โครงการชมชนสขภาวะ ประจำาป ๒๕๕๔

“โครงการสานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนาอย”

ชมชนตะปอเยาะ หมท ๑ ตำาบลเจะเห อำาเภอตากใบ จงหวดนราธวาส

คณะทำางานนายมาหามะ ยโซะ (ผรบผดชอบ

โครงการ) นายซายต เจะล

นายอบดลรอหง บนมะตอเหนางสาวนอรไอน ยโซะนายไซนลดง แวนาซานายธาฮา หะมะนายซยดมรซก อาแซนางอาซยะห อาโรง

ไดรบการสนบสนนโดย

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

คำานำา รายงานฉบบนจดทำาขนโดยมวตถประสงคเพอรวบรวมเนอหาและกจกรรม โครงการชมชนสขภาวะนาอย ประจำาป ๒๕๕๔ โดยชมชนตะปอเยาะ หมท ๑ ตำาบลเจะเห อำาเภอตากใบ จงหวดนราธวาส ภายใตชอโครงการ สานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนาอย“ ”

ซงการจดทำารายงานฉบบสมบรณน เพอใหเหนถงกจกรรมตาง ๆ ททางโครงการไดดำาเนนการตลอดระยะเวลา ๑ ปของงบประมาณ ทไดรบการสนบสนนโดย กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทงนรายงานฉบบนอาจเปนสวนหนงทสามารถสะทอนใหเหนถงผลกระทบของบหร ทมตอสขภาวะชมชน อนจะนำาไปสการหาแนวทางการแกไขในรปแบบของบรบทในแตละพนท ดงนนรายงานฉบบนจงเปนเพยงแคสวนหนงในการจดการกบปญหายาเสพตดในเรองของบหร ซงหนวยงาน องคกรทดำาเนนการอยอาจมขอเสนอแนะหรอแนวทางในการปรบปรงเพอใหเกดผลทเปนรปธรรมในการดำาเนนกจกรรมตอไป

…………………………คณะทำางานโครงการฯ

กนยายน ๒๕๕๕

กนยายน ก

กตตกรรมประกาศ บหร นบไดวาเปนปญหาขนพนฐานของยาเสพตดทนบวนจะระบาดมากยงขน ถงแมวาทางรฐเองจะมมาตรการทรดกมมากยงขน การจดกจกรรมภายใตโครงการ สานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนา“อย ของชมชนตะปอเยาะ หมท ๑ ตำาบลเจะเห อำาเภอตากใบ จงหวด”นราธวาส เปนเพยงแคสวนหนงทจะกระตนใหสงคมไดหนมาตระหนกในพษภยของบหรมากยงขน

โครงการนจะส ำาเรจลลวงมไดหากไมไดรบการสนบสนนงบประมาณหลกจาก กองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทไดเลงเหนของนวตกรรมทการใชทนทมอยทางสงคมและใหสงคม ชมชนเปนผดำาเนนการ ขอบคณเทศบาลเมองตากใบ ซงเปนองคกรปกครองสวนทองถนทไดใหการสนบสนนงบประมาณ บคลากรและสถานท ผลทไดจากกจกรรมเหลานคณะทำางานขออทศแดผทมใจมงมนในการประกอบคณงามความดเพอใหสงคมบานเราในวนนปลอดจากปญหา โดยเฉพาะบพการของทกทานไดเปนสวนหนงเพอจรรโลง สรางสรรคสงคม จนทำาใหเรามพละกำาลงในการตอสกบปญหา และผทมจตอาสาเพอสรางพลงครอบครวใหนาอยเปนแบบอยางของสงคมตอไป

ข

………………………………………………………….

บทสรปคดยอการดำาเนนโครงการโครงการสานพลงครอบครวลด ละ เลกบหร ของชมชนตะปอเยาะ หม

ท ๑ ตำาบลเจะเห อำาเภอตากใบ จงหวดนราธวาส ไดรบงบประมาณเพอดำาเนนโครงการชมชนสขภาวะนาอย ประจำาป ๒๕๕๔ ซงดำาเนนงานเสรจสนไปแลวนน จากผลการดำาเนนงานสามารถดำาเนนงานตามแผนทวางไว แตอาจไมสามารถดำาเนนการตรงตามระยะเวลาไดจรง ๆ เชน ก ำาหนดจดเดอนมกราคม แตเลอนไปจดในเดอนมนาคม ดวยเหตผลในหลายประการ แตสงสำาคญสด คอ การตอสเอาชนะกบสงใหมในสงคมทยงไมมใครดำาเนนการ และดวยบรบทของพนททมการระบาดของยาเสพตดอยางแทจรง กจกรรมตาง ๆ ทใชในการดำาเนนการสวนใหญจะใชฐานของหลกการศาสนา เนองจากบทลงโทษทมอยในสงคมนนเปนแคเครองมอทอาจหลอกใหกลว แตดวยความพยายามในการกระทำาความชวทงหมดนน เคร องมอทางกฎหมายไมสามารถบงคบได ถงวนนความสำาเรจของโครงการอาจไมปรากฏเปน ๑๐๐ เปอรเซนตเตมกตาม แตดวยความเปนอตลกษณของ

ค

ศาสนาอสลาม และบรบทของความเปนมสลมในสามจงหวดชายแดนภาคใต กระแสของการใชเคร องมอทางศาสนสถานเปนแหลงลด ละ เลกอบายมขตาง ๆ ซงครอบครวหนงครอบครวจะตองเปนแบบอยางทดในชมชนใหได ตองไดรบความรวมมอกบทางชมชน ดงนน ถอวา ความสำาเรจของโครงการไดดำาเนนการมาถกเสนทาง แตเพยงแตวา ปญหาเหลานเปนปญหาทสะสมมานาน ดวยกจกรรมจำานวนหนงกแคอาจชวยเปนแรงผลกดนและสรางแรงจงใจสำาหรบคนทตงใจ จะลด ละ เลกสงเหลาน และเปนแรงกระแสทชวยในการขบเคลอนเพอใหองคกรภาครฐไดใหความสำาคญและความสนใจทจะตอยอดเพอใหสามารถสรางสขภาวะในชมชนตอไปได

..........................................................................

สารบญ

เรอง หนา

๑. คำานำา ก

ง

๒. กตตกรรมประกาศ ข

๓. บทสรปคดยอการดำาเนนโครงการ ค

๔. ลกษณะโครงการ- ความเปนมา/หลกการเหตผล

1- วตถประสงคโครงการ 2- กจกรรม/การดำาเนนงาน

2- กลมเปาหมาย 3- ผลลพธทได (จากการดำาเนนโครงการ)

3- การประเมนผล 3- ปญหาและอปสรรค (ทเกดขนระหวางการดำาเนนโครงการ)

3- ขอเสนอแนะ 3

๕. ภาคผนวก 4

.......................................

โครงการรวมสรางชมชนและทองถนใหนาอย ภาคใตโครงการสานพลงครอบครวลด ละ เลกบหร สชมชนนาอย

๑. ความเปนมา/หลกการและเหตผล ชมชน บานตะไบ หรอ บานตาบา มฐานะเปนแขวงในตำาบลเจะเห“ ” “ ”เมองกลนตน ซงในขณะนนยงเปนสวนหนงของแผนดนไทย ตอมาวนท 10 มนาคม 2452 รฐบาลไทยไดทำาสนธสญญาโดยพระเจานองยาเธอกรมหลวงเทพวะวงศวโรปการ เสนาบดกระทรวงการ มลเหตสำาคญททำาให บานตะไบ หรอ บานตาบา ยงคงเปนแผนดนไทย เพราะรฐบาลไทยได“ ” “ ”

ยกเอา วดชล“ ธาราสงเห ซงเปนวดสำาคญเกาแกของชมชน ” (สรางขนเมอป พ.ศ 2403) เปนขอตอรองในการเจรจา โดยไดแสดงใหเหนวาวดดงกลาวมสงกอสรางทมศลปะแบบไทยอยมากมาย อกทงชมชนรอบๆบรเวณวดกเปนชมชนชาวไทยพทธทอาศยกนมาเปนเวลาตอเนองยาวนาน พนทนจงควรเปนแผนดนของประเทศไทย ซงองกฤษกยอมจำานนกบเหตผลของฝายไทย จงระบในสนธสญญาวาใหถอเอาสนปนนำาของเทอกเขาสนกาลาครและรองนำาลกแมนำาโก-ลก เปนเสนเขตแดน แผนดนบรเวณนจงเปนของประเทศไทยมาจนปจจบน วดชลธาราสงเห จงมสวนสำาคญในการพทกษ“ ”รกษาแผนดนไทย จงมชอเรยกอกชอหนงวา วดพทกษแผนดนไทย ซง“ ”นบวาเปนศาสนสถานทมความสำาคญตอประวตศาสตรเปนอยางยง ภายหลงจากบรเวณ บานตะไบ หรอ บานตาบา ตำาบลเจะเห ตก“ ” “ ”เปนดนแดนของไทย อยางแนนอนแลว ในวนท 12 มนาคม 2452 จงมพระบรมราชโองการ โปรดเกลาฯใหตงตำาบลเจะเหขนเปน อำาเภอตากใบ “ ”ตามชอบานตะไบหรอตาบา เปนอำาเภอหนงในเมองบางนราโดยม ขนสมาน“ธาตวสทธ(เปลยน กาญจนรนย)” เปนนายอำาเภอคนแรก บหรจดเปนสงเสพตดประเภทกระตนประสาท ทไมเพยงแตเปนอนตรายตอสขภาพของผสบเองเทานนแตยงสงผลกระทบตอคนรอบขางอกดวย ซงพษในบหรนน จะทำาใหเกดผลรายตางๆ เชน โรคถงลมโปงพอง มะเรงปอด โรคหวใจ สมองเสอม และอายสนลง เปนตน ปจจบนปญหาการ

1

สบบหรไดแพรระบาทในกลมเยาวชนทวไป เนองจากบหรเปนสารเสพตดทหาซองาย เสพตดงาย แตเลกยาก ผสบบหรทงหมดเรมตดบหรตงแตวยรน สาเหตทสำาคญ คอ อยากทดลอง เอาอยางเพอน เอาอยางผปกครอง หรอผมชอเสยงในสงคม อยากแสดงตววาเปนผใหญแลว วยรนจำานวนมากทลองแลวจงตด ทงๆทรวาเปนอนตรายตอสขภาพ แตเมอตดแลวยากทจะเลกได แมวาอยากจะเลกจงกลายเปนผตดบหรไปในทสด และสวนมากตดไปตลอดชวต สถานการณการบรโภคยาสบของประเทศไทย จำานวนคนไทยทสบบหรทงสนประมาณ 10 ลานคน และชายไทยทมอายมากกวา 15 ปขนไปรอยละ 37.2 หญงไทยรอยละ 2.2 สบบหร นบตงแต ป 2537-2550 อตราการสบบหรในปจจบน มแนวโนมทลดลงอยางตอเนอง จากรอยละ 32 เปนรอยละ 21.22 โดยอตราการสบบหรเปนประจำา มแนวโนมของการเปลยนแปลงลดลงอยางตอเนองเชนกนจากรอยละ 30.46 เปนรอยละ 18.54

2. วตถประสงคโครงการ 2.1 เพอใหครอบครว มความร ความเขาใจ ตระหนกถงโทษ -พษภย –ผลกระทบของบหร 2.2 เพอคนหาครอบครวตนแบบ เลกบหรและครอบครวทไมสบบหร 2.3 เพอเกดมาตรการทางสงคมในการสรางเครอขายผ ลด ละ เลกบหรและถอดบทเรยนความสำาเรจของ ครอบครวตนแบบของการเลกบหร3. กลมเปาหมาย 3.1 ประชาชนในชมชน 3.2 ครอบครวในชมชน จำานวน 80 ครวเรอน 3.3 ครอบครวตนแบบ 30 ครวเรอน 3.4 ผนำาทางธรรมชาต ผนำาทางการ ไมนอยกวา 10 คน 3.5 สถานทสาธารณะในชมชนทไดรบผลกระทบของบหร ไดแก ททำาการเทศบาลเมองตากใบ สถาน

2

บรการสาธารณสข สถานศกษา รานอาหาร สถานทราชการ สถานบรการนำามนเชอเพลง สวน สาธารณะและมสยด พนทดำาเนนการ : ชมชนตาบาตะปอเยาะ เทศบาลเมองตากใบ จงหวดนราธวาส4. กจกรรมหลก 4.1 ประชมเตรยมคณะทำางาน 4.2 ประชมชแจงโครงการและประสานความรวมมอหนวยงานทเกยวของ 4.3 เวทเสรมสรางสขภาวะ ลด ละ เลกบหรและประกาศเจตนารมในการ ลด ละ เลกบหร 4.4 คนหาครอบครวตนแบบ เลกบหรและครอบครวทไมสบบหร 4.5 สำารวจครอบครวตนแบบ 4.6 เยยมครอบครวตนแบบและครอบครวทประกาศเจตนารมณ 4.7 เวทเสวนา แลกเปลยนเรยนรกระบวนการรณรงค ลด ละ เลก บหร ของนกรณรงค 4.8 สอสารผานชองทางตางๆ เชน คตบะฮ.วนศกรผานผนำาศาสนา ไวนล สตกเกอร แผนพบ สภาหลง ละหมาด เสยงตามสาย 4.9 เวทคณะอนกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลและบหรอำาเภอตากใบเพอหามาตรการและบงคบ ใชกฎหมาย 4.10 เวทสรป ถอดบทเรยนชดองคความร ชดประสบการณและประเมนผล 4.11 เวทนำาเสนอบทเรยนใหคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอลและยาสบระดบจงหวด คณะอนกรรมการควบคมเครองดมและยาสบ

5. สาระสำาคญ ปญหาสขภาวะในชมชนตาบาตะปอเยาะ พบดงน

1)กาย : โรคเบาหวาน ความดน โรคทเกยวของกบทางเดนหายใจสาเหตจากการสบบหร

2)จต : วตกจรต มผลกระทบตอสขภาพจตจากสถานการณความไมสงบ

3)สงคม : ปญหายาเสพตด ครอบครวแตกแยก หยาราง ปญหาการวางงานของเยาวชน มแหลงมวสม ปญหาการศกษานอย/ไมไดรบการศกษา

4)ปญญา : ขาดความเขาใจหลกศาสนาทแทจรง ขาดจตสำานกสาธารณะ เหนแกตว วตถนยม

คณะกรรมการชมชนบานตาบาตะปอเยาะไดจดเวทระดมสมอง โดยเชญ ผนำาในทองถนทงผนำาทางธรรมชาตและผนำาทางการ ผบรหารเทศบาลเมองตากใบ สมาชกสภาเทศบาล ตวแทนเครอขายองคกรงดเหลาและบหรอำาเภอตากใบ กรรมการกองทนหลกประกนสขภาพเทศบาลเมองตากใบ และมขอเสนอรวมกน ในการสานพลงครอบครวเพอสรางครอบครวอบอนไรบหร และสานพลงครอบครวตนแบบเพอเปนตวอยางในการรณรงคในการเลกสบบหรเพอนำาไปสชมชนนาอยของชมชนตาบาตะปอเยาะ เทศบาลเมองตากใบ

6. ปญหาและอปสรรค ตองสรางความเขาใจอยางตอเนอง และดวยระยะเวลาทจำากดจงอาจเหนผลปรมาณนอย

7. ขอเสนอแนะและแนวทางแกไข อยากเหนการเปลยนแปลงของโครงการทชดเจนมากกวาน

3

8. ประโยชนทไดรบจากการดำาเนนงานสรางกลไกความรวมมอ/ภาคจากหลายภาคสวน ประชาชนเรมใหความสำาคญกบโครงการและมากขนเรอยๆ

ภาคผนวก

4

โครงการสานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนาอย

กจกรรมบรรยายธรรม(คตบะฮ)ประจำาวนศกร …………………………..

กจกรรมบรรยายธรรมวนศกร (คตบะฮ) โดยใชมสยดซงเปนศนยกลางทางศาสนาทมสลม(ชาย)จะมารวมกนปฏบตศาสนกจเปนประจำาวนละ 5 เวลา แตเฉพาะวนศกรจะมลกษณะของการบรรยายธรรมทเกยวโยงกบศาสนา โดยใหผบรรยายธรรมไดนำาประเดนของโทษและพษภยของบหร และการสรางครอบครวทเขมแขงเปนเนอหาในการบรรยายธรรม โดยเรมตงแตวนท 17 กมภาพนธ – 30 มนาคม 2555 เพอสรางรากฐานของความเขมแขงของครอบครวโดยใชศาสนาเปนเครองยดเหนยว

………………………………โครงการสานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนา

อยกจกรรมสภาหลงละหมาด

…………………………..

กจกรรมสภาหลงละหมาด คอกจกรรมทมการพบปะกบผรวมละหมาด(ปฏบตศาสนกจ) โดยมผนำาศาสนา และผเขารวมละหมาดเพอแลกเปลยน พดคย ซกถามและทำาความเขาใจเพมเตมในเรองของการปองกน ลด ละ และเลกบหร โดยมครสอนศาสนารวมประชมเพอใหคำาแนะนำา ถงหลกเกณฑทดทเปนแบบอยางในการปฏบต โดยคาดหวงในการปฏบตวธการเหลานตอเปนประจำาหลงสนสดโครงการ ซงการประชมสภาหลงละหมาดนไดดำาเนนการอยางตอเนอง ระหวางวนท 30 มนาคม – 20 เมษายน 2555 จำานวน 4 ครง

………………………………โครงการสานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนา

อยกจกรรมเวทเสวนาแลกเปลยนเรยนรกระบวนการรณรงค

ลด ละ เลกบหรของนกรณรงค …………………………..

วนอาทตย ท 29 เมษายน 2555 ณ หองประชมเทศบาลเมองตากใบ ทางโครงการฯไดจดกจกรรมเวทเสวนาแลกเปลยนเรยนรกระบวนการรณรงค ลด ละ เลกบหรของนกรณรงค เพอสรางความเขาใจในการเปนนกรณรงค ทมจตอาสาเพอประชาสมพนธ หรอวธการเปนผทจะคอยดแลและใหกำาลงใจใหกบผทมความประสงคจะลด ละ เลกบหร โดยมผเขารวมประชมจำานวน 50 คน

………………………………

โครงการสานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนาอย

กจกรรมสำารวจครอบครวตนแบบ …………………………..

วนท 31 มนาคม 2555 เวลา 10.00 น. – 12.00 น. ณ มสยดนรลฮดา ทางโครงการไดเชญผนำาศาสนา ผนำาชมชนและครอบครวตนแบบทไดรบการคดเลอกเพอชแจงและทำาความเขาใจในการสานพลงครอบครวใหเกดความเขมแขง ทงนโดยผนำาศาสนา และผนำาชมชนกไดกลาวยกยองครอบครวตนแบบทไดสละเวลาในการเปนตวอยางใหกบครอบครวอน ๆ ในการเปนแบบอยางทด โดยเฉพาะในดานการลด ละ และเลกบหร เพอนำาไปสครอบครวผาสกในชมชน

………………………………โครงการสานพลงครอบครว ลด ละ เลกบหร สชมชนนา

อยกจกรรมเวทสรป ถอดบทเรยน ชดองคความร ชดประสบการณ

และประเมนผลแบบมสวนรวม …………………………..

วนท 8 กรกฎาคม 2555 ทางโครงการไดจดกจกรรมเวทสรป ถอดบทเรยน ชดองคความร ชดประสบการณและประเมนผลแบบมสวนรวม ซงเปนกจกรรหนงทจดขนเพอทบทวนและสรปการดำาเนนงานในรอบปทผานมา โดยใหคณะทำางานในสรปเนอหาขอเสนอ และปญหาระหวางการดำาเนนโครงการเพอหามาตรการทางสงคมทจะตอบโจทย เพอชวยกนบรณาการในการแกปญหาขนพนฐาน คอการลด ละ เลกบหร

………………………………