รายงานผลการดำาเนนงานของประเทศไทยตามอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ

ค ว า ม น ำา

ก า ร เ ข า เ ป น ภ า ค ๑. ประเทศไทยลงนามในภาคยานวตสาร เขาเปนภาคอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ (International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination – CERD) เมอวนท ๒๘ มกราคม ๒๕๔๖ และอนสญญามผลบงคบใชกบประเทศไทยตงแตวนท ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๔๖ ทงน ในการเขาเปนภาคของไทย ไทยไดจดทำาถอยแถลงตความทจะไมใชบทบญญตของอนสญญาเกนกวารฐธรรมนญและกฎหมายไทย และมขอสงวน ๒ ขอ คอ ขอ ๔ และขอ ๒๒ โดยขอ ๔ การจดใหมมาตรการเชงบวกทจะขจดการกระตนการกระทำาทเลอกปฏบตทางเชอชาตจะกระทำาเฉพาะเมอพจารณาเหนวามความจำาเปนทจะตองออกเปนกฎหมายเทานน และขอ ๒๒ ไมรบผกพนเกยวกบการตกลงขอพพาทระหวางรฐภาคทจะเสนอตอการพจารณาของศาลยตธรรมระหวางประเทศ

๒. รายงานของประเทศฉบบน จดทำาตามพนธกรณขอ ๙ ของอนสญญา ซงกำาหนดใหรฐภาคตองเสนอรายงานการปฏบตตามอนสญญาเกยวกบมาตรการตาง ๆ ทางดานกฎหมาย กระบวนการยตธรรม กระบวนการบรหารและอนๆ ซงรฐภาคไดจดใหมขนเพอบงคบใชอนสญญาน และเปนรายงานฉบบรวมของรายงานฉบบแรก (ป ๒๕๔๗) และฉบบท ๒ (ป ๒๕๔๙) โดยการจดทำารายงานดำาเนนการตามแนวทางรปแบบและเนอหาตามทคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตขององคการสหประชาชาตกำาหนดขน

ก ร ะ บ ว น ก า ร จ ด ท ำา ร า ย ง า น๓. การจดทำารายงาน ดำาเนนการดวยกระบวนการมสวนรวมของภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชนในรปคณะกรรมการและคณะทำางานในความรบผดชอบของกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม และการประชมกลม (focus group) กบผแทนกลมชาตพนธในภมภาคตางๆ

ทวประเทศ โดยมการดำาเนนการ ๓ ขนตอน คอการวางกรอบแนวทางและศกษาขอมลเบองตน การจดทำารายงานและการนำาเสนอรางรายงานตอสาธารณชน (ดรายละเอยดภาคผนวก ๑)

ค ำา ช แ จ ง เ บ อ ง ต น๔. รายงานฉบบน เปนรายงานรวมของรายงานฉบบแรก (initial report) กบการรายงานฉบบท ๒ (periodic report) ซงตองเสนอในเดอนกมภาพนธ ๒๕๔๗ และ ๒๕๔๙ ตามลำาดบ การจดทำารายงานดำาเนนการในชวงป ๒๕๔๙-๒๕๕๐ จงใชขอมลดานสถตถงสนป ๒๕๔๙ และขอมลเกยวกบสถานการณตางๆ ถงสนเดอนกนยายน ๒๕๕๐ อยางไรกด โดยทการจดทำารายงานฉบบนไดใชเวลาในการจดทำามาจนถงป ๒๕๕๑ จงไดนำาพฒนาการในกรอบนโยบายและกฎหมายทเกดขนในชวงป ๒๕๕๐-๒๕๕๑ มาใสรวมไวดวย เพอใหขอมลดานพฒนาการความกาวหนาของไทยในเรองการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตมความสมบรณทสด ทงน การจดทำารายงานไดใชกรอบแนวทางขององคการสหประชาชาตตามเอกสาร HRI/GEN/๒/Rev.๓ (บทท ๔) วนท ๘ พฤษภาคม ๒๕๔๙ เอกสาร CERD/C/๒๐๐๗/๑ วนท ๒๗ กนยายน ๒๕๕๐ และเอกสาร HRI/GEN/๒/Rev.๕ วนท ๒๙ พฤษภาคม ๒๕๕๑ ประกอบกบขอเสนอแนะทวไป ทกำาหนดและรบรองโดยคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต เนอหาของรายงานประกอบดวย ๒ สวน คอ สวนแรกเปนขอมลเกยวกบประชากรและกลมชาตพนธของประเทศ สวนท ๒ เปนการวเคราะหขอบญญตและกลไกตางๆ ทประเทศไทยมอยเพอรองรบสวนทเปนสาระบญญต คอ ขอ ๑-๗ ของอนสญญาโดยเฉพาะในประเดนทคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตกำาหนดไว

๕. ประเทศไทยไมมการเกบสถตขอมลประชากรโดยจำาแนกกลมชาตพนธในการทำาสำามะโนประชากรและไมมการระบเชอชาตในบตรประจำาตวประชาชน จงยงไมมขอมลในเชงสถตทมการจำาแนกเชอชาตโดยกลมอายหรอเพศ แตสำานกงานสถตแหงชาตมความสนใจและคำานงถงการจำาแนกขอมลในหวขอทจะเปนประโยชนตอกลมเปาหมาย เชน การจำาแนกปญหาทเกดกบกลมเดก

2

และเยาวชนสตร ผพการ ผสงอาย สวนการศกษาวจย สรางองคความร และการรวบรวมขอมลเรองชาตพนธทงในดานอตลกษณวฒนธรรมภมปญญาและสทธของกลมชาตพนธมสถาบนวชาการและองคกรเอกชนทงในสวนกลางและทองถนหลายแหลงดำาเนนการเรองน เชน ศนยมานษยวทยาสรนธร (องคการมหาชน) สถาบนวจยสงคมจฬาลงกรณมหาวทยาลย ศนยนตศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยวจยพหลกษณสงคมลมนำาโขง มหาวทยาลยขอนแกน สถาบนวจยประชากรและสงคมมหาวทยาลยมหดล สถาบนวจยชาวเขา มลนธพฒนาชมชนและเขตภเขา สภาทนายความ สมาคมสทธเสรภาพของประชาชน สมชชาชนเผาแหงประเทศไทย สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย สมาคมพฒนาเครอขายองคกรชมชน ตลอดจนเครอขายองคกรกลมชาตพนธของภมภาคตางๆ เปนตน รวมถงมขอมลสถตเกยวกบสถานการณเรองชาตพนธกบการละเมดสทธสวนหนงอยในการตรวจสอบตดตามของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ผตรวจการแผนดนของรฐสภาและองคกรเอกชนอกจำานวนหนงดวย ซงประเทศไทยจะตองบรณาการขอมลเหลานเขาดวยกนเพอประโยชนในการคมครองสทธและรกษาความหลากหลายทางชาตพนธในชาต โดยภารกจนอยในความรบผดชอบของกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม ซงเปนหนวยราชการทตงขนในป ๒๕๔๕

สวนท ๑ ขอมลพนฐานดานสภาวะประชากร กลมชาตพนธ และประชากรตางดาวในประเทศไทย

๑.๑ สถานการณดานประชากร กลมชาตพนธ และประชากรตางดาวในประเทศไทย

๖. ประเทศไทยตงอยในภมภาคเอเซยอาคเนยซงเปนดนแดนทมคนชาตพนธหลากหลายอยอาศยปะปนกนมากทสดแหงหนงของโลก ประชากรของไทยประกอบดวยกลมชาตพนธตางๆ ทผสมผสานอยรวมกนมานานกวา ๗๐๐ ปในบรเวณทราบลมแมนำาเจาพระยาขนไปจนถงแหลงตนนำา บรเวณทราบสงภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อสาน)

3

และบรเวณตอนบนของแหลมมลาย งานวจย แผนทภาษาของชาตพนธตางๆ ในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๘ (Ethnolinguistic Maps of Thailand) ไดศกษาความสมพนธดานการรวมเชอสายกลมชาตพนธของคนในเอเซยอาคเนยตามตระกลภาษาหลก และจดกลมได ๕ ตระกลภาษาหลก รวม ๖๒ กลมชาตพนธคอ (ตารางท ๑)

๑) กลมภาษาตระกลไท (Tai) ม ๒๔ กลม๒) กลมภาษาตระกลออสโตรเอเซยตก (Austroasiatic) ม ๒๒ กลม๓) กลมภาษาตระกลจน-ทเบต (Sino-Tibetan) ม ๑๑ กลม ๔) กลมภาษาตระกลออสโตรเนเซยนหรอมาลาโยโพลเนเชยน

(Austronesian or Malayopolynesian) ม ๓ กลม ๕) กลมภาษาตระกลมง-เมยน (Hmong-Mien) ม ๒ กลม ดวยความหลากหลายของกลมชาตพนธทปรากฏ จงเปนการยากทจะระบ

ชดเจนวาประชากรในภมภาคเอเซยอาคเนยชาตหนงชาตใดเปนชาตพนธเดยวแตนาจะไดมการผสมผสานกนในระหวางชาตพนธตางๆ มาแลวเปนเวลานานหลายรอยป

ประชากรของไทย๗. ประเทศไทยมประชากร ๖๒.๘๓ ลานคน (ชาย ๓๑.๐๐/หญง ๓๑.๘๓ ลานคน) เปนประชากรเขตเมอง ๒๒.๗๓ ลานคน (รอยละ ๓๖.๑๘) เขตชนบท ๔๐.๑๐ ลานคน (รอยละ ๖๓.๘๓) กระจายอยตามภมภาคตางๆ ดงน (ขอมลเมอ ๑ กรกฎาคม ๒๕๕๑)

ภมภาค ลานคนรอยละภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๒๑.๒๕

๓๓.๓ภาคกลาง (ไมรวม กทม.) ๑๔.๙๑

๒๓.๗ภาคเหนอ ๑๑.๗๕

๑๘.๗ภาคใต ๘.๓๒ ๑๓.๒

4

กรงเทพมหานคร ๖.๖๐๑๐.๕การทำาสำามะโนประชากรของประเทศไทย ซงจดทำาทก ๑๐ ป (ครงลาสด

คอ ป ๒๕๔๓) และการสำารวจการเปลยนแปลงของประชากร ในคาบเวลาระหวางการทำาสำามะโนประชากรแตละครง (ระยะ ๕ ป) (ครงลาสดคอ พ.ศ. ๒๕๔๘ - ๒๕๔๙) ไมมการจำาแนกจำานวนประชากรตามกลมเชอชาตหรอชาตพนธ ประกอบกบสงคมไทยเปนสงคมพหลกษณ มการผสมผสานเชอชาตและวฒนธรรมมาแตเนนนานในประวตศาสตร จงมประชากรและวฒนธรรมทหลากหลาย ยากแกการระบชาตพนธหนงใดโดยตรง คาดประมาณวารอยละ ๘๕ ของประชากรเปนคนชาตพนธไทย ซงผานการผสมผสานกนในหมชาตพนธตางๆ มาแลวมากมาย ทเหลอเปนกลมชาตพนธอนๆ จาก ๕ ตระกลภาษา นอกจากนนเปนเชอชาตอนๆ ทพบวามอาศยอยในประเทศไทย เชน ญปน เกาหล อนเดย ซกส อาหรบ ยโรป ฯลฯ และบคคลตางดาวทประเทศไทยตองรบผดชอบดแลอย ขอมลทจะนำาเสนอในรายงานการดำาเนนงานตามอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบน จงพจารณาถงกลมประชากรทอยในสภาวะทอาจเสยงตอปญหาการสญเสยสทธ ถกละเลยสทธ หรอถกละเมดสทธมนษยชนโดยเฉพาะสาเหตทางเชอชาตซงมทงกลมชาตพนธตางๆ คนไทยจำานวนหนงและคนตางดาวตามขอมลทรวบรวมได จากการประชมกลม (focus group) เพอรบฟงปญหาของกลมชาตพนธใน ๕ ภมภาค รวม ๖ ครง ในป ๒๕๔๙ สามารถประมวลสภาพปญหาของบคคลเหลานได ๔ กลมหลก คอ

๑) กลมชาตพนธ ประกอบดวย บคคลบนพนทสง ชาวเล คนไทยเชอสายมลาย และกลมชาตพนธอนๆ

๒) คนไทยพลดถน๓) บคคลตกสำารวจ บคคลทมปญหาสถานะบคคล และบคคลไรรากเหงา ๔) ประชากรตางดาว ประกอบดวย ผอพยพเชอชาตตางๆ แรงงาน

ตางดาว และผหนภยจากการสรบ

5

๑) กลมชาตพนธ/ชนเผา๘. กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ใหความหมายของชนกลมนอยไวแตเดม (ชวงป ๒๕๔๒) วา นาจะหมายถง กลมบคคลทมไดสญชาตไทย ม“จำานวนนอยกวาเจาของประเทศ และมวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ แตกตางกนไป เขามาหรอพกอาศยอยในประเทศไทยโดยวธการหรอลกษณะทตางกน เชน หลบหนเขาเมอง เขามาพกอาศยชวคราว” และไดจดทำาทะเบยนประวตและบตรประจำาตวไวรวม ๑๘ กลม และตอมา (ตงแตชวงป ๒๕๔๘) ใหความหมายของกลมชาตพนธไววา “กลมชาตพนธ ในความหมายของคมอปฏบตราชการเลมนหมายถง ชนตางเผาหรอตางเชอชาต ทอาศยรวมกนกบชนเผาอนทมจำานวนมาก ซงอาจหมายรวมถงกลมบคคลทมไดมสญชาตไทย และมวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณแตกตางกนไป เขามาหรอพกอาศยอยในประเทศไทย โดยวธการหรอลกษณะทแตกตางกน” และจดชนกลมนอยไว ๑๗ กลม ไดแก ๑) ญวนอพยพ ๒)-๔) จนอพยพ (๓ กลม คออดตทหารจนคณะชาต จนฮออพยพ และจนฮออสระ) ๕) อดตโจรจนคอมมวนสตมลายาหรอผรวมพฒนาชาตไทย ๖) ไทยลอ ๗) ลาวอพยพ ๘) เนปาลอพยพ ๙)-๑๑) ชนกลมนอยชาวพมา (๓ กลม คอ ผพลดถน ผหลบหนเขาเมอง ผพลดถนสญชาตพมาเชอสายไทย) ๑๒) บคคลบนพนทสง ๑๓) ผอพยพเชอสายไทยจากจงหวดเกาะกง กมพชา ๑๔) ผหลบหนเขาเมองจากกมพชา ๑๕) เผาตองเหลอง (มลาบร) ๑๖) ชมชนบนพนทสง ๑๗) แรงงานตางดาวผดกฎหมาย (สญชาตพมา ลาว กมพชา) โดยตดกลมผหลบหนเขาเมองจากพมาออกจากทกำาหนดไวเดมในชวงป ๒๕๔๒ นอกจากนสำานกงานสภาความมนคงแหงชาต จดกลมชาตพนธและผหลบหนเขาเมองไว ๓ ประเภท (๒๕๔๗) คอ ประเภททมนโยบายกำาหนดสถานภาพใหอาศยอยอยางถาวร ประเภททใหอยชวคราว และประเภททอยระหวางเรงรดแกไขปญหา

สำาหรบงานวจย แผนทภาษาของชาตพนธตางๆ ในประเทศไทย ซงดำาเนนการในชวงป ๒๕๓๖-๒๕๔๔ และตพมพในป ๒๕๔๘ ใหความหมาย กลมชาตพนธ ไววา “กลมชาตพนธ หรอบางครงเรยกวา กลมชน หมายถง กลมคนทมประวตศาสตร ภาษา วฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ หรอแบบแผน

6

การดำาเนนชวตรวมกน และประการสำาคญ มสำานกในความเปนกลมหรอเผาพนธเดยวกน”

๙. ในสวนของรายงานฉบบนจดกลมชาตพนธในประเทศไทยเปน ๔ กลมใหญ ตามลกษณะถนทอย วถชวตวฒนธรรม และสภาพปญหาดงน

๑.๑) บคคลบนพนทสง (รายละเอยดปรากฏในตารางท ๒)๑๐. บคคลบนพนทสง คอชาวเขาและบคคลกลมอนๆ ทอาศยอยในพนทสงรวมกบชาวเขา เปนชนกลมนอยทตงถนฐานอยบรเวณปาเขาซงเปนทสงในเขตพนททางดานทศเหนอลงไปทางทศตะวนตกของประเทศ ๒๐ จงหวด คอ เชยงราย เชยงใหม แมฮองสอน ลำาพน ลำาปาง พะเยา นาน แพร เลย สโขทย พษณโลก เพชรบรณ ตาก กำาแพงเพชร อทยธาน สพรรณบร กาญจนบร ราชบร เพชรบร และประจวบครขนธ (กรมการปกครอง ๒๕๔๒ อางแลว) ซงกรมพฒนาสงคมและสวสดการ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดทำาการเกบขอมลไวตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๕ พบวามชาวเขา ๑๐ กลมชาตพนธ ชนกลมนอยอนๆ และคนไทยพนราบอยรวมกนเปนชมชนบนพนทสงมจำานวนประชากรรวมประมาณ ๑.๒ ลานคน ๓,๘๘๑ หมบาน (กลมบาน) เปนกลมชาวเขา ๑๐ ชาตพนธหลก ๓,๔๒๙ กลมบาน ๑๖๔,๖๓๗ หลงคาเรอน ๑๘๖,๔๑๓ ครอบครว จำานวนประชากร ๙๒๓,๒๕๗ คน ดงน

๑) กะเหรยง ๔๓๘,๑๓๑ คน๒) มง (แมว)* ๑๕๓,๙๕๕ คน๓) เมยน (เยา) ๔๕,๕๗๑ คน๔) อาขา (อกอ) ๖๘,๖๕๓ คน๕) ละห (มเซอ) ๑๐๒,๘๗๖ คน๖) ลซ (ลซอ) ๓๘,๒๙๙ คน๗) ลวะ ๒๒,๒๖๐ คน๘) ขม ๑๐,๕๗๓ คน๙) มลาบร (ตองเหลอง) ๒๘๒ คน๑๐) ถน ๔๒,๖๕๗ คน*(ชอในวงเลบ เปนชอทกรมการปกครองใชเรยกแตเดม แตตอมาได

ปรบเปลยนชอเรยกใหมตามทกลมชาตพนธใชเรยกตนเองโดยระเบยบสำานก

7

ทะเบยนกลางวาดวยการพจารณาลงรายการสถานะบคคลในทะเบยนราษฎรใหแกบคคลบนพนทสง พ.ศ. ๒๕๔๓)

๑๑. ทงนกลมชาตพนธอนๆ ทอยรวมกบชาวเขาม เชน ปะหลอง ตองส คะฉน ไทยลอ จนฮอ ไทใหญ เขมร จน มอญ พมา ลาว และอนๆ ทกระจายตวในพนทสงดวยรวม ๑๑,๘๐๒ หลงคาเรอน ๑๓,๒๒๑ ครอบครว จำานวนประชากร ๖๗,๑๗๒ คน รวมทงกลมคนไทยพนราบทอาศยทำากนบนพนทสง กระจายในพนทอก ๘๔๗ กลมบาน ๕๐,๒๕๗ หลงคาเรอน ๕๒,๙๔๕ ครอบครว ประชากรจำานวน ๒๑๒,๗๒๐ คน

๑๒. ชาวเขาสวนใหญเปนกลมชาตพนธในกลมตระกลภาษาจน-ทเบต และมกลมภาษามง-เมยน และออสโตรเอเชยตกรวมอยดวย ทางราชการจดเปนกลมชาวเขา ๒ กลมหลกคอ

๑) ชาวเขาดงเดมหรอชาวไทยภเขา เปนกลมคนไทยทแตเดมไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎร เนองจากตกสำารวจ หรอถนทอยหางไกลทรกนดารไมสามารถตดตอกบทางราชการได มระเบยบสำานกทะเบยนกลาง พ.ศ. ๒๕๓๕ และ ๒๕๓๙ ใหลงรายการสญชาตไทยใหแกชาวไทยภเขา ซงสวนใหญไดสญชาตไทยแลว

๒) ชาวเขานอก อพยพเขามาจากนอกประเทศ เชน พมา ลาว จน มมตคณะรฐมนตร ๑๓ ตลาคม ๒๕๓๘ ใหสถานะคนตางดาว (ถอบตรประจำาตวสฟา)

๑๓. กลมชาตพนธชาวเขา สวนใหญเปนตระกลภาษาจน-ทเบต และออสโตรเอเชยตก นบถอผ (animism) เคารพบรรพบรษ ผอาวโส และจารตตามวถชวตและขนบธรรมเนยมประเพณดงเดมผอาวโส มบทบาทเปนผแกไขปญหาขอพพาทภายในครอบครวและชมชน ดำารงชพดวยการกสกรรมทำาไรนา ปลกพชหมนเวยนทมทงไรหมนเวยนและไรเลอนลอย ชาวเขากลมชาตพนธตระกลภาษาจน-ทเบต (Sino-Tibetan) มกะเหรยง ละห ลซ อาขา โดยมคะฉนและบซรวมอยดวย บางแหลงขอมลรวมมงและเมยนไวในกลมตระกลภาษานดวย

๑.๒) ชาวเล

8

๑๔. ชาวเล เปนกลมชาตพนธในตระกลภาษาออสโตรเนเชยน มกลมชาตพนธยอยๆ คอ มอแกน/มอเกน มอแกลน และอรกละโวย มถนทอยตามเกาะตางๆ แถบจงหวดชายฝงทะเลอนดามนคอ ระนอง พงงา ภเกต กระบ และสตล เปนกลมชาตพนธในประเทศทอยมานบรอยป มจำานวนประมาณ ๑,๗๐๐ ครอบครว ประชากรประมาณ ๑๐,๐๐๐ คน ประกอบดวย มอแกน (อยในระนอง พงงา ภเกต) มอแกลนหรอไทยใหม (พงงา ภเกต) และอรกละโวย (ภเกต กระบ สตล) ชาวเลตงหมบานอยโดยไมมเอกสารสทธ เนองจากวฒนธรรมดงเดมทไมยดตดกบการครอบครองกรรมสทธในทดน และมระบบคดวา ทรพยากรทดนและ สตวนำาในทะเล เปนสงทไมมใครเปนเจาของ ทกคนสามารถเขาถงและใชไดแตปจจบนชาวเลบางกลมไดตงหลกแหลงถาวรแลวตามเกาะตางๆ ในจงหวดทกลาวขางตน ๑๕. มอแกน มวถชวตอยทงบนบกและในทะเล คอในชวงมรสมตะวนตกเฉยงใตจะขนมาสรางเพงอยบนบก และในชวงมรสมตะวนออกเฉยงเหนอจะออกเรอลดเลาะไปตามชายฝงเกาะตางๆ หากนโดยทำาประมง เกบหาของชายฝง หาของปาและทำากสกรรม ถนทอยอาศยเดมคอบรเวณหมเกาะมะรดของพมา ในประเทศไทยกลมใหญอยทหมเกาะสรนทร พงงา หลงเกดคลนยกษสนามเมอ ๒๖ ธนวาคม ๒๕๔๗ มคนรจกชาวมอแกนมากขนเพราะมบทบาทชวยเหลอผประสบภยหลายราย แมตนเองกตองประสบภยเชนกนโดยหมบานมอแกนหลายแหงถกคลนซดเสยหายไปพรอมเรอทใชประกอบอาชพ ตองตกอยในสภาพไรทอยและขาดอปกรณทำากน มองคกรอาสาสมครสรางบานใหมใหอยอาศยทตางจากลกษณะเดม ทำาใหวถชวตตองเปลยนไป หลายคนตองเปลยนอาชพกลายเปนกรรมกรกอสรางหรอแรงงานรบจาง และภาครฐเรมใหความสนใจโดยกรมการปกครองจดทำาบตรประชาชนและทะเบยนบานใหประมาณ ๓๗ คน เมอเดอนมนาคม ๒๕๔๙

9

๑๖. อรกละโวย (บางขอมลเรยกโอรงลาอต orang - laut) เปนกลมชาตพนธในตระกลภาษาเดยวกบมอแกนแตมภาษาของตนเองตางกบมอแกน มถนทอยบรเวณใกลเคยงกน แตลงไปทางใตถงกระบและสตล ปจจบนตงหลกแหลงถาวรมวถชวตเชนคนทวไป บางกลมนบถอศาสนาอสลามและยงประกอบอาชพทำาประมงแตภาษาอรกละโวยมผพดเพยงประมาณ ๓,๐๐๐ คน จดวาเปนภาษาทเสยงตอการเสอมสลาย

๑.๓) คนไทยเชอสายมลาย ๑๗. กลมชาตพนธในพนทภาคใตตอนลาง (จงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส สตล และสงขลา) ประกอบดวย คนไทยเชอสายมลาย คนไทยพทธ คนจน และกลมชาตพนธอน เชน ซาไก โดยทวไปคนไทยพทธและคนจนจะอยในเขตเมอง ขณะทคนไทยเชอสายมลายจะอยทวไปในพนทและมจำานวนมากกวาในเขตชนบท

คนไทยเชอสายมลายในจงหวดชายแดนภาคใตเปนกลมชาตพนธตระกลภาษาออสโตรเนเชยนนบถอศาสนาอสลาม เรยกตวเองวามลายมสลม มจำานวนประมาณ ๑.๔ ลานคนเปนชนกลมใหญในพนท (รอยละ ๘๐) ทเหลอเปนคนไทยพทธและคนจน (รอยละ ๒๐) โดยปรกตคนไทยมลายมสลมคนไทยพทธ และคนจนอยกนอยางปกตสขเหมอนญาตพนอง มการพงพาแลกเปลยนกนทงดานวฒนธรรมและปจจยดำารงชพ

๑.๔) กลมชาตพนธอน ๆกลมชาตพนธในอสาน

๑๘. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อสาน) หรอทราบสงโคราชมประชากรอาศยอยมากทสดในประเทศไทยคอกวารอยละ ๓๓ (ประมาณ ๒๑.๓ ลานคน) ในอดตดนแดนแถบนเปนแหลงตงถนฐานของคนยคกอนประวตศาสตรและอารยธรรมบานเชยง มชมชนเกาแกและชนพนเมองดงเดมอยหลายเผาพนธและเปนตนกำาเนดของอาณาจกรเกาแกคอเจนละ จงม

10

กลมชาตพนธเกาแกอยหลายกลม แผนทภาษา ใหขอมลวา ประชากรสวนใหญของอสานเปนกลมชาตพนธในภาษาตระกลไท และภาษาตระกลออสโตรเอเชยตก (ตารางท ๓)

๑๙. งานศกษาวจยเกยวกบกลมชาตพนธในอสาน สวนใหญเปนงานทศกษาถงวถชวตความเปนอย และการเปลยนแปลงทางสงคม ทไดพบวา บางเผาพนธตองประสบปญหาดานสงคมวฒนธรรมและอตลกษณทตองเสยงตอการเสอมสลาย ซงเปนสวนหนงของการถกละเลยสทธทางวฒนธรรม และเชอชาต อนเปนความหลากหลาย ความงดงาม ทนและพลงความเขมแขงในสงคม

๒๐. กลมชาตพนธตางๆ ในภาคอสานแมจะมหลากหลาย แตมผลการประชมกลม (focus group) เมอ ๑๔ กนยายน ๒๕๔๙ ณ จงหวดขอนแกน สรปวาถงแมภาคตะวนออกเฉยงเหนอจะมกลมชาตพนธจำานวนมากและหลากหลาย แตเนองจากชาวอสานเปนคนโอบออมอารมจตใจกวางขวาง ไมเกยจกนคนตางถน มประสบการณในความสมพนธระหวางกลมเชอชาตทหลากหลายทำาใหเกดพลงในการรวมตวและเกยวของกบคนในภาคอนๆ มากขน ชาตพนธตางๆ สามารถอยรวมกนอยางสมครสมานกลมเกลยวแมจะมคนมสลมกมไดมความรสกแปลกแยก ปญหาการละเมดสทธดานชาตพนธทมอยบางจงมไดอยในขนรนแรง อยางไรกตาม กลมชาตพนธอนๆ ทงในภาคอสานและภาคอนกตองประสบปญหาดานวฒนธรรมและภาษาทกำาลงเสอมสลาย หลายกลมชาตพนธตองสญเสยอตลกษณและวฒนธรรมไปทละนอยโดยไมรตวเนองจากวถชวตสมยใหม เชน กย/กวย ญฮกร และบางชาตพนธ เชน บร ซงเปนกลมชาตพนธทเกอบจะไมเปนทรจกแลว จงมนกวชาการบางกลมพยายามอนรกษวฒนธรรมโดยตงพพธภณฑของกลมชาตพนธทเสยงตอการสญสลายเหลาน

๒) คนไทยพลดถน

11

๒๑. มคนไทยจำานวนหนงทตองรบผลสบเนองจากลทธอาณานคมโดยประสบปญหาเสยสญชาตไทยเมอมการปกปนเขตแดนไทยไปเปนของประเทศเพอนบานทถกยดครองเปนอาณานคมของประเทศตะวนตก ไดแก คนไทยทอาศยอยในดนแดนไทยทถกปกปนไปเปนของพมา กมพชา ลาวและมาเลเซย บคคลเหลาน สบสนดานจากบพการทมเชอสายไทยแตไมไดสญชาตไทยโดยผลของกฎหมายอนเกดจากการเปลยนแปลงอาณาเขตของประเทศและเรยกตนเองวา คนไทยถนพลด จำาแนกได ๒ กลม คอ “ ” (๑) พวกทยงอาศยอยในดนแดนของ

รฐตางประเทศทเคยเปนของประเทศไทย และ (๒) พวกทอพยพเขามาอาศยในประเทศไทยแลวหลงการเสยดนแดน ซงมทงอพยพเขามาทนทและอพยพกลบเขามาภายหลงเพราะปญหาความไมสงบในรฐตางประเทศนน ซงพวกหลงนคอกลมทตองประสบปญหาคนไทยเหลานมทงคนพทธและมสลม ไดแก

(๑.๑) ผพลดถนสญชาตพมาเชอสายไทย เปนคนไทยทอาศยอยแถบทะวาย มะรด ตะนาวศรซงเคยเปนดนแดนไทยทถกปกปนไปเปนของพมาสมยทองกฤษครอบครองและตองตดไปกบดนแดน เมอพมาไดเอกราช มปญหาทางการเมอง เศรษฐกจ และการปราบปรามชนกลมนอย ทำาใหคนไทยเหลานตองกลบประเทศไทย เขามาอยในพนทชายแดนตะวนตกและภาคใตตอนบน (ตาก ประจวบครขนธ ชมพร ระนอง) จำานวนประมาณ ๘,๐๐๐ คน โดยมตคณะรฐมนตร ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๔๐ รฐบาลมนโยบายใหแปลงสญชาตเปนไทย (เดมถอบตรประจำาตวสเหลองขอบนำาเงน) (๑.๒) ผอพยพเชอสายไทยจากเกาะกง กมพชา เปนคนไทยทอาศยอย หรอไปประกอบอาชพทเกาะกง ดนแดนไทยทเสยใหกบฝรงเศสในสมยทฝรงเศสปกครองกมพชา รวมถงผอพยพจากเสยมราฐ พระตะบอง และศรโสภณ เมอกมพชาไดเอกราชและเปลยนแปลงการปกครองในป ๒๕๑๗ คนไทยเหลานจำานวนกวา ๑๐,๐๐๐ คนทะยอยอพยพเขามาอยทจงหวดตราด และมมตคณะรฐมนตรไมนอยกวา ๕ ครงตงแตป ๒๕๒๓ (๕ กมภาพนธ) ๒๕๒๖ ๒๕๒๗ ๒๕๓๔ และ ๒๕๔๗ (๓ สงหาคม) อนมตใหบคคลเหลานแปลงสญชาตเปนไทย รวมถงอนมตใหบตรหลานทเกดในประเทศไทยไดรบสญชาตไทยดวยแตยงมบางสวนไมสามารถพสจนสถานะได (ถอบตรประจำาตวสเขยว)

12

นอกจากนยงมผอพยพคนไทยพทธจากรฐกลนตนของมาเลเซย และคนไทยอพยพจากลาวทประสบปญหาลกษณะเดยวกบคนเชอสายไทยจากพมาและจากเกาะกง แตบคคลเหลานไดสญชาตไทยแลว รวมทงยงมผอพยพชาวลาวภเขาทเคยอาศยอยในจงหวดชายแดนภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอ (เชยงราย พะเยา นาน อตรดตถ เลย หนองคาย นครพนม มกดาหาร และอบลราชธาน)ซงเปนบคคลทเคยอพยพหนการปราบปรามผกอการรายคอมมวนสตไปอยในประเทศลาว มจำานวนประมาณกวา ๒,๐๐๐ คน เมออพยพกลบประเทศไทยกลายเปนผเขาเมองผดกฎหมายไรสถานะบคคลแตมมตคณะรฐมนตรเมอ ๒๔ ธนวาคม ๒๕๓๔ อนมตใหแปลงสญชาตไทยแลว

๓) บคคลตกสำารวจ บคคลทมปญหาสถานะ และบคคลไรรากเหงา๓.๑) บคคลตกสำารวจมทงกลมทอาศยอยดงเดมในประเทศไทย และ

อพยพมาจากนอกประเทศไดแก

๒๒. กลมบคคลทอาศยอยดงเดมในประเทศไทยแตตกสำารวจจากทางราชการ ทำาใหไมมสถานะทถกตองตามกฎหมาย มอยทวไปทงในเมองใหญและในชนบทหางไกลจำานวนหนงเปนชาวเขา (ประมาณ ๓๐๐,๐๐๐ คน) ทผานมาไดมการแกไขปญหาระดบหนง โดยการลงรายการสญชาตไทยในทะเบยนบาน ปจจบนกรมการปกครองกำาหนดกลมเปาหมายจะดำาเนนการไวประมาณ ๙๐,๗๓๙ คน ดำาเนนการกำาหนดสถานะไปแลว ๗๓,๑๓๓ คน คงเหลอทเปนปญหาอก ๑๗,๖๐๖ คน ซงอยระหวางกระบวนการพสจนทราบสถานะ

กลมบคคลทอพยพมาจากนอกประเทศแตอาศยอยมานานหรอทำาประโยชนแกทางราชการซงสดทายทางราชการยนยอมกำาหนดสถานะใหอยในประเทศไทยอยางถาวร เชน ชาวเวยดนามอพยพ อดตทหารจนคณะชาต ไดรบสถานะเปนบคคลตางดาวเขาเมองโดยชอบดวยกฎหมายซงบตรทเกดในประเทศไทยจะไดรบสญชาตไทย กลมทมเชอสายไทยจะไดรบการแปลงสญชาตเปนไทย คนกลมนมจำานวนรวมประมาณ ๑๘๐,๐๐๐ คน ได

13

รบสถานะไปแลว ๕๓,๐๐๐ คน คงเหลอกลมทอยระหวางการยนคำารองขอสถานะตามแนวทางททางราชการกำาหนดจำานวนประมาณ ๑๒๐,๐๐๐ คน

๓.๒) บคคลทมปญหาสถานะบคคลเนองจากสาเหตตางๆ ไดแก๒๓. กลมบคคลทอพยพมาจากนอกประเทศและยงไมสามารถเดนทางกลบประเทศตนทางได ประกอบดวยกลมคนจากประเทศเพอนบาน โดยบางกลมมเชอสายไทยสาเหตทไมยอมเดนทางกลบประเทศตนทาง เนองจากเหตผลตางๆ อาท ความไมปลอดภย ประเทศตนทางไมยอมรบ สวนหนงอาจอาศยอยมานานจนกลมกลนกบสงคมไทย สวนหนงทางราชการไดมการสำารวจและจดทะเบยนควบคมและผอนผนใหอยชวคราวตามหลกมนษยธรรมจำานวนประมาณ ๓๖๐,๐๐๐ คน สวนใหญยงไมมสถานะทชดเจน

กลมบคคลทมปญหาสถานะและกำาลงศกษาอยในสถานศกษาของประเทศไทยในระดบตางๆ ทงภาครฐและภาคเอกชน และอาจจะประสบปญหาในเรองการไดรบสทธขนพนฐานตางๆ ภายหลงสำาเรจการศกษา คาดวาจะมจำานวนประมาณ ๖๐,๐๐๐ คน ซงกระทรวงศกษาธการไดออกระเบยบแกไขปญหาเรองนแลวตงแตป ๒๕๔๘

๓.๓) บคคลไรรากเหงา๒๔. บคคลเหลานเปนกลมคนทไมสามารถระบทมาหรอไมมจดเกาะเกยวทชดเจน ไมมประเทศตนทางใดยอมรบ รวมทงไมไดมการกำาหนดสถานะใดๆ ใหแกคนกลมนอยางชดเจนโดยเฉพาะกลมคนทขาดบพการ หรอถกบพการทอดทงตงแตวยเยาว จนไมสามารถตดตามสบคนได บคคลเหลานไมสามารถระบจำานวนไดชดเจน เชน คนไทยอสานพลดถน ซงโยกยายจากถนกำาเนดไปทำางานตางภมภาค และสญเสยหลกฐานแสดงตวบคคล จงตกสำารวจและกลายเปนคนไรรากเหงาในทสด ทพบคอคนอสานพลดถนทประสบภยสนามและทบพการโยกยายจากถนกำาเนดไปทำางานเหมองแรหรอประมงในภาคใตตงแตรนบดามารดาและไมไดแสดงหลกฐานบคคล ถงชนลกหลานจงตองกลายเปนบคคลไรรากเหงา

14

๔) ประชากรตางดาว๒๕. ๔.๑) ผอพยพเขาเมองจากประเทศเพอนบาน ซงไดรบสถานะใหอาศยอยในประเทศไทยอยางถาวร สบเนองมาจากในชวงป ๒๔๘๘ - ๒๕๑๙ มกลมคนจากประเทศเพอนบานจำานวนหลายแสนคน อพยพเขาสประเทศไทยดวยเหตผลทงทางดานเศรษฐกจและการเมอง เพอแสวงหาโอกาสชวตทดกวา โดยในระยะแรกรฐบาลไดสำารวจจดทำาทะเบยนประวตและออกบตรประจำาตวใหถอไวเพอควบคมใหอยอาศยในพนททกำาหนดอยภายใตหลกมนษยธรรม ตอมาภายหลงรฐบาลไทยไดมนโยบายกำาหนดสถานะใหคนกลมนอาศยอยถาวร (บางสวนอยระหวางการพจารณาดำาเนนการ) เนองจากอาศยอยในประเทศเปนเวลานานและทำาคณประโยชนใหแกประเทศทสำาคญ อาท กลมอดตทหารจนคณะชาตจนฮออสระ ผพลดถนสญชาตพมาทอพยพเขามากอน ๙ มนาคม ๒๕๕๑ เนปาลอพยพ ชาวเวยดนามอพยพ ชาวลาวอพยพทไดรบการจดทำาทะเบยนประวตและบตร เปนตน

๔.๒) ผหลบหนเขาเมองทไดรบการผอนผนใหอาศยอยชวคราว๒๖. (๑) แรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง ๓ สญชาต (พมา ลาว และกมพชา) คนกลมนอพยพเขามามากในประเทศไทยเพอทำางาน โดยเฉพาะงานในระดบลางซงคนไทยไมทำา ทงนคนเหลานเรมมแนวโนมมากขน ตงแตป ๒๕๓๕ เปนตนมา จนถงปจจบนคาดวามจำานวนไมตำากวา ๑ ลานคน ทงน รฐบาลมนโยบายทจะนำาแรงงานลกลอบดงกลาวเขาสระบบการจางงานทถกตองตามกฎหมาย โดยเปดโอกาสใหแรงงานลกลอบมารายงานตว จดทะเบยนเขาสระบบการพสจนสญชาตภายใตการรวมมอกบประเทศเพอนบาน ปจจบนอยระหวางดำาเนนการ

(๒) ผหนภยการสรบจากพมา รฐบาลไดดแลคนกลมนตามหลกมนษยธรรมโดยกำาหนดใหอาศยอยในพนทพกพงชวคราว ๙ แหง เพอรอการสงกลบหรอสงไปประเทศทสาม

๒๗. ๔.๓) ผหลบหนเขาเมองอน ๆ ซงตองดำาเนนการสงกลบตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง ไดแก ชาวโรฮงยาทอพยพมาจากประเทศพมา

15

ชาวมงลาวอพยพท จ.เพชรบรณ และผหลบหนเขาเมองชาวเกาหลเหนอ

๒๘. ประชากรตางดาว ขอ ๔.๒ และ ๔.๓ มสถานะเปนผหลบหนเขาเมองอยภายใตการควบคมและการปฏบตใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองของประเทศไทย ซงจะถกจำากดสทธตามกฎหมายในระดบหนง โดยมไดขดตออนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ ทงน การดำาเนนการอยบนพนฐานความแตกตางระหวางบคคลทมสถานะทถกตองตามกฎหมายกบบคคลทมสถานะไมถกตองตามกฎหมาย จงมใชการเลอกปฏบตในลกษณะการเลอกปฎบตทางเชอชาต

สวนท ๒ การวเคราะหผลการดำาเนนการตามขอบญญตของอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ

ขอ ๑ คำาจำากดความของการเลอกปฏบตทางเชอชาตในกฎหมายภายใน๒๙. แมประเทศไทยยงไมมกฎหมายตอบสนองโดยตรงตอขอบญญตดานการเลอกปฏบตทางเชอชาต แตมโครงสรางพนฐานทางสงคมและการเมองการปกครองทเออตอการตอบสนองตามอนสญญาอยไมนอย ประกอบกบลกษณะสงคมทผสมผสาน ไมมการแบงแยก เหยยดผวเผาพนธหรอเชอชาตศาสนา ไมมกฎหมายทมลกษณะในทางแบงแยกหรอจำากดสทธทางเชอชาตของประชาชนกลมหนงกลมใดจนถงขนกอใหเกดความขดแยงรนแรงทางดานเชอชาต อกทงโครงสรางทางการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข กมกลไกและมาตรการทางดานนตบญญต ตลาการ และการบรหาร ตลอดจนมาตรการทเกยวของอนๆ ทเออตอความกลมเกลยวทางเชอชาตอยหลายประการ นอกจากน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ และ พ.ศ. ๒๕๕๐ บญญตความคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพของบคคล (มาตรา ๔) ความเสมอภาคในความคมครองไวทกเหลากำาเนด เพศ ศาสนา (มาตรา ๕) และทงหญงชาย บญญตหามการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตความแตกตางทครอบคลมถงเรองถนกำาเนด

16

เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรมหรอความคดเหนทางการเมองทไมขดตอรฐธรรมนญ ทสำาคญบญญตมาตรการพเศษไวดวยวา “...มาตรการทรฐกำาหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอนยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม...” (มาตรา ๓๐) ซงสอดคลองกบขอ ๑ วรรค ๔ และขอ ๒ วรรค ๒ ของอนสญญา

๓๐. แนวนโยบายพนฐานแหงรฐตามรฐธรรมนญ (หมวด ๕ มาตรา ๗๑-๘๙) หลายประการสนบสนนหลกการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต เชน กำาหนดใหรฐตองใหความอปถมภและคมครองพทธศาสนาและศาสนาอน สงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา สงเสรมสมพนธไมตรกบนานาประเทศ และถอหลกในการปฏบตตอกนอยางเสมอภาค

๓๑. นอกจากกฎหมายรฐธรรมนญแลว ประเทศไทยยงไดออกกฎหมายตลอดจนกฎระเบยบตางๆ ทมงเนนการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตหลายฉบบ อาท พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงมบทลงโทษผคามนษยทรนแรงขน เหยอคามนษยสามารถเรยกรองคาเสยหาย และจะไดรบทพกพงตลอดจนความชวยเหลอและเยยวยามากขน โดยไมคำานงถงสญชาต พ.ร.บ.ยงกำาหนดใหผอนผนใหผเสยหายทไมไดมสญชาตไทยสามารถอยในราชอาณาจกรไดเปนการชวคราว และไดรบอนญาตใหทำางานเปนการชวคราวตามกฎหมายได โดยใหคำานงถงเหตผลทางดานมนษยธรรมเปนหลก นอกจากน ในกรณทผเสยหายในตางประเทศเปนคนตางดาวทไดรบอนญาตใหมถนทอยในประเทศไทยตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง หรอเปนคนตางดาวทไมมเอกสารประจำาตว แตมเหตอนควรทเชอไดวาเปนผทมหรอเคยมภมลำาเนาหรอถนทอยในราชอาณาจกรโดยถกตองตามกฎหมาย เมอไดตรวจพสจนสถานะของการไดรบ

17

อนญาตใหมถนทอยเปนการชวคราว และสถานะของการมภมลำาเนาหรอถนทอยในราชอาณาจกรตามลำาดบแลว หากผนนประสงคจะกลบเขามาในราชอาณาจกร ใหเจาพนกงานดำาเนนการเพอใหผเสยหายนนเดนทางกลบเขามาในราชอาณาจกรโดยไมชกชา พ.ร.บ. การทะเบยนราษฎร (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงกำาหนดใหนายทะเบยนรบแจงการเกด และออกสตบตรทงกรณของเดกทมสญชาตไทยและไมมสญชาตไทยโดยการเกดตามกฎหมายวาดวยสญชาต ซงทำาใหเดกทกคนทเกดในไทยมขอมลการเกด และจะทำาใหเดกไรสญชาตไดสทธตางๆ โดยเฉพาะในดานการศกษาและสาธารณสข พ.ร.บ. สญชาต (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงกำาหนดใหบตรของกลมชาตพนธทเกดกอนป ๒๕๓๕ แตไมมหลกฐานการเกด สามารถไปยนขอใหนายทะเบยนออกเอกสารการเกดไดทวาการอำาเภอ และบตรของผหลบหนเขาเมองซงเดมใหถอวาเปนผเขาเมองโดยผดกฎหมาย จะอยในประเทศไทยฐานะใดนน ใหเปนไปตามกฎกระทรวง และ พ.ร.บ. การทำางานของบคคลตางดาว พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงกำาหนดใหแรงงานตางดาวทมใบอนญาตทำางานจะไดรบการประกนสขภาพ สวสดการ และการคมครอง ตาม พรบ.คมครองแรงงาน และ พรบ.ประกนสงคม เชนเดยวกบแรงงานไทย

ขอ ๒ การประณามการเลอกปฏบตทางเชอชาตและนโยบายขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต การประณามการเลอกปฏบตทางเชอชาต๓๒. ประเทศไทยมไดมการประกาศเปนทางการเพอประณามการเลอกปฏบตทางเชอชาตเปนลายลกษณอกษร แตมรฐธรรมนญทประกนการคมครอง สทธเสรภาพ ความเสมอภาคของประชาชนชาวไทยทกเหลากำาเนดและศาสนา มแนวนโยบายแหงรฐทมงสงเสรมสมพนธไมตร ความเสมอภาคระหวางกนและความรวมมอกบนานาประเทศในการรกษาความยตธรรมระหวางประเทศและผดงสนตสขของโลกไวในรฐธรรมนญหลายๆ ฉบบยอนไปไดไกลกวาฉบบป ๒๕๑๗ นอกจากน ไทยไมมนโยบายหรอกฎหมายแบงแยกชนชนผวหรอเชอชาตในระบอบการปกครองและในสงคมไทย ไมมการอปถมภหรอชวยเหลอการเลอกปฏบตเรองนโดยบคคลหรอองคกรใด

18

การปฏบตงานในระดบเจาหนาทและองคกรบนพนฐานของการไมเลอกปฏบต๓๓. ขาราชการหรอเจาหนาทของรฐ มหนาทตามรฐธรรมนญทตองดำาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย เพอรกษาประโยชนสวนรวม อำานวยความสะดวกและใหบรการแกประชาชน โดยตองวางตนเปนกลางทางการเมอง หากละเลยไมปฏบตหนาท บคคลผมสวนไดสวนเสยสามารถขอใหชแจงแสดงเหตผลได (มาตรา ๗๐) การปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทของเจาพนกงานโดยมชอบ เพอใหเกดความเสยหายแกผหนงผใดหรอโดยทจรตเปนโทษทางอาญาถงขนจำาคก ๑-๑๐ ปหรอปรบ หรอทง ๒ ประการ(ประมวลกฎหมายอาญามาตรา ๑๕๗) นอกจากนยงมพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอนพ.ศ. ๒๔๓๕ กำาหนดคณสมบตทวไปในเรองความเลอมใสตอการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขดวยความบรสทธใจและไมบกพรองในศลธรรมอนด มวนยขาราชการกำากบอกชนหนง ซงบญญตใหตองตอนรบ ใหความสะดวก ใหความเปนธรรม และใหการสงเคราะหแกประชาชนผมาตดตอราชการเกยวกบหนาทของตนโดยไมชกชาดวยความสภาพเรยบรอย หามมใหดหมน เหยยดหยาม กดขขมเหงประชาชนผมาตดตอราชการหากกระทำาการดงกลาวอยางรายแรง มโทษผดวนยอยางรายแรง (มาตรา ๙๔) ตองปฏบตหนาทดวยความซอสตย สจรตและเทยงธรรม การปฏบตหรอละเวนการปฏบตหนาทราชการโดยมชอบ เพอใหตนเองหรอผอนไดประโยชนทมควรไดเปนการทจรตตอหนาทราชการและความผดวนยรายแรง (มาตรา ๘๒) ขอบญญตตางๆ ตามกฎหมายเหลานเปนหลกประกนการไมเลอกปฏบตของเจาหนาทของรฐและเพอใหเกดผลในทางปฏบตจงมการสรางความรความเขาใจในเรองสทธมนษยชนแกบคลากรของรฐทเกยวของกบกฎหมายและกระบวนการยตธรรม การศกษา สาธารณสข และอนๆ ทงในรปการประชม สมมนา ฝกอบรมและศกษาดงาน ฯลฯ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค

๓๔. ในระดบองคกรหรอสถาบน รฐธรรมนญกำาหนดใหมองคกรอสระ ซงเปนกลไกประกนการปฏบตตามพนธกรณดานสทธมนษยชน คอ ศาลปกครอง ผ

19

ตรวจการแผนดนของรฐสภา และคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ซงมกฎหมายรองรบเพอการปฏบตหนาทใหไดผล เชน มพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒ เปนกฎหมายในการดำาเนนภารกจของศาลปกครองซงใหอำานาจกำาหนดคำาบงคบใหเพกถอนกฎหรอคำาสง สงใหเจาหนาทรฐปฏบตตามหนาท ใหใชเงนสงมอบทรพยสนหรอถอปฏบตตอสทธหรอหนาทของบคคลทเกยวของกได นอกจากนสถาบนของรฐทกแหงรวมถงสถาบนวชาการตางๆ โดยเฉพาะกระทรวงทบวงกรมทมภารกจเกยวของกบการจดการปญหาทมผลกระทบตอกลมชาตพนธ เชน สภาความมนคงแหงชาต กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข กระทรวงศกษาธการ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดปรบแนวทางการแกไขปญหาความขดแยงระหวางรฐกบประชาชนโดยยดแนวทางตามหลกสทธมนษยชนดวยระบบเจรจาและกระบวนการมสวนรวมของประชาชนเปนหลก รวมถงมการเสนอรางพระราชบญญตวาดวยการขจดการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลจากกลมองคกรสตร เสนอตอรฐบาลเพอพจารณานำาเสนอรฐสภาตอไป

การทบทวนนโยบาย๓๕. การทบทวนนโยบายหรอแกไขยกเลกกฎหมายทกำาหนดใหมการเลอกปฏบต ประเทศไทยไมมกฎหมายเลอกปฏบตในสภาวะปกตหรอการปฏบตทวไปในสงคม เรองเชอชาตมไดเปนขอจำากดหรอเปนเงอนไขในการดำาเนนการตางๆ ทางกฎหมาย การเขารบราชการหรอการทำางานทงในภาครฐและเอกชน กฎหมายและกฎระเบยบตางๆ บญญตไวเพยงใหมสญชาตไทยเทานนไมมการกำาหนดเรองเชอชาต การยตแผนแมบทเพอการพฒนาชมชนสงแวดลอมและควบคมพชเสพตดบนพนทสงการประกาศใชยทธศาสตรการจดการสถานะและสทธของบคคลในป ๒๕๔๘ และการประกาศนโยบายความมนคงแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔ การปรบปรงกฎหมายสญชาตและกฎหมายการทะเบยนราษฎร กฎหมายการคามนษยกฎหมายปาชมชน และการเสนอรางกฎหมายการขจด

20

การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ระเบยบปฏบตเกยวกบแรงงานตางดาว ระเบยบการจดการศกษาบคคลไรสถานะ ฯลฯ ลวนเปนตวอยางของการทบทวนแกไขนโยบายกฎหมายมาตรการและขจดอปสรรคขวางกนทางเชอชาตทชดเจนของไทย

การประสานเชอชาต๓๖. ในการดำาเนนการประสานเชอชาตตาง ๆ เขาดวยกน นอกจากจะมการปฏบตมาแตดงเดมและบญญตไวในรฐธรรมนญหลายๆ ฉบบทผานมาดงไดกลาวแลว ประเทศไทยยงมการดำาเนนการในทางปฏบตเพอการสงเสรมสมพนธไมตร สรางความเขาใจอนดและความกลมเกลยวสมานฉนท โดยมการสงเสรมและการรณรงคดวยโครงการตางๆ ทงของภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาชน ดวยแนวคดเรองความมนคงของมนษยเปนเปาหมาย มการทบทวนรอฟ นและกอตงองคกรสรางความสมานฉนทในกลมชาตพนธขนมาดำาเนนการเรองนอยางจรงจง เชน การรอฟ นศนยอำานวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต (ศอบต.) เพอสงเสรมการพฒนาใหกบชาวไทยเชอสายมลาย และการรอฟ นศนยสงเคราะหและพฒนาชาวเขาของกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย การจดตงสถาบนยทธศาสตรสนตวธในสำานกงานสภาความมนคงแหงชาต และความพยายามในการใชยทธศาสตรสนตวธ และการเจรจาพดคยระหวางกนมากขน ตลอดจนปลกฝงแนวคดนในหมเดกและเยาวชนรนใหมอยางจรงจง ทงการจดโครงการแลกเปลยนเยาวชน และการจดการศกษาทมงสสงคมสมานฉนท นอกจากนประเทศไทยโดยภาครฐมโครงการพเศษจำานวนมากเพอการพฒนาคณภาพชวตของกลมคนในพนทหางไกล กลมชาตพนธบนพนทสงและคนไทยเชอสายมลายในจงหวดชายแดนภาคใต โครงการเหลานเมอดำาเนนการไดผลขนหนงแลวจะโอนใหองคการบรหารสวนทองถนซงอยใกลชดประชาชนโดยตรงรบชวงดำาเนนการตอ รวมถงมความพยายามจากภาคสวนตางๆ ในสงคมรวมกนเสรมสรางความสมานฉนทของคนในชาต ทงจากภาครฐ ภาคเอกชน ประชาชน ตลอดจนสถาบนวชาการและสถาบนศาสนาตาง ๆ ทงในระดบชาตและระดบทองถน โดยนำาแนวคดลงสการปฏบตและขยายสประชาชนผานหนวยงานและองคกรทเกยวของอยางกวางขวาง

21

นโยบายการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต๓๗. นโยบายและแผนงานทใชเปนแนวทางในการพฒนาประเทศ ทครอบคลมการดำาเนนงานคมครองสทธมนษยชนและขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตทสำาคญ ไดแก

- แผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ระยะ ๕ ป ในชวงเวลาตามรายงานและปจจบนอยในชวงของแผนฉบบท ๙-๑๐ (พ.ศ. ๒๕๔๔ ๒๕๔๙ –และ พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๔) ซงไดกำาหนดยทธศาสตรการพฒนาคณภาพคนและสงคมไทยสสงคมแหงภมปญญาและการเรยนรดวยแนวทางการเสรมสรางคนไทยใหอยรวมกนในสงคมไดอยางสนตสข มงเสรมสรางความสมพนธทดของคนในสงคมบนฐานของความมเหตมผล ดำารงชวตอยางมนคงทงในระดบครอบครวและชมชน พฒนาระบบการคมครองทางเศรษฐกจและสงคมทหลากหลายและครอบคลมทวถง สงเสรมการดำารงชวตทมความปลอดภยนาอย บนพนฐานของความยตธรรมในสงคม เสรมสรางกระบวนการยตธรรมแบบบรณาการและการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงควบคกบการเสรมสรางจตสำานกดานสทธและหนาทของพลเมอง และความตระหนกถงคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษยเพอลดความขดแยง

- นโยบายและแผนปฏบตการแมบทดานสทธมนษยชนแหงชาตฉบบแรก (พ.ศ. ๒๕๔๔ - ๒๕๔๘)1

- แผนยทธศาสตรการดำาเนนงานของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๕ - ๒๕๕๐ และแผนเฉพาะเรอง / ดานตาง ๆ เชน แผนดานเดกและเยาวชน ดานสตร ครอบครว ฯลฯ

1 ขณะจดทำารายงานฉบบน ประเทศไทยกำาลงอยระหวางการจดทำาแผนแมบทสทธมนษยชนฉบบท ๒ โดยใหใชแผนแมบทฉบบแรกไปกอนจนกวาการจดทำาแผนฉบบทสองจะแลวเสรจ

22

- แผนยทธศาสตรศาลยตธรรม เพอการอำานวยความยตธรรม และคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนดวยความเทยงธรรม รวดเรว และเสมอภาค ภายใตหลกนตธรรม ททกคนสามารถเขาถงอยางเทาเทยมและทวถง เพอสทธและเสรภาพขนพนฐานตามพนธกรณในการใหหลกประกนตอ การ“ขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต ภายใตกรอบอนสญญาฯ ขอท ๕ ”

- ยทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธของบคคล ๒๕๔๘ เปนนโยบายและแผนยทธศาสตรเพอเรงรดแกปญหาสถานะบคคลโดยตรง โดยกำาหนดสถานะกลมบคคลทไมมสถานะชดเจนใหสามารถเขาถงสทธ และวางระบบการคมครองสทธทพงไดรบใหสามารถดำารงชวตและมสวนรวมในการพฒนาประเทศไดตามศกยภาพ ปองกนการอพยพเขามาใหมของกลมคนทไมมสถานะ ปรบทศนคตและสรางหลกประกนการปฏบตงานโดยสจรตของเจาหนาทของรฐใหมนใจในการปฏบตงานและลดโอกาสแสวงประโยชนโดยใช ๔ ยทธศาสตร คอ ๑) ยทธศาสตรการกำาหนดสถานะ ๒) ยทธศาสตรการใหสทธขนพนฐาน ๓) ยทธศาสตรการดำาเนนการเชงรกและสรางสรรค และ ๔) ยทธศาสตรการบรหารจดการ

๓๘. นโยบาย แผนงานและมาตรการพเศษตอกลมชาตพนธ- นโยบายและแผนแมบทเพอการพฒนาชมชน สงแวดลอมและควบคม

พชเสพตดบนพนทสง ฉบบท ๑, ๒ และ ๓ (พ.ศ. ๒๕๓๕ - ๒๕๓๙, พ.ศ. ๒๕๔๐ - ๒๕๔๔ และ พ.ศ. ๒๕๔๔ - ๒๕๔๙) เปนแผนในความรบผดชอบของสภาความมนคงแหงชาตทมงจดระเบยบใหชมชนบนพนทสงมถนฐานมนคงถาวรเปนหมบานตามกฎหมาย กำาหนดขอบเขตและการใชประโยชนทดน เรงรดกำาหนดสถานภาพบคคลของบคคลบนพนทสงใหถกตองตามกฎหมาย ปองกนและสกดกนการอพยพเขามาใหม ตรวจสอบตดตามปญหาและเตรยมการแกไขใหเหมาะสมดวยกรอบดำาเนนงาน ๓ ยทธศาสตร คอ ยทธศาสตรสรางความมนคงถาวรของชมชนบนพนทสง ยทธศาสตรการพฒนาและจดการเรองทอยอาศยและทดนทำากนบนพนทสง และยทธศาสตรการบรหารจดการ ซงมแผนงาน/โครงการในทางปฏบตรองรบและมคณะกรรมการจากหนวยงานทเกยวของทำางานรวมกน แผนแมบทฉบบน ตอมาไดพฒนาไปสนโยบายและแผนยทธศาสตรฉบบใหมในป ๒๕๔๘ นอกจากน ยงมแผนงาน/โครงการท

23

ดำาเนนการโดยภาครฐและเอกชนอกหลายโครงการ (ดรายละเอยดในภาคผนวก ๒)ขอ ๓ การประณามการแบงแยกทางเชอชาตและลทธแบงแยกผว ๓๙. ประเทศไทยไมเคยมลทธแบงแยกเชอชาตหรอลทธแบงแยกผว จงไมมกจกรรมตอตานและประณามในเรองนโดยตรง ขอ ๔ การประณามการเผยแพรความคดหรอองคกรทตงอยบนพนฐานของความเหนอกวาทางเชอชาต ๔๐. ประเทศไทยมประชากรทผสมผสานดวยเชอชาตหลากหลายมาแตดงเดมยาวนาน ความเชอเรองเชอชาตนยมหรอเชอชาตหนงใดสงสงกวาเชอชาตอนยอมจะขดตอความรสกพนฐานของคนในชาตจงยากทจะเกดขนดำารงอยและแพรหลายจนสงผลตอเชอชาตหรอสงคมอนได รฐธรรมนญบญญตใหการใชอำานาจโดยองคกรรฐตองคำานงถงและเคารพตอศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพ ความเสมอภาคของบคคลซงสามารถเรยกรองสทธโดยฟองรองในศาลได มมาตรการสงเสรมสทธของบคคลและชมชนในการบำารงรกษา วฒนธรรม ประเพณ ภมปญญาทองถน สทธทจะเสนอเรองราวรองทกข ฟองหนวยราชการและองคกรของรฐใหรบผดตอการกระทำา สทธทจะมสวนรวมในกระบวนการพจารณาของเจาหนาทปฏบตราชการทางปกครองทมผลกระทบตอสทธของตน (มาตรา ๕๖, ๖๐-๖๒) และสทธทจะตอตานโดยสนตวธ (มาตรา ๖๕) แตขณะเดยวกนกประกนสทธเสรภาพของสอในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณา และการสอความหมายโดยวธอนๆ โดยหามจำากดเสรภาพและตรวจขาว บทความของสอสงพมพ วทย โทรทศนกอนการเผยแพรผประกอบกจการเหลานมเสรภาพในการเสนอขาวและความคดเหนภายใตรฐธรรมนญ (มาตรา ๓๙-๔๑)

๔๑. ประเทศไทยไมมกฎหมายลงโทษโดยตรงตอการโฆษณาชวนเชอเรองเชอชาตนยม แตมกฎหมายทเกยวของ กำากบดแลเรองนอย เชน - ประมวลกฎหมายอาญา บญญตวาการกอใหผอนกระทำาความผดการโฆษณาหรอประกาศแกบคคลทวไปใหกระทำาความผด การเปนตวการสนบสนนใหเกดการกระทำาความผดหรอชวยเหลออำานวยความสะดวก การรวมกระทำาความผด เปนโทษ

24

ทางอาญาทตองรบโทษตามกฎหมายเหมอนเปนตวการผกระทำาผด (มาตรา ๘๓ - ๘๘) การดหมนซงหนาหรอการโฆษณาเปนความผดทมโทษทงจำาคก ปรบ หรอทงจำาทงปรบ (มาตรา ๓๙๓) รวมถงการกระทำาอนเปนการเหยยดหยามศาสนาแกวตถหรอสถานท หรอกอความวนวายในทประชมหรอพธกรรมตามศาสนาใดมโทษจำาคกหรอปรบหรอทง ๒ ประการ (มาตรา ๒๐๖ - ๒๐๗) - กฎหมายเกยวกบวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนและกฎหมายคมครองผบรโภค คอ พระราชบญญตวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศน พ.ศ. ๒๔๙๘ หามการสงหรอจดใหสงวทยกระจายเสยงหรอวทยโทรทศนอนรอยวาเปนเทจ หรอมไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาท ซงอาจกอใหเกดความเสยหายแกประเทศชาตหรอประชาชน (มาตรา ๑๐) ผฝาฝนมความผดตองระวางโทษปรบไมเกน ๒,๐๐๐ บาท จำาคกไมเกน ๑ ปหรอทงปรบทงจำา (มาตรา ๒๑) รวมถงมระเบยบและกฎกระทรวงประกอบทมมาตรการสนบสนนอยหลายประการ เชน ระเบยบวาดวยวทยกระจายเสยง พ.ศ. ๒๕๓๕ กำาหนดใหออกอากาศเปนภาษาไทย (ยกเวนรายการทมความจำาเปนตองใชภาษาตางประเทศ) และภาษาไทยใหหมายความรวมถงภาษาพนเมองในทองถนตาง ๆ ของประเทศไทยดวย (ขอ ๒๓) กฎกระทรวง ฉบบท ๑๔ พ.ศ. ๒๕๓๗ กำาหนดลกษณะรายการทจะออกอากาศ วาตองมเจตนารมณเพอบรการและเปนประโยชนตอสาธารณชนอยางแทจรง คำานงถงสทธและความเสมอภาคในการรบรขอมลขาวสารของประชาชนตลอดจนสงเสรมการศกษา จรยธรรม ศลปวฒนธรรม โดยไมขดตอขนบธรรมเนยม ประเพณและศลธรรมอนดงามของชาต (ขอ ๑๔) กำาหนดคณลกษณะของรายการรวมถงการโฆษณาและบรหารธรกจไววาตองไมเปนการแสดงทอาจจะกระทบกระเทอนหรอดหมนสถาบนกษตรยรวมถงประมขของประเทศอนๆ กอใหเกดการดหมนเหยยดหยามประเทศชาต รฐบาล เจาหนาทของรฐหรอกลมชนใด ลบหลเหยยดหยามหรอนำาความเสอมเสยมาสศาสนาใดหรอไมเคารพตอปชนยบคคล ปชนยสถานหรอปชนยวตถ ขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชน กอใหเกดการแตกความสามคคระหวางคนในชาตหรอกระทบกระเทอนตอสมพนธไมตร

25

ระหวางประเทศฯ หรอเปนการดหมนเหยยดหยามหรอทบถมบคคลอน (ขอ ๑๖ และ ๒๑) ซงหากฝาฝนอาจถกสงพกใชหรอเพกถอนใบอนญาต (ขอ ๑๗) พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ มขอกำาหนดคมครองผบรโภคในดานการโฆษณาวาจะตองไมใชขอความทไมเปนธรรมตอผบรโภค/กอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวม (๓) ทำาใหเกดความแตกแยกหรอเสอมเสยสามคคในหมประชาชน (มาตรา ๒๒)

๔๒. ประเทศไทยไมมการกระทำาในลกษณะของลทธชาตนยมททำาใหเกดความรนแรงหรอกดกนเหยยดหยามตอเชอชาตอน และโดยทเปนสงคมทผสมผสานหลากหลาย เมอเกดเหตการณหรอการกระทำาใดทจะเขาขายเปนการกระทำาดงกลาว จะเกดกระแสตอตานคดคานจากสงคมโดยทนทมเพลงหลายเพลงถกหามออกอากาศเนองจากมเนอหาคำารองทอาจสรางความรสกในลกษณะดถกเหยยดหยามหรอสรางความตลกขบขนดานเชอชาต มละครโทรทศนและภาพยนตรทถกประทวงหรอตอตานจากสงคมจนตองตดทอนแกไขหรอไมสามารถเผยแพรออกอากาศไดเนองจากมงสรางความขบขนดวยการลอเลยนขนบธรรมเนยม ประเพณ วถชวต ภาษาพดและอตลกษณของบคคลบางเชอชาต/ชาตพนธ และขณะนประเทศไทยกำาลงพยายามปรบปรงกฎหมายเกยวกบสอบางประเภทใหสอดคลองกบสถานการณปจจบน เชน การรางพระราชบญญตภาพยนตรและวดทศนฉบบใหมโดยมขอบญญตทไมอนญาตใหมเนอหาทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอบอนทำาลายกระทบกระเทอนตอความมนคงของรฐ

๔๓. อยางไรกดประเทศไทยมขอสงวนตามขอ ๔ ของอนสญญานโดยจะรบเอามาตรการภายใตวรรคยอย ขอ ก) ข) และ ค) เฉพาะเมอพจารณาเหนวามความจำาเปนทจะตองจดใหมกฎหมายดงกลาวเทานน ทงนดวยเหตผลเกยวกบกฎหมายและสภาวะของสงคมทมความสอดคลองรองรบอยพอสมควร และการจดใหมมาตรการทางบวกในทนทไมอาจเปนไปไดโดยงายในทางปฏบต

26

ขอ ๕ การประกนสทธของบคคลทจะไมถกเลอกปฏบต ๔๔. ๕ก.) สทธเทาเทยมภายใตศาลและกระบวนการยตธรรม

รฐธรรมนญไทยกำาหนดใหมการดแลใหมการปฏบตตามกฎหมาย คมครองสทธเสรภาพของบคคล จดระบบงานของกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพ อำานวยความยตธรรมแกประชาชนอยางรวดเรวเทาเทยมกน (มาตรา ๗๕) สทธเสรภาพของบคคลในกระบวนการยตธรรม คอ ไมตองรบโทษทางอาญาถามไดทำาผดกฎหมาย จะไมถกลงโทษหนกกวาทกฎหมายกำาหนด จำาเลยหรอผตองหาตองไดรบการสนนษฐานไวกอนวาไมมความผด และจะปฏบตตอบคคลนนเสมอนผกระทำาผดกอนมคำาพพากษาถงทสดมได ตองไดรบการพจารณาคดอยางเปดเผยเปนธรรม และไดรบความคมครองชวยเหลอทเหมาะสมจากรฐ การจบกมขงการตรวจคนบคคลในทรโหฐานตองกระทำาโดยคำาสงศาลคำาขอประกนผตองหา จำาเลยตองไดรบการพจารณาอยางรวดเรวและผถกควบคม/คมขงมสทธปรกษาทนายความเปนการเฉพาะตว และไดรบการเยยม โดยจำาเลยในคดอาญามสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐดวยการจดหาทนายความใหโดยเรวหากไมสามารถหาเองได ผเสยหาย จำาเลยและพยาน มสทธไดรบความคมครองความชวยเหลอ คาตอบแทน คาทดแทน คาใชจาย ฯลฯ ทจำาเปนและสมควรจากรฐ มสทธรองขอใหรอฟ นคดขนพจารณาใหมได (มาตรา ๒๓๗-๒๔๗) ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง วธพจารณาความอาญา บญญตการดำาเนนกระบวนวธพจารณาคดของศาลไวโดยละเอยด รวม ๓๒๓ และ ๒๖๗ มาตรา ตามลำาดบ รวมถงมกฎหมายเฉพาะเรองตามลกษณะความผดนนๆ การดำาเนนการตามกฎหมายในกระบวนการยตธรรมของประเทศไทยในทางปฏบต มศาลยตธรรมและศาลปกครองคมครองสทธผเขาสกระบวนการทกคนโดยเสมอภาค ไมจำาแนกเชอชาตหรอเผาพนธ รวมถงมกระบวนการยตธรรมในศนยพกพงผหนภยจากการสรบแมจะยงมไดเขาเปนภาคอนสญญาเกยวกบผลภยและผพลดถน แตไดมการดำาเนนการรวมกบองคการระหวางประเทศทเกยวของจดใหมกระบวนการยตธรรมในศนยพกพงพรอมกบการสรางตระหนกแกบคลากรในกระบวนการทกขนตอน

27

๔๕. ชองทางการรองเรยน ในทางปฏบตสามารถทำาไดหลายแหลง ทงโดยผานองคกรภาครฐและเอกชน เชน ภาครฐมองคกรตรวจสอบ/สอบสวนตามรฐธรรมนญคอ ผตรวจการแผนดนของรฐสภา คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ศาลปกครอง ฝายตลาการมศาลยตธรรม ฝายบรหารมกระทรวงยตธรรม (ศนยยตธรรมชมชน กรมคมครองสทธและเสรภาพโดยคลนกยตธรรม กรมสบสวนคดพเศษ) กระทรวงมหาดไทย (ศนยดำารงธรรม) ภาคเอกชนมสภาทนายความ องคกรของกลมชาตพนธ ตลอดจนสอมวลชนตางๆ โดยผรบบรการจำานวนหนงเปนบคคลจากกลมชาตพนธจะไดรบความชวยเหลอจากโครงการคลนคยตธรรมซงไดรบงบประมาณสนบสนนจากกรมคมครองสทธและเสรภาพจดทนายอาสาจากสภาทนายความมาชวยใหคำาปรกษาดานกฎหมาย นอกจากนในแตละป สภาทนายความและองคการเอกชนอนๆ ไดใหความชวยเหลอคดเกยวกบชนเผาและสญชาตอยเปนจำานวนมาก ตวอยางทสำาคญคอการอำานวยความยตธรรมกรณผตกสำารวจทางทะเบยนราษฎรทอำาเภอแมอายและกรณชนกลมนอยคนไทยเชอสายมลาย (ดรายละเอยดในภาคผนวก ๓)

๕ข.) สทธในสวสดภาพและการคมครองโดยรฐ ๔๖. รฐธรรมนญกำาหนดวา บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย การทรมาน ทารณกรรมหรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรมจะกระทำามได (เวนแตการลงโทษประหารชวตตามกฎหมายไมจดเปนโทษทารณโหดราย) การจบกมคมขงตรวจคนตวหรอการกระทำาทกระทบตอสทธเสรภาพจะกระทำามไดเวนแตอาศยอำานาจตามกฎหมาย (มาตรา ๓๑/๓๒) โดยมองคกรตรวจสอบการละเมดสทธมนษยชน คอ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต(มาตรา ๑๙๙-๒๐๐) และผตรวจการแผนดนของรฐสภา (มาตรา ๑๙๖-๑๙๘) ตามประมวลกฎหมายอาญาโทษสำาหรบผถกตดสนวากระทำาผดมประหารชวต จำาคก กกขง ปรบ รบทรพยสน ตามระดบความรนแรงของการกระทำาผด (มาตรา ๑๘) โทษประหารชวตมใหนำามาใชบงคบแกผซงกระทำาผดในขณะทมอายตำากวา ๑๘ ป และการประหารใหดำาเนนการดวยวธฉดยาหรอสารพษใหตาย (พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ๑๖) พ.ศ. ๒๕๔๖ มาตรา ๓,๔) สวนผทกระทำาการทรมาน ทารณโหดรายตอผอน ฆาผอน

28

โดยทรมานหรอโดยกระทำาทารณโหดรายมโทษประหารชวต (มาตรา ๒๘๙ (๕)) สทธระหวางการพจารณาคด ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาใหสทธพบปรกษาทนายไดสองตอสองขณะถกควบคม/ขงระหวางถกจบกม ไดรบการเยยมและรกษาพยาบาลหากเจบปวย พนกงานเจาหนาทผเกยวของมหนาทแจงสทธนใหผถกจบทราบ (มาตรา ๗ ทว) สทธของพยานในคดอาญาทจะไดรบการคมครองตามมาตรการพเศษทพระราชบญญตคมครองพยานในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๖ กำาหนดไว (เชน คดเกยวกบกฎหมายยาเสพตด ฟอกเงน การทจรต และศลกากร คดเกยวกบความมนคง คดเกยวกบเพศ คดเกยวกบองคกรอาชญากรรม ฯลฯ -มาตรา ๘) ม เชน การคมครองโดยการยายทอย ไดรบคาเลยงชพ เปลยนชอมอาชพ ไดรบการศกษาอบรม เรยกรองสทธทพงไดรบคมครองความปลอดภยหรอดำาเนนการอนๆ (มาตรา ๑๐) โดยสามารถครอบคลมบคคลใกลชดของพยานไดดวย และหากถกตดสนลงโทษจำาคก พระราชบญญตราชทณฑ พ.ศ. ๒๔๗๙ กำาหนดอำานาจหนาทของกรมราชทณฑในการบรหารจดการดแลผตองขงไว โดยหามใชเครองพนธนาการแกผตองขงยกเวนมเหตพเศษ เชน อาจทำาอนตรายผอน วกลจรต พยายามหลบหน ฯลฯ (มาตรา ๑๔) และกรมราชทณฑกมแนวทางปฏบตตอผตองขงโดยมงเสรมสรางคณภาพชวต สงเสรมการศกษา พฒนาจตใจและสงเสรมสทธประโยชนดวยเปาหมายเพอคนคนดสสงคมโดยการมสวนรวมของสงคม นอกจากน มมาตรการพเศษเพอคมครองผเสยหายทเปนเดก (อายตำากวา ๑๘ ป)จากความรนแรงตอสภาพจตใจ ในกระบวนการสอบสวนและพจารณาคดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๐) พ.ศ. ๒๕๔๒ โดยเฉพาะในกรณทางเพศและการคามนษย ซงผเสยหายอาจมาจากเดกของกลมชาตพนธ ซงสอดคลองตอการคมครองความรนแรงตอเดกตามรฐธรรมนญดวย (มาตรา ๕๓)

๕ค) สทธทางการเมอง สทธการเขารวมในการเลอกต ง การลงค ะ แ น น เ ส ย ง แ ล ะ ส ม ค ร ร บ เ ล อ ก ต ง๔๗. การใชสทธเลอกตงเปนหนาทของชนชาวไทยตามทรฐธรรมนญบญญต บคคลทไมไปใชสทธเลอกตงโดยไมแจงเหตอนสมควร ตองเสยสทธบางประการตามทกฎหมายบญญต (มาตรา ๖๘) พรอมกนนกบญญตสทธเสรภาพของบคคลในการรวมกนจดตงพรรคการเมองเพอสรางเจตนารมณทางการ

29

เมองตามวถทางประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข (มาตรา ๔๗) รวมทงบญญตคณสมบตของผใชสทธเขารวมในการเลอกตงระดบชาต (สมาชกรฐสภา) คอ

ผมสทธเลอกตง ตองมสญชาตไทย (กรณแปลงสญชาตตองไดรบสญชาตไทยมาแลวไมนอยกวา ๕ ป) มอายไมตำากวา ๑๘ ปบรบรณ มชอในทะเบยนบานในเขตเลอกตงไมนอยกวา ๙๐ วน (มาตรา ๑๐๕)

ผมสทธสมครรบเลอกตง ตองมสญชาตไทยโดยการเกด อายไมตำากวา ๒๕ ปบรบรณ เปนสมาชกพรรคการเมองเพยงพรรคเดยวตดตอกนไมนอยกวา ๙๐ วน และตองมชอในทะเบยนบานในจงหวดทสมครไมนอยกวา ๕ ป โดยมรายละเอยดเพมเตมสำาหรบผสมครแบบแบงเขต (มาตรา ๑๐๗)

ในการเลอกตงสมาชกรฐสภา มพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญกำาหนดรายละเอยดทสำาคญอก ๓ ฉบบ ทวาดวยคณะกรรมการเลอกตง วาดวยคณะกรรมการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและสมาชกวฒสภาและวาดวยพรรคการเมอง

สวนการเลอกตงในระดบทองถน (สภาตำาบลและองคการบรหารสวนตำาบล - อบต.) มพระราชบญญตสภาตำาบลและองคการบรหารสวนตำาบล พ.ศ. ๒๕๓๗ (และฉบบแกไขเพมเตม) และพระราชบญญตการเลอกตงสมาชกสภาทองถนหรอผบรหารทองถน พ.ศ. ๒๕๔๕ ทกำาหนดคณสมบตเชนเดยวกบระดบชาตในเรองอายและสญชาต โดยตองไมเปนขาราชการหรอพนกงานองคการของรฐ และมชอในทะเบยนบานมาแลวเปนเวลาตดตอกนไมนอยกวา ๑ ปนบถงวนเลอกตง/วนสมคร

กลมชาตพนธในประเทศไทย ทมสญชาตไทยและมคณสมบตประกอบอน ๆ ครบถวนตามทกฎหมายกำาหนดยอมใชสทธเลอกตงไดในฐานะพลเมองของประเทศ และภาครฐพยายามรณรงคและอำานวยความสะดวกอยางจรงจงใหมการไปใชสทธดวยเปาหมายถง ๑๐๐%

อยางไรกตาม ในเรองสทธในการสมครรบเลอกตงระดบทองถน ผสมครทมสญชาตไทยซงบดาเปนคนตางดาวตองมคณสมบตเพมเตมเชนเดยวกบผสมครรบเลอก

30

ตงสมาชกสภาผแทนราษฎรคอตองมสญชาตไทยโดยการเกดดวยนน ไดปรากฏเปนปญหาในพนทหลายแหงเนองจากมบคคลของกลมชาตพนธจำานวนมากซงไดสญชาตไทยภายหลง (เนองจากกระบวนการไดรบสญชาตมขนตอนยาวนาน) และบตรของบคคลกลมนตองเสยสทธในการสมครเขารบเลอกตงเปนผบรหารทองถนของตนเอง (อบต.) ถงแมจะเกด เตบโตและอยอาศยในพนทนนตลอดมา จงมขอเสนอใหทบทวนกฎหมายเกยวกบการเลอกตงในการกำาหนดคณสมบตของผสมครรบเลอกตงในระดบทองถน

๔๘. สทธการมสวนรวมของประชาชนในการเมองการปกครองไดพฒนาขนเปนลำาดบตามรฐธรรมนญ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ กำาหนดสทธการมสวนรวมของประชาชนในการเมองการปกครองโดยประชาชนผมสทธเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรสามารถออกเสยงลงประชามตในเรองทมผลกระทบตอประเทศชาต หรอเขาชอกนเสนอกฎหมาย เขาชอกนเสนอถอดถอนบคคลออกจากตำาแหนง (มาตรา ๒๑๔, ๑๗๐, ๓๐๔) ในระดบทองถนกเปนไปในทำานองเดยวกน โดยเพมทงการมสวนรวมของประชาชนและอำานาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถนมากขนประชาชนมสทธเขาชอ เสนอถอดถอนบคคลออกจากตำาแหนงและออกขอบญญตทองถน (มาตรา ๒๘๖ - ๒๘๗) องคกรปกครองสวนทองถนมอำานาจหนาทเพมเตมในการรกษาดแลและรวมพจารณาโครงการทอาจมผลกระทบตอการดำารงชวตของประชาชนททงในและนอกเขตพนท

๔๙. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ เพมหมวดแนวนโยบายการมสวนรวมทางการเมองของประชาชน ในการกำาหนดนโยบายดานเศรษฐกจ ตดสนใจทางการเมอง ตรวจสอบการใชอำานาจรฐเครอขายทรวมตวกนสามารถแสดงความคดเหนและเสนอความตองการของชมชน (มาตรา ๘๗) การมสวนรวมทางการเมองโดยตรงของประชาชนทสามารถดำาเนนการได คอ การเสนอกฎหมาย การเสนอใหถอดถอนบคคล และออกเสยงประชามต (มาตรา ๑๖๓-๑๖๕) การมสวนรวมในราชการสวนทองถน คอลงคะแนนเสยงถอดถอนบคคลออกจากตำาแหนง เสนอใหออกขอบญญตทองถน ออกเสยงและตรวจสอบการบรหารกจการทองถน (มาตรา ๒๘๕-๒๘๗)

31

ในทางปฏบต การออกเสยงประชามตคร งแรกไดดำาเนนการเมอ ๑๙ ส ง ห า ค ม ๒ ๕ ๕ ๐ เปนการออกเสยงประชามตรบรองรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ และผลการลงประชามตคอเหนชอบรางรฐธรรมนญ (อตราสวนเหนชอบ : ไมเหนชอบ คอรอยละ ๕๗.๘๑:๔๒.๑๙) การใชสทธการมสวนรวม การชมน มและการตอตานโดยสนตวถ ของประชาชนไทย มผลตอการเปลยนแปลงการบรหารประเทศหลายครง ดงปรากฏการชมนมใหญทสงผลใหเกดความเปลยนแปลงทส ำาคญตอแนวทางการบรหารและผบรหารประเทศ ต ล อ ด จ น ก า ร เ ร ง ร ด ป ร บ ป ร ง น โ ย บ า ย แ ล ะแนวปฏบตตอกลมบคคลผมสวนไดสวนเสยโดยตรงมาแลวหลายคร งในประวตศาสตร และสำาหรบกลมชาตพนธการชมนมของเครอขายสมชชาชนเผา ในชวงป ๒๕๔๒-๒๕๔๓ และประชมรวมกบเครอขายประชาชนอนๆ เพอเรยกรองใหแกไขกฎหมายและกฎระเบยบตลอดจนการปฏบตของทางราชการเพอความเสมอภาคในการใชสทธในการพฒนากกอใหเกดผลในทางทเปนประโยชนแกก ล ม ช า ต พ น ธ ต า ง ๆ ห ล า ย เ ร อ ง

๕ง) สทธพลเมองอนๆ๕ง) (๑) สทธในการมเสรภาพในการโยกยายและการพำานกอาศย

ภายในเขตแดนของรฐ ๕ง) (๒) สทธในการเดนทางออกจากประเทศหนงประเทศใดรวมทง

ประเทศของตน และกลบคนมายงประเทศตน๕๐. รฐธรรมนญกำาหนดวา บคคลยอมมเสรภาพในการเดนทางและเสรภาพในการเลอกถนทอยภายในราชอาณาจกร การเนรเทศบคคลผมสญชาตไทยออกนอกราชอาณาจกร หรอหามมใหบคคลผมสญชาตไทยเขามาในราชอาณาจกรจะกระทำามได (มาตรา ๓๖) และบคคลยอมมเสรภาพในเคหสถานและไดรบความคมครองในการทจะอยอาศยและครอบครองเคหสถานโดยปกตสข (มาตรา ๓๕)

ประเทศไทย ไมมการหามการโยกยายถนทอย ประชาชนไทยสามารถเลอกถนพำานกอาศย หรอภมลำาเนาไดโดยเสรตามทรฐธรรมนญบญญตไวโดยมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย วาดวยภมลำาเนา รบรองสทธเรองนไว (มาตรา ๓๗-๔๒)

32

พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. ๒๕๒๒ ซงเปนกฎหมายควบคมการเดนทางเขา-ออกประเทศไทย กำาหนดใหการเดนทางเขาออกประเทศทถกตองตามกฎหมาย ตองมหนงสอเดนทางทถกตองตามกฎหมาย และสามารถทำาไดเสรทงคนไทยและชาวตางประเทศ สำาหรบชาวตางประเทศ อนญาตใหบคคลทมการตรวจลงตราอนญาตเขา-ออกเมองภายในราชอาณาจกรไดตามระยะเวลาทกำาหนด โดยอาจมขอหามสำาหรบบคคลบางประเภท เชน ไมมปจจยยงชพ วกลจรต มโรคตดตอรายแรง มพฤตการณอนนาจะเปนภยตอสงคม หรอมพฤตการณอนเปนทนาเชอวาเขามาเพอการคาประเวณคาหญงหรอเดก คายาเสพตด ฯลฯ หรอประกอบกจการทขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน (มาตรา ๑๒) แตอาจมการยกเวนเปนกรณพเศษเฉพาะเรองได

โดยอำานาจของรฐมนตร (มาตรา ๑๗) หรอพนกงานเจาหนาทอาจอนญาตใหอยไดชวคราว ในกรณเปนบคคลทตกเปนเหยอการคามนษย ตามมาตรา ๑๒ (๘) (มาตรา ๑๙)

อยางไรกตาม บคคลผเขาเมองโดยไมปฏบตโดยถกตองตามกฎหมายคนเขาเมอง เชน ลกลอบเขาเมองโดยไมมหนงสอเดนทาง ใชเอกสารปลอมแปลง อยเกนกวาระยะเวลาทไดรบอนญาต หรอสวมตวแทนผอน ตลอดจนบคคลทไดรบอนญาตเปนกรณพเศษใหอยเปนระยะเวลาชวคราวเชน กลมชาตพนธบนทสงทยงไมมสถานะบคคลในอดต และกลมชาตพนธอนๆ ทเขาขายตองถกจำากดพนท ตองขออนญาตเมอจะออกนอกพนท แตเมอไดสญชาตไทยเงอนไขนจะหมดไป ทงนประเทศไทยยงมบคคลทประสบปญหาเรองสญชาตและสถานะบคคลอกเปนจำานวนมากทรฐกำาลงเรงแกไข การเขามามถนทอยในราชอาณาจกร มการอนญาตเปนรายป โดยไมเกนประเทศละ ๑๐๐ คนตอป และสำาหรบคนไรสญชาตไมเกน ๕๐ คนตอป (มาตรา ๔๐) โดยคนตางดาวทจะเขามามถนทอยในราชอาณาจกรจะตองยนคำาขอตามแบบทกำาหนดในกฎกระทรวง และการอนญาตเปนอำานาจของคณะกรรมการพจารณาคนเขาเมอง (ซงตงตามมาตรา ๖) และดวยความเหนชอบของรฐมนตร (มาตรา ๔๑) แลวจงจะไดรบใบสำาคญถนทอย (มาตรา ๔๗)

ในแตละปขอมลของสำานกงานตรวจคนเขาเมองแสดงวา ประเทศไทยมคนเดนทางเขา-ออก ปละประมาณ ๒๐ ลานคน มคนตางดาวยนคำาขอเขามาม

33

ถนทอยในราชอาณาจกรปละประมาณ ๓๐๐-๔๐๐ คน (ขอมลตามตารางท ๕) แตยงมผเขาเมองผดกฎหมายอกจำานวนหนงทไมสามารถระบขอมลไดชดเจน

๕ง) (๓) สทธในการครองสญชาต๕๑. ประเทศไทยมปญหาเรองสทธในสถานะบคคลของกลมชาตพนธซงถกจดเปนปญหาสำาคญลำาดบสงสด แมจะมขอยกเวนตามขอ ๑ ๒) ๓) ของอนสญญา แตดวยความตระหนกถงสทธของพลเมองผเกยวของทกฝายมไดละเลย มความพยายามรวมกนผลกดนแกไขปญหาเรองนอยางจรงจงตอเนองทงจากฝายบรหาร ฝายนตบญญตและฝายตลาการ ตลอดจนสถาบนวชาการ องคการเอกชนและองคการชมชน ซงสอดคลองกบขอเสนอแนะทวไปทรบรองโดยคณะกรรมการวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตของสหประชาชาตขอท ๓๐ ตวอยางเชน - การออก พ . ร . บ . สญชาต ( ฉบบท ๔ ) พ . ศ . ๒๕๕๑ ซงมผลบงคบใชตงแตวนท ๒๘ กมภาพนธ ๒๕๕๑ ไดแกไขเพมเตมเรองการไดสญชาต ดงน

- การไดสญชาตโดยหลกสายโลหตโดยเปนผทเกดจากบดาหรอมารดาซงมสญชาตไทย ไมวาจะเกดในหรอนอกราชอาณาจกร ทงน บดาใหหมายรวมถงผซงพสจนไดวาเปนบดาของผเกดแมผนนจะเปนบดาทไมไดจดทะเบยนสมรสกบมารดาและไมไดจดทะเบยนรบรองบตร

- ผทไมไดสญชาตไทยเพราะบดาและมารดาเปนคนตางดาว และขณะเกดบดาตามกฎหมายหรอบดาทไมไดสมรสกบมารดาของผนน เปนผทไดรบการผอนผนใหพกอาศยในราชอาณาจกรไทยเปนกรณพเศษ หรอไดรบอนญาตใหเขาอยในราชอาณาจกรไทยเปนการชวคราว หรอเปนผเขามาอยในราชอาณาจกรไทยโดยไมไดรบอนญาต ใหผทไมไดรบสญชาตไทยโดยการเกดนน จะอยในประเทศไทยในฐานะใด ภายใตเงอนไขใด ใหเปนไปตามกฎกระทรวงโดยคำานงถงความมนคงแหงราชอาณาจกร และสทธมนษยชน ซงเดมใหถอวาเปนผเขามาอยในราชอาณาจกรไทยโดยไมไดรบอนญาต

34

- พ.ร.บ. ยงไดกำาหนดใหคนสญชาตแกบคคลทเคยมสญชาตไทยเพราะเกดในราชอาณาจกรไทย แตถกถอนสญชาตไทยตามประกาศของคณะปฏวต ฉบบท ๓๓๗ (พ.ศ. ๒๕๑๕) เนองจากมบดามารดาเปนคนตางดาวเขาเมองโดยผดกฎหมาย ดวยเหตผลเพอการปองกนและรกษาความมนคงของชาตในขณะนน ถาบคคลผนนอาศยอยจรงในราชอาณาจกรไทยตดตอกนโดยมหลกฐานทางทะเบยนราษฏร ใหไดสญชาตไทยตงแตวนท พ.ร.บ. นมผลใชบงคบ รวมทงไดเรงรดขนตอนการขอสญชาต โดยสามารถยนขอลงรายการสญชาตตอนายทะเบยนอำาเภอหรอนายทะเบยนทองถนไดทนท

- การออก พ . ร . บ . การทะเบยนราษฎร ( ฉบบท ๒ ) พ . ศ . ๒๕๕๑ มผลใชบงคบตงแตวนท ๒๔ กรกฎาคม ๒๕๕๑ ไดแกไขใหการจดทะเบยนเกดมความชดเจนและครอบคลมกลมคนทกกลม กรณมผมาแจงการเกด ใหนายทะเบยนรบแจงการเกด และออกสตบตรรวมถงการแจงการเกดของเดกเรรอน หรอเดกทบพการทอดทง หรอเดกทไมปรากฏบพการ หรอเดกไมมสญชาตไทย ตลอดจนการจดทำาทะเบยนบานสำาหรบคนซงไมมสญชาตไทย อนถอเปนการใหสทธการจดทะเบยนแกเดกทกกลมเพอการยอมรบสถานะ การมตวตนขนแรกของเดก อนนำาไปสสทธพนฐานในดานตางๆ ตอไป กรณตวอยางทสำาคญของการไดมาซงสทธในการถอครองสญชาตคอกรณชาวอำาเภอแมอายทตกสำารวจทางทะเบยนราษฎร (ดรายละเอยดทภาคผนวก ๓ )

๕๒. นอกจากการออก พ.ร.บ. สญชาต และ พ.ร.บ. ทะเบยนราษฎรแลว ยงมยทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธของบคคล ซงไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตร เมอวนท ๑๘ มกราคม ๒๕๔๘ มวตถประสงคเพอเรงรดกำาหนดสถานะใหแกกลมบคคลทไมมสถานะชดเจนใหสามารถเขาถงสทธมนษยชนพนฐานและมสวนรวมในการพฒนาประเทศไดตามศกยภาพ วางระบบและแนวทางการคมครองสทธและแกปญหาของบคคลเหลาน ปรบทศนคตและสรางหลกประกนใหเจาหนาททสจรตไดมนใจในการปฏบตงาน ลดโอกาสแสวงประโยชน และปองกนการอพยพเขามาใหม ใชแนวดำาเนนการ ๔ ยทธศาสตร คอ

35

(๑) ยทธศาสตรการกำาหนดสถานะสำาหรบคนทอพยพเขามาในประเทศ ดวยการใหสทธแปลงสญชาตเปนไทย ใหสญชาตแกบตรทเกดในประเทศไทย ใหสถานะคนตางดาวทถกตองตามกฎหมาย ใหสทธอาศยอยในประเทศชวคราว ฯลฯ ตามความสอดคลองและเหมาะสมกบสถานภาพแกเดกและบคคลทเรยนอยในสถานศกษาของประเทศ บคคลไรรากเหงา บคคลทมคณประโยชนแกประเทศชาต แรงงานตางดาวและคนตางดาวอน ๆ

(๒) ยทธศาสตรการใหสทธขนพนฐานแกบคคลทมปญหาสถานะและสทธ ใหสามารถดำารงชวตอยได

(๓) ยทธศาตรการดำาเนนการเชงรกและสรางสรรค ปองกนการอพยพเขามาใหม โดยประสานความรวมมอกบประเทศเพอนบานในการพฒนาคนและชมชนชายแดน ใหองคการระหวางประเทศใชบทบาทหนาทชวยเหลอพฒนาคณภาพชวตประชาชนในประเทศตนทาง เพมความเขมงวดในการสกดกนผอพยพใหมทไมถกตอง และการควบคมทะเบยน

(๔) ยทธศาสตรการบรหารจดการ กำาหนดใหสภาความมนคงแหงชาต หนวยอำานวยการหลกทำางานรวมกบหนวยงานเกยวของและคณะทำางานเฉพาะกจเรงพจารณาใหสถานะเพอแกปญหาบคคลบนพนทสง พนทชายแดน บคคลไรรากเหงาและผลภยความตาย มแผนงาน/โครงการ เครอขายเชอมโยงขอมล ปรบทศนคตทกฝายทเกยวของ และประเทศเพอนบาน วางแนวทางบรหารจดการ บงคบใชกฎหมายอยางจรงจง จดลำาดบความสำาคญการดำาเนนงาน สรางการมสวนรวมจากทกภาคสวน และตดตามประเมนผลอยางเปนระบบและตอเนอง โดยมงดำาเนนการกบกลมคนทมปญหาสถานะบคคล ๖ กลม ไดแก ๑) กลมทอาศยอยดงเดมในประเทศสวนใหญเปนชาวเขาอพยพตกสำารวจ จำานวน ๙๐,๗๓๙ คน ไดสญชาตไทยในทะเบยนบานแลวคงเหลอประมาณ ๒,๘๐๐ คน ๒) กลมทอพยพมาจากนอกประเทศ อยมานานและทำาคณประโยชนใหราชการ จำานวน ๑๘๐,๐๐๐ คน สวนหนงไดรบสถานะแลวคงเหลอ ๑๒๐,๐๐๐ คน ๓) แรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง (พมา ลาว กมพชา) ๑,๒๐๐,๐๐๐ คน ๔) กลมคนไรรากเหงา ๕) กลมบคคลทมปญหาสถานะ และอยในสถานศกษาไทย ๖๐,๐๐๐ คน ๖) แรงงานตางดาวทขนทะเบยนแลวแตไมผานการพสจนสถานะ

๕๓. ความกาวหนาในการดำาเนนงานตามยทธศาสตรในป ๒๕๔๙ คอ

36

การกำาหนดสถานะ๑) กลมทมนโยบายในการกำาหนดสถานภาพใหอาศยอยในประเทศไทย

อยางถาวร คอ กลมชาตพนธและผเขาเมองผดกฎหมายทไดรบสถานะเปนบคคลตางดาวเขาเมองโดยชอบดวยกฎหมายและแปลงสญชาตเปนไทย ไดรบสถานะแลวประมาณ ๑๐,๕๐๐ คน และไดรบสญชาตไทยประมาณ ๑๗๐,๐๐๐ คน (บตรทเกดในประเทศไทยจะไดรบสญชาตไทยตาม พรบ.สญชาตและกฎหมายทเกยวของ) ทเหลออยในกระบวนการตามขนตอน และสวนหนงยงไมมาแสดงตนยนคำารอง

๒) กลมทมนโยบายกำาหนดสถานภาพใหอาศยอยในประเทศไทยในลกษณะชวคราวทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการ (๑) จดทำาทะเบยนประวต บตรแสดงตน และกำาหนดพนทอยอาศย ใหกบกลมทใหอยชวคราวอยางเปนทางการระหวางรอการพสจนทราบสถานะประมาณ ๕๒๐,๐๐๐ คน เปนผหลบหนเขาเมองจากพมาและบคคลบนพนทสงทเขามาหลงป ๒๕๑๙ และ ๒๕๒๘ (๒) ผอนผนใหอาศยอยอยางไมเปนทางการ สำาหรบกลมทมาจากประเทศเพอนบานมทงผอพยพ ผหลบหนเขาเมอง ขบวนการกชาต คนไทยพลดถน ผทเคยทำาคณประโยชนใหทางราชการและผตกคางสำารวจ

๕๔. การดำาเนนการดานทะเบยนราษฎรและการปรบแกไขกฎหมายและกฎระเบยบของรฐเพอแกไขปญหาสถานะบคคลในขนตอนทกาวหนายงขน คอ

๑) เรงรดใหมการจดทะเบยนการเกดทวถงใหกบเดกทกคนทเกดบนแผนดนไทยตามกฎหมายการทะเบยนราษฎรคอพระราชบญญตการทะเบยนราษฎร พ.ศ. ๒๕๓๔ โดยการผลกดนทงจากภาครฐ เอกชนและองคการระหวางประเทศในไทยทงในรปแบบการศกษาวจย การประมวลขอมลและเผยแพรแนวคดผานการประชมสมมนาตางๆ จนสงผลใหมการออกระเบยบการลงรายการสถานะบคคลในทะเบยนราษฎรตามกฎหมายใหครอบคลมบคคลกลมตางๆ เพมขนในแตละป โดยอาศยระเบยบสำานกทะเบยนกลางวาดวยการพจารณาลงรายการสถานะบคคลแตละกลมแตละปตามระยะเวลาทจดทำา เชน

ป ๒๕๔๓ การลงรายการสถานะบคคลและทะเบยนชมชนบนพนทสง

37

ป ๒๕๔๕ การจดทะเบยนเกดเดกถกทอดทงป๒๕๔๖ การจดทะเบยนการเกดของเดกในพนทพกพงของผหนภยจาก

การสรบป๒๕๔๗ การจดทะเบยนการเกดบตรแรงงานตางดาว (สญชาตพมา

ลาว และกมพชา) ทเกดในประเทศไทยป ๒๕๔๘ การจดทำาทะเบยนสำาหรบบคคลทไมมสถานะทางทะเบยนโดย

ระเบยบสำานกทะเบยนกลางวาดวยการสำารวจและจดทำาทะเบยนสำาหรบบคคลทไมมสถานะทางทะเบยน พ.ศ. ๒๕๔๘ สำาหรบบคคลทมถนทอยในประเทศไทยแตไมมรายการในทะเบยนบาน (ท.ร.๑๓ - ทะเบยนบานใชสำาหรบคนเขาเมองโดยชอบดวยกฎหมายแตอยชวคราวหรอเขาเมองโดยไมชอบตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมองและ ท.ร.๑๔ - ทะเบยนบานสำาหรบคนสญชาตไทย และคนตางดาวทมใบสำาคญคนตางดาว) เนองจากไมมหลกฐานยนยนถนกำาเนดหรอประวต โดยเพมชอในทะเบยนราษฎร และบตรทเกดจากบคคลกลมนกจะไดรบการแจงเกดและสตบตรตามแบบ ท.ร.๐๓๑ และมชอในทะเบยนประวตเดยวกบบดามารดา (ท.ร. ๓๘ ก)

ป ๒๕๕๐ ซงเปนโอกาสเฉลมพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมโครงการใหสถานภาพทางกฎหมายแกคนไทยทไมมชอในทะเบยนบาน ดวยการรบแจงอำานวยความสะดวก ชวยเหลอในการสบคนหลกฐานและสอบสวนใหสามารถเพมชอหรอรบแจงเกดเกนกำาหนดโดยใหมชอในทะเบยนราษฎรอยางถกตอง

๕ง) (๔) สทธในการสมรสและเลอกคสมรส๕๕. รฐธรรมนญกำาหนดการคมครองสทธของบคคลในครอบครวและความเปนอยสวนตวไว (มาตรา ๓๔) พรอมกบการเสรมสรางและพฒนาความเปนปกแผนของสถาบนครอบครว (มาตรา ๘๐) สทธในการสมรสของบคคลสญชาตไทยกบบคคลตางดาวหรอบคคลตางดาวดวยกน ถอปฏบตบนพนฐานกฎหมาย และหนงสอสงการ คอ

๑. ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ ๕ หมวด ๒ เงอนไขแหงการสมรส (มาตรา ๑๔๔๘- ๑๔๖๐) อนญาตใหบคคลสมรสได เมอมอาย ๑๗ ปบรบรณแลว (มาตรา ๑๔๔๘)

38

๒. พระราชบญญตจดทะเบยนครอบครว พ.ศ. ๒๔๗๘ (มาตรา ๑๐)๓. พระราชบญญตวาดวยการขดกนแหงกฎหมาย พ.ศ. ๒๔๘๑ วาดวย

เรองครอบครว (มาตรา ๒๐)๔. ระเบยบกระทรวงมหาดไทยวาดวยการจดทะเบยนครอบครว พ.ศ.

๒๕๔๑ ขอ ๑๓๕. หนงสอกรมการปกครอง ท มท ๐๓๑๐.๒/ว ๑๑๗๐ ลงวนท ๓๑

พฤษภาคม ๒๕๔๓การปฏบตสำาหรบบคคลตางดาว ถอปฏบตเชนเดยวกบผมสญชาตไทยแตมประเดนเกยวกบคณสมบตตามเงอนไขแหงการสมรสทนายทะเบยนไมสามารถตรวจสอบได เชน ชายหญงซงเปนญาตสบสายโลหตโดยตรงขนไปหรอลงมา เปนพนองรวมบดามารดาหรอรวมแตบดาหรอมารดา จะทำาการสมรสกนไมได (มาตรา ๑๔๕๐) และทำาการสมรสในขณะทตนมคสมรสอยไมได (มาตรา ๑๔๕๒) เปนหนาทของผรอง (คนตางดาว) ทไมมภมลำาเนาในประเทศไทยตองหาพยานหลกฐานมาพสจนใหปรากฏตอนายทะเบยนวามคณสมบตถกตองครบถวนตามเงอนไขแหงการสมรสดงกลาว นายะเบยนจงสามารถรบจดทะเบยนสมรสใหได

ตามพระราชบญญตวาดวยการขดกนแหงกฎหมาย พ.ศ. ๒๔๘๑ มาตรา ๒๐ บญญตวา “การสมรสซงไดทำาถกตองตามแบบทบญญตไวในกฎหมายแหงประเทศททำาการสมรสนนยอมเปนอนสมบรณ ซงเปนผลใหบคคลตางดาวทมการจด”ทะเบยนสมรสในประเทศของตนกมผลสมบรณตามกฎหมาย หากไมมการตรวจสอบเงอนไขตามประมวลกฎหมายแพงฯ มาตรา ๑๔๕๒ กจะทำาใหการจดทะเบยนสมรสนนเปนโมฆะ ซงคสมรสจะไดรบผลกระทบเกยวกบสทธ หนาท ทรพยสน และบตร (ถาม)ได และผทรขอมลดงกลาวดทสดกคอประเทศเจาของสญชาตของบคคลตางดาวดงกลาว โดยตองใหหนวยงานของประเทศดงกลาวรบรองมาวา บคคลตางดาวทประสงคจะสมรสตามกฎหมายไทยมคณสมบตครบถวนตามกฎหมายไทย ทงนไมใชเปนการกดกนทางกฎหมาย แตเปนการพทกษสทธและปฏบตใหเปนไปตามเงอนไขของกฎหมายทจะทำาใหการจดทะเบยนสมรสมความสมบรณ

39

๕ง) (๕) สทธการครอบครองทรพยสนทงโดยสวนตวและรวมกบบคคลอนและ

๕ง) (๖) สทธในการรบมรดก๕๖. รฐธรรมนญบญญต ๒ เรองนไววา สทธของบคคลในทรพยสนยอมไดรบความคมครองการสบมรดกยอมไดรบความคมครอง สทธของบคคลในการสบมรดกยอมเปนไปตามทกฎหมายบญญต (มาตรา ๔๘) การเวนคนอสงหารมทรพยจะกระทำามได เวนแตโดยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายเฉพาะ ซงตองชดใชคาทดแทนทเปนธรรมในเวลาอนควร อสงหารมทรพยทเวนคนแลวมไดใชประโยชนตองคนแกเจาของเดมและทายาทโดยเรยกคนคาทดแทน (มาตรา ๔๙) โดยบทบญญตแหงรฐธรรมนญนจงมกฎหมายเวนคนอสงหารมทรพยเปนกฎหมายรองรบและมการประกาศในราชกจจานเบกษาเปนหลกฐานทางราชการ ซงกฎหมายดงกลาวนใชบงคบกบผมสญชาตไทยทกคนโดยเสมอภาคกน

สทธในการครอบครองทรพยสน ครอบคลมถงสทธในการครอบครองอสงหารมทรพยโดยเฉพาะทสำาคญคอทดน (ครอบครองโดยสวนตว) และอาคารชด (ครอบครองโดยรวมกบบคคลอน)

๕๗. สทธในทดนของคนตางดาว ประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๔๙๗ และฉบบแกไขเพมเตม ใชเปนแนวปฏบตในการจดทดนของรฐและการคมครองทดนของประชาชน ซงมผลเชอมโยงถง (ง) สทธพลเมอง คอสทธการพำานกอาศย (๑)) และ(ฉ) สทธทางเศรษฐกจ สงคม ฯ คอสทธการมทอยอาศย (๓)) โดยกำาหนด ใหคนตางดาวมสทธใชทดนตอครอบครวเพอการอยอาศยไดไมเกน ๑ ไรและเพอเกษตรกรรมไมเกน ๑๐ไร เพอพาณชยกรรมไมเกน ๑ ไร เพออตสาหกรรมไมเกน ๑๐ ไร และเพอการสสานตระกลละไมเกน ½ ไร (มาตรา ๘๖-๙๖) โดยมหลกเกณฑเกยวกบการกำาหนดสทธในทดนของคนตางดาวกำาหนดไวเปนการเฉพาะ

40

๕๘. สำาหรบผมสญชาตไทยถอปฏบตตามหลกเกณฑของประมวลกฎหมายทดน พ.ศ. ๒๕๔๗ และยงมสทธครอบครองทดนเพอการเกษตรตามพระราชบญญตการปฏรปทดนหรอเกษตรกรรม พ.ศ. ๒๕๑๘ ซงมงชวยใหเกษตรกรรมมทดนทำากนและการใชทดนเกดประโยชนสงสดโดยมระเบยบคณะกรรมการจดรปทดนกลาง พ.ศ. ๒๕๑๗ เพอจดรปทดนทเปนทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณใหกบสวนราชการหรอราษฎร สำาหรบผไมมสถานะบคคลตามกฎหมายยงตองประสบปญหาในเรองสทธทง ๒ ประการตามหวขอขางตน

๕ง) (๗) เสรภาพในความคด ความสำานกและศาสนา๕๙. รฐธรรมนญกำาหนดวา บคคลยอมมเสรภาพบรบรณในการถอศาสนา การเลอกลทธหรอนกายการปฏบตตามหลกศาสนบญญตหรอพธกรรมความเชอทไมขดตอหนาทพลเมอง ความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนด การใชเสรภาพนบคคลยอมไดรบความคมครองมใหรฐกระทำาการใดๆ อนเปนการรอนสทธหรอเสยประโยชนอนควรไดเพราะเหตจากการนบถอศาสนาทแตกตางจากบคคลอน (มาตรา ๓๘) รฐตองอปถมภและคมครองพทธศาสนาและศาสนาอน สงเสรมความเขาใจอนดและความสมานฉนทระหวางศาสนกชนของทกศาสนา และสนบสนนการนำาหลกธรรมของศาสนามาใชเพอเสรมสรางคณธรรมและพฒนาคณภาพชวต (มาตรา ๗๓) นอกจากนประมวลกฎหมายอาญายงบญญตรบรองเรองนไวในเรองการหามเหยยดหยามศาสนาใดหรอกอความวนวายขนในการประชมหรอพธกรรมของศาสนาใดๆ ทชอบดวยกฎหมาย (มาตรา ๒๐๖ - ๒๐๗) แมประชากรสวนใหญของประเทศนบถอศาสนาพทธ และมพทธศาสนกชนจำานวนหนงไดยนขอเสนอตอสภารางรฐธรรมนญในระหวางการรางรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ ใหบรรจขอความเพมเตมบญญตใหพทธศาสนาเปนศาสนาประจำาชาต แตกไดมการคดคานจากประชาชนอกจำานวนหนง และในทสดคณะกรรมการรางรฐธรรมนญกยงคงขอความเดมไวโดยมไดเพมเตมตามขอเสนอ และประเทศไทย กมศาสนกชนทหลากหลายทงพทธ ครสต อสลาม พราหมณ ซกข ฮนด ขงจอ ชนโต เซน ฯลฯ

41

๕ง) (๘) สทธในการแสดงความคดเหนและการแสดงออก๕ง) (๙) สทธในการชมนมอยางสงบและการรวมกลม

๖๐. รฐธรรมนญหมวดสทธและเสรภาพประกนสทธทางการเมองและเสรภาพของประชาชนไวครอบคลมหลายเรองคอ เสรภาพในการแสดงความคดเหน การพด การเขยน การพมพ การโฆษณาและวธอน (มาตรา ๓๙) เสรภาพในการชมนมโดยสงบรวมกนเปนสมาคม สหภาพหรอหมคณะอนการจดตงพรรคการเมองและการตอตานโดยสนตวธ (มาตรา ๔๔,๔๕,๔๗,๖๕)

๕ฉ) สทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม๕ฉ) (๑) สทธในการมงานทำา เลอกงานอยางเสร มสภาพการ

ทำางานทเหมาะสมนาพอใจ ไดรบการคมครองจากสภาพการตกงาน ไดรบคาจางทเทาเทยมและผลตอบแทนทยตธรรมนาพอใจ และ

๕ฉ) (๒) สทธในการจดตงและเขารวมสหภาพแรงงาน๖๑. รฐธรรมนญกำาหนดหามการเกณฑแรงงาน เวนแตมกฎหมายเฉพาะเพอประโยชนในการปองปดภยพบตสาธารณะฉกเฉน หรอภาวะสงคราม (มาตรา ๕๑) กำาหนดสทธเสรภาพในการประกอบอาชพและการแขงขนโดยเสรอยางเปนธรรม คมครองประชาชนในดานสาธารณปโภค การคมครองผบรโภค การผงเมอง การรกษาทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม สวสดภาพประชาชนหรอเพอปองกนการผกขาดและความไมเปนธรรมในการแขงขน (มาตรา ๕๐) และรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ บญญตเพมเตมใหบคคลมสทธไดรบหลกประกนความปลอดภยและสวสดภาพในการทำางาน และหลกประกนการดำารงชพในระหวาง/พนสภาวะการทำางาน (มาตรา ๔๔) สงเสรมแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สนบสนนระบบเศรษฐกจเสร กระจายรายไดอยางเปนธรรมขยายโอกาสการประกอบอาชพของประชาชน ดวยการสนบสนนใหใชภมปญญาทองถนซงสอดคลองกบวถชวตของสงคมเกษตรกรรมทประชาชนสวนใหญของประเทศประกอบอาชพการเกษตรซงเปนการทำางานอาชพอสระ รวมถงสงเสรมใหประชากรวยทำางานมงานทำา คมครองแรงงานเดกและหญง จดระบบแรงงานสมพนธ การประกนสงคมรวมทงคาตอบแทนทเปนธรรม ไดรบสทธประโยชนและสวสดการทเทาเทยมกนโดยไมเลอกปฏบต (มาตรา ๘๓-๘๔)

42

๖๒. กระทรวงแรงงานรบผดชอบดแลภารกจดานแรงงาน การมงานทำา และสวสดภาพการทำางานตามกฎหมายทเกยวของทงกฎหมายภายในและพนธกรณระหวางประเทศของอนสญญาดานแรงงาน คอ พระราชบญญตจดหางานและคมครองคนหางาน พ.ศ. ๒๕๒๘ และพระราชบญญตการทำางานของคนตางดาว พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงมไดมบทบญญตเกยวกบการเลอกปฏบตทางเชอชาต กฎหมายหลกในการคมครองแรงงานคอ พระราชบญญตแรงงานสมพนธ พ.ศ. ๒๕๑๘ เปนกฎหมายในระดบปฏบตทใชวางแนวทางสงเสรมความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง วางหลกเกณฑการระงบขอพพาทแรงงาน จดระบบการจดตงสมาคมนายจางลกจางและสหภาพแรงงานและคมครองประโยชนการจาง และพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงมผลบงคบใชเมอเดอนพฤษภาคม ๒๕๕๑ แกไขเพมเตมใหลกจางไดรบความคมครองทมากขนและมประสทธภาพยงขน ทงในเรองแนวทางคมครองการจางงาน สทธประโยชนของลกจางโดยกำาหนดหามนายจางเรยกหรอรบหลกประกนการทำางาน ศาลมอำานาจสงใหสญญาจาง ขอบงคบ คำาสงนายจาง ฯลฯ มผลใชบงคบเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ การใชแรงงาน การหยด การลา มการกำาหนดเวลาชดเจน การคมครองแรงงานหญง แรงงานเดก คาจาง คณะกรรมการคาจาง สวสดการและสภาพแวดลอมในการทำางาน เกณฑการทำางาน การรองทกข การพกงาน คาชดเชย พนกงานตรวจแรงงาน กองทนสงเคราะหลกจาง ฯลฯ

๖๓. กรมสวสดการและคมครองแรงงาน เปนหนวยปฏบตดวยภารกจในการกำาหนดมาตรฐานแรงงานดาน สภาพการทำางาน แรงงานสมพนธ สวสดการแรงงาน และความปลอดภยและสขภาพอนามยในการทำางาน โดยมาตรฐานแรงงานขนตำาจะไดรบการกำาหนดออกมาเปนกฎหมาย เพอใหมสภาพบงคบกบนายจางและลกจางทเกยวของ สวนมาตรฐานแรงงานในระดบทสงกวากฎหมายกำาหนดจะอยในรปของโครงการสงเสรมตางๆ เพอใหนายจางและลกจางปฏบตตามดวยความสมครใจ การคมครองใหลกจางในรฐวสาหกจและในสถานประกอบกจการภาคเอกชนไดรบสทธประโยชนจากการทำางานของตนตามทกฎหมายแรงงานกำาหนด โดยคำานงถงสทธขนพนฐานในการทำางานของ

43

ลกจางทกคน และความสำาคญของการขจดการเลอกปฏบตในการจางงานและอาชพโดยมแนวปฏบตดงน

๖๔. พ.ร.บ. แรงงานสมพนธ พ.ศ. ๒๕๑๘ กำาหนดการจดทำาขอตกลงเกยวกบสภาพการทำางานหลกเกณฑและวธการในการรวมเจรจาตอรองระหวางนายจางกบลกจาง และหลกเกณฑและวธการในการจดตงองคกรของนายจางและลกจาง ถงแมกฎหมายฉบบนจะมบทบญญตเปนการเฉพาะสำาหรบผรเร มจดตงองคกรไวในมาตรา ๕๖ วาผมสทธจดตงสมาคมนายจาง ตองเปนนายจางทประกอบกจการประเภทเดยวกน บรรลนตภาวะ และมสญชาตไทยเชนเดยวกนและกำาหนดไวในมาตรา ๘๘ วาผมสทธจดตงสหภาพแรงงานตองเปนลกจางของนายจางคนเดยวกน หรอเปนลกจางซงทำางานในกจการประเภทเดยวกนโดยไมคำานงวาจะมนายจางกคน บรรลนตภาวะ และมสญชาตไทย แตกฎหมายฉบบนกใหสทธแกนายจางทกคนตามความหมายในกฎหมายฉบบนสามารถเขารวมเปนสมาชกองคกรของนายจางไดทกระดบ ไมวาจะเปนสมาคมนายจาง และสหพนธนายจาง ไมวานายจางนนจะถอสญชาตใดกตาม เชนเดยวกนลกจางทกคนตามความหมายในกฎหมายฉบบนสามารถเขาเปนสมาชกองคกรของลกจางไดทกระดบ ไมวาจะเปนสหภาพแรงงาน และสหพนธแรงงาน ไมวาลกจางนนจะถอสญชาตใดกตาม2

2 จากขอมลของกลมงานทะเบยนกลาง สำานกแรงงานสมพนธ เมอเดอนเมษายน ๒๕๕๐ มองคการแรงงานทวประเทศ ๑๗๒๒ องคการอยใน กทม. ๕๗๖ องคการในภมภาค ๑,๑๔๖ องคการ (๑ ใน ๓ หรอรอยละ ๓๓.๕/๖๖.๕) เปนสหภาพแรงงานรฐวสาหกจ ๔๕ องคการ จำานวนสมาชก ๑๗๐,๘๓๐ คน สหภาพแรงงานในกจการเอกชน ๑,๒๒๙ องคการสมาชก ๓๒๖,๙๕๐ คน สหพนธแรงงาน กจการเอกชน ๑๖ องคกร สหพนธแรงงานรฐวสาหกจ ๑ แหง สภาองคการลกจาง ๑๑องคกร สมาคมนายจาง ๔๐๕ องคกร สหพนธนายจาง ๓ องคกร และสภาองคการนายจาง ๑๒ องคกร มจำานวนสมาชกรวม ๔๙๗,๗๘๐ คน อยใน กทม. ๒๕๕,๖๒๐ คน และอยในภมภาค ๒๔๒,๑๖๐ คน คดเปนอตราสวนใกลเคยงกนคอประมาณรอยละ ๕๑/๔๙

44

๖๕. พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ และ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ กำาหนดเกยวกบสภาพการทำางานและสทธประโยชนหรอผลตอบแทนขนตำาทลกจางในสถานประกอบกจการเอกชนตองไดรบจากนายจาง อนเปนการคมครองลกจางทกคนอยางเทาเทยมกนไมวาลกจางนนจะมสญชาตใด รวมถงคนงานตางดาวทเขาเมองอยางผดกฎหมาย ซงไดรบการคมครองสทธแรงงานขนพนฐานภายใตกฎหมายฉบบนเชนเดยวกบลกจางสญชาตไทย ใหความสำาคญกบการขจดการเลอกปฏบตระหวางลกจางชายและหญง โดยมงคมครองลกจางชายและหญงดวยสทธพนฐานในการทำางานทเทาเทยมกน ตามมาตรา ๑๕ ใหนายจางปฏบตตอลกจางชายและหญงโดยเทาเทยมกนในการจางงาน เวนแตลกษณะหรอสภาพของแรงงานไมอาจปฏบตเชนนนได อนเปนหลกประกนวา ผลตอบแทนทกอยางทนายจางตกลงจดใหแกลกจางในสถานประกอบกจการของตนนน ตองเทาเทยมกนระหวางลกจางชายและหญง ไมวาจะเปนในเรองสทธประโยชน เชน การฝกอบรมเพมเตมความร ฯลฯ เรองสวสดการแรงงาน เชน คาพาหนะเดนทาง คาตอบแทนอนใด เชน เบยเลยง หรอการกำาหนดอายเกษยณ ผลตอบแทนจากการทำางานทลกจางตองไดรบนน คาจางในการทำางานเปนสทธพนฐานทจำาเปนอยางยงตอการดำารงชวตของลกจางทงชายและหญง จงไดใหหลกประกนทางกฎหมายเพมเตมไววา ในกรณของงานทมลกษณะและคณภาพอยางเดยวกนและปรมาณเทากน นายจางตองจายคาจาง คาลวงเวลา คาทำางาน ในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจางเทาเทยมกนไมวาลกจางจะเปนชายหรอหญง

๖๖. การใหสตยาบนตออนสญญาองคการแรงงานระหวางประเทศ (มขอมลในเอกสารหลก) กระทรวงแรงงานในฐานะหนวยงานผรบผดชอบในการดำาเนนการตามพนธกจของประเทศสมาชกขององคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization : ILO) ซงมพนธกจ เชนเดยวกบประเทศสมาชกทงปวงของ ILO ทตองปฏบตภายใตธรรมนญ ILO ไมวาจะเปน

45

การพจารณาตรวจสอบแกไข และใหความเหนตอรางตราสาร การจดทำารายงานการปฏบตตราสารการจดทำารายงานดานกฎหมายและแนวปฏบตภายในประเทศทสอดคลองกบมาตรฐานแรงงาน ILO หรอการจดทำาคำาชแจงเกยวกบปญหาและอปสรรคในการปฏบตใหสอดคลองกบมาตรฐานแรงงาน ILO แตพนธกจทสำาคญยงในฐานะประเทศสมาชกคอ การสงเสรมสทธแรงงานขนพนฐาน การปรบปรงสภาพการทำางานและความเปนอยของคนงาน และการเสรมสรางโอกาสในการจางแรงงาน หรอกลาวอกนยหนง คอ พนธกจในการปฏบตใหสอดคลองตามมาตรฐานแรงงานระหวางประเทศของ ILO และดวยความมงมนทจะปรบปรงและพฒนากฎหมายและแนวปฏบตภายในประเทศดานการขจดการเลอกปฏบตดานคาจางในการทำางาน กระทรวงแรงงานจงพจารณาดำาเนนการตามขนตอนเพอใหสตยาบนอนสญญา ILO ฉบบท ๑๐๐ วาดวยคาตอบแทนทเทากน พ.ศ. ๒๔๙๔ เมอวนท ๘ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๔๒ และจดทำารายงานผลการปฏบตตามอนสญญาฉบบดงกลาวตอ ILO เปนประจำาทก ๒ ป

๖๗. มาตรการเชงสงเสรม กรมสวสดการและคมครองแรงงานไดจดทำามาตรฐานแรงงานไทย (มรท. ๘๐๐๑-๒๕๔๖) ขน เพอใหสถานประกอบกจการทกประเภทและทกขนาด โดยเฉพาะอยางยง สถานประกอบกจการเพอการสงออก ไดนำาไปปฏบตภายในองคกรของตนโดยสมครใจ มรท. ๘๐๐๑-๒๕๔๖ น กำาหนดถงการจดการและระบบปฏบตตอแรงงานของสถานประกอบกจการ ใหมพนฐานเปนไปตามขอบงคบของกฎหมายแรงงาน และขอกำาหนดดานแรงงานอนๆ ทมมาตรฐานเพมเตมจากกฎหมายแรงงาน โดยไดกำาหนดเกยวกบการไมเลอกปฏบตไววา สถานประกอบกจการตองไมกระทำาหรอสนบสนนใหมการ“เลอกปฏบตในการจางงาน การจายคาจางและคาตอบแทน การทำางาน การใหสวสดการ โอกาสไดรบการฝกอบรมและพฒนา การพจารณาเลอนขนหรอตำาแหนงหนาทการเลกจางหรอการเกษยณอายการทำางานอนเนองมาจากเหตเพราะความแตกตางในเรองสญชาต เชอชาต ศาสนา ภาษา อาย เพศ สถานภาพสมรส ทศนคตสวนตว ความพการ การเปนสมาชกสหภาพแรงงานความนยมในพรรคการเมอง หรอแนวความคดสวนบคคลอน ๆ”

สถานประกอบกจการทตองการพฒนาระบบมาตรฐานแรงงาน เพอขอรบใบรบรอง มรท. ๘๐๐๑-๒๕๔๖ นน ตองปฏบตตามขอกำาหนดและการ

46

ดำาเนนงานของ มรท. ๘๐๐๑-๒๕๔๖ มระบบการตรวจตดตาม และการตรวจประเมนการปฏบตของสถานประกอบกจการดงกลาว โดยเรองเกยวกบคาตอบแทนและการไมเลอกปฏบตระหวางเพศนนกำาหนดรายการสำาหรบตรวจประเมนไว ดงน

- ลกจางตองไดรบตอบแทนการทำางานไมนอยกวาทกฎหมายกำาหนดสำาหรบการทำางานนอกเวลาทำางานปกต

- ลกจางชายและหญงตองไดรบคาจางทเทาเทยมกน- สถานประกอบกจการตองมขอบงคบการทำางานเรอง คาตอบแทนการ

ทำางาน- การใหสวสดการแกลกจางเปนไปตามหลกเกณฑเสมอภาค และเปน

ธรรม- การจดฝกอบรม โยกยายหมนเวยนงาน การเลอน หรอการลด

ตำาแหนง ขนอยกบความดความชอบ และความสามารถของลกจางแตละราย- สถานประกอบกจการมระบบรองเรยนกรณทลกจางถกเลอกปฏบต

๕ฉ) (๓) สทธในการมทอยอาศย๖๘. รฐธรรมนญ (พ.ศ. ๒๕๕๐) บญญตเพมเตมจาก พ.ศ. ๒๕๔๐ คอใหบคคลทไรทอยอาศยและไมมรายไดเพยงพอ มสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ (มาตรา ๕๔) และพระราชบญญตการเคหะแหงชาตพ.ศ. ๒๕๓๗ กำาหนดใหมองคกรรบผดชอบดแลการจดใหมเคหะเพอใหประชาชนไดมทอยอาศยใหความชวยเหลอทางการเงนแกประชาชนผประสงคจะมเคหะของตนเอง หรอแกบคคลผประสงคจะรวมดำาเนนกจการกบการเคหะแหงชาตฯ

๖๙. การเคหะแหงชาตดำาเนนการตามภารกจจดสรางทพกอาศยแกประชาชนผมรายไดนอยทงในกรงเทพมหานครและในสวนภมภาคตาง ๆ ทวประเทศ อยางไรกตามทพกอาศยสำาหรบผมรายไดนอยกยงไมเพยงพอตอความตองการ จงมภาคเอกชนจำานวนมากเขามาดำาเนนกจการสรางทอยอาศยในลกษณะบานจดสรร และเปนธรกจทมกจการกวางขวางแพรหลายมากใน

47

ประเทศไทย แตประชาชนผมรายไดนอยหรอผยากไรยงไมสามารถเขาถงบรการนจากอสงหารมทรพยภาคเอกชน

๗๐. สถาบนพฒนาชมชน องคการมหาชนในสงกดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยซงมภารกจในการสรางเสรมความเขมแขงใหกบชมชนและองคกรของชมชนเปนอกองคกรหนงรบผดชอบเรองน มโครงการบานมนคงและโครงการแกปญหาทดนทำากนและทอยอาศยของคนจนในชนบท คอ - โครงการบานมนคง มงพฒนาความมนคงในการอยอาศยของคนจนในชมชนแออด/ชมชนบกรกในเมอง ควบคไปกบการพฒนาดานอนๆ ในลกษณะบรณาการ โดยชมชนเปนแกนรวมกบทองถนและภาคการพฒนาอน ๆ ทเกยวของเพอจดการแกไขอยางเปนระบบ เรมดำาเนนการตงแต ป ๒๕๔๖จนปจจบน โดยใชกระบวนการดำาเนนงานเปนเครองมอในการสรางความพรอมใหกบทองถน เพอรองรบการกระจายอำานาจ มการพฒนาปรบปรงสาธารณปโภค สภาพแวดลอม ความมนคงของทดนและทอยอาศยของชมชน สนบสนนการออกแบบ จดกลมความตองการทอยอาศย และจดทำาขอมลการดำาเนนการดานทอยอาศย ปจจบนไดอนมตงบประมาณสนบสนนการพฒนากระบวนการในเมองแก ๗๖ จงหวดในชมชนตาง ๆ ทวประเทศ ๒๑๑ เมอง/เขต ๑๐๐ โครงการ สนบสนนงบประมาณพฒนาระบบสาธารณปโภคแก ๖๕ จงหวด ๑๖๔ เมอง/เขต ๔๒๓ โครงการ ๗๗๔ ชมชน ๔๔,๓๗๕ ครวเรอน- โครงการแกไขปญหาทดนทำากนและทอยอาศยของคนจนในชนบท มงแกปญหาการไมมทดนทำากนของคนจนในชนบท ซงเปนรากฐานทมาของปญหาขาดอาชพรายได ความมนคงในชวตและการอพยพจากชนบทเขาสเมอง ดำาเนนการโดยสรางโอกาสใหคนยากจนสามารถรกษาทดนไวอยางยงยน เชนการนำาทดนทไมไดใชประโยชนอยางคมคามาใชใหเกดประโยชน ดำาเนนการใหมการรบรองสทธใหสามารถอยอาศยและทำากนไดอยางมนคง สงเสรมคณภาพดน แหลงนำาสาธารณปโภค ตลอดจนขจดเงอนไขตางๆ ททำาใหคนยากจนไมสามารถรกษาทดนทำากนไวได ผล

48

การดำาเนนงานคอ เกดโครงการนำารองแกปญหาทดนทำากนและทอยอาศยในชนบทระดบตำาบลใน ๒๓ พนท มผรบประโยชน ๒,๖๗๕ ครวเรอน โดยสำารวจทดนรฐทเปนทวางหรอมผอยอาศยบางสวนมาจดใหคนจนลงทะเบยนทำากน (นครนายก) จดซอทดนเอกชน และสรางชมชนและททำากนใหม (พะเยา) แกปญหาอทยานทบททำากนของราษฎร (เพชรบรณ) ใชทดนทเอกชนเปนหนทไมเกดผลประโยชน (NPL) และทงรกรางมาจดประโยชนใหชมชน (ลำาพน) ทำาแผนชมชนจดททำากนใหผเดอดรอนรายละ ๑๐ ไร กอสรางบานใหผเดอดรอนเขาอยอาศยได ๑๒๗ ครวเรอน จดกลมสวสดการชวยเหลอกนและกนในการชำาระหนนอกระบบ สรางกองทนอาชพสรางรายไดใหสมาชกทำาใหเกดความมนคงในการดำารงชวต (นาน) สนบสนนงบประมาณดำาเนนโครงการแกปญหาททำากนใน ๖๑ จงหวด ๒๔๖ อำาเภอ จดทำาประวตชมชน แผนทภาพถายทางอากาศ มพนททดำาเนนการแลว จำานวน ๔๓ หมบานในภาคเหนอ ภาคตะวนตกและภาคใต เกดคณะทำางานรวมแกปญหาทดน ๖ ตำาบล (ชยภม)

๗๑. การมทดนอยอาศยของประชาชนในประเทศไทยซงเปนประเทศเกษตรกรรม หมายถง การมทพำานกและทประกอบอาชพหรอทำางานเลยงชพดวย การประกาศใชกฎหมายเกยวกบปาและทดน เชน พระราชบญญตปาสงวนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๐๗ และพระราชบญญตเขตรกษาพนธสตวปา พ.ศ. ๒๕๐๗ เพอมงควบคมการตดไมทำาลายปาปลกปาและอนรกษฟ นฟปาและพนธสตวปา จงสงผลกระทบตอกลมชาตพนธบนพนทสงซงทำาการเกษตรเลยงชพบนพนทดงกลาว เนองจากการมพนทปาสงวน อทยานและปาอนรกษทบซอนกบทดนทำากนของราษฎร เกษตรกรและกลมชาตพนธบนพนทสงจำานวนมากตองกลายเปนผกระทำาผดกฎหมายบกรกปา กลมชาตพนธบนพนทสงไดตอสเรยกรองสทธในเรองททำากนของตน โดยไดดำาเนนการในรปองคกรเครอขายของกลมองคกรภาคประชาชนทรวมตวกน เชน สหพนธเกษตรกรภาคเหนอ (สกน.) เครอขายองคกรประชาชนภาคเหนอ สมชชาชนเผาแหงประเทศไทย (สชท.) สมชชาปาชมชนภาคเหนอ สมชชาคนจน ฯลฯ เรยกรองใหแกไขกฎหมายปาไม เรงออกกฎหมายปาชมชน แกไขปญหาทดนในเขตปา เพกถอนเอกสารสทธมชอบดวย

49

กฎหมายในทสาธารณประโยชน แกไขปญหาสถานะบคคล และยตการจบกม ละเมดสทธ และจำากดการพฒนาของชมชนทองถนดงเดม โดยมกระบวนการเจรจารวมระหวางองคกรประชาชนกบภาครฐโดยตงคณะกรรมการ/คณะทำางานขนประชมเจรจารวมกนหลายครง เชน คณะกรรมการชวยเหลอประชาชน (คชช.) ศนยปฏบตการรวมเพอแกไขปญหาประชาชนพนทสง (ศปส.) ผลการเจรจาปรากฏแนวทางการแกไขในรปมตคณะรฐมนตรหลายฉบบทสำาคญไดแก

- มตคณะรฐมนตร ๓๐ พฤษภาคม ๒๕๔๑ เปนการแกไขปญหาทดนในพนทปาไมตามมาตรการและแนวทางของคณะกรรมการนโยบายปาไมแหงชาต เพอคมครองปาไมของชาตทยงเหลออย บรหารจดการกบปาสงวนและปาอนรกษ (เชนอทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา ปาชายเลน ฯลฯ) ดวยความรวมมอของกรมปาไม และสำานกงานปฏรปทดนเพอการเกษตรกรรม เรงฟ นฟปาสงวน โดยการมสวนรวมของราษฎรในพนท หามขยายพนททำากนเพมเตม เคลอนยายราษฎรออกจากพนทโดยชวยสนบสนนสาธารณปโภค พฒนาอาชพและคณภาพชวต จดระเบยบและจดททำากนใหเพยงพอ จดทำาแนวเขตปา และหาขอยตกรณพพาท

- มตคณะรฐมนตร ๑๑ พฤษภาคม ๒๕๔๒ เปนการแกไขปญหาความเดอดรอนของเกษตรกรภาคเหนอในเรองปญหาทดน ปญหาสญชาต ปญหาปาไม และปญหาเรงดวนเฉพาะหนา โดยมการเจรจาทไดขอยตเกยวกบการออกโฉนดทดนทบททำากนในพนทจงหวดลำาพน ลำาปาง และเชยงใหม การใหสญชาตแกชาวไทยภเขา และการปรบปรงกฎหมายปาไม

- มตคณะรฐมนตร ๖ กมภาพนธ ๒๕๕๐ เปนการดำาเนนการตามหลก คนอยกบปา ใหตอเนองและเกดผลดวยโครงการสงเสรมและพฒนาการมสวนรวมของชมชนพนทปาอนรกษ (สชอ.) หมบานปาไมแผนใหม หมบานอนรกษและจดการตนนำา หมบานพทกษปา และแนวทางการจดการพนททำากนและพฒนาหมบาน การพฒนาความมนคงพนทชายแดนและความรวมมอกบประเทศเพอนบานเพอพฒนาหมบานชายแดน

แนวทางการแกไขปญหาในอนาคตสำาหรบปญหาการจดการทรพยากรระหวางรฐกบประชาชนซงกลมชาตพนธจำานวนมากไดรบผลกระทบน คอการ

50

ทบทวนแกไขกฎหมายปาไมและออกกฎหมายปาชมชน ซงเปนประเดนเรยกรองทเปนเปาหมายและความหวงในการแกไขเยยวยาของประชาชนทเรมมาตงแตป ๒๕๓๒ ในการจดการกบปญหาการแยงชงทรพยากรธรรมชาตและททำากน โดยกฎหมายฉบบนจะทำาใหมการจดตงปาชมชนขนดวยวตถประสงคเพอการอนรกษ ใชประโยชน สงเสรมฟ นฟวถชวตของคนกบปาและความรวมมอในเรองนโดยมคณะกรรมการกำากบดแลนโยบายระดบชาตและระดบจงหวด กำาหนดเงอนไข/คณสมบต การจดตงปาชมชนทงนอกและในเขตอนรกษ การจดการ การควบคมดแล การกำาหนดโทษผละเมด/ฝาฝน ซงจะเปนทางออกรวมกนทงของรฐและเอกชนไดอยางเหมาะสมและเปนประโยชนแกทง ๒ ฝาย ในระดบปฏบตมองคการมหาชน คอ สถาบนพฒนาชมชนในสงกดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจดทำาโครงการดำาเนนการทไดผลเปนรปธรรมตอประชาชนในหลายพนททวประเทศ

๕ฉ) (๔) สทธในบรการสาธารณสข การแพทย การประกนสงคมและบรการสงคม ๗๒. รฐธรรมนญกำาหนดวา บคคลมสทธเสมอกนในการรบบรการทางสาธารณะสขทไดมาตรฐาน ผยากไรมสทธไดรบการรกษาพยาบาลจากสถานบรการสาธารณสขของรฐโดยไมเสยคาใชจาย โดยบรการตองเปนไปอยางทวถง มประสทธภาพโดยสงเสรมใหองคกรสวนทองถนมสวนรวมปองกนและขจดโรคตดตออนตรายโดยไมคดมลคาและทนเหตการณ บคคลอายเกน ๖๐ ปและไมมรายได มสทธไดรบความชวยเหลอ เดกและเยาวชนมสทธไดรบการพฒนา/คมครองจากรฐ บคคลพการทพพลภาพมสทธไดรบสวสดภาพ สงอำานวยความสะดวกอนเปนสาธารณะ และความชวยเหลออนจากรฐ (มาตรา ๕๒-๕๕) และรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ มแนวนโยบายสงเสรมสนบสนนพฒนาการเสรมสรางสขภาพอนนำาไปสสขภาวะทยงยนของประชาชน (มาตรา ๘๐(๒))

๗๓. กฎหมายรองรบการดำาเนนงานดานการสาธารณสขของประเทศไทยไดแก

51

พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๕ จดระบบการใหบรการสาธารณสขทจำาเปนตอสขภาพและการดำารงชวตดวยระบบการรกษาพยาบาลทมมาตรฐานและมประสทธภาพทวประเทศเพอบคคลทกคน โดยดำาเนนการรวมกนระหวางภาครฐและภาคประชาชน มคณะกรรมการและสำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตรบผดชอบจดระบบบรหารจดการ กำาหนดมาตรฐาน บรหารจดการกองทนและประสานกบองคกรปกครองสวนทองถนในการดำาเนนการระดบทองถนใหมคณภาพและมาตรฐาน ตลอดจนกำากบดแลหนวยบรการและเครอขายในการใหบรการใหเปนไปตามมาตรฐาน

พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนกฎหมายทมแนวคดกาวหนาเชงปองกนดวยการระดมภาคสขภาพทกภาคสวนในสงคมเขารวมคดรวมทำางานสรางสขภาพผานกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะดวยการจดทำาธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตเปนกรอบแนวทางกำาหนดนโยบายและยทธศาสตรดานสขภาพของประเทศ มคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเปนผดแล ปรบปรงทก ๕ ปเพอใหสอดคลองกบสภาพสงคม สนบสนนสมชชาสขภาพเฉพาะประเดนหรอเฉพาะพนทเพอเสรมสรางภมปญญาทองถน คมครองผบรโภค เผยแพรองคความรและขอมลขาวสารดานสขภาพ ตลอดจนการผลต/พฒนาบคลากรดานสาธารณสข และบรหารการเงนการคลงดานสขภาพ กำาหนดหลกเกณฑ วธการในการตดตามและประเมนผลระบบสขภาพแหงชาตและผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ

๗๔. ในทางปฏบต กระทรวงสาธารณสขรบผดชอบภารกจดานการสาธารณสขและการแพทยดวยกฎหมายดานสขภาพทง ๒ ฉบบทครอบคลมการดแลสขภาพ การประกนสขภาพและบรการสขภาพจงสามารถใหบรการแกบคคลทกคนในประเทศ โดยไมเลอกเชอชาตหรอเผาพนธ การมสวนรวมของประชาชนในดานสาธารณสขคอ มอาสาสมครสาธารณสขประจำาหมบาน (อสม.) มาจากคนในชมชนซงมบทบาทอยางเขมแขง และมการคดเลอกเยาวชนจากพนทจงหวดชายแดนภาคใตจำานวนหนง (๓,๐๐๐ คน) เขารบทนเรยนพยาบาลในภมภาคตาง ๆ ดวย

52

- สำาหรบผพการ มพระราชบญญตสงเสรมคณภาพชวตคนพการ พ.ศ. ๒๕๕๑ และมคณะกรรมการฟ นฟสมรรถภาพคนพการและสำานกงานสงเสรมคณภาพชวตคนพการแหงชาต รบผดชอบการปฏบตงานอยในกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

๕ฉ) (๕) สทธดานการศกษาและฝกอบรม ๗๕. รฐธรรมนญกำาหนดวาบคคลยอมมสทธเสมอภาคกนในการรบการศกษาขนพนฐานไมนอยกวา๑๒ ป ทรฐจะตองจดใหอยางทวถงและมคณภาพโดยไมเกบคาใชจาย การจดการศกษารฐตองคำานงถงการมสวนรวมขององคการปกครองสวนทองถนและเอกชน และการจดการศกษาอบรมขององคกรวชาชพและเอกชนภายใตการดแลของรฐยอมไดรบความคมครอง (มาตรา ๔๓) งานวจยยอมไดรบความคมครอง (มาตรา ๔๒)

๗๖. กฎหมายทเกยวกบการศกษาของชาตทสำาคญ คอ- พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ ๒๕๔๒ และ (ฉบบท ๒) พ.ศ.

๒๕๔๕ มเปาหมายเพอพฒนาคนไทยใหสมบรณอยรวมกบผอนอยางมความสข ปลกฝงจตสำานกประชาธปไตยและหลกการสทธมนษยชนในเรองสทธ หนาท เสรภาพ ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย จดระบบการศกษาเปน ๓ รปแบบ คอ การศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย วางแนวการจดการศกษา การบรการ จดการมาตรฐาน คณภาพ ตลอดจนกระบวนการผลตและพฒนาบคลากรทางการศกษาและการใชเทคโนโลยเพอการศกษา

- พระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พ.ศ. ๒๕๔๕ กำาหนดการศกษาภาคบงคบ ๙ ป สำาหรบเดกอาย ๖-๑๖ ป โดยผปกครองตองสงเดกเขาเรยนในสถานศกษา และใหกระทรวงศกษาธการหรอองคการปกครองสวนทองถนจดการศกษาพเศษสำาหรบเดกทมความบกพรองทางรางกาย จตใจ สตปญญา อารมณสงคม การสอสารและการเรยนร รางกายพการหรอทพพลภาพ หรอไมสามารถพงตนเองได ไมมผดแล ดอยโอกาส หรอมความสามารถพเศษ ใหได

53

รบการศกษาภาคบงคบดวยรปแบบและวธการทเหมาะสม รวมทงมบทลงโทษสำาหรบผกระทำาการอนเปนเหตใหเดกมไดเรยนในสถานศกษา ไมแจงวามเดกทเขาเกณฑการศกษาอาศยอยดวย

- ระเบยบกระทรวงศกษาธการวาดวยหลกฐานในการรบนกเรยนนกศกษาเขาเรยนในสถานศกษา พ.ศ. ๒๕๔๘ และมตคณะรฐมนตร ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๘ ซงกำาหนดแนวทางปฏบตในการจดการศกษาแกเดกในประเทศไทย โดยสถานศกษาถอเปนหนาทในการจะรบเดกทอยในวยการศกษาภาคบงคบเขาเรยนในสถานศกษา ทงทมและไมมหลกฐานโดยใชสตบตรหรอหนงสอรบรองการเกด หรอหลกฐานททางราชการออกให หรอเอกสารทกระทรวงศกษาธการกำาหนดใหใชได หรอบดามารดาผปกครอง องคกรเอกชน ทำาบนทกแจงประวตบคคล หรอหากไมมหลกฐานตางๆ ดงกลาว กใหสถานศกษา ซกถามประวตบคคลของผมาเรยนหรอผเกยวของนำาลงรบการเปนบนทกแจงประวต และเมอเรยนจบไดรบหลกฐานทางการศกษาเปนรายบคคล เชน ประกาศนยบตร ไมตองบนทกหมายเหตใดๆ ลงในหลกฐานนน แตใหหมายเหตไวในหลกฐานรวมของสถานศกษา ดงนน บคคลทไมมหลกฐานทะเบยนราษฎรหรอไมมสญชาตไทยกสามารถเขาเรยนในสถานศกษาไดทกคน โดยไมจำากดระดบ/ประเภท/พนท จดเงนอดหนนคาใชจายรายหวใหสถานศกษาทจดการศกษาใหกลมบคคลเหลานเชนเดยวกบเดกไทยในระดบกอนประถมถงมธยมศกษาตอนปลาย ใหกระทรวงมหาดไทยจดทำาเลขประจำาตว ๑๓ หลกให และใหกระทรวงศกษาธการจดการศกษาในรปแบบทเหมาะสมแกเดกทหนภยจากการสรบเพอพฒนาคณภาพชวตและการอยรวมกนอยางสมานฉนท ในระดบทองถนใหแจงจำานวนเดกเหลานตอองคการปกครองสวนทองถนเพอตงงบประมาณคาใชจายประจำาปใหดวย

๗๗. ในทางปฏบต สทธดานการศกษาในประเทศไทยจดวากาวหนาเพราะสามารถจดไดคอนขางเทาเทยมครอบคลมเดกทกคนในประเทศโดยไมมการเลอกปฏบตดานเชอชาต โดยระเบยบกระทรวงศกษาธการฯ พ.ศ. ๒๕๔๘ และยทธศาสตรการจดการ

54

ปญหาสถานะและสทธของบคคล เปนกลไกทสำาคญทชวยใหการปฏบตบรรลผลอยางเปนรปธรรม

๕ฉ) (๖) สทธในการเขารวมกจกรรมทางวฒนธรรมอยางเทาเทยมกน๗๘. รฐธรรมนญกำาหนดแนวนโยบายดานวฒนธรรมโดยบญญตใหเปนสทธของชมชนทจะอนรกษฟ นฟจารตประเพณ ภมปญญาทองถนศลปวฒนธรรมของทองถนและของชาต และเผยแพรศลปวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ คานยมอนดงามและภมปญญาทองถน ปลกฝงใหรรกสามคคและมจตสำานกเรองน (มาตรา ๔๖)

พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. ๒๔๘๕ และพระราชบญญตสำานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. ๒๕๒๒ กำาหนดใหรกษาและสงเสรมวฒนธรรมแหงชาตทมอยและเผยแพรปลกฝงตอประชาชน คนควาวจยบำารงรกษา แกไขปญหาเกยวกบวฒนธรรมโดยการดำาเนนงานในรปคณะกรรมการแหงชาตและมกองทนสงเสรม

สงคมไทยเปนสงคมเปดทมไดปดกนวฒนธรรมจากภายนอก หากแตยอมรบความหลากหลายและผสมผสานความหลากหลายเขาดวยกนอยางกลมกลน ประชาชนในชาตจงรสกวาตนเปนคนไทยโดยมไดมประเดนตดของในเรองความแตกตางทางเชอชาต ศาสนา ภาษาหรอวฒนธรรม ภาษาถนและวฒนธรรมของแตละภมภาคยงคงใชและปฏบตโดยสามารถคงอตลกษณเดมของตนไวไดอยางภาคภมพรอมกบความเปนคนไทย ในการผสมผสานความหลากหลายเขาดวยกน สงคมไทยมทงการยอมรบอตลกษณของผอนพรอมกบการถายทอดเอกลกษณของตนใหผอนดวย จงเปนสงคมทมทงการใหและรบในเรองอตลกษณและวฒนธรรม

๗๙. ในทางปฏบต กระทรวงวฒนธรรมรบผดชอบการดำาเนนงานทงในดานการสงเสรมและรกษาวฒนธรรม โดยมเครอขายในทองถนทวประเทศ ดำาเนนการในรปแบบการคดเลอกเชดชศลปนแหงชาตประจำาป ในสาขาตางๆ สงเสรมภมปญญาและวฒนธรรมทองถนในทกพนท มศนยเฝาระวงทางวฒนธรรมทกจงหวดทวประเทศ อนรกษบำารงรกษาวฒนธรรมทองถนและชมชนทกเชอชาต/

55

ชาตพนธในฐานะเปนมรดกอนสงคาของชาต จดตงพพธภณฑทองถนเกยวกบชาตพนธตางๆ โดยมสถาบนการศกษาและองคกรในทองถนสนบสนนชวยเหลอ ใชยทธศาสตรการนำามตทางศาสนาสรางสนตสขในการอยรวมกน อดหนนกจกรรมแกทกองคการศาสนา จดประชมสมมนาแลกเปลยนความเขาใจระหวางกน เผยแพรหลกการของทกศาสนา จดคายเยาวชนรวมทกศาสนา ปละประมาณ ๓,๐๐๐ คน เพอสรางความเขาใจและการยอมรบความหลากหลายในระดบเยาวชน จดสมมนาเรองวฒนธรรมกบสนตวธ สงเสรมการวจยโดยใหทนวจยและการผลตเอกสารดานวฒนธรรมอยางกวางขวางมผลงานทไดรบทนสงเสรมเกยวกบเรองชาตพนธตางๆ เชน แผนทภาษาของกลมชาตพนธในประเทศไทย การสบคนวฒนธรรมของกลมชาตพนธตางๆ เชน ไทยเขน มง กย คนไทยเชอสายจน ญวน มสลมชาตพนธในชมชนชายแดนไทย ตลอดจนการวจยเกยวกบความสมพนธชาตพนธ ทรพยากรธรรมชาต และภมปญญาทองถนในภาคเหนอ ซงเชอวาการดำาเนนการตางๆ และแนวทางการมสวนรวมของประชาชน จะทำาใหสทธทางวฒนธรรมของทกชาตพนธในประเทศไทยไดรบการคมครองและสงเสรมอยางกวางขวาง

๕(ช) สทธในการเขาถงสถานทและบรการสาธารณะ๘๐. ประเทศไทยไมเคยมการหามหรอแบงแยกบคคลในการเขาสถานทและบรการสาธารณะโดยสาเหตแหงเชอชาต

มาตรการสงเสรมสทธเฉพาะกลม๘๑. กลมคนไทยเชอสายมลาย รฐบาลไดออกมาตรการสงเสรมสทธและการพฒนาของกลมคนไทยเชอสายมลายซงเปนชนกลมนอยในประเทศแตเปนคนกลมใหญในพนทจงหวดชายแดนภาคใตในดานตางๆ ไดแก

โครงสราง ๑) ออกกฎหมายใหชมชนมสทธจดการทรพยากรธรรมชาตเองบนฐานความเชอทางศาสนา ๒) แกปญหาวางงาน ๓) สรางประสทธภาพกระบวนการยตธรรมและความเขมแขงของสงคมโดยใหสาธารณชนมสวนรวม

56

รกษาและพฒนากระบวนการยตธรรม พรอมระบบการตรวจสอบและเยยวยาโดยมคณะกรรมการอสระเพอตรวจสอบการใชอำานาจรฐในการบงคบใชกฎหมาย ปรบทศนคตและวธปฏบตของเจาหนาทและเสรมสรางบทบาทภาคประชาสงคม ๔) ปรบปรงระบบกฎหมายอสลามใหสอดคลองกบสภาวะของภาคใต ๕) แกไข พรบ.การบรหารองคการศาสนาอสลาม พ.ศ. ๒๕๔๐ ใหครอบคลมวถชวตมสลมครบถวน ๖) คงความหลากหลายในระบบการศกษาและสงเสรมทางเลอกใหนกเรยนไทยมสลมในตางประเทศ

วฒนธรรม สงเสรมความหลากหลาย ประกาศใหภาษามลายปตตานเปนภาษาทำางานเพมเตมในจงหวดชายแดนภาคใต และสรางภมคมกนทางวฒนธรรมเพอตานความรนแรง

การพฒนา มศนยอำานวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต เปนหนวยงานรบผดชอบหลกในการรดำาเนนโครงการพฒนาพนทจงหวดชายแดนภาคใตเพอยกระดบคณภาพชวตของชาวไทยเชอสายมลาย นอกจากน ยงมการสนบสนนผนำาศาสนาและผนำาชมชนใหสามารถเยยวยาผยากลำาบากในพนท

การสาธารณสข เนนการดแลสขภาพ บรการทางการแพทย สาธารณสขทเขากบวถมสลมดวยวธปฏบตทสอดคลองกบวฒนธรรมมสลม เชน ใหญาตผปวยหรอหมอตำาแย (โตะบดน) เขาไปใหกำาลงใจในหองคลอด ใหมการทำาอาซานในเดกแรกเกด การทำาสนตหม การอานกรอานใหคนปวยทใกลเสยชวตฟงในหองฉกเฉน ใหญาตผปวยเปนผตดสนใจอนญาตการผาศพเนองจากมสลมไมตองการใหผาศพเพราะจะทำาใหศพไมสมบรณ จดทำาทละหมาดในตกผปวยใน จดระบบโรงครวใหเปนฮาลาล จดทำาทอนอาหารใหในชวงเทศกาลถอศลอด รวมถงการรวมกลมเจาหนาททเปนคนมสลม ฯลฯ แกไขปญหาการขาดแคลนบคลากรทางการแพทยในพนทดวยโครงการผลตพยาบาล ๓,๐๐๐ คนจากการคดเลอกเยาวชนในพนทสงไปเรยนในวทยาลยแพทยและพยาบาลในพนทตาง ๆ ทวประเทศ

57

๘๒. กลมแรงงานตางดาว เปนบคคลกลมใหญทไดรบความสนใจและดแลเอาใจใสแกปญหาเยยวยาจากหนวยงานตางๆ หลายฝาย ทงภาครฐ เอกชนและองคการระหวางประเทศ โดยเฉพาะองคกรระหวางประเทศดานแรงงาน ดานกฎหมาย สหภาพแรงงานดานการคา ตลอดจนองคกรเพอการเคลอนไหวดานประชาธปไตย ประเทศไทยมเปาหมายแกปญหาแรงงานตางดาวทชดเจนคอ มงใหมการจางงานและนำาเขาแรงงานอยางถกตองตามกฎหมายภายใตความรวมมอและรบรของประเทศตนทาง โดยมงแรงงานทเปนความตองการทแทจรงไมเกดปญหาและผลกระทบตอความมนคงของชาต แตเดมในชวงตน (ป ๒๕๓๙-๒๕๔๕) การแกไขปญหามลกษณะแกปญหาเฉพาะหนาและประเทศตนทางมไดมสวนรวม เปนการผอนผนใหทำางานเฉพาะพนทในลกษณะงานทกำาหนด หลงป ๒๕๔๓ จงใชนโยบายนำาเขาแรงงานอยางถกตองโดยมการจดทะเบยนแรงงานตอกระทรวงแรงงาน

หลงจากมการขนทะเบยนแรงงานตางดาวโดยเปดใหมารายงานตวในป ๒๕๔๔ สถานการณดานการคมครองสทธดขน การเอาเปรยบแรงงานลดลง

- ในดานสาธารณสข มการตรวจสขภาพเพอควบคมปองกนโรค ๖ โรค (วณโรค โรคเรอน เทาชาง ซฟลส มาลาเรย พยาธลำาไส) และหามทำางาน ๗ โรค (โรคจต/ฟ นเฟอน/ปญญาออน วณโรค โรคเรอน เทาชาง-ทอยในระยะอนตรายหรอปรากฏอาการเปนทนารงเกยจแกสงคมซฟลส ตดยาเสพตดและพษสราเรอรง) เปนการเฝาระวงโรคและคดกรองแรงงานทมสภาพสมบรณเกณฑเดยวกบการคดเลอกผเขารบราชการ มการตดตามความกาวหนาของการใหความชวยเหลออยางตอเนอง

- ในดานการดแลโรคเอดส ระดบพนทมความพยายามของเจาหนาททำางานในเชงรก เชน องคกรเอกชนพยายามประสานกบหนวยงานสาธารณสขในการจดยา AZT ใหกบมารดาตงครรภทตดเชอ HIV มการจดหนวยแพทยเคลอนท ประสานงานกบอาสาสมครสาธารณสขตางชาตจดอบรมหมอตำาแย แจกชดทำาคลอดสำาหรบพยาบาลผดงครรภ และจดโครงการพเศษใหกบแรงงานทมพฤตกรรมเสยง เจาหนาทสาธารณสขในจงหวดทมการใชแรงงานตางชาตชกมแผนงานดานเอดสสำาหรบ

58

กลมแรงงานขามชาตโดยตรง และทำางานหนนการทำางานขององคกรเอกชนในพนท

- ในดานการอนามยเจรญพนธและการดแลอนามยแมและเดก มการพฒนารปแบบเครอขายดำาเนนงานวางแผนครอบครวและอนามยเจรญพนธในกลมแรงงานตางชาต โดยประสานกบหนวยงานทเกยวของตางๆ เนนบรการเชงรก สำารวจขอมลสถานะสขภาพ นำาขอมลมาวางแผนกจกรรมทสอดคลองกบปญหาและมงใหวคซนสรางภมคมกนโรคใหครอบคลมเดกของแรงงานตางชาตจดอบรมนายจาง จดทำาคมอดแลสขภาพภาษาพมา บรการดแลอนามยแมและเดก มบรการแนะนำาการวางแผนครอบครวหลงคลอด และอบรมอาสาสมครแรงงานตางชาต

- ในดานการจดทะเบยนเกดเดก มการออกใบรบรองการเกดใหแกทกคนทมาคลอด แมมารดาจะไมมบตรแสดงตนใด ๆ กจะบนทกไววาเขยนตามคำาบอกเลาหรอไมมหลกฐาน

- ในกระบวนการยตธรรมไดรบความคมครองตามกฎหมายโดยมการฟองคดถงศาลมากขน คดทเคยถกกระทำารนแรงไดรบการพจารณาตามกระบวนการยตธรรมและมการลงโทษชดเจน (เชน คดเผานงยาง ๖ ศพ ศาลไดพจารณาจำาคกผกระทำาผดแลว) นอกจากนมความชวยเหลอจากหลายหนวยงานทงในดานการคมครองสทธโดยตรงและการฝกอบรมใหความรใหสามารถชวยเหลอดแลกนเองได เชนการฝกอบรมของสภาทนายความ ซงใหความรเกยวกบอนสญญาดานสทธมนษยชนฉบบหลกทกฉบบ อนสญญาดานแรงงานหลายฉบบและการใหความรเรองการขอรบคาตอบแทน/คาทดแทน โดยมทงการบรรยายและการทำาแบบฝกหด มเอกสารเปนภาษาพมาและการตน นอกจากน รฐบาลไทยกยงพยายามปรบปรงคณภาพชวตและความเปนอยของบคคลกลมนอยอยางตอเนอง

ดานสถานภาพและสภาพการทำางาน พระราชบญญตคมครองแรงงานทออกประกาศใชตงแตป ๒๕๔๑ และทแกไขเพมเตม (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ คมครองสภาพการทำางานและการจางงานทคมครองลกจางมากขน ขณะทพระราชบญญตการทำางานของคนตางดาว พ.ศ. ๒๕๕๑ อาจอนญาตใหบคคลซงไมมสญชาตไทยดวยสาเหตตางๆ สามารถขอใบอนญาตทำางานไดโดยคำานงถงความมนคงของชาตและผลกระทบตอสงคมและมการผอนผนการจางแรงงานตางชาต (พมา ลาว และกมพชา)

59

ทลกลอบเขามาทำางานในประเทศไทยโดยผดกฎหมายตงแตป ๒๕๔๑ โดยอาศยขอยกเวนตามมาตรา ๑๗ พรบ.คนเขาเมอง พ.ศ. ๒๕๒๒ ใหทำางานในพนททกำาหนดโดยใหถอใบอนญาตทำางาน (work permit) ของกระทรวงแรงงาน

สำาหรบแรงงานตางดาวซงแตเดมจดวาเปนแรงงานทหลบหนเขาเมองไดรบการผอนผนใหมสถานะสามารถทำางานไดในลกษณะชวคราวตามเงอนไขทรฐกำาหนด โดยรฐบาลไทยไดมการจดระบบการจางงานในชวงป ๒๕๓๙-๒๕๔๙ โดยมมตคณะรฐมนตรในเรองนรวม ๑๑ ฉบบคอ

ในชวงป ๒๕๓๙-๒๕๔๓ เรมการจดทะเบยนเฉพาะตวแรงงาน และอนญาตใหทำางานไดในบางจงหวดและบางประเภทแรงงาน โดยตองซอบตรประกนสขภาพ (ราคา ๑,๓๐๐ บาท) เพอสทธในบรการสขภาพ

ชวงป ๒๕๔๔-๒๕๔๖ ยงคงเนนจดทะเบยนเฉพาะตวแรงงานแตขยายพนททำางานไดทกจงหวด

ชวงป ๒๕๔๗-๒๕๔๙ ขยายสทธใหแรงงานและผตดตาม (รวมถงเดกทมอาย ๑ ปขนไป)จดทะเบยนรบรหสประจำาตว ๑๓ หลก โดยขนตนดวยเลข ๐๐

ขนตอมามการกำาหนดยทธศาสตรปรบสถานะแรงงานทเขาเมองผดกฎหมายใหกลายเปนแรงงานทเขาเมองและทำางานอยางถกตองตามกฎหมาย โดยการทำาขอตกลงทวภาค (MOU) ไทย-ลาว (๒๐๐๒) ไทย-กมพชา (๒๐๐๓) และไทย-พมา (๒๐๐๓) โดยการพสจนรบรองสญชาตจากประเทศตนทางซงจะไดรบเอกสารการเดนทางชวคราว และใบอนญาตทำางาน จากยทธศาสตรนมขอมลป ๒๕๔๙-๒๕๕๐ (สงหาคม) วามแรงงานผานการพสจนสญชาตไดวซาและใบอนญาตทำางานแลว ๒ รนจากลาว ๕๑,๙๐๑ คน และจากกมพชา ๓๓,๒๗๙ คน ปจจบน มการตออายการอยในราชอาณาจกรไทยของแรงงานตางดาวเหลานจนถงเดอนกมภาพนธ ๒๕๕๓

นอกจากนในดานสาธารณสขยงไดรบการสนบสนนจากสำานกงานกองทนระดบโลก (Global Fund) เพอตอสกบโรคเอดส มาเลเรย และวณโรค โดยเนนการทำางานเพอรณรงคและแทรกแซงใหแรงงานมคณภาพชวตและสขภาวะทปลอดจากความเสยงตาง ๆ ดวยการทำางานเชงรกกบกลมแรงงานททำางานในธรกจทมการจางแรงงานขามชาตเขม

60

ขน สนบสนนงานวจยและจดสรรเงนทนใหองคกรเอกชนททำางานกบกลมประชากรทเสยงตอการเผชญปญหาการละเมดสทธมนษยชนและการเลอกปฏบต ทงนมรายละเอยดทไดนำาเสนอแลวในขอ ๑ และขอ ๕ ฉ) (๑) และ (๒)

๘๓. กลมผหนภยจากการสรบ มการเตรยมสภาวะแวดลอมใหผหนภยสามารถปรบตวเขากบสงคมภายนอก เมอพนสภาวะการเปนผหนภยและตองออกจากศนยพกพงหรอยบเลกศนย สวนหนงมการฝกอาชพและจดระบบการดำารงชวตและสภาวะภายในศนยใหเปนไปในลกษณะของชมชนและวถชวตจรงในพนทนนๆ รวมถงกระบวนการยตธรรมโดยเรมแนวคดการนำากระบวนการยตธรรมเขาไปชวยแกปญหาขอพพาทภายในศนยพกพงตงแตป ๒๕๔๖ ดวยความรวมมอจากฝายตางๆ ทงทางราชการไทยและองคการสหประชาชาต คอ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงยตธรรมและสำานกงานขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต (UNHCR) เนองจากมจำานวนคดกระทำาผดตางๆ จำานวนมากและทวขนอยางรวดเรว แตผเสยหายสวนใหญยนดจะพงกระบวนการยตธรรมตามจารตประเพณมากกวากระบวนการยตธรรมตามกฎหมายไทยและหลกกฎหมายระหวางประเทศ ซงผลคอผเสยหายไมไดรบการเยยวยาเพยงพอ ขณะทผกระทำาผดกมไดถกลงโทษอยางเหมาะสม และศนยพกพงกไมมศกยภาพพอจะจดการลงโทษ จงปรากฏวาหลายกรณยงไมมการแกปญหา แมแตกรณฆาตกรรมกยงไมสามารถจบไดถงรอยละ ๘๐ ในป ๒๕๔๗ จงมการดำาเนนงานอยางในทางปฏบตดวยความรวมมอระหวางรฐบาลไทยกบ UNHCR ปรบปรงการบรหารกระบวนการยตธรรมในศนยพกพง โดยดำาเนนการเปน ๓ ขนตอน คอ ขนแรกรวมกนวางกรอบแนวทางการบรหารจดการและฝกอบรมบคลากรผเกยวของในเรองความรเกยวกบสทธและขอผกพนของผลภยภายใตกฎหมายไทยและกฎหมายระหวางประเทศ ขนตอมาคอสนบสนนเจาหนาทผรบผดชอบของไทยในการเพมศกยภาพขององคกรยตธรรมในศนย โดยเนนทกรณการกระทำาผดของเดกและเยาวชน จดตงศนยชวยเหลอทางกฎหมายใหศนยพกพงดวยความรวมมอของรฐบาลไทย UNHCR และ International Rescue Committee ทำาใหมการสบสวนและดำาเนนคดมากขน ขนตอนตอไปคอการแสวงความรวมมอเพมเตมจาก

61

ยนเซฟ และองคกรเอกชนจดโครงการสนบสนนเพอสรางสภาพแวดลอมทเออตอความคมครองดวยการชวยเหลอเยยวยาทเหมาะสม ใหคำาปรกษาแนะนำาดานกฎหมายแกผประสบปญหา และเพอเพมศกยภาพของสตรใหมบทบาททเขมแขงขนในการชวยเหลอดแลกนเองมใชตองตกเปนเหยอความรนแรงภายในศนยโดยเพมจำานวนผแทนสตรในองคกรบรหารของผลภยดานตางๆ รวมถงดานกระบวนการยตธรรมและจดชดรกษาความปลอดภยในศนย เปนตน

๘๔. กลมสตร ปญหาการคามนษยเปนผลตอเนองจากปญหาการจดการดานทรพยากรและปญหาการบงคบใชกฎหมายทไมเสมอภาค ไมสอดคลองตอวถชวตของกลมชาตพนธ แตเดมผถกคาทสวนใหญเปนผหญงและเดก สวนหนงมาจากครอบครวทลมสลายของกลมชาตพนธ/ชนเผาภายในประเทศทถกละเลยและละเมดสทธโดยการอพยพโยกยายออกจากถนฐานเดมไปอยในทใหมทไมสามารถปรบเปลยนวถชวตไดทนกบสภาพแวดลอมใหม จงตกเปนเหยออาชญากรรมในรปแบบการคาทาสสมยใหม ปญหานปจจบนเหยอสวนหนงขยายไปสผอพยพลภยหรอผโยกยายถนฐานทถกกดกนและเลอกปฏบตทางเชอชาตทรนแรงขนเนองจากความเครงครดของนโยบายความมนคงปลอดภยของชาตทเขมงวดเพอตอตานการกอการราย การตอตานปญหาการคามนษยของประเทศไทยเรมในป ๒๕๓๙ สบเนองจากการกวาดลางซองโสเภณและพบวามการคาประเวณเดก (อายตำากวา ๑๘ ป) ซงถกคามาจากทงภายในและภายนอกประเทศ โดยทประเทศไทยอยในสถานะทงตนทาง ปลายทาง และทางผาน สำานกนายกรฐมนตรโดยสำานกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานสตรแหงชาต และสำานกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต จงรวมกนดำาเนนงานแกไขปญหาเรองนโดยการรณรงคสรางความรความเขาใจ จดทำาแผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหาธรกจบรการทางเพศ แกไขปรบปรงกฎหมายเกยวกบเรองนซงประกอบดวยกฎหมายปองกนปราบปรามการคาประเวณ (๒๕๓๙) กฎหมายมาตรการการปองกนปราบปรามการคาหญง

62

และเดก (๒๕๔๐) แกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ๑๔ พ.ศ. ๒๕๔๐) โดยเพมโทษและใหอำานาจศาลในการลงโทษผกระทำาความผดทางเพศตอเดกนอกราชอาณาจกร แกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๐ พ.ศ. ๒๕๔๒) วางแนวทางการสบพยานเดก ผลกดนกฎหมายปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (๒๕๔๒) โดยจดความผดเกยวกบเพศในการชกพาจดหาบคคลไปเพอการคาประเวณไวเปนหนงในความผดมลฐานซงอาจไดรบโทษถงขนถกรบทรพยสน พรอมกบการพฒนากฎหมาย กมการจดทำาบนทกขอตกลง(MOU) ระหวางหนวยงานในการปฏบตงานขนฉบบแรก เปนขอตกลงในระหวางหนวยงานภาครฐ (ป ๒๕๔๒) หลงการดำาเนนงานเรองนอยางจรงจงไประยะหนงพบวาผถกคาจากภายในประเทศลดลงแตกลายเปนเหยอจากประเทศเพอนบาน จงประกาศนโยบายและแผนระดบชาต เรอง การปองกนปราบปรามและแกไขปญหาการคาเดกและหญงภายในประเทศและขามชาต(มตคณะรฐมนตร ๑ กรกฎาคม ๒๕๔๖) เพอใชเปนแนวทางในการปฏบต กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ซงรบทอดภารกจตอมาไดผลกดนใหรฐบาลจดเปนปญหาเรงดวนระดบชาตซงตอมารฐบาลไดประกาศวาระแหงชาตเรองการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย (๖ สงหาคม ๒๕๔๗) จดตงคณะกรรมการระดบชาต มรองนายกรฐมนตรเปนประธาน และวางนโยบาย โครงสราง และกลไกการดำาเนนงานคมครองชวยเหลอผเสยหายจากการคามนษยตามหลกการสทธมนษยชนแมจะมไดสญชาตไทย วางกลไกศนยปฏบตการปองกนปราบปรามทงระดบจงหวดระดบชาตและในตางประเทศ และไดมอบเงนทนเรมตน ๑๐๐ ลานบาทเปนทนบรหารจดการซงตอมาไดโอนเปนเงนประเดมกองทนเพอปองกนและปราบปรามการคามนษยตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๑ นอกจากนยงไดมการขยายการจดทำาบนทกขอตกลงระหวางหนวยงานภาครฐออกสภาครฐกบเอกชน เอกชนกบเอกชน ระหวางกลมจงหวดในพนทแตละภมภาคและขยายสระดบระหวางประเทศเปนบนทกขอตกลงทวภาคไทย-กมพชา ไทย-ลาว และขอตกลงพาหภาค ๖ ประเทศในอนภมภาคลมแมนำาโขง (กมพชา จน ลาว พมา ไทย และเวยดนาม) การจดฝกอบรมและสรางความรความเขาใจแกบคลากรผเกยวของ

63

แพทย และบคลากรของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ตลอดจนมโครงการบรณาการการปองกนและแกไขปญหาการคามนษยและอาชญากรรมขามชาตของกรมสอบสวนคดพเศษโดยประสานแลกเปลยนขอมล/ปญหา พฒนาความสมพนธดานการขาว การปองกนปราบปรามเรองน รวมถงโครงการขององคกรภาคเอกชนและเครอขายภาคประชาชนในรปการประชมสมมนา และการประชมปฏบตการตางๆ และขยายความรวมมอออกสระดบภมภาคอาเซยนและระดบโลก

จากการดำาเนนการแกไขเยยวยาผเสยหายจากการคามนษย ประเทศไทยพบวา ปญหารนแรงมากขน มการบงคบใชแรงงาน กดข ทารณ บงคบขเขญและแสวงประโยชนโดยมชอบและกระทำาในลกษณะองคกรอาชญากรรมขามชาต จงไดออกพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๑ ขนเมอ ๕ มถนายน ๒๕๕๑ โดยยกเลกพระราชบญญตมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคาหญงและเดก พ.ศ. ๒๕๔๐ เพอชวยใหผตกเปนเหยอของอาชญากรรมนไดรบความยตธรรมทางอาญาและการเยยวยาเพมขนอกทางหนง โดยไมเลอกสญชาต และมพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจำาเลยในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๔ และพระราชบญญตคมครองพยาน พ.ศ. ๒๕๔๖ เปนกลไกทรบรองสทธในการไดรบคาตอบแทนในกรณทไดรบความเสยหายจากการกระทำาความผดอาญาของบคคลอนและการคมครองความปลอดภยจากพนกงานของรฐในฐานะพยานผจะมาใหขอเทจจรงในคดอาญาทตนตกเปนเหยอของอาชญากรรมและการคามนษย และโดยทประเทศไทยใหความสำาคญกบการตอตานการคามนษยอยางจรงจงจงไดเขาเปนภาคพธสารเลอกรบของอนสญญาวาดวยสทธเดกในเรองการคาเดก การคาประเวณและสอลามกทเกยวกบเดกในป ๒๕๔๙ (Optional Protocol to the Convention on the Rights of the Child on The Sale of Children, Child Prostitution and Child Pornography) เตรยมการเขาเปนภาคอนสญญาเพอตอตานอาชญากรรมขามชาตทจดตงในลกษณะองคกร (United Nations Convention Against Transnational Organized Crime) ซงมงสงเสรมความรวมมอ

64

ในการปองกนและตอตานอาชญากรรมขามชาตใหมประสทธภาพยงขน และพธสารเพอปองกนปราบปรามและลงโทษการคามนษยโดยเฉพาะสตรและเดก

๘๕. กลมชาตพนธบนพนทสง รฐบาลไทยไดพยายามสงเสรมสทธของกลมชาตพนธบนพนทสงทงในดานสทธการถอครองสญชาต สทธในการมทอยอาศย สทธในดานการศกษาและสาธารณสข ดงขอมลปรากฏอยในสวน ๕ง (๓) ๕ ฉ(๓) ๕ฉ(๔) และ ๕ฉ(๕)

ขอ ๖ การคมครองเยยวยา๘๖. รฐธรรมนญประกนสทธในเรองการคมครองเยยวยาไววาบคคลซงเปนผเสยหายในคดอาญามสทธไดรบการคมครองการปฏบตทเหมาะสมและคาตอบแทนทจำาเปนและสมควรจากรฐ หากถงขนเสยชวต ทายาทยอมมสทธไดรบความชวยเหลอจากรฐ บคคลใดตกเปนจำาเลยในคดอาญาและถกคมขงระหวางการพจารณาคด หากปรากฏคำาพพากษาถงทสดวาจำาเลยมไดเปนผกระทำาผด หรอการกระทำาไมเปนความผด ยอมมสทธไดรบคาทดแทน คาใชจาย และสทธทเสยไปคนตามทกฎหมายบญญต (มาตรา ๒๔๕-๒๔๖) กลไกเพอการคมครองเยยวยาตามกระบวนการยตธรรมของไทยประกอบดวย ๓ ฝายหลก ไดแก ฝายตลาการคอ ศาล ฝายนตบญญตมผตรวจการแผนดนของรฐสภาและคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตเปนกลไกรบขอรองเรยนและตรวจสอบปญหาการละเมดสทธ และฝายบรหารมกระทรวงยตธรรม ซงมหนวยปฏบตคอกรมสอบสวนคดพเศษ กรมคมครองสทธและเสรภาพ (ศนยยตธรรมชมชนและคลนกยตธรรม) เชนเดยวกบกระทรวงมหาดไทยมศนยดำารงธรรมทกจงหวดทวประเทศเปนหนวยปฏบตในสวนภมภาคและทองถน รวมถงมกลไกเสรมอนๆ ของหนวยงานภาครฐ องคกรภาคเอกชน และเครอขายภาคประชาชนทำาหนาทชวยเหลอประชาชนเกยวกบปญหาการถกละเมดสทธ และตรวจสอบปญหาการละเมดสทธและการทำางานของภาครฐ

65

๘๗. กลไกรฐทสำาคญทางปฏบตในการคมครองเยยวยามกฎหมายหลก ๒ ฉบบทใหอำานาจทำาใหการปฏบตเกดผลเปนรปธรรมคอ พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจำาเลยในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๔ และพระราชบญญตคมครองพยานในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๖ ซงเปนกฎหมายทใหการทดแทนเยยวยาและความคมครองแกผประสบปญหาและไดรบผลเสยหายจากการกระทำาความผดทางอาญาของผอนหรอสญเสยอสรภาพชวคราวระหวางการพจารณาคดตามกระบวนการยตธรรมหรอเสยงตอสวสดภาพความปลอดภย โดยเปนภารกจในความรบผดชอบของกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม

- กลไกประกนความคมครองและการปฏบตทเหมาะสมคอ พระราชบญญตคมครองพยานในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๖ ซงใหความคมครองตามมาตรการพเศษแกพยานทอาจไมไดรบความปลอดภยในคดทกฎหมายกำาหนดคอ คดเกยวกบยาเสพตด การฟอกเงน การกระทำาทจรต หรอศลกากร โดยทำาการคมครองดวยมาตรการพเศษ เชน ยายทอย จายคาเลยงชพ เปลยนชอ-นามสกล จดการใหสามารถดำารงชพไดตามความเหมาะสมหรออนๆ

- กลไกประกนสทธทจะขอรบการทดแทนอยางยตธรรมจากศาลคอ พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจำาเลยในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๔ ซงรองรบสทธในการไดรบความชวยเหลอจากรฐของบคคลซงไดรบความเสยหายจากการกระทำาความผดทางอาญาของผอน โดยตนมไดเกยวของกบความผดนนและไมมโอกาสไดรบการบรรเทาความเสยหายทางอน รวมทงรบรองสทธในการไดรบคาทดแทนในกรณของบคคลซงตกเปนจำาเลยในคดอาญาและถกคมขงระหวางการพจารณาคดทมคำาพพากษาถงทสดวามไดกระทำาผด ในทางปฏบต มสำานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหาย มคณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจำาเลยในคดอาญาเปนผพจารณาอนมตตามอตราทกำาหนดไวโดยคาตอบแทน ไดแก คารกษาพยาบาลคาฟ นฟสมรรถภาพทางรางกายจตใจ คาตอบแทนในกรณเสยชวต คาขาดประโยชนททำามาหาไดระหวางไมสามารถประกอบการงาน คา

66

ทดแทนและคาใชจาย ไดแก คาทดแทนการถกคมขง คาใชจายในการรกษาพยาบาลและฟ นฟ คาทดแทนในกรณถงแกความตาย คาขาดประโยชนทำามาหาได และคาใชจายในการดำาเนนคด นบแตกฎหมายตอบแทนผเสยหายฯ มผลบงคบใชเมอ ๑๓ พฤศจกายน ๒๕๔๔ มผยนคำาขอรบคาตอบแทน ๑๑,๓๔๖ ราย ไดรบการพจารณา ๖,๗๐๐ ราย จายเงนชวยเหลอแลวจำานวน ๕๐๒,๘๔๔,๘๐๓.๔๕ บาท และ มผรองขอรบการคมครองพยานจำานวน ๒๐๘ ราย (ตารางท ๘ และ ๙)

๘๘. นอกจากน ยงมกลไกการคมครองและการตรวจสอบการละเมดสทธมนษยชน ซงเปนองคกรอสระตามรฐธรรมนญ คอ

- ผตรวจการแผนดนของรฐสภา (ม.๑๙๖ - ๑๙๘) รบผดชอบตรวจสอบขอรองเรยนเกยวกบการใชอำานาจ / การละเลยปฏบตหนาท ทกอใหเกดความเสยหาย / ไมเปนธรรมตอประชาชน

- คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (ม.๑๙๙-๒๐๐) รบผดชอบตรวจสอบการกระทำา /การละเลยการกระทำาละเมดสทธมนษยชน เสนอนโยบายและกฎหมายสงเสรมคมครองสทธมนษยชน สงเสรมการศกษา ความรวมมอ การเผยแพรความรเรองสทธมนษยชน ตลอดจนจดทำารายงานประจำาปเพอประเมนสถานการณดานสทธมนษยชนภายในประเทศ ซงองคกรนเปนกลไกตรวจสอบและรบการรองเรยนทสำาคญยง (ตารางท ๖ และตารางท ๗)

- ศาลรฐธรรมนญ (มาตรา ๒๕๕ - ๒๗๐) มอำานาจพจารณาวนจฉยขอความทขดหรอแยงหรอไมถกตองตามรฐธรรมนญ

- ศาลยตธรรม (มาตรา ๒๗๑ - ๒๗๕) มอำานาจพจารณาพพากษาคดทวไป ม ๓ ระดบ คอ ศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา และจำาแนกประเภทตามลกษณะคด เชน ศาลแพง ศาลอาญา ศาลเยาวชนและครอบครว ศาลแรงงาน ศาลภาษอากร ศาลทรพยสนทางปญญา และศาลลมละลาย ฯลฯ

- ศาลปกครอง (มาตรา ๒๗๖ - ๒๘๐) มอำานาจพจารณาคดทเปนขอพพาทระหวางหนวยงานและเจาหนาทของรฐ กบเอกชน และขอพพาทอนเนองมาจากการกระทำาหรอละเวนกระทำาของหนวยงานหรอเจาหนาทของรฐ

67

- ศาลทหาร (มาตรา ๒๘๑) มอำานาจพจารณาพพากษาคดอาญาทหาร ๘๙. นอกจากองคกรอสระตามรฐธรรมนญเพอการตรวจสอบและคมครองสทธมนษยชนในฝายนตบญญตและฝายตลาการดงกลาวขางตน ยงมองคกรของฝายบรหารทรบผดชอบคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนโดยตรง รวมทงองคการเอกชนอกจำานวนหนง เชน

กระทรวงมหาดไทยม ศนยดำารงธรรม ซงจดตงขนตงแตป ๒๕๓๗ มหนวยใหบรการอยกบทวาการจงหวดตาง ๆ (และสำาหรบจงหวดชายแดนภาคใตมถงระดบอำาเภอ) ทำาหนาทดแลกรณรองเรยนอนเนองมาจากการปฏบตของขาราชการและพนกงานวสาหกจสงกดกระทรวงมหาดไทย กำานน ผใหญบาน และบคลากรของหนวยปกครองสวนทองถนตาง ๆ

กระทรวงยตธรรมม ศนยยตธรรมชมชน จดตงตามยทธศาสตร ยตธรรมถวนหนา ประชามสวนรวม เพอใหประชาชนในทองถนไดมฐานะเปนหนสวนและเครอขายยตธรรม มกรมสอบสวนคดพเศษเพอควบคมอาชญากรรมรายแรงอนนำาไปสความเสยหายตอชวตความปลอดภยของประชาชนและสทธมนษยชน มกรมคมครองสทธและเสรภาพมภารกจทงในการจดวางระบบ การสงเสรมความรเกยวกบสทธและเสรภาพทประชาชนพงไดรบตามกฎหมาย คมครองชวยเหลอเยยวยาเบองตนตอพยาน ผเสยหาย และจำาเลยในคดอาญา เพอใหประชาชนไดรบการคมครองและดแลจากรฐอยางทวถงและเทาเทยม โดยมคณะกรรมการสงเสรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบซงแตงตงโดยกระทรวงยตธรรมรบผดชอบภารกจการจดทำารายงานประเทศ เผยแพรความรความเขาใจและเสนอแนะใหมการแกไขกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบเกยวกบการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต ซงจะเปนองคกรดำาเนนการในทางปฏบตโดยตรงของฝายบรหารตอไป

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยภารกจการพฒนาและสรางความเปนธรรมและเสมอภาคในสงคม มพฒนาสงคมและ

68

ความมนคงของมนษยจงหวดอยในสวนภมภาค ทกจงหวด เพอรบขอรองเรยนเกยวกบการละเมดสทธเดกและสตรและกลมเสยงอนๆ

นอกจากน ในภาคเอกชนมสมชชาชนชนเผาแหงประเทศไทยทกำาเนดขนในป ๒๕๔๒ อนเปนผลมาจากการรวมตวของกลมชาตพนธหลายๆ กลมทประสบปญหาการถกละเมดสทธเรองตางๆ และโดยการสนบสนนขององคกรภาคประชาชนในภาคเหนอเพอรวมตวกนเรยกรองใหรฐบาลแกไขปญหาเกยวกบนโยบายกฎหมายและการปฏบตอนเปนการเลอกปฏบตตอกลมชาตพนธและชนเผาทตองประสบปญหา มการชมนมตอสเพอสทธหลายครงทงในดานสทธของกลมชาตพนธ สทธทางวฒนธรรมและอตลกษณ สทธทางการเมองและการมสวนรวมในกระบวนการพฒนา การตอสของสมชชาชนเผาและเครอขายของกลมชาตพนธตางๆ ไดเรยกคน ศกดศร ความภาคภมใจในชาตพนธและอตลกษณกลบมา เกดการยอมรบและความเคารพตออตลกษณ วฒนธรรม วถชวตและลบลางอคตตอกลมชาตพนธทพฒนาขนมาก ความเขมแขงขององคกรชมชนจงเปนพลงสำาคญในการปกปองและรกษาสทธของชมชนและกลมชาตพนธ และเปนเรองสำาคญทตองสงเสรมศกยภาพและความเขมแขงขององคกรชมชนอยางจรงจง

นอกจากสมชชาชนเผายงมเครอขายของกลมชาตพนธอนๆ อก เชน คนไทยพลดถน มอแกน และเครอขายชาตพนธในอสานใต ตลอดจนองคกรของกลมชาตพนธตาง ๆ เครอขายภาคประชาชน องคกรสอตลอดจนองคกรระดบชาตและองคกรระหวางประเทศอนๆ อาท องคกรของกลมชาตพนธ มง ปกากะญอ อาขา ละห สมชชาชนเผา สมาคมศนยรวมการศกษาและวฒนธรรมของชาวไทยภเขาในประเทศไทย (ศวท.) ศนยปฏบตการรวมเพอแกไขปญหาประชาชนบนพนทสง (ศปส.) มลนธพฒนาชมชนและเขตภเขา สภาทนายความ สมาคมสทธเสรภาพของประชาชน มลนธกระจกเงา สถาบนอศรา สมาคมนกขาวนกหนงสอพมพแหงประเทศไทย ฯลฯ รวมถงสำานกงานขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต (UNHCR) เปนตน

ขอ ๗ มาตรการเกยวกบการศกษาและการสอน วฒนธรรมและสารสนเทศ

69

๙๐. การเผยแพรขอมลเกยวกบอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบในประเทศไทยจดวายงอยในขนเรมตน แมจะมแนวคดและแนวปฏบตเรองสทธมนษยชนในรฐธรรมนญ นโยบายระดบชาตและกฎหมายหลายฉบบ หลงจากการลงนามเขาเปนภาคในป ๒๕๔๖ มการดำาเนนการ เชน

ก. การศกษาและการเรยนการสอนพระราชบญญตการศกษาแหงชาตกำาหนดหลกการจดการศกษาโดยมง

พฒนาคนไทยใหสมบรณครบถวนสามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสขดวยกระบวนการเรยนรทมงปลกฝงจตสำานกประชาธปไตยและหลกการสทธมนษยชนในเรองสทธ หนาท เสรภาพ ความเสมอภาค และศกดศรความเปนมนษย

๑) การใหความรเบองตนเกยวกบอนสญญาโดยหนวยงานภาครฐและสถาบนการศกษาทมภารกจรบผดชอบและเกยวของ เชน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต และกรมคมครองสทธและเสรภาพ จดพมพอนสญญาภาคภาษาไทย-องกฤษ และทำาการศกษาแนวทางการจดทำารายงานประเทศและจดทำาคมอการจดทำารายงานประเทศฯ มหาวทยาลยมหดลจดแปลความเหนทวไปทรบรองโดยคณะกรรมการวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตของสหประชาชาตออกเผยแพร

๒) การสรางความรความเขาใจในเรองของอนสญญานโดยการจดประชม สมมนา ประชมปฏบตการ บรรยาย ฝกอบรมของหนวยราชการ/องคการทเกยวของ และเปนหวขอในหลกสตรของสถาบนการศกษาทมการเรยนการสอนเรองสทธมนษยชนพรอมเอกสารเผยแพร เชน

การประชมกลม (focus group) ของกรมคมครองสทธและเสรภาพเพอศกษาขอมลและคนหาประเดนปญหาอนเนองมาจากเรองเชอชาต/ชาตพนธในขนตอนเรมตนการจดทำารายงานของอนสญญาน และการประชมปฏบตการเพอรวมกนจดทำารายงาน ในชวงป ๒๕๔๙-๒๕๕๐ รวม ๑๒ ครงในกรงเทพมหานครและภมภาคตางๆ ทวประเทศ ซงไดเผยแพรขอมลเกยวกบอนสญญาน

70

ไปพรอมกบการไดรบขอมลทงระดบปฐมภม ทตยภมและความรวมมอในการจดทำารายงาน

การบรรยาย/ฝกอบรมเกยวกบอนสญญา มการจดฝกอบรมบคลากรของหนวยราชการและองคกรทเกยวของทกฝายโดยฝายนตบญญต คอ รฐสภาและองคกรอสระตามรฐธรรมนญคอ สำานกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ฝายบรหารโดยกระทรวงทบวงกรมตางๆ ทสำาคญ เชน สำานกงานอยการสงสด กระทรวงยตธรรม สำานกงานสภาความมนคงแหงชาต (สถาบนยทธศาสตรสนตวธ) กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ฯลฯ ฝายตลาการมในศาลยตธรรมทกระดบ

การจดการเรยนการสอนมในระดบประถม มธยมและอดมศกษาในเรองสทธเดก มหลกสตรเกยวกบเรองชาตพนธอยในวชาสายสงคมศกษาของสถาบนอดมศกษาแทบทกแหง โดยเนนดานสงคม วฒนธรรม สถาบนทมหลกสตรและการเรยนการสอนเกยวกบสทธมนษยชนและสทธของชาตพนธโดยตรงม เชน มหาวทยาลยมหดลมศนยศกษาพฒนาสนตวธและสำานกงานสทธมนษยชนศกษาและการพฒนาสงคม สถาบนพระปกเกลามสำานกสนตวธและธรรมาภบาล เปนตน

การเรยนการสอนในลกษณะการศกษานอกโรงเรยนมศนยนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร จดหองเรยนกฎหมายดานสถานะและสทธบคคลขนทงในสวนกลางและพนททมปญหาเพอใหผไรสถานะบคคลและเสยสทธกลมตางๆ ไดเรยนรกระบวนการและขนตอนดำาเนนการเพอใหไดสทธในการมสถานะบคคลทถกตองตามกฎหมาย

๓) การสำารวจและเยยมเยยนสถานทเสยงตอการละเมดสทธ เชน เรอนจำา สถานพนจและศนยฝกอบรมเดก สถานสงเคราะหบคคลประเภทตางๆ ตลอดจนสถานตำารวจและหนวยงาน/องคกรททำางานเกยวของกบการพทกษคมครองสทธในลกษณะการสอสาร ๒ ทาง เพอสำารวจ และรบฟงปญหาแลกเปลยนความคดเหนและใหขอมลความร ขอแนะนำาเรองสทธตามอนสญญาพรอมกนไปดวยดำาเนนการโดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต รวมกบหนวยงานทเกยวของทงของกระทรวงยตธรรม กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สภาความมนคงแหงชาตและหนวยงานอนๆ

71

๔) การเผยแพรประชาสมพนธอนสญญาผานสอตางๆ ทกรปแบบ เชน สอสงพมพ วทย โทรทศน และสออนๆ การออกหนงสอเวยนแจงขอมลการเขาภาค สาระสำาคญและการจดทำารายงานประเทศตามพนธกรณของอนสญญา เพอทราบไปยงหนวยราชการและองคกรเอกชนตางๆ ประมาณ ๔๐๐ หนวย/องคกร โดยกรมคมครองสทธและเสรภาพ

สอสงพมพ มการเผยแพรอนสญญาฉบบภาษาไทย/องกฤษดวยเอกสารรปแบบตางๆ แกหนวยงานและประชาชนทวไป โดยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต สำานกงานอยการสงสด กระทรวงยตธรรม กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย สอมวลชน หนงสอพมพและวารสาร นตยสาร เชน เดกโพสท เปดลนชกเดกตางชาต โลกใบเยาว วารสาร UNIAP ประเทศไทย ฯลฯ งานศกษาวจยและงานคนควาทางประวตศาสตรของนกวชาการจากสถาบนการศกษา การจดทำาขาวสาร ขอมล ขอเขยนและบทความเกยวกบเรองชาตพนธเผยแพรเปนระยะและเมอเกดปญหาเกยวกบกลมชาตพนธ ทงโดยสอมวลชน องคกรภาคเอกชน และโดยองคกรของชนเผาเอง สอวทย โทรทศน สออเลคทรอนคส และอนเตอรเนตมบางเปนครงคราว แตยงไมมากนก โดยสวนใหญเปนขอมลทางเวบไซตของหนงสอพมพ มหาวทยาลยตางๆ และเวบไซตของภาคเอกชน สออนๆ เชน ต ปณ. ของกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงยตธรรม และกรมคมครองสทธและเสรภาพเพอรบฟง/ใหคำาแนะนำาชวยแกไขปญหา การจดนทรรศการ แถบบนทกเสยง แถบบนทกภาพ ละคร หน ฯลฯ มบางแตยงไมมากนก

๕) ดานวชาการมงานศกษาวจยของสถาบนวชาการและสถาบนการศกษาตางๆ ทงในสวนกลางและสวนภมภาค ในดานสารคดบทความและขอเขยนเกยวกบสทธของกลมชาตพนธมอยเปนระยะ เมอเกดปญหาการละเมดสทธ แตยงมไดมการโยงขอมลถงอนสญญาขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตโดยตรงนก

๙๑. การสงเสรมบคลากรในกระบวนการยตธรรมใหคำานงถงหลกความเสมอภาคและใสใจตอสทธเทาเทยมกนภายใตศาลและกระบวนการยตธรรม มการฝกอบรมเรองสทธ

72

มนษยชนสำาหรบบคลากรในกระบวนการยตธรรมทกกลม ทกขนตอนของกระบวนการทงโดยภาครฐและเอกชน กลาวคอ- ศาลยตธรรมมการฝกอบรมผพพากษาทกระดบ ไดแก ผชวยผพพากษา ผพพากษาศาลชนตน และผพพากษาระดบบรหาร ดวยหวขอเรองสทธมนษยชน สทธเดก สทธสตร สทธของประชาชนทวไปและสทธของกลมชาตพนธในพนทพเศษ มการฝกอบรมลามอสระทงในสวนกลางและสวนภมภาคเปนภารกจประจำาตงแตป ๒๕๔๖ ปละไมนอยกวา ๖๐ คน เพอชวยเหลอผเขาสกระบวนการยตธรรมทไมสามารถใชภาษาไทยได ซงแมจะเปนจำานวนทยงไมเพยงพอกบความตองการ กยงมความชวยเหลอเพมเตมจากภาคเอกชน เชน สภาทนายความ สถาบนวชาการดานกฎหมาย องคกรชมชนของกลมชาตพนธและองคการระหวางประเทศ- เจาหนาทรฐผเกยวของกบกระบวนการยตธรรมในขนตอนตางๆ คอ ตำารวจ อยการ เจาหนาทราชทณฑ รวมถงแพทยและนกสงคมสงเคราะห มการฝกอบรมทบรรจหวขอเรองสทธมนษยชนทงในขนตอนการศกษาเฉพาะสำาหรบวชาชพในการปฐมนเทศกอนเรมประจำาการ และมในหลกสตรฝกอบรมเลอนระดบทกขนตอน และสำาหรบเจาหนาทตำารวจหลายพนทมการแจงสทธตอผถกจบกมกอนการจบกมดวย- กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยมการฝกอบรมเจาหนาทผปฏบตงานดานการปองกนแกไขปญหาการคามนษยในสวนภมภาค ไดแก ตำารวจภธร เจาหนาทตำารวจตรวจคนเขาเมอง เจาหนาทสวสดการและคมครองแรงงาน และเจาหนาทพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยการฝกอบรมตามหลกสตรนเปนโครงการประจำาดำาเนนการหมนเวยนในพนทตางๆ ทวประเทศ ไดแก หลกสตรฝกอบรมเจาหนาทผปฏบตงานทวไป หลกสตรฝกอบรมเจาหนาทชวยเหลอฟ นฟคมครองและสงกลบเหยอ ซงมนกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา และบคลากรดานการแพทยและสาธารณสขอยในกลมเปาหมายดวย นอกจากนมการฝกอบรมเชงปฏบตการจดทำาแผนปฏบตการปองกนแกไขปญหาการคามนษยระดบจงหวด ซงรวมบคลากรขององคการบรหารสวนทองถน องคการเอกชน และเครอขาย

73

ชมชน การอบรมเชงปฏบตการทมสหวชาชพเพอตอตานการคามนษยระดบภมภาค เปนตน- กระทรวงยตธรรม มการฝกอบรมบคลากรดานการคมครองสทธทมาจากหนวยงานตางๆ ทเกยวของ การฝกอบรมเจาหนาทคมครองพยาน เจาหนาทราชทณฑ ตลอดจนการฝกอบรมเครอขายยตธรรมชมชน

ข. ดานวฒนธรรม ๙๒. ขอมลนำาเสนอแลวในขอบญญตท ๕ ฉ) (๖)

ค. ดานสารสนเทศ๙๓. ๑) บทบาทของสอภาครฐ มการดำาเนนงานของหนวยงานและองคกรเฉพาะกจททำางานเรงรดเสรมสรางความสมานฉนทในพนทตางๆ เชนใน ๓ จงหวดชายแดนภาคใต หนวยงานหลกรวมมอกนจดทำาและเผยแพรขอมลเสรมสรางใหสงคมสวนรวมไดเขาใจคนในพนททงในดานวถชวต วฒนธรรมและศาสนา เชน สภาความมนคงแหงชาตจดทำานโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธและนโยบายความมนคงแหงชาตทมงสรางสภาวะแวดลอมสนตสขบนพนฐานความมนคงของประชาชน คณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาตทำาการศกษาสภาพการณในพนททงดานประวตศาสตร สงคม สงแวดลอม และวางแนวทางเสรมสรางความสมานฉนทเสนอตอรฐบาลเพอนำาไปสการปฏบต ดานวชาการมสถาบนการศกษาและองคการเอกชนหลายแหงชวยกนดำาเนนการเรองน

๒) การแสวงหาความรวมมอจากสอโดยกลมชาตพนธพอมอยบาง แตยงเปนเรองทตองรวมกนเรงรดสงเสรมจากทกฝายทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาคประชาชนและกลมชาตพนธเองอยางไรกตาม สอมวลชน ทงวทยโทรทศน และหนงสอพมพทกองคกรในฐานะทรบผดชอบตอการเสนอขาวสารขอมลตอสงคมไดพยายามเสาะแสวงหาและประมวลขอมลในเรองตางๆ จากหลายแหลงและหลายมมมองนำาเสนอขอมลขาวสารตอสงคมเพอสะทอนปญหาและสรางชองทางการสอสาร สงเสรมความเขาใจระหวางกลมคนตางๆ ในชาตและระหวาง

74

ประเทศ โดยเฉพาะในพนททประสบปญหา มสอหลายกลม มลนธ รวมถงองคกรเอกชนดานสอ ไดมบทบาทสะทอนปญหาของชมชน พนท หรอกลมชาตพนธอยอยางใกลชด

๓) การจดตงกลไกรบผดชอบตออนสญญาโดยตรงคอคณะกรรมการสงเสรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบของกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม ซงแตงตงขนเมอเดอนมนาคม ๒๕๕๐ ดวยอำานาจหนาทรบผดชอบในการวางแนวทางการดำาเนนงาน จดทำารายงาน เผยแพรความรความเขาใจ เสนอแนะการแกไขกฎหมาย กฎระเบยบทเกยวกบการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาต และมอำานาจแตงตงคณะอนกรรมการขนชวยปฏบตงาน ซงในเบองตนไดแตงตงคณะอนกรรมการขน ๓ ดานคอ คณะอนกรรมการดานกฎหมายและมาตรการ ดานการเผยแพรและประชาสมพนธ และดานการจดทำารายงานประเทศ องคกรนจะเปนองคกรรบผดชอบ วางแผนและดำาเนนการเผยแพรประชาสมพนธอนสญญาอยางเปนระบบและกวางขวางตอไป

การอนวตปฏญญาและแผนปฏบตการเดอรบนของหนวยราชการไทย๙๔. ประเทศไทยไมมนโยบายหรอกฎหมายแบงแยกชนชน สผวหรอเชอชาตในระบบการปกครองและสงคมไทย และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ มหลกการสอดคลองกบปฏญญาและแผนปฏบตการเดอรบน โดยมขอบญญตเกยวกบหลกสทธมนษยชนและการไมเลอกปฏบตทกรปแบบ ไดแก มาตรา ๔, ๕, ๓๐ และ ๖๖

กระทรวงสาธารณสข ไดพฒนาขอเสนอเชงนโยบายใหประชาชนทอาศยอยในไทยเปนเวลานานหรอทเกดในประเทศไทยแตยงพสจนสญชาตไมไดใหมหลกประกนสขภาพถวนหนา โดยใหแยกออกจากเรองการพสจนสญชาตและสถานะทางทะเบยน โดยขอเสนอดงกลาวกำาลงไดรบการผลกดนใหออกเปนกฎหมาย บนหลกการการสรางสงคมใหเปนสงคมทสขอนามยด จำาเปนตองมการเฝาระวง ควบคม และปองกนการแพรกระจายของโรคตดตอในประชาชนทกกลมทอาศยอยในไทย จะละเวนประชาชนกลมใดกลมหนงมได

75

กระทรวงสาธารณสขยงไดจดตง Board of Health of Migrant เพอดำาเนนยทธศาสตรแรงงานขามชาต ๕ ดาน คอ (๑) จดใหมระบบบรการสาธารณสขสำาหรบประชากรตางดาวทสอดคลองกบภาวะและขอจำากดของประชากรตางดาว (๒) สรางหลกประกนสขภาพใหประชากรตางดาวทจดทะเบยน หรอมหลกประกนสขภาพถวนหนาในอนาคต (๓) สงเสรมการมสวนรวมของประชากรและชมชนตางดาวในการดแลสขภาพของตนเองและครอบครว (๔) รวมกบกระทรวงแรงงานเพอพฒนาระบบสารสนเทศเกบขอมลในทกมตทเกยวกบประชากรตางดาว และ (๕) สงเสรมใหมการบรหารจดการเพอสนบสนนการดำาเนนงานยทธศาสตรสาธารณสขตางดาว

นอกจากน สวนทสองของแผนปฏบตการเดอรบนเรยกรองใหรฐเสรมสรางกลไกระดบชาตเพอสงเสรมและคมครองสทธของผปวยของโรคตดตอรายแรง อาท โรคเอดสใหแขงแกรงขน ซงไทยไดออก พ.ร.บ. หลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๕ ประกนสทธของผปวยโรคเอดสใหเขาถงยาและการรกษาทกคน

กระทรวงศกษาธการ ใหความสำาคญกบการจดการศกษาทกระดบ โดยไมจำากดวาเปนคนไทยหรอไมมสญชาตไทย ทงน ครม. ไดเหนชอบเมอวนท ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๘ ตามขอเสนอของกระทรวง ศกษาธการ กำาหนดใหมมาตรการจดการศกษาแกบคคลทไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎรหรอบคคลทไมมสถานะทางทะเบยนทอาศยอยในประเทศไทย ไดเขาเรยนในสถานศกษาโดยไมจำากดระดบ ประเภท หลกสตร และพนทการศกษา ซงกระทรวงศกษาธการสามารถดำาเนนการจดสรรงบประมาณอดหนนเปนคาใชจายรายหวใหแกสถานศกษาทจดการศกษาใหกบบคคลทไมมหลกฐานทะเบยนราษฎรหรอไมมสญชาตไทยได ในสวนของผหนภยจากการสรบกระทรวง ศกษาธการไดจดการศกษาใหแกผหนภยในศนยพกพง โดยเนนการสอนภาษาไทยเพอสรางความเขาใจและสอสารไดถกตอง โดยรวมมอดำาเนนการกบองคกรภาคประชาสงคม

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ไดออก พ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยใหความชวยเหลอเยยวยา ใหทพกพง และฟ นฟเหยอการคามนษย

76

ทงชาวไทยและผไมมสญชาตไทยโดยเสมอภาคและเทาเทยมกน ตลอดจนไดรณรงคเพอสรางความตระหนกรเกยวกบ พ.ร.บ. ฉบบน โดยเฉพาะในสถานททมชมชนชาวตางดาว กระทรวงยตธรรม ไดออกกฎหมายวาดวยคาตอบแทนผเสยหายขนในป พ.ศ. ๒๕๔๔ โดยกำาหนดใหมการชวยเหลอเยยวยาทางการเงนแกเหยอผเสยหายโดยเสมอภาค และไมมการเลอกปฏบตทางเชอชาต ใหบรการความชวยเหลอทางกฎหมายและการรบเรองราวรองทกขแกประชาชนโดยไมเลอกปฏบตวาเปนคนสญชาตใด นอกจากน ยงไดจดทำามาตรฐานแหงชาตวาดวยการปฏบตตอผตองขงหรอผ กระทำาผดโดยไมแบงเชอชาต สผว เพศ อาย ภาษาหรอพนฐานทางสงคมตามทระบไวในมาตรฐานของสหประชาชาต อาท มาตราขนตำาวาดวยการปฏบตตอผตองขง หรอหลกการผถกคมตวหรอนกโทษ เปนตน

กระทรวงแรงงาน ไดออก พ.ร.บ. คมครองแรงงาน พ.ศ. ๒๕๔๑ และ (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงมงคมครองการปฏบตอยางเทาเทยมกนในการจางงาน โดยไมคำานงวาลกจางจะมเชอชาต สญชาต วย หรอเพศใด และลาสดไดปรบปรง พ.ร.บ. การทำางานของคนตางดาว พ.ศ. ๒๕๕๑ เพอใหสอดคลองกบการเคลอนยายแรงงานในปจจบน ปรบปรงสวสดภาพของแรงงานตางดาว และปองกนมใหถกนายจางเอารดเอาเปรยบ นอกจากน กระทรวงแรงงานยงไดดำาเนนการจดทะเบยนใหแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมองโดยผดกฎหมายเปนแรงงานถกกฎหมาย ตลอดจนไดจดทำาความตกลงรวมมอดานการจางงานกบประเทศเพอนบาน เพอใหการบรหารจดการแรงงานตางดาวมความสมดลตามหลกสทธมนษยชนทไมมการเลอกปฏบตทางเชอชาตและความมนคงของประเทศ

กระทรวงมหาดไทย ไดปรบปรง พ.ร.บ. สญชาต (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงกำาหนดใหมการคนสญชาตใหกบบคคลทถกถอดถอนและไมไดสญชาตตามประกาศคณะปฏวตฉบบท ๓๓๗ กำาหนดสทธความเทาเทยมระหวางชายหญงเกยวกบการไดสญชาต การเสยสญชาต และการขอกลบคนสญชาต รวมทง

77

กำาหนดเงอนไขการอยในราชอาณาจกรของบคคลทเกดในราชอาณาจกรแตไมไดสญชาตโดยใชหลกสทธมนษษยชนเปนพนฐานการพจารณาควบคไปกบปจจยดานความมนคง นอกจากน ยงไดปรบปรง พ.ร.บ. การทะเบยนราษฎร (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ กำาหนดใหมการจดทะเบยนการเกด การออกสตบตรใหกบเดกทกคน รวมทงการจดทำาทะเบยนราษฎรและทะเบยนประวตกบคนทอาศยอยในราชอาณาจกรเปนตน

สำานกงานสภาความมนคงแหงชาต นโยบายความมนคงแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔ มวตถประสงคในการเสรมสรางสภาวะแวดลอมใหคนภายในชาตอยรวมกนภายใตความหลากหลายทางวฒนธรรม เคารพศกดศรความเทาเทยมกนของความเปนมนษย รวมทงสงเสรมการเรยนรขามวฒนธรรม เพอมใหมการดหมนชาตพนธ แตใหมทศนคตทดมความรสกเปนพวกเดยวกน และสามารถอยรวมกนไดอยางสงบสข นอกจากน ยงไดจดทำายทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธของบคคล พ.ศ. ๒๕๔๘ เพอแกปญหาผอพยพหรอโยกยายถนทลกลอบหลบหนเขามาจากประเทศเพอนบาน โดยดำาเนนการสำารวจจดทำาทะเบยนประวต รวมทงกำาหนดใหไดรบสทธขนพนฐานทจำาเปนภายใตความสมดลระหวางสทธมนษยชนและความมนคงของชาต

สำานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดบรรจประเดนการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางเสมอภาคและการขจดการเลอกปฏบตไวในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๐ พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔ โดยไดกำาหนดยทธศาสตรใหมแนวทางการเสรมสรางคนไทยใหอยรวมกนในสงคมไดอยางสนตสข พฒนาระบบการคมครองทางเศรษฐกจและสงคมทหลากหลายและครอบคลมทวถง สงเสรมการดำารงชวตทมความปลอดภย นาอย บนพนฐานของความยตธรรมในสงคม เสรมสรางกระบวนการยตธรรมแบบบรณาการและการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงควบคกบการเสรมสรางจตสำานกดานสทธและหนาทของพลเมอง และตระหนกถงคณคาและเคารพศกดศรความเปนมนษยเพอลดความขดแยง

78

๙๕. สรป ประเทศไทยมสภาพภมศาสตรทตงอยใจกลางภมภาคเอเชยอาคเนย มพรมแดนรอบดานทยาวกวา ๔,๐๐๐ กโลเมตร รอบลอมดวยประเทศเพอนบานทมการอพยพเคลอนยายกนไปมาเนองจากสภาพเศรษฐกจและการเมอง จงมประชากรทผสมผสานกนหลากหลายดวยกลมชาตพนธตางๆ ทอยรวมกนมายาวนานจำานวนมากกวา ๖๐ ชาตพนธ การอพยพเคลอนยายของประชากรในภมภาค ทำาใหโครงสรางประชากรในดานชาตพนธเคลอนไหวอยตลอดเวลา สงผลตอการบรหารจดการดานประชากรและสถานะบคคลซงเปนพนฐานของปญหาสทธมนษยชนในดานอนๆ โดยเฉพาะปญหาในเรองสถานะบคคล การจดสรรทรพยากรและทดนทำากน การเขาถงบรการพนฐานดานการศกษาและสาธารณสข ปญหาดานแรงงานและประกอบอาชพ ความเขาใจในวฒนธรรมของกนและกน ความเขมแขงของชมชนทองถนในการรกษาทรพยากร วฒนธรรม คานยม และอตลกษณของแตละกลม การเผยแพรความรและการสรางความตระหนกเกยวกบสทธขนพนฐานของตนเอง การขาดการจดเกบระบบขอมลเกยวกบกลมชาตพนธทเปนระบบ การขาดความรความเขาใจเกยวกบสทธมนษยชนของเจาหนาทผบงคบใชกฎหมาย และการบงคบใชกฎหมายทยงไมมประสทธภาพเพยงพอ รฐบาลไทยไดพยายามแกไขปญหาเหลานมาอยางตอเนอง ซงจนถงปจบนนบวามพฒนาการกาวหนาตามลำาดบ โดยไดจดทำาโครงสรางและกลไกพนฐานภายในทเออรองรบปญหาอยแลวระดบหนงทงในกรอบของกฎหมายและนโยบาย ประกอบกบการสนบสนนขององคกรภาคเอกชนและภาคประชาสงคมทมบทบาทผลกดนอยางเขมแขงตอสเพอสทธของกลมชาตพนธตางๆ ในไทยตลอดมาอยางยาวนาน ในขณะเดยวกนองคกรชมชนเรมมบทบาททจะเขามาปกปองผลประโยชนของชมชมทชดเจนและเขมแขงขน ทงน ประเทศไทยตระหนกดวายงมปญหาทตองแกไข และมงมนทจะดำาเนนการสงเสรมสทธของชนทกกลมในสงคมอยางตอเนอง ตลอดจนพยายามเรงรดสรางความรความเขาใจในเรองสทธมนษยชนพนฐานใหมากขนโดยมเปาหมายเพอใหคณภาพชวตของประชาชนทกกลมชาตพนธในประเทศพฒนาขนตลอดเวลาอยางเทาเทยมกน เพอใหเกดการยอมรบในความ

79

เสมอภาคและศกดศรความเปนมนษยของกนและกนอนเปนพนฐานของการอยรวมกนโดยสนตสข

80

ตารางแสดงขอมลประกอบรายงาน

ตารางท ๑ แสดงการจำาแนกกลมชาตพนธตามตระกลภาษา

ตารางท ๒ แสดงขอมลชมชนบนพนทสง ๒๐ จงหวดในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๕

ตารางท ๓ แสดงจำานวนของประชากรกลมชาตพนธตามตระกลภาษาในภาคตะวนออก

เฉยงเหนอ (อสาน)

ตารางท ๔ สถตเรองทขอรบและใหคำาปรกษาทางกฎหมายและเรองราวรองทกขทวประเทศสำาหรบ ๕ จงหวดชายแดนภาคใตปงบประมาณ ๒๕๔๙ จำาแนกตามประเภทเรอง

ตารางท ๕ สรปการเดนทางเขา-ออกประเทศไทยป ๒๕๔๙ และป ๒๕๕๐

ตารางท ๖ สรปผลการรบเรองรองเรยนป พ.ศ. ๒๕๔๕ และ ๒๕๔๖ (ของคณะกรรมการสทธ

มนษยชนแหงชาต)

ตารางท ๗ สรปผลการรบเรองรองเรยน จำาแนกตามประเภทของผกระทำาละเมด (คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต)

ตารางท ๘ สถตการชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหายและจำาเลยในคดอาญา ป ๒๕๔๕-๒๕๔๙

ตารางท ๙ สถตกลมความผดอาญาทพยานยนคำารองขอรบการคมครองความปลอดภย ณ

สำานกงาน คมครองพยานประจำาปงบประมาณ ๒๕๔๙

81

ตารางท ๑ แสดงการจำาแนกกลมชาตพนธตามตระกลภาษา (๕ ตระกลภาษา ๖๒ กลมชาตพนธ)

๕ ตระกลภาษาไท ออสโตรเอเซย

ตกจน-ทเบต ออสโตรเนเชย

นมง-เมยน

(Tai) (Austroasiatic)

(Sino-Tibetan)

(Austronesian)

(Hmong-Mien)

๒๔ กลม ๒๒ กลม ๑๑ กลม ๓ กลม ๒ กลม๑. กะเลง Kaleung

๑. กะซอง Kasong

๑. กวอง (อกอง)

๑. มาเลย (มาลาย, นาย, ยาว)

๑. มง (มงดำา, มงขาว)

๒. คำาเมอง/ยวน Kammuang/Yuan(Northern Thai)

๒. กย-กวย (สวย) Kuy/Kuay๓. ขม Khmu๔. เขมรถนไทย

Guong (Ugong)๒. กะเหรยง Karen ๒.๑ กะเหรยงสะกอ Sgaw

Malay (Malayu/Nayu/Yawi)๒. มอเกน (มอเกลน)Moken/Moklen

Hmong (Meo)๒. เมยน Mien (Yao)

๓. โซง (ไทดำา) Tai Dam

Thailand Khmer/

๒.๒ กะเหรยงโปว Pwo

๓. อรกละโวย Urak Lawoi

๔. ญอ Nyaw

Northern Khmer

๒.๓ กะยา Kaya

๕. ไทขน (ไทเขน) Tai Khun

๕. ชอง Chong

๒.๔ บเว Bwe

๖. ไทยกลาง Central Thai

๖. ซะโอจ (อด) Sa-oc

๒.๕ ปะโอ Pa-O

๗. ไทยโคราช Thai Korat

๗.ซาไก (เกนซว, มานก)

๒.๖ ปะดอง Padaung

82

๘. ไทยตากใบ Thai Takbai

Sakai (Kensiw/Manique)

๒.๗ กะยอ Kayo

๙. ไทยเลย Thai Loei

๘. ซำาเร Samre

๓. จงพอ/คะฉน

๑๐. ไทลอ Tai Lu

๙. โซ (ทะวง) So (Thavuang)

Jingpaw/Kachin

๑๑. ไทหยา Tai Ya

๑๐. โซ So ๔. จน (กลมตาง ๆ ในเขตเมอง)

๑๒. ไทใหญ Tai Yai, Shan

๑๑. ญฮกร (ชาวบน, คนดง)

Chinese

๑๓. ปกษใต (ไทยใต) Southern Thai

Nyah Kur (Chaobon)

๕. จนฮอYunnannese Chinese

๑๔. ผไท Phu Thai

๑๒. เญอ Nyeu

๖. บซ Bisu

๑๕. พวน Phuan

๑๓. บร (ขา) Bru (Kha)

๗. พมา Burmese

๑๖. ยอง Yong

๑๔. ปลง (สามเตา, ลวะ)

๘. ละห (มเซอ)

๑๗. โยย Yoy Plang (Samtao, Lua)

Lahu (Muzur)

๑๘. ลาวครง Lao Khrang

๑๕. ปะหลอง (ดาอง, ดาละอง)

๙. ลซ (ลซอ) Lisu

๑๙. ลาวแงว Lao

Palaung (Dala-ang)

๑๐. อะขา (อกอ)

83

Ngaew Akha๒๐. ลาวต Lao Ti

๑๖. มอญ Mon

๑๑. อมป (กอ) Mpi

๒๑. ลาวเวยง/ลาวกลางLao Wiang/Lao Klang

๑๗. มล-ปรย (ลวะ/ถน)Mal-Pray (Lua/Tin)

แตละกลมยงอาจแบงเปนกลมยอย ๆ อกดวย

๒๒. ลาวหลม Lao Lom

๑๘. มลาบร (ตองเหลอง)

๒๓. ลาวอสาน Lao lsan

Mlrabri (Tongluang)

๒๔. แสก Saek

๑๙. ละเมด (ลวะ)Lamet (Lua)๒๐. ละเวอะ (ละวา/ลวะ)Lavua (Lawa/Lua)๒๑. วา (ลวะ) Wa๒๒. เวยดนาม (ญวน/แกว)Vietnamese

ทมา ขอมลประมวลจาก แผนทภาษาของกลมชาตพนธตาง ๆ ในประเทศไทย (Ethrolinguistic Maps of Thailand)

84

ตารางท ๒ แสดงขอมลชมชนบนพนทสง ๒๐ จงหวดในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๕ จำาแนกรายการตามกลมชาตพนธ (ชาวเขา,ชนกลมนอย) และคนไทย

พนราบ

กลมชาตพนธ

จำานวนกลมบาน

จำานวนหลงคาเรอน

จำานวนครอบคร

ว

ประชากรชาย หญง เดก

ชายเดกหญง

รวม

๑. กะเหรยง

๑,๙๑๒ ๘๗,๖๒๘

๙๕,๐๘๘ ๑๕๑,๑๘๖

๑๔๗,๑๖๘

๗๐,๑๙๓

๖๙,๕๘๔

๔๓๘,๑๓๑

๒. มง (แมว)

๒๕๓ ๑๙,๒๘๗

๒๔,๕๕๑ ๔๕,๓๘๒

๔๕,๗๐๓

๓๑,๕๗๘

๓๑,๒๙๒

๑๕๓,๙๕๕

๓. เมยน (เยา)

๑๗๘ ๖,๗๕๘ ๘,๐๒๒ ๑๕,๒๖๐

๑๕,๔๔๒

๗,๖๐๙ ๗,๒๖๐

๔๕,๕๗๑

๔. อาขา (อกอ)

๒๗๑ ๑๑,๑๗๘

๑๒,๙๐๙ ๒๐,๙๔๘

๒๑,๘๗๖

๑๒,๗๕๖

๑๓,๐๗๓

๖๘,๖๕๓

๕. ลาห (มเซอ)

๓๘๕ ๑๘,๐๕๗

๒๐,๓๔๗ ๓๒,๐๕๙

๓๒,๐๙๔

๑๙,๔๓๐

๑๙,๒๙๓

๑๐๒,๘๗๖

๖. ลซ (ลซอ)

๑๕๕ ๖,๕๕๓ ๗,๓๓๘ ๑๒,๓๔๕

๑๒,๕๐๕

๖,๗๓๗

๖,๗๑๒ ๓๘,๒๙๙

๗. ลวะ ๖๙ ๔,๓๖๑ ๕,๐๙๘ ๗,๔๕๔ ๗,๕๕๓

๓,๕๓๖ ๓,๗๑๗

๒๒,๒๖๐

๘. ถน ๑๕๙ ๘,๔๙๖ ๑๐,๔๗๔ ๑๕,๕๑๒

๑๔,๙๔๑

๖,๐๘๔ ๖,๑๒๐ ๔๒,๖๕๗

๙. ขม ๓๘ ๒,๒๕๖ ๒,๕๒๓ ๓,๙๙๑ ๓,๘๗๓

๑,๓๖๖ ๑,๓๔๓ ๑๐,๕๗๓

๑๐. มลาบร

๒ ๖๓ ๖๓ ๗๖ ๖๘ ๗๑ ๖๗ ๒๘๒

(ตองเหลอง)

85

รวมชาวเขา

๓,๔๒๙

๑๖๔,๖๓๗

๑๘๖,๔๑๓ ๓๐๔,๒๑๓

๓๐๑,๒๒๓

๑๕๙,๓๖๐

๑๕๘,๔๖๑

๙๒๓,๒๕๗

๑๑. ปะหลอง

๗ ๔๕๙ ๕๐๐ ๖๖๓ ๗๖๙ ๔๗๒ ๔๒๐ ๒,๓๒๔

๑๒. ตองส ๔ ๔๒ ๔๓ ๙๙ ๗๙ ๒๔ ๒๔ ๒๒๖๑๓. ไทยลอ

๑๖ ๘๕๗ ๙๙๘ ๑,๕๒๑ ๑,๕๙๙ ๓๒๘ ๓๓๒ ๓,๗๘๐

๑๔. จนฮอ ๕๕ ๓,๗๗๓ ๔,๑๐๙ ๙,๐๒๘ ๘,๕๕๖ ๔,๑๕๓ ๔,๕๘๘ ๒๖,๓๒๕

๑๕. ไทใหญ

๗๑ ๔,๐๕๙ ๔,๖๕๘ ๘,๐๕๗ ๘,๕๐๐

๒,๔๐๒ ๒,๔๕๒ ๒๑,๔๑๑

๑๖. เขมร ๑ ๑ ๑ - ๑ - - ๑๑๗. จน ๘ ๕๙๙ ๗๐๐ ๑๔,๑๙

๙๑,๔๘๙ ๖๖๖ ๘๐๒ ๔,๓๗๖

๑๘. พมา ๑๒ ๒๘๕ ๒๘๗ ๓๔๙ ๓๗๔ ๒๗๔ ๒๔๐ ๑,๒๓๗๑๙. มอญ ๓๑ ๑,๖๑๖ ๑,๘๑๕ ๒,๒๔๒ ๒,๑๙

๓๑,๑๐๗ ๑,๒๘๓ ๖,๘๒๕

๒๐. ลาว ๒ ๑๘ ๒๓ ๒๗ ๓๗ ๒๖ ๑๔ ๑๐๔๒๑. อน ๆ ๓ ๙๓ ๙๖ ๒๑๑ ๑๗๗ ๗๘ ๙๗ ๕๖๓รวมชนกลมนอย

- ๑๑,๘๐๒

๑๓,๒๒๑ ๒๓,๖๑๖

๒๓,๗๗๔

๙,๕๓๐ ๑๐,๒๕๒

๖๗,๑๗๒

๒๒. ไทยพนราบ

๘๔๗ ๕๐,๒๕๗

๕๒,๙๔๕ ๘๐,๔๐๕

๗๘,๘๑๕

๒๖,๙๒๓

๒๖,๕๗๗

๒๑๒,๗๒๐

๓,๘๘๑ ๒๒๖,๖๙๖

๒๕๒,๕๗๙

๔๐๘,๒๓๔

๔๐๓,๘๑๒

๑๙๕,๘๑๓

๑๙๕,๒๙๐

๑,๒๐๓,๑๔๙

ทมา กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมพฒนาสงคมและสวสดการ สำานกพฒนาสงคม

86

ตารางท ๓ แสดงจำานวนของประชากรกลมชาตพนธตามตระกลภาษาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อสาน)

ภาษาตระกลไท ภาษาตระกลออสโตรเอเชยตก๑. ลาวอสาน/ไทยลาว ๑๓,๐๐๐,๐๐

๐ คน๑. เขมรถนไทย ๑,๔๐๐,๐๐๐

คน๒. ไทยกลาง ๘๐๐,๐๐๐

คน๒. กย/กวย (สวย) ๔๐๐,๐๐๐

คน๓. ไทยโคราช/ไทยเบง/ไทยเดง

๖๐๐,๐๐๐ คน

๓. โซ ๗๐,๐๐๐ คน

๔. ไทยเลย ๕๐๐,๐๐๐ คน

๔. บร

๕. ผไทย ๕๐๐,๐๐๐ คน

๕. เวยดนาม ๒๐,๐๐๐ คน

๖. ญอ ๕๐๐,๐๐๐ คน

๖. เญอ ๑๐,๐๐๐ คน

๗. กะเลง ๗. ญฮกร/ชาวบน/คนดง

๗,๐๐๐ คน

๘. โยย ๒๐๐,๐๐๐ คน

๘. โซ (ทะวง) ๑,๕๐๐ คน

๙. พวน ๙. มอญ ๑,๐๐๐ คน

๑๑. ไทดำา (โซง) ไมระบรวม ๑๖,๑๐๓,๐๐

๐รวม ๑,๙๐๙,๐๐๐

ไมสามารถระบชาตพนธและจำานวน ๓,๒๘๘,๐๐๐

๒๑,๓๐๐,๐๐๐

87

ทมา ประมวลจากแผนทภาษาของชาตพนธตางๆ ในประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๔๘

88

ตารางท ๔ สถตเรองทขอรบและใหคำาปรกษาทางกฎหมายและเรองราวรองทกขทวประเทศสำาหรบ ๕ จงหวด ชายแดนภาคใต (สงขลา สตล นราธวาส ปตตาน ยะลา) ปงบประมาณ ๒๕๔๙ จำาแนกตาม

ประเภทเรอง

ท ประเภทเรอง

ทวประเทศ ๕ จงหวดภาคใต

ปรกษา

รองทกข

ปรกษา

รองทกข

๑ หนสน ๑,๐๗๔

๓๙ ๒๑ ๐

๒ เอกเทศสญญา ๒,๕๕๕ ๖๓ ๓๙ ๘๓ ทรพยสน ๓๗๘ ๔ ๒ ๐๔ ครอบครว ๑,๗๐

๐๑ ๒๕ ๐

๕ มรดก ๒,๐๕๘ ๘ ๒๔ ๐๖ ความผดเกยวกบความมนคง ๕๗ ๔ ๑ ๐๗ ความผดเกยวกบการปกครอง ๑๘ ๔๕ ๐ ๓๘ ความผดเกยวกบการยตธรรม ๕๑ ๑๗๒ ๑ ๙๙ ความผดเกยวกบความสงบสขของ

ประชาชน๓ ๒ ๐ ๐

๑๐ ความผดเกยวกบการปลอมแปลง ๔๑ ๒ ๑ ๐๑๑ ความผดเกยวกบการคา ๑๖ ๓ ๐ ๐๑๒ ความผดเกยวกบเพศ ๒๘๕ ๑๗ ๕ ๐๑๓ ความผดเกยวกบชวตและรางกาย ๖๕๘ ๕๗ ๑๐ ๑๑๔ ความผดเกยวกบเสรภาพและชอเสยง ๑๑๔ ๖ ๐ ๐๑๕ ความผดเกยวกบทรพย ๒,๐๑๓ ๓๐ ๓๙ ๗

อน ๆ ทเกยวของกบกฎหมาย ไดแก ยาเสพตด

๘๐๙ ๓๙ ๓๐ ๐

89

อาวธสงคราม ผมอทธพล๑๗ ทดน ๗๘๘ ๗๔ ๑๔ ๑๑๘ แรงงาน ๑๐๙ ๑๔ ๐ ๑๑๙ สงแวดลอม ๓๖ ๖ ๐ ๐๒๐ สวสดการสงเคราะห สาธารณสข

สาธารณปโภค๕๒๓ ๖๓ ๗๙ ๘

๒๑ เศรษฐกจ อตสาหกรรม และการบรการ ๒๕ ๔ ๐ ๐๒๒ กระบวนการยตธรรม การพจารณาคด ๘,๑๓

๗๑๐๙ ๒๒๑ ๐

๒๓ กฎหมายทกรมคมครองสทธและเสรภาพรบผดชอบ

๑๕,๒๔๑

๖๗ ๑,๑๘๗

๒

เชน พรบ.คมครองพยาน พรบ.ขอรบความชวยเหลอทางการเงนฯ

๒๔ ความผดเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอประชาชน

๗ ๓ ๖ ๑

๒๕ ทจรตประพฤตมชอบของเจาหนาทของรฐ ๖๕ ๑๙ ๕ ๐๒๖ กรณภยพบตจากธรรมชาต (กรณสนาม) ๔ ๑ ๐ ๐

รวม ๓๖,๗๖๕

๘๖๓ ๑,๗๑๐

๔๑

รวมขอคำาปรกษาและรองทกข ๓๗,๖๒๘ (๑๐๐)

๑,๗๕๑ (๔๗)

ทมา กรมคมครองสทธและเสรภาพ รายงานประจำาป ๒๕๔๙

90

ตารางท ๕ สรปการเดนทางเขา-ออกประเทศไทยป ๒๕๔๙ และป ๒๕๕๐

เดอนป ๒๕๔๙ ป ๒๕๕๐ หมายเห

ตเขา ออก เขา ออกมกราคม ๑,๖๓๙,๓๓

๔๑,๕๘๓,๗๒

๓๑,๗๒๑,๗

๗๙๑,๗๗๙,๓๐

๘กมภาพนธ ๑,๕๐๔,๙๘

๖๑,๓๕๘,๒๘

๘๑,๖๒๓,๑๓

๑๑,๖๕๙,๘๙

๗มนาคม ๑,๕๗๐,๒๕

๓๑,๖๕๘,๔๗

๒๑,๗๐๖,๗๑

๕๑,๘๑๕,๒๗

๒เมษายน ๑,๕๘๖,๗๕

๒๑,๕๙๖,๔๙๙ ๑,๖๕๗,๔๖

๘๑,๖๙๑,๕๙๖

พฤษภาคม ๑,๔๐๕,๖๘๐

๑,๔๖๐,๑๗๔

๑,๔๖๓,๑๘๗

๑,๕๐๘,๘๙๘

มถนายน ๑,๔๑๕,๘๕๑

๑,๓๗๕,๑๓๖

๑,๔๖๒,๖๓๗

๑,๔๐๔,๒๗๗

กรกฎาคม ๑,๕๕๒,๐๗๙

๑,๕๐๘,๕๑๕

๑,๖๑๑,๗๒๘

๑,๕๗๐,๘๙๗

สงหาคม ๑,๕๗๑,๑๑๘

๑,๖๔๓,๘๖๕

๑,๖๓๙,๗๕๙

๑,๖๙๕,๕๕๕

กนยายน ๑,๓๕๕,๘๕๗

๑,๓๔๒,๗๒๐

๑,๔๗๗,๑๔๒

๑,๔๘๖,๓๖๙

ตลาคม ๑,๕๑๑,๑๑๘

๑,๔๖๒,๙๘๒

๑,๖๙๕,๙๗๘

๑,๖๗๓,๒๙

พฤศจกายน

๑,๖๓๔,๗๒๗

๑,๕๕๙,๑๗๕

๑,๘๑๐,๖๖๗

๑,๗๒๒,๗๐๑

ธนวาคม ๑,๘๗๘,๗๕๕

๑,๗๔๖,๑๑๘

๒,๐๔๔,๐๐๓

๑,๙๔๗,๑๖๘

รวม ๑๘,๖๒๖,๕๑๐

๑๘,๒๙๕,๖๖๗

๑๙,๙๑๔,๑๙๔

๑๙,๙๕๕,๓๖๗

91

ทมา สำานกงานตรวจคนเขาเมอง สำานกงานตำารวจแหงชาตหมายเหต การเขามามถนทอยในราชอาณาจกรในแตละป มคนตางดาวมายนคำาขอเขามามถนทอยใน ราชอาณาจกร ป ๒๕๔๙ จำานวน ๓๕๙ คน

92

ตารางท ๖ : สรปผลการรบเรองรองเรยน ป พ.ศ. ๒๕๔๕ และ พ.ศ. ๒๕๔๖ (ของคณะกรรมการ สทธมนษยชนแหงชาต) จำาแนกตามประเภทของสทธเสรภาพทมการรองเรยน

ประเภทสทธเสรภาพ ป ๒๕๔๕ ป ๒๕๔๖ รวม รอยละ๑. กระบวนการยตธรรม ๑๑๗ ๔๖๐ ๕๗๗ ๖๙.๗๒. การบรหารสวนทองถน ๔๑ ๕๙ ๑๐๐ ๑๒.๑๓. สทธในทอยอาศย ๑๘ ๕๑ ๖๙ ๘.๓๔. สขภาพและสงแวดลอม ๒๗ ๔๐ ๖๗ ๘.๑๕. ชาตพนธและแรงงานตางดาว

๒๙ ๒๖ ๕๕ ๖.๖

๖. สทธแรงงาน ๑๗ ๓๕ ๕๒ ๖.๓๗. การมสวนรวมและฐานทรพยากร

๒๘ ๑๙ ๔๗ ๕.๗

๘. เยาวชน ๑๑ ๘ ๑๙ ๒.๓๙. กลมดอยโอกาส/ผพการ ๘ ๗ ๑๕ ๑.๘๑๐. ครอบครว ๔ ๖ ๑๐ ๑.๒๑๑. สทธทางการเมอง ๔ ๔ ๘ ๐.๙๑๒. เสรภาพสอ ๔ ๔ ๘ ๐.๙๑๓. อนๆ ๓๒ ๑๐๙ ๑๔๑ ๑๗.๐

รวม ๓๔๐ ๘๒๘ ๑,๑๖๘ ๑๐๐

ทมา คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ศนยรบเรองรองเรยน รายงานประเมนสถานการณดาน สทธมนษยชนในประเทศไทย ป ๒๕๔๔-๒๕๔๖

93

94

ตารางท ๗ : สรปผลการรบเรองรองเรยน จำาแนกตามประเภทของผกระทำาละเมด

ขอมลระหวาง ๑ มกราคม ๓๑ ธนวาคม พ– .ศ. ๒๕๔๖ (คณะกรรมการสทธมนษยชน

แหงชาต)

ผถกรองเรยน

ม.ค.

ก.พ.

ม.ค.

เม.ย.

พ.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย.

ธ.ค. รว

มรอยละ

๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖ ๔๖๑. โครงการ/นโยบาย/กฎหมายของรฐ

๑๐ ๑๐๔

๘๒ ๔๕ ๒๒ ๒๐ ๖ ๑๑ ๒ ๘ ๑ ๗ ๓๑๘

๓๘.๔

๒. ตำารวจ ๑๒ ๗ ๑๓ ๗ ๑๒ ๑๑ ๑๖ ๙ ๒๓

๘ ๑๕ ๑๔ ๑๔๗

๑๗.๘

๓. ฝายปกครอง/หนวยงานทองถน

๑๒ ๔ ๗ ๕ ๕ ๕ ๗ ๑๓ ๒ ๓ ๒ ๒ ๖๗ ๘.๑

๔. บคคลทวไป

๓ ๐ ๗ ๑ ๖ ๗ ๙ ๗ ๑๒ ๗ ๕ ๒ ๖๖ ๗.๙

๕. บรษท/นตบคคล

๘ ๓ ๒ ๑ ๔ ๕ ๙ ๖ ๒ ๘ ๓ ๘ ๕๙ ๗.๑

๖. ขาราชการหนวยงานอน

๕ ๔ ๑ ๑ ๒ ๒ ๒ ๔ ๕ ๖ ๓ ๑ ๓๖ ๔.๓

๗. นายจาง ๑ ๒ ๑ ๑ ๐ ๗ ๓ ๓ ๒ ๖ ๓ ๕ ๓๔ ๔.๑๘. คร ๑ ๒ ๑ ๔ ๑ ๓ ๐ ๒ ๓ ๐ ๐ ๑ ๑๘ ๒.๒๙. แพทย ๑ ๓ ๑ ๑ ๐ ๐ ๐ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑ ๑๑ ๑.๓๑๐. ทหาร ๑ ๑ ๒ ๐ ๐ ๑ ๐ ๐ ๐ ๑ ๑ ๐ ๗ ๐.๘

95

๑๑. อนๆ ๓ ๓ ๒ ๕ ๓ ๒ ๒ ๓ ๑๖ ๗ ๑๒ ๗ ๖๕ ๗.๘รวม ๕

๗๑๓๓

๑๑๙

๗๑ ๕๕ ๖๓ ๕๔ ๕๙ ๖๘ ๕๕ ๔๖ ๔๘ ๘๒๘

๑๐๐

ทมา คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ศนยรบเรองรองทกข รายงานประเมนสถานการณดาน สทธมนษยชนในประเทศไทย ป ๒๕๔๔-๒๕๔๖ หนา ๒๖

96

ตารางท ๘ สถตการชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหายและจำาเลยในคดอาญา ป ๒๕๔๕-๒๕๔๙

ปงบประมาณ

ทไดรบ

ผยนคำาขอผเสยหาย

และจำาเลย (ราย)

คณะกรรมการพจารณา (ราย)

คำาวนจฉยของคณะกรรมการใหจาย (บาท)

๒๕๔๕ - ๑๖๘ - ๑๓,๒๗๙,๑๖๙.๐๐

๒๕๔๖ ๕๐,๐๐๐,๐๐๐.๐๐ ๔๔๓ ๖๘ ๙๖,๖๔๔,๘๑๔.๐๐

๒๕๔๗ ๕๐,๐๐๐,๐๐๐.๐๐ ๑,๙๖๒ ๗๐๒ ๙๖,๖๔๔,๘๑๔.๐๐

๒๕๔๘ ๗๗,๐๐๐,๐๐๐.๐๐ ๓,๗๔๕ ๒,๑๑๖ ๑๔๒,๙๕๒,๑๔๘.๗๒

๒๕๔๙ ๑๕๔,๖๐๓,๐๐๐.๐๐ ๕,๐๒๘ ๓,๘๑๔ ๒๔๙,๙๖๘,๖๗๑.๗๓

รวม ๓๓๑,๔๐๓,๐๐๐ ๑๑,๓๔๖ ๖,๗๐๐ ๕๐๒,๘๔๔,๘๐๓.๔๕

ทมา กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม รายงานประจำาป ๒๕๔๙

97

98

ตารางท ๙ สถตกลมความผดอาญาทพยานยนคำารองขอรบการคมครองความปลอดภย ณ สำานกงานคมครองพยาน ประจำาปงบประมาณ ๒๕๔๙ (๑ ตลาคม ๒๕๔๘ ๓๐ กนยายน– ๒๕๔๙)

ลำาดบ กลมความผดอาญาคดประจำาป

งบประมาณ ๒๕๔๙ (ราย)

๑. ความผดตอชวต ๙๑๒. ความผดเกยวกบการปกครอง ๓๓. ความผดเกยวกบทรพย ๑๖๔. ความผดตอรางกาย ๔๙๕. ความผดเกยวกบเพศ ๑๙๖. ความผดเกยวกบความมนคง ๑๔๗. คดความผดเกยวกบความไมสงบ ๑๘. ความผดเกยวกบยาเสพตด ๖๙. ความผดตอเสรภาพ ๒

๑๐. ความผดตามกฎหมายแรงงาน -๑๑. ความผดตามกฎหมายสงแวดลอม -๑๒. ความผดเกยวกบการคาอาวธ ๑๑๓. ความผดเกยวกบเอกสารสทธ ๑๑๔. ความผดตามกฎหมาย กกต. ๓๑๕. ตามระเบยบ นร. วาดวยการฮวฯ ๒

รวม ๒๐๘

ทมา กรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม รายงานประจำาป ๒๕๔๙

99

รายชอภาคผนวก

ภาคผนวก ๑ ขนตอนการจดทำารายงาน

ภาคผนวก ๒ โครงการสงเสรมสทธและสวสดภาพความเปนอยของกลมชาตพนธทดำาเนนการ โดยภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม

ภาคผนวก ๓ ตวอยางกรณการอำานวยความยตธรรมใหกบกลมชาตพนธ

ภาคผนวก ๔ รายนามผเขารวมประชมเชงปฏบตการเพอรบฟงความคดเหนตอรางรายงานฯ(๑๙-๒๐ มถนายน ๒๕๕๑)

ภาคผนวก ๕ คณะกรรมการสงเสรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบและคณะอนกรรมการจดทำารายงานประเทศ

100

ภาคผนวก ๑ขนตอนการจดทำารายงาน

ขนตอนแรกดำาเนนการในป ๒๕๔๙ เปนการจดทำากรอบแนวทางและศกษาขอมลเบองตนเพอการจดทำารายงาน ม คณะกรรมการพจารณากรอบแนวทางการจดทำา“รายงานประเทศตามอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ ซง”ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน องคกรอสระ สถาบนและนกวชาการดานชาตพนธ จำานวน ๒๖ คน รบผดชอบใหแนวทาง ขอคดเหน ขอมล และขอเสนอแนะในการจดทำารายงาน มคณะทำางานดำาเนนการศกษารวบรวมขอมล ตามขอเสนอแนะและแนวทางของคณะกรรมการ ดวยการศกษาจากเอกสาร ขอมลสถต และเกบขอมลการปฏบตในพนทจากการประชมกลม (Focus Group) ขนาดเลก ๑๕-๒๐ คน เพอประมวลสภาพการณและสภาพปญหาในพนทรวม ๖ ครง ใน ๕ ภมภาค คอ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (๒ พนท) ภาคตะวนตก ภาคใตตอนบน และภาคใตตอนลาง ซงมผเขารวมประชมมาจากผแทนกลมชาตพนธผทำางานและผแทนองคกรภาครฐและเอกชนททำางานเกยวกบกลมชาตพนธในภมภาคนนๆ ผลการศกษาและการประชมกลม (focus group) ทำาใหไดขอมลและทราบปญหาเบองตนเกยวกบสถานการณดานเชอชาต/ชาตพนธในประเทศไทยระดบหนง พรอมกบไดเผยแพรอนสญญาในเรองแนวคด หลกการ ความเปนมา และขอบญญตตางๆ ซงทำาใหเกดการรบรรบทราบเกยวกบอนสญญาและพนธกรณการจดทำารายงานตามอนสญญาฉบบนในกลมผทำางานกลมชาตพนธ/ชนเผา หนวยราชการและองคกรทงในสวนกลางและสวนทองถนระดบพนท เรมเกดกระบวนการมสวนรวมในการจดทำารายงานโดยการใหขอมล และความรวมมอในรปแบบตางๆ จนไดกรอบและแนวทางเบองตนในการจดทำารายงาน

101

ขนตอนท ๒ ดำาเนนการในป ๒๕๕๐ เปนการจดทำารายงานโดยความรบผดชอบของ คณะกรรมการสงเสรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตใน“ทกรปแบบ ซงแตงตงโดยกระทรวงยตธรรม ” (๙ มนาคม ๒๕๕๐) ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชน นกวชาการ ผเชยวชาญและผทำางานดานชาตพนธ/ชนเผา จำานวน ๔๐ คน ทำาหนาทรบผดชอบกำากบดแลการดำาเนนการและจดทำารายงานตามพนธกรณของอนสญญา โดยมกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรมเปนหนวยประสานงานและรบผดชอบจดหางบประมาณดวยวงเงน ๑.๘ ลานบาท สำาหรบระยะเวลา ๒ ป ในการดำาเนนการ คณะกรรมการกำาหนดกระบวนการจดทำารายงานโดยการจดประชมเชงปฏบตการ (workshop) เพอรวมกนกำาหนดกรอบแนวทางเคาโครง รวมกนเขยนและพจารณารายงานรวม ๗ ครง ทงในสวนกลางและสวนภมภาค การประชมปฏบตการครงแรกดำาเนนการในกรงเทพ เปนการกำาหนดกรอบแนวทาง วางเคาโครง ระดมความร ขอมล ประสบการณ ความคดเหน และรวมกนจดทำาเนอหาของรายงานตามแนวทางของคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตของสหประชาชาตดวยขอมลพนฐานทไดรบจากผลการศกษาในขนตอนแรก รวมถงขอมลจากหนวยงานทเขารวมประชมและประสบการณความรของผรวมจดทำารายงานจำานวนประมาณ ๖๐ คน/หนวยงาน เพมเตมดวยการระดมขอมลจากหนวยงานตางๆ ดวยแบบสอบถามทสงไปยงหนวยงานทงภาครฐและเอกชน จำานวนประมาณ ๒๐๐ หนวย ผนวกกบขอมลจากเรองรองเรยนและรายงานของหนวยงาน นกวชาการ และผเชยวชาญ ททำางานกบกลมชาตพนธ/ชนเผา รวมถงขอมลโดยตรงจากกลมชาตพนธ นอกจากน คณะกรรมการไดประสานงานผานกระทรวงการตางประเทศและสำานกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ขอความรวมมอคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตของสหประชาชาตใหมาบรรยายใหความรเกยวกบแนวทางการจดทำารายงาน ซงกไดรบความรวมมอจากสำานกงานเลขานการคณะกรรมการจดสงวทยากรมาบรรยายใน การประชมฝกอบรมเพอเพมศกยภาพการจดทำารายงานเสนอตอคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตของสหประชาชาต (Capacity Building Training Day on State Reporting to the Committee on The Elimination of Racial Discrimination) ซงจดโดยสำานกงานขาหลวงใหญสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตภมภาคเอเชย

102

ตะวนออกเฉยงใต (OHCHR Regional office for South – East Asia) ทำาใหไดแนวทางทชดเจนนำามาจดทำาเปนรางรายงานฉบบแรก

รางรายงานฉบบแรกไดนำาเสนอทางเวบไซตhttp://www.geocities.com/moj.cerd/Reportdraft.zipและเปดรบขอคดเหน/เสนอแนะท ต ปณ. ๑๐๐ ปากเกรด นนทบร รางรายงานไดผานการพจารณาแกไขปรบปรงจากผเกยวของทกฝายในการประชมปฏบตการรวม ๗ ครง คอในสวนกลาง ณ กรงเทพ และ ๖ ภมภาค ไดแก ภาคกลาง ภาคตะวนตก ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคใต และภาคตะวนออก ซงไดรบขอคดเหนและขอเสนอแนะเพมเตมจำานวนมาก คณะผจดทำารายงานไดดำาเนนการแกไขปรบปรงรายงานใหสมบรณเปนปจจบนทสด และนำาเสนอเพอรบความเหนชอบจากคณะกรรมการสงเสรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ

ขนตอนท ๓ ดำาเนนการในป ๒๕๕๑ เปนการนำาเสนอรางรายงานตอสาธารณชน ในการประชมระดบชาต เมอ ๑๙-๒๐ มถนายน ๒๕๕๑ เพอรบฟงความเหนและขอเสนอแนะในภาพรวมโดยกวางจากประชาชนและผเกยวของทกกลม ในการประชมระดบชาตไดมการแสดงทศนะของผแทนกลมชาตพนธจากภมภาคตางๆ ทวประเทศซงไดแสดงความชนชมตออนสญญาฉบบน ทชวยใหไดมโอกาสนำาเสนอปญหาความคบของใจ รวมตดสนใจแกไขปญหาและรวมกนวางกรอบแนวทางสรางความเขาใจระหวางกนในหมชาตพนธทหลากหลาย ซงแมปจจบนจะยงไมสามารถดำาเนนการไดครบถวนสมบรณ แตกเชอวาจะพฒนาดขนไดในอนาคต และอนสญญานเปนความหวงของคนไทยทกชาตพนธทจะชวยขจดปญหาการเลอกปฏบตทางเชอชาตและการไรสญชาตใหลดนอยลงและหมดไปในทสด การประชมระดบชาตไดมการปรบแกไขรายงานเปนฉบบลาสด นำาเสนอคณะกรรมการสงเสรมการจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ และผานความเหนชอบจากคณะรฐมนตรเมอ…………….. แลวดำาเนนการตามขนตอนของกระทรวงการตางประเทศเพอนำาเสนอตอคณะกรรมการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตของสหประชาชาต

103

104

ภาคผนวก ๒โครงการทดำาเนนการโดยภาครฐ

- โครงการเสรมประสทธภาพการพจารณาลงรายการสญชาตไทยในทะเบยนบานใหแกชาวไทยภเขา (พ.ศ. ๒๕๓๕)

- โครงการใหสถานะคนตางดาวแกชาวเขาทอพยพเขามาในประเทศไทย (พ.ศ. ๒๕๓๘)

- โครงการสำารวจจดทำาทะเบยนประวตและเอกสารแสดงตน สำาหรบบคคลทไมมชออยในทะเบยนราษฎรตามยทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธของบคคล พ.ศ. ๒๕๔๘

- โครงการเรงรดการใหสถานะตามกฎหมายแกบคคลทอพยพเขามาอาศยอยในประเทศไทยตดตอกนเปนเวลานานตามยทธศาสตร (มตคณะรฐมนตร ๑๐ มกราคม ๒๕๔๙)

- แนวทางการดำาเนนการแกไขปญหาสญชาต ในพนทประสบภย ธรณพบต (กลมชาวมอรแกนและกลมผพลดถนสญชาตพมาเชอสายไทย)

- กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยรวมกบหนวยงานทเกยวของจดทำาโครงการดแลชวยเหลอกลมสตร ทตองรบภาระเปนหวหนาครอบครวโดยลำาพงเนองจากสามเสยชวตหรอถกจบกมดวยเหตความไมสงบ ตองเลยงดบตรกำาพราและบคคลทอยในการพงพา ทงในดานปจจยยงชพ การพฒนาอาชพ ทนการศกษาของบตร การดแลสขภาพกายและสขภาพจต และการรวมตวจดตงเครอขายเพอดแลชวยเหลอระหวางผประสบปญหาดวยกนเอง

- สำานกงานศาลยตธรรมรวมกบกระทรวงยตธรรมจดสมมนาการคมครองสทธและเสรภาพเดกและเยาวชนในภาคใต แลกเปลยนประสบการณและความคดเหนของผปฏบตงานดานเดกและเยาวชนในจงหวดชายแดนภาคใต เพอรวบรวมประเดนปญหานำามาจดทำาแนวทางพฒนาแกไขปรบปรงกฎหมายและแนวทางปฏบตเกยวกบกระบวนการยตธรรมดานเดกและเยาวชน และสรางความรวมมอระหวางหนวยงาน/องคกรทเกยวของในพนทจงหวดชายแดนภาคใต เพอชวยเหลอดแลเดกและเยาวชนในพนททตองรบผลจากเหตการณรนแรง เชน เผชญปญหาเหตการณความรนแรงโดยตรง เปนกำาพรากรณบดามารดาเสยชวต หรอถกทอดทงกรณพอแมถกจบ ตอง

105

เกยวของในฐานะพยานในเหตการณความรนแรง หรอเปนผกระทำาผดหรอกอเหตความรนแรง หรอมปญหาเกยวกบยาเสพตด ตองเผชญปญหาประสทธภาพของการใชกฎหมายคมครองเดกเนองจากความไมพรอมของเจาหนาทรฐและองคกรทเกยวของในการใหความคมครองดแลเดก ซงนำาไปสปญหาความยากลำาบากอนๆ ทตดตามมาอกหลายประการ

- กระทรวงยตธรรมโดยกรมคมครองสทธและเสรภาพจดโครงการศนยตอนรบผรวมสรางสนตสขจงหวดชายแดนใตเพอพฒนาเยาวชนดวยการจดฝกอบรมหลกสตรศาสนธรรมนำาสนตสขรนละประมาณ ๑๒๐ คน รวม ๘ รน จำานวน ๑,๒๕๐ คน

- สถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคกรมหาชน) ในสงกดกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จดทำาโครงการแกปญหาความเดอดรอนของกลมประมงพนบานทประสบปญหาการถกแยงชงทรพยากรจากการประมงเชงพาณชย ซงใชเรอประมงขนาดใหญพรอมเครองมอทนสมย อวนลาก อวนรนทำาประมงแบบทำาลายลางกอใหเกดผลกระทบตอระบบนเวศน ทำาใหคนทองถนตองไดรบผลกระทบรนแรงโดยสตวนำาชายฝงลดนอยลง เรอเลกตองออกทะเลไกลไปเรอยๆ ตองเพมเวลาคาใชจายและความเสยงมากขน โดยการสนบสนนใหรวมกลมจดตงเครอขายประมงพนบาน พฒนาศกยภาพของสมาชกกลมในการผลตและซอมสรางเครองมอเครองใชและอปกรณการประมง การตอเรอ และทำาอตอเรอ สงเสรมใหชมชนฟ นฟทรพยากรชายฝง จดตงกองทนหมนเวยนประมงพนบาน สนบสนนสนเชอเพอพฒนาทอยอาศยสาธารณปโภคและสาธารณปการชมชน ตลอดจนสงเสรมกระบวนการจดทำาแผนชมชนเพอการพฒนา โดยรวบรวมขอมลความตองการเบองตนใน ๒๕ ตำาบลของ ๒ จงหวด จดกลมประมงพนท ประมวลสภาพปญหาและเสนอแผนงานเฝาระวง แผนอนรกษและฟนฟทรพยากรชายฝงทะเล แผนพฒนาองคกรชมชนประมง และแผนงานพฒนาอาชพและการจดตงกองทนจดสมมนาสรปบทเรยน และเสนอแนวทางแกไขตามแผนตางๆ เพอดำาเนนการในทางปฏบตโดยชมชนเอง

- นอกจากน ไดมการจดประชม สมมนา ฝกอบรมเจาหนาทรฐและบคลากรในกระบวนการยตธรรมทกกลมใหมความรเกยวกบสทธมนษยชน โดยเฉพาะอนสญญาทไทยไดเปนภาคแลว และทางราชการกไดพยายามอำานวยความสะดวกแกบคคลผพดภาษาทองถนในการ

106

ตดตอราชการโดยจดสงขาราชการผสามารถพดภาษาทองถนไดไปประจำายงทองถนนนๆ มฉะนน กพยายามอบรมภาษาทองถนเบองตนแกขาราชการทจะตองไปประจำายงทองถนนนๆ

โครงการทดำาเนนการโดยภาคเอกชนและภาคประชาสงคม- โครงการของมลนธโครงการหลวง ซงมแผนแมบททดำาเนนการใน

ลกษณะบรณาการเพอพฒนาพนทสง คอ๑. แผนแมบทศนยพฒนาโครงการหลวงระยะ ๕ ป (พ.ศ. ๒๕๔๐ -

๒๕๔๔) ประกอบดวยแผนงานยอยของ ๑๔ หนวยงาน เพอการพฒนาและสงเสรมอาชพคณภาพชวต อนรกษทรพยากรธรรมชาต และปรบปรงปจจยพนฐานบนพนทสงดวยโครงการตาง ๆ

๒. แผนแมบทงานวจยระยะ ๕ ป ประกอบดวยโครงการวจยตางๆ กวา ๕๔ โครงการเพอเพมประสทธภาพการผลต อนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ฟ นฟสภาวะปาและการใชประโยชน และศกษาเศรษฐกจบนพนทสง

- โครงการพระราชทานของสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ คอ โครงการฟารมตวอยางของสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ เปนโครงการดานการเกษตรทปลกพชหมนเวยนคาขายโดยการรวมตวของกลมเกษตรกรฟารมละประมาณ ๓๐ คนขนไป ผานการอบรมตามหลกสตรตงแตขนเตรยมดนจนถงการเกบเกยวและการสำารวจ จดหาตลาดผลผลตซงมทงจากไรนาสวนผสม พชไร สตวเลยงและประมง และตอมาไดขยายผลใหเกษตรกรไปทำาเองทบานตน หรอรวมกลมกนทำาในพนทใหญขนเพอความปลอดภย

- องคการทนเพอเดกแหงสหประชาชาตจดโครงการเยยวยาดวยงานศลปะ ใชสอศลปะการถายภาพและการเขยนเรองราวเพอฟ นฟและบำาบดสภาพจตใจของเดกๆ ทไดรบผลกระทบ เรยกความมนใจกลบคน สรางมตรภาพและความเขาใจระหวางเดกตางวฒนธรรมเพอนำาสการอยรวมกนอยางสนต ฯลฯ

สำาหรบภาคเอกชนและประชาชน มการแสดงความหวงใยตอประชาชนในจงหวดชายแดนภาคใตดวยกจกรรมตาง ๆ ทงโดยตรงและผานสอ เชน การจดทนการศกษาใหกบเดกและเยาวชน การจดโครงการแลกเปลยนเยาวชน

107

ทศนศกษา การบรจาคสงของ การจดงานจำาหนายผลตผลจากพนททประสบปญหา ตลอดจนการสงขอความสนแสดงความหวงใยและใหกำาลงใจผานทางสอโทรทศน และสอตาง ๆ เปนตน

108

ภาคผนวก ๓การอำานวยความยตธรรมการอำานวยความยตธรรมกรณชาวอำาเภอแมอายทตกสำารวจทางทะเบยนราษฎร

กรณปญหาสถานะบคคลทเกดกบกลมบคคลและไดรบการเยยวยาจากผลการตอสทเขมแขงของกลมผประสบปญหาเอง ทเปนความสนใจของสงคม คอ กรณการจำาหนายชอของชาวอำาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม จำานวน ๑,๒๔๓ คน ออกจากทะเบยนบาน (จาก ๕ ตำาบล ๑๕ หมบาน) เมอ ๕ กมภาพนธ ๒๕๔๕ โดยนายอำาเภอแมอายไดประกาศจำาหนายชอราษฎรเหลานออกจากทะเบยนบาน (แบบ ทร.๑๔) ดวยสาเหตความเขาใจทไมตรงกนระหวางเจาหนาทกบราษฎร จากการมคนตกสำารวจและตกหลนทางทะเบยนราษฎรจำานวนมากในพนทเพราะมการอพยพโยกยายไปมาบรเวณชายแดน การจดทำาบตรประชาชนรวม ๒ ครง ในป ๒๕๐๗ และ ๒๕๑๓ ไมครอบคลมคนในพนทไดทงหมด เนองจากแตเดมคนจำานวนหนงไมรถงความสำาคญของการมบตรประชาชน ไมไปทำาบตรและการโยกยายไปมาทำาใหพลาดโอกาสทจะไดรบบตรประจำาตว ตอมาในป ๒๕๔๑-๒๕๔๓ ชาวบานแมอายทตกสำารวจ/ตกหลนไดยนคำารองขอมชอในทะเบยนราษฎรอกครง จงถกทางอำาเภอเพกถอนรายชอออกจากทะเบยนบานดงกลาว อนเปนผลใหสญเสยสทธของพลเมองไปดวย ชาวบานทถกเพกถอนรายชอออกจากทะเบยนบาน ไดเคลอนไหวเรยกรองใหหนวยงานรฐแกไขโดยนำารายชอเขาทะเบยนบานอกครงเพอคนสทธความเปนพลเมองไทย กรณนเปนทสนใจของสอมวลชนและสาธารณชนเปนอนมากชาวแมอายไดยนเรองรองเรยนขอความชวยเหลอจากองคกรตางๆ ทงภาครฐและเอกชน คอ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต สภาทนายความ และคนในชมชนไดรวมมอกนจดตงกลมสทธชมชนแมอาย รวมมอกบผสนบสนนกลมตางๆ ตอสปกปองคมครองสทธของตนอยางเขมแขง โดยชาวบานไดรวมกนเปนโจทยยนฟองตอศาลปกครองเพอพจารณาใหไดมรายชอกลบคนในทะเบยนบานเหมอนเดม และนำาเสนอปญหา

109

ตอสงคมและสออยางกวางขวาง ซงกไดรบความใสใจตดตามความคบหนาอยางตอเนอง เปนเวลาถง ๓ ป ในทสดศาลปกครองชนตนและศาลปกครองสงสดไดพพากษาใหเพกถอนคำาสงของนายอำาเภอสงผลใหชอของชาวบานกลมนไดกลบคนสทะเบยนราษฎร (ทร.๑๔) เมอ ๘ กนยายน ๒๕๔๘ ซงกรณนเปนเรองทแสดงถงการตระหนกรในสทธและการรกษาสทธทเขมแขงการรจกใชชองทางการรองเรยนตามรฐธรรมนญและพลงประชาสงคมใหเกดประโยชนสงสด

บทเรยนจากการแกไขเยยวยาปญหาเรองสถานะบคคลของชาวแมอาย ไดพบวาการมนโยบายทชดเจน คอยทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธของบคคล การมองคกรรบเรองรองเรยนตรวจสอบและคมครองสทธอยางเปนรปธรรมทดำาเนนการอยางจรงจง (ศาลปกครอง คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต สภาทนายความ องคกรภาคเอกชน/ภาคประชาชน) ทสำาคญการมองคกรชมชนเจาของปญหาทเขมแขง (กลมสทธชมชนแมอาย) เปนกลไกสำาคญในการแกไขเยยวยาททำาใหเกดผลอยางเปนรปธรรมทนาพอใจ ถงแมความยงยากทเกดตดตามมากบปญหายงมไดจบสนลงในทนททนใด จำาเปนตองมการวางแนวทางปองกนแกไขและการเยยวยาในระยะยาวทดำาเนนการอยางตอเนอง ชาวแมอายตระหนกในปญหาเปนอยางดจงไดวางแนวทางระยะยาวในเรองนโดยรวมตวกนเปดคลนกกฎหมายชาวบาน (ดานสถานะและสทธของบคคล) ขนในพนทเพอทำาหนาทตดตามประสานงานใหความชวยเหลอดานสถานะและสทธบคคลตอเดก เยาวชน คนไรสญชาตในอำาเภอแมอาย และเปดเวทถายทอดความรและแลกเปลยนประสบการณจากการทำางานของนกกฎหมายทเปนอดตชาวบานไรสญชาตของแมอายไปยงพนทตางๆ เพอนำาความคดเหนไปปรบปรงกระบวนการทำางานใหยงยนตอไป คลนกกฎหมายนไดรบการสนบสนนขององคการยนเซฟและสถาบนวชาการ ๒ หนวย คอ มหาวทยาลยพายพ และมหาวทยาลยธรรมศาสตร

การอำานวยความยตธรรมกรณชาวไทยเชอสายมลายเพอแกปญหากระบวนการยตธรรมไมสอดคลองกบศาสนา

ขนบธรรมเนยมประเพณของคน

110

ในพนทอนสงผลใหประชาชนมความรสกวาไมไดรบความเปนธรรม ภาครฐทเกยวของจงไดจดตงหนวยงานระดบปฏบตเพอสงเสรมการอำานวยความยตธรรมใหกบชาวไทยเชอสายมลายใหสอดคลองกบศาสนาและขนบธรรมเนยมประเพณในพนท โดย กระทรวงยตธรรม กรมคมครองสทธและเสรภาพ ไดจดใหมคลนกยตธรรมเพอใหบรการประชาชนดวยการรบเรองราวรองทกขและใหคำาปรกษาทางกฎหมาย ๗๙ แหงทวประเทศ (โดยจดเงนสนบสนนใหสภาทนายความสงทนายอาสามาประจำาคลนก) ในป ๒๕๔๙ ไดรบเรองรองเรยนใน ๓ จงหวดชายแดนภาคใต (ปตตาน ยะลา นราธวาส) รวม ๑,๓๑๔ เรอง ซงจดอยใน ๑๐ ลำาดบแรก (รอยละ ๓.๕ ของเรองรองเรยนทวประเทศ ๓๗,๖๒๘ เรอง) และเรองทไดรบการปรกษา/รองเรยนสงสด ๓ ลำาดบแรกคอ กฎหมายทกรมรบผดชอบ ๑,๑๘๙ ราย (รอยละ ๖๘ ของเรองรองเรยนทวประเทศ ๑๕,๓๐๘ ราย) เรองเกยวกบกระบวนการยตธรรม/การพจารณาคด ๒๒๑ ราย จาก ๘,๒๔๖ ราย (รอยละ ๑๒.๖) และเรองเกยวกบสวสดการและสาธารณปโภค ๘๗ ราย (รอยละ ๕) (ขอมลตามตารางท ๔ ขางตน)

นอกจากน กรมคมประพฤตกไดมโครงการเสรมสรางความยตธรรมในจงหวดชายแดนภาคใต (ป ๒๕๔๘-๒๕๕๐) โดยเปดชองทางในการรองทกขและสรางเครอขายยตธรรมชมชนดวยการทำางานรวมระหวางประชาชน ชมชน และรฐเปนผสนบสนนชวยเหลอ เปนการสรางความตระหนกแกประชาชนในเรองสทธและเสรภาพตามกฎหมาย โดยมการอบรมเครอขายยตธรรมชมชน ๑๘ ครง ๒,๓๙๕ คน และอบรมพฒนาศกยภาพเครอขาย ๙ ครง ๑,๒๒๑ คน จดอบรมผประสานงานยตธรรมชมชน ๙ ครง ๘๕๔ ราย และอบรมพฒนาศกยภาพผประสานงานชมชน ๔ ครง ๓๐๘ ราย จดตงศนยยตธรรมชมชนในพนทรวม๘ ศนย จดสมมนาเครอขาย ๕ ครง จำานวน ๑,๐๓๖ ราย รบเรองราวรองทกข ๙๐๕ เรอง และผลตสอประชาสมพนธดวยสอสงพมพ เชน แผนพบและหนงสอ สอโสตทศน เชน ชดนทรรศการ วดทศนวซดและสารคดทางวทยดานกระบวนการยตธรรม ปรบปรงกระบวนการเพออำานวยความยตธรรมอยางจรงจง ทวถงและยตธรรมโดยเนนการมสวนรวม เรงรดประสทธภาพกระบวนการยตธรรมดวย ๓ ชองทางคอ ๑) ในกระบวนการยตธรรมปกต เนนการใชวธการทางนตวทยาศาสตรเขาชวยในการสบสวนสอบสวนคลคลายคดดวยพยานหลกฐานทางรปธรรมทพสจนไดดวยวธการทางวทยาศาสตร ๒) ใช

111

กระบวนการยตธรรมทางเลอกมากขน มโครงการอาสาสมครเครอขายยตธรรมชมชน ชวยแกไขปญหาความขดแยงในระดบชมชน/หมบานโดยการไกลเกลยขอพพาทในระดบหมบานดวยคณะกรรมการทมาจากคนในชมชน ไดแก โตะอหมาม คร ผใหญบานและอาสาสมครทคนในชมชนยอมรบนบถอ และ ๓) ในการอำานวยความยตธรรม แกปญหาการไมไดรบความเปนธรรมโดยเปดชองทางการรบเรองราวรองเรยนใหมากขนกวางขวางขน มสำานกงานอำานวยความยตธรรมเฉลมพระเกยรตทกอำาเภอในจงหวดชายแดนภาคใตทำางานดวยความรวมมอระหวางกระทรวงมหาดไทยกบกระทรวงยตธรรม มศนยดำารงธรรมในระดบจงหวด มโทรศพทสายดวน ๑๘๘๐ และต ปณ. รบเรองราวรองทกข

112

เอกสารหลกของรายงานประเทศไทยตามสนธสญญาระหวางประเทศดานสทธมนษยชน

๑.ขอมลเบองตนเกยวกบประเทศไทย3

๑.๑ทตง สภาพภมศาสตร และประวตศาสตรทตงและสภาพภมศาสตร

ประเทศไทยตงอยบนภาคพนทวปเอเซยตะวนออกเฉยงใต มพนท ๕๑๓,๑๑๕ ตารางกโลเมตร ตงอยระหวางละตจดท ๕ องศา ๓๐ ลปดาเหนอ ถง ๒๑ องศา และระหวางลองตจด ๙๗ องศา ๓๐ ลปดาตะวนออก ถง ๑๐๕ องศา ๓๗ ลปดาตะวนออก มอาณาเขตตดกบประเทศลาวและพมาทางทศเหนอ ประเทศลาว กมพชาและอาวไทยทางทศตะวนออก ประเทศพมาและมหาสมทรอนเดย ทางทศตะวนตก และประเทศมาเลเซยทางทศใต ขนาดของประเทศมความยาว ๒,๕๐๐ กโลเมตรจากภาคเหนอจรดใต กวาง ๑,๒๕๐ กโลเมตร จากตะวนออกจรดตะวนตก ความยาวฝงทะเลดานตะวนออก (อาวไทย) ๑,๘๔๐ กโลเมตร และฝงทะเลดานตะวนตก (มหาสมทรอนเดย/ทะเลอนดามน) ๘๖๕ กโลเมตรโดยประมาณ ลกษณะภมอากาศรอนชน มฝนตกชกประมาณ ๖ เดอนตอปทเหลอเปนฤดรอน และอากาศเยนเลกนอยประมาณ ๑-๒ เดอนในชวงปลายปตอกบตนป อณหภมเฉลยอยระหวาง ๒๓.๗-๓๗.๕ องศาเซลเซยส มภมประเทศทหลากหลาย จดไดเปน ๔ ภมภาค คอ แถบภเขาสงทางภาคเหนอ ทราบสงทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และทราบลมในเขตภาคกลางทเชอมกบภาคใต ซงมลกษณะเปนเทอกเขายาวและทราบแคบลงไปในฝงทะเล มเมองหลวง คอกรงเทพมหานคร (กทม.)

ประวตศาสตรเดมมขอสนนษฐานวาคนไทยอพยพมาจากมณฑลเสฉวนของจน

ตอนใตเมอ ๔,๕๐๐ ปมาแลว แตตอมามการขดพบหลกฐานโบราณวตถทบานเชยง จงหวดอดรธาน ทเกาแกกวา ๓,๕๐๐ ป จงเกดทฤษฎใหมวาคนไทยอาจตงรกรากในบรเวณแหงนมาแตดงเดม ตงแตยคสมฤทธ และกระจายออกไปอยในทตาง ๆ ของทวปเอเซยรวมถงจน เรยกประเทศของตนวา สยาม และ

3 เอกสารฉบบนจดทำาขนในชวง พ.ศ. ๒๕๕๐ - ๒๕๕๑

113

เปลยนชอเปน ประเทศไทย ในป พ“ ” .ศ. ๒๔๘๒ (๑๙๓๙) ซงคำาวา ไทย หมายถง อสระเสร ประเทศไทยคอดนแดนแหงอสระเสร

ประวตศาสตรของประเทศไทยเรมจากการกอตงบานเมองเมอประมาณครสตศตวรรษท ๑๓ โดยตงราชอาณาจกรสโขทยขนในป พ.ศ. ๑๗๘๑ (๑๒๓๘) และเมออาณาจกรสโขทยเสอมลง กเกดอาณาจกรอยธยาขนในบรเวณลมนำาเจาพระยาในป พ.ศ. ๑๘๙๓ (๑๓๕๐) พรอม ๆ กบอาณาจกรลานนาทางเหนอทเชยงใหมซงยงคงเอกลกษณของลานนาอยจนปจจบน อาณาจกรอยธยาดำารงอยได ๔๑๗ ปกลมสลายลงโดยถกพมายดครองในป ๒๓๑๐ (๑๗๖๗) จงไดยายเมองหลวงลงมาตงทกรงธนบร และยายมากรงเทพในป ๒๓๒๕ (๑๗๘๒) โดยมราชวงศจกรเปนกษตรยปกครองสบมาจนรชกาลปจจบน คอ พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

๑.๒ ประชากรและโครงสรางในป ๒๕๕๑ ประเทศไทยมประชากรคาดประมาณกลางป ๒๕๕๑

จำานวน ๖๓.๑ ลานคน เปนหญงชายในอตราสวนใกลเคยงกน โดยประชากรหญงมจำานวนมากกวาประชากรชายประมาณ ๘ แสนคน ประชากรเหลานกระจายอยในภมภาคทง ๔ และกรงเทพมหานคร (กทม.) โดยจำานวนมากทสดอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (อสาน) รอยละ ๓๓.๖ (๒๑.๒ ลานคน) รองมาเปนภาคกลาง รอยละ ๒๔.๐ (๑๕.๑ ลานคน) ภาคเหนอ รอยละ ๑๘.๕ (๑๑.๗ ลานคน) ภาคใต รอยละ ๑๓.๑ (๘.๓ ลานคน) และอยใน กทม. รอยละ ๑๐.๔ (๖.๖ ลานคน) ประชากร รอยละ ๖๓.๙ (๔๐.๓ ลานคน) อยในชนบท (นอกเขตเมอง) ทเหลอรอยละ ๓๖.๑ อยในเขตเมอง (๒๒.๘ ลานคน) ความหนาแนนของประชากรโดยเฉลยอยท ๑๒๒ คนตอตารางกโลเมตร (ขอมลป ๒๕๔๙)

ลกษณะโครงสรางของประชากรโดยเฉลยมจำานวนชวงอายละประมาณ ๑ ลานคน เปนวยเดกอายตำากวา ๑๕ ป รอยละ ๒๑.๕ (๑๓.๖ ลานคน) วยแรงงานอายระหวาง ๑๕ ๕๙ ป รอยละ ๖๗– .๑ (๔๒.๔ ลานคน) และวยสงอายเกน ๖๐ ปขนไป รอยละ ๑๑.๑ (๗.๐ ลานคน) ขณะทเปนประชากรวยเรยน (๖ ๑๒ ป– ) รอยละ ๒๔.๔ (๑๕.๔ ลานคน) เปนสตรวยเจรญพนธ (๑๕ ๔๔ ป– ) รอยละ ๒๘.๒ (๑๗.๘ ลานคน) ทมอตราคมกำาเนดถงรอยละ ๗๔.๐ จงมจำานวน

114

บตรเฉลย ๑.๕ คน และมอตราเพมของประชากรตามธรรมชาต รอยละ ๐.๔ แสดงถงอตราการเกดตอประชากรพนคนทกำาลงลดลงอยางตอเนอง ซงลกษณะโครงสรางนเพงปรากฏหลงป ๒๕๑๙ เปนตนมา หลงจากมโครงการวางแผนครอบครวในป ๒๕๑๓ โดยอตราเกดของประชากรจาก ๓๕.๖ ในป ๒๕๑๙ ลดลงเปน ๑๐.๙ ในป ๒๕๔๙ และ ๑๒.๕ ในป ๒๕๕๑ ขณะทอตราตายลดเหลอ ๘.๐ และคาดวาในอนาคต ๔ ๕ ปขางหนาจะลดลงอก ดงนนแมคนไทยมอตราการเกด–ธรรมชาตลดลงแตมอายยนยาวขนจาก ๖๔ ปเปนกวา ๗๖ ปสำาหรบเพศหญง และ ๕๘ ปเปน ๗๐ ปสำาหรบเพศชาย (ภาคผนวกตารางท ๑)

๑.๓สภาพทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมประเทศไทยใชแผนพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ระยะ

๕ ปเปนแนวทางหลกในการพฒนาประเทศ โดยเรมตงแตป ๒๕๐๔ แผนพฒนาประเทศ ๓ ฉบบแรก (พ.ศ. ๒๕๐๔ ๒๕๑๙– ) มงพฒนาดานเศรษฐกจเปนหลก ดวยการวางโครงสรางเศรษฐกจและสงเสรมการลงทนของภาคเอกชนเปนสวนใหญแตยงมไดใหความสนใจการพฒนาสงคมจนเขาสแผนฉบบท ๔ (พ.ศ. ๒๕๒๐ ๒๕๒๕– ) ไดพบวา ความกาวหนาทางเศรษฐกจกอใหเกดความแตกตางระหวางรายไดของคนในชาตมากขน และสรางปญหาทางสงคมตดตามมา จงไดเรมผนวกแนวทางการพฒนาสงคมเขาในแผน โดยเรมใหความสนใจตอคณภาพชวตของประชากรในเรองการศกษาและการสาธารณสข ประกอบกบแผนฉบบท ๕ ๗ ไดทำาใหเกดการขยายตว–ทางอตสาหกรรมพนฐานและอตสาหกรรมขนาดใหญเพอการสงออกโดยการระดมทนจากตางประเทศซงจำาเปนตองไดคนทมคณภาพเขามาบรหารจดการ จงตองมการพฒนาคนเพอใหเปนกำาลงทางการผลตทมคณภาพ และในทสดจงไดมงเขาสปรชญาการพฒนาคนท คนเปนศนยกลางของการพฒนา “ ”พรอมกบการรกษาสมดลยทางเศรษฐกจและสงคมตามแผนพฒนา ฉบบท ๘ และ ๙ (พ.ศ. ๒๕๔๐ ๒๕๔๙– ) ตอเนองกน โดยเนนการพฒนา คน และ สงคมแวดลอม ไปพรอมกน เพอใหคนมคณภาพและอยเยนเปนสข โดยการสรางภมคมกนใหคนรจกเรยนรและปรบตวใหทนตอกระแสโลกาภวตน และฟ นตว

115

จากวกฤตเศรษฐกจของชวงป ๒๕๓๙ ๒๕๔๐ ใหไดดวยปรชญาเศรษฐกจพอ–เพยง

เศรษฐกจในป ๒๕๕๐ ประเทศไทยเรมใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต ฉบบท ๑๐ (พ.ศ. ๒๕๕๐ ๒๕๕๔– ) เปนแนวทางในการพฒนา แผนพฒนาฉบบนเนนการมสวนรวมในการพฒนาประเทศของภาคตาง ๆ รวม ๗ กลม ไดแก รฐ เอกชน ผประกอบการ ประชาชน สอมวลชน องคกรภาคเอกชน (ngo) และทองถน ซง ๒ กลมหลงนเพมเตมขนมาจากแผนฉบบท ๘ แผนฉบบท ๑๐ นมงยำาใหคนและสงคมดและพรอมโดยเนนธรรมภบาล ดวยกรอบแนวคดและทศทาง ๕ ยทธศาสตร คอ การพฒนาคน การพฒนาชมชน การปรบเศรษฐกจใหเปนธรรม การดำารงความหลากหลายทางทรพยากรและธรรมภบาล ทงนดวยเงอนไขเพอการอยรอดในยคโลกาภวตน และโดยสภาวะทางเศรษฐกจประเทศไทยจดอยในกลมประเทศกำาลงพฒนา ดชนชนำาภาวะเศรษฐกจทสำาคญของป ๒๕๔๙ เชน

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ๗,๘๑๖.๕ พนลานบาท เฉลยตอคน ๑๑๙,๘๒๔ บาท อตราเตบโต ๕.๐% ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) ๗,๖๕๖.๘ พนลานบาท เฉลยตอคน๑๑๗,๓๕๖ บาท รายไดประชาชาต (NI) ของป ๒๕๔๘ คอ ๕,๒๒๒.๐ พนลานบาท เฉลยตอคน๘๐,๖๓๓ บาท อตราการขยายตว ๘.๙ การสะสมทนถาวรเบองตนและการออม ๒,๒๓๒.๑ เปนของภาครฐ ๕๕๗.๔ และภาคเอกชน ๑,๖๗๔.๗ พนลานบาท การบรโภค/การลงทนภายในประเทศ ๒,๕๓๒.๙ พนลานบาท/๔.๐% มลคาการสงออก/นำาเขาสนคาและบรการ ๕,๗๖๓.๕/๕,๔๕๕.๕ พนลานบาท จำานวนนกทองเทยวชาวตางประเทศ ป ๒๕๔๘ เปน ๑๑,๕๑๖.๙ พนคน เปนรายได ๓๖๗.๔ พนลานบาท คดเปน ๕.๒% ของ GDP ดชนตลาดหลกทรพย ๖๗๙.๘ ดลบญชเดนสะพด ๑๑๗.๖ ดลการชำาระเงน ๔๗๗.๕ พนลานบาท เงนสำารองระหวางประเทศ ๖๖,๙๘๔ ลานเหรยญ สรอ. ดชนราคาผบรโภคทวไป ๑๑๔.๔ และอตราเงนเฟอ ๔.๗ หนตางประเทศ ๕๙,๙๓๕ รายไดสงออก ๑๕๓,๖๕๒ ลานเหรยญ สรอ. สดสวนการชำาระหนตอรายได ๘.๓%

116

ในดานพลงงาน ประเทศไทยตองนำาเขานำามนดบ นำามนสำาเรจรป กาซธรรมชาต ไฟฟา และถานหน โดยมการใชพลงงานในป ๒๕๔๙ ปรมาณรวมทงสน ๖๓,๑๘๐ พนตนเทยบเทานำามนดบ

รายได/รายจายของประเทศ ป ๒๕๔๘ คอ ๑,๒๑๔,๐๐๐.๓/๑,๒๔๕,๙๕๗.๓ ลานบาท และสำาหรบงบประมาณป ๒๕๕๒ มวงเงนงบประมาณ ๑,๘๓๕,๐๐๐ ลานบาท อตราแลกเปลยนเงนโดยเฉลย ๔๐.๒๒ บาทตอ ๑ เหรยญ สรอ. และในป ๒๕๕๑ เปนประมาณ ๓๔ บาทตอ ๑ เหรยญ สรอ.

ในระดบครวเรอน ป ๒๕๔๙ มรายได/คาใชจายเปน ๑๗,๗๘๗/๑๔.๓๑๑ บาท มหนสน ๑๑๖,๕๘๕ บาท อตราการวางงาน ๑.๖ เสนความยากจนอยท ๑,๓๘๖ บาทตอคนตอเดอน มจำานวนคนจน ๖.๑ ลานคน คดเปนสดสวน ๙.๖% และชองวาง ๑.๘% (ภาคผนวกตารางท ๒)

กำาลงการผลตมทงภาคการเกษตรและนอกภาคการเกษตร ผลผลตหลกภาคการเกษตรไดแก ผลผลตจากการเกษตร ปาไม

ป ร ะ ม ง ม พ ช ไ ร พชยนตน ขาว และพชผก สมนไพร ไมดอกไมประดบ ไมผล ยางพารา สวนปา ท ง ห ญ า เ ล ย ง ส ต ว ท เ พ า ะ เ ล ย ง ส ต ว น ำา แ ล ะ อ น ๆ

การผลตนอกภาคเกษตรมเหมองแร ยอยหน ไฟฟา ประปา กาซ กอสราง คาสงปลก ซอมยานพาหนะ ของใช โรงแรม ภตตาคาร การขนสง คมนาคม คลงสนคา บรการ คนรบใช และบรการดานสงคม

ผลผลตหลกภาคอตสาหกรรม มอาหารและเครองดม ยาสบ สงทอ ไม ผลตภณฑจากไม แรโลหะ อโลหะ ยาง พลาสตก เฟอรนเจอร ปโตรเลยม วสดกอสราง เหลก ยานยนตและอปกรณขนสง อเลกทรอนกส เครองใชไฟฟาและอนๆ

ในชวงป ๒๕๓๙ ๒๕๔๐ ประเทศไทยตองประสบปญหาวกฤตทาง–เศรษฐกจอยางรนแรง สงผลกระทบตอสถานะการเงนการคลงของประเทศหลายประการ เงนบาทลดคาลงถงเทาตว (จาก ๒๕ บาทตอ ๑ เหรยญสหรฐ เปน ๔๕.๕๐ บาท และตอมาทรงตว

117

อยท ๔๐ ๔๒ บาท– ) เกดหนตางประเทศจำานวนมหาศาล สถาบนการเงนทงธนาคารและบรษทเงนทนตองปดตวลงกวา ๕๐ สถาบน ธรกจเอกชนหลายรายตองลมเลกกจการ ทำาใหคนจำานวนมากตองตกงาน เดกและเยาวชนจำานวนหนงตองหยดชะงกการเรยนกลางคนเพราะขาดเงนทนสงเสย แรงงานในเมองจำานวนหนงตองเดนทางกลบสชนบท แมจะขาดแคลนงบประมาณแผนดน แตรฐกยงคงงบประมาณเพอการพฒนาคนทสำาคญไว เชน งบประมาณดานการศกษา งบประมาณอาหารเสรมสำาหรบเดกนกเรยนประถมศกษา (นมโรงเรยน) และพยายามสรางงานในชนบทสำาหรบแรงงานทเดนทางกลบถนฐานเดม สถานการณครงน เปนบทเรยนททำาใหประเทศไทยตองทบทวนแนวทางการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของชาต และเรมใหความสนใจอยางจรงจงตอปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตามแนวพระราชดำารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว อยางไรกตาม สถานการณไดฟ นตวขนหลงจากนนประมาณ ๔ – ๕ ปหลงจากทประเทศไทยตองเขารบความชวยเหลอจากกองทน IMF และกองทนตางประเทศอน ๆ เชน กองทนมยาซาวา เปนระยะเวลาชวงหนง

ปจจบน (ชวงป ๒๕๔๙-๒๕๕๑) ขณะทสถานการณเศรษฐกจโลกอยในภาวะผนผวนเนองจากวกฤตเศรษฐกจของสหรฐอเมรกาและราคานำามนทแปรปรวนอยางไมหยดยง ทำาใหประเทศไทยเขาสวงจรเศรษฐกจขาลงอกครงหลงจากเวลาผานไป ๑๐ ป สถานการณราคานำามนโลกทเปลยนแปรอยางรวดเรว สงผลกระทบตอราคาสนคาอปโภคบรโภคภายในประเทศ ราคาอาหารโดยเฉพาะราคาขาวสงขนจนเกดภาวะวกฤตอาหารโลก แตประเทศไทยในฐานะผผลตอาหารและประเทศผสงออกขาวรายใหญของโลก สามารถบรรเทาภาวะวกฤตภายในไดระดบหนง ในชวงนเปนระยะทเงนบาทแขงคาขน (๓๓-๓๕ บาทตอ ๑ เหรยญสหรฐ) แตอตราเงนเฟอกสงขนและผนผวนจนยากจะระบอตราทชดเจนไดในบางชวงมการคาดประมาณอตราถง ๙% อยางไรกตามภาวะเศรษฐกจขาลงชวงน ปจจบนยงไมจดวาวกฤตเทาชวงป ๒๕๓๙-๒๕๔๐ ทผานมา แตสถานการณอนาคตกยงไมอาจคาดการณได

สงคมและวฒนธรรม

118

สงคมไทย ประกอบดวยสถาบนพนฐานคอ ครอบครวจำานวนประมาณ ๑๘.๒ ลานครวเรอน (ป ๒๕๔๙) การตองเผชญความเปลยนแปลงทงจากปจจยภายในครอบครวเองและปจจยภายนอกจากกระแสโลกาภวตน ทำาใหครอบครวไทยตองมวถชวตแตกตางไปจากเดมจนสงผลใหมลกษณะหลากหลายกวาแตกอนจากขอมลป ๒๕๔๗ ๒๕๔๙ ของสำานกงาน–สถตแหงชาตพบวารปแบบและโครงสรางของครวเรอนมการเปลยนแปลงหลายประการ กลาวคอ- ขนาดของครวเรอนลดลงเปนลำาดบจากป ๒๕๓๓ ๒๕๔๓ และ ๒๕๔๙ คอ ๔.๔ เปน ๓.๘ และ ๓.๓ คน ตามลำาดบ และมจำานวนคงทมาตงแตป ๒๕๔๗- รปแบบ เปลยนแปลงจากครอบครวขยายเปนครอบครวเดยวมากขน ในป ๒๕๔๙ มครอบครวเดยว รอยละ ๕๔.๔ ครอบครวขยาย รอยละ ๓๒.๐ ครอบครวทอยคนเดยว รอยละ ๑๑.๓ และครอบครวทมใชญาตกน รอยละ ๐.๕ นอกจากนในกลมครอบครวเดยวทอยพรอมสาม ภรยา และบตรมเพยง รอยละ ๓๒.๔ ทเหลออยกนลำาพงสามภรยา รอยละ ๑๔.๙ และครอบครวทมบดาหรอมารดาคนเดยวกบบตร รอยละ ๗.๒ ซงในกลมหลงน รอยละ ๓๐.๔ มหวหนาครอบครวเปนหญง - สภาวะของครอบครวมอตราการจดทะเบยนสมรสลดลงจาก ๓๖๕.๗ เปน ๓๔๕.๒ และอตราการหยารางสงขน จาก ๘๗.๐ เปน ๙๐.๗ ตอ ๑,๐๐๐ ค ในชวงป ๒๕๔๗-๒๕๔๘ (ตารางท ๓)

ปญหาทครอบครวตองประสบคอ รปแบบการอยอาศยทมเดกไมไดอาศยอยกบพอแมแตอยกบผสงอาย (ป ยา ตา ยาย) ไมนอยกวารอยละ ๑.๙ หรออยในครอบครวทมแตบดาหรอมารดาเพยงคนเดยว นอกจากนมปญหาความเดอดรอนดานเศรษฐกจ การแพรระบาดของสงเสพตด บหร สรา และยาเสพตดในหมวยรน (๑๕ ๒๔ ป– ) การกระทำาผดของเดกและเยาวชนทมอตราสวนสงขนโดยเฉพาะเดกในวยมธยมศกษาตอนตนเปนกลมทมอตราสวนการกระทำาผดมากทสดถงประมาณรอยละ ๔๐ ของเดกทถกดำาเนนคดโดยสถานพนจและกวารอยละ ๕๐ ของเดกทถกดำาเนนคดเปนเดกทอยกบบดามารดา การตดเชอเอดสจากพฤตกรรมเสยงทางเพศ (ตารางท ๓, ๔ และ ๕) ปญหาความรนแรงในครอบครว สมพนธ

119

ภาพในครอบครวเสอมถอย เดกและผสงอายไมไดรบการดแลเทาทควร โดยเฉพาะจำานวนผสงอาย (๖๐ ปขนไป)ทเพมสงขนรอยละ ๑๐.๒ เปน ๑๐.๖ และ ๑๐.๙ ระหวางป ๒๕๔๗, ๒๕๔๙ และ ๒๕๕๐ ซงสงผลใหอตราสวนการพงพง ทกลมอาย ๑๕-๕๙ ปตองรบภาระตอเดก (๐-๑๔ ป) และผสงอาย ๖๐ ปขนไปอยท ๔๗.๐ ในป ๒๕๔๙ และปฏสมพนธของครอบครวตอชมชนและสงคมมแนวโนมเสอมถอย ดวยเหตนจงมการกำาหนดนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ.ศ. ๒๕๔๗ ๒๕๕๖– ๗ ขนดวยยทธศาสตร ๔ แนวทาง คอ ยทธศาสตรการพฒนาศกยภาพครอบครวแบบองครวม การสรางหลกประกนคมครองทางสงคมของครอบครว การสรางระบบกลไกบรหารจดการใหเกอหนนความเขมแขงของครอบครว และการพฒนาศกยภาพของเครอขายทางสงคมเพอพฒนาครอบครว

โดยสภาวะทางสงคมวฒนธรรมสงคมไทยมลกษณะผสมกลมกลน เปนสงคมทหลากหลายของชาตพนธตางๆ กวา ๖๐ กลมจาก ๕ ตระกลภาษา ประชากรกวารอยละ ๘๕ เปนคนไทยจากชาตพนธไทยเผาตางๆ มวฒนธรรมผสมผสานทหลากหลาย ประชากรกลมหลก ไดแก คนไทยในภาคกลาง (รวม กทม.) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอและภาคใต มภาษาไทยเปนภาษาประจำาชาต ภาษาไทยภาคกลางใชเปนภาษาราชการ แตทองถนมภาษาถนใชในชวตประจำาวน ประชากรกลมชาตพนธและชนเผากลมใหญๆ ไดแก กลมชาตพนธบนพนทสง(ชาวเขา)อยในภาคเหนอและภาคกลางตอนบน ๙ ชนเผาหลก (ไดแก กะเหรยง มง เมยน อาขา ลาห ลซ ลวะ ขม และมลาบร) กลมชาตพนธในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เชน โยย พวน แสก กะเลงเขมร กย/กวย บร/ขา โซ/โส ฯลฯ กลมชาตพนธภาคใตมมลายมสลม ซาไก (คนบนพนทสงของภาคใต) และชาวนำาหรอชาวเลบางเผา เชน มอแกน อรกลาโวย รวมถงยงมบางกลมชาตพนธทผสมกลมกลนกบคนไทยจนจำาแนกไดยาก เชน จน มอญ และเวยดนาม เปนตน

ในดานศาสนา คนไทยสวนใหญ (รอยละ ๙๕) นบถอศาสนาพทธ ทเหลอรอยละ ๕ นบถอศาสนาอสลาม ครสต ฮนด ซกส และอน ๆ ศาสนาเปนทมาของวฒนธรรมและประวตศาสตร การมศาสนาทหลากหลาย ทำาใหมวฒนธรรมและอตลกษณทแตกตางหลากหลายดวย เชน

120

ในจงหวดชายแดนภาคใต ประชาชนสวนใหญเปนมลายมสลมนบถอศาสนาอสลามใชภาษามาลายเปนภาษาพดและภาษายาวเปนภาษาเขยน จงมภาษาและวฒนธรรมทตางจากคนในภาคอน ๆ ทนบถอศาสนาพทธ ศาสนาครสตหรอฮนด ฯลฯ

ดานการศกษา ระบบการศกษาของประเทศไทย กำาหนดจดการศกษาพนฐาน ๑๒ ป เปนการศกษาภาคบงคบ ๙ ป คอ ประถมศกษา ๖ ป และมธยมศกษาตอนตน ๓ ป ตอจากนนเปนมธยมศกษาตอนปลาย หรออาชวศกษา ๓ ป และระดบอดมศกษา ๔ ๖ ป –แลวแตสาขาวชา นอกจากนมการจดการศกษา สำาหรบเดกปฐมวยและอนบาลกอนเขาสการศกษาภาคบงคบ๒ ๓ ป ระบบการศกษาของไทยเปดกวางใหกบทกคนในประเทศเขาเรยนได–โดยไมมการเลอกปฏบตดวยกฎหมายการศกษาแหงชาต และกฎหมายการศกษาภาคบงคบ ซงมระเบยบกระทรวงศกษาธการทกำาหนดแนวปฏบตในการจดการศกษาแกเดกในวยการศกษาภาคบงคบทกคน ทงทมหรอไมมหลกฐานบคคลโดยใหองคกรปกครองสวนทองถนจดเงนอดหนนเปนคาใชจายรายหวแกสถานศกษาทจดอยางเทาเทยมกบสำาหรบเดกทกคน ในป ๒๕๔๘-๒๕๔๙ ขอมลจำานวนนกเรยนนกศกษาทวประเทศในระดบการศกษาภาคบงคบ (ประถมศกษาถงมธยมศกษาตอนตน) มอตราสวนระหวางรอยละ ๙๖.๖-๑๐๔.๒ และลดลงในระดบมธยมศกษาตอนปลายถงอดมศกษาเหลอประมาณรอยละ ๖๕.๘-๖๘.๐ จำานวนปการศกษาเฉลยของป ๒๕๔๙ คอ ๗.๖ ป (ตารางท ๖)

สถานการณดานสขภาพและสาธารณสขของประเทศไทยจดวาอยในระดบดประชาชนทกคนมสทธรบบรการดานสาธารณสขดวยสวสดการตามหลกประกนดานการรกษาพยาบาลซงในป ๒๕๕๐ ครอบคลมไดรอยละ ๙๖.๓ ผสงอาย (มรอยละ ๑๐.๗) มอายยนยาวขนและเสยชวตดวยโรคชรามากทสด คอ รอยละ ๓๗ ผพการ (มรอยละ ๒.๙) ไดรบบรการดานการรกษาพยาบาลรอยละ ๙๗ สถานการณโรคเอดสซงเคยเพมอยางรวดเรวเมอ ๑๐ ปกอนไดลดจำานวนจนสถานการณคลคลายลงมาก ปจจบนสถานการณดานสขภาพของไทยมกฎหมายหลกประกนสขภาพแหงชาต ซง

121

ดำาเนนการตามโครงการหลกประกนสขภาพถวนหนาทมกองทนหลกประกนสขภาพ จดระบบบรการสขภาพดวยการรกษาพยาบาลทมมาตรฐานเพอบคคลทกคนทวประเทศดวยการประสานกบองคกรปกครองสวนทองถนในการจดบรการทเทาเทยมโดยคำานงถงความมนคงดานสขภาพของบคคลทกคนในประเทศไทย รวมถงบคคลทมปญหาดานสถานะบคคล จนตองแบกรบภาระคาใชจายในการใหบรการทไมสามารถเรยกเกบไดในแตละปเปนเงนจำานวนมาก การดำาเนนการจงพฒนาสเชงรกทเนนการปองกนโรคและดแลสขภาพดวยตนเองโดยมกฎหมายสขภาพแหงชาตออกใชในป ๒๕๕๐ ใชกระบวนการมสวนรวมของประชาชนทกภาคสวนคอ สมชชาสขภาพ ของแตละพนทตามประเดนทสอดคลองกบสภาพความตองการและภมปญญาทองถน

๑.๔โครงสรางทางการเมองการปกครอง รฐธรรมนญและกฎหมายการเมองการปกครอง

ประเทศไทยมการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข มรฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด มโครงสรางทางการเมองทประกอบดวยอำานาจ ๓ ฝายคอ ฝายนตบญญตคอรฐสภา ทำาหนาทตรากฎหมาย ฝายบรหารคอรฐบาลหรอคณะรฐมนตร ทำาหนาทบรหารราชการแผนดนและบรหารจดการการดำาเนนงานตามกฎหมาย ฝายตลาการคอศาลทำาหนาทพจารณาพพากษาคดตามกฎหมาย นอกจากนยงมองคการปกครองสวนทองถน ทำาหนาทบรหารงานทองถนเพอประโยชนของประชาชนในทองถนและประโยชนของชาต รวมถงมกลไกองคกรอสระไมนอยกวา ๔ หนวยงานทำาหนาทตรวจสอบการใชอำานาจรฐ

ในดานการปกครอง ประกอบดวยราชการบรหารสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน

- ราชการบรหารสวนกลางจดเปน ๒๐ กระทรวง รบผดชอบดแลบรหารงานและภารกจทใหบรการแกประชาชน (ตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. ๒๕๔๕)มคณะรฐมนตรประกอบดวยนายกรฐมนตรเปนหวหนาคณะและรฐมนตร

122

กระทรวงตาง ๆ นายกรฐมนตรเปนผมบทบาทสำาคญในการบรหารประเทศทตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรและมาจากการเลอกตงตามรฐธรรมนญ แตละกระทรวงมรฐมนตรมาจากภาคการเมองทำาหนาทกำาหนดนโยบายโดยมปลดกระทรวงเปนหวหนาขาราชการประจำารบผดชอบกำากบดแลการทำางานของกรมหรอหนวยงานเทยบเทาตาง ๆ ในสงกด ซงแตละกรมมอธบดหรอตำาแหนงอนทเทยบเทารบผดชอบบรหารงาน

- ราชการบรหารสวนภมภาค แบงเปน ๗๕ จงหวด ๘๗๗ อำาเภอ ๗,๒๕๕ ตำาบล และ ๗๔,๙๔๔ หมบาน หมบานเปนเขตการปกครองขนพนฐานทมผใหญบานเปนหวหนารบผดชอบดแลความสงบเรยบรอย หลาย ๆ หมบานรวมเปนตำาบลซงมกำานนเปนหวหนาดแลรบผดชอบ ตำาแหนงผใหญบานและกำานนเปนตวแทนภาครฐแตไดรบการเลอกตงจากประชาชนในพนท และขนกบนายอำาเภอ ซงขนกบผวาราชการจงหวดอกชนหนงโดย ๒ ตำาแหนงหลงนเปนขาราชการทไดรบแตงตงจากราชการบรหารสวนกลาง คอ กระทรวงมหาดไทย

- ราชการบรหารสวนทองถน มกรงเทพมหานครและเมองพทยาเปนองคกรระดบจงหวดซงมผวาราชการมาจากการเลอกตง และมองคกรบรหารสวนทองถนระดบรองลงมารวม ๗,๘๕๓ แหง เทศบาลตำาบล ๑,๑๒๔ แหง และองคการบรหารสวนตำาบล (อบต.) ๖,๕๐๐ แหง องคการบรหารสวนทองถนเหลานมนายก อบจ. นายกเทศมนตร และนายก อบต. ทมาจากการเลอกตงเปนหวหนารบผดชอบกำากบดแลการบรหารราชการของแตละองคกรตามลำาดบ

การบรหารงานของประเทศไทยดำาเนนการตามงบประมาณประจำาป ซงไดรบอนมตจดสรรจากรฐสภา โดยปงบประมาณจะเรมวนท ๑ ตลาคมและสนสดในวนท ๓๐ กนยายนของปถดไป ในป ๒๕๕๒ งบประมาณของประเทศตงไวทวงเงน ๑,๘๓๕,๐๐๐ ลานบาท

ในประชาคมระหวางประเทศระดบภมภาค ประเทศไทยเปนสมาชกสมาคมเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Asean) และสมาคมความรวมมอทางเศรษฐกจภมภาคเอเซยแปซฟค (APEC) และการประชมกลมประเทศเอเชยยโรป (ASEM)

123

รฐธรรมนญในป ๒๕๕๐ ประเทศไทยใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

พทธศกราช ๒๕๕๐ ซงประกาศใชเมอวนท ๒๔ สงหาคม ๒๕๕๐ โดยกอนหนานนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช ๒๕๔๐ สนสดลงเมอวนท ๑๙ กนยายน ๒๕๔๙ มการรฐประหารโดย คณะทหาร หรอ คณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข ดวยเหตผลเพอแกไขปญหาวกฤตทางการเมองการปกครองทมการทจรตและประพฤตมชอบ ความขดแยงแตกแยกในหมประชาชนทมอยางกวางขวาง คณะปฏรปการปกครองฯ มเปาหมายหลกทจะดำาเนนการแกไขปญหาดงกลาวและรางรฐธรรมนญฉบบใหมใหเสรจสนภายใน ๑ ปจงไดประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (ฉบบชวคราว) พทธศกราช ๒๕๔๙ เพอแกไขฟ นฟวกฤตของประเทศ สงเสรมคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ปฏบตตามกฎบตรสหประชาชาตและพนธกรณ/ความตกลงระหวางประเทศ และเรงรดจดทำารางรฐธรรมนญขนใหมดวยการมสวนรวมอยางกวางขวางจากประชาชนในทกขนตอน รฐธรรมนญฯ ฉบบชวคราวซงม ๓๙ มาตรา คงหลกการและแนวทางการคมครองและสงเสรมสทธมนษยชนกำาหนดไวในมาตรา ๓ วา บทบญญตแหงรฐธรรมนญนคมครองศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพและความเสมอภาคบรรดาทชนชาวไทยเคยไดรบความคมครองตามประเพณการปกครองประเทศและตามพนธกรณระหวางประเทศทมอยแลว และในทางปฏบตองคกรภาคเอกชน ภาคประชาชนและสอมวลชนตางยงคงมเสรภาพในการดำาเนนงานไดตามปกต

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ ซงใชในชวงป ๒๕๔๐-๒๕๔๙ เปนเวลา ๑๐ ปไดวางแนวทางและองคกรการปกครองตามระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมขไวดวยกลไกและองคกรการบรหารทเปนพนฐานของหลกการและแนวทางคมครองสทธมนษยชนทชดเจนหลายประการ โดยเฉพาะไดระบถงความคมครองตอศกดศรความเปนมนษยและสทธเสรภาพของบคคลตลอดจนสทธอนๆ ทกาวหนาหลายเรอง ถงแมหลกการพนฐานของเรองสทธมนษยชนจะมปรากฏอยในรฐธรรมนญฉบบอนๆ กอนหนานแลว เชน รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๑๗ และ ๒๕๓๔ ซงไดเคยมบญญตเรองสทธเสมอภาคในความคมครองตามรฐธรรมนญและกฎหมาย สทธเทาเทยมกนของหญงชาย สทธของจำาเลยใน

124

กระบวนการทางศาล ฯลฯ แตรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. ๒๕๔๐ นบวาเปนฉบบทกาวหนามากในเรองหลกการดานสทธมนษยชนจนเปนทยอมรบกนทวไปในหมนกวชาการและประชาชนวา เปนรฐธรรมนญฉบบประชาชนทดทสดฉบบหนง ซงไดใชเปนพนฐานของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

การรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ดำาเนนการดวยกระบวนการมสวนรวมของประชาชนจากทกภาคสวน โดยความรบผดของ สภารางรฐธรรมนญทสมาชกผานการคดเลอกจากสมชชาแหงชาตจำานวน ๒,๐๐๐ คน จากภาคสวนตางๆ ทพระมหากษตรยทรงแตงตงเพอมาคดเลอกกนเองเหลอ ๒๐๐ คน แลวเสนอคณะมนตรความมนคงแหงชาตซงเปนองคกรรกษาความสงบเรยบรอยและความมนคงแหงชาตของคณะปฏรปการปกครองฯ ใหคดเลอกเหลอ ๑๐๐ คน แตงตงเปนสมาชกสภารางรฐธรรมนญ

รางรฐธรรมนญทรางขนโดยคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญของสภารางรฐธรรมนญ ผานการรบฟงความคดเหนของประชาชนรวมทงเยาวชนและนกศกษาจากทกภมภาคทวประเทศ แกไขปรบปรงตามขอเสนอแนะ แลวนำาเสนอบคคลและองคกรทกำาหนดโดยรฐธรรมนญ(ฉบบชวคราว) ๒๕๔๙ เพอพจารณาและเสนอความคดเหน ไดแก คณะมนตรความมนคงแหงชาต สภานตบญญตแหงชาต คณะรฐมนตร ศาลฎกา ศาลปกครองสงสด คณะกรรมการการเลอกตง คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ผวาการตรวจเงนแผนดน ผตรวจการแผนดนของรฐสภา คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต สถาบนอดมศกษาตางๆ นำากลบมาแกไขเพมเตมแลวเผยแพรใหทราบทวไปอกครง แลวเสนอสภารางรฐธรรมนญพจารณาใหความเหนชอบทงฉบบ จากนนไดเผยแพรตอประชาชนอกครงอยางกวางขวางเพอการออกเสยงประชามตใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบรางรฐธรรมนญทงฉบบโดยประชาชน การออกเสยงประชามตจดทำาเมอวนท ๑๙ สงหาคม ๒๕๕๐ ตามมาตรา ๒๙ ของรฐธรรมนญฯ (ฉบบชวคราว) พ.ศ. ๒๕๔๙ เปนการออกเสยงประชามตครงแรกของประเทศไทย ผมสทธออกเสยงประชามตคอผมสทธออกเสยงเลอกตงจำานวน ๔๕,๐๙๒,๙๕๕ คน มาใชสทธจำานวน ๒๕,๙๗๘,๙๕๔ คน (รอยละ ๕๗.๖๑) ผลการออกเสยง คำานวณจากคะแนนเสยงของบตรทนบเปนคะแนนเสยงไดคอ ๒๕,๔๗๔,๗๔๗ (รอยละ

125

๙๘.๐๖ ของผมาใชสทธ) จงปรากฏผลการออกเสยงประชามตเปนทางการคอ เหนชอบรอยละ ๕๗.๘๑ และไมเหนชอบรอยละ ๔๒.๑๙ ซงถอวาเสยงสวนใหญของผมาใชสทธลงมตเหนชอบรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ สบทอดหลกการดานสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. ๒๕๔๐ พรอมกบมตทเปดกวางและชดเจนยงขนในดานสทธและเสรภาพของประชาชนทเนนกระบวนการมสวนรวมโดยตรง สาระสำาคญทแตกตางและเพมเตมสรปได ๔ แนวทางคอ

๑. การคมครอง สงเสรมและขยายสทธและเสรภาพของประชาชนอยางเตมท

๒. การลดการผกขาดอำานาจรฐและขจดการใชอำานาจอยางไมเปนธรรม

๓. การทำาใหการเมองโปรงใสและมคณธรรมจรยธรรม๔. การเพมความเขมแขงขององคกรตรวจสอบ (รายละเอยดใน

ภาคผนวก ๓)สาระสำาคญและโครงสรางตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกร

ไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ ทเปนหลกประกนสทธและเสรภาพของประชาชนตามหลกการดานสทธมนษยชนทสำาคญคอกลไก/องคกร

รฐสภาประกอบดวย ๒ สภาคอ สภาผแทนราษฎรและวฒสภา สมาชกสภาผแทนราษฎรจำานวน ๔๘๐ คน มาจากการเลอกตงโดยตรงแบบแบงเขต ๔๐๐ คน และการเลอกตงแบบสดสวน๘๐ คน (มาตรา ๙๓) สมาชกวฒสภาจำานวน ๑๕๐ คน มาจากการเลอกตงจงหวดละ ๑ คน และทเหลอมาจากการสรรหา (มาตรา ๑๑๑)

องคกรอสระตามรฐธรรมนญ ไดแก- คณะกรรมการการเลอกตง มหนาทรบผดชอบควบคมและดำาเนนการ

จดการเลอกตงหรอสรรหาสมาชกสภาผแทนราษฎร วฒสภา สภาทองถน ผบรหารทองถน กำาหนดขอปฏบตสำาหรบคณะรฐมนตรรกษาการและดแลการออกเสยงประชามตใหเปนไปโดยสจรตและเทยงธรรม

126

- ผตรวจการแผนดนมหนาทพจารณาสอบสวนหาขอเทจจรงตามคำารองเรยนกรณเจาหนาทของรฐองคกรตามรฐธรรมนญ องคกรในกระบวนการยตธรรมไมปฏบตตามกฎหมาย ปฏบตนอกเหนออำานาจหนาทปฏบตหรอละเลยไมปฏบตหนาทตามกฎหมายซงกอใหเกดความเสยหายดำาเนนการเกยวกบจรยธรรมของผดำารงตำาแหนงทางการเมองตดตามประเมนผลและเสนอแนะการปฏบต/แกไขรฐธรรมนญ และสอบสวนการกระทำาทมผลกระทบตอความเสยหายสวนรวมเพอคมครองประโยชนสาธารณะ

- คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตมหนาทไตสวนขอเทจจรงและทำาความเหนเกยวกบการถอดถอนผดำารงตำาแหนงทางการเมองและเจาหนาทระดบสงเสนอตอวฒสภาหรอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดำารงตำาแหนงทางการเมอง ตรวจสอบทรพยสน และกำากบดแลคณธรรมจรยธรรมของบคคลเหลาน

- คณะกรรมการตรวจเงนแผนดนมหนาทเกยวกบการตรวจ กำาหนดหลกเกณฑ และใหคำาปรกษาและขอเสนอแนะในการตรวจเงนแผนดนโดยอสระและเปนกลาง

องคกรอนตามรฐธรรมนญไดแก- องคกรอยการ มหนาทในการพจารณาสงคดโดยอสระและเทยงธรรม- คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตมหนาทตรวจสอบ ตดตาม และ

ดแลสถานการณและเสนอแนะมาตรการแกไขดานสทธมนษยชนภายในประเทศ และเสนอเรองทมผรองเรยนวามผลกระทบตอสทธมนษยชนตอศาลรฐธรรมนญหรอศาลปกครอง ฟองรองคดตอศาลยตธรรมแทนผเสยหายเพอแกปญหาการละเมดสทธเปนสวนรวม ตามแตกรณ

- สภาทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต มหนาทใหคำาปรกษา ขอเสนอแนะ และใหความเหนเกยวกบกฎหมายดานเศรษฐกจและสงคมตอคณะรฐมนตร

คณะรฐมนตร มจำานวนไมเกน ๓๖ คน (มาตรา ๑๗๑)ศาล ประกอบดวย ศาลรฐธรรมนญ ศาลยตธรรม ศาลปกครอง และ

ศาลทหาร- ศาลรฐธรรมนญ มหนาทพจารณาวนจฉยขอกฎหมายทมปญหาขด

แ ย ง ต อ ร ฐ ธ ร ร ม น ญ

127

- ศาลยตธรรม มอำานาจพจารณาพพากษาทวไป ยกเวนคดทมกฎหมายบญญตใหอยในอำานาจของศาลอน

- ศาลปกครอง มอำานาจพจารณาพพากษาคดทเปนขอพพาทระหวางหนวยงานภาครฐหรอเจาหนาทของรฐกบเอกชน หรอระหวางหนวยงานภาครฐดวยกนเอง ศาลปกครองมศาลปกครองสงสด ศาลปกครองชนตน และอาจมศ า ล ป ก ค ร อ ง ช น อ ท ธ ร ณ ไ ด

- ศาลทหาร มอำานาจพจารณาพพากษาคดอาญาทหารองคการปกครองสวนทองถนเปนหนวยงานหลกในการดแลและจดทำา

บรการสาธารณะเพอประโยชนของประชาชนในทองถนทมลกษณะปกครองตนเองได มอสระในการกำาหนดนโยบายการปกครอง การบรหาร การเงนการคลง และมอำานาจหนาทของตนเองโดยเฉพาะ แตตองคำานงถงความสอดคลองกบการพฒนาจงหวดและประเทศสวนรวมดวยหลกการ/แนวทาง

ขอบญญตเกยวกบสทธเสรภาพพนฐานอนเปนหลกประกนดานสทธมนษยชนทสำาคญ เชน

บททวไป คมครองศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพ และความเสมอภาคของบคคล และความคมครองภายใตรฐธรรมนญทเสมอกน ไมเลอกเหลากำาเนด เพศ หรอศาสนา (มาตรา ๔, ๕, ๙)

สทธและเสรภาพ (มาตรา ๒๖ ๖๙– ) บญญตใหการใชอำานาจขององคกรรฐ ตองคำานงถงศกดศรความเปนมนษยและสทธเสรภาพของบคคล การจำากดสทธเสรภาพทรบรองโดยรฐธรรมนญกระทำามไดและผถกละเมดสามารถใชในการสคดทางศาล ความเสมอภาคของหญงชายในความคมครองตามกฎหมาย การหามการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล เพราะเหตแหงความแตกตางในเรองเชอชาต ศาสนา ภาษา เพศ อาย สภาพทางกาย สถานะตางๆ และความคดเหนทางการเมองทไมขดรฐธรรมนญ สทธและเสรภาพสวนบคคลในชวตและรางกายทจะไมถกทรมาน ทารณ ลงโทษโหดรายไรมนษยธรรม จบกม คมขง คน และสทธในการไดรบการเยยวยาหากถกละเมด การคมครองสทธเสรภาพดานตาง ๆ ทงในครอบครว เกยรตยศ ชอ

128

เสยง ความเปนอยสวนตว เคหสถาน การเดนทางและการเลอกถนทอย การสอสาร การนบถอศาสนา สทธในกระบวนการยตธรรมทเขาถงโดยงาย ไมตองรบโทษทางอาญาโดยมไดกระทำาความผดตามกฎหมาย ผตองหา/จำาเลยจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาไมมความผดจนกวาจะถกพพากษาถงทสด ความคมครองอยางเหมาะสมสำาหรบเดก เยาวชน สตร ผสงอาย ผพการ สทธในทรพยสน การรบมรดก การทดแทนจากการเวนคนของรฐ สทธเสรภาพในการประกอบอาชพและสวสดภาพดานแรงงาน สทธในการแสดงความคดเหนของบคคลและสอมวลชนในการพด การเขยน การพมพ การโฆษณา การปดกจการหนงสอพมพแทรกแซงการเสนอขาวใหเงนหรอทรพยสนอดหนนสอ รฐกระทำามได สทธเสรภาพทางการศกษาและวชาการ สทธในบรการสาธารณสขและสวสดการจากรฐ สทธในขอมลขาวสารและการรองเรยน เสรภาพในการชมนมโดยสงบและเสรภาพในการรวมกนเปนสมาคมและการจดตงพรรคการเมอง สทธชมชน สทธพทกษรฐธรรมนญ

แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ (มาตรา ๗๕ ๘๗– ) กำาหนดใหรฐตรากฎหมาย กำาหนดและแถลงนโยบายการบรหารราชการแผนดนและเสนอผลการดำาเนนงานตามนโยบายตอรฐสภามนโยบายดานตาง ๆ ไดแก ความมนคงของรฐ การบรหารราชการแผนดน นโยบายดานศาสนา สงคม สาธารณสข การศกษาและวฒนธรรม กฎหมายและการยตกรรม การตางประเทศ เศรษฐกจ ทดน ทรพยากรสงแวดลอม วทยาศาสตรทรพยสนทางปญญาพลงงาน และการมสวนรวมของประชาชนในการกำาหนดนโยบาย ตดสนใจทางการเมอง ตรวจสอบการใชอำานาจรฐ การรวมกลมดำาเนนกจกรรมชมชนและใหการศกษาเพอพฒนาการเมองการปกครองตามรฐธรรมนญ

กฎหมายและกระบวนการยตธรรมกระบวนการยตธรรมของไทยเปนระบบทผสมผสานหลกการ

กฎหมายไทยตามจารตประเพณกบกฎหมายตะวนตก และมการตรากฎหมายเปนลายลกษณอกษรขนสำาหรบการพจารณาคด การบงคบใชกฎหมายและการปกปองความยตธรรม นอกเหนอจากรฐธรรมนญซงเปนกฎหมายสงสดทกำาหนดหลกการคมครองสทธเสรภาพของประชาชนไวเปนแนวทางพนฐานแลว

129

ประเทศไทยมประมวลกฎหมายอาญาและประมวลกฎหมายแพงและพาณชยซงปรบปรงจากกฎหมายเดมทใชมาตงแตป ๒๔๕๑ และ ๒๔๖๖ พรอมประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงและพาณชย และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบปจจบน ประกาศใชตงแตป ๒๔๗๘ เปนกฎหมายหลกในการพจารณาพพากษาคดของศาลยตธรรม โดยประมวลกฎหมายอาญาเปนแนวทางหลกในการคมครองชวตรางกายทรพยสน และสวสดภาพในชวตประจำาวนซงหามลงโทษประหารชวตเดกอายตำากวา ๑๘ ป ขณะทประมวลกฎหมายแพงและพาณชยกคมครองชวตความเปนอยดานสงคม ทรพยสนและการดำารงชวตทวไป ประมวลกฎหมายทง ๒ ฉบบจงเปนกฎหมายพนฐานในการคมครองสทธของประชาชน

กลไกของกระบวนการยตธรรมทางอาญาเรมตนทพนกงานตำารวจ ซงมหนาทรบแจงความและจบกมเมอมการละเมดหรอกระทำาผดกฎหมาย จากนนจะทำาหนาทสอบสวน หากตองมการฟองคดจะเสนอเรองไปยงอยการ อยการจะทำาหนาทเปนทนายแผนดนพจารณาสำานวนและพยานหลกฐานและสงฟองหรอไมฟอง ศาลเปนผพจารณาพพากษาคด หากศาลพจารณาแลวเหนวาคดไมมมลกจะสงใหยกฟองและปลอยตวผตองหา ผตองหาและจำาเลยมสทธเตมทในการสคดและพสจนวาตนเปนผบรสทธ มสทธแตงตงทนายและในคดทมโทษประหารชวต จำาคก หรอผตองหาเปนเดกอายไมเกน ๑๘ ป รฐมหนาทตองจดหาทนายความให และไดรบความคมครองสทธมนษยชนตามมาตรฐานทรฐธรรมนญกำาหนด

ปจจบนมกระบวนการพจารณาคดในรปแบบกระบวนการยตธรรมทางเลอกมากขนในลกษณะกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยในคดแพงมระบบอนญาโตตลาการ ระบบการไกลเกลย การประนอมหน และสำาหรบคดเยาวชนและครอบครวกมการประชมกลมครอบครว เปนตน

ในขณะจดทำารายงานน กระบวนการยตธรรมของประเทศไทยใชกฎหมายจดตงศาล คอ พระราชบญญตใหใชพระธรรมนญศาลยตธรรม พ.ศ. ๒๕๔๓ จดระบบศาลยตธรรมเปน ๓ ชน คอ ศาลชนตน ศาลอทธรณและศาลฎกา และจำาแนกประเภทตามลกษณะคด เชน ศาลคดเยาวชนและครอบครว ศาลแรงงาน ศาลภาษอากร ศาลทรพยสนทางปญญา ศาลลมละลาย เปนตน ซงแตละประเภทศาล มกระบวนวธพจารณาความตามประเภทของคดและกลม

130

เปาหมายในรายละเอยดทแตกตางกนอยบาง แตดวยหลกการเดยวกนคอเพออำานวยความยตธรรม

๒.กรอบ/แนวทางพนฐานของประเทศเพอการคมครองและสงเสรมสทธมนษยชน

๒.๑ การยอมรบมาตรฐานระหวางประเทศ*ประเทศไทยยอมรบมาตรฐานระหวางประเทศเพอการคมครอง

สทธมนษยชนโดยการภาคยานวตเขาเปนภาคของสนธสญญาหลกดานสทธมนษยชนแลวรวม ๗ ฉบบ จากสนธสญญาหลก ๙ ฉบบ มอนสญญาและกตการะหวางประเทศ ซงมผลบงคบใชกบประเทศไทยตามลำาดบการเขาเปนภาค ดงน๑. อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ (Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women-CEDAW) ๘ กนยายน ๒๕๒๘ มขอสงวน ๗ ขอ คอ ขอ ๗. ความเสมอภาคทางการเมองและตำาแหนงราชการ ๙. การถอสญชาตของบตร ๑๐. ความเสมอภาคทางการศกษา ๑๑. สทธโอกาสทจะไดรบการจางงาน ๑๕. การทำานตกรรม ๑๖. การสมรสและความสมพนธทางครอบครว และ ๒๙. การระงบขอพพาทระหวางรฐภาค ซงไดถอนขอสงวนไปแลว ๕ ขอ ปจจบนยงคงอย ๒ ขอ คอ ขอ ๑๖ และ ๒๙ ๒. อนสญญาวาดวยสทธเดก (Convention on the Rights of the Child-CRC) ๒๖ เมษายน ๒๕๓๕มขอสงวน ๓ ขอ คอ ขอ ๗. เกยวกบการจดทะเบยนเกดและการไดสญชาตของเดก ๒๒. การรองขอสถานะผลภยของเดก และ ๒๙. การจดการศกษาสำาหรบเดก ซงตอมาไดถอนขอสงวนท ๒๙ ปจจบนจงยงคงอย ๒ ขอ คอ ขอ ๗ และ ๒๒ ๓. กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights – ICCPR) ๓๐ มกราคม ๒๕๔๐

131

ไมมขอสงวนแตมถอยแถลงตความ ๔ ประเดน สำาหรบขอ ๑. เกยวกบสทธในการกำาหนดเจตจำานงของตนเอง ๖. โทษประหารชวตเดกอายตำากวา ๑๘ ปทกระทำาผด ๙. การนำาตวผตองหาเขาสการพจารณาคดโดยพลนและ ๒๐. หามการโฆษณาชวนเชอเพอการทำาสงคราม ปจจบนยงคงอยทง ๔ ประเดน๔. กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม (International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights – ICESCR) ๕ ธนวาคม ๒๕๔๒มถอยแถลงตความสำาหรบขอ ๑ เกยวกบสทธในการกำาหนดเจตจำานงของตนเอง ปจจบนยงคงอย๕. อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ (International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination – CERD) ๒๗ กมภาพนธ ๒๕๔๖มถอยแถลงตความทวไปวารฐบาลไทยจะไมรบพนธกรณเกนขอบญญตของรฐธรรมนญและกฎหมายภายใน และมขอสงวน ๒ ขอ คอ ขอ ๔. เกยวกบการออกมาตรการขจดการเลอกปฏบตในทนทและ ๒๒การเสนอขอพพาทระหวางรฐตอศาลยตธรรมระหวางประเทศเพอพจารณา ประเทศไทยไมรบผกพน ๖. อนสญญาตอตานการทรมานและการปฏบตหรอลงโทษอนทโหดรายไรมนษยธรรมหรอยำายศกดศร (Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment - CAT) ๑ พฤศจกายน ๒๕๕๐มถอยแถลงตความ ๓ ประเดนและขอสงวน ๑ ขอ คอ ถอยแถลงตความสำาหรบขอ ๑. เกยวกบคำานยามของ การทรมาน ขอ ๔“ ” . การกำาหนดใหการกระทำาการพยายาม การสมรรวมคด และมสวนรวมในการกระทำาทรมานเปนความผดทลงโทษไดตามกฎหมายอาญาและ ขอ ๕. การดำาเนนมาตรการเพอใหมเขตอำานาจเหนอความผดตามขอ ๔ ไทยตความขอบญญตเหลานตามประมวลกฎหมายอาญาทใชบงคบในปจจบนและมขอสงวนตอขอ ๓๐ การเสนอขอพพาทระหวางรฐไปยงศาลยตธรรมระหวางประเทศ ประเทศไทยไมรบผกพน

132

๗. อนสญญาวาดวยสทธของคนพการ (Convention of the Rights of Persons with Disabilities) ลงนามเมอวนท ๓๐ มนาคม ๒๕๕๐ ซงเปนวนแรกทเปดใหลงนามและคณะรฐมนตรมมตเหนชอบเมอวนท ๑ เมษายน ๒๕๕๑ ขณะนอยในกระบวนการเพอใหสตยาบน (ขอมลตามตารางท ๗)

นอกจากน ยงไดเขาเปนรฐภาคของพธสารเลอกรบของอนสญญาและสนธสญญาระดบรองอกหลายฉบบ เชน

- พธสารเลอกรบของอนสญญาวาดวยสทธเดกเรองการคาเดก การคาประเวณเดก และสอลามกทเกยวกบเดก (๑๑ มกราคม ๒๕๔๙)

- พธสารเลอกรบของอนสญญาวาดวยสทธเดกเรองความเกยวพนของเดกในความขดแยงกนดวยอาวธ (๒๗ กมภาพนธ ๒๕๔๙)

- อนสญญากรงเฮกวาดวยลกษณะทางแพงในการลกพาตวเดกขามชาต(๑ พฤศจกายน ๒๕๔๕)

- อนสญญากรงเฮกวาดวยการคมครองเดกและความรวมมอในการรบบตรบญธรรมระหวางประเทศ (๑ สงหาคม ๒๕๔๗)

- อนสญญาดานแรงงานฉบบตาง ๆ ๑๔ ฉบบ ไดแก ฉบบท ๘๐, ๑๑๖, ๑๐๔, ๑๐๕, ๑๒๗, ๑๔, ๑๙, ๑๒๓, ๒๙, ๘๘, ๑๒๒, ๑๐๐, ๑๘๒ และ ๑๓๘ ซงมการทะยอยลงนามเขาเปนภาคตามลำาดบ โดยลาสดคอฉบบท ๑๘๒ ซงเกยวกบการคมครองแรงงานเดกทวาดวยรปแบบทเลวรายทสดของการใชแรงงานเดก (กมภาพนธ ๒๕๔๔) และ ๑๓๘ เกยวกบอายขนตำาในการจางงาน (พฤษภาคม ๒๕๔๘) ตามลำาดบ

- ฯลฯและกำาลงอยระหวางศกษาพนธกรณและความพรอมของไทย ตอ

การเขาเปนภาคของอนสญญาวาดวยการปองกนบคคลจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ (International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance –CED)

133

การยอมรบมาตรฐานระหวางประเทศตามสนธสญญาดานสทธมนษยชนตาง ๆ ดงกลาวขางตนทำาใหเกดพนธกรณทประเทศไทยในฐานะรฐภาคของอนสญญาเหลานน ตองปฏบตตดตามมา ๔ เรองหลก คอ

- การประกนใหเกดสทธตามสนธสญญานน- การดำาเนนการใหเกดสทธและคมครองสทธในทางปฏบต- การเผยแพรหลกการและเนอหาของสทธนน ๆ และ- การจดทำารายงานผลการดำาเนนงานทจดใหมขนเพอใชสทธ

ตามสนธสญญาประเทศไทยไดดำาเนนการตามพนธกรณของสนธสญญาระหวาง

ประเทศอยางจรงจงตามพนธกจทรบ หลงจากลงนามเขาเปนรฐภาคของอนสญญาดานสทธมนษยชนฉบบตาง ๆ สถานการณดานสทธมนษยชนในประเทศไทยไดพฒนาขนมาก มการประกนสทธโดยบรรจหลกการดานสทธมนษยชนไวในรฐธรรมนญเปนเบองตน จดตงองคกรอสระเพอตรวจสอบและคมครองสทธมนษยชน ทบทวนปรบปรงแกไขกฎหมาย กฎระเบยบ และออกกฎหมายใหมเพอคมครองสทธของประชาชนหลายฉบบ วางยทธศาสตรแนวทางแกไขเพอการคมครองสทธดานตาง ๆ ทำาใหสามารถถอนขอสงวนไดสวนหนง เชน ขอสงวนตามขอ ๒๙ ของอนสญญาวาดวยสทธเดก และขอ ๗,๙,๑๐,๑๑ และขอ ๑๕ ของอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ มการเผยแพรหลกการและเนอหาของสนธสญญาตอสาธารณชนดวยรปแบบวธการทหลากหลายและกวางขวาง รวมถงดำาเนนการภารกจสำาคญคอการจดทำารายงานผลการดำาเนนงานของประเทศเกยวกบการทำาใหเกดสทธและความกาวหนาในการใชสทธตามอนสญญาเหลานน ซงเปนพนธกรณทมเงอนไขระยะเวลากำาหนดไวแนนอนชดเจนตามกตกา/อนสญญาแตละฉบบ รายงานเหลานเปนกลไกสำาคญในการตรวจสอบและตดตามผลขององคการสหประชาชาตเชนเดยวกบเปนกลไกตรวจสอบตดตามและประเมนตนเอง ประเทศไทยจงใหความใสใจกบภารกจเรองนมาก ดงปรากฏความกาวหนาโดยละเอยดในรายงานแตละฉบบดวยกระบวนการจดทำารายงานทจะกลาวตอไป

๒.๒ กรอบกฎหมายพนฐานภายในระดบชาต

134

นอกจากรฐธรรมนญ ประมวลกฎหมายแพงและพาณชยและประมวลกฎหมายอาญาซงเปนกฎหมายหลกพนฐานในการคมครองสทธมนษยชนดงกลาวแลว ประเทศไทยมกฎหมายประกอบรฐธรรมนญเกยวกบกลไกคมครองและสงเสรมสทธมนษยชนทสำาคญ เชน กฎหมายวาดวยคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ผตรวจการแผนดน ศาลปกครอง คณะกรรมการการเลอกตง ฯลฯ ในชวงป ๒๕๔๘-๒๕๕๑ ไดมการผลกดนการแกไขและตรากฎหมายใหมเกยวกบสทธมนษยชนภายในประเทศออกมาเปนจำานวนมากอยางเหนไดชดเจนโดยเฉพาะ กฎหมายรองรบการคมครองและสงเสรมสทธเสรภาพของประชาชนทวไปและประชากรกลมพเศษ เชน เดก เยาวชน สตร ผพการ ฯลฯ ทงในระดบประมวลกฎหมายและกฎหมายเฉพาะเรอง ไดแก

กฎหมายวาดวยสทธพนฐานรบรองสถานะบคคล คอ- พระราชบญญตสญชาต (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนกฎหมายทมการปรบแกไขมาเปนระยะโดยฉบบปจจบนมงแกไขปญหาการไมไดรบสญชาตไทยทงโดยการเกดของบคคลทเกดจากบดาสญชาตไทยทมไดสมรสกบมารดาหรอมไดจดทะเบยนรบรองบตรและการคนสญชาตไทยใหกบบคคลบางกลมทถกถอนสญชาตโดยเหตผลความจำาเปนทไมสอดคลองกบสถานการณปจจบนรวมถงเพอใหสอดคลองกบหลกความเสมอภาคระหวางชายหญงทรฐธรรมนญรบรองไว ทงน โดยใหคำานงถงความมนคงแหงราชอาณาจกรและสทธมนษยชนประกอบกน- พระราชบญญตการทะเบยนราษฎร (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนกฎหมายทปรบปรงวธปฏบตเกยวกบการทะเบยนราษฎรใหสามารถดำาเนนการไดอยางมประสทธภาพ อำานวยความเปนธรรมและความสะดวกแกประชาชนยงขน กำาหนดวธการ/เงอนไขในการแจงเกดออกสตบตรออกหนงสอรบรองการเกด และการจดทำาทะเบยนราษฎรสำาหรบคนซงไมมสญชาตไทยตามกฎหมายวาดวยสญชาตเพอประโยชนในการรวบรวมขอมลเกยวกบบคคลดงกลาว

135

กฎหมายวาดวยการคมครองและพฒนาประชากรกลมพเศษ มทงเดก เยาวชน สตร และบคคลผไดรบความเสยหาย เชน

- พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ๑๙) และ (ฉบบท ๒๐) พ.ศ. ๒๕๕๐ ครอบคลมความผดการขมขนกระทำาชำาเราทกระทำากบทงหญงและชาย และเพมโทษผกระทำาตอเดกหญงอายตำากวา ๑๓-๑๕ ป- พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา (ฉบบท ๒๑) พ.ศ. ๒๕๕๑ แกไขเกณฑอายทตองรบผดทางอาญาของเดกใหสงขนจากอาย ๗ ปเปน ๑๐ ป อาย ๑๐-๑๕ ป ไมตองรบโทษแตใหวากลาวตกเตอนหรอใหสงไปยงโรงเรยนหรอสถานฝกอบรม อาย ๑๕-๑๘ ป ถาจะลงโทษใหลดโทษลงกงหนงของอตราโทษปกต - พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๖) พ.ศ. ๒๕๕๐ เกยวกบการสบพยานเดก และ(ฉบบท ๒๘) พ.ศ. ๒๕๕๑ เกยวกบการจดลาม การสบพยานหญงในคดทางเพศ การใชหลกฐานทางนตวทยาศาสตร - พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายแพงและพาณชย (ฉบบท ๑๙) พ.ศ. ๒๕๕๑ คมครองสวสดภาพหญงและเดกในครอบครว และสทธการเปนบตรโดยชอบตามกฎหมาย - พระราชบญญตสงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ พฒนาจากพระราชบญญตสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาตโดยกำาหนดแนวทางและปรบปรงวธการในการสงเสรมพฒนาเดกและเยาวชนใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพสงคมปจจบนโดยใหองคกรเอกชนและองคกรสวนทองถนมสวนรวมมากขน ดวยหลกการประโยชนสงสดของเดกการไดรบสทธตงแตการจดทะเบยนรบรองการเกดไดรบบรการพนฐานในดานสขภาพ การศกษา การพฒนาการคมครอง และโอกาสการมสวนรวมผานสภาเดก และมมาตรการพเศษสำาหรบเดกพการ กฎหมายฉบบนเปนกฎหมายเชงพฒนาทมงสงเสรมพฒนาการของเดกอยางครอบคลมรอบดานเพมเตมจากกฎหมายเดม- พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ๒๕๔๖ เปนกฎหมายเพอการคมครองเดก (อาย ๑๘ ปลงมา)

136

ใหสอดคลองกบอนสญญาวาดวยสทธเดกตามหลกการปฏบตตอเดกโดยคำานงถงประโยชนสงสดและการไมเลอกปฏบต ดวยกลไกการคมครองในรปคณะกรรมการและบคคลแวดลอมตงแตบดามารดา ผปกครอง เจาหนาทของรฐจนถงบคคลทวไปโดยทกคนมหนาทตองคมครองดแลเดกอยางเหมาะสม ไมละเลย ทอดทง ทารณ หรอแสวงประโยชนจากเดก และตองสงเคราะหคมครองเดกโดยบคคลหรอองคกรทเหมาะสม ตลอดจนสงเสรมความประพฤตและจดหาทรพยากรเพอการคมครองเดกในรปกองทนคมครองเดก- พระราชบญญตคมครองผถกกระทำาดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. ๒๕๕๐ กำาหนดรปแบบ วธการและขนตอนการแกไขปญหาการใชความรนแรงในครอบครวทมลกษณะละเอยดออนเปนพเศษเพอคมครองผถกกระทำาและแกไขฟ นฟผกระทำาผดใหกลบตวยบยงการกระทำาเพอรกษาความสมพนธในครอบครวได- พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๑ มงคมครองเดก สตร และบคคลจากการถกแสวงประโยชนทางเพศ การคาประเวณ การบงคบใชแรงงาน บรการหรอขอทาน บงคบตดอวยวะเพอการคา ซงปจจบนกระทำาในลกษณะองคกรอาชญากรรมขามชาตมากขน กฎหมายนจงกำาหนดลกษณะความผดใหครอบคลมและสอดคลองกบอนสญญาสหประชาชาตเพอตอตานอาชญากรรมขามชาตทจดตงในลกษณะองคกร และพธสารเพอปองกนปราบปรามและลงโทษการคามนษยโดยเฉพาะหญงและเดก เพอใหการปองกนและปราบปรามเรองนใหมประสทธภาพยงขนและชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผเสยหายใหเหมาะสมเพอประโยชนสงสดของผเสยหาย- พระราชบญญตชอบคคล (ฉบบท ๓) พ.ศ. ๒๕๔๘ ประกาศใชเพอใหสอดคลองกบรฐธรรมนญโดยคสมรสทงหญงชายมสทธใชชอสกลของฝายใดฝายหนงหรอสกลเดมของตนตามทตกลงกน- พระราชบญญตคำานำาหนานามหญง พ.ศ. ๒๕๕๑ ประกาศใชเพอแกปญหาการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะความแตกตางทางเพศ โดยใหหญงมทางเลอกในการใชคำานำาหนานามตามความสมครใจและสอดคลองกบการเลอกใชนามสกลตามกฎหมายวาดวยชอบคคล

137

กฎหมายวาดวยการคมครองผเสยหายและพยานในคดอาญา- พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจำาเลยในคดอาญาพ.ศ. ๒๕๔๔ มงชดเชยความเสยหายและคมครองพยาน โดยทดแทนความเสยหายแกบคคลทถกลดรอนละเมดหรอทำาใหสญเสยสทธและศกดศรทงไดรบบาดเจบทางรางกาย จตใจ หรอเสยชวตจากการกระทำาผดทางอาญาหรอโดยประมาทของบคคลอน รวมถงการถกฟองเปนจำาเลยในคดอาญา และถกคมขงในระหวางพจารณาคดโดยมไดกระทำาผด ซงสามารถไดรบคาทดแทนจากรฐตามความเหมาะสม- พระราชบญญตคมครองพยานในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๖ มงคมครองพยานในคดอาญาพเศษ เชน คดเกยวกบเพศ ยาเสพตด องคกรอาชญากรรม ฯลฯ ดวยวธการรปแบบตามความเหมาะสมและจำาเปน

กฎหมายดานแรงงาน- พระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท ๒) พ.ศ. ๒๕๕๑ เปนกฎหมายทแกไขเพมเตมฉบบพ.ศ. ๒๕๔๑ โดยคมครองลกจางมากขนในเรองสหภาพและเงอนไขการทำางาน- พระราชบญญตการทำางานของคนตางดาว พ.ศ. ๒๕๕๑ ซงผอนผนอนญาตใหบคคลทไมมสญชาตไทยดวยสาเหตตางๆ สามารถขอรบใบอนญาตทำางานได โดยคำานงถงความมนคงของชาตและผลกระทบทางสงคม

นอกจากนมกฎหมายอน ๆ ในระดบปฏบตทคมครองและสงเสรมสทธมนษยชนและสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนอกหลายฉบบ เชน กฎหมายวาดวยการเลอกตงพรรคการเมอง และกฎหมายบรหารราชการสวนทองถน ซงสงเสรมสทธของพลเมองและการเมอง รวมถงกฎหมายดานการศกษา ดานการแพทย การสาธารณสขทกาวหนา รวมถงกฎหมายวาดวยการฟ นฟสงเสรมสมรรถภาพของผพการ และสวสดการสงคม คอ- พระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๕ จดระบบการใหบรการสาธารณสข

138

ทมมาตรฐานและประสทธภาพทวประเทศแกบคคลทกคน รวมทงแรงงานตางดาวดวยการประกนสขภาพตามหลกสทธมนษยชน- พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ เปนกฎหมายเชงปองกนดวยการระดมทกภาคสวนเขาเปนภาคสขภาพรวมทำางานสรางสขภาพผานกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะ มสมชชาสขภาพจดทำาธรรมนญสขภาพแหงชาตและประเดนเฉพาะทสอดคลองกบพนท

นอกจากนยงมเปาหมายในการปรบกฎหมายเกยวกบสทธชมชน การปกครองทองถน การตรวจสอบและถวงดลระหวางคณะรฐมนตรและรฐสภา ตลอดจนการจดทำาประมวลจรยธรรมของผดำารงตำาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐตามรฐธรรมนญดวย

๒.๓ กรอบแนวทางพนฐานภายในประเทศไทยมกรอบแนวทางทกำาหนดเปาหมายและทศทางของ

ประเทศทเกยวกบการสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนอยหลายประการทสำาคญ เชน

- แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ใชเปนแมบทในการพฒนาประเทศ ฉบบปจจบน (๒๕๕๐-๒๕๕๔) มเปาหมายเนนพฒนาคนและสงคมไทยใหดำารงอยดวยการมชวตทมนคงบนพนฐานความยตธรรมในสงคม มงการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงควบคกบการเสรมสรางจตสำานกในสทธและหนาทของพลเมองและการตระหนกในคณคาและศกดศรความเปนมนษย

- นโยบายและแผนปฏบตการแมบทแหงชาตดานสทธมนษยชนฉบบท ๑ (พ.ศ. ๒๕๔๔ ๒๕๔๘– ) เปนแผนระยะ ๕ ป ออกประกาศใชโดยสำานกนายกรฐมนตร ทใชเปนแนวทางในการคมครองและสงเสรมสทธมนษยชนภายในประเทศ ดวยเปาหมายเพอทบทวนปรบและออกกฎหมายใหมเพอใหมคณภาพและทนตอสถานการณปจจบน ปกปองคมครองประชากรกลมพเศษบางกลมทจำาเปนตองไดรบการดแลเปนพเศษ เชน เดก สตร คนไรรฐ ผพลดถน ผอพยพชนกลมนอย ผสงอาย ผทพพลภาพ บคคลทไดรบผลกระทบจากเอชไอว/เอดส ผตองขง ผไดรบผลกระทบจากกระบวนการยตธรรมทางอาญา และผปกปองสทธมนษยชน ฯลฯ ประเดนสำาคญของ

139

แผนฉบบนมงเรยกรองใหองคกรภาครฐแกไขปรบปรงกฎหมายและการปฏบตทละเมดหรอขดตอหลกการสทธมนษยชน

- ในขณะทจดทำารายงานฉบบน แผนสทธมนษยชนแหงชาต ฉบบท ๒ กำาลงอยระหวางการจดทำาโดยกรมคมครองสทธและเสรภาพ กระทรวงยตธรรม เปนแผนตอเนองจากแผนฉบบแรกดวยเคาโครงทมงแนวทาง ๑๑ ดานสำาหรบสทธมนษยชนคอ ๑) ดานการศกษา ๒) ดานวฒนธรรม ๓) ดานอาชพ ๔) ดานสาธารณสข ๕) ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ๖) ดานทอยอาศย ๗) ดานเสรภาพในการรวมกลม ๘) ดานการไดรบขอมลขาวสารของทางราชการ ๙) ดานสทธเสรภาพของสอมวลชน ๑๐) ดานการเมองการปกครอง ๑๑) ดานศาสนา และจำาแนกแผนตามกลมเปาหมาย รวม ๒๐ กลม คอ เดก สตร ผสงอาย คนพการ ผปวย ผตดเชอเอชไอว/เอดส กลมชาตพนธ คนตางดาว ผหนภย คนไรสญชาต คนจน ผใชแรงงาน เกษตรกร ผบรโภค ผปฏบตงานดานสทธมนษยชน ผตองคมขง ผพนโทษ ผเสยหายในคดอาญา ชมชน และผรบการสงเคราะหจากรฐ

- แผนยทธศาสตรการดำาเนนงานของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พ.ศ. (๒๕๔๕ ๒๕๕๐– )กำาหนดกรอบทศทาง และสรางความเขาใจเพอนำาไปสการพฒนาสงเสรมและคมครองสทธมนษยชนในสงคม ดวยวสยทศนทมงสรางสรรควฒนธรรมและวถชวตสทธมนษยชนในสงคมไทยโดยการเสรมสรางความเอออาทรและการมสวนรวมในกระบวนการพฒนาสทธมนษยชนดวยยทธศาสตร ๘ แนวทาง คอ สรางและพฒนาองคกรสทธมนษยชนแหงชาต พฒนาระบบเครอขายขอมลขาวสารความร ผลกดนใหมนโยบายและกฎหมายปกปองสทธมนษยชน เสรมสรางเครอขายความรวมมอทกระดบ พฒนากลไกคมครอง สรางมาตรการเสรมสรางศกยภาพของประชาชนปฏบตการเชงรกในการคมครองและสรางกระบวนการเรยนรรวมกนโดยเนนเปาหมาย ๕ ดาน ไดแก เดกเยาวชนและครอบครว การปฏรปกฎหมายและกระบวนการยตธรรม นโยบายสงคม ทรพยากรและสทธชมชน และสทธมนษยชนศกษา

นอกจากน ยงมแผนและแนวทางเฉพาะสำาหรบกลมเปาหมายพเศษตาง ๆ เชน

140

ในดานสทธเดก มปฏญญาเพอเดก(ไทย) พ.ศ. ๒๕๓๔ การรายงานสภาวะเดกไทยในชวงทศวรรษ ๑๙๙๐ (พ.ศ. ๒๕๓๓ ๒๕๔๓– ) และแนวทาง โลกทเหมาะ“สมสำาหรบเดก พ” .ศ. ๒๕๔๙ ในดานสทธสตรมแผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหาธรกจบรการทางเพศ พ.ศ. ๒๕๓๙ นโยบายและแผนระดบชาต เรอง การปองกน ปราบปรามและแกไขปญหาการคาเดกและหญงภายในประเทศและขามชาต พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๕๕๑ รวมถงมบนทกขอตกลงระหวางหนวยงานท–เกยวของทงภาครฐและเอกชนเรมในป ๒๕๔๒ เพอการปฏบตงานทสอดคลองกนซงขยายกลมและพฒนาสบนทกขอตกลงระหวางประเทศในระดบทวภาคและพหภาค

๒.๔ กระบวนการจดทำารายงานการจดทำารายงานตามสนธสญญาดานสทธมนษยชนของ

ประเทศไทยยดหลกการการมสวนรวมจากทกภาคสวน กระบวนการจดทำารายงานดำาเนนการโดยคณะกรรมการและคณะทำางานทมองคประกอบจากหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชน ภาควชาการ และกลมเปาหมายหรอผมสวนไดเสยในสทธนน ๆ เชน รายงานของอนสญญาวาดวยสทธเดก มเดกอยในคณะทำางานจดทำารายงานทกกลม อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบมคณะกรรมการและคณะทำางานจากองคกรสตรทกสาขา อนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ มการประชมกลมกบกลมชาตพนธตาง ๆ โดยตรงในทกภมภาคทวประเทศ เปนตน รปแบบ เนอหา และแนวทางการจดทำารายงานดำาเนนการตามแนวทางขององคการสหประชาชาตและคณะกรรมการประจำาสนธสญญานน ๆ ภาษาทใชจดทำารายงานเบองตนใชภาษาไทย สาระสำาคญของเนอหาและขอมลสถตตาง ๆ มคณะทำางานจากหนวยงานทรบผดชอบหวขอเรองนน ๆ ทงจากภาครฐและเอกชนเปนผใหขอมลและจดรางรายงานเบองตน รางรายงานเบองตนทจดทำาเสรจสนมการนำาเสนอตอสาธารณชนและผเกยวของทกฝายทงในระดบภมภาคและระดบชาตเพอวพากษใหขอคดเหนและขอเสนอแนะในการแกไขปรบปรง รายงานฉบบแกไขปรบปรงทผานการนำาเสนอตอสาธารณชนแลวจะนำาเสนอหนวยงานตนสงกดเพอใหความคดเหนเพมเตมอกครงแลวจงแปลเปนภาษาองกฤษ จากนนจงนำาเสนอ

141

ขอความเหนชอบจากคณะรฐมนตรและสงกระทรวงการตางประเทศเพอนำาเสนอตอเลขาธการสหประชาชาตตอไป

ขนตอนในการจดทำารายงานลำาดบไดดงน1) การกำาหนดเคาโครง ประเดนและเนอหา และจำาแนกงานโดย

คณะกรรมการ2) การจดทำารางรายงาน โดยคณะทำางาน3) การพจารณารางรายงาน โดยคณะกรรมการ4) การวพากษและเสนอแนะรายงาน โดยกลมผเกยวของทงภาค

รฐและเอกชนในระดบภมภาค และบคคลทวไปในระดบชาต

5) การแกไขปรบปรงรายงานตามขอเสนอแนะจากการวพากษรายงาน โดยคณะทำางาน

6) การบรรณาธกรณโดยคณะกรรมการ7) การนำาเสนอขอความคดเหนเพมเตมและความเหนชอบจาก

หนวยงานตนสงกด โดยคณะกรรมการ8) การแปลรายงานเปนภาษาองกฤษและบรรณาธกรณภาค

ภาษาองกฤษโดยผเชยวชาญดานภาษาและกระทรวงการตางประเทศ

9) การนำาเสนอรายงานตอคณะรฐมนตร โดยหนวยงานตนสงกด

10) การนำาเสนอรายงานตอเลขาธการสหประชาชาตโดยกระทรวงการตางประเทศ

รายงานทไดจดทำาแลวและกำาลงจดทำาไดแก- รายงานของอนสญญาวาดวยการเลอกปฏบตตอสตรในทก

รปแบบ (CEDAW) ฉบบแรก ฉบบท ๒+๓ และฉบบท ๔+๕ ซงเสนอในป ๒๕๓๐ ๒๕๔๐ และ ๒๕๔๗ ตามลำาดบ และกำาลงจดทำาฉบบท ๖

- รายงานของอนสญญาวาดวยสทธเดก (CRC) ฉบบแรก ฉบบท ๒+๓ เสนอในป ๒๕๓๙ และ ๒๕๔๗ ตามลำาดบ และกำาลงจดทำาฉบบท ๔+๕

142

- รายงานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธของพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) ฉบบแรกเสนอในป ๒๕๔๗ และกำาลงจดทำาฉบบท ๒

- รายงานของอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ (CERD) ฉบบแรกและฉบบท ๒

รายงานทอยในระหวางการจดทำาไดแก- รายงานของกตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ

สงคมและวฒนธรรม (ICESCR)

- รายงานของอนสญญาตอตานการทรมาน และการประตบต หรอ การลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอ ยำายศกดศร (CAT)

นอกจากน ประเทศไทยกำาลงศกษาขอมลเพอเขาเปนรฐภาคของอนสญญาวาดวยการปองกนบคคลจากการหายสาบสญโดยถกบงคบ

๒.๕ ขอมลสทธมนษยชนอน ๆประเทศไทยใหความใสใจกบการคมครองและสงเสรมสทธมนษย

ชนอยางตอเนองทงในระดบชาตและระหวางประเทศ โดยการจดประชมและเขารวมในการประชมสมมนาดานสทธมนษยชน รวมทงใหความรวมมอเรองนทงในระดบชาต ระดบภมภาคและระดบโลกตลอดมาทงในดานการพฒนา สงแวดลอม การตงถนฐาน การประชมเรองสตร เดก เยาวชน และการประชมสำาหรบสหสวรรษ ๒๐๐๐ โดยไดมการนำาผลการประชมมาดำาเนนการสบเนองและขยายผลเพอคมครองสทธมนษยชนภายในประเทศ เชน

- การประชม Fourth World Conference on Women ในป ๒๕๓๘ มผลสบเนองเปนแผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหาธรกจทางเพศในปตอมา (๒๕๓๙) และ

- การประชมเกยวกบอนสญญาวาดวยการตอตานองคกรอาชญากรรมขามชาต (UN Convention against Transnational Crime) ในป ๒๕๔๓ ณ เมองปาเลรโม อตาล ทำาใหเกดนโยบายและแผนระดบ

143

ชาต เรอง การปองกนปราบปรามและแกไขปญหาการคาเดกและหญงภายในประเทศและขามชาต พ.ศ. ๒๕๔๖ ๒๕๕๑ การจดทำาบนทกขอตกลง เรอง –แนวทางปฏบตรวมกนในระหวางองคกรทเกยวของทงภาครฐและเอกชนภายในประเทศ ซงตอมาขยายสระดบระหวางประเทศคอระดบทวภาคในอนภมภาคลมแมนำาโขงระหวางไทย - กมพชา ไทย - ลาว และเขาสระดบพหภาคคอ กลไกของสมาคมอาเซยนโดยการประชม Bali Concord II (๒๕๔๖) และกลไกถาวรคอ การประชมรฐมนตรอาเซยนและคณะกรรมการอาเซยนดานสตร (Asean Committee on Women) และยงไดขยายสขอตกลงความรวมมอกบนอกภมภาค เชนกบออสเตรเลยในเรองความรวมมอในการตอตานการเขาเมองโดยผดกฎหมายในป ๒๕๔๔ และในทสดไดพฒนาสการออกกฎหมายปองกนและปราบปรามการคามนษยขนใชในป ๒๕๕๑

การประชม World Summit for Children ในป ๒๕๓๓ ซงประกาศปฏญญาโลกเพอความอยรอด การปกปองและการพฒนาเดก ไดทำาใหเกดปฏญญาเพอเดก(ไทย) ป ๒๕๓๔ และแนวทางโลกทเหมาะสมสำาหรบเดกในป ๒๕๔๙

การประชม World Conference against Racism, Racial Discrimination, Xenophobia and Related Intolerance ๒๐๐๑ เมอ ๓๑ สงหาคม ๘ กนยายน ๒๕๔๔ ณ กรง – Durban ประเทศอฟรกาใต ซงไดรบรองปฏญญากรงเดอรบน (Durban Declaration) และมผลใหประเทศไทยเขาเปนภาคอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตในทกรปแบบ (CERD) ในป ๒๕๔๖ เปนตน

ดวยการดำาเนนงานตามพนธกรณระหวางประเทศอยางจรงจงดวยการคมครองและสงเสรมสทธมนษยชนอยางตอเนอง ทงในระดบชาตและระดบระหวางประเทศ และดวยปจจยเออตามรฐธรรมนญคอ ขอบญญตดานสทธและและองคกรอสระตาง ๆ ซงเปนกลไกรองรบประกนสทธใหกบประชาชนในการตรวจสอบตดตามสถานการณดานสทธมนษยชนและเปดชองทางรองเรยนปญหาภายในประเทศ ทำาใหเปนทยอมรบในประชาคมโลกวาประเทศไทยมความพยายามและความกาวหนาในการสงเสรมสทธมนษยชนจนไดรบเลอกตงใหดำารงตำาแหนงสมาชก

144

ในคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาตดวยวาระ ๓ ประหวาง พ.ศ. ๒๕๔๔ - ๒๕๔๖

๓.การเคารพและการปฏบตตามหลกการพนฐานดานสทธมนษยชนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยบญญตเรองความคมครอง

ศกดศรความเปนมนษย สทธเสรภาพและความเสมอภาคของประชาชนไวชดเจนทงในฉบบ พ.ศ. ๒๕๔๐ และพ.ศ. ๒๕๕๐ พรอมกบกำาหนดแนวนโยบายแหงรฐตามหลกการทกลาวขางตนไวดวย มการพฒนากฎหมายเพอรองรบหลกการดานสทธมนษยชนหลายฉบบ วางแนวทางสนบสนนและแนวปฏบตสำาหรบกฎหมายเหลาน ตลอดจนเขาผกพนตอตราสารระหวางประเทศในเรองนหลายฉบบ เชน

๓.๑หลกการไมเลอกปฏบตและความเสมอภาคเพอใหหลกการไมเลอกปฏบตและความเสมอภาคไดเกดผลในทาง

ปฏบตประเทศไทยไดแกไขกฎหมายสญชาตในป ๒๕๕๑ เพอเออตอการมสถานะบคคล และกำาหนดยทธศาสตรการจดการปญหาสถานะและสทธของบคคล (ป ๒๕๔๘) ขนเพอจดการใหบคคลทมปญหาสถานะบคคลไมชดเจนกลมตาง ๆ เชน กลมตกสำารวจ ผอพยพ ผหนภยการสรบ แรงงานตางดาวเขาเมองผดกฎหมาย คนไรรากเหงา ไดมสถานะบคคลทเหมาะสม ไดรบความคมครองดแลดานสทธมนษยชน สามารถเขาถงสทธพนฐานทพงไดรบ สามารถดำารงชวตในสงคมและมสวนรวมในการพฒนาประเทศไดตามศกยภาพ โดยสามารถไดรบบรการพนฐานสวสดการสงคมตาง ๆ ทงดานการแพทย การสาธารณสข การศกษา และอน ๆ อยางเทาเทยมกบประชาชนทวไปในประเทศ โดยมระเบยบกระทรวงศกษาธการ (๒๕๔๘) ทเปดใหทกคนทอยในประเทศไทยสามารถเขาเรยนได โดยรฐจดงบประมาณอดหนนเปนคาใชจายรายหวใหสถานศกษา แนวทางนไดขยายสระดบโครงการใหสถานภาพทางกฎหมายแกคนไทยทไมมชอในทะเบยนบานอนเนองมาจากการตกสำารวจหรออยในสถานทหางไกลทรกนดารหรอดวยสาเหตอน ๆ ฯลฯ ในป ๒๕๕๐ ดวย

145

ในดานการปฏบตตอผทตกเปนเหยอการคามนษย ซงสวนใหญเปนเดกและสตรทงทเปนคนไทยและมาจากประเทศใกลเคยง ความชวยเหลอและการคมครองดแล ดำาเนนการโดยไมเลอกปฏบตเพราะถอวา เปนผเสยหายทตองไดรบความชวยเหลอตลอดกระบวนการตงแตการรกษาเยยวยา บำาบดฟ นฟ การชดเชยความเสยหายจนถงการสงคนกลบสตนทางอยางปลอดภย ไดรบสทธอยในประเทศจนกวาจะเสรจสนคดและสบหาครอบครวในประเทศตนทางใหดวย ทงนความชวยเหลอคมครองดำาเนนการดวยความเทาเทยมแกทกคนโดยไมเลอกเชอชาต ภาษา หรอเผาพนธ ฯลฯ โดยการปฏบตงานทมบนทกขอตกลงและความรวมมอ/ประสานงานอยางใกลชดทงในระหวางภาครฐกบรฐ รฐกบเอกชน เอกชนกบเอกชน และในระดบระหวางประเทศดวย

ในดานกระบวนการยตธรรม คดความทขนถงชนศาลจะไดรบการพจารณาอยางเสมอภาคและเปนธรรม โดยไมมการเลอกปฏบต ไมวาโจทกหรอจำาเลยจะอยในสถานะใด มหรอไมมสถานะบคคล หรอมสถานะบคคลไมชดเจน ทงนโดยมองคการเอกชนอาสาสมครของไทย (ngo) และองคการระหวางประเทศชวยตดตามดแลชวยเหลอในการดำาเนนคดดวยกระบวนการทำางานกบผตกเปนเหยออยางใกลชดและอสระโดยไมมภาครฐเขาไปกาวกายหรอกดกน

นอกจากน ประเทศไทยมองคการเอกชน (ngo) และสอมวลชนทเขมแขง ทำาหนาทตรวจสอบตดตามการละเมดสทธทภาครฐ ภาคเอกชนหรอบคคลกระทำาตอบคคล ดวยเสรภาพในการดำาเนนงานเตมท หากเกดกรณการละเมดสทธ การปฏบตทไมเสมอภาค ไมเปนธรรม หรอการเลอกปฏบต องคกรเหลาน จะเปนเสยงสะทอนและเปนพลงตอสแทนผถกละเมด ทำาใหการดำาเนนการตาง ๆ ของภาครฐตองใสใจตอการเคารพและปฏบตตามหลกการพนฐานดานสทธมนษยชน ขณะเดยวกนองคกรเหลานกจะทำาหนาทเฝาระวงในสงคมมใหเกดเหตการณการละเมดสทธไดโดยงายดวย

146

๓.๒ การเผยแพรหลกการดานสทธมนษยชนกอนมองคกรอสระดานสทธมนษยชนตามรฐธรรมนญแหงราช

อาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๔๐ และพระราชบญญตคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต พ.ศ. ๒๕๔๒ การเผยแพรหลกการดานสทธมนษยชนของไทยดำาเนนการในลกษณะการปกปองสทธและเผยแพรหลกการคมครองและสงเสรมสทธเฉพาะกลม โดยองคกรภาครฐทรบผดชอบการดำาเนนงานตามอนสญญาหรอพนธกรณเฉพาะเรองนน ๆ หรอเครอขายขององคกรเอกชน (ngo) เชน กลมสทธสตร สทธเดก สทธของผพการและทพพลภาพ สทธของกลมชาตพนธและชนเผา ตลอดจนผดอยโอกาสกลมตาง ๆ หลกการพนฐานดานสทธมนษยชนตามสนธสญญาเหลานทกฉบบไดเผยแพรไปพรอมอนสญญาฉบบนน ๆ ดวย

เมอมคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตขนในป ๒๕๔๔ ทำาใหภารกจการเผยแพรหลกการดานสทธมนษยชนมหนวยงานกลางรบผดชอบโดยตรง มแผนงานดานสทธมนษยชนศกษา ซงมขอบขายในการใหการศกษาเรองสทธมนษยชนทงในระบบและนอกระบบการศกษาในระบบมการเรยนการสอนตามหลกสตรเรองนในทกระดบตงแตอนบาลจนถงระดบอดมศกษา นอกระบบมการจดอยางหลากหลายในรปแบบการจดกลมการศกษาตามอธยาศยสำาหรบกลมพเศษตาง ๆ และในสถาบนทงของภาครฐ เอกชน และองคการบรหารสวนทองถน มแนวทางสรางองคความรดวยการสงเสรมการวจย การฝกอบรม พฒนาบคลากร และอาสาสมคร ตลอดจนเผยแพรความรในสอตาง ๆ ทกประเภท ทกรปแบบ การสงเสรม/คมครองสทธเฉพาะกลมมหนวยงานรบผดชอบเฉพาะเรอง เชน งานดานสทธสตรและสทธเดกอยในความรบผดชอบของกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยสำานกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว (สค.) และสำานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการและผสงอาย (สท.) ตามลำาดบ งานดานสทธพลเมองและสทธทางการเมอง สทธดานเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรม และสทธดานเชอชาต อยในความรบผดชอบของสำานกงานอยการสงสดและกระทรวงยตธรรมโดยกรมคมครองสทธและเสรภาพ

147

ปจจบนการเผยแพรหลกการสทธมนษยชนดำาเนนการอยางกวางขวางขนทงโดยองคกรฝายนตบญญต หนวยราชการฝายบรหารและสถาบนการศกษาตาง ๆ คอ คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต กระทรวงยตธรรม โดยมกรมคมครองสทธและเสรภาพรบผดชอบโดยตรง มการเรยนการสอนทงในโรงเรยนและมหาวทยาลย มการสมมนาบอยครงระหวางสถาบนการศกษากบองคกรภาคประชาชนและประชาชนทวไป เปนการสรางกระแสสงคม และขยายสสอมวลชนและภาคธรกจ มการพฒนาหลกสตรและฝกอบรมเสรมสรางความรความเขาใจแกครในโรงเรยน บคลากรทางการศกษาในสถาบนระดบตาง ๆ บคลากรขององคการบรหารสวนทองถน และอาสาสมครดานสทธมนษยชน ตลอดจนมการประชมแลกเปลยนความคดเหนในระหวางบคลากรในกระบวนการยตธรรมทกกลม ทงตำารวจ อยการ ศาลและบคลากรของกรมราชทณฑ กรมพนจและคมครองเดก และคณะกรรมการคมครองเดกระดบจงหวดในจงหวดตาง ๆ ดวย

ในดานการเผยแพรทางสอมวลชนมการจดทำาสอสงพมพเผยแพรในรปแบบตาง ๆ เชน เอกสาร หนงสอ แผนพบ วารสาร เชน สทธมนษยชน เดกโพสต สาละวนโพสต โลกใบเยาว ฯลฯ มงานวจยดานสทธมนษยชนหลายเรอง เชน เรองเกยวกบผตองขงและเดกในกระบวนการยตธรรม สทธเดก อนตรายและความรนแรงในเดก การตดตามประเมนหลกสตรสทธมนษยชนในสถาบนการศกษาระดบตำากวาอดมศกษา ตลอดจนการวจยและพฒนาหลกสตรการเรยนรและการฝกอบรม มสอโสตทศนทงทางวทย โทรทศน วดทศน ฯลฯ และสออเลกทรอนคส เวบไซต อนเตอรเนตและจดหมายอเลกทรอนคส เปนตน

๓.๓สรปสถานการณทวไป และแนวทางดำาเนนการสถานการณทวไป

๑) สถานการณของประชากรกลมพเศษ เชน เดก เยาวชน สตร ผพการ ผดอยโอกาส กลมชาตพนธ ฯลฯ ซงสงคมไทยตระหนกถงความจำาเปนทตองไดรบการดแล และมอนสญญาคมครองโดยตรง ในภาพรวมมแนวโนมทดขน เชน เดกและเยาวชนไดรบการเอาใจใสและพฒนาใหมสทธพนฐานและคณภาพชวตทดขน ทงในดานสขภาพอนามย การศกษา และการคมครองจาก

148

ชมชนและสงคม เดกในสภาวะยากลำาบาก (เชน ถกทำารายทารณ ลวงละเมด แสวงประโยชน พการ กำาพรา ตลอดจนไดรบผลกระทบจากเอดส ประสบปญหาสงคมหรอมปญหาดานกฎหมาย) ไดรบความเอาใจใสจากภาครฐและเอกชนมากขน และไดรบการดแลทดขน เดกและบคคลทอยในสถานะไรหลกฐาน/สถานะบคคลไดรบการดแลตามกฎหมายในการจดทะเบยนการเกด ไดรบสทธทงดานสขภาพอนามยและการศกษา สถานการณดานสตรมแนวโนมทดขนทงในครอบครวและโอกาสทางสงคมทางการศกษา การประกอบอาชพ การพงพาตนเอง ความเปนอสระและความเสมอภาค รวมถงการมสถานะและบทบาททเทาเทยมในกระบวนการมสวนรวมทางกฎหมาย ทางสงคมและการเมองมากขน สตรทอยในวชาชพ วงการธรกจและการบรหารระดบสงมจำานวนมากขนทงในภาครฐและเอกชน อยางไรกด สถานการณดานการละเมดสทธมนษยชนตอประชากรกลมพเศษเหลานกยงปรากฏบอยทงในครอบครว ชมชนและสงคม เนองจากประชากรกลมนอยในสถานะออนดอยกวา จงถกเอารดเอาเปรยบ แสวงประโยชน กระทำารนแรง ทงในทางเพศ ดานแรงงาน การถกคาการละเมด การลดรอน/ละเลยสทธอนพงมพงได และยงมประชากรกลมนอกจำานวนมากทยงเขาไมถงโอกาสการพฒนา ดงปรากฏมการกระทำารนแรงตอเดกและผหญง การคาเดกและผหญง การคาประเวณเดก การใชแรงงานเดก ผหญง และชนเผาตาง ๆ อยบอยครง

๒) สถานการณดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรมมการพฒนากาวหนาหลายประการเพอใหสอดคลองกบหลกการสทธมนษยชน มการแกไขและออกกฎหมายใหมหลายเรอง เชน กฎหมายสญชาต (ฉบบท ๔) พ.ศ.๒๕๕๑ กฎหมายคมครองผถกกระทำาดวยความรนแรงในครอบครว (๒๕๕๐) กฎหมายแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายอาญา และประมวลกฎหมายแพงและพาณชย เพอความคมครองทเสมอภาคระหวางหญงชายในเรองครอบครวหลายฉบบ การปรบระบบบรหารกระบวนการยตธรรม โดยแยกศาลกบกระทรวงยตธรรมออกจากกน มศาลเฉพาะเรองตาง ๆ มการสรางเสรมทศนคตเรองสทธมนษยชนของบคลากรในกระบวนการยตธรรมทกกลม ทำาใหมการปฏบตตอผประสบปญหาดานกฎหมายดวยความเคารพในสทธและศกดศรความเปนมนษยมากขน รวมถงมการพทกษคมครองและการทดแทนความเสยหายทเปนระบบ

149

ชดเจนตามกฎหมาย อยางไรกตาม แมจะมความกาวหนาหลายประการในดานน แตสถานการณทขบเคลอนอยตลอดเวลากทำาใหกฎหมายและกฎระเบยบอกจำานวนมากพนสมยหรอไมทนเหตการณตองแกไขปรบปรงอยเปนระยะเพอใหสอดคลองกบสถานการณและหลกการสทธมนษยชน กระบวนการยตธรรมหลายขนตอนตองพฒนา ทงในเรองการบงคบใชกฎหมาย ประสทธภาพการทำางานและเจตคตของบคลากรในกระบวนการยตธรรมแตละขนตอนปฏบต ตงแตการสอบสวน การฟองคด การคมครองพยาน ระบบการพจารณาพพากษา การดแลผตองโทษ รวมถงความสะดวกรวดเรวในการไดรบคาทดแทน

๓) สถานการณดานสงคม ชมชนและสงแวดลอม นอกจากกระทรวงยตธรรม รฐไดจดตงหนวยงานรบผดชอบภารกจทางสงคมโดยตรง คอ กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยซงมหนาทพฒนาสงคม สรางความเปนธรรม/เสมอภาคในสงคม และสงเสรมคณภาพความมนคงในชวตทงในครอบครวและชมชน กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมซงมหนาทดแลรกษาฟ นฟทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอม รวมถงทรพยากรภมปญญาทองถนซงเปนทนทางสงคมโดยจดการการใชประโยชนใหยงยน ซงเปนสญญาณทแสดงวา ภารกจการดแลความเปนธรรมและความเสมอภาคในสงคมและการจดการทรพยากรสงแวดลอม จะมการบรหารจดการดแลรกษาและพฒนาอยางเปนระบบ อนจะนำาไปสความมนคงในชวต สงคมและสงแวดลอมของประชาชนและชมชน ประกอบกบองคกรภาคเอกชนและสอมวลชนของไทยมบทบาทอยางแขงขนจนเปนทยอมรบวาสามารถชวยแบงเบาภาระ ตดตามตรวจสอบและผลกดนการทำางานขององคกรภาครฐไดมาก แตกลไกของรฐเองยงตองเรงรดการปฏบตทงในเรองการใหบรการและเจตคตตอผรบบรการ ซงควรมงใหบรการและพฒนากระบวนการมสวนรวมใหประชาชนไดมบทบาทอยางแทจรงจนเขมแขงพงตนเองได แทนการชวยเหลอในลกษณะสงเคราะห ควรคำานงถงบทบาท สทธ หนาทและความเขมแขงของทองถนและชมชนทจะตองรบถายโอนภารกจการปกครองตนเองจากสวนกลางใหเตมศกยภาพโดยเรว แทนทจะพยายามคงอำานาจไวทสวนกลางใหนานทสด

150

แนวทางดำาเนนการประเทศไทยมการประกนสทธและเสรภาพของประชาชนตามหลก

การดานสทธมนษยชนไวในรฐธรรมนญควบคกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐซงเปนการแสดงปณธานของรฐทจะทำาใหเกดสทธและปกปองคมครองสทธทประกนไวเหลานนแกประชาชนอยางมผลเปนรปธรรม หลกการและนโยบายดงกลาวมการนำาไปสการปฏบตจรงดวยแนวทางดำาเนนการดงน

๑) การวางแผนงานหลกและแผนยทธศาสตรรองรบหลกการดานสทธมนษยชนตามรฐธรรมนญ อยางเปนรปธรรม คอ มแผนแมบทสทธมนษยชนแหงชาต ฉบบท ๑ (๒๕๔๔-๒๕๔๘) และฉบบท ๒ (๒๕๔๘) ซงเปนแผนยทธศาสตรในความรบผดชอบของสำานกนายกรฐมนตร และกระทรวงยตธรรม (โดยกรมคมครองสทธและเสรภาพ) ซงใชเปนแนวทางในการพฒนานโยบายและแผนแมบทลงสแผนปฏบตการดวยการมสวนรวมของทกฝาย รบชวงดวยแผนยทธศาสตรการดำาเนนงานของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต (พ.ศ. ๒๕๔๕-๒๕๕๐) แผนแมบทและแผนยทธศาสตรดงกลาวเปนแนวทางทกำาหนดทศทางและวธการดำาเนนงานรวมกนในระหวางหนวยงานไวอยางชดเจนซงไดมการนำาไปวางมาตรการและโครงการ/กจกรรมในระดบปฏบตตอมา

๒) การกำาหนดกลไกรองรบการดำาเนนงานในทางปฏบตโดยมหนวยงาน/องคกรภาครฐเปนหลกในการกำาหนดนโยบาย ตรวจสอบและดำาเนนงานแกไขปญหา คมครองเยยวยาผถกละเมดสทธดวยการทดแทนอยางรวดเรวและเปนธรรม เชน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต กระทรวงยตธรรม (กรมคมครองสทธและเสรภาพ) องคกรอสระอนๆตามรฐธรรมนญ และหนวยงานรบผดชอบสนธสญญาดานสทธมนษยชนตางๆ เชน สำานกงานอยการสงสด กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กระทรวงแรงงาน ฯลฯ เสรมดวยองคกรภาคเอกชน (NGOs) และสอมวลชนเปนกลไกขบเคลอน ผลกดน ตรวจสอบตดตามและรายงานสถานการณตอสาธารณชน

151

เปนการประสานพลงสำาคญทสามารถผลกดนการดำาเนนงานสงเสรมคมครองสทธมนษยชนของประเทศใหเกดผลไดอยางจรงจงและเขมแขง

๓) การปรบปรงกระบวนการยตธรรมและการบงคบใชกฎหมายอยางมประสทธภาพ เปนแนวทางปฏบตสำาคญอกประการหนงซงประเทศไทยกำาลงเรงรดดำาเนนการดงปรากฏวาตงแตทศวรรษ ๑๙๙๐ (พ.ศ. ๒๕๓๓) มการปรบปรงกระบวนการยตธรรมโดยแยกกระทรวงยตธรรมออกจากศาล ศาลเปนผพจารณาพพากษาคด และกระทรวงยตธรรมเปนผบรหารจดการกระบวนการไดมการพฒนากฎหมายโดยแกไขปรบปรงและออกกฎหมายใหมเปนจำานวนมากเพอรองรบหลกการดานสทธมนษยชน เพมขยายพนธกจโดยการเขาเปนภาคของสนธสญญาดานสทธมนษยชนเพมขนเปนลำาดบ (๗ ฉบบจาก ๙ ฉบบ) อยางไรกตาม การบงคบใชกฎหมายใหมตองใชเวลาในการพฒนาเจตคตสรางความรความเขาใจ ฝกฝนอบรมทกษะแกบคลากรผปฏบตงานทกกลมทกระดบ รวมถงการตดตามศกษาผลเบองตน คนหาอปสรรคและความเปนไปไดในทางปฏบตเพอปรบขอบญญตใหเกดผลสงสด ตลอดจนตองมการศกษาวจยถงความกาวหนาในการบงคบใชกฎหมายใหม ๆ เหลานโดยหนวยงานทรบผดชอบและเกยวของหลายฝาย เชน การตดตามผลการบงคบใช การปรบปรงแกไขกฎหมายสญชาต ซงปจจบนเปนฉบบท ๔ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท ๒๐) เกยวกบการสบพยานเดก และปรบแกไขอกรอบ กฎหมายคมครองเดก กฎหมายคมครองแรงงาน ฯลฯ ดงนน ในการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพ ประเทศไทย จงใชแนวทางสรางความรความเขาใจควบคกบการศกษาตดตามและประเมนผลอยางจรงจงเพอนำาขอมลมาใชพฒนาขอบญญตใหเปนไปไดในทางปฏบตอยางแทจรง ดงปรากฏมกฎหมายบางฉบบทตองแกไขปรบปรงหลายรอบเพอใหบรรลเปาหมายและเจตนารมณของเรองอนๆ

๔) การสงเสรมกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวนในสงคมเพอใหการสงเสรมคมครองสทธมนษยชนเปนไปอยางกวางขวาง เปนแนวทางและภารกจสำาคญยงทหนวยงานรบผดชอบหลก เชน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต กระทรวงยตธรรม และหนวยงานภาครฐอน ๆ เรงรดดำาเนนการอยางจรงจงทงโดยตรงและผานเครอขาย ทงในรปคณะกรรมการและรปแบบอน ๆ ประเทศไทยสงเสรมเครอขายทกรปแบบทงเครอขายรวม

152

ภาครฐและเอกชน เครอขายภาคเอกชน เครอขายภาคประชาสงคม และเครอขายสอมวลชน ซงเครอขายเหลานเขมแขงอยแลวการสงเสรมจากภาครฐทำาใหเครอขายมบทบาทเขมแขงและขยายออกไปอยางกวางขวางยงขนทงในประเดนความสนใจและในพนทการสนบสนนการสรางอาสาสมคร และสงเสรมความเขมแขงขององคกรชมชน ทำาใหเกดกระบวนการมสวนรวมอยางเปนรปธรรมและมประสทธภาพ เชน องคกรภาคประชาสงคมเฝาระวงการคามนษยในภาคเหนอตอนบน เครอขายดานเดก ดานสตร ดานชาตพนธ สมชชาชนเผา ฯลฯ ลวนเปนกระบวนการมสวนรวมทเปนกำาลงสำาคญในการปฏบตงานตามแนวทางและวธการทประเทศไทยใหความสำาคญอยางยง

153

สารบญตาราง

ตารางท ๑ ประชากรของประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๑

ตารางท ๒ ขอมลดานเศรษฐกจทสำาคญของประเทศไทย ป ๒๕๔๙

ตารางท ๓ โครงสรางครวเรอน/สภาวะครอบครวเปรยบเทยบ ป ๒๕๓๓, ๒๕๔๓ และ ๒๕๔๖- ๒๕๔๙

ตารางท ๔ จำานวนคดเดกและเยาวชนทถกดำาเนนคดโดยสถานพนจ จำาแนกตามระดบ

การศกษา ป ๒๕๔๗-๒๕๔๙

ตารางท ๕ จำานวนผปวยเอดส จำาแนกตามปจจยเสยงและเพศกนยายน ๒๕๔๗ พฤษภาคม ๒๕๕๐–

ตารางท ๖ จำานวนและรอยละของนกเรยนตอประชากรในวยเรยน จำาแนกตามกลมอายและ

ระดบการศกษา ปการศกษา ๒๕๔๗-๒๕๔๙ และงบประมาณ

ตารางท ๗ แสดงสถานภาพการเขาผกพนตอสนธสญญาหลกดานสทธมนษยชน ๙ ฉบบ ของประเทศไทยตารางท ๑ ประชากรของประเทศไทย พ . ศ . ๒๕๕๑

ประชากรคาดประมาณเมอกลางป ๒๕๕๑ (๑ กรกฎาคม)๑. จำานวนประชากรทงประเทศ๖๓,๑๒๑,๐๐๐๒. จำานวนประชากรแยกตามเพศ

ชาย๓๑,๑๒๕,๐๐๐

หญง๓๑,๙๙๖,๐๐๐๓. จำานวนประชากรเขตเมอง (ประชากรทอยในเขตเทศบาล และเมองทก

154

ประเภท) ๒๒,๗๙๙,๐๐๐๔. จำานวนประชากรเขตชนบท (ประชากรทอยนอกเขตเมอง)

๔๐,๓๒๒,๐๐๐๕. จำานวนประชากรแยกตามภาค

กรงเทพมหานคร ๖,๖๖๓,๐๐๐

ภาคกลาง (ไมรวมกรงเทพฯ)๑๕,๑๐๗,๐๐๐ภาคเหนอ

๑๑,๗๓๔,๐๐๐ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

๒๑,๒๔๕,๐๐๐ภาคใต

๘,๓๗๒,๐๐๐๖. จำานวนประชากรแยกตามกลมอาย

ประชากรวยเดก (ตำากวา ๑๕ ป) ๑๓,๖๓๕,๐๐๐ ประชากรวยแรงงาน (๑๕ ๕๙ ป– )

๔๒,๔๔๔,๐๐๐ประชากรสงอาย ๖๐ ขนไป

๗,๐๔๒,๐๐๐ประชากรวยเรยน (๖ ๒๑ ป– )๑๕,๔๓๘,๐๐๐สตรวยเจรญพนธ (๑๕ ๔๔ ป– )

๑๗,๘๔๒,๐๐๐๗. อตราเกด (ตอประชากรพนคน) ๑๒.๕๘. อตราตาย (ตอประชากรพนคน) ๘.๐๙. อตราเพมตามธรรมชาต (รอยละ) ๐.๔

155

๑๐. อตราตายทารก (ตอเดกเกดมชพพนคน) ๑๒.๕

๑๑. อตราตายเดก (ตอเดกเกดมชพพนคน) ๑๙.๘

๑๒. อายขยเฉลยเมอแรกเกด (จำานวนปเฉลยทคาดวาบคคลทเกดมาแลวจะมชวตตอไปอกกป) ชาย ๖๙.๕

หญง ๗๖.๓ ๑๓. อายขยเฉลยทอาย ๖๐ ป (จำานวนปเฉลยทคาดวาผทมอาย ๖๐ ป จะมชวตอยตอไปอกกป)

ชาย ๑๙.๔

หญง ๒๑.๙ ๑๔. อตราเจรญพนธรวม (จำานวนบตรโดยเฉลยทสตรคนหนงจะมตลอดวยเจรญพนธของตน) ๑.๕ ๑๕. อตราคมกำาเนด (รอยละ)

๗๔.๐ ทมา : สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล www.ipsr.mahidol.ac.th

156

ตารางท ๒ ขอมลดานเศรษฐกจทสำาคญของประเทศไทย ป ๒๕๔๙

รายการ ขอมล๑. ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) / เฉลยตอคน / อตราเตบโต

๗,๘๑๖.๕ พน ลบ. / ๑๑๙,๘๒๔ บาท / ๕.๐%

๒. ผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) / เฉลยตอคน

๗,๖๕๖.๘ พน ลบ. / ๑๑๗,๓๕๖ บาท

๓. รายไดประชาชาต (NI) / เฉลยตอคน / อตราการขยายตว*

๕,๒๒๒.๐ พน ลบ. / ๘๐,๖๓๓ บาท / ๘.๙%

๔. การสะสมทนถาวรเบองตน / ภาครฐ / ภาคเอกชน (พนลานบาท)

๒,๒๓๒.๑ / ๕๕๗.๔ / ๑,๖๗๔.๗

๕. การบรโภคภายใน/การลงทนภายในประเทศ (พนลานบาท)

๒,๕๓๒.๙ / ๔.๐

๖. มลคาสงออก / นำาเขา สนคาและบรการ (พนลานบาท)

๕,๗๖๓.๕ / ๕,๔๕๕.๕

๗. ดลบญชเดนสะพด / ดลการชำาระเงน/เงนสำารองระหวางประเทศ (พนลานบาท)

๑๑๗.๖ / ๔๗๗.๕ / ๖๖,๙๘๔ ลานเหรยญ สรอ.

๘. หนตางประเทศ / รายไดสงออก / สดสวนชำาระตอรายได (ลานเหรยญ สรอ.)

๕๙,๙๓๕ / ๑๕๓,๖๕๒ / ๘.๓%

๙. รายได / รายจาย (ลานบาท)* ๑,๒๑๔,๐๐๐.๓ / ๑,๒๔๕,๙๕๗.๓

๑๐. ดชนราคาผบรโภคทวไป / อตราเงนเฟอ ๑๑๔.๔ / ๔.๗%๑๑. จำานวนนกทองเทยวชาวตางประเทศ (พนคน) / รายได (พนลานบาท) / รอยละของ GDP*

๑๑,๕๑๖.๙ / ๓๖๗.๔ / ๕.๒%

๑๒. อตราวางงาน ๑.๖%๑๓. รายได / คาใชจาย ครวเรอน (บาทตอเดอน) / หนสนเฉลย

๑๗,๗๘๗ / ๑๔,๓๑๑ / ๑๑๖,๕๘๕

๑๔. เสนความยากจน / จำานวนคนจน / สดสวน / ชองวาง

๑,๓๘๖ / ๖.๑/ ๙.๖% / ๑.๘%

157

(บาท/คน/เดอน) / (ลานคน) / (รอยละ) / (รอยละ)๑๕. อตราแลกเปลยนเงนตราตอเหรยญ สรอ. / ยโร / ปอนด / ๑๐๐ เยน

๓๗.๘ / ๔๗.๕ / ๖๙.๗ / ๓๒.๖ : บาท

ทมา ประมวลจากสำานกงานสถตแหงชาต เครองชภาวะเศรษฐกจไทยทสำาคญ พ . ศ . ๒๕๕๐

* ตวเลขป ๒๕๔๘

ตารางท ๓ โครงสรางครวเรอน/สภาวะครอบครวเปรยบเทยบ ป ๒๕๓๓, ๒๕๔๓ และ ๒๕๔๖-๒๕๔๙

158

ลกษณะการอยอาศย ๒๕๓๓ ๒๕๔๓ ๒๕๔๖ ๒๕๔๗

๒๕๔๘

๒๕๔๙

ร ว ม (ล า น ) ๑๐๐.๐๐

๑๐๐.๐๐

๑๐๐.๐๐

๑๐๐.๐๐

๑๐๐.๐๐

๑๘.๒

ขนาดครวเรอน (คน) ๔.๔ ๓.๘ ๓.๔ ๓.๓ ๓.๓ ๓.๓ครอบครวขยาย (%) ๒๖.๒ ๒๙.๖ ๓๓.๓ ๓๔.๐ ๓๔.๕ ๓๒.๐ครอบครวเดยว (%) ๖๗.๖ ๖๐.๓ ๕๔.๕ ๕๓.๒ ๕๓.๙ ๕๔.๔ - สามและ

ภรยา (%)- ๑๒.๐ - - - ๑๔.๙

- สามและภรยาและลก

- ๓๖.๑ - - - ๓๒.๔

- สามหรอภรยาและลก

- ๘.๐ - - - ๗.๒

ปยา/ตายายกบหลาน ๑.๙อยกบคนทไมใชญาต ๖.๒ ๑๐.๑ ๑๒.๒ ๑๒.๘ ๑๑.๖ ๑๑.๓อยคนเดยว ๐.๕เพศ หวหนา

ครวเรอนชาย๘๐.๖ ๗๓.๘ ๗๓.๒ ๗๒.๑ ๗๐.๔ ๖๙.๖

ห ว ห น า ค ร ว เ ร อ นห ญ ง

๑๙.๔ ๒๖.๒ ๒๖.๘ ๒๗.๙ ๒๙.๖ ๓๐.๔

การจดทะเบยนสมรส/หยาราง (ตอ ๑,๐๐๐ ค)

จ ด ท ะ เ บ ย น - - ๓๒๘.๔

๓๖๕.๗

๓๔๕.๒

-

ห ย า ร า ง - ๘๐.๙ ๘๗.๐ ๙๐.๗ -

ทมา : ประมวลจากสำานกงานสถตแหงชาต เครองชภาวะสงคม พ . ศ . ๒๕๕๐ และสำานกงานกจการสตรและสถาบน ครอบครว นโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครว พ . ศ . ๒๕๔๗ - ๒๕๕๖

159

ตารางท ๔ จำานวนคดเดกและเยาวชนทถกดำาเนนคดโดยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จำาแนกตามระดบการศกษาป ๒๕๔๗-๒๕๔๙

ปจจยแวดลอม๒๕๔๗ ๒๕๔๘ ๒๕๔๙

จำานวน % จำานวน % จำานวน %ระดบการศกษา รวม

๓๓,๓๐๘ ๑๐๐

๓๖,๐๘๐ ๑๐๐ ๔๘,๒๑๘

๑๐๐

-ไมไดรบการศกษา ๕๘๖ ๑.๗ ๑,๐๒๔ ๒.๘ ๒,๓๓๓ ๔.๘ - ประถมศกษา ๑๑,๐๐๑ ๓๓.

๐๑๑,๙๕๑ ๓๓.

๑๑๔,๕๒

๒๓๐.

๑ - มธยมศกษาตอนตน ๑๓,๘๓๖ ๔๑.

๕๑๕,๐๕๐ ๔๑.

๗๑๙,๑๙

๗๓๙.

๘ - มธยมศกษาตอนปลายและสงกวา

๕,๘๘๕ ๑๗.๗

๖,๓๘๑ ๑๗.๗

๙,๕๒๑ ๑๙.๗

อน ๆ ๒,๐๐๐ ๖.๐ ๑,๖๗๔ ๔.๖ ๒,๖๔๕ ๕.๕

ทมา : กลมงานขอมลและสารสนเทศ สำานกพฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครองเดก และเยาวชน และประมวลขอมลสถตทสำาคญของประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ หนา ๘๓

ตารางท ๕ จำานวนผปวยเอดส จำาแนกตามปจจยเสยงและเพศ กนยายน ๒๕๒๗ พฤษภาคม ๒๕๕๐–

ปจจยเสยง ๒๕๒๗-๒๕๔๗

๒๕๔๘ ๒๕๔๙ ๒๕๕๐

รวมยอด ๒๗๙,๙๑๐ ๒๐,๑๙๔ ๑๒,๘๘๔ ๑,๒๕๓เพศสมพนธ ๒๓๔,๔๘๔ ๑๗,๑๕๕ ๑๐,๗๔๑ ๑,๐๑๙ชาย/หญง ๑๖๓,๑๖๑ /

๗๑,๓๒๓๑๐,๒๓๓ /

๖,๙๒๒๖,๓๘๑ / ๔,๓๖๐

๖๑๓ / ๔๐๖

ยาเสพตด ๑๓,๑๔๖ ๙๒๑ ๖๐๑ ๖๒

160

ชาย/หญง ๑๒,๗๐๐ / ๔๔๖

๘๖๕ / ๕๖ ๕๕๗ / ๔๔ ๕๔ / ๘

รบเลอด ๗๕ ๙ - -ชาย/หญง ๕๐ / ๒๕ ๖ / ๓ - -ตดเชอจากมารดา ๑๑,๖๒๐ ๔๙๐ ๓๑๐ ๓๒ชาย/หญง ๖,๐๗๖ /

๕,๕๔๔๒๒๔ / ๒๖๖

๑๕๕ / ๑๕๕

๑๔ / ๑๘

อน ๆ ๘๒ ๒๘ ๒๐ ๑ชาย/หญง ๕๔ / ๒๘ ๑๘ / ๑๐ ๑๔ / ๖ - / ๑ไมทราบ ๒๐,๕๐๓ ๑,๕๙๑ ๑,๒๑๒ ๑๓๙ชาย/หญง ๑๕,๗๖๘ /

๔,๗๓๕๑,๐๘๙ /

๕๐๒๘๗๒ /

๓๔๐๑๐๒ /

๓๗อตราตอประชากร

๑๐๐,๐๐๐ คน๓๒.๔ ๒๐.๕ -

ทมา : สำานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสข และสำานกงานสถตแหงชาต ประมวลขอมลสถตทสำาคญของประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ หนา ๕๕ และเครองชภาวะสงคม พ.ศ. ๒๕๕๐ หนา ๑๑๖ตารางท ๖ จำานวนและรอยละของนกเรยนตอประชากรในวยเรยน จำาแนกตามกลมอายและระดบการศกษา ปการศกษา ๒๕๔๗-๒๕๔๙ และงบประมาณ

ระดบการศกษา/

ชนเรยนอาย

ประชากร

วยเรยน

๒๕๔๗ ๒๕๔๘ ๒๕๔๙จำานวนนกเรย

น

รอยละ

จำานวนนกเรย

น

รอยละ

จำานวนนกเรยน รอย

ละ

รวมยอด ๓-๒๑

๑๗,๒๖๔,๘๗๖

๑๔,๓๙๘,๐๔๘

๘๑.๖๔

๑๔,๔๔๓,๗๗๖

๘๒.๘๔

๑๔,๖๒๐,๖๕๙

๘๔.๖๘

กอนประถมศกษา

๓-๕ ๒,๓๖๒,๑๑๔

๑,๘๒๔,๗๓๒

๗๔.๔๔

๑,๘๐๖,๒๘๒

๗๔.๙๕

๑,๗๗๒,๑๙๐

๗๕.๐๓

161

ประถมศกษา

๖-๑๑ ๕,๕๐๕,๕๙๔

๕,๙๖๖,๕๒๖

๑๐๔.๒๔

๕,๘๔๓,๕๑๒

๑๐๔.๑๗

๕,๖๙๖,๔๖๑

๑๐๓.๔๗

มธยมศกษาตอนตน

๑๒-๑๔

๒,๘๗๗,๘๒๒

๒,๖๗๒,๔๓๒

๙๒.๔๗

๒,๗๖๑,๒๑๖

๙๕.๔๕

๒,๗๘๑,๐๑๕

๙๖.๖๔

มธยมศกษาตอนปลาย

๑๕-๑๗

๒,๘๔๑,๕๑๒

๑,๗๒๙,๓๕๖

๖๓.๘๑

๑,๗๖๗,๕๔๖

๖๓.๘๐

๑,๘๖๙,๐๓๔

๖๕.๗๘

อดมศกษา

๑๘-๒๑

๓,๖๗๗,๘๓๔

๒,๒๐๕,๐๐๒

๕๒.๙๔

๒,๕๐๑,๙๕๙

๖๐.๓๘

๒,๕๐๑,๙๕๙

๖๘.๐๓

งบประมาณ(ลานบาท)

๒๕๑,๑๙๔.๐ ๒๓๘,๕๑๓.๓ -

หมายเหต ตวเลขทเกน ๑๐๐% เปนการคำานวณอตราการเขาเรยนอยางหยาบ ซงมจำานวนนกเรยนมากกวาจำานวน

ประชากรวยเรยนทมา : สำานกงานปลดกระทรวง กระทรวงศกษาธการ สำานกงานสถตแหงชาต ประมวลขอมลสถตทสำาคญของ ประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๐ หนา ๓๖, เครองชภาวะสงคม พ.ศ. ๒๕๕๐ หนา ๑๑๑

162

ตารางท ๗ แสดงสถานภาพการเขาผกพนตอสนธสญญาหลกดานสทธมนษยชน ๙ ฉบบของประเทศไทย

กตกา/อนสญญา ICERD ICCPR ICESCR

CEDAW

CAT CRC ICRMW

CRPD ICPPED

พนธกรณ ๑๙๖๕ ๑๙๖๖ ๑๙๖๖ ๑๙๗๙ ๑๙๘๔ ๑๙๘๙ ๑๙๙๐ ๒๐๐๖ (-)วตถประสงค คมครอง

กลมชาตพนธ

คมครองสทธทางแพงและสทธทางการเมอง

คมครองสทธทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

คมครองสตร

คมครองการลงโทษทโหดราย

คมครองเดก

คมครองแรงงานยายถน

คมครองผพการ

คมครองบคคลสญหาย

จำานวนขอบญญต ๒๕ ๕๓ ๓๑ ๓๐ ๓๓ ๕๔ ๙๓ ๕๐ ๔๕ขอระบเรองสงรายงาน

๙ ๔๐ ๑๖ ๑๘ ๑๙ ๔๔ ๗๓ ๓๕ ๒๙

วธการเขาเปนภาคของไทย

ภาคยานวต

ภาคยานวต

ภาคยานวต

ภาคยานวต

ภาคยานวต

ภาคยานวต

- ลงนาม กำาลงศกษา

วนทมผลบงคบกบไทย

๒๗ ก.พ. ๒๕๔๖

๓๐ ม.ค. ๒๕๔๐

๕ ธ.ค. ๒๕๔๒

๘ ก.ย. ๒๕๒๘

๑ พ.ย. ๒๕๕๐

๒๖ เม.ย. ๒๕๓๕

- - -

มขอสงวน/ถอยแถลง

๒ ขอ/๑ ประเดน

๔ ประเดน ๑ ประเดน ๗-๕=๒ ๓๐/๑,๔,๕ ๓-๑=๒ - - -

43

ขอสงวนประเดนทยงคงอย

๔,๒๒/๑ ประเดน

ยงคงอย ยงคงอย ๑๖,๒๙ ยงคงอย ๗,๒๒

หนวยงานรบผดชอบของไทย

กรมคมครองสทธและเสรภาพ กท.ยตธรรม (กยธ.)

กรมคมครองสทธฯกยธ.สนง.อยการสงสด

สนง.อยการสงสด

สนง.กจการสตร (สค.)กท.พฒนาสงคมฯ(กพม.)

กรมคมครองสทธฯกยธ.

สนง.พทกษเดก เยาวชนฯ (สท.)กพม.

- สนง.สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ (สก.)กพม.

กรมคมครองสทธฯกยธ.

กำาหนดสงรายงานฉบบแรก ฉบบตอๆ ไป

๑ ปทก ๒ ป

๑ ปทก ๕ ป

๑ ปทก ๕ ป

๑ ปทก ๔ ป

๑ ปทก ๔ ป

๒ ปทก ๕ ป

๑ ปทก ๕ ป

๒ ปทก ๔ ป

๒ ป-

กำาหนดสงรายงานของไทยฉบบแรก

๒๖ ก.พ. ๒๕๔๗

๒๙ ม.ค. ๒๕๔๑

๔ ธ.ค. ๒๕๔๓

๗ ก.ย. ๒๕๒๙

๓๑ ต.ค. ๒๕๕๑

๒๕ เม.ย. ๒๕๓๗

- - -

และฉบบตอๆ ไป ๒๕๔๙,๒๕๕๑

๒๕๔๖,๒๕๕๑

๒๕๔๘,๒๕๕๓

๒๕๓๓,๒๕๓๗

๒๕๕๕,๒๕๕๙

๒๕๔๒,๒๕๔๗

๒๕๕๓,๒๕๕๕

๒๕๕๖,๒๕๖๑

๒๕๕๘,๒๕๖๓

๒๕๔๑,๒๕๔๕

๒๕๖๓,๒๕๖๗

๒๕ เม.ย. ๒๕๕๒

ฯลฯ ฯลฯ ฯลฯ ๒๕๔๙,๒๕ (ฉบบ

44

๕๓ ฯลฯ ๓+๔)การสงรายงานของไทยฉบบแรก

(คาดหมาย) ๒๕๕๒

ม.ค. ๒๕๔๗

- ๑ ม.ย. ๒๕๓๐

- ๒๓ ส.ค. ๒๕๓๙

- - -

ฉบบตอๆ ไป (ฉบบ ๒) ๒๕๕๒

๓ ม.ค. ๒๕๔๐

๒๑ พ.ค. ๒๕๔๗

(คาดหมาย)

(ฉบบ ๒+๓)

(ฉบบ ๒)

๗ ต.ค. ๒๕๔๖

______ ๒๕๕๒

(ฉบบ ๔+๕)

(ฉบบ ๓+๔)

45