1

เกลียว SCREW THREADเปนรองบิดหรือสันบิดที่พันไปรอบทรงกระบอก

อยางคงที่ มีลักษณะของเกลียวภายใน (Internal) ก็คือ แปนเกลียว (nut) และ (External) ก็คือ สลักเกลียว (bolt)

หนาที่เกลียว-ยึดชิ้นงานแนน (Fastening) เชน ยึดงานติดกับผนัง

ยึดชิ้นสวนเขาดวยกัน-ปรับระยะ (Adjusting) เชน ปรับหนากลองถายรูป

ปรับระยะไมโครมิเตอร

2

-ถายทอดกําลัง (Transmitting) เชน เกลียวปากกาจับงาน เกลียวแมแรงยก

-บังคับการเคลื่อนที่ (Lead screw) เชน พวงมาลัยบังคับแทนกลึงเคล่ือนที่ลักษณะของเกลียว

-เกลียวขวา (right hand thread) สันเกลียวหมุนตามเข็มนาฬิกาเปนการขันเขา

-เกลียวซาย (left hand thread) สันเกลียวหมุนทวนเข็มนาฬิกาเปนการขันเขา

เกลียวที่ ใชกันอยู โดยปกติจะเปนเกลียวขวา เกลียวซายจะออกแบบมาใชกับงานเฉพาะ

-เกลียวปากเดียว (single thread) สันเกลียวเดียวพันไปรอบตัวเกลียว เกลียวปกติที่ใชกันอยูทั่วไป

-เกลียวหลายปาก มีตั้งแต สองปาก(double thread) สามปาก(triple thread) และสี่ปาก(quadruple thread) จะทําเปนสอง สาม และสี่รองเกลียวพันไปรอบตัวเกลียว ใชในกรณีที่ตองการการเคลื่อนที่ไดมากโดยหมุนนอยๆ

3

สวนตางๆของเกลียว

D = เสนผาศก.นอก (Outside diameter)h = ความลึกเกลียว (Depth of thread)

4

B = เสนผาศก.ใน (Inside diameter) = D – 2hE = เสนผาศก.พิต (Pitch diameter) = D – hA = มุมเกลียวn = จํานวนเกลียวใน 1 นิ้วP = ระยะพิต ระยะจากยอดเกลียวหนึ่งไปอีกยอด = 1/nL = ชวงนําเกลียว (Lead) ระยะจากยอดเกลียวที่

หมุนไปครบรอบ (เกลียวปากเดียว L = P , เกลียวสองปาก L = 2P , เกลียวสามปาก L = 3P )ชนิดของเกลียวที่นิยมใชกัน

-เกลียวรูปตัววี ( V-shape) เกลียวปกติที่มีใชกันทั่วไป ผลิตงาย เปนพื้นฐานของเกลียวชนิดอื่น ใชงานเกี่ยวกับความเร็วและการสั่น

สะเทือน จากเกลียวตัววี มีการดัดแปลงในการผลิตลบคมปลายใหเปนสันและโคนเกลียวใหมีความมนเพื่อไมใหชํารุดเร็วในการนําไปใช

5

งาน มีขนาดใชงานตั้งแตเล็กสุดไปจนใหญ- เ ก ลี ย ว สี่ เ ห ลี่ ย ม

(Square thread) เปนเกลียวขนาดใหญ ทําโดยเครื่องจักร เหมาะกับงานที่ใชกําลังมากๆ ใชถายทอดกําลัง เชน แมแรง เกลียวฐานปนใหญ

-เกลียวเอคเม ( Acme Thread) เปนเกลียวสงกําลัง สําหรับงานหนัก ดัดแปลงจากเกลียวเหลี่ยม โดยมีมุมเอียงเกลียว เพื่อใหการหมุนคลายไดเบาแรงขึ้น เชนเกลียวนําของเครื่องกลึง

-เกลียวตัวหนอน (Worm Thread) คลายเกลียวเอคเม แตมีมุมเกลียวเล็กกวาทําใหรองเกลียวลึกกวา ใชถายทอดกําลังในมุมขวางกันเปนมุมฉากโดยขบกับเฟองตัวหนอน (Worm Gear)

6

-เกลียวฟนเลื่อย (Buttress Thread) เปนเกลียวใชงานไปทางเดียว บังคับการเคลื่ อนที่ บนเครื่ องกลึ งและเครื่องกัดในการเรงดึงจับงานใหแนนอัตโนมัติ

-เกลียวทอ (Pipe Thread) เปนเกลียวใชสําหรับขอตอทอ โดยเกลียวมีลักษณะเรียวเพื่อใหคูประกอบเขาไดงาย และเมื่อขันจะแนนข้ึนปองกันการรั่วซึม

มาตรฐานเกลียวเกลียวที่ใชกันอยูในปจจุบันมีระบบการวัดขนาดอยู

สองระบบ โดยยึดเอาเกลียววีเปนหลัก ไดแก :---ระบบขนาดวัดเปนนิ้วใชกับสองมาตรฐาน คือ

--เกลียวมาตรฐานอเมริกัน--เกลียวมาตรฐานอังกฤษ

--ระบบขนาดวัดเปนมิลลิเมตรใชกับ

7

--เกลียวมาตรฐานเมตริก--เกลียวอังกฤษกลุมบีเอ

เกลียวมาตรฐานอเมริกัน (Unified National Form Thread) เปนเกลียวที่มีมุมเกลียว 60 องศา แบงเปนสี่กลุม :-

--กลุมเกลียวหยาบ (Coarse Thread Series) แทนดวยอักษร NC หรือ UNC ใชกับงานชางทั่วๆไป ทั้งสลักเกลียวและแปนเกลียวทั้งที่เปนโลหะและไมใชโลหะ เพื่อไมใหเกิดการหวานตัวงาย ประกอบคลายไดรวดเร็ว

--กลุมเกลียวละเอียด (Fine Thread Series) แทนดวยอักษร NF หรือ UNF ใหความแข็งแรงในทางดึงสูงกวา เหมะกับงานที่มีความหนาบางๆ เคลื่อนที่ส้ันๆ

--กลุมเกลียวละเอียดพิเศษ (Extra Fine Thread Series) แทนดวยอักษร UNEF ใชกับงานที่บางมากๆและมีการเคลื่อนที่ส้ันๆที่ UNF ไมสามารถทําได

--กลุมเกลียวพิตคงที่ (Constant Pitch Series) แทนดวยอักษร UN ใชกับงานเฉพาะอยาง และมีขนาดเสนผาศูนยกลางมากกวา 1 นิ้ว

เกลียวมาตรฐานอังกฤษ ( British Standard Thread) แบงได 3 แบบ :-

8

--เกลียววิตเวอต ( British Standard Whitworth) ใชอักษรยอ BSW เปนเกลียวหยาบ มุมเกลียว 55 องศา

--เกลียวละเอียด (British Standard Fine) ใชอักษรยอ BSF

--เกลียวบีเอ (British Association Standard) ใชอักษรยอ BA เปนเกลียวระบบมิลลิเมตร ขนาดเล็กกวา 6 มม. มีมุมเกลียว 47.5 องศา ใชงานกับเครื่องมือที่เกี่ยวกับสายตา เครื่องมือโทรศัพท

เกลียวมาตรฐานเมตริก (ISO Metric Thread)ลักษณะเดียวกับเกลียวอเมริกัน แตการวัดขนาดเปนมิลลิเมตร ใชอักษรยอ M แบงไดเปน 3 กลุม :-

--กลุมเกลียวหยาบ (Coarse grade pitch)--กลุมเกลียวละเอียด (Fine grade pitch)--กลุมเกลียวละเอียดพิตคงที่ (Fine constant pitch)

พิกัดความเผื่อของเกลียวเกลียวเปนงานประกอบที่ตองหมุนเคลื่อนที่ พิกัด

ความเผื่อจะเปนลักษณะของงานสวมหลวม (Loose fit) ซึ่งยังแบงออกไดเปน 3 ระดับ เปนความแนนของเกลียว โดยใชตัวเลขแสดงระดับ :-

9

--ระดับหลวม (Free fit) หมุนไดคลองระหวางเกลียวนอกและเกลียวใน มีชองวางมาก ใชงานกอสรางทั่วไป ใชตัวเลขแสดงระดับ(ในระบบเมตริกใช7,8,9)

--ระดับคับปานกลาง (Medium fit) เกือบไมมีชองวาง ใชกับงานทางดานชางกลทั่วไป(ระบบเมตริกใช 6)

--ระดับคับมาก (Close fit) เวลาหมุนจะรูสึกถึงความฝด ไมมีชองวาง ใชกับงานละเอียดมาก ในอุปกรณเลนสถายรูป ไมโครมิเตอร(ระบบเมตริกใช3,4,5)

ระดับคาพิกัดความเผื่อระดับความแนนเกลียวใน(แปน) เกลียวนอก(สลัก)

คับมาก (Close)คับปานกลาง (Medium)หลวม (Free)

5H6H7H

4h6g8g

การเขียนสัญลักษณเกลียวระบบมาตรฐานนิ้ว (อเมริกัน,อังกฤษ)

XXX – XXX – XXX –XXX1. สวนแรกบอกขนาดเสนผาศก.นอกเกลียว (1/4

= ขนาดเสนผาศก. ¼ นิ้ว)

10

2. สวนที่สองเปนตัวเลขตามดวยตัวอักษร ตัวเลขบอกจํานวนเกลียวในหนึ่งนิ้ว ตัวอักษรบอกมาตรฐานและลักษณะของเกลียว (14 UNC = 14 เกลียว/นิ้ว เกลียวหยาบระบบอเมริกัน)

3. สวนที่สาม เปนตัวเลขและตัวอักษร ตัวเลขบอกระดับความแนน ตัวอักษรบอกเปนเกลียวนอก (A) หรือเกลียวใน (B)

4. สวนที่ส่ี ตัวอักษร บอกลักษณะเกลียวเปนซาย (LH) หรือเกลียวขวา (RH) แตปกติถาเปนเกลียวขวาจะไมนิยมใสไว

¼ - 20 BSW – 3A9/16 – 12 UNC – 2B

1 ½ - 12NF – 3B – LH

ระบบมาตรฐานเมตริกMXX x XXX – XX/XX

1. สวนแรก M บอกถึงระบบเกลียวเมตริก ตามดวยตัวเลข บอกถึงขนาดเสนผาศก.นอกเกลียว ( M12 = เกลียวเมตริกขนาด 12 มม.)

11

2. สวนที่สองตัวเลข แสดงระยะพิต (แตกตางจากระบบนิ้วที่บอกเปนจํานวนเกลียวตอนิ้ว)

3. สวนที่สาม แสดงขนาดความเผื่อ และ เปนเกลียวในหรือเกลียวนอก ( 6H/6g = เกลียวคับปานกลาง เปนทั้งเกลียวในและเกลียวนอก)

M12 x 1.75 – 6HM20 x 2 – 6H/6gM6 x 0.75 – 7g6g

การผลิตเกลียว สามารถทําไดดวยวิธี :---ใชเครื่องมือสําเร็จ แท็ป ทําเกลียวใน ดายย ทํา

เกลียวนอก--ใชเครื่องจักรกลึงเกลียวดวยมีดกลึง--ใชเครื่องเจียรนัยทําเกลียวความถูกตองสูง--ใชเครื่องรีดเกลียวผลิตจํานวนมาก

12

การทําเกลียวดวยแท็ปและดายยเปนการทําเกลียวดวยมือทั้งเกลียวใน(แปนเกลียว)

เกลียวนอก(สลักเกลียว)การทําเกลียวนอก ใชเครื่องมือที่เรียกวาดายย

(die) มีลักษณะกลม ทําดวยโลหะแข็ง มีเกลียวแบบเ ดี ย ว กั บ แ ป นเกลียวแตจะมีสวนเวาเพื่อใหเกิดคมตัดส่ีคมหรือสาม

คม ผาเพื่อขยายและบีบขนาดไดดวยสกรู มีสัญลักษณเกลียวกํากับเพื่อใหทราบขนาดของเกลียวที่ตัดได ใชรวมกับดามจับ (die stock) เพื่อใ ห ห มุ น ตั ดเกลียวไดดวยมือ โดยเลือกดามจับใหถูกขนาดซึ่งจะมีขนาดกํากับไวที่ดาม

วิธีการตัดเกลียวดวยดายย1. เตรียมงานรูปทรงกระบอกขนาดเทากับขนาดเสนผาศูนยกลางนอกของเกลียวที่ตองการ โดย

13

ปลายแตงใหมีมุมเอียง (taper) เพื่อใหเขาดายยไดงายเมื่อเริ่มตน2. จับงานใหตั้งฉากกับปากกา3. ขยายรูดายยใหใหญไวเมื่อเริ่ม สวมลง

ดามจับใหถูกดานโดยดานเ รี ย ว ไ วดานเริ่มตัด ยึด

ใหแนน4 . ตั้ งดายยลงบนงานเริ่มตัด โดยตั้งใหไดฉากกับงาน เอาดาน

เรียวเขางาน5. หมุนเพื่อตัดเกลียวโดยรักษาความฉาก

14

ไว เมื่อรูสึกวาดายยกินงานเกลียวสักฟนหรือสองฟนพอแนน ใหตรวจสอบความฉากของดายยกับงาน ซึ่งถาไม

ตั้งฉากขณะนี้ยังพอปรับใหฉากได6. หมุนกินงานเปนจังหวะ ¼ รอบแลวหมุนกลับเพื่อคลายเศษโลหะออก อยาหมุนกินงานติดตอกันไปทางเดียวจนงานเสร็จ

7. ใชสารหลอลื่นเพื่อชวยลดแรงกัดกินงานและใหผิวงานเรียบ

8. คอยๆบีบดายยลดขนาดลงเพื่อใหกัดงานให ไดขนาดตามตองการ9. อาจตองเตรียมกลึงมาพอไดขนาดกอนหากขนาดเกลียวใหญ

15

การทําเกลียวใน ใชเครื่องมือที่เรียกวาแท็ป (tap) มีลักษณะ เปนแทงคลายสลักเกลียวที่ถูกบากใหเปนรองตาม

ยาวเพื่อใหเกิดคมตัดสามหรือสี่คมตัด มีสัญลักษณขนาดของเกลียวบอกที่ดาม ปลายดานหนึ่งทําเปนเหลี่ ยมไวส ว ม กั บ

ดามจับ (tap wrench) ซึ่งตองเลือกใชดามใหเหมาะกับขนาด ทําจากเหล็กแขง็ (high carbon or high speed steel) ซึ่งจะแตกหักงาย

ทําไวเปนชุด ชุดละสามตัว:--ตัวเรียว (Taper tap) ทําปลายใหเรียวชวง 6 – 7 ฟน เพื่ อ เข า งานตัดใหตั้ งฉาก และกัดงาย เกลียวที่ทะลุตลอดและบาง อาจใชเพียงตัวนี้ตัวเดียว

16

-ตัวตาม (Plug tap) ทําเรียวปลายชวง 3 – 4 ฟน ใชกั ดต อจาก ตั ว แ ร ก ทําหรับงานที่ หนาๆ อาจจะใชเปนตัวเริ่มตัดไดแตตองระวังการตั้งฉากกับงานซึ่งยากกวาตัวแรก-ตัวสุดทาย (Bottom tap) ไมมีเรียวปลาย ใชกรณีของเกลียว รูตันเพื่อใหก น รู ตั ด เ ก ลี ย ว ไ ดเต็มเกลียว ไมสามารถใชเริ่มตนกัดได เพราะไมสามารถใสลงรูงานได

ขนาดรูที่เจาะเพื่อทําเกลียว (Tap Drills)รูที่ใหญเกินจะทําใหเกลียวไมเต็มฟน รูที่เล็กเกิน

ไปตองใชแรงบิดแท็ปมาก แท็ปอาจจะหัก รูที่เจาะจะมีขนาดใหญกวาขนาดของเสนผ าศูนยกลางในของเกลียวเล็กนอย ซึ่งหาได

จากการคํานวณอยางคราวๆเกลียวอเมริกันหาไดจากสูตร

ขนาดรูทําเกลียว = D – 1/n

17

เกลียวเมตริกหาไดจากสูตรขนาดรูทําเกลียว = D – P

เกลียวอังกฤษหาไดจากสูตรขนาดรูทําเกลียว = D – 2h + ระยะเผื่อโดย ระยะเผื่อ = 2 x ¼ h

คาจากการคํานวณ อาจจะหาขนาดดอกสวานไมได ใหใชขนาดที่เล็กหรือใหญกวา แตตองไมเล็กกวาขนาดเสนผาศูนยกลางในของเกลียวที่ตองการ

วิธีการทําเกลียวดวยแท็ป1. เจาะรูงานดวยขนาดที่ไดคํานวณไว จับงานบน

ปากกาใหแนนใหรูไดระดับตั้งฉาก2 . สวมแท็ปตั ว เ รี ย ว

(Taper tap) ลงรูในแน วดิ่ ง ใ ห ตั้ ง ฉ า ก อาจจะใชฉากชวยในการตั้ง

3. เลือกดามจับใหพอเหมาะกับขนาดสวมลงบนหัวเหล่ียมที่ดามแท็ป

18

4. มือจับที่ดามแท็ปใกลแท็ปมากที่สุดเริ่มหมุนใหแท็ปกัดงานสักรอบ แลวตรวจสอบความตั้งฉากดอกแท็ปซึ่งขณะนี้ยังพอปรับได

5. จับปลายดามแท็ปหมุนกัดงานเปนจังหวะ ¼ร อ บ แ ล วห มุ น ก ลั บค ล า ย เ ศ ษโ ล ห ะ ใ ห

หลุด ไมฝดแลวจึงหมุนเดินหนากัดตอจนเสร็จ6 . ห ย อ ด น้ํ ามั นระบายความรอนและหลอ

ล่ืนเพื่อหมุนกัดไดสะดวกขึ้น7. เปล่ียนตัวแท็ปที่สองที่สามตามลําดับความจํา

เปนจนเกลียวเสร็จ โดยเฉพาะทําเกลียวรูตัน ตองเหลือกนรูไว 1/16

19

นิ้ว ปองกันหมุนจนปลายแท็ปยันกนรู ซึ่งจะเปนสาเหตุใหแท็ปหัก8 . แ ท็ ป ข น า ดเล็กๆ จะแตกหักงายเมื่อหมุนกัดจนรูสึกแนน

ให เป ล่ี ยนแท็ป เ รี ย งลําดับเมื่อรู สึกวาแท็ปแตละตัวแนนขึ้น วนเชนนี้จนเสร็จ

สาเหตุที่ทําใหแท็ปแตกหัก1. ขนาดรูที่เจาะเล็กเกินไปจนตองใชแรงกดและบิดมาก

2. ตั้งแท็ปเอียงเมื่อกินลึกไปเรื่อยๆ จะกินหนักไปขางและแนนขึ้นเรื่อยๆ

3. ใชดามจับใหญเกินไปทําใหไมทราบกําลังในการบิด

4. ขาดการหลอลื่น5. ไมหมุนแท็ปกลับเพื่อคลายเศษใหหลุด ทําใหเศษอัดแนนอยูในรู

20

6. เกลียวรูตันตองระวังปลายแท็ปชนกนรู ซึ่งถาบิดตอแท็ปก็จะหัก