รายงาน ของ

คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม

จรยธรรมและการศาสนา สภาปฏรปแหงชาต

วาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา

เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม (รอบท ๒)

ส านกกรรมาธการ ๓ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาปฏรปแหงชาต

(ส ำเนำ) ท (สปช) ๓๔๑๖/๒๕๕๘ สภาปฏรปแหงชาต ถนนอทองใน ดสต กทม. ๑๐๓๐๐

๓๐ มถนายน ๒๕๕๘

เรอง รายงานการพจารณาของคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

กราบเรยน ประธานสภาปฏรปแหงชาต

สงทสงมาดวย รายงานของคณะกรรมาธการดงกลาวขางตน จ านวน ๑ เลม

ตามททประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๗/๒๕๕๗ วนองคารท ๑๑ พฤศจกายน ๒๕๕๗ ครงท ๗/๒๕๕๘ วนจนทรท ๒ กมภาพนธ ๒๕๕๘ ไดมมตตงคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา นน ซงกรรมาธการคณะนประกอบดวย

๑. นายเนาวรตน พงษไพบลย ประธานกรรมาธการ ๒. พลเอก เอกชย ศรวลาศ รองประธานกรรมาธการ คนทหนง ๓. พลเอก วชต ยาทพย รองประธานกรรมาธการ คนทสอง ๔. ศาสตราจารยกตตคณสกญญา สดบรรทด รองประธานกรรมาธการ คนทสาม ๕. รองศาสตราจารยกอบกล พนธเจรญวรกล รองประธานกรรมาธการ คนทส ๖. ศาสตราจารยเกยรตคณปรชา เถาทอง รองประธานกรรมาธการ คนทหา ๗. นายวนย ดะหลน รองประธานกรรมาธการ คนทหก ๘. ศาสตราจารยเกยรตคณตรงใจ บรณสมภพ ประธานทปรกษากรรมาธการ

และโฆษกกรรมาธการ ๙. นายจ าลอง โพธสข ทปรกษากรรมาธการ

๑๐. นางจร วจตรวาทการ ทปรกษากรรมาธการ ๑๑. นายเทยนชย ปนวเศษ ทปรกษากรรมาธการ ๑๒. นายธรรมรกษ การพศษฎ ทปรกษากรรมาธการ ๑๓. พลเอก ภดศ ทตตยโชต ทปรกษากรรมาธการ ๑๔. พลเรอเอก ศภกร บรณดลก ทปรกษากรรมาธการ ๑๕. นายสนธรตน สนธจรวงศ โฆษกกรรมาธการ ๑๖. นางสาวออนอษา ล าเลยงพล โฆษกกรรมาธการ ๑๗. นายชชาต อนสวาง กรรมาธการ ๑๘. นางเตอนใจ สนธวณก กรรมาธการ ๑๙. นายนรนดร พนทรกจ กรรมาธการ ๒๐. นายนอาแซ ซอเซง กรรมาธการ ๒๑. นางเบญจวรรณ สรางนทร กรรมาธการ ๒๒. รองศาสตราจารยประภาภทร นยม กรรมาธการ ๒๓. นางพรรณวรนทร รตนวานช กรรมาธการ

- ๒ -

๒๔. นางพรรณ จารสมบต กรรมาธการ ๒๕. นายประสาร มฤคพทกษ กรรมาธการ ๒๖. รองศาสตราจารยสบพงศ ธรรมชาต เลขานการคณะกรรมาธการ ๒๗. นางกอบแกว จนทรด ผชวยเลขานการคณะกรรมาธการ

บดน คณะกรรมาธการไดด าเนนการพจารณาศกษาแนวทางการปฏรปในวาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรม ความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม เสรจแลว โดยน าหลกการ เหตผลและความจ าเปนทตองปฏรปเรองดงกลาวมาประกอบการพจารณาเพอใหการปฏรปเกดประโยชนตอประเทศชาตและประชาชน ภายในกรอบระยะเวลาทเหมาะสม ดงน

๑. เหตผลและควำมจ ำเปนทตองปฏรป กระแสความตองการปฏรปสงคมไทยทกดานมมาอยางตอเนองในชวงทศวรรษทผานมา แตยงไมเกดขนเปนรปธรรม โดยเฉพาะในดานกจการศาสนา ซงมกระแสของความพยายามทตองการใหองคกรศาสนามการเปลยนแปลงทงเชงระบบ โครงสราง และการบรหารจดการทโปรงใสและตรวจสอบได ท าใหเกดประเดนค าถามและขอสงสยในการด ารงสถานะและการปฏบตบทบาททถกตองเหมาะสมขององคกรศาสนา ดงจะเหนไดจากการน าเสนอขาวทางสอมวลชนตาง ๆ และท าใหเกดแนวคดทแตกตางกนอยางมาก จนอาจกอใหเกด ความแตกแยกทางความคด ทงในกลมบคลากรขององคกรศาสนา และประชาชนทวไป จนท าใหเกดวกฤตศรทธา ในศาสนาตาง ๆ ในอดต สงคมไทยเปนสงคมทยดหลกศาสนธรรมเปนหลกของสงคม (Religious Society) มบทบาทครอบคลมทกสถาบนของสงคม แตในปจจบนทศาสนาสญเสยความส าคญและบทบาทลงจนออนก าลง (Secularization) โดยทมลทธวตถนยม บรโภคนยมเขามาแทนท ทามกลางการถาโถมอยางหนกในกระแสโลกาภวตนทมการสอสารสมยใหมเปนเครองมอ คงเปนไปไมไดทจะใหศาสนากลบมาเปนหลกทเขมแขงของ สงคมไทยอยางทเคยเปนในอดต หรอใหศาสนาสญเสยคณคาไปจากสงคมไทย จนสงคมไทยประสบปญหาวกฤต เชนในปจจบน คงเหลอทางออกสายกลางทอาจเปนไปได คอ การฟนฟความส าคญและบทบาทของศาสนา โดยเสรมสรางใหสถาบนศาสนามความเขมแขงและหลกศาสนธรรมเขาไปมสวนสรางสรรค พฒนาชวตและสงคมไทยในทกดาน ดงนน จงเปนเหตผลและความจ าเปนทส าคญอยางยงในการทจะตองมการปฏรปดานศาสนาทงเชงระบบ โครงสราง และการบรหารจดการ เพอเปนการพนฟศาสนา (Revitalization) ใหกลบมามบทบาท ส าคญในการด ารงชวตของประชาชน และการด าเนนงานของทกภาคสวน จงจะเกดผลลพธทดในการพฒนาคน สงคม เศรษฐกจ และประเทศชาตใหมความมนคงอยางยงยนตอไปในอนาคต

๒. สงทประชำชนจะไดรบหรอควำมเปลยนแปลงทจะเกดขนจำกกำรปฏรป ๑) ประชาชนจะมการเปลยนวถชวต โดยน าหลกศาสนธรรมเขามามบทบาทในการด ารงชวตและการท างานอยางมความสข ๒) สงคมและประเทศชาตจะมความมงคง มงคง ยงยน ในการพฒนาความรวมมอในภาครฐ ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา สถาบนสอ และทกองคาพยพของสงคมจะเกดสนตสข ๓) มการประกาศใชพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวย ศาสนธรรม พ.ศ. ....” เพอใหเกดองคกรในการขบเคลอนบทบาทของศาสนธรรมสภาคสวนตาง ๆ ตาม

- ๓ -

ยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตรใหบรรลผล โดยมนโยบายยดหลกสรางแรงจงใจ วจยพฒนาสรางนวตกรรม เพอสงเสรมศาสนธรรม สงเสรม สนบสนนการมสวนรวม และประสานความรวมมอระหวางศาสนา และระหวางศาสนากบภาครฐและภาคสวนอน ๆ ตลอดจนการเสรมสรางและสงเสรม สนบสนน แกไขปญหาตาง ๆ หาขอยตในประเดนทเกยวของกบศาสนาในแนวทางทมความสมานฉนทและไมกอใหเกดความขดแยง ๔) กฎหมายและกฎกระทรวงทเกยวของกบการบรหารองคกรศาสนาทกศาสนาไดรบ การแกไขเพมเตมและปรบปรงใหทนสมยและทนกบสถานการณทเปลยนแปลงไปในปจจบนตลอดเวลา อาท การปรบกฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยปรบใหเกดการปฏรปหลก ดงน - ปรบระบบการบรหารงานส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ใหเปนไปเพอการท านบ ารงสงเสรมพระพทธศาสนา สรางศรทธาแกมหาชน และเผยแผพระพทธศาสนาใหกวางขวาง ตลอดจนตอบสนองงานตอมหาเถรสมาคม รวมถงการปรบใหมการบรหารจดการองคกรและบคลากรอยางมประสทธภาพและมธรรมาภบาล - จดตงกองทนสวสดการรกษาพยาบาลพระภกษสามเณรทอาพาธ เพอ เสรมสรางบคลากรทางศาสนาใหมความแขงแรงทงทางรางกายและจตใจ ๕) ผลลพธตามยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตร อนไดแก ๕.๑) องคกรและบคลากรทางศาสนาไดรบการพฒนาศกยภาพใหมการบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาลและมมาตรฐานตามทก าหนด ๕.๒) ประชาชนและองคกรตาง ๆ ในการน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน ท าใหสงคมมการพฒนาอยางยงยน ๕.๓) ศาสนกชนของทกศาสนามความสมพนธทดระหวางกน ๕.๔) สถานศกษามศกยภาพในการบรณาการหลกศาสนธรรมมาประยกตใชในการจดการศกษาทกระดบ ๕.๕) สอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศมท าหนาทสงเสรมการน าหลกศาสนาไป เผยแผสประชาชน

๓. กรอบระยะเวลำทชดเจนในกำรปฏรปในแตละประเดน หรอขนตอนกำรด ำเนนกำร จากแผนการปฏรปทน าไปสการเปลยนแปลงเชงโครงสรางของแตละยทธศาสตร สามารถน ามาพจารณาในกรอบระยะเวลา ๔ ระยะ รวมทงสนเปนเวลา ๑๐ ป โดยแบงระยะเวลาได ดงน - ระยะท ๑ (ภายใน ๑ ป นบจากเรมกระบวนการปฏรปตามแผนปฏรปทน าเสนอน) ไดแก การจดท ารางกฎหมาย งบประมาณ และหนวยงานทจ าเปน ประกอบดวย การรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” และการแกไขปรบปรงกฎกระทรวงแบง สวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ รวมถงกฎหมายหรอการก าหนดนโยบาย ทเกยวของ การจดสรรงบประมาณหรอการจดตงกองทน การก าหนดการปฏรปดานศาสนาเปนวาระแหงชาต การจดตงคณะท างาน หนวยงาน หรอองคกรทจ าเปน - ระยะท ๒ (ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑) ไดแก การเสรมสรางองคกรศาสนา ใหเขมแขงประกอบดวย การเตรยมการ การประสานงาน และการจดกจกรรมตาง ๆ เพอน าหลกศาสนธรรมเขามาเปนหลกส าคญในการด าเนนงานของภาคสวนตาง ๆ ตามยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตร ดงกลาวขางตน โดยมงเนนทการพฒนาบคลากรในองคกรศาสนา การท าใหเกดธรรมาภบาลและมาตรฐานในการบรหารองคกร

- ๔ -

ศาสนา การด าเนนงานตามขอกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของใหเกดศกยภาพสงสด การก าหนดมาตรการใหองคกรศาสนาเขามามบทบาทในทกภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา สถาบนสอ รวมทงการจดกจกรรมทเปนรปธรรม - ระยะท ๓ (ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒) ไดแก การเกดผลลพธทมองเหนและวดผลไดชดเจน ประกอบดวย องคกรศาสนามระบบและโครงสรางทเขมแขง มการจดกจกรรมเกยวกบศาสนาอยางตอเนองของทกภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา และสถาบนสอ มหลกสตรสงเสรมการศกษาศาสนา รวมทงการศกษาในระบบและมการสงเสรมผานสอ มความสมพนธอนดระหวางศาสนา ประชาชนและบคลากรในองคกรเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนา การฝกปฏบตธรรม และการน าไปใชในชวตประจ าวน การมสวนรวมของประชาชนในการสอสารหลกศาสนธรรม การขบเคลอนใหประเทศไทยเปนศนยรวมในการสรางเครอขายความรวมมอระหวางศาสนาของประเทศในกลมสมาชกอาเซยน - ระยะท ๔ (ภายใน ๑ ป นบจากสนสดระยะท ๓) ไดแก การประเมนผลในภาพรวมและตดตามผลลพธ การจดใหมระบบประเมนผลและตดตามการด าเนนงานขององคกรศาสนา โดยใหประชาชนและภาคประชาสงคมมสวนรวมในการประเมนการปฏบตงานขององคกรศาสนา

จงกราบเรยนมาเพอโปรดน าเสนอทประชมสภาปฏรปแหงชาตพจารณาและเสนอแนะแนวทาง ในการปฏรปสงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม เพอใหเกดผลในทางปฏบตอยางเปนรปธรรมตอไป ขอแสดงความนบถออยางยง

(ลงชอ) เนาวรตน พงษไพบลย

(นายเนาวรตน พงษไพบลย) ประธานกรรมาธการ ปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา ส านกกรรมาธการ ๓ โทร. ๐ ๒๒๔๔ ๒๕๘๖ โทรสาร ๐ ๒๒๔๔ ๒๕๙๓ ส าเนาถกตอง (นายสาธต ประเสรฐศกด) ผอ านวยการส านกกรรมาธการ ๓

กมล/ราง จดาภา/พมพ ภรมย/ตรวจ

บทสรปผบรหาร วาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา

เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม -------------------------------

คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนาไดมมตมอบหมายให

คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ศกษาขอมลจากเอกสาร งานวจย และขอมลจากการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒและผน าในศาสนาตาง ๆ คณะอนกรรมาธการจงน าเสนอแนวทางขอเสนอในการปฏรปกจการศาสนา เพอ “สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม” ภายใตวสยทศนการฟนฟศาสนาในประเทศไทย ภายในป พ.ศ. ๒๕๗๕ ทวา “สงเสรมการปฏบตงานขององคกรทางศาสนาทกศาสนา โดยน าหลกศาสนธรรมมาใชเปนพลงในการขบเคลอนสงคม เพอเสรมสรางประเทศชาตใหมความมนคง มงคง ยงยน ประชาชนอยรวมกนอยางสนตสข” อนจะเปนการปฏรปกจการศาสนาอยางยงยนเพอน าส “การฟนฟศาสนา” หรอ “การคนชวตชวาแกศาสนา (Revitalization)” ทงน จากการทศาสนาถกลดบทบาทจากสถาบนตาง ๆ ของสงคมไทย (Secularization) อนเนองมาจากปจจยตาง ๆ ทเปลยนแปลงในสงคมปจจบน ไดแก กระแสโลกาภวตน ระบบทนนยม และระบบเศรษฐกจ เปนตน ทงน ไดมการน ายทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตรของการปฏรปดานศาสนามาก าหนดระบบและกลไกในระดบปฏบตการทน าไปสการเปลยนแปลงเชงโครงสรางของแตละยทธศาสตรดวยการมงเนนถงการสราง “ความเขาใจในหลกธรรมของศาสนา” และ “การเขาถงและพฒนาสกลมเปาหมาย ในภาคสวนตาง ๆ” โดยมจดคานงด (Levers) คอ การยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” และการแกไขปรบปรงกฎหมายและกฎกระทรวงทใชอย ในปจจบน ไดแก กฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ และม ตวขบเคลอนหลก (Key Drivers) คอ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ตลอดจนองคกรศาสนาตาง ๆ เปนผด าเนนการรวมกบทกภาคสวนพนธมตรตาง ๆ โดยมการก าหนดกรอบเวลา รวมทงสนเปนเวลา ๑๐ ป แบงขนตอนของการปฏรปเปน ๔ ระยะ ดงน

- ระยะแรก (ภายใน ๑ ป นบจากเรมกระบวนการปฏรปตามแผนปฏรปทน าเสนอน) จะเปนการเตรยมการปจจยน าเขา (Input) ไดแก การยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” และการปรบปรงกฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ เพอปรบปรงการแบงสวนราชการและอ านาจหนาทของส านกงานหนวยงานภาครฐทเกยวของใหสอดคลองกบภารกจทเพมขนและเหมาะสมกบสภาพของงานทเปลยนแปลงไป อนจะท าใหการปฏบตภารกจมประสทธภาพและประสทธผลยงขน

- ระยะท ๒ (ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑) เปนระยะของเสรมสรางใหองคกรศาสนาเขมแขงและพฒนาอยางเปนรปธรรม (Process) โดยแบงการด าเนนการตามยทธศาสตรออกเปน ๕ ยทธศาสตร ดงรายละเอยดตอไปน

ยทธศาสตรท ๑ การด าเนนการพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา ไดแก การสรางเสรมความรความสามารถในดานการบรหารจดการและสรางเสรมธรรมาภบาลใหกบผบรหาร บคลากรทางศาสนา และก าหนดมาตรฐานการบรหารจดการ ศาสนสถานทมมาตรฐาน และองคกรศาสนา มระบบและโครงสรางทเขมแขง

ยทธศาสตรท ๒ การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน ไดแก การสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางครอบครว โรงเรยน สถานทท างาน ชมชน และสงคมน าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทยอนดงามมาปฏบต ในชวตประจ าวนและในการท างานอยางจรงจง การสรางแรงจงใจใหองคกรและภาคประชาชนเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนาและการฝกปฏบตธรรม การน าหลกศาสนาไปด าเนนการเพอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ และการจดสรรพนทส าหรบการศกษา เรยนร และประกอบพธทางศาสนาตาง ๆ ในสถานศกษา หนวยงาน และสถานประกอบการ

ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา ไดแก เสรมสรางใหศาสนกเขาใจและเขาถงหวใจของศาสนาตนเองและเขาใจศาสนาอน รวมถงน าไปปฏบตได อยางถกตอง สงเสรมให เคารพสทธเสรภาพในการด ารงชวตตามหลกค าสอนของศาสนาระหวางกน สงเสรมการเรยนรระหวางศาสนาและสรางความรวมมอเพอแกไขปญหาทส าคญรวมกนอยางจรงจง จดตงเครอขายความรวมมอระหวางศาสนกระดบชาต สงเสรมประเทศไทยเปนศนยรวมในการสรางเครอขายความรวมมอระหวางศาสนาของประเทศในกลมสมาชกอาเซยน

ยทธศาสตรท ๔ การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรม ในการจดการศกษาทกระดบ ไดแก สงเสรมและผลกดนใหเกดคณะท างานพฒนาศกยภาพสถานศกษา ในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ พฒนาระบบการผลตคร การตอใบประกอบวชาชพคร การเลอนวทยฐานะใหมเกณฑมาตรฐานดานศลธรรม และการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ สงเสรมและผลกดนใหสถานศกษาทกแหงมหลกสตรและการจดการเรยนการสอน ท เนนการน าหลก ศาสนธรรมมาปฏบตจรงในชวตประจ าวน เพอการสรางนสยดพนฐาน หนาทพลเมอง ศลธรรม คณธรรมจรยธรรม ตงแตระดบปฐมวยจนถงระดบอดมศกษา

ยทธศาสตรท ๕ การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ ในการน าหลกศาสนาไปเผยแผสประชาชน ไดแก เปดพนทส าหรบสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศเพอหลกค าสอนและกจกรรมทางศาสนา สงเสรมและสนบสนนการผลตเนอหาทางดานศาสนาทมคณภาพ สงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกค าสอนทางศาสนาทดงาม ไปถายทอดแกประชาชน สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความรทางศาสนาในเชงสรางสรรค

- ระยะท ๓ (ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒) เปนการด าเนนการตอเนองท ง ๕ ยทธศาสตรจนเกดเปนผลลพธทชดเจน จนเกดองคกรศาสนาเขมแขง โดยเปนระยะทกจกรรมตาง ๆ จากการปฏบตในระยะท ๒ มาเกดผลลพธทมองเหนและวดไดชดเจน (Output)

- ระยะท ๔ (ภายใน ๑ ป นบจากสนสดระยะท ๓) ซงเปนระยะสดทายของแผนการปฏรป เปนการประเมนผลในภาพรวมและการตดตามผลลพธ (Evaluation and Audit) ของการด าเนนงาน เมอสนสดการด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตร โดยจดใหมระบบการประเมนผลและ การตดตามผลลพธทเปนรปธรรมขององคกรศาสนาทกศาสนา

แนวทางการปฏรปทสงเสรมให “องคกรศาสนามความเขมแขงเปนสถาบนหลกของสงคม” ตามยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตร ซงสามารถด าเนนการใหเกดผลลพธภายในชวงหนงทศวรรษของ การปฏรปดงกลาวขางตนนน จะกอใหเกดผลลพธทยงยนใน “การฟนฟศาสนา” หรอ “การคนชวตชวา แกศาสนา (Revitalization) ใหกลบมามบทบาทส าคญในทกภาคสวนของสงคมได และหลกศาสนธรรม จะเปนยทธศาสตรทส าคญ และเปนหวใจในการพฒนาคน สงคม เศรษฐกจ และประเทศชาต ใหม ความมนคงอยางยงยนตอไปในระยะยาว

-------------------------------

สารบญ

เรอง หนา

บทสรปผบรหาร

รายงาน “แผนปฏรป” ของวาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม” ๑ ๑. หลกการและเหตผล ๑ ๒. ประเดนการปฏรป ๒ ๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห ๓ ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห ๔ ๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ๖ ๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕ ๒๕ ๗. ตวชวดความส าเรจจากผลลพธในขอ ๖ ๒๗ ๘. บทสรปแนวทางการสรางความเขมแขงใหองคกรศาสนา และการฟนฟคนชวตชวาแกศาสนา (Revitalization) ในสงคมไทย ๒๘ ๙. ขอเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต ๒๙

ภาคผนวก - ภาคผนวก ๑ ผลการส ารวจเรอง “บทบาทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ในการสนองงานคณะสงฆ” - ภาคผนวก ๒ ขอเสนอในการยกรางพระราชบญญตสถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทย ดวยศาสนธรรม พ.ศ. .... - ภาคผนวก ๓ รายละเอยดการปฏรประบบและกลไกส าคญของการด าเนนงาน ตามยทธศาสตรท ๑ – ๕ - ภาคผนวก ๔ การจดกจกรรมการศกษาดวยหลกศาสนธรรมในพระพทธศาสนา - ภาคผนวก ๕ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนดวย “กจกรรมมารชชงความด” - ภาคผนวก ๖ รายนามคณะผจดท า

รายงาน คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

วาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม

------------------------------- ๑. หลกการและเหตผล

คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนาไดมมตมอบหมายใหคณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ด าเนนการการวเคราะหและสงเคราะหกรอบแนวคดรวบยอด (Conceptual Design) ในการปฏรปกจการศาสนา โดยมงสงเสรมใหศาสนาเปนยทธศาสตรส าคญในการพฒนาคน สงคม เศรษฐกจ และประเทศชาต ใหมความมนคงอยางยงยน อนน าไปสกจการศาสนา ทสามารถน าหลกศาสนามาเปนหลกคด หลกปฏบต และด าเนนการเพอการสงเสรมกจการศาสนา ตลอดจนการสงเสรมบทบาทสอมวลชนในการท าหนาทเสนอขาวสารเกยวกบกจการศาสนา เพอเสรมสรางความเขมแขงของศาสนา สรางความเขาใจและความศรทธาใหกลมประชาชนในทกศาสนา น าไปสการพฒนาคนและพฒนาชาต

กรอบแนวคดรวบยอด (Conceptual Design) ในการปฏรปประเทศนนระบใหเปาหมาย การปฏรป ไดแก “มนคง มงคง ยงยน” หากทวาจากการศกษาและทบทวนสภาพการณตาง ๆ ท าใหอาจกลาว ไดวา วกฤตทก าลงรมเราประเทศไทยในขณะนมหลายประการ เชน การเอารดเอาเปรยบ การทจรต ความแตกแยก ความรนแรง การใชอ านาจในทางมชอบ การไมมความพอเพยงทางเศรษฐกจ และการท าลายทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม ตลอดจนวกฤตอน ๆ ลวนเปนวกฤตทมปจจยตนเหตประการหนง คอ ความเสอมถอยและการขาดจตส านกทางศลธรรม จรยธรรมของประชาชน ซงลกลามไปยงทกวงการและ ทกระดบ ดวยเหตนการปฏรปดานตาง ๆ ยงอาจจะไมสามารถบรรลผลอยางแทจรงไดหากขาดการเรมแกไข ทรากเหงาส าคญของวกฤตอยางจรงจง

ดงนน สงทขาดไมไดในการปฏรปประเทศไทย คอการปฏรปจตส านกเพอเสรมสรางจรยธรรม ศลธรรม ใหเปนพนฐานทมนคงเขมแขงของสงคมไทย ในกระบวนการดงกลาว ศาสนามความส าคญอยางยง ทงพระพทธศาสนา ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ - ฮนด และศาสนาซกข ตางกลวนมศกยภาพอยางมากในสงคมไทย เพราะนอกจากศาสนาเหลานจะเปนแหลงค าสอนทส าคญทางดานจรยธรรมแลว ยงมทรพยากรมากมาย ซงหากระดมมาใชเพอการปฏรปจตส านกของคน รวมทงการปฏรปเศรษฐกจ สงคม การเมองอยางจรงจง กจะชวยท าใหประเทศไทยพนจากสภาวะวกฤตไดอยางยงยน กระนนกพบวา ปจจบนยงไมสามารถน ามาหลกศาสนธรรมใหมสวนเสรมสรางความเขมแขงของสงคมไดอยางเตมท จงไดน ามาสการก าหนดเปนกรอบเปาหมายและวสยทศนของการปฏรป ดานศาสนา โดยค านงถงการมงพฒนาทคนเปนศนยกลางดวยประเดนปญหาตาง ๆ โดยใหเปนผทมลกษณะคอ “มวถชวตทยดหลกศาสนธรรมเปนแนวปฏบต มคณภาพ มสนตสขในการอยรวมกน และมสขภาวะ” โดยก าหนดใหเปนวสยทศนในการฟนฟศาสนาภายในป พ.ศ. ๒๕๗๕ ดงน

๒

วสยทศนในการฟนฟศาสนา ภายในป พ.ศ. ๒๕๗๕

“สงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาทกศาสนา น าหลกศาสนธรรมมาใชเปนพลงในการขบเคลอนสงคม

เพอเสรมสรางประเทศชาตใหมความมนคง มงคง ยงยน ประชาชนอยรวมกนอยางสนตสข” ๒. ประเดนการปฏรป

จากหลกการและเหตผลดงกลาว คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา จงมงทจะรวมขบเคลอนประเทศไทยใหกาวไป ในทศทางทสอดคลองกบวสยทศนในการฟนฟศาสนา ดวยการด าเนนงานตามยทธศาสตรตาง ๆ ทจะท าใหเกด “องคกรศาสนาเขมแขง สงคมประเทศชาต มนคง มงคง ยงยน ประชาชนอยรวมกนอยางสนตสข” ซงเปนแกนกลางของการด าเนนการตามยทธศาสตร เพอใหไดขอเสนอการปฏรปดานกจการศาสนา ทงโครงสราง ระบบ และการบรหารจดการ โดยค านงถงประเดนการปฏรปทครอบคลม ๗ ประเดน ไดแก

๑) พฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนาทกศาสนาทงเชงโครงสราง ระบบ และการบรหารจดการทมประสทธภาพสง

๒) ก าหนดมาตรการในการสงเสรมการน าหลกศาสนธรรมมาเปนหลกปฏบตในการด าเนนชวตประจ าวนทงในระดบบคคล ครอบครว สงคม ชมชน และองคกรทกภาคสวนอยางยงยน

๓) เสรมสรางความสมพนธทดและยงยนระหวางศาสนาทกศาสนา ๔) พฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษา

ทกระดบอยางชดเจน รวมทงใหกระทรวงศกษาธการก าหนดสาระการเรยนการสอนเรองศาสนาในหลกสตรและการพฒนาบคลากรคร

๕) สงเสรมบทบาทหนาทของสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกศาสนา ทถกตองไปเผยแผสประชาชน โดยยดหลกคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมในการน าเสนอทกรปแบบ

๖) เปดพนทส าหรบสอสาธารณะและภาคประชาสงคมในการน าหลกค าสอนทางศาสนา มาเสรมสรางความเขมแขงและความมนคงในชมชนและสงคม ผานกจกรรมทเหมาะสมและหลากหลาย

๗) สงเสรมและสนบสนนการยดหลกคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมมาใชในภาคธรกจเอกชน และประชาสงคม อยางจรงจงเปนรปธรรม

จากประเดนการปฏรปดงกลาว น ามาสการก าหนดยทธศาสตร ๕ ยทธศาสตร ดงน - ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา - ยทธศาสตรท ๒ การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวนทงระดบบคคล

และองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน - ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา - ยทธศาสตรท ๔ การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรม

ในการจดการศกษาทกระดบ - ยทธศาสตรท ๕ การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ

ในการน าหลกศาสนาไปเผยแผสประชาชน

๓

๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห

การปฏรปกจการศาสนาเปนเรองทละเอยดออนและเกยวของกบองคกรศาสนาโดยตรง เพอใหการปฏรปกจการศาสนาเปนไปดวยความรอบคอบ และไดรบฟงความคดเหนอยางครบถวน คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนาไดด าเนนการพจารณาขอมลจากการรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒในศาสนาตาง ๆ อาท พระพทธศาสนา ศาสนาอสลาม ดงน

๑) การเขากราบนมสการและเสวนาธรรมกบพระเถระชนผใหญ จ านวน ๒ ครง ไดแก - ครงท ๑ การเขากราบนมสการและเสวนาธรรมกบพระเถระชนผใหญ ซงด ารงต าแหนง

กรรมการมหาเถรสมาคม ประกอบดวย สมเดจพระวนรต (จนท พรหมคตโต) รกษาการแทนเจาคณะใหญ คณะธรรมยต วดบวรนเวศวหาร พระพรหมเมธาจารย (คณศร เขมว โส) วดบรณศรมาตยาราม และ พระพรหมเมธ (จ านงค ธมมจาร) วดสมพนธวงศาราม เมอวนองคารท ๑๓ มกราคม ๒๕๕๘

- ครงท ๒ เขานมสการกรรมการมหาเถรสมาคม ซงมสมเดจพระมหารชมงคลาจารย ผปฏบตหนาทสมเดจพระสงฆราช เปนประธานในการประชมมหาเถรสมาคม ณ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต จงหวดนครปฐม เมอวนจนทรท ๓๐ มนาคม ๒๕๕๘

๒) การรบฟงความคดเหน โดยจดการรบฟงความคดเหน ดงน ๒.๑) การนมนตพระภกษมาเพอใหค าแนะน าและขอเสนอแนะในการปฏรปกจการ

พระพทธศาสนาแกคณะอนกรรมาธการ จ านวน ๓ ครง ไดแก - ครงท ๑ นมนตพระมหาวฒชย วชรเมธ ผกอตงและผอ านวยการสถาบนวมตตยาลย

และผกอตงศนยวปสสนาสากลไรเชญตะวน มาใหค าแนะน า เมอวนศกรท ๑๓ มนาคม ๒๕๕๘ - ครงท ๒ นมนตพระราชญาณกว (สวทย ปยวชโช) ผชวยเจาอาวาสวดพระรามเกา

กาญจนาภเษก รกษาการเจาคณะจงหวดเชยงราย (ธรรมยต) และพระวจตรธรรมาภรณ (เทอด ญาณวชโร) เลขานการเจาคณะภาค ๑๐ ผชวยเจาอาวาสวดสระเกศ มาใหค าแนะน า เมอวนพฤหสบดท ๒๖ มนาคม ๒๕๕๘

- ครงท ๓ นมนตพระมหานภนต สนตภทโท ผชวยเจาอาวาสวดสระเกศ ประธานกลมเพอชวตดงาม มาใหค าแนะน า เมอวนพฤหสบดท ๑๑ มถนายน ๒๕๕๘

๒.๒) การเชญหนวยงานทเกยวของมาเพอใหค าแนะน าและขอเสนอแนะในการปฏรปกจการพระพทธศาสนาแกคณะอนกรรมาธการ จ านวน ๒ ครง ไดแก

- ครงท ๑ เชญผแทนศนยปรองดองสมานฉนทเพอการปฏรป (พลโท บญธรรม โอรส) เขารวมประชม เพอรบทราบชองทางการน าเสนอขอมลและกจกรรมเกยวกบการสรางความปรองดองสมานฉนท อาท กจกรรมการขบเคลอนคานยมหลกของคนไทย ๑๒ ประการ ตามนโยบายของคณะรกษาความสงบแหงชาต เมอวนองคารท ๑๓ มกราคม ๒๕๕๘

- ครงท ๒ เชญนายกฤษศญพงษ ศร อธบดกรมการศาสนา เพอรบทราบขอมลและขอเสนอแนะในการเสนอแกไขเพมเตมพระราชบญญตสงเสรมกจการฮจย พ.ศ. ๒๕๒๔ เมอวนท ๒๙ มกราคม ๒๕๕๘

๓) การทบทวนเอกสาร งานวจย และรวบรวมขอเสนอแนะจากภาคสวนตาง ๆ ๓.๑) เอกสารขอเสนอแนะจากภาคประชาชน เชน - ขอรองเรยนและขอหวงใยเกยวกบการจ ากดสทธเสรภาพของสตรไทยในการเปน

นกบวชในพระพทธศาสนาอนเนองมาจากการออกมตของมหาเถรสมาคมวาดวยการหามบวชภกษณ ในประเทศไทย

๔

- ขอเสนอเกยวกบขอมลวารสารอาสาพฒนาประเทศไทย ขอมลดานความมนคงสถาบนพระพทธศาสนา และขอรองเรยนเกยวกบขบวนการทมพฤตกรรมเปนภยรายแรงตอความมนคงสถาบนพระพทธศาสนา

- แผนปฏรปประเทศ (พมพเขยวฉบบพระศรอารย) - ขอเสนอแนะเกยวกบการน าเสนอภาพลกษณของพระสงฆทไมเหมาะสมในศลปะ

การแสดงแขนงตาง ๆ เชน ภาพยนตร ละคร รายการวทยโทรทศน เปนตน ๓.๒) เอกสารจากเครอขายองคกรตาง ๆ เชน - ยทธศาสตรสรางคานยมคนไทย ๑๒ ประการ ตามนโยบายคณะรกษาความสงบแหงชาต - ขอเสนอแนะในการปฏรปกจการศาสนา เรอง “ยทธศาสตรการใชพลงศาสนา

เพอการปฏรปสงคมไทย” โดยคณะท างานยทธศาสตรความรวมมอระหวางศาสนาเพอการปฏรปสงคมไทย ในคณะกรรมาธการศาสนา คณธรรม จรยธรรม ศลปะและวฒนธรรม วฒสภา (เผยแพร พ.ศ. ๒๕๕๗)

- เอกสารเรอง “การปลกฝงศลธรรม คณธรรม จรยธรรม และคานยมทพงประสงค” โดยประธานสภายวพทธกสมาคมแหงชาต ในพระบรมราชปถมภ

- ผลการสมมนาทางวชาการ เรอง “ส านกสงฆ : จะรกษหรอจะลาง” และขอคดเหนและขอเสนอแนะในการปฏรปพระพทธศาสนา โดยศนยพระพทธศาสนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

- บทความรายงานการวจย เรอง “การบรหารการเงนของวดในประเทศไทย : ความสอดคลองตามหลกธรรมาภบาล” โดยผชวยศาสตราจารยณดา จนทรสม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (เผยแพร พ.ศ. ๒๕๕๗)

- ผลส ารวจความคดเหนของประชาชน เรอง “ทรพยสนของวดและพระสงฆ” ท าการส ารวจระหวางวนท ๒๘ – ๒๙ สงหาคม ๒๕๕๗ จากประชาชนทนบถอพระพทธศาสนาทวประเทศ โดยศนยส ารวจความคดเหน “นดาโพล” สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

๔. สรปผลการศกษาวเคราะห

คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ไดศกษาและพจารณาพบวา ชองวางของการปฏรปกจการศาสนา (Reform Gap) นน ไดแก บทบาทของศาสนาในสภาพสงคมปจจบน ซงอยในสภาวะของการเปลยนแปลงของประเทศไทยจากการทเคยเปนประเทศทน าดวยหลกศาสนา (Religious Society) มาสสงคมทศาสนาถกลดบทบาทลงจากการเปนศนยกลางกจการตาง ๆ (Secularization)๑ ซงแสดงใหเหนถงชองวางระหวางสงทเปนอย (Undesired State) และสงทควรจะเปน (Desired State) กลาวคอ สงทเปนอย (Undesired State) ของกจการศาสนาในประเทศไทยนน ปจจบนพบวา หากเปรยบสงคมเสมอนกงลอทมสถาบนทางสงคมตาง ๆ รวมกนขบเคลอนนน พบวา ในสงคมดงเดม “สถาบนศาสนา” จะเปนสถาบนศนยกลางคอยเชอมโยงและควบคมดแลสถาบนอน ๆ มอทธพลในการก าหนดทศทางการด าเนนกจกรรมของสถาบนเหลานน ดวยศรทธาและศลธรรมท าใหสงคมในภาพรวมสามารถขบเคลอนตอไปไดอยางราบรน ในขณะท ในปจจบน สถาบนศาสนากลบคอย ๆ ถกลดบทบาทลง และมสถาบนทางสงคมอน ๆ เขามาแทนทในต าแหนง ศนยกลางของกงลอ เชน สถาบนเศรษฐกจ สถาบนการเมอง สถาบนการศกษา และสถาบนครอบครว เปนตน

๑ Momen, Moojan (๑๙๙๙) The Phenomenon Of Religion: A Thematic Approach. Published by

Oneworld Publications, Oxford, UK.

๕

อกทงการด าเนนกจการตาง ๆ เหลานนยงแยกออกจากการค านงถงหลกศาสนาอยางชดเจน สงทเกดขน กคอสงคมขาดศลธรรม

เมอวเคราะหถงสาเหตของการเกดสถานการณสงคมทขาดบทบาททางศาสนาในสงคมไทย พบวามาจาก การขาดความเขมแขงขององคกรศาสนา และบคลากรทางศาสนา การขาดการบรณาการหลกศาสนธรรมในระบบการศกษา เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และทรพยากรธรรมชาต การขาดการน าหลกศาสนามาใชปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและองคกร การขาดการเสรมสรางความสมพนธ ทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา และปญหาเกยวกบระบบสอสารมวลชนทมกน าเสนอขาวหรอรายการทไมเออตอการเสรมสรางพฒนาจตใจผคนดวยหลกศาสนธรรม โดยจากการศกษาพบวาประเดนปญหาเหลานนนเกดมาจาก การขาดองคกรทจะชวยเชอมประสานเสรมสรางบทบาทขององคกรศาสนา สภาคสวนตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงในกรณของพระพทธศาสนาซงเปนศาสนาทคนไทยสวนใหญนบถอ มาชานาน พบวาส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ซงเปนหนวยงานทท าหนาทดและกจการศาสนานน ยงไมสามารถด าเนนการสนองตอความตองการขององคกรพระพทธศาสนาในการด าเนนการตาง ๆ เพอเผยแผหลกศาสนธรรมเพอเสรมสรางจตใจของพทธศาสนกชนไดเตมท๒

ดวยเหตนการปฏรปกจการศาสนา แมวาจะไมสามารถท าใหศาสนากลบมาเปนศนยกลางของกจการหรอสถาบนสงคมตาง ๆ อยางในอดตได หากทวาควรมงใหเกด ทางสายกลางระหวางสภาพสงคม ทขาดบทบาททางศาสนาและสงคมศาสนา นนคอ การเสรมสรางใหองคกรศาสนาเขมแขงและหลกศาสนธรรมมบทบาทเปนสวนหนงของกจการหรอสถาบนสงคมตาง ๆ ในระดบทเหมาะสม ซงจะน าไปส “การฟนฟศาสนา” หรอ “การคนชวตชวาแกศาสนา” (Revitalization) กโดยอาศยยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตร ดงแสดงใหเหนในภาพท ๑

๒ ดภาคผนวก ๑ ผลการส ารวจเรอง “บทบาทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตในการสนองงานคณะสงฆ”

๖

ภาพท ๑ เปาหมายและแผนการปฏรปกจการศาสนา

จากแผนการปฏรป (Reform Plan) ๕ ยทธศาสตรนน แตละยทธศาสตรมระบบและกลไก

ในระดบปฏบตการทน าไปสการเปลยนแปลงเชงโครงสรางของกจการศาสนา ดงมรายละเอยดขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ดงล าดบตอไปน

๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ

ระบบและกลไกระดบปฏบตการทน าไปสการเปลยนแปลงเชงโครงสรางของแตละยทธศาสตร สามารถน ามาพจารณาในการปฏบตการได ๔ ระยะ รวมทงสนเปนเวลา ๑๐ ป โดยแบงระยะเวลาไดดงน

- ระยะท ๑ ภายใน ๑ ป นบจากเรมกระบวนการปฏรปตามแผนปฏรปทน าเสนอน - ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ - ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒ - ระยะท ๔ ภายใน ๑ ป นบจากสนสดระยะท ๓

สงทเปนอย ทไมพง

ปรารถนา(Undesired

State)

สงทควรเปน (Desired State)

• การขาดความเขมแขงขององคกร ศาสนาและบคลากรทางศาสนา • ปญหาการบรณาการหลกศาสนธรรม ในระบบการศกษา เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และทรพยากรธรรมชาต • การขาดการน าหลกศาสนามาใช ปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบ บคคลและองคกร • การขาดการเสรมสรางความสมพนธ ทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา • ปญหาเกยวกบระบบสอสารมวลชน สอทางเลอก สอวฒนธรรม และสอการเรยนการสอน

• สถาบนศาสนามความเขมแขง • องคกรศาสนามบทบาท หรอสวนรวมในกจการขององคกร สถาบนตาง ๆ ไดแก สถาบนการศกษา สถาบนสอ องคกรภาคธรกจเศรษฐกจ ภาครฐ และภาคประชาสงคม

Reform Plan “การฟนฟศาสนา” หรอ การคนชวตชวาแกศาสนา

(Revitalization)

• การพฒนาศกยภาพขององคกร และบคลากรทางศาสนา

• การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบต ในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและ องคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน

• การเสรมสรางความสมพนธทด ระหวางศาสนกชนของทกศาสนา

• การพฒนาศกยภาพของสถานศกษา ในการบรณาการหลกศาสนธรรม ในการจดการศกษาทกระดบ

• การสงเสรมบทบาทหนาทของสอสารมวลชนและเทคโนโลย สารสนเทศในการน าหลกศาสนา ทถกตองไปเผยแผสประชาชน

Reform Gap

ชองวาง ระหวางสงคม ทขาดบทบาท ทางศาสนา

(Secularization) และสงคมศาสนา

(Religious Society)

๗

ภายใตชวงเวลา ๑ ทศวรรษแหงการปฏรปกจการศาสนาตามแผนระดบปฏบตการ มขนตอนการปฏรปในแตละระยะ (ดงภาพท ๒) ดงตอไปน

ภาพท ๒ ขนตอนการปฏบตการตามกรอบวสยทศนการปฏรปกจการศาสนา

จดคานงด (Levers) ไดแก ๑. การยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....”

๒. การแกไขปรบปรงกฎหมายและกฎกระทรวงทใชอยในปจจบน อาท กฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗

ยกราง/ปรบปรงกฎหมาย หรอก าหนดนโยบายตาง ๆ ทเกยวของ การจดสรรงบประมาณ หรอการจดตงกองทน ก าหนดการปฏรปดาน

ศาสนาเปนวาระแหงชาต การจดตงคณะท างาน หนวยงานหรอองคกรหลก ทจ าเปน

• การพฒนาบคลากร ในองคกรศาสนา • เกดธรรมาภบาลและ มาตรฐานในการบรหาร องคกรศาสนา • การด าเนนงานตามขอ

กฎหมายตาง ๆ ทเกยวของใหเกดศกยภาพสงสด

• องคกรศาสนามบทบาท ในทกภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา สถาบนสอ ในการจดกจกรรมทเปนรปธรรม

• การน าหลกศาสนธรรม มาปฏบตในชวตประจ าวน

• การเสรมสรางความสมพนธทด ระหวางทกศาสนา

• การพฒนาศกยภาพ ของสถานศกษาทกระดบ

• การสงเสรมบทบาทของสอมวลชนในการเผยแผหลกศาสนาทถกตอง

• องคกรศาสนามระบบ และโครงสรางทเขมแขง

• มการจดกจกรรมเกยวกบศาสนาอยางตอเนองของทกภาคสวน ไดแก ภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา สถาบนสอ

• มหลกสตรสงเสรมการศกษาศาสนา ทงการศกษาในระบบ และมการสงเสรมผานสอ

• ศาสนกชนมความสมพนธอนดระหวางศาสนา

• ประชาชน และบคคลากรในองคกรเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนา การฝกปฏบตธรรม และการน าไปใช ในชวตประจ าวน

• การมสวนของประชาชนในการสอสารหลกศาสนธรรม

• ประเทศไทยเปนศนยรวมในการสรางเครอขาย ความรวมมอระหวางศาสนาของประเทศ ในกลมสมาชกอาเซยน

• การจดใหมระบบประเมนและตดตามผลขององคกรศาสนา

• ใหประชาชนและภาคประชาสงคมมสวนรวม ในการประเมนและตดตามผลการด าเนนงานขององคกรศาสนา

ระยะท ๑ (๑ ป) การจดท ารางกฎหมาย/

งบประมาณและหนวยงาน ทจ าเปน (Input)

ระยะท ๒ (๓ ป) การเสรมสราง

องคกรศาสนาใหเขมแขง (Process)

ระยะท ๓ (๕ ป) เกดผลลพธทมองเหน และวดผลไดชดเจน

(Output)

ระยะท ๔ (๑ ป) การประเมนและ ตดตามผลลพธ

(Evaluation and Audit)

๘

ทงน ในแตละขนตอนของการปฏรปทง ๔ ระยะ เปนการด าเนนการตามยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตร ทเนนถงการสราง “ความเขาใจในหลกธรรมของศาสนา” และ “การเขาถงและพฒนาสกลมเปาหมาย ในภาคสวนตาง ๆ” ดวยกลไกการสงเสรม “องคกรศาสนามความเขมแขงเปนสถาบนหลกของสงคม” และมจดคานงด (Levers) คอ การยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” เพอใหมผผลกดนการขบเคลอน และประสานการมสวนรวมระหวางศาสนา และระหวางศาสนากบภาครฐ และภาคสวนอน ๆ และการแกไขปรบปรงกฎหมายและกฎกระทรวงทใชอยในปจจบน อาท กฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ โดยม ตวขบเคลอนหลก (Key Drivers) ไดแก กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตลอดจนองคกรศาสนาตาง ๆ เปนผด าเนนการรวมกบ ทกภาคสวนพนธมตรตาง ๆ

การด าเนนการในระยะแรก (ภายใน ๑ ป นบจากเรมกระบวนการปฏรปตามแผนปฏรปทน าเสนอน) จะเปนการเตรยมปจจยน าเขา (Input) ทงในแงของการมองคกรผด าเนนการ การก าหนดบทบาทหนาท ความรบผดชอบ และอ านาจในการด าเนนงานในรปของกฎหมาย หรอนโยบาย พรอมทงงบประมาณในการสนบสนนการด าเนนงานการพฒนาศกยภาพองคกรศาสนาทกศาสนาใหมความเขมแขง มศกยภาพในการเปนสถาบนหลกของสงคม

ส าหรบระยะท ๒ (ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑) เปนระยะของการเสรมสรางองคกร ศาสนาเขมแขงและพฒนารปธรรม (Process) เปนการพฒนาความรและทกษะในการบรหารจดการของบคลากร ทท างานในองคกรศาสนา ทงในดานความเขาใจหลกธรรม และหลกธรรมาภบาล ตลอดจนหลกในการสอสาร พรอมทงใหสามารถผลกดนองคกรศาสนาของตนใหสามารถเขาถง มบทบาทและมสวนรวมตอภาคสวนตาง ๆ ของสงคม อนไดแก องคกรภาครฐ องคกรภาคเอกชน องคกรภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา และองคกรสอ ซงจะท าใหกจการศาสนาสามารถกาวเขามามบทบาทในการเสรมสรางจตส านกทางศลธรรมและ จรยธรรมใหเกดขนทงในระดบการใชชวตประจ าวนของบคคล ระดบสงคม ชมชน และพฒนาทางดานเศรษฐกจของประเทศ

ตอเนองมายงระยะท ๓ (ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒) เปนระยะทกจกรรมตาง ๆ ทไดกระท าจากระยะตนเกดผลลพธทมองเหนไดและวดได (Output) อกทงนอกจากผทนบถอศาสนาของตนจะมความเขาใจในหลกศาสนา สามารถน ามาปฏบตไดในชวตประจ าวนแลว ผบรหารองคกรศาสนา ยงจะมบทบาทในการมงสรางความเขาใจ และความสมพนธกบศาสนาอน ๆ ทแตกตางหลากหลายอกดวย นอกจากน กจการศาสนายงจะไดเขามามบทบาทขยายผลในการด าเนนการระยะยาว อาท ในสถาบน การศกษาทมหลกสตร ตลอดจนกจกรรมทเสรมสรางความเขาใจ และปลกฝงความศรทธาและปญญา ในหลกศาสนา รวมกบการทสอตาง ๆ ไดน าเอาหลกการศาสนา วถปฏบตทด สอสารศาสนาอยางสรางสรรค ไปเผยแผใหประชาชนทกมตทงในระดบประเทศและระดบโลก ตลอดจนการสรางใหประชาชนไดเขามา มสวนรวมในการสอสารทเหมาะสมตอไป

สวนในระยะท ๔ (ภายใน ๑ ป นบจากสนสดระยะท ๓) เปนชวงแหงการประเมนผลภาพรวมของทกกจกรรมและตดตามผลลพธ (Evaluation and Audit) ตอเนองจากการทจดใหมการประเมนผล ตามระยะในแตละชวงของการด าเนนการ กลาวคอ เปนการจดใหมระบบประเมน และตดตามผลการด าเนนการขององคกรศาสนา ใหประชาชนไดมสวนรวมในการประเมนองคกรศาสนา ซงจะน าไปสการพฒนากลไก ทเออใหเกดการสงเสรมใหองคกรศาสนามความเขมแขงเปนสถาบนหลกของสงคมไดอยางยงยนตอไป โดยมรายละเอยดเกยวกบวธและกระบวนการปฏรป ดงตอไปน

๙

ประเดนปฏรปส าหรบยทธศาสตร “การสงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม”

๑. ยกราง/ปรบปรงกฎหมาย และจดสรรงบประมาณเพอขบเคลอนการท างาน

มาตรการ ยกราง/ปรบปรงกฎหมาย หรอก าหนดนโยบายตาง ๆ ทเกยวของ เพอใหมการจดตงหรอ ปรบปรงการบรหารองคกรและการจดสรรงบประมาณหรอการจดตงกองทนในการด าเนนงาน

ขนตอน รางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....”๓ ใหเกดองคกรเพอการขบเคลอนบทบาทของศาสนธรรมสภาคสวนตาง ๆ ตามยทธศาสตร ทง ๕ ยทธศาสตรใหบรรลผล โดยมนโยบายยดหลกสรางแรงจงใจ วจยพฒนาสรางนวตกรรมเพอสงเสรมศาสนธรรม สงเสรม สนบสนนการมสวนรวม และประสานความรวมมอระหวางศาสนา และระหวางศาสนากบภาครฐ และภาคสวนอน ๆ ตลอดจนการเสรมสรางและสงเสรม สนบสนน แกไขปญหาตาง ๆ หาขอยตในประเดนทเกยวของกบศาสนาในแนวทาง ทมความสมานฉนทและไมกอใหเกดความขดแยง ๑) คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

สภาปฏรปแหงชาต หรอสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ เปนผดแลการรางกฎหมาย ทเกยวของ เพอสงไปยงสภานตบญญตแหงชาตเพอด าเนนการตอไป

๒) จดตงคณะท างานตามรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทย ดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” โดยชอขององคกรอาจจะตงเปนอยางอนตามความเหมาะสม เชน ส านกงานกองทนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม (สกศ.) หรอส านกงานสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม (สสศ.) และเปนองคกรทด าเนนการโดยคณะผบรหารอนประกอบดวยตวแทนจากภาคสวนตาง ๆ ไดแก กลมศาสนาทกรมการศาสนารบรอง ภาครฐ ภาคประชาสงคม ภาคเอกชนตาง ๆ และมวาระการด ารงต าแหนง ทงน ใหเปนองคกรทเปนอสระทางการเมอง รวมทงไมเปนสวนหนงหรออยภายใตองคกรทมบทบาทในท านองเดยวกน เชน องคกรทเกยวกบศลปะ คณธรรม จรยธรรม วฒนธรรม และเอกลกษณของชาต เพอไมใหองคกรทตงขนมาใหม ถกจ ากดบทบาทลง

๓) การประกาศการพฒนากจการศาสนาเปนวาระแหงชาต และจดสรรงบประมาณ ด าเนนการจากงบประมาณแผนดน และสามารถด าเนนการระดมทน หรอไดรบการสนบสนนจากแหลงทนอน ๆ ทงน งบประมาณหรอทนสนบสนนทกประเภทจะตอง ไมท าใหภาพลกษณของการด ารงอยในศาสนธรรมเปนไปในเชงลบ

๓ ดภาคผนวก ๒ ขอเสนอในการยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทย

ดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....”

๑๐

ปรบกฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ ซงกลาวถงโครงสรางและบทบาทหนาทของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต โดยปรบใหเกดการปฏรปหลก ไดแก (๑) ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ปรบระบบการบรหารองคกร ใหเปนไป เพอการท านบ ารงสงเสรมพระพทธศาสนา สรางศรทธาแกมหาชน ตลอดจนเผยแผ พระพทธศาสนาใหกวางขวาง โดยตอบสนองตอมหาเถรสมาคม (๒) ใหมการบรหารจดการองคกร และบคลากร อยางมประสทธภาพและมธรรมาภบาล (๓) จดตงกองทนสวสดการรกษาพยาบาลพระภกษสามเณรทอาพาธ เพอสรางบคลากร ทางศาสนาทแขงแรงทงรางกายและจตใจ

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๑ ภายใน ๑ ป นบจากเรมกระบวนการปฏรปตามแผนปฏรปทน าเสนอน

ผรบผดชอบด าเนนการ คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา สภาปฏรปแหงชาต หรอสภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ

๒. การด าเนนการพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา (ยทธศาสตรท ๑)๔

มาตรการ การสรางเสรมความรความสามารถในดานการบรหารจดการและสรางเสรม ธรรมาภบาลใหกบผบรหารและบคลากรทางศาสนา รวมถงก าหนดมาตรฐาน การบรหารจดการศาสนสถานเชงคณภาพ

ขนตอน องคกร วางนโยบาย ระเบยบปฏบตในการบรหารจดการ ด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย รวมถงรอปรบหรอการพฒนาระบบงานทจ าเปนใหมความเขมแขง

สรางกลไกหรอมาตรการควบคมองคกรหรอบคลากรทางศาสนาและทมใชองคกรหรอบคลากรทางศาสนา เพอไมใหมพฤตกรรมหรอการด าเนนงานทกอใหเกดผลกระทบ หรอภาพลกษณในเชงลบตอศาสนา

ก าหนดมาตรฐานการบรหารจดการศาสนสถาน เชน RSO: ๒๐๑๕ (Religion Standard Organization) ใหมความครอบคลมอยางนอย ๒ ดาน คอ - ดานท ๑ ความถกตอง และความเขาใจในหลกศาสนธรรม - ดานท ๒ ประสทธภาพในการบรหารงานขององคกร ไดแก

๑) องคกรมความโปรงใส ตรวจสอบได ๒) มการจดโครงสรางและทมาของคณะกรรมการ มกฎระเบยบหรอขอบงคบชดเจน

และสามารถบงคบใช มประสทธภาพการบรหารจดการงบประมาณ ระบบการเงนการบญช การบรหารและพฒนาบคลากร

๓) มการรบสมครสมาชกใหมและเปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวม

๔ ดภาคผนวก ๓ รายละเอยดการปฏรประบบและกลไกส าคญของการด าเนนงานตามยทธศาสตรท ๑ – ๕

๑๑

๔) การแจงขอมลขาวสารแกสมาชก การประชาสมพนธ และมการท างานกบเครอขาย ภาคสวนอน ๆ

๕) ความสามารถในการระดมทนและทรพยากร ๖) มสงอ านวยความสะดวก ๗) มการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน ๘) มบคลากร หรออาสาสมครหรอทปรกษาในการด าเนนงาน

การพฒนาศกยภาพของบคลากรทท างานบรหารขององคกรศาสนา ดวยการจดกจกรรมหรอการอบรม หรอวธการตาง ๆ ใหครอบคลมศกยภาพของบคลากรอยางนอย ดงน ๑) ใหมความรความเขาใจ และศรทธาในหลกศาสนาของตน ๒) ใหมความรความสามารถในการบรหารจดการตามมาตรฐานตามหลกธรรมาภบาล ๓) ใหมความรความสามารถในการด าเนนการตามกฎหมายทมอย ๔) มความสามารถประสานไปยงภาคสวนตาง ๆ เพอใหด าเนนการตามมาตรการทก าหนดได ๕) ทกษะทางดานการสอสารเพอเผยแผหลกศาสนธรรม

การก าหนดระบบ กลไก และกระบวนการสงเสรมจงใจใหประชาชนเขาสการเปนบคลากรทางศาสนารนใหม ทจะเปนบคลากรทมคณภาพ เพอใหเกดการพฒนาตอเนองในระยะยาว

การลงทะเบยนผสอนศาสนา โดยใหมการก าหนดคณสมบตตาง ๆ ทเหมาะสมตาม หลกศาสนา รวมทงมการท าฐานขอมลประวตบคลากรทางศาสนา เชน พระภกษ ทเชอมโยงและตรวจสอบได

การยกยอง เชดชและประกาศเกยรตคณบคคลทด ารงตนและปฏบตงานอยางโดดเดน ดานคณธรรม จรยธรรม เปนทยอมรบและเปนแบบอยางอนดในชมชนและสงคม เพอเปนการจงใจใหมการพฒนาศกยภาพ โดยใหองคกรศาสนา และหนวยงานทเกยวของ จดท าโครงการกจกรรมทหลากหลายดานเพอใหครอบคลมในหลายมต เชน การประกวดบคคลดเดน องคกรดเดน ทงในระดบทองถน ระดบภมภาค ระดบชาต จนถงระดบนานาชาต โดยมการใหสทธพเศษส าหรบผด ารงตนเปนแบบอยางทดตอทางสงคมไดเหมาะสมอยางตอเนอง อาท ใหเปนผปฏบตหนาทในการรณรงคสรางความดของกระทรวงวฒนธรรม หรอกระทรวงอน ๆ ทเกยวของวาระ ๑ ปหรอมากกวานน

การจดท าระบบฐานขอมลทางศาสนา (e - Religions) ส าหรบทกศาสนา การจดท าระบบการจดการความร (Knowledge Management – KM)

เพอเปนฐานองคความร และขอมลส าหรบการตอยอด สงเสรมพฒนาการด าเนนการ ทเกยวของกบกจการศาสนา โดยใหมองคความร งานวจยทครอบคลมขอมล จากกรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต ตลอดจนสถาบนทมการศกษาองคความร และงานวจยทเกยวของกบศาสนา ทหนวยงานของรฐใหการรบรองทงหมด

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑

ผรบผดชอบด าเนนการ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต

๑๒

และองคกรศาสนาตาง ๆ

๓. องคกรศาสนามระบบและโครงสรางทเขมแขง (ยทธศาสตรท ๑)

มาตรการ การสงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาอยางตอเนอง และยกระดบระบบงาน ทจ าเปนใหเปนการปฏบตงานทด (Best Practices)

ขนตอน กระทรวง หรอหนวยงานทเกยวของ ด าเนนการ ดแล จดเตรยมระบบงาน และคมอแนวทางตาง ๆ เพอใหมการบรหารจดการองคกรศาสนาใหเปนไปตามกฎหมาย อยางเครงครด รวมทงเปดชองทางใหภาคประชาชนมสวนรวมในการด าเนนงาน อยางสรางสรรค

การสงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาอยางตอเนอง และยกกระดบระบบงาน ทจ าเปนใหเปนการปฏบตงานทด (Best Practices) รวมทงการจดใหมคมอการปฏบตงาน ทจ าเปนในแตละระบบงานเพอถายทอดองคความร

กระทรวง หรอหนวยงานทเกยวของสนบสนนใหเกดธรรมาภบาลในองคกรศาสนา กระทรวง หรอหนวยงานทเกยวของใหความชวยเหลอทงทางดานงบประมาณและสนบสนน

ปจจยเกอหนนตาง ๆ ในการบรหารจดการ

ระยะเวลาด าเนนการ: ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ

๔. การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน (ยทธศาสตรท ๒)

มาตรการ๔.๑

สงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางครอบครว โรงเรยน สถานทท างาน ชมชน และสงคม น าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทยอนดงามมาปฏบตในชวตประจ าวนและในการท างานอยางจรงจง๕

ขนตอน การประสานงานเพอสรางบทบาทของหลกศาสนาในบรบทตาง ๆ ไดแก องคกรภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา องคกรภาครฐ องคกรภาคเอกชน และองคกรสอ จดกจกรรมตาง ๆ น าหลก ศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทยอนดงามมาปฏบตในชวตประจ าวนและ ในการท างานอยางจรงจง รวมทงใหความชวยเหลอทงทางดานงบประมาณและสนบสนนปจจยเกอหนนตาง ๆ ในการบรหารจดการ โดยใหการสนบสนนทกภาคสวนอยางจรงจงและตอเนอง ดงน

การสงเสรมความรวมมอไปยงภาคประชาสงคม เชน หนวยงานไมหวงผลก าไร มลนธตาง ๆ

๕ ภาคผนวก ๔ การจดกจกรรมการศกษาดวยหลกศาสนธรรมในพระพทธศาสนา

๑๓

จดกจกรรมเสรมสรางการน าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณ และวฒนธรรมเปน ๓ กลม ไดแก (๑) เพอใหผเรยนไดพฒนาตนเอง (๒) เพอใหผเรยนไดพฒนางาน และ (๓) เพอใหผเรยนไดพฒนาสงคม

การสงเสรมความรวมมอไปยงสถานศกษารวมกบชมชน รวมกนเฟนหา สงเสรม พฒนา และรกษาผน าทางจตวญญาณ (นกปราชญทางดานศาสนาทพรอมทงความด ความเกง และความเปนนกปฏบตการ) อยางนอย ๑ คนตอโรงเรยนหรอชมชน โดยใหมการจดสรรอตราก าลงหรออตราจาง เพอบรรจผน าทางจตวญญาณเปนปราชญดานศาสนาประจ าโรงเรยน รวมทงใหรอฟนระบบบาน วด โรงเรยน (บ.ว.ร.) โดยในแตละพนท (ต าบล) ใหพระภกษหรอบคลากรทางศาสนาเขารวมเปนกรรมการโรงเรยน รวมกบนายก องคการบรหารสวนต าบลเพอเปนการประสานสมพนธระหวางวด ศาสนสถาน สถาบนการศกษา และสถาบนการปกครอง เปนตน

การสงเสรมความรวมมอไปยงองคกรศาสนา / ศาสนสถาน ใหมการจดกจกรรมทางศาสนาเปนประจ า โดยเฉพาะวนส าคญทางศาสนา เชน ทกวนพระใหญ ขน ๑๕ ค า และ แรม ๑๕ ค า

การสงเสรมการจดกจกรรมหลกบนพนฐานของความดทเปนแกนกลางของทกศาสนา เพอใหทกภาคสวนสามารถเชอมโยงและท ากจกรรมนน ๆ รวมกนไดทวประเทศ เชน โครงการมารชชงความด๖ โครงการพฒนาความดพนฐานทกหมบาน โครงการครอบครวอบอนและอน ๆ

การสงเสรมกองลกเสอศาสนา พรอมทงสงเสรมสนบสนนการด าเนนงานของกองลกเสอศาสนา เพอเปนอาสาสมครและชวยเหลอสนบสนนกจการศาสนาทองคกรตาง ๆ จดขน

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑

ผรบผดชอบด าเนนการ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอน ๆ เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

มาตรการ ๔.๒

สรางแรงจงใจใหองคกรและภาคประชาชนเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนาและ การฝกปฏบตธรรม

ขนตอน กระทรวง หรอหนวยงานทเกยวของประสานงานเพอสรางบทบาทของหลกศาสนาในบรบท ตาง ๆ รวมทงใหความชวยเหลอทงทางดานงบประมาณและสนบสนนปจจยเกอหนนตาง ๆ ในการบรหารจดการใหเกดการสรางแรงจงใจแกประชาชน และกลมคนตาง ๆ ในการเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนาและการฝกปฏบตธรรมเพอการพฒนาจต ไดแก องคกร ภาคประชาสงคม องคกรภาครฐ องคกรภาคเอกชน ตลอดจนวชาชพตาง ๆ ดงน

๖ ภาคผนวก ๕ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนดวย “กจกรรมมารชชงความด”

๑๔

หนวยงานทงภาครฐ และเอกชนจดการสงเสรมใหบคลากรเหนคณคาของการพฒนาจตใจดวยหลกศาสนธรรมจนหลอหลอมเปนวฒนธรรมองคกร เชน การเขารวมปฏบตศาสนกจไดในทกวนพระ ลาไปปฏบตธรรมทงระยะสน ระยะยาว ตลอดจนจดโครงการ หรอเขารวมการอบรมในหลกสตรทเกยวของกบหลกศลธรรม เปนตน

สงเสรมภาคธรกจ เอกชน ตลอดจนวชาชพตาง ๆ ใหมการบรณาการหลกศาสนาในการด าเนนงาน จนเปนวสยทศน พนธกจขององคกร เชน การขยายเครอขายภาคธรกจโดยยดหลกศาสนธรรม การน าหลกศาสนธรรมมาเปนเกณฑประกอบการรบเขาสมครงาน เลอนขน เลอนต าแหนง การขอ หรอตออายวชาชพ อกทงการโฆษณาและการด าเนนกจกรรมของ ภาคธรกจตองเนนใหหลกศาสนธรรมเขามามสวนรวมในทกกจกรรม เชน การจดการประกวด การจดกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม (CSR)

ทกฝายรวมกนจดกจกรรมสงเสรมประชาชน บคคลทวไปใหเหนคณคาของการพฒนาจตใจดวยหลกศาสนธรรม เชน เขารวมในศาสนกจไดในทกวนพระหรอวนส าคญ ลาไปปฏบตธรรมทงระยะสน ระยะยาว ตลอดจนเขารวมการอบรมในหลกสตรทเกยวของกบหลกศลธรรม เปนตน

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอน ๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน หนวยงานภาคเอกชน

มาตรการ ๔.๓

มการน าหลกศาสนาไปด าเนนการเพอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ

ขนตอน กระทรวง หรอหนวยงานทเกยวของประสานงานเพอสรางบทบาทของหลกศาสนาในบรบทตาง ๆ ใหสามารถขยายผลเพอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจได โดยเนนทการทองเทยว ดงน สงเสรมใหมปแหงการทองเทยวทางพระพทธศาสนา โดยการประสานกบหนวยงาน

ทเกยวของ อาท กระทรวงการทองเทยวและกฬา ท าการสงเสรมการตลาดเชญชวนนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศ มาทองเทยวสถาปตยกรรมทางศาสนา ตลอดจนมาศกษาหลกศาสนาและฝกปฏบตธรรม

สงเสรมใหทกจงหวดจดกจกรรมใหญทางดานพระพทธศาสนา เพอสงเสรมการทองเทยวของจงหวด และใหด าเนนการอยางตอเนองจนเปนอตลกษณของจงหวด อยางนอย จงหวดละ ๑ กจกรรม เชน ประเพณแหงเทยนพรรษาของจงหวดอบลราชธาน เปนตน

สงเสรมใหประเทศไทยเปนศนยกลางในเรอง “อตสาหกรรมและวฒนธรรมฮาลาล” อาท อาหาร การทองเทยว และดานสขภาพ รวมถงการสรางนคมอตสาหกรรมฮาลาล

๑๕

สงเสรมใหทกจงหวดพฒนาแหลงทองเทยวทางพระพทธศาสนาและศาสนาอน เชน วด โบสถ มสยด เปนตน พรอมทงเปดศนยการเรยนรพระพทธศาสนาอยางงาย ตลอดจนจดใหมการฝกปฏบตธรรม ณ แหลงทองเทยวตาง ๆ รวมถงเนนการทองเทยว เชงวฒนธรรมและศาสนาในจงหวดตาง ๆ

สงเสรมใหองคกรศาสนา หรอสถานปฏบตธรรมเปดสอนการปฏบตธรรมทมคณภาพ ตามเกณฑมาตรฐาน รวมทงยกระดบมาตรฐานเชงคณภาพของศาสนสถานใหเปน “สปปายะสถาน” เพอรองรบความตองการของบคคล องคกร ทงชาวไทยและชาวตางชาต ตลอดจนขยายผลไปตางประเทศ

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ การทองเทยวแหงประเทศไทย กระทรวงการทองเทยวและกฬา สวนราชการสนบสนนอน ๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหาร สวนต าบล เปนตน

มาตรการ๔.๔

มการจดสรรพนทส าหรบการศกษา เรยนร และประกอบพธทางศาสนาตาง ๆ ในสถานศกษา หนวยงาน และสถานประกอบการ

ขนตอน ใหมจดสรรพนททางกายภาพส าหรบการศกษา เรยนร และประกอบพธทางศาสนาตาง ๆ ดงน สงเสรมใหหนวยงานภาครฐตงแตระดบส านก สถานศกษา สถานประกอบการ

องคกรตาง ๆ และมการจดสรรพนททางกายภาพ ส าหรบการประกอบพธทางศาสนา ตาง ๆ ในชวตประจ าวนได

ปรบปรงพนททางกายภาพของวด โบสถ มสยด หรอศาสนสถาน ใหเปนสปปายะสถาน และเปนโรงเรยนศาสนาอยางแทจรง ปราศจากอบายมขทกชนด มความนาเลอมใสศรทธาและเปนระเบยบเรยบรอย สวยงาม มกจกรรมปฏบตธรรมและเยยมชมวด มหองสมดใหอานหนงสอ มนทรรศการใหความรทางศาสนา มบคลากรคอยสอนหลกธรรม มกจกรรมโรงเรยนศาสนาวนอาทตย และสามารถยกระดบเปนศนยการเรยนรศาสนธรรมแบบบรณาการอยางครบวงจรและทนสมย หรอเปนฐานในการสรางเครอขายสงคมทครอบครว เพอนฝง ชกชวนกนมาประกอบกจกรรมตาง ๆ สรางความมสวนรวมระหวางหนวยงานตาง ๆ ในสงคมโดยเฉพาะระหวางศาสนสถานกบชมชน

การจดท าผงชมชนเมองตามหลกการ “บวร” (หรอ “บรม”) เชน การจดวดเปนศนยกลางน าวถวฒนธรรมชาวพทธ

๑๖

การสงเสรมใหมการจดตงพทธมณฑลจงหวด หรอศนยการเรยนรทางศาสนา ประจ าจงหวด เปนศนยการเรยนรศาสนธรรมแบบบรณาการอยางครบวงจรและทนสมย ทมนวตกรรมในการน าเสนอเนอหาหลกศาสนา และการปฏบตธรรมทเหมาะสม แกการประยกตในชวตประจ าวนของบคคลระดบตาง ๆ เพอใหเดก เยาวชน และประชาชนเกดการเรยนรศาสนธรรมตลอดชวต

การจดสรรพนทส าหรบการอนรกษพชพรรณไมในคมภรศาสนาและชวตพอเพยง โดยสงเสรมสนบสนนใหองคกรศาสนาททางราชการรบรองทง ๕ ศาสนาเปนศนยกลาง อนรกษพชพรรณไมในคมภรศาสนาและชวตพอเพยง

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอน ๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน สถานศกษา หนวยงานภาคเอกชน

๕. การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา (ยทธศาสตรท ๓)

มาตรการ๕.๑

เสรมสรางใหศาสนกเขาใจและเขาถงหวใจของศาสนาตนเองและศาสนาอน รวมถงน าไปปฏบตไดอยางถกตอง

ขนตอน สงเสรมใหองคกรศาสนาและภาคสวนตาง ๆ จดกจกรรมผานชองทางตาง ๆ เชน ปจเจกบคคล ครอบครว ชมชน สถาบน องคกร ทเปดโอกาสใหศาสนกเกดการเรยนรศาสนาของตนทเออตอการปฏบต และการแลกเปลยนเรยนรระหวางศาสนกตางศาสนาอยางสมานฉนท

จดใหมการผลตสอทางศาสนา โดยการประสานความรวมมอกบองคกรบรหารจดการกจการศาสนาตาง ๆ สถาบนการศกษา และองคกรสอสาร ในการผลตสอตาง ๆ เชน การท าหนงสอ คมอทมความถกตองตามมาตรฐาน รวมทงสอกจกรรมตาง ๆ ส าหรบบคคล ครอบครว สถานศกษา ชมชน ผประกอบการ เพอใหเกดการศกษาเรยนร การแลกเปลยนเรยนร ความเอออาทร และความรวมมอระหวางศาสนก ไมอจฉารษยาหรอท ารายกน

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอนๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล

๑๗

มาตรการ๕.๒

สงเสรมใหเคารพสทธเสรภาพในการด ารงชวตตามหลกค าสอนของศาสนาระหวางกน

ขนตอน การสงเสรมความรความเขาใจ และการเคารพสทธเสรภาพ การปฏบตตามค าสอนของศาสนาตาง ๆ รวมทงสงเสรมใหเคารพสทธเสรภาพในการด ารงชวตตามหลกค าสอน ของศาสนาระหวางกน ดวยการจดกจกรรมรณรงค เพอสงเสรมความรความเขาใจ สงเสรมการเคารพสทธในการปฏบตศาสนา ขจดอปสรรคในการประพฤตปฏบตตนตามหลกค าสอนของศาสนาตาง ๆ ทงทเปนความรความเขาใจ ทศนคต กฎระเบยบและธรรมเนยมปฏบตตาง ๆ

สรางและสนบสนนชมชนตวอยาง ทเปนตนแบบชมชนทมผนบถอศาสนาแตกตางกน อยรวมกนอยางมความสข

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอนๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

มาตรการ๕.๓

สงเสรมการเรยนรระหวางศาสนาและสรางความรวมมอเพอแกไขปญหาทส าคญ รวมกนอยางจรงจง

ขนตอน การสงเสรมสนบสนนดานนโยบาย กฎระเบยบ และงบประมาณใหแกหนวยงาน องคกรปกครองทองถน องคกรภาคประชาสงคม รวมทงจดกจกรรมรวมทกภาคสวนทน าไปสการสงเสรมใหมการรวมกนระหวางศาสนากบการแกไขปญหาตาง ๆ ของสงคมรวมกน ดงน การจดใหมกจกรรมความรวมมอระหวางศาสนาเพอแกปญหาหรอพฒนาสงคม เชน

การรณรงคตานอบายมข อาท โครงการเทเหลา เผาบหร โครงการสวดอทศใหกบผวายชนม เมอมอบตภยทางธรรมชาตหรอครบรอบเหตการณภยพบต โครงการสมาธความดสากล เพอสนตภาพโลก โครงการสมมนาเพอสบคนค าสอนยคดงเดม โดยหลกฐานทางโบราณคด โครงการอนรกษพรรณไมในคมภรศาสนาและชวตพอเพยง โดยการนอมน าอญเชญพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมาใชในพนทขององคกรศาสนา หลกการเรอง “บวร” (บาน – วด - โรงเรยน) หรอ “บรม” (บาน – โรงเรยน - มสยด) “รบบ” (โรงเรยน – โบสถ - บาน) “ครบ” (ครดวารา – โรงเรยน - บาน) เปนตน

ใชจดรวมและสงวนจดตางระหวางศาสนา เพอสรางสรรคประเทศไทยใหเปนสงคมสมานฉนท โดยสงเสรมใหน าศาสนา ในแงศาสนธรรม ศาสนบคคล ศาสนวตถ รวมทง แนวพระราชด ารปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พรอมทงบรณาการหลกศาสนธรรมและ อาศยความรวมมอจากองคกรศาสนา มารวมกนแกปญหาตาง ๆ หรอเพอการพฒนาชวต ความเปนอยและสงแวดลอมในองคกร ชมชน หรอสงคม โดยกรมการศาสนา

๑๘

กระทรวงศกษาธการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงการพฒนาสงคมและ ความมนคงของมนษย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงยตธรรม รวมกนออกมาตรการแกไขปญหาตาง ๆ ของชาต เชน ปญหาเดก และเยาวชน ปญหายาเสพตด ปญหาอบายมข ปญหาสงแวดลอม ปญหาการสญเสยทรพยากรธรรมชาตปาไม แหลงน าทอดมสมบรณ

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอน ๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

มาตรการ๕.๔

จดตงเครอขายความรวมมอระหวางศาสนกระดบชาต

ขนตอน การพฒนาเครอขายความรวมมอของศาสนกทกศาสนาใหเขมแขง เปนรปธรรม เชน การก าหนดมาตรการ การแลกเปลยนเรยนรเกยวกบงานพฒนา หรอผลงานระหวางองคกรศาสนาตาง ๆ เพอขยายองคความร แรงบนดาลใจ และเสรมสรางความรวมมอระหวางศาสนา ในการแกปญหาของแตละศาสนา และปญหาในสงคมหรอแกปญหา ระดบตาง ๆ ของชาตททกศาสนาเผชญรวมกน โดยรฐใหการสนบสนนเชงนโยบายและงบประมาณใหมการตงคณะกรรมการรวมจากหนวยงานตาง ๆ กระทรวงตาง ๆ ภาครฐ รวมกบตวแทนสถาบนศาสนาตาง ๆ เพอผลกดน สงเสรม สนบสนน ความเขาใจอนด และความรวมมอระหวางศาสนา

การจดตงสภาศาสนกสมพนธระดบชาต มวาระการด ารงต าแหนงทชดเจน เปดโอกาส ใหทงนกบวชและฝายฆราวาสไดเขามารวมมอในการด าเนนการ

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ การขบเคลอนประเมนผล และพฒนายกระดบดวยวธตาง ๆ

ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสนบสนนอน ๆ เชน กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

๑๙

มาตรการ๕.๕

สงเสรมประเทศไทยเปนศนยรวมในการสรางเครอขายความรวมมอระหวางศาสนา ในภมภาคอาเซยน

ขนตอน สงเสรมสนบสนนเชงนโยบาย และงบประมาณแกสถาบนการศกษา เพอสนบสนนทาง ดานวชาการแกประเทศทเกยวของกบปจจยดานศาสนา ทเออประโยชนตอเจตนารมณ ของอาเซยน

สงเสรมสนบสนนใหเกดสวนงาน ซงองคกรศาสนาตาง ๆ ในประเทศมสวนรวม เปนศนยประสานงาน สงเสรม สราง สนบสนน ขบเคลอนนโยบายรฐดานความรวมมอระหวางประเทศไทยกบกลมประเทศสมาชกอาเซยน

สงเสรมสนบสนนใหประเทศไทยเปนศนยรวมเครอขายความรวมมอทางศาสนา ในกลมประเทศสมาชกอาเซยน เชน ใหเกดการน าพลงความรความศรทธาและองคกรศาสนาสนบสนนสงเสรมใหประเทศของตนเปนเอกเทศ หรอรวมกนชวยใหอาเซยนบรรลเจตนารมณในเรองตาง ๆ เชน การสรางความเขาใจระหวางวฒนธรรม การแกปญหาอาชญากรรมขามชาต การอนรกษธรรมชาตสงแวดลอมดวยมาตรการตาง ๆ ทประเทศไทยเปนศนยกลางหรอผประสานงานใหเกดการแลกเปลยนเรยนรและความรวมมอ

สนบสนนใหพระสงฆ บคลากรทางศาสนา ไดรบความสะดวกในการเดนทางไปเผยแผ การปฏบตในตางประเทศ ทนอกเหนอจากการเปนพระธรรมทต

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา สถาบนอดมศกษาทวไป สถาบนวจย กระทรวงการตางประเทศ

๖. การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษา ทกระดบ (ยทธศาสตรท ๔)

มาตรการ๖.๑

สงเสรมและผลกดนใหเกดคณะท างานพฒนาศกยภาพสถานศกษาในการบรณาการ หลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ

ขนตอน ใหสถานศกษาและชมชน รวมกนเฟนหา สงเสรม พฒนา และรกษาผน าทางจตวญญาณ (นกปราชญทางดานศาสนาทพรอมทงความด ความเกง และความเปนนกปฏบตการ) อยางนอย ๑ คนตอโรงเรยน/ชมชน เพอใหเปนผน าในการจดกจกรรมทางศาสนาของสถานศกษา วด องคกรของรฐทกภาคสวนและชมชนในพนท เพอใหเกดเปนแนวปฏบต ในทศทางเดยวกน

จดสรรอตราก าลงหรออตราจาง เพอบรรจผน าทางจตวญญาณเปนปราชญดานศาสนา ประจ าโรงเรยน โดยใหบทบาทหนาททชดเจนเหมอนอนศาสนาจารย

๒๐

พฒนาศกยภาพสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษา ทกระดบ โดยความรวมมอของบาน วด โรงเรยน (บวร) หรอ บาน โรงเรยน มสยด (บรม) และองคกรของรฐทกภาคสวน โดยมปราชญดานศาสนาประจ าโรงเรยนเปนแกนน าขบเคลอน ท าหนาทในการสงเสรมศาสนธรรมตอการเรยนการสอนแบบบรณาการ

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ การขบเคลอนประเมนผล และพฒนายกระดบดวยวธตาง ๆ

ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา สถาบนอดมศกษาทวไป

มาตรการ๖.๒

พฒนาระบบการผลตคร การตอใบประกอบวชาชพคร การเลอนวทยฐานะใหมเกณฑมาตรฐานดานศลธรรม และการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ

ขนตอน สงเสรมใหมการบรรจหลกศาสนาธรรมในหลกสตรทเกยวของกบการผลตบคคลากรคร เชน ควรมรายวชาการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการเปนวชาบงคบ โดยเนอหา ตองผานความเหนชอบจากมหาเถรสมาคม หรอองคกรศาสนาของตน

บรณาการหลกศาสนาในประกอบวชาชพคร เชน สงเสรมใหมการเพมมาตรฐานดานการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ ในการสอบมาตรฐานวชาชพคร การตอใบประกอบวชาชพคร ตองมหลกฐานดานมาตรฐานการปฏบตตนทชดเจน เชน มสมดบนทกความเปนครด หรอมหลกฐานการผานการพฒนาจตใจดวยการปฏบตธรรมหรอปฏบตกจกรรมความด ทเหนเปนรปธรรม

การเลอนวทยฐานะของคร กสามารถท าผลงานทเกยวของกบการบรณาการองคความร เขากบดานศลธรรม คณธรรมจรยธรรมได ไมวาจะสอนกลมสาระการเรยนรใด

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา มหาเถรสมาคม สถาบนอดมศกษาทวไป

มาตรการ๖.๓

สงเสรมและผลกดนใหสถานศกษาทกแหงมหลกสตร และ/หรอการจดการเรยนการสอน ทเนนการน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตจรงในชวตประจ าวน เพอการสรางนสยดพนฐาน หนาทพลเมอง ศลธรรม คณธรรม จรยธรรม ตงแตปฐมวยจนถงระดบอดมศกษา

ขนตอน การปรบปรงหลกสตรทสอนศาสนา และใหทกหลกสตรของสถาบนทอยภายใตกระทรวงศกษาธการตองมการสอนเกยวกบหลกศาสนาทตนนบถอ โดยสอนใหม ความเขาใจในหลกธรรม สามารถน าไปประยกตใชไดในชวตประจ าวน เหนความส าคญ ของการพฒนาจตใจดวยหลกศาสนา และมการประพฤตปฏบตเพอบรรลจดมงหมายของศาสนาของตน ตลอดจนยอมรบความแตกตางและสามารถอยรวมกบศาสนาอน ๆ ได

๒๑

ก าหนดใหทกสถานศกษาตองมหลกสตรการเรยนรหลกศาสนาดวยการปฏบตจรง คขนานกบหลกสตรทางวชาการจากกระทรวงศกษาธการ เชน หลกสตรทางดานศาสนา จากองคกรศาสนา การบรรพชาส าหรบนกเรยนชาย หรออบรมศลจารณเยาวสตรส าหรบนกเรยนหญง หรออบรมคณธรรมตามหลกศาสนาทตนนบถอในชวงปดภาคฤดรอน

การจดกจกรรมเสรมหลกสตร และกจกรรมบ าเพญประโยชน เชน การมสมดบนทกกจวตรความด ใหนกเรยนปฏบตเปนประจ าทกวน ทงทบาน ทโรงเรยน และทชมชน พรอมการตดตาม ประเมนผล ยกยองใหก าลงใจ

จดใหมวชาครอบครวอบอน เพอสอนการเลยงลกทถกวธใหแกคณะกรรมการสถานศกษา สมาคมผปกครอง และผปกครองนกเรยน เปนการขยายผลจากโรงเรยนสชมชน

สงเสรมใหมการพฒนาเทคนคในการเรยนการสอน ตลอดจนสอการเรยนรดานศาสนา ใหเหมาะสมในแตละหลกสตร และระดบของการศกษา

สงเสรมใหสถานศกษาจดกจกรรมสนทนาธรรม เพอแลกเปลยนแนวคด ความเชอ ความร หลกธรรม และจดกจกรรมทางศาสนารวมกนกบศาสนสถาน องคกรของรฐทกภาคสวน และชมชนในพนท เปนประจ าทกสปดาห และทกวนส าคญทางศาสนา

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา สถาบนอดมศกษาทวไป ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

มาตรการ๖.๔

สงเสรมและสนบสนนใหมการบวชเรยนตามหลกสตรของคณะสงฆ

ขนตอน สงเสรมการบวชเณร องคกรปกครองสวนทองถน สนบสนนทนการศกษาแกสามเณร ทบวชเรยนตอ จนกระทงจบการศกษาขนสงสดของคณะสงฆตามศกยภาพของแตละรป โดยหากสามเณรรปใดจบเปรยญธรรม ๓ ประโยค เทยบเทากบการจบการศกษาภาคบงคบทกประการ

สงเสรมการบรรพชาหรออปสมบท อยางนอย ๑๕ วนขนไป จนถงการบรรพชาในชวงเขาพรรษา หรอระยะยาว โดยใหการสนบสนนงบประมาณในการบวช หรอสทธพเศษตาง ๆ

สนบสนนการไปแสวงบญ หากพระภกษตองการจะเดนทางไปแสวงบญ ณ สงเวชนยสถาน ณ ประเทศอนเดย ในแงงบประมาณและการอ านวยความสะดวกในการด าเนนการดงกลาว

สงเสรมใหผหญงไดรบสทธตาง ๆ ในการเขาฝกพฒนาจตใจดวยการปฏบตธรรม ในสถานปฏบตธรรมทมมาตรฐาน ทงระยะสน และระยะยาวไดเทาเทยมกบการสงเสรม การบวชของผชาย

๒๒

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑

ผรบผดชอบด าเนนการ กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา สถาบนอดมศกษาทวไป ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการ สวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

๗. การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกศาสนา ไปเผยแผสประชาชน (ยทธศาสตรท ๕)

มาตรการ๗.๑

เปดพนทส าหรบสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศเพอหลกค าสอนและกจกรรม ทางศาสนา

ขนตอน อ านวยความสะดวกในการใชคลนความถเพอศาสนาโดยเฉพาะ ทงสถานวทยชมชน ดานศาสนา เคเบลทว ชองโทรทศนดาวเทยม

สงเสรมบทบาทของสอสงพมพในการใหความรทางศลธรรม และความรเรองศาสนา แกประชาชนใหมากขน

สงเสรมการใชสอแบบผสมในเวบไซตขององคกรศาสนา รวมทงใหมเวบไซตกลางทรวบรวมเนอหาทกองคกรศาสนา หรอรวมลงคไปยงเวบไซตขององคกรศาสนาทกกลมองคกรศาสนา

สงเสรมการใชสอพนบาน ศลปะและวฒนธรรมไทย ในการน าเสนอเนอหาทสอดแทรก หลกศาสนธรรม

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ ตอเนองไปยง ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ องคกรเผยแผศาสนา และสอมวลชนของศาสนาตาง ๆ กสทช. และองคกรหรอสมาคมทางดานสอมวลชนตาง ๆ

มาตรการ๗.๒

สงเสรมและสนบสนนการผลตเนอหาทางดานศาสนาทมคณภาพ

ขนตอน จดใหมการเสรมความรในการสอสาร การโนมนาวใจ ตลอดจนทกษะในกระบวนการ ผลตสอ ใหแกบคลากรทางศาสนา (เนนฆราวาสทท างานเพอศาสนา) เชน การจดอบรม การศกษาดงาน ตลอดจนการจดใหมนกวชาชพในการสอสารเปนทปรกษา ใหความร ในการผลตสอซงมทงระดบการใชเทคโนโลย และการสรางเนอหาดวยการเขยนบท (Script Writing) และกลวธการเขยนโนมนาวใจ

๒๓

จดใหมต าราทมเนอหาทางดานศาสนาขนพนฐาน เปนสอส าหรบการเรยนรดวยตนเอง เชน สอประเภทหนงสอ จลสาร จดหมายขาว เทปเสยง และสอออนไลน ไดแก เวบไซต และแชทรมตาง ๆ สถาบนทางศาสนาทกแหงสามารถผลตสอเหลานไดโดยงายและมราคาถก องคกรศาสนาสามารถใชสอเหลานในลกษณะสอผสม ทงออนไลนและออฟไลน และมการดแลระบบของการใสเนอหาทสอดคลองและเสรมซงกนและกน

สงเสรมใหมการผลตสอทมเนอหาทางดานศาสนา ดวยการจดใหมรางวลแกผผลตสอ ดานศาสนาทมคณภาพ มกองทนอดหนนการผลตสอ โดยเปนการท างานรวมกบ คณะกรรมาธการปฏรปการสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ ภายใตพนธกจ ทสงเสรมสอดวยการใหรางวล

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ ตอเนองไปยง ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ องคกรเผยแผศาสนา และสอมวลชนของศาสนาตาง ๆ กสทช. และองคกรหรอสมาคมทางดานสอมวลชนตาง ๆ

มาตรการ๗.๓

สงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกค าสอน ทางศาสนาทดงามไปถายทอดแกประชาชน

ขนตอน ผลกดนใหสอมวลชนจดสรรเวลาทเหมาะสมใหแกรายการทางศาสนา และตองเปนรายการทมเนอหาโดยตรงทางศาสนา มใชเปนเพยงการแทรก หรอแฝงไปกบรายการอน ๆ ดงทสอมวลชนคอโรงเรยนของสงคม

สงเสรมใหสอมวลชนน าเสนอหลกค าสอนทางศาสนาไปถายทอดใหแกประชาชน รวมทง สอใหเหนภาพศาสนธรรมในเชงรปธรรม เชน ภาพศาสนสถาน การสรางภาพยนตร ทางศาสนาทยงใหญ เปนสอวฒนธรรมทมประสทธภาพ

สงเสรมใหสอมวลชนมการท าเสนอ หรอสงเสรมใหเหนวาบคลากรทางศาสนาเปนผมคณคา รวมทงองคกรทเกยวของพงสงเสรมการประพฤตปฏบตตนของบคลากรทางศาสนาใหงดงาม ไมดางพรอย เพอเปนตนแบบทถกตองดงามแกประชาชน ในขณะเดยวกนสอมวลชน ควรน าเสนอใหเหนวาประชาชนมความใสใจในการประพฤตปฏบตตามหลกศาสนธรรม เพอพฒนาจตใจทงในชวตประจ าวน และเพอบรรลจดมงหมายสงสดของศาสนานนดวย

สงเสรมสนบสนนดานนโยบายและงบประมาณใหเกดองคกร คณะบคคล หรอสมชชาตวแทนสอจากศาสนาตาง ๆ เพอสราง ขบเคลอน และก ากบดแลมาตรฐานจรยธรรม ทางศาสนา

การก าหนดมาตรฐานจรยธรรมของสอมวลชนในการเผยแผศาสนาอยางสรางสรรค พรอมกลไกก ากบดแลท าหนาทสงเสรม สนบสนน ใหเกดความรความเขาใจ และการยดถอมาตรฐานจรยธรรมดงกลาว รวมทงสงเสรมสนบสนนใหมกลไก ดแลมาตรฐานจรยธรรม ของสอสารมวลชนในการเผยแผศาสนาของแตละศาสนาทเปนมาตรฐานกลาง

๒๔

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ ตอเนองไปยง ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ องคกรเผยแผศาสนา และสอมวลชนของศาสนาตาง ๆ กสทช. และองคกรหรอสมาคมทางดานสอมวลชนตาง ๆ

มาตรการ๗.๔

สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความรทางศาสนา ในเชงสรางสรรค

ขนตอน สงเสรมใหประชาชนมความรเทาทนสอทรายงานหรอน าเสนอเกยวกบประเดน ทางศาสนา ตลอดจนมความสามารถในการศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง ผานอนเทอรเนต ซงเปนคลงความรอนส าคญทงในระดบชาตและระดบโลก อนจะท าให เปนการเปดมโนทศนของตนใหกวางขวางถงในระดบศาสนาเปรยบเทยบอกดวย

จดการสงเสรมใหเยาวชนมการเรยนร และเปนพลเมองตนรทางดานศาสนา เรงผลกดนใหมการสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความร

ทางศาสนาในเชงสรางสรรค เชน การจดประกวดหนงสนทางศาสนา ประกวด วาดภาพทางศาสนา จดประกวดเกมความรทางศาสนา ประกวดเรยงความ ค าขวญ ทางศาสนาในวาระโอกาสอนส าคญ โดยใหรางวล เชน การไปนมสการสงเวชนยสถาน ณ ประเทศอนเดย ซงเปนการเสรมแรงบนดาลใจทางศาสนาใหเขมขนยงขน

รณรงคใหประชาชนใชสอสงคมออนไลนในการแลกเปลยนความรทางศาสนา อยางสรางสรรค กลาวคอสอสารดวยเหตผล มากกวาอารมณ รวมทงการสอนการไหว การกราบอยางถกวธ น าเสนอค าแปลบทสวดทรอยกรองอยางไพเราะ สอนการตงค าถาม ทางศาสนาและหาค าตอบดวยตนเองมาแลกเปลยนกนผานสอสงคมออนไลน

การจดหองเรยนเสมอนจรง (Virtual Classroom หรอ Smart Classroom) หรอ หองเรยนศลธรรมออนไลน โดยใหโรงเรยนและองคกรศาสนาทมความพรอมจดสรรเวลา หนงชวโมงตอหนงสปดาหจดหองเรยนดงกลาว โดยเรมตนท า Pilot Project กบกระทรวงศกษาธการในโครงการ Smart Classroom เพอหารปแบบส าหรบการพฒนา ใหมประสทธภาพยงขนไปในอนาคต

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๒ ภายใน ๓ ป นบจากสนสดระยะท ๑ ตอเนองไปยง ระยะท ๓ ภายใน ๕ ป นบจากสนสดระยะท ๒

ผรบผดชอบด าเนนการ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ องคกรเผยแผศาสนา และสอมวลชนของศาสนาตาง ๆ กสทช. และองคกรหรอสมาคมทางดานสอมวลชนตาง ๆ

๒๕

๘. การประเมนผล

มาตรการ มระบบประเมนผลและตดตามผลลพธ (Evaluation and Audit)

ประชาชนไดมสวนรวมในการประเมนและตดตามผลผลการด าเนนงานขององคกรศาสนา

ขนตอน ใหองคกรทเกยวของท าการประเมนเปนรายป ในปท ๙ มการประเมนใหญเพอปรบปรงแกไขกลยทธ และกฎหมายทเกยวของ สงเสรมใหมการปฏบตเปนเลศ (BEST PRACTICE)

ระยะเวลาด าเนนการ ระยะท ๔ ภายใน ๑ ป นบจากสนสดระยะท ๓

ผรบผดชอบด าเนนการ กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ

๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕

จากระบบและกลไกในระดบปฏบตการทน าไปสการเปลยนแปลงเชงโครงสรางของแตละยทธศาสตร น ามาสผลทคาดวาจะไดรบและผลกระทบของการด าเนนการ ดงตอไปน

ผลลพธทคาดวาจะไดรบ มกฎหมายทเออในการสงเสรมใหองคกรศาสนามความเขมแขง ไดแก พระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” และมการปรบปรงกฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต เพอปรบปรงการแบงสวนราชการและอ านาจหนาทของส านกงานหนวยงานภาครฐทเกยวของใหสอดคลองกบภารกจทเพมขนและเหมาะสมกบสภาพของงานทเปลยนแปลงไป อนจะท าใหการปฏบตภารกจมประสทธภาพและประสทธผลยงขน

ผบรหารกจการศาสนามความร ความสามารถในการบรหารจดการ ภายใตหลกธรรมาภบาล และตามมาตรฐานจดการศาสนสถาน

มการจดท ากจกรรมหรอโครงการทเกยวกบศลธรรม คณธรรม ศาสนา อยางตอเนอง ทงกจกรรมขององคกรแตละศาสนา และกจกรรมสมพนธระหวางศาสนา

มการจดสรรพนทส าหรบการศกษา เรยนร และประกอบพธทางศาสนาตาง ๆ ในสถานศกษา หนวยงาน และสถานประกอบการ และสรางแรงจงใจ ใหประชาชน และระดบองคกรเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนาและ การฝกปฏบตธรรม มการจดสรรพนทสอส าหรบการศกษาออนไลน ไดแก การสรางระบบหองเรยนเสมอนจรง (Virtual Classroom หรอ Smart classroom) หรอหองเรยนศลธรรมออนไลน

๒๖

มการน าหลกศาสนาไปขยายผลเพอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ อาท การพฒนาศนยอตสาหกรรมฮาลาล แหลงทองเทยวทางศาสนาและวฒนธรรม

สงเสรมสนบสนนใหประเทศไทยเปนศนยรวมเครอขายความรวมมอ ทางศาสนาในกลมประเทศสมาชกอาเซยน

สถาบนการศกษาเปนตวขบเคลอนการใหความรทางดานศาสนารวมกบองคกรศาสนา

ประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความรทางศาสนาในเชงสรางสรรค มการตดตาม ประเมนผล และขยายผลในรปแบบตาง ๆ มระบบประเมน

และการตรวจสอบทโปรงใส ขององคกรศาสนา ศาสนามบทบาทในการด าเนนงานของภาคสวนตาง ๆ และขยายผลไปส

ประชาชนอยางแทจรง

ผลกระทบ องคกรศาสนามธรรมาภบาล โดยอาจมปญหาในการปฏบตในระยะเรมแรก เนองจากเปนระเบยบใหม

ทกศาสนามความสมพนธอนดตอกน ภาพลบทางดานองคกรศาสนาลดนอยลง คนไทยบรรลคานยมและคณธรรมทพงประสงค เปนผปฏบตตนตามหลก

ศาสนา ถงพรอมดวยคณธรรม จรยธรรม ตลอดจนคานยมทพงประสงค ประสานเขาเปนแนวทางสวนหนงในการท างานของทกภาคสวน โดยเฉพาะองคกรทางการเมอง ทางสงคม และทางธรกจ ท าใหประเทศและสงคมขบเคลอนไปในทศทางทถกตองดงาม

คนไทยทกเชอชาต ทกศาสนา ทกเพศ ทกวย ทกสาขาอาชพ ทกฐานะทางสงคม ทกสถานภาพ มการพฒนาจตใจตนเอง เสรมสรางหลกศาสนธรรม ในตนเอง

หลกธรรมชวยใหประชาชนมแนวทางในการด าเนนชวตทถกตองเหมาะสม มการพฒนาจตใจทเปนรากฐานในการลดปญหาในสงคม เชน การแตกแยกของครอบครว การหยาราง คนจรจด โดยเรมจากตนเอง ครอบครว ขยายส ทกชมชน และสงผลสสงคมไทยในภาพรวม เปนสงคมไทยทมความสามคค มระเบยบวนย มศลปะและวฒนธรรมอนดงาม สามารถพฒนาใหเจรญ กาวหนาตอไปไดอยางยงยน

๒๗

๗. ตวชวดความส าเรจจากผลลพธในขอ ๖

ในการก าหนดตวบงชผลสมฤทธใหสอดคลองกบยทธศาสตรของการปฏรปทง ๕ ยทธศาสตร มรายละเอยดดงตอไปน

ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา ๑) มจ านวนผบรหารทผานการอบรมการพฒนาศกยภาพและหลกธรรมาภบาลมากขน ๒) องคกรศาสนามการจดการตามมาตรฐานอยางเหนไดชด ๓) จ านวนเรองรองเรยนเกยวกบองคกรศาสนามลดลง ๔) องคกรศาสนามความเขมแขง เปนสถาบนหลกของสงคม ๕) รอยละ ๘๐ ขององคกรศาสนามการปรบปรงเปลยนแปลงโครงสราง ระบบ และการบรหาร

จดการทโปรงใส สามารถประเมนและตรวจสอบได ภายใน ๕ ป โดยผานการรบรองการตรวจประเมน ตามหลกเกณฑหรอขอก าหนดทเกยวของจากคณะกรรมการทตงขน

๖) มการจดอบรมและขนทะเบยนผสอนศาสนา หรอรวมถงการมองคกรในการพจารณาคณภาพ มาตรฐานของหนงสอ ต ารา และเอกสารทางวชาการดานศาสนา รวมถงมจ านวนศาสนจารยทมคณภาพในการสอนศาสนาเพมขน

๗) เกดกลมหรอองคกรสงเสรมมาตรฐาน ความร ความช านาญ และจรยธรรมวชาชพของ ผเผยแผค าสอนศาสนาในแตละศาสนา

ยทธศาสตรท ๒ การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน

๑) คนไทยมความสามคค มระเบยบวนย มจตส านกตอสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย ยดหลกศาสนธรรมในการด าเนนชวต โดยมตวบงชผลสมฤทธ ดงน

- คนไทยบรรลคานยมและคณธรรมทพงประสงค - ความขดแยงระหวางศาสนกชนในเรองสทธการด ารงชวตตามวฒนธรรม ประเพณทางศาสนา

ของตนลดลง ๒) ครอบครว สงคม และภาคธรกจมหลกคณธรรม จรยธรรม และใชหลกศาสนาในการด าเนนชวต

โดยมตวบงชผลสมฤทธ ดงน - มการจดโครงการและกจกรรมสงเสรมการปฏบตศาสนกจในองคกรภาคสวนตาง ๆ อยางนอย

ปละ ๓ กจกรรม (เชน ในสถานประกอบการ สถานศกษา หนวยราชการ องคกรประชาสงคม เปนตน) - ศาสนกชนในองคกรภาคสวนตาง ๆ ไดรบสทธในการด ารงชวตและการเดนทางไปปฏบต

ศาสนกจตามศรทธาจ านวนเพมขนทกป

ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา ๑) ศาสนกชนในทกศาสนามความสมพนธทดและมกจกรรมรวมกนระหวางศาสนาในชมชน

อยางนอยปละ ๓ กจกรรม ๒) ไมมการกลาววาจาประทษรายตอกน (Hate Speech) หรอการท ารายรางกายซงกนและกน

ระหวางศาสนกชนตางศาสนา หรอศาสนาเดยวกน ๓) เหตการณความไมสงบในพนททศาสนกชนมากกวา ๑ ศาสนาอยรวมกน ลดนอยลงในแตละป

๒๘

ยทธศาสตรท ๔ การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ

๑) มการก าหนดหลกศาสนธรรมทงดานหลกค าสอนและหลกปฏบตในการจดการเรยนการสอน รวมทงการสงเสรมการมงปฏบตธรรมตามหลกศาสนธรรมในโรงเรยนระดบประถมศกษา และมธยมศกษาทกสงกด รอยละ ๑๐๐ ภายใน ๓ ป

๒) มการเสรมกจกรรมการปฏบตตามหลกค าสอนทางศาสนาอยางตอเนองและเปนระบบ ในการจดการศกษาระดบอดมศกษาในทกสถาบน

๓) มจ านวนต าราและผลงานวจยดานศาสนาทมคณภาพเพมขน ๔) มการจดกจกรรมอบรมเพอพฒนาบคลากรครใหมความรและทกษะในเรองการสอนหลกศาสนา

ใหเหมาะสมกบผเรยน

ยทธศาสตรท ๕ การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ ในการน าหลกศาสนาไปเผยแผสประชาชน

๑) มการจดสรรพนท เวทประชาคมและสอสาธารณะส าหรบการศกษาและเรยนรรวมกน ในหลกศาสนธรรมระหวางสอสารมวลชนกบชมชน องคกร ภาคประชาสงคม ภาคเอกชน เปนประจ า อยางตอเนอง

๒) สอทกประเภทมการเผยแผความรในหลกศาสนธรรมอยางถกตองเหมาะสม ๓) มการใชระบบออนไลนเพอการปลกฝงปญญาและศรทธาทางศาสนาจากเยาวชน

๘. บทสรปแนวทางการสรางความเขมแขงใหองคกรศาสนา การฟนฟและการคนชวตชวาแกศาสนา (Revitalization) ในสงคมไทย

การทสงคมไทยจะกาวไปสความมนคง มงคง ยงยน เตบโตอยางเขมแขง สงทส าคญประการหนงคอการทผคนในสงคมตองมจตส านกทางจรยธรรมเปนพนฐานในการด าเนนงานและการใช ชวต กระนน จะเหนไดวาสงคมในปจจบนนเปนสงคมทผคนหางเหนจากหลกศลธรรม จรยธรรม อนเนองจากศาสนา สญเสยความส าคญและบทบาทลงจากการเปนศนยกลางของกจกรรมในสงคมตาง ๆ (Secularization) ผคนจงหางเหนจากหลกศาสนธรรมตางจากทเคยเปนมาในอดต ทสงคมไทยเปนสงคมทน าดวยหลกศาสนธรรม (Religious Society) อยางชดเจน

การปฏรปกจการศาสนาในภาวะปจจบน จงเปนความจ าเปนอยางยง เพอท าใหองคกรศาสนามความเขมแขงและมการเปลยนแปลงทงเชงระบบ โครงสราง และการบรหารจดการทโปรงใส ตรวจสอบได ถงแมวาอาจจะไมสามารถท าใหศาสนากลบมาเปนศนยกลางของกจกรรมตาง ๆ ของสถาบนในสงคมไดอยางเชนในอดต แตระบบ โครงสราง และกลไกในกระบวนการปฏรปภายใตยทธศาสตรทง ๕ ยทธศาสตรนน จะน าไปสการเปลยนแปลงทยงยนทงเชงโครงสรางและระบบในทกภาคสวนของสงคม โดยมงทจะสงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาใหเขมแขง มเปาหมายทจะสงเสรมใหองคกรศาสนามความเขมแขง ในการสรางเสรมความรความเขาใจและสามารถเผยแผค าสอนในหลกธรรมของศาสนาอยางถกตอง อยางกวางขวาง มการสรางความสมพนธทดระหวางทกศาสนา เพอใหศาสนกชนสามารถน าหลกศาสนธรรมกลบเขามาสการประพฤตปฏบตของตนเองในการใชชวตประจ าวน รวมทงการเรยนการสอนในระบบการศกษาทกระดบ และการปฏบตธรรมะในองคกรและวชาชพตาง ๆ อยางสม าเสมอ

๒๙

จดคานงดของการปฏรปครงน (Levers) คอ มาตรการทางกฎหมายและงบประมาณในการด าเนนการ ประกอบดวย การยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” และการแกไขปรบปรงกฎหมายและกฎกระทรวงทใชอยในปจจบน ไดแก กฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ และมตวขบเคลอนหลก (Key Drivers) คอ ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ตลอดจน องคกรศาสนาตาง ๆ เปนผด าเนนการรวมกบทกภาคสวนพนธมตรตาง ๆ โดยมการก าหนดกรอบเวลา รวมทงสนเปนเวลา ๑๐ ป เพอขบเคลอนใหหลกศาสนธรรมสามารถเขาถงกลมเปาหมาย ตลอดจน มบทบาทแทรกอยในการด าเนนงานขององคกรภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา และองคกรสอ ซงจะท าใหกจการศาสนาสามารถกาวเขามามบทบาทในการเสรมสรางจตส านกทางศลธรรมและจรยธรรมใหเกดขนทงในระดบการใชชวตประจ าวนของบคคล ชมชน และสามารถพฒนาทาง ดานเศรษฐกจของประเทศ ผานโครงการและกจกรรมตาง ๆ อนเปน “การฟนฟศาสนา” หรอการคนชวตชวาแกศาสนา (Revitalization) ใหมบทบาทในทกภาคสวนของสงคมอยางเปนรปธรรม ๙. ขอเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต

คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา จงขอเสนอรายงานผลการพจารณาศกษาวาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม ตอสภาปฏรปแหงชาตเพอโปรดพจารณา

๑) เหนชอบรายงานผลการพจารณาศกษาวาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของ สถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม

๒) เหนชอบใหสงมอบรายงานผลการพจารณาศกษาตามขอ ๑) ใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป

-------------------------------

ภาคผนวก รายงาน “แผนการปฏรป”

วาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม

ภาคผนวก ๑ ผลการส ารวจเรอง “บทบาทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตในการสนองงานคณะสงฆ”

ภาคผนวก ๒ ขอเสนอในการยกรางพระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....”

ภาคผนวก ๓ รายละเอยดการปฏรประบบและกลไกส าคญของการด าเนนงานตามยทธศาสตรท ๑ – ๕

ภาคผนวก ๔ การจดกจกรรมการศกษาดวยหลกศาสนธรรม ในพระพทธศาสนา

ภาคผนวก ๕ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนดวย “กจกรรมมารชชงความด”

ภาคผนวก ๖ รายนามคณะผจดท า

ภาคผนวก ๑ ผลการส ารวจ

เรอง “บทบาทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตในการสนองงานคณะสงฆ” -------------------------------

หลกการและเหตผล คณะท ำงำนยทธศำสตร ในคณะอนกรรมำธกำรปฏรปกจกำรศำสนำ ในคณะกรรมำธกำรปฏรปคำนยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและกำรศำสนำ ไดท ำกำรศกษำเพมเตม บทบำทของส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตในกำรสนองงำนคณะสงฆ โดยกำรออกแบบสอบถำม สมภำษณพระสงฆำธกำร และศกษำจำกเอกสำรของทำงรำชกำร วตถประสงค เพอพฒนำกำรด ำเนนงำนกจกำรพระพทธศำสนำ ในกำรสนองงำนคณะสงฆ ไดอยำงมประสทธภำพ รวดเรว และทวถงทกวด ความเปนมาและความส าคญของปญหา จำกประเดนปญหำในกำรเสนอขำวของสอมวลชนโจมตพระสงฆ ในประเดนตำง ๆ ตงแตเดอนมกรำคม ถงเดอนมถนำยน พ.ศ. ๒๕๕๘ ตลอดระยะเวลำ ๖ เดอนทผำนมำ เกดปรำกฏกำรณทสรำง ควำมไมสบำยใจแกชำวพทธจ ำนวนมำกอนเนองมำจำกกำรเสนอขำวของสอมวลชนเกยวกบพระสงฆ ในเชงลบและรนแรง อกทงคณะสงฆจ ำนวนมำกไมพอใจแนวทำงปฏรปของคณะกรรมกำรชดหนง ในสภำปฏรปแหงชำต ถงขนตองรวมตวกนออกมำเคลอนไหว แนวทำงกำรปฏรปพระพทธศำสนำ ดงกลำวประกอบดวย

๑) จดท ำบญชรำยรบ รำยจำย ทรพยสนของวด ใหตรวจสอบได เสนอใหออกกฎหมำยแสดงทรพยสนของวด และของพระดวย

๒) กำรปกครอง แตงตงถอดถอนเจำอำวำส ใหประชำชนมสวนรวมดวย ๓) ใหมกลไกพระธรรมวนยใหถกตอง ๔) ดำนกำรศกษำ ของพระภกษ เนนวชำทำงโลกมำกเกนไป มองวำพระเอำเปรยบเยำวชน

ทไมไดบวชเปนพระ เปนทมำของกำรศกษำ บทบำทของส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตซงมหนำทโดยตรง ในกำรสนองงำนคณะสงฆแตกลบไมสำมำรถแกปญหำดงกลำวได โดยมขอสรป ดงน จำกกำรสมภำษณเชงลกของพระสงฆำธกำร จ ำนวน ๔๐ วด ในจงหวดมหำสำรคำม จงหวดพระนครศรอยธยำ จงหวดสระบร จงหวดปทมธำน และจงหวดนครรำชสมำ โดยมรำยละเอยดเกยวกบขอมลสวนบคคล ดงน - ระดบชวงอาย : ๑) ชวงอำยระหวำง ๓๑- ๔๐ ป จ ำนวน ๕ รป ๒) ชวงอำยระหวำง ๔๔ - ๖๐ ป จ ำนวน ๓๐ รป ๓) ชวงอำยระหวำง ๖๑ - ๖๕ ป จ ำนวน ๕ รป

- ๒ -

- จ านวนพรรษาทอปสมบท : ๑) อยระหวำง ๗ - ๑๐ พรรษำ จ ำนวน ๕ รป ๒) อยระหวำง ๒๐ - ๓๐ พรรษำ จ ำนวน ๓๐ รป ๓) อยระหวำง ๔๑ - ๔๒ พรรษำ จ ำนวน ๕ รป - ระดบการศกษา : กำรศกษำทำงธรรม ๑) ระดบเปรยญธรรม ๓ - ๖ ประโยค จ ำนวน ๓ รป ๒) ระดบเปรยญธรรม ๗ ประโยค จ ำนวน ๓ รป ๓) ระดบเปรยญธรรม ๙ ประโยค จ ำนวน ๓ รป ๔) ระดบนกธรรมชนเอก จ ำนวน ๓๐ รป ๕) ระดบนกธรรมชนตร จ ำนวน ๑ รป กำรศกษำทำงโลก - ระดบปรญญำตร จ ำนวน ๒๖ รป - ต ำกวำระดบปรญญำตร จ ำนวน ๔ รป ประเดนค าถาม ๑) วดของทานไดรบการดแลจากพนกงานของส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตหรอไม ถาไดรบ เปนดานใดบาง ค าตอบ - รอยละ ๒๗.๕ ไมไดรบกำรดแล - รอยละ ๗๒.๕ ไดรบกำรดแล ในดำนตำง ๆ ดงน ๑) รอยละ ๗๕ ชวยโอนเงนนตยภตประจ ำเดอนใหพระ ๒) รอยละ ๑๒.๕ สนบสนนหนงสอสวดมนตบวชสำมเณร ๓) รอยละ ๗๕ สงเอกสำร แบบฟอรมรำยรบรำยจำยประจ ำปมำใหกรอกตำมขนตอน ๔) รอยละ ๗.๕ ไดรบเงนบรณะวด ๑ ครง ในรอบ ๑๐ ปตำมขนตอน ๕) รอยละ ๑๒.๕ ประชำสมพนธกจกรรมของวด และประสำนงำนกบองคกำรบรหำร สวนต ำบลใหบำงวด ๖) รอยละ ๒.๕ ขอพระรำชทำนวสงคำมสมำ ๗) รอยละ ๗.๕ สนบสนนดำนกำรศกษำบำล ๘) รอยละ ๗.๕ ไดรบเงนสนบสนนดำนอปกรณกำรศกษำบำล ๒) ทานเหนดวยหรอไมวาฝายอาณาจกรควรจะเขาไปก ากบดแลกจการของฝายศาสนจกร ค าตอบ - รอยละ ๙๕ ไมเหนดวย เพรำะ ๑) คณะสงฆมกำรปกครองตำมพระธรรมวนยควบคมชดเจนอยแลว มสำยบงคบบญชำตำมล ำดบ ไดแก มหำเถรสมำคม เจำคณะภำค เจำคณะจงหวด เจำคณะอ ำเภอ เจำคณะต ำบล และเจำอำวำส โดยมพระธรรมวนยถกตองดงำม ถำหำกโยมมำรวมจดกำร ควรใหกำรสนบสนนงบประมำณ สถำนท เจำหนำท ทมควำมรควำมสำมำรถ ทจะมำชวยคดชวยท ำอยำงจรงจงในกำรดแลพระพทธศำสนำ ในระยะยำว เชน ควรบญญตพระพทธศำสนำใหเปนศำสนำหลกประจ ำชำต ไวใหชดเจน

- ๓ -

๒) ศำสนำเปนเรองละเอยดออน ตองใหพระสงฆดแลเปนหลก ไมควรไปก ำกบดแลในดำน กำรปกครอง - รอยละ ๕ ยงไมชดเจนวำภำครฐจะมำดแลดำนใด แตอยำกใหอปถมภ คมครอง สงเสรม ฝำยอำณำจกรควรมเมตตำ ชวยดแลพระสงฆดวยใจทบรสทธ มควำมเทยงธรรม เสยสละ มใจอยำกจะชวยพทธศำสนำดวยควำมบรสทธใจ ไมมเจตนำแอบแฝง ถำท ำเชนนไดจะด เปนคณตอพระศำสนำ ขอเสนอแนะ ฝำยอำณำจกรควรใหกำรสนบสนนงบประมำณ ดำนกำรศกษำใหทวถง ปจจบนพระและเณร ทเรยนบำล ในตำงวดจงหวดเดอดรอน พระอำจำรยนอกจำกชวยกนสอนบำลแลวยงตองแบกภำระคำใชจำยประจ ำเดอนคำยำนพำหนะรบ สง พระเณรทอยตำมต ำบลตำง ๆ หำงไกลจำกวดทเปดสอนบำล บำงวดระยะทำงหลำยสบกโลเมตร ซงไมสำมำรถมำคำงแรมในวดทเปดสอนบำลได เนองจำกพระเณรทมำเรยนนนมภำระรบผดชอบดแลวดทสงกดอยดวย บำงวดมหลวงพอ หลวงตำ อยรปเดยว พระและเณรทมำเรยนจ ำเปนตองกลบวด เปนตน ๓) ทานมความเขาใจประเดน “พระธรรมวนยวปรต” วาอยางไร ทกวนนมพระสงฆประพฤตผด พระธรรมวนยหรอไม และควรด าเนนการอยางไร ค าตอบ - รอยละ ๙๕ เหนวำ พระธรรมวนยไมเคยวปรต มแตคนวปรตท ำผดวนย เหนวำมพระสงฆ ท ำผดวนยจรงเปนเรองสวนบคคล เมอท ำผดกมบทลงโทษ ขนเบำปลงอำบตได ขนหนกปำรำชก - รอยละ ๕ เหนวำเปนกำรเลนส ำนวน เพรำะพระธรรมวนยชดเจน เปนกฎแนนอนแตคนคดวปรตเองไมปฏบตตำม พระบำงรป มควำมเหนวำ พระธรรมวนยถกตองดงำม ผใชไดศกษำมำดถกตอง ผปฏบตดดวย เกดผลกบผนนจรง เปนประโยชนตอตนเอง โดยมหลกวำ ไมกลำวรำย ใสรำยคนอน ไมรกรำนท ำรำยผอน และสงคมทอำศย ท ำใหเกดควำมสงบสข ถอไดวำมธรรม มวนยในสงคมนน ไมผด ไมวปรต - พระรกษำศล ๒๒๗ ขอ มพระธรรมวนยบงคบดทสดแลว พระทมควำมประพฤตผดพระธรรมวนยนน กมบำงเปนเรองเลกนอย ปลงอำบตได มบทลงโทษขนเบำ ขนหนกคอ ปำรำชก - สงทควรท ำคอ ใหครบำอำจำรย และเจำคณะปกครองชวยกนเขมงวดกวดขน ใหมกำรศกษำพระธรรมวนยภำคบงคบส ำหรบผทบวชพระ พระควรฝกฝนอบรมตนเองอยำงเครงครดดวยดวย ขอเสนอแนะ สงทรฐควรท ำ เชน ใหงบสนบสนนแกวด มหำวทยำลย ทมพระภกษ สำมเณร แมช อบำสก อบำสกำ จดใหมกำรศกษำทำงธรรม ทจดกำรเรยนกำรสอนใหเตมทเพอควำมมนคงของกำรศกษำและกำรปฏบตอยำงจรงจงตอเนองตลอดไป ๔) นอกจากศกษาทางธรรมแลว พระควรศกษาทางโลกดวยหรอไม และควรศกษาวชาใด ค าตอบ - รอยละ ๙๕ เหนวำ ควรใหกำรศกษำแกพระสงฆทบวชตงแต ๒ - ๕ พรรษำขนไปควรมควำมรหลำกหลำย และหลกธรรมใหแนน ควรมกำรจดหำวทยำกรมำใหควำมรในกำรบรหำรจดกำรวด เชนกฎหมำย กำรบญช งำนเลขำนกำร ภำษำองกฤษ คอมพวเตอร กำรสอสำร จตวทยำมวลชน กำรตอนรบ ปฏสนถำร ใชในกำรเผยแผพทธศำสนำเพอ ใหรจกตน รบคคล รเหต รผล รกำลเวลำ ชมชน สถำนท ภมประเทศ รภำษำพด ภำษำแสดงออก เพอเพอสอสำรกบชำวโลกได เขำใจ เชน พระธรรมทตสำยตำงประเทศ จ ำเปนตองเรยนรภมประเทศ วฒนธรรม ภำษำ วถชวต นสยบคคลในพนทนน จงจะเผยแผไดถกหลก ตองคดกวำงมองไกล

- ๔ -

- รอยละ ๕ เหนวำควรศกษำเฉพำะบำลศกษำ หำกจะมปรยตสำมญบำงกได เพอเปดโอกำสใหเยำวชนทมปญหำและขำดโอกำสทำงกำรศกษำ ๕) ความคดเหนเกยวกบบทบาทส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตในดานการอปถมภพระพทธศาสนา ค าตอบ รอยละ ๙๕ เหนวำส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตมบทบำทนอยมำก ไมคอยท ำงำนเชงรก เปนเพยงขำรำชกำรประจ ำเทำนน ๑) ไมควรใชค ำวำอปถมภ ใชค ำวำอปฏฐำก บ ำรง พระพทธศำสนำ ๒) ไมคอยมบทบำท ไมมก ำลงพอทจะชวยคณะสงฆได (รอยละ ๙๕) ๓) ควรเอำใจใสมำกกวำน ทเปนอยในปจจบนเหมอนท ำงำนแบบรำชกำรทวไป ๔) ควรท ำหนำทประสำนงำนระหวำงพทธจกรกบอำณำจกร ซงเปนตวแทนคณะสงฆ ใหทงสองท ำงำนเชอมโยงกนได เพอควำมสงบสขของประชำชนชำวไทย ๕) ส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตควรท ำงำนเชงรก สรำงกจกรรมสงเสรมกำรเผยแผพระพทธศำสนำ จดอบรม สมมนำ ๖) หำกจกรรมสรำงแรงบนดำลใจใหคนอยำกเขำมำบวชเรยน ผลตสอเผยแพรสรำงแรงจงใจใหคนอยำกเขำวดศกษำธรรมะ ๗) ส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตควรประสำนงำนจดสรรงบประมำณใหทวถงวดทจ ำเปน ในกำรท ำกจกรรมใหคณะสงฆ ๘) ควรคดเลอกเจำหนำทส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตทจบเปรยญธรรม ๙ มำท ำหนำท เพรำะจะเขำใจงำนของกำรคณะสงฆ ๙) ควรประสำนงำนในกำรหำงบประมำณมำสนบสนนกำรบวชใหแตละวด ขอเสนอแนะ ๑) จดงบประมำณสนบสนนกำรบวชใหวด ตงแตระดบหมบำน ชมชน ต ำบล อ ำเภอ จงหวด ใหตอเนองเปนประจ ำทกป ๒) ใหส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตหรอเจำหนำท ทรวำวดใดมกำรอบรมแกเยำวชน นกเรยน นกศกษำ หรอมกำรเผยแผเปนรปธรรม ใหเขำไปสนบสนนงบประมำณ หรอใหค ำแนะน ำแนวทำงทจะมงบประมำณมำจำกสวนใดไดบำง เชน องคกำรบรหำรสวนจงหวด องคกำรบรหำรสวนต ำบล ใหเปนงบประจ ำป และประสำนงำนกบหนวยงำนรำชกำรใหชดเจน (เพอปองกนกำรล ำเอยงทมอคตจำกผบรหำรทมกำรเปลยนแปลงทำงกำรเมอง หรอควำมไมเหนคณของพระพทธศำสนำไดในระยะยำว) ๖) ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตไดจดประชมและกจกรรมอบรมใหคณะสงฆทกเดอนหรอไม ใหความรในดานใดบาง ค าตอบ - ไมทกเดอน ท ำหนำทประสำนงำนประชมใหเจำคณะจงหวด ส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตควรมบทบำทมำกกวำนคดงำนเชงรก ผลกดนงำนใหเหนผลเปนรปธรรมบำง เชน ใหกำรสงเสรมควำมรดำนกำรบรหำรจดกำรวด วำงแบบแผนแนวทำงกำรเผยแผ ผลตสอธรรมมะเพอกำรเทศน สอน หรอจดทนใหเรยนในมหำวยำลย หรอจดสมมนำทก ๆ ป เพอใหควำมรดำนกฎหมำยคณะสงฆ ศำสนพธ ทถกตอง หลกพทธศำสนำทถกตอง นอกเหนอจำกกำรประชมของพระสงฆำธกำรประจ ำป

- ๕ -

- บำงครงส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตตองมำขอควำมชวยเหลอจำกคณะสงฆ ใหจดกจกรรม งำนส ำคญทำงพทธศำสนำในนำมของส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำต - ส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตควรมนโยบำย คดแผนงำนในกำรพฒนำวดเปนเขต เปนโซน หำกมงบประมำณแตละปไมเพยงพอ แลวปตอไปคอยเวยนไปเขตอนได ๗) คดอยางไรกบบทบาทสอมวลชน ในการน าเสนอขาวทเกยวของกบพระพทธศาสนา ค าตอบ - รอยละ ๙๓ สอมวลชนเสนอขำวมกจะออกทำงเสย ทำงลบ มำกกวำทำงสงเสรม เพรำะกจกรรมด ๆ ทวดทวประเทศจดท ำ ไมไดน ำเสนอขำวทสรำงสรรค บำงครงบดเบอน พระสงฆ - รอยละ ๗ กลำววำทำนวำงอเบกขำไมสนใจดสอ แตรบรบำงเรองจำกชำวบำน บทบำทของสอเสนอขำวบดเบอนเกยวกบพระ วด พระพทธศำสนำ เปนขำวลบ ยงท ำใหเกดควำมเสอมศรทธำเสยเพมมำกขน เพรำะสงทไมดเขำไปอยในใจผบรโภคขำว ทงทไมเปนเรองจรงทงหมด ควรเสนอเบำ ๆ พอรบได เสนอขำวพระบำงรปกเปนเพยงสวนบคคล ไมควรเสนอเชงเหมำรวมใหคนเขำใจวำเสยหำยทงวงกำรคณะสงฆ บทสรปสดทำยควรใหเหตผล ใหแงคดและมมมอง เปนอทำหรณ สอมวลชน ควรน ำจรรยำบรรณทมอยมำใชบำง ทกวนนยงเหนวำสอยงอยภำยใตอทธพลของนำยทน ขอเสนอแนะ ควรงดขำวทจะท ำใหเกดกำรเสอมศรทธำในพระพทธศำสนำอยำงเดดขำดโดยมกำรออกกฎหมำยมำรองรบ หำกปลอยไปอำจมบคคลทมควำมเหนไมตรงและไมถกตอง ใชในกำรใสรำย ปำยสได เพรำะเปนยคทมกำรสอสำรรวดเรว ท ำใหบคคลทวไป เขำใจพระพทธศำสนำผดเพยนไดงำย ๘) ทานเหนวาควรจะใชวธการใด ในการสรางเสรมศรทธาในพระพทธศาสนาของประชาชน ค าตอบ จะเหนไดจำกกำรน ำเสนอขำวเกยวกบพระ ท ำใหศรทธำโยมลดลง ตองสรำงเสรมศรทธำ โดย ๑) ปลกฝงพระ เณร ใหฝกใฝกำรศกษำบำล ใหมำก ๒) สงเสรมกจกรรมแกประชำชน เพอรกษำพระพทธศำสนำไปดวยกบประเพณทองถนนน ๆ เชน ฮตสบสองครองสบสของชำวพทธภำคอสำน ฯลฯ ๓) จดกจกรรม ใหกรรมกำรวด ไวยำวจกร หรอชำวพทธไปแสวงบญเสนทำงสงเวชนยสถำน ทประเทศอนเดย และเนปำล ฯลฯ โดยส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตจดงบประมำณประจ ำป ๔) พระสงฆตองปฏบตตำมพระธรรมวนยอยำงเครงครด ประพฤตด ปฏบตชอบ ๕) ชำวพทธใหเครงศล ๕ ศกษำหลกธรรมของพระสมมำสมพทธเจำใหเขำใจ และน ำมำปฏบต หำกไมเขำใจกควรเขำวดฟงธรรม สนทนำธรรม สอบถำมปญหำจำกพระสงฆ ๖) ชำวพทธตองยดหลกในกำรด ำเนนชวตโดย ทำน ศล ภำวนำ ๗) สรำงบคลำกรพระใหมคณภำพ มภมรภมธรรม เนนกำรศกษำบำล ๘) ดแลสถำนทวด ใหสะอำด สงบ รมรนเหมำะแกกำรศกษำธรรม ๙) พระควรอบรมเทศนสอนใหแกโยม ปฏบตตนใหโยมเขำถงเพอสนทนำธรรม ปรกษำไดงำย ๑๐) พระคอผน ำทำงจตวญญำณ เปนหลก เปนทพงใหแกคนในชมชน สงคม ๑๑) พระสงฆตองมควำมสำมคค มอดมกำรณทมนคง เพอดแลสบทอดพระพทธศำสนำ ใหยำวนำนสบไป

- ๖ -

ปญหาทพบ จำกกำรสมภำษณพระสงฆำธกำร หลำยทำนไมไดรบกำรชวยเหลอคมครองจำกส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตเลยกม ปลอยใหพระเผชญปญหำโดยล ำพงอยำงเดยวดำย ตดตอเจำหนำทส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตยำก ไปหำกไมพบเจำหนำท พอทจะใหค ำปรกษำ แนะน ำได บำงเรองกตองปลอยเลยไป ดงกรณตอไปน ๑) เมอวดมปญหำเรองทดน ซบซอน เจำภำพซอทดน ถวำยวดไมไดแบงโฉนด ถวำยมำนำนหลำยป ทำงวดกไดสรำงกฏ และแทงคบรรจน ำ ในทดนผนน ลกหลำนเจำของทเขำจะขำยทดนผนน ยกแปลง ซงมทวดอยดวย ทำงวดขอใหส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตชวย กไดแตบอกวำใหรอไปกอน ขณะนรอมำเปนเวลำเกอบ ๒ ปแลวกยงเงยบ ไมมควำมคบหนำ พยำนรเหนอำย ๘๐ ปแลว ออนแรงไปเรอย ๆ เขำพรอมเปนพยำนให ๒) กรณวดเจอปญหำน ำทวมหนกเมอป พ.ศ. ๒๕๕๔ น ำทวมสงถง ๒ เมตร ไมไดรบกำรชวยเหลอจดสรรงบประมำณบรณะวดจำกส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตเลย ทำงวดตองหำเงนบรณะเอง ๓) เรองกำรประชมทส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตจด พระทำนบอกวำ เปนเรองท ไมนำสนใจ สวนมำกเปนเรองเกำ ๆ ทส ำคญพระตองรบภำระคำเดนทำงไปประชมเองทงหมด ๔) เรองหกเงนนตยภตเจำอำวำสทวประเทศเขำกองทนวดชวยวดทกป บำงปหก ๑ เดอน บำงปหก ๒ เดอน อยำงงำนพระศพของสมเดจพระสงฆรำช กหกไป ๑ เดอน เรองนรบได เพรำะวตถประสงคชดเจน สวนหกกองทนวดชวยวดนน อยำกทรำบวำหกไปท ำอะไร ใครเปนคนหก ไมเคยแจงเลย เมอถำมเจำคณะต ำบล เจำคณะอ ำเภอ เจำคณะจงหวด ทำนบอกไมร และเคยถำมในทอบรมพระสงฆำธกำร กเงยบตอบกนไมได พระไมอยำกยงกปลอยเฉย สรปขอสงเกต เงนเดอนเจำอำวำส ๑,๘๐๐ บำทตอเดอน จ ำนวน ๓๐,๐๐๐ วด หกเงนเดอน ๑ เดอน รวมเปนเงนทงสน ๕๔,๐๐๐,๐๐๐ บำท (หำสบสลำนบำท) ยงไมรวมเงนเดอนของเจำคณะต ำบล เจำคณะอ ำเภอ เจำคณะจงหวด ๙) ขอเสนอแนะ เพอพระพทธศาสนาในอนาคต ค าตอบ ๑) ดานการศกษา ใหส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตศำสนำสนบสนนกำรศกษำพระภกษ สำมเณร แมช อบำสก อบำสกำ - ใหทนกำรศกษำในระดบมหำวทยำลยสงฆ - จดใหมกำรอบรมทำงพระไตรปฎก พทธประวต เสรมดวยควำมรดำนกำรบรหำร กำรบญช กฎหมำย และดำนทมประโยชนตอกำรเผยแผ เชน จตวทยำกำรสอสำร - สงเสรมกำรผลตสอศลธรรม ๒) ดานการบรหาร - ส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตศำสนำ ควรมบคลำกรทมลกษณะเฉพำะ เชน ตองเปนชำวพทธทมควำมรดำนพระพทธศำสนำ โดย ผอ ำนวยกำรส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตตองจบเปรยญธรรม ๓ ประโยค เปนอยำงนอย และเจำหนำททกคนตองจบธรรมศกษำเอกเปนอยำงต ำ - จดกำรใหพระภกษทจบกำรศกษำระดบปรญญำเอก และเปรยญธรรม ๙ ประโยค เปนทปรกษำใหส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตศำสนำ ๑ รป ตอ ๑ อ ำเภอ

- ๗ -

๓) ดานกจกรรม - สงเสรมกจกรรมทำงศำสนำระดบชำต และระดบจงหวด ระดบอ ำเภอ ระดบต ำบล อยำงจรงจง - จดสรรงบประมำณประจ ำปเพอกำรอปสมบทของกลบตรกอนเขำพรรษำทกป - สนบสนนทงดำนงบประมำณและบคลำกรแกวดทท ำกจกรรมเผยแผศลธรรมทงใน และนอกประเทศ - จดกจกรรมและผลตสอศำสนำเพอจงใจประชำชนใหเกดศรทธำและปญญำ ขอเสนอเพมเตม (ตอฝายอาณาจกร)

๑) ใหพระพทธศำสนำเปนศำสนำประจ ำชำต ๒) ผบรหำรประเทศควรน ำหลกธรรมในพทธศำสนำไปใช ๓) จดกจกรรมบรรพชำอปสมบทใหเปนรปธรรมดวยกำรใหงบประมำณประจ ำปชดเจน

ชวงเดอนเมษำยน และชวงกอนเขำพรรษำของทกปตลอดไป ๔) อยำกใหส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตศำสนำชวยสนบสนนดำนกำรศกษำของพระ

และเณรใหทนกำรศกษำตอในระดบมหำวทยำลย สงฆ ส ำหรบพระภกษ สำมเณร แมช อบำสก อบำสกำ ททมเทดแลพระพทธศำสนำ เปนประจ ำทกปตลอดไป

๕) ควรสนบสนนวด หรอองคกำรทท ำกจกรรมเผยแผหลกธรรม และศลธรรมใหแกสงคม เปนวำระแหงชำต

๖) เพมงบประมำณใหส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตอบรมพนกงำนเจำหนำทใหมศกยภำพในกำรสนองงำนคณะสงฆไดอยำงมประสทธภำพ

๗) จดสอบวชำพทธประวต พระไตรปฎกใหแกพระตงแตพรรษำแรก ๘) จดกจกรรม และผลตสอเพอสรำงแรงจงใจ ใหพระ เณร อยำกศกษำบำล พระไตรปฎก

อยำงจรงจง ๙) ผลตสอสงเสรมพทธประวต ใหหลำกหลำยเหมำะกบทกเพศ ทกวย

๑๐) ใหพนกงำน เจำหนำทของส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำต ควรศกษำธรรมศกษำชนเอก และวชำพทธประวต ภำคบงคบทจ ำเปนตองศกษำเพมเตม

๑๑) บคลำกรของส ำนกงำนพระพทธศำสนำแหงชำตตองเปนผทนบถอพทธศำสนำเทำนน ๑๒) ผทมำท ำหนำทเปนเลขำธกำรมหำเถรสมำคมควรเปนผนบถอศำสนำพทธ

-------------------------------

ภาคผนวก ๒ ขอเสนอในการยกรางพระราชบญญตวาดวย

“สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” -------------------------------

ขอเสนอกรอบแนวคด

จากการประชมเชงปฏบตการ (Workshop) ของคณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา และจากการศกษาพฒนา ประกอบกบการรบรผลกระทบจากการเคลอนไหวผลกดนใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลงกจการทางศาสนาทงในภาครฐบาล และภาคสวนตาง ๆ ภายนอกอยางตอเนอง คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา จงไดตระหนกวา กระแสความตองการปฏรปสงคมไทยทกดาน รวมทงในดานศาสนาโดยเฉพาะนนเกดจากสงคมไทยตกอยในสถานการณวกฤต ทามกลางชองวางระหวางอดตทศาสนาเปนหลกของสงคมไทย มบทบาทครอบคลมทกสถาบนของสงคม กบปจจบนทศาสนาสญเสยความส าคญและบทบาทลงจนออนก าลง โดยทมลทธวตถนยม บรโภคนยมเขามาแทนท ทามกลางการถาโถมอยางหนกในกระแสโลกาภวตนทมการสอสารสมยใหมเปนเครองมอ คงเปนไปไมไดทจะใหศาสนากลบมาเปนหลกของสงคมไทยทเคยเปนในอดต หรอใหศาสนาสญเสยคณคาไปจากสงคมไทย จนสงคมไทยประสบปญหาวกฤตเชนในปจจบน คงเหลอทางออกสายกลางทอาจเปนไปได คอ การฟนฟความส าคญและบทบาทของศาสนา โดยเสรมสรางใหสถาบนศาสนามความเขมแขงและศาสนธรรมเขาไปมสวนสรางสรรค พฒนาชวตและสงคมไทยในทกดาน

อนง ณ เวลานกระแสความพยายามเกยวกบสถานะและบทบาทของศาสนา มไดมเพยงกระแสเดยวของคณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนาทก าหนดยทธศาสตรการปฏรปไวกบ ๕ ยทธศาสตรเทานน ยงมกระแสอนทงในสภาปฏรปแหงชาต สภานตบญญตแหงชาต และสงคมภายนอกหลายสวน ความพยายามเหลานมทงแนวคดทสอดคลอง แตกตาง และมความแตกแยกจนยากทขอเสนอแนะใด ๆ ทจะยดถอน าพาใหสงคมไทยไดพงจนพนวกฤตไดในอนาคต หลงจากรฐบาลชวคราวนพนอ านาจไปแลว

เพราะฉะนนเพอใหมกลไกเปนคานงดใหยทธศาสตรทง ๕ ของคณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา และความพยายามทงหลายดวยเจตนารมณทจะใหศาสนาเปนทพงของสงคมไทยจากทกฝาย มผลในทางปฏบต ดวยการสบสานหาหนทางรวมกนในการฟนฟและพฒนาประเทศดวยพลงศาสนาในประเทศในอนาคต คณะอนกรรมาธการจงขอเสนอใหผมอ านาจหนาท ด าเนนการยกรางกฎหมายวาดวยการฟนฟบทบาทศาสนาเพอคณภาพของสงคมไทยชอวา พระราชบญญตวาดวย “สถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม พ.ศ. ....” โดยมสาระส าคญคอ ใหมองคการทมสถานะทางกฎหมายทจะสามารถประสานองคประกอบสงคมทกภาคสวน เพอสรางสถาบนศาสนาใหเขมแขง และเสรมสรางการพฒนาประเทศโดยอาศยหลกธรรมค าสอนทางศาสนา ใหประเทศมความนคง มงคง และยงยน สอดคลองกบ รางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา ๘๐ ความวา

- ๒ -

“มาตรา ๘๐ รฐตองสงเสรมและสนบสนนพระพทธศาสนาและศาสนาอน ใหการด าเนนงานขององคกรและบคลากร เปนไปตามหลกศาสนธรรม

สงเสรมใหศาสนกชนทกศาสนา เขาใจและเขาถงหวใจของศาสนาของตน สรางเสรม ความเขาใจอนด และความสมานฉนทระหวางศาสนา รวมทงสนบสนนการน าหลกธรรมของศาสนามาใช เพอเสรมสรางศลธรรม พฒนาจตใจ ปญญาและสงคม”

กรอบฐานะ นโยบาย และภารกจ ของสถาบนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม (สสศ.)

สถานะ ๑) เปนองคกรทเปนอสระจากการเมอง ๒) เปนองคกรทไมเปนสวนหนงหรออยภายใตองคกรทมบทบาทในท านองเดยวกน เชน

บทบาททเกยวกบศลปะ คณธรรม จรยธรรม วฒนธรรม และเอกลกษณของชาต เพอไมใหองคกรทตงขนมาใหมถกจ ากดบทบาทลง

๓) เปนองคกรทสามารถประสานความรวมมอระหวางภาครฐ และภาคสวนอนๆ ทกระดบ ๔) เปนองคกรทด าเนนการโดยคณะผบรหารอนประกอบดวยตวแทนจากภาคสวนตางๆ

ไดแก กลมศาสนาทกรมการศาสนาใหการรบรอง (พระพทธศาสนา ศาสนาอสลาม ศาสนาครสต ศาสนาพราหมณ - ฮนด และศาสนาซกข) ภาครฐ ภาคประชาสงคม ภาคเอกชนตาง ๆ และมวาระการด ารงต าแหนง

๕) เปนองคกรทมปราชญดานศาสนาประจ าทองถน ทอาจมชอเรยกวาศาสนจารย มจ านวน ทเหมาะสมกบจ านวนประชากรของศาสนานน ๆ เปนผประสานงานบาน วด โรงเรยน ในทกต าบล

๖) เปนองคกรทด าเนนการโดยงบประมาณแผนดน และสามารถด าเนนการระดมทน หรอไดรบการสนบสนนจากแหลงทนอน ๆ ทงนงบประมาณหรอทนสนบสนนทกประเภทจะตองไมท าใหภาพลกษณของการด ารงอยในศาสนธรรมเปนไปในเชงลบ

๗) ชอขององคกรอาจจะตงเปนอยางอนตามความเหมาะสม เชน ส านกงานกองทนสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม (สกศ.) หรอส านกงานสรางเสรมคณภาพสงคมไทยดวยศาสนธรรม (สสศ.)

นโยบาย ๑) ประสานการมสวนรวมและความรวมมอระหวางสถาบนทางศาสนาทง 5 ศาสนาท

กรมการศาสนารบรอง และระหวางสถาบนศาสนากบภาครฐและภาคสวนอนๆ ๒) ยดถอแนวทางด าเนนงาน และการพฒนาในลกษณะเกอหนน สงเสรมความปรองดอง

สมานฉนท ปองกน และแกไขความขดแยง ความรนแรงในประเดนหรอกจทเกยวกบศาสนา ๓) ยดถอแนวทางสงเสรมสนบสนน สรางแรงจงใจใหเกดความรวมมอและการพฒนา ๔) ด ารงอย ในหลกการบรหารจดการทกอให เกดคณภาพ ประสทธภาพ กอปรดวยหลก

ธรรมาภบาล และหลกศาสนธรรม

- ๓ -

ภารกจ ๑) ด าเนนการใหประเดนการปฏรปดาน“การสงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา

เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม” บรรลผล ดวยยทธศาสตรทง 5 ยทธศาสตร ไดแก - ยทธศาสตรท ๑ การพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา - ยทธศาสตรท ๒ การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวนทงระดบบคคล และองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน

- ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา - ยทธศาสตรท ๔ การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ - ยทธศาสตรท ๕ การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ ในการน าหลกศาสนาไปเผยแผสประชาชน

๒) สงเสรม สนบสนน หรอใหเกดการประสานประโยชนจากขอเสนอแนะหรอการเรยกรองตองการจากภาคสวนตาง ๆ เพอการพฒนาในกจทเกยวกบศาสนา

๓) สงเสรม สนบสนน เสรมสรางใหเกดการเรยนร การพฒนา องคความรและนวตกรรม เพอเสรมสรางคณภาพของสงคมไทยในทกดานดวยหลกศาสนาธรรม ดงน ๓.๑) มหลกสตรการศกษาศาสนธรรมคขนานกบหลกสตรสถานศกษา เชน หลกสตรพระพทธศาสนาภาคฤดรอน หลกสตรพระพทธศาสนาวนอาทตย เปนตน ๓.๒) สนบสนนและรวมมอกบองคกรอน ๆ ในการขบเคลอน เชน สมาคมหรอชมรมทางศาสนา กลมเยาวชนเครอขายทางศาสนา กองลกเสอทางศาสนา เครอขายครดของแผนดน กลมสอสขาว ฯลฯ ๓.๓) จดใหมแหลงเรยนรศาสนธรรมบรณาการครบวงจร โดยความรวมมอกบภาครฐและเอกชน (Better Life Shop) เชน พทธมณฑลระดบภาคหรอระดบจงหวด ศนยปฏบตธรรม ศนยพฒนาเดกเลกกอนวยเรยน ฯลฯ

-------------------------------

ภาคผนวก ๓ รายละเอยดการปฏรประบบและกลไกส าคญ ของการด าเนนงานตามยทธศาสตรท ๑ - ๕

-------------------------------

ยทธศาสตรท ๑

การพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา สถานการณ ในสถานการณปจจบน การพฒนาศกยภาพขององคกรศาสนาใหสามารถท าหนาทในการเปนศนยกลางในการอบรมและเผยแผหลกค าสอนทางศาสนา และบคลากรทางศาสนาเปนบคคลทมความรคคณธรรมและสามารถจดการองคกรศาสนาไดอยางมประสทธภาพและมธรรมาภบาล นบเปนประเดนทส าคญทยงท าไมไดเตมทอนเนองจากปญหาตาง ๆ ทเกดขนในวงการศาสนา อาท ไมมหนวยงานใดแสดงความรบผดชอบ อยางชดเจน การจดการแกปญหาไมทนตอสถานการณ การไมมโครงสรางในการบรหารการเงนของวดทเปนระบบ การขาดความรในการบรหารจดการทดสอดคลองกบหลกธรรมาภบาล๑ ไมมรายงานการตรวจสอบและการแกปญหาทชดเจนเปนทางการ ไมสามารถตอบไดวาปญหาทเกดขนจะมแนวทางปองกนไดอยางไร เพอไมใหเกดซ าขนมาอก บางเรองกไมทราบวาใครผดใครถกเปนหนาทความรบผดชอบของใคร เปนตน สภาพการณดงกลาวน ชใหเหนวา ผบรหารองคกรศาสนาในระดบตาง ๆ ไมสามารถจดการไดอยางมประสทธภาพ ทงน มสาเหตอยหลายประการดวยกน เชน ผบรหารองคกรศาสนามความรเนนหนกไปทางดานศาสนา ไมไดฝกฝนอบรมมาทางดานการบรหารจดการ ผบรหารไมมประสบการณและทกษะทดในเรองการจดการแกปญหา การวางระบบงานยงไมเปนธรรมาภบาล เปนตน วดนนเปนนตบคคลประเภทองคการไมแสวงหาก าไรทมใชระบบตลาด หรอตามระบบบญชประชาชาต ค.ศ. ๑๙๙๓ เรยกวา สภาบนไมแสวงหาก าไรใหบรการครวเรอน ๒ รฐบาลจดงบประมาณใหองคกรศาสนาในระบบ งบอดหนน ซงมความหมายวา ใหไดไมครบตามจ านวนทตองใชจายจรง องคกรศาสนาจ าเปน ตองหางบประมาณมาเพมเตม โดยรบบรจาคจากประชาชนทเปนศาสนก ผมจตศรทธาเลอมใส เปนรายไดหลก ซงอาจจะไดครบหรอไมครบ ถาไดครบตามประมาณการณไว กท างานส าเรจดวยดมคณภาพ หากไดงบไมครบ กสามารถจดไดเทาทจด สงทเปนปญหาตามมาคอ งานดานศาสนาไมสามารถวางแผนตอเนองไดในระยะยาว เพราะไมมแหลงทมาของงบประมาณทแนนอนชดเจน ประสทธภาพและประสทธผลของงานทางดานศาสนา จงไมประสบผลส าเรจเทาทมงหวง

๑ ณดา จนทรสม (๒๕๕๗) การบรหารการเงนของวดในประเทศไทย: ความสอดคลองตามหลกธรรมาภบาล วารสารบณฑตพฒนบรหารศาสตร เลม ท ๕๔ ฉบบท ๑/๒๐๑๔ ๒ ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, ๒๕๕๓ หนา ๔

- ๒ -

ในปจจบน ประชาชนใหความสนใจตอการบรหารงานของศาสนสถาน๓ เชน เรองน าเงนทประชาชนบรจาคไปใชอะไรบางใชตามวตถประสงคของผบรจาคหรอไม การจดงานแตละครงมรายได รายรบ รายจาย อยางไร เหลอเงนเทาไร เอาไปใชอะไร ซงยงไมม ระเบยบ ค าสง กฎ กฎหมายทใหอ านาจแกเจาพนกงานเขาไปตรวจสอบบญช ทรพยสน เพอสรางความโปรงใสใหแกศาสนสถานได กระนนภาพทออกมาสสายตาประชาชนสวนหนงผานสอมวลชนมกเปนภาพในเชงลบ เชน จากขาวทสอมวลชนตดตามเรองเกยวกบการยกยอกเงนของ ศาสนสถาน การฟองรองเรองการใชจายงบประมาณทไมโปรงใสของผบรหารศาสนสถาน การแตงตงผบรหาร ศาสนสถาน เปนตน กอใหเกดขอสงสยแกประชาชนทเปนศาสนกวา การบรหารงานในองคกรศาสนา ใครเปนผรบผดชอบ ท าหนาทบรหารอยางไร ตรวจสอบไดหรอไม โดยหากจะพจารณาใหดแลว การบรหารการเงนทด และโปรงใส ยอมท าใหเกดความนาเชอถอ และเชอมนในการเปนองคกรทมบทบาทส าคญตอการเปนศนยกลางทางจตใจของคนในชมชน และน าไปสความมนคงทางการเงนใหแกวดในระยะยาวได๔ แมวาองคกรศาสนาทกศาสนาจะเปนสญลกษณ ในความทรงไวซงคณธรรม จรยธรรม แตมกจะมปญหาทางคณธรรม จรยธรรม เกดขนอยตลอดเวลา อนเปนสถานการณปญหาของการบรหารองคกรศาสนาแลวนน อาจพจารณาสาเหตไดวา เปนเพราะผทสรางปญหาใหเกดขน คอ บคลากรทางดานศาสนา สาเหตทเกด มไดหลายองคประกอบ เชน ความแตกตางระหวางบคคลทเขามา ระดบการศกษา สภาพครอบครว วยวฒ ประสบการณ และสงแวดลอม การคดกรองบคคลทจะเขามา การฝกฝนอบรมตนเองระหวางทเขามาอย เปนตน บคลากรทางศาสนาจ านวนมากทยงไมไดท าหนาทในการเผยแผหลกศาสนาไปสประชาชน ตวอยางเชน ในพระพทธศาสนามพระสงฆ จ านวน ๒๕๐,๐๐๐ รป ปรากฏวามจ านวนพระทเปนครสอนศลธรรม ในโรงเรยน ๒๐,๐๐๐ รป มวดทงหมด ๓๙,๐๐๐ วด แตมวดทขนทะเบยนเปนส านกปฏบตธรรมใหประชาชนไปใชศกษา เพยง ๒,๕๐๐ วด แสดงใหเหนวาบคลากรทางศาสนา ยงไมไดชวยในการเผยแผธรรม อกมาก กลาวอกนยหนง โดยหลกการแลว ผทเขามาเปนบคลากรทางศาสนาสวนใหญ ควรจะเปนผทมความรดทางดานหลกศาสนา กระนนกลบมบคลากรนอยมากทสามารถถายทอด เผยแพรความรใหแกผอนได และผมความสามารถเหลานมกระจายอยในทกทองท แตไมมการขนทะเบยนอยางเปนระบบ ท าใหไมสามารถตดตอ สอสารสมพนธกนเพอการแลกเปลยนเรยนร พฒนาตอยอด กระบวนการทางความรความสามารถทแตละคน มอยได ไดเทาทควร องคกรปกครองทางศาสนา เปนระบบศนยรวมอ านาจอยทสวนกลาง ทงระบบการบรหาร การปกครอง การศกษา และการเผยแผ เปนลกษณะยดอยกบโครงสรางทางอ านาจการบรหาร มสวนดในดานความเปนเอกภาพของคณะผบรหาร แตสงผลเสยดานการสะสมพลงอ านาจ เกดระบบวงเตน แสวงหาต าแหนงและลาภสกการะตาง ๆ จงควรหาทางปรบปรงเปลยนแปลงระบบการบรหารการปกครองใหเขาสความเปน ธรรมาภบาลมากขน ส าหรบศาสนสถานและบคลากรทางศาสนามกระจายอยทวประเทศทกต าบล แตสภาพทางกายภาพยงไมเปนมาตรฐานเดยวกน ซงขนอยกบผบรหารหรอผปกครองศาสนสถานในแตละแหง

๓ สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (นดา) เปดเผยผลส ารวจความคดเหนของประชาชน เรอง “ทรพยสนของวดและพระสงฆ” ท าการส ารวจระหวางวนท ๒๘ – ๒๙ สงหาคม ๒๕๕๗ ๔ ณดา จนทรสม (๒๕๕๗) การบรหารการเงนของวดในประเทศไทย: ความสอดคลองตามหลกธรรมภบาล วารสารบณฑตพฒนบรหารศาสตร เลม ท ๕๔ ฉบบท ๑/๒๐๑๔

- ๓ -

วามคณภาพมากนอยเพยง จงควรก าหนดคณสมบตขององคกรและศาสนสถาน ใหมมาตรฐานทพรอมจะใหบรการแกประชาชนได กฎหมายขององคกรทางพระพทธศาสนาเนนหนกไปทการปกครอง ไมครอบคลมไปถงงาน ดานอน ๆ ตามบทบาทหนาทเทาทควรจะเปน สาระของตวบทยงมชองทางใหหลกเลยงในกรณทมการละเมดสทธทางศาสนาจงจ าเปนตองมการออกกฎหมายใหมหรออาจปรบปรงเพมเตมกฎหมายทมอย เพอใหทนตอ ยคสมยดวย อาท ส านกงานพระพทธศาสนายงไมสามารถทจะด าเนนการใหวดน าสงรายงานทางการเงนตามมาตรฐานทางดานบญชทก าหนดใหแกส านกพระพทธศาสนาจงหวดเพอรายงานผลเปนภาพรวม๕ ส าหรบทางองคกรศาสนาอสลาม ยงมกฎหมายสอดคลองกบวถปฏบตตามหลกศาสนาไมครบถวน จงจ าเปนตองตรากฎหมายเพมเตม หลกการและสาระส าคญ

จากสถานการณตาง ๆ ดงขางตนน าไปส หลกการและสาระส าคญในการปฏรปศาสนาในยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพขององคกรศาสนา ไดดงตอไปน

๑) ยกราง/ปรบปรงกฎหมาย และจดสรรงบประมาณเพอขบเคลอนการท างาน ๒) การด าเนนการพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา ๓) องคกรศาสนามระบบและโครงสรางทเขมแขง ๔) การสงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาอยางตอเนอง และยกกระดบระบบงานทจ าเปน

ใหเปนการปฏบตงานทด (Best Practices) การปฏรประบบและกลไกส าคญทจะเปนกญแจประสบความส าเรจ

ในสงคมดงเดม สถาบนศาสนาเปนสถาบนศนยกลางคอยเชอมโยง ควบคมดแลสถาบนอน ๆ มอทธพลในการก าหนดทศทางการด าเนนกจกรรมของสถาบนเหลานน ท าใหสงคมในภาพรวมสามารถขบเคลอนตอไปไดในกรอบหลกศาสนา ในขณะทยคหลง ๆ สถาบนศาสนากลบคอย ๆ ถกลดบทบาทลง และมสถาบนทางสงคมอน ๆ เขามาแทนทในต าแหนงศนยกลางของกงลอ อกทงยงแยกออกจากการค านงถง หลกศาสนา จงควรมงทจะพฒนาศกยภาพขององคกรศาสนา และบคลากรทางศาสนาเปนบคคลทใหมสวนขบเคลอนสงคมไทยไดอยางมประสทธภาพ

๕ ณดา จนทรสม (๒๕๕๗) การบรหารการเงนของวดในประเทศไทย: ความสอดคลองตามหลกธรรมภบาล วารสารบณฑตพฒนบรหารศาสตร เลม ท ๕๔ ฉบบท ๑/๒๐๑๔

- ๔ -

โดยก าหนดแผนปฏรป (Reform Plan) และมาตรการปฎรป (Reform Initiatives) ดงตอไปน

แผนปฏรป (Reform Plan)

การด าเนนการพฒนาศกยภาพขององคกรและบคลากรทางศาสนา

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

การสรางเสรมความรความสามารถในดานการบรหารจดการและสรางเสรม ธรรมาภบาลใหกบผบรหาร บคลากรทางศาสนา และก าหนดมาตรฐาน การบรหารจดการ ศาสนสถาน ทมมาตรฐาน เชน RSO ; ๒๐๑๕ (Religion Standard Organization)

ขนตอน องคกร วางนโยบาย ระเบยบปฏบตในการบรหารจดการ ด าเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย รวมถงรอปรบหรอการพฒนาระบบงานทจ าเปนใหมความเขมแขง

สรางกลไกหรอมาตรการควบคมองคกรหรอบคลากรทมใชองคกรหรอบคลากรทางศาสนา เพอไมใหมพฤตกรรมหรอการด าเนนงานทกอใหเกดผลกระทบ หรอภาพลกษณในเชงลบตอศาสนา

ก าหนดมาตรฐานการบรหารจดการศาสนสถาน เชน RSO; ๒๐๑๕ (Religion Standard Organization) ใหมความครอบคลมอยางนอย ๒ ดาน คอ ดานท ๑ ความถกตอง และความเขาใจในหลกศาสนธรรม ดานท ๒ ประสทธภาพในการบรหารงานขององคกร ไดแก ๑.๑ องคกรมความโปรงใส /ตรวจสอบได ๑.๒ มการจดโครงสรางและทมาของคณะกรรมการ มกฎระเบยบหรอขอบงคบชดเจนและสามารถบงคบใช มประสทธภาพการบรหารจดการงบประมาณ ระบบการเงนการบญช การบรหารและพฒนาบคลากร ๑.๓ มการรบสมครสมาชกใหมและเปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวม ๑.๔ การแจงขอมลขาวสารแกสมาชก การประชาสมพนธ และมการท างาน กบเครอขาย ภาคสวนอนๆ ๑.๕ ความสามารถในการระดมทนและทรพยากร ๑.๖ มสงอ านวยความสะดวก ๑.๗ มการตดตามและประเมนผลการด าเนนงาน ๑.๘ มบคลากรหรออาสาสมครหรอทปรกษาในการด าเนนงาน

- ๕ -

การพฒนาศกยภาพของบคคลกรทท างานบรหารขององคการทางศาสนา ดวยการจดกจกรรมหรอการอบรม หรอวธการตางๆ ใหครอบคลมศกยภาพ ของบคคลากรอยางนอย ดงน ๑. ใหมความรความเขาใจ และศรทธาในหลกศาสนาของตน ๒. ใหมความรความสามารถในการบรหารจดการตามมาตรฐานตาม หลกธรรมภบาล ๓. ใหมความรความสามารถในการด าเนนการตามกฎหมายทมอย ๔. มความสามารถประสานสบทศไปยงภาคสวนตาง ๆ เพอใหด าเนนการ ตามมาตรการทก าหนดได ๕. ทกษะทางดานการสอสารเพอเผยแผหลกศาสนธรรม

การก าหนดระบบ กลไก กระบวนการสงเสรมจงใจใหประชาชนเขาส การเปนบคลากรทางศาสนารนใหม ทจะเปนบคคลากรทมคณภาพ เพอใหเกดการพฒนาตอเนองในระยะยาว

การยกยอง เชดชและประกาศเกยรตคณบคคลทด ารงตนและปฏบตงาน อยางโดดเดนดานคณธรรม จรยธรรม เปนทยอมรบและเปนแบบอยางอนด ในชมชนและสงคม เพอเปนการจงใจใหมการพฒนาศกยภาพ โดยใหองคกรศาสนาและหนวยงานทเกยวของ จดท าโครงการกจกรรมทหลากหลายดาน เพอใหครอบคลมในหลายมต เชน การประกวดบคคลดเดน องคกรดเดน ทงในระดบทองถน ระดบภมภาค ระดบชาต จนถงระดบนานาชาต โดยมการใหสทธพเศษส าหรบผด ารงตนเปนแบบอยางทตอทางสงคมไดเหมาะสม อยางตอเนอง อาท ใหเปนผปฏบตหนาทในการรณรงคสรางความดของ กระทรวงวฒนธรรมหรอกระทรวงอน ๆ ทเกยวของวาระ ๑ ปหรอมากกวานน

การลงทะเบยนผสอนศาสนา โดยใหมการก าหนดคณสมบตตาง ๆ ทเหมาะสม ตามหลกศาสนา รวมทงมการท าฐานขอมลประวตบคลากรทางศาสนา เชน พระสงฆ ทเชอมโยงและตรวจสอบได

การจดท าระบบการจดการความร (Knowledge Management – KM) เพอเปนฐานองคความร และขอมลส าหรบการตอยอด สงเสรมพฒนา การด าเนนการทเกยวของกบกจการศาสนา โดยใหมองคความร งานวจย ทครอบคลมขอมล จากกรมศาสนา ส านกงานพระพทธศาสนา ตลอดจน สถาบนทมการศกษาองคความร และงานวจยทเกยวของกบศาสนาทหนวยงานของรฐใหการรบรองทงหมด

- ๖ -

แผนปฏรป (Reform Plan)

องคกรศาสนามระบบและโครงสรางทเขมแขง

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

การสงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาอยางตอเนอง และยกระดบ ระบบงานทจ าเปนใหเปนการปฏบตงานทด (Best Practices)

ขนตอน กระทรวง หรอหนวยงานทเกยวของ ด าเนนการ ดแล จดเตรยมระบบงาน และคมอแนวทางตางๆเพอใหมการบรหารจดการองคกรศาสนาใหเปนไป ตามกฎหมายอยางเครงครด รวมทงเปดชองทางใหภาคประชาชนมสวนรวมในการด าเนนงานอยางสรางสรรค

การสงเสรมการปฏบตงานขององคกรศาสนาอยางตอเนอง และยกระดบระบบงานทจ าเปนใหเปนการปฏบตงานทด (Best Practices) รวมทงการจด ใหมคมอการปฏบตงานทจ าเปนในแตละระบบงานเพอถายทอดองคความร

กระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของสนบสนนใหเกดธรรมภบาลในองคกรศาสนา กระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของใหความชวยเหลอทงทางดานงบประมาณและ

สนบสนนปจจยเกอหนนตาง ๆ ในการบรหารจดการ

ผรบผดชอบด าเนนงาน

กรมศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตางๆ หนวยงานราชการสนบสนนอนๆ เชน กระการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบนพฒนา

องคกรชมชน (องคการมหาชน) สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

- ๗ -

ยทธศาสตรท ๒ การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน

ทงระดบบคคลและองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน สถานการณ

สงคมไทยอดตจวบจนถงปจจบนเราอาศยกนแบบเปนระบบสงคมทพงพากนมาโดยตลอด จงเปนหวใจของการอยรวมกนแบบสงคมครอบครว ญาตพนอง ลงปา นาอา ซงการอยรวมกนในลกษณะแบบน ถอเปนรากวฒนธรรมของไทย และเปนหวใจของการพฒนาประเทศชาต แตปจจบนการรกล าทางวฒนธรรม และประเพณจากตางประเทศเขามามบทบาทท าใหสงคมเดมทเปนอยเรมขยบและปรบเปลยนจากสงคมการอยรวมกนเปนสงคมเดยว การดแลการสงสอน การอบรมในอดตเรมจางหาย เพราะตองแขงขนกนในดานเศรษฐกจเปนหลกเพอการอยรอดของชวต ท าใหมนษยตองเผชญหนากบวกฤตในมตตาง ๆ เชน สงคม เศรษฐกจ การเมอง การศกษา ศลปะและวฒนธรรมทแตกตางกน อนน ามาแตกแยกทางความคด กอใหเกดการแกงแยงแขงขนกนอยางรนแรงทางวตถนยมในทกรปแบบ จนละเลยจรยธรรม คณธรรมทางศาสนาทเปนวฒนธรรมพนฐานของสงคม นบเปนจดเรมตนททวความรนแรงและกระจายไปจนเปนปญหาในทกสวน เพราะสถาบนครอบครวทลมเหลว รวมทงสาเหตทส าคญอกประการหนงคอ การทสงคมไทยหางไกลจากค าสอนของศาสนา๖

อกทงในปจจบนการพฒนาน าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทยมาเพอพฒนาสงคมนนอยางยงยนนนมกมงเนนใหเปนหนาทของทวดเพยงดานเดยว ดงนนการพลกฟนวฒนธรรมการอยรวมกน คอการรวมมอกนอยางเปนระบบแบบสงคมเดมนาจะเปนทางออกของการชวยกนพฒนาใหทกสวน ทเสยหายฟนกลบมาดเหมอนเดมไดโดยทงระดบบคคล ครอบครว สงคม ชมชน และองคกรทกภาคสวนตองเรยนรและน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน สรางความรบผดชอบรวมกนในสดสวนทเหมาะสม จะท าใหลดชองวางและแบงเบาภาระใหกบสวนงานทเกยวของ และสามารถปฏบตงานไดเตมประสทธภาพ เพมมากขนอกทาง รวมถงลดความขดแยงจากสภาพปญหาทเกดขนในทก ๆ ดานอกดวย

ในระดบบคคล และครอบครวนน ผคนหางไกลจากศาสนามากขน ขอมลจากศนยวจย PEW๗ สหรฐอเมรกา (๒๐๑๕) ส ารวจระดบความเครงศาสนาจาก ๑๙๘ ประเทศทวโลก โดยใชมาตรวดจากกฎหมาย นโยบาย และพฤตกรรมของศาสนกชนในประเทศนน ๆ พบวาประเทศไทยมความเครงศาสนาในระดบปานกลาง ทงนคะแนนความเครงศาสนาของประเทศไทยมแนวโนมลดลงตงแตป ค.ศ. ๒๐๑๒ เปนตนมา สอดคลองกบงานวจยจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทสะทอนใหเหนวาชาวพทธมพฤตกรรมทหางไกลจากศาสนามากขน๘ นอกจากนขอมลจากส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาตยงแสดงใหเหนวาจ านวนพระภกษและสามเณรในประเทศไทยมจ านวนลดลงอกดวย

๖ ธานนทร กรยวเชยร (๒๕๕๑) ปาฐกถาพเศษในพธเปดงานสมชชาคณธรรมแหงชาตและตลาดนดคณธรรม ครงท ๓ คณธรรมและจรยธรรมในสงคมไทย กรงเทพมหานคร: บรษทเดนศลปการพมพจ ากด หนา ๓-๗. ๗ PEW Research Center, “Lastest Trends in Religious Restrictions and Hostilities” ๘ พระครปลดสวฒนจรยคณ, “บทบาทของอบาสกอบาสกาในการบ ารงพระพทธศาสนา”, มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- ๘ -

การพฒนาแรงจงใจทส าคญทจะท าใหบคคลหนมาสนใจศกษาธรรมะ หรอจะนบถอศาสนานนคอ ศรทธา เพราะศรทธาเปนบาทฐานหรอแมบทน าไปสการตดสนใจในการกระท าทก ๆ เรอง ผเผยแผศาสนา ทกศาสนาจงยดกลวธเผยแผศาสนาดวยการท าใหผคนเกดศรทธาตอค าสอนในศาสนาของตนเปนล าดบแรก พระพทธศาสนาปลกศรทธาโดยเรมแสดงความปรารถนาดอยางจรงใจและความเมตตากรณา ดวยการแนะน าบคคลใหใชปญญาของตนพจารณาไตรตรองพระธรรมค าสอนตาง ๆ ดวยเหตผลโดยไมมการชกจง ไมมการบงคบขเขญแตประการใด ค าสอนของศาสนาอสลามกตองการใหมนษยมชวตสวนตนและชวตสงคมท ด โดยการใหมนษยมความสมพนธกบพระเจา (อลลอฮ) เปนรากฐานความประพฤตเพอใหลกษณะธรรมชาตน าไปในทางทเปนคณ และเกดเปนศรทธา๙ ครนเมอเมอบคคลเขาใจอยางลกซงถกตองอยางถองแทแลวจงคอยตดสนใจลงมอปฏบตตามและชกชวนใหบตรหลานและคนอนปฏบตตามดวย โดยเฉพาะอยางยงบทบาทของผน าครอบครวทจะเปนแบบอยางตอสมาชกของคนในครอบครว๑๐ โดยตองน าหลกศาสนธรรมมาปฏบต ในชวตประจ าวน ไมใชเปนเพยงแคพธกรรม หรอประเพณเทานน

ปจจบนกระบวนการในการสรางคนเกงของสงคมนนมอยมากมาย แตส าหรบกระบวนการสราง คนดนนหาไดยากมาก ทมอยกเปนลกษณะเฉพาะกลม ไมสามารถตอบสนองและไดรบการยอมรบของสงคมทวไป ดงนนการสรางคนดทเปนทยอมรบของสงคมจงเปนเรองส าคญและเรงดวน ตามหลกของค าสอนของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวททรงพระราชทานพระบรมราโชวาทไวเมอวนท ๑๑ ธนวาคม ๒๕๑๒ ความวา “ในบานเมองนนมทงคนดและคนไมด ไมมใครทจะท าใหทกคนเปนคนดไดทงหมด การท าใหบานเมองมความปกตสขเรยบรอย จงมใชการท าใหทกคนเปนคนด หากแตอยทการสงเสรมคนด ใหคนดปกครองบานเมอง และควบคมคนไมด ไมใหมอ านาจไมใหกอความเดอดรอนวนวายได”

ในปจจบนพระสงฆมบทบาทในดานศาสนานอยลงไป แตคฤหสถกลบมบทบาททางดานกจกรรมพทธศาสนามากนบเปนการปรบเปลยนทมองแลวนาจะด แตอยางไรกตาม การปฏวตของคฤหสถนน ยงขาดการประสานในทกมต ซงถาท าใหเกดการเชอมโยงของทกภาคสวนไดยอมท าใหเกดปรากฏการณทางพระพทธศาสนาทดไดอยางแนนอนกลาวคอ คฤหสถสอนทฤษฏ พระสงฆสอนปฏบต เปนตน

ในระดบสงคม ชมชน และองคกรทกภาคสวน ปจจบนการบรหารจดการในองคกรทงภาครฐ และภาคเอกชน มการน าเอาหลกศาสนธรรมไปใชรวมในการด าเนนกจกรรมนอยมาก สวนใหญมกเนนดาน เชงธรกจคอผลตอบแทนเปนเกณฑ ท าใหเกดสงคมทนบวนเรมใหความส าคญของผลประโยชนตางตอบแทนเปนหลกมากกวาการชวยเหลอแบบพงพากน ดงนน การน าเอาหลกศาสนธรรมมาสงเสรมใหคนในองคกรตาง ๆ ทงภาครฐและภาคเอกชนเปนหลกยดในการท างานไดกนบเปนการสรางวฒนธรรมในการท างานในรปแบบใหมทดได๑๑ เชน ไมลอกเลยนแบบวฒนธรรมทไมดมาเปนแบบอยางในสงคม รวมทงควรใหมการบรณาการศาสนา

๙ คณะอนกรรมาธการสงเสรมกจการศาสนาและศาสนกสมพนธ คณะกรรมาธการการศาสนา คณธรรม จรยธรรม ศลปะและวฒนธรรม วฒสภา (๒๕๕๖). วถชวต ๕ ศาสนกในประเทศไทย. กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ๑๐ พทธจรยศาสตรกบการพฒนาจรยธรรมของผน าครอบครว: จดเรมตนของการแกปญหาสงคม บทความ การประชมวขาการทางพระพทธศาสนานานาชาต ครงท ๘ วนท ๑๒-๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๔. หนา ๑๙-๓๖ ๑๑ กระบวนการสรางความรบผดชอบสากล (ยอาร) ขององคกรภาคธรกจทรบผดชอบตอสงคม (ซเอสอาร) ดวยการเปลยนแปลงภายใน บทความการประชมวขาการทางพระพทธศาสนานานาชาต ครงท ๘ วนท ๑๒-๑๔ พฤษภาคม ๒๕๕๔. หนา ๗๖๕-๗๘๕

- ๙ -

เขาไปเปนสวนหนงทจะพฒนาเศรษฐกจ เปนการขยายผลทางเศรษฐกจ อาท การมงเนนทางดานการทองเทยวของประเทศ มการมงเนนกจกรรมทางพทธศาสนานอย ถาสามารถเพมการทองเทยวในเชงพทธศาสนาเพมมากขน กจะท าใหประเทศไทยมคนหลงไหลเขามาเทยวเพมขนได รายไดจากการทองเทยวมมลคาสงมาก เปนกลไกหลกของการน าเงนตราตางประเทศเขาสประเทศ เปนตน หลกการและสาระส าคญ

การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและองคกรเพอพฒนาสงคมอยางยงยน จงควรมงเนนใหครอบครว โรงเรยน สถานทท างานชมชนและสงคมตระหนกรในบทบาทหนาทและความรบผดชอบของตน และมโอกาสทบทวนและแลกเปลยนการเรยนรในเรองหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทย

การพฒนาจตใจของมนษยเปนเรองทส าคญ และสงทจะพฒนาพวกเขาเหลานนใหเกดความรและเขาใจในเบองตนนน จ าเปนใชกระบวนการผานความคดและกจกรรมโดยการฝกอบรมหลกสตรทางศาสนา ซงเปนการสรางทศนะ มมมองและแนวคดใหเกดขนภายในจตใจ อนเปนผลท าใหเกดคณธรรมและจรยธรรมทางความคดได เพอใหเกดการสรางการยอมรบของคนดในสงคม และการรกษาคนดในสงคมใหเปนแบบอยางทดของสงคม รวมถงตองสงเสรมใหเขาเหลานนมบทบาทในสงคมและชวยเหลอ พฒนา และสงเสรมกระบวนการสรางคนดอยางตอเนอง

นอกจากนควรมการก าหนดการมสวนรวมของกจกรรมใหชดเจนในทกภาคสวน โดยแบงความรบผดชอบใหชดเจน และพยายามเชอมโยงภาระของแตละสวนใหเชอมโยงสเปาหมายหลก ซงการท าลกษณะนจะกอใหเกดการรกความสามคค การรวมกน การสมพนธและความเขาใจอนดตอกนเพอเปาหมายเดยวกน

โดยภาคธรกจ เอกชน และเครอขายธรกจตองตระหนกถงศาสนธรรมในการจรรโลงจตของคน ในทท างานใหเขามหลกคณธรรม จรยธรรมในการปฏบตงาน ซงจะท าใหการท างานท างานไดอยางถอย ท ถอยอาศย ไมเบยดเบยนกน ลดความขดแยง เพมความรก และสามคคเพมขน ดวยการเปดพนทในองคกร ของรฐ และเอกชนใหสามารถน าหลกศาสนาไปใชเปนสวนหนงในการพฒนาบคลากรขององคกร เพอใหเกดการเปลยนแปลงทางจตวญญาณ เขาถงธรรม และมองโลกทมแตการเอารดเอาเปรยบมาเปนมองโลกทมแต การชวยเหลอกน พงพากน และเรยนรการอยรวมกนอยางสนต โดยแบงพนท เปน ๓ ประเภท คอ

๑. พนททางจตใจของบคคลหรอผบรหาร ๒. พนทในการเรยนรและปฏบตศาสนกจในแตละหนวยงานของรฐและเอกชน ๓. พนทในการประกอบพธทางศาสนาของแตละจงหวด ในอกดานหนงประเทศไทยเปนประเทศทมวฒนธรรมทางศาสนาทส าคญประเทศหนง ดงนน

การขยายเศรษฐกจทางดานการทองเทยวเชงพทธศาสนานน นบเปนรปแบบของการขยายเศรษฐกจทส าคญ ดวยภมประเทศและอตลกษณของประเทศไทยเหมาะสมกบการทองเทยวอยางมาก อกทงประเทศไทยมงเนนการสงเสรมการทองเทยวทถอเปนรายไดหลกในการน าเงนตราตางประเทศเขาประเทศ๑๒ ซงถาประเทศไทย

๑๒ ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (๒๕๕๒). ยทธศาสตรการวจยการทองเทยวแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๙). กรงเทพฯ: การทองเทยวแหงประเทศไทย.

- ๑๐ -

ใหความส าคญและมงเนนการสงเสรมการทองเทยว ตลอดจนพฒนาศกยภาพของแหลงทองเทยวเชงศาสนา ใหเพมมากขน กนาจะเปนตวดงดดคนใหหนมาสนใจและทองเทยวภายในประเทศเพมขน การปฏรประบบและกลไกส าคญทจะเปนกญแจประสบความส าเรจ

ในการปฏรประบบทจะประสบความส าเรจไดนนจงควรมงในการสรางกลไกทจะก าหนดมาตรการในการสงเสรมการน าหลกศาสนธรรมมาเปนหลกปฏบตในการด าเนนชวตประจ าวนทงในระดบบคคล ครอบครว สงคม ชมชน และองคกรทกภาคสวนอยางยงยน การเปดพนทส าหรบสอสาธารณะและภาคประชาสงคม ในการน าหลกค าสอนทางศาสนามาเสรมสรางความเขมแขงและความมนคงในชมชนและสงคม ผานกจกรรม ทเหมาะสม หลากหลาย และการสงเสรมและสนบสนนการยดหลกคณธรรม จรยธรรม และศลธรรมมาใช ในภาคธรกจเอกชน และประชาสงคม อยางจรงจงเปนรปธรรม

โดยก าหนดแผนปฏรป (Reform Plan) และมาตรการปฏรป (Reform Initiatives) ดงตอไปน

แผนปฏรป (Reform Plan)

การน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตในชวตประจ าวน ทงระดบบคคลและองคกร เพอพฒนาสงคมอยางยงยน

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางครอบครว โรงเรยน สถานทท างาน ชมชน และสงคมน าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทยอนดงามมาปฏบต ในชวตประจ าวนและในการท างานอยางจรงจง

ขนตอน การประสานงานเพอสรางบทบาทของหลกศาสนาในบรบทตาง ๆ ไดแก องคกร ภาคประชาสงคม สถาบนการศกษา องคกรภาครฐ องคกรภาคเอกชน และองคกรสอ จดกจกรรมตาง ๆ น าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณและวฒนธรรมไทยอนดงาม มาปฏบตในชวตประจ าวนและในการท างานอยางจรงจง รวมทงใหความชวยเหลอ ทงทางดานงบประมาณและสนบสนนปจจยเกอหนนตาง ๆ ในการบรหารจดการ ใหเกดด าเนนการ โดยใหการสนบสนนทกภาคสวนอยางจรงจงและตอเนอง ดงน การสงเสรมความรวมมอไปยงภาคประชาสงคม เชน หนวยงานไมหวงผลก าไร

มลนธตาง ๆ จดกจกรรมเสรมสรางการน าหลกศาสนธรรม คณธรรม ประเพณ และวฒนธรรมเปน ๓ กลม ไดแก (๑) เพอใหผเรยนไดพฒนาตนเอง (๒) เพอใหผเรยนไดพฒนางาน (๓) เพอใหผเรยนไดพฒนาสงคม

- ๑๑ -

การสงเสรมความรวมมอไปยงสถานศกษารวมกบชมชน รวมกนเฟนหา สงเสรม พฒนา และรกษาผน าทางจตวญญาณ (นกปราชญทางดานศาสนาทพรอมทงความด ความเกง และความเปนนกปฏบตการ) อยางนอย ๑ คนตอโรงเรยนหรอชมชน โดยใหมการจดสรรอตราก าลงหรออตราจาง เพอบรรจผน าทางจตวญญาณเปนปราชญดานศาสนาประจ าโรงเรยน รวมทงใหรอฟนระบบ “บ ว ร” (บาน วด โรงเรยน) โดยในแตละพนท (ต าบล) ใหพระภกษหรอบคลลากรทางศาสนาเขารวมเปนกรรมการโรงเรยน รวมกบนายกองคการบรหารสวนต าบล เพอเปนการประสานสมพนธระหวาง ศาสนสถาน (วด) สถาบนการศกษา และสถาบนการปกครอง เปนตน

การสงเสรมความรวมมอไปยงองคกรศาสนา/ศาสนสถาน ใหมการจดกจกรรม ทางศาสนาเปนประจ า โดยเฉพาะวนส าคญทางศาสนา เชน ทกวนธรรมสวนะ (วนพระใหญ ขน ๑๕ ค า และแรม ๑๕ ค า)

การสงเสรมการจดกจกรรมหลกบนพนฐานของความดทเปนแกนกลางของ ทกศาสนา เพอใหทกภาคสวนสามารถเชอมโยงและท ากจกรรมนน ๆ รวมกน ไดทวประเทศ เชน โครงการมารชชงความด โครงการพฒนาความดพนฐานทกหมบาน โครงการครอบครวอบอน และอน ๆ

การสงเสรมกองลกเสอศาสนา พรอมทงสงเสรมสนบสนนการด าเนนงานของ กองลกเสอศาสนา เพอเปนอาสาสมครและชวยเหลอสนบสนนกจการศาสนา ทองคกรตาง ๆ จดขน

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สรางแรงจงใจใหองคกรและภาคประชาชนเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนา และการฝกปฏบตธรรม

ขนตอน กระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของประสานงานเพอสรางบทบาทของหลกศาสนา ในบรบทตาง ๆ รวมทงใหความชวยเหลอทงทางดานงบประมาณและสนบสนนปจจยเกอหนนตาง ๆ ในการบรหารจดการใหเกดการสรางแรงจงใจแกประชาชน และกลมคนตาง ๆ ในการเขารบการอบรมหลกสตรทางศาสนาและการฝกปฏบตธรรมเพอการพฒนาจต ไดแก องคกรภาคประชาสงคม องคกรภาครฐ องคกรภาคเอกชน ตลอดจนวชาชพตาง ๆ ดงน หนวยงานทงภาครฐ และเอกชนจดการสงเสรมใหบคลากรเหนคณคาของ

การพฒนาจตใจดวยหลกศาสนธรรมจนหลอหลอมเปนวฒนธรรมองคกร เชน การเขารวมปฏบตศาสนกจไดในทกวนธรรมสวนะ ลาไปปฏบตธรรมทงระยะสน ระยะยาว ตลอดจนจดโครงการหรอเขารวมการอบรมในหลกสตรทเกยวของ กบหลกศลธรรม เปนตน

- ๑๒ -

สงเสรมภาคธรกจ ภาคเอกชน ตลอดจนวชาชพตาง ๆ ใหมการบรณาการ หลกศาสนาในการด าเนนงาน จนเปนวสยทศน พนธกจขององคกร เชน การขยายเครอขายภาคธรกจโดยยดหลกศาสนธรรม การน าหลกศาสนธรรมมาเปนเกณฑประกอบการรบเขาสมครงาน เลอนขน เลอนต าแหนง การขอ หรอตออายวชาชพ อกทงการโฆษณาและการด าเนนกจกรรมของภาคธรกจตองเนนให หลกศาสนธรรมเขามามสวนรวมในทกกจกรรม เชน การจดการประกวด การจดกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม (CSR)

ทกฝายรวมกนจดกจกรรมสงเสรมประชาชน บคคลทวไปใหเหนคณคาของ การพฒนาจตใจดวยหลกศาสนธรรม เชน เขารวมในศาสนกจไดในทกวนธรรมสวนะหรอวนส าคญศาสนา ลาไปปฏบตธรรมทงระยะสน ระยะยาว ตลอดจนเขารวม การอบรมในหลกสตรทเกยวของกบหลกศลธรรม เปนตน

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

มการน าหลกศาสนาไปด าเนนการเพอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจ

ขนตอน กระทรวงหรอหนวยงานทเกยวของประสานงานเพอสรางบทบาทของหลกศาสนา ในบรบทตาง ๆ ใหสามารถขยายผลเพอใหเกดประโยชนทางเศรษฐกจได โดยเนนท การทองเทยว ดงน สงเสรมใหมปแหงการทองเทยวทางพระพทธศาสนา โดยการประสานกบหนวยงาน

ทเกยวของ อาท กระทรวงการทองเทยวและกฬา ท าการสงเสรมการตลาดเชญชวนนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศมาทองเทยวสถาปตยกรรมทางศาสนา ตลอดจนมาศกษาหลกศาสนธรรมและฝกปฏบตธรรม

สงเสรมใหทกจงหวดจดกจกรรมใหญทางดานพระพทธศาสนา เพอสงเสรม การทองเทยวของจงหวด และใหด าเนนการอยางตอเนองจนเปนอตลกษณของจงหวด อยางนอยจงหวดละ ๑ กจกรรม เชน ประเพณแหงเทยนพรรษาของจงหวดอบลราชธาน เปนตน

สงเสรมใหทกจงหวดพฒนาแหลงทองเทยวทางพระพทธศาสนา เชน วดอารามตาง ๆ พรอมทงเปดศนยการเรยนรพระพทธศาสนาอยางงาย ตลอดจนจดใหมการฝกปฏบตธรรม ณ แหลงทองเทยวนน ๆ

สงเสรมใหองคการศาสนาหรอสถานปฏบตธรรมเปดสอนการปฏบตธรรม ทมคณภาพตามเกณฑมาตรฐาน สปปายะ และเพยงพอรองรบความตองการ ของบคคล องคกร ทงชาวไทยและชาวตางชาต ตลอดจนขยายผลไปตางประเทศ

- ๑๓ -

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

มการจดสรรพนทส าหรบการศกษา เรยนร และประกอบพธทางศาสนาตาง ๆ ในสถานศกษา หนวยงาน และสถานประกอบการ

ขนตอน ใหมจดสรรพนททางกายภาพส าหรบการศกษา เรยนร และประกอบพธทางศาสนาตาง ๆ ดงน สงเสรมใหหนวยงานภาครฐตงแตระดบส านก สถานศกษา สถานประกอบการ

องคกรตาง ๆ และมการจดสรรพนททางกายภาพ ส าหรบการประกอบพธ ทางศาสนาตาง ๆ ในชวตประจ าวนได

ปรบปรงพนททางกายภาพของวด โบสถ มสยด หรอศาสนสถาน ใหเปน รมณยสถาน และเปนโรงเรยนศาสนาอยางแทจรง ปราศจากอบายมขทกชนด มกจกรรมเยยมชมวด มความสะอาดเรยบรอย มหองสมดใหอานหนงสอ มนทรรศการใหความรทางศาสนา มบคลากรคอยสอนหลกธรรม มกจกรรมโรงเรยนศาสนา วนอาทตย และสามารถยกระดบเปนศนยการเรยนรศาสนธรรมแบบบรณาการ อยางครบวงจรและทนสมย หรอเปนฐานในการสรางเครอขายสงคมทครอบครว เพอนฝง ชกชวนกนมาประกอบกจกรรมตาง ๆ สรางความมสวนรวมระหวาง หนวยตาง ๆ ในสงคมโดยเฉพาะระหวางศาสนสถานกบชมชน

การจดท าผงชมชนเมองตามหลกการ “บวร (บาน วด โรงเรยน) เชน การจดวด เปนศนยกลางน าวถวฒนธรรมชาวพทธ

การสงเสรมใหมการจดตงพทธมณฑลจงหวด หรอศนยการเรยนรทางศาสนา ประจ าจงหวด เปนศนยการเรยนรศาสนธรรมแบบบรณาการอยางครบวงจร และทนสมย ทมนวตกรรมในการน าเสนอเนอหาหลกศาสนา และการปฏบตธรรม ทเหมาะสมแกการประยกตในชวตประจ าวนของบคคลระดบตาง ๆ เพอใหเดก เยาวชน และประชาชนเกดการเรยนรศาสนธรรมตลอดชวต

การจดสรรพนทส าหรบการอนรกษพชพรรณไมในคมภรศาสนาและชวตพอเพยง โดยสงเสรมสนบสนนใหองคกรศาสนาททางราชการรบรองทง ๕ ศาสนาเปนศนยกลางอนรกษพชพรรณไมในคมภรทางศาสนาและชวตพอเพยง

ผรบผดชอบด าเนนการ

ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม และองคกรศาสนาตาง ๆ หนวยงานราชการสนบสนนอน ๆ เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สถาบน

พฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) การทองเทยวแหงประเทศไทย กระทรวงการทองเทยวและกฬา สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

- ๑๔ -

ยทธศาสตรท ๓ การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา

สถานการณ

“...ประเทศไทยไดถอเปนนโยบายเสมอมา ในการใหประชาชนพลเมองมเสรภาพในการนบถอศาสนา ชาวไทยทกคนมเสรภาพอยางเตมทในการเลอกนบถอศาสนาใด ๆ ตลอดทงการปฏบตบชาตามความเชอถอของตน โดยเหตนผทนบถอศาสนาตาง ๆกนในประเทศไทย จงมชวตทอยรวมกนดวยความผาสข...”

ความตอนหนงในพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในโอกาสทเอกอครราชทตแหงวาตกนเขาเฝาฯ ถวายพระราชสาสนตราตง ณ พระทนงจกรมหาปราสาท วนท ๑๖ ตลาคม ๒๕๑๒

ศาสนาเปนหลกของชวต ชวยใหชวตของแตละคนมคณคา เปาหมาย และความหวง ศาสนาเปน

รากฐานใหชวตคนแตละคนมความสข และมบคลกเฉพาะตว ตลอดจนผกโยงคนในศาสนาเดยวกนใหมเปาหมายพฤตกรรมรวมกน จนเปนวถชวตหรอวฒนธรรมรวมกน ศาสนาเปนอตลกษณของสงคมทมความหลากหลายทงแงมมระหวางศาสนา และภายในแตละศาสนา ทมงรกษาความเปนตวตนและความโดดเดนของตนเอง ทโลกยงไมประสบความส าเรจในการหลอมรวมสรางความเปนหนงเดยว แตละอตลกษณมค าสอน ทสอดคลองกบอตลกษณอน และมพลงในการพฒนาสงคม ท าใหเกดความแตกตางระหวางศาสนาเกดขน

ทงนแตละศาสนามหลกค าสอนทางคมภร เปนอดมคตของมนษย และมผนบถอศาสนาทปฏบตตามหลกค าสอนศาสนานน ๆ ซงในระดบตาง ๆ กนจะมทงทสอดคลองและขดตอหลกค าสอน เนองจากความไมร หรอความเขาใจผด เปนเหตใหบคคลและสงคมไมไดรบประโยชนจากศาสนาอยางมากเทาทควรจะเปน ศาสนกของแตละศาสนาบางสวนอาจยงขาดความรความเขาใจในหลกค าสอนศาสนาของตน และมการปฏบตตน ทหยอนยาน บกพรองผดพลาด ทงขาดความเขาใจผดทถกตองในศาสนาของเพอนตางศาสนก เพราะขาดการเรยนรทมประสทธภาพและการเขาใจศาสนาจากการปฏบตตนทไมสอดคลองกบค าสอนของศาสนาของผอน เชน กรณการแตงกาย การประกอบศาสนกจ อาหาร พธกรรม ทมความแตกตางกน และอาจน าไปสคว ามเขาใจผดในหลกศาสนาดวย อนเกดขนจากการขาดความเขาใจในความหมายและคณคาของโลกหลากวฒนธรรม (Plural Cultures) ตลอดจนมทาทแบบวฒนธรรมนยม (Ethnocentrism) ทเปนความโนมเอยง ในการยดถอตนเองเปนใหญ ตนเองเปนศนยกลาง วถชวตขอตนเองเปนเรองถกตองดงาม แตวถชวตของ คนอน ๆ ดอยกวา หรอไมถกตองดงาม ปรากฏชดในการเรองการยดถอศาสนา สอดคลองกบทาททเรยกวา ทางสายเดยว (Exclusivism) นนคอ การยดมนถอมนศาสนาแบบทตนศรทธา แบบทตนเขาใจนนถกตอง เปนสจธรรม น าไปสการมองศาสนาทแตกตางจากทตนเองศรทธาไมถกตอง จบผด เดยดฉนท และเลอกปฏบต

- ๑๕ -

เมอคนจากตางกลม ตางวฒนธรรมมาเกยวของสมพนธกน ตางกมทศนคตแบบวฒนธรรมนยม หรอศาสนนยม จงอาจเกดความขดแยงไดงาย๑๓

ในระดบขององคกรศาสนาเปนมตในทางสงคมของศาสนา และองคกรศาสนาแตละองคกร มกมงทจะเสรมสรางความสมพนธภายในองคกร และภายในหมของผทนบถอศาสนาเดยวกนเปนหลก และไมไดมง ทจะเสรมสรางความเขาใจหรอความสมพนธระหวางผทอยตางศาสนา ท าใหมโอกาสนอยมากทศาสนกทอย ตางศาสนา จะไดมกจกรรมทสามารถรวมกนได น าไปสความขดแยงระหวางศาสนา ตลอดจนสอและชองทางการศกษาเรยนรระหวางศาสนา โดยเฉพาะอยางยงในประเดนทเปนความเขาใจผดระหวางกนยงมนอย และขาดการระดมพลงศาสนาประสานกน ใหสมฤทธผลในการแกไขปญหาทส าคญรวมกน เชน ความฟมเฟอย ปญหายาเสพตด ปญหาสงแวดลอม ศาสนกและองคกรศาสนาตาง ๆ เขารวมกจกรรมทมประเดนศาสนา โดยเฉพาะอยางยงทองคหรอหนวยงานทมไดสงกดศาสนาใดศาสนาหนงจดขน ในบางพนทไดสรางเครอขายความรวมมอระหวางศาสนา แตยงมในขอบเขตจ ากด ศาสนาในประเทศมความหลากหลายและเปนศกยภาพในการสรางสรรค แตการประสานและกระชบความรวมมอ เพอสงเสรมผลกระทบของศาสนายงมนอย

ยงไปกวานน การเผยแพรศาสนาผานสอตาง ๆ นอกจากจะเปนเครองมอในการสอสารศาสนา ทสามารถกอใหเกดความเขาใจทสรางสรรคแลว ยงอาจมการสรางทศนคตเชงลบ และความแตกราวระหวางศาสนา ในประเทศกลมสมาชกอาเซยนมผนบถอศาสนาหลากหลาย ทปรากฏมอยในประเทศไทย และประเทศไทยเปนประเทศทมชอเสยงในการใหเสรภาพในการนบถอศาสนา มประชากรกลมใหญทนบถอศาสนาอสลาม ซงเปนประชากรกงหนงขององคกรกลมประเทศอาเซยน แตยงขาดความรวมมอและการคลคลายความขดแยงทมผโยงกบเรองศาสนา เชน กรณมความรนแรงในภาคใต เปนตน

หลกการและสาระส าคญ

ในการปฏรปศาสนาใหมความเหมาะสมสการพฒนาประเทศไทยอยางยงยน จงมความจ าเปนตองเสรมสรางใหศาสนกแตละศาสนามความเขาใจและเขาถงหลกศาสนธรรมของตน โดยสามารถน ามาปฏบตไดอยางถกตอง และมความเขาใจหลกศาสนธรรมของศาสนาอน โดยสามารถแยกแยะระหวางหลกศาสนธรรม กบการประพฤตปฏบตตนจรงของศาสนกแตละคน

จ าเปนทสงคมตองไดรบการชชวนใหเหนคณคาของศาสนาทกศาสนาตอชวตสวนบคคล และสงคมโดยรวม สทธเสรภาพของบคคลตามรฐธรรมนญ และลกษณะสงคมในสมยปจจบนนจ าเปนตองเคารพทางความคดความเชอระหวางกนดงท ทานพทธทาสไดแสดงทศนะวา มนษยจะเปลยนศาสนาไปตามระดบสตปญญาของตน เราอาจไมมพระเจาเพยงองคเดยวในโลก อนเนองจากแตละคนมวฒนธรรมตางกนตามระบบของตน หนทางทจะกลมกลนกนได คอ การไมรงเกยจซงกนและกน๑๔ สอดคลองกบแนวคดทางดานสงคมวทยาและมานษยวทยาทเรยกวา “สมพทธนยมทางวฒนธรรม (Culture relativism)” ในทางศาสนามทรรศนะ

๑๓ คณะอนกรรมาธการสงเสรมกจการศาสนาและศาสนกสมพนธ ในคณะกรรมาธการการศาสนา คณธรรม จรยธรรม ศลปะและวฒนธรรม วฒสภา (๒๕๕๖). วถชวต ๕ ศาสนกในประเทศไทย. กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม ๑๔ อดศกด ทองบญ. พระเจาในทศนะของพทธทาสภกข พระพทธศาสนา: ศาสนาประจ าชาตไทย ... หนา ๑๑๖-๑๑๗.

- ๑๖ -

แบบ “ทางสายรวม” (Inclusivism) และทางทกสาย (Pluralism) ๑๕ ทศนะเหลานจะท าใหเกดทาทของศาสนกตางศาสนาทเปดกวางมากขน

การปฏรปเพอใหเกดทศนะดงกลาว อาจท าไดโดย การสรางสอ สราง สงเสรม สนบสนนการสรางและการใชสอทชวยใหมการเรยนรศาสนาของแตละศาสนาพรอมกบศาสนาอน สงเสรมพลงรวมระหวางศาสนา โดยสนบสนนสงเสรมกจกรรมพฒนาเรองส าคญของประเทศอนเปนปญหาทศาสนกทกศาสนาเผชญ ซงนอกจากจะเพมพลงในการแกปญหาแลว ยงเปนชองทางใหเกดความเขาใจ และความสมพนธทดระหวางศาสนา

องคกรอาสาสมครของศาสนาตางๆ ทมเปาหมายรวมกน และกจกรรมสอดคลองกน ประสานความรวมมอกนอยางเปนกจจะลกษณะ ตลอดจน เสรมสรางใหเกดการประสาน กระชบความรวมมอระหวางศาสนกในระดบสง สรางกลไกในสงคมเพอสรางมาตรฐานจรยธรรม และก ากบดแลการเผยแพรศาสนาทเสรมสรางความเขาใจอนด และความรวมมอระหวางศาสนา อาศยศาสนาในการเสรมสรางความรวมมอระหวางศาสนาในกลมประเทศสมาชกอาเซยน โดยอาศยประเทศไทยเปนศนยประสานความรวมมอ

มการสงเสรมใหศาสนาแตละศาสนา อาศยหลกสตร และศาสนบคคล รวมทงองคกร สถาบน ทางศาสนา มพลงสรางสรรคความสมานฉนทในสงคม โดยเฉพาะอยางยง ในสงคมปจจบนผคนตางตองมการใชชวตรวมกนในสงคมทความแตกตางหลากหลายทางศาสนาและวฒนธรรม จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองเปดพนทหรอโอกาสใหศาสนกของศาสนาตาง ๆ ไดมกจกรรมรวมกน เพอสรางความเคารพในอตลกษณ ของกนและกน อนน าไปสความสมพนธทดตอกน

การปฏรประบบและกลไกส าคญทจะเปนกญแจประสบความส าเรจ

การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนทกศาสนา ใหมความเขาใจทดตอกนในทกระดบ โดยก าหนดแผนปฏรป (Reform Plan) มาตรการปฎรป (Reform Initiatives) ดงตอไปน

แผนปฏรป

(Reform Plan) การเสรมสรางความสมพนธทดระหวางศาสนกชนของทกศาสนา

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

เสรมสรางใหศาสนกเขาใจและเขาถงหวใจของศาสนาตนเองและเขาใจศาสนาอน รวมถงน าไปปฏบตไดอยางถกตอง

ขนตอน : สงเสรมใหองคกรศาสนาและภาคสวนตาง ๆ จดกจกรรมผานชองทางตาง ๆ เชน ปจเจกบคคล ครอบครว ชมชน สถาบน องคกร ทเปดโอกาสใหศาสนกเกดการเรยนรศาสนาของตนทเออตอการปฏบต และการแลกเปลยนเรยนรระหวางศาสนก ตางศาสนาอยางสมานฉนท

๑๕ คณะอนกรรมาธการสงเสรมกจการศาสนาและศาสนกสมพนธ ในคณะกรรมาธการการศาสนา คณธรรม จรยธรรม ศลปะและวฒนธรรม วฒสภา (๒๕๕๖). วถชวต ๕ ศาสนกในประเทศไทย. กรมการศาสนา กระทรวงวฒนธรรม

- ๑๗ -

จดใหมการผลตสอทางศาสนา โดยการประสานความรวมมอกบองคกรบรหารจดการกจการศาสนาตางๆ สถาบนการศกษา และองคกรสอสาร ในการผลตสอตาง ๆ เชน การท าหนงสอ คมอทมความถกตองตามมาตรฐาน รวมทงสอกจกรรมตาง ๆ ส าหรบบคคล ครอบครว สถานศกษา ชมชน ผประกอบการ เพอใหเกดการศกษาเรยนร การแลกเปลยนเรยนร ความเอออาทร และความรวมมอระหวางศาสนก ไมอจฉารษยาหรอท ารายกน

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมใหเคารพสทธเสรภาพในการด ารงชวตตามหลกค าสอนของศาสนาระหวางกน

ขนตอน : การสงเสรมความรความเขาใจ และการเคารพสทธเสรภาพ การปฏบตตามค าสอนของศาสนาตาง ๆ รวมทงสงเสรมใหเคารพสทธเสรภาพในการด ารงชวตตาม หลกค าสอนของศาสนาระหวางกน ดวยการจดกจกรรมรณรงคสงเสรมความร ความเขาใจ สงเสรมการเคารพสทธในการปฏบตศาสนา ขจดอปสรรคในการประพฤตปฏบตตนตามหลกค าสอนของศาสนกศาสนาตาง ๆ ทงทเปนความรความเขาใจทศนคต กฎระเบยบและธรรมเนยมปฏบตตาง ๆ

สรางและสนบสนนชมชนตวอยาง ทเปนตนแบบชมชนททมผนบถอศาสนาแตกตางกนอยรวมกนอยางมความสข

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมการเรยนรระหวางศาสนาและสรางความรวมมอเพอแกไขปญหาทส าคญ รวมกนอยางจรงจง

ขนตอน : การสงเสรมสนบสนนดานนโยบาย กฎระเบยบ และงบประมาณใหแกหนวยงาน องคกรปกครองทองถน องคกรภาคประชาสงคม รวมทงจดกจกรรมรวมทกภาคสวนทน าไปส การสงเสรมใหมการรวมกนระหวางศาสนากบการแกไขปญหาตาง ๆ ของสงคมรวมกน ดงน การจดใหมกจกรรมความรวมมอระหวางศาสนาเพอแกปญหาหรอพฒนาสงคม เชน

การรณรงคตานอบายมข อาท โครงการเทเหลา เผาบหร โครงการสวดอทศใหกบ ผวายชนมเมอมอบตภยทางธรรมชาตหรอครบรอบ โครงการสมาธความดสากล เพอสนตภาพโลก โครงการสมมนาเพอสบคนค าสอนยคดงเดมโดยหลกฐานทางโบราณคดโครงการอนรกษพรรณไมในคมภรศาสนาและชวตพอเพยง โดยการนอมน าอญเชญพระราชด ารปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มาใชในพนทขององคกรศาสนา เชน หลก “บวร” (บาน วด โรงเรยน) “บรม” (บาน โรงเรยน มสยด) “รบบ” (โรงเรยน โบสถ บาน) “ครบ” (ครดวารา โรงเรยน บาน) เปนตน

- ๑๘ -

ใชจดรวมและสงวนจดตางระหวางศาสนา เพอสรางสรรคประเทศไทยใหเปนสงคมสมานฉนทสถานการณ โดยสงเสรมใหน าศาสนา ในแงศาสนธรรม ศาสนบคคล ศาสนวตถ รวมทงแนวพระราชด ารปรชญาเศรษฐกจพอเพยง พรอมทงบรณาการ หลกศาสนธรรมและอาศยความรวมมอจากองคกรศาสนา มารวมกนแกปญหาตาง ๆ หรอเพอการพฒนาชวตความเปนอยและสงแวดลอมในองคกร ชมชน หรอสงคม โดยกรมการศาสนา กระทรวงศกษาธการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวง การพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงยตธรรม รวมกนออกมาตรการแกไขปญหาตาง ๆ ของชาต เชน ปญหาเดก และเยาวชน ปญหายาเสพตด ปญหาอบายมข ปญหาสงแวดลอม ปญหาการสญเสยทรพยากรธรรมชาตปาไม แหลงน าทอดมสมบรณ

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

จดตงเครอขายความรวมมอระหวางศาสนกระดบชาต

ขนตอน : การพฒนาเครอขายความรวมมอของศาสนกทกศาสนาใหเขมแขง เปนรปธรรม เชน การก าหนดมาตรการ การแลกเปลยนเรยนรเกยวกบงานพฒนา หรอผลงานระหวางองคกรศาสนาตาง ๆ เพอขยายองคความร แรงบนดาลใจ และเสรมสรางความรวมมอระหวางศาสนา ในการแกปญหาของแตละศาสนา และปญหาในสงคมหรอแกปญหาระดบตาง ๆ ของชาตททกศาสนาเผชญรวมกน โดยรฐใหการสนบสนนเชงนโยบายและงบประมาณใหมการตงคณะกรรมการรวมจากหนวยงานตาง ๆ กระทรวงตาง ๆ ภาครฐ รวมกบตวแทนสถาบนศาสนาตาง ๆ เพอผลกดน สงเสรม สนบสนน ความเขาใจอนด และความรวมมอระหวางศาสนา

การจดตงสภาศาสนกสมพนธระดบชาต มวาระการด ารงต าแหนงทชดเจน เปดโอกาส ใหทงนกบวชและฝายฆราวาสไดเขามารวมมอในการด าเนนการ

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมประเทศไทยเปนศนยรวมในการสรางเครอขายความรวมมอระหวางศาสนา ในภมภาคอาเซยน

ขนตอน : สงเสรมสนบสนนเชงนโยบาย และงบประมาณแกสถาบนการศกษา เพอสนบสนนทางดานวชาการแกประเทศทเกยวของกบปจจยดานศาสนา ทเออประโยชน ตอเจตนารมณของอาเซยน

สงเสรมสนบสนนใหเกดสวนงาน ซงองคกรศาสนาตาง ๆ ในประเทศมสวนรวม เปนศนยประสานงาน สงเสรม สราง สนบสนน ขบเคลอนนโยบายรฐดานความรวมมอระหวางประเทศไทยกบประเทศอาเซยน

- ๑๙ -

สงเสรมสนบสนนใหประเทศไทยเปนศนยรวมเครอขายความรวมมอทางศาสนา ในประชาคมอาเซยน เชน ใหเกดการน าพลงความร ความศรทธาและองคกรศาสนาสนบสนนสงเสรมใหประเทศของตนเปนเอกเทศ หรอรวมกนชวยใหอาเซยน บรรลเจตนารมณในเรองตาง ๆ เชน การสรางความเขาใจระหวางวฒนธรรม การแกปญหาอาชญากรรมขามชาต การอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม ดวยมาตรการตาง ๆ ทประเทศไทยเปนศนยกลางหรอผประสานงาน ใหเกดการแลกเปลยนเรยนรและความรวมมอ

สนบสนนใหพระสงฆ บคลากรทางศาสนา ไดรบความสะดวกในการเดนทางไปเผยแผ การปฏบตในตางประเทศ ทนอกเหนอจากการเปนพระธรรมทต

ผรบผดชอบด าเนนการ

ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต กรมศาสนา กระทรวงวฒนธรรม และองคกรศาสนาตาง ๆ หนวยงานราชการสนบสนนอน ๆ เชน กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา สถาบนอดมศกษา สถาบนวจย สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

- ๒๐ -

ยทธศาสตรท ๔ การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ

สถานการณ

จากสภาพในปจจบนการพฒนาเศรษฐกจและสงคมเตบโตอยางรวดเรวสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมของคนไทย การหลงไหลของวฒนธรรมดานตาง ๆ จากตางประเทศเขามาในสงคมไทยอยางรวดเรวและนบวนทวครอบคลมทก ๆ ดาน ท าใหสงคมไทยมการเปลยนแปลง โดยเฉพาะเยาวชนเดกจนถงกลมวยรนของสงคม ฉะนนการทสงคมไทยจะกาวเดนตอไปไดนน จ าเปนหนกลบมาทบทวนและแกไขปญหาของกลม ทเปนก าลงเปนอนาคตของชาต ใหเดกและเยาวชนมความเขาใจและมหลกยดเหนยวน าการด าเนนชวต การสรางภมคมกนใหเดกและเยาวชนสามารถด าเนนชวตไปในทศทางทเหมาะทควร ดงนน การจดการศกษา จงเขามามบทบาททส าคญของการน าพาสงตาง ๆ ทกลาวใหเกดขนอยางเปนรปธรรม สถานศกษาจะเปนตวตนของการขบเคลอนปญหาเหลานใหเกดขน และเปนตวในการขบและผลกดนซงกลไกของสถานศกษาไมวา จะเปนสถานศกษา บคลากรทางการศกษา (คร) การเรยนการสอน หลกสตร กจกรรม และการเชอมโยงในทกมตอยางบรณาการจงเปนสงทสงคมตองชวยกนท าใหเกดขนโดยเรงดวน

การขบเคลอนศาสนธรรมในสถานศกษาปจจบนออนแอมาก จากการศกษาหลกสตรการศกษาตงแตป พ.ศ. ๒๔๓๕-๒๕๔๔๑๖ ปรากฏอตราสวนการเรยนวชาพระพทธศาสนาตอวชาทงหมดโดยเฉลยในระดบมลศกษา รอยละ ๙.๘๒ ระดบประถมศกษา รอยละ ๔.๘๘ ระดบมธยมศกษาตอนตน รอยละ ๕.๒๘ และระดบมธยมศกษาตอนปลาย รอยละ ๕.๓๓ ในสวนของเนอหา พบวาสวนใหญ คอ พทธประวต เบญจศล เบญจธรรม หลกธรรมตาง ๆ พธกรรมและวนส าคญ มการบรณาการหลกศาสนาไปกบการสรางทศนคตตอสงคม และการเมอง การปกครอง และมความซ าซอนในแตละชนป ในสวนของการวจยเชงสมฤทธผลนน จากงานวจย๑๗

พบวา การสอนวชาพระพทธศาสนาของไมประสบความส าเรจเทาทควร เปนเหตมาจากอปสรรคหลายอยาง เชน หลกสตร เนอหาทก าหนดใหเรยน ครผสอน เทคนควธการสอน สออปกรณในการสอน หนงสอต าราประกอบการเรยน การวดประเมนผล ทศนคตของผเรยน เปนตน สงผลใหเมอเรยนวชาพระพทธศาสนาไปแลว นกเรยนมแคความรความเขาใจในพระพทธศาสนาขนเบองตนเทานน เมอสอบปลายภาคผานไปแลว กแทบจะไมเหลอความรความเขาใจเลย จงเปนเหตใหนกเรยนบางสวนไมไดน าความรทไดจากวชาพระพทธศาสนาไปใชในชวตจรง รวมท งไมน าหลกธรรมค าสอนไปเปนหลกในการตดสนใจท าส งตาง ๆ ไมใชหลกปฏบต ในพระพทธศาสนาเพอแกปญหาในชวตประจ าวน รวมทงไมคอยรวมปฏบตพธกรรมทางศาสนา เชนเดยวกบ

๑๖ ดนย ปรชาเพมประสทธ รายงานการวจยเรอง หลกสตรวชาพทธศาสนาในโรงเรยนไทย (ผลงานวจยยอนหลงป พ.ศ. ๒๕๔๗) ๒๕๔๗ การวจยในโครงการวจยพทธศาสนศกษา ศนยพทธศาสนศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๗ หงสรถ กงไมทอง (๒๕๕๑) การสอนวชาพทธศาสนาในโรงเรยนราชน กรณศกษา : นกเรยนชนมธยมศกษา ตอนปลาย สารนพนธ มหาวทยาลยมหดล วทยาลยศาสนศกษา

- ๒๑ -

การวจยการจดการศกษาของโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต๑๘ ทพบวา ยงมคณภาพในระดบปานกลางซงหมายถงยงไมสามารถยกระดบผลการเรยนได อกทงการจดการเรยนการสอนยงไมสามารถบรณาการระหวางหลกสตรศาสนาและหลกสตรสามญได

ในดานของสถานท ส าหรบการเรยนรศาสนธรรมแบบบรณาการ ครบวงจร และทนสมย ใชไดจรงในชวตประจ าวน ในโรงเรยนกมแตหองพระเกา ๆ ขาดสอการเรยนรทนาสนใจ แตกตางจากการเรยนวทยาศาสตร คณตศาสตร ทมศนยการเรยนรวทยาศาสตรทนาสนใจ มสออปกรณการเรยนรครบครนสมผสไดจรง จงท าใหการเรยนศาสนาในโรงเรยนเนนภาคทฤษฏ และยดเหยยดเชงนามธรรมใหกบผเรยนท าใหผเรยนไมสามารถเขาถง และไมตรงตามทผเรยนตองการหรอสนใจ ท าใหผเรยนเบอหนายและไมยอมรบ

ในสวนของคร บางครงครกมขอสงสยเกยวกบธรรมะ แนวการปฏบตตน หรอประพฤตตน ไมเหมาะสมบาง บางครงพระกอยหางไกลไป หรอไมสามารถบอกกลาวครไดทกเรอง หากเปนวงการทหาร จะมอนศาสนาจารย เปนผมความร เปนตนแบบ ไขขอของใจตาง ๆ เกยวกบธรรมะใหทหารได จงท าใหวงการทหารสามารถเตอนกนได ดแลกนไดอยางด ยงไปกวานน ปจจบนการจะเปนครไดนน ตองมมาตรฐานวชาชพคร ๑๑ มาตรฐาน๑๙ ไดแก

๑) ความเปนคร ๒) ปรชญาการศกษา ๓) ภาษาและวฒนธรรม ๔) จตวทยาส าหรบคร ๕) หลกสตร ๖) การจดการเรยนรและการจดการชนเรยน ๗) การวจยเพอพฒนาการเรยนร ๘) นวตกรรมและเทคโนโลยสารสนเทศทางการศกษา ๙) การวดและประเมนผลการเรยนร

๑๐) การประกนคณภาพการศกษา ๑๑) คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณ เมอพจารณาแลวจะพบวาไมมมาตรฐานใด รบประกนไดวาครจะสามารถสอนหลกศาสนธรรม

ใหแกนกเรยนได อกทงในปจจบนวชาเอกของคณะครศาสตร หรอคณะศกษาศาสตร กมไดมวชาเอกทเกยวกบการสอนศาสนธรรมหรอการสอนคนใหเปนคนด หากมเพยงแตวชาการ เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร สงคมศาสตร ฯลฯ เทานน จงท าใหครในปจจบนไมมหรอมหลกศาสนธรรมทไมเพยงพอทจะสอนนกเรยนได อกทงหากพจารณาเกณฑการตอใบอนญาตประกอบวชาชพครจะพบวา มมาตรฐานการปฏบตตนหรอจรรยาบรรณวชาชพ แตเมอพจารณาใหลกลงไปกลบพบวาหลกฐานทยนยนนนเปนเพยงลายมอชอของ

๑๘ การจดการศกษาโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนภาคใต นเลาะ แวอเซง,

ผองศร วาณชยศภวงศ, อบราเฮม ณรงรกษาเขต, อะหมด ยสนทรง, และมหามดรยาน บากา วารสารสงขลานครนทร ฉบบสงคมศาสตรและมนษยศาสตร ปท ๑๕ ฉบบท ๕ ก.ย.-ต.ค. ๒๕๕๒

๑๙ ขอบงคบครสภา วาดวยมาตรฐานวชาชพ พ.ศ. ๒๕๕๖

- ๒๒ -

ผบงคบบญชารบรองเทานน มไดมหลกฐานใด ๆ ทชดเจนเมอหลกฐานทางวชาการ และการเลอนวทยฐานะ หากไมไดสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม กไมสามารถท าผลงานดานศลธรรม คณธรรม จรยธรรมได จงท าใหครหลายทานทท าโครงการเกยวกบคณธรรม ความด ไมสามารถท าผลงานได

การเรยนการสอนทางศาสนา หลายครงถกตงค าถามวา เรยนเพออะไร เพราะใชไมได ในชวตประจ าวน หรอไมเหมาะกบยคสมย และทส าคญคอ ครผสอนยงไมเคยเขาใจและปฏบตใหเหน สอนตามแบบเรยน ซงบางครงผสอนเองกอาจไมเขาใจ หรอบางครงเปนภาษาบาล กมไดแปลใหผเรยนเขาใจ หร อบางครงกสอนยากลกซงเปนนามธรรมเกนไป เปนอภปรชญาทยากแกการท าความเขาใจ เนนแตภาคปรยต ไมเนนปฏบต จนกลายเปนของความเบอหนาย ไมยอมรบ และเสอมศรทธาในทสด ท าใหเยาวชนทเขาวดปฏบตธรรมลดลงมากในปจจบน

ปจจบนความเชอ และแนวปฏบตมหลากหลาย มทงทถกตอง และไมถกตอง ทงทเปนศรทธา และความงมงาย ทงทประกอบดวยปญญา และไมประกอบดวยปญญา ท าใหนกเรยนเกดความไมเขาใจและสบสนวาสงใด คอ สงทถกตองตรงตามหลกพทธพจน จงท าใหหลายคนพยายามคนควา ทดลอง เรยนรถกผดดวยตนเอง บางกสามารถคนพบทตนตองการ บางกถกครอบง าในอวชชา บางกเบอหนายไมสนใจ สงเหลานลวนเปนปจเจกบคคล และสงผลกระทบลงสครอบครว คนรอบขาง ท าใหถายทอดแนวคดเหลานได จนลกลามกลายเปนลทธความเชอทผด ๆ กลายเปนไมนบถอศาสนา หรอการเปลยนศาสนาทเพมมากขนในปจจบน

ในปจจบนจ านวนสามเณรทเขาบวชเรยนตอ ในพระศาสนาลดลงเปนอยางมาก โดยพบวา จ านวนของพระภกษสงฆทวประเทศตงแต พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๕๕ ไมมการเปลยนแปลงมากนก โดยจะเคลอนไหวอยระหวาง ๒๕๐,๐๐๐-๓๐๐,๐๐๐ รป สวนจ านวนสามเณรจะเปลยนแปลงลดลงอยางตอเนองจากประมาณ ๑๐๐,๐๐๐ รป ในป พ.ศ. ๒๕๔๕ เหลอประมาณ ๖๐,๐๐๐ รป ในป พ.ศ. ๒๕๕๕๒๐ ซงแนนอนวาเมอเทยบเปนสดสวนแลวจะเหนการลดลงของสามเณรอยางมนยส าคญ เนองจากระบบการศกษาของคณะสงฆ ไมมแรงจงใจทดพอ ประกอบกบเมอมโครงการเรยนฟร ๑๕ ปของรฐบาล ท าใหนกเรยนเรยนตอตามระบบ เพราะเกรงวาจะไมจบการศกษาภาคบงคบตามทก าหนดและจะผดกฎหมาย

หากมองยอนไปในอดต ในแตละชมชนจะมผใหญบาน พอแก แมแก ทคอยเปนหวเรยวหวแรงในการท าความดของชมชน เปนทพงไขขอสงสยตาง ๆ ของคนในชมชน แตหลงจากทการเมองเขาสระดบทองถน ผใหญบานเหลานน กถกบทบาททางการเมองเขาแทนท จงท าใหบทบาททางดานศลธรรม ความดลดลงไป ดงนน จงท าใหโรงเรยน และชมชนขาดผน าจตวญญาณทเปนตนแบบ มความรความเขาใจในหลกศาสนา เปนทยอมรบของชมชน มความสามารถในการขบเคลอนทางดานคณธรรมความดของชมชนนนเอง

๒๐ สถาบนสงฆและสงคมไทย: ประชากรพระภกษและสามเณรลดลงตอเนอง ๒๑ ตลาคม ๒๕๕๖

สบคนจาก http://thaipublica.org/๒๐๑๓/๑๐/monastery-institution-๑/

- ๒๓ -

หลกการและสาระส าคญ การขบเคลอนศาสนธรรม เปนหนาทของพทธบรษททง ๔ ไมใชหนาทของคนใดคนหนง ดงนน

บาน วด โรงเรยน ตลอดจนองคกรภาครฐทกภาคสวนในพนท ตองมารวมแรงรวมใจกนเปนน าหนงใจเดยวกน ๑. ศนยการเรยนร หมายถงการจดพนทการเรยนทางกายภาพเพอใหผเรยนสามารถควบคม

การเรยนดวยตนเองเปนรายบคคลหรอผเรยนในกลมเลก ตามงานทโปรแกรมก าหนดให โดยจดเปนคหาหรอโตะ และมสอการเรยนในรปแบบสอประสมชวยในการเรยนรโดยมครผสอนคอยแนะน า

๒. ศนยการเรยนร อาจเปนวด หรอโรงเรยน หรอทตงขนใหมกได โดยจดตงทงในสวนกลาง (เหมอนทองฟาจ าลอง) สวนภมภาค และในระดบชมชน เพอใหเปนศนยรวมสอ กจกรรม อปกรณการเรยนรทางศาสนาของแตละพนท เพอเปนเยาวชน และประชาชนไดเรยนรและจดการเรยนการสอนใหเหมาะสม ทกระดบชน

การสงเสรมใหเกดครทมทงความด ความเกง และเปนนกปฏบตใหเปนทปรากฏชดเจนนนนบวนเรมหาไดยากขน ดงนน จ าเปนทตองเรงเฟนหา พฒนา และรกษาครเหลานใหเปนแบบอยาง เปนผน าตนแบบทางจตวญญาณใหกบชมชนในพนท และโรงเรยน ซงการรกษาคนดคนเกงเหลาน เงนเพยงอยางเดยวคงไมใชค าตอบ หากแตตองไดรบการยอมรบจากชมชน องคกรและสงคมโดยรวม และใหความส าคญกบครผน าทาง จตวญญาณนในฐานะของกลไกการเชอมโยงกบทกภาคสวนในการขบเคลอนความด ซงจะท าใหครนน ตระหนกรคณคาของการเปนครด และเปนแบบอยางทดตลอดไปได

คร คอพอพมพและแมพมพของชาต อยากใหนกเรยนเปนเชนไร ครตองเปนเชนนนกอน ดงนน จงตองพฒนาระบบการผลตคร นอกจากนยงตองก าหนดเกณฑมาตรฐานดานศลธรรม และการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ ทงในการสอบมาตรฐานวชาชพคร การตอใบประกอบวชาชพคร และการประเมนวทยฐานะคร โดยเนนใหครตองเปนตนแบบปฏบตไดจรงในชวตประจ าวน และมการจดการเรยนการสอนดวยการปฏบตจรง ทงกจวตรประจ าวนและกจกรรมตาง ๆ ของผเรยน

มาตรฐานศลธรรมทครควรม น ามาจาก “สงคาลกสตร” ดงน ๑) รบผดชอบตอศลธรรมประจ าตน (มศล ๕) ๒) รบผดชอบตอศลธรรมตอสงคม (ไมมอคต ๔) ๓) รบผดชอบตอศลธรรมทางเศรษฐกจ (ไมมอบายมข ๖) ๔) รบผดชอบตอทศทง ๖ (หนาทตอคนรอบขาง เชน พอ แม ) การทผเรยนจะเจรญรงเรอง เขาใจหลกธรรมและน าไปปฏบตไดนน การเรยนการสอนตองใชหลก

วฒธรรม ๔ ประการ คอ ๑) สปปรสงเสวะ (คบสตตบรษ) คอ ตองหาครดใหเจอ (Who) ๒) สทธมมสสวนะ (ฟงธรรม) คอ ฟงค าครใหชด (What) ๓) โยนโสมนสการะ (พจารณาธรรม) คอ ตรองค าครใหลก (Why) ๔) ธมมานธมมปฏปตต (ปฏบตธรรมสมควรแกธรรม) คอ ท าตามครใหครบ (How to) โดยค าถามทง ๔ ขอนน จะท าใหเดกเกดการเรยนรอยางลกซงยงขน ประกอบกบหากมการใชสอ

การเรยนการสอน และกจกรรมทไดปฏบตจรง เหมาะกบยคสมย และแรงจงใจ กจะท าใหการสอนศาสนา ไมเปนเรองทนาเบออกตอไป

- ๒๔ -

ส าหรบหลกธรรมทใชสอนนน ตองน ามาใชไดจรงในชวตประจ าวน ตงแตตนนอน จนกระทงเขานอน ไมวาจะเปนหองนอน หองน า หองอาหาร หองแตงตว หรอทท างาน (โรงเรยน) หากมเชนนนแลว ศกษาธรรมะไปกไมรจะน าไปใชอยางไร โดยความดพนฐานทควรเรงปลกฝง คอ

๑) ความสะอาด ๒) ความเปนระเบยบ ๓) ความสภาพ ๔) ความตรงตอเวลา ๕) สมาธ หรอการท าจตใจใหตงมน และทส าคญ คอ ตองท าบอย ๆ ในชวตประจ าวน ทงในหองเรยน นอกหองเรยน ทงในหลกสตร

และกจกรรมเสรมหลกสตร หรอหลกสตรสถานศกษากตาม ทงทบาน และทโรงเรยน จนกระทงตดเปนนสย โดยเรมจากพอแม คร และนกเรยน ซงการปฏบตตามหลกขางตน จะท าใหไดมาซง คณธรรม ๔ ประการ ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทไดทรงพระราชทานไว คอ

๑) การรกษาความสตย ความจรงใจตอตนเองทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชนและเปนธรรม ๒) การรจกขมใจ ฝกตนเอง ใหประพฤตปฏบต อยในความสตย ความด ๓) การอดทน อดกลน อดออม ทจะไมประพฤตลวงความสตย สจรต ไมวาจะดวยเหตประการใด ๔) การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกเสยสละประโยชนสวนนอยของตน เพอประโยชน

สวนใหญของบานเมอง การพบปะ สนทนาธรรม และท ากจกรรมทางศาสนารวมกน จะเปนการเพมพนพทธปญญา

มากกวาความเชอแบบงมงาย จะท าใหเกดการเรยนรทงภาคปรยต และภาคปฏบตในทกแหง จะท าใหเกดการบรณาการ เกดตนแบบของการปฏบต และเขาใจหลกธรรมทถกตองเปนไปในทศทางเดยวกน แตมเงอนไข ทส าคญ คอ “หลกกาลามาสตร” และตองอางอง “พระไตรปฎก” เปนส าคญ โดยใหท าเปนประจ าทกวนธรรมสวนะ และวนส าคญทางศาสนา ตลอดจนท าใหนกเรยนชายทกคนมโอกาสไดบวชระยะสน สรางศรทธา และแรงจงใจใหไดนกเรยนไดบวชตอ เทยบวฒการศกษาของการศกษาคณะสงฆกบการศกษาภาคบงคบ

การปฏรประบบและกลไกส าคญทจะเปนกญแจประสบความส าเรจ คอ

พฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ อยางชดเจน รวมทงใหกระทรวงศกษาธการก าหนดสาระการเรยนการสอนเรองศาสนาในหลกสตรและ การพฒนาบคลากรคร

- ๒๕ -

โดยก าหนดแผนปฏรป (Reform Plan) และ มาตรการปฏรป (Reform Initiatives) ดงตอไปน

แผนปฏรป (Reform Plan)

การพฒนาศกยภาพของสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรม ในการจดการศกษาทกระดบ

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมและผลกดนใหเกดคณะท างานพฒนาศกยภาพสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ

ขนตอน ใหสถานศกษาและชมชน รวมกนเฟนหา สงเสรม พฒนา และรกษาผน าทาง จตวญญาณ (นกปราชญทางดานศาสนาทพรอมทงความด ความเกง และความเปน นกปฏบตการ) อยางนอย ๑ คนตอโรงเรยน/ชมชน เพอใหเปนผน าในการจดกจกรรมทางศาสนาของสถานศกษา วด องคกรของรฐทกภาคสวนและชมชนในพนท เพอใหเกดเปนแนวปฏบตในทศทางเดยวกน

จดสรรอตราก าลงหรออตราจาง เพอบรรจผน าทางจตวญญาณเปนปราชญดานศาสนาประจ าโรงเรยน โดยใหบทบาทหนาททชดเจนเหมอนอนศาสนาจารย

พฒนาพฒนาศกยภาพสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ โดยความรวมมอของบาน วด โรงเรยน (บวร) หรอ บาน โรงเรยน มสยด (บรม) และองคกรของรฐทกภาคสวน โดยมปราชญดานศาสนาประจ าโรงเรยนเปนแกนน าขบเคลอน ท าหนาทในการสงเสรมศาสนธรรมตอการเรยนการสอน แบบบรณาการ

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

พฒนาระบบการผลตคร การตอใบประกอบวชาชพคร การเลอนวทยฐานะใหมเกณฑมาตรฐานดานศลธรรม และการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ

ขนตอน สงเสรมใหมการบรรจหลกศาสนาธรรมในหลกสตรทเกยวของกบการผลต บคลากรคร เชน ควรมรายวชาการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการเปนวชาบงคบ โดยเนอหาตองผานความเหนชอบจากมหาเถรสมาคม หรอองคกรศาสนาของตน

บรณาการหลกศาสนาในประกอบวชาชพคร เชน สงเสรมใหมการเพมมาตรฐาน ดานการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ ในการสอบมาตรฐานวชาชพคร การตอใบประกอบวชาชพคร ตองมหลกฐานดานมาตรฐานการปฏบตตนทชดเจน เชน มสมดบนทกความเปนครด หรอมหลกฐานการผานการพฒนาจตใจ ดวยการปฏบตธรรมหรอปฏบตกจกรรมความดทเหนเปนรปธรรม

การเลอนวทยฐานะของคร กสามารถท าผลงานทเกยวของกบการบรณาการองคความรเขากบดานศลธรรม คณธรรมจรยธรรมได ไมวาจะสอนกลมสาระการเรยนรใด

- ๒๖ -

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมและผลกดนใหสถานศกษาทกแหงมหลกสตร และการจดการเรยนการสอน ทเนนการน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตจรงในชวตประจ าวน เพอการสรางนสยดพนฐาน หนาทพลเมอง ศลธรรม คณธรรมจรยธรรม ตงแตระดบปฐมวยจนถงระดบอดมศกษา

ขนตอน การปรบปรงหลกสตรทสอนศาสนา และใหทกหลกสตรของสถาบนทอยภายใตกระทรวงศกษาธการตองมการสอนเกยวกบหลกศาสนาหลกของตน โดยสอน ใหมความเขาใจในหลกธรรม สามารถน าไปประยกตใชไดในชวตประจ าวน เหนความส าคญของการพฒนาจตใจดวยหลกศาสนา และมการประพฤตปฏบต เพอบรรลจดมงหมายของศาสนาของตน ตลอดจนยอมรบความแตกตางและ สามารถอยรวมกบศาสนาอน ๆ ได

ก าหนดใหทกสถานศกษาตองมหลกสตรการเรยนรหลกศาสนาดวยการปฏบตจรง คขนานกบหลกสตรทางวชาการจากกระทรวงศกษาธการ เชน หลกสตรทางดานศาสนาจากองคกรศาสนา การบรรพชาส าหรบนกเรยนชาย หรออบรมศลจารณ เยาวสตรส าหรบนกเรยนหญง หรออบรมคณธรรมตามหลกศาสนาทตนนบถอ ในชวงปดภาคฤดรอน

การจดกจกรรมเสรมหลกสตร และกจกรรมบ าเพญประโยชน เชน การมสมดบนทกกจวตรความด ใหนกเรยนปฏบตเปนประจ าทกวน ทงทบาน ทโรงเรยน และทชมชน พรอมการตดตาม ประเมนผล ยกยองใหก าลงใจ

จดใหมวชาครอบครวอบอน เพอสอนการเลยงลกทถกวธใหแก คณะกรรมการสถานศกษา สมาคมผปกครอง และผปกครองนกเรยน เปนการขยายผลจากโรงเรยน สชมชน

สงเสรมใหมการพฒนาเทคนคในการเรยนการสอน ตลอดจนสอการเรยนร ดานศาสนาใหเหมาะสมในแตละหลกสตร และระดบของการศกษา

สงเสรมใหสถานศกษาจดกจกรรมสนทนาธรรม เพอแลกเปลยนแนวคด ความเชอ ความร หลกธรรม และจดกจกรรมทางศาสนารวมกนกบศาสนสถาน องคกรของรฐ ทกภาคสวน และชมชนในพนท เปนประจ าทกสปดาห และทกวนส าคญทางศาสนา

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมและสนบสนนใหมการบวชเรยนตามหลกสตรของคณะสงฆ

ขนตอน สงเสรมการบวชเณร องคกรปกครองสวนทองถน สนบสนนทนการศกษาแกสามเณรทบวชเรยนตอ จนกระทงจบการศกษาขนสงสดของคณะสงฆตามศกยภาพของ แตละรป โดยหากสามเณรรปใดจบเปรยญธรรม ๓ ประโยค เทยบเทากบ การจบการศกษาภาคบงคบทกประการ

- ๒๗ -

สงเสรมการบรรพชา หรออปสมบท อยางนอย ๑๕ วนขนไป จนถงการบรรพชาในชวงเขาพรรษา หรอระยะยาว โดยใหการสนบสนนงบประมาณในการบวช หรอสทธพเศษตาง ๆ

สนบสนนการไปแสวงบญ หากพระภกษตองการจะเดนทางไปแสวงบญ ณ สงเวชนยสถาน ประเทศอนเดย ในแงงบประมาณและการอ านวยความสะดวก ในการด าเนนการดงกลาว

สงเสรมใหผหญงไดรบสทธตาง ๆ ในการเขาฝกพฒนาจตใจดวยการปฏบตธรรม ในสถานปฏบตธรรมทมมาตรฐาน ทงระยะสนและระยะยาวไดเทาเทยมกบ การสงเสรมการบวชของผชาย

ผรบผดชอบด าเนนการ

กระทรวงศกษาธการ สถาบนการศกษาทางศาสนา สถาบนอดมศกษาทวไป ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ สวนราชการสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนจงหวด องคการบรหารสวนต าบล เปนตน

- ๒๘ -

ยทธศาสตรท ๕ การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ

ในการน าหลกศาสนาไปเผยแผสประชาชน สถานการณ

การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกศาสนาไปเผยแพร สประชาชน เมอพจารณาถงพนททางการสอสาร ครอบคลมพนทในสอมวลชน (Mass Media) เครอขายสงคมออนไลน (Social Network) และพนทการสอสารระหวางบคคล (Interpersonal Communication) พบวาองคกรศาสนาสามารถใชพนทเหลานไดไมนอย แตมปจจยทท าใหพนทเหลานขาดประสทธผลอยางแทจรง ดงนนสงทควรท าจงไดแกการเปดพนทเพมหากจ าเปน และหาวธการใชประโยชนอยางเตมทจากพนททงหมด ทมอย

สภาพสงคมทเปลยนแปลงไป ท าใหองคกรศาสนา ตางตองปรบตวในการสอสารหลกธรรมค าสอนเพอใหเขาถงศาสนกชน จากการสอสารระดบบคคลในอดต สการสอสารผานสอมวลชน และเทคโนโลยสารสนเทศ อาจกลาวไดวาพนททางการสอสารเกดขนมาก แตพนทบางชนดทางศาสนาเขาไปใชไดยาก บางชนดเขาถงไดแตไมรวธทจะใชประโยชน บางพนทศกยภาพของผใชมไมเพยงพอ

นอกจากนน ยงมปจจยเรองการเลอกรบขาวสาร (Selective Exposure) งานวจยหลายชนชวา ผรบสารของสอศาสนากคอคนทมความสนใจในศาสนาอยแลว สอมผบรโภคเฉพาะกลม ใครนบถอศาสนาใด กเขาถงศาสนานน ใครชอบพระอาจารยทานใดกเปดรบตามความนยม สอศาสนาจงมลกษณะเปน niche คอมงเสนอเฉพาะกลม อนสอดคลองกบแนวโนมความเปลยนแปลงของสอโลกทจะมความแยกยอยมากขน (de-massified) อยางไรกตาม ในสงคมไทยการน าเสนอขาวสารศาสนามทงระดบกวางและระดบเจาะกลม

พนทการสอสารศาสนา - รายการวทยกระจายเสยง ในการเสนอตามสดสวนของกลมนน ผลการส ารวจพบวา รายการ

วทยทางศาสนาทออกอากาศในระบบเอฟเอม อยในปจจบนคดตามนาทตอสปดาห มอยเพยงรอยละ ๐.๒๘ (๑,๐๖๕) เมอเทยบกบชวงเวลาส าหรบคนอาย ๒๕ ปขนไป รอยละ ๘๕.๑๘ (๓๒๓,๙๕๓) วยรน คนรนใหม (เพลง) รอยละ ๑๒.๓๘ (๔๗,๐๗๐) เดกและเยาวชน รอยละ ๐.๘๐ (๓,๐๖๐) สดสวนการออกอากาศรายการวทยกระจายเสยงระบบเอเอม (AM) สงกวาระบบเอฟเอม (FM) คอรอยละ ๒๐.๙๓ (๖๔,๖๕๘) โดยเวลาวทยกระจายเสยงสวนใหญยงใหกบกลมคนวยเลย ๒๕ ป และเยาวชน

- รายการทวดจตอล จาก ๒๗ ชองทจดสรรโดยคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.).ปรากฏมการน าเสนอรายการศาสนาอยแลวจ านวน ๖๒ รายการ จากทงหมด ๑๕๙๓ รายการ โดย MCOT kids & Family เสนอมากทสด จ านวน ๑๔ รายการ จาก ๔๐ รายการ รองลงมาคอ NBT จ านวน ๖ รายการจาก ๓๓ รายการ และ Thai PBS จ านวน ๔ รายการจาก ๑๒๑ รายการ

- เคเบลทว ขอมลจากสมาคมเคเบลทวแหงประเทศไทยพบวา มผประกอบการเคเบลทวกวา ๒๕๐ บรษท ทวประเทศ (สมาคมเคเบลทวแหงประเทศไทย, ๒๕๕๘) ขอมลจากบรษท บรษท โพล เทเลคอม จ ากด (Poly Telecom Co., Ltd ) ผผลตและจ าหนายจานรบสญญาณ PSI พบวา ชองรายการ CU-BAND

- ๒๙ -

มทงสน ๔๔๔ ชอง มชองศาสนา ๑๑ ชอง เลขชอง ๒๓๐-๒๔๐ (http://psisat.com, ๑๗ มนาคม ๒๕๕๘) เปนชองพระพทธศาสนา ๘ ชอง และชองศาสนามสลม ๓ ชอง ในขณะทขอมลจากบรษท บรษท ซทเอช จ ากด (มหาชน) หรอ CTH ซงเปนบรษททกอตงโดยผประกอบการเคเบลทวจากทวประเทศกวา ๑๐๐ ราย เพอใหเปนแหลงรวบรวมเนอหา (Content) ความบนเทงอยางถกลขสทธ คณภาพระดบโลกทหลากหลายเขาไวในระบบปฏบตการ (platform) เดยวกน มผชมทวประเทศกวา ๒.๕ ลานครวเรอน (http://www.cth.co.th/) CTH มชองศาสนา ๓ ชองคอ ชอง ๑๖๐ STOU Channel ชอง ๑๖๑ ธรรมะทว และชอง ๑๖๒ TV Muslim

แสดงวาพนททางศาสนามอยแลวพอสมควรในสอวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน งานวจย ยงพบวา ในหนาสอมวลชนทกชนดไมวาจะเปนหนงสอพมพ วทย โทรทศน จ าเปนตองม “หนาศาสนา รายการธรรมะ หรอขาวความเคลอนไหวของวงการสงฆ” เปนสวนหนงอยเสมอ ตวอยางเชน จากการส ารวจของ รองรตน ถระนนท ในป พ.ศ. ๒๕๔๙ พบวา มรายการศาสนาทางโทรทศนอยถง ๓๖ รายการ และไมวาสอมวลชนจะพฒนากาวหนาทนสมยไปมากเทาใด แต “ศาสนา” กยงคงตามตดมาเปนเนอหาของสอใหม ๆ อยเสมอ ดงนนทคดกนวาองคกรศาสนามพนทในสอมวลชนนอยมากกไมเปนจรงนก๒๑ แนนอนวาในระบบ ทนนยมพนทสอสวนใหญในสอถกใชในเชงพาณชย และตามความนยมของประชาชน แตกนาเปนหวงท การจดสรรคลนความถ โดยคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ไดอนมตชองรายการทวดจตอลประเภทบรการสาธารณะ จ านวน ๑๒ ชอง มเพยง ๑ ชองเทานน ทเปนชองเพอสงเสรมศาสนา ศลปะและวฒนธรรม การเกษตร และอาชพ ซงเปนประเดนทตองพจารณา

เมอพอมพนทอย แตเหตใดจงดเหมอนคนเขาไมถง ปจจยทควรพจารณาเปนองคประกอบส าคญคอเนอหา วธการน าเสนอ และความนยมสวนบคคล ปญหาทคนเขาไมถงสอ อาจเกดจากการทสอนนมงแตเฉพาะคนบางกลม เนอหาจงไมสามารถดงดดใจคนสวนใหญได บางคนเปดเจอแลวผาน หรอบางคนเปดเจอแลวไมชอบกไมกลบมาอก ในทางตรงขามการมงกลมเปาหมายเฉพาะกลบดงดดคนกลมเฉพาะเหลาน เขามาแนนแฟนมากขน งานวจยเรอง สภาวะทางจตวญญาณ และแนวทางใชสอเพอการพฒนาจตใจของชาวพทธ๒๒ ซงศกษาการใชสอขององคกรศาสนา ๕ ส านกพบวา แตละส านกมการใชสอทคอนขางทนสมย และปรบไปตามพฒนาการของเทคโนโลย เชน มโทรทศนดาวเทยม อนเทอรเนต ใชสอใหมอยางแพรหลาย มการผลตหนงสอ มการตงสถานวทยชมชน เมอผนวกเขากบองคประกอบทส าคญทสดคอพระอาจารยทประชาชนแตละกลม นบถอ กยงดงดดสาวกผ เลอมใสศรทธา (followers) ซงเลอกสรรเฉพาะชองสอทตนพอใจ (Selective Exposure)

รปแบบการน าเสนออาจมผลตอผรบสาร หนงสอพมพใหความส าคญกบขาวศาสนาอยพอสมควร แตสาระทางศาสนามกเปนกรอบเลก ๆ หากเปนขาวใหญหนา ๑ กจะเปนประเดนขดแยง หรอภาพลบทางศาสนา

๒๑ กาญจนา แกวเทพ เสนทางงานศกษา “การสอสารกบศาสนา” ในสงคมไทย โครงการเมธวจยอาวโส “กระบวนทศนใหมของสอสารไทยศกษา” (New Paradigm of Thai Communication Study) รศ.ดร.กาญจนา แกวเทพ ผรบผดชอบโครงการ สนบสนนโดย ฝายวชาการ ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว) (พ.ศ. ๒๕๕๒-๒๕๕๕) ๒๒ สกญญา สดบรรทด และคณะ “สภาวะทางจตวญญาณ และแนวทางใชสอเพอการพฒนาจตใจของชาวพทธ” ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.): ๒๕๕๑

- ๓๐ -

จนเกอบกลาวไดวา ยงใหพนทมาก กหมายความวามขาวสารดานลบมาก สอเครอขายสงคมมการเปดเวบไซตอยางหลากหลาย ยงอยในลกษณะตางคนตางท า แลกเปลยนขาวสารเฉพาะในกลมพวกของตน และยงไมไดรบการจดระบบเพอการสอสารศาสนาอยางจรงจง บางเวบไซตเปนแหลงเพาะวาทกรรมเกลยดชง (Hate Speech)

Facebook Page นอกจากเวบไซตซงเปนสอส าคญในการเผยแพรของทกศาสนาแลว Fan Page เปนอกสอหนง

ทไดรบความนยมมากในชวงทศวรรษทผานมา ตวอยางเชน Facebook Page ทางศาสนาทไดรบความนยม ในระดบโลกไดแก Facebook Page Jesus Daily น าเสนอค าสอนของพระเยซแกครสตศาสนกชน มจ านวนแฟนเพจ ๒๕,๐๘๓,๑๕๖ ราย เปน Facebook Page ทมจ านวนแฟนเพจมากเปนอนดบท ๑๔๗ ของโลก (Top pages on facebook, ๒๐๑๔ ) Facebook Page I m a Muslim & I m Proud Facebook Pageอนดบ ๑ ของชาวมสลม น าเสนอค าสอนในศาสนามสลม มจ านวนแฟนเพจ ๙,๘๖๑,๖๕๒ ราย (Top Islamic site ,๒๐๑๒) Facebook Page Dalai Lama น าเสนอค าสอนจากทานดาไลลามะ ประมขสงฆในพระพทธศาสนานกายมหายานแบบทเบต มจ านวนแฟนเพจ ๗,๑๕๗ ,๙๓๐ ราย (Dalai Lama, ๒๐๑๔) เปนตน ส าหรบFacebook Page กบการสอสารพระพทธศาสนาในประเทศไทยซงมพทธศาสนกชน ๖๑,๕๖๑,๙๓๓ คน คดเปนรอยละ ๙๓.๓ ของประชากรทงประเทศ (ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต, ๒๕๕๖) Facebook Page ถกน ามาใชเปนชองทางในการสอสารธรรมะ และไดรบความนยมจากพทธศาสนกชนเปนอยางมาก จากสถตประเทศไทยมจ านวน Facebook Page มากถง ๔๕๓,๘๖๓ ราย Facebook Page ทไดรบความนยมเปนอนดบ ๑ ของประเทศ คอ Facebook Page ThanavuddhoStory น าเสนอคตธรรมจากพระมหาสมชาย ฐานวฑโฒ มจ านวนแฟนเพจ ๔,๖๖๗,๓๒๓ ราย นอกจากนยงม Facebook Pageทางศาสนาทไดรบความนยมไดแก Facebook Page พระมหาวฒชย วชรเมธ พระนกเทศนผมชอเสยง มจ านวนแฟนเพจ ๒,๕๔๖,๖๔๕ ราย มากเปนอบ ๘ ของประเทศ Facebook Page เขมทศชวต ฐตนาถ ณ พทลง ผเชยวชาญการสอนดานจตใตส านก มจ านวนแฟนเพจ ๑,๐๕๘,๙๙๐ ราย Facebook Page เสถยรธรรมสถาน โดยแมชศนสนย เสถยรสต พทธสาวกาผมชอเสยงในการบรรยายธรรม มจ านวนแฟนเพจ ๗๘,๑๒๒ ราย เปนตน ๒๓ แฟนเพจเหลานมผตดตามเฉพาะกลม แสดงถงความหลากหลายของสไตลผถายทอดซงแตละทานมรปแบบเฉพาะของตน ๒๔ แสดงใหเหนความเตบโตของสอเฉพาะทเปนเอกลกษณของสอใหมแหงศตวรรษท ๒๑ ในขณะทเนอหาของสอมวลชนทถายทอดลงไปสสาธารณะในสงคมรวมนนหลากหลาย ขดแยง และหารปแบบตายตวไดยาก

ในแงของการใชประโยชนจากพนทสอ ๒๕ภาวณ วชรประเสรฐชย “การสอสารและการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศในเวบไซตพระพทธศาสนา” (๒๕๕๓) พบวา ประชาชนนยมใชสอศาสนาในรปแบบผสมผสาน คอเวบไซตทมการน าเสนอรปแบบมลตมเดยอยางครบถวน ประเภทรายการหลากหลาย และมรปแบบการสอสารสวนใหญเปนการสอสารระหวางผสงสารและผรบสาร แบบไมพรอมกน (One-to-

๒๓ ไพลน สมาหารพนธ “ความตองการแสวงหาประโยชนและความพงพอใจ กรณศกษาเฟซบกเพจ ThanavuddhoStory (ภาควชาการจดการการสอสารองคกร คณะวารสารศาสตรและสอสารมวลชน มหาวทยาลยธรรมศาสตร (๒๕๕๖) ๒๔ สกญญา อางแลว ๒๕ ภาวณ วชรประเสรฐชย “การสอสารและการใชประโยชนจากเทคโนโลยสารสนเทศในเวบไซตพระพทธศาสนา” ภาควชาวารสารสนเทศ คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย (๒๕๕๓)

- ๓๑ -

many Asynchronous Communication) นอกจากนน ยงพบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมพฤตกรรมเปดรบเนอหาธรรมะในชวตประจ าวนจากสออนเทอรเนต โดยการอานบทความออนไลนมากเปนอนดบหนง รองลงมาเปนการฟงไฟลเสยงเทศนาและอนดบสามเปนการดวดโอ เทศนา ผตอบแบบสอบถามมความเหนวาสามารถคนหาเนอหาธรรมะไดจ านวนมากและสะดวกในเวบไซต พระพทธศาสนาและชวยใหรสกใกลชดกบธรรมะมากขนหลงจากเขาเวบไซต เวบไซตพระพทธศาสนาสามารถตอบสนองความตองการในการรวมตวและปฏสมพนธทางสงคม ตลอดจนสามารถตอบสนองความตองการทางจตใจและความเชอความศรทธา ในพระพทธศาสนาไดอกดวย พนทสอใหมจงเปนพนทอนส าคญเนองจากประชาชนสามารถเขาไปมสวนรวม และอาจน าไปสระดบของการเขาไปเยยมเยอนองคกรศาสนานนๆทางกายภาพ ดงนนระบบการสอสารทจะปฏรปใหมจงจ าเปนตองค านงถงกลมแยกยอย (Segment) เหลานดวย

พนทกายภาพ (Physical Space) พนทส าคญอกสวนหนงกคอพนทกายภาพ ซงหมายถงการสอสารระหวางบคคลซงสวนใหญ

เกดขนในวด โบสถ มสยด ปจจบน วดบางแหงรกราง บางแหงแออดคบแคบ ไมไดถกจดใหรองรบการเขามาหาทพกพงของประชาชน อกทงไมมกจกรรมทจงใจศาสนกใหเขาวด ในอดต สถาบนทางศาสนาคอแหลงดบรอน บคลากรทางศาสนามบทบาททงในดานการสอนศลธรรมและการใหค าปรกษาในการด ารงชวตอยางถกตอง ผคนจงเดนเขาหาวด การปฏรปสอศาสนาจงตองค านงถงการเปดพนททมใชแตดวยการเพมจ านวนเพยงอยางเดยว แตยงตองใหพนทเหลานนสอดคลองกบวถชวตและความตองการของประชาชนดวย

เทคโนโลยการสอสารท าใหเกดชองทางการสอสารใหม ๆ องคกรศาสนา สามารถสอสารกบประชาชนไดโดยตรง อกทงองคกรศาสนายงสามารถมชองทางสอสารเปนของตนเองได บคลากรทางศาสนา จงจ าเปนตองมความสามารถทางดานการสอสาร เพอประสทธภาพในการสอสารหลกธรรมค าสอนทางศาสนาใหเขาถงประชาชนอยางมประสทธภาพ

จากการทสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศมอทธพลตอประชาชนตงแตระดบการปลกฝง ความเชอ อนน าไปสทศนคต และเกดเปนพฤตกรรม ท าใหสอมวลชนมบทบาทส าคญอยางยง ในการแกปญหาพฤตกรรมระดบบคคล อนเปนรากฐานของปญหาสงคม ไดแก พฤตกรรมการผดศล ๕ ปญหาลกขโมย การทจรตคอรปชน การฆา ขมขน ตดยาเสพตด เปนตน หากสอมวลชนท าหนาทเปนเสมอนโรงเรยนทางศาสนาบางกจะเปนคณประโยชนแกสงคมเปนอนมาก สภาพปจจบนปรากฏวาสถานโทรทศนจดสรรเวลา ทไมเหมาะสมใหกบรายการทางศาสนา รายการดง ๆ ทมคนดกไมใชรายการศาสนาเนองจากขาดงบประมาณในการผลต ภาพยนตรบางเรองมลกษณะลอเลยนบคลากรทางศาสนา ไมมการใหความรความเขาใจทางศาสนาหรอระหวางศาสนาทถกตองแกประชาชน

การแขงขนกนอยางสงของผประกอบการสอทกชนด ท าใหการผลตเนอหาสอทกประเภทมงเนนไปในดานการพาณชยตามกลไกการแขงขนในการตลาด ท าใหในภาพรวมสอศาสนาไมมการพฒนาคณภาพ ในเชงพาณชยเนองจากลวนมงเนนการน าหลกธรรมค าสอนทางศาสนาส ประชาชนมากกวามงเนนผลก าไร แตอยางไรกตามในระดบกลมยอยส านกใหญ ๆ ไดมการพฒนารปแบบและเนอหาไปบางแลว แตกอยในลกษณะตางฝายตางท าเทาทสามารถท าได มใชอยในระดบของผช านาญการ

นอกจากนน เนอหาของสอศาสนายอมมความแตกตางเนอหาอน ๆ ปจจยนมผลทงแงบวกและลบ ในแงลบคอความขดแยงกบปถชนวสยดานทนยมความตนเตนเราอารมณ และการตอบสนองตอกเลส

- ๓๒ -

แตในแงบวก เนอหาศาสนามทงความร ความลกลบ ความเหนอโลก เนอหาศาสนามจดเดนทการตอบปญหาเกยวกบชวตททางโลกตอบไมได และตอบสนองวสยมนษยทชอบเรองเรนลบ สอศาสนาจงมผตดตามอยเสมอ อยทวาผผลตสอจะสามารถน าเนอหาเหลานนมาสรางความนาสนใจไดอยางไร

เทคโนโลยสารสนเทศทกาวหนา สงผลตอพฤตกรรมการสอสารของประชาชน โดยประชาชนสามารถมสวนรวมในการรบสงขอมลขาวไดอยางรวดเรว ทงขอมลทเปนจรง และเปนเทจ มประโยชนหรอ มโทษตอสงคม ท าใหขอมลจ านวนมากแพรกระจายไดอยางรวดเรว กลายเปนพฤตกรรมการบรโภคสอ โดยใชอารมณมากกวาเหตผล ดงจะเหนไดจากพฤตกรรมการใชวาจาสรางความเกลยดชง (Hate Speech) สรางความแตกแยกในสงคม พฤตกรรมการสอสารเชนนสงผลใหการแลกเปลยนความรทางศาสนาไมเปนไปอยางสรางสรรค และท าใหประชาชนหมางเมนตอศาสนา ไมเขาไปประกอบกจกรรมทางศาสนาซงจะยงท าใหสรางปญหาหนกขน

การแลกเปลยนความรทางศาสนาของประชาชนอยางเปนระบบในปจจบน เกดขนไดนอยมาก มเพยงสถาบนอดมศกษาทางศาสนา ๒ แหงในประเทศไทย การเขาไปสพนทศาสนากมกไปเพอกราบนมสการสงศกดสทธหรอบคคล มากกวาจะไปหาความรอยางจรงจง การแลกเปลยนความรจงมกเกดขนในพนทออนไลน ในพนทศาสนาเฉพาะกลมทมผตดตามเปนพเศษ ขอมลจาก Truehits พบวามเวปไซตศาสนาทไดรบความนยม ๕ อนดบแรกซงประชาชนสามารถเขาไปพดคยกนในประเดนทตนสนใจไดแก๒๖

๑) พลงจต www.palungjit.org ๒) DMC www.dmc.tv ๓) ธรรมะไทย www.dhammathai.org ๔) ธรรมจกร www.dhammajak.net ๕) ธรรมดอทคอม www.fungdham.com การแลกเปลยนนนนอกจากในระดบความรแลว ยงหมายถงการแลกเปลยนความสามารถในการ

ใชสอ เยาวชนคอผทใชสอประเภทดจตลมาก สอชนดนมอทธพลตอเดกอกทงพวกเขายงมความกระตอรอรน ในการสรางสรรคสออกดวย งานของนางจฑาทพย เคราะหด ๒๗ เรองการพฒนา ผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชนวตกรรมสอประสมเรองหลกธรรมและวนส าคญทางพระพทธศาสนาพบวานวตกรรมสอประสมชวยใหเยาวชนเรยนหนงสอไดดขนอยางมนยส าคญ และท าใหชอบเรยนวชาศลธรรม เพราะการไดสมผสกบเรองราวทงภาพและเสยงไมนาเบอ นอกจากนน เยาวชนสมยใหมยงสามารถเรยนรการใชเทคโนโลยอยางรวดเรว เนองจาก มซอฟทแวรอยางงายทชวยในการผลต ท าใหเดกปรบสภาพจากการเปนเพยงผบรโภคไปสการเปนผผลตได โดยไมยากนก

๒๖ สบคนจาก http://art.truehits.net/religion/ เมอ ๑๗ มนาคม ๒๕๕๘ ๒๗ นางจฑาทพย เคราะหด เรองการพฒนา ผลสมฤทธทางการเรยนโดยใชนวตกรรมสอประสมเรองหลกธรรมและ วนส าคญทางพระพทธศาสนา ของนกเรยนชนมธยมศกษาปท ๓ โรงเรยนดงตาลวทยา ส านกงานเขตพนทการศกษาลพบร เขต ๑ ปการศกษา ๒๕๕๑

- ๓๓ -

หลกการและสาระส าคญ ศาสนาคอสงทผกพนกบจตวญญาณของมนษย ศาสนาจงควรมพนทอยางเพยงพอและมคณภาพ

เพอใหผคนเขามาพกพงอาศยทางใจ การจ ากดพนทของศาสนาท าใหการพาณชยวตถนยมเขามาแทนทสงผลใหเกดการแกงแยงชงดชงเดนอนอาจสงผลใหเกดความทจรตคดมชอบตามมา แตพนททางศาสนากตองถกจดการใหมคณภาพและจงใจมหาชนดวย

ปจจบนระบบการสอสารมลกษณะแยกยอยเฉพาะกลมมากขน แตศาสนากควรมทยนอยางโดดเดนในสอสาธารณะทเขาถงประชาชนในสงคมใหญโดยมจดมงหมายน าศาสนาสรางสนตภาพและเอกภาพในสงคม

การสอสารเนอหาหลกค าสอนทางศาสนานน ตองอาศยความละเอยดออนรอบคอบ เนองจาก มผลทงตอความเลอมใสศรทธาของประชาชนตอสถาบนศาสนา นอกจากบคลากรทางศาสนาจะมความรซง ในหลกค าสอนทางศาสนาแลว ควรจะมความรความสามารถในการบรหารจดการพนท และทางดานการสอสารอกดวย เชน ความเขาใจกระบวนการผลตสอ และความรความเขาใจพฤตกรรมการรบสอของประชาชน

และขอส าคญทสดกคอตวผสงสาร (Communicator) จะตองประพฤตปฏบตตวใหเปนทนาเลอมใส โดยเฉพาะอยางยงเจาอาวาสซงตองคอยดแลสมาชกทานอนๆดวย และยงจะตองใสใจสอดสองผคนในชมชนโดยรอบใหอยในศลในธรรม และอยในสงแวดลอมทดงาม ซงหากชมชนโดยรอบมคณภาพกจะเชดชใหอารามนนมนคงอยางยงยนดวยการบรหารจดการทมระบบ

จากวสยทศนขอท ๙ ของคณะกรรมาธการปฏรปการสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ สภาปฏรปแหงชาต ทก าหนดใหมสภาวชาชพสอมวลชน ดงนนสภาวชาชพสอมวลชนจงควรมงเนนใหมมาตรการทก าหนดใหสอท าหนาทเปนโรงเรยนของสงคม โดยการการน าหลกค าสอนทางศาสนาทดงาม ไปถายทอดแกประชาชน รวมทงสนบสนนใหผผลตเนอหาสอตาง ๆ เชน รายการโทรทศน สอสงพมพ ตลอดจนสอสงคมออนไลนทมศกยภาพ สรางสรรคและผลตสอดานศาสนามากขนโดยแบงเนอหาเปนหลายระดบ ตามความเหมาะสมแกผรบสาร

นอกจากน การสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความรทางศาสนาในเชงสรางสรรคนนมความส าคญอยางยง เพราะนอกจากจะเปนมาตรการและกลไกในการปฏรปดานสอและศาสนา โดยคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนาแลว ยงสอดคลองกบยทธศาสตรท ๑ เสรภาพสอบนความรบผดชอบของคณะกรรมาธการปฏรปการสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ ทระบวาจะสงเสรมและอดหนนการผลตและเนอหาทเปนประโยชนตอสาธารณะ ในยคทเทคโนโลยการสอสารพฒนาไปสระบบทชวยสรางเครอขายสงคม และเปลยนผบรโภคฝายเดยวใหเปนผบรโภค/ผใช ในขณะเดยวกน สงคมไทยควรมการน าเอากลไกเชนนมาสรางประโยชนอยางเปนรปธรรม

การปฏรประบบและกลไกส าคญทจะเปนกญแจประสบความส าเรจ

สงเสรมบทบาทหนาทของสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกศาสนาไปเผยแผสประชาชน โดย

๑) ก าหนดมาตรการในการสงเสรมใหสอเปนโรงเรยนของสงคมทางดานศาสนา ๒) สงเสรมใหสอสรางชมชนและสงคมทเขมแขงดวยหลกธรรมทางศาสนา

- ๓๔ -

บทบาทหนาทของศาสนาในสงคมไทยนน อาจกลาวไดวา สถาบนศาสนาในสงคมไทยมหนาทหลกทคลายคลงกบสถาบนสอมวลชน (วรภค ชยมหาวงศ, ๒๕๔๓) คอ

๑) ใหการอบรมบมเพาะประชาชน (Socialization) โดยเฉพาะการบมเพาะดานจรยธรรม ๒) ท าหนาทเปนกลไกควบคม (Social control) หากทวามความแตกตางจากกลไกอน ๆ เชน

กฎหมาย เนองจากเปนกลไกทเนนการควบคมจากภายในจตใจ (Internal social control) เชน หลกศลธรรม เรองหรโอตบปะ (ความละอายและความเกรงกลวตอการท าบาป)

๓) สรางความเปนปกแผนเปนอนหนงอนเดยวกน (correlation) ศาสนาจงเปนกลไกทางสงคมทมอทธพลยง แตทวาเปนกลไกทฟมฟกจากภายใน และดงดด

ผรบสารดวยศรทธา ตางจากสอมวลชนทดงดดผรบดวยการสนองปถชนวสยซงมกจะเปนวสยทางดานกเลส และยงตางจากสอมวลชนตรงทเนอหาทางศาสนามกมงตรงไปทกลมเปาหมายเฉพาะ ดงท (Hoover, ๒๐๐๖) ตงขอสงเกตวา ผชมรายการศาสนาทางโทรทศนนน มกมใชคนสวนใหญ หากแตเปนคนกลมนอย เปนคนทมความสนใจหรอศรทธาศาสนาอยแลว ซงกหมายความวา ประสทธผลของรายการศาสนาทางสอมวลชนนนมไดอยทสามารถเปลยนแปลง (conversion) คนทไมสนใจศาสนาใหหนมาศรทธาเพมขนได หากทวาจะชวยเสรมความแขงแกรง (reinforcement) ใหคนทศรทธาศาสนาอยแลว สามารถธ ารงรกษาความศรทธาใหยาวนานตอไปได ดงนน สอของชาวพทธกจะดงดดชาวพทธ สอของศาสนาอนกมลกษณะเดยวกน โดยนยน การจะใหคนทไมมศาสนา หรอสนใจศาสนานอยมาสนใจสอศาสนาจงตองมรปแบบการสอสารทดงดดใจเปนพเศษ หรอมชองทางเขาถงทหลากหลายใหไดรบขอมลขาวสารและความรทตรงใจของตน ซงกหมายถงการเปดพนทศาสนาใหกวางขวาง มการใชสอทมประสทธผล และใหประชาชนไดเขามามสวนรวมทางศาสนา

การปฏรปครงนเปนการปฏรปเชงระบบสอสารศาสนาใหมประสทธภาพมากขน โดยอาศยหลกคดของกระบวนการสอสารทมประสทธผล คอ พนท (Space) ผสงสาร (Communicator) สอ (Channel) สาร (Message) ประชาชนซงเปนทงผสงและรบสาร (People)๒๘

๒๘ ประยกตจากกระบวนการสอสาร Source Message Channel Receiver ของ David K.Berlo

- ๓๕ -

โดยก าหนดแผนปฏรป (Reform Plan) และมาตรการปฏรป (Reform Initiatives) ดงตอไปน

แผนปฏรป (Reform Plan)

การสงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกศาสนา ไปเผยแผสประชาชน

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

เปดพนทส าหรบสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศเพอหลกค าสอนและกจกรรม ทางศาสนา

ขนตอน อ านวยความสะดวกในการใชคลนความถเพอศาสนาโดยเฉพาะ ทงสถานวทยชมชน ดานศาสนา เคเบลทว ชองโทรทศนดาวเทยม

สงเสรมบทบาทของสอสงพมพในการใหความรทางศลธรรม และความรเรองศาสนา แกประชาชนใหมากขน

สงเสรมการใชสอแบบผสมในเวบไซตขององคกรศาสนา รวมทงใหมเวบไซตกลางทรวบรวมเนอหาทกองคกรศาสนา หรอรวมลงคไปยงเวบไซตขององคกรศาสนาทกกลมองคกรศาสนา

สงเสรมการใชสอพนบานในการน าเสนอเนอหาทสอดแทรกหลกศาสนธรรม มาตรการปฏรป

(Reform Initiatives)

สงเสรมและสนบสนนการผลตเนอหาทางดานศาสนาทมคณภาพ

ขนตอน : จดใหมการเสรมความรในการสอสาร การโนมนาวใจ ตลอดจนทกษะในกระบวนการผลตสอ ใหแกบคลากรทางศาสนา เชนการจดอบรม การศกษาดงาน ตลอดจนการจดใหมนกวชาชพในการสอสารเปนทปรกษา ใหความรในการผลตสอซงมทงระดบการใชเทคโนโลย และการสรางเนอหาดวยการเขยนบท (Script Writing) และกลวธการเขยน โนมนาวใจ

จดใหมต าราทมเนอหาทางดานศาสนาขนพนฐาน เปนสอส าหรบการเรยนรดวยตนเอง เชน สอประเภทหนงสอ จลสาร จดหมายขาว เทปเสยง และสอออนไลน ไดแก เวบไซต และแชทรมตาง ๆ สถาบนทางศาสนาทกแหงสามารถผลตสอเหลานไดโดยงายและ มราคาถก องคกรศาสนาสามารถใชสอเหลานในลกษณะสอผสม ทงออนไลนและออฟไลน และมการดแลระบบของการใสเนอหาทสอดคลองและเสรมซงกนและกน

สงเสรมใหมการผลตสอทมเนอหาทางดานศาสนา ดวยการจดใหมรางวลแกผผลตสอ ดานศาสนาทมคณภาพ มกองทนอดหนนการผลตสอ โดยเปนการท างานรวมกบ คณะกรรมาธการปฏรปการสอสารมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศ ภายใตพนธกจ ทสงเสรมสอดวยการใหรางวล

- ๓๖ -

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมบทบาทหนาทของสอมวลชนและเทคโนโลยสารสนเทศในการน าหลกค าสอน ทางศาสนาทดงามไปถายทอดแกประชาชน

ขนตอน ผลกดนใหสอมวลชนจดสรรเวลาทเหมาะสมใหแกรายการทางศาสนา และตองเปนรายการทมเนอหาโดยตรงทางศาสนา มใชเปนเพยงการแทรก หรอแฝงไปกบรายการอน ๆ ดงทสอมวลชนคอโรงเรยนของสงคม

สงเสรมใหสอมวลชนน าเสนอหลกค าสอนทางศาสนาไปถายทอดใหแกประชาชน รวมทงสอใหเหนภาพศาสนธรรมในเชงรปธรรม เชน ภาพศาสนสถาน การสรางภาพยนตรทางศาสนาทยงใหญ

สงเสรมใหสอมวลชนมการท าเสนอ หรอสงเสรมใหเหนวาบคลากรทางศาสนาเปนผมคณคา รวมทงองคกรทเกยวของพงสงเสรมการประพฤตปฏบตตนของบคลากรทางศาสนา ใหงดงาม ไมดางพรอย เพอเปนตนแบบทถกตองดงามแกประชาชน ในขณะเดยวกนสอมวลชนควรน าเสนอใหเหนวาประชาชนมความใสใจในการประพฤตปฏบตตาม หลกศาสนธรรม เพอพฒนาจตใจทงในชวตประจ าวน และเพอบรรลจดมงหมายสงสด ของศาสนานนดวย

สงเสรมสนบสนนดานนโยบาย และงบประมาณใหเกดองคกร คณะบคคล หรอสมชชาตวแทนสอจากศาสนาตาง ๆ เพอสราง ขบเคลอน และก ากบดแลมาตรฐานจรยธรรมทางศาสนา

การก าหนดมาตรฐานจรยธรรมของสอมวลชนในการเผยแผศาสนาอยางสรางสรรค พรอมกลไกก ากบดแลท าหนาทสงเสรม สนบสนน ใหเกดความรความเขาใจ และการยดถอมาตรฐานจรยธรรมดงกลาว รวมทงสงเสรมสนบสนนใหมกลไก ดแลมาตรฐานจรยธรรม ของสอสารมวลชนในการเผยแผศาสนาของแตละศาสนาทเปนมาตรฐานกลาง

มาตรการปฏรป (Reform

Initiatives)

สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความรทางศาสนา ในเชงสรางสรรค

ขนตอน : สงเสรมใหประชาชนมความรเทาทนสอทรายงานหรอน าเสนอเกยวกบประเดน ทางศาสนา ตลอดจนมความสามารถในการศกษาคนควาหาความรดวยตนเอง ผานอนเทอรเนต ซงเปนคลงความรอนส าคญทงในระดบชาตและระดบโลก อนจะท าให เปนการเปดมโนทศนของตนใหกวางขวางถงในระดบศาสนาเปรยบเทยบอกดวย

จดการสงเสรมใหเยาวชนมการเรยนร และเปนพลเมองตนรทางดานศาสนา

- ๓๗ -

เรงผลกดนใหมการสงเสรมและสนบสนนใหประชาชนมสวนรวมในการแลกเปลยนความรทางศาสนาในเชงสรางสรรค เชน การจดประกวดหนงสนทางศาสนา ประกวด วาดภาพทางศาสนา จดประกวดเกมความรทางศาสนา ประกวดเรยงความ ค าขวญ ทางศาสนาในวาระโอกาสอนส าคญ โดยใหรางวลเชน การไปนมสการสงเวชนยสถาน ณ ประเทศอนเดย ซงเปนการเสรมแรงบนดาลใจทางศาสนาใหเขมขนยงขน

รณรงคใหประชาชนใชสอสงคมออนไลนในการแลกเปลยนความรทางศาสนา อยางสรางสรรค กลาวคอสอสารดวยเหตผล มากกวาอารมณ รวมทงการสอนการไหว การกราบอยางถกวธ น าเสนอค าแปลบทสวดทรอยกรองอยางไพเราะ สอนการตงค าถามทางศาสนาและหาค าตอบดวยตนเองมาแลกเปลยนกนผานสอสงคมออนไลน

การจดหองเรยนเสมอนจรง (Virtual Classroom หรอ Smart Classroom) หรอหองเรยนศลธรรมออนไลน โดยใหโรงเรยนและองคกรศาสนาทมความพรอมจดสรรเวลาหนงชวโมงในหนงอาทตยจดหองเรยนดงกลาว โดยเรมตนท า Pilot Project กบกระทรวงศกษาธการในโครงการ Smart Classroom เพอหารปแบบส าหรบการพฒนา ใหมประสทธภาพยงขนไปในอนาคต

ผรบผดชอบด าเนนการ

ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต และองคกรศาสนาตาง ๆ องคกรเผยแผศาสนา และสอมวลชนของศาสนาตาง ๆ คณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

และองคกรหรอสมาคมทางดานสอมวลชนตาง ๆ

-------------------------------

ภาคผนวก ๔ การจดกจกรรมการศกษาดวยหลกศาสนธรรมในพระพทธศาสนา

--------------------------

๑. หลกการและเหตผล พระปฐมบรมราชโองการเนองในพระราชพธบรมราชาภเษก ๕ พฤษภาคม ๒๔๙๓ “เราจะครอง

แผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม” จะเปนจรงขนมาได ถาขาราชการ เหลาพสกนกรเปนผฝกฝนตนดวยธรรมะ ศกษาธรรมะ และปฏบตธรรมะ สถานศกษาจงเปนสถานทใหการศกษาและอบรมบมนสยใหเยาวชนดวยหลกธรรม จงจะเปนผทมความรคคณธรรม มความมนคงในอารมณ อยในสงคมอยางมความสข และใชสตปญญาอยางสรางสรรค แตสงทประจกษในปจจบนน ปรากฏวาสถาบนการศกษาไมประสบความส าเรจในภารกจการสรางคนใหเปนคนดมธรรมะทแทจรงได ปญหาทพบเหนตามสอหนงสอพมพและสอออนไลนตาง ๆ ไดแก ปญหาการใชความรนแรง ทะเลาะววาท ยาเสพตด การพนน มเพศสมพนธกอนวยอนควร เยาวชนไทยทองในวยเรยนสงสดเปนอนดบหนงของเอเชย และเปนอนดบสองของโลก ตามมาดวยปญหาโรคเอดส ปญหาการท าแทง ฯลฯ เยาวชนตกเปนเหยอของความรนแรง และอกสารพดรปแบบ ซงนบวน จะทวความรนแรงมากขน ลกลามไปทวประเทศและทวโลก ทงน เปนเพราะขาดการปฏรปการสรางคน สถาบนการศกษาขาดความรและตระหนกทจะน าเอาหลกธรรมของศาสนาไปประยกตใช ทจะท าใหผเรยนเกดความเกรงกลวและละอายตอบาปและซมซบเขาไปเปนนสยของผเรยนอยางถาวร

๒. ประเดนการศกษา การฝกอบรมนกเรยนดวยหลกธรรมในพระพทธศาสนา ๓. วธการพจารณาศกษาและขอคนพบ ๓.๑ ศกษาแนวทางการพฒนาคนในชาต ซงพบวาใชการบรรพชาอปสมบท และการอบรมเดกและสตร เปนการสรางความเปนปกแผนแกชาต เพราะปลกฝงส านกหนาทพลเมองและศลธรรม โดยยดหลกธรรมค าสงสอนของพระสมมาสมพทธเจาเปนหลกจงไดถอเปนธรรมเนยมปฏบตสบตอมาถงปจจบนวา เมอเดกชายอาย ๗ ขวบ ใหบวชเปนสามเณรศกษาเลาเรยนธรรมะ ถาอาย ๒๐ ป ตองบวช ๑ พรรษา กอนเขารบราชการ หรอท างาน หรอครองเรอน ท าใหเปนผมศลธรรมประจ าใจไวสอนตนเอง ครอบครว และด าเนนชวตถกตองตามท านองคลองธรรม เปนเหตใหมความเหนถกเสมอกน มศลเสมอกน จงไมมการเอารด เอาเปรยบกน ความปรองดองสามคคเปนปกแผนของคนในชาตจงจะเกดขน ๓.๒ ศกษาหลกสตรการอบรมพบวา ประกอบดวยการฝกปฏบตจากกจวตรกจกรรมชวตทฝกความรบผดชอบตอหนาทพลเมองและศลธรรม ตามหลกทศ ๖ และพระธรรมวนย โดยปฏบตเปนกจวตรคอฝกฝนตนเองเปนประจ า เนอหาการฝกมาจากพระธรรมวนย และเสขยวตร ตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรมไทย โดยมเนอหา ดงน

- ๒ -

๑) ความยงใหญของพระสมมาสมพทธเจา ๒) การรกษาศล (ความดพนฐาน ๕ ประการ) ๓) การเจรญสมาธภาวนา ๔) ความจรงของชวต : กฎแหงกรรม, มรรคมองค๘, ทกข๔ ๕) การด าเนนชวตทประเสรฐส าหรบฆราวาส ๖) หนาทพลเมองตามหลกทศ ๖ (สงคาลกสตร) ๓.๓ ระหวางการอบรมมกจกรรมฝกปฏบตจรงในภาคสนาม ๓.๔ จากการประเมนการด าเนนโครงการ นกเรยนทเขารบการอบรมประเมนตนเองซงมผล ดงน ๑) นกเรยนสามารถเปนตนแบบดานศลธรรม มคณธรรมพนฐาน ในระดบมาก ๒) นกเรยนเปนชาวพทธ รจกท าทาน รกษาศลและนงสมาธได ในระดบมากถงมากทสด ๓) นกเรยนมความสามารถในระดบมาก ในการสรางเครอขายผน าตนแบบดานศลธรรมได ๔) การอบรมสามารถสรางความมจตอาสาใหเกดขนกบนกเรยนไดในระดบมากทสด ๕) การอบรมสามารถสรางจตส านกดานการอนรกษพลงงานและสงแวดลอมในสถานศกษาและชมชนได ในระดบมากถงมากทสด ๖) ผลจากการทนกเรยนไดมาอบรม คาดวาจะท าใหโรงเรยนสนบสนนการท ากจกรรมดานศลธรรมของนกเรยนมากขน ในระดบมาก ๗) นกเรยนสามารถเปนผน าความดสากลในโรงเรยน หรอครอบครว หรอชมชนไดในระดบมาก ๓.๕ เปนการพฒนาเยาวชนโดยวดเปนแกนหลกในการฝกฝนอบรมภายใตการมสวนรวมปฏบตการของครอบครว และชมชน ๓.๖ กจกรรมการอบรมตามโครงการฯส าหรบนกเรยนชายมการบรรพชาเปนสามเณร นกเรยนระหวางการฝกอบรม ใชโรงเรยน ใชวด ใชศนยปฏบตธรรม ศนยอบรม เปนสถานทฝก โดยมสถานศกษา ท าหนาทรบผดชอบพานกเรยนเขารวมโครงการ ใชเวลาอบรม ๑๐ - ๒๑ วน ตดตอกน ในชวงปดภาคเรยน โดยมพระภกษเปนวทยากรใหการอบรม และมผปกครองและครเปนผชวยเหลอ ๓.๗ ไดรบการสนบสนนงบประมาณ จากองคกรปกครองสวนทองถน ผปกครองนกเรยน และ รบบรจาคจากผมจตศรทธา ๓.๘ แผนและหลกสตรโครงการฝกอบรมนกเรยนดวยหลกธรรมในพระพทธศาสนา ๑) วตถประสงค เปนการพฒนากระบวนการเรยนร และปฏบตความด พนฐาน ๕ ประการ เพอสรางนสยรบผดชอบตอหนาทพลเมองและศลธรรมแกเยาวชน ๒) วธการฝกอบรม ๒.๑) มหลกการฝกทตองครบองค ๔ คอ มบคคลตนแบบ สอนใหร ฝกคดใหเขาใจ และปฏบตดวยความเขาใจ ๒.๒) กจกรรมฝกรบผดชอบตอตนเอง เชน ท าความสะอาดรางกาย สมบตสวนตว จด เกบ ใช รกษา สมบตสวนตว การขบถาย ออกก าลงกาย อรยาบถ ๒.๓) กจกรรมฝกความรบผดชอบตอบคคลรอบขาง เชน ท าความสะอาดทอยอาศย สมบตสวนตว ฝกจดระเบยบความคด ฝก พดวาจา สภาษต ฝกเสขยวตรตามพระธรรมวนย ฝกมารยาทไทย

- ๓ -

๒.๔) ฝกกจกรรมใหรบผดชอบตอโรงเรยน/ชมชน เชน ฝกกจกรรมหนาเสาธง (รองเพลงชาต) ฝกมารชชงความด ท าความสะอาดสถานทสวนรวม ขยนขนแขง ไมเกยจคราน ไมคบมตรเทยม คบแตมตรแท ตงใจเรยน แตงกายถกระเบยบ

๒.๕) ความรบผดชอบตอพระพทธศาสนา เชน เจรญสมาธ สวดมนต บวช รกษาศล ฟงธรรม ๒.๖) ตอชาต พระมหากษตรย ดวยการปฏบตหนาทพลเมองและศลธรรมอยางเครงครด

๓) การตดตามและการประเมน จะตองตดตาม ดแล ใหค าแนะน าอยางสม าเสมอ - ประเมนตามสภาพจรงจากทมงานในชมชน โดยประเมนนกเรยน ดานความสะอาด ดานความเปนระเบยบ ของสมบตสวนตว สวนรวม ดานความสภาพ ดานการตรงเวลา และดานรกการเจรญสมาธ ๔) ผลงานทเกดขนจรง - กระตนเศรษฐกจ ชมชน - มหภาค อยางเหนผลทนท - ยกก าลงใจคนทงชาต - มนกเรยนชายศกษาธรรมดวยการอบรมและบวชเปนสามเณรทวประเทศ - มนกเรยนหญงไดศกษาธรรมดวยการเขาคายอบรมถอศล รกษาศล เกดขนทวประเทศ - เยาวชนชาย-หญง มความรบผดชอบตอตนเอง บคคลรอบขาง โรงเรยน ชมชน ชาต - พระพทธศาสนามนคง

๔. ขอเสนอแนะและแนวทางการด าเนนงาน

๓.๑ จดใหมปราชญดานศาสนาประจ าโรงเรยน ท าหนาทเลขานการคณะกรรมการขบเคลอนโครงการฝกอบรมนกเรยนดวยหลกธรรมในพระพทธศาสนา โดยการสนบสนนงบประมาณคาตอบแทน ใชสอย และวสดจากองคกรปกครองสวนทองถน

๓.๒ จดใหมการฝกอบรมหรอบรรพชาอปสมบท ทกโรงเรยน โดยมมหาเถรสมาคม เจาคณะพระสงฆาธการทกวดเปนประธานหลกในการอบรมตามโครงการฝกอบรมนกเรยนดวยหลกธรรมของศาสนาปลกฝงความรบผดชอบตอหนาทพลเมองและศลธรรม

๓.๓ ใหคร ผทรงวฒ พระภกษและผปกครองเปนวทยากร ด าเนนการฝกอบรม ๓.๔ ครทกคนและผปกครองทเปนพเลยงตองผานการฝกการเปนพเลยงมตรแท ๓.๕ นกเรยนทจะจบการศกษาแตละระดบผานการอบรมตามหลกสตร ๓ สปดาหดงน

๑) ระดบประถมศกษา (ป.๖) เขาคายฝกอบรมตามโครงการฝกอบรมนกเรยน ดวยหลกธรรมทางศาสนา ๑ ครง ๒) ระดบมธยมศกษาตอนตนเขาคายฝกอบรมตามโครงการฝกอบรมนกเรยน ดวยหลกธรรมของศาสนา ๑ ครง ๓) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.๖) เขาคายฝกอบรมตามโครงการฝกอบรมนกเรยน ดวยหลกธรรมของศาสนา ๑ ครง ๔) ระดบอดมศกษาเขาคายฝกอบรมตามโครงการฝกอบรมหรอบรรพชาอปสมบท ๑ พรรษาหรอตามโครงการฝกอบรมนกเรยน นกศกษาดวยหลกธรรมของศาสนา ๑ ครง

- ๔ -

๓.๖ การจดกจกรรมหนาเสาธง โรงเรยนมแนวปฏบตดงน ๑) รองเพลงชาตดวยเสยงของนกเรยนเอง ๒) สวดมนตบชาพระรตนตรยดวยเสยงของนกเรยนเอง ๓) สมาทานศล ๕ ดวยเสยงของนกเรยนเอง ๔) ทหาร ต ารวจ ขาราชการในทองถน ผน าชมชน พระสงฆ ผปกครองทเปนตนแบบทด

ผลดเปลยนมาใหโอวาทแกนกเรยน ๕ - ๑๐ นาท ทกวน ๕) ฝกจดระเบยบแถวแบบมารชชงความด ตามแบบของทหารทกสปดาห ๖) ทกวนสดสปดาหใหสวดมนตตามระเบยบกระทรวงศกษาธการ และจบดวยการรองเพลง

สรรเสรญพระบารม ๗) กจกรรมหนาเสาธงและสวดมนตวนศกรสดสปดาห ใหถอเปนรายวชาทมหนวยการเรยนมผลการเรยนเปนเกรด ๔, ๓, ๒, และ ๑

๓.๗ กจกรรมฝกความรบผดชอบตอหนาทพลเมองและศลธรรมเปนกจกรรมหลกทครและนกเรยนถอปฏบตประกอบดวย กจกรรมในชวตจรงทจะตองปฏบตทงทบาน โรงเรยน และชมชน ใหเปนกจกรรมทเนนเรองความสะอาด ความมระเบยบ ความสภาพ การตรงตอเวลา และการเจรญสมาธภาวนา และใหถอเปนเกณฑพจารณาความดความชอบของครดวย ๓.๘ กจกรรมฝกความรบผดชอบตอหนาทพลเมองและศลธรรมทงตอตนเอง ตอบคคลรอบขาง ตอโรงเรยน/ชมชน ตอพระพทธศาสนา ตอชาตและพระมหากษตรย

๓.๙ ปรบเกณฑการเลอนวทยฐานะครดงน ๑) ใหยกเลกการท าวจยซงเปนสวนหนงของการเลอนวทยฐานะ ๒) ใหครเขยนแผนการสอนทครออกแบบแผนเองและเขยนตามความเปนจรงทครสอน

เปนหลกฐานประกอบการเลอนวทยฐานะ ๓) การประเมนแผนการสอนใหประเมนดงน

๓.๑) ประเมนพฤตกรรมความสะอาด ความเปนระเบยบ ความสภาพ การตรงตอเวลา มจตเปนสมาธ ของนกเรยนทชนเรยน ทโรงเรยน ทบาน และทวด โดยมคณะกรรมการชมชนเปนผประเมนผลของแผนการสอน คณะกรรมการชมชนประกอบดวย บคคลตนแบบ ตอไปน พระสงฆ ทหาร ต ารวจ ผปกครองนกเรยน คร ผน าชมชน

๓.๒) ใหประเมนผลแผนการสอนทผลสมฤทธการเรยนของนกเรยนวาเปนไปตามวตถประสงคทกระทรวงศกษาธการก าหนดไวในแตละรายวชา ๕. ขอดทเกดขนจากโครงการการฝกอบรมนกเรยนดวยหลกธรรมของศาสนา ๕.๑ สามารถแกไขปญหาครอบครวแตกแยก ครอบครวลมเหลวจะลดลง สงผลใหบตรหลานและเยาวชนไดรบการดแลอบรมเลยงด มภมคมกนอบายมขและสงเลวรายทงหลายในสงคม ทประสบอยในปจจบนได ๕.๒ ผบรหารสถานศกษา ครอาจารยจะไดรบการฝกอบรมใหสามารถเปนครผสอน พอแมผปกครองของนกเรยนได และเปนแบบอยางเรองครอบครวอบอนใหกบชมชนในทองถนของตนเองได

- ๕ -

๕.๓ นกเรยน นกศกษาเมอไดรบการฝกอบรมดวยการเขาคายอบรมหรอบรรพชาอปสมบทแลว จะเปนผมนสยด ใฝเรยนร ปญหาการหนเรยน สอบตก กจะหมดไป เปนการปฏรปการศกษาทถงตวนกเรยนอยางเปนรปธรรมและไดผล ๕.๔ เกดการศกษาคนควา วจย เรองการปฏรปครอบครว ปฏรปการสรางคนขนในสถาบนการศกษาตงแตระดบการศกษาขนพนฐาน จนถงระดบอดมศกษา ๕.๕ พระภกษสงฆจะพฒนาตนเองใหเปนครสอนศลธรรมไดอยางมประสทธภาพ สามารถแกปญหาพระภกษสงฆทประพฤตตนไมเรยบรอยได ๕.๖ การบรหารการคณะสงฆจะมการเปลยนแปลงไปในทศทางทจะบรการสงคมดวยดวยการจดกจกรรมการบรรพชาอปสมบทใหกบนกเรยน นกศกษา ๕.๗ ผบรหารองคกรศาสนาอน ๆ กจะมการปรบปรงโครงการน าหลกค าสอนในศาสนานน ๆ มาสนกเรยนและศาสนกของตนจะเกดความรวมมอระหวางศาสนาทกศาสนาอยางเปนรปธรรม ๕.๘ องคกรปกครองสวนทองถน สวนราชการตาง ๆ และภาคเอกชนจะมชองทางเขามารวมมอไดอยางเตมท และสามารถทจะคดคนดทผานการบรรพชาอปสมบทดวยหลกการใหมน เขามาสองคกรของตนได ๕.๙ ภาคการเมอง ประชาชนกจะสามารถเลอกบคคลเขามาบรหารประเทศ บรหารทองถนจากคนทเขามารวมมอในการจดอบรมนกเรยนดวยหลกธรรมของศาสนา หรอมกจกรรมการบรรพชาอปสมบทและการฝกอบรมนกเรยนทกคน ซงเปนกจกรรมสรางคนใหมศลธรรมครอบคลมทกภาคสวน ๕.๑๐ นกเรยนทเขารวมโครงการและผานการประเมน ไดรบการปลกฝงคานยม ๑๒ ประการ ตามนโยบายของคณะรกษาความสงบแหงชาต ๖. ขอเสนอและวธด าเนนการ ๖.๑ สงเสรมและผลกดนใหเกดคณะท างานพฒนาศกยภาพสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ โดยความรวมมอของบาน วด โรงเรยน (บวร) หรอ บาน โรงเรยน มสยด (บรม) และองคกรของรฐทกภาคสวน โดยมสถานศกษาเปนหนวยประสานงาน โดยวธด าเนนการ ดงน ๑) จดตงคณะท างานพฒนาศกยภาพสถานศกษาในการบรณาการหลกศาสนธรรมในการจดการศกษาทกระดบ โดยความรวมมอของบาน วด โรงเรยน หรอ บาน โรงเรยน มสยด และองคกรของรฐทกภาคสวน ๒) ก าหนดบทบาทหนาทและความรบผดชอบของคณะท างานทจดตงขน ใหมบทบาทในการสงเสรมศาสนธรรมตอการเรยนการสอน พรอมเชอมโยงไปสวด องคกรของรฐทกภาคสวนและชมชนพนท ๓) ก าหนดใหมการพฒนาศกยภาพ ประเมนผล และตดตามผล พรอมรายงานผลไปยง สวนงานทเกยวของ พรอมทงรวมกบวด องคกรของรฐทกภาคสวนและชมชนพนท จดท าแผนพฒนา และปรบปรงแกไขปญหาทเกยวของกบการเรยนการสอน และกจกรรมทางศาสนาในพนทอยางเปนระบบ ๖.๒ สงเสรมและผลกดนใหเกดศนยการเรยนรศาสนธรรมแบบบรณาการอยางครบวงจรและทนสมย ทงในสวนกลาง สวนภมภาค และในสถานศกษาหรอวดทกแหง เพอใหเดก เยาวชน และประชาชน เกดการเรยนรศาสนธรรมตลอดชวต โดยมวธด าเนนการ คอ ก าหนดนโยบายใหทกชมชนจดตงศนยกลาง

- ๖ -

การเรยนรทางศาสนา พรอมเปนกลไกในการเชอมโยงการจดการเรยนการสอนทางดานศาสนาของสถานศกษา และกจกรรมทาง ศาสนากบทก ภาคสวนในพนท ๖.๓ สถานศกษาทกแหงตองมผน าจตวญญาณเปนปราชญประจ าโรงเรยน ทเปนตนแบบ เปนทยอมรบและศรทธาของชมชนในพนทนน ๆ เพอถายทอด เชอมโยงองคความร -กจกรรมทางศาสนา พฒนาครและบคลากรทางการศกษา ตลอดจนขบเคลอนสถานศกษา ชมชน และหนวยงานทกภาคสวนพนทให โดยมวธด าเนนการ ดงน ๑) ใหสถานศกษาและชมชนรวมกนเฟนหา สงเสรม พฒนาและรกษาผน าทางจตวญญาณ (นกปราชญทางดาน ศาสนา ทพรอมทงความด ความเกง และความเปนนกปฏบตการ) อยางนอย ๑ คนตอโรงเรยนหรอชมชน ๒) จดสรรอตราก าลง เพอบรรจผน าทางจตวญญาณ เปนอาสาสมคร หรอเจาหนาท โดยใหบทบาทหนาทชดเจนเหมอนอนศาสนาจารยในกองทพ ๓) การจดกจกรรมทางศาสนาของสถานศกษา วด องคกร ของรฐทกภาคสวนและชมชน ในพนทตองรวมกนกบผน าทางจตวญญาณ (นกปราชญทางดานศาสนา) ของสถานศกษา เพอใหเกดเปนแนวปฏบตในทศทางเดยวกน ๖.๔ พฒนาระบบการผลตคร และการตอใบประกอบวชาชพคร ใหมเกณฑมาตรฐานดานศลธรรมและการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ โดยมวธด าเนนการ ดงน ๑) ใหเพมมาตรฐานดานการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการ ในการสอบมาตรฐานวชาชพคร สถาบนการผลตคร ตองมรายวชาการสอนหลกศาสนธรรมแบบบรณาการเปนวชาบงคบ โดยเนอหาหลกสตรตองผานความเหนชอบจากมหาเถรสมาคม ๒) การตอใบประกอบวชาชพคร ตองมหลกฐานดาน มาตรฐานการปฏบตตนทชดเจน เชน มสมดบนทกความเปนครด หรอมหลกฐานการไปปฏบต ธรรมหรอปฏบตกจกรรมความดทเหนเปนรปธรรม ๓) การเลอนวทยฐานะของคณคร อนญาตใหคณครไมวาจะสอนกลมสาระการเรยนรใด กสามารถท าผลงานดานศลธรรม คณธรรมจรยธรรมได ๖.๕ สงเสรมและผลกดนใหสถานศกษาทกแหงมหลกสตร และการจดการเรยนการสอน ทเนนการน าหลกศาสนธรรมมาปฏบตจรงในชวตประจ าวน เพอการสรางนสยดพนฐาน หนาทพลเมอง ศลธรรม คณธรรมจรยธรรม ตงแตระดบปฐมวย จนถงระดบอดมศกษา โดยมวธด าเนนการ ดงน ๑) ก าหนดใหทกสถานศกษาตองมแบบแผนกจวตรความด ทนกเรยนปฏบตเปนประจ าทกวน และกจกรรมบ าเพญประโยชน ทงทบาน ทโรงเรยน และทชมชน พรอมการตดตาม ประเมนผล ยกยอง ใหก าลงใจ ๒) ก าหนดใหทกสถานศกษาตองมหลกสตรการเรยนรหลกศาสนาดวยการปฏบตจรง อาจเปนกจกรรมเสรมหลกสตร หลกสตรสถานศกษา หรอหลกสตรคขนานกได เชน การบรรพชาสามเณร ภาคฤดรอนส าหรบนกเรยนชาย หรออบรมศลจารณส าหรบนกเรยนหญง หรออบรมคณธรรมตามหลกศาสนาของตน เปนเวลาอยางนอย ๒๑ วนตดตอกน ในชวงปดภาคฤดรอน โดยการสนบสนนของวด ก านน ผใหญบาน องคการบรหารสวนต าบล ฯลฯ

- ๗ -

๓) จดใหมวชาครอบครวอบอน เพอสอนการเลยงลกทถกวธใหแกคณะกรรมการสถานศกษา สมาคมผปกครอง และผปกครองนกเรยน ๔) สงเสรมใหศกษา วจย และน าผลการวจยเกยวกบวธการ เทคนค และกระบวนการถายทอดความร มาใชพฒนาการเรยนการสอน พฒนาสอการเรยนร ดานศาสนาใหเหมาะสมในแตละหลกสตร และระดบของการศกษา ๖.๖ สงเสรมและสนบสนนใหนกเรยนบวชเรยนตามหลกสตรของการคณะสงฆเปนหลกสตรคขนานกบหลกสตรของกระทรวงศกษาธการ โดยมวธด าเนนการ ดงน ๑) ตรากฎกระทรวงก าหนดใหการจบหลกสตรการศกษา นกเรยนตองผานการอบรมดวย หลกศาสนธรรมหรอการบรรพชา อยางนอยชวงระดบละ ๑ ครง จงจะจบหลกสตรการศกษา ดงน - ระดบประถมศกษา (ป.๖) อบรมหรอบรรพชา อยางนอย ๑ ครง - ระดบมธยมศกษาตอนตน (ม.๓) อบรมหรอบรรพชา อยางนอย ๑ ครง - ระดบมธยมศกษาตอนปลาย (ม.๖) อบรมหรอบรรพชา อยางนอย ๑ ครง ๒) รฐบาลสนบสนนทนการศกษาแกสามเณรทบวชเรยนตอ จนกระทงจบการศกษาขนสงสด ตามศกยภาพของแตละรป ๖.๗ การใหความส าคญของเกยรตบตร การใหความส าคญของประกาศนยบตรทผานการอบรม หากจะใหทกฝายเหนความส าคญของการฝกฝนตนเองและครอบครวและเกดคานยม ๑๒ ประการ จ าเปนตองมมาตรการจงใจส าหรบนกเรยนและครอบครวทตงใจฝกฝนตนเอง หากผานเกณฑทก าหนด จะไดรบเกยรตบตร ดงน ๑) นกเรยนทผานตามเกณฑตามกจกรรมการฝกฝนตนเองประจ าวนและผานการอบรม ๑ ครง ในแตละชวงชน จะไดรบเกยรตบตรผานการอบรม ๒) ผปกครองและสมาชกทกคนในบาน (ยกเวนเดกอายต ากวา ๑๐ ป ผสงอายและผพการ) หากไดฝกฝนตนเองตามกจวตร เมอประเมนผานเกณฑ ครอบครวนจะไดรบเกยรตบตรครอบครวอบอน นกเรยนคนใดทไดรบเกยรตบตรทง ๒ ประเภท มสทธใชเกยรตบตรแสดงเพอขอสทธในการด าเนนการ ดงน ๒.๑) ใชสทธในการขอรบคปองน าไปช าระคาบ ารงการศกษาตามนโยบายเรยนฟร ๒.๒) สามารถใชประกอบในการกเงนเรยนจากกองทนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.)

๓) ยนเพอท างานในภาคราชการ หรอภาคเอกชนทตองการคดคนด ๔) ใชส าหรบการคดนกเรยนเขาเรยนใน ระดบตาง ๆ ทกสาขาคณะวชาตาง ๆ ทงในสถาบน

อดมศกษา และในสถาบนอนๆ ๕) ใชประกอบการขอจดทะเบยนสมรส

--------------------------

ภาคผนวก ๕ การจดกจกรรมพฒนาผเรยนดวย “กจกรรมมารชชงความด”

--------------------------

๑. หลกการและเหตผล ดวยมลนธครของแผนดน องคกรทเกดขนจากการรวมกลมกนของผบรหารการศกษา คร และ

บคลากรทางการศกษา ทมจตอาสา เลงเหนปญหาทเกดขนกบเดกและเยาวชนไทยในสถานศกษาทวประเทศ เชน ขาดเรยน เรยนไมเกง สอบตก เสพสงเสพตด ชสาว ตงทองท าแทง ทะเลาะววาท ฯลฯ จงไดรวมกนวจย พฒนา คดคนนวตกรรม เพอพฒนานสยเดกและเยาวชน ใหสมบรณทงทางรางกาย จตใจ มความรคคณธรรม และมวฒนธรรมในการด ารงชวต ในการนมลนธครของแผนดน ไดจดโครงการ “มารชชงความด” เปนการกระตนใหทกภาคสวนและสถานศกษาทกแหง ไดตระหนกและเอาใจใสในการอบรมบมนสยนกเรยนใหมนสยดททกคนตองการ ผานนวตกรรมกระบวนการมารชชงความด โดยการแปรแถวประกอบดนตร และมระบบพฒนาทกษะความดสากล อนไดแก นสยรกความสะอาด ความเปนระเบยบ ความสภาพนมนวล ความตรงตอเวลา และมจตใจทเปนสมาธ

๒. วตถประสงค

๒.๑ เพอสงเสรมและสนบสนนใหสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน อบรมบมนสยนกเรยน ผานนวตกรรมกระบวนการมารชชงความด

๒.๒ เพอสงเสรมและสนบสนนใหสถานศกษาระดบการศกษาขนพนฐาน มระบบพฒนาทกษะความดพนฐาน ๕ ประการ

๒.๓ เพอสงเสรมใหนกเรยน ไดใชเวลาวางใหเปนประโยชน มเวทแสดงออกซงความสามารถ มความภาคภมใจความรความสามารถของตน

๓. เปาหมาย

๓.๑ โรงเรยนทกสงกดทจดการศกษาขนพนฐาน ไมนอยกวา ๕๐๐ โรงเรยน (ปการศกษา ๒๕๕๘) น านวตกรรมกระบวนการมารชชงความดไปพฒนานกเรยนและสถานศกษา

๓.๒ โรงเรยนทกสงกดทจดการศกษาขนพนฐาน ไมนอยกวา ๒๐๐ โรงเรยน เขารวมประกวด มารชชงความด

๔. ประเภทการประกวด

๔.๑ ประเภทประถมศกษา (นกเรยนชน ป.๑ - ป.๖) ๔.๒ ประเภทโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา (นกเรยนชน ป.๑ - ม.๓) ๔.๓ ประเภทมธยมศกษาตอนตน (นกเรยนชน ม.๑ – ม.๓) ๔.๔ ประเภทมธยมศกษาตอนปลาย (นกเรยนชน ม.๔ - ม.๖)

- ๒ -

๕. การแปรแถวมารชชงความด ๕.๑ จ านวนนกเรยนทมละ ๔๕ คน โรงเรยนสามารถสมครไดมากกวา ๑ ทม ๕.๒ เวลาทใชในการแสดงการประกวดไมนอยกวา ๕ นาท และไมเกน ๗ นาท ๕.๓ แปรแถวดวยทาทองอาจสงางาม สภาพเรยบรอย สวยงาม เปนแถว เปนแนว ๕.๔ การแตงของนกเรยนทเขาประกวดมารชชงความด ใหใชชดของนกเรยนทปรากฏในระเบยบ

ของโรงเรยน ๕.๕ อปกรณประกอบการแสดง อนญาตเพยงถงมอและธงเทานน ๕.๖ ใชเพลงและดนตรประกอบการแปรแถว แทนการบรรเลงดวยเครองดนตร โดยมเพลงบงคบ

คอเพลง “โลกตองดดวยมอเรา” (ดาวนโหลดเพลงไดท *๔๙๑๕๗๙ แลวโทรออก) ๕.๗ การแสดงตองท าใหเหนความดพนฐาน ๕ ประการทมอยในตวผเรยน และสถานศกษา ๕.๘ ใชงบประมาณในการฝกซอมอยางประหยด

๖. ขนตอนการด าเนนโครงการ ๖.๑ สมครเขารวมโครงการ ดาวนโหลดใบสมครไดท www.gmcthailand.org และสงไปทอเมล

958842@gmail.com ภายในวนท ๓๐ กนยายน ๒๕๕๘ หรอ กอนการแขงขนระดบจงหวดของทาน ๑๐ วน ๖.๒ สงครผรบผดชอบโครงการมารชชงความด เขาสมมนาเชงปฏบตการ ๓ วน ๒ คน ประมาณ

เดอนมถนายน - กรกฎาคม - สงหาคม - กนยายน (เฉพาะโรงเรยนทสนใจและรบจ านวนจ ากด) ๖.๓ ฝกนกเรยนตามกระบวนการมารชชงความด และพฒนาโรงเรยนอยางเปนรปธรรม และยงยน ๖.๔ สงเอสารการประกวดตามก าหนด ๖.๕ คณะกรรมการเยยมโรงเรยน ๖.๖ สงนกเรยนเขารวมประกวดมารชชงความด ระดบจงหวด ระดบภาค และระดบชาต ๖.๗ รบถวยพระราชทาน โลรางวล และทนการศกษา

๗. ขนตอนการประกวด ระดบการคดเลอก โรงเรยนทเขารวมประกวด ชวงเวลาการประกวด

ระดบจงหวด โรงเรยนทสนใจและสมครเขาประกวด สงหาคม - ตลาคม ๒๕๕๘

ระดบภาค โรงเรยนทชนะเลศระดบจงหวด ธนวาคม ๒๕๕๘

ระดบชาต โรงเรยนทไดรบรางวลเหรยญทอง อนดบท ๑ – ๓ ในระดบภาค

กมภาพนธ ๒๕๕๘

- ๓ -

๘. เกณฑการใหคะแนน

กจกรรมการประกวด ระดบและการใหคะแนน

ระดบจงหวด ระดบภาค ระดบชาต

ระบบพฒนาทกษะความดพนฐาน ๕ ประการ ของสถานศกษา

๖๐ ๕๐ ๔๐

พฤตกรรมนกเรยนกอนและหลงการแปรแถว ในวนประกวด

๑๐ ๑๐ ๑๐

การแปรแถวมารชชงความด ในวนประกวด ๓๐ ๔๐ ๕๐

รวม ๑๐๐ ๑๐๐ ๑๐๐

๘.๑ ระบบการพฒนาทกษะความดพนฐานของโรงเรยน ๑) สงเนอหาเพอประกอบการลงพนท เยยมสถานศกษา จ านวน ๑๐ หนากระดาษ เอ๔

จ านวน ๔ เลม ส าหรบคณะกรรมการ ๓ เลม สวนกลาง ๑ เลม เนอหาประกอบดวย - หนาท ๑ ขอมลพนฐานของสถานศกษา นโยบาย วสยทศน หรอพนธกจ ทเกยวของ

กบการสรางความดพนฐาน ๕ ประการและคณะท างานหลก - หนาท ๒ - ๓ ภาพรวมระบบพฒนาทกษะความดพนฐาน ๕ ประการของโรงเรยน

- หนาท ๔ - ๕ การน าความดพนฐาน ๕ ประการสนกเรยนทงโรงเรยน - หนาท ๖ - ๗ ภาพบรรยากาศของโรงเรยนทแสดงถงความดพนฐาน ๕ ประการ - หนาท ๘ - ๑๐ ระบบและกระบวนการฝกแปรแถวมารชชงความด หมายเหต หากเกน ๑๐ หนา คณะกรรมการจะไมพจารณาเอกสารทเกนนน แตยงสามารถ

เขาประกวดได ๒) คณะกรรมการจะไปเยยมสถานศกษาตามเกณฑทก าหนด โดยจะแจงวนเยยมเปน

ชวงเวลา (ไมระบวน) ๘.๒ พฤตกรรมนกเรยนกอนและหลงการแปรแถว มารชชงความด ในวนประกวดทงวน การให

คะแนนพจารณาจากสงตอไปน ๑) ความสะอาดของสถานทซงผประกวดใชประกอบกจกรรมตาง ๆ ทกแหงจะตองสะอาด

ไมมขยะ ๒) ความเปนระเบยบ พจารณาจากการเดนแถว การจดระบบหม การจดเกบอปกรณ และ

สมภาระตางๆ ใหเปนระเบยบเรยบรอย

- ๔ -

๓) ความสภาพ ไมมการทะเลาะววาทกนเอง หรอกบโรงเรยนอน หากมจะตดสทธการประกวดและความสภาพในเรองการแตงกาย การพดจา การไมสงเสยง การไมนอนในระหวางวนในทไมเหมาะสม

๔) ความตรงตอเวลา การมารายงานตวพรอมเอกสาร การเตรยมความพรอมกอนการแสดงการจดนทรรศการแสดงผลงาน การอยรวมกจกรรมครบตามก าหนด

๕) ความผองใสของนกเรยน ขณะเดน ท ากจกรรมตางๆ นกเรยนอารมณด ผองใส ยมแยมแจมใส สงางาม ไมแขงเกรง สภาพ ออนนอม มสมาธ มจตอาสาในวนประกวด

๖) ความผองใสของครฝก มอารมณผองใส ไมดดาวากลาวเดกดวยค าหยาบคาย หรอพดคยดวยค าทสอไปในทางเพศ มสมาธ ดแลเอาใจใสนกเรยนดวยจตเมตตา ดแลเดกตลอดเวลาไมทอดทงเดก

๘.๓ การแปรแถว ๑) การแตงกายสะอาด ถกระเบยบ ความตรงตอเวลา ความสภาพนมนวล สมาธ ของผเขาประกวด ๒) ความคดสรางสรรค การแปรแถว การใชเพลง เทคนคการใชอปกรณ การแสดงวฒนธรรม

ทองถน และความดพนฐาน ๕ ประการ ตลอดจนการแกปญหาเฉพาะหนาในการประกวด ๓) การแปรแถวพรอมเพรยง เปนระเบยบสงางาม ดแลวทรงพลง เปนหนงเดยว ๔) เรมและจบการแสดงตามเวลาทก าหนด ๕) ความประหยดของชดและอปกรณการแสดง

๙. เกณฑการตดสน - รอยละ ๘๐ – ๑๐๐ ไดรบรางวลเกยรตบตรระดบเหรยญทอง - รอยละ ๗๐ – ๗๙ ไดรบรางวลเกยรตบตรระดบเหรยญเงน - รอยละ ๖๐ – ๖๙ ไดรบรางวลเกยรตบตรระดบเหรยญทองแดง - ผลการตดสนของคณะกรรมการถอเปนทสด

๑๐. รางวลทไดรบ ๑๐.๑ โรงเรยนท เขารวมการประกวดและผานมาตรฐานทกโรงเรยน จะไดรบทนการศกษา

๑,๐๐๐ บาท และเกยรตบตรจากโครงการตามผลการประกวด ๑๐.๒ รางวลระดบจงหวด จงหวดทมการจดงานประกวดอยางเปนทางการทกโรงเรยนทเขาประกวดระดบจงหวด

จะไดรบทนสนบสนนการประกวด โรงเรยนละประมาณ ๒,๕๐๐ บาท รางวลชนะเลศ โลรางวลผวาราชการจงหวดและทนการศกษา ๓,๐๐๐ บาท รางวลรองชนะเลศอนดบ ๑ ประกาศนยบตรและทนการศกษา ๒,๐๐๐ บาท รางวลรองชนะเลศอนดบ ๒ ประกาศนยบตรและทนการศกษา ๑,๐๐๐ บาท

- ๕ -

๑๐.๓ รางวลระดบภาค โรงเรยนทชนะเลศระดบจงหวดและเขาประกวดระดบภาค จะไดรบทนการศกษา ๕,๐๐๐ บาท รางวลชนะเลศ โลรางวลรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการและทนการศกษา ๑๐,๐๐๐ บาท รางวลรองชนะเลศอนดบ ๑ ประกาศนยบตรและทนการศกษา ๘,๐๐๐ บาท รางวลรองชนะเลศอนดบ ๒ ประกาศนยบตรและทนการศกษา ๕,๐๐๐ บาท ๑๐.๔ รางวลระดบชาต โรงเรยนทชนะเลศระดบเหรยญทอง อนดบ ๑ - ๓ ระดบภาค เขาประกวดระดบชาตจะ

ไดรบทนการศกษา โรงเรยนละ ๘,๐๐๐ บาท รางวลชนะเลศ ถวยพระราชทานและทนการศกษา ๕๐,๐๐๐ บาท รางวลรองชนะเลศอนดบ ๑ ประกาศนยบตรและทนการศกษา ๓๐,๐๐๐ บาท รางวลรองชนะเลศอนดบ ๒ ประกาศนยบตรและทนการศกษา ๒๐,๐๐๐ บาท หมายเหต โรงเรยนทชนะเลศการประกวด สามารถประกวดในปตอไปไดอก ยกเวนไดรบรางวล

ชนะเลศตดตอกน ๒ ป

๑๑. ผลทคาดวาจะไดรบ ๑๑.๑ ยกระดบคณภาพการจดการศกษาดวยระบบพฒนาทกษะความดพนฐาน ๕ ประการ ๑๑.๒ นกเรยนมระเบยบวนย มทกษะความดพนฐาน ๕ ประการ มความรกสมานสามคค มจรยธรรม

และสขภาพจตทแขงแรง ๑๑.๓ นกเรยนทกคนไดใชเวลาวางใหเปนประโยชน มเวทแสดงออกซงความสามารถ มความภาคภมใจ

ในความรความสามารถของตน

--------------------------

ภาคผนวก ๖ รายนามคณะผจดท า --------------------------

คณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

๑. นายเนาวรตน พงษไพบลย ประธานกรรมาธการ ๒. พลเอก เอกชย ศรวลาศ รองประธานกรรมาธการ คนทหนง ๓. พลเอก วชต ยาทพย รองประธานกรรมาธการ คนทสอง ๔. ศาสตราจารยกตตคณสกญญา สดบรรทด รองประธานกรรมาธการ คนทสาม ๕. รองศาสตราจารยกอบกล พนธเจรญวรกล รองประธานกรรมาธการ คนทส ๖. ศาสตราจารยเกยรตคณปรชา เถาทอง รองประธานกรรมาธการ คนทหา ๗. นายวนย ดะหลน รองประธานกรรมาธการ คนทหก ๘. ศาสตราจารยเกยรตคณตรงใจ บรณสมภพ ประธานทปรกษากรรมาธการ

และโฆษกกรรมาธการ ๙. นายจ าลอง โพธสข ทปรกษากรรมาธการ

๑๐. นางจร วจตรวาทการ ทปรกษากรรมาธการ ๑๑. นายเทยนชย ปนวเศษ ทปรกษากรรมาธการ ๑๒. นายธรรมรกษ การพศษฎ ทปรกษากรรมาธการ ๑๓. พลเอก ภดศ ทตตยโชต ทปรกษากรรมาธการ ๑๔. พลเรอเอก ศภกร บรณดลก ทปรกษากรรมาธการ ๑๕. นายสนธรตน สนธจรวงศ โฆษกกรรมาธการ ๑๖. นางสาวออนอษา ล าเลยงพล โฆษกกรรมาธการ ๑๗. นายชชาต อนสวาง กรรมาธการ ๑๘. นางเตอนใจ สนธวณก กรรมาธการ ๑๙. นายนรนดร พนทรกจ กรรมาธการ ๒๐. นายนอาแซ ซอเซง กรรมาธการ ๒๑. นางเบญจวรรณ สรางนทร กรรมาธการ ๒๒. รองศาสตราจารยประภาภทร นยม กรรมาธการ ๒๓. นางพรรณวรนทร รตนวานช กรรมาธการ ๒๔. นางพรรณ จารสมบต กรรมาธการ ๒๕. นายประสาร มฤคพทกษ กรรมาธการ ๒๖. รองศาสตราจารยสบพงศ ธรรมชาต เลขานการคณะกรรมาธการ ๒๗. นางกอบแกว จนทรด ผชวยเลขานการคณะกรรมาธการ

- ๒ -

ทปรกษากรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

๑. นายวระศกด โควสรตน ทปรกษากรรมาธการ ๒. นายศรศกร วลลโภดม ทปรกษากรรมาธการ ๓. นายอ านวย จนเงน ทปรกษากรรมาธการ ๔. นายมหศจกร โสด ทปรกษากรรมาธการ ๕. นายธนสร ศรกลนด ทปรกษากรรมาธการ ๖. พลเอก ธนวาคม ทพยจนทร ทปรกษากรรมาธการ ๗. นายธนาวฒ ศรธนาวโรจน ทปรกษากรรมาธการ ๘. นายรฐปกรณ นภานนท ทปรกษากรรมาธการ ๙. นายพสทธ ทรพยวจตร ทปรกษากรรมาธการ

คณะอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

๑. พลเอก เอกชย ศรวลาศ ประธานอนกรรมาธการ ๒. ศาสตราจารยกตตคณสกญญา สดบรรทด รองประธานอนกรรมาธการ คนทหนง ๓. นายนรนดร พนทรกจ รองประธานอนกรรมาธการ คนทสอง ๔. พลเอก วชต ยาทพย อนกรรมาธการ ๕. นายเกษม มลจนทร อนกรรมาธการ ๖. นายธระ สวรรณกล อนกรรมาธการ ๗. นายนอาแซ ซอเซง อนกรรมาธการ ๘. นายพเชฎฐ กาลามเกษตร อนกรรมาธการ ๙. นายมนญ รามบตร อนกรรมาธการ

๑๐. นายวนย ดะหลน อนกรรมาธการ ๑๑. นางสาวออนอษา ล าเลยงพล อนกรรมาธการ ๑๒. นายอ านาจ บวศร อนกรรมาธการ ๑๓. นายจ านงค สวมประค า อนกรรมาธการ ๑๔. รองศาสตราจารยกอบกล พนธเจรญวรกล อนกรรมาธการและเลขานการ ๑๕. นายสมพงษ แกวเจรญไพศาล อนกรรมาธการและผชวยเลขานการ

- ๓ -

ทปรกษาอนกรรมาธการปฏรปกจการศาสนา ในคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

๑. นายถาวร ชยจกร ทปรกษาอนกรรมาธการ ๒. นายพรชย พญญพงษ ทปรกษาอนกรรมาธการ ๓. พลเอก ธงชย เกอสกล ทปรกษาอนกรรมาธการ ๔. นายอาทตย ทรพยบญเสร ทปรกษาอนกรรมาธการ ๕. นางเสรมสข ปทมสถาน ทปรกษาอนกรรมาธการ ๖. นางเสรมศร อครพฒพนธ ทปรกษาอนกรรมาธการ ๗. นายคมภร ดษฐากรณ ทปรกษาอนกรรมาธการ ๘. นายสพจน เลยดประถม ทปรกษาอนกรรมาธการ ๙. นายราช มตตา ทปรกษาอนกรรมาธการ

๑๐. นายพพฒน รงเรองกนกกล ทปรกษาอนกรรมาธการ ๑๑. นายรง เรงสนตอาจณ ทปรกษาอนกรรมาธการ

คณะผเตรยมรายงานวาระปฏรปท ๓๖ : สงเสรมความเขมแขงของสถาบนศาสนา เพอใหเปนสถาบนหลกของสงคม ตามขอบงคบการประชมสภาปฏรปแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗

๑. นางสาวบหงา ชยสวรรณ ผเตรยมรายงาน ๒. นางสาวไพลน สมาหารพนธ ผชวยเตรยมรายงาน

เจาหนาทฝายเลขานการประจ าคณะกรรมาธการปฏรปคานยม ศลปะ วฒนธรรม จรยธรรมและการศาสนา

๑. นางภรมย เจรญรง ผบงคบบญชากลมงานคณะกรรมาธการ การศาสนา ศลปะและวฒนธรรม ๒. นางเยาวลกษณ วตงาม วทยากรช านาญการพเศษ ๓. นายศภรตน ศรดแกว วทยากรช านาญการ ๔. นายธรรมนญ มากเสมอ วทยากรช านาญการ ๕. นายภม บตรเพง นตกรช านาญการพเศษ ๖. นายธนปรชญ คงปาน นตกรช านาญการ ๗. นางสาวรงสมา จนเจรญ นตกรช านาญการ ๘. นายกมล กลนร าพง นตกรช านาญการ ๙. นางอไรพร ตะกอง เจาพนกงานธรการช านาญงาน

๑๐. นางสาวศรโฉม อนนตชย เจาพนกงานธรการปฏบตงาน ๑๑. นางจดาภา บญม เจาพนกงานบนทกขอมลช านาญงาน ๑๒. นางสาววาสนา เอกอนงค เจาพนกงานบนทกขอมลปฏบตงาน

--------------------------