ซุนวู c. 544 496 bc. เสถียร วีรกุล พ ศ ๒๔๙๕...
TRANSCRIPT
ผแตง : ซนว c. 544 – 496 BC.
แปลและเรยบเรยง : เสถยร วรกล พ.ศ. ๒๔๙๕ พมพครงแรก พ.ศ. ๒๔๙๕
พมพครงทสองแกไขเพมเตม พ.ศ.๒๕๒๙
หากวาชบเลยงอยางถงขนาดแลว แตไมสามารถชวงใชได
รกอยางสดใจ แตไมอยในบงคบบญชา กระทาผดระเบยบวนย
กไมอาจลงโทษทณฑกน เหลาพลเชนน
เปรยบเหมอนบตรทกาเรบเสบสาน ใชทาศกไมไดเลย
บนทกหนาแรก
ซนว เปนนกการทหารและนกปกครองทเชยวชาญเปนยอดเยยมในสมยชนชว เกดเมอประมาณสองพนสรอยถงหารอยปกอนระหวางพทธกาล ไดรบสมญาวาเปนมงกรหนงในสมยนน อนสมยชนชวนน เปนสมยทองคจกรพรรดเสอมถอยดอยอานาจลง ดวยเจาครองนครตาง ๆ พากนสรางสมทหารเพอชงความเปนใหญ มการรบราฆาฟนกนตลอดยค เพราะฉะนน จงเปนยคทบานเมองอลวนไปดวยขอพพาทและทาศกกน เปดโอกาสใหปราชญตาง ๆ ไดใชสตปญญาอยางเตมท ในการแสดงความคดเหนตามอดมการณของตน จงไดกาเนดเปนลทธตาง ๆ อยางกวางขวางทสดในประวตศาสตรของจน ชวประวต ซนว ตามทคนพบวา บรรพบรษมรกรากอยในประเทศฉ และตระกลเดมมใชแซ ซน หากแซ เถยน (บางแหงวา เฉน) ปทวดของซนวมนามเดมวาเถยนอวน สบสายถง เถยนอหย ซงเปนผสบสายโลหตชนท ๔ มบตร ๒ คน คอ เถยนฉาง และเถยนซ, เถยนซเปนเสนาอามาตยผใหญของประเทศฉ เนองจากมความชอบในการตแควน จ ไดชยชนะ พระเจาจงกงจงพระราชทานใหแซซน และถอศกดนากนเมอง เลออาน เถยนซ หรอ ซซ มบตรชอ ซนเฝง เฝงกาเนด ซนว หรอบรษผยงใหญทเรากลาวถงน ภายหลงเนองดวย เถยนเปา สตระกลกอการจลาจล ซนวจงลภยการเมองไปพานกยงประเทศหว และไดเขาทาราชการในประเทศหวนน ดวยการ ยกยองและชกนาของ อหยวน (โหงวจอซอ) ซนวไดนอมเกลาถวายตาราพชยสงครามซงตนแตงแกพระเจาเหอหล พระเจาเหอหลพอพระทย จงทรงแตงตงใหเปนแมทพ และไดนาทพทาการรบกบประเทศ ฉ, ฉ, จน, ซง และ หลไดชยชนะอยางงดงาม มกตตศพทเกรกกองกาจรกาจาย เปนทหวนเกรงของแควนตาง ๆ ทวไป ดงนน เราจะเหนไดวา ซนวมใช "นกละเลงขนมเบองดวยปาก" วาดตวอกษรใหเหน
ทฤษฎงาม ๆ นาชมนาเลอมใสเทานน ทงทางปฏบตกไดปฏบตการใหประจกษเปนสกขพยานอกดวย เมอซนวไดรบผลสาเรจในทางทหารอยางงดงามแลว เขามไดมวเมาลมหลงในยศถาบรรดาศกดและลาภสกการนน ๆ จนลมตน เขาเหนวาพระเจาเหอหลเปนกษตรย มความหวาดระแวงเปนเจาเรอน นนเองมอานาจทางทหารเชนน จะรบราชการดวยดโดยตลอดรอดฝงมได ฉะนน จงถวายบงคมลาออกจากราชการไปบาเพญชวตตามปาเขาลาเนาไพรอยางสนโดษ ตาราพชยสงครามซนว ซงตกทอดมาถงเดยวนม ๑๓ บรรพดวยกน ไดประมวลหลกปรชญาการตอสและทฤษฎการปกครองไวอยางครบครน หนงสอเลมนเบองโบราณสมยหลง ๆ ตอมา แม ขงเบง, พระเจาถงไทจงฮองเต ตลอดจนนกการทหารและนกการปกครองอนมชอของจนอน ๆ กไดถอเปนตาราเลาเรยนตลอดมา ชาวโลกกนยมวาเปนแมบทของตาราวชาการทหารซงมอายเกาแกทสดเลมหนง ถอยคาสานวนเดมสน, รดกม, แนนแฟน และเปนคายากดวยเปนคาโบราณ เทาททราบกนวาไดแปลเปนพากยตาง ๆ แลว มภาษาองกฤษ, ฝรงเศส, ญปน, รสเซย, เชคโก, เยอรมน ฯลฯ หลายภาษาดวยกน สาหรบพากยไทยทขาพเจาแปลน ขาพเจาไดแปลจากตนฉบบโดยตรง พรอมทงยงเรยบเรยงอรรถาธบายเปนภาษาจนปจจบนควบคตามอนดบวรรคตอนโดยตลอดดวย ขาพเจาไดพยายามทาตามความสามารถทจะทาได หากมขอขาดตกบกพรองหรอผดพลาดประการใด ขอทานผรโปรดไดกรณาชแจงแนะนาเพอแกไขดวย จะเปนพระคณอยางสง
เสถยร วรกล ๑๔ มกราคม ๒๔๙๕
ค านยมจาก ล.เสถยรสต
บรรดาหนงสอแนวปรชญาของจน จาไดวามอยไมกเลมทไดรบการยกยองหรอถอวาเปน "คมภร" เชน คมภรเหลาจอ-ขงจอ และ ตาราพชยสงครามของซนว กเปนหนงสออกเลมหนงทถกยกเปน "คมภร" เชนกน สงทอยากจะกลาวถงคณความดของ "ตาราพชยสงครามซนว" กคอภาษาหนงสอของ "ซนว" ถกยกยองวาเปนภาษาหนงสอทดทสด มทงความเฉยบคม ดเดอด เขมแขง เดดขาด และลลาทสงางามทางภาษา ซง โจโฉ กกลาวยกยองไวมาก ประการตอมา-เนอหาซงถอเปนตาราพชยสงครามนน มคณคาสงสงโดยปราศจากขอสงสย แม "ขงเบง" กยกยองและยอมรบนบถอ บรรดาแมทพนายกองและขาราชการชนผใหญของจนจานวน 13 คน ไดทา "หมายเหต" บรรยายหรอขยายความเพอใหคนรนตอมาไดเขาถงอยางลกซง หนงสอ "ตาราพชยสงครามชนว" เลมนยงไดถกอางองอยางกวางขวาง แมแตคากราบบงคมทลของขงเบงกอางถงวา โจโฉมความสามารถเทยบเทาซนว ไกเซอร วลเลยมทสองซงพายแพสงครามโลกครงทหนง ขณะถกเนรเทศไปอยทฮอลแลนดไดอานหนงสอเลมน และไดกลาววา "ถาไดอานตาราพชยสงครามซนวมากอนหนาน คงรบไมแพแน" นกการทหารญปนคนหนง ไดเขยนบรรยายถงหนงสอเลมนโดยละเอยด สรปไววา เปนหนงสอทยอดเยยมทสด เปนปรชญาซงทกคนสามารถนามาใชไดตลอดชวต และใชจะใชไดแตเฉพาะการยทธในสงครามเทานน แมแตการดาเนนกจการงานทวไป และการดารงชวตในครอบครวใหปกตสข "ตาราพชยสงครามซนว" กสามารถนามาใชอยางไดผลดเชนกน ชาวจนยกยองซนววา "ซนจอ" เชนเดยวกบทเรยกเหลาจอ, ขงจอ หมายถง "ทานปราชญซนว" ซงบรรดาปราชญทไดรบยกยองนมไมกคนนก คณเสถยร วรกล เปนผหนงซงมความสามารถทางดานอกษรศาสตรจนและไทยเปนอยางด ซงทานคงจะเหนดวย เมอไดอาน ตาราพชยสงครามซนว เลมนแลว
ล. เสถยรสต ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๒๙
เสถยร วรกล ผแปล "ตาราพชยสงครามซนว"
เยอนสสานบเชกเทยน
ซนว หรอ ซนจอ เปนชาวแควนฉ เมอตาราพสยสงครามของเขาไดถกนาทลเสนอพระเจาเหอหล แหงนครหว (นครวจางในปจจบน) และเมอทรงอานจบไดรบสงแกซนววา "ตาราพชยสงครามทง ๑๓ บรรพ นน ขาไดอานจนจบสนขบวนความแลว เพอใหแนใจวาใชไดผลโดยปราศจากขอสงสย ขอทานสาแดงยทธวธควบคมขบวนศก เปนการทดสอบจะไดหรอไม"
ซนวทลวา "มอาจขดพระทยพระเจาขา" พระเจาเหอหลตรสถามวา "จะทดสอบดวยอสตรไดหรอไม" ซนวตอบวา "แลวแตพระประสงคพระเจาขา" พระเจาเหอหลสงนางสนมเอกและสนมทโปรดปราน ๑๐๘ คน ซนวไดแบงเปนสองกองรอย และใหสนมเอก ๒ คน ทาหนาทเปนนายกองใหทกคนถองาวเปนอาวธ เขาแถวแบบทหาร ซนวถามดวยเสยงเฉยบขาดหนกแนนวา "ทกทานยอมร แขนซาย แขนขวา และหลงอยทใด" "ทราบด" บรรดานางสนมตอบ ซนวจงกลาวตอไปวา "เมอขาพเจาสงวาหนาหน กขอใหทกคนมองตรงไปเบองหนา ถาสงวาซายหนกหนไปทางเบองซาย ถาสงวาขวาหนกหนไปทางเบองขวา และถาสงวา กลบหลงหนกหนกลบหลงไปทางขวามอ ทานพอจะเขาใจหรอไม" "เราเขาใจ" นางสนมตอบ ซนวปฏบตใหดและกลาวยา พรอมกบแจงถงวนยทหาร แลวนาขวานอาญาสทธมาตงบนแทน ประกาศถงอาญาสทธตามวนยทหาร จากนนกสงใหทหารหญงทกคน "ขวาหน" แตบรรดาทหารหญงกลบสงเสยงหวเราะอยางสนกสนาน ซนวจงกลาววา "หากยงไมเขาใจกฎเกณฑแนชด ระเบยบวนยทหารยงไมซมซาบ ยอมถอเปนความผดของแมทพ" จากนนซนวกกลาวยาคาสงอกสามครง อธบายอกหาครง แลวกลนกลองใหทหาร "ซายหน" นางสนมยงคงหวเราะดจสาเรงสาราญอยในวงกมปาน ซนวจงกลาววา "หากคาบญชาไมแจงชด คาสงไมเปนทเขาใจ แมทพสมควรถกตาหน หากคาสงชดแจง การซกซอมและคาอธบายแจงชด แตไมอาจรกษาระเบยบวนย ความผดยอมตกอยทนายกอง" นายกองกคอสนมเอกสองคน "นาทงสองไปตดศรษะ" ซนวสงทหาร พระเจาเหอหลตกพระทยรบลงจากแทนประทบ รบสงขอชวตนางสนมเอกทงสอง "ขาเหนแลววา ทานสามารถคมทพจดขบวนศกไดด แตขาไมอาจขาดนางสนมทงสองได ถาปราศจากนางขายอมเหมอนกนอาหารไรรสชาต ขอจงระงบยงโทษสกครงเถด"
ซนวจงทลตอบวา "ในเมอทรงแตงตงใหขาพเจาเปนแมทพ อาญาสทธในการควบคมแมทพนายกองยอมอยทขาพเจา พระราชโองการยอมไมอาจมาแปรเปลยนได" จงเปนอนวาสนมเอกทงสองถกประหารชวตในบดนน ตอหนาบรรดาทหารหญง จากนนซนวกใหนางสนมคนถดมาเปนนายกองแทน เสยงกลองสญญาณใหทหารหญงปฏบตตามคาสงดงรวขนอก คราวนไมวาจะเปนคาสง ซายหน ขวาหน ตางปฏบตตามกนเครงครด
ซนวถวายรายงานตอพระเจาเหอหลวา "บดน ทหารหญงไดรบการฝกซอมและอย
ในระเบยบวนยขบวนยทธแลว ขอพระองคทรงตรวจพล หากพระองคจะรบสงใหไปรบทพจบศก บกนาลยไฟทไหน เขายอมพรอมปฏบตแมชวตจะหาไม" พระเจาเหอหลตรสวา "ทานแมทพกลบไปพกไดแลว ขายงไมประสงคจะตรวจพล" ซนว ทลวา "พระองคทรงโปรดแตสานวนในตาราพชยสงคราม แตปราศจากความจรงใจในหลกยทธศาสตรของตาราเลมน" หลงจากนนพระเจาเหอหลกทรงตระหนกดวาซนวเปนผชานาดานกลยทธ จงทรงแตงตงใหเปนแมทพออกเผชญศก นาทพบกยดอาณาจกรฉ(จว-เมองฌอ) บกอาณาจกรฉและอาณาจกรจน, ซง, หล ซงตางยอมศโรราบ และเปนทครนครามของบรรดาแควนนอยใหญในขณะนน
เพอกนความเขาใจสบสน ในวงการแปลเกยวกบตาราการทหารของจน ขาพเจาถอโอกาสน ชแจงถงปญหาตาราพชยสงครามบางประการ ทงนเพอความเขาใจทถกตองตามสมควร ตาราพชยสงครามของจน มปรากฏหลกฐานแนชดและมหนงสอครบถวน อยถง ๗ ฉบบดวยกน ซงทางจนเขาเรยกวา 'หวจงชซ' ( ) หรอตาราพชยสงคราม ๗ ฉบบ ดงมชอดงตอไปน ก. ต าราพชยสงครามซนว ( ) อกชอหนง "ซนจอปงฝา" ( ) "ว" ทขาพเจาแปลนนเปนชอของปรมาจารยทหารผนนโดยตรง ซงเปนการออกเสยงตาม
ภาษากลาง ถาออกเสยงเปนเสยงแตจวจะอานวา "บ" (บนหรอบตามทคนไทยเราเขาใจกน) วาทจรงคาวา บน (พลเรอน) บ (ทหารหรอพลกาลง) เปนการออกเสยงตามสาเนยงชาวฮกเกยนภาคเอหมง ขาพเจาใชวาซนวเพอใหตางจาก 'ตาราพสยสงครามของซนปง' ( ) (ซงเปนนพนธของหลานปของซนวในสมยจานกวอ) ( ) มเวลาหางจากกนประมาณรอยกวาป ภายหลงหนงสอฉบบนไดสญหายไป จนกระทงคนโบราณตอ ๆ มาเขาใจวา ซนว หรอ ซนปง คอคนเดยวกน แตหนงสอเลมนเพงจะมาคนพบในสสานสมยฮน ( ) เมอป พ.ศ. ๒๕๑๕ (ค.ศ. ๑๙๗๒) เดอนเมษายน ในตาบลอนเฉซน ( ) อาเภอหลนฉ มณฑลซานตง ข. ต าราพชยสงครามของซนปง ทางการของประเทศสาธารณรฐประชากรจน ไดใหฝายโบราณคด และผเชยวชาญทางอกษรโบราณชาระแลว แตเนองจากเขยนดวยหมกไวบนแผนซกไมไผ และเวลาเนนนานมาทาใหเกดชารดเสยหายและกระจยกระจายในสถานทนน เมอชาระแลวมขอความขาดตกบกพรองกระทอนกระแทน ตวอกษรขาดหายไปเปนคา ๆ และแมกระทงเปนวรรค ๆ ทวไป ซงเขาไดจดพมพเปนสาเนาขนตนไวแลว ในการชาระเบองตนนเขาแบงเปน ๒ ภาค คอ ภาคตน มขอความ ๑๕ บรรพ นบตงแต 'จบผงเจวยน' ( ) ถง 'การสรางแสนยานภาพ' ( ) ภาคปลายกจดไวเปน ๑๕ บรรพ ตงแต ปจฉา ๑๐ประการ ( ) ถง 'รบซงหนา และรบพลกแพลง' ( ) ขาพเจาไดหนงสอนมาเลมหนง แตไมสามารถแปลได เพราะขอความกระทอนกระแทนจนไมสามารถจบใจความใหเขาใจไดโดยสนเชง ค. หนงสอพชยสงครามอก ๖ ฉบบ คอ
ค. ๑ ตาราพชยสงครามหวฉ ( ) หรอ หวจอ ( ) ขอชแจงคา 'จอ' นเปนคายกยองวา 'ปราชญ' หรอ 'ผคงแกเรยน' เชน ขงจอ ฯลฯ และหวฉ อานตามสาเนยงแตจววา โงวค, โงว คอแซของชาวจนดาษดนทวไปแมในประเทศไทย ค. ๒ ตาราพชยสงคราม อยเหลยวจอ ( ) ค. ๓ ตาราพชยสงครามเคลดลบ ๖ ประการ ( ) วากนวาเปนนพนธของ จวไทกง ( ) หลอหวาง ( ) ค. ๔ ตาราพชยสงคราม 'กโลบาย ๓ ประการ' ( )(ซานเลห) ค. ๕ ตาราพชยสงคราม 'ซอหมาฝา' ( ) ค. ๖ คาปจฉา-วสชนาของ 'หลอยกง' ( )
ตาราพชยสงคราม เขยนบนซกไมไผ
ตาราพชยสงคราม นอกจากซนปง ซงไมสมบรณแลว นอกนนเปนหนงสอทมขอความครบถวนทงนน แตเมอกลาวถงหลกของการทาสงครามตลอดจนการปกครองแลว ความรวบรดเปนหลกการมนาหนกและรอบคอบรวมทงใซภาษาทรดกมประทบใจ ไมมฉบบใดจะเกน 'ตาราพชยสงครามซนว' ซงทวโลกยกยองวาเปนแมบทของการทหาร การทาสงคราม
รวมทงหลกการปกครองดวย จงมฉบบแปลเปนภาษาตาง ๆ ทวโลกหลายประเทศ ในเมองไทยกมหลายสานวนดวยกน เมอการณเปนเชนน เพอความเขาใจอนดและถกตอง จงขอถอโอกาสเรยนชแจงโดยยอ ตามขอความขางตนน
นายเสถยร วรกล ๘ กนยายน ๒๕๒๑
(หลงจากการพมพครงแรกมาแลว ๒๖ ป)
อนง พงสาเหนยกวา ตารายทธพชยน
ควรนาไปใชตอส กบอรราชขาศกศตร
เพอปกปองประเทศชาต
หา ใชนามาใชตอสแกงแยง ทาลายลางคนในชาตดวยกนเองไม
บรรพ ๑ วางแผน
บรรพ ๒ ดาเนนการ
บรรพ ๓ ยทโธบาย
บรรพ ๔ ลกษณะการ
บรรพ ๕ ยทธานภาพ
บรรพ ๖ ความลกตน
บรรพ ๗ สประยทธ
บรรพ ๘ นานาวการ
บรรพ ๙ การเดนทพ
บรรพ ๑๐ พนภม
บรรพ ๑๑ นวภม
บรรพ ๑๒ เพลงพฆาต
บรรพ ๑๓ จารชน
ปราชญซนวกลาววา การรณรงคสงคราม
เปนงานใหญของประเทศชาต เปนจดความเปนความตาย
เปนวถทางอนนาไปสความยนยงคงอย หรอดบสญหายนะ
พงพนจพเคราะหจงหนกทเดยว
เพราะฉะนน จงวนจฉยดวยกรณยกจ ๕ ประการ
เปรยบเทยบถงภาวะตาง ๆ เพอทราบความจรง กลาวคอ
๑.ธรรม ๒.ดนฟาอากาศ ๓.ภมประเทศ ๔.ขนพล ๕. ระเบยบวนย
ธรรมคอ สงทบนดาลใหทวยราษฎร รวมจตสมานฉนทกบฝายนา
รวมความเปนความตาย โดยมไดยอทอตอภยนตรายใด ๆ เลย
ดนฟาอากาศ
คอ กลางวนกลางคน ความรอนความหนาว และความผนแปรเปลยนแปลงแหงอากาศ
ภมประเทศ กคอความใกลไกล ความทรกนดารหรอราบเรยบแหงพนท
ความกวางแคบของแนวรบ ตลอดจนยทธภมนน
อยในลกษณะเปนตายอยางไร
ขนพล คอบคคลผประกอบดวยสตปญญา ความเทยงธรรม ความเมตตา
ความกลาหาญ และความเขมงวดเดดขาด
ระเบยบวนย คอระบอบการจดสรรพลรบ
วนยแหงทหาร และการใชจายของกองทพ
กรณยกจ ๕ ประการน แมทพนายกองยอมรอยทวกน
แตทวาผรจรงจงชนะ ผไมรจรงยอมปราชย
ดวยเหตฉะน
จงตองเปรยบเทยบภาวะตาง ๆ เพอทราบความจรง
กลาวคอ มขบรษฝายไหนมธรรม ขนพลฝายไหนมสมรรถภาพ
ดนฟาอากาศอานวยประโยชนแกฝายใด การบงคบบญชาฝายไหนยดปฏบตมน
มวลพลฝายไหนแขงกลา ทแกลวทหารฝายไหนชานาญศก การปนบาเหนจหรอการลงโทษ ฝายไหนทาไดโดยเทยงธรรม
จากเหตเหลาน ขาฯกพอหยงถง ซงความมชยหรอปราชยไดแลว
แมทพนายกองคนใด เหนดวยยทโธบายของขาฯ เอาไวใชคงชนะ จงรบไวใช
ผใดไมเหนชอบดวย ขนใชไปคงตองประสบความพายแพแนนอน
กใหเขาออกจากหนาทไปเถด
เมอไดวางแผนการเหมาะสม และผอยใตบงคบบญชาเหนชอบและเชอฟงดแลว
กาวตอไปกคอ เสกสรางเหตการณใหเกดขน เพอคอยเปนกาลงเสรมทางภายนอกอกดานหนง
อนวาเหตการณอนจะปลกเสกขนนน เรามพกตองถอหลกเกณฑตายตว
จงทาไปโดยนยประโยชนของฝายเรากแลวกน
ยทธศาสตรคอวชาเลหเหลยมแตมค
เพราะฉะนน เมอเรามความสามารถจรง พงแสดงใหเหนวา เราไมมความสามารถเลย
ครนตกลงจะเขาโรมรนดวย แตแสดงประหนงวา เราไมมความประสงคเชนนน
สงใดใกลกแสดงใหเหนวาไกล สงใดไกลกแสดงใหเหนวาใกล
คอยลอใจศตรดวยนานาอามสประโยชน
เมอเหนศตรแตกแยกระสาระสายแลว กพงเขาหกเอา
จงเตรยมพรอมเมอขาศกมกาลงสมบรณ
หลกเลยงเมอขาศกเขมแขงแกรงกลาอย
เยาเมอศตรตกอยในโทสะจรต
พงถอมตวพนอบพเทาเสรมใหศตรโอหงไดใจ
ตองรงควาญใหเหนดเหนอยระอา ในเมอศตรพกผอนเพอออมกาลง
ยราตารว ใหปรปกษแตกแยกความสามคคกน
พงหกเอาในขณะทเขาไมไดเตรยมพรอม เขาจโจมยามทเขาไมไดคาดฝน
ทงน เปนเงอนงาความมชยของนกการทหาร จงอยาแยมพรายใหศตรลวงร
เจตจานงแทจรงของเราไดเปนอนขาด
อนแผนการรบซงสงสรรคกน ในพระเทพบดรมหาปราสาท (สภาการรบในสมยโบราณ)
ไดบงชใหเหนชยชนะแตเมอยงไมไดรบกน ยอมเนองจากไดพจารณา
ทบทวนแผนการนนโดยรอบคอบแลว ตรงกนขามลางแพจะปรากฏใหเหนแตตนมอ เมอการวางแผนการรบยงไมละเอยดรอบคอบ
การณเปนเชนน สาอะไรกบสงคราม ซงมไดวางแผนการเอาเสยเลยเลา
และดวยสงเดยวน ขาฯกประจกษชดถงโชคชยและปราชยแลว
ปราชญซนวกลาววา การเคลอนพลนน
รถใชในการโจมตอนเทยมดวยมาส และรถพทกษหมเกราะหนงแตละพนคน
พลรบนบแสนซงพรอมสรรพดวยเกราะ โล ดง เขน การลาเลยงเสบยงอาหารในระยะทางไกลตงพนโยชน
คาใชจายทงภายในและภายนอกประเทศ รายจายในการรบรองทตานทต
คาเครองอปกรณอาวธ เชน กาวหรอยางไม คาซอมแซมเครองรบนานาชนด ตองใชจายวนละพนตาลงทอง
จงสามารถยกพลจานวนเรอนแสนได
ดงนน การนาพลเขาโรมรนกน หลกสาคญคอ รบควาเอาชยชนะเสยในเรววน
ถาปลอยใหการรบยดเยอแลว อาวธยทโธปกรณจะลดความคมกลา
ขวญทหารนบวนจะเสอมทราม เมอคดจะโหมเขาหกเมอง กาลงรพลกออนเปลยแลว
กองทพตองตดศกอยนานวนฉะน การคลงของประเทศกจะเขาตาจน
อนอาวธขาดความคมกลา ขวญทหารเสอมทราม
กาลงรพลกะปลกกะเปลย และทรพยสนเงนทองฝดเคอง
(เมอมอนเปนไปเชนน) ประเทศราชทงหลาย
กจกฉวยโอกาสลกฮอขนทนท
เบองน ถงแมจะมผกอปรดวยสตปญญาเฉยบแหลมปานใด กไมสามารถบรหารงานใหเปนไปโดยราบรนได
ฉะน ดงไดสดบมา การรบนน แมผเขลากยงทราบวา ตองการความรวดเรว
ไมเคยปรากฏวาผฉลาดใด นยมการยดเยอชกชาเลย
อนการศกตดพนกนเปนเวลานาน แตประเทศชาตกลบไดรบประโยชนจากเหตนน
ยงไมเคยปรากฏเลย
จงผใดยงไมทราบผลรายของสงครามโดยถองแทแลว ผนนยงไมทราบซงถงผลดของสงครามเชนเดยวกน
ผสนทดจดเจนในการศก เขาไมระดมพลถงคารบสอง
เขาจะไมลาเลยงเสบยงอาหารถง ๓ ครง อาวธยทโธปกรณเครองใช ซอมจากประเทศของตนเอง
แตเสบยงอาหารพงเอาจากศตร กระน อาหารของเหลาทหารจงเพยงพอแล
ประเทศจะยากจนลง กเพราะตองสงเสบยงอาหาร แกกองทพในระยะทางไกล ดวยวาการกระทาเชนนน
ยอมทาใหเหลาประชายากแคนแสนเขญ
ในเขตการทหาร จะซอสงของกตองซอดวยราคาแพง
ของแพงจกทาใหเงนทองราษฎร รอยหรอสนเปลองไป การสนเปลองนแหละ
จะนามาซงการเกณฑสรรพวตถตาง ๆ อก
กาลงแรงงานและกาลงทรพยของประเทศ ตองสนเปลองไปจนหมดสน
ทกครวเรอนจกวางเปลา รายไดของประชาราษฎร
ตองถกเกณฑใช ๗ ใน ๑๐
การสนเปลองของประเทศ อาท รถรบทชารดเสยหาย
มาลาทพกลพการ เสอเกราะ หมวกเหลก ธน หอกหลาว ดง เขน โลใหญ ตลอดจนววเของและรถหนก จะตองสญเสยถง ๖ ใน ๑๐
เพราะฉะนน ขนพลผกอปรดวยสตปญญา พงหาเลยงรพลของตนจากศตร
การกนขาวของศตร ๑ 'จง' มผลดเทากบกนของตนเอง ๑๐ 'จง'
ใชพชเลยงสตวพาหนะ เชน ตนถวหรอฟางขาว ๑ 'ซ'
เทากบใชของตนเอง ๒๐ 'ซ'
ดงน การทจะใหทหารเขนฆาขาศก กโดยปลกปนใหเกดความเคยดขง
จะใหรพลหาญหกเขาชวงชง สมภาระทงหลายของศตร
กโดยใหสนจางรางวล
ดงเชนการรบดวยยานรถ ผจบรถขาศกได ๑๐ คนขนไป
ตองปนบาเหนจทหารเขายดคนแรกใหถงขนาด แลวเปลยนธงประจารถขนทาเนยบของเรา
เชลยศกซงจบไดนนตองเลยงดโดยดเพอชวงใชตามควร นแหละจงจะไดชอวา ยงชนะขาศกเพยงใด กยงเพมความเกรยงไกรแกตนเองเพยงนน
เพราะฉะนน การทาสงคราม ตองรบกาชยชนะเผดจศกในเรววน
ไมควรเนนชาอย ฉะนน ขนศกผรอบรการศก กคอ
วรบรษผกาความเปนความตายของผองนกร และผแบกไวซงภาระ
อนจะยงความรมเยนหรอทกขเขญ แกประเทศชาตนนแล
ปราชญซนวกลาววา หลกการยทธ (ซงทาใหประเทศศตรหมอบราบคาบแกว) โดยมพกตองทาลายเมองนบวาประเสรฐยง
รองลงมากคอ หกเอาโดยไมตองทาลายกองพล รองลงมาอกกคอเอาชนะโดยไมตองทาลายกองพน
เลวกวานนกอยาใหตองถงทาลายกองรอย หรอทาลายกระทงหมวดหม
เพราะฉะนน การชนะรอยทงรอยมใชวธการอนประเสรฐแท แตชนะโดยไมตองรบเลย จงถอวาเปนวธอนวเศษยง
ดงนน วธการใชทหารชนเลศคอหกศตรดวยกโลบาย รองลงมาคอหกเอาดวยวธการทต
รองลงมาอกขนหนงคอหกดวยก าลงทหาร เลวทสดนนคอการลอมตคายค หอรบ ของศตร
เบองวายกพลเขาลอมตเมองขาศก พงใชเมอคราวจาเปนจรง ๆ เทานน
เพราะการซอมโลใหญและรถหมเกราะ การเตรยมเครองใชไมสอย
จกตองกนเวลาตงสามเดอนจงลความสาเรจ ตอจากนจะตองใชเวลา
เพอสรางปอมปราการอกราว ๓ เดอน ในความชกชาเชนน
ผบญชาการทหารจะรสกเดอดดาลราคาญใจ จนถงแกตองใชทหารเขาโจมต อยางมดตอมเสยกอนกาหนด เมอเสยรพลไปสก ๑ ใน ๓ แตยงมอาจหกเขาไปได
ยอมเปนภยแกฝายรกตอยางอนนต
ดวยเหตน นกการทหารทสามารถ พงทาใหขาศกยอมแพไดโดยไมตองรบ
ยดครองเมองขาศกไดโดยไมตองเขาลอมต ทาลายประเทศศตรโดยไมตองใชเวลานาน
จาเปนอยางยงทตองรกษากาลงฝายตนมใหพรอง เพอพชตขาศกภายใตหลาน
เมอรพลไมบอบชา ผลประโยชนทไดรบกจกสมบรณ
หลกยทโธบายมอยดงนแล
(เมอถงคราวทตองใชกาลงทหารกนแลว) หลกยทธวธมอยวา
เรามกาลง ๑๐ เทาของขาศก จงเขาลอมเอา ถา ๕ เทาของศตร กจงบกต
ถาเพยงเทาเดยว กแยกเปนสองกองเขาชงชย
ถาหากกาลงทดเทยมกน จงพยายามเขารบพง นอยกวาจงตงรบไว
ถาดอยกวา จงหาทางหลกเลยงไวกอน
ฉะนน ความขดแขงถอดของกาลงอนนอย ยอมตกเปนลกไกของกองทพ
อนมกาลงมหาศาลนนเอง
อนขนพลกเสมอนหนงหลกชยของประเทศ ถาหลกชยนนมคณสมบตครบถวน ประเทศกเขมแขง หากมคณสมบตขาดตกบกพรอง ประเทศกออนแอ
เพราะฉะนน ราชนยมกทาความเสยหายใหแกการทหาร
ดวยเหต ๓ ประการ คอ
ไมเขาพระทยวา
กองทพเคลอนกาลงรกไปไมได แตรบสงใหรก หรอกองทพจะถอยไมได แตรบสงใหถอย เชนนเรยกวากดขวางการปฏบตทางทหาร
ไมเขาพระทยในกจการทหาร กทรงเขาเกยวของดวย จะทาใหแมทพนายกองงนงง (ไมทราบทางปฏบต)
ไมเขาพระทยในหลกการปรบตวกบเหตการณโดยยทธนย กทรงรบภารกจอนนน จะทาใหแมทพนายกองสงสยแคลงใจ
เมอเหลาทหารงนงงสงสย ภยอนเกดจากจากเจาครองนครกจะพลนถง
นแหละเรยกวา กอความระสาระสาย ใหบงเกดแกกองทพตนเอง และอานวยชยชนะแกขาศก
เพราะฉะนน วธหยงรชยชนะมอย ๕ ประการ คอ รวาควรรบไมควรรบเพยงใด ผนนชนะ
รหลกการใชทหารมากนอยเพยงใด ผนนชนะ
ฝายนาและผอยใตบงคบบญชา รวมจตสมานฉนทเปนอนหนงอนเดยวกน
ผนนชนะ
เตรยมพรอมเสมอ
เพอคอยโอกาสหละหลวมของศตร ผนนชนะ
ขนพลมสมรรถภาพ และราชนยไมสอดแทรกกาวกาย (ปลอยใหปฏบตการไดโดยเสร)
ผนนชนะ
หลก ๕ ประการน คอ วธหยงรซงความมชย
เพราะฉะนน จงกลาวไดวา หากรเขารเรา แมนรบกนตงรอยครงกไมมอนตรายอนใด
ถาไมรเขาแตรเพยงตวเรา แพชนะยอมก ากงอย หากไมรในตวเขาตวเราเสยเลย
กตองปราชยทกครงทมการยทธนนแล
ปราชญซนวกลาววา ผเชยวชาญการศกในสมยโบราณ
กอนอนเขาตองสรางความเกรยงไกรแกตนเอง เพอคอยโอกาสทจะเอาชนะขาศก ความพชตนนตองอยทเรา
แตความเอาชนะไดตองอยทขาศก
เพราะฉะนน ผเชยวชาญการศก แมอาจจะสรางความเกรยงไกรแกตนเอง
แตไมสามารถทาใหขาศก จะตองอยในฐานะเอาชนะได
(เพราะเปนเรองของขาศกเอง) จงกลาวไดวา อนชยชนะนน
เราอาจหยงร แตไมสามารถจะสรางขน
ในขณะทยงเอาชนะขาศกไมได พงตงรบไวกอน
ครนทจะเอาชนะได จงเรงรกเถด การตงรบนนเพราะกาลงยงดอย
รกเพราะมกาลงเหลอหลาย ผสนทดในการตงรบนน
จะเสมอนหนงซอนเรนยงใตบาดาลชนเกา (เงยบกรบปราศจากวแววใด ๆ)
ผเชยวชาญในการรกนน ดจไหวตว ณ ฟากฟาชนเกา
(กอเสยงกมปนาทนาสะพงกลว) ดวยเหตน จงสามารถรกษากาลงของตน
และไดชยชนะอยางสมบรณ
การหยงเหนชยชนะซงใคร ๆ กรอยแลว มใชชยชนะอนดเลศ
เมอรบชนะแลวพลรบตางแซซองรองสรรเสรญ กมใชชยชนะอนเยยมเชนเดยวกน
ดวยเหตวา ผสามารถยกขนสตวเพยงเสนเดยวไดนน มใชผทรงพลง ผมองเหนเดอนและตะวนได มใชผมนยนตาแจมใส
ผไดยนฟาค ารณลน มใชผมโสตประสาทไว
ผใดชอวาเชยวชาญการศกในสมยโบราณกาล เขาชนะเพราะเหตทอาจเอาชนะไดโดยงาย
ฉะนนชยชานะของผเชยวชาญศก จงไมมนามบนลอในทางสตปญญา
ไมมความดในทางกลาหาญ
ดงนน ชยชานะของเขาเปนสงทแนนอนไมแปรผน ทวาไมแปรผนนน กโดยทเขารบตองชนะ
ชนะเพราะขาศกแพแลวนนเอง
ดงนน กอนอน ผทเชยวชาญการศกตองอยในฐานะไมแพแลว และไมพลาดโอกาสทขาศกจกตองแพดวย
ดวยเหตนเอง กองทพทก าชยชนะ จงรบในเมอเหนชยแลว แตกองทพทพายแพจะรบเพอหาทางชนะ
ผเชยวชาญการศก มงผดงธรรมและรกษาระเบยบวนย
จงสามารถประสทธโชคชยได
หลกยทธศาสตรมวา ๑ ศกษาภมประเทศ
๒ การคานวณความสนยาวแหงยทธบรเวณ ๓ การวางอตราพลรบ
๔ การหาจดศนยถวงแหงกาลง ๕ สความมชยอนลกษณะพนภมทาใหเกดการคานวณ
การคานวณทาใหมการวางอตราพลรบ การวางอตราพลรบทาใหเกดความมชยในทสด
ดงนน กองทพพชต (เมอเขายทธแยงกบขาศก) จงเสมอนเอา 'อ' * (ของหนก) ไปชง 'จ' (ของเบา)
แตกองทพทพายแพนน กลบเสมอนเอา 'จ' (ของเบา) ไปชง 'อ' (ของหนก)
การทาสงครามของผกาชยชนะ เปรยบประดจปลอยนาซงทดไว
ใหพงสหบหวยลกตงพน 'เยน' (ราว ๘๐,๐๐๐ ฟต ผแปล)
นคอลกษณะการยทธแล
* จและอเปนมาตราชงสมยดกดาบรรพของจน กลาวกนวา ๒๕ จ เทากบ ๑ ตาลง , ๒ ตาลง เทากบ ๑ อ -ผแปล
ปราชญซนวกลาววา การปกครองทหารจานวนมากไดดงคนจานวนนอย
กดวยระเบยบการจดกองรบ
การตอสคนจานวนมากไดเชนเดยวกบเผชญคนจานวนนอย กดวยอาณตสญญาณธงและฆองกลอง
กองทพหนงซงกอปรดวยพลรบมากหลาย แตอาจบญชาใหรบขาศกไดโดยไมเพลยงพลานน
กดวยรจกวธรบซงหนาและวธรบพลกแพลง
กองทพรกพงไปทางใด เสมอนหนงกลงหนเขากระทบไข เพราะรวธใชกาลงอนแขงแกรงทลายจดออนแอของขาศกนนเอง
สงครามใด ๆ กด ทงสองฝายยอมเขาปะทะกนซงหนา (เปนปกตวสย)
แตจกชนะกนไดกดวยยทธวธพลกแพลง
เพราะฉะนน ผจดเจนวธการยทธพลกแพลง วธการของเขาจะไมรอบจน ดงดนฟาอนไมรจกสนสญ
จกไมรหมดสนดงแมนาไหลรนไมขาดสาย พอจบแลวกเรมใหม เชนเดอนตะวนทตกแลวขนอก
ตายแลวกผดเกด เชนการหมนเวยนแหงฤดกาลทง ๔
สรรพสาเนยงมเพยง ๕ แตความเปลยนแปรแหงเสยงทง ๕ นน เราจกฟงไมสน สมเพยง ๕ แตการแปรแหงสทง ๕ จะทศนาไมหมด
รสมเพยง ๕ แตความแปรเปลยนแหงรสทง ๕ ยอมลมชมไมรจบ (ฉนใด)
(ฉนนน) สภาพการรบ ซงมเพยงการรบซงหนา และรบพลกแพลงเทานน
แตความเปลยนแปรแหงวธการทงสอง กมรจกสนสดดจกน การรบซงหนาและรบพลกแพลงยอมเกอกน เหมอนหวงโซตดเปนพดหาขอขนตนมได ฉะน ใครจะเสาะหาเงอนงาของมนไดเลา?
ความเรวของสายนาเชยว ถงกบพดพากอนหนลอยไปดวยนน
เนองจากความไหลแรงของมน ความเรวของนกอนทร
ถงกบทาลายเหยอแหลกลาญไป กดวยรจกประมาณชวงระยะโจมตอยางด
ดวยเหตน ยทธานภาพของผเชยวชาญศก จงรวดเรวนาสะพรงกลว
การจโจมของเขาจงอยในชวงสน
ยทธานภาพนน เหมอนหนาไมอนเหนยวเตมแล
การกาหนดชวงโจมต เหมอนการเลงเพอปลอยลกธน
ในขณะทโรมรนพนตกนดชลมนวนวาย แตจะระสาระสายไมได
กระบวนศกตดพนกนเปนวงกลมดสบสนอลวน แตจะแพเสยมได
การรบทชลมนวนวายนน ตองเกดจากยทธวธอนมระเบยบ
อาการประหนงขลาดกลวนน ตองเนองจากความเหยมหาญ
ททาซงดออนเปลย ตองสบจากความแขงกลา
(ทงเพอซอนความจรงใหขาศกหลงเขาใจผด)
ความมระเบยบหรอความวนวาย เปนเรองของการจดพลรบ
(ถาการจดพลดกจะยงความมระเบยบได) ความขลาดหรอความกลา เปนเรองของยทธานภาพ (ถาสถานการณไดเปรยบ
แมทหารทขลาดกจะบงเกดความกลา) ความเขมแขงหรอออนแอเปนเรองของกระบวนศก
(ถากระบวนศกอยในลกษณะด ทแกลวทออนแอกจะเขมแขงแกรงกลาขน)
เพราะฉะนน ผเชยวชาญการหลอกลอขาศก เมอแสดงกรยาทาทไปบาง ขาศกจะตกหลมพลาง
ทนททหยบยนให ขาศกจะตองตะครบเอา จงลอดวยประโยชนแลวคมเชงดวยพลพฤนท
เพราะฉะนน ผเชยวชาญศก พงแสวงชยชนะจากรปการณสงคราม
มใชคอยแตตโพยตพายผอน ดวยเหตนเขาจงรจกเลอกใชคน และผอนคลอยตามรปการณ (เพอบรรลชยชนะในทสด)
ทวาผอนคลอยตามรปการณ คอ การบญชากองทพเขารบกบขาศก
กเหมอนงดซงหรอกอนหนใหกลงไป อนธรรมชาตของไมหรอหนนน
ในทราบเรยบมนจะนงไมขยบเขยอน ในทลาดชนมนจะกลงเอง
ถาไมและหนนนเปนเหลยมมนจะหยด ถากลมมนจะหมน
ดวยเหตฉะน อาการประยทธไพร ซงเสมอนหนงกลงหนกลมจากภผาสงตงพน 'เยน'
(มนจะบดขยไปอยางอตลด) กเนองแตยทธานภาพยงใหเปนไปฉะนนแล
ปราชญซนวกลาววา ผถงสมรภมคอยทพขาศกกอน กาลงยอมสดชน
สวนผทถงหลงและยงตองเขารบดวย ยอมเหนดเหนอยอดโรย จงผช านาญการศกพงคมผอน หายอมอยในฐานะใหผอนคมไม
การทจะทาใหขาศกมาเขาบวงเอง กดวยลอใหเหนผลได
และจะใหศตรขยาดไมเขาใกล กดวยแยมใหเหนผลเสย ดวยเหตน
ถาศตรอยในภาวะสดชนกระปรกระเปรา เรากอาจรงควาญใหไดรบความลาบาก ถาอมหมพมน เรากอาจทาใหหวโหย
ถาสงบมนคง เรากอาจทาใหหวนไหวสะดงสะเทอน
จงโจมตในเสนทางทขาศกจะตองมา และเขาบกคราศตรมไดคาดฝน
การตกองทพเดนทางไกลตงพน 'หล' (ราว ๓๕๗.๙ ไมล) โดยไมรสกอดโรยนน
กเพราะเดนทางไปในแนวทปลอดคน (ไมมศตรรบกวน) การตเมองเปนตองได
กเพราะตเมองทศตรไมสามารถจะรกษาไว ครนถงคราวรกษาเมองกรกษาไดเหนยวแนนมนคง
กเพราะขาศกไมพงประสงคเขาต
ดวยเหตน ผทสนทดการรก จงเขาบกจนศตรไมมทางรบ
สวนผชานาญการตงรบ จะทาใหขาศกไมทราบวาจะเขาตอยางไร
มนชางแสนพศดารยงหนอ ถงแกไมแสดงรปลกษณใหเหน
มนชางมหศจรรยเหลอลน ถงแกไมปรากฏสมเสยงใหไดยน
จงอาจกาชวตไพรนไวไดโดยเดดขาด
ยามเขาราญรก กบกจนขาศกตานทานไมอย
เพราะเขาทลายจดออน ครนทถอยกถอยจนไลไมตด เพราะความรวดเรวไมทนกน
ฉะน เมอเราตองการจะรบ แมนขาศกจะอยในปอมคายอนสง
และมคเมองอนลกลอมรอบ กไมวายทตองออกรบดวยความจาใจ ดวยวาเขาตจดทขาศกตองแกนนเอง
คราเราไมประสงคจะรบ แมนขดเสนตงรบไวบนพนดน
ศตรกไมอาจรบเราได เนองดวยผดจานงในการเขาตของเขา
ฉะนน จงใหศตรเปนฝายเปดเผย สวนเราไมสาแดงรองรอยใหประจกษ
กระนฝายเรารวม แตศตรแยก เรารวมเปนหนง ศตรแยกเปนสบ
เทากบเราเอาสบเขาตหนง เมอกาลงฝายเรามากแตศตรนอย
การทเอากาลงมากจโจมกาลงนอย สงทเราจะจดการกบขาศกกงายดาย
สถานทเราจะรบขาศก เรามแยมพรายใหร
เมอขาศกไมรกยอมตองแบงแยกกาลง เตรยมรบไวหลายแหงดวยกน
เมอขาศกกระจายกาลงปองกนมากแหง สวนทเราตองเขารบพงดวยกยอมนอยลง
ฉะนน ถาระวงหนา กาลงทางหลงจะนอย ระวงทางดานหลง กาลงทางดานหนาจะนอย
ระวงดานซาย กาลงทางขวาจะนอย ระวงดานขวา กาลงทางซายจะนอย
ระวงเสยทก ๆ ดาน กาลงทก ๆ ทางจะบางลง การทกาลงนอยกดวยวาตองระวงผอน (และตรงกนขาม) กาลงจะเพมพนขน
กโดยใหผอนระวงระไวเรา
ดงนน ถาเรารสถานทและวนเวลาทจะรบแลวไซร แมวาเราจะตองรบขาศกในระยะไกลตงพน 'หล' ออกไป
เรากสามารถเขาทาการชงชยได
ถาไมรสถานทและวนเวลาทจะตองรบ (ครนเมอถกโจมตเขา)
กาลงปกซายกไมสามารถเขาชวยปกขวา กาลงทางปกขวากไมสามารถชวยปกซาย
กาลงทางกองหนาไมสามารถเขาชวยกองหลง และกองหลงกไมสามารถชวยกองหนา (การณเปนเชนน)
กสาอะไรกบกอง ๆ หนง ยงตงหางกนหลายสบ 'หล' ในระยะไกล
หรอหรอหลาย 'หล' ในระยะใกลเลา
ตามความพเคราะหของขาฯ
ถงพลรบของประเทศ 'ย-เวะ' (เยยะ) มมากมาย จะมประโยชนอนใดกบการมชยไดฤา?
เพราะฉะนนจงกลาวไดวา อนชยชนะอาจสรางขนได (มใชสงสดวสย)
แมนศตรจะมจานวนมากหลาย กอาจทาใหหมดกาลงสรบได
ดวยเหตน ตองพจารณาสภาพเราสภาพเขา เพอใหรเชงไดเชงเสย ตองทาการสอดแนม
เพอรเบาะแสการเคลอนไหวของขาศก ตองวางกาลงทหารเพอรแดนเปนแดนตาย
และตองฟดเหวยงประลองด เพอรวากาลงของเราจดไหนขาดเกนประการใด
ฉะนน การจดทพอยางเลศแลว จะไมปรากฏรองรอยใหเหน เมอปราศจากรองรอยอนใด
แมจารบรษทลกลา กไมสามารถเลงเหนเจตจานงของเราได
แมเจาปญญา กไมสามารถดาเนนกโลบายตอเราอยางไร
เนองดวยหยงรความลกตนหนาบางของขาศก จงนาความมชยมายนใหกองทพของตน
ถงเหลาทวยหาญกไมแจงในเหตแหงชยชนะได ชนทวไปตางรเหนรปการณทเราเอาชนะอย
แตไมอาจลวงรถงหลกประกนแหงชยชนะนน ๆ ฉะน วธเอาชนะจงไมซาแบบ
และอาจสนองกบเหตการณโดยไมรจกจบสน
ฉะนน การใชกาลงทหาร จงเหมอนหนงธรรมชาตของนา
นายอมหลกทสงไหลสทตา ลกษณะการยทธกยอมหลกเลยงดานทมกาลงเขมแขง
ยกยายเขาตจดออนแอ นายอมจดกระแสไหลบาไปตามลกษณะพนภม การยทธกยอมเอาชนะกนตามสภาวะของขาศก
ฉะนน การยทธจงไมมหลกเกณฑตายตว เฉกเชนนา ซงหามรปลกษณะอนแนนอนไม
จงผเอาชนะดวยปฏบตการเหมาะสม กบความผนแปรของขาศกนน
พงกลาวไดวา เขาคอเทพเจาผทรงอทธฤทธทเดยว
ฉะนน ในกองธาตทง ๕ ยอมไมมธาตใดชนะเปนเยยมในทสด
(เชน ธาตไฟแพธาตนา แตธาตนาแพธาตดน ฯลฯ ผแปล) ฤดกาลทง ๔ ยอมไมมตาแหลงทแนนอน
แสงตะวนยอมมสนยาว (ตามฤดกาล) ดวงจนทรยอมมขนปกษแรมปกษ
(ดงเชนการศกซงไมมหลกเกณฑตายตวนนแล)
ปราชญซนวกลาววา อนการศกนน เมอขนพลไดรบแตงตงจากกษตรย
ระดมพลเรยงคายขดตาทพไว จะไมมอะไรยากยงกวาการดาเนนสประยทธชงชย
ทวายากนน คอ จกตองเปลยนทางออมใหเปนทางลด
ขจดความรายใหเปนผลด
เพราะฉะนน เพอใหเสนทางเดนทพ
ของขาศกออมหกวกเวยน จงตองลอดวยอามสประโยชน สวนเราแมจะเคลอนภายหลง
แตกบรรลจดหมายไดกอน เชนน เรยกวารเงอนงาของความออมลดแล
ดวยเหตน การสประยทธชงชย จงเปนไดทงความสวสดภาพ หรอมหนตราย (สดแตผบญชาการทพจะดาเนนการอยางไร)
เบองวา ยกกาลงทงหมดเขาชงชยกไมทนการ
(เพราะอยอายใหญโต) ครนจะทอดทงกาลงโดยใชแตเพยงบางสวน
กจะทาใหสญเสยซงยทธสมภาระ (เพราะอยลาหลง อาจถกโจมตได)
ฉะนน การใหรพลถอดเกราะออกเสย และเรงรดเดนทพในความเรวเปนทวคณ โดยมไดพกผอนทงกลางวนและกลางคน ถาเขาชงชยกบขาศกในระยะทางรอย 'หล'
นายทพทงสาม (ทพหนา ทพหลวง และ ทพหลง) จะตองตกเปนเชลยของขาศกทงสน
เพราะผทแขงแรงจะถงกอน ผออนแอจะถงหลง กาลงซงถงจดจะมไดเพยง ๑ ใน ๑๐ เทานน
ถาเขาชงชยในระยะ ๕๐ 'หล' ทพหนากจะปราชย เพราะกาลงพลถงไดเพยงครงเดยว ถาเขาชงชยในระยะทาง ๓๐ 'หล'
กาลงจะถงระยะเพยง ๒ ใน ๓ เทานน
เพราะฉะนน กองทพจะขาดเสยซงยทธสมภาระ เสบยงอาหาร และสรรพสงเครองสารองไมได
หาไมแลวจกตองแตกพายวางวายแนนอน
ฉะนน ถาไมรเจตจานงของเหลาเจาครองนคร เราจะผกไมตรไวไมได
ถาไมรลกษณะภเขาลาเนาไม ทคบขนลมดอน
ตลอดหวยหนองคลองบงบาง เราจะเดนทพไมได
ถาไมใชมคคเทศกนาทาง เราจะไมไดเปรยบทางพนภมประเทศ
ฉะนน การศกจงตงบนเลหเหลยมแตมค เคลอนไหวเมอผลได
และยงแปรโดยการรวมหรอกระจายกาลง
ดวยเหตน จงมความเรวเหมอนลมเพชรหง เชองชาประหนงแมกไมในพงไพร
ราวเฉกเชนไฟประลยกลป หนกแนนเลหปานภผา
ยากทจะหยงรดจทองฟาอนคลมเครอ และไหวตวดงเมอสายฟาคารณลนสะทานสะเทอน
(เมอเหยยบประเทศขาศก) ไดลาภสงครามอนใดมา กแจกจายรพล ยดไดพนทกแบงปนแกแมทพนายกอง
จะประกอบการอนใด จงชงตรองใหถองแทแนใจ
ผรอบรเงอนงาความออมลด จกชนะ นคอวธสประยทธชงชยแล
ตาราทหารกลาวไววา
"ดวยเหตไมสามารถยน สรรพสาเนยงทพด จงลนฆองเภร ดวยเหตทไมสามารถแลเหนกน
จงใหอาณตสญญาณธวช" อนการฆาตฆองกลองและใชธวชนน
กเพอรวมหตา (ทงกองทพ) ใหเปนอนหนงอนเดยวกนนนเอง
เมอรพลมสมาธแนวแนฉะน สาหรบผทกลาหาญ
กจะไมรกลาไปเบองหนาแตโดดเดยว ผขลาดจะไมถดถอยตามลาพง
นคอวธการบญชาการทพใหญแล
เพราะฉะนน การรบในเวลาคาคน จงมากไปดวยคบไฟและระงมไปดวยเสยงเภร
การสประยทธในเวลากลางวน จงดาษดวยสญญาณธวช
ทงน เพอกอกวนประสาทหตา ของขาศกใหหลงเลอะนนเอง
ดวยเหตน เราอาจทาลายขวญของขาศก และจตใจของแมทพนายกองใหแหลกลาญได
(ตามปกต) ขวญตอนเชายอมด (เพราะกาลงสดชน) ถงเทยงกทรามดวยความเกยจคราน ตกเยนกโทรมเพราะใครจะพกผอน
ผชานาญการศกจงหลกเลยงขาศกตอนสดชน และเขาโจมตเวลาขวญขาศกทรามหรอโทรมแลว
นคอวธปฏบตตอขวญทหารแล จงเอาความมระเบยบวนยแหงตน คอยจโจมเมอขาศกอลวนวนวาย
จงเอาการสงบนง ตอบสนองความเอะอะมะเทง นคอวธรกษากาลงจตใจแล
จงเอาความใกล (ตอสมรภม) ของเราคอยรบขาศกซงตองเดนไกล
จงเอาความสดชนของเรา สศกซงอดโรยเมอยลา
จงเอาความอมหนาสาราญของเรา รบมอขาศกทหวโหย นคอวธถนอมกาลงแล
จงอยาเขาตขบวนทพ ซงมทวธวชถะถนเปนระเบยบ
จงอยาจโจมปอมคายแนวรบของปรปกษ ทตงเปนสงานาเกรงขาม
นคอวธปองกนมใหเกดเภทภยแล
เพราะฉะนน วธสประยทธมอยวา อยาแหงนหนาเขาตขาศกซงตงบนทสง
อยารกพงขาศกทองสนเขาเปนทมน
อยาไลกระชนขาศก ซงทาทวาแตกระสา อยากระหนาขาศก
เมอเขาขวญดและเหยมหาญ
อยาทะยานฮบเหยอเมอเขาทอดให และไมควรรงทพศกทรบรกจะถอนคน
การลอมทพขาศก จาเปนตองเปดทางไปไวทางหนง
(นคงหมายถงการรบในทกวาง มใชการลอมเมอง - ผแปล) เมอทพศกจนตรอกแลว
กอยาไดรกกระหนาประชดเขาไป (เพราะเมอเขาไมมทางไป
กจะหนหนาสอยางไมคดชวต)
นคอวธสประยทธแล
ปราชญซนวกลาววา อนการศกนน เมอขนพลไดรบแตงตงจากกษตรย
และระดมพลชมนมทพแลว
อยาไดตงคายในททรลกษณ
ความผกพนไมตรกบแวนแควนทอยทางแพรง (คอประเทศเปนกลางอนตงอยระหวางเรา
และประเทศทสาม อน ๆ เพราะเปนศนยกลางคมนาคม
การมพนธะกนไว ยอมเอออานวยประโยชนอนนต)
อยาออยองแชดองในแดนทรกนดาร
เมออยในทลอมจงเรงขวนขวายหาทางออก หากพลดเขาอยแดนตาย(อบจน)
จงรบเรงทมเทกาลงเขาสรบ (เพอถอนตวใหหลดจากทนน)
บางวาระอาจไมเดนทพตามเสนทางทควรไป
และอาจจะไมตทพขาศกบางกองบางหนวย
เมองดานของขาศกบางแหงเรากไมเขาโจมต
บางถนบางทเราไมเขายทธแยงชงชยดวย
บางครง พระบรมราชโองการ กไมพงรบสนองเสมอไป
(เพราะผเปนขนพลตองปฏบตการรบ ใหสมคลอยตามรปการณของสงครามโดยเสร)
เพราะฉะนน ขนพลแจงในคณานคณแหงนานาวการ
(ความเปลยนแปลงบดเบอนตาง ๆ อนมไดเปนไปตามทควรเปน)
จงนบไดวารการศก ขนพลผไมแจงในหลกนานาวการ
แมจะรลกษณะภมประเทศด กไมอานวยผลประโยชนอยางไรเลย
และในการบญชาทพ หากไมรวธการสรบตอนานาวการแลวไซร
แมซาบซงถงความไดเปรยบแหงภมประเทศ กไมอาจใชกาลงพลไดเตมเมดเตมหนวย
ดวยเหตน ความใครครวญของผทรงปญญา จงทบทวนอยในระหวางคณ-โทษ ผลได-ผลเสย
ถาทบทวนเหนคณหรอผลได (ในโทษหรอผลเสย)
ความเชอมนตอความสาเรจ ในกจการงานกแนนแฟนยงขน ถาทบทวนเหนโทษหรอผล
(ในคณหรอผลได) เภทภยอนอาจเกดขน กจกแกไขกนทนทวงท
เพราะฉะนน จะใหเหลาประเทศราชหมอบราบคาบแกวได
กดวยใหเหนภยโทษ จะชวงใชกดวยมอบภารกจ จะจงจตใจใหฝกใฝตอเรา
กดวยกอบเกออามสประโยชน
เพราะฉะนน ในการศกนน อยาวางใจขาศกจะไมมาราว
แตพงยดมนในการเตรยมพรอมของฝายตน อยาวางใจวาขาศกจะไมจโจม
แตพงยดมนในความแขงแกรงมนคงของเราเอง
เพราะฉะนน ผนาทพ จงมจดอนตราย ๕ ประการ คอ
ผทคดแตสตายถายเดยว อาจถกหมายเอาชวตได
ผทคอยแตรกษาตวรอด อาจถกจบกมเปนเชลย
ผทหนหนพลนแลน อาจไดรบการยวเยาราคาญ
ผทคดแตความบรสทธผองแผวของตน (ถออดมคตเกนไป)
อาจถกเหยยบยาใสไคล
ผทรกพสกนกร มกไดรบความยงยากใจ
บรรดาจดอนตรายทง ๕ น เปนปมดอยของผน าทพ
เปนมหนตภยของการทหาร ทพจะลม ขนพลจะถกเขนฆา ดวยจดอนตรายทง ๕ น
ควรใชความพเคราะหจงหนกทเดยว
ปราชญซนวกลาววา อนการคมทพและพนจความศกนน
ถาเดนทพขามภเขา จกตองเดนตามหบหวยละหาน
ถาอยในคมนาคมสะดวกตองตงทพในทสง ถาขาศกตงอยในทสงชน
กอยาไดพยายามตฝาขนไป นคอคมทพในทดอยแล
ถาเดนทพขามแมนา ตองรบเรงใหหางสายนานนทนท
ถาฝายขาศกขามแมนามา กอยาไดเขาปะทะกนกลางนา
ตองรอใหอยในสะเทนนาสะเทนบก จงโหมกาลงตโดยฉบพลน
(อนง) การยทธนนอยาไดเรยงคาย ตามฝงแมนาคอยรบทพศก
พงตงทพลงบนทสงซงมการคมนาคมสะดวก และ (ครารกไล) กอยาไดอยในตาแหนงททวนนา
นคอการคมทพในลานาแล
ถาเดนทพในทลมซงเปนเนอดนเคม ตองเรงรดขามไปโดยพลน
ถาเกดปะทะกบขาศกในทเชนน ตองหนหลงเขาองปา
และตองทอดคายตามทซงมพชนาจดอย นคอการคมทพในทลมแล
ถาอยในทราบ ตองเลอกชยภมทอานวยความไดเปรยบ
คอปกขวาองเนนสง เบองหนาเปนแดนตาย (เชนหวงนาหรอหนาผา ฯ,ฯ เพอขาศกยกเขาตยาก)
เบองหลงเปนแดนเปน (คมนาคมสะดวก) นคอการคมทพในทราบแล
อนความไดเปรยบในการคมทพ ๔ ประการคอ (จอมกษตรยสมยดกดาบรรพของจน - ผแปล) ชานะกษตรยอน ๆ ตลอดทง ๔ ทศแล
อนการตงทพชอบทจะอยทสง พงรงเกยจทตา เหมาะทหนสทศโปรง(อาคเนย) แตรงเกยจทศทบ (ทศพายพ)
ตองตงอยในทถกสขลกษณะมอาหารของใชอดม เมอรพลปราศจากโรคภยไขเจบแลว
ยอมกลาวไดวาจกตองมชยแนนอน
ถาตงทพตามสนเนนหรอบนทานบกนนา ตองเลอกอาคเนย และทอดปกขวาองไว จะไดเปรยบทงทางการยทธและพนภมแล
หากฝนเหนอตกชกมฟองนาลอยฟองมา (เปนสญญาณวานาจะหลาก)
เมอจะลยขามหวยนานน ควรรอใหระดบนานนแนเสยกอน (มฉะนนขามไปโดยไมดตามาตาเรอ
เมอนาทะลกมาจนเชยวกราก อาจประสบหายนะ)
อนภมประเทศยอมมลกษณะตาง ๆ กน เชน มหบหวยอนมหนาผาสงชน
ทลมซงเหมอนอยกนบอ ถนทมปาเขาลอมรอบ (ยากแกการเขาออก)
รกชฏเตมไปดวยขวากหนาม เหมอนขายธรรมชาต ทหลมเตมไปดวยโคลนเลน
และทางแคบซงมหบเหวขนาบขนานอย สถานทเชนน
เมอประสบพบเขาตองรบรดออกหางทนท อยาไดกรายใกลมนเลย
(ถาเกดสประยทธขน) เราตองผละหางจากมน โดยตองใหขาศกเขาประชด หรอใหมนอยเบองหนาเรา
แตขวางอยเบองหลงขาศก
ถารมทางเปนทวบาก หรอสระหนองหบหวย หรอพงออกอแขม หรอแนวปาหมไม
หรอทไพรพฤกษรกทบ ตองตรวจคนอยางระแวดระวง
เพราะสถานทเชนนมกเปนทซมทพ หรอทซอนตวของกองสอดแนมฝายขาศก
(เมอสองทพเขาประชดกน) ฝายขาศกยงคงสงบเงยบ นนหมายถงเขาวางใจ
ในความไดเปรยบแหงชยภมของเขา ถาทพขาศกมาทารบแตทางไกล
เขาประสงคจะใหฝายเรารกไลตดตามไป ถาขาศกตงทพในทงายตอการโจมต
นนเขาทอดเหยอลอแล
ถาเหนหมไมไหวตน นนแสดงวาขาศกยกมาแลว
ถาเหนผกหญาคาพรางไวมากหลาย นนเขาประสงคจะใหเราเกดสนเทหใจ
ถาเหนหมนกตกใจบนถลาขน แสดงวามทหารซมอย
ถาเหนเหลาสตวแตกกระเจดกระเจง แสดงวามกองจโจมซอนอยแล
ถาเหนฝนตลบสงเปนลาแหลม แสดงวากองรถขาศกวงตะลยมา
ถาตาและปรมณฑลกวาง เปนการเดนทพของพลราบ
ถากระจายเปนหยอม ๆ เปนลา ๆ แสดงวาเปนการเกบผกหกฟนของกองเกยกกาย
ถาฝนมเพยงบาง ๆ เคลอนไหวไปมา แสดงวาขาศกกาลงตงคาย
(ถาขาศกสงทตมาตดตอ) วาจาถอมแตเรงรดในการเตรยม
แสดงวาจะมการรก ถาพาทอหงการมทวงทประหนงจะตะลมบอนดวย
แสดงวาจะถอนทพ ถาขอสงบศกดวยวาจา
มไดมหนงสอรบรองเปนกจจะลกษณะ แสดงวาเปน กลศก
ถาเหนกองรถเบาของขาศกขบแยกออกทางปก แสดงวากาลงแปรขบวนทพ (ซงจะมการสประยทธกน)
ถาเหนขาศกวงทบไปมาและขยายกาลง แสดงวา กาลงเตรยมพรอมในการรบมอ ถามทาทถอยแตมใช หมายความวามเชง
แสดงวาจะลอใหหลงกล
ถาเหนทหารขาศกยนแซวโดยใชอาวธยนกาย แสดงวาหวโหย
ถาเหนตกนาแลวรบดมกอน แสดงวากระหาย
ถาขาศกเหนความไดเปรยบแตไมยกรกเอา แสดงวาเหนอยลาอดโรยแลว
ถาเหนหมวหควกบนลงจบกลม แสดงวาเปนทเปลาปลอดคนแลว
ถาไดยนเสยงขาศกกกองรองขานในเพลาคาคน แสดงวาขาศกมความขลาดกลว
ถาสงเกตวาคายขาศกมความอลวนไมเปนระเบยบ แสดงวาแมทพนายกองไมเปนทเลอมใสของเหลาพล
ถาเหนธงทวเคลอนไหวไมเปนระเบยบ แสดงวาระสาระสาย
ถาเหนจาทหารดาลเดอดดดา แสดงวาพลทหารเหนอยออน
ถาขาศกฆามากน แสดงวากองทพขาดแคลนเสบยงอาหาร ถาเทยวแขวนภาชนะเครองหงตมทงไวโดยไมกลบคายอก
แสดงวาขาศกไดตกเปนหมโจรอนจนตรอกแลว
แมทพนายกองพดจากบผอยใตบงคบบญชาเชองชา ซาซาก ทงกรยากเซอง ๆ ไมมผงผาย แสดงวากองทพนนขาดความสามคค
ถามการปนบาเหนจรางวลกนครงแลวครงเลา แสดงวาจนตอการควบคมบงคบบญชา
(จงใชวธนเหนยวรงนาใจรพล) ถามการทาโทษบอยครงตดกน
แสดงวาแมทพนายกองยงยากใจตอการคมพลปานใด ถาโหดเหยมดรายในเบองตน
แตภายหลงกลบมอาการหวาดระแวงในรพลของตนเอง นนแสดงวาเปนผนาทบรมเลวทเดยว
ถาขาศกสงเครองบรรณาการมา แสดงวาตองการพกรบ
ถาขาศกยกมาตงรบอยางฮกเหม แตตงอยนานวนโดยมยทธแยงดวย
และกไมยกไปเสย ความศกเชนนพงพเคราะหจงหนกแล
อนพลรบนน มใชสาคญทจานวนมาก ถงจะไมมการรกพฆาตอนเกรกกอง
แตรจกชมนมกาลงเปนอยางด พเคราะหความศกไดถกตองแมนยา
และเขารอนรานขาศกได กเปนเพยงพอแลว
มแตผคมทพทไรความคดและหมนขาศกเทานน ทไมแคลวตองตกเปนเชลยแนนอน
การลงโทษทณฑทหาร ทยงไมมความเชอถอในผบงคบบญชา ยอมจะกอใหเกดความกระดางกระเดอง เมอปรากฏความกระดางกระเดองแลว
ยอมยากตอการชวงใช
ถาพลทหารมความเชอถอด แตผบงคบบญญาไมท าโทษในเวลาพงม
(เหลาพลกจะก าเรบเสบสาน) กองพลเชนนจะใชในการสประยทธไมได
เพราะฉะนน การบงคบบญชาทพ จงตงอยในพรหมวหารธรรม
แตปรบใหเขาแถวแนวดวยอาชญา นคอกองทพพชตแล
ในเวลาปกต คาสงของมขบรษ ไดรบการปฏบตตามเปนอยางด
เมอฝกสอน (วชาการทหาร) แกเหลาพสกนกร เขากจะเลอมใส
หากคาสงของมขบรษ มไดรบการปฏบตอยางครบถวน
เมอฝกสอน (วชาการทหาร) แกเหลาพสกนกร เขายอมไมเลอมใสเปนธรรมดา
ฉะนน การบงคบบญชาซงไดรบการปฏบตดวยดนน แสดงวามขบรษไดรบความไววางใจจากหมชนแลว
ปราชญซนวกลาววา ลกษณะพนภมนน มทสญจรสะดวก
มทแขวน มทยน มทแคบ มทคบขน และมทคนไกล
ถาเปนพนภมทเรายกไปได และขาศกกยกมาได
เรยกวาทสญจรสะดวก ในทสญจรสะดวก ฝายเราตองรบยกเขาตง
ยงทสงโปรง (หนสทศอาคเนย) กอน และตองรกษาเสนทางลาเลยงอาหารใหด
เมอเขาสประยทธชงชยจกไดชยชนะ
ถาเปนพนภมทเราไปไดแตกลบยาก เรยกวาทแขวน (ลาดชน)
ในทแขวน หากขาศกไมไดเตรยมพรอม เราเขาโจมตจกไดชยชนะ
ถาขาศกเตรยมพรอมอยแลว เมอเรายกเขาตแลวยงไมสามารถชนะ
จะยากตอการถอยกลบ ไมดแล
ถาเปนพนภมทเราไมไดเตรยมยกออก ขาศกกตกอยในฐานะเชนเดยวกน เรยกวาทยน
ในทยน หากขาศกเปดชองใหดวยกลลอ เราอยาไดยกออกเลย จงถอยคายไปเสย
รอเมอขาศกเคลอนทพออก ตดตามไดครงหนงจงเขาโจมต
จกไดชยชนะ
ในพนภมทแคบ เราเขาตงมนกอน ตองชมนมกาลงเพอคอยทพศก
หากขาศกเขาตงเสยกอนและมกาลงสมบรณ จงหลกเลยงการยทธเสย
รอเมอกาลงขาศกพรองแลว จงยกเขาโจมตเทอญ
ในพนภมทคบขน ถาเราเขาตงอยกอน จงตงทพยงทสงโปรง (หนสทศอาคเนย)
เพอคอยรบขาศก หากขาศกเขาตงเสยกอน
จงถอนคายมาเสย อยาไดเขาชงชยเลย
ในพนภมทคนไกล และกาลงทงสองฝายตางไลเลยกน
ยอมยากตอการทารบ ถงรบกจะเสยเปรยบ
บรรดาพนภมทง ๖ ประการดงกลาวน เปนหลกแหงภมศาสตร
ขนพลผแบกภาระอนใหญหลวง ชอบทพเคราะหจงด
เพราะฉะนน ในการศกนน จงมกองทพทม ทหยอน ทลม ททลาย ทระสาระสาย และทแตกพายปราชย
ทง ๖ ประเภทน มใชเปนเคราะหกรรมธรรมชาตบนดาลใหเปนไป
หากเปนความผดของผนาทพเอง
อนวากาลงทงสองฝายไลเลยกน กลบเอากาลงเพยง ๑ เขาต ๑๐
นเรยกวา ทพม
เหลาพลเขมแขง แตจาขนออนแอ นเรยกวา ทพหยอน
ถาจาขนฮกหาวแตเหลาพลออนแอ นเรยกวา ทพลม
แมทพนายกองมเหตโกรธเคอง ไมเลอมใสในตวขนพล เมอปะทะขาศกกออกรบ
ดวยความฉนเฉยวตามลาพงโดยพลการ ทงขนพลกไมทราบความสามารถของเขา
นเรยกวา ทพทลาย
ขนพลออนแอไมเดดขาด วธฝกพลกไมกระจางแจง
ทงยกยายสบเปลยนตาแหนงจาขนไมหยดหยอน ครนเวลาแปรขบวนทพกหนรหนขวาง
นเรยกวา ทพระสาระสาย
ขนพลไมสามารถพนจความศกไดถกตอง จงใชกาลงนอยเขาตกาลงมาก
เอาทหารออนแอเขาตจดเขมแขง
ทงทพหนากมไดคดเลอกพลรบทชาญฉกรรจเขาประจา นเรยกวา ทพพาย
บรรดาทพทง ๖ น มทางแหงความปราชย ขนพลผแบกภาระอนยงใหญ จงควรพนจจงด
อนลกษณะพนภมนน เปนเพยงอปกรณชวยเหลอในการศกเทานน
การพนจพเคราะหการศก และหาหนทางไปสความมชย ตลอดจนการคานวณความคบขนใกลไกลเหลาน
จะเปนคณลกษณะโดยแทของผเปนขนพล
รหลกนและปฏบตตอการยทธ จงจะชนะ ถาไมรจก เขาสประยทธ จกตองพายแพแนนอน
ฉะนน เมอพเคราะหตามหลกยทธศาสตรวาจกตองชนะ แมมขบรษจะกลาววาอยารบ กพงรบเถด
ถาพเคราะหผานหลกยทธศาสตร เหนวาไมมทาทจะเอาชนะได
แมมขบรษจะบญชาใหรบ กอยาไดรบเลย
ฉะนน ขนพลผเขารบภารกจทางทหาร
มใชผประสงคจะแสวงหาชอเสยง และเมอยบยงถอนตวกมใชดวยเกรงอาญาโทษทณฑ เขามเจตจ านงแนวแนแตจะคมครองเหลาพสกนกร
และอวยประโยชนแกผเปนนาย ขนพลเชนวานคอมงขวญของประเทศชาตแล
ปฏบตตอรพล ตองเยยงมารดาถนอมลกออน จงอาจนาทพไปสหบหวงมหนตราย
ถาปฏบตเชนบดาทรกบตร จงกอดคอกนตายได
หากวาชบเลยงอยางถงขนาดแลว แตไมสามารถชวงใชได
รกอยางสดใจ แตไมอยในบงคบบญชา คราวท าผดระเบยบวนยกไมอาจลงโทษทณฑกน เหลาพลเชนนเปรยบเหมอนบตรทก าเรบเสบสาน
ใชท าศกไมไดเลย
รกาลงฝายตนพอเขาตได แตไมทราบวาขาศกจกตไดหรอยงกด
หรอรวาขาศกอาจตเอาได แตประมาณไมถกวากาลงตน
เพยงพอแลวหรอไฉนกด หรอแมจะรวาขาศกพงตเอาได
แตมรวาลกษณะพนภม ไมอานวยผลในการรบกด
ทงน นบวาชนะเพยงครงเดยวเทานน
ฉะนน ผเชยวชาญการศก ปฏบตการอนใดยอมไมผดพลาด ด าเนนการยทธยอมไมมทางอบจน
จงกลาวไดวา รเขารเรา ชยช านะจกไมพลาด หยงรดนฟาอากาศ ชยชนะจกสมบรณแล
ปราชญซนวกลาววา พนภมในการทาศกนน ม
อทธจจภม๑ ลหภม๑ อกฤษฏภม๑ สญจรภม๑ มรรคภม๑ ครภม๑ ทรภม๑ บญชรภม๑ มรณภม๑
ขาศกรกเขาโจมตในแดนเรา เรยกวา เรยกวาอทธจจภม
กองทพฝายเราลวงลาเขาไป ในแดนขาศกเพยงผวเผน
นนเรยกวา ลหภม
พนทซงฝายใดยดได ยอมอวยผลทางยทธการ
เรยกวา อกฤษฏภม
พนทซงฝายใดกไปมาไดโดยสะดวก เรยกวา สญจรภม
ประเทศราชใดมเขตแดนตอเนองหลายประเทศ ผใดถงกอนยอมไดรบความสนบสนนจากชนทวไป
เรยกวา มรรคภม
พนทซงฝายเรารกลกเขาไป เบองหลงเราไดผานดานตงขวางมากหลาย
เรยกวา ครภม
ในแดนโขดเขาลาเนาไม หรอทวบาก หรอหวยหนองคลองบงบาง
และวถทางอนยากแกการสญจรทวไป เรยกวา ทรภม
ปากทางทจะเขานนแคบ คราวถอยตองออมวกเปนระยะทางไกล พนทเชนนขาศกยอมใชกาลงสวนนอย
โจมตกาลงสวนใหญของเราได เรยกวา บญชรภม
ในพนททตองรบพงอยางอตลดรวดเรวจงจะพนภย มฉะนนจะตองถงแกลมทพ
เรยกวา มรณภม
เพราะฉะนน จงหลกเลยงในอทธจจภม แตรกตะลยไปในลหภมอยาหยดยง
จงอยาววามเขาตอกฤษฏภม และอยาไดสะกดกนขาศกในสญจรภม
พงผกไมตรกบประเทศซงเปนมรรคภม และเมอตกอยในครภมแลว
พงกวาดเกบเสบยงอาหาร (เพอเลยงกองทพ)
ในทรภม จงรบเดนทพผานไป หากตกอยในบญชรภม
กตองคดแกไขหกออกดวยกลอบาย ถาอยในมรณภมจงรบรบเพอเอาตวรอด
อนผใดไดชอวาเชยวชาญศกในบรรพกาล ทานยอมสามารถทาให
ทพหนาทพหลงของขาศกขาดจากกน กองใหญกองยอยตางไมคดพงพงกน
นายไพรไมมจตชวยเหลอกน ผใหญผนอยไมถอยทออมชอมกน
เหลาพลแตกแยกมเปนสา แมจะชมนมพลไวพรกพรอม
กขาดความสามคค
ทานยอมปฏบตการเมอเหนผล และระงบเมอเหนผลยงไมอ านวย
หากตงปจฉาวา "เมอขาศกพรกพรอม
ไหลหลงถะถนมา ควรปฏบตดงฤา?" เฉลยวา "ควรชวงชงจดสาคญ
ซงขาศกประสงคเสยกอน" นจะทาใหขาศกจาตอง
คลอยตามยทธกระบวนของเรา
อนการศกนนสาคญทฉบไว จงเอาความไมประมาทของเรา
เขาจโจมจดทขาศกขาดความระวง
อนกองทพตเขาไปในแดนขาศก ยงรกลกเขาไป เหลาพลกยงเดดเดยวขน
แตฝายรบจะอลวนคมกนไมตด (เพราะถกรงควาญถงถนตน)
ฝายรกเมอเกบกวาดเสบยงอาหาร ในแดนสมบรณไดแลว
จงเลยงดทวยหาญใหอมหมพมน อยาใชตรากตรางานหนก
ออมกาลงและบารงขวญไวจงด คราวจะใชกาลงทหารหรอกะการณใด ๆ
พงเปนไปอยางลกลาคาดไมถง (เมอฉะน) จะตอนพลเขาสทอบจน
แมตายกไมแพ เมอความตายยงไมอาจเอาชนะได
รพลจงนบไดวาอทศกาลงงานอยางเตมท
อนวสยของเหลาพลนน เมอตกอยในทลอมความกลวกหมดไป ถาเขาทคบขนกรวมกนอยางแนนแฟน
เมอรกลกเขาไปกจะสมครสมานรวมมอกน และยอมรบอยางเดดเดยวเมอถงคราวจาเปน
ดวยเหตน เหลาพล (ของฝายทรกลกเขาไปในแดนของขาศก)
ไมตองกระตนเตอนกจกระมดระวงตวไมประมาท เชอฟงคาสงโดยไมตองเรยกรอง
รกชดสนทชอบโดยไมตองมสงรดรง ซอตรงตอหนาทของตนโดยไมตองพราสง
จงขจดปดเปาเสยซงความเชอถอ ในโชคลางและคาเลาอาง
เหลาพลจะรบจนสดใจไมเปลยนแปรเลย
อนเหลาพลของเราไมเกบออมทรพยสน จะดวยเกลยดการมทรพยกหาไม เหลาพลยอมมอบกายถวายชวต
จะดวยเกลยดการมชวตยนยาวนานกหาไม (แตทสละเสยไดกเพราะความเดดเดยวมนคงนนเอง)
ในวนทผบญชาการสงทพ เหลาพลทนงไดนาตาจะชมเสอ
สวนผทลมหมอนนอนเสอนาตาจะนองหนา (ดวยเสยใจตนเองทบาดเจบหรอปวยไข
ไมสามารถไปรบศกกบเขาได)
(เหลาทหารเชนวาน) หากใชไปปฏบตงานในทคบขนปานใด
เขากแสดงความกลาหาญชาญชย เยยงจวนจ (๑*) และเฉากย (๒**)ใหประจกษเปนแมนมน
เพราะฉะนน
การนาทพของผชานาญการศก จงเปรยบเชนไสวหยาน
ไสวหยานคออสรพษแหงหบเขาฉางซาน เมอถกตดานหว หางจะตวดถงทนท
ถาถกตทางหาง หวจะแวงกดโดยฉบพลน ถาถกตกลางตว หวและหางจะตลบถงทงสองขาง
ถาตงปจฉาวา "กองทพกอาจทาใหเหมอน
ไสวหยานแหละหรอ?" ตอบวา "ทาได"
อนชาวหวกบชาวเยยะเปนอรกน แตขณะทรวมสาเภาและประสบมรสม
เขาจกชวยเหลอซงกนและกน ดงหนงแขนซายและแขนขวาทเดยว
ดวยเหตน การทผกมารบตดกน ใหรวมกลมฝงลอรถลงดนไว
(อปมาการตะลอมผกรดเหลาทหาร ใหอยในระเบยบวนยมนคง)
จงเปนสงทหวงอะไรไมไดเลย จาเปนตองใหเหลาพล
มความกลาหาญสมาเสมอกน นเปนหลกของการนาทพ รจกสมคลอย ถอประโยชนจากสภาพลมดอนแหงพนท
นเปนทฤษฎทางภมศาสตร เพราะฉะนน
การนาทพของผเชยวชาญการศก อปมาดงจงคน ๆ เดยวใหปฏบตงานไดนน
เนองจากเขาใจบมกอ ความจาเปนใหเกดขนนนเอง
คณสมบตของผบญชาการทพ คอ ความเยอกเยนสขม
และความเทยงธรรมมระเบยบ
สามารถพรางหตาของเหลาพล ไมใหรอะไรเลย
(ในดานปฏบตตอขาศก) รจกยกยายวธดาเนนการ
และเปลยนแปลงยทโธบาย เพอใหขาศกตกอยในความมดมน หรอแปลงทตงออมวกวถทางเดน
เพอมใหขาศกคาดหมายได
การนาทพสสมรภมดงทกาหนดไว เปรยบเหมอนไตเตาไปสทสง
แลวชกบนไดออกเสย นาทพลกเขาแดนขาศก
เปรยบเสมอนนาวหนาไมแลวลนไก (ทงนทงนน) อปมาเหมอนดงตอนฝงแพะ
จะขบไลใหไปหรอจะชกพาใหมา เหลาแพะยอมไมรกลความเลย)
การชมนมพลมหาศาล คมเขาสแดนมหนตราย
(ซงเปนเหตใหเหลาพลรวมใจกน) เปนศลปะของผบญชาทพ
ความพเคราะหถงความเปลยนแปรแหงนวภม รแจงเหนจรงในคณหรอโทษของการหยดยง
ตงรบ หรอเคลอนไหว รกไล ตลอดจนจตวสยของมนษย
เปนสงทควรพเคราะหจงหนกแล
หลกการคมทพเขาชงชยในแดนขาศก ถารกลกเขาไป ขวญทพยอมแนวแนเดดเดยว
ถากลากรายเพยงชายแดน จตใจยอมไมสารวมด รบพงถงถนแดนทหางไกลจากประเทศของตน
โดยตองขามประเทศเขตขณฑเขาไปนน เรยกวา อรนถภม
แผนดนถนทถงไหนถงได เรยกวา มรรคภม ทรกลกเขาไป เรยกวา ครภม
ทกลากรายเพยงชายแดนคอ ลหภม ดานหลงยนทสง ดานหนาเปนทางแคบ เรยกวา บญชรภม
ทจนตรอกไรทางออก เรยกวา มรณภม
ดวยเหตน เมอกองทพอยในอธจจภม ตองเขมงจตใจรพลใหเปนอนหนงอนเดยวกน
เมออยในลหภม ตองใหสมครสมานคมกนตามลาดบ ในอกฤษฏภม ตองตโอบเขาทางดานหลง ในสญจรภม ตองรกษาไวโดยไมประมาท
ในมรรคภมตองเพมพนสมพนธภาพกบประเทศนน ๆ ในครภมตองอาศยเสบยงอาหารจากขาศก
ในทรภมตองรบรดออกเสย ในบญชรภม ตองปดชองโหวซงขาศกเปดลอไว
ในมรณภมตองปลกใจรพลใหถอวาเปนเรอนเปนเรอนตาย (เพอใหรบพงเตมความสามารถจะไดหกฝาออกไปได)
เพราะวาวสยของทหาร เมอถกลอมกจะโต เมอจาเปนกจะส
ครนมเหตคบขนกจะปฏบตมน ตามคาสงของผเปนนาย
ฉะนน ถาไมรเจตจานง ของเหลาเจาครองนคร เรากผกมตรดวยไมได ไมรจกลกษณะภเขา
ลาเนาไม แดนวบาก ตลอดจน หวยหนองคลองบงบาง
จะยาตราไมได ไมใชชาวพนเมองนาทาง
จะไมไดเปรยบจากพนภมประเทศ
เงอนงาไดเสยแหงนวภม หากไมรแจงแมเพยง ๑
จะเรยกวา กองทพผพชตไมไดเลย
อนกองทพของผพชตนน เมอเขาโจมตประเทศใหญ
ประเทศนนแมจะมรพลมากมายกรวมกนไมตด แสนยานภาพซงเขาบดบงขาศก
จะทาใหแมประเทศทมพนธะกบศตรอย กตองละลาละลงเอาใจออกหากเสย
ดวยเหตน ไมพงกระตอรอรนชงผกมตรทวหลา ซงยงผลใหประเทศทเราผกมตรดวย
พลอยกอหวอดเพมพนอทธบาทยงใหญ จงเชอมนในกาลงของตน
ถงคราวใชแสนยานภาพเขาทาศก กจกถอนเมองและลมประเทศแหงอรราชได
(ยามฉกเฉน) จงปนบาเหนจรางวลแกเหลาพล ททาความดความชอบอยางถงใจ
และตงกฎเขมงวดเกนอาชญาธรรมดา เพอลงโทษผประพฤตผด
จงคมแสนยากรใหไดดงชวงใชคน ๆ เดยว
จงบญชาใหเหลาพลปฏบตการ (โดยเครงครด) อยาไดแจงเหตผล
จงชใหเหนคณประโยชนของงาน อยาไดเกรนกลาวถงดานทอาจเปนโทษ
(วสยของพลรบนน) ตกอยในทจนมม กจะดนรนเพอหาทางรอด
ตกอยในแดนตายกจะขวนขวายเพอสวสดภาพ ดงนน เมอกองทพตกอยในทคบขน
จงอาจกลบแพเปนชนะได
เพราะฉะนน ในการทาศกจงสาคญทสมคลอย ไปตามรปรอยทขาศกมงหมายไว
ครนไดทกรวมกาลง พงเขาทลายยงจดเดยว
ไลรกบกตะลยเขนฆาแมทพขาศก แมในหนทางยาวพนหล ผชานาญการศกยอมม
ประสทธภาพในการทาศกเชนนแล
ดวยเหตน ในวนประกาศสงคราม ตองสงปดพรมแดนและงดใชหนงสอเดนทาง
เพอตดขาดการตดตอในทางทต และเขมงวดกวดขน
ในงานบรหารปกครองภายในประเทศ เพอใหเกดประสทธภาพจรงจง
ขาศกหลวมตวเปดชองใหเมอใด
กรบรดบกเขาทนท
จงจโจมเขายดจดสาคญไวกอน แลวกะการอยางเงยบเชยบมดเมน
คลกคลตรบขาศกตามแผนการรบเพอเผดจศก
เพราะฉะนน หะแรกดประหนงสาวพรหมจาร
(ซงมความสงบเสงยมและเชองชาเอยงอาย) ครนแลวกจะเปนเชนกระตายทรอดขายแรว
หาทนทขาศกจะปดจะปองไม
* ในสมยชนชว หวกวาง มความประสงคจะสงหารเจาครองนครหว ซงมนามวา เหลยวจง ในโอกาสงานกนเลยงครงหนง ใหจวนจเอามดสนซอนไวในตวปลาและปลอมแปลงเปนคนนาเขาถวาย ครนประชดตดตวกจโจม เจาเหลยวถงแกความตาย แตในวาระเดยวกน จวนจกตองตายดวยนามอทหารองครกษของเจาเหลยวเชนเดยวกน เรองน
งวแสดงเสมอ เรยกวา "หนาดาถวายปลา"
** ในสมยดงกลาวของขางตน ยงมกระทาชายคนหนงชอเฉากย เปนชาวหล มกาลงผดมนษยธรรมดา จงไดรบ
การแตงตงจากจวงกงใหนาทพไปรบกบประเทศฉ แตตองปราชยถงสามครงตด ๆ กน เปนผลใหจวงกงตองยอมยกดนแดนสวนหนงใหประเทศฉเพอขอสงบศก แตในโอกาสทจวงกงและเจาครองนครฉพบปะเพอลงนามสญญานน
เฉากยกแสดงความหาวหาญโดยปรากฏตวทประชมพรอมมดสน และบงคบใหเจาครองนครฉคนดนแดนแกจวงกงเปนผลสาเรจ
ปราชญซนวกลาววา อนการพฆาตดวยเพลงนนม ๕
กลาวคอ ๑. คลอกพลเมองของขาศก ๒. เผาผลาญบรรดาเสบยงอาหารของขาศก
๓. ทาลายกองลาเลยง ๔. กวาดลางคลงยทโธปกรณ
๕. พฆาตรพลศตร
แตการใชเพลงตองมกรณแวดลอมเหมาะสม และเครองอปกรณเชอเพลงจะตองเตรยมไวพรอม
ยอมมกาหนดเวลาในการวางเพลง และวนจะใชเพลงกควรตองตามฤดกาลดวย
เวลาวางเพลงตองคอยวนเวลาทอากาศแหงแลง สวนฤดทจะใชเพลงตองรอ
เมอพระจนทรโคจรระหวางกลมดาว จปเจนอ (คลกทน ดคาอธบาย - ผแปล)
(เพราะเหตวา) เมอพระจนทรเสวยฤกษดาวทงสน เปนวนทลมพดจดแล
อนการพฆาตดวยเพลงนน ยงตองใชกาลงทหารสนองสาทบ
ตามประเภทการใชเพลงทง ๕ อกดวย
กลาวคอ เมอเกดเพลงภายในคายขาศก พงตซาจากภายนอก
หากเกดเพลงขนแลว แตขาศกยงเงยบเชยบอย จงคอยท อยาเพงววามเขาต
เมอเพลงไหมลกลามจนสดขด เหนวาควรซาเตมได กจงลงมอทนท ถาเหนวายงมใชโอกาสกพงระงบเสย
ในกรณทกอเพลงภายนอกไดสะดวก กไมจาเปนตองรอใหเกดจากภายใน ควรกาหนดวนเวลาจดการเสยทเดยว
ในขณะทไฟลกไหมทางเหนอลม จงอยาเขาตทางดานใตลม
ลมในเวลากลางวนพดนาน แตลมในเวลาคาคนสงบ
การศกนน พงรการเปลยนแปร อนเนองแตประเภทการใชเพลงทง ๕
และระมดระวงตนเองตามหลกคานวณพยากรณ
เพราะฉะนน ผทใชเพลงประกอบการโจมต จงสมฤทธผลแนชด
สวนวธปลอยนาเขาชวยทาลาย เพยงแตเพมพนกาลงใหยงใหญ
ดวยวานานนตดทางคมนาคมของขาศกได แตไมอาจบดขยขาศกใหแหลกลาญไป
อนการศกนน มาตรวาจะไดชยชนะในบนปลายกตาม แตถามสามารถยนระยะเวลาการรบ
โดยเผดจศกเรวพลน ยอมเปนโทษมหนต จงขอใหชอวา 'เฟยหลว'
(การกระทาซงพลาเสยซงทรพยสมบต และชวตมนษยแตมไดรบผลเปนแกนสารเลย)
ดวยเหตนจงกลาววา ราชาผทรงธรรมพงใครครวญ
ผลไดผลเสยในการท าสงครามจงหนก และขนพลทดยอมเผดจศกไดในเรววน
เมอไมอานวยประโยชน ไมพงเคลอนทพ เมอมสามารถเอาชนะ ไมพงใชกาลงทหาร
เมอมอยในสถานะลอแหลมอนตราย ไมพงทาสงคราม
ประมขแหงประเทศ จงอยากอสงครามเพราะความโกรธแคน และขนพลจงอยารกรบดวยความขงเคยด
จงลงมอปฏบตการตอเมอเหนผลประโยชนแลว และพงระงบเสยเมอเหนทจะเสยผล
อนความโกรธแคนนนอาจกลบเปนความยนด ถงความขงเคยดกอาจจะกลายเปนความหรรษาไดเชนเดยวกน
แตประเทศทลมแลวจะหวงธ ารงอยอก ผทเสยชวตไปแลว จะชบใหกลบฟนคนชพนนหาไดไม
เพราะฉะนน ราชาผทรงธรรม จงระมดระวงตอการทาศกอยางยงยวด
และขนพลทดกยอมจะสงวรณไมบมบาม นคอวถธารงประเทศใหสถาพร
และรกษากาลงทพใหสมบรณคงไวแล
ปราชญซนวกลาววา การยกพลหนงแสน
เพอทาการรณรงคสงครามในแดนไกลนบพนหล เงนทองซงประชากรตองสงเสยเปนสวยสาอากร
และทงคาใชจายในราชการงานทหาร วนหนงนบตงพนตาลงทอง
ซาจะทาใหเกดความอลวนทว ทงสวนกลางและภมภาค
ผคนซงจาตองตองละงานประจา มาสมบกสมบนอยตามถนนหนทาง กบงานลาเลยงขนสงและอน ๆ นน
นบเจดแสนครวเรอนทเดยว
ครนตองมารบตดพนอยหลายป เพอชงชยชนะในวนหนง
ถามวแตหวงแหนเนยวแนนการใชจายเงนหลวง โดยไมชวงใชจารชน
ซงเปนเหตใหไมสามารถลวงร ความในของขาศกเสยเลยนน นบวาขาดการณยธรรม
ตอไพรฟาประชากรอยางยง อนมใชวสยขนพล
มใชผแบงเบาภารกจของทานประมข มใชราชาผพชตโลก
ราชาผทรงธรรมและขนพลผหลกแหลม เมอถงคราวทาศกกจกชานะ
ทงไดรบผลสาเรจเปนเยยมกวาบคคลอนนน กเนองจากสบรความในของขาศกกอนนนเอง
การทจะลวงรถงความในของขาศกนน จงอยาถอเอาจากภตพรายหรอเทพดาอารกษ
อยาคาดคะเนจากปรากฏการณ หรอลางเหตเพยงผวเผน
อยาพสจนจากมมฉากโคจรแหงวถดาวเดอน จาเปนตองรจากบคคล
จงจะนบวารความในของขาศกอยางแทจรง
ดงนน การใชจารชนจงม ๕ ประเภท กลาวคอ จารชนชาวพนเมอง จารชนไสศก
จารชนซอน จารชนฝาความตาย และจารชนผกลบเปน
ผชวงใชจารชนทง ๕ พรอมกนตามรปการณ ซงทาใหขาศกมดแปดดาน
ไมรความแยบยลของเราอนดจปาฏหารยของเทพเจา จงนบไดวาเปนบรษแกวแหงพสกนกร
และประมขของชาตทเดยว
จารชนชาวพนเมองนน หมายความวา การชวงใชบคคลซงเปนชาวพนเมองของขาศก
จารชนไสศกนน หมายความวา การใชเสนาอามาตยราชพฤฒาจารยของขาศก
จารชนซอนนน หมายความวา ซอนกลขาศกโดยกลบใชจารชนของขาศกเอง
จารชนฝาความตายนน คอ ฝายเราประโคมขาวเทจภายนอก
แลวใหจารชนของเรา ทราบความไปแจงแกขาศก
(ซงมกจะตองพลชพเพอใหบรรลจดหมาย)
จารชนผกลบเปนนน คอจารชนทไปบาเพญกรณยกจถงแดนขาศก
และสามารถกลบมารายงานขาว ยงประเทศของตนเอง
เพราะฉะนน ในวงการทหาร ผทสนทชดเชอทสด
ผทควรปนบาเหนจรางวลงามทสด และผทสงวนความลบอยางมดชดเรนลบทสด
จะไมมผใดเกนกวาจารชนไปอก
จงหากมใชผททรงสตปญญาปราดเปรองยง ไมอาจใชจารชน
มใชผทเปยมไปดวยเมตตาการณยธรรม ไมอาจบญชาจารชน
และหากมใชผทละเอยดสขม คมภรภาพประดจมญานวเศษ
จกไมอาจถงซงสารตถประโยชนในจารกรรมได
มนชางแยบยลพลกพลอหนอ ซงไมมอะไรจะพสดารยงไปกวา
การใชจารชนอกแลว
ในกรณทยงมทนลงมอประกอบจารกรรม แตความกแพรงพรายเสยกอน
จารบรษพรอมทงผรบบอกกลาว ใหลงทณฑถงตายทงสน
บรรดากองทพซงประสงค จะตเมองดานอนกาหนดจะทลาย
และบคคลซงมงหมายจะสงหารเสย เราจาเปนตองใหจารชน
สบนามนายทหารผรกษาเมอง บรรดาบรวารนายทหารคนสนท
ซงทาหนาทตอนรบแขก ทหารองครกษและคนรบใชอน ๆ
ทงตองสบทราบจารชนซงขาศกใช มาประกอบจารกรรมในประเทศเรา
แลวจงลอดวยอามสประโยชน เกลยกลอมใหเอาใจออกหากจากศตร
เพอจะไดใชเปนจารชนซอนในภายหลง
ถาหากรความจรงจากจารชนซอนนไซร กสามารถชวงใช
จารชนชาวพนเมอง หรอจารชนไสศกได สวนจราชนฝาความตาย
กจะไดอาศยเปนปจจยนาความเทจ ไปแจงแกขาศกตามชองทางทแนะ
ทงเรายงสามารถกาหนดเวลา ใหจารชนผกลบเปน
ไดแจงรหสแกเราตามโอกาส
จารกรรมทง ๕ ประเภทดงกลาว จอมทพยอมตองทราบด
และจะทราบไดจากจารชนซอน ดวยเหตน การตดสนบนตองใหถงขนาดแล
ในเบองโบราณกาล ราชวงศ "อน" รงเรองขนได กโดยอจอเคยรบราชการ
ในแผนดน 'เสย' มากอน (ภายหลงมาเปนเสนาธการแหงซาง
ทางกษตรยราชวงศ 'อน' จง ไดลมแผนดน 'เอย' สาเรจ - ผแปล)
ครงราชวงศ 'โจว สบแทน ราชวงศ 'อน' โดยรงโรจนสบมา
กโดยอาศยหลหยา เคยรบราชการในแผนดน 'อน'
มากอนดจกน
เพราะฉะนน ราชาผทรงธรรม
และขนพลผหลกแหลม สามารถใชผทรงปญญาชนเลศ
ทาหนาทจารกรรม ยอมสมฤทธผลยงใหญ
นเปนหลกสาคญของการทาศก ดวยเหตวากองทพไดอาศยรหสนน ๆ
เปนแนวทางในการทาศกแล