดัน ฯลฯ เปนตน ตองวางใหอยูในตําแหนงท่ีเหมาะสมกับการใชงานโดยปกติ และสามารถถอดซอมบํารุงหรือเปล่ียนใหมไดโดยงาย

17

1.4 ขอหามในการตอทอรวมระหวางระบบทอ ระบบทอน้ําท่ีใชในการบริโภคนั้นหามตอบรรจบกับระบบทอโสโครกและทอน้าํท้ิงเปนอันขาด หากแนวของทอน้ําท่ีใชในการบริโภคตองเดินขนานหรือตัดกับแนวทอโสโครก หรือทอระบายน้ําท้ิงแลว แนวท่ีขนานหรือตัดกันนั้น ทอน้ําท่ีใชในการบริโภคตองอยูเหนือทอโสโครก หรือทอระบายน้ําท่ีท้ิงเปนระยะไมนอยกวา 30 เซนติเมตร ( 12 นิ้ว )

1.5 ปลายทางของทอน้ําและทอระบายนํ้า หากในแผนผังปรากฏวามีทอน้าํหรือทอระบายน้ําแสดงไวสําหรับตอเติม ขยายออกไปในอนาคตแลว จะตองตอทอเหลานี้ออกไปใหพนจากตัวอาคารไมนอยกวา 1.50 เมตร แลวใชปล๊ักอุดหรือฝาครอบเกลียวปดไว และหากจําเปนจะตองกลบดินในระยะนี้เสียกอน ก็อาจจะทําโดยตอกหลักและตดิปายแสดงตําแหนงปลายทอเหลานี้ไว

1.6 การปองกันการชํารุดบุบสลายระหวางการติดต้ัง ใหผูรับจางปฏิบัติตามแนวทางดังตอไปนี ้ก. ปลายทอทุกปลายใหใชปล๊ักอุดหรือฝาครอบเกลียวครอบไว หากตองละจากงานตอทอใน

สวนนั้นไปช่ัวคราว ข. เคร่ืองสุขภัณฑ และอุปกรณใหหุมหรือคลุมกันไวเพื่อปองกันมิใหเกดิการแตกหัก บุบสลาย ค. วาลวน้ํา ขอตอและสวนประกอบอ่ืน ๆ สําหรับการติดตั้งทอ ใหตรวจดูภายในและทําความ

สะอาดภายในใหท่ัวถึงกอนนํามาประกอบติดตั้ง ง. เม่ือกระทําไดการติดต้ังเสร็จสมบูรณ ตองตรวจดูความเรียบรอยและทําความสะอาดเคร่ือง

สุขภัณฑเหลานี้อยางท่ัวถึง เพื่อสงมอบงานใหแกเจาของโครงการในสภาพที่ปราศจากตําหนิ และขอบกพรองและใชการไดตามวตัถุประสงคของเจาของโครงการเปนอยางดี

1.7 การแขวนโยงทอและยดึทอ ทอท่ีเดินภายในอาคารและไมไดฝง ตองแขวนโยงหรือยึดติดไวกับโครงสรางของอาคารอยางม่ันคงแข็งแรง อยาใหโยกคลอนแกวงไกวได การแขวนโยงทอท่ีเดนิตามแนวราบ ใหใชเหล็กรัดทอตามขนาดทอรัดไว และที่แขวน ท่ีรับ หรือ ท่ีหยุดทอซ่ึงทําข้ึนนี้ ตองเปนชนิดท่ีทําข้ึนเพื่อการนี้โดยเฉพาะเพื่อการแขวน การรับ การยึดทอ เทานั้น หามมิใหนําวัสดุมาดัดแปลงตอกันเขาเปนการแกปญหาเฉพาะหนาเปนอันขาด ท่ีแขวน รองรับ หรือยึดนี้ตองมีลักษณะคลายคลึงกับผลิตภัณฑของ GRINNEL หรือ UNISTRUT ท่ีแขวนยึด ถาใชท่ีรองรับฝงไวกับคอนกรีตและตองผูกติดกับเหล็กเสริมคอนกรีตอยางม่ันคงหรืออาจใช RAW PLUG แทนก็ได หากมีทอหลายทอเดินตามแนวราบขนานกันเปนแพ จะใชสาแหรกแขวนรับไวท้ังชุดแทนการใชเหล็กรัดทอแขวนแตละทอกไ็ด ตองจัดหาอุปกรณท่ีใชประโยชนไดเทากันมาใชแทน หามแขวนทอดวยโซ ลวด เชือก หรือส่ิงอ่ืนใดท่ีมีลักษณะไมม่ันคงแข็งแรง อุปกรณการยดึและแขวนทอภายในอาคารทําดวยเหล็กทาสีภายนอกอาคารหรือฝงดินทําดวยเหล็กชุบ GALVANIZED แลวทาสีตามรหัสและสัญลักษณสี การตดิต้ังระบบทอตาง ๆ ใหใชมาตรฐานดังนี้คือ

ก. ทอท่ีติดต้ังในแนวด่ิงหรือแนวต้ัง และทอแนวราบหรือแนวระดับ ใหยดึแขวนตามระยะและขนาดเหล็กท่ีระบุในตารางตอไปนี ้

18

ตารางแสดงการยึดแขวนทอ

ระยะหางระหวางจุดยึดแขวน ( เมตร ) ทอ GSP ทอ PVC ทอ PB/PE/HDPE/CI

ขนาดทอ

( นิ้ว ) ขนาดของเหล็กเสน

( มม. ) แนวราบ แนวดิ่ง แนวราบ แนวดิ่ง แนวราบ แนวดิ่ง ½ 9 2.0 2.4 0.9 1.2 ทุก ๆ ระยะ ทุกๆ ชั้น ¾ 9 2.4 3.0 1.0 1.2 10 เมตร ของอาคาร 1 9 2.4 3.0 1.0 1.2 หรือทุก หรือทุกขอ

11/2 9 2.4 3.0 1.2 1.8 ชวงขอตอ ตอ 1 ½ 9 3.0 3.6 1.3 1.8 2 9 3.0 3.6 1.5 1.8 2 12 3.0 4.5 1.8 2.4 3 12 3.6 4.5 2.0 2.4 4 15 4.0 4.5 2.4 2.4 5 15 4.8 4.5 2.4 3.0 6 15 4.8 4.5 2.4 3.0 8 25 6.0 4.8 3.0 3.6 10 25 6.0 4.8 12 25 6.0 4.8

ข. ทอในแนวดิ่งจะตองเพิ่มการยึดตรงฐานของทอบริเวณหักเล้ียวทุกทอดวย ค. ทอทุกชนิดทีว่างฝงดิน ตองวางอยูบนดนิท่ีอัดแนนตลอดแนวความยาวของทอและเม่ือกลบ

ดินตองอัดดนิใหแนน โดยการบดอัดดินเปนช้ัน ๆ และทําการปองกันทอพรอมท้ังสัญลักษณแสดงแนวทอตลอดแนวการฝง

ง. ระหวาง EXPANSION JOINT หรือ EXPANSION LOOPS ตองมี ANCHOR ติดต้ังไวตําแหนงของ EXPANSION JOINTS หรือ EXPANSION LOOPS จะไดกําหนดในภายหลัง

1.8 การตัดเจาะและซอนส่ิงกีดขวาง หากมีส่ิงกอสรางใด ๆ กีดขวางแนวทอแลว ตองแจงรายละเอียดใหแกเจาของโครงการทราบ พรอมกับเสนอวิธีการตัดเจาะส่ิงกีดขวางนั้นกบัวิธีการซอมกลับคืนดวย และตองไดรับอนุญาตจากวิศวกรกอน โดยจะตองใชชางท่ีมีความชํานาญในการนั้น ๆ โดยเฉพาะและตองกระทําดวยความระมัดระวัง

1.9 SLEEVE, CUTTING AND PATCHING ทอท่ีเดินผานฐานราก หรือผนัง ฝากั้น และเพดานนอกอาคาร ตองติดต้ังโดยอาศัยหลักเกณฑดังนี้คือ .-

ก. ตรงตําแหนงท่ีทอ ปลอง ฯลฯ จะตองเดนิผานเพดาน พืน้ หรือกําแพง หรือคอนกรีต ใหเปนหนาท่ีของผูรับจางท่ีจะตองจัดหาและติดต้ัง SLEEVE หรือ BLOCKING ตาง ๆ ท่ีจําเปน

ข. ทุกคร้ังท่ีผูรับจางทําการเจาะ ตัด ปะ เพือ่ติดต้ังใด ๆ เกี่ยวกับงานของตนเองตองขอความเห็นชอบตอวศิวกรกอนเสมอ

19

ค. SLEEVE ท่ีผานกําแพงภายนอก ตองปองกันมิใหน้าํซึมผานได และทําดวยทอเหล็กดํา SCHEDULE 40 พรอมท้ังมี WATER STOP RING กวาง 4 นิ้ว

ง. SLEEVE ท่ีผานกําแพงอิฐภายใน ใชทอเหล็กอาบสังกะสี จ. SLEEVE ท่ีผานกําแพงอิฐหรือคอนกรีตท่ีไมจําเปนตองเปนแบบกันซึม ใหใชทอเหล็กอาบ

สังกะสี ฉ. SLEEVE ท่ีผานกําแพงภายในท่ีทําดวยวสัดุอ่ืน ๆ นอกเหนือไปจากกําแพงอิฐ ทําดวยทอ

เหล็กอาบสังกะสี ช. SLEEVE ตองมีเสนผาศูนยกลางภายใน ขนาดใหญกวาเสนผาศูนยกลางภายนอกของทอ

(รวมฉนวนหุม ถามี) ท่ีลอดผานภายในไมต่ํากวา 25 มิลลิเมตร ( 1 นิ้ว ) และใชใยแอสเบสตอสอัดชองวางระหวางทอกบั SLEEVE ใหแนนทุกแหง ถาเปนผนังกันไฟตองอัดแนนดวยวัสดุทนไฟไดไมนอยกวา 2 ช่ัวโมง

ซ. ปลอกรองทอท่ีพื้นอาคาร ตองฝงใหปลอกสูงกวาระดับพืน้ท่ีตกแตงแลว 40 มิลลิเมตร (1 ½ นิ้ว) และเม่ือเดินทอเสร็จเรียบรอยแลว ใหอัดชองระหวางทอกับปลอกทอดวยวสัดุประเภทซิลิโคนใหแนน และเรียบรอยจนแนนใจวาน้ําร่ัวซึมผานไมได

1.10 ฐานรองรับ และการยึด ก. ฐานราก, ฐานรองรับ (Peds), Bases และ ตอมอเพ่ือรองรับ เคร่ืองมือติดต้ังอ่ืน ๆ ของระบบ

ประปา, เคร่ืองสูบน้ํา, Tanks ตลอดจนอุปกรณติดต้ังอ่ืน ๆ ท่ีอยูภายใตสัญญา ผูรับจางตองเสนอแบบตอวิศวกรผูควบคุมงาน เพื่อตรวจสอบ และอนุมัติกอนท่ีจะดําเนินการซ้ือ และกอสราง

ข. สําหรับเคร่ืองสูบน้ํา หรือเคร่ืองมืออ่ืน ท่ีมีความจําเปนตองมีฐานรองรับจําตองติดตั้งอยูบนฐานรองรับคอนกรีต ฐานรองรับท้ังหมดตองมีขนาดกวางกวาอุปกรณท่ีติดตั้งอยางนอย 6 นิ้ว และตองทําการลบมุมดวยสวนพืน้จะยึดกบั Pad ดวยเหล็ก (Steel Dowel Rod) ซ่ึงมีความยาว 6 นิ้ว Shop Drawings ของฐานรากท้ังหมดจะตองเสนอใหวิศวกรผูควบคุมงานตรวจสอบ และอนุมัตกิอนการดําเนินการกอสราง

ค. การกอสรางแทนรองรับท้ังหมดท่ีอยูสูงจากระดับพืน้ จะตองใชวัสดอุยางเดยีวกันกับวัสดใุนการสรางพื้น

ง. เคร่ืองมืออ่ืน ๆ นอกเหนือจากท่ีไดกลาวมาแลว จะตองติดต้ังกับโครงสรางของตัวอาคารในลักษณะท่ีตองปลอดภัยอุปกรณการติดต้ังจะตองมีสภาพท่ีแข็งแรง และทนทานในกรณีท่ีอุปกรณการตดิต้ังใด ซ่ึงวิศวกรผูควบคุมงานเห็นวาไม แข็งแรงเพียงพอจะตองมีการเปล่ียนแปลงแกไข

20

3.2 แผนปดพ้ืน ผนัง และเพดาน

ทุก ๆ จดุ ท่ีทอเดินทะลุผานผนัง ฝากั้น เพดานและพื้นอาคารซ่ึงตกแตงผิวหนาแลว ตองจัดการปดชองโหวท้ังทางเขา ออก ของทอดวยแผนเหล็กชุบโครเม่ียม ซ่ึงมีขนาดโตพอท่ีจะปดชองรอบๆ ทอไดอยางมิดชิด แผนอลูมิเนียมท่ีใชท่ีเพดานและผนงัตองยึดดวยสลักแบบเซ็ทสกรู หามใชคลิปสปริง โดยมีขนาดดังนี ้1.8 ขนาดทอ 15 มิลลิเมตร ( ½ นิ้ว ) ถึง 100 มิลลิเมตร ( 4 นิ้ว ) ความหนาของแผนปด 2 มม.

ความกวางโดยรอบทอ 100 มม. ปกโดยรอบกวาง 1 เซนติเมตร 1.9 ทอขนาด 125 มม. และใหญกวาความหนาของแผนปด 3 มม. ความกวางโดยรอบทอ 100 มม.

ปกโดยรอบกวาง 1 เซนติเมตร

3.3 การติดตั้งทอน้ําระบบตาง ๆ

ระบบทอน้ําตาง ๆ จะตองถูกติดต้ังใหครบถวน และตอเขากับสุขภัณฑทุกชนดิท่ีใชงาน โดยอาศัยหลักเกณฑตอไปนี้

3.3.1 การตอทอน้ํา ก. ทอน้ําและขอตอ ใหใชวัสดุทอและขอตอตามท่ีไดกําหนดไวในหมวดวัสดุทอและขอตอ

โดยมีรายละเอียดการตอทอดงันี้ 1. การตอทอแบบเกลียว ( THREADED JOINTS )

( 1 ) เกลียวทอโดยท่ัวไปทําเกลียว TAPPER THREAD ตามมาตรฐาน BS 21 หรือ ISO R7 ซ่ึงไดระบุไวเปนมาตรฐานกระทรวงอุตสาหกรรมท่ี มอก. 281 – 2521

( 2 ) การเลือกอุปกรณตาง ๆ ท่ีมี THREADED ENDS เชน วาลว และขอตอตาง ๆ เปนตน ถาระบุการส่ังทําประเภทเกลียวไดใหเลือกส่ังเกลียวตามมาตรฐาน BS 21 TR ( ISO R 7 ) หรือ BS 21 ( ISO R 228 ) ในการตอทอกับอุปกรณท่ีมีเกลียวแบบ NPT ( ตามมาตรฐาน ANSI B 21 ) อาจใช THREADED COVERING FITTING รวมในการประกอบทอได

( 3 ) ปลายทอท่ีตัดทําเกลียวเสร็จแลว ตองควานปาก ปาดเอาเศษท่ีติดอยูโดยรอบท้ิงออกใหหมด

( 4 ) ใช PIPE JOINT COMPOUND หรือ TEFLON TAPE หุมเฉพาะเกลียวตัวผูเม่ือขันเกลียวแนนแลว เกลียวตองเหลือใหเห็นไดไมเกนิ 2 เกลียวเต็ม

- การตอทอแบบเช่ือม (WELDED JOINT) ( 1 ) กอนการเช่ือม ตองทําความสะอาดสวนปลายท่ีจะนํามาเช่ือมต้ังปลายทอท่ีจะ

นํามาเช่ือมใหไดแนวท่ีนํามาเช่ือม ใหลบปลายเปนมุม ( BEVEL ) ประมาณ

21

( 2 ) การเช่ือมทอโดยท่ัวไปเปนแบบ BUTT – WELDING ใชวิธีการเช่ือมดวยไฟฟา ( ARC WELDING ) แผลเช่ือมตองเปนไปอยางสมํ่าเสมอ ตลอดแนวเช่ือมและใหโลหะที่นํามาเช่ือมละลายเขากนัไดอยางท่ัวถึง

- การตอแบบหนาแปลน (FLANGED JOINTS) ( 1 ) เลือกมาตรฐานขนาดหนาแปลน และการเจาะรูใหเหมาะสมกับมาตรฐานทอท่ี

เลือกใชงานและหนาแปลนที่ติดประกอบมากับอุปกรณตาง ๆ หนาแปลนท่ีใชประกอบกับทอโดยท่ัวไปเปนแบบเช่ือม

( 2 ) การยึดจับหนาแปลน ตองจดัใหหนาสัมผัส ไดแนวขนานกันการเช่ือมหนาแปลนกับตัวทอ ใหเช่ือมท่ีขอบท้ังดานนอกและดานใน ยกเวนหนาแปลนชนิด NECK FLANGE ท่ีเช่ือมเฉพาะแนวดานนอกทอ

( 3 ) สลักเกลียว ( BOLT ) และน็อต ( NUT ) ท่ีใชกับหนาแปลนโดยท่ัวไปใชเปน GALVANIZED OR CADMIUM PLATED BOLT AND NUT และท่ีใชกับระบบทอฝงดินทําดวย STAINLESS STEEL สลักเกลียวตองมีความยาวพอเหมาะกับการยึดหนาแปลน เม่ือขันเกลียวตอแลว ปลายโผลจากน็อตไมนอยกวา ¼ เทาของเสนผาศูนยกลางของสลักเกลียว

- การตอแบบใชน้ํายาเช่ือมประสาน (CEMENTED JOINTS) ( 1 ) เตรียมผิวทอท่ีจะตอโดยการลบมุมปลายทอโดยรอบ และทําความสะอาดทอ

และเตรียมผิวทอ รวมถึงขอตอท่ีจะนํามาตอใหสะอาดดวยน้ํายาทําความสะอาดทอตามกรรมวิธีท่ีผูผลิตทอระบุไว

( 2 ) ทําน้ํายาเช่ือมประสานภายในขอตอ และภายนอกทอท่ีจะตอตามคําแนะนําของผูผลิต เม่ือสวมตอทอเขากับขอตอแลว ใหเช็ดน้ํายาท่ีลนออกมาใหหมดกอนท่ีจะท้ิงไวเพื่อใหน้ํายาเชื่อมแข็งตัวประมาณ 5 นาที แลวจงึจะนําไปติดต้ังตอไป

ข. วาลวน้ํา ใหติดต้ังวาลวน้าํไวท่ีทอน้ํากอนเขาเคร่ืองสุขภัณฑ และอุปกรณทุกแหงและตามตําแหนงท่ีไดแสดงไวในแบบโดยกําหนดชนิดของวาลวไวดังนี ้

- GATE VALVE วาลวตดัตอนน้ํา ใหใช GATE VALVE ทุกแหงวาลวขนาด 50 มม. (2 นิ้ว) และเล็กกวาใหใชวาลวทองเหลืองหรือบรอนซชนิดเกลียว ขนาด 65 มม. (2 ½ นิ้ว) และใหญกวาใหใชวาลวเหล็กหลอหนาแปลน

- GLOBE VALVE ในระบบทอท่ีตองการปรับความดนัและอัตราการไหลของน้ํา ใหติดต้ัง GLOBE VALVE ไวทุกแหงและใหใชวาลวทองเหลืองหรือบรอนซชนิดเกลียว

22

- วาลวกนัน้ํากลับ (CHECK VALVE) ในระบบทอท่ีจําเปนและไมตองการน้ําไหลกลับตองติดต้ังวาลวกันน้ํากลับไวทุกแหง สําหรับวาลวกันน้ํากลับของทอสงน้ําข้ึนถังเก็บน้ําบนหลังคา ใหใชชนิด SILENT CHECK VALVE

- ยูเนีย่น ใหติดต้ังยูเนีย่นไวทางดานใตน้ําของวาลวทุกตวั และกอนทอเขาเคร่ืองสุขภัณฑ ยกเวนเคร่ืองสุขภัณฑนั้น มีขอตอชนิดท่ีสามารถถอดทอออกไดงายติดมาดวยแลวการติดต้ังยูเนี่ยนนัน้ หามติดต้ังฝงไวในกําแพง เพดาน หรือฝากั้น

ค. ในจุดท่ีมีน้ําไหลได และถาการไหลกลับของน้ําจะนําส่ิงสกปรกเขาสูระบบของทอน้ําหรือไมก็ตาม จะตองติดต้ัง VACUUM BREAKERS ไวดวย สําหรับ FLUSH VALVE จะตองมี VACUUM BREAKERS เปนสวนประกอบสวนหนึ่ง

ง. การติดต้ังตําแหนงและชนิดของวาลวน้ําใหปฏิบัติดังตอไปนี ้- วาลวน้ําจะตองติดต้ังตามตําแหนงท่ีแสดงไวในแบบ - ทอน้ําท่ีแยกหรือตรงเขาอาคาร ทุก ๆ ทอ ผูรับจางตองจัดหาและติดต้ัง GATE VALVE

ให ณ บริเวณจุดท่ีทอเขาอาคารแหงละตัว ท้ังนี้ไมวาจะแสดงไวในแบบหรือไมก็ตาม - วาลวทุกตวั ตองติดตั้งในตําแหนงท่ีสะดวกแกการตรวจหรือถอดเพ่ือซอมหรือเปล่ียน

หรือมิฉะนั้นกต็องจัดใหมีชองทางท่ีจะจดัการถอดเพื่อซอมหรือเปล่ียนได - การติดต้ังวาลวทุกตวั ตองเปนชนิดท่ีทําข้ึนเพื่อใชกับแรงดันตามท่ีกําหนดในหวัขอวาลว

และอุปกรณประกอบทอน้ํา เวนแตจะระบุไวเปนอยางอ่ืน จ. วาลวและล้ินตาง ๆ ตองมีแผน LAMINATE PLASTIC ขนาดกวาง 50 มม. (2 นิ้ว) พรอม

ตัวหนังสือแสดงชนิดและหนาท่ีของวาลว หรือล้ินนั้นดวยอักษรสีดํา ปายตองผูเขากับวาลวดวยตะขอแบบ “ S “ ทําดวยทองเหลือง

ฉ. ทอน้ําท้ิง ตองเดินใหมีความลาดเอียงลงสูทางระบายน้าํท้ิง ถามีทอแยกออกจากทอเมน ซ่ึงติดต้ังไวในแนวด่ิง กใ็หตอทอแยกนี้เอียงลงสูทอเมน ณ จุดท่ีมีระดบัตํ่าสุดในระบบทอน้ํานี ้ ใหติดต้ังวาลวสําหรับเปดระบายน้ําท้ิงไวเพื่อจะไดระบายนํ้าจากระบบไดหมดส้ิน

ช. ทอแยก ซ่ึงแยกจากทอเมนนัน้จะตอจากสวนบนตอนกลางหรือใตทองของทอก็ได โดยใชขอตอประกอบใหเหมาะสมแลวแตกรณ ี

ซ. SHOCK ABSORBERS ใชสําหรับปองกันการกระแทกของน้ําในระบบซ่ึงอาจทําความเสียหายแกอุปกรณอ่ืนๆ ติดต้ังอยูหลังประตูน้ําของทอแยกเขาหองน้ําแตละหองท้ังนี้ไมวาจะแสดงไวในแบบหรือไมก็ตาม

ญ. AIR CHAMBERS AIR CHAMBER จะตองถูกติดต้ังไวท่ีปลายสุดของทอแยกท่ีจายใหกับเคร่ืองสุขภัณฑ ท้ัง น้ํารอนและน้ําเยน็ท้ังนี้ไมวาจะแสดงไวในแบบหรือไมก็ตาม AIR CHAMBER ตองมีขนาดไมเล็กกวาทอท่ีแยกไปเขาเคร่ืองสุขภัณฑนัน้ๆ และตองมีขนาดไมเล็กกวา 20 มม. และยาวไม

23

3.4 การติดต้ังทอโสโครกและทอระบาย

3.5 ทอใตดิน ทอโสโครก ทอระบายและขอตอตาง ๆ ท่ีฝงใตดินใหใชวิธีการและวัสดุตามที่กําหนดไวในหมวดวัสดทุอ และขอตอ การติดต้ังใหปฏิบัติดังตอไปนี้ ก. กนรอง ตองกระทุงดินใหแนนโดยตลอด ถาดินเดิมไมดี ตองขุดออกใหหมดแลวนาํวัสดุอ่ืนซ่ึง

ไดรับความเหน็ชอบจากเจาของโครงการมาใสแทน แลวกระทุงใหแนน ข. แนวตอตองตรงไมคดไปมา ความลาดตองถูกตองตามแบบ ค. รอยตอทุกรอยตอตองแนนสนิท น้ําซึมไมได เม่ือหยดุพักงานตองปดปากทอเพ่ือปองกันมิให

น้ํา ทราย ดิน เขาไปในทอ ง. ทอลอดถนน ทอลอดถนนตองเทหุมดวยคอนกรีตหยาบ หนาไมนอยกวา 10 ซม.และดินท่ีอยู

ใตและเหนือทอสวนนี้จะตองกระทุงใหแนนเปนช้ัน ๆ ไป 3.6 ทอเหนือพื้นดนิสําหรับทอระบาย ทอโสโครก ใหใชทอ และอุปกรณตามขอกําหนดการใชขอตอ

และอุปกรณตางๆ ใหเปนไปตามท่ีผูผลิตทอแตละชนิดแนะนํา การหกัมุมใหใชขอโคงเสมอเวนไวแตกรณพีิเศษซ่ึงระบุใหใช

3.7 ทอโสโครกและทอระบายน้าํขนาดเล็กกวา 75 มม. ลงมา ตองติดตัง้ใหมีความลาดเอียงลงไปสูปลายทอ 200 มม. ตอเมตร เวนไวแตจะแสดงไวในแบบเปนอยางอ่ืน สําหรับขนาด 100 มม. หรือใหญกวา จะตองมีความลาดเอียงไมนอยกวา 100 มม. ตอเมตร

3.8 การประกอบทอใหกระทําตามขอกําหนดดังนี ้ก. การลดขนาดของทอใหใชขอลดดวยขนาดและแบบท่ีเหมาะสม ข. การหักเล้ียวใหใชขอตอรูปตัววาย ประกอบกับขอโคง เพื่อใหไดแนวตามความตองการ เวน

ไวแต ( 1 ) การหักเล้ียวอาจใชสามตาก็ได ( 2 ) ในกรณีท่ีน้ําโสโครกไหลจากแนวราบลงสูแนวดิ่ง จะใชขอโคงส้ัน 90 องศาก็ได

หรือ ( 3 ) การหักเล้ียวของทอสงน้ําโสโครกจากหมอสวม จะใชขอโคงส้ัน 90 องศาก็ได

ค. การติดต้ังท่ีดกัผงซ่ึงหมายรวมถึงคอหานและถวยสําหรับระบายนํ้า มีขอกําหนดดังนี ้( 1 ) ท่ีดักผง ตองติดตั้งใกลเคียงกับเคร่ืองสุขภัณฑ และอุปกรณใหมากท่ีสุดเทาท่ีจะทํา

ได ( 2 ) เคร่ืองสุขภัณฑและอุปกรณแตละชุด หามมิใหติดเคร่ืองดักผงมากกวา 1 แหง

24

( 3 ) ท่ีดักผงซ่ึงติดต้ังอยูในตําแหนงท่ีเขาถึงไดงายนั้น ตองติดปล๊ักหรืออุปกรณอ่ืนใดที่วิศวกรเห็นเหมาะสมในการถอดออก เพื่อถายผงท้ิงและทําความสะอาดภายในไดสะดวก

( 4 ) ขอตอแบบสาม จะนํามาใชตอเขากับท่ีดักผงไดเฉพาะเม่ือตอท่ีดักผงข้ึนมาเทานั้น ง. TRAP SEAL ของเคร่ืองสุขภัณฑแตละชนิดจะตองมี LIQUID SEAL ไมนอยกวา 50 มม.

และไมมากกวา 100 มม. นอกจากในจดุเฉพาะท่ีตอง SEAL มากกวาเทานั้น จ. ชองระบายนํ้าท่ีพื้น (FLOOR DRAIN) หามมิใหใชองระบายนํ้าท่ีพืน้ชนิดมีท่ีดกักล่ินแบบ

BELL TRAP ใหใชชองระบายนํ้าท่ีพืน้โดยติดต้ังพรอมท่ีดักกล่ินชนิด P-TRAP เทานั้น ฉ. ชองทําความสะอาดทอ (CLEANOUT, FLOOR CLEANOUT) ผูรับจาง จะตองติดตั้งชองทําความสะอาดสําหรับทอสวมหรือทอระบายน้ําตามจดุตาง ๆ

และขนาดตาง ๆ ดังนี้ - ทุก ๆ ระยะ 15 เมตร สําหรับทอสวมหรือทอน้ําท้ิงในแนวนอนท่ีมีขนาด

เสนผาศูนยกลาง 4 นิ้ว หรือเล็กกวาและติดต้ังทุก ๆ ระยะ 30 เมตร สําหรับทอสวมหรือทอน้ําท้ิงในแนวนอนท่ีมีขนาดใหญกวา 100 มม. ข้ึนไป

- ในกรณีท่ีทอโสโครกหรือทอน้ําท้ิง เปล่ียนทิศทางเกินกวา 45 องศา - ติดต้ังชองทําความสะอาดสําหรับทอต้ังทุกๆ 3 ช้ัน - ท่ีฐานของทอสวม หรือทอน้ําท้ิงในแนวดิ่ง - สวนท่ีใกลสวนตอระหวางทอสวม ทอน้ําท้ิงในอาคาร กับทอระบายนอกอาคาร - ทอสวมหรือทอน้ําท้ิงท่ีฝงดิน ตองมีชองทําความสะอาด (SERVICE CLEANOUT PR

YARD CLEANOUT) ตอข้ึนมาจนถึงระดับดิน - ชองทําความสะอาด ตองมีขนาดเทากับทอสวมหรือทอน้ําท้ิงสําหรับทอขนาดเสนผาน

ศูนยกลาง 100 มม. และตํ่ากวาสําหรับทอขนาดใหญกวา100 มม.ข้ึนไป ชองทอความสะอาดจะตองขนาดไมเล็กกวา 100 มม.

3.5 การติดตั้งทอระบายอากาศ

ก. ทอระบายอากาศจากทอโสโครกน้ัน ตองตอทอใหออกสูภายนอกอาคารเสมอ เวนไวแตจะปรากฏในแบบเปนอยางอ่ืน

ข. หากกระทําได ถามีทอระบายอากาศจากทอโสโครกมากกวาทอเดี่ยว ใหตอทอเหลานั้นรวมเปนทอเดียวกันเสีย แลวตอทอใหสูงพนระดับหลังคาอาคาร

ค. ทอระบายอากาศท่ีติดตั้งแนวดิ่งเหนือเคร่ืองสุขภัณฑท้ังหลาย อาจตอรวมเขาเปนทอเดยีวกันได

25

ง. ทอรับน้ําโสโครกซ่ึงรับจากเคร่ืองสุขภัณฑตั้งแต 2 เคร่ืองข้ึนไป จะตองตอทอระบายอากาศออกทางปลายขางหนึ่งของทอ เวนไวแตจะปรากฏวาเคร่ืองสุขภัณฑแตละเคร่ืองมีทอระบายอากาศของตนเองแลว

จ. การตอทออากาศเขากับทอระบายท่ีวางตามแนวนอนน้ัน ใหตอท่ีดานบนของทอระบายนั้น ฉ. ปลายลางของทออากาศนั้น ใหตอในลักษณะท่ีวา หากเกิดสนิมหรือคราบเกาะติดขางในทอแลว จะ

ถูกน้ําชะไหลออกไปทางทอระบายได ช. ในกรณีท่ีทอระบายอากาศจําเปนตองตอทะลุหลังคา จะตองติดตั้งใหปลายทอบนอยูสูงกวาหลังคา

ข้ึนไปเปนระยะไมนอยกวา 150 มม. 3.6 ขอกําหนดภายหลังการตดิตัง้

3.6.1 การทาสีและรหัสปายชือ่

การทาสีและรหัสปายช่ือมีรายละเอียดดังตอไปนี ้

ก. การทาสีตองทําตามคําแนะนาํของผูผลิตโดยเครงครัด ข. สีทุกชนิดที่ใชตองไดรับอนมัุติจากผูควบคุมงานกอน จงึนํามาใชในโครงการได ค. จุดประสงคของรายละเอียดนี้เกี่ยวกับการทาสีทอน้ํา เคร่ืองจักร อุปกรณ เหล็กแขวนยึดตาง ๆ

รวมถึงงานทาสีอ่ืนๆ ตามท่ีระบุไวในขอกําหนด ง. รายการบางอยางซ่ึงเปนสวนประกอบของอุปกรณซ่ึงตองการทาสีแตไมไดระบุไว ไมไดหมาย

ความวาจะพนความรับผิดชอบของผูรับจางท่ีจะตองทาสีสวนประกอบนั้นดวย จ. กอนทาสี ตองทําความสะอาดผิวงานใหเรียบรอยไมใหมีส่ิงสกปรกหลงเหลืออยู ฉ. ผิวงานที่เปรอะเปอนไขมนัหรือน้ํามัน ตองชําระลางออกดวยสารละลายและเช็ดออกใหหมด ช. การทาสีรองพื้น (PRIMMING) ตองทาทับทันทีหลังจากทําความสะอาดผิวงานเสร็จเรียบรอยเพื่อ

ปองกันการเกดิสนิม ซ. ผูรับจางตองหาวิธีการปองกนัไมใหสีท่ีทาหยดลงพืน้ ผนัง และอุปกรณใกลเคียงอ่ืน สีทาท่ีหยด

หรือเปอนตองรีบเช็ดออกและทําความสะอาดโดยทันที ฌ. ตัวอักษร ลูกศรแสดงทิศทางการไหลและแถบสี ตองติดเปนชวง ๆ ไมเกินชวงละ 6 เมตรและอยู

ในตําแหนงท่ีเห็นไดชัดเจนและใกลชองเปดบริการบนฝาเพดานหรือผนัง ญ. ทอ จะตองทาสี พรอมตัวอักษร และลูกศร แสดงชนิดทอ และ ทิศทางการไหลดังนี ้

ชนิดของทอ สี สีของลูกศร อักษรกํากับ

ทอน้ําประปา น้ําเงิน ดํา CW

ทอน้ํารอน สม ดํา HW

26

ทอระบายน้ําท้ิง น้ําตาล ขาว W

ทอโสโครก ดํา ขาว S

ทออากาศ ขาว ดํา V

ทอน้ําฝน เขียว ขาว RL

ทอดับเพลิง แดง ขาว F

ฎ. รหัสปายช่ือ รหัสปายช่ือ เคร่ืองจักรและอุปกรณตาง ๆ จะตองจัดตามรายการเคร่ืองจักรและอุปกรณท่ีแสดงในแบบ อาจใชวธีิเขียน พนสีหรือทําเปนแผน LAMINATE PLASTIC ตามคําแนะนาํของผูคุมงาน สวนแผงไฟฟาทําดวย LAMINATE PLASTIC ขนาดตัวอักษรและปายช่ือใหพจิารณาตามความเหมาะสม และความเห็นชอบของผูควบคุมงาน

ฎ. ปายประจําเคร่ือง (NAMEPLATE) อุปกรณท่ีมีปายชื่อติดประกอบมาจากโรงงานผูผลิต จะตองลงรายละเอียดตาง ๆเชน ช่ือผูผลิต รุน

หมายเลขและ ELECTRICAL CHARACTERISTIC เปนตน

3.6.2 การทดสอบ ตรวจสอบ และทําความสะอาด

3.6.2.1 การทดสอบระบบท้ังหมด ท้ังท่ีเปนสวนของงานระบบประปา และ สุขาภิบาล จะตองทําการทดสอบโดยมีผูแทนของเจาของงานรวมอยูดวยกอนท่ีจะกลบ ถม หรือสรางส่ิงอ่ืนทับหรือปดบัง ทอโสโครกหรือทอระบายท่ีฝงไวใตดินนั้นตองทําการทดสอบกอนกลบดิน

3.6.2.2 การทดสอบทอร่ัวใหปฏิบัตดิังนี ้ก. ใชปล๊ักอุดทอโสโครกทอระบายน้ําและทออากาศแลวเติมน้ําเขาใหเต็มทอจนกระท่ังระดับ

ข้ึนถึงจุดสูงสุดของทอระบายอากาศไมนอยกวา 3 เมตร ข. ท้ิงใหอยูในสภาพเชนนั้นเปนเวลา 60 นาที แลวตรวจระดับน้ํา ถาระดับน้ําลดตํ่าลงมาไม

เกิน 10 ซม. ก็ถือวาใชได ค. ถาจะทดสอบทอสวนใดสวนหนึ่ง ใหปฏิบัติเชนเดยีวกนักับท่ีไดกลาวมาแลวเวนไวแตวาให

ตอทอจากสวนท่ีจะทําการทดสอบข้ึนตามแนวดิ่งจากระดับท่ีจะทําการทดสอบ 3 เมตร และเติมน้ําจนถึงระดับสูงสุดของทอน้ํา เพื่อใหเกดิแรงกดดันจากน้ํา (อาจใชสูบน้ําเพื่อใหเกิดแรงดันตามขนาดก็ได) แลวใหตรวจระดับดังกลาวในขอ ข ภายใตหวัขอการทดสอบทอร่ัว

3.6.2.3 การทดสอบดวยแรงดัน กอนท่ีผูรับจางจะกออิฐปดทอ ตีฝาเพดาน หรือกอสรางใดๆท่ีปดบังทอ ทอน้ําประปาท้ังหมดจะตองทําการทดสอบโดยทําการทดสอบภายใตแรงดันน้ํา 150 PSI สําหรับทอขนาดเสนผาศูนยกลาง 3 นิ้วลงมา และ 250 PSI สําหรับทอขนาด 4 นิ้ว ข้ึนไปรวมถึงจดุปลายสูงสุด และ

27

3.6.2.4 ทอปองกันอัคคีภัยท้ังหมดจะตองทําการทดสอบท่ีแรงดนัน้ําไมต่ํากวา 330 ปอนด / ตารางน้ิว รวมถึงจุดปลายสูงสุด และ ทอระหวาง Check Valve ท่ีอยูตรงหัวตอสายดับเพลิงและ ทอแยกภายนอกอาคาร โดยความดันจะตองไมตกลงตลอดระยะเวลา 6 ช่ัวโมงของการทดสอบ หากพบสวนใดร่ัวซึม จะตองแกไขใหเรียบรอย

3.6.2.5 เคร่ืองสูบน้ําตางๆ ตลอดจนเคร่ืองจักรกลท่ีสําคัญ จะตองทําการทดสอบจนถูกตองตามรายละเอียดขอกําหนดท่ีระบุไว

3.6.2.6 ทอร่ัวหรือชํารุด บุบสลาย หากผลของการทดสอบหรือตรวจสอบปรากฏวามีทอร่ัวหรือชํารุดบุบสลายไมวาจะเปนดวยความบกพรองในคุณภาพของวัสดุ หรือฝมือการติดตั้งก็ดี ตองแกไขหรือเปล่ียนแปลงใหมทันที และผูคุมงานจะทําการตรวจสอบใหม จนปรากฏผลวาระบบทอท่ีติดต้ังนัน้เรียบรอย ใชงานไดถูกตองกับความประสงคทุกประการ การซอมทอร่ัวซึมนั้น ใหซอมโดยวิธีถอดออกตอใหม หรือเปล่ียนของใหมใหเทานั้น หามใชฆอนย้ํารูท่ีร่ัวหรือท่ีขอตอเปนอันขาด

3.6.2.7 หลังจากงานติดต้ังระบบทอน้ํา ไดเสร็จส้ินลงเปนการเรียบรอยทุกประการแลว จะตองทําความสะอาดระบบทอท้ังหมด รวมท้ังเคร่ืองสุขภัณฑ บริภัณฑ และอุปกรณทุกช้ินท่ีติดต้ังในระบบนั้นอยางท่ัวถึงท้ังภายนอกและภายในโดยการเช็ดถู ขัดลางน้ํามันจาระบี เศษโลหะ และส่ิงสกปรกตางๆ ออกใหหมด

3.6.2.8 การทําลายเช้ือ (STERILIZATION) กอนสงมอบงาน ระบบทอประปาท้ังหมดไดแก ทอประปา เคร่ืองสูบน้ํา และถังเก็บน้ํา จะตองทําการลางทําลายเช้ือ ใหสะอาดปราศจากเช้ือจุลินทรีย โดยใชน้ํายาท่ีมีสวนผสมของคลอรีนไมต่ํากวา 50 สวนในลานสวน ซ่ึงอาจเปนคลอรีนเหลวหรือน้ํายา SODIUM HYPOCHLORITE ก็ได ใหบรรจุน้ํายาดงักลาวนี้เขาไปในระบบทอท้ิงไวเปนเวลาไมต่ํากวา 8 ช่ัวโมง และในระหวางระยะเวลานี้ใหเปด – ปดวาลวท้ังหมดท่ีมีอยูในระบบเปนคร้ังคราว ใหน้ํายาไหลผานลงทอระบายไปหลาย ๆ คร้ัง เม่ือครบกําหนดเวลาแลวใหเปดวาลวทุกวาลว รวมท้ังวาลวระบายน้ําท้ิงดวย และใชน้ําสะอาดไลน้ํายาใหออกจากระบบ จนกระท่ังปรากฏวาน้ําท่ีออกมามีคลอรีนอยูไมถึง 0.2 สวนในลานสวน จึงหยดุได และถือวางานทําลายเช้ือในระบบไดเสร็จส้ินแลว

28

บทท่ี 4

ระบบจายน้ําประปาและถังเก็บน้ํา

น้ําคือปจจัยท่ีสําคัญในการดํารงชีวติมนุษย เราสามารถใชน้ําในการใชประโยชนตางๆ ท้ังการอุปโภคบริโภค อาคารบานพักอาศัยก็เชนเดียวกัน จําเปนจะตองมีการวางระบบน้ําประปามาใชในอาคารดวย ในการนํามาใชกับอาคาร บานเรือนท้ังหลาย จะตองมีการวางระบบท่ีดี เพื่อใหเกิดความสะดวกในการใชงานอีกท้ังสะดวกในการบํารุงรักษาอีกดวย ตองคํานึงถึง การจัดวางตําแหนงทอใหเหมาะสมกบัการใชงาน เพื่อประสิทธิภาพในการใช ตลอดจนอายกุารใชงานท่ียาวนานและเน่ืองจากระบบทอตางๆ จะถูกซอนไวตามท่ีตางๆเชนในผนัง พืน้ ฝาเพดาน ฉะนั้น กอนการดําเนินการกอสรางตองมีการวางแผนใหด ีเพื่อประโยชนในการซอมบํารุงในภายหลัง และนอกจากน้ียังมีปจจยัอ่ืนๆท่ีตอง คํานึงถึงอีกมากมาย ดังเชน 1. จัดเตรียมพื้นท่ีการเดินทอท้ังแนวนอน แนวดึง รวมถึงระยะลาดเอียงตางๆ 2. ติดต้ังฉนวนในระบบทอท่ีจําเปนเชน ทอน้ําเยน็ เพื่อลดความเสียหายจากการร่ัวซึม 3. ออกแบบระบบแขวน และรายละเอียดอ่ืนๆ ตามมาตรฐานของอุปกรณตางๆ 4. จัดเตรียมพื้นท่ีสําหรับการบํารุงรักษา

4.1 ระบบการจายน้ํา และ สํารองน้ํา

ระบบน้าํประปา มีสวนสําคัญคือ การจายน้ําท่ีสะอาดไปยังจุดท่ีใชงานตางๆในปริมาณ และแรงดันท่ีเหมาะสมกับการใชงาน นอกเหนือ จากน้ัน ยังจะตองมีระบบ การสํารองน้ําในกรณีฉุกเฉิน หรือมีการปดซอม ระบบภายนอก หรือชวงขาดแคลนนํ้าและในอาคาร บางประเภทยังตองสํารองน้ําสําหรับ ระบบดบัเพลิงแยกตางหากดวย

หลักการจายน้ํา ภายในอาคารมี 2 ลักษณะ คือ 1. ระบบจายน้ําดวยความดัน (Pressurized Upfeed/System) เปนการจายน้ําโดยอาศัย การอัดแรงดันน้ําในระบบทอประปาจากถังอัดความดัน (Air Pressure Tank) ระบบท่ีใชกับความสูงไมจํากัด ท้ังยังไมตองมีถังเก็บน้าํไวดาดฟาอาคาร 2. ระบบจายน้ําโดยแรงโนมถวง (Gravity Feed/Downfeed System) เปนการสูบน้ําข้ึนไปเก็บไวดาดฟาแลว ปลอยลงมาตามธรรมชาติ ตามทอตองเปนอาคารท่ีมีความสูงต้ังแต 10 ช้ันข้ึนไป ถือเปนระบบท่ีไมซับซอนไมตองใชไฟในการจาย แตจะตองเตรียมถังเก็บน้ํา ไวบนดาดฟาจึงตองคํานึงถึง เร่ืองโครงสรางในการรับน้ําหนกั และความสวยงามดวย

29

ในการสํารองน้ําสําหรับการใชงานนั้นจะตองมีการใชถังเก็บน้ําแบบตางๆ มาประกอบการใชงาน ถังเก็บน้ําท่ีใชกนัอยู โดยท่ัวไปในปจจุบันนัน้มีหลายแบบใหเลือกใช รวมท้ังอาจจะตองมีเคร่ืองสูบน้ําติดต้ังอีกดวย แตเคร่ืองสูบน้ํานั้น หามตอระหวางระบบสาธารณะกับถังพกัน้ําในบาน เพราะเปนการกระทําท่ีผิดกฎหมาย เนื่องจากเปนการสูบน้ําจากระบบสาธารณะ โดยตรงซ่ึงเปนการเอาเปรียบผูอ่ืน การสูบน้ําในบานจะตองปลอยใหน้ําจากสาธารณะมาเก็บในถังพักตามแรงดันปกติเสียกอนแลวคอยสูบน้ําไปยังจดุท่ีตองการอ่ืนๆได ตําแหนงท่ีตัง้ถังเก็บน้ําท่ีใชงานท่ัวไปมีท่ีตั้ง 2 แบบ คือ -ถังเก็บน้ําบนดิน ใชในกรณีท่ีมีพืน้ท่ีเพียงพอกับการติดต้ัง อาจติดต้ังบนพ้ืนดนิ หรือบนอาคาร หรือติดต้ังบนหอสูง เพื่อใชประโยชน ในการใชแรงดันน้ํา สําหรับแจกจายใหสวนตางๆของอาคาร การดูแลรักษาสามารถทําใหงายแตอาจดูไมเรียบรอยและไมสวยงามนัก -ถังเก็บน้ําใตดนิ ใชในกรณีไมมีพืน้ท่ีในการติดต้ังเพียงพอและตองการใหดูเรียบรอยสวยงามการบํารุงดูแลรักษาทําไดยาก ดังนั้น การกอสราง และการเลือกชนดิของถังตองมีความละเอียดรอบคอบ ชนิดถังเก็บน้ํา 1.ถังเก็บน้ํา ค.ส.ล เปนถังท่ีมีความแข็งแรงสามารถสรางไดท้ังแบบอยูบนดิน และใตดิน แตมีน้ําหนกัมาก การกอสรางตองระวังเร่ืองการร่ัวซึม ดังนัน้ตองทําระบบกันซึมและตองเลือกชนิดท่ีไมเปนพษิตอรางกาย 2. ถังเก็บน้ําสแตนเลส เปนถังน้ําสําเร็จรูปโดยใชโลหะสแตนเลสท่ีไมเปนสนมิ มีความทนทานตอการใชงาน นิยมติดต้ังเปนถังน้ําบนดิน 3. ถังเก็บน้ําไฟเบอรกลาส เปนถังเก็บน้ําสําเร็จรูป ใชวัสดุไฟเบอรกลาสท่ีมีความยืดหยุนสูง ไมแตกหกังาย มีน้ําหนักเบา รับแรงดันไดด ีและไมเปนพิษกับน้ําสามารถติดต้ังไดท้ังบนดินและใตดิน 4. ถังเก็บน้ํา PE (Poly Ethelyn) เปนถังเก็บน้ําท่ีใชวัสดุชนิดเดียวกับท่ีใชทําทอน้ําประปา สามารถรับแรงดัน ไดดีมีน้ําหนกัเบา ใชติดต้ัง ไดท้ังบนดินและใตดิน 5. ถังเกบ็น้ําสําเร็จรูปอ่ืนๆ ในสมัยกอน นิยมถังเกบ็น้ําท่ีเปนเหล็กชุบสังกะสี รูปทรงส่ีเหล่ียมลูกบาศก แตเม่ือใชไปนานๆ ถังจะผุกรอนได ปจจุบันไมคอยนิยมใช แลวนอกจากนั้น ยังมีถังเกบ็น้ําแบบโบราณ ท่ีเคยนิยมใชมานาน ไดแก โองน้ําขนาดตางๆ ท้ังท่ีเปนแบบดนิเผา และแบบหลอคอนกรีต การเลือกและออกแบบถังน้ํา จะตองมีขอคํานึงถึงคือ - ตองคํานึงถึงอายุการใชงานของถังเก็บน้ํา - ขนาดและจํานวนถังเก็บน้ําจะตองมีปริมาณนํ้าสํารองท่ีพอเพียงตอการใชงาน สําหรับบานพักอาศัยจะใชน้ําท่ีประมาณ 200 ลิตร/คน/วัน - จะตองจัดเตรียมพื้นท่ีสําหรับติดตัง้ถังเก็บน้ําสําหรับอาคารดวย

4.2 การเดินทอน้ําเบื้องตน

วิธีการเดินทอประปา

โดยท่ัวไปแลวการเดินทอประปาภายในบานจะมีอยู2ชนิดคือ

1. การเดินทอแบบลอย คือ การเดินทอติดกับผนัง หรือวางบนพ้ืน การเดินทอแบบนี้จะเหน็ไดชัดเจน สามารถซอมแซมไดงาย เม่ือเกดิปญหาแตจะดไูมสวยงาม 2. การเดินทอแบบฝง คือ การเจาะสกัดผนงั แลว เดนิทอ เม่ือเรียบรอยแลวก็ฉาบปูนทับ หรือเดินซอนไวใต เพดานก็ได ซ่ึงจะดูเรียบรอย และสวยงาม แตเม่ือมีปญหาแลว แกไขไดยุงยาก

วิธีการเดินทอประปาในสวนท่ีอยูใตดิน

การเดินทอประปาจะมีท้ังทอสวนท่ีอยูบนดนิ และบาง สวนจะตองอยูใตดิน ในสวนท่ีอยูบนดนิ อาจใชทอ PVC หรือทอเหล็กชุบสังกะสี (Galvanize) ก็ได แตสําหรับทอ ท่ีอยูนอกอาคาร โดยเฉพาะทอท่ีอยูใตดนิ บริเวณใตอาคาร ควรใชทอ PE ทอชนิดนี้มีคุณสมบตัิพิเศษ ในการบิดงอโคงได ในกรณีเดินผานเสาตอมอ หรือคานคอดิน สําหรับทอธรรมดา จะมีขอตอมากซ่ึงเสียงตอการร่ัวซึม และท่ีสําคัญเม่ือมีการทรุด ตัวของอาคาร หากเปนทอ PVC. หรือทอเหล็กชุบสังกะสี จะ ทําใหทอแตกราวได แตถาเปนทอ PE จะมีความยดืหยุนกวา ถึงแมจะมีราคาท่ีสูง แตก็คุมคา เพราะถาเกดิการร่ัวซึมแลว จะ ไมสามารถทราบไดเลย เพราะอยูใตดินจะซอมแซมยาก

30

31

วิธีการใชสตอปวาลวเม่ือติดตั้งสุขภัณฑ

โดยท่ัวไปการติดระบบประปากับสุขภัณฑ เพียงตอทอ น้ําดีเขากับตัวเคร่ืองสุขภัณฑก็สามารถใชงานไดแลว แตถาเกิด ปญหาที่จะตองการซอมแซม ก็จะตองปดมิเตอรน้าํดานนอก เพือ่หยุดการใชน้าํ ซ่ึงจะทําใหภายในบานท้ังหมดไมสามารถใช น้ําได ทางออกท่ีดีกคื็อ ใหเพิ่มสตอปวาลว ในบริเวณสวนท่ี จายน้ําเขากับสุขภัณฑ เพื่อท่ีเวลาทําการซอมแซม สามารถท่ีจะปด วาลวน้ําได โดยท่ีน้ําในหองอ่ืนๆ ก็ยังสามารถใชงานได

วิธีการตรวจสอบระบบประปา

ตรวจสอบอุปกรณภายในบาน โดยปดกอกท่ีมีอยู ท้ังหมดแลวสังเกตท่ีมาตรวัดน้ํา ถาตัวเลขเคล่ือน แสดงวา มีการร่ัวไหลเกดิข้ึน ซ่ึงอาจเกดิจากการร่ัวซึม หรือมีอุปกรณบางอยางแตกหักหรือชํารุด ก็จัดการหาชางมาแกไขใหเรียบ รอย นอกจากภายในบานแลว ยังสามารถตรวจสอบการร่ัว ไหลของน้ําในเสนทอท่ีอยูนอกบาน โดยสังเกตพื้นดนิบริเวณ ทอแตกรั่วนั้น จะมีน้าํซึมอยูตลอดเวลา และบริเวณน้ันจะ ทรุดตัวต่ํากวาท่ีอ่ืน นั่นคือสาเหตุท่ีทําใหน้ําประปาไหลออน ลง ก็ควรแจงไปยังสํานักงานประปาในเขตน้ัน

การวางระบบทอน้ําในท่ีนีจ้ะกลาวถึงการวางทอน้ําประปา หรือทอน้ําดีเพื่อนําไปใชตามสวนตางๆ ของบานและการวางทอน้ําท้ิงจากจดุตางๆ ของบานลงสูทอระบายน้ํา โดยจะเนนการวางทอแบบฝง เพราะเปนระบบท่ีนิยมใชกันท่ัวไปสําหรับอาคารบานเรือนในปจจุบัน และเปนระบบท่ีอาจกอใหเกิดปญหาไดโดยงายหากทําไวไมดีตั้งแตแรก ในชวงกอนทอน้าํท่ีใชกันโดยท่ัวไปตามบานจะเปนทอเหล็กอาบสังกะสีซ่ึงมีความแข็งแรงไมแตกหกังาย แตเม่ือใชไปนานๆ จะมีปญหาเร่ืองสนิม จึงเกิดความไมปลอดภัยในการใชน้ําเพื่อการบริโภคจากทอชนิดนี้ ตอมามีการนําทอน้ําท่ีทําจากพลาสติกโพลีไวนิลคลอไรด (PVC) หรือท่ีเรียกวาทอพีวีซีมาใชแทนทอเหล็กซ่ึงก็มีผูนํามาใชเพิ่มข้ึนเร่ือยๆ เนื่องจากมีราคาถูกกวาและไมเปนสนิม ตอมาววิัฒนาการทางดานพลาสติกมีความกาวหนาข้ึนมาก ทอพีวซีีท่ีผลิตข้ึนมีความแข็งแรงทนทาน น้ําหนักเบา ไมเปนสนิม ราคาไมแพง และยงัทนตอการกัดกรอนของสารเคมีตางๆ ไดหลายชนิด จึงเปนท่ีนิยมใชกันแพรหลายท่ัวไป แตอยางไรก็ตามทอน้ําท่ีทําจากเหล็กก็ยังคงใชกันอยูในบางจุดที่ตองการความแข็งแรงเปนพิเศษ เชน จุดท่ีตองรับน้ําหนกัหรือแรงกระแทก จุดท่ีตองรับความดันสูง หรือจุดท่ีตองทนตออุณหภูมิสูงๆ เปนตน

หลักการตอทอ

1. สํารวจเสนทางเดินทอและบันทึกไวอยางละเอียด 2. พยายามใชทอใหส้ันท่ีสุด และสะดวกในการใชงานมากท่ีสุด 3. หลีกเล่ียงการใชของอและสามทาง เนื่องจากทําใหแรงดันน้ําลดลง 4. การขันเกลียวขอตอตาง ๆ ไมควรขันแนนเกนิควร 5. การตอทอ P.V.C ควรเช็ดทําความสะอาด กอนทาน้ํายาประสาน 6. ควรเลือกใชทอใหเหมาะสมกับสภาพบริเวณ เชน บริเวณท่ีเปยกช้ืน ควรเดิน ทอฝงดิน และควรใชทอ PVC

32

การกําหนดขนาดความยาวของทอ

การกําหนดขนาดความยาวของทอท่ีนิยมมี 3 วิธี

1. กําหนดขนาดจากปลายทอถึงปลายทอ ไมรวมขอตอ 2. กําหนดขนาดจากปลายทอถึงเสนผาศูนยกลางขอตอ 3. กําหนดขนาดจากเสนผาศูนยกลางขอตอถึงเสนผาศูนยกลางขอตออีกดานหนึ่ง

หมายเหตุ การตัดทอเพ่ือการประกอบนั้น จะตัดทอใหมีความยาวตามขนาดท่ีกําหนดไมได จะตองตัดใหส้ันกวา โดยลบความยาวออกประมาณ ¼ นิ้ว เม่ือสวมขอตอแลวจะไดระยะตามที่ตองการ

การตอทอโลหะ

1. จับทอดวยปากกาหรือประแจจับทอใหแนน ใหปลายทอยื่นออกมาเล็กนอย 2. ตรวจสอบความเรียบรอยของเกลียว 3. ใชเทปพันเกลียวพนัประมาณ 4 – 5 รอบ 4. หมุนขอตอเขากับทอดวยมือจนตึงกอน ระวังอยาใหปนเกลียว 5. ใชประแจจับทอจับบริเวณขอตอ แลวหมุนประมาณ 1 – 2 รอบใหตึงพอดี ๆ

การตอทอพลาสติก

1. ตัดทอใหไดขนาดตามท่ีตองการ ขจัดรอยเยนิบริเวณปลายทอใหเรียบรอย 2. ทําความสะอาดปลายทอท่ีจะตอ แลวทดลองสวมดูเพือ่ทดสอบความแนน 3. ทาน้ํายาบริเวณผิวทอดานนอกและขอตอดานใน ท้ิงไวประมาณ 15 วินาที 4. ประกอบทอเขากับขอตอโดยดันใหสุด กดไวประมาณ 10 วินาที 5. ตรวจสอบบริเวณรอยตอวาแนนหรือไม แลวเช็ดน้ํายาสวนเกนิออก

การตอขอตอแบบเสียบ

1. ตัดทอใหไดขนาดตามท่ีตองการ ขจัดรอยเยนิบริเวณปลายทอใหเรียบรอย 2. สวมเหล็กรัดเขากับปลายทอท่ีจะตอ เสียบขอตอเขากบัปลายทอดันจนสุด 3. เล่ือนเหล็กรัดมาท่ีขอตอ ใชไขควงขันสกรูท่ีเหล็กรัดใหแนน

33

ขอสังเกตเกี่ยวกับการวางทอน้ําและอุปกรณบางอยางท่ีเก่ียวของ

1. ทอน้ําท่ีใชควรมีการประทับขอความบนตัวทอเปนระยะๆ โดยบงบอกถึงยี่หอของทอน้ําหรือบริษัทผูผลิต บอกช้ันของทอวาเปน ช้ัน 13.5 , 8.5 , หรือ 5 บอกขนาดเสนผานศูนยกลางของทอ และควรมีเคร่ืองหมายรับรองมาตรฐานอุตสาหกรรม (มอก.) ดวย 2. ทอน้ําควรอยูในสภาพใหม ไมมีรอยแตกหรือชํารุดมากอน และสีตองไมหมนหมองผิดเพี้ยนไปมาก อันเนื่องมาจาก การเก็บรักษา ในสภาพท่ีไมเหมาะสมเปนเวลานาน 3. ทอน้ําท่ีดีควรใชทอสีฟา 13.5 ท้ังหมด ในขณะท่ีทอสําหรับระบายน้าํและส่ิงปฏิกูลตามจุดตางๆภายในบาน โดยเฉพาะทอท่ีตอง เดินฝงอยูภายในเสา ผนงัหรือพื้น ควรใชทอสีฟาช้ัน 8.5 เปนอยางนอยเพื่อความทนทานในการใชงาน 4. ในการเดินทอแบบฝงภายในผนัง จุดปลายของทอท่ียืน่ออกจากผนงัสําหรับติดตั้งวาลวหรือกอกน้ําจะมีการติดต้ังขอตอชนิดเกลียวในไวสําหรับสวมกับวาลวหรือกอกน้ําในภายหลัง ขอตอดังกลาวควรจะเปนขอตอชนดิท่ีทําดวยเหล็กไมควรใชขอตอพลาสติกเพือ่ปองกันการแตกชํารุดท่ีอาจเกิดข้ึนในภายหลังหากตองมีการเปล่ียนหัวกอก เพราะจุดนี้จะทําการซอมแซมไดลําบาก 5. สําหรับบานท่ีใชอางอาบน้ําโดยไมมีการติดต้ังเคร่ืองทําน้ํารอนและมีการเดินทอน้าํแบบฝงอยูภายในผนัง ทอน้ํารอนท่ีฝง อยูภายในผนัง ท่ีเช่ือมระหวางตัวเคร่ืองทําน้ํารอนท่ีอยูดานบนกับวาลวควบคุมการเปดและปดน้ํารอนท่ีอยูดานลางตรงอางอาบนํ้าควรใชทอเหล็กแทนการใชทอพีวีซี เพื่อปองกันการชํารุดของทอท่ีอาจเกิดข้ึนเนือ่งจากความรอนของน้ํา 6. ในการเดินทอน้ําแบบฝง กอนท่ีจะทําการเทพ้ืนหรือฉาบผนังทับตรงจุดท่ีมีการเดินทอควรมีการทดสอบการไหลของน้ํา และตรวจตราอยางถ่ีถวนวาทอน้ําท่ีเดินไวไมวาจะเปนทอน้าํประปาหรือทอระบายนํ้าท้ิงอยูในสภาพที่เรียบรอยไมมีการร่ัวซึม เพราะถาหากเทปูนหรือฉาบปูนทับไปแลวทอน้ําเกิดการร่ัวซึมข้ึนมาในภายหลังจะแกไขไดยาก

บทท่ี 5

ระบบทอระบายนํ้าและทออากาศ น้ําท่ีระบายออกมาจากสุขภณัฑและอุปกรณอ่ืนๆท่ีตองใชน้ําเปนองคประกอบ ตองไดรับการระบายออกจากอาคารโดยเร็ว เพื่อสงตอไปยงัถังบําบัดน้ําเสีย ระบบการระบายนํ้าภายในอาคารประกอบดวยทอระบายน้าํและทออากาศ ระบบทอระบายน้ําหมายถึง ระบบทอท่ีติดต้ังเพื่อระบายน้ําเสีย น้ําฝน หรือน้ําท้ิงอ่ืนๆไปยังแหลงกาํจัด ระบบทออากาศประกอบดวย ทอท่ีใชสําหรับใหอากาศผานเขา-ออก จากระบบทอระบายนํ้า หรือชวยใหอากาศหมุนเวียนอยูภายในทอระบายน้ํา เพื่อลดความดันแปรเปล่ียนภายในทอใหเหลือนอยท่ีสุด และ รักษาน้ําในท่ีดักกล่ินเอาไว นอกจากนี้ยังเปนทอสําหรับระบายกาซตางๆภายในทอออกไปสูบรรยากาศในตําแหนงท่ีเหมาะสม การตอทออากาศนั้นมีหลากหลายแบบ แตอยางไรก็ดี ขนาดของทออากาศจะตองไมเล็กกวาคร่ึงหนึง่ของทอระบายนํ้าท่ีทออากาศตออยู และตองไมเล็กกวา 30 มม.

ภาพแสดงระบบการระบายน้ําของอาคารหลายช้ัน

34

35

ทอในระบบการระบายนํ้า ทอในระบบการระบายนํ้าตองมีองคประกอบดวยกัน 3 สวน คือ ทอระบายน้าํ ท่ีดักกล่ิน และทออากาศ ท้ังสามสวนนีย้ังแยกออกเปนทอแบบตาง ๆ กันตามลักษณะของการใชงาน ดังแสดงในภาพแสดงระบบการระบายน้ําภายในอาคารหลายช้ัน คําจาํกัดความของทอแบบตาง ๆ ในรูปนี้คือ

Soil Pipe หรือทอน้ําโสโครก หมายถึงทอท่ีใชสําหรับการระบายของเสียออกจากรางกายมนษุย เชน น้ําโสโครกท่ีระบายจากโถสวม โถปสสาวะ เปนตน ทอน้าํโสโครกท่ีอยูในแนวดิ่ง เรียกวา soil stack สวนทอท่ีอยูในแนวนอนหรือทอแยก เรียกวา branch soil pipe Waste Pipe หรือทอน้ําเสีย หมายถึงทอท่ีใชในการระบายนํ้าเสียอ่ืนๆ เชน จากฝกบัวอาบน้ํา จากการซักลาง เปนตน ทอน้ําเสียท่ีอยูในแนวด่ิง เรียกวา waste stack สวนทอท่ีอยูในแนวนอนหรือทอแยก เรียกวา branch waste pipe Building Drain หรือ House Drain หมายถึงทอท่ีอยูระดับตํ่าสุดในระบบทอระบายน้ํา ซ่ึงรับน้ํามาจากทอน้ําโสโครก ทอน้ําเสีย หรือทอระบายน้ําอ่ืนๆภายในอาคาร และจะสงน้ําเหลานี้ไปยงั Building Sewer Building Sewer หรือ House Sewer หมายถึงทอท่ีรับน้ําตอจาก Building Drain เพื่อสงตอไปยังแหลงกําจัดน้าํเสียหรือจุดปลอยท่ีเหมาะสม Building Storm Drain หรือ House Storm Drain หมายถึงทอท่ีอยูต่ําสุดในระบบทอระบายน้ําฝน น้ําท่ีผิวหนาของอาคาร น้ําจากระเบียง เปนตน Building Storm Sewer หรือ House Storm Sewer หมายถึงทอในแนวระดับท่ีรับน้ําตอจาก Building

Storm Drain เพื่อสงตอไปยงัทอระบายน้ําสาธารณะหรือจุดปลอยท่ีเหมาะสม Building Subdrain หมายถึงทอในระบบการระบายน้าํสวนท่ีไมสามารถระบายนํ้าออกไปยัง Building

Sewer ไดโดยอาศัยแรงโนมถวงของโลก เชน ทอระบายน้ําตางๆในช้ันใตดนิท่ีตองใชเคร่ืองสูบน้ําชวยระบายน้ําออกไปนอกอาคาร Vent Pipe หรือ ทออากาศ เปนทอท่ีตออยูกับทอระบายน้ําใกลกับท่ีดักกล่ิน (trap) หรือตออยูกบัทอสวนอ่ืนๆของทอระบายนํ้า โดยมีจดุประสงคเพื่อรักษาความดันภายในระบบทอระบายนํ้าใหมีการแปรเปล่ียนนอยท่ีสุดโดยการจดัใหอากาศผานเขา-ออกจากทอระบายน้าํได

36

Trap หรือท่ีดักกล่ิน เปนอุปกรณท่ีมีน้ําค่ันอยู (water seal) โดยตออยูในทอระบายน้ําเพื่อปองกันไมใหอากาศหรือกาซภายในทอระบายน้ํากลับเขามาในอาคารได แตจะไมขัดขวางตอการระบายนํ้า เชน P-Trap, S-Trap และ drum trap เปนตน วัสดุของทอและขอตอ วัสดุของทอท่ีใชในระบบการระบายนํ้าท่ีอยูภายในอาคาร ไดแก ทอน้าํโสโครก ทอระบายน้ําเสียและทออากาศนิยมใชทอพีวซีี เพื่อความคงทน และตัดตองาย ราคาประหยัด

บทท่ี 6

ระบบการระบายนํ้าฝน ส่ิงหนึ่งท่ีสําคัญในการกอสรางอาคาร คือ การจัดใหมีระบบระบายนํ้าฝนท่ีสามารถรองรับน้ําฝนจากบนอาคารและบริเวณพ้ืนท่ีรอบๆอาคาร เพื่อระบายท้ิงไปอยางเหมาะสม ซ่ึงการระบายนํ้าฝนนี้รวมถึงการระบายนํ้าฝนจากหลังคาอาคาร กันสาด ทางเทา และถนนภายในบริเวณออกไปสูทอระบายน้ําสาธารณะ หรือหากส่ิงกอสรางอยูใกลแมน้ําลําคลอง ก็สามารถจัดใหระบบระบายนํ้าฝนไหลลงสูแมน้ํา ลําคลองไดโดยตรง ชนิดของชองระบายนํ้าฝน ชองระบายนํ้าฝนมีอยูดวยกนัหลายชนดิ แตจะตองติดต้ังในตําแหนงท่ีเหมาะสมของอาคารและชองระบายนํ้าฝนทุกชนิดจะตองมีท่ีกรองผง (strainer) ติดอยู และควรมีชองสําหรับน้ําฝนไหลเขาไมนอยกวาหนึง่เทาคร่ึงของพื้นที่ของทอน้าํฝนท่ีตออยู

ชนิดของชองระบายนํ้าฝน

รูป ก. ข. และ ค. เรียกวาชองระบายนํ้าฝนแบบดอกเห็ด (mushroom type) มีท่ีกรองผงยกสูงซ่ึงเหมาะในการรับน้ําฝนจากหลังคาท่ีอาจมีใบไม หรือส่ิงอ่ืนๆท่ีอาจปดกั้นทางไหลเขาของน้ําฝน ท้ังยังเหมาะกับการติดต้ังบนหลังคาซ่ึงไมตองดูแลรักษามากนัก รูป ง. และ จ. เปนชองระบายน้ําฝนชนิดท่ีกรองผงเปนแผนแบนราบ ซ่ึงอาจทําใหเศษผงหรือใบไมอุดตันไดงาย ควรใชในบริเวณท่ีดูแลไดสะดวกและตองการความสวยงาม เชน สวนหยอมบนดาดฟา เปนตน รูป ฉ. เปนชองระบายนํ้าฝน ชนิดติดต้ังเพือ่รับน้ําฝนทางดานขางของผนัง (Scupper drain)

37

รูป ช. รูปตัดชองระบายนํ้าฝนแบบดอกเห็ด

รูป ซ. รูปตัดชองระบายนํ้าฝนแบบแบนราบ ในรูป ช. และ ซ. แสดงถึงการติดต้ังชองระบายนํ้าฝนแบบดอกเหด็และแบบแบนราบสําหรับหลังคาคอนกรีต ซ่ึงจะตองทําอยางถูกตอง มิฉะนั้นอาจเกิดการร่ัวซึมท่ีบริเวณรอยตอได 38

39

บทท่ี 7

เคร่ืองสูบน้ํา เคร่ืองสูบน้ํา หรือท่ีรูจักกันท่ัวไปวา ปมน้าํ เปนอุปกรณท่ีชวยสงผานพลังงานจากแหลงตนกําเนิดไปยังของเหลว เพื่อทําใหของเหลวเคล่ือนท่ีจากตําแหนงหนึ่งไปยังอีกตําแหนงหนึ่งท่ีอยูสูงกวาหรือ ในระยะทางท่ีไกลออกไป โดยจุดเร่ิมตนของเคร่ืองปมน้ํานี้มีประวัตศิาสตรท่ียาวนานมากกวา 2,000 ปกอนคริสตศักราช ซ่ึงในชวงเร่ิมแรกมีการใชพลังงานท่ีไดจากมนุษย สัตว ตอมาจึงไดใชพลังงานจากธรรมชาติ เชน พลังงานจากลมและน้ําเปนแหลงตนกําเนดิ ซ่ึงในชวงแรกเพยีงเพ่ือการอุปโภคบริโภคและทําการเกษตรเทานั้น

ในปจจุบันเคร่ืองสูบน้ําจัดเปนอุปกรณอาคารชนิดหนึ่งท่ีมีความเกี่ยวของกับชีวิตความเปนอยูของมนุษยอยางมาก เปนอุปกรณท่ีชวยจัดสงน้ําเพื่อการอุปโภค บริโภค การสูบสงน้ําเสีย ตลอดจนการบําบัดน้ําเสียเพ่ือรักษาสภาวะแวดลอมท่ีดีใหกับมนษุย ซ่ึงวิวัฒนาการของเคร่ืองสูบน้ําในปจจุบันไดเปล่ียนไปจากเดิมท่ีใชพลังงานจากแหลงธรรมชาติมาเปนการใชพลังงานในรูปแบบอ่ืนมากมาย และท่ีนิยมกันมาก คือ การใชไฟฟา เนื่องจากความสะดวกและงายตอการใชงาน

เคร่ืองสูบน้ํามีหลายประเภท และ หลายลักษณะ ข้ึนอยูกบัจุดประสงคในการใชงาน แตสําหรับงานอุปกรณอาคาร การเลือกเคร่ืองสูบน้ํา แบงตามลักษณะอาคารดังนี ้

1.อาคารขนาดใหญและโรงงานอุตสาหกรรม เคร่ืองสูบน้ําสําหรับอาคารขนาดใหญและโรงงานอุตสาหกรรมนั้น จําเปนตองพิจารณาใหละเอียดมากขึ้น เนื่องจากมีขนาดใหญ และมีเร่ืองราคาเคร่ืองฯ และ คาการบํารุงรักษาเขามาเกี่ยวของ ขอมูลท่ีจําเปนท่ีตองทราบกอนท่ีจะทําการเลือกเคร่ืองสูบน้ําแรงเหวี่ยง (Centrifugal) มีดังนี ้

1. ชนิดของน้ํา ท่ีตองการสูบ อุณหภูมิ ความหนืด ความหนาแนน 2. อัตราการสูบ หรือ Flow rate ท่ีตองการ 3. ความดัน หรือความสูงท่ีตองยกน้ําน้ัน ๆ ข้ึนไป หรือท่ีเรียกกนัวา HEAD 4. ความเร็วรอบของเคร่ืองปมน้ําท่ีเปนไปได 5. คา NPSHr หรือสภาวะทางดานดูดของเคร่ืองปมน้ํานั่นเอง 6. ตัวขับเคล่ือนท่ีเปนไปไดของสถานท่ีตั้งเคร่ืองปมนํ้านั้น 7. ลักษณะของระบบทอท่ีมี หรือจะตองมี System Head curve 8. ขอมูลจากผูแทนจําหนายเคร่ืองปมน้ํา ไดแก Pump curve

40

2. บานพักอาศัย

เคร่ืองสูบน้ําสําหรับบานพักอาศัยสวนใหญจะเปนชนิดสําเร็จรูป ประกอบดวยตัวปมและถังความดัน ซ่ึงจะมีอยูหลายรูปแบบ เชน แบบท่ีเปนตัวปมเกาะอยูบนถังความดนั และมีฝาครอบท่ีภาษาชาง เรียกวา ปมกระปอง ตัวปมจะควบคุมการทํางานดวนสวติซความดัน (Pressure Switch) ซ่ึจะทํางานอัตโนมัติเม่ือมีการเปดใชน้ําในบาน ความดันในทอจะลดลงจนถึงคาท่ีตั้งไว ปมก็จะทํางานจายน้ําเขาเสนทอ เม่ือหยุดหรือปดอุปกรณความดันจะเพิ่มสูงข้ึนจนถึงคาท่ีตั้งไว ปมก็จะหยดุ เคร่ืองสูบน้ําแบบนี้มักมีขนาดเล็ก จนถึงขนาดกลาง ถาเปนบานหรืออาคารขนาดใหญ ตองใชชุดเครื่องสูบน้ําแบบ Packaged Booster Pump Set ซ่ึงจะจายน้ําไดในปริมาณสูงและเลือกความดันหลายระดับ

เคร่ืองสูบน้ําและอุปกรณเพิ่มแรงดัน (Booster Pump) ไมวาจะเปนระบบการจายน้ําดวยแรงดนั หรือ โดยแรงโนมถวง จะตองมีเคร่ืองสูบน้ําและอุปกรณท่ีใชสําหรับเพิ่มแรงดันใหกับน้ําประปาในเสนทอ อาจจะเปนระบบที่ใชสูบน้ําตอจากถังพักน้ําเขากับเสนทอ และจายน้ําประปาไปยังเคร่ืองสุขภัณฑและอุปกรณตางๆโดยตรง หรืออาจจะใชเสริมกับระบบถังสูงเพื่อเพ่ิมความดันใหกับน้ําประปาสําหรับจายให เคร่ืองสุขภัณฑซ่ึงอยูช้ันบนสุด เปนวธีิการหนึ่งสําหรับแกปญหาน้าํประปาไหลออน อาคารสูง โรงแรม หอพกั สถานท่ีท่ีมีการใชน้ําประปาพรอมๆ กันหลายคน ลักษณะของระบบสูบน้ําเพิ่มแรงดัน (Booster pump) จะมีอยู 2 แบบคือ

1. ระบบสูบน้ําเพิ่มแรงดนั (Booster pump) ใชรวมกับระบบถังสูงใชเพื่อเพ่ิมแรงดันน้าํใหกับเคร่ืองสุขภัณฑท่ีอยูช้ันบนสุด 2-3 ช้ัน เนื่องจากแรงดันไมเพยีงพอ

2. ระบบสูบน้ําเพิ่มแรงดนั (Booster pump) ท่ีจายเขาอาคารโดยตรง ระบบน้ีจะใชจายเขาอาคารโดยตรงต้ังแตช้ันลางซ่ึงจะไมมีถังสูงบนอาคาร ระบบจายน้ําชนดินี้

เหมาะกับอาคารท่ีมีความสูงไมมากนกั ประมาณ 8 ช้ัน เชน ระบบจายน้ําในโรงงานอุตสาหกรรมท่ีไมใหญมาก และ อาคารพักอาศัยท่ีความสูงไมมากนัก

สวนประกอบ Booster Pump

1. สูบน้ํา (Centrifugal pump)

41

2. เช็ควาลว (Check valve)

3. วาลวปด/ เปด (Gate valve)

4. ทอรวมทางจาย (Discharge header)

5. ถังไดอะแฟรม (Pressure diaphragm tank)

6. ตูคอนโทรล (Control panel)

7. สวิทซแรงดนั (Pressure switch)

8. ขอตอยืดหยุนได (Flexible connection)

9. วาลวพิเศษ (Special check valve)

10. เกจท่ีทอทางจาย (Pressure gauge)

11. โครงฐานเหล็ก (Common base)

การติดตั้ง เคร่ืองสูบ น้ําประปา

การติดต้ังเคร่ืองสูบน้ํา เม่ือเทียบกับระดับของน้ําประปาท่ีสูบแบงออกเปน 3 ลักษณะ

- เคร่ืองสูบน้ําอยูสูงกวาระดับน้ําประปาที่สูบ

- เคร่ืองสูบน้ําอยูต่ํากวาระดับน้ําประปาที่สูบ

- เคร่ืองสูบน้ําอยูระดับเดยีวกันกับน้ําประปาท่ีสูบ

การใชเคร่ืองสูบน้ําใหประหยัดพลังงาน

1. พยายามเลือกใชเคร่ืองสูบน้ําขนาดเล็กจํานวนหลายตัวจะดีกวาใชขนาดใหญแตมีจํานวนนอย? ท้ังนี้เนื่องจากการสูบน้ําในขบวนการท่ัว ๆ ไป จะมีจดุการทํางานท่ีแปรเปล่ียนไดในชวงคอนขางกวาง เคร่ืองสูบน้ําจึงมักทํางานท่ีจดุท่ีต่ํากวาความสามารถท่ีทําไดเต็มท่ีของมัน? จึงมักทํางานท่ีจุดท่ีต่ํากวาความสามารถท่ีทําไดเต็มท่ีของมัน? นั่นเปนเหตุท่ีทําใหประสิทธิภาพตํ่าไปดวย? ซ่ึงเราสามารถแกไขปญหาโดยการใชเคร่ืองสูบน้ําขนาดเล็กหลายตัวตอขนานกัน เพื่อรองรับอัตราการไหลท่ีไมคงท่ี

42

2. ไมควรเผ่ือขนาดเคร่ืองสูบน้ําใหมีขนาดใหญจนเกินไปนกั สวนมากมีการเผ่ือสําหรับอนาคตไกล ๆ จะทําใหประสิทธิภาพการทํางานต่ําสําหรับโหลดในปจจุบัน? นาจะเปล่ียนการเผ่ือพื้นท่ีติดตั้งเคร่ืองปมนํ้าเพิ่ม และติดต้ังเคร่ืองสูบน้ําขนาดเล็กไปกอนจะเหมาะสมกวา

3. ไมควรเลือกใชปมโดยเผ่ือขนาดใบพดัใหเล็กกวา ขนาดเต็มท่ีของตัวเคร่ืองฉุดสูบน้ํา? เพราะจะทําใหงานมีประสิทธิภาพตํ่า

4. เลือกเคร่ืองสูบน้ําซ่ึงมีจุดทํางานอยูในชวงประสิทธิภาพสูงสุด? โดยใกลเคียงกับจดุใชงานใหมากท่ีสุด

5. ควรคํานวณความเสียดทานของระบบทอโดยละเอียด ซ่ึงจะไดคา TDH? ท่ีถูกตอง

6. เลือกใชมอเตอรประสิทธิภาพสูงในสูบน้าํแทนการใชมอเตอรแบบมาตรฐานท่ัวไป

7. การใชระบบปรับความเร็วรอบ (VSD.Control)? ในสูบน้าํแทนการปดวาลว หรือแทนการ Bypass จะสามารถประหยัดพลังงานไฟฟาไดมากกวา? เนื่องจากผลการประหยัดพลังงานในปมจะแปรผันตรงกับความเร็วรอบกําลังสาม

8. การติดต้ังระบบควบคุม PLC หรือเคร่ืองต้ังเวลาเพื่อควบคุมการทํางานและหยุการใชงานของสูบน้ําท่ีไมจําเปนในชวงเวลาคาความตองการสูงสุด (On Peak)?

9. การติดต้ังระบบถังเก็บน้ําใหเพียงพอตอความตองการน้ําในชวงเวลา On Peak เพื่อหลีกเล่ียงการใชงานของสูบน้ํา

10. การจัดรายการซอมบํารุงรักษาเคร่ืองสูบน้ําอยางสมํ่าเสมอ เพราะการซอมบํารุงจะสามารถรักษา ประสิทธิภาพของสูบน้ําใหสูงอยูเสมอ? และยังเปนการยืดอายกุารใชงานของสูบน้ําใหยาวนานข้ึน

การใชงานและการบํารุงรักษาเคร่ืองปมน้าํ

การใชงานและการบํารุงรักษาท่ีดีจะชวยใหอายุการใชงานของปมน้ํายาวนานมากข้ึน และทําใหประสิทธิภาพของปมน้ําดีอยูตลอด เปนการชวยประหยดัพลังงานและคาใชจายของหนวยงานลงได ซ่ึงหลักการใชงานและการบํารุงรักษามีข้ันตอนรายละเอียดดังนี ้

การเดินเคร่ือง

ข้ันตอนในการเดินเคร่ืองใหปมน้ําทํางานนั้นข้ึนอยุกบัชนิดของปมนํ้าและการติดต้ังใหปมน้ํานัน้ทํางาน ข้ันตอนตอไปนี้เปนขอแนะนําสําหรับปมน้ําประเภทแรงเหลวี่ยงท่ีเหลาอยูในแนวนอน เม่ือจะเร่ิมเดนิเคร่ืองใหปฏิบัติดังนี้ คือ

1. ปดประตูจายน้ําทางดานทอจาย โดยเฉพาะอยางยิ่งเม่ือเร่ิมเดินเครื่องนั้นไมมีน้ําอยูในทอเลย ท้ังนี้เพื่อปองกันมิใหอัตราการสูบสูงมากจนมอเตอรทํางานเกินกาํลังเนื่องจากในขณะท่ีทอแหงนั้นความฝดจะ

43

2. ทําการกรอกน้าํใหน้ําเขามาหลอเล้ียงหองสูบจนเต็ม กอนจะเดนิเคร่ืองตองแนใจวามีน้าํในหองสูบ ท้ังนี้เพราะวาปมสวนใหญตองมีน้ํามาหลอล่ืน และระยะบายความรอน ถาเดินเคร่ืองโดยไมมีน้ําหลอเล้ียงเปนเวลานาน แหวนกนัสึก, รองล่ืน และดันร่ัวจะสึกกรอน ไหม หรือชํารุดได

3. ในกรณีท่ีกันร่ัว (Packing) ออกแบบไวใหมีน้ําหรือของเหลวอ่ืนมาหลอเล้ียงก็ใหเปดกอกใหน้ําหรือวัสดุหลอล่ืนเขามาหลอเล้ียงไว

4. เม่ือทุกอยางพรอมแลวก็กดปุมเดินเครื่องปมน้ําได 5. หลังจากมอเตอรหรือเคร่ืองยนตหมุนไดรอบเต็มท่ีและความดันในหองสูบหรือหนาประตูน้ําข้ึนถึง

ระดับกําหนดแลวคอย ๆ เปดประตูจายนํ้าทีละนอยจนกระท่ังสุดหรือไดอัตราท่ีตองการ

สําหรับปมบางแบบ บริษัทผูผลิตจะยอมใหมีการร่ัวรอบ ๆ เพลาไดบางเล็กนอยเพื่อใหแนใจวากันร่ัวท่ีเพลานั้นมีน้ําหลอล่ืนอยูเพียงพอในขณะท่ีปมทํางาน

การหยุดเดินเคร่ือง

ข้ันตอนในการหยุดเดินเคร่ืองปมน้ําก็คลายกับการเร่ิมเดนิเคร่ืองแตยอนข้ันตอนกนั กลาวคือเม่ือตองการจะหยุดปมน้ําใหปฏิบัติดังนี ้

1. ปดประตูจายน้ําอยางชา ๆ อยาเปดอยางรวดเร็ว หรือหยดุเดินเคร่ืองโดยไมมีการปดประตูน้ําอยางชา ๆ เสียกอน ท้ังนี้เพราะวาอาจจะเกิดวอเตอรแฮมเมอรข้ึนได ในกรณีท่ีตนกําลังเปนเคร่ืองยนตก็อาจใชวิธีลดความเร็วลงทีละนอยจนไดความเร็วต่ําสุด แลวจึงคอย ๆ ปดประตนู้ํา

2. เม่ือปดประตูน้ําสนิทแลวจงึปดสวิทซหยดุเดินเคร่ือง 3. ปดกอกจายน้ําหรือของเหลวไปหลอเล้ียงกนัร่ัว

และเพือ่ใหปมน้ํามีอายุการใชงานยาวนาน และไมตองหยุดทํางานเพ่ือซอมแซมบอยคร้ัง ปมน้ําขนาดใหญทุกเคร่ืองควรมีสมุดประวัตกิารใชงานและบํารุงรักษา ตลอดจนมีตารางเวลาสําหรับตรวจสอบและบํารุงรักษาท่ีแนนอน รายการตรวจสอบดังกลาวนี้ควรจะขอจาก บริษัทผูผลิตปมน้ําเพราะวาวิธีการอาจจะแตกตางกันไปบางสําหรับปมน้ําแตละแบบ

สําหรับปมน้ําประเภทแรงเหวี่ยงชนิดเพลานอนในแนวราบ การตรวจสอบและบํารุงรักษาตามกําหนดเวลาตาง ๆ มีรายละเอียดดังตอไปนี ้

44

การตรวจสอบและบํารุงรักษาประจําวัน

1. อุณหภูมิของรองล่ืน 2. ความดันทางทอดูดและทอจาย 3. การร่ัวจากกันร่ัว ( Packing ) 4. การหลอล่ืนกนัร่ัวโดยดูจากการไหลของของเหลวท่ีมาหลอเล้ียง 5. โหลด ( Load ) ของเคร่ืองปมน้ํา 6. ระดับเสียงและการส่ันสะเทือน 7. ระดับน้ํามันหลอล่ืนท่ีมาเล้ียงรองล่ืน

การตรวจสอบและบํารุงรักษาทุก 6 เดือน

1. การไดศูนยระหวางปมน้ําและตนกําลัง 2. การเติมน้ํามันหรือไขใหกับรองล่ืน

การตรวจสอบและบํารุงรักษาประจําป

1. การร่ัวตามเพลาและการซอมบํารุงกันร่ัว 2. การสึกของปลอกเพลา 3. ชองวางระหวางใบพัดกับแหวนกันสึก 4. ทดสอบและปรับแกเกจวดัตาง ๆ ท่ีใชวัดน้าํและกระแสไฟฟา 5. เปล่ียนน้ํามันหลอล่ืนและไขท่ีรองล่ืน

เนื่องจากรายละเอียดของวิธีการตรวจสอบและการซอมบํารุงจะแตกตางกนัไปตามชนดิของปมน้ําและบริษัทผูผลิต ดงันั้นขอใหศึกษาจากคูมือใชสําหรับปมน้ํานั้น ๆ โดยเฉพาะ

45

บทท่ี 8

ถังบําบดัน้ําเสียและถังดักไขมันสําเร็จรูป

8.1 ถังบําบดัน้ําเสีย

ถังบําบัดน้ําเสียสําเร็จรูป มีอยูดวยกนั 3 ประเภทใหญ คือ

1. แบบเติมอากาศ

อาศัยแบคทีเรียชนิดใชออกซิเจนท่ีเจริญเติบโตเปนแผนฟลมบนพื้นผิวพลาสติกมีเดยี ทําหนาท่ียอยสลายสารอินทรียท่ีปนเปอนในน้ําเสียจนไดคุณภาพน้ําท่ีตองการ

2. แบบไมเติมอากาศ

ใชแบคทีเรียชนิดไมใชออกซิเจน ทําหนาท่ีในการบําบัด ปรับปริมาณแบคทีเรียใหเหมาะสมกับการบําบัดดวยตัวกลางพลาสติกท่ีใหพื้นท่ีผิวเพยีงพอ ตามหลักวิศวกรรมส่ิงแวดลอม

3. ถังบําบัดน้ําเสียรวมสําเร็จรูป เปนถังท่ีมีการรวมเอาสวนเกรอะ และสวนกรองไรอากาศไวในใบเดียวกัน เพื่อความสะดวกและประหยดัพื้นท่ีในการติดต้ัง ใชบําบัดน้ําเสียตามอาคารพักอาศัยท่ัวไป

ถังบําบัดน้ําเสีย มีระบบการทํางานแยกเปน 2 สวน คือ ถังเกรอะและถังกรองไรอากาศ

1. ถังเกรอะ เปนข้ันแรกในการทําใหเกดิการตกตะกอนใหจมลงสูกนถังและถูกยอยสลายโดยแบคทเีรีย สวนน้ําท่ีเหลือจะไหลไปยังสวนถังกรองไรอากาศ

2. ถังกรองไรอากาศ น้ําท่ีไหลมาจากถังเกรอะจะไหลเขาสูสวนลางของถังกรองไรอากาศและจะถูกยอยสลายโดยตะกอนจลิุนทรีย จากนัน้น้ําท่ีเสียจะไหลข้ึนผานช้ันตัวกลาง (MEDIA) ท่ีอยูสวนบนของถังและถูกบําบัดโดยแบคทีเรียกอนระบายออกสูระบบระบายน้ําสาธารณะตอไป

สวนประกอบของถังบาํบัดน้ําเสีย

วัตถุดิบ

วัตถุดิบท่ีผลิตผานมาตรฐาน มอก.816-2538 ถังบําบัดน้ําเสียผลิตจาก LLDPE (Linear Low Density Polyethylene

46

ตัวกลาง (Future Media)

Type Pall Ring

Material พลาสติก ชนิดโพลีเอททีลีน (PE)

Diameter 90 MM

Height 90 MM

Surface Area 102 M2 / m3 of Media

Porosity > 95 %

Function Bacteria Attach

Application Fixed Film Process Anaerobic

ฝาถัง (Cover)

ฝาถังบําบัดน้ําเสีย เปนช้ินสวนท่ีสําคัญ ท่ีมีผลโดยตรงตอประสิทธิภาพของถังบําบัด ถาปดไมสนทิ อากาศเขาได ประสิทธิภาพจะลดลง เนื่องจากการร่ัวซึมของน้ําจากภายนอกเขาไปในถังน้ํา ทําใหระยะเวลากกัเก็บน้ําเปล่ียน- ไป ประสิทธิภาพจะลดลงเชนกัน ฝาถังทําจาก PE-ABS ออกแบบใหเหมาะสมกับงานน้ําเสียโดยเฉพาะ วัสดุคงทนตอการรับน้ําหนกั และการกัดกรอนของสภาพน้ําเสียไดด ีมีคุณสมบัติท่ีทดสอบ Tensile Strength 20 kg/mm2 Hardness 170-210 HB

ขอออน (Flex)

บริเวณขอตอทอระบายน้ําจากอาคารบานเรือนเขาสูระบบบําบัด และขอตอจากระบบบําบัดสูทอสาธารณะ อาจเกิดปญหาการร่ัว แตกหัก อันเนื่องมาจากการทรุดตัวตรงชองนั้นไมเทากัน การนําขอออนท่ีมีการยืดหยุนมาใช จะชวยแกไขปญหาท่ีเกิดข้ึนไดอยางมีประสิทธิภาพ ขอออน ทํามาจากยางธรรมชาติ มีการยืดหยุนไดดี ไดรับการพัฒนาออกแบบสําหรับงานท่ีใชใตดินโดยเฉพาะ

ขอกําหนดท่ัวไปในการติดต้ังถังบําบัดน้ําเสีย

• การติดต้ังถังบําบัดน้ําเสีย ควรติดต้ังภายนอกอาคาร ตามคูมือการติดตั้งของบริษัท และควรอยูใกลกับ

หองน้ํา, หองสวม หรือทอระบาย โดยสามารถเขาไปบํารุงรักษาไดงาย

• อุปกรณ ตางๆ ควรเลือกใชของบริษัทเทานัน้ เชน ขอออน , ตัวกลาง , ฝาถัง • ระดับ ความลาดเอียงของทอระบายน้ํา ควรเปนไปตามคําแนะนําของผูผลิต • ฐานราก เสาเข็ม คอนกรีตรัดถัง ตองไดมาตรฐาน เพื่อปองกันการทรุดตัว • ระดับ ปลายทอระบาย ควรอยูเหนือระดับน้ําสูงสุดของทอระบายน้ําสาธารณะ

การยกถังบําบัดน้ําเสีย ลงหลุมท่ีไดเตรียมไว อยางปราณตี •

ใชวัสดุถม เชน ทราย ถมกลับบริเวณท่ีขุดหลุมไว และเทคอนกรีตบริเวณปากถัง •

ตัวกลางและเชื้อแบคทีเรีย ท่ีใสลงในถัง จะตองไดรับการตรวจสอบปริมาณและคุณภาพกอนการใชงาน จริง จากผูเช่ียวชาญของบริษัทฯ

•

การกําหนดระดับในการฝงดิน จะตองมีความสัมพันธระหวางระดับตางๆ เพื่อใหส่ิงปฏิกูลสามารถไหล ไดอยางมีประสิทธิภาพ

•

ขหมายเหตุ ระดับทองทอสวมตํ่าสุด ตองสูงกวาระดับทองทอน้ําโสโครก (1 สูงกวา 2) ระดับทอระบายน้ําท้ิงจากถังบําบัดน้ํา เสีย ตองสูงกวาระดับน้ําของทอสาธารณะ (3 สูงกวา 4)

น้ําและส่ิงปฏิกูลจะไหลจากทอมายังถังบําบัดน้ําเสียไดด ีจะตองมีความลาดเอียงของทอไมนอยกวา 1 :

100 (1 ซม. ตอความยาวทอ 1 เมตร)

•

ในทุกกรณีทอน้ําและส่ิงปฏิกูลของถังบําบัดน้ําเสียตองอยูต่ํากวาทอออกจากโถสวม และทอระบายน้ํา

ท้ิงจากถังบําบัดน้ําเสียจะตองสูงกวาทอระบายน้ําท้ิงสาธารณะ เพื่อปองกันการไหลยอยกลับของน้ํา

•

หากเปนการกอสรางอาคารใหม เพื่อปองกนัมิใหถังบําบัดน้ําเสียตองติดต้ังตํ่าเกนิไป เนื่องจากทอระบาย

จากโถสวมมักจะลอดใตทองคานน้ัน ควรวางแผนลวงหนาโดยการทําทอลอดในคานไวลวงหนากอน แต

ท้ังนี้จะตองไดรับการออกแบบเผ่ือหนาตัดของคานโดยวศิวกรโครงสรางดวย

•

47

48

ขอแนะนําในการบํารุงดูแลรักษาระบบบําบัดน้ําเสียสําเร็จรูปแบบเติมอากาศ 1. ตรวจสอบน้ํามันหลอล่ืนสําหรับเคร่ืองเปาอากาศ ถาหากมีนอยเกินไปก็ใหเติมน้ํามันหรือจาระบีชนิดท่ีใชเฉพาะกับเคร่ืองของทางบริษัทฯ

49

ขอควรระวังในการติดตัง้และการใชถังบําบัดน้ําเสีย

1. การติดต้ังถังบําบัดน้ําเสีย จะตองใหระดบัทอทางนํ้าออกจากถังสูงกวาระดับทองรางระบายน้ํา เพื่อปองกันน้ําไหลยอนกลับเขาถังบําบัด 2. การติดต้ังจะตองใสขอตอออนท้ังทอนํ้าเขาและออกเพ่ือปองกันการทรุดตัวของถัง 3. หลีกเล่ียงการใชผงซักฟอกหรือน้ํายาทําความสะอาดหองน้ําชนิดเขมขนเขาถังบําบัดโดยตรงเพราะจะทําใหเช้ือจุลินทรียตาย

8.2 ถังดักไขมัน

สวนประกอบของถังดักไขมัน

50

การทํางานของถังดักไขมัน การทํางานของถังดักไขมันมีหลักการงายๆ คือ การใชวิธีแทนท่ีของน้ํา คือ น้ําท่ีอยูในถัง จะถูกแทนท่ีจากน้ําท่ีทยอยไหลเขาไปและตอง ใหน้ําในถังมีเวลาพอท่ีแยกไขมันกับน้าํดี ออกจากกนั จึงจําเปนตองมีแผงกั้นตรงกลาง ระหวางถังเพื่อลดความเร็วของน้ําท่ีไหลผาน เขามา ไมใหกระทบกับการแยกตัวของน้ํา กับไขมันใหมากท่ีสุด ดงันั้นถังดักไขมันยิ่ง ใหญ ยิ่งมีประสิทธิภาพมาก

ถังดักไขมันแบงการทํางานออกเปน 3 ข้ันตอน คือ 1. ตะแกรงดักเศษอาหาร จะชวยกรองเศษอาหาร และส่ิงสกปรกตางๆ เปนการลด ความสกปรกในข้ันแรก 2. สวนแยกไขมันของน้ํา น้ําท่ีผานการกรองเศษอาหารจะไหลผานไปอีกชองหนึ่งของถัง ดวยการออกแบบท่ีเหมาะสมตามทิศทางการไหลของน้ําจะมีประสิทธิภาพในการแยกและสกัด ไขมันท่ีลอยอยูเหนือผิวน้ํา 3. ทอออนระบายไขมัน เม่ือไขมันถูกแยกจากน้ําท่ีสะสมอยูภายในตัวถัง ในระยะเวลา 7-10 วัน ก็สามารถระบายไขมันออกทางทอออนลงถุง เพื่อนําไปท้ิงตอไป น้ําท้ิงจากท่ีพกัอาศัย รานคา รานอาหาร ท่ีผานกระบวนการของถังดักไขมัน จึงเปนน้ํา ท่ีไดมาตรฐาน สามารถระบายลงแหลงน้ําสาธารณะไดโดยไมกอใหเกิดมลพิษแตอยางใด

การติดต้ังถังดกัไขมัน ควรวางไวใกลกับอางลางจาน และเดินทอน้ําเสียจากอางลางจาน มาเขาถังดกัไขมัน เดินทอน้ําท้ิงจากถังดักไขมันไปยังรางระบายน้ําสาธารณะ ความลาดเอียงของทอ เทากับ 1:100 การดูแลรักษาถังดักไขมัน ควรนําตะกราดกัเศษอาหารท้ิงทุกวัน เพื่อไมใหเศษอาหาร เกิดการบูดเนา ควรระบายไขมันท่ีลอยอยูออกทางทอระบายไขมัน ทุก 7-10 วัน หรือตักไขมันออก ควรลางถังดักไขมันทุก 4-5 เดือน โดยการถอดวาลวท่ีกนถังออก

****************************

51

52

ภาคผนวก

ภาพแสดงการเดินทอประปา และ สุขาภิบาล

แบบเปลือย และ แบบฝง

1.การเดินระบบประปาและสุขาภิบาลแบบเปลือย

อาคารสูง... บางสวนเดนิทอแบบเปลือย... แลวทาสีเดียวกับอาคาร •

เพ่ือใหบํารุง รักษา ดูแลงาย และเห็นการรั่วซึมไดงาย

53

สีที่ทา ตองเนนสเีดียวกับบริเวณ ที่ทอยึดเกาะ

เนนความเปนระเบียบ ในการจัดตําแหนงดวย

54

หากร่ัว - ซึม จะสามารถมองเห็นไดทันท ีและซอมแซมไดงาย

หากอุดตัน หรือ มีปญหาสามารถดําเนินการทันที... ไมตองทุบสวนใด ๆ

55

2 . การเดนิระบบประปาแบบฝง

งานระบบทอสุขาภิบาลนิยมใชทอพีวีซี เพราะมีน้ําหนกัเบา ราคาถูก ไมเกิดสนิมในนํ้า โดยแบงออกเปน 2 ระบบ คือ ทอน้ําด ีและทอน้าํเสีย เดินทอแบบฝง โดยการเจาะสกัดผนงัแลวเดนิทอ เม่ือเรียบรอยแลวก็ฉาบปูนทับ และเดนิซอนไวใตเพดาน ซ่ึงจะดเูรียบรอยและสวยงาม

56

57

58

59

60

61

เอกสารอางอิง 1. วัสดุ และ อุปกรณงานประปาและสุขาภบิาล : รายละเอียดประกอบแบบ โครงการ กอสรางอาคารศูนยบริหารองคกรกฬีา การกีฬาแหงประเทศไทย โดย ศูนย บริการวิจัยและออกแบบ คณะสถาปตยกรรมศาสตรและการออกแบบ มหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกลาธนบุรี 2. ระบบสุขาภบิาลในบาน : โสภณ เหลาสุวรรณ อนุกรรมการประชาสัมพันธ สภาวศิวกร http://www.coe.or.th 3. ระบบการจายน้ําประปาและถังเก็บน้ํา : http://www.novabizz.com/CDC/System31.htm

4. การออกแบบระบบทอภายในอาคาร : ดร. วริทธ์ิ อ๊ึงภากรณ , สมาคมวิศวกรรมสถานแหงประเทศไทย ในพระบรมราชูปถัมภ 5. เคร่ืองสูบน้ํา : เอกสารเผยแพร ชุด ประสิทธิภาพการใชพลังงาน เร่ือง เคร่ืองปมน้ํา , มหาวิทยาลัย

เทคโนโลยีพระจอมเกลา ธนบุรี เผยแพรโดย สํานักกํากบัและอนุรักษพลังงาน, กรมพัฒนาและ สงเสริมพลังงาน

6.ถังบําบัดน้ําเสียสําเร็จรูป : http://www.aqualineasia.com/tech_info 7. ถังดักไขมัน : http://sinterplast.co.th 8. ภาพแสดงการเดินระบบประปา แบบเปลือย : สําเริง ฤทธ์ิพร้ิง , “ ระบบทอ... ในอาคารสูง “ http://www.oknation.net/blog/print.php?id=317506 9. ภาพแสดงการเดินระบบประปาแบบฝง http://www.appservhome.com