สารบญ หนา ค าน า บทท 1 โครงสรางและระบบบรหารการศกษา 1 หลกการจดการศกษา โครงสรางการบรหารจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการ 2 แผนภมโครงสรางการบรหารจดการศกษาและกระทรวงศกษาธการ 3 บทท ๒ บทบาทหนาทของสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษา 4 ขนพนฐาน บทบาทหนาทของสถานศกษาขนพนฐาน อ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 5 ความสมพนธระหวางบทบาท อ านาจหนาทของสถานศกษา กบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน บทท ๓ การปฏบตงานรวมกนของสถานศกษาและคณะกรรมการ 9 สถานศกษาขนพนฐาน องคประกอบของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ความส าคญของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจากอดตถงปจจบน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในความคาดหวงของการปฏรปการศกษา บทบาทของสถานศกษาตอการสงเสรมภารกจของคณะกรรมการ 11 สถานศกษาขนพนฐาน แนวทางปฏบตงานรวมกนของสถานศกษากบคณะกรรมการ สถานศกษาขนพนฐาน การประชาสมพนธ แผนแพรกจการ และผลงานของสถานศกษา 13 เอกสารอางอง ภาคผนวก - การบรหารสถานศกษาขนพนฐานตามหลกบรหารจดการบานเมองและสงคมทด - เทคนคการประชมคระกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน - กฎกระทรวงก าหนด จ านวน คณสมบต หลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอก ประธานกรรมการและกรรมการ วาระการด ารงต าแหนง และการพนจาก ต าแหนงของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ. 2546 - ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการและขอบเขต การปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกด เขตพนทการศกษา

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน คอ ตวแทนของประชาชนผมสวนเกยวของในเขตชมชน ทเขามามสวนรวมในการจดการศกษาของโรงเรยนหรอสถานศกษาทตงอยในชมชน บทบาทและหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาจงมความส าคญเปนอยางยงในการก ากบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษาอนเนองมาจากเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ตองการใหประชาชนซงเปนผมสวนไดเสยโดยตรงเขามามสวนรวมในการจดการศกษารวมกบผบรหารสถานศกษา คร บคลากรทางการศกษา อยางแทจรงในลกษณะเปนเจาของหรอหนสวนของสถานศกษา

บทบาทและหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานซงตองท าหนาทแทนชมชนและผปกครองนกเรยนทกคนจงตองค านงถงการจดการศกษาทจะเกดประโยชนสงสดกบผเรยน ซงเปนลกหลานของชมชน ขณะเดยวกนกจะตองท างานรวมกบผบรหารสถานศกษาและคณะคร โดยตระหนกถงความเปน “เจาของรวมกน” จงอาศยกระบวนการท างานทเนนการกระจายอ านาจ การมสวนรวมและความโปรงใสตรวจสอบไดในทกขนตอนของการจดการศกษา พรอมกบยดถอหลกการของการบรหารกจการบานเมองและสงคม ดวยการปฏบตตามกฎหมายยดมนในความถกตอง ดงาม สรางความไววางใจซงกนและกน เปดโอกาสใหประชาชนมสวนรวมตระหนกในสทธหนาทความส านกในความรบผดชอบรวมกน และค านงถงความคมคาในการลงทนดานการจดการศกษา

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ ตระหนกถงความส าคญของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ซงมบทบาทแลหนาทในฐานะผมสวนรวมเปนเจาของสถานศกษาและตองรวมรบผดชอบตอการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา จงไดจดท าคมอการปฏบตงานของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน โดยคาดหวงวาคมอเลมนจะเปนแนวทางในการด าเนนการรวมกนของทกฝายทมเปาหมายสงสดอยทคณภาพผเรยนเปนส าคญ ขอขอบคณคณะท างานและผมสวนเกยวของทไดจดท าคมอจนประสบผลส าเรจ

ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

ค าน า

บทท ๑ โครงสรางและระบบบรหารการศกษา

หลกการจดการศกษา

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ และพระราชบญญตการศกษา แหงชาต พ.ศ.๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ก าหนดใหมการเปลยนแปลง การจดการศกษาไทย ทงในดานสทธและเสรภาพของบคคลอยางเสมอภาคกนในการไดรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา ๑๒ ป อยางตอเนองและมคณภาพ โดยไมเสยคาใชจาย และการจดการศกษาดงกลาวจะตองค านงถง การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถน และเอกชน เปนการศกษาตลอดชวตส าหรบประชาชน ใหประชาชนมสวนรวม มการพฒนาอยางตอเนอง หลกการส าคญดงกลาว ตรงกบแนวคดหลกในการจดการศกษาเพอทกคนทกฝาย (Education for All) และทกคนทกฝายมสวนรวมในการศกษา (All for Education) อนเปนหลกการพนฐานทไดรบการยอมรบทวโลก การปฏรปการศกษาครงน นอกจากจะเนนการปฏรประบบและกระบวนการจดการศกษาแลวยงเนนในสวนทเปนแนวทาง หลกการ โครงสราง และระบบบรหารใหเปนสวนส าคญในการสนบสนนการปฏรปการศกษาทงระบบใหบรรลวตถประสงค คอคณภาพการศกษา ดวยเหตน พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ จงก าหนดสาระการปฏรปใหครอบคลมทกดาน เชน เปาหมายและหลกการ สทธและโอกาส ระบบการศกษา แนวทางการจดการศกษา โครงสรางการบรหารจดการ คณภาพและมาตรฐานการศกษา ครและบคลากรทางการศกษา งบประมาณทางการศกษา และสอและเทคโนโลยเพอการศกษา เปนการปฏรปเพอใหมเอกภาพดานนโยบาย มความหลากหลายในทางปฏบต โดยยดหลกการกระจายอ านาจไปสเขตพนทการศกษา สถานศกษา และองคกรปกครองสวนทองถน ก าหนดมาตรฐานการศกษาและการจดระบบประกนคณภาพการศกษาทกระดบ มการระดมทรพยากรจากแหลงตางๆ มาใชในการจดการศกษา ยดหลกการสงเสรมมาตรฐานและพฒนาคร คณาจารย และบคลากรทางการศกษา ใหบคคล ครอบครว องคกรชมชน องคกรเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการและสถาบนสงคมอน มสวนรวมในการจดการศกษา

- ๒ -

โครงสรางการบรหารจดการศกษาของกระทรวงศกษาธการ

การปฏรประบบบรหารราชการและการจดการศกษา ไดหลอมรวมหนวยงานทางการศกษา คอ ทบวงมหาวทยาลย ส านกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต และกระทรวงศกษาธการ เปนหนวยงานเดยวกน เปน กระทรวงศกษาธการตามโครงสรางการบรหารราชการใหม โดยจดระเบยบบรหารราชการออกเปน ๓ สวน ไดแก (๑) การจดระเบยบบรหารราชการในสวนกลาง (๒) การจดระเบยบบรหารราชการเขตพนทการศกษา และ (๓) การจดระเบยบราชการในสถานศกษาของรฐทจดการศกษาระดบปรญญาทเปนนตบคคล

๑. การจดระเบยบบรหารราชการในสวนกลาง ระดบกระทรวง มบทบาทและอ านาจหนาทเกยวกบการสงเสรมและก ากบดแลการศกษาทกระดบและทกประเภท ก าหนดนโยบาย แผน และมาตรฐานการศกษา การสนบสนนทรพยากรเพอการศกษา รวมทงสงเสรมและประสานงานการศาสนา ศลปะ วฒนธรรม และการกฬาเพอการศกษา การตดตามตรวจสอบและประเมนผล โดยมหวหนาสวนราชการขนตรงตอรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ดงน

๑.๑ ส านกงานรฐมนตร

๑.๒ ส านกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

๑.๓ ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา

๑.๔ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

๑.๕ ส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

๑.๖ ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา

๒. การจดระเบยบบรหารราชการเขตพนทการศกษาใหจด ดงน

๒.๑ ส านกงานเขตพนทการศกษา

๒.๒ สถานศกษาทจดการศกษาขนพนฐาน หรอสวนราชการทเรยกชอ

อยางอน

๓. การจดระเบยบราชการในสถานศกษาของรฐทจดการศกษาระดบปรญญาทเปนนตบคคล ใหเปนไปตามกฎหมายของแตละสถานศกษา จากโครงสรางและอ านาจหนาทดงกลาว เราจงเขยนแผนภมโครงสรางการบรหารจดการของกระทรวงศกษาธการดงน

- ๓ -

-4-

บทท ๒ บทบาทหนาทของสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

สถานศกษาเปนหนวยงานหลกในการจดการศกษาขนพนฐาน เพอใหบรรลตามความมงหมายของการปฏรปการศกษาตามทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาตและกฎหมายทเกยวของ จงก าหนดใหมคณะกรรมการซงเปนองคคณะบคคลท าหนาทก ากบ และสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษาใหเปนไปตามนโยบาย มาตรฐานในการบรหารจดการทางการศกษา ทงน การด าเนนงานใหประสบความส าเรจนน สถานศกษาและคณะกรรมการตองเขาใจบทบาทหนาทของกนและกน ควรมรปแบบ วธการท างานทประสานสอดคลองกนโดยมจดมงหมายเพอการพฒนาการศกษาใหบรรลผลตามทรวมกนก าหนดขน บทบาทหนาทของสถานศกษาขนพนฐาน เพอใหสอดคลองกบเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต สถานศกษามบทบาทหนาทดงน ๑. จดท านโยบาย แผนพฒนาการศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบนโยบาย และแผนของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษา ตลอดจนบรบทและความตองการของชมชนและทองถน ๒. จดตงงบประมาณ และรบผดชอบการใชจายงบประมาณของสถานศกษา ๓. พฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน และความตองการของนกเรยน ชมชน และทองถน ๔. จดการเรยนการสอน สภาพแวดลอม บรรยากาศการเรยนการสอนทเหมาะสมและสงเสรมกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ตลอดจนการปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการศกษาอยางตอเนอง ๕. ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศและแนวปฏบตตางๆ ตามทกฎหมายก าหนด ๖. ก ากบ ตดตาม ประเมนผลงานตามแผนงาน โครงการและประเมนผลการปฏบตงาน ตลอดจนการพจารณาความดความชอบ การพฒนา และการด าเนนการทางวนยกบครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาตามทกฎหมายก าหนด ๗. ระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงปกครอง ดแล บ ารงรกษา ใช และจดหา ผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา ๘. จดใหมระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษาและใหความรวมมอในการประเมนคณภาพการศกษาจากหนวยงานภายนอกสถานศกษา รวมทงการรายงานผลการประเมนตอคณะกรรมการสถานศกษาและส านกงานเขตพนทการศกษา

๙. สงเสรมความเขมแขงใหกบชมชน และสรางความสมพนธกบสถานศกษาและสถาบนอนในชมชน และทองถน

๑๐.ปฏบตหนาทอนทเกยวกบกจการภายในสถานศกษาหรอตามทไดรบมอบหมายและตามทกฎหมายก าหนด

- 5 –

อ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตามมาตรา ๓๘ แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.๒๕๔๖ รวมทงอ านาจหนาทการบรหารงานบคคลทจะเกดขนตามกฎหมายวาดวยระเบยบบรหาร ขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สรปอ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไดดงน ๑. ก ากบการด าเนนกจการของสถานศกษาใหสอดคลองกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ค าสง และนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานของส านกงานเขตพนทการศกษา และความตองการของชมชนและทองถน

๒. สงเสรมและสนบสนนการด าเนนการกจการดานตาง ๆ ของสถานศกษา ๓. มอ านาจหนาทเกยวกบการบรหารงานบคคลส าหรบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาตามทกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการและบคลากรทางการศกษาก าหนด ๔. ปฏบตหนาทอนตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ความสมพนธระหวางบทบาทหนาทของสถานศกษากบคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน อาจแบงไดเปน ๓ ลกษณะ คอ (๑) ก ากบ (๒) สงเสรม สนบสนน และ (๓) มอ านาจอนตามทกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด ซงมกรอบในการด าเนนงาน ดงน ๑. อ านาจหนาทในการก ากบ หมายถงการก ากบใหสถานศกษาด าเนนงานดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป ใหสอดคลองกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ค าสง และนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานเขตพนทการศกษา อ านาจหนาทในการก ากบการด าเนนงานของสถานศกษา หลายคนเปรยบเทยบวาท าหนาทคลายกรรมการก ากบเสน (Lineman) ในกฬาฟตบอล คอ กรรมการก ากบเสนไมใชผตดสน และไมใชตวนกกฬาฟตบอลในสนาม ไมมสทธเปานกหวด ไมมสทธเตะฟตบอลในขณะทมการแขงขน เพราะคนมสทธเปานกหวดคอกรรมการตดสน (Referee) คนมสทธเตะฟตบอล คอ นกกฬาของทงสองทม สวนกรรมการก ากบเสนมสทธและหนาทในการยกธงเมอผเลนไมปฏบตตามกตกา เมอกรรมการก ากบเสนยกธง กรรมการตดสนกจะเปานกหวดยตการแขงขนชวคราวกอนเรมเลนใหม ซงโดยบทบาทนคณะกรรมการสถานศกษาตองคอยก ากบสถานศกษา โดยการตดตามการปฏบตงานของสถานศกษา รวมทงใหความเหน ใหขอเสนอแนะและค าปรกษา เพอใหสถานศกษาด าเนนการใหเปนไปตามกฎกตกา ไดแก กฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ค าสง และนโยบายของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษาและของสถานศกษาออกเอง หากสถานศกษาด าเนนการไมสอดคลอง หรอไมด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ค าสง และนโยบายดงกลาว คณะกรรมการสถานศกษาตองแจงใหสถานศกษาด าเนนการ หากสถานศกษายงไมด าเนนการ คณะกรรมการตองเสนอความเหนไปยงกรรมการตดสน (เปานกหวด) ซงไดแกส านกงานเขตพนทการศกษาเพอพจารณาสงการหรอแจงส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สงการตามอ านาจหนาทตอไป ๒. อ านาจในการสงเสรมและสนบสนนกจการของสถานศกษา เพอใหสถานศกษามความเขมแขง บรหารงานอยางเปนระบบ มประสทธภาพ สามารถใหบรการการศกษาแกเยาวชนและประชาชนไดอยางกวางขวางทวถง และจดการศกษาไดอยางมคณภาพเปนทยอมรบ ศรทธา เชอถอ ของประชาชน ชมชน และทองถน

- 6 -

๓. อ านาจหนาทเกยวกบการบรหารงานบคคล ส าหรบขาราชการครและบคลากรทางการ ศกษาทปฏบตงานอยในสถานศกษา อ านาจหนาทในสวนนใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ๔. ปฏบตหนาทอนตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนดใหเปนอ านาจของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จากบทบาทและอ านาจหนาทของสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานดงกลาว อาจเปรยบเทยบบทบาทหนาทดงตารางตอไปน

บทบาทหนาทของสถานศกษาขนพนฐานและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาทของ สถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาทของ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

๑. ดานวชาการ ๑. ดานวชาการ ๑.๑ พฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานและความตองการของผเรยน ชมชนและทองถน

๑.๑ ใหความเหน ขอเสนอแนะในการพฒนาหลกสตรของสถานศกษาใหสอดคลองกบ หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐานและ ความตองการของผเรยน ชมชนและทองถน

๑.๒ จดการเรยนการสอน สภาพแวดลอม บรรยากาศการเรยนการสอนทเหมาะสม และ สงเสรมกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนส าคญ ตลอดจนการปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการศกษาอยางตอเนอง

๑.๒ ใหขอเสนอแนะ และสงเสรมสนบสนนในการจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม กระบวนการเรยนร แหลงเรยนร ภมปญญาทองถน ฯลฯ เพอการปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการศกษาของสถานศกษาอยางตอเนอง

๑.๓ จดใหมระบบประกนคณภาพภายใน สถานศกษา และรายงานผลการประเมน ใหคณะกรรมการสถานศกษารบทราบ

๑.๓ รบทราบ และใหขอเสนอแนะเกยวกบ การจดระบบและการด าเนนการตามระบบ ประกนคณภาพภายในสถานศกษา

๒. ดานงบประมาณ ๒. ดานงบประมาณ ๒.๑ จดตงและรบผดชอบการใชจาย งบประมาณของสถานศกษา ตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๒.๑ ใหความเหน ขอเสนอแนะเกยวกบการ จดตง และการใชจายงบประมาณของสถานศกษา

๒.๒ ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ และ แนวปฏบต ฯลฯ เกยวกบการบรหารการเงนและการจดหารายไดจากทรพยสนของสถานศกษา ทงน ตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๒.๒ ใหความเหน ขอเสนอแนะ ในการ ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ และแนวปฏบตเกยวกบการบรหารการเงนและการจดหารายไดจากทรพยสนของสถานศกษา หรอปฏบตหนาทอนเกยวกบเรองนตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

- 7 -

บทบาทหนาทของสถานศกษาขนพนฐานและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาทของ สถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาทของ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

๓. ดานการบรหารงานบคคล ๓. ดานการบรหารงานบคคล ด าเนนการตามทกฎหมายวาดวยระเบยบ ขาราชการครและบคลากรทางการศกษาก าหนด

ปฏบตตามทกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

๔. ดานการบรหารทวไป ๔. ดานการบรหารทวไป ๔.๑ จดท านโยบาย แผนพฒนาการศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและแผน ของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษา รวมทงความตองการของชมชน และทองถน

๔.๑ ใหความเหน เสนอแนะและใหค าปรกษาในการจดท านโยบาย แผนพฒนาการศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและแผน ของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงานเขตพนทการศกษา รวมทงความตองการของชมชน และทองถน

๔.๒ ด าเนนการและก ากบ ตดตาม และประเมนผลงานตามแผนงาน โครงการของ สถานศกษา

๔.๒ รบทราบ ใหความเหนและขอเสนอแนะในการปรบปรงและพฒนาคณภาพการศกษาและกจการของสถานศกษาใหสอดคลองกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ค าสง ตลอดจนนโยบาย และแผนของกระทรวงศกษาธการ ส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงาน เขตพนทการศกษา และความตองการของชมชนและทองถน และรายงานส านกงานเขตพนท การศกษาเมอสถานศกษาไมปฏบตตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ ค าสง ตลอดจนนโยบาย และแผนของกระทรวงศกษาธการ ส านกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ส านกงาน เขตพนทการศกษา และความตองการของชมชนและทองถน

- 8 -

บทบาทหนาทของสถานศกษาขนพนฐานและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาทของ สถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทหนาทของ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

๔. ดานการบรหารทวไป (ตอ) ๔. ดานการบรหารทวไป (ตอ) ๔.๓ ระดมทรพยากร เพอการศกษา รวมทง ปกครองดแลบ ารงรกษา ใช และจดหา ผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา ตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๔.๓ ใหความเหน ขอเสนอแนะ ประสาน สงเสรม สนบสนนเกยวกบการระดมทรพยากรเพอการศกษารวมทงปกครองดแลบ ารงรกษา ใช และจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา ตามทกฎหมายระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๔.๔ ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ แนวปฏบต ฯลฯ ในการด าเนนงานดานตางๆ ตามกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๔.๔ ใหความเหน ขอเสนอแนะและให ค าปรกษาในการออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศ แนวปฏบต ฯลฯ ในการด าเนนงานดานตาง ๆ ของสถานศกษา ตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๔.๕ สงเสรมความเขมแขงในชมชนและ สรางความสมพนธกบสถาบนอน ๆ ในชมชนและทองถน

๔.๕ ใหความเหน ขอเสนอแนะ และให ค าปรกษาในการสงเสรมความเขมแขงในชมชนและสรางความสมพนธกบสถาบนอน ๆ ในชมชนและทองถน

๔.๖ ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจการของ สถานศกษา หรอตามทไดรบมอบหมายและตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด

๔.๖ ปฏบตหนาทอนเกยวกบกจการของ สถานศกษา ตามทกฎหมาย ระเบยบ ประกาศ ฯลฯ ก าหนด ใหเปนอ านาจหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ในกรณทคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเหนวาการด าเนนงานของสถานศกษาไมสอดคลองหรอไมปฏบตตาม กฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ หลกเกณฑ นโยบาย ใหคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน เสนอความเหนดงกลาวใหส านกงานเขตพนทการศกษารบทราบเพอพจารณาสงการใหสถานศกษาปฏบตใหเปนตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ฯลฯ ตอไป

-9-

บทท ๓ การปฏบตงานรวมกนของคณะกรรมการและสถานศกษาขนพนฐาน

องคประกอบของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ตามกฎกระทรวงทประกาศใชเมอวนท ๓๑ ธนวาคม ๒๕๔๖ ก าหนดใหคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ประกอบดวย ผแทนผปกครอง ผแทนคร ผแทนองคกรชมชน ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน ผแทนศษยเกาของสถานศกษา ผแทนพระภกษ และหรอองคกรศาสนาอนในพนท ผทรงคณวฒ และผบรหารสถานศกษาท าหนาทเปนกรรมการและเลขานการ และนอกจากนนยงไดก าหนดจ านวน คณสมบต วธการสรรหาวาระการด ารงต าแหนงและการพนจากต าแหนงของกรรมการดวย ความส าคญของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเปนองคคณะบคคลทท างานรวมกบสถานศกษาเพอใหสถานศกษามความเขมแขง สามารถบรหารจดการศกษาดวยตนเองไดตามกรอบทกฎหมายก าหนด ดงนนความหลากหลายของบคคลทเขารวมเปนคณะกรรมการ จงเออตอการพฒนาคณภาพการศกษา ทตองอาศยความรความสามารถและประสบการณในดานตางๆ บคคลทไดรบการคดเลอกเขารวมเปนคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจงมความส าคญตอการจดการศกษา ดงน

ผแทนผปกครอง เปนผสะทอนปญหาและความตองการดานคณภาพทางการศกษาและคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยนทงในสวนทคาดหวงและสภาพความเปนจรงทเกดขน และรวมมอกบคร บคลากรทางการศกษา ผปกครองและชมชนในการจดกจกรรมการเรยนการสอน

ผแทนคร เปนผทมความช านาญในสายวชาชพครมความส าคญตอการน าเสนอขอมลดานกระบวนการเรยนร ปญหา และความตองการการสนบสนนชวยเหลอ รวมทงรายงานงานผลการจดการศกษา

ผแทนองคกรชมชน เปนผสะทอนสภาพของปญหาและความตองการในการพฒนาผเรยนซงเปนสมาชกสวนหนงของชมชน และใหความรวมมอกบสถานศกษาทงในดานภมปญญาทองถน แหลงเรยนร

ผแทนองคกรปกครองสวนทองถน เปนผสะทอนสภาพปญหาและความตองการทครอบคลมทงเขตพนทบรการของสถานศกษา และมความส าคญตอสถานศกษาอยางยงในเรองการขอรบการสนบสนนดานงบประมาณ ทรพยากรทางการจดการศกษา และเชอมโยงแผนพฒนาการศกษากบแผนพฒนาทองถน

ผแทนศษยเกาของสถานศกษา เปนผทสะทอนภาพของความรก ความศรทธา ความภาคภมใจตอสถาบนการศกษาทตนไดรบการศกษา ชวยจรรโลงคณคาของสถาบนไปสศษยรนหลงใหประสบความส าเรจในการศกษาเชนกน

ผแทนพระภกษสงฆและหรอผแทนองคกรศาสนาอนในพนท เปนผน าเสนอและเตมเตมขอมลดานคณธรรม จรยธรรมตามหลกธรรมของศาสนาซงเปนสวนส าคญในการจดการเรยนรเพอใหนกเรยนเปนคนดของสงคม

ผทรงคณวฒ เปนผทมความรความสามารถ และประสบการณในดานตาง ๆ ทจะชวยเสรมใหสถานศกษาจดการศกษาไดครอบคลมในทก ๆ ดานอยางมคณภาพและประสทธภาพ ท าใหสถานศกษามความเขมแขงและมการพฒนาทยงยน ผบรหารสถานศกษา ในฐานะกรรมการและเลขานการซงเปนสญลกษณของสถานศกษา เปนบคคลส าคญทจะสะทอนภาพของการบรหารจดการ ผชวยเหลอใหค าปรกษา สรางแรงจงใจ กระตนการท างาน ทบทวนรายงาน สะทอนความคด เปดโอกาสใหผแทนแตละกลมไดแสดงบทบาทอยางเตมท จดเตรยมการประชม บนทกการประชม รายงานผลการประชม และสนบสนนดานอปกรณ หองประชม วสดใชสอย ฯลฯ รวมทงการพจารณาน ามต ขอคดเหน และขอเสนอแนะจากทประชมไปสการปฏบต

-10- ดงนนคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานซงเปนองคคณะบคคลในการบรหาร สถานศกษาแบบมสวนรวม จงตองอาศยผมความรความเชยวชาญในสาขาหลากหลาย และเขาใจการศกษา มความมงมน มเวลาทจะอทศแรงกายแรงใจพฒนาสถานศกษาของชมชนใหมคณภาพและไดมาตรฐานตามทชมชน สงคม และประเทศชาตตองการ ซงจะสงผลใหชมชน สงคมเขมแขง และประเทศชาตกาวหนา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจากอดตถงปจจบน

สภาพการเปนองคคณะบคคลทเขามามสวนรวมกบสถานศกษาจากอดตจนถงปจจบนทเปนปญหาอปสรรคตอการบรหารจดการแบบองคคณะบคคลในระดบสถานศกษา สรปไดดงน

๑. คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานยงขาดความชดเจนเรองบทบาทหนาทวาตนเองจะท าอะไร ท าอยางไร และท าเพออะไร

๒. บคคลทเขารวมเปนคณะกรรมการสวนใหญไดรบการรองขอจากสถานศกษามากกวาไดรบการคดสรรจากกลมผมสวนเกยวของอยางแทจรง ท าใหขาดความกระตอรอรนในการท าหนาทของคณะกรรมการ

๓. วธการท างานรวมกนของคณะกรรมการยงขาดทกษะ และประสบการณ เชน ทกษะรวมประชมตดสนใจ เปนตน

๔. สถานศกษาสวนหนงยงคดวาคณะกรรมการฯเปนเพยงผสนบสนนดานทรพยากรทางการศกษามากกวาเปนผรวมคด รวมตดสนใจ รวมด าเนนงาน รวมรบผลทเกดขน

๕. กรรมการสถานศกษาสวนหนงยงคดวาการบรหารจดการศกษาเปนหนาทของสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานเปนเพยงทปรกษาหรอเปนผปฏบตตามการรองขอจากสถานศกษา

๖. กรรมการสถานศกษาแตละคนมภาระงานมาก การประชมจงขาดความตอเนองและความพรอมเพรยง ๗. ระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรหารขาดคณภาพ จงเปนจดออนทส าคญของการบรหารจดการ การน าขอมลไปใชในการพจารณาของคณะกรรมการเพอการตดสนใจ การแกปญหาหรอพฒนางานการศกษา สวนใหญจงอยบนพนฐานของความรสกและประสบการณเดม ๘. ในอดตสถานศกษาขาดความคลองตวในการบรหาร ปจจบนสถานศกษาเปนนตบคคล มความคลองตวสง สามารถบรหารกจการไดดวยตนเอง แตกรรมการสถานศกษาบางสวนยงขาดความชดเจนในบทบาททจะตองมการก ากบ สงเสรม และสนบสนนจากคณะกรรมการสถานศกษาอยางใกลชด

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในความคาดหวงของการปฏรปการศกษา การก ากบ สนบสนนและสงเสรมกจการของสถานศกษาเปนบทบาทหนาทของคณะกรรมการ

สถานศกษาขนพนฐานภายใตกรอบของกฎหมายทก าหนดเปนภารกจหลกของการท างานรวมกบสถานศกษาในฐานะเปนผมสวนไดสวนเสยในการจดการศกษารวมกน ดงนนความคาดหวงทมตอคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน สรปไดดงน

๑. มความร ความเขาใจ มทกษะในการท างานรวมกบสถานศกษา และมการพฒนาตนเองอยางตอเนอง

๒. มความกระตอรอรน เตมใจ อทศ ทมเท และเสยสละเวลาทจะเขามามสวนรวมในการพฒนาการศกษารวมกบสถานศกษา

๓. มปฏสมพนธทเคารพสทธพนฐานซงกนและกน ๔. ยอมรบความสามารถของบคคลทมความแตกตางกน

-11-

บทบาทหนาทของสถานศกษาตอการสงเสรมภารกจของคณะกรรมการสถานศกษา

สถานศกษาเปนหนวยงานหลกในการจดการศกษาขนพนฐาน เพอใหบรรลตามความมงหมายของการปฏรปการศกษาตามทก าหนดไวในกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต และกฎหมายทเกยวของ จงก าหนดใหมคณะกรรมการซงเปนองคคณะบคคลท าหนาทก ากบ และสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษาใหเปนไปตามนโยบาย มาตรฐานในการบรหารจดการทางการศกษา ทงน การด าเนนงานใหประสบความส าเรจนนสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานควรมรปแบบวธการท างานทประสานสอดคลองกนโดยมจดหมายเพอการพฒนาการศกษาใหบรรลผลตามทรวมกนก าหนดขน โดยในสวนของสถานศกษาควรมบทบาทในการสงเสรมภารกจของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ทจะเขามารวมสรางสรรคความเจรญกาวหนาในกจการของสถานศกษา ดงน ๑. ความเปนนตบคคลของสถานศกษาเปนเรองใหม กรรมการสถานศกษาบางทานอาจไมเขาใจบทบาทตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ประกาศ และค าสงของตนและของสถานศกษาในระยะเรมแรก เปนความจ าเปนอยางยงทสถานศกษาจะตองจดประชมท าความเขาใจในบทบาทของแตละฝายรวมกน

๒. สรางความตระหนกตอบคลากรและชมชน ถงบทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษาทสอดคลองกบเจตนารมณของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต เพอพฒนาองคคณะบคคลและสถานศกษาสคณภาพทคาดหวง ๓. จดท าแผนพฒนาการศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและแผนของกระทรวงศกษาธการ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และส านกงานเขตพนทการศกษา โดยทบทวนสาระของแผนพฒนารวมกบคณะกรรมการสถานศกษา เพอปรบใหเกดเปนแผนรวมของสถานศกษากบคณะกรรมการสถานศกษา ๔. จดท ารายละเอยดงบประมาณและรบผดชอบการจายงบประมาณของสถานศกษา โดยเสนอขอรบค าแนะน าจากคณะกรรมการสถานศกษา เพอการปรบขยายทศทางและรปแบบวธการระดมและใชทรพยากรเพอการศกษาอยางมประสทธภาพ ๕. จดท ารายละเอยด แผนงาน โครงการ และประมาณการคาใชจาย ทจะระดมทนจากผปกครอง เพอขอรบความเหนและขอเสนอแนะจากคณะกรรมการสถานศกษา ๖. พฒนาหลกสตรสถานศกษา น าเสนอคณะกรรมการสถานศกษา เพอรบขอคดเหน และขอเสนอแนะเพมเตม เพอปรบปรงและพฒนาใหเหมาะสม

๗. จดกจกรรมการเรยนร บรรยากาศสงแวดลอมทางวชาการทเหมาะสม และเออตอกระบวนการเรยนรทเนนนกเรยนเปนส าคญ ตลอดจนสงเสรมโอกาสการเรยนรและพฒนาตนเองของผเรยนใหเตมศกยภาพ ทงน ควรรายงานใหคณะกรรมการสถานศกษารบทราบอยางสม าเสมอ เพอการรวมคด รวมพฒนา รวมรบผดชอบและรวมภาคภมใจ ๘. ออกระเบยบและขอบงคบตาง ๆ ทสอดคลองกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบของทางราชการ

๙. จดใหมระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษาและใหความรวมมอในการประเมนคณภาพการศกษาจากหนวยงานภายนอกรวมทงการรายงานผลการประเมนตอคณะกรรมการสถานศกษา ๑๐. จดและพฒนาระบบขอมลสารสนเทศเพอการบรหาร เพอใหเปนพนฐานการตดสนแกปญหาหรอพฒนาการศกษารวมกน และขจดซงการใชความคดเหนบนความรสกและประสบการณ ๑๑. พฒนา ปรบปรง ระบบสอสารระหวางบคคลทมสวนเกยวของใหเหมาะสม เพอใหคณะกรรมการและบคลากรไดมโอกาสสอความหมายทงทางตรงและทางออมจนสามารถท าความเขาใจในขอมลเหตผลตาง ๆ น าไปสการพฒนากจการสถานศกษารวมกนได

-12-

๑๒. แตงตง มอบหมายใหมคณะอนกรรมการ หรอ คณะท างาน เพอสนองตอบตอการพฒนางานคณะกรรมการสถานศกษา และการน ามตทประชมคณะกรรมการสถานศกษามาขยายผลสการปฏบตใหสอดคลองกบกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบของทางราชการ

๑๓. รายงานผลการปฏบตงานของสถานศกษา ตอคณะกรรมการสถานศกษาตามความเหมาะสม

๑๔. เสนอแผนการประชมคณะกรรมการใหมความตอเนอง จดระเบยบวาระการประชมน าเสนอประธานกรรมการสถานศกษา และด าเนนการสนบสนนการประชมตงแตการเตรยมการกอนประชม ระหวางประชม สรปรายงานการประชม และแจงรายงานการประชมอยางเปนระบบ แนวทางการปฏบตงานรวมกนของสถานศกษากบคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ในการปฏบตหนาทของสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษาควรมการท าความเขาใจตงแตเรมแรกของการท างานรวมกน ทงนเพอใหทงสองฝายไดเขาใจในบทบาทหนาทของตนเอง ดงน ๑. ผบรหารสถานศกษา คอ “ผเชอมโยง” ระหวางคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานในฐานะกรรมการและเลขานการ กบสถานศกษาในฐานะผบรหาร ดงนนผบรหารจงเปนผประสานการด าเนนกจการตางๆ โดยค านงถงขอคด ความเหน และมตของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ๒. กรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ควรเขาใจบทบาทหนาทของคณะกรรมการ สถานศกษาขนพนฐาน คอ ก ากบและสงเสรมสนบสนนกจการของสถานศกษา และปฏบตตามบทบาทหนาททก าหนดไว หากมขอเสนอแนะใดๆ ควรน าเสนอในทประชมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานแลวสรปผลเปนมตทชดเจน ซงเมอไดมตแลวประธานกจะมอบใหผบรหารสถานศกษาน าไปสการพจารณาด าเนนการของสถานศกษา ส าหรบบทบาทในการ “ก ากบ” ควรเปนการตดตามการปฏบตงานตามทสถานศกษาไดท าแผนการด าเนนงานใหสอดคลองกบกฎหมาย และแนวนโยบายของหนวยเหนอ หรอตามมตทก าหนดรวมกน โดยไมควรก ากบการท างานของผบรหาร คร อาจารย คอไมแสดงบทบาทเปนผบงคบบญชาเสยเอง ในการรบทราบผลการด าเนนการ ควรดเปนภาพรวมของสถานศกษาวาผลการด าเนนกจการ ทงระหวางด าเนนการ สนปงบประมาณ และสนปการศกษา เพอน าไปสการพจารณาปรบปรง พฒนากจการของสถานศกษาใหมคณภาพ ประสทธภาพ และประสทธผลยงขน

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน จะตอง “ไมสงการ” ทงโดยตรงและโดยออมไปยงบคคลอน ไดแกคร หรอ บคลากรในสถานศกษา เพราะอ านาจการสงการเปนของผบรหารสถานศกษาทจะรบผดชอบการน าขอคดเหน ขอเสนอแนะ และมตของคณะกรรมการสถานศกษาไปสการปฏบต

จากบทบาทหนาทดงกลาวน คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานอาจมสวนรวมกบสถานศกษาในกระบวนการ และขนตอนตาง ๆ ในกจการของสถานศกษา โดยรวมรบร รวมคด รวมท า รวมรบผล และรวมประเมนผลการจดการศกษาของสถานศกษา รวมกบคณะกรรมการเครอขายผปกครอง สมาคมผปกครองและคร สมาคมศษยเกา องคกรชมชน และองคกรอนๆ ทเกยวของ

-13-

การประชาสมพนธเผยแพรกจการ และผลงานของสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน นอกจากจะมหนาทก ากบดแล สนบสนนกจการของ

สถานศกษาแลว ควรจะมบทบาทหนาทในการประชาสมพนธเผยแพรกจการ และผลงานของสถานศกษาดวยเนองจากการเผยแพร ประชาสมพนธเปนมตหนงในการสรางความร ความเขาใจใหกบชมชนไดทราบถงสภาพความเปนอยและผลงานการด าเนนงานของสถานศกษา สภาพทจะเกดขนในอนาคต ตลอดจนความตองการของสถานศกษาในการระดมทรพยากรเพอปรบปรง และพฒนากจการของสถานศกษาใหสอดคลองกบความตองการของชมชน และการปรบตวในการจดการเรยนการสอนใหนกเรยนมคณภาพไดมาตรฐาน มทกษะทจ าเปนเพยงพอ ทนตอความกาวหนาของเทคโนโลย และการเปลยนแปลงของสงคมอยางตอเนองและรวดเรว

ความจ าเปนในการประชาสมพนธและเผยแพรผลงานของสถานศกษา ๑. ชวยสรางความร ความเขาใจกจการของสถานศกษา และกระตนใหชมชนเกดความตระหนกในหนาทททกคนจะตองมสวนรวมรบผดชอบในการพฒนาคณภาพการศกษา และเกดความตองการเขามามสวนรวมในการจดศกษา โดยการสนบสนนทงทางดานความร ความคด ความชวยเหลอทางดานทรพยากร เพอผลกดนใหสถานศกษาในชมชนเปนไปตามความคาดหวงทชมชนตองการ โดยผานคณะกรรมการสถานศกษา

๒. ชวยสรางความภาคภมใจใหกบชมชนถงผลส าเรจในกจการของสถานศกษาทเกดจากตนเองมสวนรวมคด รวมท า รวมสราง

๓. ชวยเสรมสรางความรสกเปนเจาของสถานศกษารวมกน

สาระทควรประชาสมพนธและเผยแพร

๑. การเผยแพรสถานภาพของสถานศกษา จะชวยใหชมชนรถงศกยภาพ จดแขง จดออน และขอจ ากดบางประการของสถานศกษา จงเปนการสานสรางความเขาใจระหวางสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา และความตองการของชมชนในบางสงทสถานศกษาไมสามารถสนองตอบ ตอความตองการของชมชนไดอยางทนทวงท เนองจากอาจจ ากดดวยงบประมาณ ดงนนหากชมชนตองการใหสถานศกษาด าเนนกจการทชมชนเหนวามความจ าเปน เรงดวน จ าเปนตอการพฒนาทกษะและคณภาพนกเรยนโดยเรว ชมชนจะไดมสวนรวมคด หาทางออก และรวมกนพฒนาสถานศกษา ใหเปนไปตามทชมชนคาดหวง โดยไมรอคอยนโยบายและงบประมาณของรฐบาล

ตวอยาง

ความตองการของชมชน ตองการใหนกเรยนเรยนคอมพวเตอรตงแตระดบชนอนบาลถงมธยมศกษาตอนตน ขอจ ากดของสถานศกษามคอมพวเตอร ๓ ชด และไมมหองคอมพวเตอรส าหรบจดการเรยนการสอน คณะกรรมการสถานศกษาจงเปนผประสานเชอมโยง ระหวางสถานศกษาและชมชนเปนผรบฟงขอคดเหน ขอเสนอแนะและทางออกทจะชวยใหสถานศกษาไดมคอมพวเตอรและหองคอมพวเตอร เทาเทยมสถานศกษาทอยในตวเมอง โดยกรรมการสถานศกษาทเปนตวแทนจากกลมตาง ๆ รวบรวมขอมล และขอคดเหนจากแตละกลม เสนอเปนวาระเขาทประชมคณะกรรมการสถานศกษาเพอรวมกนสะทอนความคดเหนจากแตละกลมและหาขอยตรวมกนในการด าเนนการใหเปนไปตามทชมชนคาดหวง ซงขอยตทเปนทางออกททกฝายรวมกนคด ท าใหทกคนรสกเปนเจาของความคด เกดความ รสกรก หวงแหน ภาคภมใจ และรบผดชอบรวมกนในการด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคและความตองการของชมชน

-14-

๒. การเผยแพรวสยทศนของสถานศกษา เปนการสะทอนใหชมชนเหนทศทางการด าเนนกจการของสถานศกษาในปจจบนและแนวโนมในอนาคตท าใหชมชนทราบและคาดการณไดวา ผลผลตทเปนบตรหลานของตนในชมชนเปนอยางไร เทยบเทา เทาทนหรอกาวล าน าหนาทนโลก หรอไม เพอจะสามารถประเมนสถานการณสะทอนความคดเหนใหกบสถานศกษาไดอยางถกทศทาง ทนสถานการณ และทนตอการเปลยนแปลงของโลก

๓. การเผยแพรแผนงาน โครงการ กจกรรมส าคญของสถานศกษา จะกอใหเกดประโยชน ดงน

๓.๑ ท าใหชมชนทราบกจการและความเคลอนไหวของสถานศกษา ชวยใหชมชนมสวนรวมในการก ากบการด าเนนงานของสถานศกษา และสะทอนความคดเหนและขอเสนอแนะในการด าเนนงานของสถานศกษาไดอยางตรงประเดน โดยผานคณะกรรมการสถานศกษา

๓.๒ เปดโอกาสใหชมชนเขารวมกจกรรมของสถานศกษาไดตามก าหนดการลวงหนา ๓.๓ เสรมสรางสมพนธภาพอนดระหวางชมชนและสถานศกษา ๓.๔ ไดรบความรวมมอและสนบสนนกจการของสถานศกษาทเกดจากกระบวนการคด

และการตดสนใจของชมชนเอง ๔. การเผยแพรผลการด าเนนงานของสถานศกษา จะท าใหประชาชน ชมชน ทองถน

รบทราบผลการด าเนนกจการและความเจรญกาวหนาทดานตาง ๆ ของสถานศกษา รวมภาคภมใจตอผลการพฒนาคณภาพการศกษาทเกดขนกบบตรหลานและประชาชนในทองถนททกคนไดมสวนรวม สงเสรม สนบสนน ตลอดจนไดรบทราบถงขอจ ากดและสงทควรมการปรบปรง พฒนาใหมคณภาพ และประสทธภาพยงขน ซงทกฝายจะตองตระหนกในบทบาทของการมสวนรวม สงเสรม สนบสนน สถานศกษาททกคนมสวนเปนเจาของใหบรรลผลในการพฒนาคณภาพการศกษาตอไป

๕. ขอมลอน ๆ ทสถานศกษาเหนวามความจ าเปนทจะชวยเสรมสรางใหชมชน มความรก ตระหนก รวมรบผดชอบ หวงแหนและหวงใยในสถานศกษาของชมชน

-15- วธการประชาสมพนธ การเผยแพรกจการและผลงานของสถานศกษา

ขอควรระวงในการประชาสมพนธ - ขอมลตองมความเทยงตรง เชอถอได - ขอมลตองเปนปจจบน - เปดโอกาสใหขอมลยอนกลบ นอกจากน คณะกรรมการสถานศกษาควรประชาสมพนธบทบาทหนาทขอคณะกรรมการ

สถานศกษาตอการมสวนรวมในการบรหารสถานศกษาดวย เนองจากการบอกใหสาธารณชนทราบวา คณะกรรมการสถานศกษาคอใคร มาจากไหน มหนาทท าอะไร มสวนเกยวของกบสถานศกษา และชมชนอยางไร และไดรวมกนเสรมสรางและพฒนาคณภาพของสถานศกษาอยางไร จะท าใหชมชนสาธารณชน ไดเขาใจ ตระหนกในบทบาทของการเขามามสวนรวม และสามารถเขาถงการมสวนรวมในการรบผดชอบตอการจดการศกษาไดอยางเหมาะสม ซงจะเปนผลดตอคณะกรรมการสถานศกษาแตละคนทจะรวมกนประสานรวมมอกนกบชมชนในฐานะเปนผแทนจากกลมตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพเกดประสทธผลอยางแทจรงสมตามเจตนารมณของการเสรมสรางความเขมแขงใหกบสถานศกษาโดยการมสวนรวมของ ประชาชน โดยประชาชน และเพอประชาชน ซงเปนเปาหมายและความมงหวงของพระราชบญญตการศกษาแหงชาต ททกฝายไดมสวนรวมกนจดท าขนทกประการ

วธการการ

ประชม

สมมนา

เอกสาร

หนงสอ

เลมเลก

วารสาร

จลสาร

แผนพบ ใบปลว

อน ๆ

การตน

สอมวลชน หนงสอ

พมพ

โทรทศน

วทย

นทรรศการ

รวม

กจกรรม

ชมชน

หอ

กระจายขาว

แผนปาย

ประชาสมพนธ สออเลก

โทรนค

เอกสารอางอง

๑. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ ๒. พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. ๒๕๔๖ ๓. พระราชกฤษฎกา วาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. ๒๕๔๖ ๔. ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยหลกเกณฑการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. ๒๕๔๒ ๕. กฎกระทรวงก าหนดจ านวนกรรมการ คณะสมบตหลกเกณฑ วธการสรรหา การเลอกประธาน

กรรมการ และกรรมการ วาระการด ารงต าแหนงและการพนจากต าแหนงของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน พ.ศ. ๒๕๔๖

๖. ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการและขอบเขตการปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนทการศกษา พ.ศ.๒๕๔๖

ภาคผนวก

-1-

การบรหารสถานการศกษาขนพนฐานตามหลกการบรหารจดการบานเมองและสงคมทด

การบรหารจดการตามอ านาจหนาทของคณะกรรมการ และสถานศกษาขนพนฐาน นอกจากจะตองด าเนนการตามหลกการและแนวปฏรปการศกษาแลวยงตองยดหลกการด าเนนการตามหลกการบรหารจดการบานเมองและสงคมทด ซงมหลกการส าคญ ๖ ประการ คอ

๑. หลกนตธรรม ใชกฎหมายเปนเครองมอในการปฏบตงานอยางเปนธรรมกบผทเกยวของทกฝาย โดยค านงถงผลทจะเกดขนตอนกเรยน และประชาชนเปนส าคญ

๒. หลกคณธรรม ยดมนในความถกตองดงามในการปฏบตหนาทเปนตวอยางแกสงคม มความซอสตย จรงใจ ขยน อดทน มระเบยบวนย และประกอบอาชพทสจรต

๓. หลกความโปรงใส การท างานทกขนตอนตองยดหลกโปรงใส เพอสรางความไววางใจซงกนและกน มการปรบปรงกลไกการท างานรวมกนใหสามารถตรวจสอบ มการเปดเผยขอมลขาวสารทเปนประโยชนอยางตรงไปตรงมาดวยภาษาทเขาใจงาย สรางโอกาสใหประชาชนเขาถงขอมลขาวสารไดสะดวก

๔. หลกการมสวนรวม มการเปดโอกาสใหประชาชนและผเกยวของทกฝายเขามาและเสนอความเหนในการตดสนใจปญหาส าคญการบรหารและจดการศกษา

๕. หลกความรบผดชอบ มความตระหนกในสทธหนาทของตนเองและผอน ส านกและรบผดชอบในการตดสนใจทสงผลตอการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา ใสใจและกระตอรอรนในการแกปญหาทเกยวของ เคารพในความคดเหนทแตกตางและมความกลาทจะยอมรบผลจากการกระท าของตนเองตามบทบาทและหนาทของสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

๖. หลกความคมคา มการบรหารจดการและใชทรพยากรอยางประหยดและเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาคณภาพการศกษาของเยาวชน และประชาชนทสถานศกษารบผดชอบ

เทคนคการประชมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

บทบาทในการประชมของประธานและกรรมการ การด าเนนงานของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานตามกรอบภารกจทกฎหมายก าหนด มงประสงคใหมการด าเนนงานในรปองคกรบคคลหรอคณะกรรมการ ซงอาศยการตดสนใจดวยการพจารณาเรองตาง ๆ อยางละเอยดถถวน และเปนการแลกเปลยนความคดเหนกนในบรรดาคณะกรรมการทเขารวมประชม ยงไปกวานนการด าเนนงานในรปคณะกรรมการจะส าเรจผลเปนอยางอนกตอเมอ คณะกรรมการแตละคนเขาใจและปฏบตตามบทบาทหนาทของตนอยางแทจรง ซงมหลกปฏบตในฐานะประธานและกรรมการ ดงน

บทบาทในฐานะประธาน ประธานกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ซงจะตองท าหนาทประธานการประชม คณะกรรมการ และเปนบคคลส าคญทสดทจะท าใหการประชมบรรลผลตามความมงหมาย การจะท าใหการประชมส าเรจผลมหลกปฏบตส าหรบผเปนประธานการประชม ดงน ๑. รวมก าหนดระเบยบวาระการประชม ๒. ศกษาระเบยบวาระการประชม

-2- ๓. ศกษาขอมลและเอกสารทเกยวของลวงหนากอนการประชม ๔. ก าหนดเปาหมาย วตถประสงคของการประชม ๕. วางตวเปนกลาง มความยตธรรม น ากฎ ระเบยบ ขอบงคบในการประชมมาใชอยางถกตอง ๖. เปนผน าการประชมทด ๗. สรางบรรยากาศของการประชมทด ลดความตงเครยดของการประชม ๘. กระตนใหสมาชกผเขาประชมไดแสดงความคดเหนอยางทวถง ๙. ควบคมการประชมใหอยในประเดน เคารพความคดเหนของผเขาประชม ๑๐. จดประเดนการอภปรายทส าคญของสมาชกแตละคน ๑๑. ตความและสรปประเดนการอภปราย ขอเสนอแนะและขอคดเหนในทประชมของสมาชกเพอน าไปสมตทประชม

บทบาทของกรรมการ กรรมการสถานศกษาขนพนฐานแตละคน มสวนสงเสรมทจะท าใหการประชมประสบผลส าเรจอยางมประสทธผลดวยการน าเสนอความคดเหนของตนอยางสจรตและจรงใจ รวมทงการรบฟงและยอมรบความคดเหนทแตกตางไปจากของตนดวยเปนอยางด เพอใหการปฏบตหนาทเปนสมาชกของการประชมทด มหลกปฏบตดงน ๑. ศกษา กฎ ระเบยบ ทเกยวของกบคณะกรรมการ และเขาใจบทบาทในการประชม

๒. ศกษาระเบยบวาระการประชมเพอใหทราบจดประสงค เปาหมายของการประชมอยางชดเจน

๓. มสวนรวมแสดงความคดเหนและใหขอเสนอแนะตอทประชม ๔. มการอภปรายอยางมเหตผลและรบฟงความคดเหนของทประชม ๕. สรางบรรยากาศในการประชมเปนไปในทางสรางสรรค มความสมานฉนท ๖. มตของทประชมถอเปนการตดสนใจและความรบผดชอบรวมกนตามระบอบประชาธปไตย ๗. ไมน าเรองในทประชมไปวพากษวจารณภายนอก

เทคนคและแนวทางการประชมทมประสทธภาพ การท างานรวมกนของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานมหลายวธ อาท การประชมเพอ

การตดสนใจ การรบฟงความคดเหนและขอเสนอ การเขารวมด าเนนงาน การตรวจสอบการสนบสนนทรพยากรเพอการศกษา ฯลฯ ส าหรบการมสวนรวมในการบรหารจดการศกษาจะเนนการเขารวมประชมเพอการตดสนใจ ซงมเทคนควธการและขนตอน โดยสรปดงน

๑. เทคนควธการ ๑.๑ เทคนคการระดมความคดในการประชมวางแผนการปฏบตเพอหาขอตกลงรวมกน

ประกอบดวย - การสรางความเขาใจ เปนการรบร การเรยนร การแลกเปลยนขอมล ขอเทจจรง

และประสบการณของบคคลทเขารวมประชม - การสรางแนวทางการปฏบต เปนการก าหนดกจกรรมการปฏบตทจะน าไปส

ความส าเรจในภารกจทรวมกนด าเนนงาน - การก าหนดแนวทางการปฏบต เปนการน ากจกรรมการปฏบตทยอมรบรวมกนมา

ก าหนดเปนแผนปฏบตการ ๑.๒ เทคนคการวเคราะหสภาพการพฒนา โดยใชการวเคราะหประเดนทเปนจดแขง-

จดออนของสถานศกษา และประเดนทเปนโอกาส-อปสรรคของสภาพแวดลอมของชมชนและสงคม ผลการวเคราะหจะชวยก าหนดสภาพของการพฒนาคณภาพการศกษาไดอยางชดเจนและมความเปนไปไดสงทจะประสบความส าเรจ

-3- ๑.๓ เทคนคหลกการระดมสมอง เปนวธการทคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานใช

ตดสนใจในสาระทตองการหาขอยตทยอมรบรวมกนเปนการเปดโอกาสใหกรรมการฯ ไดแสดงความคดเหนอยางอสระเปนรายบคคล ๒. ขนตอนการประชมการตดสนใจหาขอยตรวมกน สรปได 8 ขน ดงน ขนท ๑ เสนอประเดนทตองการหาขอยตรวมกน ขนท ๒ อภปรายท าความกระจางในประเดนทตองการหาขอยต ขนท ๓ ก าหนดเปาหมายของประเดนทตองการหาขอยต ขนท ๔ กรรมการสถานศกษาแตละคนเสนอความคดเหนพรอมอภปรายประกอบ ขนท ๕ สรปสาระส าคญของความคดเหนทเหมอนและแตกตางกน ขนท ๖ กรรมการสถานศกษาแตละคนอภปรายสาระทแตกตาง โดยใชค าถาม

- มความเปนไปไดในทางปฏบตหรอไม - มความเหมาะสมของเวลาและสถานการณหรอไม - มความคมคา คมทนของทรพยากรทใชหรอไม - ผลทคาดวาจะไดรบตรงกบเปาหมายหรอไม

ขนท ๗ สรปสาระส าคญทเปนความคดเหนทยอมรบรวมกน ขนท ๘ ทบทวนสาระส าคญอกครงจนไดขอยตทยอมรบรวมกน ๓. ปจจยสความส าเรจของการประชม ๓.๑ สถานศกษาจดสถานทและสงอ านวยความสะดวกใหพรอมกอนการประชม ๓.๒ คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานไดรบการประสานงานกอนการประชม โดย

ค านงถงระยะเวลาทใหกรรมการสถานศกษาฯไดศกษาขอมลและเตรยมการประชมลวงหนา ๓.๓ ก าหนดบทบาทของผเขารวมประชมใหชดเจน ๓.๔ การประชมอาจมการน าผเชยวชาญจากภายนอกเขารวมประชมเพอใหทประชมม

ขอมลในการพจารณามากขน ๓.๕ ประธานการประชมเปนบคคลทมความส าคญทจะใหการด าเนนการประชมเปนไป

ดวยความเรยบรอย จงควรมคณลกษณะ ดงน ๑) เขาใจเทคนคและวธการการประชมอยางแทจรง ๒) สามารถด าเนนการการประชมทกขนตอนไดอยางถกตอง ๓) มความสามารถในการสรปประเดน มเทคนคการสรางบรรยากาศการประชมให

สนกสนาน มความสามารถในการประนประนอมเมอเกดกรณขดแยง ๔) ใหเวลาและความส าคญในการศกษาสาระของการประชมอยางแทจรง ๕) เปนผทเขาใจกระบวนการพฒนาคณภาพการศกษา

๖) สามารถประสานงานกบหนวยงานตางๆทงภาครฐและเอกชนไดเปนอยางด ๓.๖ เปนผรบฟงทด เคารพสทธในการแสดงความคดเหนของผอน มมารยาทในการ

เขารวมประชม ๓.๗ มความสามารถในการสอสารเพอการน าเสนอขอมลทชดเจน

ภารกจการปฏรปการศกษาจะประสบความส าเรจไดเพราะประสทธภาพของ การด าเนนงาน ความพงพอใจของผรบบรการ และคณภาพการจดการศกษา ในการพฒนาการศกษาของสถานศกษา มเทคนควธการอกหลายวธการทคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานสามารถน าไปใช เชอไดวาการปฏรปการศกษาของสถานศกษาขนพนฐาน จะประสบผลส าเรจอยางแนนอน หากคณะกรรมการและสถานศกษาไดท าหนาทรวมกนอยางเตมศกยภาพ

-4-

กฎกระทรวง ก าหนดจ านวนกรรมการ คณสมบต หลกเกณฑ วธการสรรหา

การเลอกประธานกรรมการและกรรมการ วาระการด ารงต าแหนง และการพนจากต าแหนงของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

พ.ศ. ๒๕๔๖

อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๕ และมาตรา ๔๐ วรรคสาม แหงพระราชบญญต การศกษาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการศกษาแหงชาต (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๕ กบมาตรา ๘ และมาตรา ๓๘ วรรคสองและวรรคสาม แหงพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ. ๒๕๔๖ รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน

ขอ ๑ ในกฎกระทรวงน “ผปกครอง” หมายความวา บดามารดา หรอบดาหรอมารดา ซงเปนผใชอ านาจปกครอง หรอผปกครองตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยของนกเรยน และใหหมายความรวมถงบคคลทนกเรยนอยดวยเปนประจ า หรอทนกเรยนอยรบใชการงาน “คร” หมายความวา บคลากรวชาชพซงท าหนาทหลกทางดาน การเรยนการสอนและการสงเสรมการเรยนรของผเรยนดวยวธการตาง ๆ ในสถานศกษาของรฐ “สถานศกษา” หมายความวา โรงเรยน วทยาลย หรอหนวยงานการศกษาทเรยกชออยางอนของรฐทมอ านาจหนาท หรอมวตถประสงคในการจดการศกษาขนพนฐานทไดรบงบประมาณจากรฐแตละแหง ยกเวนสถานพฒนาเดกปฐมวยและศนยการเรยน “สถานศกษาขนาดเลก” หมายความวา สถานศกษาทมนกเรยน ไมเกนสามรอยคน “สถานศกษาขนาดใหญ” หมายความวา สถานศกษาทมนกเรยนเกนกวาสามรอยคนขนไป “องคกรชมชน” หมายความวา ชมชนหรอองคกรทมประชาชนรวมตวกนไมนอยกวาสบหาคน เพอด าเนนกจกรรมทเปนประโยชนตอสงคมและชมชนโดยสวนรวมอยางตอเนองเปนระยะเวลาไมนอยกวาหนงป มผลงานทหนวยงานทเกยวของหรอส านกงานเขตพนทการศกษารบรอง และมทตงแนนอนอยในทองทต าบลหรอแขวงทเปนภมล าเนาของนกเรยนในสถานศกษา หรอทองทต าบลหรอแขวงทสถานศกษาตงอย “องคกรปกครองสวนทองถน” หมายความวา องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร เมองพทยา และองคกรปกครองสวนทองถนอนทไดรบ การจดตงตามกฎหมาย ซงสถานศกษาตงอย “ศษยเกา” หมายความวา ผทสถานศกษารบรองวาส าเรจการศกษาจากหรอเคยศกษาในสถานศกษานน “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานแตละแหง “กรรมการ” หมายความวา กรรมการสถานศกษาขนพนฐานแตละแหง “ผอ านวยการ” หมายความวา ผอ านวยการสถานศกษาแตละแหง

-5- “ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา” หมายความวา ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาของเขตพนทการศกษาทสถานศกษาตงอย ขอ ๒ ในสถานศกษาขนาดเลกใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจ านวนเกาคน และสถานศกษาขนาดใหญใหมคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานจ านวนสบหาคน ประกอบดวย (๑) ประธานกรรมการ (๒) กรรมการทเปนผแทนผปกครอง จ านวนหนงคน (๓) กรรมการทเปนผแทนคร จ านวนหนงคน (๔) กรรมการทเปนผแทนองคกรชมชน จ านวนหนงคน (๕) กรรมการทเปนผแทนองคกรปกครองสวนทองถน จ านวนหนงคน (๖) กรรมการทเปนผแทนศษยเกา จ านวนหนงคน (๗) กรรมการทเปนผแทนพระภกษสงฆและหรอผแทนองคกรศาสนาในพนทจ านวนหนงรปหรอหนงคนส าหรบสถานศกษาขนาดเลก และจ านวนสองรปหรอสองคนส าหรบสถานศกษาขนาดใหญ (๘) กรรมการผทรงคณวฒจ านวนหนงคนส าหรบสถานศกษาขนาดเลกและจ านวนหกคนส าหรบสถานศกษาขนาดใหญ (๙) ผอ านวยการ เปนกรรมการและเลขานการ

ขอ ๓ ประธานกรรมการและกรรมการตามขอ ๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) และ (๘) ตองมคณสมบตและไมมลกษณะตองหาม ดงตอไปน (๑) มอายไมต ากวายสบปบรบรณ (๒) ไมเปนบคคลลมละลาย (๓) ไมเปนคนไรความสามารถ หรอคนเสมอนไรความสามารถ (๔) ไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคก เวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษ (๕) ไมเปนคสญญากบส านกงานเขตพนทการศกษา หรอสถานศกษาในเขตพนท การศกษานน

ผทไดรบแตงตงเปนประธานกรรมการหรอกรรมการผใดมลกษณะตองหามตาม(๕) ตองออกจากการเปนบคคลซงมลกษณะตองหามหรอแสดงหลกฐานใหเปนทเชอไดวาตนไดเลกประกอบกจการหรอการใด ๆ อนมลกษณะตองหามดงกลาวแลวตอผอ านวยการภายในสบหาวน นบแตวนไดรบแตงตง หากมไดด าเนนการดงกลาวใหถอวาผนนไมเคยไดรบแตงตงเปนประธานกรรมการหรอกรรมการ ขอ ๔ นอกจากคณสมบตตามขอ ๓ แลว (๑) กรรมการตามขอ ๒ (๒) ตองเปนผปกครองตามทะเบยนนกเรยนทก าลงศกษาอยในสถานศกษานน และไมเปนคร เจาหนาท หรอลกจางของสถานศกษา ทปรกษาหรอผเชยวชาญซงมสญญาจางกบสถานศกษานน (๒) กรรมการตามขอ ๒ (๓) ตองเปนคร (๓) กรรมการตามขอ ๒ (๔) ตองไมเปนคร เจาหนาท หรอลกจางของสถานศกษา ทปรกษาหรอผเชยวชาญซงมสญญาจางกบสถานศกษานน (๔) กรรมการตามขอ ๒ (๖) ตองเปนผทเคยศกษาหรอส าเรจการศกษาจากสถานศกษานน และไมเปนคร เจาหนาท หรอลกจาง ทปรกษาหรอผเชยวชาญซงมสญญาจางกบสถานศกษานน (๕) กรรมการตามขอ ๒ (๘) ตองไมเปนกรรมการสถานศกษาในเขตพนทการศกษา เกนกวาสามแหงขนไปในเวลาเดยวกน และไมเปนคร เจาหนาท หรอลกจางของสถานศกษาทปรกษาหรอผเชยวชาญซงมสญญาจางกบสถานศกษานน

-6- ขอ ๕ ใหผอ านวยการด าเนนการสรรหาและเลอกประธานกรรมการและกรรมการ ตามหลกเกณฑและวธการ ดงตอไปน (๑) ในการสรรหาและเลอกกรรมการตามขอ ๒ (๒) (๓) และ (๖) ใหบคคลแตละประเภทเสนอชอผทเหนสมควรเปนกรรมการ ซงมคณสมบตตามขอ ๓ และขอ ๔ จากนนใหผทไดรบการเสนอชอเลอกกนเองใหเหลอประเภทละหนงคน ทงน โดยใหแตละประเภทแยกกนด าเนนการ (๒) ในการสรรหาและเลอกกรรมการตามขอ ๒ (๔) ใหองคกรชมชนเสนอชอผทเหนสมควรเปนกรรมการ ซงมคณสมบตตามขอ ๓ และขอ ๔ จากนนใหผทไดรบการเสนอชอเลอกกนเองใหเหลอจ านวนหนงคน ในกรณไมมองคกรชมชนในทองทต าบลหรอแขวงทเปนภมล าเนาของนกเรยนในถานศกษาหรอต าบลหรอแขวงทสถานศกษาตงอย หรอมแตไมเสนอชอผแทนเขารบเลอกเปนกรรมการใหผอ านวยการสรรหาผแทนองคกรชมชนในทองทต าบลหรอแขวงใกลเคยง หรอในทองทต าบลหรอแขวงของเขตพนทการศกษาใกลเคยงเปนกรรมการผแทนองคกรชมชนในสถานศกษานน (๓) การสรรหาและเลอกกรรมการตามขอ ๒ (๕) ใหด าเนนการโดยสภาขององคกรปกครองสวนทองถนนน (๔) การสรรหาและเลอกกรรมการตามขอ ๒ (๘) ใหด าเนนการ โดยการพจารณารวมกนของผทไดรบการสรรหาและไดรบเลอกใหเปนกรรมการ ตามขอ ๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) และกรรมการตามขอ ๒ (๙) ใหไดจ านวนสองคนส าหรบสถานศกษาขนาดเลก และจ านวนเจดคน ส าหรบสถานศกษาขนาดใหญ (๕) การสรรหาและการเลอกประธานกรรมการ ใหผไดรบเลอกใหเปนกรรมการ ตามขอ ๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) (๘) และกรรมการตามขอ ๒ (๙) รวมกนเลอกประธานกรรมการ จากผทไดรบเลอกเปนกรรมการผทรงคณวฒ (๖) ใหผอ านวยการเสนอรายชอผทไดรบการสรรหาและไดรบเลอกตาม (๑) ถง (๕) ตอผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาเพอพจารณาแตงตงเปนประธานกรรมการและกรรมการ ขอ ๖ หลกเกณฑและวธการสรรหา และการเลอกกรรมการ นอกจากทก าหนดไวในกฎกระทรวงน ใหเปนไปตามประกาศของสถานศกษา ขอ ๗ ประธานกรรมการและกรรมการตามขอ ๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) และ (๘) มวาระการด ารงต าแหนงคราวละสป และอาจไดรบแตงตงใหมอกได แตจะด ารงต าแหนงเกนสองวาระตดตอกนมได นอกจากการพนต าแหนงตามวาระ ประธานกรรมการและกรรมการตามขอ ๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) และ (๘) พนจากต าแหนงเมอ (๑) ตาย (๒) ลาออก (๓) คณะกรรมการเขตพนทการศกษาใหออกเพราะบกพรองตอหนาท ท าใหเสอมเสยตอสถานศกษาหรอหยอนความสามารถ (๔) ขาดคณสมบตตามขอ ๓ หรอขอ ๔ (๕) พนจากการเปนพระภกษ เฉพาะกรรมการซงเปนผแทนทเปนพระภกษสงฆ ขอ ๘ ในกรณทประธานกรรมการหรอกรรมการตามขอ ๒ (๒) (๓) (๔) (๕) (๖) (๗) หรอ (๘) พนจากต าแหนงกอนครบวาระ ใหด าเนนการสรรหา เลอก และแตงตงประธานกรรมการหรอกรรมการแทนภายในเกาสบวน เวนแตวาระของกรรมการเหลออยไมถงหนงรอยแปดสบวน จะไมด าเนนการกได ใหผซงไดรบแตงตงใหด ารงต าแหนงแทนอยในต าแหนงเทากบวาระทเหลออยของผซงตนแทน ในกรณทประธานกรรมการและกรรมการตามวรรคหนงจะพนจากต าแหนงตามวาระ ใหด าเนนการสรรหากรรมการใหมภายในเกาสบวนกอนวนครบวาระ และใหผซงพนจากต าแหนงตามวาระปฏบตหนาทตอไปจนกวาประธานกรรมการและกรรมการซงแตงตงใหมเขามารบหนาท

-7- ขอ ๙ สถานศกษาทมสภาพและลกษณะการปฏบตงานแตกตางจากสถานศกษาขนพนฐานโดยทวไป ซงไมสามารถแตงตงคณะกรรมการสถานศกษาไดครบองคประกอบตามกฎกระทรวงน การก าหนดองคประกอบ อ านาจหนาท หลกเกณฑ วธการสรรหา และจ านวนกรรมการในแตละลกษณะและประเภทของสถานศกษา ใหเปนไปตามระเบยบของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใหผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาโดยความเหนชอบของคณะกรรมการเขตพนทการศกษาเปนผมอ านาจในการประกาศใหสถานศกษาใดเปนสถานศกษาทมสภาพและลกษณะการปฏบตงานแตกตางจากสถานศกษาขนพนฐานโดยทวไป ขอ ๑๐ ในวาระเรมแรกใหผอ านวยการด าเนนการสรรหาและเลอกประธานกรรมการและกรรมการใหแลวเสรจภายในเกาสบวนนบแตวนทกฎกระทรวงนใชบงคบ ขอ ๑๑ ในวาระเรมแรกกรรมการตามขอ ๒ (๓) ยงไมตองมใบอนญาตประกอบวชาชพจนกวาครสภาจะก าหนดใหมใบอนญาตประกอบวชาชพ ตามกฎหมายวาดวยสภาครและบคลากรทางการศกษา ขอ ๑๒ ใหเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานมอ านาจตความและวนจฉยปญหาอนเกยวกบการปฏบตการ หรอการด าเนนการสรรหา การเลอกประธานกรรมการและกรรมการของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ตามทก าหนดไวในกฎกระทรวงน

ใหไว ณ วนท ๓๐ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๔๖

อดสย โพธารามก รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

-8-

ระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยการบรหารจดการและขอบเขตการปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคล

ในสงกดเขตพนทการศกษา พ.ศ.๒๕๔๖ ---------------------------------

โดยทเปนการสมควรก าหนดการบรหารจดการและขอบเขตการปฏบตหนาทของ สถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนทการศกษา อาศยอ านาจตามความในมาตรา ๘ และมาตรา ๑๒ แหงพระราชบญญตระเบยบ บรหารราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.๒๕๔๖ รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ จงวางระเบยบไว ดงตอไปน ขอ ๑ ระเบยบนเรยกวา “ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยการบรหารจดการ และขอบเขตการปฏบตหนาทของสถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนทการศกษา พ.ศ.๒๕๔๖” ขอ ๒ ระเบยบนใหใชบงคบตงแตบดนเปนตนไป ขอ ๓ ในระเบยบน “สถานศกษา” หมายความวา สถานศกษาขนพนฐานทเปนนตบคคลในสงกดเขตพนท การศกษาตามประกาศส านกงานเขตพนทการศกษา “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานของสถานศกษา ทเปนนตบคคล ขอ ๔ ใหสถานศกษามวตถประสงคและอ านาจหนาทเพอจดการศกษาขนพนฐาน ตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต และกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ ขอ ๕ ในกจการทวไปของสถานศกษาทเกยวกบบคคลภายนอก ใหผอ านวยการ สถานศกษาเปนผแทนของนตบคคลสถานศกษา ขอ ๖ ใหสถานศกษามอ านาจปกครอง ดแล บ ารง รกษา ใช และจดหาผลประโยชน จากทรพยสนทมผอทศใหแกสถานศกษา เวนแตการจ าหนายอสงหารมทรพยทมผอทศใหสถานศกษา ตองไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการ เมอจ าหนายอสงหารมทรพยตามวรรคหนงแลว ใหสถานศกษารายงานให ผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาทราบโดยเรว ในกรณทมความจ าเปนเพอประโยชนในการบรหารจดการทรพยากรเพอการศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน อาจวางระเบยบเกยวกบการบรหารจดการทรพยสนทมผอทศตามวรรคหนงกได ขอ ๗ ในกรณทจะตองมการจดทะเบยนสทธ ขนทะเบยนหรอด าเนนการทางทะเบยนใด ๆ เกยวกบทรพยสนทมผอทศใหแกสถานศกษา ใหสถานศกษาสามารถด าเนนการทางทะเบยนดงกลาวไดในนามนตบคคลสถานศกษา

-9- ขอ ๘ ในกรณนตบคคลสถานศกษาถกฟองคด ใหสถานศกษารายงานใหส านกงาน เขตพนทการศกษา เพอแจงใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทราบ เพอด าเนนการ แตงตงผรบผดชอบด าเนนคดโดยเรว ขอ ๙ สถานศกษาจะมอสระในการบรหารจดการงบประมาณในสวนของทตงไว ส าหรบสถานศกษาตามทไดรบการก าหนดวงเงน และไดรบมอบอ านาจจากเลขาธการคณะกรรมการ การศกษาขนพนฐานและผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษา ตามหลกเกณฑทเลขาธการ คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนด ทงน ยกเวนงบประมาณในหมวดเงนเดอน ขอ ๑๐ สถานศกษามอสระในการบรหารจดการเกยวกบการพสดในสวนทอยในความดแลรบผดชอบหรออยในวงเงนงบประมาณทไดรบมอบตามหลกเกณฑทระบในขอ ๙ ทงน ตามหลกเกณฑทเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานประกาศก าหนด ขอ ๑๑ การรบบรจาคเงนหรอทรพยสนทมผอทศใหแกสถานศกษา ใหสถานศกษา รบบรจาคตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยการรบเงนหรอทรพยสนทมผบรจาคใหทางราชการและ ตามหลกเกณฑทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนด ขอ ๑๒ การบรหารจดการเกยวกบการเงนและบญชของสถานศกษา ใหเปนไปตาม ระเบยบทเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานประกาศก าหนด ขอ ๑๓ ใหสถานศกษาจดท าบญชแสดงรายการรบจายเงนและทรพยสนทมผอทศ ใหตามขอ ๖ ไวเปนหลกฐาน และใหสรปรายการบญชทรพยสนดงกลาวรายงานใหผอ านวยการ ส านกงานเขตพนทการศกษาทสถานศกษานนสงกดทราบทกสนปงบประมาณ ใหผอ านวยการส านกงานเขตพนทการศกษาจดใหมการตรวจสอบความถกตองของบญชทรพยสนดงกลาวแลวรายงานใหเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทราบโดยเรว ขอ ๑๔ การบรหารงานบคคลของสถานศกษาใหเปนไปตามหลกเกณฑทก าหนดในกฎหมายวาดวยระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา ขอ ๑๕ เมอมประกาศยบ รวม เลก สถานศกษา ใหส านกงานเขตพนทการศกษาจดใหมการตรวจสอบทรพยสนและช าระบญช รวมทง ด าเนนการโอนหรอจ าหนายทรพยสนทยงคงเหลออย ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานก าหนด ขอ ๑๖ ใหเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานรกษาการใหเปนไปตาม ระเบยบน

ประกาศ ณ วนท ๗ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๔๖

ปองพล อดเรกสาร รฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ

-10-

บทบาทหนาทของคณะกรรมการสถานศกษา ตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ วาดวยคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐานพ.ศ. ๒๕๔๓

หนาท ขอ ๑

ก าหนดนโยบายและแผนพฒนาของสถานศกษา ๑. ศกษาหาความรและท าความเขาใจเรอง การวางแผน และการจดท าแผนพฒนาการศกษา จากเอกสารและแหลงความรตางๆ ๒. แตงตงคณะอนกรรมการในการจดท ารางนโยบายและแผนพฒนาการศกษาของสถานศกษา ๓. พจารณาก าหนด นโยบาย และแผนพฒนาการศกษาของสถานศกษา

หนาท ขอ ๒ ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา

๑. ศกษานโยบาย แผนพฒนาการศกษาของสถานศกษา ๒. พจารณาเหนชอบแตงตงคณะอนกรรมการจดท าแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา ๓. พจารณาใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา ๔. ใหการสนบสนนการด าเนนงานตามแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา ๕. ก ากบตดตามการด าเนนงานตามแผนปฏบตการประจ าปของสถานศกษา

หนาท ขอ ๓ ใหความเหนชอบในการจดท าสาระหลกสตรใหสอดคลองกบความตองการของทองถน

๑. ศกษาสภาพปญหา ความตองการภมปญญา ทองถน และน าเสนอใหสถานศกษาไวใชเปนขอมลประกอบการจดท าสาระ หลกสตร

๒. พจารณาใหความเหนชอบในสาระหลกสตรทสถานศกษาจดท า ๓. สงเสรมและสนบสนนใหสถานศกษาไดสามารถจดกจกรรมการเรยนการสอน ตามหลกสตรไดอยางม

ประสทธภาพ หนาท ขอ ๔

ก ากบและตดตามการด าเนนงานตามแผนของสถานศกษา ๑. ศกษาแนวทางการด าเนนการและปฏทนและการปฏบตการของสถานศกษา ๒. รบทราบรายงานผลการปฏบตงานตามแผนปฏบตการของสถานศกษารวมทง ใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ ๓. ตดตามดแล ชวยเหลอแกปญหาและสงเสรมสนบสนนใหสถานศกษาสามารถด าเนนการจดการศกษาไดอยางมคณภาพ

หนาท ขอ ๕ สงเสรมและสนบสนนใหเดกทกคนในเขตบรการไดรบการศกษาขนพนฐานอยางทวถงมคณภาพและไดมาตรฐาน

๑. รวมสนบสนนการด าเนนการในการจดท าขอมลพนฐานของเดกในเขตบรการของโรงเรยน ๒. ประสานความรวมมอสรางความเขาใจกบประชาชนทวไป และผปกครองของนกเรยนเพอใหเหนความส าคญในการศกษา ๓. สนบสนนชวยเหลอ เดกทขาดแคลน หรอมความตองการชวยเหลอเปนพเศษเพอให สามารถไดเรยนจนจบหลกสตร

-11-

หนาท ขอ ๖ พทกษสทธเดก ดแลเดกพการ เดกดอยโอกาสและเดกทมความสามารถพเศษ ใหไดรบการพฒนาเตมศกยภาพ

๑. ศกษาขอมลเดกทมความพการ เดกดอยโอกาส และเดกทมความตองการพเศษในทองถน เพอเสนอขอมลใหกบสถานศกษา ๒. สนบสนนสงตางๆ ทจะเปนสอเครองมอ อปกรณ การเรยนและสงอ านวยความสะดวกใหกบสถานศกษาเพอชวยเหลอเดกทมความตองการพเศษในลกษณะตางๆ ๓. สนบสนน สงเสรมเดกทมความตองการพเศษใหไดรบการพฒนาอยางเตมศกยภาพ

หนาท ขอ ๗ เสนอแนะและมสวนรวมในการบรหารดานวชาการ ดานงบประมาณ ดานการบรหารงานบคคลและดานการ

บรหารงานทวไปของสถานศกษา ๑. เสนอแนะแนวในการบรหารจดการ ใน ดานงานวชาการ ดานงบประมาณ ดานบคลากร และดานบรหารทวไปของสถานศกษา ๒. รวมเปนคณะท างาน ในสวนทเกยวของกบภารกจของสถานศกษาทง 4 ดาน เพอใหการบรหาร และการจดการศกษาของสถานศกษาเปนไปอยางมประสทธภาพ ๑) การบรหารจดการดานวชาการ (๑) มสวนรวมในการก าหนดมาตรฐานวชาการของสถานศกษา (๒) มสวนรวมในการจดหาผลตสอเพอพฒนาการจดการเรยนการสอน ๒) การบรหารจดการดานงบประมาณ (๑) มสวนรวมในการก าหนดวธการบรหารใชงบประมาณของสถานศกษา โดยค านงถงประสทธภาพ (๒) มสวนรวมในการก าหนดวธการตรวจสอบตดตามและประเมนผล ๓) การบรหารจดการดานการบรหารงานบคคล (๑) มสวนรวมในการก าหนดแผนพฒนาครและบคลากรอนในสถานศกษาและสงเสรมใหมการพฒนาการอยางตอเนอง (๒) ใหขวญก าลงใจและยกยองเชดชเกยรตแกครและบคลากรอนในสถานศกษา

หนาท ขอ ๘ ระดมทรพยากรเพอการศกษา ตลอดจนวชาวทยากรภายนอกและภมปญญาทองถนสงเสรมพฒนาการของ

นกเรยนทกวย รวมทงสบสานจารตประเพณศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต ๑. รวมก าหนดแนวทางในการระดมทรพยากรตางๆ ทงภายนอก และภายในทองถนเพอน ามาพฒนาคณภาพการศกษา ๒. สงเสรมการใชวทยากรภายนอกและภมปญญาทองถน เชน ดานวชาชพในทองถนมาใหความรกบนกเรยน โดยจดหาและเขาไปมสวนรวมเปนวทยากรภายนอก ๓. สนบสนนการจดกจกรรมเพอสบสานจารตประเพณศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต โดยรวมเปนคณะกรรมการด าเนนการ

หนาท ขอ ๙ เสรมสรางความสมพนธระหวางสถานศกษากบชมชนตลอดจนประสานงานกบองคกรทงภาครฐและเอกชนเพอให

สถานศกษาเปนแหลงวทยากรของชมชนและมสวนรวมในการพฒนาชมชนและทองถน ๑. ประสานกบประชาชน และองคกรตางๆ ทงภาครฐ และเอกชนใหเขามารวมกนพฒนาปรบปรงสถานศกษาใหม

ความพรอมใหเปนแหลงวทยากรของชมชน และเปนแหลงทจะใหบรการชมชน ๒. ท าหนาทเปนตวแทนของสถานศกษาประสานความสมพนธกบชมชนและองคกรภายนอกใหเหนความส าคญ

ของสถานศกษาและใชสถานศกษาเปนแหลงวทยาการของชมชน และเปนแหลงบรการชมชน ๓. สงเสรม สนบสนนใหสถานศกษาเขาไปมสวนรวมในการจดกจกรรมตางๆ ของชมชน และทองถน เพอพฒนา

ความเปนอยของประชาชน

-12-

หนาท ขอ ๑๐ ใหความเหนชอบรายงานผลการด าเนนงานประจ าปของสถานศกษา กอนเสนอตอ สาธารณชน

๑. รบทราบและใหความเหนชอบรายงานผลการด าเนนงานประจ าปของสถานศกษา ๒. เสนอแนะเพอปรบปรง รายงานผลการด าเนนงานประจ าปใหมความสมบรณยงขนกอนน าไปเผยแพรตอสาธารณชน

หนาท ขอ ๑๑ แตงตงทปรกษาและหรอคณะอนกรรมการ เพอการด าเนนงานตามระเบยบน ตามทเหนสมควร

๑. พจารณาแตงตงทปรกษา และหรอคณะอนกรรมการตามภารกจของคณะกรรมการสถานศกษาตามความจ าเปนและความเหมาะสม

๒. สงเสรมสนบสนนรวมเปนทปรกษา ใหคณะอนกรรมการไดปฏบตหนาทไดอยางเตมศกยภาพในการชวยเหลอกจกรรมของสถานศกษา

หนาท ขอ ๑๒ ปฏบตการอนตามทไดรบมอบหมายจากหนวยงานตนสงกดของสถานศกษานน

๑. รบทราบ ใหความเหนและเสนอแนะในการด าเนนงานตามภารกจทหนวยงานตนสงกดของสถานศกษานนมอบหมาย ๒. ใหความรวมมอ สงเสรมสนบสนนการด าเนนงานในภารกจทสถานศกษาจะตองปฏบตงาน ตามทไดรบมอบหมายใหบงเกดผลส าเรจ