คํานํา · 2...

คานา

เอกสารเลมน จดทาขนเพอรวบรวมผลงานนวตกรรมสาธารณสข ทไดรบการ

คดเลอกในระดบอาเภอและนาเสนอในการแสดงผลงานนวตกรรมสาธารณสขระดบจงหวด

ป 2553 หนวยงานทไดมการพฒนาผลงานนวตกรรมประกอบดวย หนวยบรการปฐมภม

โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลทวไป ในจงหวดพะเยา คณะผจดทา ตองขออภยตอ

เจาของผลงานบางทานทเรองของทานจาเปนตองถกปรบใหกระชบขน โดยคณะผจดทาได

พยายามคงประเดนทสาคญอยางเตมท

สานกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา ขอขอบพระคณเจาของผลงานทกทานท

อนญาตใหมการเผยแพรผลงานนวตกรรม และหวงเปนอยางยงวา เอกสารผลงาน

นวตกรรมสาธารณสขจงหวดพะเยาฉบบน จะเปนประโยชนแกหนวยงานทเกยวของและ

ผสนใจ ในการนาไปใชพฒนางานสาธารณสข ใหกาวหนายงขนไป

( นางอารย ตนบรรจง )

นายแพทยสาธารณสขจงหวดพะเยา

สารบญ

หนา

ตะเกยงสมนไพรไลยง 1

การพฒนาเครอขายพชตยง “อ.ส.ล.ย” 5

กระบวนการพฒนาการคดกรองสขภาพประชาชน 8

กระบวนการปองกนการเกดโรคเบาหวานและความดนโลหตสง 11

การพฒนางานสาธารณสขชายแดน ไทย-ลาว อาเภอภซาง 14

เซยมซสขภาพ 18

แสตมปเตอนใจ ขจดภยไขเลอดออก 21

การมสวนรวมของประชาชนบานตนใตในการปองกนปญหาไขเลอดออก 24

ขาเทยมในเดกพการขาขาดแตกาเนด 26

การจดทาแบบประเมนผปวยจตเวชเพอใชในการตดตามดแล

ผปวยในชมชน (Psychomonitor) 29

ไซรงคสามส เตานมดเพอลกรก 33

รถเขนฟนฟสภาพ 36

การลดความเจบปวดจากการทาแผล ดวยภมปญญาพนบาน 38

ดแลหวใจสกนด ชวตเปนสข 40

กระบวนการพฒนารปแบบการดแลสขภาพผสงอายดวยตนเอง

ตาบลหนองหลม 43

อสม.หมอฟน...ฉนทาได 45

รปแบบการใหบรการ ลด ละ เลกบหร ใน

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล 48

กระบวนการเสรมสรางสขภาวะทางเพศ

ในเยาวชนตาบลแมใจศรถอย 51

สารบญ

หนา

วยรน วยใส รวมมอรวมใจ หางไกลอบายมข 54

สอรก ชวยพอแมดแลลกนอย 57

สบสานภมปญญาไทย ผสงวยสขภาพด 60

เครองมอประเมนงานเยยมบาน INHOMESSS Score (version 3.8) 62

สอลดหวานลดเคม 65

บตรควคดกรองภาวะเสยงสขภาพ 67

การปรบเปลยนพฤตกรรมบรโภคกลมเสยงโรคเบาหวาน 69

แผนทเดนดน พลวตสขภาพ 71

การจดการดานอารมณเพอลดภาวะเสยงตอโรคไมตดตอ ในกลม อสม. 76

ผลงานนวตกรรมจงหวดพะเยา ป 2553 1

ตะเกยงสมนไพรไลยง

เจาของผลงาน

ทมสขภาพ รพ.สต.บานเลยว อ.ปง จ.พะเยา

กลมหมอเมองบานเลยว

กลมอนรกษสงแวดลอมบานเลยว

ทมาและความสาคญ โรคไขเลอดออกเปนปญหาทสาคญของพนท และเปนนโยบายการดาเนนงาน

สาธารณสขจงหวดพะเยา

สถานการณโรคไขเลอดออกของบาน

เลยว เปรยบเทยบ 3 ป พบวามอตรา

สงสดในป 2552 และลดลงในป 2553

ถงแมวา จะมอตราทตากวาระดบอาเภอ

ระดบจงหวด แตกยงตองมการเฝาระวง

และ การปองกนอยางตอเนอง เพอ

ควบคมไมใหเกดการระบาดในพนท

ทมาของนวตกรรม ตะไครหอม(Citronella grass) เปนสมนไพรทมสรรพคณในการ นามาใชไลแมลง

ชอทองถนคอจะไคมะขด จะไคแดง จะไคเครอง (ตาบลงม อ.ปง) ลกษณะพช เปนพช

ลมลก อายหลายป มเหงา ลาตนตงตรง สงไดถง 2 เมตร การขยายพนธใชหนอหรอเหงา

แหลงกาเนด จากประเทศลงกาและอนโดนเชย คณหลวงมตรพทกษ นาเขา จากประเทศ

0 100 200 300 400

ป2551 ป2552 ป2553

ÍÑµÃÒ»†ÇÂµ‹ÍáÊ¹»ÃÐªÒ¡Ã »‚ 2553

ตาบลงม อาเภอปง จงหวดพะเยา

2 สานกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา

อนเดย โดยนาไปปลกท อ.สตหบชลบร สารสาคญในการออกฤทธ ประกอบดวย

camphor cineol eugenol linalool citronellal และ citrol

การทดลองทางคลนกในการไลยง คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล ไดใชครมทมสวนผสมนามนหอมระเหย

17% พบวา มฤทธไลยงได 3 ชวโมง สถาบนวจยวทยาศาสตรเทคโนโลยแหงประเทศไทย

ไดทดลองประสทธภาพปองกนยงกดของครมตะไครหอม 14% พบวามผลปองกนยงกดได

นาน 2 ชม. ซงใกลเคยงกบครมจากสารสงเคราะห ในอดตพบวานยมปลกไวใกลบานหรอ

คอกสตว เพอใชไลยง โดยพอถงตอนคาจะเอาไมไปตใบตนตะไครหอม เพอทาใหกลน

นามนหอมระเหยจากใบตนตะไครหอมฟงกระจายไปไลยงและแมลงทมารบกวนสตว

(แหลงขอมล : จากการสมภาษณ นายแตง กสาวด บานเลยว หมท 10 ต.งม อ.ปง

จ.พะเยา ปราชญชาวบานดานสมนไพร)

กระบวนการดาเนนงาน


ขนเตรยมการ ( ป 2551 )

- ศกษาขอมลเกยวกบสมนไพรตะไครหอม

- ศกษาภมปญญาเกยวกบตะไครหอมในพนท

• ประชมกลมหมอเมองและ อสม.

• รณรงคปลกตะไครหอม

ขนดาเนนการ ( ป 2552 )

จดสรางเตากลนสมนไพรผลตนามนหอมจากสมนไพร

ทดลองการใชประโยชนจากสารสกดสมนไพร


ขนการตดตามประเมนผล ( ป 2553 )

• การนาไปใชประโยชน ทางตรงใชไลยงและแมลง ไดนาน 8 ชวโมง

• การประเมนความพงพอใจจากผใชจานวน 50 ราย พบวา

- ดานความประหยด ระดบความพงพอใจมากทสด รอยละ 84

- ดานประสทธภาพการใชงาน ระดบความพงพอใจมากทสด รอยละ 76

- ดานความปลอดภยในการใชงาน ระดบความพงพอใจมากทสด รอยละ 100


การพฒนาเครอขายพชตยง “อ.ส.ล.ย”


ทมงาน รพ.สต.แมใจ อาเภอแมใจ จงหวดพะเยา

ทมาและความสาคญ

1. ในรอบ 5 ปมผปวยในอตรา 28.57 ตอแสน

2. มแหลงเพาะพนธยงลายในชมชนโดยวดจากคา HI / CI เกนมาตรฐาน

3. ทาการควบคม ปองกนโรคโดย อสม.

4. ขาดการมสวนรวมจากชมชน

วตถประสงค

1. เพอลดอตราปวยดวยไขเลอดออกไมเกน 50 ตอแสนประชากร

2. เพอลดความชกของลกนายงลาย HI / CI

3. เพอไมใหมผปวยเสยชวต

4. เพอพฒนาศกยภาพเครอขายพชตยง “อ.ส.ล.ย.”

การพฒนา

1. “อ.ส.ล.ย” สมสารวจโดยการ ไขวหมบาน

2. การประชาสมพนธ โดยใช “ สามลอนอย กอยผอสขภาพ ”

3. ทาประชาคมเพอผลกดนเปนมาตรการทางสงคม


วธดาเนนงาน

1. จดทาแผนททางเดนยทธศาสตร

2. ทม อ.ส.ล.ย. ออกสมโดยวธไขวหมบาน จานวน 10 หมบาน ใชกลมตวอยาง

300 หลงคาเรอนทมสขภาพ สมซา เดอนละ 1 ครง

วเคราะหความชกลกนายงลาย โดยหาคา HI / BI / CI

3. การจดทามาตรการทางสงคม


ผลการดาเนนงาน

1. หลงคาเรอนททาการสารวจทงหมด 300 หลง

2. พบลกนายงลาย จานวน 14 หลงคาเรอน (HI) =4.66

3. จานวนภาชนะทสารวจทงหมด 4,500 ภาชนะ พบลกนายงลาย จานวน 22

ภาชนะ คดเปน CI = 0.48

4. และจานวนภาชนะทพบลกนาตอบานเรอนทสารวจทงหมด คดเปน BI = 7.33

5. ไมพบผปวยดวยไขเลอดออก

ปจจยแหงความสาเรจ

การสรางการยอมรบจากชมชนและการใหชมชนเขามามสวนรวม โดยการเปด

โอกาสใหประชาชนไดรวมกนแสดงความคดเหนและแลกเปลยน เรยนรรวมกนโดยผานเวท

ประชาคม จะเปนการสรางพลงทสาคญอนจะนาไปสการปฏบตใหสาเรจตามเปาหมายได


กระบวนการพฒนาการคดกรองสขภาพประชาชน


ทมสขภาพ รพ.สต.บานรองคาหลวง ตาบล แมนาเรอ อาเภอเมอง จงหวดพะเยา


จากการคดกรองสขภาพประชาชนอาย 15 ปขนไปซงเปนนโยบายใหตรวจคด

กรองสขภาพแกประชาชนมาหลายป จากการดาเนนงานจะพบปญหาการออกคดกรอง

สขภาพหลายอยาง เชน ไมไดผลงานตามเปาหมาย เจาหนาทตองออกคดกรองเองในป

แรกๆเวลาในการคดกรองไมตรงกบการทางานของประชาชน การเตรยมตวและความ

พรอมของเจาหนาท เปนตน จงไดมการพฒนากระบวนการในการคดกรองสขภาพเพอให

ไดผลงานตามเปาหมายทวางไว

วตถประสงคในการพฒนา

1. เพอความครอบคลมของผลงานการคดกรองสขภาพ

2. เพอนาการพฒนากระบวนการคดกรองมาปรบใชในปถดไป


เสนทางในการพฒนาการคดกรองสขภาพประชาชน

ในปแรกเจาหนาทจะออกดาเนนการคดกรองเองทงหมด

ในป 2550 เจาหนาทออกอบรมใหความรการตรวจคดกรองแก อสม.และประชาชน

↓

ในป 2551 ให อสม.เรมออกรวมในการคดกรอง โดยใหซกประวตความเสยง

และฝกลงบนทก

↓

ในป 2552 อสม.สนใจและเขารวมในการซกประวต วดความดนและจดซอเครองวดความ

ดนโลหตให สถานอนามยจดเกบไว

↓

ในป2553 อสม.ขอใหมการอบรมเพม คอการเจาะเลอดเบาหวานและจดการในการ

คดกรองเอง โดยมเจาหนาทคอยเปนพเลยง

ผลการดาเนนงานคดกรองสขภาพประชาชน 5 ปทผานมา

0 10 20 30 40 50 60 70 80

ป 49 ป 50 ป 51 ป 52 ป 53


วเคราะห ขอดและขอเสยของการพฒนากระบวนการ

ขอด ขอเสย

1. ไดผลงานตามเปาหมาย

2. รวดเรว ทนเวลา

3. สะดวก

4. อสม ไดรบความรและทกษะเพม

5. เขาถงประชาชนไดด

6. ไดบรณาการรวมกบงานอนได

1. ตองเสยเวลาในการจดการอบรม

2. อสม.ไมมเวลาตรงกบเจาหนาท

3. อสม.เสยงตออบตเหตจากการทางาน

4. ประชาชนไดรบความรนอยลง

นาขอเสยมาปรบปรงกระบวน โดย

1. เนนให อสม.ระมดระวงอบตเหตจากการทางาน

เปนพเศษ

2. ดแล อสม.ในการคดกรองอยางใกลชด

3. เนนให อสม.ใหขอมลกลบแกประชาชนมากทสด

4. นดการออกคดกรองของเจาหนาทและ อสม.

ใหตรงกน ให โอกาสเลอกเวลาในการคดกรองแก

อสม.


กระบวนการปองกนการเกดโรคเบาหวานและความดนโลหตสง


ทมสขภาพ รพ.สต. อาเภอแมใจ จงหวดพะเยา


หลกการและเหตผล

1.เปนการปรบวธคดมาจากงานประจาทเคยทา

1 .เพอหากรอบแนวทางการปฏบตทชดเจนและไดผล

2. เพอพฒนางานเดมทเคยทามาใหเกดผลลพธทชดเจน

วตถประสงคการดาเนนงาน

1. เพอเฝาระวงการเกดโรคเบาหวานและความดนโลหตสงในกลมเสยงสงอยางตอเนอง

2. เพอคนหาแรงจงใจในการสรางความในตระหนกการปรบเปลยนพฤตกรรมของ

กลมเสยงสง

3. เพอลดอตราการเกดโรค

0

20

40

60

80

100

120

140

ป 49 ป50 ป51 ป52

เบาหวาน

ความดนโลหต

เบาหวานและความดน

0 20 40 60 80

100 120 140

ป 49 ป50 ป51 ป52

àºÒËÇÒ¹

¤ÇÒÁ´Ñ¹âÅËÔµ

àºÒËÇÒ¹áÅÐ¤ÇÒÁ´Ñ¹

0 100 200 300 400 500

ป 50 ป 51 ป 52

àÊÕèÂ§HT àÊÕèÂ§DM Bor-HT Pre-DM


กจกรรมดาเนนงาน

1. คดกรองเพอไดทะเบยนกลมเสยงให ครอบคลม

2. จดอบรมใหความรกลมเสยง PreDMและBorderline HT

3. กจกรรมแลกเปลยนเรยนรจากบคคลตนแบบ

4. จดตงแกนนาเครอขายระดบหมบาน


• PreDM 65 ราย มผลเลอดเกน จานวน 4 ราย สงตอ โรงพยาบาล และยง

ควบคมอาหารตอ ยงไมไดเรมยา

• Borderline HT 82 ราย มคาความดนโลหตเกน 12 ราย สงตอโรงพยาบาลแมใจ

12 ราย ขนทะเบยนปวยรายใหม 1 ราย


สงทเกดขนจากการกระบวนการ

มบคคลตนแบบในชมชน

เกดแกนนาเยยมบานและเกดการแลกเปลยนเรยนรในกลมเสยงกนเอง

มคมอการตดตามผลการปรบเปลยนพฤตกรรม


การพฒนางานสาธารณสขชายแดน ไทย-ลาว อาเภอภซาง เจาของผลงาน

ทมสขภาพ รพ.สต.บานฮวก อาเภอภซาง จงหวดพะเยา

ทมาของนวตกรรม

- อาเภอภซาง มแนวเขตตดตอกบ สปป.ลาว ทางดานทศตะวนออก(มเทอกเขาดอยยาว

ดอยผาหมนกนเขต)ระยะทางประมาณ 30 กม. ชองทางตดตออยางเปนทางการม 1

ชองทาง คอจดผอนปรนชายแดน ไทย - ลาว บานฮวกหมท 12 ตาบลภซาง

- ผปวยจากสปป.ลาวสามารถไปรบการรกษาในเขตอาเภอเชยงคาไดโดยตรง ตามบนทก

ขอตกลง 15 ปกอน (ไมเกน 30 กม.)

- ผประกอบการรถยนตรบจางจะสนทกบชาวบาน จนท.สปป.ลาว และสามารถเขา ออก

ไทย ลาว ไดงาย สะดวก

- กฎระเบยบของ สปป.ลาวในระดบพนทจะตดตอเปนทางการนนตองประสานกบเจาเมอง

กอน ทจะตดตองานดานสาธารณสขตางๆ

- อตราการปวย

อนดบ 1 โรคระบบทางเดนหายใจ

อนดบ 2 โรคระบบทางเดนอาหาร

อนดบ 3 โรคระบบกลามเนอและโครงราง

อนดบ 4 โรคผวหนง

- แนวโนมผปวยหญงตงครรภตองการมา

คลอด โรคทางสตนรเวช โรคทางทนตกรรม

0

200

400

600

800

1000

2550 2551 2552 2553

แผนภมแสดงผ ปวยรบการรกษาท รพ.เชยงคา

และ สอ.ฮวก ป 2550-2553

ผ ปวยใน ผ ปวยนอก



1. เพอพฒนาและบรณาการงานสาธารณสขชายแดน ระหวางหนวยงานภาครฐ

ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม และหนวยงานอนทเกยวของ

2. เพอใหชมชนมสวนรวมในการพฒนางานสาธารณสขและเฝาระวงโรคในพนท

วธดาเนนการ

1. ประชมแลกการประชมแลกเปลยนเรยนรระหวางผประกอบการรถรบจาง เจาหนาทจด

ผอนปรนชายแดนไทย-ลาวบาน ฮวก ต.ภซาง เจาหนาทดานกกกนสตวบานหวยสาน ต.ภ

ซาง ผนาชมชนและอาสาสมครสาธารณสขเขตสถาน อนามยบานฮวก

2. ประสานงานกบเจาหนาทสขศาลาบานปางมอญ

3. ประสานงานกบเจาหนาทโรงพยาบาลเมองคอบ แขวงไซยะบล


1. ประชมผประกอบการรถรบจางเพอทบทวนการดาเนนงานของกลมรถรบจาง

จานวน 1 ครง

2. ประชมแลกการประชมแลกเปลยนเรยนรระหวาง เจาหนาทจดผอนปรนชายแดนไทย-

ลาวบาน ฮวก ต.ภซาง เจาหนาทดานกกกนสตวบานหวยสาน ต.ภซาง ผนาชมชนและ

อาสาสมครสาธารณสขเขตสถานอนามยบานฮวก จานวน 1 ครง

3. ประสานงานกบเจาหนาทโรงพยาบาลเมองคอบ เพอแลกเปลยนขอมลดานสาธารณสข

และโรคตดตอทสาคญในพนท

4. ประสานงานกบเจาหนาทสขศาลาบานปางมอญ เพอแลกเปลยนขอมลดานสาธารณสข

และโรคตดตอทสาคญในพนท จานวน 2 ครง (ไมเปนทางการ)


5. ผประกอบการรถรบจาง สงผปวยมารบการคดกรองท สอ.บานฮวก จานวน 41 คน

(ป 51 จานวน 67 ราย)

6. จากการประสานงานเพอแลกเปลยนขอมลดานสาธารณสข ป 53 ยงไมมโรคตดตอท

ตองควบคมปองกนโรค ทง ลาวและไทย

สขศาลาบานปางมอญ 1


ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะ

1. รถรบจางบางสวนไมกลบมาบอกขอมลของผปวยทสถานอนามย

2. การตดตอประสานงานกบเจาหนาทสาธารณสขสปป.ลาวหากทาเปนหนงสอจากทาง

ราชการไปจะไมสามารถเขาประเทศไดเนองจากโรงพยาบาลเมองคอบไมไดแจงมายงดาน

ตรวจคนเขาเมองของลาว

3. งบประมาณในการพฒนาสาธารณสขชายแดนควรพจารณาใหเปนพนทพเศษ


เซยมซสขภาพ เจาของผลงาน

ทมสขภาพงาน งานเอดส โรงพยาบาลดอกคาใต จงหวดพะเยา


1. ผตดเชอ/ผปวยเอดสทรกษาดวยยาตานไวรส มจานวนเพมขนปจจบนม

จานวน 570 ราย

2. มภาวะไขมนในเลอดสงกวาระดบปกตมากขนเรอยๆ ในป 2549-2551 ม

จานวน 110 ราย 122 ราย และ 163 ราย ตามลาดบ

3.ขาดความร/ความเขาใจในการปฏบตตวขาดความตระหนกในพฤตกรรมการดแล

สขภาพ

4. มผเกดโรคแทรกซอน ความดนโลหตสงจานวน 9 ราย ดอยา 24 ราย


1. เพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของผตดเชอ/ผปวยเอดสทมภาวะไขมนในเลอด

สง

2. เพอลดจานวนผตดเชอ/ผปวยเอดส ทมไขมนในเลอดสง (มากกวา 200 mg/dl)

มากกวารอยละ 40

3. เพอลดภาวะแทรกซอนของโรคระบบหวใจและหลอดเลอดอนเนองมาจากภาวะ

ไขมนในเลอดสง


การดาเนนงาน

1. ประชมทมงานและทมสหวชาชพ

2. ทมงานจดทาเซยมซ

3. ชแจงวตถประสงคของการแจกเซยมซใหกบผตดเชอเอดสทมารบยาตาน

4. แจกใบเซยมซตามระดบผลของไขมนในเลอด

สเขยว ผลปกต

สเหลอง สญญาณเตอนใหรบปรบพฤตกรรม

สชมพ ผดปกตตองรบรกษา

ผลการดาเนนงาน เปรยบเทยบระดบไขมนในเลอดของผตดเชอเอดสทมระดบไขมนในเลอดเกนคา

มาตรฐาน กอนดาเนนงาน 105 คน หลงดาเนนงานเหลอ 19 คน

กจกรรมตอยอด 1. มการทากจกรรมกลมยอยตามสของเซยมซทกครงทมารบยาตานฯ

2. ตดตามเยยมบานเพมในรายทไดรบเซยมซสเหลองและผทมภาวะแทรกซอน

เชน HT DM ดอยา

3. ใหรางวลผทสามารถเปลยนสเซยมซจากชมพเปนสเขยวไดหลกการตดตามผล

6 เดอน ครบ 1 ป

4. จดกจกรรม Talk Show


บทเรยนทไดรบ 1. การตดตามผทมระดบไขมนในเลอดทสงอยางตอเนองจะชวยชะลอและปองกน

ภาวะแทรกซอนตาง ๆ ในระยะยาวได

2. การใชใบเซยมซสขภาพ 3 ส แกผตดเชอ/ผปวยเอดส

3. ทรกษาดวยยาตานฯจะชวยกระตนใหผปวยเกดความตระหนกในการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของตวเองได

4. เปนคมอใหญาตมสวนรวมในการดผตดเชอ/ผปวยเอดสทบานไดอกทางหนง


áÊµÁ»Šàµ×Í¹ã¨

¢¨Ñ´ÀÑÂä¢ŒàÅ×Í´ÍÍ¡

แสตมปเตอนใจ ขจดภยไขเลอดออก


ทมสขภาพ รพ.สต.ดอกคาใต อาเภอดอกคาใต จงหวดพะเยา

ทมาของนวตกรรม 1. ป2551 พบผปวยจานวน 10คน คดเปนอตรา 151.74 ตอประชากรแสนคน

2. ประชาชน ขาดความรวมมอ จนเกดปจจยเออใหเกดแหลงเพาะพนธยงลาย

3. ประชาชนไมเหนความสาคญ ขาดความเขาใจทถกตองเกยวกบวงจรชวต

ของยงลาย และไมสรางนสยในการกาจดลกนายงลายไมชวยกนดแล

สงแวดลอมในชมชนอยางตอเนอง คดวาเปนหนาท อสม. / เจาหนาท

4. ทรพยากร / วสด อปกรณ ในการกาจดยง มไมเพยงพอ

ทฤษฎ การวางเงอนไขแบบคลาสสก (Pavlov)

ตดแสตมป + มาตรการชมชน การทาลายแหลงเพาะพนธยงลาย

เกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม

มการเฝาระวงโรคในชมชน ทาลายแหลงเพาะพนธยงลาย


วตถประสงค เพอใหชมชนไดเฝาระวง และ มสวนรวมในการควบคมและปองกนโรคไขเลอดออก

ระยะเวลาดาเนนงาน กรกฎาคม 2552 – ธนวาคม 2552

การดาเนนงาน

1. หาทมงาน

1.1 จดตงคณะกรรมการดาเนนงาน

1.2 รบสมครหนวยปราบลกนายงลาย

2. อบรมฝกทกษะ

3. ประชาคมหมบาน เกดมาตรการสงคม

4. ปฏบตการสารวจ/ตดแสตมป

4.1 สารวจลกนายงลายทกวนเสาร โดยทม ผญบ. 1 คน / ส. อบต. 1 คน / อสม.

รวมกบทมปราบลกนายงลายเปนระยะเวลา 20 สปดาห

4.2 ตดแสตมปยงลาย 1 ดวง / 1 หลง / 1 สปดาห

ไมพบลกนายงลาย พบลกนายงลาย


5. คดเลอกหมบานปลอดลกนายงลาย(หมบานทมแสตมปสเขยวครบ 20ดวง >80%

6. จบฉลากชงรางวล

ผลการดาเนนงาน 1. เกดการมสวนรวม มเวทประชาคมเพอคนหาปญหา เกดมตชมชน

2. มกจกรรมเฝาระวงและปองกนโรคอยางตอเนอง

3. ประชาชนมความพงพอใจตอนวตกรรม รอยละ 96.46

สงทไดเรยนร - เกดมตชมชน ทตองปฏบตรวมกน / เกดกระแสวพากษวจารณ /เตอนภย

- ไดหมบานปลอดยงลาย 2 หมบาน (หมบานตวอยาง)

- ไดทมปราบลกนายงลายทปฏบตการอยางเขมแขง และ ตอเนอง

- กระแสการพฒนา ทาความสะอาดบานกอนทมปราบจะมาสารวจ

บทสรป การดาเนนกจกรรม โดยใชแสตมปตดแทนสญลกษณการพบลกนายงลาย เปน

รปแบบหนงของการแกไขปญหา การควบคมและปองกนโรคไขเลอดออก ททาใหเกดการ

เรยนร การมสวนรวม การแลกเปลยนความ

คดเหน ซงนาไปสการปฏบตการปองกน และ

ควบคมโรคไขเลอดออกอยางตอเนอง สงผลให

ความเสยง ในการเกดโรคไขเลอดออกในพนท

ลดลง

0 5

10 15

สปดาหแรก สปดาหสดทาย

14.24

0


การมสวนรวมของประชาชนบานตนใต

ในการปองกนปญหาไขเลอดออก เจาของผลงาน

รพ.สต.ตาบลตน อ.เมอง จ.พะเยา

ขอมลทวไป

บานตนใตมจานวน 65 หลงคาเรอน จานวนประชากร 197 คน ผใหญบานชอ

นาย สงกรานต บญมา มจานวนคม 3 คม

แรงจงใจ/มลเหตของการดาเนนงาน สภาพความเปนอยทางกายภาพ โรคตดตอ(ไขเลอดออก 2 ราย ในพนท มการ

เลาประสบการณตรงจากผปวยแกทประชมประจาเดอนของหมบาน) ประกอบกบเหน

ตวอยางการพฒนาของหมบานอนๆ

วตถประสงคการดาเนนงาน

1. เพอใหประชาชนมสวนรวมในการควบคมปองกนไขเลอดออกรวมทงการพฒนาหมบาน

2. เพอใหเปนครวเรอนนาอย ชมชนนามอง

กลวธการดาเนนงาน

ใชกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการดาเนนงานไดแก การวางแผน

รวมกน วางมาตรการ กาหนดกรอบเวลา งบประมาณ กาหนดผรบผดชอบ


การประเมนผล - มการประเมนเปนระยะจากทประชมประจาเดอน ไดแก แผนงาน การปฏบต ผล

สะทอนกลบ ผลสาเรจ

- มการแตงตงกรรมการจากตวแทนฝายตางๆในคม จานวน 3 คมออกประเมนการจด

ชมชน ครวเรอน และการสารวจลกนายงลาย โดยการใชวธสลบการตรวจใหคะแนน

- มการมอบรางวลแกครวเรอนสะอาด ปลอดลกนายงลาย คมนามอง

ผลการดาเนนงาน 1. ชาวบานในหมท 7 ตาบลบานตน เหนความสาคญของการทาบานเรอนใหนาอย ชมชน

นามอง สงเกตจากสภาพถนนหนทางในชมชน ความสะอาดของบานเรอน

2. ไมพบลกนายงลายในบรเวณบานเรอนหรอมแตกนอยมาก

3. หลงการดาเนนงานจนถงปจจบนไมพบผปวยเพมขนอกเลย

การขยายผลการดาเนนงาน เนองจากเปนการบรณาการการพฒนาหมบาน ใหเปนหมบานทมครวเรอนนาอย

ชมชนนามอง และการจดการปญหาไขเลอดออก ดงนน อบต.บานตนไดใหความสนใจทจะ

นาเอากระบวนการทางานไปใชในหมบานทเหลอทงตาบล ทดแทนการใชสารเคมฉดพน

เพอลดงบประมาณและรกษาสงแวดลอมตอไป


ขาเทยมในเดกพการขาขาดแตกาเนด เจาของผลงาน

กลมงานเวชกรรมฟนฟ โรงพยาบาลเชยงคา

ทมาของนวตกรรม นองพน เปนเดกฝาแฝดเกดมาพรอมกบนองเพมพชายทคลอดออกมากอนไมก

นาท...แตโชครายทนองพนมความผดปกตทางดานรางกายตงแตแรกเกด คอมขาขาดใต

เขาขางขวา และมอขวาเทาซายมพงผดยดเกาะตดกน เมอเรมคลาน อาย 7 เดอน แม

นองพนกนานองพนมาพบแพทยทโรงพยาบาลเชยงคา เพอขอคาปรกษา ซงกมารแพทยท

คลนกพฒนาการกไดสงนองพนมาทกลมงานเวชกรรมฟนฟเพอเตรยมฝกพฒนาการ

ทางดานรางกาย และเพอปรกษาเกยวกบการทาขาเทยม

ปญหาทพบ

1. พฒนาการลาชา

2. ขาเทยมใตเขาทเหมาะสมสาหรบเดก

3. ความร ความเขาใจของครอบครวและชมชน


• เพอกระตนพฒนาการเดกใหมความใกลเคยงกบเดกปกตในวยเดยวกน

• เพอจดทาขาเทยมทดแทนสวนทพการแตกาเนด

• เพอใหเดกสามารถดาเนนชวตในสงคมไดอยางปกตสข



1. การเตรยมความพรอมสาหรบครอบครว

- ให home program เรองการกระตนพฒนาการและการเพมกาลงกลามเนอ

- ใหความรเรองความเหมาะสมของขาเทยมในแตละชวงอาย

- ประเมนและตรวจสอบการใช สภาพของขาเทยม

2. การเตรยมความพรอมสาหรบชมชน

ประสานความรวมมอระหวางโรงพยาบาลและสถานอนามยใกลบานในการ

ตดตามเยยมบาน

3. การกระตนพฒนาการ เรองการนง การยนทรงตวและการเดนการเพมกาลงกลามเนอขา

4. การทาขาเทยม การจดทาและปรบเปลยนขาเทยม


5. ใหความรเจาหนาทสถานอนามยเรองพฒนาการเดกและการใชขาเทยมเยยมบานเพอ

เปนการตดตามและดแลอยางตอเนอง


• พฒนาการของนองพนกดขนสามารถคลานได นงได และเรมยนทรงตวไดด

สามารถเดนไดโดยใชขาเทยม มพฒนาการใกลเคยงกบเดกปกตในวยเดยวกน

• ครอบครวมความร ความเขาใจในเรองการกระตนพฒนาการ และการใชขาเทยม

• เจาหนาทจากโรงพยาบาลและเจาหนาทสถานอนามยออกเยยมบาน ครอบครวได

มการประยกตเขมขดรดตอขากบขาเทยมรวมกบไดทาราวฝกเดน


การจดทาแบบประเมนผปวยจตเวชเพอใชในการตดตามดแลผปวย

ในชมชน (Psychomonitor) เจาของผลงาน

กลมงานสขภาพจตและจตเวช โรงพยาบาลเชยงมวน

แรงจงใจ/ทมาและความสาคญของปญหา - ผปวยจตเวชมกมปญหาหลายอยาง

- ไมสามารถบอกไดวามอะไรบางทเปนตวบอกความรนแรงหรอเปนสญญาณเตอน

วาจะเกดความรนแรงของโรค

- ไมมอปกรณหรอเครองมอใดๆในการวดระดบความรนแรงของโรค

- ดวยบรบทของตวผปวยจตเวชเองสวนใหญมกจะไมบอกใครวาตนเองผดปกต

- ตองอาศยความรวมมอของหลายๆฝายในการชวยกนดแลและเฝาระวง

วตถประสงคของการจดทานวตกรรม

• เพอพฒนาระบบการจดเกบขอมลในการดแลผปวยจตเวช

• เพอใหเจาหนาท/ญาตหรอผดแลผปวยจตเวชใชเปนเครองมอในการตดตาม

ประเมนอาการของผปวยจตเวชทอยในชมชน

• ชวยลดความวตกกงวลของ เจาหนาท/ญาตหรอผดแลในการดแลผปวย

• เพอใหผปวยจตเวชไดรบการตดตามดแล/ชวยเหลออยางตอเนองและเหมาะสม

วธการ/ขนตอนในการดาเนนงาน

• ประสานงานกบบคลากรและหนวยบรการสขภาพในเครอขาย ทเกยวของ


• จดทาระบบขอมลผปวยใหเปนปจจบน

• แยกประเภทผปวย ตามสถานบรการ โดยใหเจาหนาททกสถานบรการมสวนรวม

โดยมการแยกประเภทของผปวยออกเปน 3 ระดบ

ระดบ Mild กลมสเขยว

ผปวยมารบยาและกนยาไดเอง ประวตรบยาสมาเสมอ ไมขาดนด ไมมผลขางเคยงจากการ

กนยา ผปวยทากจวตรประจาวนไดเองทกอยาง

- ภาระในการรบผดชอบดแล รพ ./สอ. 20:80

- รพ. ประเมนรวม สอ. Re-check gr.ทก 3 เดอน (ประเมนเพอคงสภาพเกรด)

- รพ.รบผดชอบเรองการจดยาใหสถานบรการตามจานวนผปวยตามวนนด

- สอ.เยยมบาน อยางนอย 1-2 ครง/3 เดอน

ระดบ Moderate กลมสเหลอง

ผปวยกนยาไดเปนบางครง มประวตขาดนด 1-3 เดอน มผลขางเคยงเลกนอยแตยงปฏบต

กจวตรประจาวนได มอาการเอะอะโวยวายเลกนอย

- ภาระในการรบผดชอบดแล ระหวางรพ กบ สถานบรการ 50:50

- รพ.รบผดชอบเรองการจดยาใหสถานบรการตามจานวนผปวยตามวนนด

- รพ.เยยมบานผปวย 1 ครง /3 เดอน /สอ. เยยมบานผปวย 2 ครง /3 เดอน

- รพ ประเมนรวม สอ. Re-check gr.ทก 3 เดอน(ประเมนเพอปรบเปลยน

ระดบ Severe กลมสแดง

ผปวยไมสามารถกนยาไดตองใหญาตชวยเหลอ มประวตขาดนด มากกวา 3 เดอนขนไป

ผลขางเคยงจากการกนยามมากมากเกดผลกระทบตอการดาเนนชวตประจาวน ไมมผดแล/


ญาตไมมสวนรวมในการดแล/ควบคมตวเองไมได ไมสามารถชวยเหลอตวเองได/ มประวต

ทารายตนเอง/มประวตทารายผอน

- ภาระในการรบผดชอบดแล ระหวาง รพ.กบ สถานบรการ 70:30

- รพ.รบผดชอบเรองการจดยาใหผปวยตามวนนด

- รพ.เยยมบานผปวย ทกเดอน อยางนอย เดอนละ 1 ครง/สอ. เยยมบานผปวย

1 ครง /3 เดอน

- รพ. ประเมนรวม สอ. Re-check gr.ทก 3 เดอน(ประเมนเพอปรบเปลยนระดบ/

อาการ/หาปญหาทเกดขน/หาขอเรยนรวาปรบลดเกรดไดเพราะปจจยอะไรบาง ปรบเพม

เกรดขนเนองจากปจจยใดบางททาใหอาการไมดขน)


- การประเมนผลจนท.ผทดลองใชแบบประเมนพบวามความพงพอใจในระดบดมาก

เนองจากสามารถเขาใจงายใชไดทง จนท.และญาต/ผดแล/อสม.ทาใหผปวยจตเวช ไดรบ

การดแล/การรกษา/การชวยเหลอทเหมาะสม

- ผปวยจตเวช สามารถดาเนนชวตไดตามปกต

บทสรป

- การจดทาแบบประเมนผปวยจตเวชทาใหการจดเกบขอมลผปวยจตเวชเปนระบบมากขน

- จนท./ญาตหรอผดแลผปวยสามารถตดตามประเมนอาการของผปวยจตเวชทอยในชมชน

ไดโดยไมจาเปนตองนาผปวยมาทสถานบรการสาธารณสข

- บรรเทาความวตกกงวลของ จนท./ญาตหรอผดแลในการดแลผปวย

- ชวยใหผปวยจตเวชไดรบการตดตามดแล/ชวยเหลออยางเหมาะสม เนองจากจะตองม

การตดตามประเมนผปวยอยางตอเนอง


ผปวยจตเวช สามารถดาเนนชวตไดตามปกต


ไซรงคสามส เตานมดเพอลกรก เจาของผลงาน

งานอนามยแมและเดก โรงพยาบาลเชยงมวน


โรงพยาบาลเชยงมวนไดรบการประเมนเปนโรงพยาบาลสายใยรก ในป พ.ศ. 2551

แตในพนทยงคงพบมารดาหลงคลอดรอยละ 31.2 ไมสามารถเลยงลกดวยนมแมเนองจากม

ภาวะหวนมสนแบน และบอด รวมถงการตรวจหวนมหญงตงครรภในคลนกฝากครรภ ใช

วธการสงเกตดวยตา ซงมความคลาดเคลอนคอนขางสง ขนอยกบทกษะของ ผใหบรการ

รวมทงไมมแนวปฏบตในการแกไขภาวะผดปกตทพบ สงผลใหมารดาทมปญหาหวนมบอด


1. เพอศกษาประสทธผลของการใชไซรงคสามสแกไขภาวะหวนมสน แบน บอด ในหญง

ตงครรภ

2. เพอใหหญงตงครรภทมปญหาหวนมท สน แบน บอด สามารถใชไซรงคสามสบรหาร

หวนมทาไดดวยตนเองทบาน

3. เพอใหเกดความมนใจแกหญงตงครรภทมปญหาหวนม สน แบน บอด

ประชากรศกษา

หญงตงครรภทองแรกทมาฝากครรภในคลนกฝากครรภ โรงพยาบาลเชยงมวน

ตงแต เดอน กรกฎาคม 2552 – เมษายน 2553 จานวน 48 ราย


วธดาเนนการ ตดดานปลายสดไซรงค ทใชตอเขากบเขมฉดยาออก และกลบเอากระบอกในใส

ดานตรงขาม เอาดานทไมถกตดวางสวมบรเวณหวนม และนาสตกเกอร 3 ส มาตดไวทตว

กระบอกฉดยา มวธการใชโดยนากระบอกฉดยามาครอบทหวนมทงสองขางหญงตงครรภ

เพอวดระดบของหวนม หากตรวจพบหวนมบอด กสามารถใชไซรงคสามสทาการบรหาร

หวนมโดยการดงลกสบ (Plunger) ทสวมอยในกระบอกฉดยาขน เพอสรางระบบ

สญญากาศภายในกระบอกฉดยาชวยในการดงหวนมขน

แบงระดบหวนมเปนสามส ดงน

ระดบสแดง คอ ระดบหวนมบอด / แบนยาวนอยกวา 0.3 ซม.

ระดบสเหลอง คอ ระดบหวนมยาว 0.4 – 0.6 ซม. หวนมสนกวาปกต

ระดบสเขยว คอ ระดบหวนมยาว 0.7 – 1.0 ซม. เปนหวนมระดบปกต

ผลการศกษา สรปผลการเปลยนแปลงของระดบหวนม

กอนใช หลงใช

ระดบสแดง 10 ราย สแดง 2 ราย สเหลอง 5 ราย สเขยว 3 ราย

ระดบสเหลอง 23 ราย สเหลอง 3 ราย สเขยว 20 ราย


สงทไดเรยนร

- กลมหญงตงครรภทไมพบการเปลยนแปลง เทคนคการใชไมถก

- ความถนอยในการใช ไมมเวลา

- ลกษณะทางกายวภาคของเตานม


รถเขนฟนฟสภาพ เจาของผลงาน:

รพ.สต.บานตอม อ.เมอง จ.พะเยา


จากการเยยมบานผปวยเรอรง ของทม Home Health Care พบปญหาผปวย

กลามเนอออนแรง แผลกดทบ ชวยเหลอตนเองไดนอย ดงนนทมสขภาพตาบลบานตอม

รวมกบโรงพยาบาลพะเยาและทองถน จงมาวเคราะหปญหา หาแนวทางแกไขปญหา

รวมกน ทงรายบคคล จดทาอปกรณฟนฟดวยวสดทองถน


1. เพอฟนฟสภาพทางรางกายและจตใจผปวย

2. เพอปองกนการตดของขอและการเกด แผลกดทบ

3. เพอลดภาระการดแลของญาต

4. เพอใหผปวยไดดแลตนเอง และเกดความภมใจในตวเอง


ประยกตนวตกรรมทใชในชมชนไดแก นวตกรรมหวงชกรอก ทนอนลกโปงปองกน

แผลกดทบมาใชกบรถเขน ทดลองใช และนาไปใชฟนฟสภาพผปวย สามารถเคลอนทได

ประโยชนของนวตกรรม 1. เปนการพฒนาการฟนฟผปวยใหมภาวะแทรกซอนนอยลง


2. เปนการนาวสด-อปกรณและแรงงานในทองถนนามาใชประโยชน

3. ผนา/ประชาชน /ครอบครวมสวนรวมในการสงเสรมสขภาพ

4. ผปวยเกดความภาคภมใจและมคณคาในตนเอง

5. ลดภาระของครอบครว

6. ลดภาระงานของเจาหนาทในการดแล

ผลลพธการนาไปใชกบผปวย - ผปวย หลงผาตด ขอตด ลกไมได จานวน 4 ราย ปจจบนสามารถปนจกรยานเองได

- ผปวย CVA ลกไมได จานวน 3 ราย ตอมาสามารถเดนไดโดยใชไมเทา

- ผปวย CVA ลกไมได จานวน 23 ราย ตอมาสามารถเดนไดดวยตนเอง

- ผปวย 3 ราย ทชวยเหลอตวเองไมได สามารถลกขนปฏบตกจวตรประจาวนทจาเปน

ดวยตวเอง

ผปวย

กลามเนอ

ออนแรง

สมองฝอ


การลดความเจบปวดจากการทาแผล ดวยภมปญญาพนบาน เจาของผลงาน

รพ.สต.สวางอารมณ อ.ดอกคาใต จ.พะเยา

ความเปนมา 1. ผปวยเจบปวดขณะทาแผล

2. การทาแผลลดกระบวนการหายของแผล

เกดคาถามวาจะทาอยางไรในการชวยลดความเจบปวดของผปวยและทาใหแผลหายเรว

วตถประสงค 1. เพอลดการเจบปวดของผปวยขณะแกะผาปดแผล

2. เพอใหแผลของผปวยหายเรวขนจากการทาแผลปกต

วธการศกษา ศกษาเชงคณภาพ โดยการสมภาษณ สงเกต และทดลอง วเคราะหดวยรอยละ

ในผปวยแผลสดทไมลกมาก เขารบบรการสถานอนามยตาบลสวางอารมณ จานวน 15

คน ตงแต 1 เมษายน 2552 ถง 31 มนาคม 2553

การดาเนนงาน 1. ทาแผลตามหลกการปกต โดยใชใบสาบเสอซงลางดวยนาสะอาด เชดดวยสาล

แอลกอฮอลปลอยใหแหง วางบนแผลกอนปดดวยผากอส และปดดวย

พลาสเตอร

2. สมภาษณผปวยขณะแกะผาปดแผล


3. สงเกตแผล จนหาย

4. สรปผลการศกษา

ผลการศกษา 1. บรรเทาความเจบปวดของผปวยขณะแกะผาปดแผล รอยละ 100

2. ความเจบปวดลดลงหลงการทาแผล

3. แผลหายในระยะเวลา 2-10 วน การสรางเนอเยอซอมแซมแผลไดเรวกวาการปด

แผลดวยผากอส หรอแผนตาขายปดแผลโดยตรง

4. ใบสาบเสอออนนม แนบตดกบแผล ไมระคายเคองตอแผลและผวหนงไมพบ

อาการแพในผปวย รอยละ 100

5. ใบสาบเสอสรางความชมชนของแผล ( แผลชมชนสรางเนอเยอดกวาแหง )

6. ผรบบรการมความพงพอใจ รอยละ 100

(คณสมบตของในสาบเสอ หรอหญาแมงวาย ตานเชอแบคทเรย ตานเชอรา ทาให

หลอดเลอดหดตว กระตนใหกลามเนอเรยบหดเกรง ลดการอกเสบ ลด prothormbin

time, ถอนพษแกอกเสบ แกพษนาเหลอง รกษาแผลเปอย)

การนานวตกรรมไปใชประโยชน 1. สรางความสมพนธทดระหวางผใหบรการกบผปวย ทไมสรางความเจบปวด

2. ลดการสญเสยโอกาสในการประกอบอาชพของผปวย ( ลดเวลารกษา )

3. ลดตนทนการรกษา แผนตาขาย แผนละ 15 บาท ( ลดวนรกษา, ลดวสด )

4. ลดการทางานของเจาหนาทใหบรการ

5. หญาสาบเสอมอยทวไปในทกชมชน หางาย ไมเสยคาใชจาย

6. ชาวบานสามารถทาไดในกรณฉกเฉน

7. สถานบรการนาไปใชได ขนตอนไมยงยาก ซบซอน ประสทธภาพด


ดแลหวใจสกนด ชวตเปนสข เจาของผลงาน

งานเยยมบาน โรงพยาบาลดอกคาใต จ.พะเยา

ทมาและความสาคญของปญหา โรคกลามเนอหวใจตายเปนโรคทพบมากทกขณะซงทาใหผปวยเสยชวตมากทสด

ปจจบนมแนวโนมจะเพมขนเลยๆ ( ศภชย ถนอมทรพย พ.ศ. 2551)

ปจจยเสรม

• โรคเบาหวาน

• โรคความดนโลหตสง

• ไขมนในเลอดสง

• สบบหร

• มความเครยดและพนธกรรม

ขอมลรพ. ดอกคาใต

• จานวยผปวย ป 2550 = 51 ราย ป 2551 = 61 ราย

• การมารกษาซา ป 2550 = 2 ราย ป 2551 = 3 ราย


• ผปวย/ผดแล/กลมเสยงมความร ความเขาใจเกยวกบโรค สามารถดแลตนเอง

เบองตนทบานไดและมคณภาพชวตดขน


• เพอพฒนาระบบการดแลผปวยโรคกลามเนอหวใจตายและกลมอาการอยาง

ตอเนองตงแตรพ. ถงทบาน

• ลดการเสยชวต

กจกรรม/การดาเนนงาน

การดแลทบาน ใหความรเกยวกบโรคหวใจ การรกษาของแพทย การปฏบตตว กรณนอน

โรงพยาบาล ดแลตงแตแรกรบ ER ถง นอนรพ. และการวางแผนจาหนาย กลบบาน

ตดตามเยยมบาน

กลมปวย (จานวน 47 ราย)

กลมเสยง เนน ครอบครว/ผดแล ปรบวถชวตทเสรมสรางสขภาพ เชน การรบประทาน

อาหารทดตอสขภาพ หมนออกกาลงกายและงดการสบบหร การรกษาทนทวงท

- ทะเบยนผปวย ขอมลครบถวน

บทบาทสถานบรการ

- การทบทวนผปวยทมปญหาซบซอนทมสหสาขาวชาชพ

การนาไปใชประโยชน - การเตรยมความพรอมของผปวยสงผลตอระบบการทางานใหมคณภาพทด

- การเรยนร/เขาใจบรบทวถชวต สภาพเปนจรงของผปวยนามาปรบการดแลรกษา

พยาบาลมคณภาพชวตดขน

- ความรวมมอของผปวย ครอบครวมสวนสาคญมากทาใหผปวยสามารถดารงชวตได

ตามปกต ไมมอาการกาเรบของโรคหรอมอาการกาเรบสามารถปฏบตตวไดถกตอง


กระบวนการพฒนารปแบบการดแลสขภาพผสงอายดวยตนเอง

ตาบลหนองหลม เจาของผลงาน

รพ.สต.หนองหลม อ.ดอกคาใต จ.พะเยา

ทมาของปญหา 1. ผสงอายเพมขนทกป 10% สมรรถภาพลดลงตามอายขย กอเกดกอเกดภาวะพงพง

2. ผสงอายมโรคประจาตวพบแพทยประจา 34.55% (DM=10%HT=27% หวใจ9.09%)

การบรการสาธารณสขในชมชนมขอจากด

3. ผสงอายทพการ/ทพพลภาพ(หลอดเลอดในสมอง)ไมมการทากายภาพบาบดมปญหา

การเคลอนไหว 8.18 %

4. บรการดานสงคมเปนลกษณะสงเคราะหเปนครงคราว

วตถประสงค เพอพฒนารปแบบกระบวนการดแลสขภาพผสงอายดวยตนเอง

เปาหมาย ผสงอาย ตาบลหนองหลม จานวน 702 คน

กระบวนการดแล 1. แสวงหาเครอขาย

2. สรางชมชนหาแนวทางแกไขปญหา (เวทประชาคม)


3. คดเลอกแกนนา/จดตงคณะทางานระดบหมบาน/ระดบตาบล

4. รวมกนออกสารวจประชากรผสงอายทอยหางไกล

5. จดอบรมใหความรกลมแกนนาและฝกทกษะการดแล

- กลมปกต/กลมเสยง เนนกจกรรม 3 อ. (อาหาร,อารมณ,ออกกาลงกาย)

- กลมตดเตยง เนนกจกรรมเยยมบาน โดยเพอนชวยเพอน

6. กองทนสวสดการชมชนชวยเหลอยามปวยและเสยชวต

7. จดประชมกลมเปนประจาทกเดอน


กลมผสงอายไดรบการดแลทงทางรางกายจตใจและสงคมเพมขน ในเชงปรมาณ

มการรวมกลมกน มกองทนสวสดการ แกนนาเปนวทยากรใหกบพนทอนได ในเชงคณภาพ

ความพงพอใจของผสงอายทไดรบการดแล 90% มความภาคภมใจในศกยภาพของตนเอง

และชมชนมความรกความสามคคกน


อสม.หมอฟน...ฉนทาได


รพ.สต.อนาลโย อาเภอเมอง จงหวดพะเยา

ความเปนมา

ในพนทมปญหาโรคในชองปากป 2551 รอยละ 20.25 ของผรบบรการ ปญหาท

พบคอโรคปรทนตและโรคฟนผโดยมสาเหตจากพฤตกรรมการกน และพฤตกรรมการดแล

สขภาพชองปากทไมถกตอง ประกอบกบ สอน.อนาลโย มพนทดแลตาบลใกลเคยงอก 7

ตาบล ทาใหไมสามารถดแลสขภาพชองปากเชงรกไดอยางทวถง จงไดสะทอนปญหาตอท

ประชมประชาคมหมบาน โดยประชาชนเหนวาควรมแกนนาดานทนตสาธารณสขทมใจรก

นามาสงเสรมในการดแลสขภาพชองปาก โดยการมสวนรวมของทกสวน เทศบาลตาบลสน

ปามวง สนบสนนงบประมาณในการดาเนนงาน


1. เพอใหแกนนา อสม.มความร สามารถใหทนตสขศกษาและใหคาปรกษาในการดแล

สขภาพชองปากตนเองชวยเหลอครอบครว

2. เพอใหประชาชนมความร ความเขาใจการดแลสขภาพชองปากตนเอง และคนใน

ครอบครว

กลมเปาหมาย

1. อสม.ตาบลสนปามวง จานวน 8 หมบาน ๆ ละ 2 คน รวมจานวนทงสน 16 คน

เบองตนม มใจรก พรอมเสยสละเพอสวนรวม เปนทยอมรบของชมชน


2. กลมประชาชนทไดรบบรการจากแกนนา จานวน 128 คน


1. ประชาคมหมบาน อสม. และประชาสมพนธรบสมคร อสม.ทมใจรก เสยสละ

2. จดอบรม อสม.ทเขารวมโครงการ ในการแปรงฟนทถกวธ การใหทนตสขศกษา การ

ดแลหญงตงครรภ สงเสรมและกระตนใหผปกครองเลานทานใหเดกฟงกอนนอน สอนให

เดกกราบพระสวดมนตกอนนอนทกคน ฝกทกษะในการแปรงฟนทถกวธ ตลอดจนการให

คาปรกษาเรองสขภาพในการดแลตนเองชวยเหลอครอบครว และคนในชมชน

3. อสม.สบเปลยนกนปฏบตงานในสถานอนามยในการสงเสรมสขภาพในดานทนต

สาธารณสข บนทกรายงานผลการปฏบตงานสงทนตบคลากรทก 2 เดอน เจาหนาทสม

ตรวจผรบบรการจากขอมลทไดรบรายงาน

4. ประเมนประชาชนผทไดรบบรการจากแกนนา อสม.

5. ทากจกรรมกลม อสม.มวธอะไรทจะเขาถงชาวบานได,ปญหาและอปสรรคในการทางาน

อสม.พงพอใจกบงานนหรอไม

6. ทากจกรรมกลมประชาชนทไดรบบรการจากแกนนา อสม. ประเมนความร ทศนคตและ

การปฏบตตว

ผลลพธทเกดขน - เกด“ศนยรบปรกษาปญหาสขภาพชองปากในชมชน

ประชาชนเขาถงการบรการทนตสขภาพ

” ทเปนความคดของ อสม. ทาให

- มความรในเรองของการดแลสขภาพชองปากของตนเองไดมากขน

- เกดความชวยเหลอเอออาทรซงกนและกนขนในชมชน เกดการพฒนามการยอมรบซงกน

และกนมากขนฃ


- อสม.ไดพฒนาศกยภาพของตนเองในดานการดแลสขภาพชองปาก

- งานทนตสาธารณสขเชงรกและบรณาการตามกลมวย ทาไดครอบคลมและม

ประสทธภาพ

บทเรยนทไดรบและการนาไปใช

- ผลการดาเนนงานครงนทาใหทราบวาการทางานของแกนนา อสม.ทมาจากความสมครใจ

ในการมสวนรวมคดรวมทา ทาใหงานททานนยงยน

- ในการทางานทละเอยดออนผหญงจะทางานไดครอบคลมและดกวาผชาย

- แกนนาอสม.สามารถนาความรไปถายทอดใหกบคนในครอบครวและคนในชมชน เกด

การปรบเปลยนพฤตกรรมของประชาชนขนทาใหมสขภาพชองปากทด


รปแบบการใหบรการ ลด ละ เลกบหร

ในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล เจาของผลงาน

รพ.สต.หงสหน ต.หงสหน อ.จน จ.พะเยา

ทมาของปญหา - บหรเปนสาเหตของโรครายแรงหลายโรค เชน มะเรงปอด ถงลมโปงพอง หลอด

เลอดหวใจตบ

- พนทตาบลหงสหน มสถตตายดวยโรคมะเรงปอดสงสดของจงหวดพะเยาในรอบ

10 ป

- จากการคดกรอง ปงบ 2551 ในเขต 5 หมบาน สบบหร 225 ราย

วตถประสงค 1. เพอจดสภาพแวดลอมใหสถานอนามยเปนเขตปลอดบหรตามกฎหมายกาหนด

2. เพอพฒนาระบบการบรการสาหรบใหความรและสงเสรมการเลกสบบหรใหกบ

ผรบบรการประกาศนโยบาย

- สถานบรการปลอดบหร 100%

- บคลากรสาธารณสขเปนตนแบบการไมสบบหร

- สนบสนนการงดสบบหรทกรปแบบ

- บรการใหคาปรกษาเพอ ลด ละ เลกบหร


กลยทธ 1. มเจาหนาทรบผดชอบคลนกเลกบหร ประชาชนทสบบหรสามารถเขาถงบรการคลนก

เลกบหร

2. ใหบรการผสมครใจเลกสบบหรตามหลก 5 A คอ ถาม แนะนาใหเลก แนะนาแหลง

ชวยเหลอ วธเลก ตดตาม

3. มอบประกาศเกยรตคณ

การดาเนนงาน 1. ประชาสมพนธผสมครใจรบบรการในคลนก

2. คดกรอง ประเมนสภาพการตดบหรของผสมครเขาคลนก

3. การใหบรการคลนกเลกบหร (เปดใหบรการทกวนองคาร เวลา 13.00 น – 16.00 น.)

ตดตามใหกาลงใจ ตดตาม 9 ครง / 1 ป

4. ทากจกรรมกลม ใหคาปรกษา ใหกาลงใจซงกนและกน

5. แลกเปลยนประสบการณ

ผลการดาเนนงาน - จานวนคดกรองทงหมด 457 ราย

- ไมสบ 298 ราย

- สบ 83 ราย ( แจกเอกสาร บหร )

- เคยสบ 76 ราย

- เขาคลนก 23 ราย

- เลกได 10 ราย ( 43.47 % )

- ลดจานวนการสบลง 13 ราย


การนาไปใช

- โครงการสรางเสรมสขภาพและปองกนมะเรง ปอด หม 9 ต.หงสหน

- สงเสรม ลด ละ เลก บหร เปนงานประจาในสถานอนามย


กระบวนการเสรมสรางสขภาวะทางเพศในเยาวชน

ตาบลแมใจศรถอย


รพ.สต.ศรถอย อ.แมใจ จ.พะเยา

ทมาและความสาคญของปญหา

สถานการณการเปลยนแปลงทางสงคมปจจบน ความกาวหนาของเทคโนโลย

การสอสารสมยใหม ไดสงผลกระทบตอสถาบนครอบครว ชมชนในชนบทเปลยนแปลงเปน

ชมชนเมองมากขน เกดชองวางของความร โดยเฉพาะความรทางดานเทคโนโลย และการ

สอสารของ พอ แม ลก เปนชองวางระหวางวยมากขน จากรายงานการประชมของ

คณะกรรมการเอดสและเยาวชนอาเภอแมใจ ป 2553 ไดวเคราะหขอมล ดชนชวดเชง

คณภาพความเสยงดานพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ไดขอสรปททาใหเกดปญหาใน

ครอบครว คอ 1. สอลามก คานยมทางเพศ 2. ตดเกมสคอมพวเตอร 3. สราและการพนน


1. เพอเสรมสรางกระบวนการเรยนรทกษะชวตใหเดกและเยาวชน ใหเขาใจตนเอง ผอน

และสงคม ผานกระบวนการเรยนร เรองสขภาวะทางเพศเชงบวก

2. เพอสรางความตระหนก และปลกจตสานกในเรองสขภาวะทางเพศ

3. เพอสนบสนนใหเกดศนยบรการสขภาพในพนท ใหคาปรกษาแนะนา ใหบรการสขภาวะ

ทางเพศสาหรบเดกและเยาวชน


กลมเปาหมาย

- เปาหมายหลก เดกและเยาวชน(14-18 ป) แกนนาเยาวชนจากสานกขาวเดก

และเยาวชน

- เปาหมายรอง ผปกครองเดกและเยาวชน


1. ประชมทาความเขาใจคณะทางาน

2. จดรายการวทยเพอการเรยนร และพฒนาเรองสขภาวะทางเพศ

3. การระดมสมองในเรองสขภาวะทางเพศเพอนามาวเคราะหขอมลในพนท ผานการ

สงเคราะห เพอใชในการทางาน

4. สรางความเขาใจเรองสขภาวะทางเพศ ในพนทเปาหมายรวมกบหนวยงานทเกยวของ

5. สรางความเขาใจเรองสขภาวะทางเพศ ในพนทเปาหมาย

6. สรางนกสอสารชมชนเรองสขภาวะทางเพศสาหรบเดก และเยาวชน

7. ผลตสอรณรงคในชมชน

8. แลกเปลยนประสบการณในการทางาน และสรปงานโครงการ


ผลลพธทเกดขน

1. เดกและเยาวชนในพนทเปาหมาย เกดกระบวนการเรยนร มความเขาใจเรองสข

ภาวะทางเพศ 60 %

2. เดกและเยาวชนทเขารวมโครงการเกดจตสานกเหนความสาคญในเรองสขภาวะ

ทางเพศ 50 %

3. เกดอาสาสมครในการทางานเพอสรางกระบวนการเรยนรเรองสขภาวะทางเพศ

จานวน 30 คน

4. เกดแนวทางพนทตนแบบการเรยนรเรองสขภาวะทางเพศผานสอชมชน


วยรน วยใส รวมมอรวมใจ หางไกลอบายมข


รพ.สต.ปาตง ต.แมใจ อ.แมใจ จ.พะเยา

ทมาและความสาคญของปญหา

รพ.สต. รบผดชอบ 3 หมบาน ประชากร 1,504 คน สารวจขอมลเยาวชนจาก

ชมชน ปงบประมาณ 2552 พบปญหา เสพสารเสพตด 12 ราย คดเปนรอยละ 4.61 ตด

เชอเอดส(รายเกา) 3 ราย คดเปนรอยละ 1.15 ตงครรภไมพงประสงคจานวน 3 ราย คด

เปนรอยละ1.15 และปญหาในครอบครว 13 ราย คดเปนรอยละ 5


1. เพอใหเยาวชนมความรความเขาใจในทกษะการแกปญหา, การสรางภมคมกนทางจต

และการปลกฝงจตสานกทดใหกบเดกและเยาวชน

2. เพอจดตงกลมแกนนาเยาวชนและทากจกรรมตอเนอง

3. เพอสงเสรม,สนบสนนการใชทนทางสงคม การใชภมปญญาในทองถนเกดนวตกรรม

และกระบวนการดแลชวยเหลอซงกนและกน

4. เพอใหคนในชมชนเกดความตระหนกและเหนความสาคญของปญหาเยาวชนและ

รวมมอแกไข

5. เพอใหสถานบรการปฐมภมมชองทางในการเฝาระวงการทารายตวเองของเยาวชนและ

ชวยเหลอไดงายขน



1. ประชมทาประชาคมกลมแกนนาชมชนและ อสม. 2. จดกจกรรมเขาคายอบรมเชงปฏบตการกลมแกนนาเยาวชนและเยาวชน จานวน 60 คน

3. จดตงกลมแกนนาเยาวชน 4. เยาวชนเขารวมกจกรรมศกษาดงานเพอแลกเปลยนเรยนร 5. จดตงมมเพอนใจวยรน เยาวชนและแกนนาใหความรวมมอและเขารวมกจกรรมตางๆ

ทงในชมชน,โรงเรยน 6. ประเมนความพงพอใจของชมชนโดยใชแบบสอบถามเกยวกบการเขารวมกจกรรมตางๆ

ของเยาวชน


1. จานวนวยรนทมารบการปรกษาในมมเพอนใจวยรน จานวน 22 คน

2. รวมสอดสองดแลเพอนทเปนกลมเสยงเพอหาแนวทางการชวยเหลอระหวาง

ผปกครอง,เพอน,โรงเรยน ซงไดรบแจงและชวยเหลอ 2 ราย

3. สอดแทรกความรทางดานสขภาพจตในวยรนใหผปกครอง จานวน 172 ราย

4. แกนนาเยาวชนของแตละหมบานผลดเปลยนหมนเวยนกนประชาสมพนธงาน

ทางดานเยาวชนและขาวสารบานเมองและทางดานสาธารณสข(การสอสารมวลชน) ตาม

หอกระจายขาวของแตละหมบาน อาทตยละ 1 ครง


สงใหม/นวตกรรมทเกดขน

1. เยาวชนมสวนรวมในการดแล/ชวยเหลอเพอนสมาชกวยใกลเคยงกน โดยการสอดสอง

ดแล ปรบทกข-ผกมตร ใหกบเพอนใหเปนคนดของสงคม

2. การประชาสมพนธงานทางดานสาธารณสขและงานของเยาวชน การออกเสยงตามสาย

โดยแกนนาเยาวชนยงไมเคยทากนมากอน ซงจะเปนการกระตนใหคนในชมชนเหน

ความสาคญ

3. งานทางดานสขภาพจตแบบดงเดมเจาหนาทสาธารณสข จะเปนผรบผดชอบและตงรบ

อยในสถานบรการแตขณะนมเครอขายเยาวชนชวยในการสอดสองดแลผทมภาวะเสยงใน

การทารายตวเองในพนทซงทาใหเจาหนาทมชองทางในการดแล,ชวยเหลอผทมปญหาได

งายขนทาใหสามารถเฝาระวงปญหาการทารายตวเองของเยาวชนไดในระดบหนง


สอรก ชวยพอแมดแลลกนอย เจาของผลงาน

ศนยบรการสขภาพชมชนบานมาง อ.เชยงมวน จ.พะเยา


จากขอมลการดาเนนงานคลนกสขภาพเดกดในสถานบรการ พบวาแนวโนมเดก

0-5 ป มพฒนาการลาชา และมภาวะทพโภชนาการ โดยอาจมสาเหตมาจาก การเลยงด (ป

ยา ตา ยาย) ขาดความรในการสงเสรมและกระตนพฒนาการและโภชนาการตามวย การ

เขาถงสอสขศกษา, สอไมเหมาะสมกบความตองการ


1. เพอจดทาสอทเหมาะสมสาหรบผปกครองในการเรยนร

2. เพอใหพอ แม หรอผปกครองเดกมความรเรองการสงเสรมพฒนาการและ

โภชนาการเดกสมวย รวมทงการรบวคซนปองกนโรคขนพนฐานตามเกณฑ และม

ความรในการดแลเดกหลงไดรบวคซน

ผลทคาดวาจะไดรบ

1. สอทเหมาะสมสาหรบผปกครองในการเรยนร

2. พอ แม หรอผปกครองเดกมความรการสงเสรมพฒนาการและโภชนาการเดก

เบองตนได และสามารถดแลเดกหลงไดรบวคซนไดถกตอง

3. พอ แม หรอผปกครองเดก สามารถประเมนพฒนาการและโภชนาการเดก

เบองตนตามชวงอายได


วธดาเนนงาน 1. ทบทวนขอมลจากผลการดาเนนงานสงเสรมสขภาพเดก 0-5 ป 2. สอบถามขอมลเกยวกบการดแลเดก 0-5 ป จากผปกครองทพาเดกมารบวคซนทสถาน

บรการ 3. ออกแบบนวตกรรม โดยไดแนวคดจาก นวตกรรม“บอรดแสดงปรมาณโซเดยมในอาหาร

และเครองปรง” ของโรงพยาบาลเชยงมวน 4.ประเมนความรความเขาใจของผปกครอง /ผดแลเดก 0-5 ปในพนทรบผดชอบ 5. ทดลองใชนวตกรรมโดยคดเลอกกลมเปาหมายเปนผปกครอง จานวน 20 ราย แบงเปน

2 กลม 6. ประเมนผลการใชนวตกรรมรวมกบตดตามประเมนพฒนาการเดก และสรปผลการ

ดาเนนงาน

ผลการดาเนนงาน จากการทดสอบความรกบกลมเปาหมาย 2 กลม ดงน

กลม 1 จานวน 20 ราย เพศชาย 3 ราย และ เพศหญง 17 ราย


- อายเฉลย 42 ป อายตาสด 21 ป อายสงสด 48 ป

- เปนบดา/มารดา 8 ราย เปนผปกครอง(ป ยา ตา ยาย) 12 ราย

- ผลการประเมนความรกอนการอบรม เฉลย 63 % และหลงการ

อบรมใหความรผานทางเจาหนาท และเอกสารคมอสมดสชมพ กลมเปาหมายมความรเพม

มากขนเปน 82 %

กลม 2

- อายเฉลย 37 ป อายตาสด 23 ป อายสงสด 52 ป

จานวน 20 ราย เพศชาย 5 ราย และ เพศหญง 15 ราย

- เปนบดา/มารดา 8 ราย เปนผปกครอง (ป ยา ตา ยาย) 12 ราย

- ผลการประเมนความรกอนการใชนวตกรรม เฉลย 67 % และหลง

การใชนวตกรรม กลมเปาหมายมความรเพมมากขนเปน 85 %

ซงสรปไดวาการใชนวตกรรม ชวยใหกลมเปาหมายมความรเพมขน ม

สะดวกในการมากขน และเขาใจงาย

การนาไปใชประโยชน 1. สามารถใชกบผปกครอง ซงเปนป ยา ตา ยาย ซงมการศกษาระดบประถมศกษา แมจะ

เขยนหนงสอไมเกง แตอานได สามารถมความรจากสอไดมากขน

2. สามารถใชนวตกรรมใหเกดการเรยนรดวยตนเองกบกลมบดามารดาและผปกครองเดก

0-5 ป


สบสานภมปญญาไทย ผสงวยสขภาพด เจาของผลงาน

รพ.สต.บานเหลา ต.บานเหลา อ.แมใจ จ.พะเยา

ความเปนมา

การเจบปวยของประชาชน บางครง

สามารถดแลรกษาไดด โดยการใชสมนไพรจากผ

ทรงภมปญญาในชมชน แตกลบพบวาประชาชน

ในชมชนหนไปพงพาสถานบรการภายนอกเปน

ลาดบแรก โดยลมนกถงคณคาของภมปญญา

ดงเดมทสามารถใหการดแลรกษา ป ยา ตา ยาย

ใหมสขภาพทดหายจากโรคภยไขเจบได ซงเปน

การพงตนเองดานสขภาพและดาเนนชวตตาม

แนวทางเศรษฐกจพอเพยง

ทนทางสงคม - ภมปญญาของผสงอายดานสมนไพร

- สมนไพรพนบานในชมชน

- ภาคเครอขายองคกรชมชน


1. เพอใหผสงวยในชมชนไดมโอกาสเขารวมกจกรรมสรางเสรมความรดแลสขภาพ ตาม

หลกภมปญญาไทยในการดแลสขภาพตนเอง


2. เพอคนหากระบวนการและองคความร จากผสงวยทมภมปญญาดานสมนไพรและ

วธการดแลสขภาพโดยใชภมปญญาชาวบาน เพอนาไปสงเสรมการพงตนเองดานสขภาพ

แกประชาชน

วธการดาเนน 1. ประชมชแจงการดาเนนงาน 2. เกบรวบรวมขอมล 3. จดตงชมรมสบสานภมปญญาไทยโดยผสงวย 4. จดทาเตาอบสมนไพรโดยใชภมปญญาชาวบาน 5. บรการอบสมนไพร ลกษณะการใหบรการ - ดาเนนการทกวนศกร ตงแตเวลา 08.00 – 15.00น. โดยคณะทมงาน ชมรมสบสาน

ภมปญญาไทย ผสงวยบานดงอนตา

- วดความดนโลหตกอนเขารบการอบสมนไพร โดยเจาหนาทสถานอนามยบานดงอนตา

- ผรบบรการเขารบการอบสมนไพร ประมาณ 3 – 4 คน / ครง เวลาประมาณ ครงละ

10 –15 นาท / รอบของการเขาอบสมนไพร

6. การระดมทน (ตบรจาค ,การทาลกประคบ,

7. สรปแลกเปลยนเรยนรและถอดบทเรยน

แนวทางการพฒนา

• ปรบปรงมาตรฐานของเตาอบสมนไพร

• ประชาสมพนธ การใหบรการอบสมนไพรใหครอบคลมทงตาบล

• ตดตามเยยมบาน และเกบขอมลผรบบรการ

• เผยแพรความรเกยวกบสมนไพรและภมปญญาทองถน สชมชนและสถานศกษา


การจดการ

ความร

เครองมอประเมนงานเยยมบาน INHOMESSS Score(version 3.8)


ศนยสขภาพชมชนบานมาง อ.เชยงมวน จ.พะเยา

ทมาและความสาคญ งานเยยมบานในชมชนไดดาเนนการและพฒนาระบบบรการอยางตอเนองตงแตป

2545 (ระยะเขาสบรการปฐมภม)

– มแนวทางการเยยมบาน กลมเปาหมาย

– มระบบการสงตอขอมลในระดบเครอขาย จากโรงพยาบาลสหนวยบรการใน

พนท

– มการประสานงานภาคเครอขายทแสดงบทบาทไดชดเจนมากยงขน

– แตเมอนาขอมลผลลพธของการเยยมบานมาวเคราะหทบทวนในทมพนท

เพอชใหเหนประเดนความกาวหนาทงรายกรณ และรายครอบครว พบวา ยง

ขาดการถอดบทเรยนเพอเปนประเดนการจดการความร

องคประกอบ งานเยยมบาน

I Immobility

N Nutrition

H Housing

O Other people

M Medications

E Esxaminations

S Safety

S Spiritual Health

S Services by home

health agencies


วตถประสงค 1. เพอสรางเครองมอประเมนผลงานเยยมบาน “INHOMESS Score”

2. เพอนาเครองมอไปประยกตใชในการพฒนาระบบบรการเยยมบานในชมชน

ขนตอนการดาเนนงาน 1. ประชมทมงานเพอทบทวน วเคราะหถงผลลพธ ปญหา อปสรรค ของงานเยยม

บานทผานมา

2. ศกษาแนวทางการเยยมบานตามหลก INHOMESS

3. ออกแบบนวตกรรมเครองมอ “

ของ Knight AL, Adelman

AM. The family physician and home care. Am Fam Physician

1991;44:1733-7.

INHOMESS Score

4. ทดสอบเครองมอกบกลมเปาหมายเยยมบานในป 2552

” โดยประยกตหลกการมา

ปรบใชเปนเกณฑ

5. สรปผลการทดลองเครองมอ และตรวจสอบเครองมอซาในป 2553

6. ประเมนผลการใชนวตกรรม

ตวอยางแบบฟอรม


ทดลองใชกบกลมตวอยางป 2553 จานวน 30 ราย โดยแบงเปน ผปวยโรคเรอรงจานวน

10 ราย ผปวยสขภาพจต จานวน 10 ราย และผพการ 10 ราย ปรบปรง 2 ครง

พบวา

- กลมผปวยโรคเรอรง สวนใหญมปญหาดานMedication และ Nutrition

- สวนกลมผปวยสขภาพจตมปญหาดาน Medication มากทสด

- กลมผพการมปญหาดาน Immobility มากทสด

ปญหาเหลานทาใหทมงานไดมการจดกระบวนการแกไขปญหาไดตรงจดเชอมโยงปญหา

ไปสการจดการแกไข เปนรปธรรม ไดมากขน

สงทไดรบ

1. สามารถนาเครองมอ เปนกลไกการสอสาร

2. สามารถนาเครองมอไปประยกตใชไดกบภาคหลายระดบ เชน อสม. แกนนา อปท.

ทงทมสขภาพ และภาคเครอขาย ใหเหน

ปญหาทชดเจน นาไปสเปาหมายของการแกไขปญหารวมกน(โดยการใชขอมลเชงคณภาพ

มาประกอบ)


สอลดหวานลดเคม เจาของผลงาน

รพ.สต. คอเวยง อ.ดอกคาใต จ.พะเยา

แรงบนดาลใจ

ไดรบสอจากสวนกลางลาชาและบางครงไมตรงความตองของพนทประชาชนทวไป

วตถประสงค 1.ใชเปนสออปกรณในการใหสขศกษาในสถานบรการและนอกสถานบรการ

2.เพอใหประชาชนมความรเรองอาหารและเครองดมทควรบรโภค

เปาหมาย กลมประชาชนทวไปทงในสถานและนอกสถานบรการ

ขนตอนวธการ/การดาเนนงาน 1. ปรกษาทมสขภาพในสถานบรการและเสนอแนวคด

2. ศกษาการจดทาและ คดเลอกตวอยาง อาหารและเครองดมสาหรบจดทาบอรด สอลด

หวานลดเคม

3 .ทดลองใช

4. ตดตามประเมนผล

5 .พฒนา/ปรบปรง อยางตอเนอง



1. ใชเปนสอใหสขศกษากจกรรมลดเสยงในชมชน

2. ผลจากการสมสารวจความพงพอใจจากกลมผเขารบการอบรมและประชาชน ทรบ

บรการ จานวน 50 คน พบวามความพงพอใจมากกวา 95%

3. ดานความคมทน สอลดหวานลดเคม มอายการใชประมาณงาน 5 – 10 ป

แนวทางการพฒนาในอนาคต

1. จดทาเปนบอรดโชว แขวนไวตดกบผนงหอง 1 ชด

2. จดทาเปนบอรดเคลอนท 1 ชด และมขนาดลดลง เพอเหมาะสมในการโยกยาย

3. ใชสอเปนวสดจรงเพองายตอการจดจาผลตภณฑ

ระยะเรมแรก

พฒนาเปนนวตกรรม


บตรควคดกรองภาวะเสยงสขภาพ เจาของผลงาน

รพ.สต.บานศรมาลย ต.จน อ.จน จ.พะเยา

ทมาของผลงาน

ภารกจของหนวยบรการปฐมภม ดานการคดกรองภาวะสขภาพ เชน ความดน

โลหตสง เบาหวาน ภาวะซมเศรา วณโรค

การดาเนนงานคดกรองท รพ.สต. ทาอยแลว

- ใชแบบคดกรองตามฟอรมของ สสจ. คดกรองโดยเจาหนาท รวมกบ อสม.

เชงรก :

- คดกรองโดยการใหบรการของ อสม.เมอมงานศพ (วดความดนโลหต ชงนาหนก วด

รอบเอว)

เชงรบ :

- ใชแบบคดกรองแบบยอ คดกรองโดยเจาหนาท รพ.สต.

ผลจากการคดกรองของผรบบรการคนเดยวกนจากทง 3 แหลงไมตรงกน ทาใหอยากสราง

เครองมอขนมาตรวจสอบการคดกรองจาก 3 แหลงขางตน

แนวคดการแกไขปญหา สรางเครองมอทจะคดกรองภาวะสขภาพทง 4 โรค โดยมลกษณะทคาดหวงไว คอ

• ทาไดงาย

• ไมใชวธการทยงยาก ซบซอน ไมตองคานวณ


• ทางานไดเองโดยไมเพมภาระงานใหบคลากรใน สอ.

วธการ

• ใชบตรควใบใหญ ขนาดครง A4 ประกอบไปดวยเนอหาแบบคดกรองภาวะเสยง

ทง 4 โรค

• มคาระบในบตรควถงความผดปกตทตองเขาพบเจาหนาทเพอขอคาแนะนา

เพมเตม

• แจกบตรควชดเดมทกวนทาการ เพอคดกรองภาวะเสยงอยางตอเนอง

• บนทกรายละเอยดเพมเตมในแบบบนทก

• คนงานมบทบาทชวยในการกระตนใหผมารบบรการอานบตรคว

ผลการดาเนนงาน พบวาการคดกรองโดยชองทางบตรควสามารถคดกรอง/คนหาผปวยรายใหมได

เพมขนจากเดมโดยการคดกรองวธนครอบคลมทงตวผรบบรการ ญาตและคนรอบขางดวย


การปรบเปลยนพฤตกรรมบรโภคกลมเสยงโรคเบาหวาน เจาของผลงาน

รพ.สต. คอเวยง อ.ดอกคาใต จ.พะเยา

บทนา

จากสถานการณโรคไมตดตอตาบลคอคอเวยงป 2551-2553 พบผปวยเบาหวาน

ตอแสนประชากรดงน 4471.91, 4653.70 และ 5012.41 ตามลาดบ และปจจบนป2553

พบกลมเสยงโรคเบาหวานมากทสดในอาเภอดอกคาใตพบถง 160075.86 ตอแสน

ประชากรจากการวเคราะหขอมลสาเหตหลกมาจากปญหาทางดานพฤตกรรมการบรโภค

วตถประสงค เพอศกษาถงพฤตกรรมการบรโภคของกลมเสยงโรคเบาหวานในพนท เพอนามา

เปนขอมลและนาไปแกไขปญหาในพนทตอไป

วธการศกษา เปนการศกษาเชงพรรณนา กลมประชากรทศกษาคอ กลมเสยงโรคเบาหวานใน

เขตพนทตาบลคอเวยง อ.ดอกคาใต จ.พะเยา โดยกาหนดใหตาบลคอเวยง อ.ดอกคาใตเปน

สถานทในการศกษา

คดเลอกกลมตวอยางแบบ ใชหลกทฤษฎความนาจะเปนทางสถต โดยวธการสมแบบมระบบ จานวน 286

คน ใชระยะเวลาในการศกษาระหวาง มกราคม – พฤษภาคม 2553เครองมอทใชใน


การศกษาคอ แบบสอบถามซงดดแปลงมาจากกองงานสขศกษา เกบขอมลโดยแกนนา

อสม.นาขอมลมาวเคราะห หาคาจานวน รอยละ คาเฉลยและการแจกแจงความถ

ผลการศกษาพบวา พฤตกรรมการบรโภคทดเหมะสมตอการลดเสยงการเปนโรคเบาหวานไดแก การ

ไมบรโภคเครองดมชกาลง ขนมขบเคยวและรบประทานผกผลไม ทงนเนองจาก เครองดมช

กาลงนยมในเพศชายทใชแรงงานไมนยมในเพศหญง ขนมขบเคยวรสชาตไมถกปาก ราคา

แพง รบประทานไมอมทอง แตผกผลไมเปนอาหารพนบาน หางาย ราคาถก อบต.

สนบสนนเมลดพนธ พฤตกรรมการบรโภคทควรปรบปรงคอรบประทานผลไมรสหวาน

ดมกาแฟ หรอชา รบประทานขาวเหนยวทงนเนองจากผลไมหาซองาย มตามฤดกาล นยม

ในผสงอาย รบประทานถกปาก กาแฟนยมในเพศหญงทมนาหนกเกนทตองการลดนาหนก

และผลจากสอโทรทศน สวนขาวเหนยวคนสวนใหญชอบรบประทานเพราะเปนวถชวตของ

คนในพนท กนแลวอยทองและบรรจงาย แตกลมตวอยางไมไดทราบปรมาณนาตาลทมอย

ในขาวเหนยวและสงผลตอการเปนเบาหวานไดอยางไรสรปและขอเสนอแนะครงตอไปควร

ศกษาเชงคณภาพ เจาะลกกลมอาชพเกษตรกร เฉลยเพศเทากน และคนขอมลแกชมชน

เพอการวางแผนแกไขปญหาตอไป


แผนทเดนดน พลวตสขภาพ เจาของผลงาน

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพหนองปาแพะ ต.รมเยน อ.เชยงคา จ.พะเยา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในการศกษาชมชน ทงายในการเรมตนนน เราสารวจพนทพรอมกบลงมอทาแผน

ท ทเราเรยกวา “แผนทเดนดน” นบวาเปนบนไดขนแรกทสาคญทสด ในการเขาใจชมชน

ดวยวธการงายๆ และใชเวลาไมนาน และไดทาความรจกสรางสมพนธกบชาวบานสวนหนง

ไดอยางรวดเรวทเดยว ดวยการชกชวนพดคย และสอบถามเสนทาง อาณาเขตหมบาน

แผนทเดนดน เปนเครองมอททาขนงายๆ อาศยการเดนสารวจ และสงเกต และจดบนทก

ลกษณะทางดานกายภาพ ทรพยากรและ สงแวดลอมชมชน ลงบนแผนกระดาษ ผศกษา

ตองหาขอมลโดยการเดนไปด สงเกต สมผส และทาแผนทหลงคาเรอนทกหลงดวยสายตา

ตนเอง เครองมอในการเรยนรวถชมชน แผนทหมบานเปนสวนหนงของการขบเคลอนดาน

สขภาพ คอ เครองมองายๆทจดขนไดสรางความเปนไปได ใหกบงานสขภาพชมชนและชวย

ในการทางานสขภาพไดเรยนร เขาใจและมความละเอยดออนตอมตทางสงคม วฒนธรรม

ของสขภาพและความเจบปวย การยายเขา ยายออกซงเปนการเคลอนไหวของบคคลใน

และนอกชมชนเปนสวนหนงของภาวะสขภาพทางออมคอ อาจมการนาพาโรคตดตอตางๆ

จากชมชนหนงไปสอก ชมชนหนงได

การลงชมชนทผานมา เนนการเกบขอมลมการสนใจทจะไดขอมลตามทวางแผน

ไววาจะเกบอะไรบาง และเจาหนาท ททางานกบชมชนตอเนองมาเปนเวลานานและรจก

ชาวบานเปนอยางดและขอมลทเปนประโยชนตอการทางานกบชมชน มกเปนขอมลสวน

บคคลและไมสามารถถายทอดหรอแบงบนขอมลกบคนอนได เพราะยงไมมการจดระบบ

ความรและวธการทชดเจนและถายทอดได และการเกบขอมลจะแยกเปนสวนๆ เชน


รจกเพยงขอความเดยว ไมมการเชอมโยงขอมล ซงทผานมา สถานอนามยหนองปาแพะ

ไดดาเนนการเรยนรเครองมอ 7 ชน และสามารถใชกบชมชนเปนอยางดและสงทสาคญ

สวนหนงทขาดไมได คอ แผนทหมบานซงเราจะตองเดนสารวจดวยตนเองจงจะรวา

หมบานทอยในเปาหมายนน มขอมลทตองนามาประกอบภารกจในการปฏบตงานเพอ

สขภาพชมชนได และเพอใหผทปฏบตงานรวมกนสามารถรบรขอมล ในเชงลกของหมบาน

นนๆได สถานอนามยหนองปาแพะไดตระหนกถงขอมล หรอกลมเปาหมายทตองดแล

ทาง สถานอนามย พฒนาเครองมอ และขอมล ทมอยระบบคอมพวเตอร ทสามารถดง

ขอมลมาใชประโยชนไดอยางรวดเรว รจกทอยอาศย แผนทเดนดนเปนกระบวนการ ท

สรางสรรคไปสเรองตางๆไดมากมาย ตงแตระดบบคคล ครอบครว และชมชน

ความสมพนธของคนกบสงแวดลอม วถชวต วฒนธรรมประเพณตางๆ เราจะทาอยางไรให

ขอมลบคคล ครอบครว และชมชน สามารถเชอมโยงขอมลแผนทหมบานและนากลบมา

ใชไดสะดวก รวดเรว และชดเจน จงเกดนวตกรรม แผนทเดนดนพลวตสขภาพชมชน

สถานอนามยหนองปาแพะ

วตถประสงค 1) เพอพฒนาเครองมอสาหรบทมสขภาพ ในการใหบรการระดบบคคล ครอบครว และ

ชมชน อยางคลอบคลมและตอเนอง

2) เพอสามารถเชอมโยงขอมลแผนทหมบานเขากบงานสาธารณสขไดสะดวก รวดเรว และ

ชดเจน


กรอบแนวคด

การทาแผนทเดนดน ความสาคญอยทการไปดใหเหน การสงเกตดวยตา ไมใชอย

ทการเขยนแผนททางกายภาพใหครบและสมบรณลงบนแผนกระดาษ การไปสงเกตใหเหน

ทาใหเขาใจถงความหมายและหนาททางสงคม (Social meaning & social function)

ของพนททางกายภาพ (physical space) เดนไปดทรพยากรตางๆ ของชมชน มองเหน

ชวตและเรองราวของชมชนในการออกสารวจภาคสนามของภาควชาเทคโนโลยชนบท ตอง

ไดขอมลอยางรวดเรว การศกษาระดบชมชนหรอหมบาน

ขอมลพนฐาน

กลมเปาหมาย DM,HT,พการ,

Community Folder

ขอมลบคคล

Family Folder

นาขอมลกบมาใชไดอยางสะดวก รวดเรว และเหนภาพชดเจน

แผนทเดนดน

พลวตสขภาพชมชน


วธดาเนนการ

1. รวบรวมขอมล บคคล ประชาชนกลมเปาหมาย ครอบครว และชมชน

2. จดทาแผนทเดนดน โดยคอมพวเตอร โปรแกรม Power point

3. เกบขอมลเชงลก บคคล ครอบครว และชมชนพรอมภาพถาย

4. ลงขอมลและเชอมโยงขอมลกบแผนทเดนดน

5. ใชงานแผนทเดนและปรบปรงเพมเตม

6. ประเมนผล



จากการดาเนนงานแผนทเดนดนพลวตสขภาพชมชน ในงานโรคเรอรง ผพการ

สขภาพจตฯ สามารถนามาใชประโยชนไดอยางด ทาใหทมสขภาพเขาถงขอมล

กลมเปาหมายไดอยางสะดวก รวดเรว ชดเจน และนามาวางแผนการใหบรการไดอยาง

คลอบคลม

1. คนหาขอมลผปวยในเชงลก ระดบบคคล ครอบครว และชมชนไดอยางสะดวก

รวดเรวยงขน

2. สามารถเชอมโยงขอมลแผนทเขากบขอมลประชากร ผปวย ครอบครว ชมชน

ในเชงลกใหเหนภาพชดเจน

การนาไปใชประโยชน แผนทเดนดนพลวตสขภาพชมชน สามารถนาขอมลทกกลมเปาหมายในพนท ท

ตองดแลมาใชในการวางแผนการใหบรการ และลงผลปฏบตงานไดอยางเหนภาพชดเจน

และยงเชอมโยงขอมลแผนทเขากบขอมลประชากร ผปวย ครอบครว ชมชนในเชงลกได

เปนอยางด และยงสามารถแนะนา ถายทอดแผนทเดนดนเสนทางสขภาพใหกบสถาน

บรการใกลเคยงในไปใชใหเหมาะสมกบพนท

ขอเสนอแนะ การเกบขอมลและภาพถายยงละเอยดเทาไรยงด การเชอมโยงขอมลแผนทเขากบ

ขอมลบคคล สถานทในเชงลกยงเหนภาพชดเจน


การจดการดานอารมณเพอลดภาวะเสยงตอโรคไมตดตอ

ในกลม อสม. เจาของผลงาน

รพ.สต.แมกา อ.เมอง จ.พะเยา

ทมาและความสาคญ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลแมกา ม อสม.ทงหมด 159 คน รบผดชอบเฉลย

10.2 หลงคาเรอน อตราปวยดวยโรคความดนโลหตสงของ อสม. รอยละ 8.7 โรคเบาหวาน

รอยละ 9.4 อสม.เปนกลมเสยงตอโรคความดนโลหตสงและเบาหวาน โรคหวใจและหลอด

เลอดมาก มรอบเอวเกน รอยละ 17.8 คา BMI เกน รอยละ 25.83 และ Pre HT รอยละ

33.77

วตถประสงค 1. เพอให อสม.ไดเรยนรและฝกการจดการอารมณไดอยางเหมาะสม

2. เพอให อสม. ไดใหความรประชาชน ในปอกไดอยางมมาตรฐานเปนรปธรรม ตาม

แนวทางเดยวกน

3. เพอให อสม.เปนแบบอยางดานการจดการอารมณ และสามารถตดตามกระตน

การปรบเปลยนพฤตกรรมการปองกนโรคไมตดตอ

4. เพอให อสม.ลดความเสยงตอโรคไมตดตอ


การดาเนนงาน 1. ประชมเจาหนาท

2. ประชม อสม. เพอรวมแลกเปลยนเรยนรการจดการอารมณ และวธการใหคาแนะนา

ประชาชนในปอกในดานอารมณ กาหนดแนวทางการดาเนนงานและฟนฟความรเรองการ

ปองกนโรคไมตดตอ การทาพนธะสญญา “อโรคยา”

3. อสม. เขารวมเปนสมาชกและเขารวมปฏบตธรรมกบชมรมทกวนพระ และสญจรไป

สรางเครอขายทวดในหมบานขางเคยง

4. อสม. ฝกการจดการดานอารมณ โดยเลอกวธการทเหมาะสมกบตนเอง

5. อสม. แลกเปลยนเรยนรผลการฝกการจดการดานอารมณของตนเอง และ อสม.เปน

เจาภาพนาการฝกในทประชม อสม.ทกเดอน

6. อสม. นาความร วธการทไดจากการฝกปฏบตของตนเอง ไปแบงปนคนในครอบครวและ

ปอกรบผดชอบและเชญชวนเขารวมเปนเครอขายชมรมปฏบตธรรม

7. ประเมนผลความพงพอใจการใชนวตกรรม ผลพงพอใจ รอยละ 71.27 และเปรยบเทยบ

ผลการตรวจคดกรอง พบวา อสม.มความเสยงตอโรคลดลง

บรรณาธการ

ปรยานช เชดชเหลา

ออกแบบปก

อนนต สระสม

คณะเจาหนาทจดทาเอกสาร

ปรยานช เชดชเหลา

นงคราญ นาปรง

สดาพร นาเอก

คํานํา · 2...

Documents