รายงาน ของ

คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

สภาปฏรปแหงชาต

วาระปฏรปท ๓๑ : การปฏรประบบการคมครองผบรโภค (รอบ ๒) และขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐ

ในการคมครองผบรโภค

ฝายเลขานการคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ส านกกรรมาธการ ๓ ส านกงานเลขาธการสภาผแทนราษฎร

ปฏบตหนาทส านกงานเลขาธการสภาปฏรปแหงชาต

สารบญ หนา

รายงาน วาระปฏรปท ๓๑ การปฏรประบบการคมครองผบรโภค ๑. หลกการและเหตผล ๑ ๒. ประเดนปฏรป ๓ ๓. วธพจารณาศกษาวเคราะห ๔ ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห ๕ ๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ๖ ๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕ ๗ ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธในขอ ๖ ๘

ภาคผนวก ก ๑๑ รายงาน วาระปฏรปท ๓๑ การปฏรประบบการคมครองผบรโภค (ฉบบสมบรณ) ๑๓ ๑. หลกการและเหตผล ๑๓ ๒. ประเดนปฏรป ๒๕ ๓. วธพจารณาศกษาวเคราะห ๒๘ ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห ๓๒ ๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ๓๖ ๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕ ๔๓ ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธในขอ ๖ ๔๔

ภาคผนวก ข ๔๗ รายงานขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ๔๙ ๑. หลกการและเหตผล ๔๙ ๒. ประเดนปฏรป ๕๐ ๓. วธพจารณาศกษาวเคราะห ๕๒ ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห ๕๒ ๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ ๕๗ ๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕ ๖๔ ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธในขอ ๖ ๖๕ ๘. ขอเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต ๖๕

รายงาน คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

สภาปฏรปแหงชาต วาระปฏรปท ๓๑ การปฏรประบบการคมครองผบรโภค

---------------------------------- ๑. หลกการและเหตผล

ปญหาดานการคมครองผบรโภคของประเทศนบเปนเรองส าคญอกเรองหนงซงไดรบความสนใจจากประชาชน และถกหยบยกขนมาเปนประเดนส าคญอกประเดนหนงในเรองทจะมการปฏรปในทกเวทของการปฏรปประเทศ ความพยายามทจะมการพฒนาหรอปฏรประบบการคมครองผบรโภคเกดขน ครงแรกของโลก เมอป พ.ศ. ๒๕๑๒ ๑ โดยเจาหนาทของสหพนธองคการผบรโภคระหวางประเทศ ซงเปนองคการอสระ ทไมเกยวของกบการเมอง จดตงโดยสมาคมผบรโภคของประเทศตาง ๆ รวมตวกนทส านกงานใหญกรงเฮก ประเทศเนเธอรแลนดไดชกชวนองคการเอกชนในประเทศไทยใหมการจดตงสมาคมผบรโภคขนเชนเดยวกบประเทศอน ๆ แตไมประสบผลส าเรจเนองจากองคกรเอกชนของประเทศไทยในขณะนนยงไมพรอมทจะด าเนนการ ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๑๔ ประเทศไทยไดมการจดตงคณะกรรมการเพอศกษาปญหาของผบรโภค มชอวา กรรมการศกษาและสงเสรมผบรโภคและมววฒนาการเรอยมาในภาคเอกชน รวมทงไดประสานกบรฐบาล จนกระทงใน พ.ศ. ๒๕๑๙ รฐบาลสมย ม.ร.ว.ศกฤทธ ปราโมช เปนนายกรฐมนตร ไดมการจดตงคณะกรรมการคมครองผบรโภคขนเปนครงแรก โดยมรองนายกรฐมนตร (พลตร ประมาณ อดเรกสาร) เปนประธานกรรมการ

รฐบาลในสมยตอมาซงมพลเอก เกรยงศกด ชมะนนทน เปนนายกรฐมนตรไดใหความส าคญกบปญหาดานการคมครองผบรโภค โดยไดจดตงคณะกรรมการคมครองผบรโภคขนอกครง มรองนายกรฐมนตร (นายสมภพ โหตระกตย) เปนประธานกรรมการ และคณะกรรมการชดดงกลาวไดศกษาหามาตรการถาวร ในการคมครองผบรโภค ทงในหลกการทเปนสาระบญญตและการจดองคกรของรฐเพอการคมครองผบรโภค จนกระทงไดตรากฎหมายขนเพอการคมครองผบรโภคเปนครงแรกของประเทศ คอ “พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒” มผลใชบงคบตงแตวนท ๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๒๒ เปนตนมา

เหตผลของการประกาศใชกฎหมายฉบบดงกลาวกเนองมาจากการบรโภคและการเสนอขายสนคาและบรการตาง ๆ ของประชาชนนบวนจะเพมมากขน ผประกอบการธรกจการคาและผประกอบการโฆษณา ไดมการน าวชาการในทางการตลาดและทางการโฆษณามาใชในรายการสงเสรมการขายสนคาและบรการ มากขน ท าใหผบรโภคตกอยในฐานะทเสยเปรยบ ไมอยในฐานะทจะทราบสภาวการณตลาดและความจรง ทเกยวกบคณภาพราคาของสนคาและบรการตาง ๆ ไดอยางถกตองทนถวงท การฟองรองผประกอบการ ยอมใชเวลาและคาใชจายเปนการไมคมคา ผบรโภคจ านวนมากไมอยในฐานะทจะสละเวลาและเสยคาใชจายในการด าเนนคด บางกรณไมอาจระงบยงยงการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกผบรโภคไดอยางทนถวงท

๑ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. สคบ. กบการคมครองผบรโภค. กรงเทพมหานคร. (๒๕๕๓) (หนา ๑)

- ๒ -

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดก าหนดใหมองคกรของรฐองคกรหนงเรยกวา “คณะกรรมการคมครองผบรโภค” และคณะกรรมการเฉพาะเรองซงไดแก คณะกรรมการวาดวยสญญาคณะกรรมการวาดวยฉลาก คณะกรรมการวาดวยโฆษณา รวมทงไดบญญตใหมการจดตงหนวยงาน เพอปฏบตงานและเปนองคกรหลกในการขบเคลอนงานดานการคมครองผบรโภคคอ “ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค” สงกดส านกนายกรฐมนตร

นอกจากการก าหนดใหมหนวยงานภาครฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภคขนโดยตรงแลวพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๑ ไดก าหนดรบรองและคมครองสทธของผบรโภคไว ๕ ประการ กลาวคอ ๒

(๑) สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงค าพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ

(๒) สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาและบรการ (๓) สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ (๔) สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการท าสญญา (๕) สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย

กอนทจะมการตราพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดมการตรากฎหมายทมลกษณะเปนการคมครองผบรโภค กลาวคอ พระราชบญญตยา พ.ศ. ๒๕๑๐ และตอมาไดมการตรากฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคขนอกหลายฉบบ ไดแก พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนตน

อยางไรกตาม ประเดนการรองเรยนของผบรโภคมไดมเฉพาะแต ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคซงเปนหนวยหลกในการรบเรองราวรองเรยนจากผบรโภคเพยงหนวยงานเดยวเทานน หากแตยงมหนวยงานอนอก ซงท าหนาทรบเรองรองเรยนจากผบรโภคเฉพาะเรองทอยในอ านาจหนาท ของหนวยงานนน ยกตวอยางเชน เรองทเกยวของกบคณภาพและมาตรฐานสนคา ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เปนผดแลรบผดชอบ ปญหาราคาสนคาอปโภคบรโภค กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย เปนผดแลรบผดชอบ ปญหาดานอาหารและยา ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนผดแลรบผดชอบ ปญหาดานโทรคมนาคม ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาตเปนตน ซงในแตละหนวยงานกยงพบผบรโภคเปนจ านวนมากรองเรยนเกยวกบปญหาความเดอดรอนในดานตาง ๆ

สภาพปญหาดงกลาวท าใหเกดแนวความคดเรอง “องคการอสระเพอการคมครองผบรโภค” และการใหความส าคญตอการคมครองสทธผบรโภค ซงไดถอก าเนดขนในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ ในมาตรา ๕๗ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๑ ก าหนดใหมองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ท าหนาทใหความเหนตอนโยบาย มาตรการในการคมครองผบรโภคไดอยางอสระไมถกบงคบดวยเงอนไขจากฝายบรหาร หรอฝายการเมอง โดยใหสทธในการเสนอ

๒ พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค

(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๑

- ๓ -

นโยบาย กฎหมายและมาตรการในการคมครองผบรโภคตอหนวยงานรฐ เปดโอกาสใหผบรโภคมสวนรวม ในการรวมก าหนดกตกากบหนวยงานรฐ และใหความเหนในการออกกฎหมาย รวมทงใหความเหนในการก าหนดมาตรการเพอการคมครองผบรโภค การบงคบใชกฎหมาย และตรวจสอบการคมครองผบรโภค รวมทงใหภาครฐสนบสนนงบประมาณในการด าเนนการ ซงแนวความคดดงกลาวจะเปนแนวทางอกประการหนงในการเพมบทบาทภาคประชาชนกบการคมครองผบรโภค

ดวยสถานการณการเปลยนแปลงทส าคญทงในระดบโลก ระดบภมภาค และในระดบประเทศ กระแสโลกาภวตน (Globalization) ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ลวนสงผลกระทบตอการคมครองผบรโภค ท าใหผบรโภคถกเอาเปรยบ สทธของผบรโภคไมไดรบการคมครองหรอรบรองในความเปนจรงเทาทควร หนวยงานของรฐไมสามารถบรณาการใหการคมครองผบรโภคไดอยางทวถง เตมก าลง เปนตน

จากรายงานสถานการณ รวมทงขอมลตามทปรากฏดงกลาวแลว คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค เหนวาปญหาในระบบการคมครองผบรโภคในประเทศทเปนเรองส าคญอนควรทจะไดรบการปฏรปเพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนและมนคง ไดแก

๑) สทธของผบรโภคยงไมไดรบการคมครองตามกฎหมายโดยเฉพาะปญหาดานความปลอดภยของผบรโภค และการบงคบใชกฎหมายยงไมมประสทธภาพ

๒) ผบรโภคขาดขอมลขาวสารเกยวกบการคมครองผบรโภค ขาดความเขาใจเทคโนโลยและไมสามารถเขาถงขอมลทจ าเปนเพอประกอบการตดสนใจในการบรโภคไดอยางมประสทธภาพ

๓) องคกรผบรโภคไมมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย กฎหมาย และมาตรการในการคมครองผบรโภค

๔) ขาดยทธศาสตรและแผนการคมครองผบรโภคระดบชาต รวมทงขาดการบรณาการการท างานของภาครฐ ขาดการท างานเชงรก ขาดการท างานรวมกนระหวางหนวยงานทรบผดชอบกบภาคเครอขายตาง ๆ และการปรบปรงกฎหมายเปนไปอยางลาชา

๕) การผกขาดการคาของธรกจขนาดใหญและองคกรของผประกอบการขาดสวนรวมในการด าเนนงานการคมครองผบรโภค

๖) ขาดระบบเยยวยาความเสยหายแกผบรโภคทมประสทธภาพ

๒. ประเดนปฏรป จากปญหาทเกยวกบการคมครองผบรโภคทงหมดทกลาวมาแลวเบองตน การแกไขปญหาดงกลาว

ยอมจะเปนไป “เพอใหเกดการปฏรประบบคมครองผบรโภค ซงจะท าใหผบรโภคเขมแขงการคมครองผบรโภคมมาตรฐานเปนสากล มประสทธภาพ มนคงและยงยน” กลไกการด าเนนงานดานการคมครองผบรโภคทงภาครฐ ภาคผประกอบการและภาคผบรโภค สามารถยกระดบการท างานดานการคมครองผบรโภครวมกนอยางมประสทธภาพ ทงจะเปนการลดความเหลอมล าและสรางความเปนธรรมในสงคม ซงเปนพนธกจทส าคญของสภาปฏรปแหงชาต โดยคณะกรรมาธการไดแบงประเดนปฏรปออกเปน ๔ ประเดน ไดแก

ประเดนปฏรปท ๑ : การปฏรประบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค พจารณาจดท ารางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....

ประเดนปฏรปท ๒ : การปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค พจารณาจดท ารางพระราชบญญตการแจงเตอนภยและจดการสนคาไมปลอดภยพ.ศ. ....

- ๔ -

ประเดนปฏรปท ๓ : การปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค พจารณาจดท ารางพระราชบญญตความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการ

คมครองผบรโภค พจารณารางพระราชบญญตคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข พ.ศ. ....

ประเดนปฏรปท ๔ : ปฏรปกลไกและมาตรการคมครองผบรโภคภาครฐ พจารณาปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค พจารณาแกไขปรบปรงกฎหมายใหมประสทธภาพ บงคบใชไดจรงและคมครองผบรโภค

๑. พจารณาจดท ารางพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. .... ๒. พจารณาจดท ารางพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบ

กจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม (ฉบบท..) พ.ศ. ....

๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภคไดมการพจารณาศกษาเรองดงกลาวเพอการจดท า

รายงานการปฏรประบบการคมครองผบรโภค โดยไดท าการพจารณา ศกษาจากเอกสารทางวชาการ กฎหมายทเกยวของ รบฟงความคดเหนจากองคกรคมครองผบรโภคภาคประชาชน และเชญหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบรโภคเขาชแจงกบคณะกรรมาธการ รวมทงการพจารณาโดยมอบหมายใหคณะอนกรรมาธการเปนผด าเนนงาน ดงตอไปน

๓.๑ พจารณาจากเอกสารทางวชาการ ไดแก รายงานผลการวจยรางแผนแมบทการคมครองผบรโภคแหงชาต ฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๒) รายงานผลการวจยกฎหมายความรบผดตอสนคาทช ารดบกพรอง (Lemon Law) รายงานผลการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค รายงานผลการวจยการศกษาทบทวนสถานการณการเยยวยาความเสยหายใหแกผบรโภคของประเทศไทย รายงานทดอารไอ ฉบบท ๙๒ เดอนมนาคม ๒๕๕๔ (ฉบบพเศษ) พระราชบญญตวาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ : ขอจ ากดและการปฏรป บนทกการคมครองผบรโภค ๕๗ มลนธเพอผบรโภค เปนตน

๓.๒ พจารณาศกษา วเคราะห ประเดนปญหาขอกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ไดแก พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕ พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ และรางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. .... เปนตน

๓.๓ เชญหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ไดแก ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ส านกงานคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) เปนตน

๓.๔ รบฟงความคดเหนจากองคกรคมครองผบรโภคภาคประชาชน และภาคผประกอบการ ไดแก สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สภาหอการคาไทย สหพนธองคกรผบรโภค มลนธเพอผบรโภค สมาคมพทกษประโยชนผบรโภค บรษทผประกอบการโทรคมนาคม กรรมการองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ภาคประชาชน เปนตน

๓.๕ แตงตงคณะอนกรรมาธการขนมาพจารณาในบางประเดนการปฏรป ๓.๖ ทบทวนสถานการณภาพรวม ตลอดจนสภาพปญหาการคมครองผบรโภคในปจจบน

- ๕ -

๓.๗ ศกษากฎหมายทเกยวของ อาท พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕ และพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒

๓.๘ ก าหนดประเดนการปฏรปเชงระบบ อาท ปฏรปหนวยงานภาครฐและการบรณาการรวมกน ปฏรปการบงคบใชกฎหมายและกลไกการคมครองผบรโภค ปรบปรงกฎหมายตาง ๆ และสงเสรมการรวมกลมและพฒนาศกยภาพองคกรผบรโภค รวมทงภาคเครอขายทกภาคสวนใหมความเขมแขงและเขามามสวนรวมในการคมครองผบรโภค

๓.๙ เชญหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน ตลอดจนผทมความรความเชยวชาญดานการคมครองผบรโภคเขารวมชแจงแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะในการปฏรป

๓.๑๐ จดการสมมนาเพอใหความรทเกยวของกบรางกฎหมายตาง ๆ ทคณะกรรมาธการไดด าเนนการยกรางอย และรบฟงความคดเหนตลอดจนขอเสนอแนะของประชาชนและหนวยงานทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห

จากการศกษาขอมล ขอเทจจรงโดยอาศยเอกสารทางวชาการ การรวบรวมขอเสนอแนะจากเครอขายตาง ๆ ตลอดจนการรบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของ ภาคผประกอบการ และภาคประชาชนแลว คณะกรรมาธการเหนวา เปาหมายทส าคญทสดระบบการคมครองผบรโภค คอ การสรางความเขมแขงของระบบคมครองผบรโภคดวยการสรางและปรบปรงกลไกและระบบตาง ๆ เชน โครงสรางภาครฐและการบรณาการคมครองผบรโภค การรวมตวของภาคประชาชนเพอพทกษสทธและมสวนรวมในการก าหนดนโยบายดานการคมครองผบรโภคกบภาครฐ ระบบชดเชยความเสยหาย ระบบความปลอดภยดานสนคา และบรการ เปนตน โดยสามารถจดกลมและจดล าดบความส าคญตามกรอบแนวคดการปฏรประบบการคมครองผบรโภคใหเขมแขงและยงยน เปน ๔ ประเดนการปฏรป ดงมสาระส าคญโดยสงเขป ตอไปน

ประเดนปฏรปท ๑ : ระบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค องคกรผบรโภค ตองมการสงเสรมใหผบรโภคมการรวมตวกนพทกษสทธการมสวนรวมในการก าหนดนโยบายเกยวกบการคมครองผบรโภค รวมทงใหความรเรองสทธผบรโภคและใหขอมลขาวสารทถกตองเพอประกอบการตดสนใจ ตลอดจนเพมบทบาทของสอ ภาคเอกชน และภาควชาการ โดยมระบบกลไกในการปฏรป คอ

ใหมกฎหมายเกยวกบองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค มสมชชาผบรโภค มการตรวจสอบการคมครองผบรโภคของหนวยงานรฐ ประเดนปฏรปท ๒ : ปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค ความปลอดภยดานสนคา

และบรการ การคมครองความคมคา และการคมครองผบรโภคใหไดรบขอมลทถกตอง โดยมระบบและกลไกในการปฏรป คอ

ใหมกฎหมายแจงเตอนภยและจดการสนคาทไมปลอดภยตอผบรโภค (Product Safety) ใหมกฎหมายผลตภณฑและบรการฮาลาล มระบบกลไกอตโนมตเพอยกเลกสนคาอนตราย มหนวยงานกลางในการรบรองคณภาพสนคา การจดล าดบสนคาทไมปลอดภย ระบบกลไกอตโนมตเพอยกเลกสนคาอนตราย

- ๖ -

ระบบหนงยกเลก, ยกเลกทงหมด one ban, all ban, Precautionary Principle ระบบ Certificate of Free Sale หนวยงานรฐยดหลก Open Government Principle หนวยงานรฐมหนาทตอสงคมและ

ประชาชนแสดงโดยเปดเผย แผนการตรวจสอบ เฝาระวง สนคา แผนและมาตรการขจดภยลวงหนา รายงานและประเมนผลการด าเนนงานของตน ประเดนปฏรปท ๓ : ปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค การชดเชยความเสยหาย และ

ระบบรองเรยน รองทกข โดยมระบบและกลไกในการปฏรป คอ ใหมกฎหมายในการคมครองผบรโภคสนคาทมความช ารดบกพรอง ใหมกฎหมายคมครองผเสยหายจากการบรการสาธารณสข โดยมสาระส าคญ ไดแก ใหมกฎหมายกองทนชดเชยความเสยหายจากสนคาและบรการ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญต

ความรบผดชอบตอความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ ประเดนปฏรปท ๔ : ปฏรปกลไกและมาตรการคมครองผบรโภคภาครฐ โครงสรางและการบรณาการ

คมครองผบรโภคภาครฐ ตลอดจนปรบปรงกฎหมาย และการบงคบใชกฎหมาย โดยมระบบและกลไกในการปฏรป คอ

ปฏรปหนวยงานภาครฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภค ปรบปรงกฎหมายวาดวยองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง

วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ใหทนสมย ทนกบสภาวการณทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

ปรบปรงกฎหมายวาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ เพมบทบญญตเกยวกบสทธผบรโภคใหเปนไปตามหลกสากล เพมผแทนองคกรผบรโภคในคณะกรรมการทเกยวกบการคมครองผบรโภคของรฐ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ใหมความ

ทนสมยและทนตอเทคโนโลยทเปลยนแปลงอยางรวดเรว

๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ

จากผลการพจารณาศกษาวเคราะหขางตน คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภคจงขอให สภาปฏรปแหงชาตพจารณารายงานผลการพจารณาศกษา วาระปฏรปท ๓๑ : การปฏรประบบการคมครองผบรโภคเพอเหนชอบกบแนวทางและขอเสนอของคณะกรรมาธการในการปฏรประบบการคมครองผบรโภค ดงน ๑) เหนชอบกบรายงานผลการพจารณาศกษา วาระปฏรปท ๓๑ : การปฏรประบบการคมครองผบรโภค (รายละเอยดปรากฏตาม ภาคผนวก ก) และสงมอบใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป

- ๗ -

๒) เหนชอบกบรายงานผลการพจารณาศกษาขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค” (รายละเอยดปรากฏตาม ภาคผนวก ข) และสงมอบใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป ๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๑ ปฏ รประบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค เกดองคการอสระเพอการคมครองผบรโภคท าให เกดการรวมกลมของภาค

เครอขายผบรโภคทกภาคสวนอยางเขมแขง และเกดกระบวนการ มสวนรวมในการก าหนดนโยบาย กฎหมาย และมาตรการในการคมครองผบรโภคของภาคเครอขายผบรโภค

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๒ ปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค มกฎหมายรบประกนความบกพรองของสนคา (Lemon Law) มกฎหมายการแจงเตอนภยสนคาทไมปลอดภยตอผบรโภค เกดระบบและกลไกในการเยยวยาความเสยหายตอผบรโภคทรวดเรวและม

ประสทธภาพ เชน กองทนชดเชยความเสยหายจากสนคาและบรการ

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๓ ปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค ๓.๑ ปฏรประบบความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการคมครอง

ผบรโภค โดยการจดท ารางพระราชบญญตความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....

เกดระบบและกลไกในการคมครองสทธของผบรโภค โดยเฉพาะกลไกในการปองกนอนตราย และระบบเตอนภยจากสนคาและบรการทไมปลอดภยอยางมประสทธภาพ

๓.๒ ปฏรประบบคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข โดยการจดท ารางพระราชบญญตคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข พ.ศ. ....

มกฎหมายคมครองผเสยหายจากการบรการสาธารณสข ซงเปนกฎหมายทภาคประชาชน ไดมสวนรวมในการน าเสนอตอรฐสภามากอนหนานแลว ตงแตปลายป พ.ศ.๒๕๕๓

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๔ ปฏรปกลไกและมาตรการคมครองผบรโภคภาครฐ ๔.๑ ปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค (ภาคผนวก ข)

ประชาชนผบรโภค ไดรบสทธในความคมครองจากรฐใหสามารถด ารงชวตอย ไดอยางเหมาะสมและมคณภาพอยางแทจรง

หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ไดรบการบรณาการ ดานบทบาทหนาทและความรบผดชอบ โครงสราง กลไกและกระบวนการด าเนนงานทงปวง ใหเกดความชดเจนและท าใหสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพมากขน

- ๘ -

ภาคเอกชนและผประกอบการ ไดมบทบาทและเขาไปมสวนรวมในการคมครองผบรโภคอยางเปนประโยชน อนจะชวยสงเสรมโอกาสและขดความสามารถในการด าเนนการประกอบธรกจตอไป

เกดยทธศาสตรและแผนการคมครองผบรโภคระดบชาต ตลอดจนการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐและภาคเครอขายตาง ๆ ทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ตลอดจนเกดกลไก ในการพฒนาและปรบปรงกฎหมายใหเปนไปอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

เกดระบบฐานขอมลและการเชอมโยงขอมล ระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และผบรโภค เพอใหสามารถเขาถงขอมล ขาวสาร และความรทถกตองเพอการคมครองผบรโภคผานชองทางทหลากหลาย

๔.๒ ปฏรปองคกรจดสรรคลนความถ โดยการจดท ารางพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

องคการจดสรรคลนความถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ ถกตอง รวดเรว ตอบสนองตอความตองการของผบรโภคไดอยางแทจรง

๔.๓ ปฏรปกระบวนการแขงขนทางการคา โดยการจดท ารางพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ....

กฎหมายการแขงขนทางการคาไดรบการพฒนาและสามารถใชบงคบไดอยางมประสทธภาพ ผประกอบการมการแขงขนกนอยางเปนธรรม มสวนรวมในการพฒนาศกยภาพของผบรโภคใหมความเขมแขง และมความเขาใจถงประโยชนของการแขงขนอยางเสรและเปนธรรมทมตอการพฒนาความสามารถในการแขงขนของผประกอบการ ๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธในขอ ๖

๑) จ านวนผบรโภคมการใชสทธและไดรบการเยยวยาเมอเทยบจากปตาง ๆ ทผานมา ๒) สนคาและบรการ ในทองตลาด มคณภาพไดมาตรฐานทสงขนเมอเทยบกบปทผานมา ๓) มการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคภายในเวลาทงกอนและหลงสนคาจะ

เขาสตลาดและภายหลงสนคาเขาสตลาด ๔) รอยละ ๘๐ ของผบรโภคมความพงพอใจในการปฏบตงานของหนวยงานภาครฐทท าหนาทดาน

การคมครองผบรโภค ๕) จ านวนประชาชนเขาถงขอมลของผบรโภคเพมมากขน จากปทผานมาไมต ากวารอยละ ๕๐ ๖) มกฎหมายเพอการจดตงองคการอสระเพอการคมครองผบรโภคท าหนาทใหความเหนเพอ

ประกอบการพจารณาของหนวยงานของรฐในการตราและการบงคบใชกฎหมายและกฎ และใหความเหนในการก าหนดมาตรการตาง ๆ เพอคมครองผบรโภค รวมทงตรวจสอบและรายงานการกระท าหรอละเลยการกระท าอนเปนการคมครองผบรโภค

- ๙ -

๗) สดสวนของการมสวนรวมของประชาชนเกยวกบการเสนอนโยบาย กฎหมาย มาตรการตาง ๆ เกยวกบการคมครองผบรโภคมจ านวนเพมมากขนอยางตอเนอง โดยมเครอขายภาคประชาสงคมทความเขมแขง เพอพทกษสทธของผบรโภค

๘) ผประกอบการมการแขงขนกนอยางเสร เปนธรรมและเทาเทยม และ มสวนรวมกบการด าเนนงานดานการคมครองผบรโภคโดยเขาใจประโยชนของการแขงขนทมตอการพฒนาความสามารถในการแขงขนของกจการของตน

๙) มกลไกเตอนภยสนคาทเปนอนตราย และระบบในการคนสนคาทช ารดบกพรอง รวมทงกองทนในการเยยวยาความเสยหายทมประสทธภาพตอผบรโภค

(นายวนย ดะหลน) เลขานการคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ภาคผนวก ก

รายงาน คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

สภาปฏรปแหงชาต วาระปฏรปท ๓๑ การปฏรประบบการคมครองผบรโภค

---------------------------------- ตามททประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๗/๒๕๕๗ เมอวนองคารท ๑๑ พฤศจกายน ๒๕๕๗ ไดมมตตงคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค ตามขอบงคบการประชมสภาปฏรปแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๗ ขอ ๘๐ วรรคสาม (๑๘) โดยมอ านาจหนาทศกษาวเคราะหจดท าแนวทางและขอเสนอแนะเพอการปฏรป ดานการคมครองผบรโภคใหสมฤทธผล รวมทงมอ านาจหนาทอนตามทสภาปฏรปแหงชาตมอบหมาย ตอมาคณะกรรมาธการวสามญจดท าวสยทศนและออกแบบอนาคตประเทศไทย สภาปฏรปแหงชาต ไดสรปผลการจดสมมนาการประชมเชงปฏบตการวสยทศนประเทศไทย (Vision Workshop) จากการประชมระดมความเหนจากสมาชกสภาปฏรปแหงชาต ซงจดขนระหวางวนท ๑๙-๒๐ มกราคม ๒๕๕๘ โดยไดก าหนดวาระการปฏรปประเทศทส าคญใหแกคณะกรรมาธการของสภาปฏรปแหงชาตในวาระตาง ๆ ซงคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภคไดรบมอบหมายใหรบผดชอบวาระปฏรปการคมครองผบรโภค โดยไดก าหนดประเดนการปฏรปทส าคญ ๆ ไดแก การเปลยนโครงสรางการคมครองผบรโภคโดยภาคประชาชน สมชชาผบรโภค บทลงโทษผทเอาเปรยบผบรโภค ระบบขอมลส าหรบผบรโภค ระบบการปองกนปญหาส าหรบผบรโภค ระบบการเยยวยาผบรโภค เปนตน บดน คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค ไดพจารณาศกษาและจดท า “การปฏรประบบการคมครองผบรโภค (Blueprint for change)” เพอเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต โดยก าหนดประเดนปญหา วตถประสงคของการปฏรประบบการคมครองผบรโภค ประเดนการปฏรป กรอบความคดรวบยอด ขอบเขตการปฏรป เครอขายพนธมตร ตวบงชผลสมฤทธ และผลกระทบเชงบวกในวงกวางตอประเทศไทย เสรจสนแลวโดยมเนอหารายละเอยด ดงน ๑. หลกการและเหตผล

ปญหาดานการคมครองผบรโภคของประเทศนบเปนเรองส าคญอกเรองหนงซงไดรบความสนใจจากประชาชน และถกหยบยกขนมาเปนประเดนส าคญอกประเดนหนงในเรองทจะมการปฏรปในทกเวทของการปฏรปประเทศ ความพยายามทจะมการพฒนาหรอปฏรประบบการคมครองผบรโภคเกดขน ครงแรกของโลก เมอป พ.ศ. ๒๕๑๒ ๑ โดยเจาหนาทของสหพนธองคการผบรโภคระหวางประเทศ ซงเปนองคการอสระท ไมเกยวของกบการเมอง จดตงโดยสมาคมผบรโภคของประเทศตาง ๆ รวมตวกนทส านกงานใหญกรงเฮก ประเทศเนเธอรแลนดไดชกชวนองคการเอกชนในประเทศไทยใหมการจดตงสมาคมผบร โภคขนเชนเดยวกบประเทศอน ๆ แตไมประสบผลส าเรจเนองจากองคกรเอกชนของประเทศไทยในขณะนนยงไมพรอมทจะด าเนนการ ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๑๔ ประเทศไทยไดมการจดตงคณะกรรมการเพอศกษาปญหาของผบรโภค มชอวา กรรมการศกษาและสงเสรมผบรโภคและมววฒนาการเรอยมาในภาคเอกชน รวมทงไดประสานกบ

๑ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. สคบ. กบการคมครองผบรโภค. กรงเทพมหานคร. (๒๕๕๓) (หนา ๑)

- ๑๔ -

รฐบาล จนกระทงใน พ.ศ. ๒๕๑๙ รฐบาลสมย ม.ร.ว.ศกฤทธ ปราโมช เปนนายกรฐมนตร ไดมการจดตงคณะกรรมการคมครองผบรโภคขนเปนครงแรก โดยมรองนายกรฐมนตร (พลตร ประมาณ อดเรกสาร) เปนประธานกรรมการ

รฐบาลในสมยตอมาซงมพลเอก เกรยงศกด ชมะนนทน เปนนายกรฐมนตรไดใหความส าคญกบปญหาดานการคมครองผบรโภค โดยไดจดตงคณะกรรมการคมครองผบรโภคขนอกครง มรองนายกรฐมนตร (นายสมภพ โหตระกตย) เปนประธานกรรมการ และคณะกรรมการชดดงกลาวไดศกษาหามาตรการถาวร ในการคมครองผบรโภค ทงในหลกการทเปนสาระบญญตและการจดองคกรของรฐเพอการคมครองผบรโภค จนกระทงไดตรากฎหมายขนเพอการคมครองผบรโภคเปนครงแรกของประเทศ คอ “พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒” มผลใชบงคบตงแตวนท ๕ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๒๒ เปนตนมา

เหตผลของการประกาศใชกฎหมายฉบบดงกลาวกเนองมาจากการบรโภคและการเสนอขายสนคาและบรการตาง ๆ ของประชาชนนบวนจะเพมมากขน ผประกอบการธรกจการคาและผประกอบการโฆษณา ไดมการน าวชาการในทางการตลาดและทางการโฆษณามาใชในรายการสงเสรมการขายสนคาและบรการ มากขน ท าใหผบรโภคตกอยในฐานะทเสยเปรยบ ไมอยในฐานะทจะทราบสภาวการณตลาดและความจรง ทเกยวกบคณภาพราคาของสนคาและบรการตาง ๆ ไดอยางถกตองทนถวงท การฟองรองผประกอบการ ยอมใชเวลาและคาใชจายเปนการไมคมคา ผบรโภคจ านวนมากไมอยในฐานะทจะสละเวลาและเสยคาใชจายในการด าเนนคด บางกรณไมอาจระงบยงยงการกระท าทกอใหเกดความเสยหายแกผบรโภคไดอยางทนถวงท

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดก าหนดใหมองคกรของรฐองคกรหนงเรยกวา “คณะกรรมการคมครองผบรโภค” และคณะกรรมการเฉพาะเรองซงไดแก คณะกรรมการวาดวยสญญาคณะกรรมการวาดวยฉลาก คณะกรรมการวาดวยโฆษณา รวมทงไดบญญตใหมการจดตงหนวยงาน เพอปฏบตงานและเปนองคกรหลกในการขบเคลอนงานดานการคมครองผบรโภคคอ “ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค” สงกดส านกนายกรฐมนตร

นอกจากการก าหนดใหมหนวยงานภาครฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภคขนโดยตรงแลวพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๑ ไดก าหนดรบรองและคมครองสทธของผบรโภคไว ๕ ประการ กลาวคอ ๒

(๑) สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงค าพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ

(๒) สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาและบรการ (๓) สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ (๔) สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการท าสญญา (๕) สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย

๒ พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๔ ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตคมครองผบรโภค

(ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๔๑

- ๑๕ -

กอนทจะมการตราพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ไดมการตรากฎหมายทมลกษณะเปนการคมครองผบรโภค กลาวคอ พระราชบญญตยา พ.ศ. ๒๕๑๐ และตอมาไดมการตรากฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคขนอกหลายฉบบ ไดแก พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนตน

ตลอดระยะเวลาดงกลาว ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไดด าเนนการคมครองผบรโภคตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ แกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๕๖ รวมทงพระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕ และตามนโยบายการบรหารราชการแผนดนของรฐบาลดานการคมครองผบรโภค โดยไดจดใหมศนยรบเรองราวรองทกขส าหรบใหบรการรบเรองรองเรยนจากประชาชนทไมไดรบความเปนธรรมจาการซอสนคาหรอบรการ รวมทงใหบรการรบเรองรองเรยนผานชองทางตาง ๆ ไดแก ทางไปรษณย ทางเวบไซตของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ท www.ocpb.go.th นอกจากน ประชาชนสามารถขอรบแบบฟอรมรองเรยนไดทรานเซเวนอเลฟเวน ห างสรรพสนคาโลตส ห างสรรพสนคาบ กซ ห างแฟชนไอสแลนด และรานจฟ ฟ ในป มน ามน ปตท. ซงจากสถตการรบเรองรองเรยนจากผบรโภค ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ ของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค๓ สรปไดดงน ดงน

ทมา : ระบบคมครองผบรโภคแบบเบดเสรจ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ขอมล ณ วนท ๑ ตลาคม ๒๕๕๗

๓

รายงานขอมลและสถตการด าเนนงานคมครองผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร (หนา ๑)

๐

๑,๐๐๐

๒,๐๐๐

๓,๐๐๐

๔,๐๐๐

๕,๐๐๐

๖,๐๐๐

๗,๐๐๐

๘,๐๐๐

๙,๐๐๐

๑๐,๐๐๐

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๓

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๗

สถตการรบเรองรองเรยนจากผบรโภค ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ - ๒๕๕๗

๖,๓๖๘ ราย

๙,๒๕๐ ราย

๗,๘๖๘ ราย ๗,๑๗๔ ราย

๘,๕๕๕ ราย

๗,๒๐๔ ราย

- ๑๖ -

นอกจากน ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ยงไดสรปเรองรองเรยนซงสามารถยตขอรองเรยนดวยวธการตาง ๆ ไดแก ๑) การเจรจาไกลเกลยไดขอยต ๒) ผบรโภคเขาใจค าชแจงของผประกอบการและขอยตเรอง ๓) ประสานหนวยงานทเกยวของใหด าเนนการตามอ านาจหนาทและแจงใหผรองทราบ ๔) เสนอ คณะกรรมการคมครองผบรโภคพจารณาด าเนนคดแทนผบรโภค ๕) อน ๆ (ผรองมหนงสอยกเลก ไปใชสทธทางศาลดวยตนเอง ยตเรอง ถอนเรอง) ซงใน ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ ไดแกไขปญหาเรองรองเรยนจากผบรโภคตามแผนภมแสดงสถตการแกไขปญหาเรองรองเรยนใหผบรโภค๔ ดงน

ทมา : ระบบคมครองผบรโภคแบบเบดเสรจ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ขอมล ณ วนท ๑ ตลาคม ๒๕๕๗

๔

รายงานขอมลและสถตการด าเนนงานคมครองผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร (หนา ๒)

๐

๑,๐๐๐

๒,๐๐๐

๓,๐๐๐

๔,๐๐๐

๕,๐๐๐

๖,๐๐๐

๗,๐๐๐

๘,๐๐๐

๙,๐๐๐

๑๐,๐๐๐

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๓

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๔

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๕

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๖

ปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๗

๖,๓๖๘

๗,๒๐๔

๘,๕๕๕๙,๒๕๐

๗,๘๖๘

๗,๑๗๔

๒,๓๓๘

๔,๖๒๑๔,๙๔๐

๕,๗๐๔๖,๑๓๒ ๖,๑๔๒

เรองรองเรยนทรบ

แผนภมแสดงสถตการแกไขปญหาเรองรองเรยนใหผบรโภคปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ - ๒๕๕๗

เรองรองเรยนทยต

- ๑๗ -

ซงในปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ ในรอบ ๖ ป (เดอนตลาคม ๒๕๕๑ – กนยายน ๒๕๕๗) ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ไดแบงประเภทการรองเรยนประเภทหลก จ านวน ๓ ประเภท ไดแก ๑) ประเภทบรการ ๒) ประเภทอสงหารมทรพยและทอยอาศย ๓) ประเภทสนคาอปโภคและบรโภค โดยมจ านวนผรองเรยน ทง ๓ ประเภทหลก โดยมรายละเอยดปรากฏดงน๕

ประเภทหลก ปงบประมาณ พ.ศ.

๒๕๕๒ ๒๕๕๓ ๒๕๕๔ ๒๕๕๕ ๒๕๕๖ ๒๕๕๗ บรการ ๑,๙๖๒ ๒,๕๙๙ ๒๙๗๓ ๓,๖๕๗ ๓,๑๙๗ ๓,๐๐๓ อสงหารมทรพยและทอยอาศย

๒,๕๐๕ ๒,๔๕๙ ๒,๘๗๖ ๒,๘๑๔ ๒,๓๑๘ ๑,๘๐๒

สนคาอปโภคบรโภค

๑,๙๐๑ ๒,๑๔๖ ๒,๗๐๖ ๒,๗๗๙ ๒,๓๕๓ ๒,๓๖๙

รวม ๖,๓๖๘ ๗,๒๐๔ ๘,๕๕๕ ๙,๒๕๐ ๗,๘๖๘ ๗,๑๗๔

แผนภมแสดงสถตการรบเรองรองเรยนจากผบรโภค ๓ ประเภทหลก

ทมา : ระบบคมครองผบรโภคแบบเบดเสรจ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ขอมล ณ วนท ๑ ตลาคม ๒๕๕๗

๕

รายงานขอมลและสถตการด าเนนงานคมครองผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร (หนา ๓)

๓๒ เปอรเซนต

๓๗ เปอรเซนต

๓๑ เปอรเซนต

สถตแสดงการรบเรองรองเรยนจากผบรโภค ๓ ประเภทหลกงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ - ๒๕๕๗ (จ านวน ๔๖,๔๑๙ ราย)

สนคาอปโภคบรโภค

(๑๔,๒๕๔ ราย)

อสงหารมทรพย

และทอยอาศย (๑๔,๗๗๔ ราย)

บรการ

(๑๗,๓๙๑ ราย)

- ๑๘ -

อยางไรกตาม ประเดนการรองเรยนของผบรโภคมไดมเฉพาะแต ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคซงเปนหนวยหลกในการรบเรองราวรองเรยนจากผบรโภคเพยงหนวยงานเดยวเทานน หากแต ยงมหนวยงานอนอก ซงท าหนาทรบเรองรองเรยนจากผบรโภคเฉพาะเรองทอยในอ านาจหนาท ของหนวยงานนน ยกตวอยางเชน เรองทเกยวของกบคณภาพและมาตรฐานสนคา ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เปนผดแลรบผดชอบ ปญหาราคาสนคาอปโภคบรโภค กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย เปนผดแลรบผดชอบ ปญหาดานอาหารและยา ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาเปนผดแลรบผดชอบ ปญหาดานโทรคมนาคม ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาตเปนตน ซงในแตละหนวยงานกยงพบผบรโภคเปนจ านวนมากรองเรยนเกยวกบปญหาความเดอดรอนในดานตาง ๆ

จากขอมลดงกลาวสะทอนใหเหนอยางชดเจนวาแมจะมหนวยงานทท าหนาทคมครองผบรโภค อยแลว แตกยงไมสามารถคมครองผบรโภคไมใหถกละเมดสทธไดอยางเทาทควร นนอาจจะเปนเพราะกระแสบรโภคนยมของประชาชน แนวทางการพฒนาเศรษฐกจแบบเสรนยมในปจจบน ท าใหผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคจากโฆษณาในโทรทศน สนคาและบรการมความซบซอนทงในเชงการผลตและการตลาด ผบรโภคไทยประสบปญหาถกเอารดเอาเปรยบ ตงแตเรองเลกนอยจนกระทงเรองใหญ ยกตวอยางเชน การซอขายบาน การใชสนคาหรอการบรการทไรคณภาพและมาตรฐานการโฆษณาและการสงเสรมการขาย ในวทยธรกจชมชน เคเบลทว ทวดาวเทยม เปนตน

สภาพปญหาดงกลาวท าใหเกดแนวความคดเรอง “องคการอสระเพอการคมครองผบรโภค” และการใหความส าคญตอการคมครองสทธผบรโภค ซงไดถอก าเนดขนในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ ในมาตรา ๕๗ และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๖๑ ก าหนดใหมองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ท าหนาทใหความเหนตอนโยบาย มาตรการในการคมครองผบรโภคไดอยางอสระไมถกบงคบดวยเงอนไขจากฝายบรหาร หรอฝายการเมอง โดยใหสทธในการเสนอนโยบาย กฎหมายและมาตรการในการคมครองผบรโภคตอหนวยงานรฐ เปดโอกาสใหผบรโภคมสวนรวม ในการรวมก าหนดกตกากบหนวยงานรฐ และใหความเหนในการออกกฎหมาย รวมทงใหความเหนในการก าหนดมาตรการเพอการคมครองผบรโภค การบงคบใชกฎหมาย และตรวจสอบการคมครองผบรโภค รวมทงใหภาครฐสนบสนนงบประมาณในการด าเนนการ ซงแนวความคดดงกลาวจะเปนแนวทางอกประการหนงในการเพมบทบาทภาคประชาชนกบการคมครองผบรโภค

ดวยสถานการณการเปลยนแปลงทส าคญทงในระดบโลก ระดบภมภาค และในระดบประเทศ กระแสโลกาภวตน (Globalization) ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ลวนสงผลกระทบตอการคมครองผบรโภค ท าใหผบรโภคถกเอาเปรยบ สทธของผบรโภคไมไดรบการคมครองหรอรบรองในความเปนจรงเทาทควร หนวยงานของรฐไมสามารถบรณาการใหการคมครองผบรโภคไดอยางทวถง เตมก าลง เปนตน

จากรายงานสถานการณ รวมท งขอมลตามทปรากฏดงกลาวแลว คณะกรรมาธการปฏรป การคมครองผบรโภค เหนวาปญหาในระบบการคมครองผบรโภคในประเทศทเปนเรองส าคญอนควรทจะไดรบการปฏรปเพอใหเกดการพฒนาอยางยงยนและมนคง ไดแก

- ๑๙ -

๑) สทธของผบรโภคยงไมไดรบการคมครองตามกฎหมายโดยเฉพาะปญหาดานความปลอดภยของผบรโภค และการบงคบใชกฎหมายยงไมมประสทธภาพ

ปญหาของการคมครองผบรโภคในเรองดงกลาวเปนปญหาส าคญทควรไดรบการแกไขเปนประการแรก แมวาประเทศไทยจะมพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ อนเปนหลกประกนเบองตนวาผบรโภค มสทธอยางไร รฐตองใหการคมครองปองกนหรอปกปองมใหผประกอบการละเมดสทธของผบรโภคอยางไร และโดยทประเทศไทยไดรบรองขอตกลงสหประชาชาต ในป ๒๕๓๑ ไววา “ผบรโภคมสทธทจะไดบรโภคผลตภณฑทไมมอนตรายพอๆ กบความส าคญของการสงเสรมใหไดรบความยตธรรม ความเสมอภาค และความยงยนของการพฒนาเศรษฐกจและการพฒนาของสงคม ตลอดจนสงแวดลอม” แตดเหมอนวาปจจบนผบรโภคยงตองประสบกบการถกละเมดสทธอยเสมอ โดยจะเหนไดจากจ านวนสถตเรองรองเรยนทเพมสงขน การทผบรโภคถกหลอกใหซอสนคาหรอบรการทไมมคณภาพมาตรฐาน ผบรโภคไดรบความเสยหายจากการใชสนคาหรอใชบรการจากผประกอบการ ถกเอารดเอาเปรยบจากการท าสญญา ผบรโภคตกอยในสภาวะทไมสามารถรเทาทนกลลวงของผประกอบการ โดยรฐไมอาจบงคบใชมาตรการทางกฎหมายเพอคมครองสทธของผบรโภคไดอยางมประสทธภาพ ท าใหเกดชองวางใหผประกอบการละเมดสทธของผบรโภคไดโดยงาย

ขอมลจากกองคมครองผบรโภคดานโฆษณา ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค รายงานเกยวกบสถานการณดานการคมครองผบรโภค เมอเดอนตลาคม ๒๕๕๖ – มนาคม ๒๕๕๗ พบโฆษณาทเขาขายตองตรวจสอบมากถง ๑๑,๐๘๐ เรอง ในจ านวนนเปนโฆษณาทมความผดตามกฎหมายของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค และส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา รวม ๑๙๒ เรอง โดยโฆษณาทพบวามความผดมากทสด คอ การโฆษณาผานโทรทศนดาวเทยม เชน การขายสนคาเกยวกบการเพมประสทธภาพทางเพศ เครองส าอาง ผลตภณฑบ ารงผว ยาบ ารงและอาหารเสรม โดยพบวามความผดมากถง ๑๐๕ รายการ หรอคดเปน ๘๐ ถง ๙๐ เปอรเซนต๖ ทงหลายเหลานลวนสะทอนใหเหนวาหนวยงานของรฐยงไมสามารถบงคบใชกฎหมายไดอยางมประสทธภาพเทาทควรท าใหสทธของผบรโภคถกละเมด ผประกอบการไมเกรงกลวตอกฎหมาย

๖ กองคมครองผบรโภคดานโฆษณา ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) หนงสอพมพเดลนวส ๑

สงหาคม ๒๕๕๗

- ๒๐ -

๒) ผบรโภคขาดขอมลขาวสารเกยวกบการคมครองผบรโภค ขาดความเขาใจเทคโนโลยและไมสามารถเขาถงขอมลทจ าเปนเพอประกอบการตดสนใจในการบรโภคไดอยางมประสทธภาพ

ขอมลขาวสารของสนคาและบรการมสวนส าคญอยางยงของการใชเปนเครองมอของผประกอบการโดยการสอสาร การโฆษณาเชญชวนใหผบรโภคเลอกใชหรอซอสนคาและบรการเพอประโยชนในการสงเสรมการขาย สงผลใหผประกอบการมผลก าไรมากขน แตในทางกลบกนผบรโภคกลบเขาถงขอมลขาวสารเพอการคมครองผบรโภคทเปนประโยชนประกอบการตดสนใจไดนอยลง ขอมลทสอสารมายงผบรโภคสวนใหญเปนขอมลสงเสรมการขายของผประกอบการธรกจ ไมใชขอมลทจะเปนประโยชนตอการพจารณาเพอประกอบการตดสนใจกอนการเลอกใชสนคาและบรการ ขอมลขาวสารทรฐพยายามสอสารไปยงผบรโภคนน กลบไปถงผบรโภคในวงแคบ เนองจากอาจจะถกจ ากดดวยบทบญญตของกฎหมายหรอการสอสารทยงไมทวถงครอบคลมกลมผบรโภคเทาทควร

นอกจากน การตนตว ความเทาทนในการใชชวต การเขาถงขอมล การเปดเผยขอมลของหนวยงานรฐ ยงขาดความเปนอสระ และไมสอดคลองตอการตดสนใจของผบรโภค มขอจ ากดในการด าเนนการนานบประการ ตวอยางเชน การประกาศผลการตรวจสอบของขวญปใหมของหนวยงานรฐ จ านวน ๓,๑๖๗ กระเชา ในซปเปอร มารเกต จ านวน ๒๔ แหง ของส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาพบวาสนคาทมปญหาจ านวน ๒๒๑ ชน และพบผกระท าความผดเรองการแสดงฉลากไมถกตองจ านวน ๗ ราย บางแหงไมแสดงวนหมดอาย โดยไมไดมการเปดเผยรายชอทไดส ารวจ และไมมการแสดงรายชอหางทกระท าความผดแตประการใด๗ ซงสะทอนใหเหนถงการไมใหความส าคญในการคมครองสทธของผบรโภคทจะไดรบขอมลทเปนความจรงตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ หรอขอมลทจ าเปนในการตดสนใจเลอกซอสนคาหรอบรการ

๗ อย.ตรวจซ าขาวถงไมพบเมทลโบรไมดเกน-โคโคเกบคนได๒๙ ถง [ออนไลน]. แหลงทมา :

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1374650461&grpid=03&catid=03 [๒๔ กมภาพนธ ๒๕๕๘].

- ๒๑ -

๓) องคกรผบรโภคไมมสวนรวมในการก าหนดนโยบาย กฎหมาย และมาตรการในการคมครองผบรโภค

ทผานมาการก าหนดแนวนโยบาย กฎหมาย และมาตรการตาง ๆ ในการคมครองผบรโภค ถกก าหนดโดยกลไกหนวยงานของรฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภค โดยองคกรผบรโภคซงเปนผททราบถงปญหาการคมครองผบรโภคไมมโอกาสมสวนรวมในการเสนอแนะแสดงความเหนแตอยางใด ซงทผานมาหนวยงานภาครฐพยายามทจะก าหนดแนวนโยบายหรอมาตรการตาง ๆ เพอการคมครองผบรโภคในหลากหลายรปแบบแตมาตรการดงกลาวยงไมเพยงพอตอการแกไขปญหาหรอสถานการณการคมครองผบรโภคใหดขนได อนเนองมาจากกลไกการคมครองผบรโภคมความเกยวของกบหนวยงานภาครฐหลายหนวยงาน ตลอดจนมมาตรการและระเบยบขอบงคบทเกยวของหลายดาน สงผลกระทบใหระบบการปองกน การควบคมก ากบผประกอบการ ระบบมาตรฐานการเยยวยาชดเชยความเสยหายและการสงเสรมการบรโภคอยางยงยนด าเนนการไปไดอยางจ ากดและไมประสบผลส าเรจเทาทควร ดงนน ยทธศาสตรการพฒนานโยบาย กฎหมายและมาตรการดานการคมครองผบรโภคทงในระดบประเทศ ระดบภาค ระดบจงหวด และระดบทองถน จงจ าเปนอยางยงทจะตองใหองคกรผบรโภคมสวนรวมดวย

จากผลการศกษาของมลนธเพอผบรโภค พบวา กระบวนการในการออกนโยบาย กฎหมาย มาตรการในการคมครองผบรโภคตลอดระยะเวลามากกวา ๑๖ ป ภายใตรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทงฉบบปพทธศกราช ๒๕๔๐ และ ๒๕๕๐ ไมมการขอความคดเหนจากตวแทนผบรโภคตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ หรอไมไดใหความส าคญกบขอมลทไดจากการขอความคดเหนในการก าหนดนโยบายทสงผลกระทบและ เกยวของกบผบรโภค เชน การออกฉลากอาหารดดแปลงพนธกรรมทมการรบฟงความคดเหน แตมไดน าความเหนไปใชในการออกประกาศทเกยวของกบเรองน พระราชก าหนดภาษสรรพสามตในกจการโทรคมนาคมทท าใหเออประโยชนกบกลมธรกจคมนาคมทไดรบสมปทานในอดต การแปรรปรฐวสาหกจทเกยวของกบความเปนอยและการด ารงชวตของผบรโภค เชน ไฟฟา น าประปา องคการเภสชกรรม หรอสอสารมวลชน การท าขอตกลงเขตการคาเสร และขอสญญาตาง ๆ ทเกยวของกบบรการสาธารณะทไมก าหนดมาตรการเพอการ

- ๒๒ -

คมครองผบรโภคในขอสญญาตาง ๆ ทเกยวของกบขอสญญาทผบรโภคเสยเปรยบ การมสวนรวมของผบรโภคซงเปนแนวทางในการด าเนนงานคมครองผบรโภค กลายเปนเครองมอระบบตวแทน เชน คณะกรรมการพจารณาก าหนดอตราไฟฟาเอฟท (Ft) เปนตน๘

ดงนน การเพมบทบาทการตรวจสอบการคมครองผบรโภคของภาคประชาชนจงมสวนส าคญของการปฏรประบบการคมครองผบรโภคเปนอยางยง ซงจากเดมการเขาไปมสวนรวมในการตรวจสอบของภาคประชาชนเปนไปดวยความยากล าบากถกเพกเฉยจากหนวยงานของรฐ และบางครงอาจถกฟองคดทงในฐานะทเปนนกวชาการ องคกรพฒนาเอกชน และสอสารมวลชนในการใหขอมลตอสาธารณะ เพอใหสามารถเสนอขอคดเหน วพากษวจารณมาตรการหรอนโยบายดานการคมครองผบรโภคไดอยางมอสระ ตวอยางเชน คณะกรรมการองคการอสระเพอการคมครองผบรโภคภาคประชาชน ไดเสนอความคดเหนตอ กสทช. การจดการประมลคลนความถ 2.1 GHz (ใบอนญาต 3G) การสนสดอายสญญาสมปทานคลน 1800 MHz ผลปรากฏวา ไมมการตอบจดหมาย หรอตอบกลบการใหความเหนแตประการใด จากการใหความเหน ขณะทการจดท าความคดเหนตอการทางพเศษแหงประเทศไทยใหทบทวนและยตการขนราคาคาผานทางพเศษ โดยการ ทางพเศษไดสงจดหมายตอบกลบโดยมเหตผลหลกวาเปนไปตามสญญา หรอกรณขอใหนายกรฐมนตร รฐมนตรวาการกระทรวงพลงงาน ยตการขนราคากาซแอลพจ และไดเสนอใหปรบโครงสรางราคาใหเปนธรรม ลดคาผานทอกาซ และไมเลอกปฏบตดานราคาในการจ าหนายเนอกาซ ส านกนายกรฐมนตรไดตอบกลบวา มการมอบหมายใหหนวยงานทเกยวของชแจง แตการชแจงกไมไดตอบค าถามแตประการใด๙ เปนตน

๔) ขาดยทธศาสตรและแผนการคมครองผบรโภคระดบชาต รวมทงขาดการบรณาการการท างานของภาครฐ ขาดการท างานเชงรก ขาดการท างานรวมกนระหวางหนวยงานทรบผดชอบกบภาคเครอขายตาง ๆ และการปรบปรงกฎหมายเปนไปอยางลาชา

๘ คณะกรรมการองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ภาคประชาชน. บนทกการคมครองผบรโภค ๕๗. นตยสาร

ฉลาดซอกรงเทพมหานคร.(หนา ๗). ๙ องคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ภาคประชาชาชน [ออนไลน]. แหลงทมา : www.indyconsumers.org

[๒๕ กมภาพนธ ๒๕๕๘].

- ๒๓ -

โครงสรางระบบการคมครองผบรโภค มองคประกอบหลกทส าคญ ๓ สวน คอ ภาครฐ ภาคผประกอบการ (ภาคผผลต) และภาคประชาชน (ผบรโภค) โดยภาครฐท าหนาทหลกในการก าหนดกลไก มาตรการในการคมครองผบรโภค ทงน การด าเนนงานคมครองผบรโภคมทงทเปนการด าเนนงานทเกดขนในหนวยงานทมหนาทรบผดชอบโดยตรงเกยวกบเรองนน ๆ ในรปแบบของการดแลผลตภณฑ สนคาหรอการบรการ ทรบผดชอบ เชน ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ส านกงานคณะกรรมการก ากบและสงเสรมการประกอบธรกจประกนภย ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม เปนตน และเปนการด าเนนงานทหนวยงานภาครฐทวไปตองจดใหมการคมครองผบรโภคในฐานะทเปนภารกจหนงขององคกร โดยมส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคเปนหนวยงานกลางในการประสานและด าเนนภารกจในการคมครองผบรโภค อยางไรกตาม ดวยความหลากหลายดานภารกจ อ านาจหนาททอาจจะซ าซอนกน ยอมจะมผลท าใหการด าเนนงานของหนวยงานดงกลาวขาดการวางยทธศาสตรและแผนการในการคมครองผบรโภคในระดบชาตรวมกน มปญหา มขอจ ากด รวมทงขาดการบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานดานการคมครองผบรโภคและภาคเครอขายตางๆ ท าใหยงไมสามารถคมครองผบรโภคไดจรงในปจจบน ดงนนการก าหนดแผนการด าเนนงานรวมกนหรอการจดท าแผนแมบทการคมครองผบรโภคจงมความส าคญและจ าเปน เพอใหเกดการท างานทบรณาการรวมกนอยางเปนระบบระหวางหนวยงานตางๆ และท าใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ รวดเรว

นอกเหนอจากนน การบรณาการการท างานคมครองสทธผบรโภค หนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน ภาคสอสารมวลชน ภาคประชาชน และภาคสวนตาง ๆ ทมบทบาทในการคมครองผบรโภคยงท าหนาทในการคมครองสทธผบรโภคตามประเดนและความรบผดชอบเฉพาะ ขาดการตดตอประสานความรวมมอและขาดบรณาการการท างานคมครองผบรโภครวมกน สงผลใหการปองกนและแกไขสถานการณปญหาของผบรโภค ซงรวมไปถงการแกไขกฎหมายทเกยวของตางๆ เปนไปอยางลาชา ไมเทาทนตอสถานการณการบรโภค และสงคมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

๕) การผกขาดการคาของธรกจขนาดใหญและองคกรของผประกอบการขาดสวนรวมในการด าเนนงานการคมครองผบรโภค

- ๒๔ -

การคมครองผบรโภคนอกจากจะอาศยกลไกการคมครองผบรโภคทตองอาศยบทบาทภาครฐแลวยงตองอาศยความรวมมอจากผประกอบการ ทผานมาผประกอบการยงขาดความเขาใจประโยชนของการคมครองผบรโภคทมตอการพฒนาความสามารถดานการแขงขนของตนเองท าใหไมมสวนรวมกบภาครฐในการคมครองผบรโภค โดยก าหนดมาตรการตาง ๆ ใหผประกอบการปฏบต สงผลใหผประกอบการท าหนาทเปนเพยงผปฏบตตามมาตรการทหนวยงานของรฐก าหนดหรอขอความรวมมอ

การผกขาดของธรกจการคาขนาดใหญท าใหผบรโภคเสยเปรยบ อ านาจตอรองในการเลอกซอสนคาลดลง ไมเกดการแขงขนอยางเสรทเปนธรรมและยงสงผลกระทบตอผประกอบการรายยอยทไมสามารถแขงขนทางการคาไดอยางเสร

จากรายงานทดอารไอ (ฉบบท ๙๒ เดอนมนาคม ๒๕๕๔ (ฉบบพเศษ) พระราชบญญตวาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ : ขอจ ากดและการปฏรป) ไดอธบายกรณการแขงขนทางการคาทไมเปนธรรม เกยวกบกรณการบงคบมใหผคาปลกขายสนคาของคแขง (Exclusive Dealing) ในตลาดสนคารถจกรยานยนต ซงกรณนถอเปนคดทนาสนใจและเปนกรณแรกทคณะกรรมการแขงขนทางการคาพบวามการละเมดกฎหมายและตดสนใจด าเนนคดกบบรษทผลตรถจกรยานยนตเอกชนรายใหญ คอ บรษท เอ. พ. ฮอนดา จ ากด ทมสวนแบงตลาดจกรยานยนตกวารอยละ ๘๐ ซงถกกลาวหาวามพฤตกรรมทเปนการกดกนการแขงขนโดยการบงคบมใหตวแทนจ าหนายของตนเองขายสนคาของคแขง สงทนาสนใจ คอ พฤตกรรมดงกลาวไดรบการตความจากคณะกรรมการฯ วาเปนการละเมดมาตรา ๒๙ ของพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ ทเกยวของกบพฤตกรรมการคาทไมเปนธรรม แทนทจะเขาขายการละเมดมาตรา ๒๕ ทเกยวของกบการใชอ านาจเหนอตลาด โดยใหเหตผลในการเลอกทจะใชมาตรา ๒๙ วา เนองจากบทบญญตในมาตรา ๒๕ ยงไมสามารถบงคบใชเพราะ ยงไมมประกาศระบถงค าจ ากดความของ “ผมอ านาจเหนอตลาด”๑๐ ซงจากกรณดงกลาวสะทอนใหเหนถงปญหาการผกขาดอ านาจเหนอตลาดของผประกอบการรายใหญ ยอมสงผลกระทบตอผประกอบการรายยอย และตอผบรโภคอยางชดแจง

๖) ขาดระบบเยยวยาความเสยหายแกผบรโภคทมประสทธภาพ

๑๐ รายงานทดอารไอ ฉบบท ๙๒ เดอนมนาคม ๒๕๕๔ (ฉบบพเศษ) พระราชบญญตวาดวยการแขงขนทางการคา

พ.ศ. ๒๕๔๒ : ขอจ ากดและการปฏรป (หนา ๙)

- ๒๕ -

หนาทของรฐทส าคญประการหนง คอ การทรฐตองใหความคมครองประชาชน อนหมายถง การปองกน รกษา ระวงรกษา ปกปองรกษา ประชาชนทงในฐานะพลเมอง และยอมหมายรวมถงในฐานะทเปนผบรโภค โดยไดมการก าหนดเปนสทธขนพนฐานไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ และพทธศกราช ๒๕๕๐ ตามล าดบ แตในปจจบนปญหาการรองเรยนของผบรโภคตามขอมลของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคนนมแนวโนมสงขน เนองจากการเปลยนแปลงในสงคม เศรษฐกจ เทคโนโลย และพฤตกรรมการบรโภค ซงการรองเรยนนนอาจแยกเปนหลายประเดนทผบรโภคไดรบความเดอดรอน อาท ยา อาหาร เครองส าอาง ความเสยหายจากการบรการทางการแพทย ฉลากสนคา การโฆษณาชวนเชอ สนคา ทช ารดบกพรอง เปนตน ซงผบรโภคจะด าเนนการรองเรยนในแตละหนวยงานทเกยวของ ตามบทบญญตของกฎหมายทเกยวของกบเรองนน ซงโดยมากแลว กฎหมายดงกลาวจะบญญตในเชงปองกนและปราบปราม มากกวาทจะแกไขเยยวยาความเสยหาย ดงนน การรองเรยนในแตละหนวยงานจงไมอาจบรรเทาความเสยหายใหแกผบรโภคได ตวอยางเชน ผผลตอาหารส าเรจรปหมดอายออกวางจ าหนาย ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาจะมหนาทในการด าเนนการตามกฎหมาย ผผลตรายดงกลาวกจะตองรบผดจากการกระท าทฝาฝนกฎหมายนน โดยส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาไมมอ านาจตามกฎหมายทจะชวยเหลอผบรโภคทจะใหไดรบการเยยวยาการไดรบอนตรายจากการบรโภคอาหารหมดอายดงกลาว แตอยางไรกตาม ไดมการก าหนดมาตรการชวยเหลอผไดรบความเสยหายจากการใชบรการทางการแพทยและธรกจน าเทยวทก าหนดใหมกองทนหลกประกนสขภาพแหงชาต และกองทนธรกจน าเทยว เพอชดเชยความเสยหายทไดรบอนเปนการเยยวยาความเสยหายใหแกผบรโภค๑๑ เปนตน

ดงนน ระบบการเยยวยาความเสยหายตอผบรโภคจงเปนมาตรการหนงทส าคญของกระบวนการคมครองผบรโภค เพราะเปนหลกประกนสดทายทผบรโภคจะพงไดรบจากกลไกการคมครองผ บรโภค หากผบรโภคถกละเมดสทธหรอไดรบความเสยหายจากการซอสนคาหรอบรการ การมระบบเยยวยาความเสยหายทมประสทธภาพ ยอมสงผลท าใหผบรโภคไดรบการเยยวยาอยางทนทวงท โดยไมจ าเปนตองรอผลในทางกฎหมายอนถงทสด

๒. ประเดนปฏรป

จากปญหาทเกยวกบการคมครองผบรโภคทงหมดทกลาวมาแลวเบองตน การแกไขปญหาดงกลาวยอมจะเปนไป “เพอใหเกดการปฏรประบบคมครองผบรโภค ซงจะท าใหผบรโภคเขมแขงการคมครองผบรโภคมมาตรฐานเปนสากล มประสทธภาพ มนคงและยงยน” กลไกการด าเนนงานดานการคมครองผบรโภคทงภาครฐ ภาคผประกอบการและภาคผบรโภค สามารถยกระดบการท างานดานการคมครองผบรโภครวมกนอยางมประสทธภาพ ทงจะเปนการลดความเหลอมล าและสรางความเปนธรรมในสงคม ซงเปนพนธกจทส าคญของสภาปฏรปแหงชาต โดยคณะกรรมาธการไดแบงประเดนปฏรปออกเปน ๔ ประเดน ไดแก

ประเดนปฏรปท ๑ : การปฏรประบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค พจารณาจดท ารางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. .... สาระส าคญของรางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....จะก าหนดใหสทธ

ของบคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบการคมครองตามมาตรฐานสากลทก าหนดโดยองคการสหประชาชาต และไดรบความเปนธรรมในการท าสญญา และใหมองคการคมครองผบรโภคทเปนอสระจากหนวยงานของรฐ

๑๑ สรยา กาฬสนธ. การศกษาทบทวนสถานการณการเยยวยาความเสยหายใหแกผบรโภคของประเทศไทย ๒๕๕๖

- ๒๖ -

ซงประกอบดวยตวแทนผบรโภค ท าหนาทก าหนดแผนยทธศาสตรแหงชาตดานการคมครองผบรโภค เพอใหสทธของผบรโภคไดรบการปฏบต และตดตามตรวจสอบใหมการปฏบตตามแผนดงกลาวอยางเปนรปธรรม รวมทงใหความเหนและขอเสนอแนะเพอประกอบการพจารณาตรากฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และบทบญญตอนทมผลบงคบเปนการทวไป การบงคบใชกฎหมาย การตรวจสอบดานการคมครองผบรโภค การสนบสนนใหมองคการคมครองผบรโภคเขมแขง โดยรฐใหหลกประกนเกยวกบงบประมาณในการด าเนนการทเพยงพออยางเปนอสระ และยงยนเพอการบรหารงาน

ประเดนปฏรปท ๒ : การปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค พจารณาจดท ารางพระราชบญญตการแจงเตอนภยและจดการสนคาไมปลอดภยพ.ศ. .... สาระส าคญพระราชบญญตการแจงเตอนภยและจดการสนคาไมปลอดภย พ.ศ. ....เปนรางกฎหมายท

มลกษณะเปนกฎหมายกลางทสรางมาตรฐานส าหรบการจดการสนคาไมปลอดภยใหแกหนวยงานภาครฐทมอ านาจหนาทในการใหความคมครองผบรโภค หนวยงานใดทไมมกฎหมายใหอ านาจในเรองดงกลาวไวหรอใหอ านาจแตนอยกวาทกฎหมายการจดการสนคาไมปลอดภยก าหนด ใหน ากฎหมายการจดการสนคาไมปลอดภยมาบงคบใช แตถาหนวยงานใดมกฎหมายใหอ านาจมากกวาทกฎหมายการจดการสนคาไมปลอดภย กใหบงคบตามกฎหมายนน อาท ใหหนวยงานรฐมการจดท าแผนในการปฏบตงานมการจดท าฐานขอมลและระบบการแจงเตอนภย ตลอดจนใหอ านาจหนาทใหหนวยงานรฐในการสงระงบการจ าหนาย การเรยกคนสนคา ตลอดจนใหช าระคาปรบทางปกครอง เปนตน

ประเดนปฏรปท ๓ : การปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค พจารณาจดท ารางพระราชบญญตความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการ

คมครองผบรโภค เนองจากหลกกฎหมายเกยวกบความรบผดเพอช ารดบกพรองทใชบงคบอยมพนฐานมาจากเสรภาพ

ของบคคล ตามหลกของความศกดสทธของการแสดงเจตนา รฐจะไมเขาแทรกแซง แมวาคสญญาฝายหนงไดเปรยบคสญญาอกฝายหนง เวนแตจะเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายหรอขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน แตในปจจบน สภาพสงคมเปลยนแปลงไป ท าใหผซงมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจเหนอกวาถอโอกาสอาศยหลกดงกลาวเอาเปรยบคสญญาอกฝายหนง ซงมอ านาจตอรองทางเศรษฐกจดอยกวาอยางมาก อนกอใหเกดความไมเปนธรรมและไมสงบสขในสงคม สมควรทรฐจะก าหนดกรอบของความรบผดเพอช ารดบกพรอง เพอแกไขความไมเปนธรรมและความไมสงบสข ในสงคมดงกลาว อกทง เมอยคสมยมการเปลยนแปลงไป การซอขายระหวางกนทแตเดมมสนคาทท าการซอขายกนไมมากนก กลบปรากฏจ านวนสนคาทอยในตลาดมากยงขน และสนคาเหลานนกถกสรางขนโดยเทคโนโลยชนสงทวญญชนทวไปไมอาจจะทราบถงความช ารดบกพรองไดโดยงาย ตลอดจนมวธการซอขายหลากหลายรปแบบ ดงนน ความสมพนธระหวางผซอทเปนผบรโภคและผขายทเปนผประกอบกจการซงตามปกตแลวกเปนความสมพนธทผประกอบกจการอยเหนอกวาผบรโภคอยแลว และเมอพจารณาความสมพนธเกยวกบความช ารดบกพรองของสนคา กยงท าใหภาพความเหลอมล าระหวางผประกอบกจการกบผบรโภคชดเจนยงขน อนกอใหเกดความจ าเปนในการเขาไปคมครองผบรโภคมากยงขน อกทง เมอพจารณามาตรา ๔๗๒ ถง ๔๗๔ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย รวมถงการใชและการตความกฎหมายในสวนทเกยวของกบความรบผดเพอช ารดบกพรองของไทยจะพบวามประเดนทตองมการด าเนนการปรบปรงแกไขใหชดเจนและทนสมยอยพอสมควร และเพอใหบทบญญตของกฎหมายมความชดเจนเพยงพอในการคมครองความสจรตในสญญาซอขาย โดยเฉพาะกรณทสนคาทท าการซอขายกนนนช ารดบกพรอง และเพอใหคสญญาแตละฝายทราบถงสทธ และหนาทของตนไดชดเจนมากยงขน อนจะสงผลใหคสญญาสามารถปฏบตตามสทธและหนาทตามสญญา ไดโดยสะดวก

- ๒๗ -

รางพระราชบญญตคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข พ.ศ. .... โดยทปจจบนความเสยหายจากการบรการสาธารณสขยงไมไดรบการแกไขเยยวยาอยางเปนระบบให

ทนทวงท ท าใหมการฟองรองใหผบรการสาธารณสขทงทางแพงและทางอาญา และท าใหความสมพนธทดระหวางผรบบรการและผใหบรการสาธารณสขเปลยนไปจากเดมอนสงผลกระทบตอผรบและผใหบรการสาธารณสข รวมถงระบบบรการสาธารณสขดวย สมควรจะไดแกปญหาดงกลาวเพอใหไดรบความเสยหายจากการบรการสาธารณสขไดรบการเยยวยาแกไขโดยรวมเรวและเปนธรรม โดยจดตงกองทนเพอชดเชยความเสยหายใหแกผเสยหาย เสรมสรางความสมพนธทดระหวางผรบและผใหบรการสาธารณสข จดใหมการพฒนาระบบความปลอดภยเพอลดความเสยงจากความเสยหายทจะเกดจากการบรการสาธารณสขใหนอยทสด อกทงใหศาลสามารถใชดลยพนจในการบรรเทาโทษหรอไมลงโทษผใหบรการสาธารณสขในกรณทถกฟองคดอาญาขอหาการกระท าโดยประมาทดวย

นอกจากน เพอใหผทไดรบความเสยหายจากรบบรการสาธารณสขจากสถานพยาบาลไดรบการเยยวยาอยางรวดเรว โดยไมไดมงพสจนหาความรบผดของผกระท าใหเกดความเสยหาย เมอเกดความเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข ผไดรบความเสยหายสามารถยนเรองเพอรบการเยยวยาได

ประเดนปฏรปท ๔ : การปฏรประบบการคมครองผบรโภค ๑. พจารณาปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค เพอใหเกดการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ใหสามารถปฏบตงานตอบสนอง แกไข

ตลอดจนเยยวยาปญหาของผบรโภค ไดอยางมประสทธภาพ เสมอภาค เปนธรรม สมดล และทนทวงท โดยวางประเดนการปฏรป ดงตอไปน

๑) การปฏรปเพอบรณาการโครงสราง บทบาทหนาท และความรบผดของภาครฐ ทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

๒) การปฏรปเพอเพมประสทธภาพกลไกและกระบวนการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค

๓) การปฏรปเพอเสรมสรางระบบฐานขอมล การเชอมโยง และการใชประโยชนจากขอมลขาวสารในการคมครองผบรโภค ตลอดจนถงใหความรความเขาใจทถกตองแกทกภาคนสวนเกยวกบสทธของผบรโภคทไดรบความคมครอง

๔) การปฏรปเพอพฒนาความเขมแขงของการรวมมอระหวางภาครฐและภาคเครอขายตางๆ ในการคมครองผบรโภค

๒. พจารณาปรบปรงกฎหมายใหมประสทธภาพ บงคบใชไดจรงและคมครองผบรโภค

๒.๑ พจารณาจดท ารางพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. .... นบแตพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ มผลใชบงคบ ยงไมปรากฏวามคดตาม

พระราชบญญตดงกลาวขนสศาลโดยรฐเปนโจทกแตประการใด โดยเฉพาะอยางยงหากพจารณาจากรายไดตอปของบรษททจดทะเบยนในตลาดหลกทรพยในชวงสองถงสามปทผานมาจะเหนวาบรษทขนาดใหญ มรายไดเพมขน ในขณะทบรษทขนาดเลกมรายไดลดถอยลง และจ านวนบรษทในตลาดหลกทรพยกลดจ านวนลง จากรายงานวจยของทดอารไอพบวา บรษททมรายไดสงสดจ านวนรอยละ ๑๐ แรกของตลาดหลกทรพยมรายไดจ านวนกวารอยละ ๘๐ ของจ านวนรายไดทงหมดของทกบรษทรวมกน อาจจะสนนษฐานไดวาบรษทขนาดใหญใชอ านาจเหนอตลาดของตนอยางไมเปนธรรมในการก าหนดราคาสนคา ท าใหบรษทขนาดยอมไมสามารถ

- ๒๘ -

ยนอยไดและตองออกจากตลาดในทสด ในขณะทบรษททมอ านาจเหนอตลาดสามารถกมอ านาจในตลาดนน ๆ ตอไป ดงนน เพอเปนการคมครองเศรษฐกจในภาพรวมของรฐ และสงเสรมการประกอบธรกจใหเปนไปอยางเสรและเปนธรรม จงควรมการแกไขปรบปรงองคกร และโครงสรางของคณะกรรมการการแขงขนทางการคาใหมการด าเนนการทเปนอสระ เพอลดการแทรกแซงและครอบง าจากกลมธรกจทมความสมพนธเชอมโยงกบฝายการเมอง นอกจากน เพอใหการปฏบตงานของคณะกรรมการการแขงขนทางการคามประสทธภาพ จงก าหนดใหคณะกรรมการการแขงขนทางการคาตองปฏบตงานเตมเวลา ตลอดจน เพมขอบเขตการบงคบใชกฎหมายใหครอบคลมถงรฐวสาหกจทมการประกอบธรกจอนเป นการแขงขนกบเอกชนโดยตรง เพมประสทธภาพการบงคบใชกฎหมายโดยการลดปญหาความลาชา และความซ าซอนของกระบวนการทางกฎหมาย โดยใหน าคดขนสศาลยตธรรมเพยงศาลเดยว รวมทงการก าหนดนยามศพทเพมเตมเพอใหสามารถจ าแนกประเภทผกระท าผด เพอน าผกระท าความผดมาลงโทษไดอยางมประสทธภาพ และเพมมาตรการในการผอนผนโทษ เพอใหผกระท าผดใหขอมลอนเปนประโยชนตอการด าเนนคด โดยไดรบการลดหรอยกเวนโทษอาญาตามสดสวนความเปนประโยชนของการใหขอมล

๒.๒ รางพระราชบญญ ตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบ การประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม (ฉบบท..) พ.ศ. ....

เนองจากในปจจบนการด าเนนงานของคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) อาจพบปญหาในการใหความคมครองผบรโภค ดงเหนไดจากการก าหนดแนวทางการคดอตราคาโทรศพทเปนวนาททไมสามารถปฏบตไดจรง ซงอาจเกดจากสภาพปญหาในดานโครงการ อาท คณะกรรมการ กสทช. ไมไดมาจากผทรงคณวฒทมความรความสามารถในกจการทเกยวของ ไมมการเปดโอกาสใหประชาชนเขาไปมสวนรวมในการตรวจสอบการด าเนนงาน ตลอดจนการด าเนนงานทขาดธรรมาภบาล ดงนน จงควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ เพอใหมการสงเสรมภาคเศรษฐกจดจทลและวางรากฐานของประเทศซงจะท าใหทกภาคสวนเศรษฐกจมความกาวหนา ทนโลก สามารถแขงขนกบนานาประเทศได ตลอดจน และแกไขระบบจากการแขงขนในระบบตลาดเพอเปนการคมครองประโยชนของผบรโภคจากการใชสนคาหรอบรการทมความเปนธรรม โดยก าหนดคณสมบตและลกษณะตองหาม กระบวนการสรรหา และคณะกรรมการสรรหาคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงขาต หลกความเปนอสระของหนวยงานก ากบดแล หลกการก ากบดแลการแขงขนเสรอยางเปนธรรม หลกวนยการเงนการคลง หลกการประเมนผลการปฏบตงาน และหลกการคมครองผบรโภค ๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห

คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภคไดมการพจารณาศกษาเรองดงกลาวเพอการจดท ารายงานการปฏรประบบการคมครองผบรโภค โดยไดท าการพจารณา ศกษาจากเอกสารทางวชาการ กฎหมายทเกยวของ รบฟงความคดเหนจากองคกรคมครองผบรโภคภาคประชาชน และเชญหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบรโภคเขาชแจงกบคณะกรรมาธการ รวมทงการพจารณาโดยมอบหมายใหคณะอนกรรมาธการเปนผด าเนนงาน ดงตอไปน

๓.๑ พจารณาจากเอกสารทางวชาการ ไดแก รายงานผลการวจยรางแผนแมบทการคมครองผบรโภคแหงชาต ฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๒) รายงานผลการวจยกฎหมายความรบผดตอสนคาทช ารดบกพรอง (Lemon Law) รายงานผลการด าเนนงานของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค รายงานผลการวจย

- ๒๙ -

การศกษาทบทวนสถานการณการเยยวยาความเสยหายใหแกผบรโภคของประเทศไทย รายงานทดอารไอ ฉบบท ๙๒ เดอนมนาคม ๒๕๕๔ (ฉบบพเศษ) พระราชบญญตวาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ : ขอจ ากดและการปฏรป บนทกการคมครองผบรโภค ๕๗ มลนธเพอผบรโภค เปนตน

๓.๒ พจารณาศกษา วเคราะห ประเดนปญหาขอกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ไดแก พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕ พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ และรางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. .... เปนตน

๓.๓ เชญหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ไดแก ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ส านกงานคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (ทดอารไอ) เปนตน

๓.๔ รบฟงความคดเหนจากองคกรคมครองผบรโภคภาคประชาชน และภาคผประกอบการ ไดแก สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สภาหอการคาไทย สหพนธองคกรผบรโภค มลนธเพอผบรโภค สมาคมพทกษประโยชนผบรโภค บรษทผประกอบการโทรคมนาคม กรรมการองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ภาคประชาชน เปนตน

๓.๕ แตงตงคณะอนกรรมาธการขนมาพจารณาในประเดนการปฏรปประเดน ดงตอไปน ประเดนปฏรปท ๑ การปฏรประบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค คณะอนกรรมาธการปฏรปกฎหมาย แนวนโยบาย และปรบปรงมาตรการคมครองผบรโภค

โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษา วเคราะห จดท าแนวทางและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรปดานกฎหมาย แนวนโยบาย และปรบปรงมาตรการการคมครองผบรโภค รวมทงรวบรวมสภาพปญหาการบงคบใชกฎหมายตาง ๆ ทเกยวกบการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐ ตลอดจนการสรางแนวนโยบาย กฎหมาย และมาตรการการคมครองผบรโภคใหมความทนสมยและเปนธรรม ปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

ประเดนปฏรปท ๒ การปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค คณะอนกรรมาธการพจารณาศกษา และจดท ารางพระราชบญญตการจดการสนคาไมปลอดภย

พ.ศ. .... โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษา วเคราะห จดท าแนวทางและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรปการก ากบดแลความปลอดภยของสนคา ตลอดจนการด าเนนการเกยวกบสนคาทอาจเปนอนตรายแกผบรโภค รวมทงรวบรวมสภาพปญหาการบงคบใชกฎหมายตาง ๆ ทเกยวกบการก ากบดแลความปลอดภยของสนคาอนสงผลกระทบตอผบรโภค ตลอดจนพฒนาและจดท ารางพระราชบญญตการจดการสนคาไมปลอดภย พ.ศ. .... ใหมความทนสมยและเปนธรรม เพอการพฒนาอยางยงยน และปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

ประเดนปฏรปท ๓ การปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค (๑) คณะอนกรรมาธการปฏรปกฎหมายวาดวยการคมครองผไดรบผลกระทบจากการรบบรการ

สาธารณสข โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษาเกยวกบแนวทางการแกไขเยยวยาผไดรบผลกระทบจากการรบบรการสาธารณสขใหมความรวดเรวและเปนธรรม การพฒนาระบบความปลอดภยและปองกนผลกระทบจากการรบบรการสาธารณสข และการเสรมสรางความสมพนธอนดรวมกนระหวางบคลากรดานสาธารณสข

- ๓๐ -

และผรบบรการดานสาธารณสข อนน าไปสการพจารณายกรางกฎหมายวาดวยการคมครองผไดรบผลกระทบจากการรบบรการสาธารณสขทเปนประโยชนและเปนธรรมตอทกฝาย ปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

(๒) คณะอนกรรมาธการปฏรปกฎหมาย แนวนโยบาย และปรบปรงมาตรการคมครองผบรโภค โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษา วเคราะห จดท าแนวทางและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรปดานกฎหมาย แนวนโยบาย และปรบปรงมาตรการการคมครองผบรโภค รวมทงรวบรวมสภาพปญหาการบงคบใชกฎหมายตาง ๆ ทเกยวกบการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐ ตลอดจนการสรางแนวนโยบาย กฎหมาย และมาตรการการคมครองผบรโภคใหมความทนสมยและเปนธรรม ปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

ประเดนปฏรปท ๔ การปฏรปกลไกและมาตรการคมครองผบรโภคภาครฐ (๑) คณะอนกรรมาธการจดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครอง

ผบรโภค โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษา วเคราะห จดท าแนวทางและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรปดานบทบาทภาครฐในการคมครองผบรโภค รวมทงรวบรวมสภาพปญหาเกยวกบการคมครองผบรโภคจากการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ตลอดจนการเพมบทบาทภาครฐในการพฒนากฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภคใหมความทนสมยและเปนธรรม ปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

(๒) คณะอนกรรมาธการปฏรปการผกขาดและการแขงขนทางการคา โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษา วเคราะห จดท าแนวทางและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรปการผกขาดทางการคาและสงเสรมใหมการแขงขนทางการคาทเปนธรรม รวมทงรวบรวมสภาพปญหาการบงคบใชกฎหมายตาง ๆ ทเกยวกบการแขงขนทางการคาทสงผลกระทบตอผบรโภค และสรางความเทาเทยมใหกบผประกอบธรกจในการประกอบกจการ ภายใตระบบเศรษฐกจแบบเสร ตลอดจนพฒนาหรอปรบปรงกฎหมายการแขงขนทางการคาใหมความทนสมยและเปนธรรม เพอการพฒนาอยางยงยน และปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

(๓) คณะอนกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค กจการกระจายเสยง กจการโทรทศน กจการ โทรคมนาคมและเศรษฐกจดจทล โดยใหมอ านาจหนาทพจารณาศกษา วเคราะห รวบรวมขอมลและสภาพปญหาการคมครองผบรโภคในกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน กจการโทรคมนาคมและเศรษฐกจดจทล รวมทงจดท าแนวทางและขอเสนอแนะ ตลอดจนพฒนากลไก โครงสราง และกฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภคในกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน กจการโทรคมนาคมและเศรษฐกจดจทลใหมความทนสมยและเปนธรรม ปฏบตงานอนทเกยวของตามทประธานกรรมาธการหรอคณะกรรมาธการมอบหมาย

๓.๖ ทบทวนสถานการณภาพรวม ตลอดจนสภาพปญหาการคมครองผบรโภคในปจจบน ๓.๗ ศกษากฎหมายทเกยวของ อาท พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตวธ

พจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตขายตรงและตลาดแบบตรง พ.ศ. ๒๕๔๕ และพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒

๓.๘ ก าหนดประเดนการปฏรปเชงระบบ อาท ปฏรปหนวยงานภาครฐและการบรณาการรวมกน ปฏรปการบงคบใชกฎหมายและกลไกการคมครองผบรโภค ปรบปรงกฎหมายตาง ๆ และสงเสรมการรวมกลมและพฒนาศกยภาพองคกรผบรโภค รวมทงภาคเครอขายทกภาคสวนใหมความเขมแขงและเขามามสวนรวมในการคมครองผบรโภค

๓.๙ เชญหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน ตลอดจนผทมความรความเชยวชาญดานการคมครองผบรโภคเขารวมชแจงแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะในการปฏรป

- ๓๑ -

๓.๑๐ จดการสมมนาเพอใหความรทเกยวของกบรางกฎหมายตาง ๆ ทคณะกรรมาธการไดด าเนนการยกรางอย และรบฟงความคดเหนตลอดจนขอเสนอแนะของประชาชนและหนวยงานทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ดงน

๑) จงหวดรอยเอด วนท ๕ มนาคม ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๕๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดเขารวมการสมมนาดงน จงหวดรอยเอด มกดาหาร อบลราชธาน บรรมย สรนทร นครราชสมา ชยภม ยโสธร ศรสะเกษ และอ านาจเจรญ

๒) จงหวดสงขลา วนท ๑๒ มนาคม ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๐๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดเขารวมการสมมนา ดงน จงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง สงขลา ปตตาน นราธวาส ยะลา สตล ตรง กระบ พงงา ภเกต และระนอง

๓) กรงเทพมหานคร วนท ๑๕ – ๑๖ มนาคม ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๕๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดทวประเทศเขารวมการสมมนา

๔) จงหวดสมทรสงคราม วนท ๒๑ มนาคม ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๕๐ คน และจงหวดพระนครศรอยธยา วนท ๒๒ มนาคม ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๐๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดเขารวมการสมมนา ดงน จงหวดประจวบครขนธ เพชรบร ราชบร กาญจนบร สมทรสงคราม สมทรสาคร นครปฐม สพรรณบร พระนครศรอยธยา อางทอง สงหบร สระบร ลพบร ปทมธาน นนทบร และนครนายก

๕) จงหวดหนองคาย วนท ๒๙ มนาคม ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๗๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดเขารวมการสมมนา ดงน จงหวดหนองคาย ขอนแกน มหาสารคาม กาฬสนธ บงกาฬ อดรธาน นครพนม สกลนคร เลย รอยเอด และหนองบวล าภ

๖) จงหวดล าปาง วนท ๓ เมษายน ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๒๕๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดเขารวมการสมมนา ดงน จงหวดเชยงใหม เชยงราย นาน พะเยา แพร แมฮองสอน ล าปาง ล าพน อตรดตถ พษณโลก สโขทย เพชรบรณ พจตร ก าแพงเพชร และชยนาท

๗) โรงแรมเซนทราศนยราชการและคอนเวนชนเซนเตอร แจงวฒนะ เขตหลกส กรงเทพมหานคร วนท ๒๙ เมษายน ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๔๐๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดทวประเทศเขารวมการสมมนา

๘) จงหวดฉะเชงเทรา วนท ๒๖ มถนายน ๒๕๕๘ ผเขารวมสมมนา จ านวน ๑๕๐ คน โดยมเครอขายดานการคมครองผบรโภคจากกลมจงหวดเขารวมการสมมนา ดงน ฉะเชงเทรา ชลบร ตราด จนทบร ระยอง สมทรปราการ สระแกว ปราจนบร

- ๓๒ -

๔. สรปผลการศกษาวเคราะห

(Conceptual Framework)

หมายเหต * หมายถง ยงไมด าเนนการ/ตองรบด าเนนการ ** หมายถง มอยแลว/ตองแกไขปรบปรง

*** หมายถง มอยแลว

- ๓๓ -

จากการศกษาขอมล ขอเทจจรงโดยอาศยเอกสารทางวชาการ การรวบรวมขอเสนอแนะจากเครอขาย

ตาง ๆ ตลอดจนการรบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของ ภาคผประกอบการ และภาคประชาชนแลว คณะกรรมาธการเหนวา เปาหมายทส าคญทสดระบบการคมครองผบรโภค คอ การสรางความเขมแขงของระบบคมครองผบรโภคดวยการสรางและปรบปรงกลไกและระบบตาง ๆ เชน โครงสรางภาครฐและการบรณาการคมครองผบรโภค การรวมตวของภาคประชาชนเพอพทกษสทธและมสวนรวมในการก าหนดนโยบายดานการคมครองผบรโภคกบภาครฐ ระบบชดเชยความเสยหาย ระบบความปลอดภยดานสนคา และบรการ เปนตน โดยสามารถจดกลมและจดล าดบความส าคญตามกรอบแนวคดการปฏรประบบการคมครองผบรโภคใหเขมแขงและยงยน เปน ๔ ประเดนการปฏรป ดงมสาระส าคญโดยสงเขป ตอไปน

ประเดนปฏรปท ๑ : ระบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค องคกรผบรโภค ตองมการสงเสรมใหผบรโภคมการรวมตวกนพทกษสทธการมสวนรวมในการก าหนดนโยบายเกยวกบการคมครองผบรโภค รวมทงใหความรเรองสทธผบรโภคและใหขอมลขาวสารทถกตองเพอประกอบการตดสนใจ ตลอดจนเพมบทบาทของสอ ภาคเอกชน และภาควชาการ โดยมระบบกลไกในการปฏรป คอ

ใหมกฎหมายเกยวกบองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค คณะกรรมาธการไดมการจดท ารางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....

โดยเสนอใหมองคการอสระเพอการคมครองผบรโภคทเปนอสระจากหนวยงานของรฐ โดยทประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๑/๒๕๕๘ วนจนทรท ๕ มกราคม ๒๕๕๘ มมตรบหลกการใหมหนวยงานดงกลาว กรรมาธการเสนอรางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. .... ตอสภาปฏรปแหงชาต โดยทประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๗/๒๕๕๘ วนจนทรท ๒ กมภาพนธ ๒๕๕๘ มมตรบหลกการรางพระราชบญญตดงกลาว กรรมาธการเสนอหลกการเหตผลตอสภาปฏรปแหงชาตไดเสนอรางพระราชบญญตฯ ตอนายกรฐมนตร เมอวนท ๙ มนาคม ๒๕๕๘ เพอใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางของการคมครองผบรโภค เพอสรางดลยภาพแหงอ านาจการจดการดานการคมครองผบรโภคโดยค านงถง ๓ ภาคสวนส าคญ คอ ภาครฐ ภาคผประกอบการ และภาคประชาชน ตลอดจนการก าหนดแผนยทธศาสตรและแผนการคมครองผบรโภคระดบชาตและมการ บรณาการรวมกนระหวางหนวยงานและภาคเครอขายตาง ๆ

ประเดนปฏรปท ๑

ประเดนปฏรปท ๓ ประเดนปฏรปท ๔

ประเดนปฏรปท ๒

- ๓๔ -

มองคกรผบรโภคเฉพาะดาน เชน พลงงาน โทรคมนาคม สอ เปนตน มสมชชาผบรโภค มการตรวจสอบการคมครองผบรโภคของหนวยงานรฐ ประเดนปฏรปท ๒ : ปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค ความปลอดภยดานสนคา

และบรการ การคมครองความคมคา และการคมครองผบรโภคใหไดรบขอมลทถกตอง โดยมระบบและกลไกในการปฏรป คอ

ใหมกฎหมายแจงเตอนภยและจดการสนคาทไมปลอดภยตอผบรโภค (Product Safety) ใหมกฎหมายผลตภณฑและบรการฮาลาล มระบบกลไกอตโนมตเพอยกเลกสนคาอนตราย มหนวยงานกลางในการรบรองคณภาพสนคา การจดล าดบสนคาทไมปลอดภย ระบบกลไกอตโนมตเพอยกเลกสนคาอนตราย ระบบหนงยกเลก, ยกเลกทงหมด one ban, all ban, Precautionary Principle ระบบ Certificate of Free Sale หนวยงานรฐยดหลก Open Government Principle หนวยงานรฐมหนาทตอสงคมและ

ประชาชนแสดงโดยเปดเผย แผนการตรวจสอบ เฝาระวง สนคา แผนและมาตรการขจดภยลวงหนา รายงานและประเมนผลการด าเนนงานของตน ประเดนปฏรปท ๓ : ปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค การชดเชยความเสยหาย และ

ระบบรองเรยน รองทกข โดยมระบบและกลไกในการปฏรป คอ ใหมกฎหมายในการคมครองผบรโภคสนคาทมความช ารดบกพรอง

โดยสทธของผบรโภคกรณทผประกอบธรกจตองรบผดเพอช ารดบกพรอง มดงน ๑) ใหผประกอบธรกจซอมแซมหรอเปลยนทรพยสนคา ๒) เลกสญญาหรอขอลดราคาตามสภาพ ๓) เรยกคาเสยหายหรอคาใชจายทเกยวของตามความเหมาะสม ๔) สทธตาม ๒, ๓ เกดขนไดตอเมอใชสทธตาม ๑ ไปแลว หรอผประกอบธรกจปฏเสธ ๑

ใหมกฎหมายคมครองผเสยหายจากการบรการสาธารณสข โดยมสาระส าคญ ไดแก ๑) เพอชดเชยผไดรบความเสยหายจากบรการสาธารณสข ๒) ครอบคลมบคคลทใชบรการจากสถานพยาบาล ๓) ครอบคลมผประกอบวชาชพทไดรบความเสยหายจากการใหบรการสาธารณสข ๔) เพอลดการฟองรองของผปวยและครอบครว ตอผประกอบวชาชพ ๕) การมบทเฉพาะกาลใหครอบคลมบคคลทด าเนนการฟองรองตอแพทยหรอสถานพยาบาล

(ใชสทธทางศาลในปจจบน) ใหสามารถใชกระบวนตามกฎหมายนไดภายใน ๑๒๐ วน ๖) เพอสนบสนนการยกระดบมาตรฐานการรกษา และเพอความปลอดภยผปวย (patient

safety) ในระยะยาว ๗) การจดท า non punitive error report โดยสถานพยาบาลทมผรองขอคาชดเชย

- ๓๕ -

๘) การตรวจสอบขอมลเพมเตมโดยคณะกรรมการ (claim panel) เพอสรปความเกยวของกบ การใชบรการ

๙) การเผยแพรขอมลกบหนวยงานทเกยวของเพอการปองกน ๑๐) การสนบสนนการพฒนาระบบความปลอดภยและปองกนความเสยหาย

ใหมกฎหมายกองทนชดเชยความเสยหายจากสนคาและบรการ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญต

ความรบผดชอบตอความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑ ประเดนปฏรปท ๔ : ปฏรปกลไกและมาตรการคมครองผบรโภคภาครฐ โครงสรางและการบรณาการ

คมครองผบรโภคภาครฐ ตลอดจนปรบปรงกฎหมาย และการบงคบใชกฎหมาย โดยมระบบและกลไกในการปฏรป คอ

หนวยงานภาครฐ เชน ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ตองมการบรณาการรวมกน โดยมวตถประสงคดงน ๑) เพอเพมประสทธภาพกลไกและกระบวนการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ๒) เพอการบรณาการโครงสราง บทบาทและความรบผดชอบของภาครฐทเกยวของกบการ คมครองผบรโภค

๓) เพอเสรมสรางระบบฐานขอมลใหเชอมโยงครอบคลมเพอใหผบรโภคไดใชประโยชน เขาถง เขาใจเกยวกบสทธของผบรโภค

๔) ปฏรปเพอพฒนาความเขมแขงของการรวมมอระหวางภาครฐและภาคเครอขายตาง ๆ ในการคมครองผบรโภค

ปรบปรงกฎหมายวาดวยองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ ใหทนสมย ทนกบสภาวะการณทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยมสาระส าคญ ไดแก

๑) เพอปฏรปหลกการก ากบดแลดวยผเชยวชาญ ๒) ปฏรปหลกความเปนอสระของหนวยงานก ากบดแล ๓) ปฏรปหลกการก ากบดแลการแขงขนเสรอยางเปนธรรม ๔) ปฏรปหลกวนยการเงนการคลง ๕) ปฏรปหลกการประเมนผลการปฏบตงาน ๖) ปฏรปหลกการมอบหมายอ านาจหนาทก ากบดแลเฉพาะเรองรองเรยนผบรโภค

ปรบปรงกฎหมายวาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยมสาระส าคญ ดงน ๑) ปรบปรงองคกรและโครงสรางคณะกรรมการการแขงขนทางการคาใหมการด าเนนการทเปนอสระ

๒) เพมขอบเขตการบงคบใชกฎหมาย เชน ใหครอบคลมถงรฐวสาหกจทมการประกอบธรกจ แขงขนกบภาคเอกชนโดยตรง

๓) ก าหนดใหมค านยามวา “ตลาด” “อ านาจเหนอตลาด” และ “ผประกอบธรกจในเครอ” ใหชดเจน ๔) พฤตกรรมตองหามควรมการบญญตใหมลกษณะทสามารถใชบงคบไดตามลกษณะและ พฤตกรรมในการด าเนนธรกจทอาจเปลยนแปลงไป

- ๓๖ -

เพมบทบญญตเกยวกบสทธผบรโภคใหเปนไปตามหลกสากล เพมผแทนองคกรผบรโภคในคณะกรรมการทเกยวกบการคมครองผบรโภคของรฐ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ใหมความ

ทนสมยและทนตอเทคโนโลยทเปลยนแปลงอยางรวดเรว

๕. ขอเสนอปฏรปและแนวทางด าเนนการ

จากผลการพจารณาศกษาวเคราะหขางตน คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภคจงขอให สภาปฏรปแหงชาตพจารณารายงานผลการพจารณาศกษา วาระปฏรปท ๓๑ : การปฏรประบบการคมครองผบรโภคเพอเหนชอบกบแนวทางและขอเสนอของคณะกรรมาธการในการปฏรประบบการคมครองผบรโภค ดงน ๑) เหนชอบกบรายงานผลการพจารณาศกษา วาระปฏรปท ๓๑ : การปฏรประบบการคมครองผบรโภค (รายละเอยดปรากฏตาม ภาคผนวก ก) และสงมอบใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป

๒) เหนชอบกบรายงานผลการพจารณาศกษาขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค” (รายละเอยดปรากฏตาม ภาคผนวก ข) และสงมอบใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป

๓๗

วาระงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

กรอบยทธศาสตร

กรอบแนวทางในการปฏรป ดานการคมครองผบรโภค การด าเนนงานของคณะกรรมาธการ

แผนปฏบตการ แผน

ระยะท ๒ เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สปดาหท สปดาหท สปดาหท สปดาหท

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

ประเดนปฏรปท ๑ การปฏรประบบ และกลไกการม สวนรวมในการ คมครองผบรโภค

- ใหมกฎหมายเกยวกบองคการอสระเพอการ คมครองผบรโภค - มองคกรผบรโภคเฉพาะดาน เชน พลงงาน โทรคมนาคม สอ เปนตน - มการตรวจสอบการใชคมครองผบรโภคของหนวยงานรฐ

พจารณาจดท ารางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....

- เสนอใหมองคการอสระเพอการคมครองผบรโภคทเปนอสระจากหนวยงานของรฐ โดยทประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๑/๒๕๕๘ วนจนทรท ๕ มกราคม ๒๕๕๘ มมตรบหลกการใหมหนวยงานดงกลาว

- เสนอรางพระราชบญญตองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. .... ตอสภาปฏรปแหงชาต โดยทประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๗/๒๕๕๘ วนจนทรท ๒ กมภาพนธ ๒๕๕๘ มมตรบหลกการรางพระราชบญญตดงกลาว

- สภาปฏรปแหงชาตไดเสนอรางพระราชบญญต ตอคณะรฐมนตร เมอวนท ๙ มนาคม ๒๕๕๘ พจารณาการก าหนดอตราคาบรการโทรศพทเคลอนทตามระยะเวลาการใชงานทเปนจรงโดยคดเปนวนาท

- เสนอใหมการก าหนดอตราคาบรการโทรศพทเคลอนทตามระยะเวลาการใชงานทเปนจรงโดยคดเปนวนาท โดยทประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๒/๒๕๕๘ วนองคารท ๖ มกราคม ๒๕๕๘ มมตรบหลกการในเรองดงกลาว

- สภาปฏรปแหงชาตไดเสนอหลกการดงกลาว ตอคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต มสมชชาผบรโภค ปฏรปบทบาททองถนกบการคมครองผบรโภค จดใหมธรรมนญสขภาพแหงชาตวาดวยการคมครองผบรโภค

๓๘

กรอบยทธศาสตร

กรอบแนวทางในการปฏรป ดานการคมครองผบรโภค

การด าเนนงานของคณะกรรมาธการ

แผนปฏบตการ แผน

ระยะท ๒ เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สปดาหท สปดาหท สปดาหท สปดาหท

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

ประเดนปฏรปท ๒ การปฏรประบบ ขอมลและความ ปลอดภยของ

ผบรโภค

- ใหมกฎหมายความปลอดภยของสนคาและบรการ (Product Safety) - ใหมการจดการสนคาไมปลอดภย - ใหมระบบสารสนเทศเตอนภยผบรโภคเกยวกบสนคาทไมปลอดภย - ใหมกฎหมายแจงเตอนภยสนคาทไมปลอดภยตอผบรโภค

พจารณาจดท ารางพระราชบญญตความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....

- ประชมเพอพจารณาก าหนดกรอบและประเดนการปฏรป สภาพปญหาทวไปของการจดการสนคาไมปลอดภย รวมทงพจารณาระบบและมาตรการทเกยวของกบการจดการสนคาดงกลาว

- ประชมเพอพจารณารบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของกบการจดการสนคาไมปลอดภย เชน อย. สมอ. สคบ. เปนตน

- สรปประเดนเพอก าหนดแนวทางในการจดท าราง พ.ร.บ. - พจารณาเสนอแตงตงผเตรยมรายงาน - พจารณาใหขอเสนอแนะกบการจดท ารายงาน - เสนอรายงานตอคณะกรรมาธการ - คณะกรรมาธการเสนอรายงานตอสภาปฏรปแหงชาต

ใหมระบบกลไกอตโนมตเพอยกเลกสนคาอนตราย ใหมระบบหนงยกเลก ยกเลกทงหมด ใหมกฎหมายผลตภณฑและบรการฮาลาล ใหมหนวยงานกลางในการรบรองคณภาพสนคา

๓๙

กรอบยทธศาสตร

กรอบแนวทางในการปฏรป ดานการคมครองผบรโภค

การด าเนนงานของคณะกรรมาธการ

แผนปฏบตการ แผน

ระยะท ๒ เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สปดาหท สปดาหท สปดาหท สปดาหท ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

ประเดนปฏรปท ๓ การปฏรประบบ

ชดเชยความ เสยหายของ

ผบรโภค

- ใหมกฎหมายคมครองผเสยหายจากการบรการสาธารณสข - ใหมกฎหมายในการคมครองผบรโภคสนคาทมความช ารดบกพรอง

พจารณาจดท ารางพระราชบญญตความรบผดตอความช ารดบกพรองของสนคา พ.ศ. ...

- ประชมเพอพจารณาแสดงความคดเหนเพอก าหนดแนวทางในการหามาตรการก าหนดความรบผดชอบของผประกอบการเกยวกบสนคาใหมทมความช ารดบกพรองและระดมความคดเหนจากกรรมาธการและอนกรรมาธการ

- ประชมเพอพจารณารบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของ เชน สคบ. สคก. เปนตน

- ก าหนดกรอบทศทางเพอสรปประเดนการปฏรปเกยวกบความรบผดเพอช ารดบกพรองในสนคาใหมเพอจดท ารางพระราชบญญตทเกยวของกบเรองดงกลาว

- พจารณาจดท ารางพระราชบญญตความรบผดตอความช ารดบกพรองของสนคาเปนรายมาตรา

- พจารณาเสนอแตงตงผเตรยมรายงาน - พจารณาใหขอเสนอแนะกบการจดท ารายงาน - เสนอรายงานตอคณะกรรมาธการ - คณะกรรมาธการเสนอรายงานตอสภาปฏรปแหงชาต

จดท ารางพระราชบญญตคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข - พจารณาเกยวกบการคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข

โดยคณะกรรมาธการ ตลอดจนมการสมมนารวมกนกบคณะกรรมาธการปฏรประบบสาธารณสข

- ประชมเพอพจารณาก าหนดกรอบและประเดนการปฏรปโดยพจารณาเปรยบเทยบขอด ขอเสย ความแตกตางจากรางพระราชบญญตของคณะกรรมาธการปฏรปกฎหมายและกระทรวงสาธารณสขเปนผเสนอ

- ประชมเพอพจารณารบฟงความคดเหนจากหนวยงานทเกยวของ

๔๐

กรอบยทธศาสตร

กรอบแนวทางในการปฏรป ดานการคมครองผบรโภค

การด าเนนงานของคณะกรรมาธการ

แผนปฏบตการ แผน

ระยะท ๒ เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สปดาหท สปดาหท สปดาหท สปดาหท

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

ประเดนปฏรปท ๓ การปฏรประบบ

ชดเชยความ เสยหายของ

ผบรโภค

- พจารณาสรปประเดนการปฏรปปญหา แนวทางแกไข เพอน าไปสการรางกฎหมายทมความชดเจนและสมบรณ

- พจารณาเรองแตงตงผเตรยมรายงาน - พจารณาใหขอเสนอแนะกบการจดท ารายงาน - เสนอรายงานตอคณะกรรมาธการ - คณะกรรมาธการเสนอรายงานตอสภาปฏรปแหงชาต

ใหมกฎหมายกองทนชดเชยความเสยหายจากสนคาและบรการ ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. ๒๕๕๑ พระราชบญญตความรบผดชอบตอความเสยหายจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. ๒๕๕๑

ประเดนปฏรปท ๔ การปฏรประบบ

การคมครอง ผบรโภคภาครฐ

- หนวยงานภาครฐ เชน ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ตองมการบรณาการรวมกน - ปรบปรงกฎหมายทเกยวของ เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ ใหมความทนสมยและทนตอเทคโนโลยทเปลยนแปลงอยางรวดเรว - ปรบปรงกฎหมายเกยวกบเศรษฐกจดจทลให ทนสมย ทนกบสภาวะการณทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

พจารณาจดท ารางพระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

- ประชมเพอพจารณาสรปรบทราบสถานการณ สภาพปญหาเกยวกบการบรหารงานดานกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมของประเทศจากคณะกรรมาธการ คณะอนกรรมาธการ และผทรงคณวฒดานตาง ๆ ทเกยวของ

- เชญหนวยงานเขารวมประชมกบคณะกรรมาธการ เชน คณะกรรมการ กสทช. ส านกงาน กสทช. สคบ. สมาคม องคกรทงภาครฐ และเอกชน

- จดสมมนาเพอระดมความคดเหน และขอเสนอแนะเพอการปฏรปกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคม

- พจารณาเสนอแตงตงผเตรยมรายงาน

๔๑

กรอบยทธศาสตร

กรอบแนวทางในการปฏรป ดานการคมครองผบรโภค

การด าเนนงานของคณะกรรมาธการ

แผนปฏบตการ แผน

ระยะท ๒ เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สปดาหท สปดาหท สปดาหท สปดาหท

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

ประเดนปฏรปท ๔ การปฏรประบบ

การคมครอง ผบรโภคภาครฐ

- พจารณาใหขอเสนอแนะกบการจดท ารายงาน - เสนอรายงานตอคณะกรรมาธการ - คณะกรรมาธการเสนอรายงานตอสภาปฏรปแหงชาต

พจารณาปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค - ประชมเพอพจารณาก าหนดกรอบและประเดนการปฏรปหนวยงาน

ภาครฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภค จากกรรมาธการ อนกรรมาธการ ผทรงคณวฒเพอก าหนดแนวทางปฏรป

- พจารณารบฟงสภาพปญหา ความคดเหน และขอเสนอแนะจากหนวยงานทเกยวของกบการคมครองผบรโภค เชน สคบ. อย. กรมการขนสงทางบก เปนตน

- พจารณาสรปประเดนการปฏรปหนวยงานภาครฐ - พจารณาเสนอแตงตงผเตรยมรายงาน - พจารณาใหขอเสนอแนะกบการจดท ารายงาน - เสนอรายงานตอคณะกรรมาธการ - คณะกรรมาธการเสนอรายงานตอสภาปฏรปแหงชาต

พจารณาจดท ารางพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. .... - ประชมเพอพจารณารบฟงสภาพปญหา แนวทางในการแกไขปญหา

จากหนวยงาน องคกร ผทรงคณวฒดานการแขงขนทางการคา - จดสมมนารวมกบคณะกรรมาธการเกษตร อตสาหกรรม พาณชย การ

ทองเทยวและการบรการ เพอรบฟงความคดเหนและขอเสนอจากทกภาคสวน เพอประโยชนในการจดท ารางพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ...

- พจารณาจดท ารางพระราชบญญตเรยงล าดบตามมาตรา - พจารณาเสนอแตงตงผเตรยมรายงาน - พจารณาใหขอเสนอแนะกบการจดท ารายงาน - เสนอรายงานตอคณะกรรมาธการ - คณะกรรมาธการเสนอรายงานตอสภาปฏรปแหงชาต

๔๒

กรอบยทธศาสตร

กรอบแนวทางในการปฏรป ดานการคมครองผบรโภค

การด าเนนงานของคณะกรรมาธการ

แผนปฏบตการ แผน

ระยะท ๒ เมษายน พฤษภาคม มถนายน กรกฎาคม สปดาหท สปดาหท สปดาหท สปดาหท

๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔ ๑ ๒ ๓ ๔

ประเดนปฏรปท ๔ การปฏรประบบ

การคมครอง ผบรโภคภาครฐ

พจารณาปรบปรงพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ ใหทนมย เพมมาตรการบทลงโทษผประกอบการท ฝาฝนกฎหมาย เพมบทบญญตเกยวกบสทธผบรโภคใหเปนไปตามหลกสากล พจารณาเพมสดสวนผบรโภคในคณะกรรมาธการชดตาง ๆ

dfdsfs

- ๔๓ -

๖. ผลลพธทคาดวาจะไดจากขอ ๕ ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๑ ปฏ รประบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค

เก ดองคการอ สระเพอการคมครองผบร โภคท าให เก ดการรวมกลมของภาคเครอขายผบร โภคทกภาคสวนอยางเขมแขงและเก ดกระบวนการมสวนรวมในการก าหนดนโยบายกฎหมายและมาตรการในการคมครองผบร โภคของภาคเครอขายผบร โภค

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๒ ปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค มกฎหมายรบประกนความบกพรองของส นคา(Lemon Law) มกฎหมายการแจงเตอนภยส นคาทไมปลอดภยตอผบร โภค เก ดระบบและกลไกในการเยยวยาความเสยหายตอผบร โภคทรวดเรวและม

ประส ทธ ภาพ เชนกองทนชดเชยความเสยหายจากส นคาและบร การ

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๓ ปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค ๓.๑ ปฏรประบบความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการคมครอง

ผบรโภค โดยการจดท ารางพระราชบญญตความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขายเพอการคมครองผบรโภค พ.ศ. ....

เก ดระบบและกลไกในการคมครองส ทธ ของผบร โภคโดยเฉพาะกลไกในการปองกนอนตรายและระบบเตอนภยจากส นคาและบร การทไมปลอดภยอยางมประส ทธ ภาพ

๓.๒ ปฏรประบบคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข โดยการจดท ารางพระราชบญญตคมครองผเสยหายจากการรบบรการสาธารณสข พ.ศ. ....

ผทไดรบความเสยหายจากรบบร การสาธารณสขจากสถานพยาบาลไดรบการเยยวยาอยางรวดเรวโดยไมไดมงพ สจนหาความรบผ ดของผกระท าใหเก ดความเสยหายเมอเก ดความเสยหายจากการรบบร การสาธารณสขผไดรบความเสยหายสามารถยนเรองเพอรบการเยยวยาได

มกฎหมายคมครองผเสยหายจากการบร การสาธารณสขซงเปนกฎหมายทภาคประชาชนไดมสวนรวมในการน าเสนอตอรฐสภามากอนหนานแลวตงแตปลายปพ.ศ.๒๕๕๓

ผลลพธ ประเดนปฏรปท ๔ การปฏรประบบการคมครองผบรโภค ๔.๑ ปฏรปองคกรจดสรรคลนความถ โดยการจดท ารางพระราชบญญตแกไขเพมเตม

พระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๓ (ฉบบท ..) พ.ศ. ....

กฎหมายทเกยวของกบเศรษฐก จด จ ทลไดรบการพ จารณาแกไขปรบปรงใหทนสมยสงเสร มทงภาครฐและเอกชนด าเน นการดานเศรษฐก จด จ ทลไดอยางมประส ทธ ภาพประชาชาชนไดรบประโยชนจากก จการด จ ทลการสอสารโทรคมนาคม

องคการจดสรรคลนความถด าเน นการไดอยางมประส ทธ ภาพถกตอง รวดเรวตอบสนองตอความตองการของผบร โภคไดอยางแทจร ง

๔.๒ ปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ประชาชนผบร โภคไดรบส ทธ ในความคมครองจากรฐใหสามารถด ารงชว ตอยได

อยางเหมาะสมและมคณภาพอยางแทจร ง

-๔๔-

หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบร โภคไดรบการบรณาการดานบทบาทหนาทและความรบผ ดชอบโครงสรางกลไกและกระบวนการด าเน นงานทงปวงใหเก ดความชดเจนและท าใหสามารถด าเน นงานไดอยางมประส ทธ ภาพมากขน

ภาคเอกชนและผประกอบการไดมบทบาทและเขาไปมสวนรวมในการคมครองผบร โภคอยางเปนประโยชนอนจะชวยสงเสร มโอกาสและขดความสามารถในการด าเน นการประกอบธรก จตอไป

เก ดยทธศาสตรและแผนการคมครองผบร โภคระดบชาต ตลอดจนการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐและภาคเครอขายตางๆทเกยวของกบการคมครองผบร โภคตลอดจนเก ดกลไกในการพฒนาและปรบปรงกฎหมายใหเปนไปอยางรวดเรวและมประส ทธ ภาพ

เก ดระบบฐานขอมลและการเชอมโยงขอมลระหวางภาครฐภาคเอกชนและผบร โภคเพอใหสามารถเขาถงขอมลขาวสารและความรทถกตองเพอการคมครองผบร โภคผานชองทางทหลากหลาย

๔.๓ ปฏรปกระบวนการแขงขนทางการคา โดยการจดท ารางพระราชบญญตการแขงขนทางการคา พ.ศ. ....

กฎหมายการแขงขนทางการคาไดรบการพฒนาและสามารถใชบงคบไดอยางมประส ทธ ภาพผประกอบการมการแขงขนกนอยางเปนธรรมมสวนรวมในการพฒนาศกยภาพของผบร โภคใหมความเขมแขง และมความเขาใจถงประโยชนของการแขงขนอยางเสรและเปนธรรมทมตอการพฒนาความสามารถในการแขงขนของผประกอบการ

๗. ตวชวดความส าเรจตามผลลพธในขอ ๖ ๑) จ านวนผบร โภคมการใชส ทธ และไดรบการเยยวยาเมอเทยบจากปตางๆทผานมา ๒) ส นคาและบร การในทองตลาดมคณภาพไดมาตรฐานทสงขนเมอเทยบกบปทผานมา ๓) มการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบร โภคภายในเวลาทงกอนและหลงส นคา

จะเขาสตลาดและภายหลงส นคาเขาสตลาด ๔) มยทธศาสตรและแผนการคมครองผบร โภคระดบชาต และมการบรณาการรวมกนระหว าง

หนวยงานและภาคเครอขายตางๆ ๕) รอยละ๘๐ของผบร โภคมความพงพอใจในการปฏ บต งานของหนวยงานภาครฐทท าหนาทดาน

การคมครองผบร โภค ๖) จ านวนประชาชนเขาถงขอมลของผบร โภคเพ มมากขน จากปทผานมาไมต ากวารอยละ๕๐ ๗) มกฎหมายเพอการจดตงองคการอ สระเพอการคมครองผบร โภคท าหนาทใหความเหนเพอประกอบการ

พ จารณาของหนวยงานของรฐในการตราและการบงคบใชกฎหมายและกฎและใหความเหนในการก าหนดมาตรการตางๆเพอคมครองผบร โภครวมทงตรวจสอบและรายงานการกระท าหรอละเลยการกระท าอนเปนการคมครองผบร โภค

๘) สดสวนของการมสวนรวมของประชาชนเกยวกบการเสนอนโยบายกฎหมายมาตรการตางๆเกยวกบการคมครองผบร โภคมจ านวนเพ มมากขนอยางตอเนองโดยมเครอขายภาคประชาสงคมทความเขมแขงเพอพ ทกษส ทธ ของผบร โภค

-๔๕-

๙) ผประกอบการมการแขงขนกนอยางเสร เปนธรรมและเทาเทยมและมสวนรวมกบการด าเน นงานดานการคมครองผบร โภคโดยเขาใจประโยชนของการแขงขนทมตอการพฒนาความสามารถในการแขงขนของก จการของตน

๑๐) มกองทนในการเยยวยาความเสยหายทมประส ทธ ภาพตอผบร โภค

บรรณานกรม

หนงสอ สคบ. กบการคมครองผบรโภค. พมพครงท ๑๖. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค,

๒๕๕๖.

งานวจย เชดวฒ สนพมลบรณ. โครงการวจยความรบผดเพอช ารดบกพรองในสญญาซอขาย และการคมครอง

ผบรโภค. คณะกรรมการองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค. ภาคประชาชน, ๒๕๕๗.

วชยา โกมนทร และบวร ทรพยสงห. แผนแมบทการคมครองผบรโภคแหงชาต. กรงเทพฯ : สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.

เดอนเดน นคมบรรกษ. รายงานทดอารไอ ฉบบท ๙๒ เดอนมนาคม ๒๕๕๔ (ฉบบพเศษ) พระราชบญญตวาดวยการแขงขนทางการคา พ.ศ. ๒๕๔๒ : ขอจ ากดและการปฏรป. พมพครงท ๑. กรงเทพฯ : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย, ๒๕๕๕.

สรยา กาฬสนธ. การศกษาทบทวนสถานการณการเยยวยาความเสยหายใหแกผบรโภคของประเทศไทย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๕๖.

วารสาร กองคมครองผบรโภคดานโฆษณา ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) หนงสอพมพ

เดลนวส ๑ สงหาคม ๒๕๕๗.

บนทกการคมครองผบรโภค ๕๗. กรงเทพฯ : คณะกรรมการองคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ภาคประชาชน, ๒๕๕๗.

เอกสารอน ๆ รายงานขอมลและสถตการด าเนนงานคมครองผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ. ๒๕๕๒ – ๒๕๕๗

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกนายกรฐมนตร. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค, ๒๕๕๒.

รางแผนแมบทการคมครองผบรโภค (ฉบบท ๑) พ.ศ. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๒. กรงเทพฯ : ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค.

สออเลคทรอนกส อย.ตรวจซ าขาวถงไมพบเมทลโบรไมดเกน-โคโคเกบคนได๒๙ ถง [ออนไลน]. แหลงทมา :

http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1374650461&grpid=03&catid=03 [๒๔ กมภาพนธ ๒๕๕๘].

องคการอสระเพอการคมครองผบรโภค ภาคประชาชาชน [ออนไลน]. แหลงทมา : www.indyconsumers.org [๒๕ กมภาพนธ ๒๕๕๘].

ภาคผนวก ข

- ๔๙ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

รายงาน คณะกรรมาธการการปฏรปการคมครองผบรโภค

ขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค

.......................................................

๑. หลกการและเหตผล ในคราวประชมสภาปฏรปแหงชาต ครงท ๓๕ เมอวนองคารท ๑๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘ ทประชมไดมมตเหนชอบในหลกการส าคญในประเดนทเกยวกบการปฏรปหนวยงานภาครฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภค เพอใหเกดการปฏรปและพฒนาหนวยงานภาครฐใหตอบสนองความตองการใหกบผบรโภคในการคมครองผบรโภค คณะกรรมาธการจงไดประกาศตงคณะอนกรรมาธการจดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภคขน เพอท าหนาทในการพจารณาศกษา วเคราะห จดท าแนวทางและขอเสนอแนะเกยวกบการปฏรปดานบทบาทภาครฐในการคมครองผบรโภค รวมทงรวบรวมสภาพปญหาเกยวกบการคมครองผบรโภคจากการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ ตลอดจนการเพมบทบาทภาครฐในการพฒนากฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภคใหมความทนสมยและเปนธรรม โดยเหนชอบในหลกการการปฏรประบบการคมครองผบรโภค (Blueprint for Change) โดยก าหนดประเดนปฏรปทส าคญ ไดแก การปฏรประบบการคมครองผบรโภคภาครฐ การปฏรประบบและกลไกการมสวนรวมในการคมครองผบรโภค การปฏรประบบขอมลและความปลอดภยของผบรโภค และการปฏรประบบชดเชยความเสยหายของผบรโภค การปฏรปหนวยงานภาครฐทท าหนาทดานการคมครองผบรโภค ประกอบดวยกรอบการปฏรป ใน ๔ ดาน ไดแก การปฏรปเพอเพมประสทธภาพกลไกและกระบวนการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค การปฏรปเพอบรณาการโครงสราง บทบาทหนาท และความรบผดชอบของภาครฐท การปฏรปเพอเสรมสรางระบบฐานขอมล การเชอมโยง และการใชประโยชนจากขอมลขาวสารในการคมครองผบรโภค ตลอดถงใหความรความเขาใจทถกตองแกทกภาคสวน และการปฏรปเพอพฒนาความเขมแขงของการรวมมอระหวางภาครฐและภาคเครอขาย แนวนโยบายพนฐานแหงรฐทส าคญทสดประการหนงคอ การคมครองประชาชน ในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ ในหมวด ๓ สทธและเสรภาพของชนชาวไทย มาตรา ๖๑ ไดระบถงสทธของประชาชนคนไทยในการทจะตองไดรบความคมครองในการไดรบขอมลทเปนความจรง และมสทธรองเรยนเพอใหไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหาย มสทธรวมตวกนเพอพทกษสทธของผบรโภค รวมทงก าหนดใหมองคการเพอการคมครองผบรโภคทเปนอสระจากหนวยงานของรฐ ซงสอดคลองอยภายใตแนวทางการคมครองผบรโภคของสหประชาชาต ฉบบแกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๕๔๒ (UN Guidelines for Consumer Protection : as expanded in ๑๙๙๙) ระบถงสทธของผบรโภคทตองไดรบการคมครองใหเขาถงผลตภณฑทปลอดภย

- ๕๐ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ประเทศไทยมการตราพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ (ฉบบท ๒) พ.ศ.๒๕๔๑ ไดระบสทธของผบรโภคทจะตองไดรบการคมครองจากรฐใน ๕ ประการ ไดแก

๑. สทธทจะไดรบขาวสารรวมทงค าพรรณนาคณภาพทถกตองและเพยงพอเกยวกบสนคาหรอบรการ ๒. สทธทจะมอสระในการเลอกหาสนคาหรอบรการ ๓. สทธทจะไดรบความปลอดภยจากการใชสนคาหรอบรการ ๔. สทธทจะไดรบความเปนธรรมในการท าสญญา ๕. สทธทจะไดรบการพจารณาและชดเชยความเสยหาย

นอกจากนประเทศไทยยงมกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคท เกยวของกบผลตภณฑตาง ๆ

ทรบผดชอบโดยหนวยงานตางๆ อาท เชน พระราชบญญตอาหาร พ.ศ. ๒๕๒๒ พระราชบญญตยา พ.ศ. ๒๕๑๐ และแกไขเพมเตมฉบบท ๒ (พ.ศ. ๒๕๑๘) ฉบบท ๓ (พ.ศ. ๒๕๒๒) ฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๒๘) และฉบบท ๕ (พ.ศ.๒๕๓๐) พระราชบญญตเครองส าอาง พ.ศ. ๒๕๓๕ พระราชบญญต มาตราชง ตวง วด พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนตน ซงกฎหมายเหลานลวนแลวแตมเนอหาส าคญเกยวกบการด าเนนกจกรรมคมครองผบรโภค ของรฐทงสน อยางไรกตาม ในบรบททประเทศไทยทเปนสวนหนงของประชาคมโลกและการคาเสร ทามกลางความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในปจจบนนมสนคาและบรการจ านวนมากและหลากหลายชนดมากขน ในขณะทการด าเนนงานคมครองผบรโภคโดยภาครฐยงมขอจ ากดและอปสรรคหลายประการ ในปจจบนผบรโภคในประเทศไทยจงยงไดรบผลกระทบจากการละเมดผบรโภคในลกษณะตางๆอยางตอเนองและยงมแนวโนมทซบซอนมากขน จากแนวคดพนฐานและสถานการณดงกลาวขางตน คณะอนกรรมาธการจดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค จงไดจดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐ ในการคมครองผบรโภคขน โดยมงทจะใหเกดการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ใหสามารถปฏบตงานตอบสนอง แกไข ตลอดจนเยยวยาปญหาของผบรโภคในประเทศไทยในกระแสโลกาภวตนและการคาเสรไดอยางทนทวงทมประสทธภาพ เสมอภาค สมดล และเปนธรรม ๒. ประเดนปฏรป

๒.๑ แนวคดการปฏรป กรอบความคดรวบยอดในการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค จะมงไปท

“ผลสมฤทธอนพงประสงคในการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐ” อนไดแก “การคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐสามารถด าเนนการไปไดอยางรวดเรว มประสทธภาพ ไดมาตรฐาน เปดเผย โปรงใส รวมทงสามารถสรางการมสวนรวม อยางเสมอภาค เปนธรรม สมดลและยงยน ใหกบผบรโภคตลอดถงผเกยวของ ทกภาคสวน”

- ๕๑ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๒.๒ ประเดนการปฏรป จากการพจารณาศกษา รบฟงขอมล และแลกเปลยนขอคดเหนกบหนวยงาน /องคกร ทมสวนเกยวของ

กบการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค สามารถพจารณาก าหนดประเดนการปฏรปส าคญในครงนไดรวม ๔ ประเดนหลก คอ

แผนภมท ๑ แสดงกรอบความคดรวบยอดการปฏรปหนวยงานภาครฐการคมครองผบรโภค

๒.๒.๑ การปฏรปเพอเพมประสทธภาพกลไกและกระบวนการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐ

ในการคมครองผบรโภค ตงแตระยะเรมตนกอนเกดปญหา ระยะการคมครองผบรโภคและ ก ากบดแลผประกอบการใหด าเนนการตามกฎหมาย ไปจนกระทงถงระยะการแกไขปญหาและเยยวยาใหกบผบรโภค

๒.๒.๒ การปฏรปเพอบรณาการโครงสราง บทบาทหนาท และความรบผดชอบของภาครฐ ทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

๒.๒.๓ การปฏรปเพอเสรมสรางระบบฐานขอมล การเชอมโยง และการใชประโยชนจากขอมลขาวสารในการคมครองผบรโภค ตลอดถงใหความรความเขาใจทถกตองแกทกภาคสวนเกยวกบสทธของผบรโภคทไดรบความคมครอง

๒.๒.๔ การปฏรปเพอพฒนาความเขมแขงของการรวมมอระหวางภาครฐและภาคเครอขายตาง ๆ ในการคมครองผบรโภค

- ๕๒ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๓. วธการพจารณาศกษาวเคราะห การจดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค คณะอนกรรมาธการ มวธการในการศกษาและวเคราะหขอมล ดงน

๓.๑ การศกษาเอกสาร กฎหมาย ระเบยบ ผลงานศกษาวจย สถตการรบเรองรองเรยนของหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

๓.๒ การรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบประเดนการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค จากหนวยงานภาครฐทมบทบาทหนาทในการด าเนนงานคมครองผบรโภคในประเทศไทย ประกอบดวย ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยาส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม กรมสนบสนนบรการสขภาพ กรมการทองเทยว ส านกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และกจการโทรคมนาคมแหงชาต กรมการคาภายใน และกรมการขนสงทางบก

๓.๓ การรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะจากผบรหาร นกวชาการและผมประสบการณการด าเนนงานคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐในประเทศไทย

๓.๔ คณะอนกรรมาธการจดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภครวมประชม ระดมความคดเหน พจารณาศกษา วเคราะห ขอมลและจดท าแนวทางและขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐดานการคมครองผบรโภค ๔. สรปผลการศกษาวเคราะห

การด าเนนงานคมครองของประเทศไทยในปจจบนอยภายใตสถานการณการเปลยนแปลงทมความทาทายทงในระดบโลก ระดบภมภาค และระดบประเทศ โดยสถานการณดงกลาวสงผลส าคญตอการสงผลตอประเดนการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐในประเทศไทย ประเดนปญหาดงกลาว ไดแก ๔.๑ กระแสโลกาภวตน (Globalization)

สถานการณการเปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวตนไดสงผลใหประเทศ ทงภาครฐ ภาคผประกอบการ (ผประกอบการ) และภาคประชาชน (ผบรโภค) มความสมพนธกนภายในประเทศ และระหวางประเทศ ทงในทางเศรษฐกจ สงคม และทางการเมอง ภายใตระเบยบ และกฎกตการะหวางประเทศทแตกตางกนในลกษณะทเออตอการแขงขนในลกษณะตางๆ ทงการลดหรอยกเลกกฎเกณฑ ก าหนดมาตรการทสงเสรมหรอสรางอปสรรคตอการด าเนนกจกรรมทางเศรษฐกจ การวางมาตรการการเคลอนยายสนคา ทน รวมถงการสอสารขอมลขาวสาร

การเคลอนยายทอยางคลองตวมากยงขน ซงกอใหเกดประโยชนตอผประกอบการในผลตสนคาทมประสทธภาพไดหลากหลายมากขน และสามารถกระจายสนคาไดอยางสะดวกมากยงขน ในขณะทผบรโภคมทางเลอกในบรโภคสนคาทงเรองคณภาพและราคาทเหมาะสมมากขน อยางไรกตาม ในอกนยหนงกระแสโลกาภวตนและการคาเสรไดเปลยนวถการผลตของผประกอบการและสรางวฒนธรรมการบรโภคแบบใหมใหกบผบรโภค โดยผสมผสานกบการโฆษณา ระบบขอมลขาวสารอนทนสมย สงผลใหพฤตกรรมผบร โภคเปลยนแปลงไปสการบรโภคเกนความจ าเปน รวมถงการใชทรพยากรในการผลตโดยไมค านงถงอนาคต

- ๕๓ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ในปจจบนน สนคาปลอม สนคาเลยนแบบ และสนคาทไมมคณภาพทงอาหาร อปกรณอเลกทรอนกส อปกรณคอมพวเตอร ของเลนเดก อปกรณเครองใชในครวเรอน เปนตน กระจายเขาสผบรโภคในประเทศไทยท าใหเกดอนตรายตอชวตและทรพยสนของผบรโภค

๔.๒ ความกาวหนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงในดานเทคโนโลยการสอสาร เทคโนโลยชวภาพ

นาโนเทคโนโลย รวมถงพาณชยอเลกทรอนกส สงผลใหเกดนวตกรรมการผลตสนคาและบรการททนสมย ผบรโภคเขาถงสนคาและบรการไดสะดวก รวดเรว และประหยดคาใชจาย อยางไรกตามความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยดงกลาวกสงผลใหเกดความฉอฉลทมความซบซอนยากล าบากในการพสจน ความถกตอง ทงยงยากทจะบงคบ ควบคม หรอเยยวยาความเสยหายไดอยางทนทวงท เชน ปญหาเรองการใชบรการพาณชยอเลกทรอนกส (e-Banking) ปญหาเรองผลกระทบตอมนษยและสงแวดลอมจากสนคาและบรการทพสจนยากขน กรณการหลอกลวงใหผสงอายโอนเงนโดยแกงคอลเซนเตอร สนคาจากการตดตอพนธกรรม ผลตภณฑสขภาพส าหรบผปวยและผสงอาย เปนตน

๔.๓ ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC: ASEAN Economics Community) การเกดขนของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ ซงประเทศไทยและกลมประเทศอาเซยน

มการรวมตวเปนตลาดและฐานการผลตรวมกนเพอเพมอ านาจการตอรองกบคคา และเพมขดความสามารถ การแขงขนดานเศรษฐกจในระดบโลก การรวมตวดงกลาวจะท าใหมการเคลอนยายสนคา บรการ เงนทน การลงทน และแรงงานมฝมออยางเสร อยางไรกตาม สถานการณนจะเปนโอกาสใหภาคสวนทเกยวข องโดยเฉพาะผประกอบธรกจตองมการปรบตว และพฒนาศกยภาพการผลตสนคาใหไดมาตรฐานและมคณภาพเพอการแขงขน ทงยงเปนการเพมตลาดและผลก าไรใหกบผประกอบการ ซงในแงหนงจะสงผลดตอผบรโภค ใหสามารถเขาถงสนคาและบรการทหลากหลาย แตในอกแงหนง สนคาทหลากหลายและจ านวนมากจากประเทศสมาชกหลงไหลเขาประเทศทามกลางกฎ ระเบยบ และกตกาดาน การคมครองผบรโภคในแตละประเทศทยงไมเขมแขง และมความแตกตางกน อาจจะเปนอปสรรคตอการด าเนนงานคมครองผบรโภคของภาคสวนทเกยวของได เชน สนคาและบรการขามแดนทไมปลอดภย เปนตน ๔.๔ สถานการณการรบเรองรองเรยนและการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐ

จากการศกษาสถตการรบเรองรองเรยนและการแกไขปญหาของหนวยงานหลกดานการคมครองผบรโภคภาครฐจ านวน ๕ หนวยงานพบวา จ านวนการรองเรยนของผบรโภคของทกหนวยงานมปรมาณลดลง (แผนภมท ๒)

- ๕๔ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

แผนภมท ๒ แสดงสถตเรองรองเรยน ๕ หนวยงานคมครองผบรโภค ระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๘

ทมา: ขอมลและสถตการด าเนนงานรบเรองรองเรยนจากหนวยงานทเขามาชแจงคณะอนกรรมาธการฯ ในวนท ๔ ม.ย. ๕๘ และ วนท ๑๑ ม.ย. ๕๘

ในสวนของส านกงานคมครองผบรโภค (สคบ.) ซงเปนหนวยงานทผบรโภคสงเรองรองเรยนมามากทสด

พบวาผบรโภครองเรยนสนคาและบรการสวนใหญ รองเรยนใน ๓ ประเภทสนคาและบรการ ไดแก ๑) ประเภทบรการ ไดแก บรการฟตเนส โทรศพท อนเทอรเนต ผประกอบการทวไป ประกนภย อซอมรถสถาบนเสรม ความงาม บตรเครดตสนเชอ ๒)สนคาและบรการเกยวกบอสงหารมทรพยและทอยอาศย ไดแก บานจดสรร อาคารชด อพารทเมนต หอพก หองเชา เชาพนท เชาชวง และทดน เปนตน ๓) รองเรยนในสนคาอปโภคบรโภคไดแก สนคาและบรการทวไป เครองมอการเกษตร สนคาบรโภค เครองใชไฟฟา อปกรณคอมพวเตอร และเครองมอสอสาร (แผนภมท ๓)

อยางไรกตาม เมอพจารณาถงแนวโนมของประเภทสนคาและบรการทรองเรยน พบวา ผบรโภคมการรองเรยนเรอง ๑) สนคาประเภทอปโภค/บรโภค ๒) สนคาและบรการของธนาคาร/สถาบนการเงน/เงนทนหลกทรพยและ ๓) สนคาและบรการประเภทการทองเทยวและการเดนทาง เพมสงขน (แผนภมท ๔)

t9224

t1293t2494

t5080

t7499

t1236t1828

t370

t9820

t6537

t1258 t1446

t359

t12099

t3819

t783 t1130t209

t7671

t0

t2000

t4000

t6000

t8000

t10000

t12000

t14000

สคบ. อย. กรมการคาภายใน กรมสนบสนนสขภาพ กรมการขนสง (พรบ.ขนสง :รถโดยสารสารธารณะ)

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๕

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๖

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๗

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๘ (ต.ค.-พ.ค.) (๘ เดอน ต.ค.๕๗ - พ.ค.๕๘)

- ๕๕ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

t2302

t1649t1355

t1204

t462 t494

t28 t5

t1745 t1728

t1115t938

t229

t732

t50

t978 t898

t1381

t145 t162t230

t23 t2t0

t500

t1000

t1500

t2000

t2500

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๖ (ราย)ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๗(ราย)ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๘ (ราย)

แผนภมท ๓ แสดงสถตประเภทสนคาและบรการทรองเรยนผานส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคระหวางป พ.ศ.๒๕๕๖-๒๕๕๘ ทมา: รายงานขอมลและสถตการด าเนนงานคมครองผบรโภค ประจ าปงบประมาณ ๒๕๕๖-๒๕๕๘ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

เมอพจารณาขนตอนในการปฏบตงานในการรบเรองรองเรยน และการแกไขปญหาใหกบผบรโภคของหนวยงานภาครฐโดยเฉพาะส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (หนงสอพมพเดลนวสออนไลน, วนท ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๘. กระบวนการรบเรองราวรองทกข www.dailynews.co.th/economic/321384) มขนตอนการท างานทส าคญ ๓ ขนตอน ประกอบดวย ๑) การรวบรวมเอกสารหลกฐานและไกลเกลยเบองตน โดยหลงจากเจาหนาท สคบ. ไดรบเรองราวรองทกขจากผบรโภคจะด าเนนการตรวจสอบเอกสารหลกฐานประกอบการรองเรยนและมหนงสอแจงใหผบรโภค ผประกอบธรกจ ซงเปนคกรณเขาสกระบวนการเจรจา ไกลเกลยระงบ ขอพพาท ภายในระยะเวลา ๑๕ วน โดยจะด าเนนการเจรจาไกลเกลยไมเกน ๒ ครง ภายในระยะเวลาไมเกน ๙๐วน ๒) การเจรจาไกลเกลย กรณทไมสามารถเจรจาไกลเกลยใหยตปญหาขอรองเรยนได เจาหนาทจะน าเรองดงกลาวเสนอคณะอนกรรมการไกลเกลยเรองราวรองทกขจากผบรโภคไมเกน ๒ ครง ภายในระยะเวลาไมเกน ๙๐ วน หากไมสามารถเจรจาไกลเกลยได จะน าขอรองเรยนเสนอตอผบงคบบญชาภายใน ไมเกน ๗ วน เพอน าเสนอคณะอนกรรมการกลนกรองใหความเหนใชระยะเวลาไมเกน ๕ วน นบตงแตคณะอนกรรมการ กลนกรองฯ มมต เพอน าเสนอตอคณะกรรมการคมครองผบรโภคพจารณาวาจะด าเนนคดแทนผบรโภค หรอยตเรองรองเรยน ๓) การแจงใหผรองรบทราบ หลงจากคณะกรรมการคมครองผบรโภค มมตแลว เจาหนาทจะมหนงสอแจงใหผบรโภคและผประกอบธรกจรบทราบ ภายในระยะเวลาไมเกน ๑๒ วน

- ๕๖ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

อยางไรกตามในกรณทเรองรองเรยนไมเกยวของกบกฎหมายของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค เรองรองเรยนดงกลาวจะถกสงตอไปยงหนวยงานอนๆ ทเกยวของ นอกจากน กระบวนการในการแกไขปญหาของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคสวนใหญยงเนนกระบวนการเจรจาไกล เกลยเรองรองเรยนใหกบผบรโภค และการนบระยะเวลานานแกไขปญหาใหกบผบรโภคมการหยดนบเวลาการด าเนนงานเปนชวง ๆ เชน ชวงเวลาของการรวบรวมหลกฐานขอเทจจรง ชวงเวลาของการพจารณาของคณะกรรมการคมครองผบรโภค เปนตน (กระบวนการจดการปญหาของผบรโภค www.ocpb.go.th/mobile_detail.php?cid=217&nid=5168)

อยางไรกตาม หากพจารณาถงการแกไขปญหาใหกบผบรโภคของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภคพบวามจ านวนเรองรองเรยนทสามารถแกไขปญหาใหยตไดจ านวนนอยลง ในขณะเดยวกนยงพบวาการแกไขปญหาผบรโภคยงตองอาศยการประสานงานความรวมมอไปยงหนวยงานอนทเกยวของอกเปนจ านวนมากซงสงผลใหการแกไขปญหาใหผบรโภคด าเนนการไดอยางลาชา ดงจะเหนไดจากในปงบประมาณ ๒๕๕๗ มเรองรองเรยน ๖,๔๓๗ เรอง สามารถยตเรองได ๑,๐๖๓ เรอง โดยในจ านวนนเปนการประสานตอไปยงหนวยงานอนทเกยวของ ๔๘๓ เรอง และในปงบประมาณ ๒๕๕๘ มเรองรองเรยน ๓,๘๑๙ เรอง สามารถยตเรองได ๑,๓๑๔ เรอง ซงเปนการประสานตอไปยงหนวยงานอนทเกยวของ ๕๙๖ เรอง (ตามแผนภมท ๔)

แผนภมท ๔ แสดงสถตเรองรองเรยนและแกไขปญหาของสคบ. ๕ หนวยงานคมครองผบรโภค ระหวางป พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๘ ทมา: ขอมลและสถตการด าเนนงานคมครองผบรโภค ประจ าปงบประมาณ ๒๕๕๕-๒๕๕๘ ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

t9224

t7499t6537

t3819

t5313

t6382

t1063 t1314t1437 t1585

t483 t596t0

t1000t2000t3000t4000t5000t6000t7000t8000t9000

t10000

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๕

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๖

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๗

ปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๘

(ต.ค.-พ.ค.)

เรองรองเรยน

เรองรองเรยนทยตได

ประสานตอไปยงหนวยงานทเกยวของ

- ๕๗ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๔.๕ กลไกในการคมครองผบรโภค และการเปาหมายหลกในการด าเนนงานคมครองผบรโภค กลไกการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐยงมขอจ ากด หนวยงานภาครฐแตละหนวยงานลวน มเปาหมายในการคมครองประชาชนใหไดรบความปลอดภยจากสนคาและบรการ แตละหนวยงานจะมกฎหมายและระเบยบทเกยวของกบการคมครองผบรโภคเพอเปนแนวทางการด าเนนงาน อยางไรกตามกฎหมายและระเบยบดงกลาวจะมงเนนทจะควบคมสนคาและบรการใหมความปลอดภยเปนหลก ในขณะขอก าหนดเกยวกบการเยยวยาความเสยหายของผบรโภคยงมนอย ในดานการปฏบตงานทกหนวยงานจะมภารกจในการอ านวยความสะดวกประชาชนใหสามารถรองเรยนเกยวกบปญหาของสนคาและบรการทไมเปนธรรมไดทงในระบบสายดวน Hotline และ One Stop Service อยางไรกตาม เรองรองเรยนของผบรโภคในแตละหนวยงานจ านวนมากมขอบเขตปญหากวางกวากฎหมายและความรบผดชอบของหนวยงานนนๆ ท าใหหนวยงานตองประสานงานกบหนวยงานอน และเปนผลใหปญหาของผบรโภคไดรบการตอบสนองอยางลาชาและไมทนเหตการณ ๔.๖ ฐานขอมล องคความร และการพฒนาศกยภาพ ฐานขอมลการคมครองผบรโภคถอไดวามความส าคญอยางยง ส าหรบใชในการตดตามสถานการณ วางแผนปองกน และแกไขปญหาการคมครองผบรโภคอยางมประสทธภาพ ทงยงมสวนส าคญในการพฒนา และปรบปรงนโยบาย กฎหมาย ระเบยบขอบงคบตางๆ รวมทงเปนชดความรเพอพฒนาศกยภาพของผบรโภค ในประเทศ ในปจจบนแมหนวยงานภาครฐแตละหนวยงานจะมการรวบรวมขอมลสถานการณเรองรองเรยนและปญหาของประชาชน แตการใชประโยชนขอมลยงจ ากดอยเฉพาะภายในหนวยงานของตนเอง ท าใหขอมลดงกลาวไมไดถกน ามาใชเพอปองกนและแกไขปญหาของประเทศอยางเปนระบบ

๕. ขอเสนอการปฏรปและแนวทางการด าเนนการ

๕.๑ ประเดนปฏรป : การปฏรปเพอเพมประสทธภาพกลไกและกระบวนการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ตงแตระยะเรมตนกอนเกดปญหา ระยะการคมครองผบรโภคและก ากบดแลผประกอบการใหด าเนนการตามกฎหมาย ไปจนกระทงถงระยะการแกไขปญหาและเยยวยาใหกบผบรโภค

๕.๑.๑ สถานการณภาพรวม การละเมดสทธผบรโภคมจ านวนและความซบซอนมากขน ในขณะท กลไกการ

ด าเนนงานคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐยงมอปสรรค ไมเทาทนสถานการณ ไมครอบคลม ไมสามารถแกไขปญหาใหกบผบรโภคไดอยางมประสทธภาพ ทงสทธผบรโภคยงไมเทาเทยมสทธผบรโภคสากล

๕.๑.๒ มาตรการ ขนตอน และระยะเวลาด าเนนการ ๕.๑.๒.๑ ปรบปรงบทบญญตเกยวกบสทธการคมครองผบรโภคในประเทศไทยใหม

ความครอบคลมและสอดคลองกบสทธคมครองผบรโภคระดบสากล (UN Guidelines for Consumer Protection (๑๙๘๕) ในอก ๓ ดาน ไดแก สทธทจะเขาถงสนคาและบรการทจ าเปนขนพนฐาน ( The right to basic needs ) เชน ยา อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย การดแลสขภาพ การศกษาและสขาภบาล สทธทจะไดรบความรเกยวกบการบรโภค (The right to consumer education) และสทธทจะด ารงชวตอยในสงแวดลอมทดและปลอดภย (The right to healthy environment)

- ๕๘ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ขนตอนการด าเนนการ เพมเตมบทบญญตสทธการคมครองผบรโภคของประเทศไทย ใหสอดคลองกบสทธคมครองผบรโภคระดบสากล

ระยะเวลาการด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป ๕.๑.๒.๒ จดตงคณะอนกรรมการคมครองผบรโภคเฉพาะดาน ภายใตคณะกรรมการคมครองผบรโภค เพอท าหนาทก าหนดแนวทางการด าเนนงาน รวมทงตดตามประเมนดานการคมครองผบรโภคในดานนนๆ ใหสอดคลองกบแผนคมครองผบรโภคแหงชาต คณะอนกรรมการเฉพาะดานดงกลาวประกอบดวย

๑. คณะอนกรรมการการคมครองผบรโภคดานพาณชยอเลกทรอนกส ๒. คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคดานการธนาคาร บตรเครดต เงนก

เงนฝาก ๓. คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคดานความปลอดภยและมาตรฐาน

ของสนคาและบรการ ๔. คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคดานการแพทยและสาธารณสข องคประกอบคณะอนกรรมการคมครองผบรโภคในแตละดาน จะประกอบ

ไปดวยอนกรรมการทครอบคลมหนวยงานภาครฐทเกยวของกบประเดนการคมครองผบรโภคนนๆ รวมทงม ภาคประชาชน ภาคเอกชน และผทรงคณวฒทเกยวของในสดสวนทเหมาะสม

ขนตอนการด าเนนการ จดตงคณะอนกรรมการคมครองผบรโภคเฉพาะดาน ทมตวแทนของกลมผมสวนเกยวของ เพอใหกลไกการคมครองผบรโภคเปนไปอยางมประสทธภาพ

ระยะเวลาด าเนนการ ภายในเวลา ๑-๒ ป ๕.๑.๒.๓ ราง และปรบปรงกฎหมาย ทเกยวของกบกบการคมครองผบรโภคของ

หนวยงานภาครฐใหมความทนสมยและทนตอเทคโนโลยทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ไดแก กฎหมายวาดวยการแขงขนทางการคา กฎหมายวาดวยการความปลอดภยสนคาและการเตอนภย กฎหมายวาดวยการความรบผดตอสนคาช ารดบกพรอง กฎหมายวาดวยการคมครองผเสยหายจากบรการสาธารณสข กฎหมายวาดวยองคกรจดสรรคลนความถ และก ากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยง วทยโทรทศน และกจการโทรคมนาคม อนเปนไปตามรายละเอยดของคณะอนกรรมการปฏรปกฎหมาย ฯ ของสภาปฏรปแหงชาตและกฎหมายอน ๆ ทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

ขนตอนการด าเนนงาน จดตงคณะอนกรรมการปรบปรงกฎหมายทเกยวของ ทประกอบดวยภาคสวนท

เกยวของทงภาครฐ ประชาชน ผประกอบการ และวชาการ ระยะเวลาด าเนนการ ภายในเวลา ๑-๒ ป

- ๕๙ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๕.๒ ประเดนปฏรป : การปฏรปเพอบรณาการโครงสราง บทบาทหนาท และความรบผดชอบของภาครฐ ทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

๕.๒.๑ สถานการณภาพรวม ๕.๒.๑.๑ ประเทศไทยยงไมมนโยบายการคมครองของประเทศไทยในภาพรวมทชน า

และก ากบทศทางดานการคมครองผบรโภคในประเทศใหเปนไปในทศทางเดยวกน ๕.๒.๑.๒ หนวยงานตางๆ ทงภาครฐ ผประกอบการ และภาคประชาชนทด าเนนงาน

คมครองผบรโภคในประเทศไทย มบทบาทในการคมครองสทธผบรโภคยงท าหนาทในการคมครองสทธผบรโภคตามประเดน และมอ านาจดานการคมครองผบรโภคอยางจ ากด การด าเนนงานคมครองผบรโภคสวนใหญเปนการท างานบงคบใชกฎหมาย หนวยงานภาครฐมการประสานความรวมมอ และบรณาการท างานคมครองสทธผบรโภครวมกบหนวยงานอนนอย ท าใหการปองกนและแกไขสถานการณปญหาของผบรโภคเปนไปอยางลาชา ไมเทาทนตอสถานการณ ๕.๒.๒ มาตรการ ขนตอน และระยะเวลาด าเนนการ

๕.๒.๒.๑ จดท าแผนคมครองผบรโภคระดบชาต ทแสดงถงมโนทศน นโยบายและยทธศาสตรดานการคมครองของประเทศไทย ในการท าหนาทชน าและก ากบนโยบายดานการคมครองผบรโภคแหงชาต เพอใหเกดมโนทศน นโยบายและยทธศาสตรดานการคมครองผบรโภคของประเทศไทยเปนไปในทศทางเดยวกน

ขนตอนการด าเนนการ ๑. ใหมแผนการคมครองบรโภคแหงชาต ซงเปนแผนหลกในการก าหนดมโนทศน

ยทธศาสตรและแนวทางในการด าเนนงานคมครองผบรโภคในประเทศไทย ๒. ใหหนวยงานภาครฐตาง ๆ ทเกยวของกบผบรโภคภายในประเทศมแผนคมครอง

ผบรโภคหรอผรบบรการของตนเองทสอดคลองกบแผนการคมครองผบรโภคแหงชาตฉบบดงกลาว ๓. ใหมการประเมนผลและทบทวนแผนการคมครองผบรโภคแหงชาตดงกลาวเพอใหม

ความสอดคลองกบสถานการณและประเดนทเปลยนแปลงไป ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๑ ป ๕.๒.๒.๒ การปองกนและแกไขสถานการณปญหาของผบรโภคเปนไปอยางลาชา

ไมเทาทนตอสถานการณการบรโภค และสงคมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวในบรบทของโลกาภวตน การคาเสร และเทคโนโลยเนองจากการขาดการบรณาการของหนวยงาน เพอใหการปองกนและแกไขสถานการณปญหาของผบรโภคเปนไปอยางเทาทนสถานการณ

ขนตอนการด าเนนการ ๑. ใหมการจดตงศนยรบเรองรองทกขผบรโภคแหงชาต เพอท าหนาทรวบรวมขอมล

การรองเรยนและสงตอผเสยหายใหกบหนวยงานทเกยวของเพอแกไขปญหาไดอยางรวดเรว ๒. ใหทกหนวยงานภาครฐมการด าเนนงานคมครองและเยยวยาผบรโภคทสอดคลอง

กบแผนคมครองผบรโภคแหงชาต และกฎหมายอนๆทเกยวของกบการคมครองผบรโภค ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป

- ๖๐ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๕.๒.๒.๓ การคมครองผบรโภคในระดบภมภาค เพอเกดการคมครองผบรโภคทมประสทธภาพในระดบภมภาค

ขนตอนการด าเนนการ ๑. ใหงานคมครองผบรโภคตามแผนคมครองผบรโภคแหงชาตเปนภารกจหลกของการ

บรหารราชการในระดบจงหวดและทองถน ๒. เสรมสรางทศนคต และองคความร ในการปฏบตงานคมครองผบร โภคใหกบ

คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคระดบจงหวดและคณะอนกรรมการคมครองผบรโภคระดบทองถน เพอสรางศกยภาพ และความเขมแขงในการปฏบตงานคมครองผบรโภคทงในระดบจงหวดและทองถน

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป ๕.๒.๒.๔ การใหอ านาจในการด าเนนการรบเรองรองเรยนและการฟองคดแทน

ผบรโภค เพอใหเกดการคมครองผบรโภคในระดบพนทไดอยางทนทวงท ขนตอนการด าเนนการ การทบทวนอ านาจหนาทของคณะอนกรรมการคมครองผบรโภคระดบจงหวดและ

คณะอนกรรมการระดบทองถน ใหมอ านาจในการฟองคดแทนผบรโภค โดยไมตองสงเรองใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคพจารณาและมมตฟองแทนเพยงอยางเดยว

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๔-๕ ป ๕.๓ ประเดนปฏรป : การปฏรปเพอเสรมสรางระบบฐานขอมล การเชอมโยง และการใชประโยชน

จากขอมลขาวสารในการคมครองผบรโภค ตลอดถงใหความรความเขาใจทถกตองแกทกภาคสวนเกยวกบสทธของผบรโภคทไดรบความคมครอง

๕.๓.๑ สถานการณภาพรวม ๕.๓.๑.๑ ภาครฐแตละหนวยงานขาดการเชอมโยงขอมลซงกนและกน และมความ

เชยวชาญในการคมครองผบรโภคในบางประเดนเทานน ในขณะทปญหาเรองสนคาและบรการมความหลากหลาย เกยวของกบหนวยงานหลายภาคสวน และกฎหมายหลายฉบบจงเปนอปสรรคตอการรองเรยนและตดตามเรองรองเรยนของผบรโภค สงผลใหการด าเนนงานเพอการคมครองผบรโภคมความยากล าบากและประสบความส าเรจลาชา

๕.๓.๑.๒ ผบรโภคสวนใหญยงไมสามารถเขาถงขอมล ขาวสาร และความรทถกตองและเปนประโยชนตอการตดสนใจเลอกซอสนคาหรอบรการทปลอดภยได

๕.๓.๒ มาตรการ ขนตอน และระยะเวลาด าเนนการ ๕.๓.๒.๑ พฒนาระบบรวบรวม และเชอมโยงขอมลการรองเรยน และสถานการณ

ปญหาของผบรโภค เพอพฒนาระบบขอมล สถานการณปญหาผบรโภคทไดรบผลกระทบ ทงในระดบทองถนภมภาค และจงหวด ตลอดจนตางประเทศ จากหนวยงานและองคกรตาง ๆ ทเกยวของ ตลอดจนปรบปรงระบบการเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมลใหมประสทธภาพ

- ๖๑ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ขนตอนการด าเนนการ ๑. การพฒนารวบรวมขอมลสถตเรองรองเรยน สถานการณปญหาของผบรโภค

ในระดบทองถน ระดบจงหวด ระดบภาค ระดบประเทศ และตางประเทศ ซงหนวยงานและองคกรตางๆ ไดเกบรวบรวมไว

๒. การพฒนาฐานขอมลกลางและระบบการเชอมโยงขอมลในการคมครองผบรโภค ซงไดจากการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลจากการรองเรยน สถานการณปญหาของผบรโภค อนตรายจากสนคาและบรการ จ าแนกตามประเดนปญหา ชวงเวลา และพนท

๓. การสนบสนนใหหนวยงานทเกยวของ และกลมผมสวนไดสวนเสยมสวนรวมในการเกบรวบรวมขอมล ตดตาม และเฝาระวงสถานการณปญหาทสงผลกระทบตอผบรโภค

๔. การพฒนาแนวทางการรบเรองรองเรยน และการตดตามเรองรองเรยนทใหความสะดวกกบผบรโภค ตลอดจนหนวยงานทเกยวของสามารถปองกนและแกไขปญหาใหกบผบรโภคอยางรวดเรว และมประสทธภาพ

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป ๕.๓.๒.๒ พฒนาฐานขอมลเรองรองเรยนสการด าเนนงานเพอปองกนและแกไขปญหา

ของผบรโภค เพอจดท าฐานขอมลเรองรองเรยน และสถานการณปญหาการคมครองผบรโภค เพอน าไปพฒนา และปรบปรงเปนนโยบาย กฎหมาย ระเบยบขอบงคบตาง ๆ รวมถงการปองกน และแกไขปญหาการคมครองผบรโภค

ขนตอนการด าเนนการ ๑. การพฒนาระบบฐานขอมลกลางใหเปนขอมลเชงประจกษททนตอเหตการณ และ

เผยแพรขอมลใหภาคสวนทเกยวของน าไปใชประโยชนไดอยางทนทวงท ๒. การสนบสนนใหหนวยงานทเกยวของ และกลมผมสวนไดสวนเสย สามารถเขาถง

ขอมลจากฐานขอมล และสามารถน าขอมลดงกลาวไปใชในการวางแผน ก าหนดมาตรการปองกนและแกไขปญหา พฒนา และปรบปรงมาตรการ ระเบยบขอบงคบตาง ๆ จดท าคมอการปฏบตงานส าหรบเจาหนาท วางแผนพฒนาองคความรและเสรมศกยภาพใหผมสวนไดสวนเสย การจดท าสอประชาสมพนธ การสรางความรวมมอระหวางหนวยงาน และระหวางภาคสวนในการท างาน เปนตน

๓. การผลกดนใหเกดกระบวนการมสวนรวมของมผมสวนไดสวนเสยในการตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลหนวยงาน และองคกรทเกยวของในการปองกนและแกไขปญหาใหกบผบรโภคของ โดยการใชประโยชนฐานขอมล ไดแก ผลการด าเนนงานของรฐบาล และหนวยงานทเกยวของในการปองกน เฝาระวง และแกไขปญหาของผบรโภค การตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการปฏบตงาน การใชงบประมาณ และการปองกนและแกไขปญหาสนคาและบรการทไมปลอดภย รวมถงการละเลยการปฏบตของหนวยงาน ทเกยวของ

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป

- ๖๒ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๕.๓.๒.๓ เสรมสรางองคความรดานการคมครองผบรโภคใหสอดคลองกบสถานการณการคมครองผบรโภค เพอใหผบรโภคไดรบองคความร ขอมลขาวสารทมความถกตองแมนย า เพยงพอตอการตดสนใจเลอกบรโภคสนคาและบรการไดอยางเทาทนสถานการณ มความเหมาะสมและปลอดภย ตลอดจนสนบสนนใหหนวยงานภาครฐสามารถน าองคความรไปใชในการปองกน แกไขปญหาการคมครองผบรโภค หรอฟองคดแทนผบรโภค

ขนตอนการด าเนนการ ๑. สนบสนนการศกษาวจย และจดท าระบบฐานขอมลความร จากผลการวจยดานการ

คมครองผบรโภคทงภายในประเทศ ระดบภมภาค และระดบสากล เพอน าไปใชสอสารสาธารณะ ผานชองทางและวธการทผบรโภคสามารถเขาถง เขาใจ และน าไปปฏบตไดโดยงาย

๒. สนบสนนการถอดบทเรยนของหนวยงานหรอองคกรดานการคมครองผบรโภคทมประสทธภาพ เพอใหภาคเครอขายผบรโภคสามารถน าบทเรยนไปใชเปนแนวทางการปฏบตงาน

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป ๕.๓.๒.๔ เสรมสรางความรดานการบรโภคอยางยงยน เพอสรางความเขมแขงใหแก

ภาครฐ ภาคผบรโภค และภาคผประกอบการ โดยการเสรมสรางความรดานการบรโภคอยางยงยน สามารถเลอกสนคาและบรการทมคณภาพ และมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยทสด

ขนตอนการด าเนนการ ๑. การเผยแพรขอมลขาวสารเกยวกบการบรโภคอยางยงยนแกผบรโภคทกกลม

เพอกระตนและสงเสรมใหเกดความเขาใจและตระหนกถงผลกระทบดานสงแวดลอมจากการตดสนใจ ในชวตประจ าวน และใหความใสใจสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน การใหความรแกผบรโภคเกยวกบผลกระทบของสนคาตอสงแวดลอมตลอดชวงวฏจกรชวตสนคา เพอปลกฝงจตส านกดานความรบผดชอบตอสงคมและการอนรกษสงแวดลอมในระยะยาวอยางยงยน หรอใหภาครฐจดท าหลกสตรปลกฝงจตส านกดานสงแวดลอม การบรโภคอยางยงยนในการศกษาภาคบงคบ และหลกสตรทองถนศกษา

๒. สรางกลไกลกระตนกระแสการบรโภคอยางยงยน การบรโภคสนคาทไมเปนภยตอสงแวดลอม เพอเปนกลไกผลกดนใหผประกอบการสนคาค านงถงสขภาวะของผบรโภคและและผลกระทบตอสงแวดลอม

๓. สรางความเขมแขงใหแกผบรโภคโดยการมสวนรวมในทกภาคสวน และการจดเวทเพอแลกเปลยนความรของผบรโภค ภาครฐ และภาคผประกอบการ เพอน าไปสการถกเถยงแนวทางการบรโภคทเหมาะสมกบสงคม การบรโภคอยางยงยน และการเผยแพรความรสกลมตางๆในสงคมอยางกวางขวาง

๔. สงเสรมการศกษาวจยรปแบบการบรโภคของคนในสงคม และพฤตกรรมผบรโภค ทเกยวของกบการท าลายสงแวดลอมในทกภาคพนท และทกกลมอาชพ เพอรบรปญหา สถานการณของการบรโภค และเพอหาแนวทาง แบบแผนการบรโภคทเหมาะสม รวมถงการขยายผลการบรโภคอยางยงยนแกบคคลทวไป สรางความตระหนกและความรบผดชอบตอตนเองและสงคมโดยรวม และน าไปสการปรบเปลยนพฤตกรรมในการบรโภค

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๔-๕ ป

- ๖๓ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๕.๔. ประเดนปฏรป : การปฏรปเพอพฒนาความเขมแขงของการรวมมอระหวางภาครฐ และภาคเครอขายตางๆ ในการคมครองผบรโภค

๕.๔.๑ สถานการณภาพรวม ภายใตกระแสโลกาภวตน ทมการละเมดสทธผบรโภคทหลากหลายและซบซอนมากขน

การด าเนนงานคมครองผบรโภคหนวยงานภาครฐทมขอจ ากด ไมทวถงและไมครอบคลม ๕.๔.๒ มาตรการ ขนตอน และระยะเวลาด าเนนการ

๕.๔.๒.๑ การสรางภาคเครอขายคมครองผบรโภค เพอสรางและขยายภาคเครอขายการด าเนนงานคมครองผบรโภค ทงจากภาครฐ ภาคประชาชน และภาคผประกอบการ ในสวนกลาง ภมภาค จงหวด และทองถน ใหมความครอบคลม และเชอมโยงกนภายใตแผนคมครองผบรโภคแหงชาต และกฎหมายอนๆทเกยวของกบการคมครองผบรโภค

ขนตอนการด าเนนการ ๑. สงเสรมและสนบสนนใหผบรโภคไดรวมกลม และด าเนนกจกรรมการคมครองสทธ

ผบรโภค ใหครอบคลมทงภาคประชาชน และภาคผประกอบการ ในทกระดบ ๒. สนบสนนใหผประกอบการและกลมผประกอบการด าเนนกจกรรมคมครองผบรโภค

ทงเพอการคมครองผบรโภคและเพอสรางอ านาจการแขงขนในตลาด ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๒-๓ ป

๕.๔.๒.๒ การพฒนาศกยภาพภาคเครอขายคมครองผบรโภค เพอสงเสรมการรวมกลม และพฒนาศกยภาพองคกร ภาคเครอขายคมครองผบรโภคทกภาคสวน ทงจากภาครฐ ภาควชาการ ภาคผประกอบการภาคประชาชน และภาคสอสารมวลชน ในสวนกลาง ภมภาคและทองถน ใหมความร ความสามารถ และทกษะในการด าเนนงานคมครองผบรโภค

ขนตอนการด าเนนการ ๑. การศกษา และวเคราะหศกยภาพขององคกร เครอขายคมครองผบรโภคทกภาค

สวน ทงภาครฐ ภาควชาการ ภาคผประกอบการ ภาคประชาชน และภาคสอสารมวลชน ในสวนกลาง ภมภาค และทองถน เพอใชวางแผน และจดกจกรรมใหความร ทกษะ และพฒนาศกยภาพเครอขายคมครองผบรโภคมประสทธภาพ ตลอดจนมการตดตาม และทบทวนการสรางและพฒนาศกยภาพอยางตอเนอง

๒. สงเสรมและพฒนาความร ดานกฎหมาย ระเบยบวธการปฏบต ขอมลขาวสาร สถานการณปญหา ใหกบภาคเครอขายคมครองผบรโภค

๓. สงเสรมและพฒนาทกษะ ดานการเฝาระวง ปองกน การตดตามตรวจสอบ การสอสาร การรบเรองรองเรยน การเจรจาไกลเกลย การชวยเหลอ เยยวยาความเสยหายใหกบภาค เครอขายคมครองผบรโภค

๔. สงเสรมและพฒนาทศนคต คณธรรม จรยธรรมในการคมครองผบรโภค ใหกบผประกอบการ และภาคเครอขายคมครองผบรโภค

ระยะเวลาด าเนนการ ภายใน ๔-๕ ป

- ๖๔ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๖. ผลลพธทคาดวาจะไดรบ

ประเดนปฏรป ผลลพธ ผลกระทบ ๑. การปฏรปเพอเพมประสทธภาพกลไกและกระบวนการด าเนนงานของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ตงแตระยะเรมตนกอนเกดปญหา ระยะการคมครองผบรโภคและก ากบดแลผประกอบการใหด าเนนการตามกฎหมาย ไปจนกระทงถงระยะการแกไขปญหาและเยยวยาใหกบผบรโภค

๑. ปรบปรงบทบญญตเกยวกบสทธผบรโภคใหเปนไปตามสทธผบรโภคระดบสากล ๒. รางและพฒนากฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคของหนวยงานภาครฐ ๓. การจดตงคณะอนกรรมการคมครองผบรโภคเฉพาะดาน

๑. การปรบปรงโครงสรางภายในหน วยงานภาคร ฐให เหมาะสม สอดคลองกบแผนการคมครองผ บร โภคแห งชาต และมความเหมาะสมตอการด าเนนงานคมครองผบรโภค ๒. การปรบปรงบทบาทคณะกรรมการคมครองผบรโภค และโครงสรางขอ งคณะกรรมกา รค มครองผบรโภคใหสอดคลองกบแผนการคมครองผบรโภคแหงชาต ๓. การปรบปรงรปแบบและกลไกการรบเรองรองเรยน การปองกน และแกไขปญหาใหมประสทธภาพ ๔. หนวยงานภาครฐทมบทบาทหนาทเกยวของกบการคมครองผบรโภคตองท าแผนปฏบตการ และตว ชวดของหนวยงาน ใหสอดคลองกบแผนการคมครองผบรโภคแหงชาต

๒. การปฏรปเพอบรณาการโครงสราง บทบาทหนาท และความรบผดชอบของภาค รฐ ท เ ก ยวของกบการคมครองผบรโภค

๑. เกดแผนคมครองผบรโภคแหงชาต ทแสดงถงมโนทศน นโยบายและยทธศาสตรดานการคมครองผบรโภคของประเทศไทยเปนไปในทศทางเดยวกน ๒. การปองกนและแกไขสถานการณปญหาของผบรโภคเปนไปอยางเทาทนสถานการณ ๓. เกดการคมครองผบรโภคในระดบจงหวด และระดบทองถนทมประสทธภาพ

๓. การปฏรปเพอเสรมสรางระบบฐานขอมล การเชอมโยง และการใชประโยชนจากขอมลขาวสารในการคมครองผบรโภค ตลอดถงใหความรความเขาใจทถกตองแกทกภาคสวนเกยวกบสทธของผบรโภคทไดรบความคมครอง

๑. พฒนาระบบขอมล สถานการณปญหาผบรโภคทไดรบผลกระทบ ทงในระดบทองถนภมภาค และจงหวด ตลอดจนตางประเทศ จากหนวยงานและองคกรตาง ๆ ทเกยวของ ตลอดจนปรบปรงระบบการเกบรวบรวมขอมล และการว เคราะหขอมลใหมประสทธภาพ ๒. การน าฐานขอมลเรองรองเรยน และสถานการณปญหาการคมครองผบรโภค ไปพฒนา และปรบปรงเปนนโยบาย กฎหมาย ระเบยบขอบงคบตาง ๆ รวมถงการปองกน และแกไขปญหาการคมครองผบรโภค ๓. การน าองคความร ขอมลขาวสารไปใชในการป อ ง ก น แ ก ไ ข ป ญ ห า ใ ห ก บ ผ บ ร โ ภ ค อ ย า ง มประสทธภาพ

๔. การปฏรปเพอพฒนาความเขมแขง ของการรวมมอระหวางภาครฐและภาคเครอขายตางๆ ในการคมครองผบรโภค

๑. สรางและขยายภาคเครอขายการด าเนนงานคมครองผบรโภค ตลอดจนพฒนาศกยภาพเครอขายการด าเนนงานคมครองผบรโภคในทกภาคสวนทเกยวของ

- ๖๕ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๗. ตวชวดความส าเรจ ๗.๑ รฐบาลตองจดใหมแผนการคมครองผบรโภคแหงชาต และมการน าไปปฏบตอยางเปนรปธรรม

๗.๒ หนวยงานภาครฐทมบทบาทหนาทเกยวของกบการคมครองผบรโภคมการจดท าแผนปฏบตการ และตวชวดของหนวยงานทใหสอดคลองกบแผนการคมครองผบรโภคแหงชาต ๗.๓ รฐบาลตองปรบปรงบทบาทหนาทของคณะกรรมการคมครองผบรโภค และโครงสรางของคณะกรรมการคมครองผบรโภค ตลอดจนปรบปรงหนวยงานภาครฐใหสอดคลองกบแผนการคมครองผบรโภคแหงชาต และมความเหมาะสมตอการด าเนนงานคมครองผบรโภค ๗.๔ หนวยงานภาครฐตองมแนวทาง แผนปฏบตการ และวธการปฏบตรวมกนในการจดท าฐานขอมลเรองรองเรยน การเจรจาไกลเกลย ตลอดจนน าบทเรยนจากเรองรองเรยนตางๆ มาเปนแนวทางในการปองกนและแกไขปญหา การปองกนอนตรายจากสนคาและบรการทไมปลอดภย การเรยกคนสนคา การยกเลกการใช การชดเชย และเยยวยาความเสยหาย ตลอดจนพฒนาและปรบปรงนโยบาย มาตรการ และกฎหมายทเปนเครองมอ ในการคมครองผบรโภคใหมประสทธภาพ ๘. ขอเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต จงขอเสนอรายงานผลการพจารณาศกษาขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค โดยเสนอตอสภาปฏรปแหงชาต พจารณาเหนชอบ ดงตอไปน

๘.๑ เหนชอบรายงานผลการพจารณาศกษาขอเสนอแนะเพอการปฏรปหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค ของคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

๘.๒. เหนชอบใหสงรายงานตามขอ ๘.๑ ใหคณะรฐมนตรพจารณาด าเนนการตอไป

- ๖๖ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

ค าจ ากดความ

ค าจ ากดความ ผบรโภค หมายถงผซอหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจหรอผซงไดรบการเสนอหรอจากชกชวนจากผประกอบการธรกจเพอใหซอสนคาหรอรบบรการ และหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจาก ผประกอบธรกจโดยชอบ แมไมไดเปนผเสยคาตอบแทนกตาม การบรณาการ หมายถง การเชอมโยงทกภาคสวนทงผประกอบการ ผบรโภค ภาครฐ รวมถงภาคเครอขายตางๆ เขามาเปนหนงเดยวกน ทงการประสานสมพนธ สนบสนนกน เพอผลกก าลงใหเปนกลไกดานตางๆ ของการคมครองผบรโภคใหมประสทธภาพ มาตรฐาน หมายถง ขอก าหนดทก าหนดขนโดยความรวมมอ การยอมรบของผมสวนเกยวของทม สวนไดสวนเสย และผทมประโยชนเกยวของ โดยเปนผลจากการพจารณารวมกนโดยมงประโยชนสงสด การมสวนรวม หมายถง กระบวนการทภาคผประกอบการ ภาคประชาชน และภาครฐ เขามามสวนเกยวของในการด าเนนงานพฒนา รวมคด ตดสนใจ แกไขปญหาการคมครองผบรโภครวมกน เสมอภาคเปนธรรม หมายถง ความเทาเทยมในการไดรบสทธ ไดรบการปฏบตตอกนอยางเปนธรรม หรอการแขงขนกนอยางเปนธรรมโดยไมเลอกปฏบตตามความแตกตางทางเพศ เชอชาต ชนชน และฐานะทางเศรษฐกจและสงคม

สมดลยงยน หมายถง การคมครองผบรโภคทมงเนนความรวมมอกน ชวยเหลอกนของทกภาคสวน เพอน ามาเพอการบรโภคอยางพอด พอประมาณ ตามความจ าเปนพนฐาน และคณภาพชวตทดขน รวมถงการ ใชทรพยากรอยางคมคา ค านงถงอนาคต

โปรงใส หมายถง กระบวนการในการคมครองผบรโภคเปนไปอยางเปดเผย มอสระ และผมสวนเกยวของทกภาคสวนสามารถตดตามตรวจสอบได

ประสทธภาพ หมายถง ความสามารถในการใชกลไก กฎหมาย เครองมอ บคลากร และงบประมาณดานการคมครองผบรโภค เพอการคมครองผบรโภคใหเกดประโยชนตอผบรโภค และผประกอบการ ภาคเครอขายดานการคมครองผบรโภค หมายถง หนวยงาน กลม องคกร หรอภาคสวนทมบทบาทหนาทในการคมครอผบรโภค อนไดแก ภาครฐ ภาคผประกอบการ (ผผลต) ภาคประชาชน (ผบรโภค) รวมถง นกวชาการ สอสารมวลชน กลมผมสวนไดสวนเสย เปนผมสวนเกยวของในการด าเนนงานคมครองผบรโภค แผนการคมครองผบรโภคแหงชาต หมายถง แผนทแสดงถงมโนทศน นโยบาย และยทธศาสตรในดานการคมครองผบรโภคของประเทศไทยใหเปนไปในทศทางเดยวกน อนจะท าใหการด าเนนงานคมครองผบรโภคมความรวดเรว มประสทธภาพ เปดเผย โปรงใส เสมอภาคเปนธรรม ไดมาตรฐาน มสวนรวมจากทกภาคสวน และสมดลยงยน

- ๖๗ -

รายงานคณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค

บรรณานกรม

. ส านกงานคณะกรรมการกฤษฎกา.พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒.ส านกงานคณะกรรมการ กฤษฎกา:ราชกจจานเบกษา เลม ๙๖ ตอนท ๗๒ ฉบบพเศษ หนา๒๐,๒๕๒๒ คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. (ราง) พมพเขยวการปฏรป

(Blueprint for Change) ของหนวยงานภาครฐในการคมครองผบรโภค . คณะอนกรรมาธการ จดท าขอเสนอแนะเพอการปฏรปของหนวยงานภาครฐในกรคมครองผบรโภค :คณะกรรมาธการปฏรป การคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต.๒๕๕๘ คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. รายงานของคณะกรรมาธการปฏรป

การคมครองผบรโภค.วาระปฏรปท ๓๑ :การคมครองผบรโภค: สภาปฏรปแหงชาต,๒๕๕๘ คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. รายงานขอมลและสถตการด าเนนงาน คมครองผบรโภคประจ าปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๕๒-๒๕๕๘ ส านกงานคณะกรรมการคมครอง ผบรโภค,๒๕๕๘ คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. รายงานขอมลสถต ปญหาและอปสรรค ตางๆในการด าเนนงานเรองรองเรยน .ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา :จากการประชม

คณะอนกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต ในวนท ๗ พฤษภาคม ๒๕๕๘ คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. รายงานขอมลสถต ปญหาและอปสรรค ตางๆ ในการด าเนนงานเรองรองเรยน .กรมการขนสงทางบก :จากการประชมคณะอนกรรมาธการ ปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต ในวนท ๔ มถนายน ๒๕๕๘ คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. รายงานขอมลสถต ปญหาและอปสรรค ตางๆ ในการด าเนนงานเรองรองเรยน .กรมสนบสนนบรการสขภาพ : จากการประชมคณะอน กรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต ในวนท ๑๑ มถนายน ๒๕๕๘ วชยา โกมนทร และบวร ทรพยสงห.แผนแมบทการคมครองผบรโภคแหงชาต.กรงเทพฯ:

สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย,๒๕๕๖. ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. กระบวนการจดการปญหาของผบรโภค.

www.ocpb.go.th/mobile_detail.php?cid=๒๑๗&nid=๕๑๖๘, ๒๕๕๘, สบคนเมอวนท ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๘.

ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค. สคบ.กบการคมครองผบรโภค.พมพครงท ๑๖.กรงเทพฯ: ส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค,๒๕๕๖

หนงสอพมพเดลนวส. กระบวนการรบเรองราวรองทกข. www.dailynews.co.th/economic/๓๒๑๓๘๔, สบคนเมอวนท ๑๖ พฤษภาคม ๒๕๕๘.