ตุลาคม 2562 ท่องเที่ยว ...€¦ ·...

1

นางสาวศศชา หมดมลทล

หนวยวเคราะหเศรษฐกจฐานราก สวนเศรษฐกจฐานราก ศนยวจยธนาคารออมสน โทร. 0 2299 8000 ตอ 155218

www.gsbresearch.or.th

ทศทางการทองเทยวโดยชมชนในประเทศไทย

จากรายงานการส ารวจเทรนดการทองเทยวในประเทศไทย ป 2562 โดย Airbnb พบวา รอยละ 84 ตองการทองเทยวแบบใชชวตเหมอนคนทองถนและใชจายไปกบรานอาหารในชมชนมากทสดกวา1.7 พนลานบาท และจากขอมลของ Expedia ทท าการเจาะลกขอมลการทองเทยวในป 2561 พบวา นกทองเทยวชาวไทยนยมเลอกจดหมายปลายทางการทองเทยวเปนแหลงชมชนทองถนทอยในเมองรอง เชน สกลนคร นครพนม นาน เปนตน และมอตราการทองเทยวลกษณะนเพมสงขนกวารอยละ 50 เมอเทยบกบป 2560 สะทอนใหเหนวา ในปจจบนการทองเทยวตามรอยวถชวตดงเดมของชมชนตางๆ ซงเปนแหลงการทองเทยวทมเอกลกษณในดานทรพยากร สงแวดลอม และวฒนธรรม ไดรบความนยมจากนกทองเทยวเพมมากขนอยางตอเนอง

รายไดจากการทองเทยวนบไดวาเปนแหลงรายไดหนงทส าคญของประเทศสงผลใหภาครฐ ใหความส าคญตอภาคการทองเทยวของประเทศ และจากกระแสนยมการทองเทยวในรปแบบใกลชดธรรมชาตและการใชชวตตามวถชมชนดงเดมทมเพมมากขนอยางตอเนอง ท าใหภาครฐมงพฒนาและสงเสรมการทองเทยวโดยชมชนอยางตอเนอง โดยมงหวงทจะใหการทองเทยวโดยชมชนเปนแรงขบ ทจะท าใหเกดการกระจายรายไดลงสชมชนทองถนเพอใหเศรษฐกจฐานรากเตบโตและเปนแรงผลกดนใหเศรษฐกจของประเทศไทยเตบโตตามไปไดอยางยงยน ในครงนศนยวจยธนาคารออมสนจงไดท าการศกษาการทองเทยวโดยชมชนทน ามาซงความยงยนของเศรษฐกจและความเปนอยทดของชมชน เพอเปนขอมลใหกบหนวยงานหรอบคคลทสนใจน าไปใชประโยชนตอไป

ทองเทยวโดยชมชน วถสความยงยน

ตลาคม 2562

www.edttguide.com

ตองการใชชวต

เหมอนคนทองถน

84%

ใชจายใน

รานอาหารชมชน

1.7 พนลาน

เมองรองเตบโตกวา

50%

www.prachachat.net

www.thansettakij.com

http://www.prachachat.net/

http://www.prachachat.net/

2




นอกจากการทองเทยวตามรอยวถชวตดงเดมของชมชนจะท าใหชมชนกลบมาไดรบความนยมและเกดรายไดจากการทองเทยวหมนเวยนในชมชนเพมขนแลวนน แตกอาจสรางผลกระทบดานลบตอชมชนตามมาได อาจดวยเพราะแหลงทองเทยวชมชนทไดรบความนยมจากนกทองเทยวจะเปนแรงดงดดใหนายทนหรอผประกอบการจากภายนอกเขามาลงทนในชมชนเพอแสวงหาผลประโยชนซงอาจค านงถงผลกระทบตอชมชนไมมากเทาทควร ประกอบกบชมชนอาจจะยงไมมความรดานการบรหารจดการ การวางแผนเพอความยงยน หรอแมกระทงการปรบตวตางๆ ของชมชนทอาจจะไมทนตามสภาพเหตการณภายในชมชนทเปลยนแปลงไปเชน วถชวตดงเดมอาจถกกลนหายไปตามผทเขามาใหมจากการทผประกอบการจากภายนอกเขามาทดแทนผคนในชมชนเดมทยายออกไปอนอาจเกดจากการขายทดน หรอปญหาทรพยากรของชมชนเสอมโทรม การจดการขยะ/ของเสยในชมชนทมมากขน เปนตน ท าใหตอมามการผลกดนใหการทองเทยวชมชนเกดขนจากการมสวนรวมของชมชนโดยเรยกวา “การทองเทยวโดยชมชน” เพอใหเกดการรกษาวถชวตดงเดมของชมชนรวมถงทรพยากรตางๆ ของชมชน ซงจะมความแตกตางจากการทองเทยวชมชนแบบเดม สามารถสรปไดดงน

ทองเทยวชมชน เปนการทองเทยวตามแหลงชมชนของนกทองเทยวซงอาจค านงถงผลกระทบตอสภาพแวดลอมของชมชน หรอการรกษาวถชมชนดงเดมไมมากเทาทควร และอาจเปลยนแปลงไปตามกระแสของนกทองเทยว

ทองเทยวโดยชมชน เปนการทองเทยวทคนในชมชนเขามามสวนรวมในการบรหารจดการการทองเทยวภายในชมชน เชน ขอตกลงหรอกฎเกณฑในการปฏบตตามส าหรบชมชน การเลอกจดเดนหรอเอกลกษณของชมชนทจะเปนจดขายในการน าเสนอแกนกทองเทยว การจดการจราจร เปนตน เพอใหวถชมชนดงเดมไมถกท าลายหายไป รวมถงเปนการรกษาทรพยากรตางๆ ภายในชมชนใหมความยงยนตอไปได

ดงนน การทองเทยวโดยชมชนจงหมายถง การทองเทยวทมเอกลกษณค านงถงความยงยนของสงแวดลอม สงคม และวฒนธรรม โดยเปนการทองเทยวทคนในชมชนเขามามสวนรวมในการจดการทองเทยว ซงเปนการทองเทยวทไมเพยงแตตอบสนองความตองการของนกทองเทยวเทานน แตยงเนนถงการสรางศกยภาพของคนในชมชนนนๆ ดวย เพอใหกจกรรมการทองเทยวเปนอาชพเสรมทเขามาสนบสนนอาชพหลกหรอวถชวตดงเดมของชมชนโดยทไมเปนการท าลายวถชวตเดมหรอทรพยากรของชมชนทมอยเดม

การทองเทยวชมชน

การทองเทยวโดยชมชน

ความแตกตางระหวางการทองเทยว

ชมชนและการทองเทยวโดยชมชน

3




ตวอยางการแกไขปญหาดวยการทองเทยวโดยชมชน

หมบานแมก าปอง จงหวดเชยงใหม ทไดรบความนยมอยางมากมายท าใหมนกทองเทยวเดนทางเขามาจ านวนมาก รวมถงมนกลงทนหรอผประกอบการจากภายนอกชมชนเขามาท าธรกจมากขนไมวาจะเปนรานกาแฟ รานอาหาร หรอทพกโฮมสเตย ท าใหหมบานเรมเกดปญหาสงคมตามมา เชน วถชวตดงเดมของคนในชมชนเรมเปลยนไปเรมมการยายออกของคนในชมชนอนเกดจากการขายทดนหรอปลอยเชาทดนใหกบคนภายนอกมากขน ปญหาความแออดของนกทองเทยว ปญหาการจราจรแออดในชวงวนหยด ปญหาการจ ดการขยะ หรอแมแตปญหาการรกล าพนทปาอนรกษ เปนตน ตอมาหนวยงานภาครฐทเกยวของไดเขามาชวยเหลอโดยใชหลกการของการทองเทยวโดยชมชน คอ การใหชมชนมสวนรวมในการคดการบรหารจดการและการแกไขปญหาตางๆ ผานการประชมรวมกนระหวางหนวยงานและคนในชมชน เพอรวมคดถงปญหาและวธการแกปญหาตางๆ ทหมบานเผชญ ท าใหหมบานไดขอตกลงเพอเปนหลกปฏบตรวมกนภายในชมชนซงเปนการแกไขปญหาตางๆ ผานการมสวนรวมของคนในชมชน ท าใหหมบานแมก าปองสามารถคงรกษาวถชวตดงเดมของชมชนรวมถงทรพยากรและธรรมชาตของหมบานไวได (บทความเรองแมก าปองรองทกข, กรงเทพธรกจ, 2561 และบทความเรองระเบดจากขางในงานวจยเพอทองถน, กรงเทพธรกจ, 2562)

การสงเสรมการทองเทยวโดยชมชนในประเทศไทย

ภาครฐมการก าหนดแผนปฏบตการขบเคลอนการพฒนาการทองเทยวโดยชมชนอยางยงยนและสรางสรรค พ.ศ. 2561-2565 เปาหมายเพอเพมศกยภาพและทกษะของทรพยากรมนษยในชมชนใหมความร ความสามารถในการจดการการทองเทยวโดยชมชนไดอยางยงยน ตามแนวคดการจดการทองเทยวโดยชมชนบนฐานความพอเพยง อกทงยกระดบการทองเทยวโดยชมชนทมมาตรฐานคณภาพภายใตขดความสามารถการรองรบของชมชน และเพอเพมจ านวนเครอขายและความเขมแขงของเครอขายการทองเทยวโดยชมชน ซงสอดคลองกบแผนพฒนายทธศาสตรชาต 20 ป ทมเปาหมายหนงคอการกระจายรายไดและลดความเหลอมล าของประเทศผานการทองเทยวโดยชมชน เพอใหบรรลตามเปาหมายดงกลาวหนวยงานทงภาครฐและเอกชนตางรวมมอผลกดนใหเกดการทองเทยวโดยชมชนผานโครงการตางๆ อาท โครงการพฒนาแบรนด CBT Thailand ภายใตแนวคดทองเทยววถไทย สขใจวถชมชน โดยคณะอนกรรมการการทองเทยวโดยชมชน เพอผลกดนใหการทองเทยวโดยชมชนเปนทรจกและมมาตรฐานไปในทางเดยวกน โครงการ Trawell Pass และ มฟ (MuV) รถตกตกคนเมองพลงงานไฟฟาเพอการทองเทยวทองถน โดยส านกงานนวตกรรมแหงชาต (องคการมหาชน) ทตองการใหนกทองเทยวเขาถงสถานททองเทยวทองถนไดสะดวกขน โครงการพฒนาสงคมดจทลเพอสนบสนนการทองเทยวโดยชมชนผานสอออนไลน เชน การท าเวบไซตประชาสมพนธเสนทางทองเทยวภายในชมชน โดยความรวมมอของกลมบรษทซดจและมหาวทยาลยมหดล โครงการเทยวเมองรองลดภาษของรฐบาล

4




โครงการทสงเสรมและพฒนาการทองเทยวโดยชมชนทประสบความส าเรจและนาสนใจ

1. การพฒนาแหลงทองเทยวโดยชมชนในเขตพนทพเศษ โดยองคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน (องคการมหาชน)

องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน (องคการมหาชน) หรอ อพท. อยในสงกดกระทรวงการทองเทยวและกฬา ท าหนาทเปนตวกลางในการประสาน สงเสรม และสนบสนน เพอเพมรายไดและกระจายรายไดไปสชมชนทองถนในการพฒนาการทองเทยว เพอใหชมชนไดรบประโยชนสงสดจากการทองเทยว โดย อพท. แบงเขตพนทเพอพฒนาสงเสรมแหลงทองเทยวโดยชมชนดวยการก าหนดเปนเขตพนทพเศษจ านวน 6 พนทพเศษ และ 3 คลสเตอรทองเทยว คลอบคลม 38 จงหวด

ทงน อพท. ไดจดท าเกณฑการพฒนา การทองเทยวโดยชมชนของประเทศไทย ซงพฒนาจากเกณฑการทองเทยวอยางยงยนของสภาการทองเทยวอยางย งยนโลก (Global Sustainable Tourism Council Criteria หร อ GSTC) เพอน ามาเปนหลกเกณฑในการประเมนจดออน จดแขง ของแหลงทองเทยวชมชนเพอใหการทองเทยวโดยชมชนในประเทศไทยเกดการพฒนาอยางยงยนและมมาตรฐาน

จากการพฒนาชมชนตามเกณฑดงกลาว ท าให อพท. สามารถคดเลอกตนแบบแหลงทองเทยวโดยชมชนไดรวมทงสน 66 ชมชน

เกณฑการพฒนาการทองเทยวโดยชมชน แบงออกเปน 5 ดาน ดงน

ดานการบรหารจดการการทองเทยวโดยชมชน พฒนาบคลากร ระบบบญชการเงนและบรหารจดการใหมประสทธภาพ

ดานการจดการเศรษฐกจ สงคม และคณภาพ ชวตทด จดสรรรายได สงเสรมผลตภณฑชมชนเพอยกระดบคณภาพชวตทด

ดานการอนรกษและสงเสรมมรดกทางวฒนธรรมชมชน อนรกษและสงเสรมฐานขอมลเพอเผยแพรมรดกทางวฒนธรรม

ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอมอยางเปนระบบและยงยน จดการพนทและสรางความตระหนกรถงความส าคญของการรกษา ทรพยากรธรรมชาต

ดานคณภาพการบรการการทองเทยวโดยชมชน เตรยมความพรอมเรองความปลอดภยและสงอ านวยความสะดวก

เขตพนทพเศษทอยในการดแลของ อพท.

1.พนทพเศษอารยธรรมลานนา

เชยงใหม ล าพน ล าปาง

เชยงราย พะเยา

4.พนทพเศษอนดามน

ภเกต พงงา กระบ ตรง สตล

9.พนทพเศษวถชวตลมแมน าโขง

เลย หนองคาย บงกาฬ นครพนม มกดาหาร

7.พนทพเศษวถชวตลม

แมน าเจาพระยาตอนกลาง

พระนครศรอยธยา สงหบร

อางทอง ปทมธาน นนทบร

8.คลสเตอรอารายธรรมอสานใต

นครราชสมา บรรมย สรนทร

ศรสะเกษ อบลราชธาน

3.คลสเตอร

ทะเลฝ งตะวนตก

เพชรบร ประจวบครขนธ

ชมพร ระนอง

5.คลสเตอรคงบางกระเจา

สมทรปราการ

2.พนทพเศษมรดกโลก

ดานวฒนธรรม

สโขทย ก าแพงเพชร

พษณโลก ตาก

6.พนทพเศษทะเลฝ งตะวนออก

ชลบร ระยอง จนทบร ตราด

ทมา: องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน (องคการมหาชน)

ทมา: องคการบรหารการพฒนาพนทพเศษเพอการทองเทยวอยางยงยน (องคการมหาชน)

5




จากการศกษาชมชนทไดรบการพฒนาใหเปนแหลงทองเทยวโดยชมชน จ านวน 30 ชมชน พบวา ในป 2561 มชมชนไมต ากวารอยละ 90 ทมรายไดเพมขนหลงจากด าเนนกจกรรมเพอพฒนาเปนแหลงทองเทยวโดยชมชน ซงทง 30 ชมชนมรายไดรวมเพมขนจากกอนการพฒนาเปนแหลงทองเทยวโดยชมชน รอยละ 35 หรอเพมขนรวม 515,041 บาท คดเปนแตละชมชนมรายไดเฉลยเพมขน 17,168 บาทตอชมชน เหนไดวา การทองเทยวโดยชมชนสามารถเปนอกหนงเครองมอในการกระจายรายไดลงสชมชนทองถนหรอเศรษฐกจฐานรากไดจรง

2. โครงการชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ โดยกรมการพฒนาชมชน

โครงการ OTOP นวตวถด าเนนการโดยกรมการพฒนาชมชน หรอ พช. เปนโครงการสนบสนนใหมการน าสนคา OTOP ของชมชนเขามารวมกบการทองเทยว เพอใหชมชนมรายไดเพมขนจากการจ าหนายสนคา OTOP ของชมชน และจากกจกรรมบรการดานการทองเทยว ซงมสวนชวยท าใหรายไดกระจายลงสชมชน และลกหลานของคนในชมชนไมตองออกไปหารายไดนอกชมชน

ในปจจบนมชมชนเขารวมโครงการทงสน 160 ชมชน โดยโครงการมสวนชวยในการพฒนาชมชนทงสน 5 ดาน ไดแก ดานบคคลากร ดานการตลาด ดานแหลงทองเทยว ดานสนคาและบรการ และ ดานเสนทางการทองเทยวชมชน ซงในป 2561 สามารถสรางรายไดจากการทองเทยวโดยชมชน จ านวน 3.5 พนลานบาท จากนกจ านวนนกทองเทยว 2,966,495 คน คดเปนคาใชจายเฉลยตอนกทองเทยวเทากบ 1,163 บาท นอกจากนโครงการยงสามารถกระจายผลประโยชน ไปสชมชนทงในดานทพกในชมชน จ านวน 19,385 แหง และดานอาหาร/เครองดมในชมชน 24,321 แหง

การด าเนนการและผลการด าเนนการ โครงการชมชนทองเทยว OTOP นวตวถ

ทมา : กรมการพฒนาชมขน

รวมรายไดเพมขน

515,041 บาท

รายไดของชมชน

กอนพฒนาเปน

การทองเทยวโดยชมชน

รายไดของชมชน

หลงพฒนาเปน

ทองเทยวโดยชมชน

1,448,902 บาท

1,963,943 บาท

ทมา : ขอมล Thailand Tourism Intelligence Center ณ สงหาคม 2562 ค านวณโดยศนยวจยธนาคารออมสน

รายไดรวมของชมชน ทง 30 ชมชน

5 มตการพฒนา

1. พฒนาบคคลากร

พฒนา บรหาร และจดท าแผนธรกจชมชน

2. สงเสรมการตลาด

ประชาสมพนธเปดตวชมชนและจดแสดกจกรรมจ าหนาย

สนคาชมชน

3. พฒนาแหลงทองเทยวชมชน

พฒนา สงเสรม ทรพยากร ประเพณ วฒธรรมของชมชน

4. พฒนาสนคาและบรการ

พฒนาสนคา/ออกแบบตราสญลกษณ/สโลแกนชมชน

5. เชอมโยงเสนทางการทองเทยวชมชน

ออกแบบเชอมโยงเสนทางการทองเทยวหมบานเปาหมาย

และแหลงทองเทยวเมองรองและเมองหลก

160 ชมชน

ทองเทยว

นวตวถ

รายไดจากการทองเทยว

3.5 พนลานบาท

นกทองเทยว

2,966,495 คน

คาใชจายเฉลยตอคน

1,163 บาท

ผไดรบผลประโยชนในชมชน

ดานทพก

19,385 แหง

ดานอาหาร/

เครองดม

24,321 แหง

6




3. โครงการประชาสมพนธแหลงทองเทยวโดยชมชน โดยการทองเทยวแหงประเทศไทย

การทองเทยวแหงประเทศไทย หรอ ททท. อยในสงกดกระทรวงการทองเทยวและกฬา ท าหนาทสงเสรมการทองเทยวของประเทศ และผลกดนใหเปนแหลงทองเทยวยอดนยมอยางยงยน ทงนมหลายโครงการ ทเกยวกบการทองเทยวโดยชมชนซงมทงโครงการทสรางการรบรแหลงทองเทยวรวมถงการสรางรายได และสรางอาชพ โดยโครงการทมสวนสงเสรมการทองเทยวโดยชมชนทนาสนใจ เชน

โครงการ 12 เมองตองหามพลาด เปนโครงการสนบสนนการทองเท ยวเมองรองผานการประชาสมพนธเอกลกษณของแตละเมองเพอใหเกดการกระจายตวของนกทองเทยวไปสเมองทองเทยวทางเลอกทมศกยภาพ และสรางการรบรสถานททองเทยวผานทางสอออนไลนตางๆ

ผลการด าเนนงาน มผเขาเยยมชมเวบไซต 1.45 ลานคน และมผตดตาม Facebook กวา 234,000 คน

โครงการ Village to the World ปฏบตการเพมมลคายกระดบทองเทยวชมชน เพอเพมความเขมแขงใหกบชมชนในการพฒนาและประชาสมพนธ โดยสงเสรมใหองคกรตางๆ จดกจกรรม CSR Outing ตามแหลงทองเทยวชมชน โดยมชมชนในโครงการทงสน 10 ชมชนตนแบบ

ผลการด าเนนงาน สามารถสรางการรบรชมชนผานสอออนไลนไดโดยมการเขาชม จ านวน 6.7 ลานครง

โครงการ WE Love Local เปนการสงเสรมการทองเทยวโดยชมชนดวยการจดประเภทการทองเทยวตามลกษณะการทองเทยว จ านวน 10 ลกษณะ เชน ชมชนทองเทยวเชงวฒนธรรม ชมชนทองเทยวเชงเกษตร ชมชนทองเทยวโฮมสเตย เปนตน โดยแตละลกษณะจะมชมชนทถกน าเสนอ 5 ชมชน รวมทงสน 50 ชมชน นอกจากนยงมแคมเปญ CEO Love Local ซงททท. รวมมอกบ CEO ขององคกรชนน าทงภาครฐและเอกชน ในการประชาสมพนธแหลงทองเทยวชมชนตางๆ ดวยการจดกจกรรมตามแหลงชมชน เพอสรางรายไดและประชาสมพนธแหลงทองเทยวของชมชน

CSR

Outing

10 ชมชน

ตนแบบ

สรางรายไดใหกบชมชน

สรางการรบรชมชนผานสอออนไลน

จ านวน 6.7 ลานครง

กระจายรายไดสเมองรอง

สรางการรบรใหกบชมชน

1.45 ลานคน

234,000 คน

CEO Love Local

(ททท. + CEO)

10 กลมการ


โดยชมชน

สรางรายไดและ

ประชาสมพนธ

ชมชน

รวม 50 ชมชน

สรางการรบรชมชนผาน

สอออนไลน

จ านวน 6.7 ลานครง

ทมา : การทองเทยวแหงประเทศไทย

ทมา : www.villagetotheworld.com

ทมา : www.welovelocal.travel

7




สงทชมชนไดรบจากการทองเทยวโดยชมชน

การทองเทยวโดยชมชนเกดจากความรวมมอกนของคนในชมชน ดงนนผลประโยชนตางๆ ทไดรบจะกลบเขาสชมชนโดยตรงเพอพฒนาและดแลชมชนรวมถงทรพยากรตางๆ ของชมชน และสงเหลานนจะคนกลบใหคนทกคนในชมชน ในขณะทการทองเทยวชมชนผลประโยชนทไดสวนใหญจะคนกลบสผประกอบการรายนนๆ ไมวาจะเปนดานรายได หรอการพฒนาดแลตางๆ ซงหากจะคนกลบส ช มชนก อาจจะข น อย ก บการ ใหความส าคญของแตละผประกอบการนนๆ โดยผลประโยชนทชมชนจะไดรบแบงเปน 3 ดาน ดงน

ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานวฒนธรรมและสงแวดลอม

สรางรายไดและสรางอาชพใหกบชาวบานไดโดยตรงจากสงทชมชนมหรอถอปฏบตอยและรายไดดงกลาวของชมชนสามารถน ามาจดสรรเพอสรางสาธารณประโยชนใหกบชมชนซงถอเปนแนวทางในการลดภาระใหกบรฐบาลไดอกดวย

สรางความสามคคใหคนในชมชนมความรวมมอเปนอนหนงเดยวกน นอกจากน ยงสรางใหชมชนเกดความตระหนกและภาคภมใจในมรดกทางสงคมและการกลบคนถนของคนในชมชนมากขน

การทองเทยวโดยชมชนเปนการจดการโดยชมชนเองซงสามารถปองกนการเขามาของนายทนทจะเขามาสรางผลประโยชนโดยไมค านงถงผลกระทบตอชมชน ไมวาจะเปนทรพยากรธรรมชาต ขนบธรรมเนยมประเพณ หรอวถชวตอนเปนอตลกษณชมชนได

ผลประโยชนเขาส

ชมชนโดยตรง

การทองเทยวโดยชมชน การทองเทยวชมชน

ดานเศรษฐกจ

ดานสงคม

ดานวฒนธรรมและ

สงแวดลอม

ผลประโยชนเขาส

ผประกอบการ

โดยตรง

นกทองเทยว

8




กรณศกษาการทองเทยวโดยชมชน

ในการศกษาครงนท าการศกษาชมชนทเปนทรจกในประเทศไทย ไดแก เชยงคาน จงหวดเลย และชมชนตนแบบจาก อพท. จ านวน 14 ชมชน เชน ชมชนบานชากแงว จงหวดชลบร ชมชนพระบาทหวยตม จงหวดล าพน ชมชนบานไรกองขง จ.เชยงใหม เปนตน และจากตางประเทศ ไดแก หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน และซาปา ประเทศเวยดนาม ซงจากการศกษาพบวา ชมชนทพฒนาเปนแหลงทองเทยวโดยชมชนสวนใหญจะมความโดดเดนและมอตลกษณในชมชนอยแลวเปนทน ไมวาจะเปนทรพยากรธรรมชาต หรอลกษณะการด ารงชวตหรอประเพณอนดงามของชมชน ซงความโดดเดนดงกลาวมาจากพนฐานของชมชนเองทมอยแลวเพยงแคชมชนรวมรกษาและชความโดดเดนดงกลาวขนมา

นอกจากนยงพบวาปจจยส าคญทชมชนจะพฒนาเปนแหลงทองเทยวไดนนตองมาจากความตองการของชมชนเอง รวมมอกน หรอในบางชมชนอาจมหนวยงานมาชวยสนบสนนในการใหความรดานการจดการ การบรหาร เปนตน การรวมมอกนของชมชนจะสงผลใหชาวบานเกดความสามคคและหวงแหนทรพยากรตางๆ ของชมชนนอกจากนยงถอเปนการสงผลประโยชนโดยตรงถงใหมอชาวบานทงในดานรายได โอกาสทางอาชพ และคณภาพชวตทด ซงปจจยเชงบวกดงกลาวจะสามารถสงตอไปถงรนลกรนหลาน ถอเปนการทองเทยวทเปนไปอยางยงยน

ดงเชน หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน และชมชนชากแงว จงหวดชลบร ทจาก เดมเปนชมชนพนบานธรรมดาตางด าเนนชวตไปตามวถความเปนอยของชมชน เชน การท าการเกษตร การคาขายภายในชมชน ตอมาเรมมการทองเทยวกระจายลงสพนทของชมชน ท าใหแตละครวเรอนในชมชนตางหาผลประโยชนจากการทองเทยวทเกดขน ท าใหผลประโยชน เชน รายได ตกอยกบแตละครวเรอนซงไมไดถกน าไปพฒนาชมชนและการทองเทยวใหเกดความยงยน ดงนนภาครฐหรอหนวยงานตางๆ จงชวยผลกดนใหเกดการรวมกลมกนผานคนในชมชน เพอท าใหธรกจในชมชนกลายเปนแหลงทองเทยวทไดรบความนยม อาท ใหความรดาน

กรณศกษา

แหลงทองเทยว

โดยชมชน

ลกษณะการ


หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน

หมบานในเทพนยาย

หมบานทองเทยวเชงวฒนธรรมและ

การอนรกษบานแบบดงเดม (gassho-zukuri)

ซาปา ประเทศเวยดนาม

ดนแดนแหงความโรแมนตค

แหลงทองเทยวทางธรรมชาต

และวถชมชนดงเดม

ตางประเทศ

ในประเทศ

เชงนเวศ

วถชมชน

ความเปนอย

ของชมชน

ภมปญญา

ตลาดการคา

ชมชนแหลมกลด จ. ตราด

ชมชนปลาบา จ.เลย

ชมชนกกสะทอน จ.เลย

ชมชนบานน าเชยว จ.ตราด ชมชนบอสวก จ.นาน

ชมชนบานสนลมจอย จ.เชยงใหม เชยงคาน จ.เลย

ชมชนบานคกพฒนา จ.สโขทย

ชมชนนครชม จ.ก าแพงเพชร

ชมชนบานชากแงว จ.ชลบร

ชมชนตะเคยนเตย จ.ชลบร

ชมชนบานไรกองขง จ.เชยงใหม

9




อาชพเสรมทเกยวของ เชน ไกดน าเทยวทองถน การแปรรปผลตภณฑของชมชน ความรดานการบรหารจดการการทองเทยว การใหความรดานภาษา เชน ภาษาองกฤษ ภาษาจน เปนตน นอกจากนในบางชมชนอาจเลงเหนปญหาทอาจะเกดขนในชมชน เชน ชมชนบานไรกองขง จงหวดเชยงใหม ทชาวบานสวนใหญมกเผชญกบปญหาดานสขภาพ เนองจากคนในชมชนใชสารเคมในภาคเกษตร จงเกดการรวมกลมกนเพอพฒนาการเกษตรอนทรยทงส าหรบการบรโภคและจ าหนาย อกทงยงถอเปนแหลงทองเทยวโดยชมชนเพอสขภาพทไดรบความนยมอกดวย

ผลประโยชนจากการทองเทยวโดยชมชนจากกรณศกษา สามารถสรปไดดงน

ดานเศรษฐกจ

ชมชนสามารถสรางรายไดและมโอกาสทางอาชพเพมมากขน - หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน ทชาวบานในชมชนสามารถสรางรายไดจนไมตองพงพา

เงนชวยเหลอจากภาครฐ - ชมชนชากแงว จ.ชลบร จดถนนคนเดนตลาดจนโบราณเปนตวชวยกระตนเศรษฐกจของ

ชมชน

ชมชนสามารถบรหารการเงนไดอยางมประสทธภาพ - ชมชนบานคกพฒนา จ.สโขทย จากทชาวบานสามารถดแลตวเองไดจากวถชวตดงเดมเปน

ทนเดมอยแลว คอการท าการเกษตรและมการทองเทยวโดยชมชนเปนอาชพเสรมควบคไปกบการจดตงสถาบนการเงนชมชนท าใหชมชนสามารถแกไขปญหาหนนอกระบบได

ดานสงคม

ชมชนมความรกและสามคคเปนน าหนงใจเดยวกน เชน - หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน และชมชนพระบาทหวยตม จงหวดล าพน ชาวบานรวมกน

ผลดเวรท าหนาทเพอท ากจกรรมของชมชน เชน การน าเทยว การตรวจสอบพนทเพอใหชาวบานระมดระวงการใชไฟ เปนตน

- ชมชนบานชากแงว จงหวดชลบร ชาวบานรวมคด รวมตดสนใจในการบรหารจดการการคา ในตลาดถนนคนเดน

- ชมชนมความตระหนกกลบคนถนมากขน เชน หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน เมอหมบานไดรบความนยมจากการทองเทยวเพมมากขน ท าใหชวยชะลอการยายออกของคนในชมชนเพอไปท างานนอกชมชนไดเพมขน เชนเดยวกบ ชมชนนครชม จ.ก าแพงเพชร และ ชมชนบอสวก จ.นาน ซงกอใหเกดการคนถนของคนหนมสาวของชมชนมากขน

ชมชนมความภาคภมใจในความเปนชมชนของตนเอง เชน หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน ชาวบานตางภมใจทไดรบเลอกใหมชออยในบญชมรดกโลก

10




ความเสยงจากการทองเทยวโดยชมชนจากกรณศกษา สามารถสรปไดดงน

จากผลการศกษาสะทอนใหเหนไดวาหากชมชนมความตงใจจรงและตระหนกถงผลประโยชนของชมชนสวนรวมมากอนจะสามารถผลกดนใหคณภาพชวตของคนในชมชนพฒนาไปในทางทดได และเมอผนวกกบแรงเสรมในดานตางๆ จากภาครฐไมวาจะเปนดานความรทเกยวของหรอแมกระทงแหลงเงนทนกจะสงผลใหชมชนสามารถพฒนาคณภาพชวตไปในทางทดขนและยงสงผลไปยงเศรษฐกจระดบฐานรากใหมความเตบโตไดอยางยงยนตอไป

วถชมชนดงเดมถกกลนหายไป จากการทชมชนไดรบความนยมเพมมากขน ชมชนมรายไดเพมมากขน ถอเปนปจจยดงดดนายทนและคนนอกชมชนเขามาลงทนในพนทเพมมากขน ซงท าใหคนในชมชนดงเดมไหลออกไปจากชมชนรวมถงวถชมชนทถกกลนหายไปตามนายทนหรอผทเขามาใหม

สงแวดลอมถกท าลาย จากนกทองเทยวหลงไหลเขามาจนเกนขดความสามารถในการรบนกทองเทยวแมวาจะมระบบการจดการทดแตยงถอเปนการจดการในขนเบองตนท าใหตองเผชญกบปญหาสงแวดลอมทง ขยะ และ มลพษ ดงเชน ซาปา ประเทศเวยดนาม และ เชยงคาน จงหวดเลย

ชมชนขาดความเปนกลมกอนท าใหไมตระหนกในอตลกษณของตนเอง เชน เชยงคาน จงหวดเลย ชมชนบางสวนสญเสยความเปนอตลกษณเนองจากถกครอบง าจากวฒนธรรมคนเมองท าใหมวถชวตเปลยนไปจากเดม

ดานวฒนธรรมและสงแวดลอม

ชมชนรวมรกษาทรพยากรทมอยในชมชน - หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน และชมชนบานชากแงว จงหวดชลบร ทดแลรกษาสถาปตยกรรมเปนอยางด เชนเดยวกบ ชมชนปลาบา และชมชนกกสะทอน จ.เลย สามารถบรหารจดการใหคนและปาอยรวมกนได รวมถงสามารถปกปองและรกษาสงแวดลอมดงเดมของชมชนใหอยดงเดม

ชมชนรวมรกษาขนบธรรมเนยมประเพณ เชน ชมชนพระบาทหวยตม จงหวดล าพนทรวมรกษาและดแลขนบธรรมเนยมวฒนธรรมดงเดมของชมชน เชน การรวมกนตกบาตรตอนเชา การทานอาหารมงสวรต เปนตน

มมมองของศนยวจยธนาคารออมสน

11




ส าหรบธนาคารออมสนทผานมาไดมสวนรวมสนบสนนการทองเทยวโดยชมชน โดยเปนแหลงเงนทนผานสนเชอ “GSB Homestay” ซงใหความชวยเหลอผประกอบการโฮมสเตยท ไดรบการขนทะเบยนกบกรมการทองเทยว และผประกอบธรกจทเกยวของกบธรกจโฮมสเตย นอกจากน ธนาคารออมสนรวมมอกบ Airbnb พฒนา platform ส าหรบลกคาสนเชอ GSB Homestay ของธนาคาร เพอสงเสรมการทองเทยวอยางยงยนระดบทองถนใหเกดขนคขนานไปกบแนวนโยบายของรฐบาลในการขบเคลอนการเตบโตและเพมมลคาทางเศรษฐกจชมชนในเมองรองตางๆ ผานการทองเทยว

ขอเสนอแนะส าหรบภาครฐ

การก าหนดนโยบายของภาครฐเพอสนบสนนการทองเทยวโดยชมชนควรพจารณานโยบายในระยะยาวหรอมการด าเนนการอยางตอเนอง เนองจากนโยบายทกระตนใหเกดการทองเทยวโดยชมชนในระยะสนจะสามารถสรางอปสงคจากการทองเทยวในระยะเวลาหนง ดงนน หากนโยบายดงกลาวสนสดลงเศรษฐกจในชมชนกอาจจะกลบมาซบเซาอกครง และในบางชมชนทยงไมมระบบบรหารจดการทดพอกอาจจะไมสามารถด าเนนการใหการทองเทยวโดยชมชนของชมชนนนๆ พฒนาและเตบโตตอไปไดอยางยงยน

เพอใหนกทองเทยวสามารถเขาถงชมชนไดโดยงาย ภาครฐอาจพจารณาการพฒนาโครงสรางพนฐานและสาธารณปโภคของชมชนตางๆ ใหมความพรอม รวมถงระบบการคมนาคมขนสงตางๆ เพอเปนการเชอมโยงเสนทางทองเทยวใหนกทองเทยวสามารถเดนทางไปยงแหลงทองเทยวอนๆ ทงภายในและภายนอกชมชนตอไปได โดยไมเปนการท าลายสภาพแวดลอมของชมชนหรอวถชวตอนเปนอตลกษณของชมชนทควรรกษาไว

1. การก าหนดนโยบายระยะยาวเพอความยงยน

2. พฒนาโครงสรางพนฐานในแหลงทองเทยวชมชน

12




ภาคผนวก

13




รายชอชมชนกรณศกษา

หมบานชราคาวาโกะ ประเทศญปน หมบานอนรกษวฒนธรรมและรกษาสภาพแวดลอมทองถน

ดวยบานทรงกสโช-ซคร

ซาปา ประเทศเวยดนาม ทองเทยวชมชนเชงนเวศ และความหลากหลายทางวฒนธรรม

เชยงคาน จ.เลย ชมชนทมอตลกษณและเตมไปดวยเสนหของธรรมชาต

ชมชนบานชากแงว จ.ชลบร ชมชนจนโบราณเปลยนเศรษฐกจทเงยบเหงากวา 30 ป

ใหกลบมารงเรองอกครง

ชมชนบานคกพฒนา จ.สโขทย ชมชนคนท าวาวเรยนรวถชวตตามแนวเศรษฐกจพอเพยง

ชวยใหชาวบานสามารถดแลตวเองได

ชมชนตะเคยนเตย จ.ชลบร ศนยเรยนรวถชมชนไทยเชอมโยงการสงตอนกทองเทยว

ชวยสรางรายไดใหชมชน

ชมชนบานไรกองขง จ.เชยงใหม ชมชนทองเทยวเพอสขภาพสรางรายได

ชมชนเมองเกาสโขทย จ.สโขทย ยอนอดตวถดงเดมสรางรายไดเสรมจากการทองเทยว

ชมชนปลาบา จ.เลย ชมชนรวมกนพฒนาการทองเทยวเชงนเวศใหเกดความยงยน

ชมชนน าเชยว จ.ตราด ชมชนมความหลากหลายทางศาสนา รวมมอสรางวฒนธรรมทองถน

ชมชนบอสวก จ.นาน ชมชนแหงภมปญญาสงตอมรดกจากรนสรนสรางความเปนหนง

ในการท างานรวมกนของคนรนเกาและคนรนใหมเพอพฒนาชมชน

ชมชนบานสนลมจอย จ.เชยงใหม ชมชนหลากหลายชาตพนธรวมกนอย สรางความแขงแกรงใหชมชน

ชมชนนครชม จ.ก าแพงเพชร ชมชนตลาดโบราณรวมรกษาเอกลกษณของชมชนเกาแกดงเดม

ชมชนกกสะทอน จ.เลย ชมซากระเมองไทยโดยหวงใยสงแวดลอม และรกษาทรพยากร

ตุลาคม 2562 ท่องเที่ยว ...€¦ ·...

Documents