คู่มือ และ สมุดบันทึก · 2018. 8. 28. · 6...

คมอและ

สมดบนทกส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว

หนำทของหวใจ1

หวใจ เปนอวยวะทเปนกลามเนอ มหนาทสบฉดเลอดไปเลยงทวรางกาย โดย

หวใจเปนศนยกลางของระบบไหลเวยนเลอด มระบบกระแสไฟฟาหวใจควบคมการ

ท�างาน และสงสญญาณไฟฟาใหหวใจบบตวเพอสบฉดเลอดเขาสระบบไหลเวยน และ

มลนหวใจปด-เปดเพอชวยใหเลอดไหลไปในทศทางทตองการ

โดยเลอดจะน�าออกซเจนและสารอาหาร ทจ�าเปนส�าหรบ

การท�างานอยางมประสทธภาพไปยงอวยวะตาง ๆ

นอกจากน เลอดยงน�าคารบอนไดออกไซดกลบ

เขาสปอดเพอขบออกนอกรางกายโดยการ

หายใจออก

หวใจทแขงแรงจะสามารถสบฉดเลอด

ในปรมาณและอตราทเหมาะสมตามความ

ตองการของรางกาย

คมอและสมดบนทกส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว

2 คมอและสมดบนทก ส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว2 คมอและสมดบนทก ส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว

ภำวะหวใจลมเหลว2

หวใจลมเหลว เปนภาวะเรอรงทเกดขนจากการทกลามเนอหวใจไมสามารถ

สบฉดเลอดในปรมาณทรางกายตองการซงในระยะแรก หวใจจงพยายามทจะปรบตว

โดย

• ขยายขนาดขน เมอหวใจขยายขน รางกายจะเรมเกบสะสมของเหลว

ของเหลวจะคงในปอด และหวใจจะเรมเตนไมเปนจงหวะ

• สรางกลามเนอหวใจมากขน เพอใหบบตวไดแรงขนในระยะแรก

• หวใจสบฉดเรวขน เพอใหมเลอดเพยงพอไปเลยงรางกาย

นอกจากน รางกายอาจปรบตวโดยหลอดเลอดหดแคบลงท�าใหความดนเลอด

สงขน มการสงเลอดไปเลยงอวยวะทส�าคญนอยกวาลดลง วธดงกลาวขางตนจะบดบง

ปญหาของภาวะหวในลมเหลว แตไมไดแกปญหา กลบท�าใหภาวะหวใจลมเหลวแยลง

3

สำเหตหรอภำวะทน�ำไปสภำวะหวใจลมเหลว2, 3

• หลอดเลอดหวใจตบ ท�าใหเลอดไหลเวยนไมสะดวก

เกดความดนโลหตสงและหวใจลมเหลวในทสด

• กลามเนอหวใจขาดเลอด ท�าใหกลามเนอหวใจบางสวน

ไมสามารถบบตว จงสบฉดเลอดไดไมด

• ความดนโลหตสง ท�าใหหวใจตองท�างานหนก

ขนกวาปกต น�าไปสภาวะหวใจลมเหลว

• ลนหวใจผดปกต จากการตดเชอ หรอความผดปกตแตก�าเนด เมอลนหวใจไม

สามารถเปด-ปด อยางปกต ในขณะทหวใจบบ-คลายตว ท�าใหหวใจท�างาน

หนกขน

• กลามเนอหวใจอกเสบ พยาธสภาพของกลามเนอหวใจ ซงอาจเกดจาก ยา

เสพตด สรา การตดเชอ หรอภาวะอน ๆ ท�าใหหวใจไมสามารถท�างานไดเปนปกต

• หวใจพการแตก�าเนด

• โรคปอดรนแรง ท�าใหหวใจตองท�างานหนกขน

เพอสงออกซเจนไปเลยงทวรางกาย

• เบาหวาน ผปวยเบาหวานมแนวโนมทจะมความดนโลหตสง

และหลอดเลอดตบจากระดบไขมนในเลอดทสงขน

ซงทงสองประการเปนสาเหตของหวใจลมเหลว

4 คมอและสมดบนทก ส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว

• ความอวน หวใจของคนอวนจะท�างานหนกกวาคนทไมอวน

• ภาวะหยดหายใจขณะหลบ เปนปจจยเสยงของความดนโลหตสง ภาวะหวใจ

ลมเหลว เบาหวาน และโรคหลอดเลอดสมอง

• ภาวะอน ๆ เชน โลหตจาง ภาวะตอมไทรอยดท�างานเกน หวใจเตนผดจงหวะ

อำกำรของภำวะหวใจลมเหลว2, 3

• หายใจหอบเหนอยระหวางท�ากจกรรมปกต ขณะพก

หรอขณะนอนหลบ หายใจล�าบากขณะนอนราบ

หรอตนขนกลางดกจากการหายใจล�าบาก

ตองนงหรอ ยนขนเพอใหหายใจสะดวกขน

• ไอเรอรง

• บวมทเทา ขอเทา ขา เมอกดด เนอจะบม

คนตวชา น�าหนกตวเพมขน

• ออนเพลย เหนอยงาย

• หวใจเตนเรวขน

5

กำรรกษำภำวะหวใจลมเหลว3

การรกษาภาวะหวใจลมเหลว ตองอาศยหลายวธรวมกน ซงรวมถง การปรบ

เปลยนแนวทางการด�าเนนชวต การใชยา การใชเครองมอ หรอการผาตดในการรกษา

พยาธสภาพของหวใจเพอใหหวใจสามารถท�างานไดดขน เชน การผาตดเปลยนลน

หวใจในกรณทลนหวใจผดปกต

การรกษาทมประสทธผลจะชวยให

• หวใจมความแขงแรงมากขน

• สามารถควบคมอาการของหวใจลมเหลวได

• ลดความเสยงทอาการจะก�าเรบ

• ท�าใหผปวยมคณภาพชวตทดขน และมอายยนยาวขน

กำรปฏบตตวเมอคณมภำวะหวใจลมเหลว3-7

การดแลภาวะหวใจลมเหลวตองอาศยทมผดแลทงอายรแพทยโรคหวใจและ

พยาบาลเฉพาะทางส�าหรบผปวยภาวะหวใจลมเหลวและผเชยวชาญในสาขาวชาชพ

อน ไดแก เภสชกร โภชนากร นกกายภาพบ�าบด นกจตวทยา ผใหบรการสาธารณสข

พนฐานและนกสงคมสงเคราะห รวมถงความรวมมอของผปวยในการตดตามการ

เปลยนแปลงของอาการ ไมวาจะเปนอาการทเกดขนใหม หรออาการทเปนอยมภาวะ

เลวลง หรอมการเปลยนแปลงใด ๆ เกยวกบอาการ ผปวยควรแจงแพทยใหทราบโดย

ทนท นอกจากน ผปวยควรปฎบตตวตามค�าสงแพทย ซงรวมถง


1. การเฝาระวงภาวะคงน�าและเกลอ

อาการของภาวะคงน�าและเกลอ ไดแก น�าหนกตวเพมขน บวม เหนอยนอนราบ

ไมได หรอตองลกขนมานงหอบตอนกลางคน และเพอเปนการเฝาระวงอาการดงกลาว

ผปวยควรชงน�าหนกตวทกวนเนองจากเปนวธหนงทจะบอกวา ภาวะหวใจลมเหลวเลว

ลงหรอไม และชวยประเมนภาวะน�าเกนในรางกาย โดยหลกการในการชงน�าหนก คอ

• ใชเครองชงตวเดมทกครง

• สวมเสอผาในลกษณะเดยวกนทกครงทชงน�าหนก ไมควรสวมเสอผาทหนา

หนก ไมสวมรองเทา

• ชงน�าหนกในตอนเชา หลงจากเขาหองน�าและกอนรบประทานอาหารเชา

• จดบนทกน�าหนกตว และเปรยบเทยบกบน�าหนกตวในวนกอนหนา ถามน�าหนก

ตวเพมขน 1 กโลกรมภายใน 1-2 วน (หรอ 2 กโลกรมภายใน 3 วน) แสดง

วามภาวะคงน�าและเกลอแลว ควรแจงใหทมผดแลทราบ

หากคณมอาการขอเทาบวมในตอนเชา คณอาจยกทนอนดานปลายเทาขนประมาณ

15-30 ซม. เพอชวยลดอาการดงกลาว

7

2. ควบคมปรมาณของเหลวทดมหรอรบประทาน

การจ�ากดปรมาณของเหลวทไดรบอยางเครงครดไมมความจ�าเปนในผปวยทม

อาการไมรนแรง ยกเวนในผปวยทมอาการหอบเหนอยมาก บวม นอนราบไมได ตอง

ใชยาขบปสสาวะในขนาดสง ผปวยโรคไตทมน�าและเกลอคงงาย และผปวยทมภาวะ

โซเดยมในเลอดต�า

ปรมาณของเหลวทดมหรอรบประทาน จะรวมถง น�าดม น�าผลไม นม น�าอดลม

ชา กาแฟ น�าแดง เปนตน (ไมควรดมเครองดมแอลกอฮอล)

หนวยวด ตวอยางปรมาณของเหลว

1 ถวย = 240 ซ.ซ. ถวยกาแฟ = 200 ซ.ซ.

1 มล. = 1 ซ.ซ. แกวน�า = 240 ซ.ซ.

นมกลอง = 200 ซ.ซ.

ชามน�าแกง = 160 ซ.ซ.

3. รบประทานอาหารทเหมะสมกบสภาวะรางกายตามค�าแนะน�าของทมผดแล


4. จ�ากดปรมาณเกลอ (โซเดยม) ทรบประทาน

การจ�ากดปรมาณเกลอ (โซเดยม) จะชวยลดความเลยงในการเกดการคงน�าใน

รางกาย โดย

• หลกเลยงอาหารทมรสเคมทกชนด ไมใชเครองปรงประเภทเกลอ น�าปลา กะป

ปลารา ซอว เตาเจยว เตาหย ซปกอน และผงปรงรสตาง ๆ ซงมกมเกลอ

ผสมอย

• หลกเลยงอาหารพวก “ฟาสตฟด” ซงมกมเกลอสง

• หลกเลยงอาหารหมก ดอง อาหารกระปอง อาหารอบแหงทปรงรสดวยเกลอ

• อานฉลากโภชนาการทกครงกอนซออาหาร โดยดปรมาณเกลอแกง หรอ

โซเดยม (Sodium) ทมอยในอาหารนน ๆ

• จ�ากดปรมาณโซเดยมไมเกนวนละ 2-3 กรม ในผปวยทมอาการภาวะหวใจ

ลมเหลว แตในผปวยทมอาการปานกลางถงรนแรงควรจ�ากดการบรโภค

โซเดยมนอยกวา 2 กรมตอวน

9

5. รบประทานยาตามทแพทยสง

• รบประทานยาตามทแพทยสงใหครบถวนสม�าเสมอ หามหยดยา ลดหรอเพม

ขนาดยาเอง โดยทไมไดปรกษาแพทย

• หากยาทรบไปมปรมาณไมเพยงพอจนถงการนดหมายครงตอไป ใหตดตอ

พยาบาลทคลนกหวใจลมเหลวกอนยาหมด

• หลกเลยงการรบประทานยาอน ๆ หรออาหารเสรมใด ๆ และ

ควรแจงใหแพทยทราบทกครงกอนเรมยาหรออาหารเสรม

• น�าบนทกรายการยามาดวยเมอพบแพทย

6. การควบคมน�าหนกใหเหมาะสม

ผปวยควรลดน�าหนก หากมน�าหนกเกน เพราะน�าหนกทเพมขนท�าใหหวใจตอง

ท�างานหนกขน โดยพจารณาตามดชนมวลกาย (body mass index, BMI) ทเหมาะ

สมคอ ต�ากวา 25 กก./ตร.ม. ผปวยสามารถค�านวณดชนมวลกาย โดยค�านวณจากน�า

หนกตวเปนกโลกรมหารดวยสวนสงเปนเมตรยกก�าลงสอง

ดชนมวลกาย = น�าหนกตว (หนวยเปนกโลกรม)

ความสง2 (หนวยเปนเมตร)

เชน หากมน�าหนกตว 60 กก. สง 1.6 เมตร จะมดชนมวลกาย = 60/1.62 =

23.43 กก./ ตร.ม. ถอวาน�าหนกตวอยในชวงทเหมาะสม


7. การออกก�าลงกาย

การออกก�าลงกายจะชวยท�าใหหวใจแขงแรงขน และไมออนเพลยงาย อยางไร

กตาม ควรปรกษาแพทยวาการออกก�าลงกายลกษณะใดเหมาะสมกบสภาวะรางกาย

ของคณ

• ไมควรออกก�าลงกายทนทหลงรบประทานอาหารมอหนก

• หลกเลยงการออกก�าลงกายภายในสภาพอากาศทรอนจด หรอเยนจด

• ไมควรออกก�าลงกายหากคณรสกออนเพลย หรอไมสบาย

• การออกก�าลงกายแบบแอโรบคทอาจเรมท�าไดงาย ๆ เชน การเดน การปน

จกรยาน วายน�า เตนร�า เปนตน

• ปรกษาแพทยหากคณมอาการเวยนศรษะ หายใจล�าบาก หวใจเตนเรวหรอ

ไมสม�าเสมอ หรอเหนอยมากขณะออกก�าลงกาย

11

สปดาหท อบอนรางกาย

เดนชา ๆ (นาท)

เดนเรว ๆ

(นาท)

ผอนลง

เดนชา ๆ (นาท)

รวมเวลา

(นาท)

1 5 5 5 15

2 5 10 5 20

3 5 15 5 25

4 5 20 5 30

5 5 25 5 35

6 5 30 5 40

7 5 35 5 45

8 5 40 5 50

ดดแปลงจาก http://www.nhlbi.nih.gov/health-pro/resources/heart/hispanic-health-manual/

session-3/sample-walking-program

ตวอยำงกำรออกก�ำลงกำยอยำงงำย

12 คมอและสมดบนทก ส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว12 คมอและสมดบนทก ส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว

8. เลกสบบหรและดมเครองดมแอลกอฮอลทกชนด

9. ดานเพศสมพนธ

การมเพศสมพนธ เปนการออกก�าลงกายชนดหนง ดงนนหากคณมภาวะหวใจ

ลมเหลว คณสามารถมเพศสมพนธได หากคณยงสามารถเดนขนลงบนได 20 ขน

ไดโดยไมมอาการเจบแนนหนาอกหรอเหนอยหอบ โดยจะตองระมดระวงเปนพเศษ

ดงตอไปน

• ควรมการพกผอนใหเพยงพอ ทงกอนและหลงมเพศสมพนธ

• ควรจดสถานทใหมอณหภมเหมาะสม และมอากาศถายเทสะดวก

• หลกเลยงอาหารมอหนก หรอ เครองดมแอลกอฮอล

• งดการมเพศสมพนธหากรสกไมสบายหรอรางกายไมพรอม

10. การพกผอน

ควรพกผอนนอนหลบใหเพยงพออยางนอยวนละ 8 ชวโมง

11. มาพบแพทยตามนด พรอมน�าสมดบนทกเลมนมาดวยทกครง

13

ทำนควรปรกษำแพทย หำกมอำกำรดงตอไปน

• ไอแหง ๆ

• อาการหอบเหนอยเลวลงขณะท�ากจกรรมทวไป

• อาการบวมทขา เทา และขอเทามากขน

• รสกไมสบายทอง หรอมอาการบวมททอง

• นอนหลบยาก

ทำนควรตดตอแพทยทนท หำกมอำกำรดงตอไปน

• ไอแหง ๆ บอยขน

• อาการหอบเหนอยขณะพก

• รสกไมสบาย หรอมอาการบวมบรเวณรางกายสวนลางมากขน

• มน�าหนกตวเพมขน 1 กโลกรมภายใน 1-2 วน (หรอ 2 กโลกรมภายใน 3 วน)

• มอาการเวยนศรษะ สบสน ซมเศราเกดขนใหม หรออาการเดมเลวลง

• ไมอยากอาหาร

• นอนหลบยากขน ไมสามารถนอนราบ

หำกฉกเฉนตดตอแพทยท


สมดบนทกส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว

ชอ....................................................................นามสกล ..........................................................

โทรศพท.....................................................................................................................................

แพทยผรกษา................................................... โรงพยาบาล....................................................

เลขทเวชระเบยน......................................................................................................................

บคคลทตดตอในกรณฉกเฉน ............................... โทรศพท.....................................................

ประวตการแพยา .................................................................................................................

โรคประจ�าตว.........................................................................................................................

น�าหนก………………………….กโลกรม (กก.) สวนสง.....................................เมตร (ม.)

ดชนมวลกาย = น�าหนกตว (หนวยเปนกโลกรม) = …………………………........... กก./ตร.ม.

ความสง2 (หนวยเปนเมตร)

ดชนมวลกาย 18.5-24.9 น�าหนกปกต

ดชนมวลกาย 25-29.9 น�าหนกเกน

ดชนมวลกาย ตงแต 30 ขนไป อวน

น�าหนกตวทเหมาะสม..................................... กก.

15 คมอและสมดบนทก ส�ำหรบผปวยหวใจลมเหลว 15

วนท ชอยา ขนาดยา เวลารบยา หมายเหต

กอน/หลง

อาหาร

เชา กลาง

วน

เยน กอน

นอน

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

รำยกำรยำทผปวยไดรบ


วนท ชอยา ขนาดยา เวลารบยา หมายเหต

กอน/หลง

อาหาร

เชา กลาง

วน

เยน กอน

นอน

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

กอน

หลง

รำยกำรยำทผปวยไดรบ

17

ดวยควำมปรำรถนำด

แหลงขอมล

1. https://www.nhlbi.nih.gov/health/health-topics/topics/hhw

2. http://www.heart.org/HEARTORG/Conditions/HeartFailure/Heart-Failure_UCM_002019_SubHomePage.jsp

3.http://www.nhs.uk/conditions/Heart-Failure/Pages/Introduction.aspx

4. http://my.clevelandclinic.org/services/heart/disorders/heart-failure-what-is/hftreatement/ hic_Monitoring_Your_Weight_

and_Fluid_Intake

5. รงสฤษฎ กาญจนะวณชย. การจดการการรกษาผปวยภาวะหวใจลมเหลว แบบบรณาการ (Heart Failure Management

Programme). ใน คมอการดแลผปวยหวใจลมเหลวเรอรงแบบบรณาการ Comprehensive Heart Failure Management

Program (หนา 43-63) http://www.thaiheart.org/images/column_1291454908/CMU%20HF%20Clinic.pdf

6. สมาคมแพทยโรคหวใจแหงประเทศไทยในพระบรมราชปถมภ รวมกบ ชมรมหวใจลมเหลวแหงประเทศไทย (2557). การบรหาร

จดการผปวยภาวะหวใจลมเหลวแบบสหสาขา (multidisciplinary program for heart failure management). ใน แนวทาง

เวชปฏบตเพอการวนจฉยและการดแลรกษาผปวยภาวะหวใจลมเหลว พ.ศ. 2557 (หนา 62-65), กรงเทพฯ: เอ-พลส พรน

http://www.thaiheart.org/images/column_1291454908/Thai_HF_Guideline_2014.pdf

7. https://www.heart.org/idc/groups/heart-public/@wcm/@hcm/@gwtg/documents/downloadable/ ucm_309068.

pdf

คู่มือ และ สมุดบันทึก · 2018. 8. 28. · 6...

Documents