สามารถสงซอหนงสอของศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)ดวยระบบออนไลนไดท www.sac.or.th

หนงสอเลมนประกอบดวยบทความ 2 สวน

สวนแรกคอ “เครองมอการท�างานแนว

วฒนธรรมชมชน” ตพมพเมอ พ.ศ. 2538 และ

สวนทสองคอ “การใชและการพฒนาสอ

พธกรรมพนบาน: มมมองเชงนเทศศาสตร”

ตพมพ พ.ศ. 2554 บทความเรอง “เครองมอ

การท�างานแนววฒนธรรมชมชน” เปนชวง

เวลาทประเทศไทยก�าลงแสวงหาแนวทาง

การพฒนาชมชนซงเปนทงศาสตรและศลป

ทนกพฒนาจ�าเปนตองปรบใชเมอตอง

ท�างานภาคสนาม สวนบทความเรอง “การใช

และการพฒนาสอพธกรรมพนบาน: มมมอง

เชงนเทศศาสตร” เขยนขนเพอตอบโจทยใหม

ของสอพธกรรมพนบานในชวงทกระแสการ

ทองเทยวเชงวฒนธรรม ก�าลงกลายเปน

กระแสการทองเทยวทางเลอกใหม บทความ

นจงเปนการชชวนใหเกดการตงขอสงเกต

และสรางความเขาใจในการใชและการ

พฒนาสอพธกรรมพนบาน

“อปาทวาทศมาสโคลงดน” หรอ “โคลง

ทวาทศมาส” เปนโคลงดนเกาแกในสมย

อยธยาตอนต น กวพรรณนาถ งการ

พลดพรากจากหญงคนรกในรอบหนงป โดย

ใชกลวธเลาเรองแบบเปรยบเทยบอารมณ

และความรสกรวมระหวางกวกบผอาน ทกว

ม “ยงกวา” หรอ “ตรงขาม” ผานสอกลางคอ

“ความโหดรายของฤดกาล” กบ “ความ

รนเรงยนดของเทศกาล” ทเปลยนไปใน

แตละเดอน อปาทวาทศมาสโคลงดนโคลง

น เก าแก มาก จงค อนข างยากในการ

ท�าความเขาใจศพทและเนอหา ท�าใหไม

เปนทนยมอาน หนงสอเลมนจงเปนการ

ศกษาและถอดความจากบทรอยกรองให

เปนบทรอยแกว พรอมทงอธบายศพท เพอ

ใหผอานเขาใจเนอหาไดดยงขน และลด

อปสรรคการเขาถงงานวรรณคดเรองนไดอก

ทางหนง

หนงสอประกอบภาพ นทานสนต ชดท 1 มา

จากการคดเลอกนทานสนต เรองเลาทนกเลา

นทานชาวไทยและตางประเทศ จากงาน

เทศกาลเลานทานนานาชาตครงท 4 ทจดขน

เมอกมภาพนธ 2559 มาตพมพ พรอมภาพ

ประกอบสวยงาม เพอสงเสรมใหมการใช

ความรทางคตชนและแนวคดดานสนตวธ

รปแบบของสอการเรยนร ดวยหวงวานทาน

สนต หรอเรองราวหรอนทานทมเนอหาเกยว

กบการจดการความขดแยงในชวตประจ�าวน

โดยไมใชความรนแรง หรอการปฏสมพนธกบ

ผคนในสงคมบนพนฐานของการเคารพความ

แตกต างหลากหลายทางส งคมและ

วฒนธรรม

หมวดทฤษฎมานษยวทยาและงานศกษาภาคสนาม หมวดวรรณคด หมวดคตชน

เครองมอท�างานวฒนธรรมชมชนและสอพธกรรมศกษา ครงท 2

บรรณาธการ: กาญจนา แกวเทพราคา 250 บาท

นทานสนต ชดท 1 (Peacetale Collection Vol.1)

บรรณาธการ: ยาไพร สาธธรรม มารกาเรต รด แมคโดนล และ

วยพา ทศศะดาวนโหลดฟร ท www.sac.or.th

อปาทวาทศมาสโคลงดนบรรณาธการ: ตรงใจ หตางกร

ราคา 400 บาท

หนงสอใหมของ ศมส.

“ทกษะวฒนธรรม” จะชวยใหคนอยรวมกนอยางสนตดวยการพฒนาความสามารถของ

ตวเองเมอตองสมพนธกบคนทแตกตาง โดยอยบนเงอนไขทวา เราจะไมเอาตวเองเปน

จดศนยกลางเมอปฏสมพนธกบผอน และไมยดตดวา เราถกตองชอบธรรมแตเพยงฝายเดยว

“ทกษะวฒนธรรม” พยายามเอออ�านวยใหผคนสมพนธกบคนอนๆ ในฐานะเพอน เพอทจะ

อยรวมกนอยางสนตในชมชนทใหความส�าคญกบมตรภาพทแขงแกรง

ศ. ดร. ชยวฒน สถาอานนท ผอ�านวยการศนยขาวสารสนตภาพ

คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตรมนาคม 2560

จดหมายขาวNEWSLETTER 1

คมคด

ผอ�ำนวยกำรพรพน พสณพงศ

หวหนำกลมงำนอภนนท ธรรมเสนา

บรรณำธกำรรงตะวน อวมอนทร

กองบรรณำธกำร

ยาไพร สาธธรรม

สกลกร ยาไทย

จรรยา ยทธพลนาว

สมตตา สรรพกจ

นรรตน วรฐตศกด

ปรยฉตร เวทยนกล

ธนาพทธ อยบ�ารง

ประสำนงำนธนตตา ธนสรกลวงศ

ถำยภำพศวพงษ วงศคณ

ศภกรานต พมพฤกษ

ออกแบบปกสกลชนก เผอนพงษ

ออกแบบรปเลมอนสรณ ผสมกจ

จ�านวน 10,000 เลมจดพมพโดยศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

พมพท หจก. ภาพพมพ 02-433-0026-7

จดหมำยขำวศนยมำนษยวทยำสรนธร (องคกำรมหำชน)ปท 19 ฉบบท 94 (กรกฎำคม – กนยำยน 2560) จดหมายข าวศนย มานษยวทยาสรนธร (องค การมหาชน) เปนเอกสารสอสารความรเกยวกบมานษยวทยาและวฒนธรรม ตลอดจนขาวสารการด�าเนนงานของศนยฯ ทานทประสงคจะสมครสมาชก สงบทความ หรอเสนอขอคดเหน โปรดตดตอ

ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)เลขท 20 ถนนบรมราชชนน ตลงชน กรงเทพฯ 10170หรอสงอเมลมาท webmaster@sac.or.th

อานจดหมายขาวศนยมานษยวทยาสรนธร

ฉบบออนไลนไดท www.sac.or.th

อนญาตใหใชไดตามสญญาอนญาตครเอทฟคอมมอนส แสดงทมา-ไมใชเพอการคา-อนญาตแบบเดยวกน 3.0 ประเทศไทย

จดหมายขาวNEWSLETTER

บทบรรณำธกำร “ทกษะวฒนธรรมเปลยนสองอยางคอ เปลยนวธคด และ

เปลยนวถชวต วธคดคอ ท�าใหมองในแงบวก ไมมองแงลบ เปลยน

วถชวตคอ จากเดมทอยแตในบาน อดอดมาก ตอนนกออกจากบาน

มากขน เมอเจอคนพทธขางบานกยม ทกทาย เมอเขาไปท�าสวน เขา

กมมะพราวมาฝาก เวลาเขาจดงาน ผมกจะไปรวม จากแตกอนท

ไมกลา สงนเปนสงทผมไดรบมากทสดจากการไปคาย”

เสยงสะทอนสวนหนงจากการเขารวมกจกรรมอบรมทกษะ

วฒนธรรมของผอบรมทมทงเยาวชน เจาหนาทของรฐ และภาค

ประชาสงคม เผยใหเหนความเขาใจและการปรบเปลยนของ

ทศนคตในการอยรวมกน แมจะเปนเสยงเลกๆ ทามกลางเสยงแหง

ความแตกตางหลากหลาย แตกเปนสมเสยงทมทศทางไปในทางทด

จดหมายขาวฉบบนจงน�าประสบการณจากการด�าเนน

โครงการทกษะวฒนธรรมทด�าเนนงานมา 8 ป มาเลาสกนฟงใหเหน

ถงแนวคด กระบวนการ และความมงหวงทจะใช “วฒนธรรม” เปน

สอการสรางความเขาใจ การจดอบรมสรางความเขาใจในความ

หลากหลายทางวฒนธรรม

ยอนไปเมอป 2547 เปนชวงเวลาทเกดเหตการณความไม

สงบขนในพนทชายแดนใต ในขณะเดยวกน สถานการณความ

หวาดกลวอสลาม (Islamophobia) กเปนกระแสทเกดขนทวโลก

และสงผลกระทบสงคมไทยเชนกน โครงการทกษะวฒนธรรมเปน

โครงการทมการท�างานรวมกนของศนยสนตภาพ คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร นกวชาการจากมหาวทยาลยตางๆ

มลนธเพอการศกษาประชาธปไตยและการพฒนา และศนย

มานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) เพอจะสอสารใหบคคลทวไป

เขาใจวฒนธรรม และลดความขดแยงตอความแตกตางทาง

วฒนธรรม

รงตะวน อวมอนทร

*ภาพปก : มฮมหมดโตรอย แวกอจ

1เสยงสะทอนความรสกของผเขารบการอบรมทกษะวฒนธรรม อาง จฬารตน

ด�ารงวถธรรม. รายงานประเมนผลการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรม

จงหวดชายแดนภาคใต (ตลาคม 2551 – กนยายน 2556) สนบสนนโดย

ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) ภายใตความรวมมอกบศนย

ขาวสารสนตภาพ มลนธเพอการศกษาประชาธปไตยและการพฒนา, 2557.

หนา 48-50.

เรองเปดเลม

ทกษะวฒนธรรม : ทกษะเพอการอยรวมกนอยางสนต 4

เสยงบนความหลากหลาย 12

ขดกนฉนมตร : หนงสนเลาเรอง ชวต ผคนในพนทชายแดนใต 14

จะตองขดกนฉนมตรกนเทาไหร กวาจะมาเปน “ค�าพพากษา” 18

มมมอง

แตกตางอยางสนต 20

คลงควำมร

ส�ารวจสมาตราในมตภารตะศกษา : ภาคสนามชมชนชาวซกขในประชาคมอาเซยน 22

Peace tales : Multiculturalism 26

Sakura Science Exchange program

แลกเปลยน เรยนร กระบวนงานหองสมดในประเทศญปน 30

หองแหงควำมร 32

ขำวสำรบำนSAC 34

ปฏทนกจกรรม

สำรบญ

จดหมายขาวNEWSLETTER

ทกษะวฒนธรรม: ทกษะเพอการอยรวมกนอยางสนตโครงการทกษะวฒนธรรมเปนการท�างานรวมกนของ

ศนยขาวสารสนตภาพ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร นกวชาการจากมหาวทยาลยและสถาบน

ตางๆ และศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

โดยเรมด�าเนนการมาตงแตปลายป 2551 จนถงปจจบน

เสยงบนความหลากหลาย เมอใดทเอยถงงานและพนทท�างานของฉน ผฟงตรงหนา

ฉนหลายตอหลายคนมกจะมปฏกรยาคลายๆ กน คอ การ

สงเสยงถามค�าถามอยางรวดเรว และมกจะเปนค�าถาม

ซ�าๆ กน จนกลายเปนค�าถามสามญประจ�าหวา “สจงหวด

ชายแดนใตนากลวไหม?”

ส�ารวจสมาตราในมตภารตะศกษา:ภาคสนามชมชนชาวซกขในประชาคมอาเซยนอนเดยในยคอาณานคมองกฤษนน ราวครสตศตวรรษท 18 ชาวอนเดยหลากหลายกลมชาตพนธและศาสนาเขามาในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตตามชาวองกฤษ โดยชน 2 กลมทเขามาจ�านวนมากและปจจบนยงคงมลกหลานอาศยอยสบมา

p.4

p.26

p.22p.12

Peace tales : Multiculturalism The 5th International Storytelling Festival in Thailand

(Bangkok ) Peace Tales: Multiculturalism

จดขนในวนท 26-27 กมภาพนธ 2560 ณ ศนยมานษยวทยา

สรนธร (องคการมหาชน)

4 จดหมายขาวNEWSLETTER

เรอง ยาไพร สาธธรรม1

ทกษะวฒนธรรม : ทกษะเพอกำรอยรวมกนอยำงสนต

โครงการทกษะวฒนธรรมเปนการท�างานรวมกนของ

ศนยขาวสารสนตภาพ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร

น กว ชาการจากมหาวทยาล ยและสถาบนต า งๆ และ

ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)2 โดยเรมด�าเนนการ

มาตงแตปลายป 2551 จนถงปจจบน

การลงพนทของเยาวชนจากจงหวดชายแดนใตในการผลตสอหนงสนทกษะวฒนธรรม ภายใตโครงการประกวดหนงสนทกษะวฒนธรรม

“ขดกนฉนมตร Pergaduhan Teman” ถายภาพโดยโอปอล ประภาวด

เร องเปดเลม

จดหมายขาวNEWSLETTER 135จดหมายขาวNEWSLETTER

“ทกษะวฒนธรรม” เปนค�าทอาจเรยกไดวาเพงเกดขน

ใหม ศ.ดร.ชยวฒน สถาอานนท หวหนาโครงการ (ป 2559 –

ปจจบน) และทปรกษาโครงการ (ตงแตป 2551 – 2558) เปนผคด

ค�าแปลและอธบายถงทมาของค�านไวในค�าน�าของหนงสอทกษะ

วฒนธรรม ซงมทมาจากงานศกษาชนส�าคญเมอ 20 ปกอนของ

Roger C. Smith และ Steve F. Lischin ในงานเขยนเรอง “The

Culturally Fluent Leader of the Twenty-First Century3 “ความ

คลองทางวฒนธรรม” (Culturally Fluent Leadership)” การฝก

ใหมความคลองทางวฒนธรรม จะท�าใหเกดการเรยนรเขาใจ

วฒนธรรมผอนทตางจากตน การเหนต�าแหนงแหงทของตนใน

บรบททางวฒนธรรมทแปลกออกไป ฟงใหไดยน พดใหคนอนฟงได

รเรองบนฐานของการพยายามเอาใจเขามาใสใจเรา มองชวตและ

ความตายทอย ตอหนาในภาพกวางดวยความหวงรวมกนใน

อนาคตเพอเผชญกบปญหาความขดแยง4

จดเรมตนงานทกษะวฒนธรรม

ป 2547 เปนชวงเวลาทเกดเหตการณความไมสงบขนใน

พนทชายแดนใต ท�าใหนกวชาการเรมหนมาศกษาวจยเกยวกบ

ปญหาในพนทดงกลาว ในขณะเดยวกน สถานการณความหวาด

กลวอสลาม (Islamophobia) ทเปนกระแสเกดขนทวโลกสงผล

กระทบสงคมไทยเชนกน สถานการณเหลานน�าไปส ความ

ตองการพฒนาคมอส�าหรบเจาหนาทของรฐทเหมาะสมกบบรบท

ของกาลเวลาทเปลยนแปลงไปและสามารถเชอมโยงคนในทอง

ถนไดมากขน

จดเรมตนของโครงการทกษะวฒนธรรมเรมตนเมอ

ดร.เดชา ตงสฟา อาจารยคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ศกษาวจยค มอขาราชการทใชกนในจงหวดชายแดนภาคใต

จ�านวน 14 เลม ในงานวจยหวขอ “อาน คมอราชการ เขยนพนท

วฒนธรรม: วาทกรรมของรฐไทยกบพนทในระหวางไทย-มาเลเซย”

และพบวาตลอดระยะเวลา 83 ป นอกจากคมอขาราชการฉบบท

จดพมพมาในสมย พ.ศ. 2466 แลว คมอราชการฉบบอนๆ ทถก

น�ามาใชในจงหวดชายแดนใต ไมไดมเนอหาทเกยวของกบพลวต

ทางวฒนธรรมและการสรางปฏสมพนธกบชมชนมสลมแตอยาง

ใด5 ดงนน การขาดแคลนคมอทออนไหวตอวฒนธรรมในพนท

จงหวดชายแดนใตนจงน�าไปสการผลตหนงสอ “ค มอทกษะ

วฒนธรรม: คมอวธการขดกนฉนมตรชายแดนใต” เขยนโดย

ผศ.ดร.แพร ศรศกดด�าเกง ภาควชามานษยวทยา คณะโบราณคด

มหาวทยาลยศลปากร

หนงสอเลมดงกลาว มฐานมาจากโครงการจดท�าหนงสอ

สรางความเขาใจขามวฒนธรรม 3 จงหวดชายแดนภาคใต ทศนย

มานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) พยายามรวบรวมขอมล

เกยวกบวถชวตของคนในทองถนทเกบขอมลโดยบณฑตอาสา

น�ามาตอยอดเปนเรองราวของเดกสามศาสนา ไดแก อสลาม

พทธ และจน จนส�าเรจสมบรณเปนเลมและตพมพในป พ.ศ.

2551 โดยมศนยมานษยวทยาสรนธรสนบสนนการผลตและจด

พมพ6

หลงจากนนมการจดประชมกบฝายก�าหนดนโยบายและ

เจาหนาทรฐระดบสงเพอน�าเสนอคมอฉบบดงกลาวใหฝายความ

มนคงไดน�าไปใชเพอเพมศกยภาพการท�างานของเจาหนาทรฐ

ใหเขมแขงยงกวาเดม โครงการประชมเชงปฏบตการทกษะ

วฒนธรรมปท 1 จงไดเรมขนเปนครงแรก โดยการหารอกน

ระหวางนกวชาการจากศนยขาวสนตภาพ มลนธเพอการศกษา

ประชาธปไตยและการพฒนา และ ดร.ปรตตา เฉลมเผา กอ

อนนตกล ผอ�านวยการศนยมานษยวทยาสรนธร (ในขณะนน) ซง

ทกฝายเหนพองตองกนถงความส�าคญและพลงของ “วฒนธรรม”

จงรวมกนตงโครงการฯ ขนมา เพอเปดพนทใหผคนไดมโอกาส

เรยนร ท�าความเขาใจวฒนธรรมทแตกตางหลากหลาย ลดอคต

และความหวาดระแวงทน�าไปสการสรางภาพแบบเหมารวม

ปองกนหรอชวยลดความขดแยงทเกดขนจากความแตกตางทาง

วฒนธรรมไมใหลกลามไปเปนความรนแรง รวมทงสรางความ

ตระหนกถงความเปนมนษยทมรวมกน และอยรวมกนอยางสนต

การด�าเนนงานของโครงการทกษะวฒนธรรม

การเผยแพรคมอทกษะวฒนธรรม: คมอวธการขดกนฉนมตร

ชายแดนใต

โครงการทกษะวฒนธรรม ไดสงเสรมใหภาคสวนตางๆ ใช

ประโยชนจากหนงสอ คมอทกษะวฒนธรรม: คมอวธการขด

กนฉนมตรชายแดนใต เขยนโดย ผศ.ดร.แพร ศรศกดด�าเกง

โดยไมเสยคาใชจาย ทงน ศนยมานษยวทยาสรนธรไดสนบสนน

การจดพมพแลวทงสนจ�านวน 4 ครง โดยพมพครงแรกเมอตนป

2552 จ�านวน 10,000 เลม และครงท 2 ในปเดยวกน จ�านวน

15,000 เลม และตพมพครงท 3 ในป 2556 จ�านวน 6,000 เลม

และครงลาสดในป 2559 จ�านวน 5,000 เลม โดยตลอดระยะเวลา

8 ปทด�าเนนการโครงการฯ มกลมเปาหมายและผสนใจไดน�าคมอ

ทกษะวฒนธรรมเลมดงกลาวไปตอยอดใชจรงในพนทหรอ

หนวยงานของตนเองเปนจ�านวนมาก ตวอยางเชน

SAC NEWSLETTER 94

6 จดหมายขาวNEWSLETTER

ในการตพมพหนงสอครงท 2 ป 2552 มหาวทยาลย

สงขลานครนทรไดสนบสนนงบประมาณการพมพหนงสอจ�านวน

10,000 เลม เพอแจกใหกบนกศกษาชนปท 1 ในวนปฐมนเทศ

และในป 2553 ผอ�านวยการของศนยอ�านวยการบรหารจงหวด

ชายแดนภาคใต (ศอ.บต.) ไดใหเจาหนาทน�าหนงสอคมอวธการ

ขดกนฉนมตรไปดดแปลงและจดพมพเปนคมอฉบบยอชอวา เรา

“ตาง” กเปนเพอนกน โดยใชคมอฉบบนเปนหนงสออานนอก

เวลาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ในจงหวดชายแดนใต

และคณสนสา จนทรสด นกวชาการสาธารณสข น�าคมอหลกสตร

ทกษะวฒนธรรมไปปรบใชเปนคมอฝกอบรมขาราชการใหมของ

ส�านกงานสาธารณสขจงหวดปตตาน และฝกอบรมกบพยาบาล

วชาชพจ�านวน 935 คน

ในป 2559 ส�านกนโยบายและแผน ส�านกงานปลด

กระทรวงมหาดไทยตระหนกถงความจ�าเป นเร งด วนของ

สถานการณในพนทสามจงหวดชายแดนใต จงขอรบการสนบสนน

หนงสอทกษะวฒนธรรมเพอแจกจายใหกบสวนราชการตางๆ ใน

สงกดกระทรวงมหาดไทย เพอสงเสรมใหเจาหนาทปฏบตหนาท

ดวยความเขาใจบรบททางวฒนธรรมท�าใหสามารถปฏบตงานใน

พนทหรอดแลก�ากบนโยบายไดอยางมประสทธภาพ

ในป 2560 มลนธสรางสขมสลมไทย ไดขอรบการ

สนบสนนหนงสอค มอทกษะวฒนธรรมเพอใชในวชาทกษะ

วฒนธรรม: วธการขดกนฉนมตร ในหลกสตร CEO ชมชน ซง

วทยากรในโครงการทกษะวฒนธรรมไดเขาไปอบรมในหลกสตร

ดงกลาวดวย นอกจากนยงมส�านกพฒนาระบบงานยตธรรมเดก

และเยาวชน ขอสนบสนนหนงสอเพอใชในโครงการพฒนา

ประสทธภาพและยกระดบการดแล ปองกน แกไข ฟนฟ เดกและ

เยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และศนยฝก

อบรมเดกและเยาวชนในพนทชายแดนใต

การอบรมเชงปฏบตการทกษะวฒนธรรม/ การอบรมแนวคด

ทกษะวฒนธรรม

นอกจากการเผยแพรคมอทกษะวฒนธรรมแลว ตงแต

ปงบประมาณ 2552 เปนตนมา ยงมการด�าเนนงานในสวนของ

การจดประชมเชงปฏบตการทกษะวฒนธรรมกบกลมขาราชการ

ทปฏบตงานในพนทสามจงหวดชายแดนใตทงฝายทหารและ

พลเรอน เนองมาจาก ดร.ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล ผอ�านวย

การศนยมานษยวทยาสรนธรในขณะนน เหนวาควรมกจกรรมเพอ

ท�าใหผรบหนงสอเกดความเขาใจและน�าไปประยกตใชไดในพนท

จงเปนจดเรมตนของการอบรมทกษะวฒนธรรม โดยในเวลาตอ

มา คณวรานช ชนวรโสภาค และคณสมวงศ อไรวฒนา ไดชวย

ออกแบบกระบวนการและกจกรรมการอบรมทกษะวฒนธรรม

การอบรมดงกลาวมจดมงหมายเพอเผยแพรปรบปรงหนงสอ

ทกษะวฒนธรรม และเพอใหคนมความคลองทางวฒนธรรม โดย

เปนการสรางทกษะทจ�าเปน 4 ทกษะ ในการอยรวมกนในสงคม

ทแตกตาง ไดแก การทบทวนและส�ารวจตนเอง การแลกเปลยน

การเขาใจตนเองและผอน และการหาทางเลอกหรอทางออกอยาง

สรางสรรค7

ระยะเวลา 8 ปทผานมาของโครงการ (พ.ศ. 2552-2559)

ไดมการจดอบรมกบกลมเปาหมายแลวกวา 30 ครง มผเขารวม

การอบรมกวา 1,100 คน8 กลมเปาหมายทไดรบการอบรมมาก

เปน 3 อนดบแรก ไดแก 1. เยาวชน โดยเฉพาะอยางยงกลม

เยาวชนทไดรบผลกระทบจากเหตการณความรนแรง 2. ขาราชการ

พลเรอน (ขาราชการ ศอ.บต. เจาหนาทสาธารณสข คร) ซงเปน

กลมทตองมการปฏสมพนธกบประชาชนตลอดเวลา 3. เจาหนาท

ฝายความมนคง โดยเฉพาะทหารในพนท สวนใหญเปนก�าลงพล

ทถกสงมาจากภมภาคอน จากประสบการณของคณะท�างานพบ

วาเมอจดอบรมแกทหารในพนท ไดใหความสนใจและรวมมอเปน

อยางด เพราะทหารทมาท�างานในพนทมกมาจากนอกพนท จง

ตองการความร เกยวกบวฒนธรรมมลายมสลมเพราะตอง

ปฏสมพนธกบชาวบานทกวน และเกยวพนกบความเปนความ

ตายของพวกเขา9

ในป 2552 การประชมเชงปฏบตการนนใชเวลา 1 วน โดย

เปนการท�ากระบวนการเรยนรควบคกบการบรรยายอยางละครง

โดยเรมอบรมกบกลมทหาร กลมวทยากรสนตวธ ศอ.บต. และ

กลมครหมวดสงคมศกษา เสยงสะทอนจากการอบรมเหนวา

ทกษะวฒนธรรมชวยใหเรยนรวฒนธรรมทแตกตางหลากหลาย

ของคนในพนท ชวยใหมองเหนอคตของตนเอง การมองเหนสง

เหลานท�าใหสามารถเขาใจคนทมวฒนธรรมทแตกตางไดมากขน

และความรจากการอบรมสามารถใชประโยชนไดจรงในการ

ปฏบตงาน10

ตอมา โครงการทกษะวฒนธรรมปท 2 ปงบประมาณ 2553

การฝกอบรมทกษะวฒนธรรมใหกบเจาหนาทขาราชการทหาร

และพลเรอนยงคงจดอยางตอเนอง และจากเสยงสะทอนของผ

เขารวมกจกรรมในปท 1 ทเหนวาเวลาในการอบรมเดมนนไมเพยง

พอ ท�าใหโครงการฯ ขยายเวลาการอบรมเปน 3 วน 2 คน นอกจาก

นยงมการรเรมงานใหมไดแก การฝกอบรมวทยากร (TOT:

Training of Trainers) เพอใหผเขารวมในพนทสามารถน�าแนวคด

ทกษะวฒนธรรมไปฝกอบรมกบคนในชมชนของตนตอไป ซงจะ

ท�าใหเกดความยงยนในการด�าเนนงานมากขน โดยมกล ม

เปาหมายคอ ทหารพราน เจาหนาทสาธารณสข เจาหนาท ศอ.บต.

เร องเปดเลม

จดหมายขาวNEWSLETTER 137จดหมายขาวNEWSLETTER

การประชมเชงปฏบตการทกษะวฒนธรรมปท 2 รอบการอบรมวทยากรทกษะวฒนธรรม Training of trainers (TOT) ในเดอนกนยายน 2553 ถายภาพโดยคณะท�างานทกษะวฒนธรรม

SAC NEWSLETTER 94

8 จดหมายขาวNEWSLETTER

คร และนกเรยน รวมทงยงเรมด�าเนนการการอบรมทกษะ

วฒนธรรมส�าหรบเยาวชนในพนทสามจงหวดชายแดนใตทได

รบผลกระทบจากความรนแรงขนเปนครงแรกเพอใหเดกไทยพทธ

และมสลมมารวมแลกเปลยนเรยนรกน โดยด�าเนนงานรวมกบ

สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร

จากนน ในปงบประมาณ 2554 ซงเปนปท 3 ของการ

ด�าเนนงาน โครงการฯ ไดมการขยายเนองานและกลมเปาหมาย

ออกไปในวงท กว างขน ได แก กล มนก เรยนนายร อย

พระจลจอมเกลา และกลมคณาจารยทางดานการศกษานอก

ระบบและการศกษาตามอธยาศย รวมถงมกจกรรมการอบรม

Master Trainer เพอสรางวทยากรทกษะวฒนธรรมใหมความ

เชยวชาญมากขน ในปงบประมาณ 2555 ทกษะวฒนธรรมปท

4 มกจกรรมการอบรมกบกลมเปาหมายตอเนองจากสามปแรก

โดยมวทยากรในพนทท เกดจากการอบรมในปกอนๆ และ

วทยากรทเปนทมงานของโครงการเปนผใหการอบรม อกทงใน

การอบรมแตละครงยงมการจดผเขารวมในลกษณะทเปนกลม

ผสมมากขนระหวางคนตางอาชพตางศาสนา เพอใหกลมคนท

มพนฐานตางกนไดมารบฟงความคดเหนและเรยนร ซงกน

และกน

ในปงบประมาณ 2556 โครงการทกษะวฒนธรรมปท 5

ไดขยายกลมเปาหมายในการอบรมทกษะวฒนธรรมออกไปใน

กลมเจาหนาทและผเกยวของกบการท�างานของสถานพนจ

และคมครองเดกและเยาวชน ในพนท 5 จงหวดชายแดน

ภาคใต และภาคประชาสงคม สวนกลมเปาหมายเดมของ

โครงการนนยงมการอบรมทกษะวฒนธรรมอยางตอเนอง

นอกจากน ทมงานและวทยากรโครงการทกษะวฒนธรรมยงได

รบเชญใหไปอบรมทกษะวฒนธรรมแกหนวยงานตางๆ เชน ได

รบเชญใหอบรมบคลากรของสถานพนจ ไดแก พนกงานคม

ประพฤต นกวชาการและอบรมวชาชพ นกสงคมสงเคราะห

นกจตวทยา เปนตน

ในปงบประมาณ 2557 โครงการทกษะวฒนธรรมปท 6

ไดรเรมการพฒนาหลกสตรค มอกจกรรมทกษะวฒนธรรม

ส�าหรบครและนกเรยน จนเปน คมอการจดกจกรรม “ชมชม

ทกษะวฒนธรรม” ส�าหรบนกเรยนมธยมศกษาตอนปลาย

โดยปรบจากเนอหากจกรรมทกษะวฒนธรรมมอย เดม แลว

จดการประชมเชงปฏบตการทกษะวฒนธรรมส�าหรบอาจารย

โรงเรยนระดบมธยมศกษา ซงเวลาตอมาอาจารยจากโรงเรยน

ในพนทชายแดนใตทไดรบการอบรมไดน�าหลกสตรทกษะ

เยาวชนจากจงหวดชายแดนใตแบงกลมกนฝกหดการท�าหนงสน ในกจกรรมการอบรมเชงปฏบตการ เรอง “เทคนคการผลตหนงสน” ภายใตโครงการประกวดหนงสนทกษะวฒนธรรม:“ขดกนฉนมตร Pergaduhan Teman” ในวนท 17-18 ธนวาคม 2559 ถายภาพโดยโอปอล ประภาวด

เร องเปดเลม

จดหมายขาวNEWSLETTER 139จดหมายขาวNEWSLETTER

วฒนธรรมไปใชจรงในสถานศกษา โดยมวธการน�าไปใชตางกน

ออกไป เชน การจดชมนมทกษะวฒนธรรม การแทรกกจกรรม

ทกษะวฒนธรรมในคาบวชาตางๆ หรอใหนกเรยนทผานการ

อบรมแลว ทดลองเปนวทยากรสอนนกเรยนคนอนๆ ตอไป และ

จากการประชมเชงปฏบตการเพอตดตามผลการน�ากจกรรมไปใช

พบวาแตละโรงเรยนนนมศกยภาพในการน�าเอาหลกสตรทกษะ

วฒนธรรมไปใชไดจรงและผลตอบรบจากนกเรยนนนเปนไปใน

เชงบวก

ในปงบประมาณ 2558 ทางโครงการฯ ไดจดการประชม

เชงปฏบตการทกษะวฒนธรรมส�าหรบเจาหนาทรฐทเกยวของกบ

การแกไขปญหาความมนคงจงหวดชายแดนภาคใต เพอน�าเสนอ

แนวคดทกษะวฒนธรรมแกผด�าเนนนโยบายดานความมนคงและ

ผปฏบตงานในพนทเพอใหเกดการผลกดนเชงนโยบายระดบ

ประเทศและระดบพนทตอไป ทงน มผเขารวมจากหนวยงานตางๆ

ดงน

1. ส�านกงานสภาความมนคงแหงชาต

2. กองอ�านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร

3. กองอ�านวยการรกษาความมนคงภายใน ภาค 4 สวนหนา

4. ศนยอ�านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต

5. ศนยปฏบตการต�ารวจจงหวดชายแดนภาคใต

6. กระทรวงวฒนธรรม

7. กระทรวงยตธรรม

8. กระทรวงสาธารณสข

9. กระทรวงศกษาธการ

10. กระทรวงมหาดไทย

11. คณะท�างานยทธศาสตรสนตวธ

ทงน ส�านกงานสภาความมนคงแหงชาต (สมช.) สงกด

ส�านกนายกรฐมนตร ไดเรมบรรจค�าวาทกษะวฒนธรรมในนโยบาย

การบรหารและพฒนาจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ. 2560 – 2562

ในปงบประมาณ 2559 โครงการทกษะวฒนธรรมปท 8

: ทกษะการเปนผน�าการสรางวฒนธรรมสนตภาพ ไดจด

กจกรรมยอยส�าหรบกลมเปาหมายทเปนเยาวชน ไดแก โครงการ

ประกวดหนงสนทกษะวฒนธรรมส�าหรบเยาวชน หวขอ: ขด

กนฉนมตร | Pergaduhan Teman | Friendly Quarrel โดยม

เปาหมายเพอใหเยาวชนในสจงหวดภาคใต ไดแก ปตตาน ยะลา

นราธวาส และสงขลา ไดเรยนรเกยวกบแนวคดทกษะวฒนธรรม

ผานการอบรมทกษะวฒนธรรมไปพรอมๆ กบเรยนรกระบวนการ

ผลตหนงสนเพอใหเยาวชนสามารถสอสารกบสาธารณะในเรอง

แนวคดทกษะวฒนธรรมและเรองราวความเปนไปในพนท

ชายแดนใตจากมมมองของคนในพนท โครงการยอยนเปนความ

ร วมมอในลกษณะภาคระหว าง ศนย ข าวสารสนตภาพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการ

มหาชน) สหภาพยโรป (European Union – EU) และส�านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.)

นอกจากการท�างานกบเยาวชนขางตนแลว คณะท�างาน

ในโครงการเหนวาการท�างานทผานมา เปนการจดอบรมใหกบ

กลมคนตางๆ ซงอาจท�าใหเหนผลของการด�าเนนงานลกษณะ

กวาง ทมงานจงเลอก อ�าเภอปะนาเระ เปนพนทน�ารองทมความ

ขดแยงรนแรงมาเปนพนทศกษาและพฒนาโครงการทกษะ

วฒนธรรมใหมความเฉพาะมากขน โดยการจดอบรมทกษะ

วฒนธรรมใหกบบคลากรภาคสวนตางๆ ควบคไปกบท�างานวจย

ในพนท เพอน�าผลการวจยมาออกแบบเครองมอและกจกรรม

ทกษะวฒนธรรมทเหมาะสมกบพนท ตลอดจนศกษาผลการอบรม

และการเผยแพรแนวคดทกษะวฒนธรรมในพนททมความรนแรง

ตอเนอง

ในสวนของการอบรมซงเปนภารกจหลกของโครงการ

ตลอด ยงคงจดการอบรมเชงปฏบตการ “ทกษะวฒนธรรมกบการ

จดการความขดแยง” กบกลมประชาสงคมและหนวยงานดานการ

ศกษาเพอน�าเสนอแนวคดทกษะวฒนธรรมและการปรบใชใน

กระบวนการท�างาน และมการด�าเนนการปรบปรงคมอการจด

อบรมทกษะวฒนธรรมโดยมฐานจากคมออบรมชมนมทกษะ

วฒนธรรมส�าหรบมธยมศกษาตอนปลาย โดยน�ามาปรบใหเนอหา

สามารถใชไดกบกลมเปาหมายทกวางขน จนกลายเปนหนงสอ

คมอการจดอบรม “ทกษะวฒนธรรมกบการจดการความขด

แยง” เขยนโดย คณวรานช ชนวรโสภาค ตพมพโดยศนย

มานษยวทยาสรนธร เมอปลายป 2559 เพอใชประโยชนในการ

อบรมแกกลมเปาหมายตางๆ ตอไป

ทงน จากการด�าเนนการอบรมทกษะวฒนธรรมทผานมา

ตลอด 8 ป ไดมวทยากรทองถนเกดขนเปนจ�านวน 11 ทาน โดยเปน

ทงวทยากรของโครงการและยงน�าความรและเครองมอในโครงการ

ทกษะวฒนธรรมไปเผยแพรตอใหกบหนวยงานหรอชมชนของ

ตนเอง ตวอยางเชน

นายอาบดน มนญทว นายแพทยประจ�าต�าบลพรอน และ

นายอบดลเลาะห ยโซะ ผใหญบานต�าบลพรอนไดน�ากจกรรมทกษะ

วฒนธรรมไปเผยแพรตอในการอบรมเยาวชน 3 ศาสนาของจงหวด

รวมกบวฒนธรรมจงหวดยะลา รวมถงใชในการอบรมสเสาหลก 50

หมบานของจงหวดยะลา และน�าไปเผยแพรรวมกบโครงการมสยด

สานใจกบผน�าศาสนา อกทงมการใชทกษะวฒนธรรมทไดจากการ

อบรมในการสอสารใหเจาหนาททหารยอมใหผใตบงคบบญชา

สามารถละหมาดครบ 5 ครงในเวลาปฏบตราชการ

SAC NEWSLETTER 94

10 จดหมายขาวNEWSLETTER

ทบทวนแนวคดทกษะวฒนธรรมใน “หองเรยนทกษะ

วฒนธรรม”

ปงบประมาณ 2558 ซงเปนปท 7 ของโครงการ คณะ

ท�างาน ไดด�าเนนการทบทวนการด�าเนนงานทผานมา และศกษา

ทบทวนแนวความคดและทฤษฎทเกยวของกบทกษะวฒนธรรม

เพอใหเกดประโยชนในเชงปฏบตการมากยงขน โดยจดใหม

กจกรรมการศกษาและระดมความคดเกยวกบทกษะวฒนธรรม

จ�านวนทงสน 4 ครง ภายใตชอกจกรรม คอ “หองเรยนทกษะ

วฒนธรรม” โดยมทปรกษาโครงการ คณะท�างานโครงการ

นกวชาการจากศนยมานษยวทยาสรนธร รวมแลกเปลยนเรยนร

กน น�าไปสการด�าเนนการผลตหนงสอทบทวนแนวคดทกษะ

วฒนธรรม แสง น�า และรวงขาว: ทกษะวฒนธรรม เพอความ

เปนอน” เขยนโดย ผศ.ดร.เดชา ตงสฟา เพอสอสารแนวคดทกษะ

วฒนธรรมในเชงทฤษฎสสาธารณะ ซงขณะนอยระหวางการจด

พมพหนงสอเลมดงกลาว

กาวตอไปของงานทกษะวฒนธรรม

จากการด�าเนนโครงการทกษะวฒนธรรมตอเนองมา 8

ป บนแนวคดทเชอวา การอยรวมกนทามกลางวฒนธรรมทแตก

ตางหลากหลาย จ�าเปนตองม “ทกษะ ซงตองอาศยเวลาเรยนร

ฝกฝน ปะทะสงสรรคเพอใหเกดความเขาใจ เหนอกเหนใจ บน

พนฐานของการเคารพความเปนมนษย และเกดทกษะในการ

ด�ารงอยทามกลางความแตกตางทางวฒนธรรม ตลอดจนรวม

กนหาแนวทางทสรางสรรคในบรบททมความขดแยงรนแรง

ดงนน ในปตอๆ ไป โครงการจงมเปาหมายน�าทกษะ

วฒนธรรมสการปฏบต ในพนทน�ารอง และขยายแนวคดทกษะ

วฒนธรรมใหกบกลมเปาหมายหลกในพนทเพอชวยเผยแพร

ขยายผลตอ โดยมกระบวนการอบรมทกษะวฒนธรรมใหเครอ

ขายประชาสงคมทงชาวพทธและมสลม การจดท�าคมอทกษะ

วฒนธรรมฉบบเยาวชน สอการเรยนรทกษะวฒนธรรมส�าหรบ

เยาวชน รวมถงการพฒนาและเผยแพรองคความรดานวชาการ

เรองทกษะวฒนธรรม และกจกรรมการประกวดหนงสนดาน

ความหลากหลายทางวฒนธรรมในชายแดนใต

การเดนทาง 8 ป ของโครงการทกษะวฒนธรรม เปนการ

ใชแนวคดวชาการ สการพฒนาเครองมอในการเปดพนทแลก

เปลยนเรยนร ผานกระบวนการฝกอบรมทงเจาหนาทภาครฐ

และผปฏบตงานภาคประชาสงคมในพนทจงหวดชายแดนใต

ท งผ ใหญและเยาวชน ทงมสลมและพทธ ให ม “ทกษะ

วฒนธรรม” ในการอยรวมกบผคนทแตกตาง บนความเชอวา

พลงแหงวฒนธรรม จะชวยบรรเทาและแปรเปลยนความขดแยง

เยยวยาความสญเสยจากความรนแรงทเกดขน ตลอดจนพฒนา

ทกษะในการแสวงหาทางออกจากความขดแยงอยางสรางสรรค

ทกษะวฒนธรรมจงมไดเปนเพยงแนวคดหรอทฤษฎ หากเปน

แนวทางปฏบตอยางหนงทส�าคญและจ�าเปนอยางยงส�าหรบ

ผคนทตองอาศยอยรวมกนในสงคมทมความแตกตางซบซอน

มากขนในปจจบน

หากหมดหมาย คอ การขบเคลอนสนโยบายชาต “ทกษะ

วฒนธรรม” กไดปรากฏใหเหนแลวในนโยบายการบรหารและ

พฒนาจงหวดชายแดนภาคใต อนเปนสวนหนงของนโยบาย

ความมนคงแหงชาต พ.ศ. 2558-2564 อนเปนนโยบายหลกใน

การแกปญหาจงหวดชายแดนภาคใตในชวงเวลาน การเดนทาง

ของทกษะวฒนธรรม ส การปฏบตภายใตนโยบายชาตคงม

ชะตากรรมของตนเอง

สวนโครงการทกษะวฒนธรรมยงคงมภารกจในการ

ขยายปรมณฑลการสอสารแนวคดนใหเปนทรบร ในวงกวาง

และพฒนาตอยอดแนวคด เครองมอ กจกรรม และแนวทางใน

การสอสารทกษะวฒนธรรมอยางตอเนอง ใหสอดรบกบบรบท

สถานการณทางสงคมทเปลยนไป

เร องเปดเลม

จดหมายขาวNEWSLETTER 1311จดหมายขาวNEWSLETTER

1นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)2โครงการทกษะวฒนธรรม ปท 8 หวหนาโครงการ ศ.ดร.ชยวฒน สถาอานนท คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ผรบผดชอบโครงการ ศนยสนตภาพ คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

คณะทปรกษาโครงการ ไดแก ดร.ปรตตา เฉลมเผา กออนนตกล ดร.ฉววรรณ ประจวบเหมาะ ผศ.ดร. แพร ศรศกดด�าเกง คณะโบราณคด มหาวทยาลย

ศลปากร อ.ซากย พทกษคมพล สถาบนสนตศกษา มหาวทยาลยสงขลานครนทร จฬารตน ด�ารงวถธรรม มลนธเบอรคอฟ

คณะท�างานสวนกลาง ไดแก วรานช ชนวรโสภาค นศาชล ชยมงคล ศนยขาวสนตภาพ ยาไพร สาธธรรม นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) 3The Center for the Reconstruction of Human Society (Ed.), Global Human Family Looking at the 21st Century, (Seoul: Kyung Hee University

Press, 1987) pp.243-265 , “ค�าน�า”, ใน แพร ศรศกดด�าเกง. ทกษะวฒนธรรม: คมอวธการขดกนฉนมตรชายแดนใต. กรงเทพ: ศนยมานษยวทยาสรนธร,

2552, หนา 7-8.4จฬารตน ด�ารงวถธรรม. รายงานประเมนผลการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรมจงหวดชายแดนภาคใต (ตลาคม 2551 – กนยายน 2556) สนบสนน

โดย ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) ภายใตความรวมมอกบ ศนยขาวสารสนตภาพ มลนธเพอการศกษาประชาธปไตยและการพฒนา, 2557.

หนา 9-10.5รายงานประเมนผลการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรมจงหวดชายแดนภาคใต (ตลาคม 2551 – กนยายน 2556) สนบสนนโดย ศนยมานษยวทยา

สรนธร (องคการมหาชน) ภายใตความรวมมอกบ ศนยขาวสารสนตภาพ มลนธเพอการศกษาประชาธปไตยและการพฒนา, 2557. หนา 4.6ชยวฒน สถาอานนท. “ค�าน�าการพมพครงท 3” ใน แพร ศรศกดด�าเกง. ทกษะวฒนธรรม : คมอวธการขดกนฉนมตรชายแดนใต พมพครงท 32 .กรงเทพฯ

: ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน), 2556. 7รายงานประเมนผลการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรมจงหวดชายแดนภาคใต (ตลาคม 2551 – กนยายน 2556), 2557. หนา 28.8รวบรวมขอมลจากรายงานประเมนผลการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรมจงหวดชายแดนภาคใต (ตลาคม 2551 – กนยายน 2556) รายงานฉบบ

สมบรณโครงการทกษะวฒนธรรมปท 7 และรายงานความกาวหนาการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรมปท 89รายงานประเมนผลการด�าเนนงานโครงการทกษะวฒนธรรมจงหวดชายแดนภาคใต (ตลาคม 2551 – กนยายน 2556), 2557. หนา 26.10รายงานความกาวหนาการด�าเนนงานครงท 1 การจดประชมเชงปฏบตการชายแดนใต โครงการทกษะวฒนธรรม ,2552. หนา 6

คมอวธการขดกนฉนมตร “ทกษะวฒนธรรม” เขยนโดย ผศ.ดร. แพร ศรศกด ด�าเกง

คมอวธการจดการอบรม “ทกษะวฒนธรรมกบการจกการความขดแยง” เขยนโดย วรานช ชนวรโสภาค

SAC NEWSLETTER 94

เสยงบนควำมหลำกหลำย

เมอใดทเอยถงงานและพนทท�างานของฉน ผฟงตรงหนาฉนหลายตอหลายคนมกจะมปฏกรยาคลายๆ กน คอ การสงเสยง

ถามค�าถามอยางรวดเรว และมกจะเปนค�าถามซ�าๆ กน จนกลายเปนค�าถามสามญประจ�าหวา “สจงหวดชายแดนใตนากลวไหม?”

“เจอระเบดทนนบางหรอเปลา?” ฉนเรยกค�าถามเหลานวา “พายค�าถามถงชายแดนใต”

เรอง นศาชล ชยมงคล1

ภาพประกอบ มฮมหมดโครอย แวกอจ

กอนหนานฉนกเคยคดไมตางจากคนทวไปทรจกสจงหวด

ชายแดนใตพรอมกบค�าวา “ความไมสงบ” เสยงสะทอนจากภาค

ใตทดงและชดเจนในหวของฉน คอ เสยงทหารกลาผเสยสละ เสยง

ปนจากผกอการราย และเสยงระเบดทท�ารายผบรสทธ ฉนรบร

เสยงเหลานจากขาว ขาวจากกรงเทพฯ ทสงเสยงเหลานออกไป

ฉนไมเคยไดยนเสยงของความสงบในพนทวาเปนอยางไร คงเปน

เพราะระยะหางมากกวาหนงพนกโลเมตรของจงหวดนานบานเกด

และสจงหวดทฉนลงไปท�างาน ทท�าใหหลายเสยงเดนทางมาไม

ถง และกวาจะถงกคงเบามากจนแทบไมไดยน ฟงไมเขาใจจน

ท�าใหไมรเรองและหลายครงทเมนเฉยตอความไมรเรองนนไป

และรอจนเสยงเงยบลง ดงนน การรบรเรองราวทางใตของฉนจง

แจมชดดวยเสยง ส�าเนยง และวธการเลาแบบกระแสหลกเทานน

จนกระทงฉนมโอกาสลงไปสมผสกบสจงหวดชายแดนใตดวย

ตวเอง นจงเปนครงแรกทหของฉนไดยนเสยงใหมจากพนทนอยาง

ชดเจน

หลายเสยงเขามาปะทะ สงสรรค ตงแตเสยงแปลกหทไมร

ความหมาย เสยงดง เบา เสยงอาซานทเปนสญญาณใหคนมสลม

ไปละหมาด เสยงระฆงยามเชาของวดเพอเชอเชญใหคนพทธมา

ท�าบญ จงหวะการพดของผคน เสยงหวเราะในวงน�าชา เสยงขาย

ของในตลาด เสยงผคนทะเลาะกนทปะปนไปดวยภาษามลาย จน

และไทยส�าเนยงใต เสยงรองแมะๆ ของแพะขางถนน เสยงรอง

เมยวๆ ของแมว เสยงไกขนยามเชา นานๆ ครงถงจะไดยนเสยง

เหาของสนข เสยงรบกวนชวนปวดหของมอเตอรไซด รวมทงเสยง

เงยบของชมชนในตอนททกคนหลบใหล เสยงทเกดจากการม

12 จดหมายขาวNEWSLETTER

เร องเปดเลม

ปฏสมพนธระหวางกนเหลานเกดขนซ�าแลวซ�าเลาหมนวนวนแลว

วนเลา เสยงอนเกดจากการผสมผสานจากสงแวดลอมรอบๆ เหลา

นท�าใหฉนเขาใจถงจงหวะการใชชวตและเรองราวของคนทน ทกๆ

เสยงทเกดขนทนไมแตกตางจากทฉนเคยไดยนทบานของฉน แต

เสยงจ�านวนมากเหลอเกนในพนทนไดตกหลนระหวางทาง

เสยงของพนทสจงหวดชายแดนใตสรางความตนเตนทเจอ

ความกลว ในชวงแรกๆ ฉนยงจ�าไดดวาความรสกหวาดระแวงเกด

ขนจากความไมเขาใจ และเมออาศยเวลาเรยนรและท�าความ

เขาใจในพนท ความรสกหวาดระแวงคอยๆ จางลงไป ฉนเรมพด

คยกบผคนและนบเปนโชคดของฉนทโครงการทกษะวฒนธรรมได

วางแผนท�างานในหลายดาน ทงเรองการจดอบรมทกษะ

วฒนธรรมใหกบภาคประชาสงคม การเกบขอมลวจย รวมไปถง

โครงการประกวดหนงสนส�าหรบเยาวชนในเรอง “ขดกนฉนมตร”

จงท�าใหฉนไดมโอกาสพบปะผคนทหลากหลายและมโอกาสเรยน

รและไดฟงเสยงอนหลากหลาย

ฉนพอฟงภาษาไทยส�าเนยงใตไดอยบางเพราะมเพอนทมา

จากทางใตพอสมควร แตไมใชท ต.ปะนาเระ จ.ปตตาน ซงเปน

ครงแรกทฉนจะตองเขาไปเกบขอมลภาคสนาม คนพทธทนสวน

ใหญพดภาษาเจะเห เปนภาษาถนทใชกนในพนท การเปนผชวย

วจยทฟงผสมภาษณไมออกนน มผลใหท�างานดวยความยาก

ล�าบาก มหน�าซ�าฉนยงตองพดคยกบเหลาเมาะ คณยายมสลมท

อาศยอยในชมชนเดยวกนทสอสารกบฉนเปนภาษามลาย แมวา

ฉนจะไดยนทกเสยงชดแจง แตกไมไดหมายความวาฉนจะมความ

เขาใจทชดเจนเลย

มเรองตลกเรองหนง ฉนเคยตองกนขาวเทยง 3 บาน ดวย

เพราะความฟงไมออกและไมเขาใจในค�าเชญชวนใหรวมวงกน

ขาวดวยกน เสยงของคนทนจงมความหลากหลายมาก

สงทท�าใหฉนสนใจเปนอยางยงคอ การทคนชมชนในสวน

คนไทยพทธทจะใชภาษาเจะเห ในขณะทคนมสลมกจะพดดวย

ภาษามลาย แตกสามารถสนทนากนไดแมจะตอบโตกนคนละ

ภาษา ท�าใหฉนเหนวา ในพนทของการสอสารนน การท�าความ

เขาใจสารนนเปนเรองส�าคญ เสยงทกเสยงทเกดขนนนมความ

หมาย หากแตเราจะรบรถงมนไดกตอเมอเราใสใจทจะรบฟงเสยง

ทรอยเรยงเปนเรองราวและน�าไปสการเหนความหมายทผพด

ตองการบอกในชวขณะนน และนอาจเปนจดเรมตนของการ

ท�าความเขาใจกน การท�างานในชมชนจงไมใชเรองงายถอเปนโชค

ดของฉนทฉนมนองสาวมสลมมาชวยแปลและเกบขอมลและเมอ

ถงชวงเยนกขอใหคณยายมาคอยนงสอนภาษาใหบาง โดยเฉพาะ

ค�าทจ�าเปนและตองพยายามจ�าใหขนใจ เชน อสลามมอาลยกม ท

แปลวา สวสด ตอรมอกาเสะ ทแปลวา ขอบคณ และ มาแกนาส

เดาะฆ ทแปลวา กนขาวมาหรอยง ฉนตองขอขอบคณคณยาย พๆ

นองๆ ทกคนทชวยเหลอฉนเปนอยางดตลอดเวลาทอยในพนท เสยง

นนมความหมาย ลกลงไปถงเรองอารมณ ความรสก และหลายครง

เพราะความไมเขาใจ ท�าใหการไดยนของฉนตกหลนไป

การท�าโครงการหนงสนฯ ท�าใหฉนไดยนเรองราวจากเสยง

เลกๆ ของเยาวชนในพนททไดเลาเรองราวของพวกเขาเอง เปนโชค

ดของฉนนอกจากไดยนเสยงทหลากหลายจากหนงสน 10 เรองแลว

ฉนยงไดรบประสบการณ ตลอดการท�างานโครงการ 7 เดอน ฉนม

โอกาสไดยนเรองราวชวตของวยรนทนน พวกเขาพดคยเรองการ

เรยน ความรก ความฝน ความชอบ ความอดอดใจทงในแงมมของ

วยรนและในพนทไมตางจากวยรนทอนๆ เรองเหลานกคงเปนเสยง

ทเราไมคอยไดยน หรออาจรวมไปถงเสยงทเราไมใสใจและเขาใจวา

ไมส�าคญ และกลายเปนเสยงรบกวนชวนร�าคาญ เชน เสยงท

พยายามจะเลาเรองค�าถามข�าขนจากคนนอกทคนในพนทอาจจะ

ไมตลกดวย เสยงเลกๆ ทเลาเรองการไมสามารถกนอาหารทตวเอง

อยากกนไดในโรงเรยน เสยงจากคนทความสมพนธของเพอนบาน

ขาดหายไปเนองจากเหตการณในพนท เสยงทะเลาะ เสยงของเพอน

ทปลอบประโลมเพอนยามทอ เสยงของความไมเขาใจของครก เสยง

เหลานหรอไมทปรากฏในพนทและคอยใหเราไดเขาไปหยดฟง

การท�างานในพนทสจงหวด ท�าใหฉนคอยๆ ตระหนกวา พนท

แหงนมความหลากหลายมากกวาความแตกตางของคนตางศาสนา

ณ ทแหงนมความหลากหลายทางวฒนธรรมซอนอยตามมมเลก

มมนอย มากกวาทเคยรบร หลายคนเคยพดถงความสวยงามบน

ความเหมอน ความสงบสข และการปรองดอง แตจากประสบการณ

อนนอยนดของฉน กลบพบวาความหลากหลายกมความงามเชน

กน การขดกน ความไมเขาใจกน การปะทะทางความคดหรอ

อารมณอาจสรางความอดอดใจใหแกกน แตไมใชเรองเสยหาย

ตราบใดทเรายงอยากและหาวธการทจะท�าความเขาใจตอกน และ

เมอนนเองเราจะมโอกาสเหนความงามของมตรภาพทเกดขนจาก

ความไมเขาใจอนเปนความปกตของชวต ไมตางกบเสยงทเกดขน

ในพนททตางเกดขนและประกอบสรางจากหลากความถเสยง

หลายทวงท�านอง สลบไปกบความดง เบา เรว ชา บาง เสยงทก

เสยงตางกหาจงหวะและสรางความกลมกลนดวยตวเอง จนท�าให

เกดเสยงทมลกษณะเฉพาะของพนทเชนน

1ผประสานงานโครงการทกษะวฒนธรรม

จดหมายขาวNEWSLETTER 1313จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

หนงสนเลำเรอง ชวต ผคนในพนทชำยแดนใตเรอง สกลกร ยาไทย1

“ถงจะขดแยงกนอยางไร เรากยงเปนเพอนกน อยรวมกนได”

“เราคดวา ค�าพดบางอยางของคนนอกพนท อาจไมไดตงใจท�ารายจตใจคนในพนท

หรอก แตเปนเพราะพวกเขาไมเขาใจเรามากกวา ดงนน จงเปนหนาทของคนในพนท

ซงตองสอสารใหพวกเขาเขาใจ”

14 จดหมายขาวNEWSLETTER

เร องเปดเลม

เสยงสะทอนของกลมเยาวชนจากจงหวดชายแดนภาคใต

ไดบอกเลาเรองราวทอยบนพนฐานขอเทจจรงของผคนในพนท

ความขดแยงผานรปแบบหนงสนในงาน “ขดกนฉนมตร” กจกรรม

ประกวดหนงสนทจดขนเมอวนท 1 เมษายน 2560 ณ โรง

ภาพยนตร SF Cinema ชน 9 ศนยการคาเซนทรลเวลด โดย

โครงการทกษะวฒนธรรม ศนยขาวสารสนตภาพ คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ภายใตการสนบสนนของภาคเครอขาย

จากศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) ส�านกงานกองทน

สนบสนนการวจย และสหภาพยโรป (European Union) เพอ

สงเสรมใหเยาวชนในพนทจงหวดชายแดนภาคใตมทกษะและม

บทบาทในการสอสารกบสงคมเรองทกษะวฒนธรรมและสนตภาพ

ในภาคใตผานการผลตหนงสน ภายใตแนวคด “การใชศลปะสนต

หรอสนตศลป เปนอาวธทใชตอสกบความรนแรง”

กจกรรมขดกนฉนมตรตองการสะทอนใหเหนถงวถชวต

ความรสก และวธการจดการความขดแยงของผคนในจงหวด

ชายแดนภาคใตผานหนงสน เพอใหผรบชมสามารถเขาใจความ

รสกและมมมองของตวละคร ตลอดจนส�ารวจความคด ความเชอ

และอคตของตนเอง เพอท�าความเขาใจวา เมอตองสมพนธกบ

ผอน เราควรจดล�าดบความคดและอคตของตนเองทมตอผอน

อยางไร และควรใชทกษะวฒนธรรมอยางไร เพอใหเราสามารถ

อยรวมกบผอนทามกลางความขดแยงและความแตกตางทมตอ

กน ในลกษณะ “ขดกนฉนมตร” ทงนมเยาวชนจากจงหวดชายแดน

ภาคใตซงสมครเขารวมกจกรรมจ�านวน 43 คน เพอฝกอบรมเชง

ปฏบตการเกยวกบแนวคดทกษะทางวฒนธรรมและหนงสนสราง

แรงบนดาลใจ หลงจากการอบรม เยาวชนแตละทมตองสงโครง

เรองหนงสนทสะทอนถงแนวคดทกษะวฒนธรรมใหคณะกรรมการ

ของโครงการพจารณา โดยทมทไดรบการคดเลอกโครงเรองหนง

สนจากคณะกรรมการจะไดเขารวมอบรมเชงปฏบตการเกยวกบ

เทคนคการผลตหนงสน และด�าเนนการผลตหนงสนโดยไดรบทน

สนบสนนทมละ 20,000 บาท ทงนภาพยนตรทชนะการประกวด

“เรองสนขวญใจเรา” ไดแก

1) รางวล Best Film / Audience Award ไดแก เรอง

“ค�าพพากษา” ก�ากบโดยนายตวนยซดาน แซแร และนายตวน

ยสรย แซแร

2) รางวลรองชนะเลศ ไดแก เรอง “Final Lunch” ก�ากบ

โดยนายครเศรษ ปาทาน นายธนทต รกงาม และนายดสรณ

สตตะหรญ และเรอง “Day after day” ก�ากบโดยนายเอราวณ

มณประวต

แนวคดส�าคญจากหนงสนทเขารอบทง 10 เรอง

หนงสนทเขารอบทง 10 เรองและจดฉายในกจกรรม

ขดกนฉนมตร เปนหนงของทมเยาวชน 10 ทมทไดรบการคดเลอก

จากทงหมด 17 ทม สรปแนวคดส�าคญของหนงสนทง 10 เรอง

ดงตอไปน

กลมแรก สะทอนถงความขดแยงภายในตวเยาวชนมสลม

เอง ระหวางการยดถอหลกปฏบตตามจารตประเพณของความ

เปนมสลมอยางเครงครดกบความเปนปจเจกชน โดยหนงเรอง

“เรองบนเตยง”2 ไดแสดงใหเหนถงความขดแยงของตวละครท

มความตองการทางเพศตามธรรมชาต แตพยายามน�าหลก

ศาสนาอสลามมาใชรกษาสมดล ก�ากบการกระท�าของตนเองไม

ใหเกนขอบเขตความเปนมสลมทด ในหนงเรอง “อนนส”3 ได

แสดงใหเหนถงความรสกเมตตาทตวละครมตอสนขในฐานะท

เปนสตวรวมโลก แตการแสดงความเมตตากลบถกจ�ากดโดยกฎ

ของศาสนาอสลามทหามมใหชาวมสลมจบสนข

กลมทสอง เปนหนงทสะทอนความขดแยงทเกดขนในชวต

ประจ�าวนระหวางชาวไทยมสลมในพนทกบชาวไทย ทงในและ

นอกพนท อนเนองมาจากความไมเขาใจกนของผคนในสงคม

พหวฒนธรรม โดยแบงเปนกลมยอยทน�าเสนอใหเหนถงความ

ออนไหว (sensitivity) ตอวาทกรรมทเจอปนดวยอคตของคนนอก

พนทตอชาวไทยมสลมซงแสดงผานการใชภาษา ดงเชนทหนง

เรอง “ภาษาพาวน”(ชอ)4 น�าเสนอเรองราวความขดแยงระหวาง

กลมเดกนกเรยนชาวไทยและชาวไทยมสลมเรองความไมเขาใจ

ภาษาของอกฝาย ในหนงเรอง “ความคดเหนหรอขอเทจจรง”5

ไดแสดงใหเหนถงวาทกรรมทเจอปนดวยอคตของคนในสงคม

ออนไลนสวนใหญตอชาวไทยมสลม โดยชาวไทยมสลมไดรบผล

กระทบทางจตใจอยางมาก ดงเชนประสบการณของชาวไทย

มสลมซงเดนทางออกนอกพนท และประสบกบอคตของคนนอก

พนทโดยตรงซงสะทอนผานหนงเรอง “ค�าพพากษา”6 ซงเปนเรอง

ราวของนกเรยนชาวไทยมสลมทเดนทางมาสอบสมภาษณเขา

มหาวทยาลยทกรงเทพ และถกลอเลยนจากคณะอาจารยวา “คน

จากสามจงหวดภาคใต น�าระเบดตดตวมาดวยหรอเปลา” โดย

หนงเสนอใหเหนวา ค�าพดดงกลาวกระทบตอความรสกของตว

ละครเอกทเพงสญเสยบดาจากเหตการณระเบดอยางรนแรง และ

ท�าใหรสกสนหวงกบอนาคตของตน หนงในกลมยอยทสองได

สะทอนถงภาพของการอยรวมกนทามกลางความแตกตางของ

ผคนในพนทซงพยายามท�าความเขาใจถงบรบททางวฒนธรรมท

แตกตางกน และสรางกระบวนการจดการความขดแยงรวมกน

จดหมายขาวNEWSLETTER 1315จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

ดงเชนทสะทอนในหนงเรอง “Teman Sejati เพอนแท”7 เปนเรอง

ราวความขดแยงระหวางเพอนชาวไทยและชาวไทยมสลม เพราะ

เพอนชาวไทยเลนการพนน แตมตรภาพจากเพอนชาวไทยมสลม

กชวยชกจงใหเพอนชาวไทยเลกเลนการพนนได ในขณะทหนง

เรอง “Final Lunch”8 น�าเสนอเรองของมตรภาพทเปราะบาง

ระหวางเพอนชาวไทยและชาวไทยมสลมในโรงเรยนแหงหนง

เพราะเพอนชาวไทยใชชอนสอมของโรงเรยนรบประทานหม ท�าให

ครในโรงเรยนตองแยกชอนสอมระหวางนกเรยนชาวไทยและชาว

ไทยมสลม

กลมทสาม เปนหนงทสะทอนใหเหนถงผลกระทบของ

ความรนแรงตอสภาพจตใจของผคน ทงคนในและคนนอกพนท

ความขดแยง ในหนงเรอง “ฮญาบ”9 แสดงใหเหนถงความรสก

หวาดระแวงของหญงชาวไทยซงเปนคนนอกพนทตอชาวไทย

มสลมทรวมโดยสารในรถตคนเดยวกน และหวาดกลวภยจาก

กลมผกอความไมสงบ แตหญงชาวไทยมสลมกลบแสดงน�าใจ

ใหฮญาบแกหญงชาวไทยเพอสวมอ�าพรางวาเปนมสลม ทงน

หนงยงไดเสนอใหเหนวา กลมคนทไดรบผลกระทบจากความ

ขดแยงไมไดจ�ากดเพยงแคชาวไทยตามทสงคมสวนใหญเขาใจ

หากทวายงรวมถงกลมชาวไทยมสลมในพนทซงมประสบการณ

เรองความรนแรง จนกลายเปนความทรงจ�าทท�าใหสภาพจตใจ

ของผคนมความเปราะบาง ดงเชนหนงเรอง “ทางกลบบาน”10

ซงสะทอนถงความหวาดกลวของผคนในการเดนทางกลบบาน

ภายหลงจากเหตการณระเบด และเมอภาวะความกลวยงคงฝง

อยในจตใจของผคนทตองด�ารงชวตอยในพนทความขดแยง การ

ลมปญหาความขดแยง อาจชวยใหผคนในพนทสามารถกลบ

มาด�ารงชวตอยางปกตต อไปได ซงสะทอนผานหนงเรอง

“Day after day”11 เปนเรองราวของภรรยาทตองรบมอกบภาวะ

ความจ�าเสอมของสามทขาดหายไปนานเทากบการด�ารงอยของ

สถานการณความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต ซงท�าให

พวกเขาตองสญเสยบตรชายไป

คยกบผก�ากบ 10 ทม เปดมมมองของเยาวชนชายแดนใต

ผก�ากบเยาวชน 10 ทมจากจงหวดชายแดนใตไดบอก

เลาถงแรงบนดาลใจในการเลอกเลาเรองราวตางๆ ผานหนงสน

วา ไดหยบยกเรองราวใกลตวในชวตประจ�าวน ประสบการณ

ของตนเองและคนรจก รวมทงเหตการณความรนแรงทเกดขน

จรงในพนทมาถายทอดผานหนง อาท เหตการณระเบดกลาง

เมองยะลาทสะทอนผานหนงเรอง “ทางกลบบาน” และ

เหตการณทผโดยสารชาวไทยบนรถตถกผกอการรายยงเสยชวต

ทงหมดซงกลายเปนแรงบนดาลใจของการท�าหนงเรอง “ฮญาบ”

นอกจากน ทมผก�ากบเยาวชนจากจงหวดชายแดนใตยงไดแสดง

ความรสกตอการเขารวมอบรมในโครงการทกษะวฒนธรรมวา

การเขารวมโครงการท�าใหเขาใจมมมองของทงชาวไทยและชาว

ไทยมสลมมากขน โดยการสอสารของคนนอกพนทซงบางครง

กระทบตอจตใจของชาวไทยมสลมในพนท อาจเปนเพราะความ

ไมเขาใจในบรบททางวฒนธรรมของชาวไทยมสลม ดงนน คนใน

พนจงมหนาทสอสารใหคนนอกพนทเขาใจ และมมมมองทดขน

ตอคนในพนท แมวาความเขาใจอาจไมไดท�าใหตางฝายตาง

ยอมรบกนไดทกเรอง แตความเขาใจจะท�าใหสามารถอยรวมกน

ได ดวยความเคารพซงกนและกน

“ขดกนฉนมตร”: พดคยกบทปรกษาและคณะกรรมการ

โครงการ

ทปรกษาและคณะกรรมการโครงการ โดยม ผศ.ดร.

วลกษณกมล จางกมล คณบดคณะวทยาการสอสาร มหาวทยาลย

สงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน คณกอง ฤทธด นกเขยน /

นกวจารณภาพยนตร จากหนงสอพมพ Bangkok Post

คณเปรมปพทธ ผลตผลการพมพ กลม Yong Film ด�าเนนรายการ

โดย ศ.ดร.ชยวฒน สถาอานนท ผอ.ศนยขาวสนตภาพ คณะ

รฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

คณเปรมปพทธ ผลตผลการพมพ ไดกลาวถงพนททาง

สงคมของหนงของเยาวชนชายแดนใตทง 10 เรองนวา หนงทง 10

เรองของโครงการนแสดงใหเหนถงความหลากหลายและความ

จ�าเปนทแตกตางกน ดงนน หนงรปแบบนจงควรมพนทในสงคม

เพราะเรองราวในหนงไมไดเปนเรองอดมคตสวยงามแบบหนง

ทวไป แตน�าเสนอและเปดมมมองใหมๆ ปจจบนแมวาหนงรปแบบ

นมไดมพนทใหฉายมากนก ไดแตคาดหวงวา ในอนาคตภาครฐ

และภาคธรกจจะใหความสนใจและผลกดนเพอใหมพนททาง

ธรกจ

คณกอง ฤทธด ไดกลาวถง “ประชาธปไตยของการเลา

เรอง” ซงหมายถง ผใดกสามารถเลาเรองราวจากมมมองของ

ตนเองได โดยประชาธปไตยของการเลาเรองเกยวกบจงหวด

ชายแดนภาคใตทผานมาถกจ�ากดดวย 1) การเซนเซอรตนเองของ

ผสรางหนงทมองวา เรองราวจากพนทดงกลาวเปนประเดนทออน

ไหว ซงอาจท�าใหหาทนสนบสนนในการสรางหนงไดยาก หรออาจ

ถกตอตานจากฝายทมความเหนตรงขาม และ 2) ขอจ�ากดในเชง

facilities ของการท�าหนงซงมขนตอนและอปสรรคมากมาย โดย

ขอจ�ากดเหลานลวนเปนกบดก ทงกบดกทเปนจรง และกบดกทผ

สรางหนงจนตนาการไปเอง การท�าหนงสนในกจกรรมขดกนฉน

มตรจงชวยปลดลอกเงอนไขเหลาน เพราะหนงหลายเรองไดฉาย

16 จดหมายขาวNEWSLETTER

เร องเปดเลม

ใหเหนภาพความสมพนธทเกดขนจรงของคนในพนทซงไมไดขด

กนแลวลงเอยดวยฉนมตรเสมอไป ซงแตกตางจากหนงเกยวกบ

จงหวดชายแดนภาคใตกอนหนานทก�าหนดกรอบเนอหาใหน�า

เสนอแตภาพความสมานฉนทของผคนในพนทเทานน

ผศ.ดร.วลกษณกมล จางกมล ไดกลาวถงการสอสารเรอง

ราวของคนในจงหวดชายแดนภาคใตผานหนงสนในกจกรรมขด

กนฉนมตรซงนบเปนสวนหนงของการสอสารเพอสนตภาพ

(peace journalism) โดยออกแบบสารทจะสอออกไปดวยวธการ

ทแยบยล ผานการขดเกลา และกลนกรองแลว เพอใหคนในสงคม

เขาใจ ทงน ความเขาใจจากการรบชมหนงทง 10 เรองอาจไมได

น�าไปสสนตภาพอยางทนททนใด แตเปนชองทางทดซงท�าให

คนในสงคมมความเขาใจและอดทนอดกลนตอกนมากขน

ในชวงทายของการเสวนา ศ.ดร.ชยวฒน สถาอานนท ได

กลาวถงความเปนไปไดทหนงทง 10 เรองนอาจกอใหเกดความ

ขดแยงเพมเตม ทงนเพราะผรบชมหนงอาจมการรบรตอหนงแตก

ตางกนไป อยางไรกตาม แมจะมความขดแยงตามมา แตขณะ

เดยวกนกน�าไปสการแลกเปลยนความคดเหนในสงคมวงกวาง

มากขน และกอใหเกด “ประชาธปไตยของการรบสาร” ผลลพธ

ดงกลาวเปนสงททางโครงการตองการจะสอสารวา ความขดแยง

เปนเรองปกตในสงคม เพราะมนษยมความแตกตางกนโดย

ธรรมชาตอยแลว ค�าถามทส�าคญคอ เราจะอยรวมกบคนทแตก

ตางไดอยางไร ดวยเหตน โครงการจงมชอวา “ขดกนฉนมตร” ซง

เปนกญแจทนาสนใจมากวา เราจะขดแยงกบอกฝายไดอยางไร

โดยทยงคงความเปนมตรกนอย

กจกรรมขดกนฉนมตรชวยเปดพนทให “คนใน” จงหวด

ชายแดนภาคใต ซงเปนกลมคนจากพนทชายขอบของสงคมไทย

ไดมโอกาสสอสารใหคนในสงคมเขาใจถงบรบทชวต ความรสก

และมมมองของพวกเขา โดยมงหวงใหความเขาใจทเกดขนน�าไป

สการลดอคตทมตอกน และสามารถสมพนธตอกนไดในลกษณะ

“ขดกนฉนมตร”

1นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)2ก�ากบโดย นายอาดม หะยสาแล และนายซากรลฮากม แวบาการ3ก�ากบโดย นายซอฟล ปะมะ4ก�ากบโดย น.ส.นสรน เจะฮะ, น.ส.นรฮน ลายามง และน.ส.นอสมาลน หะยมะซะ5ก�ากบโดย นายธญภาค ระถะการ น.ส.รสะน สมาแอ และดช. อามน สมาแอ6ก�ากบโดย นายตวนยสรย แชแร และตวนยชดาน แชแร จากทม Putra Media7ก�ากบโดย นายฟาอส หาแวบอชา, นายมหามะวเบร เดง และนายแวมฮ�าหมดฟารด แวอเซง จากทมแมส8ก�ากบโดย นายครเศรษ ปาทาน และนายธนทต รกงาม จากทม Good day Good night9ก�ากบโดย นายทรงพล สทธพล, นายสรศกด เจะดอราแม และน.ส.อสรยาภรณ ณ สงขลา10ก�ากบโดย น.ส.ศรรตน โชยจอหอ, น.ส.นรชน สะมะแอ และน.ส.เมราวด ดาหม11ก�ากบโดย นายเอราวณ มณประวต จากทมอ�าเภอเมองฟลม

ทงน โครงการทกษะวฒนธรรมจดฉายหนงสนทง 10

เรอง จดกจกรรมถอดบทเรยนโครงการประกวดหนงสนทกษะ

วฒนธรรมขดกนฉนมตรรวมกบเยาวชนและผสนใจในพนท

จงหวดชายแดนภาคใต เมอวนท 13 – 14 พ.ค. 2560 ณ TK

Park จงหวดยะลา ส�าหรบการจดฉายหนงในพนทกรงเทพฯ นน

ผสนใจสามารถตดตามขาวความคบหนา และรบชมคลปการ

เสวนาในกจกรรมขดกนฉนมตรยอนหลงไดท facebook เพจ

Cf.shortfilm

จดหมายขาวNEWSLETTER 1317จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

ดวยความสงสยและอยากหาค�าตอบ ผมจงตดสนใจสมคร

เขารวมโครงการขดกนฉนมตร กจกรรมอบรมทกษะวฒนธรรมท

จงหวดปตตาน เปนการใหความรเกยวกบการเขาใจตนเอง การ

เขาใจผอนทมความตางจากตน การยอมรบความแตกตางระหวาง

คนทมพนฐานทางวฒนธรรมและอตลกษณทไมเหมอนกน การ

อบรมในครงนท�าใหผมหายสงสยเรองรปแบบกจกรรมอยบาง

เพราะสงหนงทโครงการนแตกตางจากโครงการอนๆ คอ การเปด

มมมองหนงทวา “เราแตกตางกนได เราทะเลาะกนได แตเราจะ

แตกตาง/ทะเลาะกนอยางไรทไมน�าไปสความรนแรง”

ภายหลงเสรจสนการอบรมทกษะวฒนธรรมในครงนน ผม

เรมรสกวา ผมสามารถจดการกบความขดแยงตอคนทมความคด

เหนตางจากผมลงไปไดมาก โดยอาศยหลกความคดทวา “เขา

อาจจะไมรหรอไมเขาใจในสงทเราเปน” ดงนน ผมจงเลอกวธการ

อธบายใหคนกลมนเขาใจมากกวาการตอบโตดวยค�าพดรนแรง

เหมอนทเคยท�าในอดต

เรอง ตวนยสรย แซแร

“แลวมนจะไมตกนตายหรอ ?” นเปนค�าถามแรกทผดขน

มาในหว หลงจากทผมไดเขาไปอานขอมลการเปดรบสมครเขา

โครงการขดกนฉนมตรอยางละเอยด ผมพยายามคาดเดาการ

ด�าเนนโครงการนวาจะมรปแบบอยางไร เพราะเทาทเคยเขาอบรม

กจกรรมตางๆ ทเกยวของกบประเดนพหวฒนธรรมและการอยรวม

กนอยางสนตของหนวยงานตางๆ ทจดขนนบครงไมถวนในพนท

3 จงหวดชายแดนภาคใต กจกรรมเหลานมกจะยดเยยดให

ผเขารวมโครงการรสกมความรก เมตตาตอเพอนตางศาสนาและ

อยดวยกนอยางสงบสข แตเมอมการจดกลมท�ากจกรรมหรอแมแต

ชวงพกรบประทานอาหารกลางวน ผเขารวมโครงการสวนใหญกยง

เลอกทจะจบกลมกบเพอนๆ ทมาจากศาสนาเดยวกนอยบอยครง

ซงอาจจะไมไดตอบโจทยของโครงการสกเทาไร นอกจากขอสงสย

เรองรปแบบของโครงการแลว ชอโครงการ “ขดกนฉนมตร” กยง

ท�าใหผมเกดความขดแยงในใจวา “ตกลงแลว โครงการนจะท�าให

เรารกกน หรอขดแยงกน กนแน”

จะตองขดกนฉนมตรกนเทำไหร กวำจะมำเปน

18 จดหมายขาวNEWSLETTER

“ค�ำพพำกษำ”

เร องเปดเลม

ความนาสนใจของโครงการขดกนฉนมตร คอการจ�าลอง

ใหผเขารวมอบรมอยในสถานการณทเกดความขดแยงกนเอง

ผมขอยกกรณชวงอบรมการถายท�าภาพยนตรทกรงเทพมหานคร

การอบรมครงน มกจกรรมหนงทแบงกลมใหผเขารวมโครงการ

ผลตหนงสนภายใตหวขอตางๆ ททมงานก�าหนดไว ผมคดวา

กจกรรมทงหมดน อาจเปนความตงใจของโครงการทจะสราง

สถานการณใหเกดความขดแยงภายในกลมและตองการประเมน

การใชทกษะวฒนธรรมของผเขารวมโครงการแตละคน กจกรรม

นไดสรางความขดแยงใหกบผมและสมาชกในกลมมากเพราะ

แตละคนมกมอปนสยทตางกน จงท�าใหการน�าเสนอความคดเหน

และการรวมมอผลตหนงสนในระยะเวลากระชนชดเปนสงท

ทาทายพวกเราทกคน ผมจ�าไดวา พวกเราในทมมความขดแยงกน

ตงแตชวงคดบทหนงไปจนถงชวงออกกองถายท�าตามสถานท

ตางๆ สงหนงทเหนไดชดจากกจกรรมน คอ แตละคนมวธจดการ

ความขดแยงทตางกน บางคนใชการนงเงยบ บางคนใชการอธบาย

เหตผล และบางคนใชการเคารพเสยงขางมากในการจดการกบ

ความขดแยง สงเหลานสามารถสะทอนผลลพธของการอบรม

ทกษะวฒนธรรมไดในระดบหนง

ความขดแยงทเกดขนบอยครงทสดตลอดระยะเวลาการ

เขารวมโครงการน คอ ชวงการท�าหนงสนของทมตวเอง เรอง “ค�า

พพากษา” ซงสวนใหญจะเปนความขดแยงทเกดขนระหวางผม

กบนองชายตวเองทเปนหนงในสมาชกของทม ดวยความทเรา 2

คนมความสามารถทตางกนอยางชดเจน พวกเราจงตดสนใจทจะ

แบงงานรบผดชอบ โดยทผมจะท�าหนาทเขยนบทภาพยนตร จดหา

นกแสดง เสอผา สถานทถายท�า อปกรณถายท�า และก�ากบ

ภาพยนตร สวนนองชายรบหนาทท�า Story board ถายวดโอ และ

งานตดตอ อยางไรกตาม แมทง 2 คนจะมงานทตองรบผดชอบ

อยางชดเจน แตเราไมอาจปฏเสธไดวา ทกกระบวนการการผลต

หนงสนจะตองคาบเกยวหรอเชอมโยงกนตลอดกระบวนการ เพอ

ใหไดหนงทมองคประกอบครบถวนสมบรณมากทสด ดวยเหตน

พวกเราจงมการถกเถยงกนทกๆ กระบวนการผลต แมจะเปนเรอง

เลกๆ อยางการตงชอใหตวละครหลกกตาม

นอกจากน ความขดแยงไมไดเกดขนระหวางผมกบนอง

ชายเพยงเทานน ผมยงตองเผชญกบเหลานกแสดงหลก นกแสดง

ประกอบ และทมงานคนอนๆ รวม 20 กวาคน ในวนออกกองถาย

ท�าหนงสนเรองน การท�างานวนนนถอเปนการถายท�าครงใหญครง

แรกของทมเรา เราประสบปญหาหลายอยางตลอดการถายท�า

เรมตนดวยการมาสายของเหลานกแสดงจนท�าใหระยะเวลาใน

การถายท�าลวงเลยไปจนเกอบค�า ความไมพงพอใจของผก�ากบ

ทท�าใหนกแสดงตองแสดงซ�าหลายๆ รอบ เสยงรบกวนตางๆ

จากสงแวดลอมภายนอกจนท�าใหทมงานและนกแสดงหงดหงด

ตลอดจนการเขาฉากของนกแสดงประกอบทบางคนคาดวา

ตนเองจะไดเขาฉากเตมๆ แตสดทายกลบเหนตวเองในฉาก

เพยงแคลางๆ ในระยะไกล ผมยอมรบวา ผมพยายามทจะ

ควบคมและจดการปญหาทกอยางทเกดขนในวนนนใหออกมา

ในทางทดทสด แตกสามารถท�าไดเพยงไมกเรองเทานน สงทผม

ประหลาดใจและภมใจคอ ทกคนสวนใหญในทแหงนนยอมรบ

และเขาใจวามปญหาเกดขนจรง และพยายามน�าเสนอทางออก

หลายๆ ทางทจะสามารถแกไขเฉพาะหนาได จนทายทสด เรา

กปดกองดวยใบหนาทมรอยยมและรองรอยเหงอไหลบนหนา

ผาก อยางไรกตาม ความขดแยงยงคงด�าเนนตอเนองจนเขาส

ชวงการตดตอหนงสน ซงมผรบผดชอบหลกคอนองชายของผม

การกลบมาถกเถยงกนอกครงของเรา 2 คน ตางจากชวงแรกเรม

ของกระบวนการผลตอยางสนเชง ผมมความรสกวา การถกเถยง

ของเรา 2 คนมความถนอยลง ซงอาจเปนเพราะการเตรยมงาน

และการท�างานหนกๆ มากอนหนาน ท�าใหเราไดเนองานทม

คณภาพพอทจะน�าไปใสในงานตดตอวดโอ และอกสาเหตซง

อาจมความเปนไปไดมากกวาคอ เรา 2 คนคงไดเจอกบความ

ขดแยงมาบอยแลวในชวงทผานมา เราจงพยายามลดความขด

แยงดวยการยอมรบความคดเหนของอกฝายมากขน และ

พยายามอธบายเหตผลของตวเองใหอกฝายเขาใจใหมากทสด

ทายน ผมอยากจะฝากวา ความขดแยงสามารถเกดขน

ไดกบทกคน ทกท และทกเวลา แตสงหนงทส�าคญกวาความขด

แยงคอ เราสามารถเลยงไมใหเกดความขดแยงอยางไร และ

หากเกดความขดแยงไปแลว เราจะจดการกบเรองดงกลาว

อยางไร

ตลอดระยะเวลาทผมไดเขารวมโครงการนจนไดผลต

หนงสนเรอง “ค�าพพากษา” ผมไดพบกบความขดแยงหลาก

หลายรปแบบ บางครงกสามารถจดการกบความขดแยงได แต

ยงมอกหลายกรณทความขดแยงยงคงอย และยงรอใหผม

เขาไปจดการกบสงนในโอกาสตอไป อยากลวทจะเผชญกบ

ความขดแยง

1ผก�ากบหนงสนเรอง “ค�าพพากษา” ไดรบรางวลชนะเลศการประกวดหนงสน “ขดกนฉนมตร” โครงการทกษะวฒนธรรม

จดหมายขาวNEWSLETTER 1319จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

มมมอง

แตกตำงอยำงสนต คอลมนมมมองพาผอานมาฟงความคดของคนรนใหมจากหลายสาขาอาชพ เกยวกบกลยทธในการจดการความขดแยงใน

ชวตประจ�าวน และแนวคดในการอยรวมกนกบผคนทแตกตางหลากหลาย ซงมความนาสนใจอยไมนอย การสนทนากบผคนทหลาก

หลาย เปดพนทใหไดรบความรใหม เหนอกเหนใจ และความเคารพซงกนและกน ใหเขามาแทนทอคต ความเพกเฉย และความกลว

ระหวางกน

เบญจวรรณ สงหนยม (วศวกรเคม, 29 ป)

“ในการท�างาน แตละคนมาจากพนฐานทตางกน พอมา

อยรวมกนกมกมความเหนตางกน ขดแยงกนบาง ทผานมาใชวธ

รอใหแตละฝายอารมณเยนลงกอนแลวคอยคยกน ท�าใหความขด

แยงคลคลายลง แตถามาถงจดทคยกนไมได กคงตองมคนกลาง

เขามาชวยเจรจา เราอาจตองพยายามเปดใจมองในมมของเขา

ดวย และคดถงผลทจะเกดขน ทางไหนทจะเปนประโยชนกบทก

ฝายหรอดตอองคกรหรอสงคมมากกวากเลอกทางนน เราอาจตอง

น�าหลกธรรมมาใช ลดทฐและศกดศรลงบาง เพอใหเหนทางตรง

กลางอยางชดเจนขน ยอมปรบตรงนนนดตรงนหนอย ดกวาการ

ตกนแลวท�าใหองคกรหรอบานเมองเสยหาย สดทายไมมใครได

ประโยชนอะไรเลย มแตเสยกบเสย”

พรรษ ภช�าน (พนกงานเอกชน, 31 ป)

“สนตเรมตนจากทเราเปนคนแรก ถาจะสรางความสขสงบ

ใหหนวยทใหญขน กตองเรมตนจากตวเราเอง ถาตวเราเองยงไมม

สนตในใจ เราจะไปคาดหวงใหคนอนมความสงบ ไมทะเลาะกน

กคงจะไมถก ดงนนเมอมความขดแยงเกดขน กควรหนกลบมา

พจารณาทตวเองกอน พยายามรเทาทนตวเอง สงเกตความคด

ความรสก ความตองการของตวเอง รวมถงเหตเบองหลงความ

โกรธของเราวามอะไรก�าลงท�างานอย ขางใน และพยายาม

ท�าความเขาใจคกรณของเรา วาเขารสกหรอก�าลงตองการอะไร

อย พยายามอดทนตอความรสกโกรธเพอไมใหแสดงออกสงท

รนแรงหรอเสยหายออกไปในชวงเวลานน”

เรอง ยาไพร สาธธรรม1

20 จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

ร.ต.ท.กรกช เทพวระพงศ (ต�ารวจ)

“ไมวาเวลาจะผานไปเทาไหร มนษยกยงมความขดแยง

อย เปนสงทคนพยายามจะหลกหน แตบางทกยอมขดแยงหรอ

สญเสยเพอสงทเชอวาดกวา เวลามความขดแยง ตองมฝายทยอม

และมสงทมาก�ากบความขดแยงนนกคอกฎหมาย ถาคนเรา

เคารพและปฏบตตาม กจะท�าใหคนไมเบยดเบยนซงกนและกน

ความขดแยงกจะลดลง ในองคกรกมระเบยบขอบงคบขององคกร

ในระดบครอบครว ลกกมพอแม พอแมมปยาคอยดแลกฎระเบยบ

หรอเปนคนกลาง ถาขาดสงเหลาน สงคมกจะวนวาย ถงแมวาการ

มอสระเสรเปนสงทควรม คดตางกนได แตตองอยในกรอบของ

การไมท�าใหผอนเดอดรอนครบ”

กองเกยรต วชระโภชน (นสตมหาวทยาลยมหาสารคาม,

22 ป)

“เคยจากบานไปอยตางถนชวงหนง เปนเดกอสานแต

ตองไปอยในชมชนไทใหญ ทงภาษา ทงการกนการอย เปลยน

ไปหมด ตอนแรกรสกกดดนมาก แตตอมากพยายามปรบ

ความคดใหม ท�าใจเปนกลาง สงเกตวาพวกเขาท�าอะไร ไม

ท�าอะไร และเปดใจเรยนรวฒนธรรมใหม เพราะคดวาถาราม

อคตตงแตแรกกจะไมมอะไรเปลยนแปลงในทางทดขน

สดทายกปรบตวและอยกบวฒนธรรมใหมได ประสบการณ

ไปอยตางถนครงนนท�าใหไดเรยนรวา แมวถวฒนธรรมของ

พวกเขาจะตางไปจากททเราเคยอย แตเปนสงทดงามเสมอ

ในแบบของเขา และทกสงขนอยกบความคดเรา ถาคดวาสง

นนดกปฏบตตาม แตถาคดวาสงนนไมด เรากมองผาน ไม

ตองไปกาวกายหรอวพากษวจารณ ถาเราไมชอบกเพยงแค

ถอยออกมา หรอลองมองมมอนบาง เราไมสามารถก�าหนด

ใหโลกเปนอยางนนอยางนตามใจเราทงหมดได”

จดหมายขาวNEWSLETTER 1321จดหมายขาวNEWSLETTER

1นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

คลงความร

ส�ำรวจสมำตรำในมตภำรตะศกษำ : ภำคสนำมชมชนชำวซกขในประชำคมอำเซยน

เกรนน�าสสมาตรา

อนเดยในยคอาณานคมองกฤษนน ราวครสตศตวรรษท

18 ชาวอนเดยหลากหลายกลมชาตพนธและศาสนาเขามาใน

ภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตตามชาวองกฤษ โดยชน 2 กลม

ทเขามาจ�านวนมากและปจจบนยงคงมลกหลานอาศยอยสบมา

คอ ชาวปญจาบ (อนเดยเหนอ) กบชาวทมฬ (อนเดยใต) ผคน

เหลานมกเรมตนจาก 3 ลกษณะ คอ คาขาย แรงงาน-รบจาง ทหาร

ต�ารวจ (ในบงคบขององกฤษ)

เกาะสมาตรา อนโดนเซย ถอเปนปลายทางแหงหนงทอย

ในระยะของอาณานคมชองแคบมะละกา และเมองใหญทกลาย

มาเปนแหลงรวมทตงชมชนนานาชาต นนคอ เมดาน เฉพาะกลม

ชาวอนเดยทเมดาน พบศาสนสถาน 4 ศาสนา หรอชน 4 กลม

ศาสนา กลาวคอ ชาวซกขจากปญจาบ สวนชาวฮนด ชาวมสลม

ชาวครสต เปนชาวทมฬจากอนเดยใต

เรองและภาพ อภรฐ ค�าวง1

22 จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

โดยทวไปแลว ทสมาตราจะมกคนกบชอใหญ คอ อนเดย

มากกวาชอเฉพาะของแตละชน ปจจบนกลมทมชอเสยงมากคอ

ชาวทมฬครสต ทงนกเพราะมโบสถทใหญโต เปนแหลงทองเทยว

ใหมทโดงดง รองลงมาคอ ชาวทมฬฮนด เพราะศาสนาฮนดเปน

ทรบทราบกนมานาน สวนชาวปญจาบหรอซกข อดตมชอเรองการ

คาผาและบรษซกขโพกผากเปนจดเดน

ส�าหรบการศกษาภาคสนามนนบเปนครงแรกทไปส�ารวจ

สมาตรา เลอกศกษาสงคมวฒนธรรมชาวซกขเปนหลก ซงเปนการ

ขยายพนทศกษาประเดน Indian Diaspora และชมชนชาวซกข

ในภมภาคของเรา โดยไปลงพนทในชวงกลางเดอนพฤศจกายน

ค.ศ.2016 เปนชวงการเฉลมฉลองวนประสตแหงองคปฐมศาสดา

ครนานกซาฮบ (ค.ศ.1469-1539)

ชาวซกขเมดาน

กลาวกนวาเมดานเสมอนเปนเมองหลวงของชาวซกขใน

อนโดนเซย เพราะเรองราวและความเปนชมชนเรมตนทเมดาน

ราวครสตศตวรรษท 19 แตปจจบนมชาวซกขอาศยอยประมาณ

200-300 คน เนองจากสวนหนงยายไปกรงจาการตาเพอการคา

และการศกษา พนเพดงเดมของชาวซกขสวนใหญมาจาก

อมฤตสาร เปนเกษตรกรทเรยกวา ญาต ซงชาวญาตทมาเมดาน

เปนกลมเลยงวว แรงงาน แตกยงมกลมพอคาบาง ปจจบนลก

หลานชาวซกขตางประกอบอาชพทหลากหลาย ตงแตขาย

เฟอรนเจอรไปจนถงเปนเภสชกร

บนเกาะสมาตรามครดวาราหรอวดซกข 6-7 แหง เฉพาะ

เมดานม 4 แหง โดยครดวาราศรครนานกเทพญเปนศนยกลาง ตง

อยในใจกลางเมอง อาคารปจจบนสรางขนตงแต ค.ศ.1920 ม

ศาสนาจารยจากอนเดยมาประจ�า ท�าหนาทในการศาสนา เชน

เดยวกบแหงอนๆ ทวโลก และชมชนมโรงเรยนคาลซา สอนภาษา

ปญจาบ สอนวถแหงซกข ปจจบนสอนเฉพาะเสารอาทตย ม

นกเรยนกวา 30 คน และคร 3 คน

ครดวาราศรครนานกเทพญ เมองเมดาน เกาะสมาตรา

จดหมายขาวNEWSLETTER 1323จดหมายขาวNEWSLETTER

คลงความร

การเฉลมฉลองแหงองคศาสดา ชมชนจดพธส�าคญ

ประกอบดวย

1) อคนธ ปาธ เปนการสวดพระธรรมในศรครครนถซาฮบ

อยางตอเนอง ประมาณ 48 ชวโมง ผอาวโสทศกษาพระธรรมได

รวมจตรวมกนสวด ซงสลบกนสวด เฉพาะชวงเรมและสนสดการ

สวด ทกครอบครวเขารวมชมนมเจรญธรรมพรอมกน

2) พธเปลยนธงนสานซาฮบ ธงสามเหลยมสสมประดบศาสน

สญลกษณ หรอ ครดวาราตองประดบธงใหเหนอยางชดเจน เพอ

แสดงวาเปนพนททางศาสนาซกข

นอกจากน ยงจดกจกรรมทางสงคม 2 ลกษณะคอ

1) การแขงขนกฬามหาสนก ทเนนกระชบมตรและสงเสรม

ความสามคคของเครอญาต

2) การแขงขนทกษะทางวชาการศาสนาซกขในกลมนกเรยน

ซงเปนทนาประทบใจวา เดกๆ สามารถตอบค�าถามดานศาสนา

ขอทยากๆ ได นบวาเปนผลส�าเรจอยางหนงของกระบวนการ

ถายทอดความรจากรนสรน

จากงานพธและกจกรรม ท�าใหไดมโอกาสพบปะพดคยตงแต

เดกไปจนถงผอาวโส ไดเหนตวตนของชาวซกขรนตางๆ ทแสดง

อตลกษณอยางผสมผสานระหวางความเปนซกข ความเปนปญจ

าบ และความเปนสมาตรา โดยชาวซกขซงเปนพลเมองอนโดนเซย

โดยก�าเนดนน หากมองแตผวเผนทงหนาตาและการแตงกายแลว

กเหนวาเปนซกข แตพดภาษาบาฮาซากบภาษาองกฤษได กลบ

พดภาษาปญจาบไมคอยจะคลอง และสวนใหญกไมเคยไปเยยม

ดนแดนมาตภมทปญจาบเลย

ครและนกเรยนโรงเรยนคาลซา (วนเสาร-อาทตย)

อาคนธ ปาธ หรอการสวดบทพระธรรม ตอเนอง 48 ชวโมง

24 จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

ชมชนชาวซกขนอกมาตภมเชนทสมาตราน ไดพยายามท

จะธ�ารงรกษาความเปนซกข ปฏบตตามค�าสอนขององคศาสดา

ขนบธรรมเนยมของบรรพบรษ ทงนกเพราะวาศาสนาบญญตวถ

ปฏบตตนและมอทธพลตอการด�ารงชวต การทจะถายทอดมรดก

อนล�าคาขามเวลาขามดนแดน เพอจะสงตอใหกบคนรนใหม

ทามกลางสงคมวฒนธรรมหลกของสมาตรา

และจากการทเมดานเปนทตงของกลมชนนานาชาต เปน

สงคมพหวฒนธรรม จงชวยเอออ�านวยใหชาวอนเดยทกกลม

สามารถอยรวมกบชาวทองถนและชนกลมอนไดอยางสนต อกทง

ยงสามารถธ�ารงรกษาศาสนาและวฒนธรรมของตนใหสบมา

จนถงปจจบน เมดานจงมเสนหทงทางสงคมและเศรษฐกจทดงดด

ใหชาวซกขเลอกเปนศนยกลางในอนโดนเซย

สงทายจากภาคสนาม

การส�ารวจและการท�าความร จกกบชาวซกขบนเกาะ

สมาตราครงน ไดกลายเปนเรองราวทนาตนเตนจากการขยาย

พนทศกษา เพราะไมคอยจะมใครกลาวถงทสมาตรากนมากนก

ชวงแรกเรมทสบคนขอมลกพบขอจ�ากดตางๆ ตองอาศยเครอขาย

หลายตอ ใชเวลานาน กอนไปลงพนทจะตองมองคประกอบคอ ม

กลมชน มสถานท มเรองราวอยจรงและมในปจจบน ดงนน การ

ลงพนทจงเปนโอกาสและประสบการณของการไปเรยนรเรองจรง

ในพนทจรง อกทงยงสามารถเพมเครอขายใหมๆ เพอการศกษา

วจยตอไป รวมถงมตรไมตรจากชมชนชาวซกข ซงไดใหการ

ตอนรบขบสและดใจทมนกวชาการไทยเดนทางไปเรยนรเรองราว

ของพวกเขาถงถนทเกาะสมาตรา

พธการเปลยนธงนสานซาฮบ (ศาสนาซกข) ประจ�าปของครดวารา

จดหมายขาวNEWSLETTER

จดหมายขาวNEWSLETTER 25

1ศนยภารตะศกษา สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเอเชย มหาวทยาลยมหดล www.bharat.lc.mahidol.ac.th 2ไดแก ชาวอนเดย ชาวจน ชาวอาหรบ ชาวตะวนตก3เมดาน เปนเมองใหญทสดบนเกาะสมาตรา เปนเมองทมประชากรหนาแนน อนดบ 3 ของอนโดนเซย รองจากกรงจาการตา เมองสราบายา4ศนยกลางของศาสนาซกขอยทเมองอมฤตสาร รฐปญจาบ อนเดย (ดนแดนดงเดมรวมปญจาบในปากสถานดวย)5ศาสดาศรครครนถซาฮบ เปนศาสดาในรปพระมหาคมภร-ศาสดานรนดรกาล ตงแต ค.ศ.1708 (สถาปนาสบทอดตอจากศาสดาในรปมนษย

องคท 1-10 ค.ศ.1469-1708)

คลงความร

เรอง ยาไพร สาธธรรม1

The 5th International Storytelling Festival in Thailand (Bangkok ) Peace Tales: Multiculturalism

จดขนในวนท 26-27 กมภาพนธ 2560 ณ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

26 จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

งานเทศกาลเลานทานนานาชาตในครงนจดขนในหวขอ

Peace Tales: Multiculturalism2 มวตถประสงคเพอเปดพนทให

กลมเปาหมายไดแลกเปลยนเรยนรระหวางกนเกยวกบความรทาง

คตชนและการใชประโยชนจากนทาน โดยเฉพาะอยางยง กลมคร

อาจารย นกวชาการ หรอผปฏบตการทางสงคมทใชประโยชนจาก

นทาน รวมถงนกเลานทาน ผรดานนทาน และผสนใจดานการ

อนรกษฟนฟนทานพนบานและการเลานทาน และเพอใหกลม

เยาวชนและนกศกษา ไดเรยนรเกยวกบวถชวต ภมปญญา ความ

เชอ อตลกษณ และคณคาทางวฒนธรรม ทแทรกอยในนทาน รวม

ถงไดเรยนรเกยวกบแนวคดการอยรวมกนทามกลางความหลาก

หลายทางสงคมและวฒนธรรมอยางสนตผานการใชนทานเปน

สอกลาง และในสวนของกระบวนการด�าเนนงานนนมประสาน

งานกบเครอขายนกเลานทานและเจาภาพรวม ในการวางแผน

การด�าเนนงานและคดเลอกเนอหานทานทน�ามาเลาในงาน รวม

ถงการพดคยกบเครอขายเพอถอดบทเรยนจากการจดกจกรรม

ครงทแลวเพอปรบปรงรปแบบและเนอหาของงานเทศกาลเลา

นทานฯ และมแผนจดท�าสอเผยแพรความรนทานภายในงานเพอ

เปนประโยชนตอการเรยนรของเยาวชนและบคคลคนทวไปท

สนใจ

กจกรรมภายในงานประกอบดวย เวทเสวนาวชาการ โดย

นกวชาการและเครอขายความรทางคตชน และเวทเสวนาโดย

นกเลานทานนานาชาต กจกรรมการเลานทานแบบกลมและแบบ

เดยว การแสดงหนเงา กจกรรมอบรมและสาธตเรองเลาในกลม

ยอย ซมของเลนพนบาน และซมขายหนงสอนทาน งานเทศกาล

เลานทานครงน มเครอขายนกเลานทาน นกวชาการ เครอขายทาง

คตชนทมารวมแบงปนนทานและความรในเวทเสวนาจ�านวน 37

คน โดยเปนนกเลานทาน 23 คน จาก 11 ประเทศ ไดแก ไทย

สหรฐอเมรกา อนโดนเซย ลาว อนเดย เกาหลใต อตาล องกฤษ

ฟลปปนส สงคโปร มาเลเซย และไตหวน และกลมนกเลานทานรน

เยาวจากศนยการศกษาโจะมาโลลอหลา และมเครอขายสถาบน

การศกษาและผสนใจมาเขารวมงานทงสนจ�านวน 548 คน

คลงความร

ในการเปดงานฯ ศาสตราจารย ดร.ศราพร ณ ถลาง คณะ

กรรมบรหารศนยมานษยวทยาสรนธร เปนประธานเปดงาน

และดร.จงกจ วงษพนจ ผ อ�านวยการสถาบนเอเชยศกษา

มหาวทยาลยราชภฏสรนทร ผศ.ดร.ราชนย นลวรรณาภา ตวแทน

จากสถาบนวจยศลปะและวฒนธรรม คณะมนษยศาสตรและ

สงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ดร.วณณสาสน นนสข

ตวแทนจากศนยวจตรศลปและโบราณคด และคณเบญจวรรณ

บวขวญ ตวแทนจากวทยาลยภมปญญาชมชน มหาวทยาลย

ทกษณ รวมเปดงาน

เสวนาวชาการ หวขอ “นทานในฐานะเครองมอการ

เรยนร อตลกษณและวฒนธรรม” วทยากรไดแก ผศ.ดร.

อภลกษณ เกษมผลกล ผศ.ดร.ราชนย นลวรรณาภา

คณเบญจวรรณ บวขวญ คณอรพนท กศลรงรตน และคณวระวฒน

กงวาลนวกล ด�าเนนรายการ ในวงเสวนาไดเสนอประเดนทนาสนใจ

2 เรอง ไดแก นทานเปนเครองมอในการเรยนรอตลกษณและ

วฒนธรรมทองถนของเยาวชนและชมชน เชน การเลานทานดวย

ของเลน การเกบขอมลนทานจากผเฒาผแกในชมชน น�ามาจดการ

ขอมล หรอประยกตใชโดยการแสดงละคร เปนตน และประเดนท

สอง เรองเลาในทองถนทสะทอนแนวคดการจดการความขดแยงใน

ชวตประจ�าวนโดยสนตวธ รวมถงขอเสนอแนะในเชงนโยบายใน

การน�านทานมาใชในการสงเสรมการเรยนรรากวฒนธรรมของชมชน

ในเวทเสวนา หวขอ “Multiculturalism and Tales”

มนกเลานทานนานาชาตรวมในการเสวนา ไดแก รชารด ไดอน

วลาร (ฟลปปนส) กงเดอน เนดตะวง (ลาว) ดร.วยพา ทศศะ (ไทย)

ดร.มากาเรต รด แมคโดนล (สหรฐอเมรกา) ชลา ว (สงคโปร) แตละ

ทานไดพดคยถงความส�าคญของนทานในฐานะทเปนตวสะทอน

อตลกษณและวฒนธรรมประจ�าถน นกเลานทานแตละทานไดแบง

ปนความรและเกรดนทานจากประเทศของตนเองและประเทศอนๆ

ทสะทอนอตลกษณและวฒนธรรม แนวคดการอยรวมกนทามกลาง

ความหลากหลาย ออกมาผานองคประกอบตางๆ ของเรองเลาทม

ความสนกสนาน จากนนเปนกจกรรมเลานทานจากนกเลานทาน

ทงในและตางประเทศ อาท นทานเรอง หนสามเหลยม โดยนองๆ

จากศนยการศกษาโจะมาโลลอหลา นทานของชาวปกาเกอะญอ ท

อธบายความหลากหลายของผคนบนโลกจาก “หนสามเหลยม”

สนขจงจอกผปกครองล�าธาร โดย ดร.วยพา ทศศะ ดร.ประสงค สาย

หงษ และดร.พนดา พนกระโทก “เจาหมาฟนเลกน�าลายยดและตว

เหมนสดๆ” นทานพนบานจากประเทศองกฤษ ทสอนใหรจกทจะ

มองคนทภายในจตใจมากกว ารปลกษณภายนอก โดย

ดร.มากาเรต แมคโดนล นอกจากนยงมนทานอนๆ อกกวา 10 เรอง

ทไดถกเลาในครงน หวขอ Storytelling VS. Concert: Moment &

Music นทานจาก อง กอง เคยง (มาเลเซย) จอง ลม (เกาหลใต)

มาเด ทาโร และเกเดอ ทามาดา (อนโดนเซย) กจกรรมเลานทาน

และการอบรมส�าหรบนกศกษาและผใหญ โดย โรเจอร เจนกนส

(สงคโปร) หวขอ Happiness Project: Storytelling for Trauma

Healing โดย จวา รากนาฏ (อนเดย) เปนตน

นอกจากนแลวภายในงานยงมบธตางๆ ทนาสนใจอยาง

พพธภณฑเลนได จ.เชยงราย ทรวบรวมเอาของเลนหายากของคน

รนกอนมารวมไวดวยกน บธสนคาผลตภณฑจากศนยการศกษาโจะ

มาโลลอหลา ทน�าเอาผาทอทตดเยบในลกษณะเฉพาะออกมา

จ�าหนาย บธหนงสอเลานทาน ทน�าหนงสอนทานและสมดภาพสง

เสรมจนตนาการของนองๆ มาวางจ�าหนาย แถมดวยกจกรรมวาด

ภาพระบายสฟร ทสามารถน�าผลงานกลบบานไดเลย

จากการส�ารวจความคดเหนของผเขารวมงาน พบวา

มความพงพอใจตอรปแบบงานและสาระของงานเปนอยางมาก โดย

มองเหนวา รปแบบกจกรรมมความหลากหลายและสามารถสราง

บรรยากาศของการเรยนรทเปนกนเอง ความร ทกษะ และขอคดทได

จากในงานมประโยชนตอการท�างานหรอการใชชวตในอนาคต โดย

เฉพาะอยางยงแนวคดเรองการอยรวมกนบนความหลากหลายอยาง

สนต เสยงสะทอนบางสวนจากผเขารวมงาน มดงน

“กจกรรมนท�าใหเหนคณคาของนทาน มมมมองเกยวกบ

นทานทกวางขน นทานมใชแคเรองหลอกเดก แตเปนเครองมอใน

การเรยนรความแตกตางทางวฒนธรรมและสรางความสนตให

เกดขนได หลงจากน จะไปถอดรหสการเลานทานทมชวตชวาท

ไดจากงานนไปใชในการเลาเรองใหนกเรยน เพอใหเดกไดเรยนร

วฒนธรรม ความแตกตาง ใหอยรวมกบผอนได ชอบกจกรรมใน

งานนมาก นทานจากผเลาทกคนสนกมาก อบอน แจมใส เบก

บาน เหมอนกลบไปเปนเดกๆ”

อจฉรา เตชะสนธธนา, 35 ป

โรงเรยนดรณสกขาลย

“นทานไมเพยงเหมาะกบเดก แตเหมาะกบคนทกวย ทก

ภาษาและวฒนธรรม การมารวมกจกรรมนท�าใหไดเรยนร

วฒนธรรมทหลากหลาย ทกคนสามารถเปนเพอนกนไดแมจะตาง

กน ท�าใหมทศนคตทดงามและเปดใจกวางในการเรยนร และรจก

เพอนใหมในสงคม อยากใหมการจดกจกรรมดๆ เชนนอกตอไป

เรอยๆ เพราะจะเปนประโยชนตอผชม โดยเฉพาะเดกและเยาวชน

ไดเรยนรวฒนธรรมทหลากหลายและการอยรวมกบคนอนทม

ความแตกตางจากตนเองดวยความรกและความเขาใจ”

เสมอนทพย ศรจารกล, 43 ป

28 จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

1นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)2เจาภาพจดงานทงในประเทศไทยและเวยดนาม ไดแก

วนท 16-18 ก.พ. 2560 คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม ในหวขอ Ethnic Diversities in Folktales

วนท 20-21 ก.พ. 2560 มหาวทยาลยราชภฏสรนทร ในหวขอ Ethnic Diversities in Folktales

วนท 23-25 ก.พ. 2560 วทยาลยภมปญญาชมชน มหาวทยาลยทกษณ ในหวขอ Peace tales: Multiculturalism

วนท 27-28 ก.พ. 2560 วดชจตธรรมาราม จงหวดอยธยา โดยศนยวจตรศลปและโบราณคด ในหวขอ Moral or Buddhist Tales

วนท 1-4 ม.ค. 2560 มหาวทยาลย Hue University’s College of Education เมองเว ประเทศเวยดนาม ในหวขอ Tales from the Rice Paddies

“การไดฟงเสวนาท�าใหนกยอนกลบไปยงบานเกดแถบอสาน

ทเตมไปดวยนทานทเลาตอกนมา ท�าใหเหนถงภมปญญาของ

บรรพบรษในการน�านทานมาใชประโยชน นทานเรองเดยวกนถา

แตละชมชนเอาไปใช แมเนอเรองเหมอนกน แตจะตางออกไปตรง

ประเพณ วฒนธรรม คตความเชอ ทถกสอดแทรกเขาไปในเรองดวย

เจตนาทจะแสดงอตลกษณในทองถนของชมชนนน นทานในทอง

ถนของผมจงสะทอนเรองราวของชมชนไดเปนอยางด”

กองเกยรต วชระโภชน, 22 ป

นสตมหาวทยาลยมหาสารคาม

“ขอบคณทใหโอกาสมารวมงานครงน ท�าใหไดเจอเพอน

ใหม ไดแลกเปลยนเรยนรและน�าทกษะนไปพฒนาตนเองและ

สรางเครอขายความรใหกบนกวชาการ คร และเยาวชน และขยาย

ผลตอไปเพอความคงอยของอตลกษณและวฒนธรรมทองถน

และสรางส�านกในการอยรวมกนอยางสนต”

เบญจวรรณ บวขวญ

นกวชาการทางคตชน

การจดงานเทศกาลเล านทานนานาชาตฯ ศนย

มานษยวทยาสรนธรไดเปนเจาภาพในการจดงานเทศกาลเลา

นทานนานาชาต 2 ครงแลว และการแลกเปลยนความรของเครอ

ขายนทานตลอดสองปไดพบเหนความพยายามของเครอขายใน

การตอสเพอรกษาและฟนฟนทานทองถน ความยดหยนและ

ทกษะวฒนธรรมชนเยยมของนกเลานทานนานาชาตทใชในการ

ปฏสมพนธระหวางนกเลานทานดวยกนเองหรอกบผชมตางเชอ

ชาต รอยยม เสยงหวเราะ และความกลาทจะท�าสงใหมๆ ของผ

เขารวมงาน รวมไปถงมตรภาพใหมระหวางเครอขายนทานผาน

พนทเปดของเทศกาลเลานทานทน�าไปสการเชอมโยงงานกน สง

เหลานเปนพลงงานสงตอไปมาระหวางกนของผคนทเกยวของท

เหนความส�าคญกบการคงอยของนทาน การจดงานในครงนจง

เปนการสงตอพลงงานทสรางสรรค และหวงวาพลงงานทสงไปมา

นจะคอยๆ ขยายออกไปไมสนสด

คลงความร

Sakura Science Exchange program เปนโครงการท

ด�าเนนงานโดยศนยวจยเอเชยตะวนออกเฉยงใตศกษา (The

Center for Southeast Asian Studies (CSEAS)) มหาวทยาลย

เกยวโต เพอสนบสนนบรรณารกษและหองสมดในประเทศไทย

ใหมโอกาสไดแลกเปลยนเรยนรกระบวนการท�างานของหองสมด

ในประเทศญปน โดยเฉพาะดานเทคโนโลยหองสมด ทมความ

เชอมโยงกนตงแตระดบหองสมด สถาบนการศกษา และหนวย

งานระดบชาต โดยการอบรมแลกเปลยนเรยนรในครงนแบงออก

เปน 3 ประเดน คอ การบรหารจดการทรพยากรสารสนเทศ การ

บรหารจดการฐานขอมลและเทคโนโลยทเกยวของกบหองสมด

รวมทงการอนรกษหนงสอเกาและเอกสารจดหมายเหต

ดานการบรหารจดการทรพยากรสารสนเทศนน เนนหนก

ไปทการจดการหนงสอทมเนอหาเกยวกบเอเชยตะวนออกเฉยงใต

ศกษาซงเปนภารกจหลกของ CSEAS เราไดมโอกาสศกษาดงาน

จากหองสมดของสถาบน CSEAS หองสมด National Diet Library

of Kansai-Kan และหองสมด IDE-JETRO Library พบวาความ

นาสนใจของการจดการหนงสอประเภทนคอการแบงหมวดหม

ของหนงสอโดยการยดจากพนท (Area Based) เปนส�าคญ แลว

จงวเคราะหหมวดหมตามเนอหาของหนงสอดวยระบบทเหมาะสม

งานดานเทคโนโลยส�าหรบหองสมด ซงเปนประเดนส�าคญ

ของโครงการแลกเปลยนเรยนรในครงน เราไดมโอกาสรวมพดคย

กบหนวยงานทมความโดดเดนดานเทคโนโลยทเกยวของกบหอง

สมดทส�าคญหลายแหง เชน หองสมดมหาวทยาลย Ritsumeikan

University และหองสมด National Diet Library of Kansai-Kan

ทน�าระบบคลงหนงสออตโนมต (Automatic Storage) ซงจดเกบ

หนงสอไดมากวา 1 ลานเลม เขามาใชเพอลดตนทนดานบคลากร

และเพอการใหบรการทสะดวกรวดเรว อกทงยงมการใชเทคโนโลย

อนๆ ชวยในการใหบรการ เชน การยม-คนหนงสอดวยตนเอง โดย

มนกศกษาเปนอาสาสมครแบบไดรบคาตอบแทนเปนผใหขอมล

และชวยเหลอผใชบรการ

สถาบน Universal Communication Research Institute

of NICT เปนหนวยงานทใหบรการเวลามาตรฐานของประเทศ

ญปน และยงมผลงานวจยทโดดเดนทสนบสนนการศกษาและ

กาวขามขดจ�ากดทางภาษา ดวยการพฒนาแอปพลเคชน

VoiceTra (Voice Translation Apps) ทสามารถแปลภาษาจาก

ตวอกษรและเสยงไดมากถง 31 ภาษารวมทงภาษาไทย ความ

พเศษของแอปพลเคชนนคอนอกจากจะแปลภาษาโดยการถอด

ความหมายค�าศพทแลว ยงสามารถวเคราะหและเลอกค�าศพทท

เหมาะสมในกรณทค�านนมหลายความหมายได โดยการเทยบกบ

บรบทอนในประโยค

สถาบน National Information Institute (NII) มบทบาท

ส�าคญในการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศใหกบสถาบนการศกษา

ทวประเทศญปน ผลงานทส�าคญไดแก การพฒนาคลงขอมล

JAIRO (Japanese Institutional Repositories Online) ซงจะ

เชอมโยงขอมลจากสถาบนการศกษาหลายแหงทวประเทศให

สามารถสบคนไดจากทเดยว โดยสามารถรวบรวมขอมลได

มากกวา 540,000 รายการจาก 84 สถาบนทวประเทศ นอกจาก

นยงพฒนาระบบฐานขอมลกลางเพอท�าหนาทรวบรวมขอมลทาง

บรรณานกรมของหองสมดทเปนเครอขายทงหมดไวในทเดยวกน

Sakura Science Exchange program

เรอง สมตตา สรรพกจ และปรยฉตร เวทยนกล1

แลกเปลยน เรยนร กระบวนงำนหองสมดในประเทศญปน

เลขเรยกหนงสอแบบ Nippon Decimal Classification

30 จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

เรยกวา NACSIS-CAT โดยขอมลทถกน�าเขาระบบหองสมด

แตละแหงจะมาปรากฏรวมกนทฐานขอมลกลางน เพอ

ประโยชนแกผใชบรการทจะสามารถสบคนทรพยากรสารสนเทศ

จากมหาวทยาลยทกแหงทเขารวมเครอขายไดจากทนในครงเดยว

นอกจากการไดเรยนรงานดานเทคโนโลยสารสนเทศ

และหองสมดทมความกาวหนาและนาสนใจไปแลวนน เรายง

ไดเขารวมอบรมเชงปฏบตการดานการอนรกษหนงสอเกาและ

เอกสารจดหมายเหตทหอสมดกลาง มหาวทยาลยเกยวโต และ

หองสมดคณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยโตเกยว โดยไดรบ

ความรเรองคณสมบตของกระดาษประเภทตางๆ จนถงการ

ปองกน อนรกษ และแกไขสภาวะความเปนกรดในหนงสอเกา

และเอกสารจดหมายเหต

สงทนาสนใจจากการแลกเปลยนเรยนร ในครงนคอ

หองสมดเฉพาะทางหลายแหงในประเทศญปนไมไดยดหลกการ

วเคราะหหรอจดกลมทรพยากรสารสนเทศตามหลกมาตรฐาน

สากลเทานน แตไดน�ามาตรฐานดงกลาวมาปรบใชใหเหมาะสม

และเขากบลกษณะเฉพาะของหองสมดแตละแหง อกทงระบบ

การท�างานกไมไดเปนแบบแยกสวน แตจะมหนวยงานระดบ

ประเทศเขามามบทบาทในการพฒนาและเชอมโยงฐานขอมล

ของหองสมดแตละแหงเขาดวยกน เปนการประหยดงบ

ประมาณในการจดซอ ลดขนตอนการท�างาน และท�าใหผใช

บรการเขาถงขอมลไดโดยสะดวก

1บรรณารกษ หองสมดศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

เปนทนายนดวาในปจจบนหนวยงานดานเทคโนโลยระดบ

ชาตของประเทศไทยอยางเชน ส�านกงานบรหารเทคโนโลย

สารสนเทศเพอพฒนาการศกษา เหนถงความส�าคญและไดพฒนา

เทคโนโลยเพอเชอมโยงฐานขอมลหองสมดสถาบนการศกษาใน

ประเทศไทยใหสามารถบรการทรพยากรสารสนเทศรวมกนได ซง

หองสมดศนยมานษยวทยาสรนธรกไดเขารวมเครอขายดงกลาว

เพอใหผใชสามารถเขาถงขอมลและไดรบประโยชนสงสดจากการ

ใชบรการหองสมดโดยแทจรง

บรรยากาศการอภปรายแลกเปลยนเรยนร เจาหนาทหยบหนงสอทถกสงมาทางสายพานของระบบคลงหนงสออตโนมต

ทดลองฉดน�ายาก�าจดกรดบนกระดาษ

จดหมายขาวNEWSLETTER 1331จดหมายขาวNEWSLETTER

จรรยา ยทธพลนาว สมตตา สรรพกจ นรรตน วรฐตศกด และปรยฉตร เวทยนกล

จรรยา ยทธพลนาว

จดหมายขาวNEWSLETTER32

ความรดานทกษะวฒนธรรม เปนความรทถกน�ามาใชในการท�างานดานสนตวธเพอใหเกดความเขาใจในความแตกตาง และเรยนรทจะ

อยรวมกนอยางสงบสข ในจดหมายขาวฉบบน หองสมดไดคดเลอกหนงสอทชวยเสรมสรางความรความเขาใจในทกษะวฒนธรรมมา

แนะน�าใหผทสนใจไดลองไปคนควาเพอน�ามาใชประโยชน

หองแหงควำมร

คมอกำรจดอบรม “ทกษะวฒนธรรม กบกำรจดกำรควำมขดแยง”วรานช ชนวร

ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)/2559/ 60 หนา

DS588.ต8 ว46 2559

คมอเลมนพฒนาขนเพอประกอบการจดอบรม “ทกษะวฒนธรรม กบการจดการความขด

แยง” เพอเพมความเขาใจในความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรมในพนทจงหวดชายแดนภาค

ใต และพฒนาศกยภาพการท�างานในพนทใหกบบคลากรทงภาครฐและภาคประชาสงคม ในฐานะ

ท “วฒนธรรม” ถอเปน “ทกษะ” อยางหนงทตองอาศยเวลาในการเรยนร ฝกฝน ปะทะสงสรรค เพอ

ใหเกดความเขาใจ เหนอกเหนใจกน บนพนฐานของการเคารพศกดศรความเปนมนษยททกคนลวน

มเหมอนกน

ภายในคมอเลมน ประกอบไปดวยค�าอธบายในเรองทกษะวฒนธรรม วตถประสงคของการ

จดอบรม รายละเอยดตางๆ ของกจกรรม ตงแตระยะเวลา อปกรณและสอทใช รวมทงขนตอนการ

ด�าเนนกจกรรมอยางครบถวน

ทกษะวฒนธรรม: คมอวธกำรขดกนฉนมตรชำยแดนใต แพร ศรศกดด�าเกง

ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)/2552/ 169 หนา

DS588.ต8 พ84 2552

ทกษะวฒนธรรม: คมอวธการขดกนฉนมตรชายแดนใต เปนหนงสอทผจดท�าไดตงขอสงสย

ทางวฒนธรรมในจงหวดชายแดนใตและน�าเสนอค�าตอบผานชวตประจ�าวนของ 3 ตวละครเดกทม

ความแตกตางกนทางวฒนธรรม ไดแก มลาย พทธ มสลมและจน ในความเปนเพอนกนพวกเขาจะ

ตองเรยนร เขาใจ และปรบตว เพอทจะอยรวมกนในชวตประจ�าวน รวมไปถงการปรบตวตอการ

เปลยนแปลงในจงหวดชายแดนภาคใต หนงสอเลมนแบงเนอหาเปน 4 ตอน ไดแก เกดและโตในโลก

ศาสนา เรยนศาสนา เลอกทางชวต เรยนโลกนอกก�าปง ฝกฝนทกษะวฒนธรรม และสามจงหวด

ชายแดนภาคใต โลกหลายวฒนธรรม ทายเลมยงมบทเรยนวาดวยค�าศพทและผงเครอญาตของ 3

ตวละครเดก

หองสมด ชน 7 เวลาใหบรการ วนจนทร – ศกร : 08.30 – 16.30 น. และวนเสาร : 09.00 – 16.00 น.

หองสมดสข กาย ใจ เวลาใหบรการ วนจนทร – ศกร : 08.30 – 16.30 น. และวนเสาร : 09.00 – 16.00 น.

หองแหงความร

จดหมายขาวNEWSLETTER 1333

พนทสนตวธ หนทำงสงคมไทย: ควำมรควำมลบควำมทรงจ�ำชยวฒน สถาอานนท, บรรณาธการ

ของเรา/2559/ 473 หนา

HD42 .ช63 2559

“...สนตวธในฐานะอาวธจงอยในฐานะทจะจดการกบโลกและความขดแยงอยาง “สมจรง” ยง

กวาความรนแรงในฐานะอาวธ..”

เมอเอยถงค�าวา “สนตวธ” หลายคนอาจคดวาเปนเรองทไกลตวหรอเปนเรองทางทฤษฎ ชยวฒน

สถาอานนท หวหนาโครงการวจยเรอง “สนตวธและความรนแรงในสงคมไทย: ความร ความลบ และ

ความทรงจ�า” และบรรณาธการของหนงสอเลมน ไดพยายามสอสารใหสงคมไดตระหนก เขาใจความ

ส�าคญและวธการของ “สนตวธ” เพอทจะน�าไปสความสงบสขของการอยรวมกนในสงคม หนงสอเลมน

น�าเสนอการสรางความเขาใจและกระบวนการ “สนตวธ” ผานบทความการท�างานในแตละพนทและ

สถานการณ อาท การประทวง ณ มสยดกลาง จงหวดปตตาน การกอการรายในกรณบกยดสถานทต

อสราเอลและสถานทตพมา เปนตน

ผใชบรการสามารถสบคนทรพยากรของหองสมดไดท www.sac.or.th/library ตดตอสอบถามขอมลของหองสมด โทร 0-2880-9429 ตอ 3702

ตดตามขาวสารจากทางหองสมดท https://www.facebook.com/sac.anthropology.library และอกหนงชองทางการตดตอ @SAC-Library

จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

ไมสงบจงประเสรฐ: หลำกหลำยควำมเคลอนไหวเพอเปลยนแปลงโลกพอล ฮอวเกน, เขยน/ภควด,แปล

ส�านกพมพ สวนเงนมมา/2554/ 524 หนา

GE195.ฮ55 2554

หนงสอเลมนผเขยนไดเลาถงประวตศาสตรทมาของขบวนการทางสงคมทถกเรยกดวยชอตางๆ

อาท เอนจโอ มลนธ องคกรการกศล ซงรวมตวกนเพออนรกษ ปกปอง ค มครองหรอแกไข

บางสงทเหนวาจะท�าใหเกดผลเสย รวมถงยกตวอยางการท�างานทตองเผชญกบปญหาและอปสรรค

การท�างานททมเทและการอทศตนเพอสงคม ชวงทายของเลมมอนกรมวธานขององคกรภาคประชาชน

ทคณะท�างานของสถาบน Natural Capital Institute สรางขน โดยเกบรวบรวมจากขอมลองคกรทอยใน

www.wiserearth.org หนงสอเลมนไดท�าใหเราไดเหนถงองคกรอสระจ�านวนนบลานทท�างานทวทกพนท

ทกมมโลก จดเดนคอการท�างานรวมกนของรากหญา การพฒนาและแกไขจากลางสบน มองขามขอ

จ�ากดของเชอชาต ศาสนา และวฒนธรรม รวมกนท�างานเพอสรางโลกใบใหมทดขน

The Moral Imagination: The Art and Soul of Building PeaceJohn Paul Lederach

Oxford University Press/2005/ 200 p.

JZ5538.L43 2005

จากประสบการณการท�างาน การมโอกาสไดพดคยกบผคนในหลายพนท และการแลกเปลยน

ความเหนกบผรวมงานรวมถงนกศกษาของเขาเอง John Paul Lederach ตระหนกถงความส�าคญ

ของสนตภาพและความสงบสข เขาเชอวาการสรางสนตสขนนเปนการบรณาการความร ตองใชทง

ศาสตรและศลปมาประยกตเขาดวยกน นอกจากน เขายงเชอวา “เสยง” ของทกคนมคาเทาเทยมกน

และมคามากพอทจะท�าใหเกดการเปลยนแปลงบางอยาง ดงตวอยางทเขากลาวถง สตรกลมหนงใน

เมอง Wajir ซงตงอยทางตอนเหนอของประเทศ Kenya ทรวมตวกนหยดยงสงครามและความรนแรง

ในพนททอผาของชาวบานในละแวกนใหเปนแหลงเรยนรภายในชมชนไดอกดวย

34

ธนาพทธ อยบ�ารง

“เพศ ควำมงำม ควำมบำ ควำมชว ควำมตำย”

กจกรรมเลาสกนฟงเรองหนงสอ ครงท 16 วนองคารท 21

กมภาพนธ 2560 ไดรบเกยรตจาก รศ.ธเนศ วงศยานนาวา

อาจารยประจ�าสาขาวชาการเมองการปกครอง คณะรฐศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร ผเขยนหนงสอ “เพศ: จากธรรมชาต ส

จรยธรรม จนถงสนทรยะ” ด�าเนนรายการและรวมสนทนาโดย

ผศ.ดร.กนกวรรณ ธราวรรณ สถาบนวจยประชากรและสงคม

มหาวทยาลยมหดล และ ดร.นฤพนธ ดวงวเศษ นกวชาการ ศมส.

รศ.ธเนศ วงศยานนาวา หรอทนกศกษาหนาเกาหนาใหมเรยก

อยางตดปากวา “อ.ธเนศ วงศ” ผเชยวชาญดานประวตศาสตร

กามารมณและกามศกษาของมนษยเบอรตนของประเทศไทย

อ.ธเนศ เรมตนดวยค�าถามทวา “สวรรค” คออะไร กอนจะตอบวา

ตองแยกใหออกระหวางค�าตอบในเชงศาสนาและในเชงเรองเพศ

เพราะในทางศาสนายอมมค�าตอบอยในคมภรของตวเอง ในขณะ

ขาวสารบาน SAC

จดหมายขาวNEWSLETTER

ทเรองเพศนนมค�าตอบเดยวคอ “Orgasm” จนกระทงเขาสชวง

ศตวรรษท16 เรมมการตงค�าถามเกยวกบการมความสขทางเพศ

แตกระนนยงจ�ากดอยเฉพาะในผชาย ผหญงถกมองวาไมจ�าเปน

ตอง Orgasm

ผศ.ดร.กนกวรรณ กลาวถงทฤษฎเควยร (Queer) ทไมได

มองในเรองของเพศ แตเนนไปทลกษณะและรสนยมบางอยางท

ถกใจกน จนสามารถท�าใหเกดเปนความรก ทไมแบงและขดเสน

หนาทดวย “เครองเพศ” อกตอไป

อ.ธเนศไดทงสรปในชวงทายของการบรรยายวา “มนษย

ใชศลธรรมและจรยธรรมเปนเครองทมแทงคนทเขาเกลยดชง

และสงคมไทยทกวนนไดรบแนวคดแบบวคตอเรยน ท�าใหเราปด

กนเรองเพศ และมองแค “หญง” กบ “ชาย” ทงๆ ทกอนหนาน

สงคมไทยเปดกวางมากในเรองเพศ”

SAC NEWSLETTER 94

จดหมายขาวNEWSLETTER 1335

“เพำะกลำ พนธเกง เพลงพนบำน”รนท 4

วนพธท 2 มนาคม 2560 ศนยมานษยวทยาสรนธร

(องคการมหาชน) รวมกบกองสงเสรมศลปะและวฒนธรรม

มหาวทยาลยหอการคาไทย และแมขวญจต ศรประจนต หรอนาง

เกลยว เสรจกจ ศลปนแหงชาต สาขาศลปการแสดง ป พ.ศ.2539

จดการประกวดเพลงพนบานชงถวยพระราชทานสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โดยคดเลอกเยาวชนทมความ

ชนชอบและมความสามารถในการแสดงพนบานกวา 40 คน เพอ

เขาเรยนรและฝกฝนเพลงพนบาน ไมวาจะเปนเพลงพวงมาลย

เพลงคลองชาง เพลงเรอ และเพลงฉอย อแซว เปนตน เพอแขงขน

ชงถวยพระราชทานฯ และเงนรางวล 20,000 บาท ซงถอเปนการ

สร างความภมใจแก เยาวชน ผ ชนะการประกวดได แก

นายธนภทร บญศรวงษ นกศกษาจากมหาวทยาลยเชยงใหม

จดหมายขาวNEWSLETTER

“หนงเลกๆ กบเดกนอยๆ” วนพธท 15 มนาคม 2560 กจกรรมเลาสกนฟงเรองหนงสอ

ครงท 17 เปนงานเปดตวหนงสอ “หนงเลกๆ กบเดกนอยๆ” โดย

ไดเชญผเขยน รศ.ดร.ก�าจร หลยยะพงศ สาขาวชานเทศศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช มาบอกเลาเรองราวความสนใจ

จากการศกษางานนเทศศาสตรกบ “เดก” โดยไดยกตวอยางภาพ

ของเดกในหนงเรองตางๆ แลว รศ.ดร.ก�าจร ยงใหขอสงเกตวา “หนง

เดกของไทยจะคลายกบหนงเดกตางประเทศ แตจะแตกตางกนท

หนงเดกของไทยจะผกโยงเขากบเรองของความเชอ คอ น�าเรองผ

เขามาเกยวของ สงเกตไดวาภาพแทนของเดกในหนง เปนภาพ

แทนทประกอบไมเสรจ ในความเปนจรงแลวสงคมไทยอยากให

เดกเปนไปตามสงทผใหญอยากใหเปน และอยากใหเดกเปน

เหมอนทตนเองเคยเปน”

ธนาพทธ อยบ�ารง

36

“เกอบ 50 ป ในควำมทรงจ�ำ: เสยงของเพศหลำกหลำยในประเทศไทย”

วนจนทรท 27 มนาคม 2560 เปนงานเสวนาทเกดขนจาก

ความสนใจและการเขามาศกษาเพศวถของเพศหลากหลายใน

สงคมไทยของ Prof. Peter A. Jackson จาก Australian National

University ด�าเนนรายการโดย ดร.นฤพนธ ดวงวเศษ นกวชาการ

ศมส. การเสวนาในครงนมหมดหมายของการศกษาอยทการศกษา

จดเรมตนสรางพนทของเพศหลากหลายขนตามหนาสอสงคมตางๆ

โดยเรมจากนตยสาร “แปลก” ทเรมน�าเสนอเรองราวของเพศหลาก

หลายในรปแบบของ “ของแปลก” ไมวาจะเปนชวตทนาเศรา รนทด

อกหก รกคดของเกย เลสเบยน ลงในคอลมน “เพอนใจ” ของ “โก

ปากน�า” และไดพฒนาการจากเนอหาในรปแบบเดมมาเปน

“คอลมนหาค” ซงไดรบความนยมอยางแพรหลาย ท�าใหมนตยสาร

หวอนๆ ตามมาอกมากมายทน�าเสนอเรองราวของเพศหลากหลาย

ท�าใหเหนไดชดกวาพนทของเพศหลากหลายนนเกดขนจาก

“ทนนยม” เปนตวขบเคลอน มาแตตน ไมวาจะเปนเพราะคนเหลา

นมก�าลงซอหรอพยายามมก�าลงซอกตาม

จดหมายขาวNEWSLETTER

ขาวสารบาน SAC

ในขณะเดยวกนเมอสอ Social media เขามามบทบาท

มากขน เพศหลากหลายกไดสรางพนทและสงคมของตนเองเชน

เดยวกบหญง-ชายทวไป หากแตถกหยบเอา “ความแปลกแยก”

น เพอสรางผลก�าไรในการตลาด อยางการผลตภาพยนตร และ

ละคร รวมถง Application เขามาตอบสนองเพศวถของเพศหลาก

หลายมากขน ท�าใหเกดขอสงสยขนมาในใจของผศกษาวา ค�าพด

ทคนในสอมกพดกนวา “สงคมไทยเปดกวางในเรองเพศแลว” นน

จรงหรอ เพราะภาพตรงขามทสอไดผลตขนนนตางจากความเปน

จรงหรอเลอกทจะมองขามความเปนจรงอยคอนขางมาก ในเรอง

ของสทธความเทาเทยมของเพศหลากหลายในสงคมไทย ไม

วาการเขาถงในเรองของกฎหมาย การเขาท�างาน และสวสดการ

บางอยาง

จดหมายขาวNEWSLETTER 1337จดหมายขาวNEWSLETTER

ไทด�ำกบสำยสมพนธขำมชำต วนองคารท 28 มนาคม 2560 ดร.สมรกษ ชยสงหกานานนท

นกวชาการ ศมส. ไดจดงานบรรยายเพอน�าเสนองานวจยทได

ศกษาเรองราวของชาวไทด�าตงแตอดตจนถงการเปลยนแปลงไป

ตามบรบทในสงคมไทย โดยเนนเนอหาไปทความรสก “สาย

สมพนธขามชาต” ของชาวไทด�าทอาศยอยในพนทของประเทศ

ตางๆ และรวมบรรยายโดย อ.ชวลต อารยยตธรรม และรอยเอก

ทอน แปนโก ครภมปญญาไทด�า ทมาบอกเลาเรองราวของการใช

วรรณกรรมไทด�าเพอเชอมโยงชาวไทด�าจากทตางๆ เขาดวยกนจาก

จดเรมตน ทงนยงไดพดถงการใชเครองมอ Social media ในการ

สรางสงคมเสมอนจรงผานโลกออนไลนของชาวไทด�าอกดวย

เพลงทรงเครอง “ชำละวน” วนเสารท 1 เมษายน 2560 สมมนาวชาการและการ

แสดงวฒนธรรมเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราช

สดาฯ สยามบรมราชกมาร เนองในวนคลายวนพระราช

สมภพ 2 เมษายน 2560 เพลงทรงเครอง “ชาละวน” แมขวญจต

ศรประจนต กลบมาอกครงบนเวทหอประชม ศมส. ในฐานะนก

แสดงน�าเพลงทรงเครองจากบทละครเรอง “ชาละวน” บทประพนธ

ครเคลม ปกษ และการแสดงร�าฉยฉายไกรทอง โดย ครบญนาค

ทรรทรานนท ครนาฏศลปอาวโส ขบรองโดยครมณฑนา อยยงยน

ครดนตรไทยอาวโส และการเสวนาวชาการ “จากนทานสเพลงพน

บาน” โดย อ.เอนก นาวกมล ครมณฑนา อยยงยน ด�าเนนรายการ

โดย ผศ.ดร.อภลกษณ เกษมผลกล นบไดวากจกรรมในครงน

นอกจากจะอนรกษการแสดงพนบานไทยและไดความสนกสนาน

แลวยงไดรบความรจากนกวชาการเฉพาะดานนอกดวย

ยงไมมรป

SAC NEWSLETTER 94

ธนาพทธ อยบ�ารง

38

ฉลอง 235 ป กรงรตนโกสนทร

ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) รวมกบ

กระทรวงวฒนธรรมจดงานฉลอง 235 ป กรงรตนโกสนทร ณ โรง

ละครวงหนา โดยในวนท 24 เมษายน 2560 ไดจดงานบรรยาย

ในหวขอ “แนวคดของชางไทยในสมยรตนโกสนทร” วทยากร โดย

รศ.ดร.รงโรจน ธรรมรงเรอง และหวขอ “สถาบนพระมหากษตรย

กบศลปกรรมสมยรตนโกสนทร” วทยากรโดย ผศ.ดร.พสวสร

เปรมกลนนท การบรรยายในครงน รศ.ดร.รงโรจน ธรรมรงเรอง

อาจารย ภาควชาประวตศาสตร ศลปะ คณะโบราณคด

มหาวทยาลยศลปากร ไดอธบายถงแนวคดในการกอสราง

สถาปตยกรรมตางๆ เมอครงตนกรงรตนโกสนทร โดยชใหเหนวา

มความพยายามถอดแบบเมอครง “บานเมองยงด” หรอใน

กรงศรอยธยามาใชนนเอง สวนส�าคญเปนผลมาจากผคนสวน

ใหญทมชวตอย ในชวงตนกรงรตนโกสนทรนน กคอคนกล ม

เดยวกนทมประสบการณได พบเหนสภาพบานเมองของ

กรงศรอยธยากอนทจะลมสลายลง สงทเหนไดชดเจนทสด เชน

การสรางวดพระศรรตนศาสดารามไวในพระบรมมหาราชวง เทยบ

ไดกบวดพระศรสรรเพชญในพระราชวงโบราณของอยธยา หรอ

วดทประดษฐานพระพทธรปขนาดใหญของอยธยาอยางวดพนญเชง

วรวหาร รตนโกสนทรกมวดกลยานมตรวรมหาวหาร เปนภาพ

สะทอนอย นอกจากน ยงมเรองของผงสถาปตยกรรมทสอใหเหน

วามความพยายามเอาแนวคดและองคความรในสมยอยธยากลบ

มาใชอกครงหนง

ด าน ผศ.ดร.พสวสร เปรมกลนนท จากภาควชา

ประวตศาสตรศลปะ คณะโบราณคด มหาวทยาลยศลปากร

บรรยายหวขอ “สถาบนพระมหากษตรยกบศลปกรรมสมย

รตนโกสนทร” ไดยกตวอยางศลปกรรมตางๆ ทเกยวเนองกบ

สถาบนกษตรยวามทมาจากความเชอในเรองสมมตเทพ ในทาง

ศาสนาฮนดหรอพระจกรพรรดราชในศาสนาพทธ ซงแฝงอยใน

ศลปกรรมมากมาย เชน พระสยามเทวาธราชทมเครองทรงอยาง

เทวดา เครองเบญจราชกกธภณฑ และการทรงเครองบรม

ขตตยราชภษตาภรณ เปนตน อยางไรกตาม จากการฟงบรรยาย

ในครงนพอจะสรปไดวา ถงแมกรงรตนโกสนทรจะมอายเพยง 235

ป ซงถอวานอยมากเมอเทยบกบเมองหลวงของประเทศอน หาก

จดหมายขาวNEWSLETTER

ขาวสารบาน SAC

แตรากเหง าของความเปนรตนโกสนทร กคอตวแทนของ

อาณาจกรตางๆ ในอดต

ในวนท 25 เมษายน 2560 เสวนาวชาการในหวขอ

“มหานครแหงความหลากหลาย: ประวตศาสตรการตงถนฐาน

ของชมชนชาตพนธในกรงรตนโกสนทร” โดยนกวชาการทถอเปน

ตวแทนหรอผเชยวชาญเกยวกบชาตพนธหลกของกรงเทพอยาง

ชาวจน แขก และมอญ มารวมแลกเปลยนความรถงทมาทไปของ

แตละชาตพนธ วาเขามาในกรงรตนโกสนทรและมสวนรวม

อยางไรในการสรางบานแปงเมอง คณองค บรรจน นกวชาการ

อสระ เชอสายมอญบางกระด ไดบอกเลาเรองราวตงแต

ประวตศาสตรของชนชาตมอญ และการเขามาของคนมอญตงแต

กรงศรอยธยามาจนถงกรงรตนโกสนทร วาแตละระลอกนนม

ความส�าคญอยางไรกบสยามบาง

คณธรนนท ชวงพชต นกมานษยวทยา ศนยขอมล

ประวตศาสตรชมชนธนบร บอกเลาถงเรองราวของชนชาตทคน

ไทยเรยกวา “แขก” โดยเนนย�าวา ใหความหมายกวางกวาค�าวา

มสลม เพราะแขกในความรบรของคนไทยนนมหลายกลม โดย

เฉพาะอยางยงแขกเปอรเซย ทเขามามอทธพลตงแตครงกรง

ศรอยธยาเปนราชธาน สบตอมาถงกรงรตนโกสนทร ไดมสวนชวย

ในการบรหารบานเมองและขบเคลอนสงคมในแงมมตางๆ โดย

เฉพาะอยางยงชาวมสลมบรเวณกฎเจรญพาศน เปนแขกกลม

ส�าคญทมบทบาทในชวงเปลยนผานเมอครงตนกรงรตนโกสนทร

สวนคณปญญาภทร เลศส�าราญเรงรมย นกวชาการอสระ

ลกหลานจนโพนทะเล เสนอวาสยามมชาวจนโพนทะเลอพยพเขา

มาเปนจ�านวนมาก ท�าใหคนสวนใหญเหนถงอทธพลตางๆ ทงทาง

เศรษฐกจ สงคม ทเกดจากชาวจนโพนทะเล แตเนนย�าวา ดวย

กาลเวลาและความเปลยนแปลงทเกดขนรวดเรว และการลดนอย

ถอยลงของลกหลานชาวจนโพนทะเลทรภาษาจนทองถนอยาง

แตจว ซงเปนคนจนสวนใหญของประเทศ มผลตอการด�ารงอย

ของวฒนธรรมอยางแนนอน สงเกตไดจากธรรมเนยมปฏบตตางๆ

ทเปลยนไปจากเดมและผดแผกไปจากสงทคนรนอากงอามา

สบทอดกนมาจากแผนดนใหญ

จดหมายขาวNEWSLETTER 1339จดหมายขาวNEWSLETTER

SAC NEWSLETTER 94

“เพลงพนบำนในฐำนะมหรสพแหงกรงรตนโกสนทร”

วนเสารท 22 เมษายน 2560 กจกรรมเสวนาวชาการและ

การแสดงทางวฒนธรรมในครงนถอเปนการรวมตวของคณะละคร

เพลงพนบานทนาสนใจไวดวยกน ไมวาจะเปนการแสดงเพลง

ปรบไก จากคณะพอหลอ เคลอบส�ารต (ราชบร) และคณะนายลบ

หอมหวน (เพชรบร) เพลงคลองชาง โดย เยาวชนเพาะกลาพนธ

เกงเพลงพนบาน ซงไดผานการฝกฝนจากคายเพลงพนบานแม

ขวญจต ศรประจนต และการแสดงพเศษ การรองเพลงพษฐาน

โดย กลมชาวบานทาพระยา อ.นครชยศร จ.นครปฐม

นอกจากการแสดงแลว ยงมสวนของการเสวนาวชาการ

ในหวขอ “เพลงพนบานในฐานะมหรสพแหงกรงรตนโกสนทร”

วทยากรโดย อ.เอนก นาวกมล ผเชยวชาญการแสดงเพลงพนบาน

ของไทย อ.จนตนา กลายประยงค อาจารยผเชยวชาญเพลงพน

บาน มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง และ รศ.บวผน สพรรณ

ยศ หรอในอกชอหนงคอ แมบวผน จากกองสงเสรมศลปะและ

วฒนธรรม มหาวทยาลยหอการคาไทย ด�าเนนรายการโดย นาวา

อากาศโทสมบต สมศรพลอย รองคณบดฝายบรหาร คณะ

มนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจ

เจาพระยา

ธนาพทธ อยบ�ารง

40

ดงำน

วนศกรท 17 กมภาพนธ 2560 โรงเรยนมหรรณพาราม

วนพธท 26 เมษายน 2560 คณาจารยจากกลมสาระการ

เรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ฝายประถม โรงเรยน

ราชน ชมหองพระราชประวตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยาม

บรมราชกมาร เพอศกษางานดานมานษยวทยาผานพระราช

ประวตและพระราชกรณยกจททรงสนพระทยและน�าชมหอง

พพธภณฑเครองปนดนเผาทท�าในประเทศไทย น�าชมโดย คณ

จฑามาศ ลมรตนพนธ และคณทนงศกด เลศพพฒนวรกล

นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

วนพฤหสบดท 4 พฤษภาคม 2560 โรงเรยนนายเรออากาศ

นวมนทกษตรยาธราช ศกษาดงานและฟงการบรรยายเรอง

วฒนธรรมรวมเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดย คณอภนนท ธรรม

เสนา นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

วนองคารท 9 พฤษภาคม 2560 สถาบนวจยจดการความร

และมาตรฐานการควบคมโรค สงกดกรมควบคมโรค กระทรวง

สาธารณสข ศกษาดงานและฟงบรรยายเรอง “การจดการขอมล

จดหมายเหตและประสบการณการท�างานเครอขายพพธภณฑ” โดย

สทธศกด รงเจรญสขศร ธนวด สขประเสรฐ และนวลพรรณ บญธรรม

นกวชาการ ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน)

จดหมายขาวNEWSLETTER

ขาวสารบาน SAC

พฤษภาคม 2560

สงหาคม 2560

การแขงขนตอบปญหาอาเซยนในมตวฒนธรรมระดบมธยมศกษาบรรยายวชาการอาเซยนในมตวฒนธรรม เทศกาลภาพยนตรอาเซยน ครงท 5 “ประชาคมแหงความหลากหลาย”

วนเสารท 26 สงหาคม 2560เสวนาวชาการและการแสดงทางวฒนธรรมเฉลมพระเกยรตสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถในรชกาลท 9

เพลงแหล เลาขานนทานไทย “รกของแม” โดยศลปนแหงชาต ครชยชนะ บญนะโชต ครไวพจน เพชรสพรรณ และแมขวญจต ศรประจนต

กนยายน 2560

วนเสารท 16- วนพธท 20 กนยายน 2560เทศกาลภาพยนตรมานษยวทยา

วนเสารท 23 กนยายน 2560การแสดงทางวฒนธรรม “เพลงอแซวตบเกา เขาเรอง” โดยครเพลงพนบาน อาทแมขวญจต ศรประจนต,

พอสจนต ศรประจนต, แมล�าดวน สวนแตง, แมทองค�า แกวทพย, แมจนตนา ทบม คณะ จ.แสงทองรวมศลป, พอยน โพธพล คณะสายน เพชรสระกระโจม, แมส�าเนยง ชาวปลายนา คณะส�าเนยง เสยงสพรรณ, พอดาวเรอง แสงศร,

แมพยงค เทยนแจม คณะนกเลก ดาวรง, และครสทธพงค พรหมรส คณะสรนทร ศรประจนต

พฤศจกายน 2560

การแสดงของกลมชาตพนธไทอาหม และไทค�าต ประเทศอนเดย

กรกฎาคม2560

วนเสารท 22 กรกฎาคม 2560 สมมนาวชาการและการแสดงทางวฒนธรรมเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเจาอยหวมหาวชราลงกรณ บดนทรเทพยวรางกร เนองในโอกาสวนเฉลม

พระชนมพรรษา 28 กรกฎาคม 2560 “เพลงทรงเครองขนบโบราณ เรองสงขทอง” โดยครเพลงศลปนพนบาน แมขวญจต ศรประจนต ครชมรมรกษเพลงพนบาน และเยาวชนจากคาย “เพาะกลา พนธเกง เพลงพนบาน”

วนเสารท 29 – อาทตยท 30 กรกฎาคม 2560 งานเสวนาวชาการดานประวตศาสตรศลปะ เนองในโอกาส 72 ป ศาสตราจารย เกยรตคณ ดร. สนต เลกสขม (ราชบณทต) และเสวนาวชาการเนองในวนภาษาไทยแหงชาต “บนทกไวในงานจตรกรรม” เพราะจตรกรรมเปนมากกวาภาพเขยน แตเปนสอบนทกเรองราวของผคน

วทยากรโดย ศ.เกยรตคณ ดร.สนต เลกสขม, ศ. ดร.ศกดชย สายสงห, ศ. ดร.เสมอชย พลสวรรณ, รศ. ดร.เชษฐ ตงสญชล, รศ. ดร.ชวลต อธปตยกล, รศ. ดร.เนอออน ขรวทองเขยว, รศ. ธเนศ อาวสนธศร ,ผศ. ดร.มลฤด สายสงห,

ผศ. ดร.พสวสร เปรมกลนนท, ผศ. ดร.อชรชญ ไชยพจนพานช, ดร.ชาญคณต อาวรณ, ดร.ธนาว โชตประดษฐ, ดร.เอกสดา สงหล�าพอง, อ.ขวญจต เลศศร

ตดตามกจกรรมตางๆ ของศนยมานษยวทยาสรนธร(องคการมหาชน)ไดทwww.sac.or.th

sac-bank of Anthropological Data

เดอน กรกฎาคม - พฤศจกายน 2560