คมอ การควบคมภายใน ป 2557

สวนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน องคการการตลาด กระทรวงมหาดไทย

ค าน า การควบคมภายใน เปนกระบวนการปฏบตงานท อต. จดใหมขน เพอสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลวา การด าเนนงาน จะบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน ทงในดานประสทธภาพประสทธผลของการด าเนนงานซงรวมถงการดแลทรพยสน การปองกนหรอลดความผดพลาดความเสยหาย การรวไหล การสนเปลอง หรอการทจรตในหนวยงาน ดานความเชอถอไดของรายงาน การเงน และดานการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตร อต. จงมนโยบายทจะพฒนาระบบการควบคมภายใน ใหมระบบการควบคมภายในทด เปนไปตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ.2544 สามารถบรหารระบบการควบคมภายในใหเกดประสทธภาพและประสทธผล มการตดตามประเมนผลอยางตอเนอง และสงเสรมใหผบรหารและพนกงานทกระดบ ตระหนกถงความส าคญและประโยชนของการควบคมภายในจนเกดวฒนธรรมการควบคมภายในทด แผนกบรหารความเสยงและควบคมภายใน จงไดจดท าคมอการควบคมภายในของ อต. ป 2557 เพอเปนการเสรมสรางความร ความเขาใจเกยวกบแนวทางปฏบตและหลกการในการตดตามการประเมนผลการควบคมภายใน การรายงานการควบคมภายในทถกตอง และใหพนกงานสามารถน าไปปฏบตไดทวทงองคกร ซงจะสงผลใหการด าเนนงานบรรลวตถประสงค น าไปสการเตบโตอยางยงยนขององคกรตอไป แผนกบรหารความเสยงและควบคมภายใน องคการตลาด กระทรวงมหาดไทย

สารบญ เรอง หนา

วสยทศนการควบคมภายใน /นโยบายการควบคมภายใน...................................................................ก แนวปฏบตทดเกยวกบการควบคมภายใน.............................................................................................ข บทท 1 มาตรฐานการควบคมภายใน - ความหมาย แนวคด และประเภทของการควบคมภายใน......................................................1 - ความรบผดชอบของฝายบรหารตอการควบคมภายใน..........................................................2 - การพฒนาการควบคมภายใน................................................................................................4 - การควบคม….…………………………………………………………………………………………………..………4 - มาตรฐานการควบคมภายใน..................................................................................................5 บทท 2 การจดวางระบบการควบคมภายใน - การก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในทมประสทธผล.......................................11 - แนวทางการก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน.................................................12 - การก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน………………………………...........................12 บทท 3 การตดตามประเมนผลการควบคมภายใน - ความจ าเปนในการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน.....................................................13 - การด าเนนการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน............................................................13 - ขอแนะน าในการวางแผนและด าเนนการประเมนผลการควบคมภายใน...............................14 - บทบาท หนาท และความรบผดชอบของผทเกยวของในการบรหารความเสยง....................16 บทท 4 รปแบบรายงานและตวอยางรายงาน - วตถประสงค…………………………………………………..……………………………………………….….……22 - การใชรปแบบรายงาน……………………………………………………………..……………………….……….22 - รปแบบรายงานระดบหนวยรบตรวจและค าอธบายรายงาน..................................................23 - รปแบบรายงานระดบสวนงานยอยและค าอธบายรายงาน.....................................................30 - รายงานของผตรวจสอบภายใน………………………………………………………….………………………..35 - ตวอยางรายงาน………………………………………..……………………………………………..………….…….38 - ตวอยางรายงานระดบสวนงานยอย………………………………………..………………..………….………..40 - ตวอยางรายงานระดบหนวยรบตรวจ……………………………………...………………..………….……….43 ภาคผนวก ก - ตวอยางแบบประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน………………………………….………..53 ภาคผนวก ข - ตวอยางแบบแบบสอบถามการควบคมภายใน…………………….……………..…………….…..…….64

ก วสยทศนการควบคมภายใน

“อต. จะมงสการเปนองคกรทมระบบการควบคมภายในทดตามมาตรฐานท คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนก าหนดเพอปองกนความเสยหายและลดความสญเสยขององคกร”

นโยบายการควบคมภายใน องคการตลาดมความมงมนทจะพฒนาระบบการควบคมภายในอยางมประสทธภาพและประสทธผล ดงน 1. จดใหมระบบการควบคมภายในทด เปนไปตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยการก าหนดมาตรฐานการควบคมภายใน พ.ศ. 2544 2. บรหารระบบการควบคมภายในใหเกดประสทธภาพและประสทธผลของการด าเนนงาน มความเชอถอไดของการรายงานทางการเงน และเพอใหเกดการปฏบตตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเกยวของ 3. ตดตามประเมนผลตามระบบการควบคมภายในอยางตอเนอง โดยน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใช เพอใหเกดความรวดเรวในการประมวลผลการรายงานและการสอขอความ 4. สงเสรมใหผบรหารและพนกงานทกระดบ ตระหนกถงความส าคญและประโยชนของการควบคมภายในจนเกดวฒนธรรมการควบคมภายในทด

ข แนวปฏบตทดเกยวกบการควบคมภายใน

องคการตลาด (อต.) ใหความส าคญกบการมกระบวนการก ากบดแลกจการทด (Good Corporate Governance) หมายถง การมระบบการบรหารอยางเปนมออาชพ มระบบการควบคมภายในทมประสทธภาพ และระบบรายงานทางการเงนทนาเชอถอ เพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานของ อต. จะบรรลวตถประสงคในดาน ประสทธผลประสทธภาพของการด าเนนงาน ความเชอถอไดของการรายงานทางการเงน และการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบขอบงคบทเกยวของ 1. วตถประสงคของการควบคมภายใน 1.1 เพอใหเกดประสทธผลและประสทธภาพของการด าเนนงาน (Operation Objectives) ไดแกการปฏบตงานและการใชทรพยากรใหเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล ซงรวมถงการดแลรกษาทรพยสน การปองกนหรอลดความผดพลาดความ เสยหาย การรวไหล การสนเปลองหรอการทจรตในหนวยงาน 1.2 เพอใหเกดความเชอถอไดของการรายงานทางการเงน (Financial Report Objectives) ไดแก การจดท ารายงานทางการเงนทใชภายในและภายนอกหนวยงานใหเปนไปอยางถกตอง เชอถอได และทนเวลา 1.3 เพอใหเกดการปฏบตตามกฎหมาย และระเบยบขอบงคบทเกยวของ (Compliance Objectives) ไดแก การปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอมตคณะรฐมนตรทเกยวของกบการด าเนนงานของหนวยงาน รวมทงการปฏบตตามนโยบายและวธการปฏบตงานทหนวยงานได ก าหนดขน 2. องคประกอบของมาตรฐานการควบคมภายใน ในการด าเนนงานเพอใหบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน ผก ากบดแลและฝายบรหารจะตองจดใหการด าเนนงานภายใน อต. ประกอบไปดวยองคประกอบของมาตรฐานการควบคมภายใน 5 ประการดงน 2.1 สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) ในการด าเนนการเกยวกบสภาพแวดลอมของการควบคม ผก ากบดแลฝายบรหารและบคลากรของ อต. จะตองสรางบรรยากาศของการควบคมเพอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมภายใน โดยสงเสรมใหบคลากรทกคนใน อต. เกดจตส านกทดในการปฏบตงานในความรบผดชอบ และตระหนกถงความจ าเปนและความส าคญของการควบคมภายใน รวมทงด ารงรกษาไวซงสภาพแวดลอมของการควบคมทด สภาพแวดลอมของการควบคม สามารถแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน 2.1.1 Soft Control เปนการควบคมโดยการสรางจตส านกและคณภาพทมองไมเหน เชนความซอสตย ความโปรงใส การมภาวะความเปนผน า การมจรยธรรม 2.1.2 Hard Control เปนการควบคมโดยก าหนดโครงสราง นโยบายและระเบยบวธปฏบต 2.2 การประเมนความเสยง (Risk Assessment) ในการด าเนนการเกยวกบการประเมนความเสยงฝายบรหารตองประเมนความเสยงทงจากปจจยภายในและปจจยภายนอกทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของ อต. อยางเพยงพอและเหมาะสม 2.3 กจกรรมการควบคม (Control Activities) ในการด าเนนการเกยวกบกจกรรมการควบคม ฝายบรหารตองจดใหมกจกรรมการควบคมทมประสทธภาพและประสทธผล เพอปองกนหรอลดความเสยหาย ความผดพลาดทอาจเกดขน ท าใหสามารถบรรลผลตามวตถประสงค

ของการควบคมภายใน ส าหรบกจกรรมการควบคม ในเบองตนจะตองแบงแยกหนาทงานภายใน อต. อยางเหมาะสม ไมมอบหมายใหบคคลใดบคคลหนงมหนาทเปนผรบผดชอบปฏบตงานทส าคญหรองานทเสยงตอความเสยหายตงแตตนจนจบ แตถามความจ าเปนใหก าหนดกจกรรมการควบคมอนทเหมาะสมทดแทน 2.4 สารสนเทศและการสอสาร (Information and Communications) ในการด าเนนการเกยวกบสารสนเทศและการสอสาร ฝายบรหารตองจดใหมสารสนเทศ อยางเพยงพอและสอสารใหฝายบรหารและบคลากรอนๆ ทเหมาะสมทงภายในและภายนอก อต. ซงจ าเปนตองใชสารสนเทศนนในรปแบบทเหมาะสมและทนเวลา 2.5 การตดตามและประเมนผล (Monitoring) ในการด าเนนการเกยวการตดตามและประเมนผล ฝายบรหารตองจดใหมการตดตามและประเมนผล ทงระหวางการปฏบตงาน และเปนรายครงอยางตอเนอง สม าเสมอเพอใหมนใจวา ระบบการควบคมทวางไวนนมความเพยงพอเหมาะสม มประสทธภาพ มการปฏบตจรงและไดรบการปรบปรงแกไขอยางเหมาะสม และทนเวลาสอดคลองกบสถานการณทเปลยนแปลงไป 3. ผรบผดชอบเกยวกบการควบคมภายใน การควบคมภายในเปนเครองมอทผบรหารน ามาใชเพอความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด 3.1 ผบรหารระดบสง จดใหมระบบการควบคมภายในใหมประสทธภาพ ประเมนผลการควบคมภายในในภาพรวมองคกร รวมถงการปฏบตตนเปนตวอยางทดในเรองความซอสตย มคณธรรมและจรยธรรม 3.2 ผบรหารระดบรองลงมาทกระดบ ดแลและตรวจสอบระบบการท างานภายในสวนงานทรบผดชอบใหมประสทธภาพ สอบทานการปฏบตงานตามระบบการควบคมทใชบงคบในหนวยงานทรบผดชอบปรบปรงการควบคมภายในใหมความรดกม ก าชบดแลใหพนกงานในสงกดจดท า / ปรบปรงคมอการปฏบตงานของหนวยงาน ส าหรบใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน รวมทงปลกฝงใหผใตบงคบบญชามวนยและจตส านกทดเกยวกบการควบคมภายใน 3.3 พนกงานทกระดบ ตองเอาใจใสปฏบตตามกฎ ขอบงคบ ระเบยบ ค าสง มาตรการ คมอการปฏบตงานดานตาง ๆ และระบบการควบคมภายในท อต. จดใหมขนโดยสม าเสมอและตอเนอง

1 บทท 1 มาตรฐานการควบคมภายใน 1. ความหมาย แนวคด และประเภทของการควบคมภายใน 1.1 ความหมายของการควบคมภายใน การควบคมภายใน หมายถง กระบวนการทผก ากบดแล ฝายบรหารและบคลากรของหนวยรบตรวจก าหนดใหมขนเพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค ดงตอไปน 1) การด าเนนงาน (Operation: O) หมายถง การบรหารจดการ การใชทรพยากรใหเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล รวมถงการดแลรกษาทรพยสน การปองกนหรอลดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล การสนเปลองหรอการทจรตของหนวยรบตรวจ 2) การรายงานทางการเงน (Financial : F) หมายถง รายงานทางการเงนทจดท าขนเพอใชภายในและภายนอกหนวยรบตรวจ เปนไปอยางถกตอง เชอถอไดและทนเวลา 3) การปฏบตตามกฎหมายและระเบยบขอบงคบทเกยวของ (Compliance : C) ไดแก การปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอมตคณะรฐมนตรทเกยวของกบการด าเนนงานของหนวยรบตรวจ รวมทงการปฏบตตามนโยบาย และวธการปฏบตงานทองคกรไดก าหนดขน 1.2 แนวคดของการควบคมภายใน 1) การควบคมภายในเปนกระบวนการทรวมไวหรอเปนสวนหนงในการปฏบตงานตามปกต 2) การควบคมภายในเกดขนโดยบคลากรของหนวยรบตรวจ 3) การควบคมภายในใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการปฏบตงานจะบรรลวตถประสงคตามทก าหนด 1.3 ปะเภทของการควบคมภายใน สามารถแบงเปน 5 ประเภท คอ 1) การควบคมแบบปองกน (Preventive Control) เปนการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยงจากความผดพลาด ความเสยหาย เชน การแบงแยกหนาทการงาน การควบคมการเขาถงทรพยสน 2) การควบคมแบบคนพบ (Detective Control) เปนการควบคมเพอคนพบความเสยหาย หรอความผดพลาดทเกดขนแลว เชน การสอบทานงาน การสอบยนยอด การตรวจนบพสด เปนตน 3) การควบคมแบบแกไข (Corrective Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอแกไขขอผดพลาดทเกดขนใหถกตอง หรอเพอหาวธแกไขไมใหเกดขอผดพลาดซ าอกในอนาคต 4) การควบคมแบบสงเสรม (Directive Control) เปนวธการควบคมทสงเสรมหรอกระตนใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคทตองการ เชน การใหรางวลแกผมผลงานด 5) การควบคมแบบชดเชย (Compensating Control) เปนวธการควบคมทก าหนดขนเพอชดเชยหรอทดแทนส ารองระบบทท าอย เชน ระบบ Manual ทส ารองระบบ Computerize เปนตน

การควบคมทง 5 แบบมผลตอประสทธผลของการควบคมภายใน การควบคมแบบปองกนนยมวาเปนการควบคมดานคณภาพ และเสยคาใชจายนอยกวาการควบคมแบบคนพบหรอแบบแกไขปญหาทเกดขนแลว แตการควบคมแบบคนพบหรอแบบแกไขยงคงความส าคญในการเปนหลกฐานยนยนการท างานของการควบคมแบบปองกนวาไดผลจรงและปองกนความสญหายของทรพยสนไดจรง การควบคมแบบสงเสรมนยมวาเปนวธทดและทนสมยเพราะมผลดานบวกตอการสรางขวญและก าลงใจของผปฏบตงาน

2 2. ความรบผดชอบของฝายบรหารตอการควบคมภายใน การควบคมภายในเปนเครองมอทผบรหารน ามาใชเพอใหความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด ผบรหารระดบสง มหนาทในการก าหนดหรอออกแบบและประเมนผลการควบคมภายในของ อต. รวมถงการก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในของสวนงานตางๆ ภายใตความรบผดชอบใหมประสทธผลในระดบทนาพอใจ โดยรเรมและด าเนนการสรางบรรยากาศเพอใหเกดสภาพแวดลอมของการควบคม และปฏบตตนใหเปนตวอยางทดในเรองความซอสตย ความมคณธรรมและจรยธรรม มการก าหนดบทบาทของหนวยงานตรวจสอบใหเปนสวนหนงของโครงสรางการควบคมภายใน โดยท าหนาทสอบทานหรอประเมนผลการควบคมภายในของหนวยรบตรวจอยางเปนอสระ (Independent Assessment) เพอใหความมนใจวาหนวยรบตรวจมการควบคมภายในทมประสทธผล มกระบวนการบรหารความเสยงอยในระดบทยอมรบได ผบรหารระดบรองลงมาทกระดบ มหนาทก าหนดหรอออกแบบการควบคมภายในของสวนงานทรบผดชอบ โดยใหสอดคลองกบการควบคมภายในท อต. ก าหนด และสอบทานหรอประเมนประสทธผลการปฏบตงานภายใตระบบการควบคมภายในทน ามาใช การประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment) ซงเปนวธการทชวยใหผปฏบตงานมสวนรวมในการปรบปรงเปลยนแปลงการควบคมภายในใหมความรดกม การปลกฝงใหผใตบงคบบญชามความเขาใจ มองเหนความส าคญ มวนยและจตส านกทดกเปนสงส าคญทชวยใหการควบคมภายในมประสทธผลอยางตอเนอง “ผบรหารควรตระหนกวาโครงสรางการควบคมภายในทด เปนพนฐานทส าคญของการควบคมเพอใหการด าเนนงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคของหนวยรบตรวจ” การจดใหมโครงสรางการควบคมภายในทมประสทธผล และเพยงพอนนขนอยกบผบรหารของหนวยรบตรวจ ผบรหารหรอผน าตองด าเนนการเพอความมนใจไดวาหนวยงานของตน มโครงสรางการควบคมภายในทเหมาะสม ตดตามผล และปรบปรงใหทนกบเหตการณทเปลยนแปลงไปเพอใหการควบคมนนมประสทธผลอยเสมอ ทศนคตทดตอการควบคมภายใน และการสนบสนนจากผบรหารเปนสงส าคญทจะท าใหเกดการควบคมภายในทด นอกจากนผบรหารตองเปนผทมความซอสตยสจรตทงตอตนเองและตอองคกรและควรมความรความเขาใจอยางเพยงพอในหลกการพนฐานของการควบคมภายในและใหความส าคญของการจดใหมการควบคมภายใน การน าการควบคมภายในไปปฏบตและการด ารงรกษาไวซงการควบคมภายในทมประสทธผล

3 การก าหนดหรอออกแบบโครงสรางการควบคมภายในและดารงรกษาไวใหมประสทธผล

บทบาทและความรบผดชอบของผบรหารตอการควบคมภายใน

สรางสภาพแวดลอมการควบคมทดโดย - จดท าหวขอก าหนดดานจรยธรรมและประพฤตตนเปน แบบอยางทดโดยเฉพาะในเรองความซอสตย ความม จรยธรรม - สนบสนนใหมการปฏบตตามขอก าหนดอยางตอเนอง - ฝายบรหารปฏบตตนเพอใหเปนตวอยางทด - พจารณาผลการปฏบตงานโดยค านงถงความซอสตยและ จรยธรรม พจารณาแตงตงบคลากรทมความรความสามารถเหมาะสม กบหนาทและความรบผดชอบ มอบอ านาจหนาทและความรบผดชอบใหแกสวนงานตางๆ อยางชดเจน จดใหมสายบงคบบญชาทเหมาะสม สะดวกในการจดท า และพจารณารายงานผลการปฏบตงาน พฒนาระบบขอมลสารสนเทศและการสอสาร เพอ สนบสนนกระบวนการควบคมภายในและการบรหารความ เสยงก าหนดนโยบายการควบคมจากผลของการประเมน ความเสยง สนบสนนกระบวนการประเมนการควบคมภายในและการ บรหารความเสยง

บทบาทและความรบผดชอบของผตรวจสอบภายในตอการประเมนผลระบบการควบคมภายใน ด ารงไวซงความเปนอสระและเทยงธรรมในกจกรรมท ประเมน ปฏบตงานดวยความรความสามารถ ระมดระวงในวชาชพ และความรบผดชอบ รายงานและใหขอเสนอแนะผบรหารเกยวกบการปรบปรง ระบบการควบคมภายในเพอการปองกนหรอลดความเสยง ใหค าแนะน าวธการประเมนการควบคมภายในแกหนวยงาน ตางๆภายในหนวยรบตรวจ ศกษาคนควาวธการควบคมใหมๆ เพอน าเสนอฝายบรหาร พจารณาใชลดหรอปองกนจดออนการควบคมภายใน ตดตามผลการปรบปรงระบบการควบคมภายในตาม แผนปฏบตงานทไดรบอนมตจากฝายบรหาร ประสานงานกบผตรวจสอบภายนอกเกยวกบผลการประเมน ระบบการควบคมภายในของหนวยรบตรวจ

กกกกกกกกกก ตดตามการปฏบตตาม ระบบการควบคมภายใน อยางตอเนอง

ประเมนประสทธผล การควบคมภายในเปน

ระยะๆ

การควบคมภายใน

จะตองเปนไปตามมาตรฐาน

การควบคมภายในฯ

ตวอยางการควบคมภายในทถอปฏบตทวไป

®การบรหารทรพยากรบคคลของหนวยรบตรวจเปนไปอยางม

ประสทธผลเพอใหบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด

®แบงแยกหนาทและความรบผดชอบแตละบคคลชดเจน เพอปองกนมใหทรพยสนเกด

ความสญเสยหรอเสยหายและเกดการทจรต

®วดผลส าเรจของการปฏบตงานโดยเปรยบเทยบผลการปฏบตงานทไดรบอนมต

®ก าหนดผรบผดชอบควบคมดแลและปองกนระบบการประมวลผลขอมลดวยคอมพวเตอร

®ก าหนดวธการและควบคมการเขาถงทรพยสนและเอกสารหลกฐานเฉพาะผทเกยวของหรอไดรบอนญาต

4 3. การพฒนาการควบคมภายใน ระบบการควบคมภายใน เปนกลไกทส าคญและเปนเครองมอในการบรหารงานของผบรหารทงภาครฐและเอกชน เปนกระบวนการทชวยเสรมสรางความมประสทธภาพในการด าเนนงานใหหนวยงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทตงไว การควบคมภายในจงตองมการพฒนาอยเสมอ เพราะนอกจากจะชวยใหหนวยงานมระบบการควบคมภายในทดแลว ยงสงเสรมใหเกดการบรหารกจการบานเมองและสงคมทดอกดวยกลไกภายนอกและกลไกภายในทใชในการพฒนาการควบคมภายใน ประกอบดวย 3.1 กลไกภายนอก – องคกรทก ากบดแล องคกรทก ากบดแลตองเขามามบทบาท โดยการก าหนดกฎเกณฑ ขอบงคบ และแนวทางปฏบต เพอสนบสนนและเสรมสรางใหเกดการจดการดานการควบคมภายใน ซงในปจจบนองคกรก ากบดแล อต. ไดแก กระทรวงมหาดไทย คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน 3.2 กลไกภายในหนวยงานของ อต. ไดแก 1) คณะกรรมการ อต. และผบรหารระดบสง เปนผมบทบาทส าคญในการผลกดนใหมการพฒนาระบบการควบคมภายในขององคกรใหมประสทธผลอยางตอเนอง โดยใหความส าคญในการก าหนดวตถประสงค แนวทางการตดตามประเมนผลการควบคมภายในและการปรบปรงจดออนของการควบคมภายใน รวมทงปฏบตตนใหเปนแบบอยางทดในเรองของจรยธรรมและความซอสตย ไมยดผลประโยชนของตนเองเปนส าคญ ไมใชประโยชนจากต าแหนงหนาทของหนวยงานเพอประโยชนของตนเอง รวมทงไมใชโอกาสและชองโหวในกฎ ขอบงคบ แสวงหาผลประโยชนใหกบตนเอง ซงจะท าใหสามารถลดขอจ ากดของการควบคมภายในลงได สงผลใหเกดการพฒนาและน าพาองคกรไปสการด าเนนกจการอยางยงยน 2) หวหนาสวนงานยอยและผปฏบต เปนผน าเอาวธการควบคมตางๆ ไปใชในการควบคมงานและก ากบดแลใหผปฏบตงานปฏบตตามวธการทฝายบรหารก าหนด นอกจากนหวหนาสวนงานยอยยงเปนผทมความร ความเขาใจปญหาอปสรรค จดออนการควบคมภายใน และความเสยงในกจกรรมทรบผดชอบ 3) ผตรวจสอบ มหนาทและความรบผดชอบโดยตรงในเรองการควบคมภายใน โดยการประเมนผลการควบคมภายในอยางเปนระบบและมแบบแผน เพอชวยใหองคกรสามารถพฒนากระบวนการการควบคมภายในใหมประสทธผลและประสทธภาพยงขน รวมทงเปนผทมบทบาทในการกระตนบคลากรทกระดบภายในหนวยงานใหเหนความส าคญของการควบคมภายในและปฏบตตามระบบดวยความเครงครดอยางมวนย 4) วธการควบคมและเครองมอทใช วธการควบคมทน ามาใชในปจจบนอาจเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในขณะทใช เมอเหตการณเปลยนแปลงไป วธการควบคมทใชอยอาจไมเหมาะสม ผรบผดชอบในการประเมนผลการควบคมภายในจะตองคดหาวธการควบคมใหมๆ มาปรบปรงใชใหเหมาะสม นอกจากนยงตองปรบเปลยนเครองมอทใชใหมความทนสมย สอดคลองกบววฒนาการทเปลยนแปลงไป 4. การควบคม 4.1 การควบคมเชงนามธรรม (Soft Control) หมายถง การควบคมทเกดขนจากจตส านก การกระท า ทกษะ ความสามารถ ของบคลากรทกระดบทแสดงออกใหเหนวาเปนสงทดและเปนประโยชนตอหนวยรบตรวจ ซงไมสามารถจบตองได สงเสรมใหการปฏบตงานประสบผลส าเรจตามวตถประสงคของหนวยรบตรวจ เชน ความซอสตย ความโปรงใส ความมคณธรรมและจรยธรรม ความขยนขนแขง ความรบผดชอบเปนตน

5 4.2 การควบคมเชงรปธรรม (Hard Control) หมายถง การควบคมทฝายบรหารก าหนดขนเปนลายลกษณอกษรเพอเปนแนวทางในการปฏบตงานส าหรบผรบผดชอบกจกรรมใหประสบผลส าเรจตามวตถประสงค และเปนสงทจบตองได เชน ผงโครงสราง นโยบาย และคมอปฏบตงาน เปนตน การควบคมภายในจะมประสทธผลเพยงใดขนอยกบการควบคมทงสองสวนประกอบกน หนวยรบตรวจทมระบบการควบคมภายในทมประสทธผลจะใหความส าคญในเรองการควบคมเชงนามธรรม แตกไมไดละเลยการควบคมเชงรปธรรม 5. มาตรฐานการควบคมภายใน มาตรฐานการควบคมภายในทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนก าหนด ม 5 องคประกอบ ดงน

1) สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) 2) การประเมนความเสยง (Risk Assessment) 3) กจกรรมการควบคม (Control Activities) 4) สารสนเทศ และการสอสาร (Information and Communications) 5) การตดตามประเมนผล (Monitoring) องคประกอบทง 5 ประการ มความเกยวเนองสมพนธกนโดยมสภาพแวดลอมของการควบคมเปนรากฐานทส าคญขององคประกอบอนๆ องคประกอบทง 5 น เปนสงจ าเปนทมอยในการด าเนนงานตามภารกจของหนวยรบตรวจเพอใหการปฏบตงานบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค 3 ประการ คอ การด าเนนงานเกดประสทธภาพและประสทธผล รายงานทางการเงนนาเชอถอ และมการปฏบตตามกฎ ระเบยบและขอบงคบทเกยวของ 5.1 สภาพแวดลอมของการควบคม สภาพแวดลอมของการควบคม หมายถง ปจจยตางๆ ซงสงเสรมใหองคประกอบการควบคมภายในอนๆ มประสทธผลในหนวยรบตรวจ หรอท าใหบคลากรใหความส าคญกบการควบคมมากขน ในกรณตรงกนขาม สภาพแวดลอมของการควบคมทไมมประสทธผลอาจท าใหองคประกอบการควบคมอนๆ มประสทธผลลดลง สภาพแวดลอมของการควบคมภายในสะทอนใหเหนทศนคต และการรบรถงความส าคญของการควบคมภายในของบคลากรระดบตางๆ ในหนวยรบตรวจ สภาพแวดลอมของการควบคมภายในเปนเรองเกยวกบการสรางความตระหนก (Control Consciousness)และบรรยากาศของการควบคมภายในหนวยงาน ใหบคลากรในหนวยงานเกดจตส านกทดในการปฏบตงานตามความรบผดชอบโดยเนนการสรางบรรยากาศโดยผบรหารระดบสง (Tone at the Top) สภาพแวดลอม

สภาพแวดลอมของการควบคมเปนเรองพนฐานทส าคญทสดของการบรหารองคกรผก ากบดแล ฝายบรหาร และบคลากรของหนวยรบตรวจตองสรางสภาพแวดลอมใหบคลากรทกระดบมทศนคตทดตอการควบคมภายใน โดยสงเสรมใหบคลากรทกคนในหนวยรบตรวจเกดจตส านกในเรองความซอสตย จรยธรรม ความรบผดชอบตอหนาททไดรบมอบหมาย และความส าคญของประสทธผลของการควบคมภายใน

6 ของการควบคมทด คอ สภาพแวดลอมทท าใหบคลากรในหนวยรบตรวจยดถอและปฏบตตามขอก าหนดดานจรยธรรม มความรบผดชอบและเขาใจขอบเขตอ านาจหนาทของตนเอง มความรความสามารถ และทกษะทจ าเปนตองใชในการ ปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายอยางเพยงพอ ยอมรบและปฏบตตามนโยบายและแนวทางการปฏบตงาน สภาพแวดลอมของการควบคมมปจจยตางๆ ไดแก ความซอสตยและจรยธรรม การพฒนาความรและความสามารถของบคลากร คณะกรรมการบรหารและคณะกรรมการตรวจสอบ ปรชญาและรปแบบการบรหารของผบรหาร โครงสรางองคกร การมอบอ านาจและหนาทความรบผดชอบ นโยบายและวธบรหารงาน บคคล 5.2 การประเมนความเสยง ความเสยง หมายถง โอกาสของบางสงหรอเหตการณบางอยางทเกดขนแลว มผลสบเนอง ซงสงผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคหรอเปาหมาย โดยวดความรนแรงจากผลกระทบ (Impact) และโอกาสทจะเกด(Likelihood) การประเมนความเสยง หมายถง การวดระดบความรนแรงของความเสยงวามมากนอยเพยงใดโดยน าความเสยงทไดจากการระบความเสยง มาท าการประเมน โดยใชเกณฑการประเมนระดบโอกาสทจะเกดความเสยงและระดบความรนแรงของผลกระทบ ซงม 5 ระดบ ไดแก ระดบสงมาก (5 คะแนน) ระดบสง(4 คะแนน) ระดบปานกลาง (3 คะแนน) ระดบนอย (2 คะแนน) และระดบนอยมาก (1 คะแนน) เมอท าการประเมนความเสยงแลวจดล าดบความเสยง จดล าดบความส าคญของปญหาและแนวทางแกไขตามล าดบความส าคญ โดยฝายบรหารตองประเมนความเสยง เพอใหทราบวาองคกรมเรองใดเปนความเสยงทส าคญ ขนตอนใดมผลกระทบตอวตถประสงค เปาหมายในการปฏบตงาน เพอจะไดมการก าหนดแนวทางควบคม ปองกน หรอลดระดบความเสยงนนๆ โดยขนตอนการประเมนความเสยง มดงน

1. การระบปจจยเสยง (Risk Identification) วามเหตการณใด หรอกจกรรมใดในขนตอนการปฏบตงานทอาจผดพลาด เสยหาย ท าใหไมบรรลวตถประสงค มทรพยสนใดทจ าเปนตองไดรบการดแลปองกนรกษา

2. การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis) เปนขนตอนการวเคราะหความเสยงหรอผลกระทบตอองคกร โดยทวไปจะวเคราะหความเสยงโดยประเมนผลกระทบ และโอกาสทจะเกดความเสยง นอกจากการใชแนวทางในการวเคราะหความเสยงดงกลาวแลว ในทางปฏบตฝายบรหารควรพจารณาถงปจจยอนๆ ประกอบ เชน ความเสยงบางประเภทอาจมโอกาสทจะเกดสงมาก ถงแมผลเสยหายทเกดขนจากความเสยงดงกลาวในแตละครงมจ านวนเงนนอย แตหากเกดขนบอยครงผลโดยรวมอาจมจ านวนเงนทมสาระส าคญและอาจกอใหเกดผลเสยหายตอหนวยรบตรวจได

ฝายบรหารตองใหความส าคญและประเมนความเสยงซงมผลกระทบตอผลส าเรจตามวตถประสงคของหนวยรบตรวจ ทเกดจากปจจยภายในและภายนอกดวยวธการทเปนระบบอยาง เพยงพอและเหมาะสม

7 ล าดบความเสยง (Risk Matrix) ของ องคการตลาด

โอกาสทจะเกดขน

ความรนแรงและผลกระทบ

นอยมาก 1

นอย 2

ปานกลาง 3

รนแรง 4

รนแรงมาก 5

5 เกดขนเปนประจ า

M (5) 5*1=5

H (10) 5*2=10

H (15) 5*3=15

E (20) 5*4=20

E (25) 5*5=25

4 เกดขนบอยครง

M (4) 4*1=4

M (8) 4*2=8

H (12) 4*3=12

E (16) 4*4=16

E (20) 4*5=20

3 เกดขนบาง

L (3) 3*1=3

M (6) 3*2=6

M (9) 3*3=9

H (12) 3*4=12

H( 15) 3*5

2 เกดขนนอย

L (2) 2*1=2

M (4) 2*2=4

M (6) 2*3=6

M (8) 2*4=8

H (10) 2*5=10

1 เกดขนยาก

L (1) 1*1=1

L (2) 1*2=2

L (3) 1*3=3

M (4) 1*4=4

M (5) 1*5=5

3. การจดการความเสยง (Risk Response) เมอทราบความเสยงทมนยส าคญและโอกาสทจะเกดความเสยง ใหด าเนนการวเคราะหหาสาเหตทท าใหเกดความเสยง พจารณาก าหนดกจกรรมควบคมหรอจะยอมรบความเสยงนน หรอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได (ตามทผบรหารก าหนด) โดยตองพจารณาคาใชจายหรอตนทนและประโยชนทไดรบวาคมคาหรอไม ดงนน ผบรหารจงควรใหความส าคญในการประเมนความเสยงอยางสม าเสมอ และปรบเปลยนการควบคมภายในใหเหมาะสมกบความเสยงทเปลยนไป องคการตลาด จดประเภทความเสยงโดยใชหลกเกณฑของกระทรวงการคลง แบงเปน 4 ประเภท ดงน

1) ความเสยงดานกลยทธ (Strategic Risk : S) หมายถง ความเสยงทเกดจากการก าหนดแผนกลยทธและการปฏบตตามแผนกลยทธอยางไมเหมาะสม รวมถงความไมสอดคลองกนระหวางนโยบายเปาหมาย กลยทธ โครงสรางองคกร ภาวะการณแขงขน ทรพยากร และสภาพแวดลอม อนสงผลกระทบตอวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร

2) ความเสยงดานการด าเนนงาน (OperatIonal Risk : O) หมายถง ความเสยงทเกดจากการปฏบตงานทกๆ ขนตอน โดยครอบคลมถงปจจยทเกยวของกบกระบวนการ อปกรณ เทคโนโลยสารสนเทศ บคลากรในการปฏบตงาน เปนตน 3) ความเสยงดานการเงน (Financial Risk: F) หมายถง ความเสยงเกยวกบการเงน เชนสภาพคลองทางการเงน ความเสยงดานอตราดอกเบย ความเสยงดานอตราแลกเปลยน แนวโนมอตราเงนเฟอสงขน เปนตน 4) ความเสยงดานกฎระเบยบตางๆ (Compliance Risk : C) หมายถง ความเสยงทเกดจากการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ตวอยาง ความเสยงดานกฎระเบยบตางๆ ของ อต. เชน การปรบปรงแกไขขอบงคบ ระเบยบ ค าสง ตางๆ ใหเปนปจจบน เพอรองรบการปฏบตงานเชงธรกจ เปนตน

8 วธการจดการความเสยงของ อต. ม 4 วธ ไดแก 1) การควบคม/ลด (Treat) คอ การควบคมความเสยงหรอหาวธการควบคมเพมเตม เพอจดการความเสยง เชน ใชเทคนควชาการหรอการจดการ มการจดท าแผนฉกเฉน มการปรบปรงแกไขกระบวนการด าเนนงาน เปนตน 2) การโอนยาย (Transfer) คอ การถายโอนความเสยงหรอโอนยายความเสยงใหผอนรบผดชอบ เชน การท าประกนภย หรอการจางบคคลภายนอกเปนผด าเนนการแทน เปนตน 3) การหลกเลยง/ก าจด (Terminate) คอ การก าจดความเสยงหรอหลกเลยงไมยอมรบความเสยงนนเลย เชน เปลยนวตถประสงค หรอหยดท ากจกรรม เปนตน 4) การยอมรบ (Take) คอ เนองจากหนวยรบตรวจอาจมระบบควบคมทมประสทธภาพ หรอมเงนทนเพยงพอทจะรองรบผลกระทบทอาจจะเกดขน หรอระดบความเสยงเหลออยในระดบทยอมรบได หรอการยอมรบใหมความเสยง เนองจากคาใชจายในการจดการความเสยงอาจมมลคาสงกวาผลลพธทได แตควรมมาตรการตดตามและควบคมดแล 5.3 กจกรรมการควบคม กจกรรมการควบคม หมายถง นโยบายและระเบยบ วธปฏบต รวมถงมาตรการตางๆ ทฝายบรหารก าหนดขน เพอใหบคลากรน าไปปฏบตเพอลดหรอควบคมความเสยงและไดรบการตอบสนองโดยมการปฏบตตาม ตวอยางกจกรรมการควบคม ไดแก - การก าหนดนโยบายและระเบยบวธปฏบตงาน - การสอบทานโดยผบรหาร - การควบคมการประมวลผลขอมล - การอนมต - การดแลปองกนทรพยสน - การแบงแยกหนาท - การจดท าเอกสารหลกฐาน

กจกรรมการควบคมเปนวธการตางๆ ทน ามาใชในการปฏบตงานซงก าหนดหรอออกแบบเพอปองกนหรอลดความเสยงอยางมประสทธภาพและประสทธผล ฝายบรหารตองจดใหมกจกรรมการควบคมทมประสทธภาพและประสทธผล เพอปองกนหรอลดความเสยหาย ความผดพลาดทอาจเกดขน และใหสามารถบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคของการควบคมภายใน

9 5.4 สารสนเทศและการสอสาร สารสนเทศ หมายถง ขอมลทไดผานการประมวลผลและถกจดใหอยในรปทมความหมายและเปนประโยชนตอการใชงาน บคคลากรทกระดบตองใชขอมลสารสนเทศ ผบรหารใชในการบรหารจดการ ผปฏบตงานใชเปนเครองชน าในการปฏบตงานตามหนาท โดยขอมลขาวสารทดจะตองมความถกตอง สมบรณ เปนปจจบน ทนเวลาและมความนาเชอถอ การสอสาร หมายถง การแลกเปลยนเรยนรขอมลขาวสารระหวางบคลากรทงภายในและภายนอก หนวยรบตรวจ ซงอาจใชคนหรอใชสอในการตดตอสอสารกได เพอใหบรรลวตถประสงคทตองการ การสอสารทดควรเปนไปอยางกวางขวาง มการสอสารขอมลทงจากระดบบนลงลาง จากระดบลางขนบน และในระดบเดยวกนภายในหนวยรบตรวจ และการสอสารทเพยงพอกบบคคลภายนอกเพอใหสามารถรบขอมลจากผมสวนเกยวของหรอมสวนไดสวนเสยจากภายนอก เพอใหเกดประโยชนตอองคกร 5.5 การตดตามประเมนผล การตดตามประเมนผล หมายถงกระบวนการประเมนคณภาพการปฏบตงานและประเมนประสทธผลของการควบคมภายในทก าหนดไวอยางตอเนองและสม าเสมอ เพอใหเกดความมนใจวาระบบการควบคมภายในทก าหนดไวมความเพยงพอและเหมาะสม มการปฏบตตามระบบการควบคมภายในจรงขอบกพรองทพบไดรบการแกไขอยางเหมาะสมและทนเวลา

สารสนเทศและการสอสารเปนสวนสนบสนนทส าคญตอประสทธภาพและประสทธผลในการก าหนดกลยทธ ประเมนความเสยงและกจกรรมการควบคม ฝายบรหารตองจดใหมสารสนเทศอยางเพยงพอ เหมาะสม และเชอถอได และสอสารใหฝายบรหารและบคลากรอนๆ ทเกยวของทงภายในและภายนอกหนวยรบตรวจ ซงจ าเปนตองใชสารสนเทศนนในรปแบบทเหมาะสมและทนเวลา

การตดตามประเมนผล เปนวธการทชวยใหฝายบรหารมความมนใจวาระบบการควบคมภายในมการปฏบตตาม ฝายบรหารตองจดใหมการตดตามประเมนผล โดยการตดตามผลในระหวางการปฏบตงานและการประเมนผลเปนรายครง อยางตอเนองและสม าเสมอ เพอใหความมนใจวาระบบการควบคมภายในทก าหนดหรอออกแบบไวเพยงพอ เหมาะสม และมประสทธผลหรอตองปรบปรง

10 การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน และการประเมนผลเปนรายครง มดงน

1. การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน ไดแก การวเคราะหขอมล การทดสอบความถกตองและการเปรยบเทยบขอมลตางๆ และกจกรรมอนซงเปนการปฏบตงานตามหนาทประจ าของบคลากร

2. การประเมนผลเปนรายครง คอ การประเมนเปนครงคราวตามงวดเวลาทก าหนดหรอตามความเหมาะสม มวตถประสงคเพอใหทราบถงประสทธผลของการควบคมภายใน ณ ชวงเวลาใดเวลาหนง ขอบเขตและความถในการประเมนขนอยกบวตถประสงคในการตดตามประเมนผล โดยสามารถด าเนนการไดดงน 2.1) การประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self-Assessment) เปนกระบวนการตดตามประเมนผล เพอวตถประสงคในการปรบปรงระบบการควบคมภายใน โดยการใหผมความช านาญในกจกรรมนนๆ เขามามสวนรวมในการประเมน ก าหนดใหกลมผปฏบตงานของสวนงานยอยนนๆ รวมกนพจารณาถงความเพยงพอและความมประสทธผลของระบบการควบคมภายใน และคนหาความเสยงของงานทรบผดชอบ เพอพจารณาปรบปรงกระบวนการและกจกรรมการควบคมทมอยใหมประสทธภาพและประสทธผลมากยงขน ดงนนฝายบรหารจงควรก าหนดใหมการประเมนการควบคมดวยตนเองทกสวนงานยอย 2.2) การประเมนการควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) เปนการประเมนผลทกระท าโดยผทไมมสวนเกยวของโดยตรงกบการปฏบตงานนนๆ เพอใหเกดความมนใจวาผลการประเมนจะใหขอมลสารสนเทศทมความถกตอง ครบถวน การประเมนผลอยางเปนอสระอาจกระท าโดยผตรวจสอบภายในและผตรวจสอบภายนอก และ/หรอทปรกษาภายนอก เพอใหผลการประเมนเปนไปตามวตถประสงคและมความเทยงธรรมมากขน การประเมนการควบคมอยางเปนอสระควรจะเปนกจกรรมทชวยเสรมและสนบสนนการประเมนการควบคมดวยตนเอง ความรบผดชอบของผบรหารตอการตดตามประเมนผล 1) ก าหนดใหมผรบผดชอบการตดตามประเมนผลเกยวกบความเพยงพอและประสทธผลของการควบคมภายในของแตละสายงานอยางตอเนอง 2) ก าหนดใหการตดตามประเมนผลเปนสวนหนงของการปฏบตงานและจดท ารายงานเสนอคณะกรรมการ อต. และคณะกรรมการตรวจสอบของ อต. 3) เมอไดรบรายงานการตดตามประเมนผล ควรพจารณาวธการปรบปรงแกไขการควบคมจากผลการประเมนฯ ก าหนดมาตรการทเหมาะสมส าหรบการด าเนนการตามขอเสนอแนะ สงการใหผทเกยวของด าเนนการแกไขขอบกพรอง และชแจงถงเหตผลทไมจ าเปนตองด าเนนการใดๆ ตามขอเสนอแนะ

11 บทท 2 การจดวางระบบการควบคมภายใน การจดวางระบบการควบคมภายใน เรมจากการท าความเขาใจกบภารกจ วตถประสงคระดบหนวยรบตรวจและระดบกจกรรม มาตรฐานการควบคมภายใน กฎหมาย มตคณะรฐมนตร ระเบยบขอบงคบทเกยว ของกบการควบคมภายใน หลงจากนนจงสอบทานสภาพแวดลอมการควบคม การประเมนความเสยง และออกแบบการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยงใหอยในระดบทเหมาะสมหรอทยอมรบได 1. การก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายในทมประสทธผล มขนตอน ดงน 1) ก าหนดวตถประสงค ในการด าเนนงาน หนวยรบตรวจตองก าหนดวตถประสงคหรอเปาหมายทงในระยะสนและระยะยาว สงส าคญทชวยใหผบรหารด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคได คอ การสรางระบบการควบคมภายในทดชวยท าใหผบรหารมนใจในระดบทสมเหตสมผลวาจะสามารถควบคมดแลการด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคทตงไวได วตถประสงคทก าหนดขนในแตละระดบ ควรมการก าหนดเปาหมายและตวชวดความส าเรจทชดเจนและสามารถวดผลได โดยวตถประสงคของหนวยรบตรวจ แบงเปน 2 ระดบ คอ - วตถประสงคในระดบหนวยรบตรวจ เปนวตถประสงคของการด าเนนงานในภาพรวมของหนวยรบ ตรวจ - วตถประสงคในระดบกจกรรม เปนวตถประสงคของการด าเนนงานทเฉพาะเจาะจงลงไปส าหรบแตละกจกรรมของสวนงานยอย ซงวตถประสงคของแตละกจกรรมจะตองสนบสนนและสอดคลองกบวตถประสงคในระดบหนวยรบตรวจ ขนตอนการก าหนดวตถประสงคขององคกร มดงน - ก าหนดภารกจขององคกร - ก าหนดวตถประสงคในระดบองคกรใหสอดคลองกบภารกจทก าหนดไว - ก าหนดกจกรรมทท าใหบรรลวตถประสงคในระดบองคกร - ก าหนดวตถประสงคในระดบกจกรรม 2) คนหาความเสยงตางๆ ทมนยส าคญ ทอาจท าใหการด าเนนงานไมบรรลผลส าเรจตามวตถประสงค 3) พจารณาการควบคมทมอยแลว วาสามารถทจะปองกนหรอลดความเสยงไดในระดบใด 4) ระบกจกรรมการควบคมใหมเพอปองกนความเสยง หรอลดความเสยงทเหลอใหอยระดบทยอมรบได 5) ประมาณการตนทนทจะตองใชในการจดใหมและด ารงรกษาไวซงกจกรรมการควบคม ตนทนหรอ คาใชจายตองไมสงกวาประโยชนทจะไดรบจากการจดใหมกจกรรมการควบคม 6) จดท าแผนในการน ากจกรรมการควบคมนนมาใช 7) น ากจกรรมการควบคมไปปฏบตและตดตามผล

12 2. แนวทางการก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน ในการก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน หนวยรบตรวจตองท าความเขาใจโครงสรางองคกรภาระหนาทและวตถประสงคของสวนงานยอยตางๆ ตามโครงสรางองคกร แลวจงก าหนดงานในความรบผดชอบออกเปนกจกรรม 3. การก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน อาจก าหนดจากวธการ ดงน 1) วธทวไป ไดแก วธการควบคมทเหมาะสมส าหรบงาน/กจกรรมทวไป เชน การบรหารงานนโยบายการแบงแยกหนาทความรบผดชอบ เปนตน ซงอาจเลอกจากรายการการควบคมทวไป เชน จากแบบสอบถามการควบคมภายใน (ภาคผนวก 2) แลวปรบแกไขเปนกจกรรมการควบคม 2) วธเฉพาะ ไดแก วธการควบคมจากการออกแบบโดยเฉพาะ ส าหรบงาน/กจกรรมทแตกตางจากงาน/กจกรรมทวไป โดยเนนทรายละเอยดของหลกการและวธการปฏบตในเรองนนๆ โดยตรง เพอปองกนหรอลดความเสยงเฉพาะตามทระบไวในขนตอนการประเมนความเสยงหรอพจารณาจากความเสยงทมนยส าคญมาก าหนดเปนกจกรรมการควบคม การก าหนดหรอออกแบบระบบการควบคมภายใน การออกแบบสอบถามจะตองเขาใจกระบวนงานของกจกรรมนนเปนอยางด วธการอยางงายคอ จดท าแผนผงกระบวนงาน แลวพจารณาวาการควบคมภายในทดสามารถปองกนหรอลดความเสยงในแตละขนตอนตามแผนผงกระบวนงาน เพอใหการด าเนนงานตามกจกรรมนนบรรลวตถประสงค มอะไรบางแลวน ามาจดแบบสอบถาม

13 บทท 3 การตดตามประเมนผลการควบคมภายใน 1. ความจ าเปนในการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน ระบบการควบคมภายในถงแมจะก าหนดไวอยางด เมอระยะเวลาผานไป ความมประสทธภาพและประสทธผลของมาตรการควบคมดานตางๆ ทก าหนดไวอาจเปลยนแปลง เนองจากสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกเปลยนแปลงไป เชน มการเปลยนแปลงผบรหารระดบสง เปลยนแปลงขอกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ เปนตน การตดตามประเมนผลการควบคมภายในจะท าใหเกดความมนใจวาระบบการควบคมภายในทมอยยงคงสามารถปองกนหรอลดความเสยงตามสถานการณทเปลยนแปลงใหอยในระดบทยอมรบไดหรอจ าเปนตองปรบปรงใหทนสมยอยเสมอตามสถานการณทเปลยนแปลงไป 2. การด าเนนการตดตามประเมนผลการควบคมภายใน การตดตามประเมนผลม 2 ลกษณะ คอ การตดตามผลการควบคมในระหวางการปฏบตงานหรอการตดตามประเมนผลอยางตอเนองและการประเมนผลการควบคมเปนรายครง ซงประกอบดวยการประเมนการควบคมดวยตนเอง และการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ 2.1 การตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน เปนกจกรรมทรวมอยกบการบรหารจดการและการควบคมดแลการปฏบตงานตามปกตประจ าวนของแตละสวนงานยอย ฝายบรหารและบคลากรทกระดบตองมความรบผดชอบรวมกนในการจดใหมกจกรรมการตดตามประเมนผลการควบคมภายในของหนวยงานตนเอง 2.2 การประเมนผลเปนรายครง มประโยชนในการเนนไปทประสทธผลของการควบคมภายในโดยตรง ณ เวลาใดเวลาหนง 1) ขอบเขตและความถของการประเมน ผบรหารและผปฏบตงานในแตละสวนงานยอยประเมนงานของตนเอง โดยพจารณาถงความมประสทธผลของการควบคมในกจกรรมทตนรบผดชอบ รวมทงหนวยงานตรวจสอบซงถอเปนหนวยงานยอยหนง ควรประเมนผลการควบคมภายในโดยถอเปนสวนหนงของการปฏบตหนาทตามปกต หรอประเมนการควบคมภายในตามทไดรบมอบหมายจากผบรหาร ซงผบรหารอาจใชทงการประเมนภายในหนวยรบตรวจและการประเมนภายนอกหนวยรบตรวจโดยผตรวจสอบภายนอก 2) วธการประเมน เปนไปตามรปแบบของการประเมน โดยผประเมนตองท าความเขาใจ ภารกจหลก วตถประสงคขององคกร รวมทงพจารณาถงการปฏบตจรง เปรยบเทยบกบรปแบบการควบคมภายในทก าหนดหรอออกแบบไว และพจารณาจดออนทตองปรบปรงแกไข วธการปรบปรงการควบคมทเหมาะสม จะชวยใหมความเชอมนอยางสมเหตสมผลวาบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคทก าหนด เครองมอการประเมนผลเชน ผงแสดงขนตอนการปฏบตงาน แผนการด าเนนงาน แบบสอบถามการควบคมภายใน 3) การทดสอบการควบคม สามารถท าไดทงการประเมนผลแบบตอเนอง และการประเมนผลเปนรายครง เชน การสอบทานรายการตางๆ การทดสอบการปฏบตงาน การสอบถามบคคลทเหมาะสม เปนตน ผลการสอบทดสอบนจะไดรบการสอบทานโดยฝายบรหารเพอประเมนความส าคญของขอบกพรองทพบและจดท าแผนการปรบปรงแกไข และตดตามผลการปรบปรงแกไขตามแผน เพอใหมนใจวาขอบกพรองหรอจดออนไดรบการปรบปรงแกไขแลว

14 3. การวางแผนและการด าเนนการประเมนผลการควบคมภายใน มาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ระบใหหนวยรบตรวจตองจดใหมการตดตามประเมนผลการควบคมภายในทงในระหวางการปฏบตงาน และการประเมนผลการควบคมภายในเปนรายครง เพอใหมนใจวาการควบคมภายในไดรบการปรบปรงแกไขใหสอดคลองกบสถานการณทเปลยนไปรวมทงการควบคมภายในด าเนนไปอยางมประสทธผล โดย อต. ตองประเมนการควบคมภายในและรายงานตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนอยางนอยปละหนงครง 3.1 การประเมนผลระดบหนวยรบตรวจ (ระดบองคกร) การควบคมภายในควรใชผลการประเมนระดบสวนงานยอยในการสรปเปนการควบคมภายในระดบองคกร ทงน อาจตองท าการประเมนเพมเตมในสวนของความเสยงบางอยาง ซงควบคมโดยหนวยกลางหรอองคกร เพราะผบรหารระดบสวนงานยอยอาจไมค านงถงวตถประสงคหลายวตถประสงคทจะไปเกยวของและสมพนธซงกนและกน 3.2 การประเมนผลระดบสวนงานยอย เปนการประเมนผลกจกรรมตางๆ ทสวนงานยอยรบผดชอบรายไตรมาส หรอท าบอยครงตามทก าหนด เพอใหผรบผดชอบในระดบกจกรรม หรอหวหนาสวนงานยอยมความมนใจพอควรเกยวกบประสทธผลของการควบคมภายในของกจกรรมทถกประเมนอยางตอเนอง ในการประเมนผลการควบคมภายในระดบสวนงานยอยและระดบองคกร ผบรหารระดบตางๆ รบผดชอบในการพจารณาประสทธผลของ 5 องคประกอบของการควบคมภายในและตองปฏบตตามมาตรฐานการควบคมภายในของคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ซงจะท าใหบรรลตามวตถประสงคของระดบสวนงานยอยและองคกร 4. ขอแนะน าในการวางแผนและด าเนนการประเมนผลการควบคมภายใน

รปภาพท 4 การวางแผนและด าเนนการประเมนผลการควบคมภายใน

สรปผลการประเมน และจดท าเอกสาร

การประเมน

ด าเนนการ ประเมนผล การควบคมภายใน

จดท าแผน การประเมนผล

ศกษาและท าความ เขาใจโครงสราง

การควบคมภายใน

ก าหนดขอบเขต และวตถประสงค ของการประเมน

ก าหนด ผรบผดชอบ

15 4.1 การก าหนดผรบผดชอบ การควบคมภายในของ อต. อยในความรบผดชอบของสวนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน แผนกบรหารความเสยง โดยในป 2556 ไดมค าสง อต. ท 3 /2556 เรอง แตงตงคณะอนกรรมการดานบรหารความเสยง แผนภาพท 2 : โครงสรางสวนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน ของ อต.

คณะกรรมการ อต.

Audit committee

ผอ านวยการ อต.

แผนกตรวจสอบ รองผอ านวยการ

แผนกบรหารความสยง สวนงานอนๆ

คณะอนกรรมการบรหารความเสยง(RMS)

คณะท างานบรหารความเสยง (RMT)

16 บทบาท หนาท และความรบผดชอบของผทเกยวของในการบรหารความเสยง คณะกรรมการองคการตลาด วางนโยบายและควบคมดแลการบรหารความเสยง และการควบคมภายในขององคกรใหเพยงพอ เหมาะสมเพอสรางความเชอมนแกผมสวนไดสวนเสยขององคการตลาด คณะกรรมการตรวจสอบ มหนาทดงน 1) ก ากบดแลใหมระบบการตรวจสอบทเหมาะสม เพยงพอ 2) ก ากบดแลใหมระบบขอมล ระบบบญช และรายงานทางการเงน รายงานทางการบรหารทถกตอง เพยงพอและเชอถอได 3) ก ากบดแลใหมการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ มตคณะรฐมนตร และนโยบายทคณะกรรมการองคการตลาดก าหนด 4) ก ากบดแลไมใหเกดความขดแยงทางผลประโยชนและมการเปดเผยขอมลรายการท เกยวของอยางเพยงพอ 5) ก ากบดแลกจการ เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธผล ประสทธภาพ และประหยด คณะอนกรรมการบรหารความเสยง (RMS) มหนาทดงน 1) ก ากบดแลการด าเนนการตามแผนงานเกยวกบการบรหารความเสยงและการควบคมภายในของ อต. 2) กลนกรอง นโยบาย กรอบการบรหารความเสยง แผนแมบท (Road Map) คมอการบรหารความเสยง ความเสยงระดบองคกร Risk Map แผนบรหารความเสยง เกณฑประเมนความเสยงและแผนการควบคมภายใน 3) ก าหนดเครองมอชวด หลกเกณฑการชวดมาตรฐาน 4) วเคราะหความเสยงระดบองคกร 5) ตดตามประเมนผลการด าเนนงานเรองการบรหารความเสยงและการควบคมภายในใหเปนไปตามเปาหมาย 6) รายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง และการควบคมภายในทมนยส าคญ 7) สงเสรมใหการบรหารความเสยงเปนสวนหนงของการปฏบตงานปกตและเปนวฒนธรรม ของ อต. ผอ านวยการองคการตลาด มหนาทดงน 1) ตดตามและใหขอสงเกตในการบรหารความเสยง และการควบคมภายในขององคการตลาด เพอสรางความตระหนกถงความส าคญแกบคลากรทวทงองคกร 2) สนบสนน สงเสรมการบรหารความเสยง และการควบคมภายในใหเปนกระบวนการทตอเนอง และเปนวฒนธรรมขององคกร รอง/ผชวยผอ านวยการ 1) วางแนวทางและตดตามผลการบรหารความเสยง และการควบคมภายในขององคกร พรอมกบ มอบหมายผรบผดชอบด าเนนการ 2) สนบสนน สงเสรมการด าเนนการตามแผนการบรหารความเสยง และการควบคมภายในขององคกรใหมความเชอมโยงและบรณาการทวทงองคกร

17 หวหนาแผนก 1) ระบ ประเมนความเสยง รวมทงจดท าแผนบรหารความเสยงและแผนควบคมภายในทมนยส าคญ ตามแนวทางและนโยบายทผบรหารระดบสงมอบหมาย 2) ประเมน ตดตามผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยง และการควบคมภายในทส าคญ ตามก าหนดเวลา 3) สนบสนน สงเสรมการด าเนนการตามแผนบรหารความเสยง และการควบคมภายในของพนกงานในหนวยงาน ใหมประสทธภาพ คณะท างานบรหารความเสยง (RMT) มหนาทดงน 1) ศกษา ตดตาม รวบรวมขอมล ปญหาอปสรรค และวเคราะหสาเหตความเสยงเบองตน ทมผลตอการปฏบตงาน รวมทงระบบการควบคมภายใน 2) เสนอแนะแนวทางปรบปรงแกไขปญหาอปสรรค จดท าแผนบรหารความเสยงและการควบคม ภายใน และเสนอรางบทวเคราะหความเสยงตอ RMS 3) จดท ารายงานผลการปฏบตงานตามแผนบรหารความเสยงและการควบคมภายในตอ RMS ทกไตรมาส หรอตามทไดรบมอบหมาย 4) จดท ารายงานการควบคมภายใน ตามทคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนก าหนด หวหนาสวนงาน พนกงาน และพนกงาน/ลกจาง 1) ระบ ประเมนความเสยง ก าหนดมาตรการ/แผนงานในแผนบรหารความเสยง และรบผดชอบการน าแผนงานไปปฏบตตามแนวทางทก าหนดไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ 2) ปฏบตงาน ดแลและตดตามงานตาง ๆ ตามกรอบและกระบวนการบรหารความเสยงรวมถงรายงาน ความเสยงของการปฏบตงานรายวนใหผบรหารหนวยงานทราบอยางสม าเสมอ 3) สงเสรม สนบสนน ใหความรวมมอ และปฏบตตามกรอบการบรหารความเสยงของหนวยงานท ปฏบตงานอยในขณะนน เพอใหการบรหารความเสยงเปนวฒนธรรมในการปฏบตงานประจ า ตามปกต แผนกตรวจสอบ 1) ท าใหมนใจวามการควบคมภายในทเหมาะสมตอการจดการความเสยง และการควบคมเหลานนไดรบการปฏบตตามภายในองคกร 2) ท าใหมนใจวาไดมการน าระบบการบรหารความเสยงมาปรบใชอยางเหมาะสมและมการปฏบตตามทว ทงองคกร 3) สอบทานการปฏบตงานของหนวยงานการบรหารความเสยง 4) สอสารกบหนวยงานการบรหารความเสยงเพอท าความเขาใจเกยวกบความเสยงและด าเนนการ ตรวจสอบภายในตามแนวความเสยง (Risk based auditing)

18 สวนงานบรหารความเสยงและควบคมภายใน

1) ท าหนาทเปนผประสานงานระหวางคณะกรรมการบรหารความเสยง/อนกรรมการบรหารความเสยง กบ หนวยงานตาง ๆ ของ อต. 2) ใหการสนบสนนและแนะน ากระบวนการบรหารความเสยงและการควบคมภายในแกหนวยงานตาง ๆ ภายในองคกร ใหมการเชอมโยง บรณาการทวทงองคกร 3) จดท า /ทบทวน ปรบปรงรางนโยบาย กรอบการบรหารความเสยง แผนแมบท (Road Map) คมอ การ บรหารความเสยง ทะเบยนความเสยง Risk Map แผนบรหารความเสยง เกณฑประเมนความเสยง แผนควบคมภายในเสนอ RMS และ RMC พจารณาใหความเหนชอบ 4) ตดตาม รวบรวม รายงานผลการด าเนนงานตามแผนบรหารความเสยงประจ าป และแผนการควบคม ภายใน น าเสนอ RMS และ RMC พจารณาใหความเหนชอบ 5) จดท ารายงานผลการด าเนนงานดานบรหารความเสยง/ควบคมภายใน ไปยงหนวยงานทเกยวของ ทงภายในและภายนอก 4.2 การก าหนดขอบเขตและวตถประสงคของการประเมน เมอก าหนดผท าการประเมนผลแลว ควรก าหนดขอบเขตและวตถประสงคของการประเมนใหชดเจนวาจะประเมนผลระบบการควบคมภายในทงระบบทวทงองคกรหรอจะประเมนผลเฉพาะบางสวนงานทมความเสยงสง และควรก าหนดวตถประสงคของการประเมนวาจะประเมนเพอใหทราบสงใด เชน ดานความถกตองนาเชอถอของขอมล ดานการปฏบตตามระเบยบ กฎหมาย ขอบงคบ เปนตน ซงคณะผประเมนควรรวมประชมพจารณาแลวเสนอเจาหนาทระดบอาวโส/คณะท างาน เพอน าเสนอผบรหารพจารณาใหความเหนชอบ ทงนการก าหนดขอบเขตขนอยกบความเหมาะสม ความจ าเปนของแตละหนวยงาน 4.3 ศกษาและท าความเขาใจโครงสรางการควบคมภายใน เมอก าหนดขอบเขตและวตถประสงคของการประเมนผลการควบคมภายในแลว ผประเมนควรศกษาท าความเขาใจโครงสรางการควบคมภายใน รวมทงวตถประสงค วธการและรปแบบของระบบการควบคมภายในทมอย แลวพจารณาวาการท างานจรงท าอยางไร โดยอาจใชวธการตางๆ เชน การสอบถาม สมภาษณประชมปรกษา ศกษาเอกสารคมอปฏบตงาน เปนตน 4.4 จดท าแผนการประเมนผล เปนการก าหนดรายละเอยดตางๆ เพอใหการด าเนนการประเมนผลเปนไปอยางมระบบขนตอน โดยก าหนดรายละเอยดในเรองทจะท าการประเมน วตถประสงคในการประเมน ขอบเขตการประเมน ผประเมนระยะเวลาในการประเมน วธการประเมน อปกรณและเครองมอทใชในการประเมน เมอจดท าแผนการประเมนเสรจแลวอาจใหมการประชมผทเกยวของเพอขอความเหนเกยวกบแผนและควรประชมชแจงแผนเพอท าความเขาใจทถกตองตรงกน 4.5 ด าเนนการประเมนผลการควบคมภายใน ผบรหารและผปฏบตงานของแตละสวนงานยอยทไดรบมอบหมายใหเปนผประเมนในความรบผดชอบด าเนนการโดยประเมนการควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment: CSA) เปนกระบวนการสรางความรบผดชอบในการควบคมภายในใหแกทกคนทเปนเจาของงาน โดยน ากระบวนการปฏบตงานกบวตถประสงคของงาน

19 นนมาเชอมโยงกน แลวท าการระบการควบคมภายในทมอยของงานนนและประเมนความเสยงทมอยท าใหผปฏบตมความเขาใจอยางถองแทถงกระบวนการท างานและวตถประสงคของงานนนๆ เขาใจถงความเสยงทอาจมผลกระทบตอ วตถประสงคของงาน สามารถก าหนดการควบคมภายในทจ าเปน เพอลดความเสยงใหอยในระดบทยอมรบได และสามารถก าหนดแผนปฏบตเพอปรบปรงการควบคมภายในใหเหมาะสม

รปภาพท 5 การประเมนการควบคมดวยตนเอง (CSA) ขนตอนการประเมนผลการควบคมภายใน

1) จดประชมเชงปฏบตการ โดยเจาหนาทระดบอาวโส/คณะท างาน/ฝายบรหารของสวนงานยอย รวมกนพจารณาแนวทางการประเมนและแผนปฏบตงานการประเมนในภาพรวมองคกร หลงจากนนฝายบรหารสวนงานยอยไปจดประชมรวมกบผปฏบตงานในสวนงานของตน

CSA ประเมนการ ควบคมดวย

วตถประสงค ของงาน

กระบวนการ ปฏบตงาน

กจกรรมการ

ควบคมทมอย

ปจจยเสยง ทยงมอย

แผนปรบปรง

การควบคม

20 2) ก าหนดงานในความรบผดชอบของสวนงานยอยออกเปนกจกรรม /งาน เพอท าความเขาใจ วตถประสงคและเปาหมายหลกของกจกรรม /งาน โดยก าหนดงานทปฏบตในสวนงานยอยออกเปนกจกรรม ท าความเขาใจวตถประสงคและเปาหมายหลกของกจกรรมนน และสอบทานขนตอนและวธปฏบตตาม กระบวนการปฏบตงานของกจกรรม 3) จดเตรยมเครองมอการประเมน ผประเมนควรจดเตรยมเครองมอการประเมนผลการควบคมภายใน เชน ตารางกจกรรมทควรปฏบต แบบสอบถามเกยวกบการควบคมภายใน แบบประเมนองคประกอบ ของการควบคมภายใน เปนตน 4) ด าเนนการประเมนผลการควบคมภายใน ระดบสวนงานยอย - ผประเมนท าการประเมนการมอยและความเหมาะสมของ 5 องคประกอบของการควบคมภายใน และการบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในของกจกรรมตางๆ ของสวนงาน โดยใชแบบ ประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน - ผประเมนรวมกนประเมนการควบคมภายในทมอยของกจกรรมตางๆ ทรบผดชอบโดยทดสอบการมอยจรงและการปฏบตงานจรงของระบบการควบคมภายใน โดยอาจใชวธสอบถาม หรอสมภาษณ ผปฏบตงานจรงและผเกยวของ รวมทงตรวจสอบเอกสารหลกฐานทเกยวของกบการปฏบตงานของกจกรรม นนๆ แลวบนทกไวเปนลายลกษณอกษร - ผประเมนรวมกนประเมนความเสยงทยงมอยทเกยวของกบการบรรลวตถประสงคของกจกรรมตางๆ เรมดวยการระบปญหา อปสรรค เหตการณทไมพงประสงคทอาจเกดขนแลวสงผลใหไมบรรล วตถประสงคตามทก าหนด โดยอาจใชแบบสอบถามการควบคมภายในตามภาคผนวก 2 ระดบองคกร - เจาหนาทระดบอาวโส/คณะกรรมการ ควรประเมนกจกรรมหลกซงมผลส าคญตอการบรรลวตถประสงคของภารกจหลก และวตถประสงคโดยรวมขององคกร อาจประเมนเพมเตมตามขนตอนขางตนโดยรวมผลการประเมนระดบสวนงานยอย เพอสนบสนนขอสรปเกยวกบประสทธผลของการควบคมภายในของระดบองคกรโดยรวม 4.6 สรปผลการประเมนและจดท าเอกสารการประเมน ระดบสวนงานยอย - ผประเมนสรปผลการประเมนการควบคมดวยตนเอง และน าขอมลมาสรปผลจดท ารายงานของสวนงาน โดยวเคราะหความมอย ความเพยงพอและประสทธผลของการควบคมภายใน ระบและเสนอมาตรการปรบปรงแกไขตามความเหมาะสมและความจ าเปน แลวน าเสนอผบรหารของสวนงานสอบทานตอไปโดยมแบบบนทกผลการประเมนตามแบบรายงาน ดงน 1) แบบรายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปย.1) 2) แบบรายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปย.2) 3) แบบรายงานผลการตดตามการปฏบตตามแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบตดตามผล ปย.2) ระดบองคกร - ผลการประเมนระดบองคกร เปนการน าผลสรปจากการประเมนผลการควบคมภายในระดบสวนงานยอย และผลการประเมนจากผตรวจสอบในฐานะเปนผประเมนอสระเพอน าเสนอผวาการตรวจวเคราะห เปรยบเทยบ

21 ผลสรปการประเมนของเจาหนาทอาวโส/คณะกรรมการ/ผตรวจสอบภายใน โดยมแบบรายงานการประเมนผลการควบคมภายในระดบองคกร ดงน 1) หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน (แบบ ปอ.1) 2) รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน (แบบ ปอ.2) 3) รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปอ.3) - การรายงานตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนตามระเบยบฯ ขอ 6 ใหจดสงเฉพาะหนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน ส าหรบรายงานแบบอนใหจดเกบไวทหนวยรบตรวจ เพอใหหวหนาสวนราชการและเจาหนาทส านกงานการตรวจเงนแผนดนและบคคลอนทเกยวของเรยกดและสอบทานตอไป

การจดท ารายงานการประเมนผลการควบคม

1. แบบ ปย.1 1. แบบ ปอ.1 2. แบบ ปย.2 2. แบบ ปอ.2 แบบ ปส. 3. แบบ ปย.2(เพมเตม) 3. แบบ ปอ.3 4. แบบตดตามผล ปย. 2

รปภาพท 6 การจดท ารายงานการประเมนผลการควบคมภายใน

ระดบสวนงานยอย ระดบองคกร ส านกตรวจสอบ

22 บทท 4

รปแบบรายงานและตวอยางรายงาน วตถประสงค ใหฝายบรหารของหนวยรบตรวจใชประกอบในการจดท ารายงานเกยวกบการควบคมภายในตามระเบยบฯ ขอ 6 เพอรายงานตอคณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ผก ากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ หรอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (ค.ต.ป.) การใชรปแบบรายงาน 1. ระดบหนวยรบตรวจ มรายงาน 3 แบบ คอ 1.1 หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน - แบบ ปอ. 1 เปนการรบรองการควบคมภายใน เพอใหความเหนวาระบบการควบคมภายในทใชอยมประสทธผล และมความเพยงพอทจะสนบสนนการด าเนนงานใหบรรลผลส าเรจ ตามวตถประสงค หรอไมเพยงใด 1.2 รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน - แบบ ปอ.2 เปนการสรปผลการประเมนแตละองคประกอบของการควบคมภายในจากการประเมนกจกรรม ตาง ๆ 1.3 รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน - แบบ ปอ.3 เพอน าเสนอจดออนของระบบการควบคมภายในหรอความเสยงทยงมอย พรอมแผนการปรบปรงระบบการควบคมภายใน จากการประเมนระดบสวนงานยอยตามแบบ ปย.2 2. ระดบสวนงานยอย มรายงาน 2 แบบ คอ 2.1 รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน - แบบ ปย.1 เพอน าเสนอผลการประเมนแตละองคประกอบของการควบคมภายในของสวนงานยอย 2.2 รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน - แบบ ปย.2 เพอบนทกกระบวนการในการประเมนผลการควบคมภายใน ระบการควบคมทมอย การประเมนผลการควบคม ความเสยงทยงมอย การควบคมภายในทตองปรบปรงและผรบผดชอบ 3. ผตรวจสอบภายใน - รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน-แบบ ปส. เพอรายงานผลการสอบทานการประเมนระบบการควบคมภายในของหนวยรบตรวจวาด าเนนการตามวธการทหนวยงานก าหนดหรอไม เพยงใด พรอมขอเสนอแนะ เพอปรบปรงการควบคมภายในใหมความเพยงพอและมประสทธผลยงขน

23

1. รปแบบรายงานระดบหนวยรบตรวจ และค าอธบายรายงาน

24 แบบ ปอ.1 หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน เรยน (คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน / ผก ากบดแล / คณะกรรมการตรวจสอบหรอคณะกรรมการ ตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ) ………….…………..…(ชอหนวยรบตรวจ)…………….……….ไดประเมนผลการควบคมภายในส าหรบปสน สดวนท............เดอน................พ.ศ. .............ดวยวธการท……………… (ชอหนวยรบตรวจ) ……………….ก าหนดโดยมวตถประสงคเพอสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลวาการด าเนนงานจะบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในดานประสทธผลและประสทธภาพของการด าเนนงานและการใชทรพยากร ซงรวมถงการดแลรกษาทรพยสน การปองกนหรอลดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล การสนเปลอง หรอการทจรตดานความเชอถอไดของรายงานทางการเงนและการด าเนนงานและดานการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ มตคณะรฐมนตรและนโยบาย ซงรวมถงระเบยบปฏบตของฝายบรหาร จากผลการประเมนดงกลาวเหนวาการควบคมภายในของ………….. (ชอหนวยรบตรวจ)….…..ส าหรบปสนสดวนท............เดอน................พ.ศ. .............เปนไปตามระบบการควบคมภายในทก าหนดไว มความเพยงพอและบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในตามทกลาวในวรรคแรก ลายมอชอ........................................................ (ชอหวหนาหนวยรบตรวจ) ต าแหนง........................................................... วนท.............. เดอน................พ.ศ. ................

25 กรณมจดออนของการควบคมภายใน สามารถปรบแบบขางตน โดยอธบายเพมเตมในวรรคสาม ดงน

จากผลการประเมนดงกลาวเหนวาการควบคมภายในของ…… (ชอหนวยรบตรวจ).…..ส าหรบปสนสดวนท..............เดอน.........................พ.ศ. ....................เปนไปตามระบบการควบคมภายในทก าหนดไวมความเพยงพอและบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในตามทกลาวในวรรคแรก อนง การควบคมภายในยงคงมจดออนทมนยส าคญดงน 1………....................................................................................................................................... ................................................................................................................................... ....................................... 2. .......................................................................................................................... ............................... ......................................................... .................................................................................................................. ค าอธบายรายงานแบบ ปอ. 1 1. ชอรายงาน หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน 2. ผรบรายงาน ไดแก คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน ผก ากบดแลหนวยรบตรวจ และคณะกรรมการตรวจสอบ หรอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ (ถาม) 3. วรรคแรก - ระบชอหนวยรบตรวจและงวดเวลาของการประเมนระบบการควบคมภายใน - ระบขอบเขตของการประเมนการควบคมภายในตามทหนวยรบตรวจก าหนด 4. วรรคสอง - สรปผลการประเมนระบบการควบคมภายในวาเปนไปตามทหนวยรบตรวจก าหนด มความเพยงพอ บรรลวตถประสงคของการควบคมภายในหรอไม 5. ผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ พรอมทงระบต าแหนงและวนทรายงาน

26 แบบ ปอ.2

ชอหนวยรบตรวจ รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน

ณ วนท.............เดอน.....................พ.ศ. ..................... องคประกอบของการควบคมภายใน

(1) ผลการประเมน / ขอสรป

(2) 1. สภาพแวดลอมการควบคม 1.1.............................................................. 1.2 ............................................................. ฯลฯ 2. การประเมนความเสยง 2.1.............................................................. 2.2 ............................................................. ฯลฯ 3. กจกรรมการควบคม 3.1.............................................................. 3.2 ............................................................. ฯลฯ 4. สารสนเทศและการสอสาร 4.1.............................................................. 4.2 ............................................................. ฯลฯ 5. การตดตามประเมนผล 5.1.............................................................. 5.2 ............................................................. ฯลฯ

ผลการประเมนโดยรวม ............................................................................................................................. ........................................ ............................................................................................................................. ........................................ ชอผรายงาน........................................................ (ชอหวหนาหนวยรบตรวจ) ต าแหนง............................................................... วนท................ เดอน.................พ.ศ. .................

27 ค าอธบายรายงาน แบบ ปอ. 2 1. ชอหนวยรบตรวจ 2. ชอรายงาน รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน - ระบวนสดทายของรอบระยะเวลาในการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 4. คอลมน (1) องคประกอบของการควบคมภายใน - ระบขอมลสรปการควบคมภายในของแตละองคประกอบ 5 คอลมน (2) ผลการประเมน/ขอสรป - ระบผลการประเมน/ขอสรปของแตละองคประกอบของการควบคมภายในพรอมจดออน หรอความเสยงทยงมอย 6. สรปผลการประเมนโดยรวมขององคประกอบของการควบคมภายใน 7. ชอผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงสด หรอผรบผดชอบในการปฏบตราชการ หรอการบรหารของหนวยรบตรวจ พรอมระบต าแหนงและวนทรายงาน

28 แบบ ปอ.3

ชอหนวยรบตรวจ รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน

ณ วนท............................................เดอน.................................................พ.ศ. ........................................... กระบวนการปฏบตงาน/โครงการ/

กจกรรม/ดานของงานทประเมนและวตถประสงคของ

การควบคม

(1)

ความเสยงทยงมอย

(2)

งวด/เวลาท พบจดออน

(3)

การปรบปรงการควบคม

(4)

ก าหนดเสรจ/ ผรบผดชอบ

(5)

หมายเหต

(6)

ชอผรายงาน................................................. (ชอหวหนาหนวยรบตรวจ)

ต าแหนง.............................................. วนท.........เดอน.................พ.ศ. ..............

29 ค าอธบายรายงาน แบบ ปอ. 3 1. ชอหนวยรบตรวจ 2. ชอรายงาน รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน - ระบวนสดทายของรอบระยะเวลาของแผนการปรบปรงการควบคมภายใน 4. คอลมน (1) กระบวนการปฏบตงาน/โครงการ .................. และวตถประสงคของการควบคม - ระบวตถประสงคของกจกรรมหรอดานของงานทก าลงประเมน ถาเปนกระบวนการปฏบตงาน หรอโครงการ ใหระบขนตอนหลกทส าคญของกระบวนการปฏบตงานหรอโครงการนนรวมทงวตถประสงคของแตละขนตอนหลก ทงน หนงกจกรรม/ดานของงาน/ขนตอนการปฏบตงานอาจมไดหลายวตถประสงค 5. คอลมน (2) ความเสยงทยงมอย - ระบความเสยงทยงมอย โดยสรปมาจาก แบบ ปย.2 คอลมน (4) 6. คอลมน (3) งวด/เวลาทพบจดออน - ระบงวด/เวลาทพบหรอทราบความเสยงทยงมอยตามทระบในคอลมน (2) 7. คอลมน (4) การปรบปรงการควบคม - ระบการปรบปรงการควบคม เพอปองกนหรอลดความเสยงทยงมอย โดยสรปผลมาจากแบบปย.2 คอลมน (5) 8. คอลมน (5) ก าหนดเสรจ/ผรบผดชอบ - ระบผรบผดชอบในการแกไขปรบปรง และวนทด าเนนการปรบปรงแลวเสรจ 9. คอลมน (6) หมายเหต - ระบขอมลอนทตองการแจงใหทราบ เชน วธด าเนนการ และเอกสารหลกฐานทเกยวของ 10. ชอผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงสด หรอผรบผดชอบในการปฏบตราชการ หรอการบรหารของหนวยรบตรวจ พรอมระบต าแหนงและวนทรายงาน

30

2. รปแบบรายงานระดบสวนงานยอย และค าอธบายรายงาน

31 แบบ ปย .1 ชอสวนงานยอย รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน ณ วนท.............เดอน.....................พ.ศ. .....................

องคประกอบของการควบคมภายใน (1)

ผลการประเมน / ขอสรป (2)

1. สภาพแวดลอมการควบคม 1.1.............................................................. 1.2 ............................................................. ฯลฯ 2. การประเมนความเสยง 2.1.............................................................. 2.2 ............................................................. ฯลฯ 3. กจกรรมการควบคม 3.1.............................................................. 3.2 ............................................................. ฯลฯ 4. สารสนเทศและการสอสาร 4.1.............................................................. 4.2 ............................................................. ฯลฯ 5. การตดตามประเมนผล 5.1.............................................................. 5.2 ............................................................. ฯลฯ

ผลการประเมนโดยรวม ............................................................................................................................. ........................................................................................................................................................................................... .............................................................. ชอผรายงาน........................................................ (ชอหวหนาสวนงานยอย) ต าแหนง............................................................... วนท................ เดอน.................พ.ศ. .................

32 ค าอธบายรายงาน แบบ ปย.1 1. ชอสวนงานยอย 2. ชอรายงาน รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน - ระบวนสดทายของรอบระยะเวลาในการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน 4. คอลมน (1) องคประกอบของการควบคมภายใน - ระบขอมลสรปการควบคมภายในของแตละองคประกอบ 5. คอลมน (2) ผลการประเมน/ขอสรป - ระบผลการประเมน/ขอสรปของแตละองคประกอบของการควบคมภายใน พรอมจดออนหรอ ความเสยงทยงมอย 6. สรปผลการประเมนโดยรวมขององคประกอบของการควบคมภายใน 7. ชอผรายงาน ไดแก หวหนาสวนงานยอย พรอมระบต าแหนง และวนทรายงาน

33 แบบ ปย.2

ชอสวนงานยอย............. รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน ส าหรบปสนสดวนท...........เดอน.....................พ.ศ. .............

กระบวนการปฏบตงาน/โครงการ/

กจกรรม/ดานของงานท

ประเมนและวตถประสงค

ของการควบคม (1)

การควบคมทมอย

(2)

การประเมนลการควบคม

(3)

ความเสยงทยงมอย

(4)

การปรบปรงการควบคม

(5)

ก าหนดเสรจ/ผรบผดชอบ

(6)

หมายเหต

(7)

ชอผรายงาน.................................... (ชอหวหนาสวนงานยอย)

ต าแหนง......................................... วนท........เดอน..............พ.ศ. ........

34 ค าอธบายรายงาน แบบ ปย.2 1. ชอสวนงานยอย 2. ชอรายงาน รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน 3. งวดรายงาน

- ระบส าหรบงวดปสนสดวนท 30 เดอนกนยายน พ.ศ.25xx (กรณรายงานตามปงบประมาณ)หรอ วนท 31 เดอนธนวาคม พ.ศ.25xx (กรณรายงานตามปปฏทน)

4. คอลมน (1) กระบวนการปฏบตงาน/โครงการ.................และวตถประสงคของการควบคม - ระบวตถประสงคของกจกรรมหรอดานของงานทก าลงประเมน ถาเปนกระบวนการปฏบตงานหรอโครงการใหระบขนตอนทส าคญของกระบวนการปฏบตงานหรอโครงการนน รวมทงวตถประสงคของแตละขนตอน ทงน หนงกจกรรม/ดานของงาน/ขนตอนการปฏบตงาน อาจมไดหลายวตถประสงค 5. คอลมน (2) การควบคมทมอย - สรปขนตอน/วธปฏบตงาน/นโยบาย/กฎเกณฑทใชปฏบตอยส าหรบกจกรรมตาง ๆ 6. คอลมน (3) การประเมนผลการควบคม - ประเมนวาการควบคมทมอยตามคอลมน (2) เพยงพอและมประสทธผลหรอไม โดยตอบค าถามตอไปน

➢ การก าหนด/สงอยางเปนทางการใหปฏบตตามการควบคมหรอไม ➢ มการปฏบตจรงตามการควบคมหรอไม ➢ ถามการปฏบตจรง การควบคมชวยใหงานส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดหรอไม ➢ ประโยชนทไดรบ คมคากบตนทนของการควบคมหรอไม

7. คอลมน (4) ความเสยงทยงมอย - ระบความเสยงทยงมอยทมผลกระทบตอความส าเรจตามวตถประสงคของการควบคมดานใดดานหนงหรอหลายดาน คอ ➢ ดานการด าเนนงาน (Operation) = O ➢ ดานความถกตองเชอถอไดของรายงานทางการเงน (Financial Reporting) = F ➢ ดานการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ ฯลฯ (Compliance) = C 8. คอลมน (5) การปรบปรงการควบคม - เสนอแนะการปรบปรงการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยงตามคอลมน (4) 9. คอลมน (6) ก าหนดเสรจ/ผรบผดชอบ - ระบผรบผดชอบในการแกไขปรบปรง และวนทด าเนนการปรบปรงแลวเสรจ 10. คอลมน (7) หมายเหต - ระบขอมลอนทตองการแจงใหทราบ เชน วธด าเนนการและเอกสารหลกฐานทเกยวของ 11. ชอผรายงาน ต าแหนงและวนท - ระบชอหวหนาสวนงานยอย ซงรบผดชอบในการจดท า พรอมทงต าแหนงและลงวนท เดอน ป พ.ศ. ทจดท าเสรจสน

35

3. รายงานของผตรวจสอบภายใน

36

แบบ ปส.

รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน (กรณไมมขอตรวจพบหรอขอสงเกต)

เรยน (หวหนาหนวยรบตรวจ / ผบรหารสงสดของหนวยรบตรวจ) ขาพเจาไดสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของ………... (ชอหนวยรบตรวจ)…………..… ส าหรบปสนสดวนท ......เดอน.............พ.ศ..........การสอบทานไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและระมดระวงอยางรอบคอบ ผลการสอบทานพบวาการประเมนผลการควบคมภายในเปนไปตามวธการทก าหนด ระบบการควบคมภายในมความเพยงพอและสามารถบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน ชอผรายงาน........................................................ (ชอหวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน) ต าแหนง............................................................... วนท................ เดอน..................พ.ศ. .................

37 กรณทผตรวจสอบภายในสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในแลวมขอตรวจพบ หรอขอสงเกตทมนยส าคญ ใหรายงานขอตรวจพบหรอขอสงเกตทมนยส าคญตอทายผลการสอบทาน ดงน ขาพเจาไดสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของ……………. (ชอหนวยรบตรวจ)……………….ส าหรบปสนสดวนท..........เดอน................... พ.ศ. .................. การสอบทานไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและระมดระวงอยางรอบคอบ ผลการสอบทานพบวาการประเมนผลการควบคมภายในเปนไปตามวธการทก าหนด ระบบการควบคมภายในมความเพยงพอและสามารถบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในอยางไรกตามมขอสงเกตทมนยส าคญดงน .................................................................................................... ........................................................................................................................... ............................................. ............................................................................................................................. ........................................... .................................................................................................................................................................... ...... ค าอธบายรายงาน แบบ ปส. 1. ชอรายงาน รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน 2. ผรบรายงาน ไดแก หวหนาหนวยรบตรวจ ผบรหารสงสด หรอผรบผดชอบในการปฏบตราชการ หรอการบรหารของหนวยรบตรวจ 3. วรรครายงาน - ระบงวดเวลาของการประเมนผลการควบคมภายใน - ระบขอบเขตของการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในวาไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและระมดระวงอยางรอบคอบ - สรปผลการสอบทาน 4. ชอผรายงาน ไดแก หวหนาหนวยงานตรวจสอบภายใน หรอผทไดรบมอบหมายจากหวหนาสวนราชการ หวหนาหนวยรบตรวจ หรอผบรหารสงสดของหนวยรบตรวจใหท าหนาทตรวจสอบภายใน

38

4. ตวอยางรายงาน

39 ตวอยางรายงาน

ตวอยางรายงานตามระเบยบฯ ขอ 6 ทแสดงน แบงเปน 2 สวนคอรายงานทหนวยรบตรวจตองจดท าและรายงานทตองจดสง 1. รายงานทหนวยรบตรวจตองจดท า 1.1 รายงานระดบสวนงานยอย รายงานทสวนงานยอยตองจดท าเสนอผบงคบบญชาตามล าดบชนเพอประมวลผลในภาพรวมเปนรายงานของหนวยรบตรวจ 1.1.1 รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน - แบบ ปย. 1 1.1.2 รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน - แบบ ปย. 2 1.2 รายงานระดบหนวยรบตรวจ รายงานทหนวยรบตรวจตองจดท าโดยผานการประมวลจากรายงานของสวนงานยอยประกอบดวย 1.2.1 หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน - แบบ ปอ. 1 1.2.2 รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน - แบบ ปอ. 2 1.2.3 รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน - แบบ ปอ. 3 1.3 รายงานของผตรวจสอบภายใน 1.3.1 รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน -แบบ ปส. 2. รายงานทหนวยรบตรวจตองจดสง เมอหนวยรบตรวจไดประเมนการควบคมภายใน และจดท ารายงานแสดงผลการประเมนทงระดบสวนงานยอยและระดบหนวยรบตรวจ รวมทงผานการสอบทานการประเมนจากผตรวจสอบภายในตามรายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายในแลว ใหหนวยรบตรวจจดท าหนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน - แบบ ปอ.1 เรยนคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนสงใหส านกงานการตรวจเงนแผนดน/ส านกงานการตรวจเงนแผนดนภมภาค ผก ากบดแลและคณะกรรมการตรวจสอบหรอคณะกรรมการตรวจสอบและประเมนผลภาคราชการ ส าหรบรายงานระดบสวนงานยอยและระดบหนวยรบตรวจทไมตองจดสงใหเกบไวทหนวยรบตรวจ เพอใหหวหนาสวนราชการหรอผบรหารสงสดของหนวยรบตรวจ เจาหนาทระดบอาวโส หรอหวหนาสวนงานยอย ผตรวจสอบภายใน เจาหนาทของส านกงานการตรวจเงนแผนดนและบคคลอนทเกยวของเรยกดและสอบทานตอไป

40

4.1 ตวอยางรายงานระดบสวนงานยอย

41

แบบ ปย. 2

-ตวอยาง-

ชอสวนงานยอย ส านกทรพยากรบคคล

รายงานการประเมนผลและการปรบปรงการควบคมภายใน

ส าหรบปสนสดวนท 30 เดอน กนยายน พ.ศ. 25xx

กระบวนการปฏบตงาน/โครงการ/กจกรรม/ดานของ

งานทประเมนและวตถประสงคของการ

ควบคม (1)

การควบคมทมอย

(2)

การประเมนผลการควบคม

(3)

ความเสยงทยงมอย

(4)

การปรบปรงการควบคม

(5)

ก าหนดเสรจ/ผรบผดชอบ

(6)

หมายเหต

(7) ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ

การพฒนาทรพยากรบคคล 1. การจดท า แผนพฒนาบคลากรประจ าป - เพอใหแผนการพฒนาบคลากรเปนไปตามนโยบายสอดคลองกบกรอบแผนประจ าปขององคกร - เพอใหแผนการพฒนาบคลากรสอดคลองกบความตองการของบคลากร - เพอใหแผนการพฒนาบคลากรสอดคลองกบความตองการของบคลากร

- มการก าหนดแนวทางปฏบตงานประจ าปและมการมอบหมายจากผบรหารอยางเปนทางการในการรวบรวมและจดท าแผน - มการส ารวจความตองการฝกอบรมของบคลากรทปฏบตงานดานตางๆ กอนการจดท าแผน - จดใหมการประเมนผลฝกอบรมทกครง และสรปผลการประเมนเสนอหวหนางานทอบรมตามแบบฟอรมทก าหนด

- การก าหนดแนวทางการปฏบตงานรวมทงมการมอบหมายจากผบรหาร มผลดตอการควบคมและตดตามในระดบหนง แตยงไมเพยงพอ ตอการบรรลผลส าเรจ ตามวตถประสงค - การควบคมทมอยเพยงพอสามารถลดความเสยงตามทระบไวไดในระดบหนง - มการประเมนผลการฝกอบรมตามแบบฟอรมทกครง แตไมมการสรปผล

- ส านกทรพยากรบคคลยงไมมเปาหมายและแผนยทธศาสตรทชดเจนเนองจากขาดการประสานงานระหวางกลมผปฏบตงานท าใหการจดท าแผนไมเปนไปในทศทางเดยวกน - แบบส ารวจมขอมลทไมชดเจนเพยงพอท าใหไดผลสรป ไมเปนไปตามความตองการของบคลากร - ผท าการประเมนผลการฝกอบรมไมใหความส าคญกบระบบการตดตามและประเมนผล การฝกอบรมท าใหละเลยไมสรปผล

- ผบงคบบญชาควบคม ดแลใหมการประสานการจดท าแผนระหวางผปฏบตงาน - ปรบปรงแบบส ารวจใหมขอมลทชดเจนเขาใจงาย บคลการสามารถตอบค าตอบค าถามไดตรงตามความตองการ - ผบงคบบญชาควบคมดแลผประเมนอยางใกลชดและชแจงวตถประสงคประโยชนใหผประเมนเขาใจและเหนความส าคญของการสรปผลการประเมน

ธ.ค. xx แผนกบรหาร

บคคล

ม.ค.xx แผนกบรหาร

บคคล

31 ม.ค. xx หวหนาแผนกบรหารบคคล

2.การคดเลอกบคลากรเขา รบฝกอบรม - เพอคดเลอกบคลากรเขารบการฝกอบรม ไดอยางเหมาะสมกบหลกสตรตรงตามต าแหนงและลกษณะงานทรบผดชอบ

- การฝกอบรมแตละโครงการ/หลกสตรส านกทรพยากรฯ จะแจงใหหนวยงานทเกยวของคดเลอกผเขารบการฝกอบรมใหตรงตามคณสมบตทก าหนด

- การควบคมทมอยยงไมเพยงพอเนองจากบางหนวยงานใชวธกระจายจ านวนผเขารบการฝกอบรมตามจ านวนกลมยอยภายในหนวยงานใหมจ านวนเทากนโดยไมไดค านงถงคณสมบตของผเขารบการฝกอบรมท าใหผทผานการฝกอบรมบางคนไมสามารถน าความรมาปรบใชในการปฏบตงานได

- บคลากรทเขารบการฝกอบรมไมตรงกบหลกสตรและลกษณะงานทปฏบตอย เนองจากหนวยงานไมไดใชขอมลสารสนเทศเกยวกบบคลากรเปนเกณฑในการคดเลอกผเขารบการอบรมเนองจากฐานขอมลประวตการฝกอบรมบคลากรไมเปนปจจบน

- จดท าระบบฐานขอมลประวตการฝกอบรมบคลากรใหเปนปจจบนเพอสามารถน าสารสนเทศดานบคลากรมาใชประโยชนในการคดเลอกบคลากรเขารบการฝกอบรม

ม.ค.xx แผนกบรหาร

บคคลและแผนกสารสนเทศ

ชอผรายงาน.........................................................

ต าแหนง..............................................................

วนท...................เดอน..................พ.ศ. ...............

43

4.2 ตวอยางรายงานระดบหนวยรบตรวจ

44 แบบ ปอ. 1

- ตวอยาง - หนงสอรบรองการประเมนผลการควบคมภายใน

เรยน คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน กรม................................................................... ไดประเมนผลการควบคมภายใน ส าหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 25xx ดวยวธการทกรม.................................ก าหนดโดยมวตถประสงคเพอสรางความมนใจอยางสมเหตสมผลวา การด าเนนงานจะบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในดานประสทธผล และประสทธภาพของการด าเนนงานและการใชทรพยากร ซงรวมถงการดแลรกษาทรพยสน การปองกน หรอลดความผดพลาด ความเสยหาย การรวไหล การสนเปลอง หรอการทจรต ดานความเชอถอไดของรายงานทางการเงนและการด าเนนงาน และดานการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ มตคณะรฐมนตร และนโยบาย ซงรวมถงระเบยบปฏบตของฝายบรหาร จากผลการประเมนดงกลาวเหนวาการควบคมภายในของกรม.................................................ส าหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 25xx เปนไปตามระบบการควบคมภายในทก าหนดไว มความเพยงพอและบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในตามทกลาวในวรรคแรก ลายมอชอ........................................................ ( ) ต าแหนงอธบดกรม.......................................... วนท............. เดอน................พ.ศ. .................

45 กรณมจดออนของการควบคมภายในสามารถรายงานจดออนทมนยส าคญ โดยอธบายเพมเตมในวรรคสาม ดงตวอยางดานลางน จากผลการประเมนดงกลาวเหนวาการควบคมภายในของกรม.....................................ส าหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 25xx เปนไปตามระบบการควบคมภายในทก าหนดไว มความเพยงพอและบรรลวตถประสงคของการควบคมภายในตามทกลาวในวรรคแรก อนงการควบคมภายในยงคงมจดออนเกยวกบการพฒนาทรพยากรบคคลทมนยส าคญ กลาวคอการจดท าแผนพฒนาบคลากรยงไมสอดคลองกบความตองการของบคลากรรวมทง การคดเลอกบคลากรเขารบการฝกอบรมสวนหนงยงไมตรงกบหลกสตรและลกษณะงานทปฏบตอย ซงกรม...............................................จะด าเนนการปรบปรงการควบคมโดยก าหนดไวในแผนปฏบตงานประจ าปตอไป ลายมอชอ........................................................ ( ) ต าแหนงอธบดกรม.......................................... วนท............. เดอน................พ.ศ. ................. หมายเหต ตวอยางจดออนทมนยส าคญ ไดมาจากการประเมนการควบคมภายใน (ตามแบบ ปย.2) และปรากฏอยในรายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน (แบบ ปอ.3) ของการด าเนนการตามระเบยบฯ ขอ 6 ซงจดออนเหลาน จะแปรเปลยนไปตามผลการประเมนในแตละงวดของการรายงาน

46 แบบ ปอ. 2

- ตวอยาง - ชอหนวยงาน....................................................

รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน ณ วนท 30 เดอน กนยายน พ.ศ. 25xx

องคประกอบของการควบคมภายใน

ผลการประเมน/ขอสรป

1. สภาพแวดลอมการควบคม ผบรหารไดสรางบรรยากาศของการควบคมเพอใหเกดทศนคตทดตอการควบคมภายใน โดยใหความส าคญกบความซอสตย จรยธรรมและความโปรงใสในการด าเนนงาน มการบรหารจดการทสอดคลองกบหลกธรรมาภบาลมการก าหนดแนวทางทชดเจนตอการปฏบตทถกตองและทไมถกตองรวมทงปฏบตตนเปนแบบอยาง บคลากรเขาใจขอบเขตอ านาจหนาทรวมทงมความรความสามารถและทกษะในการปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย 2. การประเมนความเสยง มการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายขององคกรและวตถประสงคระดบกจกรรมทชดเจนสอดคลองและเชอมโยงกนในการทจะท างานใหส าเรจดวยงบประมาณและทรพยากรทก าหนดไวอยางเหมาะสม ผบรหารมการระบความเสยง ทงจากปจจยภายในและภายนอกทอาจมผลกระทบตอการบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคขององคกรมการวเคราะหความเสยงและจดการความเสยงทเหมาะสม นอกจากน ยงมเครองมอทสามารถบงชถงการเปลยนแปลงของความเสยงจากปจจยดานตางๆ เชน การเปลยนแปลงของราคาน ามน อตรา ดอกเบย เปนตน

สภาพแวดลอมการควบคมขององคกรในภาพรวมเหมาะสมและมสวนท าใหการควบคมภายในมประสทธผล อยางไรกตาม โครงสรางองคกรอยระหวางการปรบสายบงคบบญชาใหมความสมพนธระหวางหนวยงานภายในอยางชดเจนเพอใหสามารถรองรบการด าเนนงานในอนาคตไดอยางคลองตวและมประสทธภาพ องคกรมการประเมนความเสยงโดยน าระบบการบรหารความเสยงทเปนสากลมาใช และมการจดการกบความเสยงตาง ๆ จากผลการประเมนอยางเปนระบบ รวมทงยงสามารถก าหนดแนวทางการปองกนความเสยงทอาจเกดขนในอนาคตจากปจจยตาง ๆ ทเปลยนแปลงไปจากเครองมอทน ามาใช

องคประกอบของการควบคมภายใน ผลการประเมน/ขอสรป

3. กจกรรมการควบคม มนโยบายและวธปฏบตงานทท าใหมนใจวาเมอน าไปปฏบตแลวจะเกดผลส าเรจตามทฝายบรหารก าหนดไว กจกรรมเพอการควบคมจะชใหผปฏบตงาน เหนความเสยงทอาจเกดขนในการปฏบตงานเพอใหเกดความระมดระวงและสามารถปฏบตงานใหส าเรจตามวตถประสงค 4. สารสนเทศและการสอสาร มระบบขอมลสารสนเทศทเกยวเนองกบการปฏบตงาน เหมาะสมตอความตองการของผใชและมการสอสารไปยงฝายบรหารและผทเกยวของในรปแบบทชวยใหผรบขอมลสารสนเทศปฏบตหนาทตามความรบผดชอบไดอยางมประสทธภาพประสทธผลและบรรลวตถประสงคขององคกร 5. การตดตามประเมนผล องคกรมการตดตามประเมนผลการควบคมภายในและประเมนคณภาพการปฏบตงานโดยก าหนดวธปฏบตงานเพอตดตามการปฏบตตามระบบการควบคมภายในอยางตอเนองและเปนสวนหนงของกระบวนการปฏบตงานตามปกตของฝายบรหาร ผควบคมงานและผมหนาทเกยวของนอกจากน มการประเมนผลแบบรายครง เปนครงคราว กรณพบจดออนหรอขอบกพรองมการก าหนดวธปฏบตเพอใหความมนใจวา ขอตรวจพบจากการตรวจสอบและการสอบทานไดรบการพจารณาสนองตอบและมการวนจฉยสงการใหด าเนนการแกไขขอบกพรองทนท

ในภาพรวมมกจกรรมควบคมทเหมาะสม เพยงพอและสอดคลองกบกระบวนการบรหารความเสยงตามสมควรโดยกจกรรมควบคมเปนสวนหนงของการปฏบตงานตามปกตโดยผบรหารและหวหนางานก ากบดแลใหมการปฏบตตามอยางเครงครด อยางไรกตาม งานในสวนการพฒนาบคลากร ยงตองมการปรบปรงกจกรรมควบคมเพมเตมซงไดรายงานไวแลว ขอมลสารสนเทศและการสอสารมความเหมาะสมกลาวคอ มระบบสารสนเทศทสามารถใชงานไดครอบคลมระหวางองคกร และ ส านกงานสาขาทกแหง รวมทงจดหารปแบบการสอสารทชดเจน ทนเวลาและสะดวกตอผใช ผานระบบเครอขายรวมทงไดจดท าสอประชาสมพนธในรปแบบตาง ๆ เผยแพรทงภายในและภายนอกองคกร ระบบการตดตามประเมนผลมความเหมาะสมโดยผบรหารมการตดตามการปฏบตตามระบบการควบคมภายในอยางตอเนองและสนปมการประเมนตนเองรวมกนระหวางผบรหารและพนกงาน รวมทงมการประเมนอสระโดยผตรวจสอบภายใน ผลการประเมนมการจดท ารายงานพรอมขอเสนอแนะเสนอผบรหารระดบสง เพอสงการแกไขและก าหนดไวในแผนปฏบตงานประจ าปตอไป

48 ผลการประเมนโดยรวม อต. มโครงสรางการควบคมภายในครบ 5 องคประกอบ มประสทธผลและ เพยงพอ ทจะท าใหการปฏบตงานประสบผลส าเรจตามวตถประสงค อยางไรกตามมบางกจกรรมทตองปรบปรงกระบวนการควบคมเพอใหการปฏบตงานมประสทธภาพและประสทธผลยงขน จงไดก าหนดวธการและแผนการปรบปรงการควบคมภายในทเหมาะสมไวแลว

ลายมอชอ................................................. ( )

ต าแหนง ................................................. วนท….….เดอน…………….. พ.ศ. …...……..

49

แบบ ปอ.3

- ตวอยาง -

ชอหนวยงาน....................................

รายงานแผนการปรบปรงการควบคมภายใน

ณ วนท 30 เดอน กนยายน พ.ศ. 25xx

กระบวนการปฏบตงาน/

โครงการ/กจกรรม/ดานของงานทประเมนและ

วตถประสงคของการควบคม

(1)

ความเสยงทยงมอย

(2)

งวด/เวลาท

พบจดออน

(3)

การปรบปรงการควบคม

(4)

ก าหนดเสรจ/ ผรบผดชอบ

(5)

หมายเหต

(6)

ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ

การพฒนาทรพยากรบคคล 1. การจดท า แผนพฒนา บคลากรประจาป - เพอใหแผนการพฒนา บคลากรเปนไปตามนโยบาย สอดคลองกบ กรอบแผน ประจ าปขององคกร - เพอใหแผนการพฒนา บคลากรสอดคลองกบความ ตองการของบคลากร

- ส านกทรพยากรบคคลยงไมมเปาหมาย และแผนยทธศาสตรทชดเจนเนองจาก ขาดการประสานงานระหวางกลม ผปฏบตงานท าใหการจดท าแผนไมเปนไป ในทศทางเดยวกน - แบบส ารวจขอมลไมชดเจนเพยงพอท าใหไดผลสรปไมเปนไปตามความตองการ ของบคลากร

งวดสนสด 30 ก.ย.xx งวดสนสด 30 ก.ย. xx

- ผบงคบบญชาควบคม ดแลใหมการประสานการจดท าแผนระหวางผปฏบตงาน - ปรบปรงแบบส ารวจใหมขอมลทชดเจน เขาใจงาย บคลากรสามารถตอบไดตรงตาม ความตองการ

ธ.ค. xx แผนก

ทรพยากร บคคล

ม.ค. xx แผนก

ทรพยากร บคคล

กระบวนการปฏบตงาน/

โครงการ/กจกรรม/ดานของงานทประเมนและ

วตถประสงคของการควบคม

(1)

ความเสยงทยงมอย

(2)

งวด/เวลาท

พบจดออน

(3)

การปรบปรงการควบคม

(4)

ก าหนดเสรจ/ ผรบผดชอบ

(5)

หมายเหต

(6)

ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ 2. การคดเลอกบคลากรเขา รบการฝกอบรม - เพอคดเลอกบคลากรเขารบ การฝกอบรมไดอยาง เหมาะสมกบหลกสตรตรง ตามต าแหนงและลกษณะงาน ทรบผดชอบ

- บคลากรทเขารบการฝกอบรมไมตรงกบ หลกสตรเนองจากหนวยงานไมไดใชขอมล สารสนเทศเกยวกบบคลากรเปนเกณฑใน การคดเลอกผเขารบการอบรมและจดท า ฐานขอมลประวตการฝกอบรมบคลากรไม เปนปจจบน

งวดสนสด 30 ก.ย. xx

- จดท าระบบฐานขอมลประวตการฝก อบรมบคลากรใหเปนปจจบนเพอสามารถ น าสารสนเทศดานบคลากรมาใชประโยชน ในการคดเลอกบคลากรเขารบการฝกอบรม

ม.ค. xx แผนก

ทรพยากร บคคลและ

แผนกเทคโนโลย สารสนเทศ

ชอผรายงาน.................................................

ต าแหนง......................................................

วนท...........เดอน.......................พ.ศ. ..................

51 แบบ ปส.

- ตวอยาง - รายงานผลการสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของผตรวจสอบภายใน

เรยน ............................................................... ขาพเจาไดสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของ(หนวยงาน).............................................ส าหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 25xx การสอบทานไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและระมดระวงอยางรอบคอบผลการสอบทานพบวา การประเมนผลการควบคมภายในเปนไปตามวธการทก าหนด ระบบการควบคมภายในมความเพยงพอและสามารถบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน

ลายมอชอ.......................................................... ( )

ต าแหนง หวหนาแผนกตรวจสอบภายใน วนท................ เดอน..................พ.ศ. ..............

52 กรณทผตรวจสอบภายในสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในแลวมขอตรวจพบหรอขอสงเกตทมนยส าคญ ใหรายงานขอตรวจพบหรอขอสงเกตทมนยส าคญ ตอทายผลการสอบทานดงตวอยางดานลางน ขาพเจาไดสอบทานการประเมนผลการควบคมภายในของ....................................ส าหรบปสนสดวนท 30 กนยายน 25xx การสอบทานไดปฏบตอยางสมเหตสมผลและระมดระวงอยางรอบคอบ ผลการสอบทานพบวาการประเมนผลการควบคมภายในเปนไปตามวธการทก าหนด ระบบการควบคมภายในมความเพยงพอและสามารถบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน อยางไรกตามมขอสงเกตทมนยส าคญ ดงน การจดทาแผนพฒนาบคลากรยงไมสอดคลองกบความตองการของบคลากร และการคดเลอกบคลากรเขารบการฝกอบรมสวนหนง ยงไมตรงกบหลกสตรและลกษณะงานทปฏบตอย ซงปรากฏในแผนการปรบปรงการควบคมภายในของกรมตามแบบ ปอ.3 แลว แตเหนควรก าหนดไวใน แผนปฏบตงานประจ าปของกรมเพอใหด าเนนการตอไป

ลายมอชอ.......................................................... ( )

ต าแหนง หวหนาแผนกตรวจสอบภายใน วนท................ เดอน..................พ.ศ. ..............

53

ภาคผนวก ก ตวอยางแบบประเมนองคประกอบ

ของการควบคมภายใน

54 ตวอยางแบบประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน

แบบประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน เปนเครองมอส าหรบการบรหารการควบคมภายในและการประเมนผลการควบคมภายใน เพอชวยใหผบรหารและผประเมนพจารณาตดสนไดวา ระบบการควบคมภายในของหนวยรบตรวจไดรบการออกแบบอยางเหมาะสมและเพยงพอ หรอไม ควรปรบปรงแกไขในจดใด อยางไร แบบประเมนฯ นแยกเปน 5 องคประกอบของการควบคมภายใน ในแตละองคประกอบ ประกอบดวยขอความภายใตหวขอหลกๆ และหวขอยอยทเกยวเนองกบหวขอหลก ผใชหรอผประเมนอาจปรบปรงแกไขเพมเตมขอความตามความเหมาะสม ชองวางใตหวขอ “ความเหนชอบ/ค าอธบาย” ใชส าหรบจดบนทกขอคดเหนหรออธบายในหวขอนนๆ ขอคดเหนหรอค าอธบายจะไมเปนลกษณะ “ใช” หรอ “ไมใช” แตจะสรปรวมวาหนวยงานใหความส าคญหรอปฏบตอยางไรในเรองนนๆ ซงจะชวยใหไดขอสรปเกยวกบการควบคมภายในของแตละองคประกอบของการควบคมภายใน สวนทวางตอนทายของแตละองคประกอบของการควบคมภายใน ใชส าหรบบนทกผลการประเมนโดยทวไป และระบวธการทควรปฏบต หรอควรพจารณาองคประกอบนนๆ และชองวางตอนทายสดของแบบประเมนใชสรปผลการประเมนการควบคมภายในโดยรวม ในการพจารณาใหขอสรปผลการประเมนแตละองคประกอบของการควบคมภายใน ผประเมนควรใชวจารณญาณวา 1. ขอความใตขอตางๆ ในแบบประเมน เหมาะสมทจะน าไปประยกตใชกบเหตการณตางๆ ในองคกรหรอไม ถาไมเหมาะสม ควรปรบปรงแกไขเนอหาแบบประเมน ในหวขอยอยนนๆ กอน 2. หนวยทไดรบการประเมนมการปฏบตตามทระบ หรอไม อยางไร 3. การปฏบตจรงมจดออนของการควบคมภายใน หรอไม อยางไร 4. การปฏบตจรงมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงค หรอไม อยางไร

55

จดทควรประเมน ความเหน/ค าอธบาย

1. สภาพแวดลอมของการควบคม ผประเมนควรพจารณาแตปจจยทมผลกระทบตอสภาพแวดลอมการควบคมเพอพจารณาวาหนอยรบตรวจมสภาพแวดลอมการควบคมทด หรอไม 1.1 ปรชญาและรปแบบการทางานของผบรหาร มทศนคตทดและสนบสนนการปฏบตหนาทภายในองคกร รวมทงการตดตามผล การตรวจสอบและการประเมนผล ทงจากการตรวจสอบภายในและการตรวจสอบภายนอก มทศนคตทเหมาะสมตอการรายงานทางการเงน งบประมาณและการด าเนนงาน มทศนคตและการปฏบตทเหมาะสมตอการกระจายอ านาจ มทศนคตทเหมาะสมในการจดการความเสยงจากการวเคราะหความเสยงทเกยวของอยางรอบคอบ และการพจารณาวธการลดหรอปองกนกบความเสยง มความมงมนทจะใชการบรหารแบบมงผลสมฤทธของงาน (Performance – Based Management) 1.2 ความซอสตยและจรยธรรม มขอก าหนดดานจรยธรรมและบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร และเวยนใหพนกงานทกคนลงนามรบทราบเปนครงคราว พนกงานทราบและเขาใจลกษณะของพฤตกรรมทยอมรบและไมยอมรบและบทลงโทษตามขอก าหนดดานจรยธรรมและแนวทางปฏบตทถกตอง ฝายบรหารสงเสรมและสนบสนนวฒนธรรมองคกรทมงเนนความส าคญของ ความซอสตยและจรยธรรม ฝายบรหารมการด าเนนการตามควรแกกรณ เมอไมมการปฏบตตามนโยบายวธปฏบต หรอระเบยบปฏบต ฝายบรหารก าหนดเปาหมายการด าเนนงานทเปนไปไดและไมสรางความกดดนใหแกพนกงานในการปฏบตงานใหบรรลตามเปาหมายทเปนไปไมได

จดทควรประเมน ความเหน/ค าอธบาย

ฝายบรหารก าหนดสงจงใจทยตธรรมและจ าเปน เพอใหมนใจวาพนกงานจะมความซอสตยและถอปฏบตตามจรยธรรม ฝายบรหารด าเนนการโดยเรงดวนเมอมสญญาณแจงวาอาจมปญหาเรองความซอสตยและจรยธรรมของพนกงานเกดขน 1.3 ความร ทกษะและความสามารถของบคลากร มการก าหนดระดบความร ทกษะและความสามารถ มการจดท าเอกสารค าบรรยายคณลกษณะงานของแตละต าแหนงและเปนปจจบน มการระบและแจงใหพนกงานทราบเกยวกบความรทกษะและความสามารถทตองการส าหรบการปฏบตงาน มแผนการฝกอบรมตามความตองการของพนกงานทงหมดอยางเหมาะสม การประเมนผลการปฏบตงานพจารณาจากการประเมนปจจยทมผลตอความส าเรจของงาน และมการระบอยางชดเจนในสวนพนกงานมผลการปฏบตงานด และสวนทตองมการปรบปรง 1.4 โครงสรางองคกร มการจดโครงสรางและสายงาน การบงคบบญชาทชดเจนและเหมาะสมกบขนาดและลกษณะการด าเนนงานของหนวยรบตรวจ มการประเมนผลโครงสรางเปนครงคราวและปรบเปลยนทจ าเปนใหสอดคลองกบสถานการณทมการเปลยนแปลง มการแสดงแผนภมการจดองคกรทถกตองและทนสมยใหพนกงานทกคนทราบ 1.5 การมอบอ านาจและหนาทความรบผดชอบ มการมอบหมายอ านาจและหนาทความรบผดชอบใหกบบคคลทเหมาะสมและเปนไปอยางถกตอง และมการแจงพนกงานทกคนทราบ ผบรหารมวธการทมประสทธภาพในการตดตามผลการด าเนนทมอบหมาย

จดทควรประเมน ความเหน/ค าอธบาย

1.6 นโยบายวธบรหารดานบคลากร มการก าหนดมาตรฐานหรอขอก าหนดในการวาจางบคลากรทเหมาะสม โดยเนนถงการศกษา ประสบการณความซอสตยและมจรยธรรม มการจดปฐมนเทศใหกบพนกงานใหม และจดฝกอบรมพนกงานทกคนอยางสม าเสมอและตอเนอง การเลอนต าแหนงและอตราเงนเดอน และการโยกยายขนอยกบการประเมนผลการปฏบตงาน การประเมนผลการปฏบตงานของพนกงานไดพจารณารวมถงความซอสตยและจรยธรรม มการลงโทษทางวนยและแกไขปญหา เมอมการไมปฏบตตามนโยบายหรอขอก าหนดดานจรยธรรม 1.7 กลไกการตดตามการตรวจสอบการปฏบตงาน มคณะกรรมการตรวจสอบ และประเมนผลภาคราชการ และมการก ากบดแล การปฏบตงานภายในองคกรใหเปนไปตามระบบการควบคมภายในทก าหนดอยางตอเนองและสม าเสมอ มผตรวจสอบภายใน และมการรายงานผลการตรวจสอบภายในตอหวหนาสวนราชการ 1.8 อนๆ (โปรดระบ) ………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………….. สรป/วธการทควรปฏบต …………………………………………………………………………………………... …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………..

ชอผประเมน............................. ต าแหนง.................................... วนท ........./............./…………….

จดทควรประเมน ความเหน/ค าอธบาย

2. การประเมนความเสยง กอนการประเมนความเสยงจะตองสรางความชดเจนเกยวกบวตถประสงคการด าเนนงานทงในระดบหนวยรบตรวจ และระดบกจกรรม (เชน แผนงาน หรองานทไดรบมอบหมาย ) วตถประสงคของการประเมนองคประกอบการควบคมภายในนเพอทราบกระบวนการระบความเสยง การวเคราะห และการบรหารความเสยง เหมาะสม เพยงพอ หรอไม 2.1 วตถประสงคระดบหนวยตรวจ มการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายการด าเนนงานของหนวยงานอยางชดเจนและวดผลได มการเผยแพรและชแจงใหบคลากรทกระดบทราบและเขาใจตรงกน 2.2 วตถประสงคระดบกจกรรม มการก าหนดวตถประสงคของการด าเนนงานในระดบกจกรรม และวตถประสงคนสอดคลองและสนบสนนวตถประสงคระดบหนวยรบตรวจ วตถประสงคระดบกจกรรมชดเจน ปฏบตได และวดผลไดบคลากรทกคนทเกยวของมสวนรวมในการก าหนดและใหการยอมรบ 2.3 การระบปจจยเสยง ผบรหารทกระดบมสวนรวมในการระบและประเมนความเสยง มการระบและประเมนความเสยงทอาจเกดขนจากปจจยภายในและภายนอก เชน การปรบลดบคลากร การใชเทคโนโลยสมยใหม การเกดภยธรรมชาต การเปลยนแปลงทางการเมอง เศรษฐกจและสงคม เปนตน

จดทควรประเมน ความหมาย/ค าอธบาย

2.4 การวเคราะหความเสยง มการก าหนดเกณฑในการพจารณาระดบความส าคญของความเสยง มการวเคราะหและประเมนระดบความส าคญหรอผลกระทบของความเสยงและความถทจะเกดหรอโอกาสทจะเกดความเสยง 2.5 การก าหนดวธการควบคมเพอปองกนความเสยง มการวเคราะหสาเหตของความเสยงทอาจเกดขนและก าหนดวธการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยง มการพจารณาความคมคาของตนทนทจะเกดขนจากการก าหนดวธการควบคมเพอปองหรอลดความเสยง มการแจงใหบคลากรทกคนทราบเกยวกบวธการควบคมเพอปองกนหรอลดความเสยง มการตดตามผลการปฏบตตามวธการควบคมก าหนดเพอปองกนหรอลดความเสยง 2.6 อนๆ (โปรดระบ) ……………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………… สรป/วธการทควรปฏบต …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………

ชอผประเมน…………………………… ต าแหนง…………………………………

วนท............/................./..............

จดทควรประเมน ความหมาย/ค าอธบาย

3. กจกรรมการควบคม ในการประเมนความเพยงพอของการควบคมภายในผประเมนควรพจารณาวา มกจกรรมควบคมทส าคญเหมาะสม เพยงพอและมประสทธผลหรอไม 3.1 กจกรรมการควบคมภายในก าหนดขนตามวตถประสงคละผลการประเมนความเสยง 3.2 บคลากรทกคนทราบและเขาใจวตถประสงคของกจกรรมควบคม 3.3 มการก าหนดขอบเขตอ านาจหนาทและวงเงนอนมตของผบรหารแตละระดบไวอยางชดเจนและเปนลายลกษณอกษร 3.4 มมาตรการปองกนและดแลรกษาทรพยสนอยางรดกมและเพยงพอ 3.5 มการแบงแยกหนาทการปฏบตงานทส าคญหรองานทเสยงตอความเสยหายตงแตตนจนจบ เชน การอนมต การบนทกบญช และการดแลรกษาทรพยสน 3.6 มขอก าหนดเปนลายลกษณอกษร และบทลงโทษกรณฝาฝนในเรองการมผลประโยชนทบซอนโดยอาศยอ านาจหนาท 3.7 มมาตรการตดตามและตรวจสอบใหการด าเนนงานของ องคกรเปนไปตามกฎระเบยบ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตร 3.8 อนๆ (โปรดระบ) …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………… สรป/วธการทควรปฏบต ............................................................................................................... ............................................................................................................... ...............................................................................................................

ชอผประเมน........................................... ต าแหนง................................................. วนท ................./................../..............

.

จดทควรประเมน ความเหน/ค าอธบาย

4. สารสนเทศและการสอสาร การด าเนนการเกยวกบการควบคมภายในจะตองมสารสนเทศทเกยวของและเชอถอได ผประเมนควรพจารณาความเหมาะสมของระบบสารสนเทศและการสอสารตอความตองการของผใชและการบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน 4.1 จดใหมระบบสารสนเทศและสายการรายงานส าหรบการบรหารและตดสนใจของฝายบรหาร 4.2 มการจดท าและรวบรวมขอมลเกยวกบการด าเนนงานการเงน และการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตรไวอยางถกตอง ครบถวน และเปนปจจบน 4.3 มการจดเกบขอมล/เอกสารประกอบการจายเงนและการบนทกบญชไวครบถวน สมบรณ และเปนหมวดหม 4.4 มการรายงานขอมลทจ าเปนทงจากภายในและภายนอกใหผบรหารทกระดบ 4.5 มระบบการตดตอสอสารทงภายในและภายนอกอยางเพยงพอ เชอถอได และทนกาล 4.6 มการสอสารอยางชดเจนใหพนกงานทกคนทราบและเขาใจบทบาทหนาทของตนเกยวกบการควบคมภายใน ปญหาและจดออนของการควบคมภายในทเกดขนและแนวทางการแกไข 4.7 มกลไกหรอชองทางใหพนกงานสามารถเสนอขอคดเหน หรอ ขอเสนอแนะในการปรบปรงการด าเนนงานขององคกร 4.8 มการรบฟงและพจารณาขอรองเรยนจากภายนอก อาท รฐสภา ประชาชน สอมวลชน 4.9 อนๆ (โปรดระบ) …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. สรป/วธการทควรปฏบต …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

ชอผประเมน................................. ต าแหนง…………………………………. วนท .........../............../................

จดทควรประเมน ความเหน/ค าอธบาย

5. การตดตามประเมนผล ผประเมนควรพจารณาความเหมาะสมของระบบการตดตามประเมนผลการควบคมภายในขององคกรในอนจะชวยใหบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน 5.1 มการเปรยบเทยบแผนและผลการด าเนนงาน และรายงานใหผก ากบดแลทราบเปนลายลกษณอกษรอยางตอเนองและสม าเสมอ 5.2 กรณผลการด าเนนงานไมเปนไปตามแผน มการด าเนนการแกไขอยางทนกาล 5.3 มการก าหนดใหมการตดตามผลในระหวางการปฏบตงานอยางตอเนองและสม าเสมอ 5.4 มการตดตามและตรวจสอบการปฏบตตามระบบการควบคมภายในทก าหนดไวอยางตอเนองและสม าเสมอ 5.5 มการประเมนผลความเพยงพอและประสทธผลของการควบคมภายใน และประเมนการบรรลตามวตถประสงคขององคกรในลกษณะการประเมนการควบคมดวยตนเองและ/หรอการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ อยางนอยปละหนงครง 5.6 มการรายงานผลการประเมนและรายงานการตรวจสอบของผตรวจสอบภายในโดยตรงตอผก ากบดแลและ/หรอคณะกรรมการตรวจสอบ 5.7 มการตดตามผลการแกไขขอบกพรองทพบจากการประเมนผลและการตรวจสอบของผตรวจสอบภายใน 5.8 มการก าหนดใหผบรหารตองรายงานตอผก ากบดแลทนทในกรณทมการทจรตหรอสงสยวามการทจรต มการไมปฏบตตามกฎ ระเบยบขอบงคบ และมตคณะรฐมนตรและมการกระท าอนทอาจมผลกระทบตอองคกรอยางมนยส าคญ 5.9 อนๆ (โปรดระบ) …………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………….. สรป/วธการทควรปฏบต …………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………

ชอผประเมน................................. ต าแหนง…………………………………. วนท .........../............../................

63

ชอหนวยรบตรวจ/สวนงานยอย

รายงานผลการประเมนองคประกอบของการควบคมภายใน

ณ วนท.............เดอน...........................พ.ศ. ......................

องคประกอบของการควบคม ภายใน ผลการประเมน/ขอสรป

1.สภาพแวดลอมการควบคม 1.1 ............................................................ 1.2 ............................................................ ฯลฯ 2.การประเมนความเสยง 2.1 .......................................................... 2.2 ......................................................... ฯลฯ 3.กจกรรมการควบคม 3.1 ........................................................ 3.2 ......................................................... ฯลฯ 4.สารสนเทศและการสอสาร 4.1 ........................................................ 4.2 ....................................................... ฯลฯ 5.การตดตามประเมนผล 5.1 ..................................................... 5.2 ..................................................... ฯลฯ

ผลการประเมนโดยรวม................................................................................................................................ .....

ชอผรายงาน............................................

(ชอหวหนาหนวยรบตรวจ/หวหนาสวนงานยอย)

ต าแหนง..........................................................

วนท......เดอน...................พ.ศ. .......................

64

ภาคผนวก ข ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

65 ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายในและค าแนะน าการใชแบบสอบถาม

..................................................... วตถประสงค แบบสอบถามการควบคมภายในนจดท าขนเพอใหทราบความเสยงทวไปทมผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคของการควบคมภายใน และใชประเมนความเพยงพอของระบบการควบคมภายใน เพอการปรบปรงแกไขตอไป

แบบสอบถาม แบบสอบถามม 4 ชด คอ ชดท 1 แบบสอบถามดานการบรหาร ส าหรบสอบถามผบรหารทรบผดชอบดานบรหาร ชดท 2 แบบสอบถามดานการเงน ส าหรบสอบถามผบรหารและเจาหนาทผรบผดชอบดานการเงน ชดท 3 แบบสอบถามดานการผลต ส าหรบสอบถามผบรหารและเจาหนาทผรบผดชอบดานการผลต ชดท 4 แบบสอบถามดานอนๆ ส าหรบสอบถามผบรหารและเจาหนาทผรบผดชอบดานบคลากรดานระบบสารสนเทศและดานพสด แบบสอบถามทง 4 ชด เปนเพยงตวอยาง ผใชสามารถปรบปรงแกไขไดตามความเหมาะสม การใชแบบสอบถาม 1. ผประเมนเปนผถามตามแบบสอบถาม ถามการปฏบตตามค าถามแสดงถงการควบคมภายในทดใหกรอกเครองหมาย “ ” ในชอง “ม/ใช” ถาไมมการปฏบตตามทถามใหกรอกเครองหมาย “ ” ในชอง “ไมม/ไมใช” ถาไมมกจกรรมทเกยวกบเรองทถามใหกรอกในชอง “ไมม/ไมใช” โดยใชอกษร NA ซงยอมาจาก Not Applicable และหมายเหตวา ไมมเรองทเกยวกบคาถาม 2. ค าตอบ “ไมม/ไมใช” หมายถง มไดปฏบตตามค าถาม แสดงถงจดออนของระบบการควบคมภายใน ผประเมนควรทดสอบและหาส าเหต และพจารณาวามการควบคมอนทดแทนหรอไม จากค าตอบทไดรบ ผสอบทานหรอผประเมนควรสงเกตการณการปฏบตงานจรง การวเคราะหเอกสารหลกฐาน หรอค าตอบของผทมความรในเรองทถามและเชอถอได เพอสรปค าตอบและอธบายวธปฏบตในแตละขอของค าถามในชอง “ค าอธบาย/ค าตอบ” เพอใหไดขอมลทถกตองทจะน ามาประเมนความเพยงพอของระบบการควบคมภายใน 3. จากขอมลในชอง “ค าอธบาย/ค าตอบ” จะน ามาพจารณาประเมนความเพยงพอของระบบการควบคมภายในของแตละดานและแตละเรองในดานนนๆ

66

ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน ชดท 1 ดานการบรหาร

ผทจะตอบแบบสอบถามดานนไดดทสด คอ ผบรหารทรบผดชอบดานการบรหารของหนวยรบตรวจการสรปค าถามค าตอบในชอง “ค าอธบาย/ค าตอบ” จะน าขอมลจากการสงเกตการณปฏบตงาน การวเคราะหเอกสารหลกฐาน และการสมภาษณผมความรในเรองทสอบถาม แบบสอบถามดานการบรหาร ประกอบดวยเรองตางๆ ดงน 1. ภารกจ 1.1 วตถประสงคหลก 1.2 การวางแผน 1.3 การตดตามผล 2. กระบวนการปฏบตงาน 2.1 ประสทธผล 2.2 ประสทธภาพ 3. การใชทรพยากร 3.1 การจดสรรทรพยากร 3.2 ประสทธผลของการใชทรพยากร 4. สภาพแวดลอมของด าเนน 4.1 การปฏบตตามกฎ ระเบยบและขอบงคบ 4.2 ความสอดคลองกบสภาพแวดลอมการด าเนนงาน

67

ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ดานการบรหาร

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1. ภารกจ 1.1 วตถประสงคหลก หนวยรบตรวจมการก าหนดภารกจเปนลายลกษณอกษร ภารกจทก าหนดมความชดเจน กะทดรด และเขาใจงาย สอดคลองกบภารกจขององคกรทก ากบดแล (อาท กระทรวง ทบวง กรม จงหวด) เปนไปตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบทเกยวของหรอไม มการประกาศใหบคลากรของหนวยรบตรวจทกคนทราบภารกจขององคกรหรอไม ฝายบรหารมการก าหนดวตถประสงคและเปาหมายการด าเนนงานของหนวยรบตรวจหรอไม วตถประสงคและเปาหมายการดาเนนงานทก าหนดสอดคลองกบภารกจ และสามารถวดผลส าเรจไดหรอไม วตถประสงคการด าเนนงานมการแบงออกเปนวตถประสงคยอยในระดบกจกรรม หรอสวนงานยอยหรอไม มการก าหนดวธการ เพอใหบคลากรเขาใจในงานทปฏบตวาจะชวยใหบรรลวตถประสงคของการด าเนนงานของสวนงานยอย ท เขาปฏบตงาน และบรรลวตถประสงคตามภารกจขององคกรหรอไม 1.2 การวางแผน ฝายบรหารมการจดท าแผน เพอใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายการด าเนนงานทก าหนดหรอไม แผนทจดทามการก าหนดวตถประสงคเปาหมาย วธการด าเนนงานงบประมาณอตราก าลง และระยะเวลาด าเนนงานไวอยางชดเจนหรอไม มการสอสารใหกบบคลากรทรบผดชอบปฏบตตามแผนทราบหรอไม มการมอบหมายหนาทความรบผดชอบในการด าเนนการตามแผนใหแกเจาหนาทหรอไม

68

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1.3 การตดตามผล มการประเมนความคบหนาของการบรรลวตถประสงคการด าเนนงานขององคกร เปนครงคราวหรอไม อยางไร การประเมนความคบหนาไดรวมการเปรยบเทยบผลการใชจายเงนจรงกบงบประมาณและสาเหตของความแตกตางของจ านวนเงนทใชจายจรงกบงบประมาณหรอไม การประเมนความคบหนามการด าเนนการในชวงเวลาและความถทเหมาะสมหรอไม มการแจงผลการประเมนใหบคลากรทรบผดชอบทราบ และแกไขปรบปรงการด าเนนงานหรอไม บคลากรทรบผดชอบไดรองขอใหมการทบทวนหรอปรบปรงวตถประสงคการด าเนนงาน แผนกระบวนการด าเนนงานหรอไม 2. กระบวนการปฏบตงาน 2.1 ประสทธผล กระบวนการปฏบตงานทส าคญในการด าเนนงานตามภารกจไดรบการพจารณาและก าหนดโดยฝายบรหารหรอไม ฝายบรหารมการตดตามผลเกยวกบประสทธผลของกระบวนการปฏบตงานหรอไม ในชวง 2-3 ป ทผานมามการประเมนผลการด าเนนงานในระดบ ผลผลต (Output) หรอผลลพธ (Outcome) ขององคกรวาบรรลวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดหรอไม ขอเสนอแนะจากมาตรการปรบปรงประสทธผลของการด าเนนงาน ไดมการน าไปปฏบตและจดท าเปนเอกสารในรปแบบทสามารถ แกไขปรบปรงไดงาย และเปนปจจบนหรอไม 2.2 ประสทธภาพ มการค านวณและเปรยบเทยบตนทนของการด าเนนงานกบผลผลตหรอผลลพธวามประสทธภาพหรอไม มการเปรยบเทยบประสทธภาพดงกลาวกบองคกรเพอทมลกษณะการด าเนนงานเชนเดยวกน หรอไม

ขอเสนอแนะไดน ามาปรบปรงแกไขทนตอเหตการณและมการด าเนนงานอยางเหมาะสมหรอไม

ค ำถำม ม/ใช ไมม/ไมใช ค ำอธบำย/ค ำตอบ

3. การใชทรพยากร 3.1 การจดสรรทรพยากร ทรพยากรทมอยภายในองคกรไดรบการจดสรรใหกบกระบวนการด าเนนงานทงหมดหรอไม ทรพยากรทมการใชประโยชนนอยไดรบการแกไขปรบปรงใหดขนหรอไม มการจดล าดบความส าคญของวตถประสงคการด าเนนงานหรอไม การจดสรรทรพยากร ไดถอปฏบตอยางสม าเสมอ เพอใหองคกรบรรลทดทสดในดานประสทธผลกบประสทธภาพหรอไม 3.2 ประสทธผลของการใชทรพยากร คณลกษณะเฉพาะต าแหนงของต าแหนงทส าคญ มการก าหนดหนาทไวชดเจนและปฏบตงานตามทก าหนดหรอไม มคมอแสดงการใชอปกรณ เครองมอระบบสารสนเทศ และการบรหารเงนงบประมาณหรอไม มการก าหนดวธปฏบตเกยวกบการจดสรรทรพยากรแตละประเภท เพอสนบสนนการบรรลวตถประสงคของการด าเนนงานหรอไม กรณการด าเนนงานต ากวาระดบทก าหนดมการปฏบตทเหมาะสม เพอปรบปรงการด าเนนงานหรอไม บคลากรยอมรบมาตรฐานการปฏบตงานทก าหนดวาจะตองปฏบตไดในระดบทก าหนดหรอสงกวาหรอมไม มแผนการฝกอบรมทเพยงพอส าหรบบคลากรในการฝกฝนทกษะและความสามารถทจ าเปนตอการปฏบตงานหรอไม มการจงใจใหบคลากรพฒนาทกษะและความสามารถของตนเองหรอไม 4. สภาพแวดลอมของการด าเนนงาน 4.1 การปฏบตตามกฎ ระเบยบและขอบงคบ มการระบกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบและมาตรฐานทส าคญและจ าเปนตอการด าเนนงานหรอไม มการก าหนดวธการปฏบตตามกฎหมายระเบยบ ขอบงคบ และ มาตรฐานทก าหนดหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

มกลไกการตดตามการปฏบตตามกฎหมายระเบยบ ขอบงคบ และมาตรฐานหรอไม 4.2 ความสอดคลองกบสภาพแวดลอมการด าเนนงาน มการระบปจจยภายนอกทมผลกระทบทมนยส าคญตอการ ด าเนนงานในอนาคตขององคกรหรอไม (เชน แนวโนมการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ ดานเทคโนโลย และการออกกฎระเบยบใหมๆ ) มการตดตามผลและวางแผนปองกนหรอลดผลกระทบทจะเกดขนจากปจจยภายนอกหรอไม

สรป : การควบคมดานการบรหาร

.......... (จากขอ 1-4 มการควบคมทเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวา การด าเนนงานดานการบรหารเปนไปตามภารกจ กระบวนการปฏบตงานและการใชทรพยากรและสภาพแวดลอมของการด าเนนงานทมประสทธภาพและประสทธผลหรอไม)...........

ชอผประเมน............................

ต าแหนง...................................

วนท........../............../..............

71 ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ชดท 2 ดานการเงน แบบสอบถาม นจะชวยใหทราบขอมลเกยวกบ ความนาเชอถอของขอมลการเงนและรายงานการ เงน ผทสามารถตอบแบบสอบชดท 2 ไดดทสด คอ ผบรหารระดบกลาง หรอกลมผบรหารจดการทคนเคยกบการด าเนนงานดานการเงนของหนวยรบตรวจ แบบสอบถามดานการเงน ประกอบดวย 1. เงนสดและเงนฝากธนาคาร 1.1 การรบเงน 1.2 การเบกจายเงน 1.3 เงนสดในมอ 1.4 การน าเงนสงคลง 1.5 การบนทกบญช 1.6 เงนทดรอง 2. ทรพยสน 2.1 ความเหมาะสมของการใช 2.2 การดแลรกษาทรพยสน 2.3 การบญชทรพยสน 3. รายงานการเงน 3.1 ขอมลการเงน 3.2 รายงานการเงน

72

ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ดานการเงน

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1. เงนสดและเงนฝากธนาคาร 1.1 การรบเงน มการแบงแยกหนาทดานการเงน มใหบคคลใดบคคลหนงมหนาทรบผดชอบมากกวาหนงลกษณะงานตอไปน - การอนมตการรบเงนสด - การเกบรกษาเงนสด - การบนทกบญชเงนสดและเงนฝากธนาคาร - การกระทบยอดเงนสดและเงนฝากธนาคาร มการก าหนดแนวทางปฏบตในการรบสงเงนระหวางบคคลและหนวยงานเปนลายลกษณอกษรหรอไม การรบสงเงนมเอกสารหลกฐานสนบสนนครบถวนและถกตองหรอไม การรบเงนโดยการโอนผานระบบอเลกทรอนกสมการยนยนเปนลายลกษณอกษร โดยระบชอผจายเงนและจ านวนเงน และวตถประสงคการจายหรอไม มการก าหนดขอหามมใหน าเชคทรบไปขนเงนสดหรอไม มการบนทกบญชแยกรายการรบทเปนเงนสดกบรบเปนเชคหรอไม มการก าหนดใหผช าระดวยเชคธนาคารระบสงจายในนามหนวยรบตรวจและขดครอมเชค หรอไม อยางไร มการตรวจสอบความถกตองและเชอถอไดของเชคกอนรบหรอไม เงนสดทไดรบมการบนทกบญชภายในวนทไดรบเงนนนหรอไม มการออกใบเสรจรบเงนส าหรบการรบเงนทกครงหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

ใบเสรจรบเงนมการพมพหมายเลขก ากบเลมและใบเสรจรบเงน เรยงกนไปทกฉบบหรอไม มการจดท าทะเบยนคมใบเสรจรบเงนหรอไม มการสรปยอดเงนทไดรบทกวนเมอสนเวลารบเงนหรอไม มการตรวจสอบจ านวนเงนทไดรบหลกฐานการรบและรายการท บนทกไวในบญชทกสนวนหรอไม 1.2 การเบกจายเงน มการแบงแยกหนาทดานการเบกจายเงนมใหบคคลใดบคคลหนงมหนาทรบผดชอบมากกวาหนงลกษณะงาน ตอไป -การอนมตการจายเงนสดและเงนฝากธนาคาร -การเกบรกษาเงนสด -การบนทกบญชเงนสดและเงนฝากธนาคาร -การกระทบยอดเงนสดและเงนฝากธนาคาร มการก าหนดระเบยบเกยวกบการอนมตเบกจายเงนอยางชดเจนหรอไม การเบกจายเงนมใบส าคญหรอเอกสารหลกฐานประกอบทมการอนมตอยางถกตองหรอไม มการตรวจสอบรายการจายเงนทบนทกไวในบญชกบหลกฐานการจายทกสนวนหรอไม มการก าหนดวงเงนและผมอ านาจอนมตการจายเงนหรอไม มมาตรการปองกนและเกบรกษาสมดเชคธนาคาร ทยงไมไดใชตรายางชอผมอ านาจลงนามหรอไม มการก าหนดใหผมอ านาจมากกวาหนงคนรวมกนลงนามในเชคทสงจายหรอไม มการตรวจสอบเอกสารหลกฐานการประกอบการเบกจายกอนการลงนามในเชคสงจายหรอไม เชคทลงนามแลวมการสงใหเจาหนาทอนทมใชผจดเตรยมเชค เพอช าระใหแกเจาหนหรอไม มการก าหนดใหการจายเงนโดยการโอนผานระบบ

อเลกทรอนกสตองไดรบอนมตจากหวหนาสวนราชการหรอไม มการเขยนหรอประทบตรายางวา “ช าระเงนแลว”ไวในใบส าคญจายและหลกฐานการจายทช าระเงนแลวหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1.3 เงนสดในมอ มการเกบรกษาเงนสดไวอยางปลอดภยหรอไม มการน าเงนสดทไดรบ ฝากธนาคารภายในวนทไดรบเงน หรอ วนท าการนดไปหรอไม การเปดบญชเงนฝากธนาคารเปนไปตามระเบยบทก าหนด และไดรบอนมตจากหวหนาสวนราชการหรอไม บญชเงนฝากธนาคารเปดในนามของหนวยรบตรวจหรอไม มการตรวจรบเงนสดคงเหลอเปนครงคราวหรอไม 1.4 การนาเงนสงคลง มการน าเงนสงคลงโดยวธการทปลอดภยและภายในระยะเวลาทกฎหมายก าหนดหรอไม การน าเงนสงคลงมการสอบยนความถกตองระหวางผสงกบผรบหรอไม 1.5 การบนทกบญช มการบนทกเงนทไดรบในบญชเงนสดภายในวนทไดรบเงนนน หรอวนท าการถดไปหรอไม มการบนทกเงนทฝากธนาคารในบญชเงนฝากธนาคารภายในวนทน าฝากหรอไม มการกระทบยอดเงนฝากธนาคารทกสนเดอนหรอไม มการบนทกการจายเงนในบญชเงนสด หรอบนชเงนฝากธนาคารภายในวนทจายเงนนนหรอไม มการบนทกบญชเงนฝากคลงทนททมการน าสงคลงหรอไม 1.6 เงนทดรอง การเกบรกษาเงนทดรองคงเหลอเปนไปตามระเบยบทก าหนดหรอไม มการก าหนดวธปฏบตในการใชจายเงนทดรองไวอยางชดเจนหรอไม การเบกชดใชเงนทดรองเปนไปตามคาใชจายทเกดขนจรงหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

มการตรวจรบเงนทดรองคงเหลอเปนครงคราวหรอไม มการกระทบยอดเงนทดรองทกสนเดอนหรอไม มการตดตามผลเพอคนควาและด าเนนการยกเลกเงนทดรองทไมเคลอนไหวหรอไม

สรป : การควบคมเงนสดและเงนฝากธนาคาร .......(จากขอ 1.1-1.6 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาการรบจายเงนสดและเงนฝากธนาคาร เงนทดรองเปนไปอยางถกตองตรงตามระเบยบทก าหนด บนทกบญชถกตองครบถวนและสม าเสมอหรอไม)..........

ชอผประเมน................................................

ต าแหนง.....................................................

วนท............../........................../................

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

2. ทรพยสน 2.1 ความเหมาะสมของการใช มการแบงหนาทมใหบคคลใดบคคลหนงมหนาทรบผดชอบมากกวาหนงลกษณะงานตอไปน -การอนมตซอ โอน หรอจ าหนายทรพยสน -การใชทรพยสน -การบนทกบญชทรพยสน -การแกไขและการกระทบยอดคงเหลอของทรพยสน การซอและเชาทรพยสนเปนไปตามระเบยบทก าหนดหรอไม มการก าหนดวตถประสงคในการใชทรพยสนไวอยางชดเจนหรอไม การใชทรพยสนทมความส าคญหรอมลคาสงไดมการก าหนดใหเฉพาะผไดรบอนญาตเทานนทจะใชได มการฝกอบรมวธการใชทถกตองใหแกผใชทรพยสนหรอไม 2.2 การดแลรกษาทรพยสน มการก าหนดมาตรการปองกนและรกษาทรพยสนทส าคญ หรอมลคาสงมใหสญหายหรอเสยหายหรอไม มการตดหรอเขยนหมายเลขรหสหรอหมายเลขครภณฑไวททรพยสนทกรายการหรอไม มการมอบหมายผรบผดชอบในการดแลรกษาทรพยสนหรอไม มการรกษาทรพยสนตามระยะเวลาทก าหนดหรอไม มการจดเกบขอมลและเอกสารประกนทรพยสนไวอยางเหมาะสมหรอไม 2.3 การบญชทรพยสน บญชหรอทะเบยนทรพยสนมรายละเอยดหมายเลข รหส รายการ สถานทใช หรอสถานทเกบรกษา และราคาทกสนปหรอไม มการตรวจนบทรพยสนทกสนปหรอไม มการจดท ารายงานผลการตรวจนบทรพยสน

เปรยบเทยบยอดจากการตรวจนบกบทะเบยนคม/หรอบญชทรพยสนหรอไม

77

สรป : การควบคมทรพยสน ........(จากขอ 2.1-2.3 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาทรพยสนทงหมดมอยครบถวน และไดรบการดแลรกษา รวมทงบนทกบญชความถกตองและครบถวนหรอไม)........

ชอผประเมน..........................................

ต าแหนง...............................................

วนท.............../................./..................

78

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

3. รายงานการเงน 3.1 ขอมลการเงน บญชแยกประเภทมการบนทกรายการถกตองและครบถวนหรอไม สามารถตดตามตรวจสอบรายการจากเอกสารประกอบรายการ หรอเอกสารเบองตนไปยงบญชแยกประเภทหรอไม มการกระทบยอดบญชยอยกบบญชคมหรอบญชแยกประเภทมบญชยอย หรอรายละเอยดประกอบหรอไม นโยบายการบญชเปนไปตามกฎหมายหรอระเบยบหลกเกณฑทก าหนดหรอไม มการสอบทานหรอตรวจสอบการบนทกบญชเปนครงคราวหรอไม มการฝกอบรมอยางเพยงพอใหแกเจาหนาทการเงนและการบญชหรอไม 3.2 รายงานการเงน รายงานทางการเงนจดท าขนตามระยะเวลาทก าหนดหรอไม มการสอบทานและใหความเหนชอบรายงานทางการเงนโดยผมอ านาจหรอไม มการประเมนประโยชนจากรายงานการเงนเปนครงคราวหรอไม

สรป : การควบคมทรพยสน .....(จากขอ 3.1-3.2 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาขอมลในรายงานการเงนจดท ามความถกตอง เชอถอไดและมประโยชนหรอไม)..................

ชอผประเมน............................

ต าแหนง.................................

วนท............./................/........

79 ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ชดท 3 ดานการผลต

แบบสอบถามนจะชวยใหทราบถงกระบวนการแปรสภาพปจจยดานการผลตใหเปนสนคามาตรฐานตามทตองการใหมประสทธภาพ เพอใหถงมอลกคาดวยความพงพอใจสงสด ผทสามารถตอบแบบสอบถามชดนไดดทสด คอ ผบรหารระดบกลาง หรอผบรหารจดการเกยวกบการผลตทรบผดชอบเกยวกบการวางแผน การด าเนนการผลตและการบรหารคลงสนคา แบบสอบถามดานการผลต ประกอบดวย 1. การวางแผนการผลต 2. การด าเนนการผลต 3. การบรหารคลงสนคา

80

ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ดานการผลต

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1. การวางแผนการผลต มการวางแผนการผลตใหสอดคลองกบแผนการขายหรอไม มการก าหนดมาตรฐานตางๆ ขนใช เชน มาตรฐานการปฏบตงาน ปรมาณการใชวตถดบ หรอวสดสนเปลองตอหนวยสนคาทผลต หรอไม การประมาณการใชปจจยการผลตตางๆ สอดคลองกบแผนการผลตและมาตรฐานทก าหนดไวหรอไม การจดอตราก าลงสอดคลองกบแผนการผลตและลกษณะการปฏบตงาน 2. การด าเนนการผลต มการก าหนดอ านาจในการสงผลตหรอไม มการจดท าใบเบกวสดซงมการอนมตถกตอง และตรงกบรายการผลตเพอเปนหลกฐานและขอมลในการบนทกตนทนการผลตหรอไม มการจดท ารายงานผลแตกตางระหวางตนทนทเกดขนจรง กบตนทนการผลตหรอไม มการก าหนดมาตรฐานของสนคา และตรวจสอบกบการผลตจรงอยางสม าเสมอหรอไม มการตรวจสอบคณภาพของสนคาตามมาตรฐานกอนรบผลผลตหรอไม มการจดท ารายงานสนคาทไมไดมาตรฐาน พรอมการวเคราะหสาเหต มการบรหารวสดคงคลง เชน วตถดบ อะไหล และวสดอน ใหมปรมาณพอเหมาะอยเสมอดวยวธการทเหมาะสม

ค าถาม ม/ใช

ไมม/ไมใช

ค าอธบาย/ค าตอบ

3. การบรหารคลงสนคา มการแบงแยกหนาทและความรบผดชอบกนอยางชดเจนระหวางการรบสนคา การสงสนคา การผลต และการบนทกขอมล การรบจายสนคาเขาหรอออกจากคลง มเอกสารการอนมตโดยผมอ านาจ ทกครงหรอไม มนโยบายการตรวจนบสนคาคงเหลออยเปนประจ าและสม าเสมอ มการท ารายละเอยดกระทบยอดระหวางผลทไดจากการตรวจนบกบบญชคมสนคา และมการอนมตโดยผรบผดชอบการปรบปรงบญช มมาตรการในการตรวจสอบสนคาทเคลอนไหวสนคาทลาสมยและสนคาขาดบญช มการจดท าประกนภยใหครอบคลมมลคาของสนคาทอยในคลง

สรป : การควบคมทรพยสน ........(จากขอ 1-3 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาการผลตมประสทธผลและประสทธภาพเปนไปดวยความประหยด หรอไม)...............

ชอผประเมน..............................

ต าแหนง.....................................

วนท........./................/...............

82 ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ชดท 4 ดานอนๆ

แบบสอบถามนเหมาะส าหรบผตอบแบบสอบถามทเปนผบรหารระดบผจดการหรอกลมผบรหารซงคนเคยเกยวกบการบรหารบคคลากร ระบบสารสนเทศและการบรหารพสดของหนวยรบตรวจ ขอสรปค าตอบจะตองมาจากการสงเกตการณ การวเคราะห และการสมภาษณผมความรในเรองน แบบสอบถามดานอนๆ ประกอบดวย 1. การบรหารบคลากร 1.1 การสรรหา 1.2 คาตอบแทน 1.3 หนาทความรบผดชอบ 1.4 การฝกอบรม 1.5 การปฏบตงานของบคลากร 1.6 การสอสาร 2. ระบบสารสนเทศ 2.1 อปกรณคอมพวเตอร 2.2 การปองกนดแลรกษาสารสนเทศ 2.3 ประโยชนของสารสนเทศ 3. การบรหารพสด 3.1 เรองทวไป 3.2 การก าหนดความตองการ 3.3 การจดหา 3.4 การตรวจรบและการช าระเงน 3.5 การควบคมและการแจกจาย 3.6 การบ ารงรกษา 3.7 การจ าหนายพสด

83

ตวอยางแบบสอบถามการควบคมภายใน

ดานอนๆ

ค าตอบ ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1. การบรหารบคลากร 1.1 การสรรหา ฝายบรหารมการก าหนดทกษะและความสามารถทจ าเปนของต าแหนงงานส าคญไวอยางชดเจนหรอไม การสอบคดเลอกบคลากรเพอบรรจแตงตงมการทดสอบทกษะและความสามารถตามทก าหนดไวของแตละต าแหนงงานหรอไม การเผยแพรขอมลอยางทวถงในการรบสมครบคลากรหรอไม มการก าหนดกระบวนการคดเลอก เพอใหไดบคลากรทเหมาะสมกบต าแหนงงานทสดหรอไม 1.2 คาตอบแทน มการจดท าแนวทางการปฏบตเรองคาตอบแทนหรอไม มการบนทกเวลาปฏบตงานของบคลากรและมหวหนางานลงนามรบรองใบลงเวลาหรอไม การเลอนขนเงนเดอนมการพจารณาอนมตและจดท าลายลกษณอกษรหรอไม 1.3 หนาทความรบผดชอบ มการก าหนดหนาทความรบผดชอบของบคลากรแตละคนเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจนเพอใหบคลากรสามารถปฏบตงานไดตามวตถประสงคการด าเนนงานหรอไม การเปลยนแปลงทส าคญเกยวกบการมอบหมายงานมการจดท าเปนลายลกษณอกษรหรอไม หนาทความรบผดชอบทส าคญมการอนมตโดยหวหนาสวนราชการหรอผบรหารสงสดหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

1.4 การฝกอบรมมการพจารณาความตองการฝกอบรมของบคลากรเพอพฒนาทกษะหรอไม มการจดสรรงบประมาณ ทรพยากร เครองมอ และการจดฝกอบรมใหบคลากรหรอไม 1.5 การปฏบตงานของบคลากร มการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงานหรอไม มการประเมนการปฏบตงานตามมาตรฐานทก าหนดเปนครงคราว และจดท าเปนลายลกษณอกษรหรอไม การยกยองหรอใหรางวลแกบคลากรทมผลการปฏบตงานสงกวามาตรฐานทก าหนดหรอไม มการปฏบตเพอปรบปรงการปฏบตงานทต ากวามาตรฐานทก าหนดหรอไม 1.6 การสอสาร มการสอสารขอมลค าสงใหบคลากรระดบปฏบตอยางตอเนองและสม าเสมอหรอไม มการก าหนดวธการสอสารเพอใหบคลากรสามารถสงขอรองเรยกรองหรอขอแนะน าใหกบฝายบรหารไดหรอไม มการก าหนดใหฝายบรหารตดตามผลและตอบขอเรยกรองและขอแนะน าของบคลากรหรอไม

สรป : การควบคมดานการบรหารบคลากร ......(จากขอ 1.1-1.6 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาบคลากรจะสามารถปฏบตงานใหบรรลตามวตถประสงคการด าเนนงานหรอไม).............

ชอผประเมน...............................

ต าแหนง....................................

วนท........../............./................

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

2. ระบบสารสนเทศ 2.1 อปกรณคอมพวเตอร มการก าหนดนโยบายการน าคอมพวเตอรมาใชในการด าเนนงานหรอไม มการก าหนดนโยบายของแตละสวนงานยอยในการดแลรกษาอปกรณคอมพวเตอรหรอไม ผไดรบอนมตเทานนทสามารถเขาถงอปกรณคอมพวเตอร มขอแนะน าหรอการฝกอบรมการใชอปกรณคอมพวเตอรกบผใชคนใหมหรอไม เมออปกรณคอมพวเตอรเกดความเสยหายหรอท างานไมไดมการรายงานใหทราบและมการแกไขไดทนทหรอไม มการบ ารงรกษาอปกรณคอมพวเตอรตามระยะเวลาทก าหนดหรอไม การจดซออปกรณคอมพวเตอรมการประสานและวางแผนกบผเกยวของ เพอใหมนใจวาในระยะยาวคอมพวเตอรทจดซอจะเขากนไดกบคอมพวเตอรอนหรอไม 2.2 การปองกนดและรกษาสารสนเทศ มการก าหนดคณสมบตของผทรบผดชอบดานความปลอดภยของระบบสารสนเทศ ผทไดรบอนมตเทานนทสามารถเขาถงแฟมขอมลและโปรแกรม แฟมขอมลคอมพวเตอรทส าคญมการก าหนดใหจดท าแฟมส ารองและเกบรกษาหรอไม มนโยบายควบคมความเสยงจากการใชอนเตอรเนตหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

2.3 ประโยชนของสารสนเทศ มการประเมนประโยชนของรายงาน ทประมวลจากระบบสารสนเทศเปนครงคราวหรอไม ผใช มการส ารวจประโยชนของสารสนเทศทไดรบเปนครงคราวหรอไม มการแจงใหผใชทราบเกยวกบประสทธภาพใหมๆ ของระบบสารสนเทศอยางสม าเสมอหรอไม

สรป : การควบคมดานการบรหารบคลากร ......(จากขอ 2.1-2.3 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาบคลากรจะสามารถปฏบตงานใหบรรลตามวตถประสงคการด าเนนงานหรอไม).......

ชอผประเมน...............................

ต าแหนง.....................................

วนท............/............../..............

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ 3. การบรหารพสด 3.1 เรองทวไป มการแบงแยกหนาทมใหบคคลใดบคคลหนงมหนาทรบผดชอบมากกวาหนงลกษณะงานตอไปน –การขออนมตจดซอจดจาง - การจดซอจดจาง - การตรวจรบสนคา/จดจาง - การอนมตเบกจายเงน - การบนทกบญชและทะเบยน มระเบยบจดซอทครอบคลมถงเรองตอไปน (กรณมไดใชระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการพสด) -นโยบายจดซอ เชน ซอจากผขาย หรอผผลตโดยตรง -วธการคดเลอก -ขนตอนการจดหา -การท าสญญา มระบบการตรวจสอบเพอใหความมนใจวามการปฏบตตามระเบยบกฎเกณฑทก าหนด 3.2 การก าหนดความตองการ มระเบยบหรอวธปฏบตเกยวกบการก าหนดความตองการพสดหรอไม ผใชพสด เปนผก าหนดความตองการพสดหรอไม การแจงความตองการพสดหรอขอใหจดหาไดระบรายการหรอประเภทพสด ปรมาณพสดก าหนดเวลาตองการอยางละเอยดและชดเจนหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

มการก าหนดระยะเวลา การแจงความตองการพสดหรอขอใหจดหาไวอยางเหมาะสมและเพยงพอส าหรบการจดหา เพอปองกนการจดหาโดยวธพเศษโดยอางความเรงดวนหรอไม 3.3 การจดหา มการจดหาพสดตามทแจงความตองการไวหรอไม ก าหนดระยะเวลาการด าเนนการจดหาในแตละวธไวเหมาะสมและทนกบความตองการหรอไม มการจดท าทะเบยนประวตผขายรวมทงสถตราคาและปรมาณไวหรอไม จดใหมการหมนเวยนเจาหนาทจดหาหรอไม จดท าราคากลางเพอใชเปรยบเทยบกบราคาเสนอขายหรอไม มการเปรยบเทยบราคาซอครงลาสดและ/หรอราคาจากผขายหลายแหง เพอใหไดราคาทดทสดหรอไม การจดหากระท าโดยหนวยจดหา หรอพนกงานจดหา ตามใบแจงความตองการพสดหรอใบอนมตจดหาทไดรบอนมตแลวหรอไม ก าหนดอ านาจอนมต โดยพจารณาจากมลคาของพสดหรอบรการ เพอความคลองตวและรดกมในการปฏบตงานหรอไม มการจดท าใบสงซอและส าเนาใหผเกยวของ คอ ผตรวจรบของ ผแจงจดหา บญช หรอการเงน ฯลฯ หรอไม ก าหนดหลกเกณฑในการจดท าสญญาชดเจนและรดกมหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

ก าหนดรปแบบสญญาทเปนมาตรฐานหรอไม ใบสงซอจดท าขนโดยเรยงล าดบหมายเลขไวลวงหนาและมการอนมตการสงซอหรอไม 3.4 การตรวจรบและการช าระเงน มการก าหนดผมอ านาจในการตรวจรบหรอไม พสดทส าคญหรอมลคาสง ตรวจรบโดยคณะกรรมการตรวจรบ หรอพสดทมคณภาพพเศษตรวจรบโดยผช านาญในเรองนนโดยเฉพาะหรอไม ตรวจนบจ านวน และชนดของพสดทไดรบกบใบสงซอหรอใบสงของ พรอมลงนามผตรวจรบอยางนอย 2 คน รวมกนหรอไม ทดสอบคณภาพตามขอก าหนดในใบสงซอหรอสญญาซอหรอไม มการบนทกบญชอยางทนกาลและไดรบการอนมตถกตองหรอไม เมอมการคนสนคา มเอกสารลดหนจากผขายหรอไม มการอนมตการช าระหนหรอไม ก าหนดหนวยงานทท าหนาทในการตรวจจายช าระหนหรอไม ใบส าคญทจายเงนแลว จะตองมการท าเครองหมายหรอสญลกษณเพอปองกนการจายซ าหรอไม มหลกฐานทแสดงวาไดมการตรวจสอบใบสงของกบใบสงซอในเรองปรมาณ ราคา คาขนสง สวนลด (ถาม) เปนไปตามขอตกลงหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

3.5 การควบคมและแจกจาย มการจดท าบญช/ทะเบยนรบ – จายพสดแยกเปนประเภทและมหลกฐานประกอบทกรายการหรอไม มการตรวจสอบความถกตองของใบเบก และลงบญช/ทะเบยนทกครงทมการจายพสดหรอไม การเบกจายพสดไดรบอนมตจากหวหนาหนวยพสดทไดรบการแตงตงเปนผสงจายพสดหรอไม มการเกบใบเบกจายพสดไวเปนหลกฐานเพอน ามาสอบยนความถกตองของพสดคงเหลอกบบญช ทะเบยนหรอไม มกรรมการ ซงไมใชเจาหนาทพสด ตรวจสอบการรบ/จายพสดคงเหลอประจ าปวาถกตองครบถวนตรงตามบญช/ทะเบยน หรอไม มการจดท ารายงานผลการตรวจสอบการรบ – จายพสดคงเหลอประจ าปหรอไม กรณพสดช ารด เสอมสภาพ สญหายหรอหมดความจ าเปนตองใชงาน มการแตงตงคณะกรรมการสอบหาขอเทจจรง และด าเนนการตามระเบยบหรอไม กรณพสดสญหายหรอเสยหาย ใชการไมไดโดยไมทราบสาเหต มการสอบสวนหาตวผรบผดทางแพงและตดตามเรยกคาสนไหมทดแทนหรอไม มการใหหมายเลขทะเบยนพสดหรอไม สถานทจดเกบพสด มการแตงตงเวรยามรกษาความปลอดภยหรอไม มสถานทจดเกบพสดเพยงพอหรอไม

ค าถาม ม/ใช ไมม/ไมใช ค าอธบาย/ค าตอบ

3.6 การบ ารงรกษา มการจดท าแผนการบ ารงรกษาพสดหรอไม มการจดท ารายงานผลการบ ารงรกษาเปนไปตามแผนหรอไม มการจดฝกอบรมหรอมคมอการบ ารงรกษาใหแกผใชพสดหรอไม มการพจารณาขอเปรยบเทยบการบ ารงรกษาระหวางการด าเนนงานเองและการจางหนวยงานภายนอกหรอไม 3.7 การจาหนายพสด มการรายงานพสดทหมดความจ าเปนหรอหากใชตอไปจะสนเปลองคาใชจายมาก และพสดทสญหายตอผมอ านาจเพอพจารณาใหจ าหนายพสดหรอไม มการจดท ารายงานการจ าหนายพสดออกจากบญชหรอไม

สรป : การควบคมดานการบรหารบคลากร ............(จากขอ 3.1-3.7 มการควบคมเพยงพอหรอไม เพอใหความมนใจวาบคลากรจะสมารถปฏบตงานใหบรรลตามวตถประสงคการด าเนนงานหรอไม)............

ชอผประเมน..........................

ต าแหนง................................

วนท...../................/...............

ขนตอนของการประเมนผลการควบคมภายในระดบองคกร (องคการตลาด.)

รายงานตาม

แบบ ปอ.๓

การประเมนการควบคมดวย

ตนเอง (CSA)

การประเมนตามแบบประเมนองคประกอบของมาตรฐาน

การควบคมภายใน

ประเมนการควบคม

ภายในโดยภาพรวม

รายงานตาม

แบบ ปอ.๒

รายงานตาม

แบบ ปอ.๑ และ ปอ.๓

ขนตอนของการประเมนผลการควบคมภายในระดบหนวยงานยอย

กำรประเมนตำม

แบบสอบถำมกำรควบคม

ภำยใน

การประเมนการควบคมดวย

ตนเอง (CSA)

การประเมนตามแบบประเมนองคประกอบของมาตรฐาน

การควบคมภายใน

การประเมนผลการควบคม

ภายในตามแบบ ปม.

รายงานตาม

แบบ ปย.๒

รายงานตามแบบ

ปย.๑

ขนตอนการสอบทานและประเมนรายงานโดยฝายตรวจสอบภายใน

การสอบทานการประเมนการ

ควบคมดวยตนเอง (CSA) ของ การสอบทานรายงานของฝายบรหาร

แบบ ปอ.๒,ปอ.๓ และแบบ ปย.๑, ปย.๒,

การประเมนการควบคมอยางเปนอสระ (IA)

รายงานผลการสอบทานการ

ประเมนการควบคมภายในตาม

ขนตอนการสอบทานและประเมนรายงานโดยเจาหนาทระดบอาวโส

ผอ านวยการองคการตลาด

หนงสอรบรองการควบคมภายใน

ตามแบบ แบบ ปอ. ๑, ปอ.๒, ปอ.๓ และ แบบ ปส.

รายงานของฝายบรหาร

แบบ ปอ. ๑, แบบ ปอ.๒ และ แบบ ปอ.๓

การสอบทาน

และประเมนรายงาน

รายงานของฝายตรวจสอบ

ภายในตามแบบ ปส.

ขนตอนการรายงานตามระเบยบฯ ขอ ๖ โดยผอ านวยการองคการตลาด.

คณะกรรมการ ตรวจเงนแผนดน คณะกรรมการ

คณะกรรมการ

องคการการตลาด

รายงานการควบคมภายในตาม

แบบ ปอ.๑, ปอ.๒, ปอ.๓

คณะกรรมการ

ตรวจเงนแผนดน

คณะกรรมการ

ตรวจสอบภายใน

ผอ านวยการ

องคการการตลาด

ขนตอนการรายงานการควบคมภายใน องคการตลาด กระทรวงมหาดไทย

รายงานของเจาหนาท

ระดบอาวโส ผอ านวยการ

องคการการตลาด

รางรายงานของ องคการตลาด.

(ปอ.๑, ปอ.๒ และ ปอ.๓) ทสอบทานแลว

รายงานของ

ส านกตรวจสอบภายใน (ปส.)

ส านกตรวจสอบภายใน

รางรายงานของ องคการตลาด.

(ปอ.๑ ,ปอ.๒ และ ปอ.๓)

เจาหนาท

ระดบอาวโส

คณะท างานจดวางระบบการควบคมภายใน

ประมวลผลในภาพรวม

จดท ารายงานการควบคมภายในของ ทกแผนก/ส านกงานสาขา (ปย.๑ และ ปย.๒ )

ณ สนป งบประมาณ ๓๐ กนยายน

ทกแผนก/ส านกงานสาขา

ขององคการตลาด.

รายงานฉบบส าเนา

รายงานฉบบจรง