กองบรรณาธการ

ผศ.นธ บรณจนทร ทปรกษา

รศ.ดร.ประเวทย ตยเตมวงศ ทปรกษา

นายเกษมศกด ศรธาราธร ทปรกษา

ผศ.ดร.อศรทต พงอน บรรณาธการ

นางรงนภา เตาทองนนตสน รองบรรณาธการ

ดร.ธตมา วงษชร กองบรรณาธการ

นางวาสนา มานช กองบรรณาธการ

นางสาวภทธรา มวนจน กองบรรณาธการ

นายธนะศกด ทวนทอง กองบรรณาธการ

นางสาวชาลน กระจางพจน กองบรรณาธการ

นางสาวอญชล รอดภย กองบรรณาธการ

นางสาวชนนกานต ขลบทอง กองบรรณาธการ

นางสาวพมชนก เปรมสมาน กองบรรณาธการ

สารบญ

>> Senior Vision

- บรบทของ มจธ.ในดานอตสาหกรรมสมพนธ และ Work Integrated Learning 1

>> Experience Show Case

- วดทศนสมภาษณ อาจารยเจรญ สนทราวณชย 5

- ศนยการศกษาตอเนอง สวท. การพฒนารปแบบการฝกอบรม 6

- ศนยวจยและบรการเพอชมชนและสงคม “สตรอเบอรนาแหว จากไหล...ถงผล “ 10

- ศนยเทคโนโลยซอมบำารงรกษา “ควนละอองจากการเชอมโหละ“ 17

>> Industrial Trend

- บทสมภาษณ “ทศทางอตสาหกรรมหนยนตในประเทศไทย” 21

>> Research Supplement

- การศกษาพฤตกรรมการกดกรอนของชนงานเชอมเหลกกลาโครเมยมโมลดนม 27

>> Miscellaneous - ....คณทำาได… ขอเพยงคณมงมน และใฝร

ทนเพชรพระจอมเกลา ดานความคดสรางสรรค-นวตกรรม 33

ผศ.ดร.มณฑรา นพรตน ---- เลาใหฟง

พมชนก เปรมสมาน --- เรยบเรยง

ผศ.ดร.มณฑรา นพรตน

รองอธการบดฝายอตสาหกรรมและภาค

ความรวมมอ

1

บรบทของ มจธ.ในดานอตสาหกรรมสมพนธ

และ Work Integrated Learning

รองอธการบดฝายอตสาหกรรมและภาคความรวม

มอ มหนาทในการบรหารและดแลหนวยงานใดใน

มหาวทยาลยฯ บาง?

ในฐานะของรองอธการบดฝ ายอตสาหกรรม

และภาคความรวมมอ จะดแล 2 หนวยงาน คอ กลม

งานนวตกรรมและพนธมตร ซงอยภายใต สำานกงานวจย

นวตกรรมและพนธมตร (สวนพ.) และสำานกวจยและบรการ

วทยาศาสตรและเทคโนโลย (สวท.) สำาหรบภารกจของกลม

งานนวตกรรมและพนธมตร กจะรบผดชอบในสวนของงาน

อตสาหกรรมสมพนธ หรอ Industry Liaison งาน Work

Integrated Learning หรอทเราเรยกกนสนๆ วา WiL งาน

ถายถอดเทคโนโลย และงาน Student Entrepreneurship

บรบทของมหาวทยาลยฯ กบภาคอตสาหกรรม

มความเกยวของกนอยางไร?

เนองจาก มจธ. ไดกำาหนดเปาหมายหลกในการ

พฒนาและปรบปรงกระบวนการเรยนการสอนเพอสราง

หรอผลตบณฑตทมคณภาพ ใหสามารถตอบสนองความ

ตองการของภาคอตสาหกรรมไดจรง โดยมงหวงวา

นกศกษาทเรยนจบไปแลว จะตองมความรดานวชาการ

ทเขมแขง และตองมความรความสามารถทางดานอน

ดวย นนคอตองมทกษะตางๆ ทจำาเปนในการทำางาน

เชน ทกษะการทำางานเปนทม ทกษะการสอสาร ทกษะ

ความเปนผนำา และทกษะทสำาคญอกดานหนง คอ ทกษะ

ในการนำาความรทเรยนมาประยกตใชในสถานการณท

ทำางานจรง ๆ ได ซงการทจะผลตบณฑตใหไดในแบบ

ทมงหวงไว มหาวทยาลยฯ ไมสามารถดำาเนนการไดเพยง

ฝายเดยว จะตองอาศยความรวมมอจากภาคอตสาหกรรม

ทเปนพนธมตรในการชวยพฒนาบณฑตคณภาพของมหา

วทยาลยฯ ดวย

งานอตสาหกรรมสมพนธคออะไร และมบทบาท

หนาทอยางไร?

งานอตสาหกรรมสมพนธหรอ Industry Liaison

ของมหาวทยาลยฯ เปรยบเสมอนเปนหนาดานแรกของมหา

วทยาลยฯ ทจะชวยเชอมโยงภาคอตสาหกรรมหรอภาคความ

รวมมออนๆ ทตองการทำางานกบมหาวทยาลยฯ ใหสามารถ

ดำาเนนโครงการรวมกน โดยทผานมาเราพบวาหนวยงาน

ภาครฐหรอภาคเอกชนทตดตอเขามา มกจะมโจทยคำาถาม

หรอมปญหาทตองการใหมหาวทยาลยฯ ชวยนำาองคความร

มาชวยแกไขปญหาให งานอตสาหกรรมสมพนธกจะเขามา

มบทบาทในการทำาความเขาใจขอมลหรอความตองการเบอง

ตนใหกอน วาภาคอตสาหกรรม ภาครฐ หรอภาคเอกชนนนๆ

ตองการใหมหาวทยาลยฯ ชวยเหลอในรปแบบไหน เมอรบ

ทราบความตองการทตรงกนแลวกจะชวยประสานงานหรอ

สงเสรมใหเกดเปนโครงการ ทผานมาจะเหนไดวาในสวน

ของตวอาจารยในปจจบนไดมการทำางานทใกลชดกบภาค

อตสาหกรรมมากขนอยแลว มหาวทยาลยฯ เพยงตองการ -

2

ใหมการขยายผลของการทำางานรวมกนระหวางอาจารย

ในภาควชาของมหาวทยาลยฯ กบภาคอตสาหกรรมทเปน

รปธรรมมากขน และสำาหรบกรณท อาจารยยงไมเคย

ทำางานรวมกบภาคอตสาหกรรมมากอน งานอตสาหกรรม

สมพนธกจะชวยเรองการหารอและเจรจากบภาค

อตสาหกรรม เพอทำาใหอาจารยเกดความมนใจมากขน

Work Integrated Learning คออะไร?

Work Integrated Learning หรอ WiL คอ กลไก

การทำางานอยางหนงของมหาวทยาลยฯ ทจะชวยในการ

พฒนาคณภาพบณฑตใหมคณภาพและคณสมบตตามทภาค

อตสาหกรรมตองการ รปแบบการทำางานจะเปนการนำา

นกศกษาไปทำาโจทยวจยหรอโครงงานในภาคอตสาหกรรม

โดยนกศกษาจะเขาไปอยแบบ Full Time อยางนอยหนง

ภาคการศกษา ซงถอวาเปนสถานการณทเปนประโยชนตอ

ทงสองฝาย คอ นกศกษากไดทดลองใชความรทเรยน นำามา

ปฏบตงานจรงภายใตการดแลของอาจารยทปรกษา โดย

อาจารยทปรกษาตองทำางานใกลชดกบภาคอตสาหกรรมท

จะรวมกนใหคำาปรกษาและชแนะแนวทาง ชวงเวลาในการ

ทำางานแบบน นกศกษากจะไดเรยนรประสบการณจรงท

มคามาก และทำาใหอาจารยมความเขาใจวธการทำางาน

กบภาคอตสาหกรรมมากขน มหาวทยาลยฯ หวงวา

โครงการวจยทนกศกษาทำาจะสามารถตอบโจทยของภาค

อตสาหกรรมได คอมการนำาผลของโครงการวจยไปใชงานได

จรง หรอนำาผลไปปรบปรงกระบวนการผลต รวมทงอาจนำา

ไปสการทำางานวจยและพฒนาเชงลกรวมกน

รปแบบการฝกงานในหลกสตรการเรยนการสอน

ปกต กบ WiL มความแตกตางกนอยางไร?

คำาวา Work Integrated Leaning เปนคำาทความ

หมายกวางมาก ครอบคลมทงการฝกงานแบบทวภาค Stu-

dent Entrepreneurship กถอวาเปน Work Integrated

Leaning รปแบบหนง จากขอมลทบอกไวจะเหนวา Work

Integrated Leaning จะมงเนนมากกวาคำาวา การฝกงาน

เพราะการฝกงานในหลกสตรปกต นกศกษาจะฝกงาน

เฉพาะในภาคฤดรอน เปนการเขาไปเรยนรการทำางาน สภาพ

แวดลอม สงคมการทำางาน เฉยๆ แตนกศกษาในโครงการ

Work Integrated Leaning จะตองไปทำางานทภาค

อตสาหกรรมอยางนอยหนงภาคการศกษา และมอาจารย

ของมหาวทยาลยฯ ไปประจำาอยทภาคอตสาหกรรมดวย ซง

มหาวทยาลยฯ จะเรยกวา Site Director อาจารยจะทำางาน

แบบ On-site Coach ใหแกนกศกษา การทมหาวทยาลยฯ

ใชคำาวา Coach เนองจากเราไมไดสอนนกศกษาแคเพยงการ

ประยกตใชความรทางวชาการกบการแกโจทยวจยอยางเดยว

แตเราตองการสอนนกศกษาใหมทกษะดานอนๆ ดวย เชน

ทกษะการสอสาร ทกษะการทำางานเปนทม ทกษะการแกไข

ปญหาเฉพาะหนา ทกษะการเรยนร ซงเรองนตองไปฝกใน

สถานทและสถานการณจรง ๆ เทานน

WiL มแนวทางในการเลอกสถานประกอบการใน

ภาคอตสาหกรรมใหนกศกษาอยางไร?

มหาวทยาลยฯ จะเนนใหนกศกษาไดเขาไปฝกใน

สถานประกอบการทตรงกบความตองการของสาขาวชานนๆ

เพอใหนกศกษาสามารถนำาความรทเรยนมาไปประยกตใชได

อยางเตมประสทธภาพและประสทธผล ซงในการเลอกโจทย

ใหกบนกศกษา เราจะเลอกโจทยทเปนประโยชนกบทง 2

ฝายคอ

1. ตองมความสอดคลองกบความเชยวชาญหรอสาขาท

นกศกษาเรยน เพอใหนกศกษาสามารถนำาความรทเรยน

มาประยกตใชไดจรง

2. โจทยตองมความหมายหรอคณคากบภาค

อตสาหกรรม เวลาเลอกโจทยอาจารยกบภาคอตสาหกรรม

ตองหารอรวมกนคอนขางมากวาโจทยแบบไหนจะเหมาะ

กบนกศกษา3

สดทายขอใหอาจารยฝากแนวคดหรอประสบการณ

ตรงจากการดำาเนนงานรวมกบภาคอตสาหกรรมใหแก

อาจารยและนกศกษาไดทราบดวย

จากประสบการณเมอตอนสำาเรจการศกษาใหมและ

กลบมาทำางานทมหาวทยาลยฯ ไดมาทำางานในโครงการทกษะ

วศวกรรมอาหาร (FEPS) ซงถอวาเปนการเปดโลกการทำางาน

รวมกบภาคอตสาหกรรมใหกบตนเองครงแรก เพราะทผาน

มาไมไดเขาใจความตองการของภาคอตสาหกรรมมากนก ไมร

หรอกวาอตสาหกรรมเขาคดอยางไร แตเมอไดมาทำางานใน

ลกษณะ Site Director กทำาใหไดเรยนรและเขาใจขอจำากดของ

อตสาหกรรมเพมมากขน เขาใจวธคดของอตสาหกรรมบนการ

ทำางานผานโครงการทนกศกษาเราเขาไปทำา มนเปนประตททำาให

เราเขาใจภาคอตสาหกรรมมากขน และสรางความสมพนธทเกด

ประโยชนรวมกนทงสองฝาย นนคอ เราสามารถเหนโครงการ

วจยทสามารถเขยนขอทนไดโดยมผใชงานวจยทชดเจน เรองน

ถอวาเปนจดแขงของ มจธ. ทสามารถเขาใจและทำางานรวมกบ

ภาคอตสาหกรรมเพอสรางผลงานวจยทนำาไปใชประโยชนไดจรง

4

และนำาไปสผลสมฤทธของมหาวทยาลยฯ ในการผลตบณฑตทมคณภาพตามคณลกษณะทพงประสงคของภาคอตสาหกรรม

บทสมภาษณ

วดทศนสมภาษณอาจารยเจรญ สนทราวาณชย

หวหนาศนยพฒนาอณหภาพ และอตสาหกรรม5

การพฒนารปแบบการฝกอบรมภาษาองกฤษ โดยการ

สอนแบบสรางสรรค สำาหรบพฒนาทกษะการใชภาษา

องกฤษของพนกงานการไฟฟาสวนภมภาค

ภาษาองกฤษ ไดรบการยอมรบวาเปนภาษานานาชาต หรอเปนภาษากลางของโลก ทมนษยใชตดตอระหวางกน

เปนหลก ไมวาแตละคนจะใชภาษาอะไรเปนภาษาประจำาชาต เมอตองตดตอกบคนอนทตางภาษาตางวฒนธรรมกนทกคนจำาเปน

ตองใชภาษาองกฤษเปนหลกอยแลว ดวยเหตนประเทศสวนใหญจงบรรจวชาภาษาองกฤษเปนภาษาทสองรองลงมาจากภาษา

ประจำาชาต เปนแกนหลกของหลกสตรการศกษาทกระดบ ตงแตปฐมวยไปจนถงการศกษาตลอดชวต

ในการประชมสดยอดอาเซยนครงท 9 ของสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (The Association

of South East Asian Nations : ASEAN) ไดมขอตกลง ใหจดตงประชาคมอาเซยน (ASEAN Community) ซงเปนการรวมกลม

ของชาตในอาเซยน จำานวน 10 ประเทศ ไดแก ไทย พมา มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม ลาว กมพชา และ

บรไน เพอทจะใหมผลประโยชนทางเศรษฐกจรวมกน มการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน แรงงานฝมอ และเงนทนอยาง

เสร โดยประกอบดวย 3 เสาหลก คอ

6

อรยา นามะโส

ศนยการศกษาตอเนอง มจธ.

1. ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Eco-

nomic Community : AEC)

2. ประชาคมสงคมและวฒนธรรมอาเซยน (So-

cio-Cultural Pillar)

3. ประชาคมความมนคงอาเซยน (Political and

Security Pillar)

โดยอาเซยนไดรวมตวเปน ประชาคมเศรษฐกจ

อาเซยนและมผลเปนรปธรรม เมอ วนท 31 ธนวาคม 2558

[ขอมลทวไปเกยวกบอาเซยน, กรมอาเซยน] และตามกฎบตร

อาเซยนขอ 34 บญญตวา “The working language of ASE-

AN shall be English” หรอ “ภาษาทใชในการทำางานของ

อาเซยน คอ ภาษาองกฤษ” [กฎบตรอาเซยน, กรมอาเซยน]

หมายความวาประชาชนพลเมองใน 10 ประเทศอาเซยนจะ

ตองใชภาษาองกฤษกนมากขน นอกเหนอจากภาษาประจำา

ชาตหรอภาษาประจำาถนของแตละชาต แตละชมชนเอง

การฝกอบรมในเชงของกระบวนการเปลยนแปลง

พฤตกรรมอนสบเนองมาจากเรยนร การฝก อบรม จงหมาย

ถง “กระบวนการเปลยนแปลงพฤตกรรมอยางมระบบ เพอ

ใหบคคลมความร ความเขาใจ มความสามารถทจำาเปน และ

มทศนคตทดสำาหรบการปฏบตงานอยางใดอยางหนงของ

หนวยงานหรอองคการนน” [ความรพนฐานดานการฝก

อบรม, สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน] โดยมรปแบบ

และเทคนคการฝกอบรมหลากหลายรปแบบ ขนอยกบ

วตถประสงคและความตองการของผเขาอบรมหรอองคกร

CBL Creativity-Based Learning คอ รปแบบ

“การสอนแบบสรางสรรคเปนฐาน” เปนหนงในวธการจดการ

เรยนการสอนโดยมผเรยนเปนสำาคญ โครงสรางหลกของการ

สอนแบบสรางสรรคเปนฐาน พฒนามาจากโครงสรางการ

เรยนการสอนแบบใชปญหาเปนฐาน หรอ Problem-based

learning (PBL) และแนวทางการพฒนาความคดสรางสรรค

แบบความคดแนวขนาน (Parallel Thinking) ของ เอดเวรด

เดอ โบโน (Edward de Bono) ซงเปนแนวทางในการจดการ

เรยนรสำาหรบศตวรรษท 21 [วรยะ ฤาชยพาณชย, 2558]

การพฒนาหลกสตรการฝกอบรมใหกบองคกรทก

ภาคสวนเปนภารกจสำาคญอยางหนงของศนยการศกษาตอ

เนอง ทผานมาเราไดมการนำาองคความรของมหาวทยาลยฯ

ถายทอดออกสสงคมในรปแบบของการฝกอบรม การสมมนา

อยางตอเนอง โดยในกรณนเราไดโจทยมาจากการไฟฟาสวน

ภมภาค (กฟภ.) ซงเปนรฐวสาหกจดานสาธารณปโภค โดย

แผนยทธศาสตรของ กฟภ. วางนโยบาย เตรยมความพรอม

องคกรเพอการกาวส AEC แสวงหาโอกาสในการลงทนและ

พฒนาธรกจทงในประเทศและตางประเทศ ซงการพฒนา

บคลากรใหมความรความสามารถทางดานภาษาองกฤษ จง

มความสำาคญอยางยงเพอบรรลยทธศาสตรทวางไว โดยศนย

การศกษาตอเนองไดรบหนาทในการพฒนาหลกสตร เราได

นำาวธการของ CBL มาใช เปนรปแบบการอบรมตามแนวคด

ของการเรยนรแบบสรางสรรคของ ดร. วรยะ ฤาชยพาณชย

5 ขนตอนหลก (8 กระบวนการ) และ 9 บรรยากาศ โดยขน

ตอนการอบรมตามรปแบบการสอน CBL ดงน

กระบวนการ (Process) ขนตอนท 1 กระตนความสนใจ โดยกอนเรมการ

อบรมในแตหวขอ จะมการจดการกระตนความสนใจผเขา

อบรม โดย ใชเหตการณตางๆทเกยวของกบผเรยน หรอสง

ทผเรยนสนใจเปนตวกระตน/ ใชสอมลตมเดย/ ใชเกม หรอ

กจกรรม

ขนตอนท 2 ตงปญหาและแบงกลมตามความสนใจ

ในขนตอนน จะเปดโอกาสใหผเขาอบรมตงคำาถาม หรอราย

ละเอยด ทตองการทราบเกยวกบหวขอทกำาลงอบรม และ

เมอพบปญหา หรอคำาถามทสงสยแลว กทำาการแบงกลมตาม

จำานวนปญหาทเกดขน ทำาใหสมาชกของแตละกลมเกดความ

พงพอใจและจะดำาเนนการแกปญหาดวยตนเองอยางตงใจ

ขนตอนท 3 คนควาและคด ในขนตอนนจะเปนการ

ปลอยใหผเขาอบรมใชเวลาในการเรยนร และฝกฝนอยาง

เตมท ระหวางนน วทยากรจะเดนเพอพดคย ใหคำาแนะนำา

ชแนะตามกลม ใหคำาปรกษาเวลาทผอบรมทมปญหา เปลยน

หนาทจากการสอนทวไป เปนผใหคำาปรกษา ชแนะ และตอบ

คำาถามดวยคำาถาม เพอเปดโอกาสใหผเรยนไดคด โดยหลก

เลยงการตดสน และการอธบายเนอหาอยางละเอยดอนจะ

เปนการสงผลใหผอบรมหมดอสระทางความคด แตจะใชวธ

การงายๆ เชน การถามกลบ ยกเวนในบางประเดนทอาจเปน

หวขอทยากจะเขาใจ จงจะมการอธบายอยางละเอยด เมอผ

อบรมรองขอ

7

ขนตอนท 4 นำาเสนอ ในขนตอนน ผอบรมจะไดนำา

เสนอผลงาน ทตนเองไดไปคนควา คดวเคราะหและฝกฝน

มา โดยทผสอนนนจะไมแทรกแซงระหวางการนำาเสนอ แสดง

ความคดเหน หรอซกถามใดใด ผทมหนาทหลกในการแสดง

ความคดเหน และซกถามนนคอผอบรมรวมหอง แตเมอจบ

การนำาเสนอ ผสอนจะเปนผเปดประเดนใหมการซกถามใน

หอง ซงเปนกระบวนการทจะทำาใหผอบรมนนตรวจสอบ

ความถกตองของขอมลทตนเองไดคนหามา ถาหากขอมล

ทหามานนไมถกตอง การซกถามในหองอบรมนนจะเกด

ประเดนใหมๆทผนำาเสนอนนจำาเปนตองมขอมลเพอตอบผซก

ถามใหถกตอง ซงผนำาเสนอกจะพบวาขอมลของตนไมถกตอง

หรอครอบคลมพอ และตองเพมเตมตรงไหนบางจากการซก

ถามของผอบรมดวยกน โดยทผสอนจะทำาหนาทคอยควบคม

คำาถามและขอคดเหนตางๆใหอยในประเดน ไมหลดจาก

เนอหามากนก ถาหากในผอบรมรวมชนไมมขอซกถามหรอ

ขอสงสยใดใด ผสอนอาจจะเปนผเรมถามเองกได เพอใหเกด

บรรยากาศของการซกถามในหอง ซงวธการนอาจจะตอยอด

ไปสความรใหมๆทไกลกวาเนอหาเดมทเคยสอนกนมา และ

เปนเนอหาทผอบรมนนเตมใจทจะคนหาดวยตนเอง

บรรยากาศ (Context) • วทยากรสอนนอย เหลอเวลาใหผอบรมคนควา

มากๆ คยมากๆ นำาเสนอมากๆ ใชเวลาในการสอนนอยลง

• ตอบคำาถาม ดวยคำาถาม หลกเลยงการอธบาย

อยางละเอยด แตจะพยายามใหผอบรมคนหาคำาตอบเอง ผ

สอนจงมกจะตอบคำาถาม ดวยคำาถามเพอใหผอบรมสนใจตอ

• ผสอนตดสนนอย จะหลกเลยงการตดสนแบบเดด

ขาด เชน ถกตอง ผด แตจะใชวธถามวา แนใจหรอ ทำาไมคด

อยางนน หรอ ทานอนๆ คดเหนอยางไรในเรองน

• การสนบสนนใหผเขาอบรมคด

• ใชเรองทผอบรมสนใจเปนเนอหานำา

และการคนควา และเนอหาวชาความรตามตำาราเปนตวตาม

• ชวงเวลาอบรมยาวกวา 90 นาท โดยใชเวลาในการ

อบรมทงสน 30 ชวโมง

• เนนใหผอบรมสนใจพฒนาการตนเองในดานตางๆ

จงไมวดผลครงเดยว แตจะมการวดผลและรายงานผลใหผ

อบรมรและพฒนาตนเองในแตละดานทกครงหลงการนำา

เสนอ

• ใหผอบรม สมครใจ รวมมอ มากกวาการบงคบ -

ใหร

• รบฟงและใหกำาลงใจ วทยากรจะเปนผรบฟง

เรองราวทผเขาอบรมคด นำาเสนอ และเรยนรไปพรอมๆกน

วทยากรอาจจะมการตตงและแสดงความคดเหนในจงหวะท

เหมาะสม และสงทจำาเปนมาก คอ การใหกำาลงใจ

จากนน ไดมการทำาการประเมนรปแบบการอบรม

ทพฒนาขนโดยผเชยวชาญ ซงไดผลออกมาคอนขางดมาก

กลาวคอ องคประกอบทง 5 องคประกอบ มความเหมาะสม

โดยรวมอยในระดบมากทสด และแผนการจดการอบรม ท

พฒนาจากรปแบบการจดการอบรม มระดบความเหมาะสม

อยในระดบมากทสด รปแบบการฝกอบรมภาษาองกฤษ โดย

การสอนแบบสรางสรรค สำาหรบพฒนาทกษะการใชภาษา

องกฤษของพนกงานการไฟฟาสวนภมภาค

ขนตอนท 5 ประเมนผล ขนตอนนเปนการประเมน

ผลกจกรรมทงหมดทผอบรมไดทำามาตลอดเวลาของการเรยน

รในรปแบบ CBL และสงทตองการจากผอบรม

8

กระตน ตงปญหา คนและคด

นำาเสนอ ประเมนผล

ภาพท 1 กระบวนการจดการเรยนร

แบบ CBL Creativity-Based Learning

ผลการพฒนารปแบบการฝกอบรมภาษาองกฤษ โดยการ

สอนแบบสรางสรรค สำาหรบพฒนาทกษะการใชภาษาองกฤษ

ของพนกงานการไฟฟาสวนภมภาค ทพฒนาขน มคณภาพ

เหมาะสมกบศกยภาพผเขาอบรม จากการสงเกต พบวาผ

อบรมสนกสนานกบการรวมทำากจกรรมในการอบรมทกขน

ตอน รวมแสดงความคดเหนทหลากหลายในระหวางการทำา

กจกรรม ทงนอาจเนองมาจากกจกรรมทจดในการอบรมเนน

ใหผอบรมไดเรยนรจากการลงมอฝกปฏบต ทำาใหผอบรมเกด

กระบวนการคด การจดจำา การนำาไปใช เกดการแลกเปลยน

เรยนรระหวางกน นำาไปสการสรางองคความรตาง ๆ ทเปน

ของตนเอง ทำาใหผอบรมมความเขาใจในเนอหาอยางแทจรง

ซงสอดคลองกบ สมตรา องวฒนกล (2535) ทกลาวถงการ

สอนภาษาเพอการสอสารวา มงใหผเรยนสามารถใชภาษา

เพอสอความหมายได การจดการเรยนการสอนจงเนนหลก

สำาคญ คอ ตองใหผเรยนรวากำาลงทำาอะไร เพออะไร การใช

ภาษาเพอการสอสารจงตองใชหลาย ๆ ทกษะรวมกนไป ตอง

ใหผเรยนไดทำากจกรรมการใชภาษา กจกรรมควรมลกษณะท

เหมอนในชวตประจำาวนใหมากทสด ตองใหผเรยนฝกการใช

ภาษามาก ๆ นอกจากผเรยนตองทำากจกรรมการใชภาษาดง

กลาวแลว ยงตองมโอกาสไดทำากจกรรมในรปแบบตาง ๆ เชน

บทบาทสมมต และผเรยนตองไมกลววาจะใชภาษาผด ผสอน

จงไมควรแกไขขอผดพลาดของผเรยนทกครง

จากผลการประเมนดานทกษะของผเรยน พบวา ผ

อบรมสวนใหญหลงจากทไดเรยนรตามรปแบบการอบรมท

พฒนาขนแลว มพฒนาการดานทกษะการใชภาษาองกฤษ

ทง 4 ทกษะ ไดแก ฟง พด อาน เขยน และสงเกตไดวาผอบรม

มความมนใจในการใชภาษาองกฤษในการตดตอสอสารสง

กวากอนการอบรม ผสอนสงเสรมใหผอบรมปฏบตตนตาม

คำาแนะนำานนอยางสมำาเสมอ โดยตดตามผลการปฏบต และ

ใหขอมลปอนกลบ และการเสรมแรงเปนระยะ ๆ จนกระทง

ผอบรมสามารถปฏบตไดและเกดการจดจำา การดำาเนนการ

ตามขนตอนทง 5 ขน ไมสามารถทำาไดในระยะเวลาอนสน

ตองอาศยเวลา โดยเฉพาะในขนท 4 และ 5 ตองการเวลาใน

การปฏบต ซงอาจจะมากนอยแตกตางกนไปในผอบรมแตละ

คน

9

สตรอเบอรนาแหว

“จากไหล...ถงผล”

10

สตรอเบอร “นาแหว”

คงตองเลาถงอดตซกนดเพอใหผอานเขาใจถงทมาทไปของสตรอเบอร

ทอำาเภอนาแหว จงหวดเลย จดเรมตนของงานนเกดขน เมอป 2532-2534 เกด

ปญหาศกบานรมเกลา อำาเภอชาตการ จงหวดพษณโลก เปนปญหาความไมชดเจน

ของพนทพรมแดนระหวางไทยกบลาวทถกแบงแยกดวยลำานำาเหอง และการไปมา

หากนของผคนในเครอญาตพนองระหวางสองพนท

เมอศกรมเกลายตผทเขามาดแลจดการพนท คอ “ทหาร” และเปนผกอ

ตงหมบานรวมทงกำาหนดพรมแดนใหชดเจน “หมบานบอเหมองนอย และหมบาน

หวยนำาผก” สรางระบบสาธารณปโภคใหคอนขางครบ แตดวยชาวบานทมาจาก

ตางถนจงมความแตกตางกน นายทหารทานหนงชอ รอยเอกอรรฐพร โบสวรรณ

(ยศขณะนน) พดดวยความเปนหวงวา “ถาทหารถอนตว ชาวบานจะอยไมได”

ป 2538 ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพ

แหงชาต (ศนยไบโอเทค) ในการดแลของอาจารยศกรนทร

ภมรตน เปนผอำานวยการ อาจารยมรกต ตนตเจรญ เปนรอง

ผอำานวยการ อาจารยกฤษณพงศ กรตกร จากมหาวทยาลย

เทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร ทานอาจารยทงสามไดลงพน

ทนาแหว ไดเลาวา “...เราไมรวาจะทำาอะไร...” หรอ ควร

พฒนาโจทยอะไรทเหมาะสม ในเวลานน คณทศพร ทอง

เทยง อดตเจาหนาทสงเสรมการปลกสตรอเบอรโรงงานหลวง

สำาเรจรป ทไปดวยพดขนวา

“อากาศเยนแบบน นาจะปลกสตรอเบอรได”

เอาไหลสตรอเบอรทเชยงใหมมาปลกทอำาเภอนาแหว

จากนนไมนานคณทศพรไดเขยนโครงการ เพอขอรบการสนบสนนงบประมาณไปทศนยไบโอเทคฯ และจากคำาบอกเลา

ของชาวบานทวา “แตกอนชาวบานบอเหมองนอยและบานหวยนำาผก กเคยปลก

สตรอเบอรแตไมคอยจรงจง โดยทหารเปนคนจบมอปลก”

การชวนชาวบานปลกสตอเบอรครงน จงเปนความทาทายของคนทำางาน 2 คน คอ นายทศพร ทองเทยง และ

นายปยทศน ทองไตรภพ (ในขณะนนพงจบการศกษาระดบ ป.โท หลกสตรการจดการทรพยากรชวภาพ มจธ. ซงคนเคยกบ

พนทในระดบหนง) โดยเรมจากการไปซอไหลสตรอเบอร ประมาณ 100,000 ตน มาแจกใหชาวบานทงสองหมบาน กวา 100

คน อบรมใหความร และสอนใหชาวบานทำาตงแตเตรยมแปลงปลก ดวยแนวคดทวา “สตรอเบอร คอ พชทางเลอก พชเสรม

รายได”

ในปแรก คณะทำางานคดเลอกไดคนทำาจรงจง 10 คน จากทงหมดทอบรมใหกวา 75 คน จากนนในป พ.ศ. 2543-2544

ถอเปนจดเรมตนของทำาการงานกบสตรอเบอรนาแหวอยางจรงจง ทงสวนงานวจยพฒนาและงานถายทอดเทคโนโลย อกทง

เปนจดเรมตนของการ “ผลตไหลสตรอเบอรเอง” โดยนำาตนแมพนธ

สตรอเบอรจากสถานวจยดอยปย มาใหชาวบาน 2 คน คอ นายสงา บญธรรม และนายบญเดจ แสนคำา ซงทงสองเปน

เพอนกน อยางไรกตาม ความผดพลาดกไดเกดเพราะกตกาทคณะทำางานกำาหนด “ไดไหลเทาไหร ขายไดแลว แบงกนคนละ

ครงนะ”

ปญหาทตามมาคอ คนหนงในนนผลตไหลสตรอเบอรไดนอยกวาอกคน แตเมอขายไหลสตรอเบอรแลวกลบเอากตกา

มาเปนตวคดคาตอบแทน จงสรางความไมพอใจใหอกฝาย ดงนน ในปถดมาคณะทำางานจงตดสนใจซอไหลสตรอเบอรจาก

เชยงใหมตามเดม แตกพบปญหา

“ไหลสตรอเบอรเชยงใหมเปนโรคอะไร นาแหวกเปนโรคเดยวกน”

กลมชาวบานทปลกสตรอเบอรทนาแหวไปดแปลงทำาไหลสตรอเบอรทเชยงใหม

คณะทำางานไดไปดแปลงทำาไหลสตรอเบอรบานบอแกว อำาเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม โดยการดแลของอาจารยจาก

มหาวทยาลยแหงหนง ทไดรบมอบหมายใหมาดแลการทำาไหลสตรอเบอรใหกบโครงการสตรอเบอรทนาแหว โดยทางเชยงใหม

จะเรมทำาไหลสตรอเบอรประมาณเดอนกมภาพนธ ชาวบานนาแหวจงสงไหลสตรอเบอรไว 50,000 ตน “วนนนไปทบานบอแกว

ไหลสตรอเบอรสวยมาก ครงนทำาใหเราไดเรยนรเทคนคดๆ ในการทำาไหล”

11

12

พอถงเดอนธนวาคมคณะทำางานไดขอยมรถของกรมปาไมมาขนไหลสตรอเบอร จากเชยงใหมมาทนาแหว วงทงหมด

2 รอบ แตถกชาวบานบน เพราะคณภาพตนไมเหมอนกบทไปดมา และเปนอยางนอกหลายป แตชาวบานกยงสามารถนำามา

ปลกไดขายลกสตรอเบอรกน

“อาจารยเอาไหลอะไรมาให บางตนใหญ บางตนปานกลาง และบางตนเลกมาก รากยงไมเกดกม”

ป พ.ศ. 2548 ประมาณกลางเดอนกนยายน คณะทำางานและชาวบานเตรยมวางแผนปลก และคยกนถงปญหาของ

ไหลสตรอเบอรททวความรนแรงมากขน สวนหนงเพราะเปนจดตำาสดของพนธพระราชทาน 50 ชาวบานนาแหวจงตองการไป

ดสถานทผลตไหลสตรอเบอรทเชยงใหม ครงนนชาวบานและคณะทำางานไดเดนทางไปเชยงใหม และมเจาหนาทพาไปดแปลง

ผลตไหล ภาพทเหนคอ “ตนสวย และไมเปนโรค” ไหลสตรอเบอรเจรญเตบโตด ชาวบานจงสงไหลสตรอเบอรไป 75,000 ตน

และในเยนวนนนมรถคนหนงขนไหลสตรอเบอรมาประมาณ 75,000 ตน สภาพไหลสตรอเบอรแตกตางจากทไปดมาในวนนน

และเมอถามวาลอตนจะสงใหใคร กไดคำาตอบแบบเฉไฉวามคนสงใหเอามาให แตชาวบานกพอจะเดาไดวาไหลสตรอเบอรชดน

เปนของใคร

“ผมจะไมมาซออกแลว”

ป 2550 คณะทำางาน มจธ. และ สวทช. จงมาตงเปาหมายวา “ปหนาจะทำาไหลสตรอเบอรเอง” ในขณะนนอาจารย

มรกตกเหนดวยกบความคดน แตกแนะนำาวา “อยาพงเอาไหลสตรอเบอรททำาเองนไปใหชาวบานปลกนะ” ดงนนชาวบานนา

แหวจงจำาเปนตองซอไหลจากเชยงใหมเหมอนเดม แตเปนไหลสตรอเบอรคณภาพดจาก สถานวจยดอยปย

การทำาไหลสตรอเบอรทนาแหวจากตนสตรอเบอรเพาะเลยงเนอเยอ

ไหลสตรอเบอรทนาแหวทดลองทำาในปแรกมตาดอกแตคณภาพไมคอยด ในชวงนน มจธ. ไดนำานกศกษา ป.โท

หลกสตรการจดการทรพยากรชวภาพ สาขาทกษะการจดการทรพยากรฐานชมชน (CRM) ไปฝกทำาไหลสตรอเบอรทสถานวจย

ดอยปย แลวมาทดลองทำาทนาแหวในสภาพโรงเรอน เปรยบเทยบกบการทำาในแปลงปลกทวไป ปญหาทพบคอ ตนสตรอเบอร

ทปลกในโรงเรอนเปนโรคเหยวและเนา เนองจากสภาพของโรงเรอนทคอนขางชน และอณหภมทรอนกวาภายนอกถง 2 องศา

เซลเซยส และยงพบการระบาดของตวออนของดวงชนดหนงอกดวย นอกจากปญหาของโรคและแมลงแลว การปลกสตรอเบอร

ในโรงเรอนยงพบวา เจรญเตบโตคอนขางชา ทำาใหไดผลผลตชากวาในแปลงปลก 2 สปดาห

การผลตไหลสตรอเบอรทนาแหว จะใชเวลาอยในชวง 4 ½ - 5 เดอน คอ ตงแตเดอนพฤษภาคม ถงกลางเดอนกนยายน

เดอนเมษายน ซอตนแมพนธสตรอเบอรเพาะเลยงเนอเยอ ในราคาตนละ 10 บาท หรอ 1,040 บาท/ถาด (ภาพท 1) มาปลก

ในถงดำาขนาด 8 * 16 นว (หรอ 7 * 14 นว) ดวยวสดปลกทมสวนผสมของ ดน ขยมะพราว และแกลบดำา อตราสวน 1 ตอ

1 ตอ 1 จากนนดแลรดนำาตามความเหมาะสม ชวงแรกใสปยเคมสตร 46-0-0 หรอ 21-0-0 ประมาณ 1 ชอนชาตอตน พอตน

สตรอเบอร อาย ได 1 เดอน จงเปลยนเปนสตร 15-15-15 อตรา 8-10 กรมตอตน

ภาพท 1 ถาดบรรจตนแมพนธสตรอเบอรเพาะเลยงเนอเยอทซอจากสถานวจยดอยปย

ตน ดงนนแม 1 ตน อาจใหไหลไดระหวาง 40-80 ตน (ภาพท 3) ขนกบความสมบรณของตนแมและไหลแรก

กลางเดอนพฤษภาคมถงเดอนสงหาคม ตนสตรอเบ

อรเพาะเลยงเนอเยอหรอตนแมจะใหไหลสตรอเบอรตนแรกใน

เดอนพฤษภาคม ระหวางนควรบำารงดวยปยเคมสตร 15-15-15

ทกสปดาห เมอไหลมตมรากโผลมาเลกนอย (ภาพท 2) ชาวบาน

จะทำา “การตวงไหล” หรอปลกไหลสตรอเบอรลงไปในถงดำา

ขนาด 2X5 นว ทใสวสดปลก (ดนผสมกบปยหมก และแกลบดำา)

จนเตมถง และจะใชไมไผถากเปนเสนเลกๆ (ตอกไมไผ) มากดให

เสนไหลยดตดกบดนปลกในถงดำา ชวงนการบำารงดแลจะใชปย

ทางใบ รดทกๆ 7 วน จนกวาจะสนสดการทำาไหลสตรอเบอร

ตนแมพนธสตรอเบอร 1 ตน อาจใหเสนไหลสตรอเบอร

5-10 เสนไหล และเสนไหลแตละเสน สามารถใหไหลไดถง 3-5

13

ภาพท 2 เมอไหลสตรอเบอรมตมรากโผลมาเลกนอย

ชาวบานจะเรมตวงไหล

ภาพท 3 การผลตไหลสตรเบอร

ไหลอายเทาไหร??? ถงจะนำามาปลกในแปลงได

ชาวบานทเชยงใหม อาศย “การนบวน” ไหลสตรอเบอรทจะลงปลกไดตองอาย 120-150 วน แตเทคนคทนาแหวแตก

ตางไป คอจะมการตรวจสอบตาดอกภายใตกลองสเตอรโอไมโครสโคป (โดยเจาหนาท สถานวจยดอยปย) ซงเปนเหตการณสำาคญ

เพราะ “เปนการคนพบโดยบงเอญ” เนองจากชาวบานทคณะทำางานเลอกมาทำาไหลใหกบลกบานตดธระ ทำาใหตนไหลขาดการ

บำารงดแลนานกวา 15 วน แตเมอจะนำาไปปลกไดมการสมตรวจตาดอกภายใตกลองเชนทกครง ซงพบวาไหลเหลานนมระยะตาด

อกสงกวา การดแลแบบปกตทพบตาดอกในระยะท 3-5 (จากทงหมด 9 ระยะ) ในทางวชาการอธบายไดวา “การทพชขาดนำา”

เปรยบเสมอนการทำาให “พชเครยด” พชจะพยายามสรางสวนทเกยวของการเจรญพนธ นนคอ “ตาดอก” อยางไรกตาม

พฒนาการของตาดอก จากระยะท 2 ไประยะท 3 จะใชเวลาประมาณ 1-2 สปดาห และขนอยกบสภาพอากาศ (เยน) และ

ความชนสมพทธทเหมาะสม

ชาวบานนาแหวนยมลงแปลงปลกสตรอเบอรในชวงตนเดอนตลาคม ดงนนกลางเดอนกนยายนชาวบานจะงดนำาและ

ปย ประมาณ 7 วน สำาหรบไหลสตรอเบอรทชาวบานนำามาปลกจะมการคละกนตงแตไหลแรก จนถงไหลสดทาย (แตถาสามารถ

แยกเปนลำาดบการปลกไหลได คอไหลแรกปลกกอน ไหลกลางปลกถดมา และไหลทายๆ ปลกสดทาย) จะสามารถดแลและให

ผลผลตไดอยางตอเนอง

เตรยมแปลงปลกสตรอเบอร

กลางเดอนสงหาคมชาวบานจะเรมเตรยมแปลง โดยการใชรถไถเดนตามไถดะปนดนผสมกบปยหมกหรอปยคอกให

เขากน จากนนจะใชแรงงานคนขนแปลงปลก ขนาดบนหลงแปลงกวาง 30 เซนตเมตร สงประมาณ 50 เซนตเมตร เพอปองกน

การสะสมของนำาในชวงฝนตก จากนนกลางเดอนกนยายนชาวบานจะทยอยปลก เวนระยะหางระหวางตน 25 เซนตเมตร และ

ระหวางแถว 20 เซนตเมตร คลมแปลงดวยพลาสตกสดำาบรเวณขอบแปลงเพอปองกนวชพช และใชหญาคาคลมบรเวณโคนตน

เพอรกษาความชมชนและรองรบผลสตรอเบอร การคลมในลกษณะน (ภาพท 4) มสวนชวยลดความเสยหายของผลสตรอเบอร

ไดเปนอยางด

การบำารงดแลในชวงแรกเนนปยเคมสตร 46-0-0 หรอ 21-0-0 และเมอเรมแตกใบออน (ระบบรากสมบรณ) จะเปลยน

เปนสตร 15-15-15 อตรา 10 กรมตอตน หากสงเกตวาตนสตรอเบอรเรมออกดอก (ประมาณเดอนพฤศจกายน) จะเพมเตมดวย

สตร 13-13-21 หรอบางครงใชผสม หรอ สลบกน สำาหรบการดแลรกษาดานโรคและแมลงนน ในชวงตนฤดปลกทฝนตกหนก

ชาวบานจะฉดพนสารเคม (สกอร) ปองกนกำาจดเชอรา อาท โรคแอนแทรคโนส ทกสปดาหจนถงกลางเดอนตลาคม หรอจนกวา

ฝนหยดกจะหยดพน ตนสตรอเบอรจะใหผลผลตในชวงปลายเดอนธนวาคมถงตนเดอนมกราคม แตถาหากปลกในชวงเดอน

ตลาคมผลผลตจะออกมากในชวงหลงปใหมซงไมคอยไดราคา อยางไรกตาม ชาวบานจะสามารถเกบผลผลตไดถงเดอนเมษายน

พนธปลกสตรอเบอรทนำามาปลกทนาแหวมหลายพนธ เชน พนธพระราชทาน 50 ออนแอตอโรคแอนแทรกโนส พนธ

329 ทคอนขางตานทานโรคแอนแทรคโนส แตออนแอตอโรคไวรส ในขณะทพนธพระราชทาน 80 ออนแอตอราแปง

14

ภาพท 4 การคลมแปลงปลกสตรเบอรดวยพลาสตกสดำา (ซาย) และหญาคา (ขวา)

ปลกสตรอเบอรแลวไดอะไร??? อาจมองผลกระทบไดใน 3 สวน คอ บรบทชมชนนาแหว นกวจยหรอคณะทำางาน และสตรอเบอร

มมมองตอบรบทชมชน สตรอเบอรมสวนสรางรายไดเสรม ใหกบชาวบานหลงฤดปลกพชหลก ซงบางครงใหคา

ตอบแทนทมากกวารายไดหลก ทงนทมาของรายได คอ การจำาหนายไหลสตรอเบอร และการจำาหนายผลสตรอเบอร

ไหลสตรอเบอร คณะทำางานจะสงตนแมพนธสตรอเบอรมาประมาณ 1,400 ตน โดยเลอกผรบผดชอบ 4 คน มาผลต

ไหลสตรอเบอรใหกบลกบานแตละแหง (บานบอเหมองนอย และบานหวยนำาผก) ซงจะไดประมาณ 60 ตน ตอ ตนแม หรอ

ทงหมดประมาณ 168,000 ไหล โดยตนไหลสตรอเบอรทงสองหมบานใชประมาณ 120,000 ตน โดยจำาหนายใหสมาชก ราคา

2 บาท/ไหล คดเปนมลคา 240,000 บาท และจำานวนทเหลออก 48,000 จำาหนายใหคนภายนอก ในราคา 5 บาท/ไหล คดเปน

240,000 บาท รวมทงสน 480,000 บาท

ผลสตรอเบอร ชาวบานประมาณ 30 คน รวมพนทปลกสตรอเบอรทงสองหมบานกวา 15 ไร เฉลยผลผลตสตรอเบอร

ทขายได ประมาณ 10,000 กโลกรม ในราคาเฉลย ๑๕๐ บาท/กโลกรม คดเปนมลคากวา 1,500,000 บาท

นอกจากสตรอเบอรจะมสวนสรางรายไดแลว ยงทำาใหเกดการสรางงาน และทำาใหชาวบานมงานทำา การสรางความเขม

แขงในกบคนในชมชน คอ การจดตงกลมผปลกสตรอเบอร (แบบหลวมๆ) ในลกษณะของ “กลมเพอนชวยเพอน” สดทายคงจะ

เปนเรอง การทองเทยว ซงนอกจากนกทองเทยวจะมาดมดำากบบรรยากาศของจงหวดแลว สนคาหรอของทระลก อาท มะคาเด

เมย และสตรอเบอร ยงเปนความทตองการของนกทองเทยวอกดวย

ผลตอสตรอเบอร นาแหวปลกสตรอเบอรมานานกวา 15 ป (2543-2558) ตอนนชาวบานสามารถผลต “สตรอเบอร

ปลอดสารพษ” ซงเปนความภมใจของทงคณะทำางานและชาวบาน “สตรอเบอรอรอยกวาเดม” แตกอนวดความหวานได 8

องศาบรกซ ตอนนไดสงสดถง 11 องศาบรกซ “ชอเสยงของสตรอเบอรนาแหว” เปนทรจกของนกทองเทยวมาขนกวาแตกอน

ซงนอกจากรสชาตทอรอยขนแลว สวนหนงเปนเพราะการพฒนาดานบรรจภณฑ และการจดการหลงการเกบเกยว ททำาให

ขนสงไดไกลขนกวาเดม

15

ภาพท 5 สตรอเบอรพนธพระราชทาน 80

บทบาทตอนกวจย การทำางานวจยพฒนาสตรอเบอรทนาแหว เรมตนดวยความไมร เพราะตนเองไมมความรพนฐาน

ดานการเกษตร เรยกวา “ทำาแบบหวานแห” แตโชคดทไดมโอกาสไปพดคยกบหลายคน มความรวมมอกบหนวยงาน แลกเปลยน

ประสบการณ และไดรบความชวยเหลอเปนอยางด การทำางานมไดทำาบทบาทเปนแตเพยงนกวจยเทานน การทำางานทำาใหได

เรยนรเทคนคตางๆ มากกมาย “เราเปนทงนกวจย เปนคนงาน และเปนชาวบาน อยางตอนลอไหลชาวบานทำาไมทน กตองไปชวย

ชาวบานทำา”

อยางไรกตาม คณะทำางานใหความเหนวา “เรายงไปไมถงฝน” คอ นกทองเทยว หรอกลมผซอ “ตลาดยงมาไมถงเราอยางตอ

เนอง” อกทงขอจำากดของพนธสตรอเบอรทเหมาะสม และจำานวนตนไหลตอตนแม

“...ปจจยแหงความสำาเรจคอ การเอาใจใส ชาวบานตองตวงไหลใหไวพอ

ความชนสมพทธคอนขางสง จะออกไหลด

จดระยะหางของถงลอไหล ประมาณ 30 เซนตเมตร

ตองจดการกบโรคและแมลงใหได โดยเฉพาะชวงฝนตก มกจะเปนโรคแอนแทรกโนส...”

“เรารกมน...มนจะรกเรา”

คำากลาวของคณปยทศน ทองไตรภพ

16

ควนละอองโลหะจากการเชอมโลหะ

กระบวนการเชอมเปนหนงในกระบวนการผลตทไดรบความนยม ทสามารถนำาไปใชไดในหลายอตสาหกรรม เชน

อตสาหกรรมกอสราง อตสาหกรรมตอเรอ อตสาหกรรมขนสง และแมกระทงอตสาหกรรมปโตรเลยมและปโตรเคม การเชอม

สามารถใชไดในทงขณะทกำาลงกอสรางอตสาหกรรม ระหวางการผลต และรวมถงการซอมบำารงและการซอมแซมชนสวน

กระบวนการเชอม กระบวนการตด และกระบวนการทเกยวของนนมอยหลายกระบวนการ ซงทก ๆ กระบวนการสามารถทจะกอ

ใหเกดควนละอองโลหะ [1] ในปรมาณทแตกตางกนขนอยกบคณลกษณะของกระบวนการทใช โดยสวนแลวกระบวนการเชอมท

มการใชสารพอกหมเขารวมดวยมกจะกอใหเกดควนละอองโลหะมากกวาเมอเปรยบเทยบกบกระบวนการเชอมทไมอาศยสาร

พอกหม กระบวนการเชอมดวยลวดเชอมหมฟลกซ (Shielded Metal Arc Welding: SMAW) กระบวนการเชอมไสฟลกซ (Flux

Cored Arc Welding: FCAW) ลวนเปนกระบวนการเชอมทกอใหเกดควนละอองโลหะมากทสด

ควนละอองโลหะทเกดขนนนสามารถถดสดหายใจเขาไปโดยชางเชอมททำางานในบรเวณทใกลเคยงกบบรเวณทเกดควน

ละอองโลหะ หากสมมตวาชางเชอมสดหายใจควนละอองโลหะทปรมาณ 0.5 กรม ตอการทำางาน 8 ชวโมงตอวน ซงเทยบไดกบ

100 กรมตอป หรอเปนปรมาณ 2.5 กโลกรม ตลอดอายการทำางาน 25 ป จากขอมลของ The American Conference of Gov-

ernmental Industrial Hygienists (ACGIH) ปรมาณความหนาแนนของควนละอองโลหะในระดบทยอมรบไดอยท 5 มลลกรม

ตอลกบากศเมตร สำาหรบการทำางานท 8 ชวโมงตอวนและ 40 ชวโมงตอสปดาห ซงทำาใหทราบถงการทำางานทเสยงอตรายทสด

งานหนง แตกลบเปนงานทถกละเลยและไดรบความสนใจนอยจากอตสาหกรรมของประเทศไทย

องคประกอบของควนละอองโลหะจะประกอบดวยควนละอองของโลหะหนก โอโซน กาซคารบอนมอนนอกไซด (CO)

คารบอนไดออกไซด (CO2) ไนโตรเจนออกไซด [2] คา TLV ของแตละประเภทของโลหะทยอมรบไดระบไวในตารางท 1 ปร

มาณาและประเภทของโลหะหนกทสามารถเกดเปนควนละอองโลหะได จะขนอยกบประเภทของกระบวนการเชอมรวมถงวสดท

ใชในการทำางาน เชน องคประกอบของ Cr VI จะสามารถตรวจพบไดในการเชอมสแตนเลส ในขณะทอะลมเนยมจะพบไดในการ

เชอมอะลมเนยม สำาหรบกาซตาง ๆ และโอโซนจะสามารถตรวจพบไดในทก ๆ กระบวนการเชอม ยกเวนในกรณของการเชอมใน

สภาวะของแขง (Solid State Welding) ทเกดควนละอองโลหะในระดบตำา

17

มาตรฐานทใชในการวดอตราการเกดควนละอองโลหะและองคประกอบของควนละอองโลหะมอยหลายมาตรฐาน เชน

AWS F1.2 จะถกใชเปนแนวทางในการวดอตราการเกดควนละอองโลหะ ซงนอกจากนยงมวธการทดสอบอน ๆ กยงสามารถใช

งานกนไดเชนเดยวกน สำาหรบการวเคราะหปรมาณองคประกอบของโลหะหนกตาง ๆ โดยเฉพาะ Cr VI จะใชมาตรฐาน AWS

F1.4 ซงจะใชทงเครอง Atomic Absorption Spectrometry (AAS) และ Photo spectrometry ทความยาวคลน 540 nm

ขนาดของควนละอองโลหะทเกดขนมไดหลายขนาดทงทใหญกวา 5 ไมครอน และเลกกวา 1 ไมครอน [3] ขนอยกบการ

เกดของควนละอองโลหะและปฏกรยาภายหลงจากนน กลไกการเกดควนละอองโลหะทนำาเสนอโดย Gonser [4] จะมทงการ

ระเบดของหยดนำาโลหะ การเกดไอระเหย การกลนตว และการเกดออกซเดชน ซงสามารถอธบายไดในรปท 1 ซงสอดคลองกบ

ภายถายอเลกตรอนแบบสงผาน (TEM) ดงแสดงในรปท 2 เปนการรวมตวกนของควนละอองโลหะ

มความพยายามเปนจำานวนมากในการลดควนละอองโลหะจากการเชอม สำาหรบกลมวจยอาชวะอนามยในการเชอมและ

การจดการ มจธ. กำาลงดำาเนนการวจยในการพยายามลดควนละอองโลหะทเกดขน [5 – 6] ทงนโดยการใชอนภาคนาโน (Nano

Particle) โดยอาศยหลกการ Photo Catalytic ซจะใชประโยชนจากอเลกตรอนอสระ (Free Electron) ทเกดเกดขนดงแสดงใน

รปท 3 ในการปองกนการเกดออกซเดชนของไอออนโลหะ (Metal Ion) สงผลใหเกดควนละอองโลหะทนอยลง การดำาเนนการดง

กลาวใหผลเปนทนาพอใจสำาหรบลวดเชอมหมฟลกซบางเกรด โดยการปรบปรงลกษณะ (Characteristic) ของ ฟลกซทพอกหม

อยโดยอาศยอนภาคนาโน ซงสามารถลดอตราการเกดควนละอองโลหะได 20 – 50% ขนอยกบประเภทของลวดเชอม อยางไร

กตาม ณ สถานะปจจบน กระบวนการเชอมอน ๆ ยงไมใหผลเปนทนาพอใจ จำาเปนทจะตองมความพยายามในการทำาวจยกนตอๆ

ไป

18

รปท 1 กลไกการเกดควนละอองโลหะ [4]

19

รปท 2 ควนละอองโลหะจากกระบวนการเชอม Gas Metal Arc Welding (GMAW) of SUS304 จาก WELLab มจธ.

รปท 3 Photo Catalytic Mechanism [7]

20

เอกสารอางอง

Zimmer, A.T., Biswas, P., 2001. Characterization of the aerosols resulting from arc welding processes.

Journal of Aerosol Science 32: 993 – 1008

Matthew Gonser, Theodore Hogan, Arc Welding Health Effects, Fume Formation Mechanisms, and

Characterization Methods, Northern Illinois University, College of Engineering & Engineering Technology, USA,

pp. 299-307.

Jenkins, N.T., Pierce, W.M.-G, and Eagar, T.W. 2005. Particle Size Distribution of Gas Metal and Flux

Cored Arc Welding Fumes. Welding Journal 84, October: 156-s – 163-s

Gonser, M., and Hogan, T. Arc Welding Health Effects, Fume Formation Mechanisms, and Characteriza-

tion Methods, www.intechopen.com

นวตร คณาวงค, อศรทต พงอน.2552. การศกษาความเปนไปไดในการใชอนภาคนาโนของซงคออกไซดในการลดปรมาณ

ควนละอองโลหะจากการเชอม.21-22 ตลาคม 2552มหาวทยาลยขอนแกน: การประชมวชาการขายงาน วศวกรรมอตสาหการ

นวตร คณาวงค, อศรทต พงอน, คคนางค เคหะฐาน. การใชอนภาคนาโนของซงคออกไซดในการลด ปรมาณควนละอองโลหะจาก

การเชอม: การศกษากระบวนการเตรยมลวดเชอม. 13-15 ตลาคม 2553. มหาวทยาลย

21

ทศทางอตสาหกรรมหนยนตในประเทศไทย

บทสมภาษณ ผศ.ดร.ถวดา มณวรรณ

สถาบนวทยาการหนยนตภาคสนาม (FIBO)

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

“คนทำาหนยนตเพอการนำาไปใชจรงตองยอมรบการตเตยน

ใหมองวา เวลาถกตอวา เทากบการใหความร

หรอแสดงวาการออกแบบของเรามปญหา ตองทำา ทำาไปเรอยๆ

ความรพนฐานมประโยชน”

ปจจบน รฐบาลไดประกาศใหอตสาหกรรมหนยนต (Robotics) เปนหนงในอตสาหกรรมเปาหมายในการขบเคลอน

เศรษฐกจของประเทศไทยในอนาคต ทงน หนยนตไดเขามาในประเทศไทยมาชานาน ซงหนยนตสวนใหญจะอยในโรงงาน

อตสาหกรรม ไดแก ชนสวนยานยนต และ ไมโครอเลคทรอนค เปนหลก เรามกจะนกถงภาพหนยนตเชอม หนยนตพนส หน

ยนตประกอบชนงาน เปนตน แตวาตอนน ทงโลกไมแคเฉพาะเมองไทยอยางเดยว ม Trend ทกำาลงเปลยนไป มการทำานาย

ไววาในอนาคตอก 1-2 ปขางหนา ยอดการขายของหนยนตอกประเภทหนง คอ Service Robot หรอหนยนตใชงานบรการ

ตางๆ จะมยอดการผลตและใชงานเพมขนจนแซงหนาหนยนตอตสาหกรรม (Industrial Robot) และตลาดสวนใหญจะเนนไป

ทางการแพทย (Medical) เนองจากสงคมไทยและคนทวโลก จะเขาสสงคมผสงอาย (Aging Society) โดยเฉพาะอยางยง

ประเทศไทยในปจจบนมประชากรวยแรงงานตอผสงอายในอตราสวน 6 ตอ 1 และจะลดลงเหลอ 2 ตอ 1 ในอนาคต ดงนน

จงตองมเครองทนแรงมาชวยทงงานบานและงานทเกยวของกบผสงอาย ซงอปกรณทเปนระบบอตโนมต จะมาอยกบเราได

ใกลชดมากขน ซงอาจจะอยในรปของอปกรณในชวตประจำาวน เชน หองนำาจะชวยพยงตวเราทำาใหเราเขาหองนำาไดสะดวก

ขน หรออปกรณยกคนไขยายเตยง อาจจะอยในโรงพยาบาล หรออยในบาน เปนตน

นยาม ของคำาวา หนยนต คอ อะไร?

คำาวา หนยนต จรง ๆ แลวจะมองคประกอบ 3 สวน ไดแก 1) การรบร (perception) 2) การกระทำา (action/

actuation) 3) การประมวลผล การตดสนใจ หรอปฏกรยาตอบกลบ/ตอบสนองกบสงแวดลอม

นอกจากนงานในภาคการเกษตรในเมองไทย หนยนตจะสามารถเปนเครองทนแรงชวยมนษย หนยนตสามารถมาชวยได

ตงแตเรมปลก พนยา จนถงเกบเกยว หนยนตเปนมากกวาเครองจกรกลการเกษตร อาท หนยนตหอผลไมในสวนทเดนเขาไปใน

สวนเมอเหนผลไมแลวสามารถเขาไปเลอกดผลไมและทำาการหอไดเลย ในอนาคตจะเปนการทำาการเกษตรเชงประณต เนองจากท

มปญหาดานแรงงาน หนยนตจะชวยทำาการแทนเราได

มนษยจะเปนผควบคมหนยนต

การควบคมหนยนต แบงออกเปน 3 ประเภท

1. Fully Autonomous จะเปนการทำาเองโดยอตโนมต เชน เรากดปมเปดหนยนต หนยนตจะทำาการวงเลย ขยบ

เคลอนไหว มการตดสนใจ ได สามารถผานสงกดขวางไดโดยอตโนมต ทำาเองได มความฉลาดไมตองพงการตดสนใจของมนษย

2. Semi-Autonomous หนยนตประเภทนมความฉลาดสวนหนง คนจะตองเปนผเลอกจดหรอตำาแหนง และหนยนต

จะดำาเนนการแทน แตตองมคนชวยเลอกตนไมตวหนยนตสามารถหอผลไมไดเอง

3. Tele-operation ตองใชคนบงคบหมด แตใชบงคบหนยนตโดยใช Joystick หรอแขนกลยนไปทำางานอตโนมต คนจะ

บงคบอยตรงไหนกได

ดงนน หนยนตมอยหลายระดบ ขนอยกบการเลอกใชงานหนยนต และขนอยกบภารกจหรองานทคนตองการใหหนยนต

ไปชวยมากกวา แตอกสวนหนงทตองพจารณา คอ ความคมทน ระยะเวลาในการคนทน หรอ ความนาลงทน ซงโดยสวนใหญผ

ออกแบบจะพฒนาหนยนตทสามารถใชงานไดจรง โดยจะขนอยกบบรบทของการใชงานในแตละธรกจ ซงจะตองทำาการศกษาวา

1) ใครเปนคนใชงาน เขามกำาลงทรพยในการทำาแคไหน และผลทไดคมคากบการลงทนหรอไม 2) วตถประสงคของการใชงานหน

ยนต อาท ตองการลดความผดพลาด ตองการลดเวลา หรอตองการสรางความปลอดภย

22

หนยนตจะมาแยงงานคนไหม

หนยนตจะแทนคนหรอไม ขนอยกบบรบททจะใชงาน เชน จำานวนเกษตรกรเทาเดม แตอาจมความปลอดภยในการ

ทำางานมากขน เชนการปนเกบลกมะพราว การพนยากำาจดศตรพช ซงคนอาจจะไปนงบงคบหนยนตแทนทจะไปลงมอทำาเอง

กได หรองานบางอยางทไมมคนทำา งานบางอยางไมเหมาะกบสภาวะการทำางานของมนษย เราจงใชเครองจกรกล หรอ หนยนต

เขามาชวย เชน งานในโรงพยาบาล การยกคนไขลงจากเตยงหรอยายเตยงคนไข เราพบวาพยาบาลหรอผทำาหนาทนบาดเจบท

หลงเยอะมาก ซงบางทไมไดเกดขนทนท ซงการทำางานมนมสภาวะหลายอยางทไมเหมาะกบมนษย เรากนำาหนยนตมาเปนกลไก

หนงเปนเครองจกรเสรม หรออปกรณจดทาคนใหเหมาะสมกอนการยกมากขน ดงนนหนยนตจงไมไดมาแยงงานเราทำา แตดวย

รปแบบงานหรอลกษณะงานทเปลยนไป สงเรานจะอำานวยความสะดวกใหเราไดมากขน

ทำาไมหนยนต จงมาไดรบความสนใจอยางมากในตอนน

เพราะเปนจดทเทคโนโลยมาบรรจบกน คอ การทจะเปนหนยนตไดนนตองมเทคโนโลยการประมวลผล มการรบขอมลจากสง

แวดลอมคอตวเซนเซอร หรอเรยกวาสมองกล มตวขบเคลอน ปจจบนเทคโนโลยเหลานมนมาบรรจบกนดวยราคาทเหมาะสม

เราจะเหนไดวาคอมพวเตอรในปจจบนราคาถกลงมาก โทรศพทมอถอม processor แรงๆ แตมราคาตำา ขนาดเลก อปกรณทเคย

ราคาแพง มราคาลดลง สามารถหาซอไดงาย เพราะฉะนนจงทำาใหพนฐานองคประกอบของเทคโนโลยหนยนตถกลงเยอะ พอ

มาถงจดทพอเหมาะกบทางเศรษฐศาสตร คอปญหาแบบนพอแกดวยวธนแลวมนคม กทำาใหเกดขนมาเปนโปรดกสจรงๆ หาก

เปรยบเทยบกบ 10 ป ทแลว ถาคดจะทำาหนยนต กทำาไมได เพราะราคาอปกรณแพงมาก แตปจจบนราคาอปกรณตางๆ ราคา

ถกลงมาก แบตเตอรรกราคาถกกวาเดม และใชงานไดนานขน จงทำาใหเกดยค “การใชหนยนตในชวตประจำาวน” มากขน ทำาให

สามารถเขาถงและทำาหนยนตไดงายขน และหนยนตจะฉลาดขน เพราะในชวง 10-20 นมการพฒนาในสวนการดานปญญา

ประดษฐ ทสรางการประมวลผลหรอความฉลาดใหหนยนตมากยงขนและทนทานตอความไมแนนอนของโลก หรอ สถานการณ

ทไมแนนอน ทนตอสงแวดลอม รวมถงการแบงปนขอมลกนผานอนเตอรเนต

23

แนวโนมของอตสาหกรรมหนยนต

สำาหรบในประเทศไทยนน หนยนตคาดวาจะเตบโตขนอยางตอเนอง หากมองเฉพาะประเทศในกลมอาเซยน ประเทศ

สงคโปรคอนขางไดเปรยบ เพราะรฐบาลมการสนบสนนอยางจรงจง โดยไดจดตง research center วจยและพฒนาดานหนยนต

อตโนมต ในหลายแงมม เชน หนยนตขนาดเลก หนยนตทางการแพทย และลาสดไดมการผลกดนเรอง “การทำารถอตโนมต”

เปนวาระแหงชาต โดยไดทำาการจางนกวทยาศาสตรในหลายๆ สาขา มารวมทำาวจยใหงานดงกลาวเกดขนและใชไดจรงเพอใชใน

ประเทศ

ในประเทศไทยนนมโจทยเพอการทำาการวจย ทมความหลากหลาย ไมวาจะเปนภาคอตสาหกรรม หรอ ภาคการเกษตร

หากเราสามารถออกแบบหนยนตทแกปญหาได อนาคตเรากจะสามารถเปนผนำาดานหนยนตไดเชนกน ซงในปจจบนเมอมการ

จดแขงขนหนยนต ประเทศไทยกสามารถควารางวล กลบมาได ดงนน ตองบอกวาเรายงมความหวง ทงนเพราะเทคโนโลยและ

องคความรดานหนยนตทวโลกในขณะนยงพอๆ กนอย หากเราเรมตอนนไมไดสายเกนไป และเรามความเฉพาะทางของประเทศ

เราทมปญหาและสามารถนำาหนยนตไปแกปญหาได เปนปญหาทเกดขนในประเทศของเรา หากเราออกแบบหนยนตมาแกปญหา

เฉพาะทางทเกดขนเหลานได เรากจะมความเขาใจลกซงในเรองเหลาน โอกาสในอนาคตทเราจะสงออกเทคโนโลยในอนาคตก

สามารถทำาได เราไมควรรอวงตามเทคโนโลยทเขามาแลวเรากเอามากอปป เราควรคดเองทำาเองได ดงนน ทกภาคสวนจงตองชวย

กนผลกดน โดยความรวมมอระหวางสถาบนการศกษา และผประกอบการ พฒนาหนยนตมความสามารถในการแกปญหาเฉพาะ

ทาง ซงในอนาคตประเทศไทยเรามศกยภาพเพยงพอทอาจจะเปนผนำาและผสงออกหนยนตได

ภาคเอกชนไทยกบการพฒนาเทคโนโลยหนยนต

นอกจากหนวยงานภาครฐทเปนสถานศกษาหรอสถาบนวจยตางๆ แลว ภาคเอกชนกมความสนใจและพฒนาหนยนตใน

อตสาหกรรมของตนเองหลายๆ แหง เชน

1. บรษท ปนซเมนไทย จำากด (มหาชน) หรอ SCG ไดตงหนวยงานขนมาเพอทจะดเรองหนยนต โดย SCG จะสนใจหน

ยนตใน service sector ของเขา ซงจะเปนงานเฉพาะทางของ SCG

2. บรษท ปตท. จำากด (มหาชน) ไดพฒนาและทำาหนยนตใหใชในอตสาหกรรมสำารวจนำามน หรอ สำารวจแทนขดเจาะใต

นำา ซงสวนนเปนความภาคภมใจของ FIBO ททำาผานมา 2 เฟส แลว กำาลงลงนามสญญา เฟสท 3 ทำาในสวนของงานจรงทนำาไป

ทดสอบในทะเล และยงมมหนยนตทำาความสะอาด หรอ หนยนตเพอการซอมบำารง

3. บรษท เจรญโภคภณฑอาหาร จำากด และบรษทในเครอ ซพออล ตงธงไววาจะตองนำาหนยนตเขามาใหงาน โดยไดนำา

หนยนตมาใชในโรงงานอาหารสำาเรจรป รวมถงไดพฒนาหนยนต “เคานเตอรเซอวส” มาใชใน 7-11

4. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย มการนำาหนยนตสำารวจหมอไอนำา (Boiler) เปนการสำารวจความหนาของผนงทอ

เพอการบำารงรกษา

5. บรษท ไทยออยล จำากด (มหาชน) ไดพฒนาและใชหนยนตเพอการซอมบำารงทอนำามน

นอกจากนยงมมหนยนตบนสำารวจเสนทางนำา ปา เพอศกษาการอพยพของสตวปา หรอพนธพช

24

เรองทอยากฝาก

การวจยในหนยนต สวนหนงเปนเพอการนำาไปใชประโยชน (research for application) ตองทำา field test ดวย ซง

เปนเรองทมความสำาคญคอนขางมาก เพราะจะทำาใหเราพบปญหา และความผดพลาด ทตองจดการบอยๆ เทากบเปนการฝกหา

วธแกปญหาทเปนไปจรง

เราสามารถเปดเครอง 1,000 ครง ไดทกครงหรอไม หรอ คนใชงานไมกลว ใชงาย ทำาใหคนอยากใช ใชไดจรง ดงนน คน

ทำาตองยอมรบการตเตยน ใหมองวา เวลาถกตอวา เทากบ การใหความร หรอแสดงวา การออกแบบของเรามปญหา ตองทำา ทำา

ไปเรอยๆ ความรพนฐานมประโยชน

Bio-inspiration เปนแรงบนดาลใจใหกบตวเอง อาท การแบงตว งเลอยไดทงแนวตง คอ ขนตนไม และเลอยตามแนว

นอนบนพนราบ ตนเองจงมองวา “ง” มกลไกการทำางานอยางไร ทงๆ ท “งไมมขา” หากเราตองสรางหนยนตทเคลอนทไดทง

แนวตงและแนวนอน ตองอาศยกลไกอะไร ใชซอฟแวร หรอ เขยนโปรแกรมอยางไร ออกแบบอยางไร ใชวสดอะไร คลายๆ กบ เรา

กำาลง “เลยนแบบสงมชวต” ทตองเขาใจกลไกของสองวาทำางานอยางไร

หนยนตทดตองปรบตวไดด และตดสนใจได ซงเปนหวใจสำาคญของการทำา basic research โดยอาศยฐานความรของ

รายวชา เครองกล ไฟฟา และคอมพวเตอร

25

เดกทจบใหม

ทกคนอยากทำางานหรอตอยอดในสงทตนเองเรยนมา ในมมทกลบกนนาจะคดวา “เรา” ทำาประโยชนอะไรตอประเทศได

บาง ซงอาจจะไมจำาเปนตองทำา ในสงทเราเรยนจบมากได

เราควรสนใจเรยนร สงสำาคญไมใช “ตวเรา” แต คอ การเรยนรตลอดชวต

ชวตเปลยนแปลงตลอดเวลา โดยเฉพาะวงการหนยนต แทนทจะเปนวกฤต นาจะเปนโอกาสมากกวาไมใชขอจำากด เปนความสนก

เพราะทำาไดหมด

สงทนกศกษาควรม

ความสนใจ หรอมมมองทเปดกวาง อยาไปคดวา ไมชอบอะไร เพราะทกคนอยางเรยนรได บางรายวชาอาจจะไมด แตก

ตองรบาง

“อยาไปเกลยด ควรเปดใจยอมรบ และอดทน”

จากนนเลอกวาจะเกงอะไรใหทมเวลากบตรงนนมากขน

26

การศกษาเปรยบเทยบความแขงและโครงสรางของชนพอกแขง

บนเหลกกลาคารบอน JIS-S50C โดยการเชอมอารกลวดหมฟลกซ

Comparative Study of Hard-faced Layer Hardness and Microstructure

on JIS-S50C Carbon Steel by Shielded Metal Arc Welding

อรรถกร จนทรชนะ1 ปราโมทย พนนายม1 วรญา วฒนจตสร1 กตตพงษ กมะพงศ

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ปทมธาน

Atthakorn Chanchana1 Pramote Poonnayom1 Voraya Wattajitsiri1 Kittipong Kimapong 1

27

การศกษาเปรยบเทยบความแขงและ

โครงสรางของชนพอกแขง บนเหลกกลาคารบอน JIS-S50C

โดยการเชอมอารกลวดหมฟลกซ

บทคดยอ

การเชอมพอกผวแขงเปนหนงในวธการซอมแซมเพอเพมโลหะทมความแขงบนผวของชนสวนเครองจกรกลเกษตรซงหลด

หายไปเนองจากกลไกการสกหรอในเครองจกร ดงนนการพฒนาตวแปรกระบวนการเชอมทเหมาะสมเพอใหไดชนผวพอก

แขงทมความแขงและอตราการสกหรอตำา จงมการกระทำาอยางตอเนอง บทความนมจดประสงคในการศกษาอทธพลของ

จำานวนชนการเชอมพอกผวแขงมผลตอโครงสรางจลภาคและความแขงของผวพอกแขงบนเหลกกลาคารบอน JIS-S50C

ดวยการเชอมอารกลวดหมฟลกซ แบบมการสรางชนรองพนและแบบไมมการสรางชนรองพน ผลการทดลองโดยสรปพบ

วา การเพมขนของจำานวนชนสงผลตอคาความแขงทเพมขน คาความแขงของโลหะเชอมแสดงความแขงสงสด 750 HV พบ

ไดทผวบนของชนพอกแขงท 3 แบบไมมรองพน และแสดงความแขงตำาสด 225 HV ทโลหะฐาน การตรวจสอบโครงสราง

จลภาคพบวาการเพมเฟสทมโครเมยม โมลบดนม และแมกนเซยมในปรมาณสงสงผลใหเพมความแขงและความตานทาน

การสกหรอของโลหะเชอมแบบไมมชนรองพน การสรางชนรองพนสามารถกำาจดจดบกพรองในโลหะเชอมพอกแขงแต

ทำาใหเกดการเจอจางของสวนผสมทางเคมทสงผลทำาใหเกดการลดสมบตทางกลของโลหะเชอมได

คำาสำาคญ :พอกผวแขง,ชนพอกผวแขง

Abstract

Hard-faced welding is one of repairing methods for raising the hard metal on the agricultural

machine part surfaces that are removed by the wear mechanism in the machine. So, investigation of

optimized welding process parameters that produces hard and low wear rate of the hard-face layer

was still performed. This paper aimed to study the effect of hard-facing layer amount on microstruc-

ture and hardness of JIS-50C carbon steel by shielded metal arc welding with buttering and no-butter-

ing layers. The summarized results were as follows. An increase of hard-facing layer amount affected to

increase the hardness of the layers. The hardness of the welds showed a maximum hardness of about

750 HV found at the top surface of 3rd weld layer with no-buttering layer and showed the minimum

hardness of about 225 HV at a base metal. Microstructure investigation showed that the increase of

the phase that contained higher chromium, molybdenum and manganese affected to increase of the

hardness and the wear resistance of the weld metal with no-buttering layer. The butter layer could

eliminate the defect in the hard-faced weld metal but produce the dilution effect that affected to

decrease the mechanical properties of the welds.

Keywords : Hard-faced, hard-facing layer

1. บทนำา

ในชวงระยะเวลา 10 ปทผานมาวสดประเภทโลหะไดมการพฒนาอยางรวดเรวและมความสำาคญเปนอยางมากตอชนสวน

เครองจกรในภาคอตสาหกรรมทตองการใชวสดโลหะทมคาสมบตทางกลทสงเพอยดอายการใชงานของเครองจกร[1] วสดโลหะ

ยงคงไดรบความนยมเนองจากมสมบตเชงกลทแขงแรง ตานทานการสกกรอนจงมการใชในภาคอสาหกรมอยางกวางขวาง เชน

เครองจกรในการทำาเหมองแร การผลตปนซเมนต และการผลตกระดาษ[2] อยางไรกตาม เครองจกรเหลานมกมการเสอมสภาพ

ตามลกษณะการใชงานและตามอายการใชงาน ดวยเหตนชนสวนตางๆ จงตองทำาการซอมบำารงเพอยดอายการใชงานใหนานขน

ดวยการพอกผวแขงเพมเนอวสดทมสมบตดกวาซงเปนวธทไดรบความนยมอยางมากในปจจบน[3] การพอกผวแขงสามารถนำาไป

ใชกบบรเวณพนผวของวสดไดหลายกรรมวธ เชน การพนเคลอบ กรรมวธทางความรอน ในบรรดากรรมวธทงหมดการเชอมพอก

ผวแขงถอเปนทางเลอกอกทางทประหยดไมยงยากซบซอนทงยงมความหลากหลายของกระบวนการและสามารถปรบใชวธการ

เชอมพอกผวแขงในพนททตองการได[1]

ทผานมามการศกษาเกยวกบการเชอมอารกลวดเชอมหมฟลกซพอกผวแขง (Hard facing Electrode) บนเหลกกลา ASTM

A36 แบบไมมชนรองผว จำานวน 3 ชน ดวยลวดเชอมหมฟลกซ 3 ชนด ผลการทดลองพบวา ลวดเชอมทมทงสเตนปรมาณสง

แสดงความตานทานการสกกรอนสงสดทการเชอมเพยง 1 ชน[4] และการเชอมพอกผวแขงเหลกกลาคารบอนตำาดวยการเชอ

มอารกลวดหมฟลกซโดยใชลวดเชอมทมสวนผสมของตวประสานภายในแผนเหลกกลาถกนำามาทำาการเชอมเดนแนวและซอนทบ

เปนชน ชนงานถกแบงออกเปน 2 กลม กลมท 1 คอกลมในสภาพเชอม และกลมท 2 ถกนำาไปทำาการอบชบตามสภาวะทกำาหนด

ผลการทดลองพบวา คารโบไนไตรดซงเปนโลหะผสมระหวางโครเมยม ไททาเนยม และนโอเบยมในผวพอกแขง มขนาด รปราง

และการกระจายตวอยางแตกตาง ขณะทในชนงานทผานการอบชบมขนาดผลกทละเอยดกวาในระดบนาโนและมการกระจาย

ทเปนเนอเดยวมากกวา ตำาแหนงทมปรมาตรของคารโบไนไตรดสงแสดงคาอตราการสกกรอนทตำา[5] มการศกษาการเชอมอาร

กลวดเชอมหมฟลกซพอกผวแขงเหลกหลอสเทา ASTM เกรด 2500 การทดลองทำาการเปลยนแปลงชนดของลวดเชอมรองพน

3 ชนด และใชลวดเชอมพอกผวแขง 5 ชนด ผลการทดลองพบวา การใหความรอนกอนการเชอม จำานวนชนของการเชอม และ

อตราสวน Cr/C ในลวดเชอมพอกผว สงผลตอความยาวของการแตกราวตอพนท[6]

งานวจยนมจดประสงคในการศกษาอทธผลการเชอมชนรองพนและไมมชนรองพนของกรรมวธการเชอมผอกผวแขงทม

ผลตอความแขงและโครงสรางจลภาคของเหลกกลาคารบอน JIS S50C เพอนำาไปใชประโยชนหรอเปนแนวทางสำาหรบการเชอม

ซอมพอกแขงในบรเวณทเกดการสกหรอของเครองจกรกลทางการเกษตร

28

2. วธการวจย

วสดทใชในการทดลอง คอ เหลกกลาคารบอน JIS-S50C ทมสวนผสมทางเคมดงแสดงในตารางท 1 แผนเหลกกลาถกตดใหมรปรางสเหลยมผน

ผาทมขนาด กวาง 100 มลลเมตร ยาว 150 มลลเมตร และหนา 20 มลลเมตร ดงแสดงในรปท 1(ก) ผวหนาของเหลกคารบอนถกขดละเอยดดวย

หนเจยระไนเพอกำาจดผวดบของเหลกออกไปจากนนทำาการอบแผนเหลกทอณหภม 300-350 ∫C เปนเวลา 60 นาท เพอปองกนการลดตวลงของ

อณหภมกอนทำาการเชอมพอกแขง และกำาจดความชนออกจากชนงาน

กรรมวธการเชอมทใชในการพอกผวแขงในการทดลอง คอ การเชอมอารกลวดหมฟลกซ (Shielded Metal Arc Welding : SMAW) ทกำาหนด

ใหมอณหภมการอนชนงาน (Pre-heat temperature) กอนการเชอมท 150 ∫C และกำาหนดใหมอณหภมระหวางเทยวเชอม (Interpass temper-

ature) ไมตำากวา 150 ∫C การเชอมเปนแบบเดนแนวบนผวของแผนเหลกกลาแบบไมสายลวดเชอม (Non waving) โดยชางเชอมทผานการสอบวด

ฝมอจากสถาบนพฒนาฝมอแรงงาน กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมในระดบท 1 ทศทางการเชอมขนานกบดานความยาวของแผนเหลก ลวด

หมฟลกซทใชประเภทลวดพอกผวแขง (Hard-facing layer electrode) มสวนผสมทางเคมดงแสดงในตารางท 1

29

ตารางท 1 สวนผสมทางเคมของวสดและลวดเชอม

ขนตอนการเชอมพอกผวแขงบนแขงเหลกกลาคารบอนโดยมระยะขอบเขตในการเชอมขนาดความกวาง 50 มลลเมตร และ

ยาว100 มลลเมตร แสดงในรปท 1 (ก) โดยทำาการเชอมดวยลวดเชอมพอกผวแขงซอนแนวกน 3 ชนแสดงในรปท 1 (ข)

รปท 1 การเชอมพอกผวแขง (ก) ระยะขอบเขตในการเชอมพอกผวแขง (ข) การเชอมพอกผวแขง 3 ชน

ขนตอนการเชอมแบงออกเปน 2 ลกษณะดงแสดงในรปท 2 คอ แบบท 1 ทำาการเชอมดวยลวดพอกแขงซอนกน 3 ชน ดงแสดงใน

รปท 2 (ก) และแบบท 2 ทำาการเชอมดวยลวดรองพนในชนท 1 และทำาการเชอมพอกผวแขงขนไป 3 ชน ดงแสดงในรปท 2 (ข)

กระแสเชอมของลวดทง 2 แบบกำาหนดไวท 100 แอมแปร

30

รปท 2 การเชอมพอกผวแขง 3 ชน (ก) แบบไมมรองพน (ข) แบบมรอง

สวสดครบผอานทกทานและนองๆ ทเปนเยาวชน กอนอนผมตองกลาวดวยความเคารพนะครบ วาผมไมมเจตนาจะ

ลบหลหรอลวงเกนสถาบน ผมหวงเพยงตองการถายทอดการนำาเสนอใหนองๆทเปนเยาวชนเหนถงแรงจงใจตอสงทผมสามารถ

ทำาไดและผมหวงเปนอยางยงวาผมทำาไดคณกยอมทำาไดเชนกน

ความมงมนและใฝร ทกคนคงทราบดวาเปนพนฐานของความสำาเรจทกสงทเราตงใจไว และสงทจะเปนพลงสำาคญเพอ

เปนสงผลกดนถงความมงมน ใฝรใหกบเราไดอยตลอดไป จนทำาสงนนสำาเรจลลวงไปไดกคอแรงบนดาลใจ และคณนาจะไดยน

เกยวกบประโยคทวา “คณตองมแรงบนดาลใจกอนนะถงจะประสบความสำาเรจได” หากคณไมมแรงบนดาลใจกเทากบคณไมม

พลงผลกดนใหคณทำาในสงทตองการใหประสบความสำาเรจลลวงไปได สำาหรบมมมองของผม ผมวาคณไมตองไปคดหรอไปวตก

กงวลหรอกครบ เพราะคำาวาแรงบนดาลใจมไวสำาหรบผทประสบความสำาเรจแลวเทานน จงสามารถจะพดไดวาอะไรคอแรง

บนดาลใจ คณเคยเหนใครบางครบทยงไมประสบความสำาเรจในสงทหวงแลวออกมาบอกวาเขามแรงบนดาลใจอะไร หรอเขาคด

วาตนเองมแรงบนดาลใจแตเขาทำาสงทหวงไวไมสำาเรจนนใชหรอครบแรงบนดาลใจ ฉะนนหากคณเปนผหนงทยงคดวาตนเองยง

ไมประสบความสำาเรจในสงทตงใจไวกไมตองไปคดใหกงวล เพราะแรงบนดาลใจมนอยในภายในจตของคณ เพยงคณบอกกบใจ

ตนเองทกครงเมอถงเวลาวาง รางวลมไวสำาหรบคนทมงมนทมเทเทานน, ยงไมดพอยงทำาไดดกวานอก, ทอทำาไมความสำาเรจอย

ขางหนา (ทอคอขนหนงของความสำาเรจททกคนจะตองพบเจอ), ไมลำาบากกวาเขาเราจะชนะหรอ, หวใจเกนรอยอยแลว, ไมม

ปญหาแลวเราจะพฒนาอยางไร, รกตองรใหมนลกไมลกกไมชนะ นคอหลกยดบนพนฐานของการทำางานจากแรงจงใจในมมมอง

ของผม และเพอใหนองๆ ทยงเปนเยาวชนไดเขาใจวานคอการสมครใจตอการทำางานมงสสำาเรจโดยไมมใครมาสงหรอมาบงคบ

ใจของเราเทานนทจะบอกกบตวของเราเองวาควรมงมนอยางไร แลวเมอนนคณจะรวาอะไรคอแรงบนดาลใจทแทจรงของคณท

ทำาใหคณมงมน ใฝร จนประสบความสำาเรจในสงทตงใจไว เชอผม

คำาวา เชอผม คณอาจจะรสกไมคอยแนใจ ฉะนนผมมเรองเลาครบ แตกอนจะเลาผมขอแนะนำาตวกอน ผมเปนนกศกษา

ทนเพชรพระจอมเกลา ดานความคดสรางสรรค-นวตกรรม คนหนง รางวลลาสดคอรองชนะเลศอนดบ 1 ในงาน STI Thai-

land Awards 2015 รบโลหเกยรตยศจากพณฯ ทานพลเอกประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ในงานเวทปฏรปวทยาศาสตร

เทคโนโลยและนวตกรรม ครงท 2 “สรางอนาคตประเทศไทยดวยนวตกรรม” พรอมเงนสนบสนนทนการศกษา 40,000 บาท

31

คณทำาได… ขอเพยงคณมงมน และใฝร

ทนเพชรพระจอมเกลา ดานความคดสรางสรรค-นวตกรรม

32

ยอนมาเรองเลานะครบแตตองยอนไปไกลหนอย

เพราะเกณฑในการขอทนเพชรพระจอมเกลา ดานความคด

สรางสรรค-นวตกรรม ขอหนงทสำาคญทเปนจดเรม คอ ตอง

มประวตผลงานดานความคดสรางสรรค-นวตกรรมในชวง 3

ปนบถงวนสดทายของการรบสมครรบตรง โครงการทนเพชร

พระจอมเกลา โดยขณะนนชวงป 2552 ผมยงเรยนอยระดบ

ชนมธยมศกษาปท 3 เกรดกไมคอยด กจกรรมเยอะแตก

ไมมอะไรเดน ไมมความสามารถพเศษอะไรเลย เปนนกเรยน

ทายหอง ในแตละวนเมอมเวลาวางกจะคยกบเพอนแตเรอง

เกม และบอยครงเพอนสนทมกจะวพากษวจารณผมในเรอง

ของความซอหรอโงในตวผมทแยกกนไมออก หากคณเรยน

อยระดบชนมธยมศกษาปท 3 ในขณะน โดยมคณลกษณะ

และคณสมบตเหมอนขางตนทกลาวมาหรอมากกวาผม คณ

ทำาไดครบทนเพชรพระจอมเกลา ดานความคดสรางสรรค-

นวตกรรม ดวยโครงงานสงประดษฐฯ วชาโครงงานคณคร

ของผมเกงมากครบ คณครเพญพศ แกวงาม ทานรวธจะทำา

อยางไรใหนกเรยนทงหองโดยเฉพาะบรรดานกเรยนทายหอง

อยางพวกผม มความกระตอรอรนและความตงใจสงในการ

ทำาโครงงานสงประดษฐ วชาโครงงานคณครของผมเกงมาก

ครบ คณครเพญพศ แกวงาม ทานรวธจะทำาอยางไรให -

นกเรยนทงหองโดยเฉพาะบรรดานกเรยนทายหองอยางพวกผม มความกระตอรอรนและความตงใจสงในการทำาโครงงานสงประ

ดษฐฯ ทานจะคอยสรางแรงกระตนโดยการบอกและยำาทกครงถงความลบของทานในชวโมงวชาททานสอน ความลบทวาคอ ม

เสนทางลดทเขาสมหาวทยาลยทอปเทนของเมองไทย พรอมทนการศกษา โดยการสงผลงานสงประดษฐเขาประกวดในโครงการ

ตนกลาพลงงานหรองานสปดาหวทยาศาสตรระดบเขตพนท ในระเบยบการไมมการบนทกวารางวลชนะเลศ 1 ถง 3 ใหโควตาเขา

ศกษาตอในมหาวทยาลย พรอมทนการศกษา ซงจรงๆ เปนเชนนน ดงนนมนคอจดเรมตนของแรงจงใจสำาหรบผมและยงเปนความ

หวงของเหลาบรรดานกเรยนทายหองทงหลายวา เมอจบ ม.6 จะสามารถการนตวาจะไมตกรถไฟขบวนสดทายแน สำาหรบการเขา

สรวมหาวทยาลยทอปเทนของเมองไทย จากจดนเองทำาใหผมและเพอนจากนกเรยนทายหองไดเปนตวแทนของทางโรงเรยน ระ

ดบม.ตน สงผลงานสงประดษฐเขาประกวดในงานสปดาหวทยาศาสตร ผลปรากฏทำาไดเพยงผานรอบคดเลอกเขาสงานสปดาห

วทยาศาสตรเทานน ครงแรกแตใหประสบการณครงสำาคญแกผม และผมสญญากบตวเองวาปหนาผมตองทำาใหได แตเมอจบ ม.

3 ผมมเกรดเฉลยผลการเรยนตำา ทำาใหผมไดเพยงโควตาเรยนตอสายศลป-ภาษาเทานน และสงทผมสญญากบตวเองวาปหนาตอง

ทำาใหไดจะตองเรยนสายวทย-คณตเทานนถงจะมสทธ ฉะนนตดสนใจเขามาสมครสอบใหม ในปนนสามจงหวดชายแดนภาคใต

วนวายมาก ทำาใหมนกเรยนจากสามจงหวดชายแดนแหเขามาสมครสอบเขาเรยนตอเฉพาะ ม.4 มากกวาพนสองรอยคน ซงทาง

โรงเรยนเปดรบสมครนกเรยนใหม ม.4 เขาเรยนตอเฉพาะสายวทย-คณตเพยง 9 คน สวนสายอนผมจำาไมไดวารบกคน ชวงนนม

เวลาเพยงสามสปดาหกอนสอบ ผมเอาเวลาทงหมดอยกบหนงสอ หากจะกลาวกนงายๆ กคอไมมกลางวนกลางคน กนนอนอยกบ

หนงสอ เมอประกาศผลการสอบปรากฏวาผมทำาคะแนนสงสดของการสอบ ผมภมใจมาก ตวผมเองยงไมเชอวาจะสามารถทำาได

ตงแตกอนสมครสอบจนถงประกาศผลสอบเพราะไมเคยทำาอะไรทตงความหวงไวแลวประสบความสำาเรจมากอนตงแตจำาความ

ได ครงนนสำาหรบคนอนอาจคดวาสดแสนจะธรรมดา แตสำาหรบผมถอวาเปนความสำาเรจครงยงใหญ และหลงจากนนเปนตน

มาทำาใหผมรวาหากผมลกขนส ดวยความมงมนทมเทยอมประสบความสำาเรจได และผลจากความมงมนทมเทกอนจะเรยนจบ

ม.ปลาย คอรางวลชนะเลศเหรยญทองอนดบ 1 ประเภท Green Products ในระดบเวทนานาชาต The 8th International

Exhibition for Young Inventors (IEYI 2012)

หลายๆ คนบอกวาผมไมธรรมดา หากคณรจกผมและเหนถงชวงจงหวะการกาวเดนในชวตของผม

คณจะรวาผมธรรมดา ดงนนสงทผมทำาได คณกยอมทำาได ขอเพยงคณมงมน และใฝรในดานลกของสงๆ นน

ประสบการณจะชวยคณเอง อยากยอมแพ เพราะไมมใครเรมตนดวยชยชนะ

ขอเพยงหากลมกจงลกขนได อยาลมเลก

เพราะคนทลมเหลวคอ คนทลมเลกไปกอนทจะเหนผลของความสำาเรจในสงทคณตงใจไว

33

แดนองๆ ทเปนเยาวชน

วรญญ ฑปภผา