ध्यासंग - esahity.com · 2019-11-02 · mahao%savaat kanapur maqao ikmvaa [tr kuzo hi...

ध्यासंग अरविंद बुधकर

ई साहित्य प्रहिष्ठान www.esahity.com

ध्यासंग

अरविंद बुधकर

ई साहित्य प्रहिष्ठान



ध्यासंग (मुलाखि संग्रि)

लेखक : अरविंद बुधकर

Email :- arvind_budhkar@yahoo. co. in

Ph : 9820408553

या पसु्िकािील लखेनाच े सिंव िक्क लखेकाकड े सरुहिि असनू पसु्िकाच े ककिंा त्यािील

अशंाच ेपनुमुवद्रण िंा नाट्य, हचत्रपट ककिंा इिर रुपािंर करण्यासाठी लखेकाची परिंानगी

घणे ेआिंश्यक आि.े िस ेन केल्यास कायदशेीर कारिंाई िोऊ शकि.े

प्रकाशक : ई साहित्य प्रहिष्ठान

www.esahity.com

[email protected]

प्रकाशन : २४ मे २०१५

©esahity Pratishthan®2015

• हिंनामूल्य हिंिरणासाठी उपलब्ध.

• आपले िंाचून झाल्यािंर आपण ि ेफ़ॉरिंडव करू शकिा.

• ि ेई पुस्िक िंेबसाईटिंर ठेिंण्यापुिंी ककिंा िंाचनाव्यहिररक्त कोणिािी िंापर करण्यापुिंी

ई-साहित्य प्रहिष्ठानची परिंानगी घेणे आिंश्यक आिे.



ध्यास, व्यासंग िंगैरे िंगैरे

गेल्या कािी िंर्ाांि गोलमाल (१, २, ३) मुन्नाभाई (१, २), टाईमपास (१, २)

िरेाफ़ेरी (१, २), रेस (१, २, ३), धमाल(१, २) असे अनेक हचत्रपट िंाढिा गल्ला आहण

कल्ला करि आििे. त्यांचा एकूण सूर असा असिो कक माणसाला पैसा, ककिी (आहण पोरगी)

हमळिंण्यासाठी भरपरू शॉटवकट्स आििे. एखादा नहशबाचा स्पाकव आहण ित्तिंाशंी थोडी

िडजोड केली की वजदगी म्िणजे जस्ट धमाल आि.े खाओ और खुजाओ बस्स. िाक

घुसळण्याचे कष्ट नको. फ़क्त िंरचं लोणी उचलण्याची आयहडया पायजे.

एकीकड ेहमहडयािून ि ेठसिंल ेजाि असिाना दसुरीकड ेत्यांच्या आजुबाजूला

अचानक पैसा आहण प्रहसद्धी हमळिंणार्या भाईंचे फ़्लेक्स बॅनर झळकि आििे. हसनेमा,

राजकारण आहण उद्योगांििी अशी कािी उदािरण ंप्रत्यिाि कदसि आििे. कालपयांि हझरो

असललेा कोणी अचानक हिरो बनिो आहण या िरुणांचा त्या हसनेमांनी करून कदलेला समज

अजूनच ठाम िोि जािो. मिाराष्ट्रािल्या जिंळपास प्रत्येक शिर-खेड्याि सध्या िचे हचत्र

आि.े मुंबई, नाहशक, नागपूर, पुण्याच्या प्रत्येक कट्ट्यािंर िीच चचाव आि.े कष्ट, मेिनि,

ध्यास, व्यासंग िंगैरे िंगैरे शब्दांना आिा “िेरा साबुन स्लो ि ैक्या?” टाईप लुक कदला जाि

आि.े िंाममागावने यशस्िंी झालेल्या लोकानंा “ये इिनी जल्दी कैस ेबढ गया? अरे ये खािा

क्या ि?ै” टाईप आदर हमळि आि.े आपण िो झटपट फ़ॉम्युवला हमळिंािंा एिंढाच एक ध्यास

आिा उरला आि.े

अशा िंेळी समाजाि अजूनिी ध्यास, व्यासंग, मेिनि यांच्या जोरािंर यश

हमळिंणार्यांची ( आहण जास्ि करून अशांचीच) चालि ेआि,े याची जाहणिं करून दणेार्या

या मुलाखिी. या मुलाखिी घेणारे श्री अरविंद बुधकर ि ेस्िंिः एक व्यासंगी आििे. कारण

जशी ऋर्ी मुनींशी चचाव करायला स्िंिःमध्ये मुनीत्िं लागिं िसं कलाकार िं ध्येयासक्त

माणसांशी व्यक्तींशी चचाव करायची आहण त्यांच्या मुलाखिी घ्यायच्या िर त्यांच्या गुणांचं

आकलन करण्याची शक्ती मुलाखिकाराकड े असािंीच लागिे. या पुस्िकाचे लेखक श्री



अरविंद बुधकर ि ेमानिं ससंाधन हिंकास (Human Resource Management) मधील

पधिंीधर , व्यिंस्थापन सल्लागार आहण प्रहशिक (Trainer) व्यिंस्थापन कॉलेजमधील

(Visiting) व्याख्यािे, शास्त्रीय संगीिाि अहभरुची असणारे, अनेक कदिंाळी

अंक/माहसकािून कहिंिा, स्माईहलका हलहिणारे, अभ्यासक असून छंद म्िणून अनेक मराठी

माहलकािून मुशाकिरी करि करि अहभनयाि हस्थरािंण्याचा प्रयत्न करीि आििे. िंेगळ्या

िंेगळ्या िेत्रािील व्यक्तींना भटूेन त्यांच्यािील चांगल े िे घेऊन हशकणे िा छंद आि.े िे

स्िंिः असे चिुरस्त्र व्यासंगी असल्यामुळे त्यांच्या सिंव मुलाखिी या जुगलबंदी सारख्या

झाल्या आििे. त्यांनी घेिलेल्या या सिंव मुलाखिी आपण िंाचाव्याि आहण या नव्या

“गोलमाल+िरेाफ़ेरी” िंादळाशी सामना करून स्िंिःच्या बळािंर, व्यासंगािंर आहण

ध्येयासक्तीिंर आपल्या आयुष्याची मागवक्रमणा करण्याची स्फ़ूिी हमळिंािंी िाच या

पुस्िकाचा उद्देश आि.े

या मुलाखिी कल्पक हनिंड कदिंाळी अंकाि प्रथम प्रहसद्ध झालेल्या आििे.

त्यांचेच ि ेपुस्िक िंाचकांसाठी हिंनामूल्य उपलब्ध करून कदल्याबद्दल श्री अरविंद बुधकर

यांचे आभार मानिो. त्यांच्या िं या पुस्िकािील सिंव व्यक्तींच्या कष्ट, व्यासंग आहण ध्यासाचं

चीज िोिंो िीच ईश्वरचरणी प्राथवना.

सुहनल सामंि

टीम ई साहित्य



Anauk`ma

1. pM Da^. gaMgaaQar tOlaMga va EaÌ. Bart tOlaMga : saMgaItat rmalaolao ipta pu~

2. EaÌ. saunaIla dovaQar : QaOya-SaIla va AByaasaU vyai>ma%va

3. EaÌ. AiQak kdma : ek svaPnaaLU Qyaoyaasa@t manasvaI t$Na

4. EaÌ. kmalaoSa BaDkmakr : saUr vaoDo mana

5. EaI. jayaMt fDko : sauraMcaa ikmayaagaar

6. EaI. rGaunaaqa laaoMZo : cama-vaa_yaacao iSalpkar

7. EaÌ. saMjaya saUrkr : pìsaQd isanaoidgdSa-k k^maoratIla dRYTI

8. EaÌ. SamaSaui_na maaomaIna : tMtuvaa_yaatIla iSalpkar

9. EaÌ. EaÌpadjaI iqaTo : kamagaar to idgdSa-k, inamaa-ta

10. EaÌ. jayavaMt caafokr : inaScayaacaa mahamao$

11. saaO. naupUr kaiSad gaaDgaIL : ]malato saUr



" जयांनी जन्म दऊेन कष्ट करून िंाढहिंले , संस्कार केले

िे माझे िंडील कै श्री रामचंद्र नारायण बुधकर

आहण

जयांच्यामुळे माझे कॉलेजचे हशिण पूणव िोऊ शकले

त्या ऋर्ीिुल्य कै प्रा िंसंि कोकजे

यांच्या चरणी ि ेपहिले पुष्प ........."

अरविंद बुधकर



saMgaItat rmalaolao ipta pu~

pM Da^. gaMgaaQar tOlaMga va EaÌ. Bart tOlaMga

klyaaNaat EaÌ. Bart tOlaMga jaovha Aamacyaa saMkulaat Aalao tovha

kamaavar jaatanaa naohmaIca iryaajaacao saUr kanaI pDU laagalao. klyaaNamaQaIla

piricatamaaf-t AaoLK JaalaI. Aamacyaa dUrcyaa naatlagaamaaf-t AaNaKI dRZ pircaya

Jaalaa. %yaaMcao gaaNao eokNyaacaa yaaoga hI yaot gaolaa. baabaa GarI yao} laagalyaavar

%yaaMcao gaaNao eokNyaacaa yaaoga hI yao} laagalaa. to gvaalhor GaraNyaacao ]pasak Aahot

ho kLlyaanaMtr GaraNao pQdt kaya Aaho %yaaMcyaa gaayakIcao vaOiSaYTya kaya ho jaaNaUna

GaoNyaacaI ija&asaa inamaa-Na JaalaI. %yaaMcyaa AavaajaacaI gahra[- manaacaI pkD GaoNaarI

Aaho. maulagaI hI %yaaMcyaakDo iSakU laagalaI.

pM Da^. gaMgaaQar tOlaMga hyaaMcao Aaja vaya 82 vaYao- Aaho. Garat tMbaaoáyaacao

svar laavaUna iryaaja hyaa vayaat hI sau$ Aaho. %yaaMcyaabaraobar gaPpa maartaMnaa

]lagaDlaolaa ha sava- %yaaMcaa saMgaIt p`vaasa. saMvaad saaQatanaa vaya, smaRtIdaoYa va

Ea`vaNadaoYa samajaNyaasa AaD yaot haoto. Aqaa-t EaÌ. Bart tOlaMga ho hI maaihtI

do}na madt krIt haoto . ha daoGaa iptapu~aMSaI saaQalaolaa saMvaad

AapNa mauLcao kuzlao va iSaxaNa ?

AamhI mauLcao tolaMgaNaacao. hOdàbaad javaLIla krImanagar ijalhyaatIla

baogaulapaDa caaoTIgaa^Mvacao. Aamhalaa kahI baàmhNa kuTumbaanaa daOlatrava iSaMdo yaaMnaI

gvaalhorlaa baaolaavalao. EaÌ. iSaMdyaaMnaI gvaalhorlaa maa$tIcyaa maMidrajavaL rahNyaasa

jaagaa idlaI. Aamacao maUL naaMva “caaoTIvaar” haoto. tolaMgaNaatUna Aalaao mhNaUna tOlaMga

Jaalaao.

maaJaa janma kanapUrcaa 1930 maQalaa. maaJao vaDIla naanauBayyaa 1916 maQao

gaMgaaiknaarI rahNyaacyaa ]_oSaanao AaQaI vaaraNaSaIlaa Aalao. itqaUna maga kanapUrlaa

sqaaiyak Jaalaot. vaiDlaaMcaa AByaasa gaaya~I maM~acaa haota. GaraNao vaOidk prMpra

jaaopasaNaaro haoto. Garat vaiDlaaMnaa gaaNao Avagat haoto. vaiDlaaMnaa gaayanaacao iSaxaNa

]. hd\dU Ka^M yaaMcao iSaYya pU. baalaasaahoba gau$jaI yaaMcyaakDUna imaLalao. maharaYT/at

rihmat Ka^M hyaaMcyaamauLo gvaalhor gaayakI pìsaQd JaalaI. EaI. kRYNa ivanaayak

fDko yaaMnaa kanapUrlaa rahNaarI saMgaItatIla jaaNakar vya>I hvaI haotI. vaiDlaaMcao

iSaYya EaÌ. kRYNa ivanaayak fDko yaaMcaI EaÌ. zakUr jayadovaisaMga yaaMcyaabaraobar

maO~I haotI. %yaaMnaI kanapUrlaa gaNaoSamaMidrat vaiDlaaMcao gaaNao zrivalao. to %yaaMnaI

eoklao. vaiDlaaMcaa naava laaOikk vaaZu laagalaa. vaiDlaaMcao jaalaMQarlaahI 1 vaYa- vaastvya

haoto. itqao hI laaOikk Jaalaa. kanapUrsaar#yaa izkaNaI maaJyaa vaiDlaaMnaI saaMigaitk



caLvaL sau$ k$na Anaok iSaYya GaDivalao. AmarazI vaatavarNaat marazI japUna

zovalao.

malaa vayaacyaa 5 vyaa vaYaa-pasaUna

Garatca vaiDlaaMkDo gaaNao iSakayalaa imaLalao.

maaozo baMQau yaaMcyaa kDUnahI talaIma imaLalaI.

Aamacyaa GarI barIca gaayak maMDLI yaot haotI.

maaJaa jaahIr kaya-k`ma kanapUr maQao vayaacyaa

10 vyaa vaYaI- Jaalaa. %yaamauLo ]%saah vaaZlaa.

maaJao iSaxaNa ema\. e. rajyaSaas~ hyaa

ivaYayaat gau$ naarayaNa K~I ka^laojamaQyao

Jaalao. maI %yaaca ka^laojamaQyao 6 vaYao- iSakvat

haotao. malaa iSaxaNa xao~at naaokrI krayacaI

haotI. prntu AaoLKInao dusarI karkUnaI naaokrI imaLalaI. pirisqatIhI caaMgalaI

navhtI. SaaLopasaUnaca gaaNao caalaU haoto. %yaat baraca naaMva laaOikk Jaalaa. saMgaItat

Aaiqa-k pàPtI navhtI. hyaamauLo zakUr jayadovaisaMgaanaI %yaaca ka^laojaat saMgaIt

iSakvaa Asaa Aaga`h Qarlaa. itqao maI myauiJak iDpa-MTmaoMT sau$ kolao. 1955 maQyao

lagna Jaalao. EaI. SaMkrrava baaoDsaaMnaI saMgaIt xao~atca kirAr krNyaasa Aaga`h

Qarlaa. %yaaMnaI gaaMQaI saMgaIt ivadyaalayaacao pàcaaya- EaI. laala maNaI imaEa` yaaMcyaamaaf-

t itqao iSakivaNyaasa sau$ kr Asaa Aaga`h Qarlaa. pihlaI naaokrI saaoDUna itqao maI

$jaU Jaalaao va pàcaaya- pdapya-Mt paohcalaao. Káyaa Aqaa-nao maI saMgaIt xao~at EaI.

SaMkrrava baaoDsaaMnaI AaNalyaamauLo Aalaao va %yaaMcyaamauLoca Aalaolyaa maaJyaa saMgaItatIla

gatImauLo ekdma “ivaSaard”caI pirxaa dota AalaI. maI saMgaItat “AlaMkar” va

gvaalhor gaayakI var “#yaalaacaa ivakasa va saMgaIt& va %yaaMcao yaaogadana hyaavar

p`baMQa ilaihlaa. malaa pIeca DI imaLalaI. maI gaaMQava- mahaivadyaalaya, banaarsa, naagapUr,

BaaopaL [ izkaNaI pirxak tsaoca AakaSavaaNaI Aa^DISana baaoD- va ]



baMidSaIcaa AaQaar Gaot gaatat. laaok hyaalaa ]. hd\dUKa^MMcaI gaayakI mhNaU laagalao.

Aaga`a GaraNao naaoma taoma var jaast Bar dotat.

gaaNao iSakNaaáyaalaa kaya gaaoYTIcaI maaihtI AavaSyak Aaho ?

gaaNao iSakayacao Asaola tr mauLat AavaD AsalaI paihjao. %yaalaa

svat:laa AanaMd vaaTlaa paihjao.

saMgaItat pMiDt va Da@̂Tr hyaat kaya frk Aaho ?

pMiDt ha Sabd ivavd



maaJyaa gaayakIt maI pUNa- samaaQaanaI Aaho. maaJyaa gaayakIba_la pM.

kRYNarava pMiDt, EaI. baalaasaahoba puCvaalao, Aacaaya- baaoDsa, pM ivanayacaMd` maaOdgala, Da^. A$Nasaona, EaI. ArivaMd parIK [. maaozyaa laaokaMnaI maI gaalhor GaraNyaacaa stMBa

Aaho, maI jarI gvaalhor GaraNyaacaa Asalaao trI dusaáyaa saMgaIt GaraNyaacyaa gauNaaMcaI

kdr k$na svat:cyaa gaayakIt samaaivaYT krtao Asao gaaOrvaaod\gaar kaZlaot. ]



saa ro ga ma p ASaa kaya-k`maatUna klaakar haotao kaM ?

Aajacao yauga inarinaraLyaa p`yaaogaiSalatocao, taMi~k p`gatIcao Aaho. maulaaMnaa

Anaok ca^naolsa ]plabQa Aahot. hyaatUna maaoza gaayak haoNyaasaazI maaozo pirEama

Gyaavao laagatIla. pNa caaMgalaa klaakar AaoLKta yao[-la.

ivadyaaqyaa-nao ikMvaa klaakaranao dmasaasa ikMvaa AavaajaacaI roMja vaaZvaNyaasaazI

Kasa p`iSaxaNa GaoNao AavaSyak Aaho kaM ?

svaraByaasa hI naOsaiga-k p`ik`yaa Aaho. dmasaasa iryaajaanao hI

vaaZvata yaotao.

gaPpaMcaI gaaDI %yaaMcao pu~ EaI BartjaI tOlaMga yaaMcaokDo vaLvalaI. EaI.

BartjaI va %yaaMcao baMQau EaI. ivakasajaI vaiDlaaMcaI gaayakI puZo naot Aahot. %yaaMcao gaaNao

eoMktanaa AMgaatUna caOtnyaacyaa lahrI ]saLtat ho sa%ya Aaho. vaiDlaaMkDUna Káyaa

Aqaa-nao “gaayakI” Aa%masaat kolaI yaacao p`%yaMtr yaoto. EaI. BartjaI klyaaNaat

AsalyaamauLo Anaokda eoMkNyaacaa yaaoga yaotaoca. maaJyaa taoMDUna sahja p`Sna gaolaa

Aaplaa gaayana iSaxaNa p`vaasa

malaa gaayanaacao iSaxaNa vaiDla AaiNa kakaMkDUna imaLt gaolao. maI

gaaNao iSakayalaa 10 vaI [ya



malaa saMgaItat Da^@TroT krayacaI Aaho. malaa gau$kula sau$ krayacao

Aaho. mhNajao ivadyaaqyaa-Mnaa gau$iSaYya prMprocyaa gaayakI AMgaanao iSakvaayacao Aaho.

saQyaa jao ivadyaaqaI- maaJyaakDo yaotat to A^k^Dimak AMgaanao iSakt Aahot.

gau$kulaacaI klpnaa spYT krtaMnaa ivadyaaqyaa-nao gau$kDo raihlaoca paihjao Asao

naahI.

EaI. BartjaIMnaI %yaaMcyaa vaiDlaaMcao “ kha^ ko piqak kha^ iknhao ho

gavanavaa, kaOna ga`ama kaOna Qaama ko vaasaI, ko ih karna tuma tMjaao ho BavanavaaM “ ho

tulasaIdasacao Bajana poSa kolao. ho eoMkUna %yaacaI gaaoDI kanaaMt saazvaUna %yaaMnaa

puZcyaa vaaTcaalaIMnaa SauBaocCa dot gaPPaaMcaa kaya-k`ma AaTaopta Gaotlaa.

Garcaa p



QaOya-SaIla va AByaasaU vyai>ma%va :

EaÌ. saunaIla dovaQar

rivavaar ma. Ta. purvaNaImaQyao ‘saPtBaiganaI’ ha EaÌ. saunaIla dovaQaraMcaa

laoK vaacalaa. %yaaMcao pUvaa-McalaatIla kaya-,

QaOya- va samasyaaMcaa AByaasa yaanaI p`Baaivat

hao}na %yaaMnaa BaoTUna toqaIla pirsqaItI

samajaavaUna GyaavaI, yaaMcao vyai>ma%va

samajaavaUna Gyaavao Asao vaaTlao. maaJao

ima~ EaÌ. p`saad korkr yaaMcyaa

maaQyamaatUna %yaaMcaI BaoT GaotlaI. kO. iva.

naa. dovaQar yaaMcao saupu~ va vaiDlaaMcaa 13

vaa idvasa (BaoTlyaanaMtr kLlao) AsaUna sauQda %yaaMnaI BaoTIcaI vaoL idlaI. duparI

kaya-kto- GarI yaoNaar haoto. naMtr ifrtI sau$ ha[-la. vaoLatvaoL kaZUna to BaoTlao.

%yaaMcyaaSaI kolaolaI baatcaIt.

Aaplyaalaa kaya vhayacao haoto ?

malaa kaya vhayacao haoto ho baI. essaI pya-Mt kahI inaiScat navhto.

lahanapNaI maulaaMnaa samaupdoSana kravayaasa hvao. %yaaMcao vaya %yaaMcyaa hatat nasato. to

Aa[-vaDIlaaMcyaa hatat Asato. malaa GaratUna maaga-dSa-na imaLalao naahI. Aa[-vaDIlaaMnaI

kaya vhavao ho maaJyaavar laadlao naahI. maaJyaa baalapNaacyaa kaLat samaupdoSana ha

ivacaar $jalaa navhta. Aaja maa~ samaupdoSana krNaaro laaok, saujaaNa palak

vaaZt caalalao Aahot. maI huYaar navhtao pNa ‘Z’ hI navhtao. maaJaa svaBaava laaokaMnaa

kuzlaohI maUlya na Gaota madt krNao, maga tao maaolakrNaIcaa maulagaa Asaao %yaalaahI

iSakvaayacaao. maaJaa ha ipMD AaoLKUna tU jar caaMgalaa saamaaijak kaya-kta- haoSaIla

Asao jar kuNaI saaMigatlao Asato tr maI caaMgalaa kaya-kta- Jaalaao Asatao. %yaavaoLI

emaesaDbalyaU kaosa- haota ikMvaa naahI ho maaiht naahI. ka^laojacyaa baabatIt maaJaa

ima~ saayansalaa gaolaa mhNaUna maI hI gaolaao.

kaOTuMibak paSva-BaUmaI maaihtI

Aa[- marazI ihndI va saMskRtcaI AMQaorIcyaa praMjapo ivadyaalayaatIla

iSaixaka. vaDIla ivasauBaa} dovaQar idllaItIla ma. Ta. cao pìtinaQaI va p~kar.

AamhI tIna Baa}. maI savaa-t QaakTa. Aa[-kDIla sava- maMDLI vaogavaogaLyaa

ivacaarQaarocaI %yaamauLo Garat Anaok ivaYayaavar cacaa- haot. maaJao maamaa va maamaI [MdumatI

koLkr laaohIyaavaadI. dusaro Baa. kR. koLkr saavarkrvaadI. itsaro maMuba[-t



ra^yavaadI. ek ka^MgaòsaI va SaovaTcaa saMGaat haota. [MdumatI koLkraMnaI saMGaavar

Anaok Aaraop kolaot. %yaacao KMDna EaÌ. ASaaok maaoDkaMnaI ‘ saMGaacao Aavhana’ ho

pustk ilahUna kolao. maaJyaa vdaD svaBaavaamauLo maI AnaokaMnaa p`Sna ivacaa$na

BaMDavaUna saaoDayacaao. saMGaatIla cacaa-, maaihtItIla Katrjamaa, maI maamaaMSaI, ]laTsaulaT

cacaa- , vaadivavaad, k$na Gyaayacaao.

laaOkIk iSaxaNa

mauLat KaoDkr, vdaD AsalyaamauLo malaa ekTo saaoDNao mhNajao GarcyaaMnaa iBatI vaaTayacaI. vaiDla idllaIlaa haoto. maaJao iSaxaNa Aa[- AajaIcyaa

doKroKIt Jaalao. 1laI to 7 vaI AMQaorIcyaa praMjapo ivadyaalayaat tr 8vaI to 10 vaI

puNyaacyaa naUtna marazI ivadyaalayaat AajaIcyaa doKroKIt Jaalao. BaartIya ivadyaaBavana

maQaUna baI. essaI Jaalaao. mauMba[- ivadyaapIzatUna ema. essaI. kolao. maI sava-saamaanya

maaNasaarKo, ka^laojakumaaranao vaagaavao tsaa AayauYya jagaayacaao. maaJao ka^laojacao jaIvana

mhNajao kînTMna va isanaomaa pahNao , ihndI ica~pTatIla gaaNaI eoMkNao. ka^laojacyaa

inavaNaUkIt Baaga Gao}na saIAar /yauAar pdI inavaDUna Aalaao. maI ivadyaaqaI- pirYadot navhtao pNa %yaaMnaa paizMbaa idlaa.

kQaI naaokrI kolaI kaM ?

vaiDlaaMnaI pOSaacao maUlya kLavao mhNaUna mhNaUna Aamhalaa GaraMt jaovaNaacao

pOsao svakYTanao imaLvaavaot Asao saaMigatlao. Garat pOSaacaa p`Sna navhta. saMskar

caaMgalao haoto. iSakvaNyaa k$na 300 -400 kmavaayacaao. baI. essaIlaa Asatanaa maI

ima~asaaobat SaaKot jaayacaao. SaaKotIla maulaaMcao KoL , vyaayaama, %yaaMcaI drraoja maOdana saaf k$na SaaKa BarvaNyaacaI icakaTI pahUna maI p`Baaivat Jaalaao. malaa ima~anaI

gaaoYT saaMgaavayaasa saaMigatlaI. maI jarasaMGaacaI gaaoYT saaMigatlaI. tI maulaaMnaa

AavaDlaI. maulao prt kovha yaoNaar ivacaa$ laagalaI %yaamauLo ek AavaD inamaa-Na

JaalaI. EaÌ. ramaBaa} maM~I saraMnaI malaa Aismata ivadyaalayaat iSaxakacaI naaokrI

do} kolaI. maaJyaa manaaMt ivacaar Aalaa maI SaaKot maulaaMnaa gaaoYT saaMgaUna saMskar

krtao toca kama ekaca vaoLI SaaLot 300 maulaaMvar k$ Sakona. Anaok sauTyaa

imaLtat. puZo ema. ssaI. krta yao[-la hyaa ivacaaranao naaokrIcaa isvakar kolaa.

maI SaaLot 10 vaI [ya



Aaplyaalaa hoca kaya- kravao ho kovha va kaM vaaTlao. ?

ho kLNyaasaazI p`qama saMGap`vaoSaacaI paSva-BaUimaka samajaavaUna GyaavaI

laagaola. GaramaQyao maI vaiDlaaMbaraobar vaad Gaalaayacaao. ivaraoQaI baaolaayacaao. [Midra

gaaMQaIMcaI hISaI naahI. maaJaI Ea`Qda ‘ihMdu%va’ ivacaarQaaroSaI Aaho.

1991 maQyao ramajanmaBaUmaI AaMdaolana yaSaakDo vaaTcaala krIt haoto. AaMdaolanaat kuNaI

sahBaagaI vhayacao yaaba_la Garat cacaa- JaalaI. vaiDla mhNaalao ‘maI jaatao’ maI

mhNaalaao ‘ maI jaatao’ Aa[ - naaokrI krt haotI tI mhNaalaI ‘maaJyaakDo kaoNa

baGaNaar’ ?daoGaaMpOkI ekanao ‘jaa’. maaJaa ivajaya hao}na maI %yaat sahBaagaI Jaalaao. ekda saMGaacyaa p`caarkaMcao iSabaIraMt EaÌ. pUjanaIya dovarsajaIMnaI Aavaahna kolao kI

Aata yaoNaarI 10 vaYao- sama-pNaacaI Aahot. Pa`%yaokanao kmaIt kmaI 1 vaYa- yaaogadana

kravayaasa hvao. Aata jao kama AapNa k$ to yao%yaa 10 vaYaa-t p`BaavaSaalaI hao[-la.

EaÌ saaomanaaqajaI KoDkr mauMba[- mahanagaracao p`caark caaLIsagaavacyaa iSaibaraMt

mhNaalaot ‘maharaT/abaahor gaujarat va pUvaa -Mcalaat daona pàMtat 3 to 5 vaYao- kama

krNyaasaazI p`caark hvaot. EaÌ. saudSa-najaI pUvaa-Mcalaacao p`caar p`mauK haooto. %yaaMcyaa

p`BaavaI baaOiQdkanao maI p`Baaivat Jaalaao. maI pUvaa-Mcalaat p`caark mhNaUna kama

krNyaacaa pyaa-ya isvakarlaa. 5 vaYa- kama krNyaacao vacana idlao. maI EaÌ. ivanaya

sahs~bauQdo yaaMcao ‘ekakI pUvaa-Mcala’ pustk vaacalao. EaÌ. pdmanaaBana Aacaaya- pUvaa-

Mcalaat kama kolaolao p`caark haoto. %yaaMcyaakDUna maaihtI gaaoLa kolaI.

%yaavaoLI vaya kaya haoto ? lagna k$na [tr ima~asaarKo Gar k$na rhavao

Asao vaaTlao naahI kaM ?

maI 27 vaYaa-caa haotao. vaya jarI svaPnaaLu Asalao trI GaracaI klpnaa

badlalaI. malaa p`caark vhayacao haoto. ’ sava- doSa ho maaJao Gar Aaho. ’hI klpnaa

JaalaI. AapNa Baartalaa zIk kolao tr jagaalaa zIk k$ SakU. saMGaacyaa p`caark



vyavasqaot lagna k$na kama krNaarI kaoNaI navhto. %yaavaoLI sava- p`caark

AivavaahIt haoto. tI ek naSaa haotI mhNaUna ivacaar kolaa naahI. ekda Ea`I.

d



pUvaa-Mcalaat saMGaacao kama 1946 pasaUna sau$ haoto. 1946 to 1990 pya-Mt ho

kama baaho$na Aalaolyaa maarvaaDI , baMgaalaI [. samaajaatIla laaokaMmaQaoca haoto. maUL

inavaasaI Baagaat, KoDyaat kuNaIca gaolao naahIt. f> Ea`I. saudSa-na Samaa- %yaa

ivaBaagaat 1963 to 1966 maQao p`caark haoto. to KasaI BaaYaa iSaklao. to saonaaKasaI

saMGaTnaat iK`Scana laaokaMcyaa ivaBaagaat kama k$ laagalaot. %yaavaoLI saMGaacyaa laxaat

yaa gaaoYTI yao} laagalyaat. 1966 naMtr kamaamaQao KMD pDlaa.

malaa KasaIyaa Baagaat jaast kama krNyaacao saUcavaNyaat Aalao. maI

baMgaalaI BaaYaa iSakayalaa laagalaao. itqao SaaKa caalaU kolyaa. 1992 naMtr BayaMkr

dMgalaI Jaalyaa. baahor pDayacaI saaoya navhtI. GarI svayaMpak k$na jaovaNao Baaga

pDlao karNa kaya-k%yaaMnaa GarI baaolavaNao baMd Jaalao. laaokaMnaa vaaTt haoto kI [qao

ihMdUvar evhZo A%yaacaar haot AsataMnaa saMGa kaya krtao? kama krNyaasa kuNaI baahor yaot navhto. %yaavaoLI Aaplyaalaa yaaca samaajaat kama krayacao Aaho ho kLUna

cauklao.

toqao maoGaalayaat maatRsa



idlao paihjaot’ Asao saaMigatlao. ‘ maoGaalaya ha iKS̀cana rajya Aaho’ Asao ]GaDpNao

itqalaa mau#yamaM~I mhNatao. Aaplao EaÌ. rmaoSa p`BaU mahapailakot mhNaalaot ‘ maI

ihndU mahapaOr Aaho’ tovha baMgaala maQyao gaaoMQaL Jaalaa. pNa ho rajaraojapNao GaDto

%yaabaabat kahIca bMagaalaat ]dòk haot naahI.

itqalao SaasakIya AiQakarI kaya krtat?

itqalaa mau#yamaM~I mhNatao ‘yaoSauiK`st sava - sauKsaaoyaI dot Aaho ASaI

Baavanaa zsavatat. sava- isaisTmasa sarkarcyaa Qamaa-Mtracyaa klpnaa rabavat Aahot.

SaasakIya AiQakarI maga itqalao Asaaot ikMvaa [tr rajyaatUna Aalaolao Asaaot, to kayaa-layaIna vaoLanaMtr Garat rahtat. sau+yaa Gao}na maona la^MDmaQyao rahtat. to kaya

krNaar?

maoGaalaya, imaJaaorama , naagaala^MD, i~pura yaa rajyaat baahorcao laaok jaimanaI

Gao} Sakt naahIt, vyavasaaya k$ Sakt naahIt. itqao f> iKS̀cana laaokaMnaa kama

imaLto. %yaaMnaa jaao pOsaa imaLtao tao caca-cyaa hatat jaatao. sava- ]GaDpNao caalato.

AamhI saovaaBaartI T, sT inamaa-Na kolaa. sava- T, sTI Baart maora Garcao yaa~o k$

Jaalaot. sava- laaokaMnaI jaimanaI idlyaa. SaaLa ]Byaa kolyaa. itqalao 176 ivadyaaqaI-

maharaYTa, tIla 13 vasaitgaRhatUna iSaktat. itqalyaa maulaaMnaa [qao AaNaayacao, yaa~ok$ AaNaayacao. Asaa táhonao Aa%maIyata inamaa-Na kolaI.

tumhalaa itqalyaa dhSatvaadI laaokaMnaI QamakI vaOgaro idlaI kaM?

itqao iK`Scana saMsqaa jaast Aahot. Pa`%yaok rajya vaogaLo Aaho. Anaok

janajaatI Aahot. %yaaMcyaa dhSatvaadI saMGaTnaa vaogaLyaa Aahot. maI %yaaMcyaa

ihTilasTvar haotao. pNa itqalyaa laaokaMnaI vaacavalaoAaiNa malaa QaIr idlaa. maI

dvaaKanaa caalaU kolaa. tovha laaok mhNaayalaa laagalaot kI tumhI SaaLa kaM sau$

krt naahIt. 1993 maQao vanavaasaI klyaaNa AaEa`maacaI saaomavaar to Sauk`vaar pihlaI

SaaLa sau$ kolaI. ekvaYa- iSaxak mhNaUna maI AaiNa korLcyaa pìdp maonananao

kama kolao. kuzohI p`vaasaacao saaQana naahI. iK`Scana imaSanarIMnaa kLlyaavar %yaaMnaI

“7 idvasaaMt SaaLa baMd kra. naahItr maa$na TakU. SaaLa taoDU. ” ASaI QamakI

idlaI. saonaKasaIMcaa soakòTrI Aamhalaa ra~I yao}na BaoTlaa. AamhI ma$ pNa

tumhalaa ma$ doNaar naahI. QaIr idlaa. ra~I to vaogaLyaa duinayaot Asatat ho ho$na

maI va pìdpnao %yaaMnaa saaMigatlao “ jar AamhI prkIya Aahaot tr %yaaMcao iSaxak

korLcao va gaaovyaacao Aahot to prkIya naahIt? %yaaMnaa kaM naahI maart ” ra~Icyaa naSaot tao caca-cyaa laaokaMnaa BaoTlaa. %yaaMnaI iK`Scana imaSanarIMnaa ‘Aamacyaa samaajaacyaa

laaokaMcaI imaTIMga JaalaI va gaavaaMt caaMgalyaa kamaalaa AamhI pazIMbaa doNaar Aahaot.

tumacyaa caca-maQao daona prkIya iSakvat Aahot %yaaMnaa AamhI maa$. tumhI Aamacyaa



iSaxakaMnaa maara’ ho saaMigatlao. ho AamhI kahI saaMigatlao navhto. ho eoMkUna to

iK``Scana laaok hbakUna gaolao. QamakIcaa pirNaama Jaalaa. %yaa laaokaMt cacaa- hao}na

%yaaMnaI saaMigatlao “ yaoSau mhNatao ihMsaa k$ nayao. maaramaarI k$na kuNaacao Balao haot

naahI. tumacaa iSaxak tumacyaa SaaLot, Aamacaa Aamacyaa SaaLot” ASaI tDjaaoD k$na

Aamhalaa ~asa doNao baMd Jaalao. AamhI SaaLot iSakvaU laagalaao. 15 Aa^gasTlaa

Aamadarasamaaor sava- SaaLaMcaa kaya-k`ma zrlaa. Aamacyaa SaaLotIla maulaaMnaI proD

k$na QvajavaMdnaacaI maanavaMdnaa idlaI. doSaBa>IcaI gaaNaI mhTlaI. Aamacyaa

SaaLotIla maulaaMcaa kaya-k`ma caaMgalaa Jaalaa. %yaacaa pirNaama iK`Scana SaaLotIla

palakaMvar hao}na tI laaok Aamhalaa, maulaaMnaa Aamacyaa SaaLot GaoNyaacaa Aaga`h k$

laagalaIt. AamhI daona ATI Gaatlyaa. 1. sava-Qama- samaBaava 2. AapNa sava- BaartIya

Aahaot. ho maanya kra. %yaaMnaI maanya kolyaa. p`qama 20 maulao AalaIt. imaSanarI laaok

KvaLlao. %yaaMnaI palakaMnaa jaaba ivacaarNao sau$ kolao. caca- maQaUna kaZNyaacaI QamakI

do} laagalaot. %yaaMnaI imaSanarI laaokaMnaa saaMigatlao maaNasao caaMgalaI Aahot. Qama-

badlaa Asao saaMgat naahIt. maga kaya p`Sna Aaho Aamhalaa ho maanya Aaho. imaSanarI

laaokaMcyaa SaaLot jaaNao saaoDlao. caca- saaoDUna idlao va svaQamaa-caI ]pasanaa sau$ kolaI.

imaSanarI laaok KvaLUna Qamaa-tUna kaZNyaacaI QamakI do} laagalaot tovha %yaa

laaokaMnaI ‘ kaZUna Taka. AamhI saUya- dovaacaI pUvaI-caI pUjaa k$ %yaa maagaa-nao jaa}’

Asao saaMgaUna Qama- saaoDlaa.

maoGaalayaatUna kuzo gaolaat? AapNa kuzo kmaI pDtao?

maaJao kaya- f> maoGaalayaat haoto. malaa Ea`I. maukuMdravaanaI 1 vaYa-

maharaYT/at do. maharaYT/at BaaYaNao do}na pUvaa-Mcalaa ivaYayaI jaagaRtI kr ASaI saUcanaa

kolaI. maI Anaok izkaMNaI BaaYaNao idlaIt. pustk ilahUna vaaTlaIt. maI p`caark

mhNaUna 2002 maQao qaaMbalaao. maI svatM~pNao kama krayacao zrivalao.

iK`Scanasamaaja hI samasyaa naahI. ho laaok pDdyaa maagaUna kamao

krtat. %yaalaa toqalaI sarkaro paizMbaa doNaarI Aahot. 99 T@ko iK`Scanasamaaja

Asalaa trI BaartIya%va maanaNaarI Aahot. pNa saMGaaba_la ga`h Aahot. BaartIya%va

ivacaarQaara kayama zo}na saMsqaa kaZayacaI mhNaUna ‘ doSa maaJao Gar’ mhNajaoca “My

homeindia”hI saMsqaa inamaa-Na JaalaI. sava- p`karcaI Aa%maIyata doNao hI Baavanaa manaaMt zovaUna kaya- k$ laagalaao. TUsa- kaZayacyaa, [qalyaa laaokaMnaa Gao}na jaayacao itqao

rhayacao. snaohacaa Jara inamaa-Na krNao, drI baujavaNao. eksaMGa Baart ]BaarNao hoca

Qyaoyya zovalao.

Aaplyaa samaajaakDUna kaya Apoxaa Aahot?hyaa xaNaI Aaplaa p`vaasa tsaoca

Baivatvyaa ivaYayaI kaya vaaTt o?



pUvaa-Mcalaavar vaacana kravao. kaya-kto- mhNaUna kama kravao. baatmyaa

vaacaavyaat. itqalao saMdBa- baaolataMnaa dyaavaot. Aaplyaa xao~atIla &anaacyaa maaQyaamaatUna

kaya yaaogadana krta yao[-la ho phavao. maI ho kaya- kirAr mhNaUna krIt Aaho .

AanaMd imaLtao. %yaacaa pOSaacaa kahI saMbaMQd naahI. palyaaMnaI maulaacyaa baabatIt ho

laxaat Aalao tr saurvaatIpasaUna p`ao%saahna dyaavao. vaatavarNa inamaa-Na k$na

ka]nsaolaIMga kolao paihjao. saamaaijak kaya-at vyaavasaaiyakta va %yaatUna pOsao Aalao

tr kahI vaa[-T naahI. vyavasaayaat p`amaaiNak rahUna kama kolao paihjao.

vaoLo ABaavaI maulaaKt AaTaoptI GaotlaI. calaa AapNahI hyaa kayaa-t,

karvyaat sahBaaga Gao}na yaaogadana k$.

*********************

Pa



ek svaPnaaLU Qyaoyaasa@t manasvaI t$Na

EaÌ. AiQak kdma

rivavaarcyaa p`har purvaNaIt EaÌ. AiQak kdma yaaMcyaabawla laoK

vaacanaat Aalaa. 19 vaYaa-cyaa svaPnaaLU, t$Na vayaat kaSmaIr maQao daOra k$na

Aalyaavar toqaIla GaTnaaMcaa Kaola pirNaama hao}na pirisqatI badlaNyaasaazI JaaokUna

dotao. ho manaaMvar Kaola pirNaama k$na gaolao. samaajaat Asao kahI laaok kama

krIt Aahot mhNaUna raYT/ eksaMGa iTkUna Aaho. %yaacaI BaoT Gao}na kolaolaI hI

baaticat.

tuJaI kaOTuMibak maaihtI va tU mauLcaa kuzlaa. ?

AamhI sava- mauLcao Ahmadnagarcao SaotkrI kuTuMbaatIla. Aa[- vaDIla

daoGao hI AiSaixat. vaDIla naaokrIsaazI puNyaat Aalaot va iklaao-skr kMpnaIt

naaokrIlaa laagalao. nagarlaa 8 ekr jaMmaIna BaaDyaanao SaotI krNyaasaazI idlaolaI

AsalaI trI tsaa saMbaMQa naahI. daona maaozyaa lagna Jaalaolyaa baihNaI SaotkrI

kuTuMbaat Aahot. QaakTa Baa} eka ibalDrkDo kamaalaa Aaho.

tuJao iSaxaNa iktI Jaalao ? naaokrI kQaI kolaIsa kaM ?

maaJao iSaxaNa puNyaatIla esa. pI. ka^laojamaQaUna ema. e. paooilaiTkla

saayansa ivaYaya Gao}na Jaalao. malaa hyaa ivaYayaacaI AavaD haotI. yaa ivaYayaacyaa

AByaasaanao maaozmaaozyaa nao%yaaMcyaa kayaa-caI maaihtI haoto. samaaja jaIvanaacaa AByaasa

haotao. rajakIya pirsqaItIcao Aaklana haoto. maI emapIesasaIcyaa prIxaa idlyaat.

sarkarI naaokrIt kama krayacao manaaMt haoto. %yaamauLo Anaok caaMgalaI kamao krta

yaotat. pNa %yaa vyavasqaotIla naaokrI imaLNyaasaazI haoNaara Ba`YTacaar pahUna

%yaavarIla ivaSvaasa ]Dalaa. ApGaatanao nakLt dOvaocCa Asaola mhNaUna yaa kayaa-t

Aalaao. maaJao iSaxaNa pUNa- haoNyaasa iSaxakaMnaI BarpUr madt kolaI. maI f>

prIxaosaazI puNyaat yaayacaao.

kayaa-caI pòrNaa kSaI imaLalaI ?

du:KI maaNasaalaa kuNaacao trI saaM%vana laagatoca. f> Aaplyaat poSansa

hvaot. icakaTI hvaI. maI 12 vaI naMtr vaMdomaatrma saMGaTnaa, &anap`baaoQaInaI, sarh_,

Aaima-caI“vaumanavaolafor AsaaoiSaeSana” yaaMcyaa baraobar 1997 maQao kaSmaIrlaa gaolaao.

maaJyaa vagaa-t kaSmaIr maQaIla maulao haotI. %yaaMcyaakDo 3 maihnao raihlaao. manaacaI

paTI kaorI haotI. baáyaaca gaavaaMt ihMDlaao. 370 klamaacaa AByaasa kolaa. malaa

saurvaatIlaa kafIr mhNaUna ima~aMcyaa Garabaahor kaZlao. maI maa~ prt prt %yaaMcyaa

GarI jaat raihlaao. %yaavaoLI maaJao vaya 19 haoto. gaavaagaavaat ijaqao jaa[-na itqao

ima~aMcyaa GarI rahat haotao. ha^Tolaat raihlaao naahI. baraobarcao ima~ AatMkvaadI



laaokaMnaa Gaabart haoto. to sava- gaùpnao ihMDt. maI pirsqaItI pahNyaasaazI ekTaca

ihMDt haotao. maI ksalaahI ivacaar kolaa naahI. malaa 12 AatMkvaadIMnaI pkDlao.

baodma maarlao. maI 15 idvasa caalaU Saklaao naahI. laaok malaa isvakart navhto. maI

maa~ SaaMtpNao sahna krIt, sagaLM samajaNyaacaa p`ya%na krIt haotao.

hI pòrNaa malaa Aa[-kDUna imaLalaI. Aamacyaa GaratIla pirsqaItI

hlaaKIcaI haotI. kQaI kQaI jaovaNa imaLayacao naahI. Aa[-nao kYT k$na icakaTInao

saMsaar kolaa. prntu iSaxaNaalaa paizMbaa idlaa. pazbaL idlao. vaiDlaaMkDo maulaaMnaa

ksao vaaZvaayacao yaacaI samaja navhtI. ha saaoiSakpNaacaa saMskar maaJyaavar Jaalaa

Asaavaa. hyaamauLoca maI itqao kupvaaDat jaIvaMt rahU Saklaao. maaJaa inaScaya p@ka

haota. [qaUna pLayacao naahI. kama krIt rahayacao. saurvaatIlaa ekTaca haotao.

ekda AamaI-cyaa gaaDItUna jaat AsataMnaa maI SaovaTcyaa gaaDIt puZo AQa-vaT Jaaopot

basalaao haotao. evaZyaat samaao$na 14 vaYaa-caa maulagaa maanavaI baa^mbacyaa vaoYaat pLalaa.

baa^mbacaa sfaoT Jaalaa. %yaacyaa SarIracaa tukDa gaaDIcyaa kacaovar pDlaa. r> vaahU

laagalao. Hyaa GaTnaocaa pirNaama maaJyaa manaaMvar Kaola Jaalaa.

maaJyaasamaaor daona pyaa-ya raihlao. 1. vaastva isvaka$na [qaoca rahUna

kama krNao 2 ho sava- saaoDUna puNyaalaa Aa[- vaiDlaabaraobar rhaNao. saMsaar krNao.

malaa vaaTlao kI maaJyaamauLo ekjarI vya@tI AatMkavaadapasaUna dUr raihlaI, badlalaI

trI saaqa-k hao[-la. pirsqaItI badlaNyaasaazI maI kahI kolao paihjao hI pòrNaa

manaaMt p`baL JaalaI.



tuJyaa GarcyaaMcaI pìtkÌyaa kaya JaalaI ?

Aa[- vaiDlaaMnaa maI jao kama krIt haotao to AavaDt navhto. maI iSakUna

naaokrI kravaI Asaoca vaaTt haoto. 19 vyaa vaYaa-pasaUna maaJyaa lagnaacyaa maagao

laagalao. maI vha^laIbaala, kustI [ KoLat p`vaINa haotao. prntu maI kahI kuNaacao

eoklao naahI. kuNaacaa sallaa Gaotlaa naahI. maaJyaa Aa[- vaiDlaaMcyaa ho samajaNyaa

plaIkDcao haoto. maI %yaaMnaa kahI saaMigatlao naahI. maaJao ho kama saaoSala vak- tsaoca

isprIcyauAla saaQanaa Aaho. jaovha kuNaIca Aapla nasatM tovha AapNaca Aaplao Asatao.

maI Qyaana QaarNaa krtao. %yaatUna maaJaI maanaisakta tyaar JaalaI.

tuJyaa kamaacaI saurvaat tU kSaI kolaIsa ?tulaa kuNaI kuNaI madt

kolaI. ?

maI AaiNa maaJaI sahkarI ku. BaartI va [tr daoGao kaya-kto- &ana

p`baaoQaInaI, sarh_ yaaMcyaa baraobar kama krIt haotao. kaiSmarI pMiDtaMnaa puNyaat

BaoTlaao. kupvaaDa, AnaMtnaaga, baDgaama ho AatMkvaadyaaMcao tL Aahot. maaJaI yaaojanaa

laaokaMnaa saaMgaayacaao. laaokaMnaa pirsqaItIt badla hao[-la Asao vaaTt navhto. ivaSvaasa

navhta. malaa laaok sapaoT- krIt navhto. maI svat:laa samavajat saavart gaolaao.

jyaa izkaNaI 100 T@ko AatMkvaadyaaMcao tL Aahot itqao raihlaao. AatMkvaadI malaa

maart AsataMnaa maaJyaa taoMDUna ekdma Acaanak ]dgaar baahor pDlaot, “ maI [qalyaa

inaraQaar maulaIMsaazI kama krIt Aaho. malaa tumhI ja$r maara. pNa vacana dyaa kI

tumhI hyaa inaraQaar maulaIMsaazI kahI k$na AaQaar dyaala.”

maaJaI hI pìtkÌyaa manaaMtIla kuzlyaa ]jao-tUna AalaI ho kLlao naahI.

%yaaMcyaavar hyaa vaa@yaacaa pirNaama Jaalaa. jyaavaoLI %yaaMnaa kLlao maI AamaI-caa,

paolaIsaaMcaa Kbaáyaa naahI tovha malaa ~asa doNyaacao baMd kolao. %yaaMcyaa taoMDUna ]dgaar

baahor pDlaot “ AamhI tulaa maarlao tr AamhI Allaalaa kaya jabaaba doNaar” malaa

AaOYaQa laavaUna saaoDUna idlao. maI hLUhLU naoTvak- vaaZvalao. idllaItIla saMGaTnaaMnaa

BaoTlaao. Aamacyaa kamaacyaa pQdtIt AaplaopNaa haota.

AamhI EaÌ. ANNaa hjaaro yaaMcyaa kDUna AadSa- gaaMva klpnaa samajaUna

tI klPanaa kSaa táhonao itqao rabavata yao[-la yaacaI cacaa- kolaI. kaSmaIr maQaIla

laaokaMnaa Ka~I vaaTlaI kI hyaaMnaa kahItrI kama krayacao Aaho. 1999 pya-Mt AamhI

gaavaagaavaatUna ihMDayacaao. maoDIkla madt krayacaao. drraoja 25 gaavao ]i_YT

zovaayacaao. itqao iktI maulaI Anaaqa, ivaQavaa Aahot hI maahItI gaaoLa krayacaao. toqaIla

sarpMcaaMSaI baaolaayacaao. Aamhalaa JaalaolaI maarhaNa %yaatUna AamacaI kama krNyaacaI

ija_ va QaDpD hI sava- maaihtI laaokaMpya-Mt paohcat haotI. yauinasaofcyaa laaokaMnaa

kLlao kI AamhI kama krNaaro Aahaot. %yaaMnaa toqaIla pirsqaItIcaa AByaasa krayacaa

haota. ha AByaasa %yaaMnaa AaMtrraYTI/ya stravar fayadoSaIr haota. kaSmaIr maQaIla

kuzlyaahI saMsqaa %yaaMcao kama krNyaasa tyaar navh%yaa. toqaIla laaokaMnaI kama



krNyaasa 2.50 laaK maaigatlao. tovha %yaaMnaI Aamhalaa ivacaarNaa k$na 15000

$pyao doNyaacao kbaUla kolao. Aamhalaa %yaaMnaI vaap$na Gaotlao. maI AaiNa ku. BaartInao

hI madt Gao}na baa[kva$na gaavaagaavaat ihMDU laagalaao. AamhI kargaIla yauQdat 6

maihnao itqao raihlaao. sqalaaMtrIt kuTuMMbaalaa AaQaar idlaa. %yaaMnaa garjaocyaa gaaoYTI

idlyaat. maI AaiNa ku. BaartI jaovha baa[kva$na gaavaagaavaat ihMDt AsaU tovha

laaok Aamhalaa kaOtukanao baGat Asat. BaartIcaa baa^bakT haota. tI baurKa GaalaIt

navhtI. AamhI kuzo kuNaakDohI rahayacaao. BaartI nasataMnaa kQaI kQaI jaMgalaat

ekTyaanao rhavao laagaayacao. jaovaNa imaLayacao naahI. AamaI-cao laaok gaaDIcaa Aavaaja

jarI Jaalaa trI %yaa idSaonao fayar krayacao. ASaavaoLI ekTa jaMgalaat rhayacaao.

AaQaaralaa f> qaMDI va AakaSaatIla caMd`. maI pustko baraobar Gao}na AByaasa

krayacaao. AamhI poprcyaa maaQyamaatUna idllaI, caMdIgaD, puNao, mauMba[-tIla laaokaMnaa

madtIcao Aavaahna kolao. laaokaMnaI jaIvanaaSyak vastu do}na madtIcaa hat idlaa.

sarkar hyaa kayaa-t tumhalaa kahI madt krIt haoto. ?

sarkar jarI p^kojaosa jaahIr krIt haoto trI tI madt laaokaMpya-Mt

jaat navhtI. kaSmaIrI pMiDt 1990 maQao jaovha baahor pDlaot tovha sava- iSaxaNa

pQdtI kaolamaDlaI. iSaxaNa vyavasqaa sqaainak AnauBava nasalaolyaa laaokaMcyaa hatat

gaolaI.

tU hyaa inaraQaar maulaIMsaazI kaya krtaosa ?

sagaLyaa saMsqaaMcaa vaa[-T AnauBava AalyaanaMtr puNyaatIla va kaSmaIr

maQaIla kahI laaokaMnaI saMsqaa kaZNyaacaI klpnaa saucavalaI. yauinasaofcyaa maaQyamaatUna

maaihtI gaaoLa krtaMnaa kupvaaDa Baagaat 24000 poxaa jaast Anaaqa maulaI hao%yaa.

maulaaMsaazI madrsao haoto. pNa maulaIMsaazI kahI navhto. hI maaihtI haotI. tovha

maulaIMsaazI ha^sTola kaZNyaacaa inaNa-ya Gaotlaa. 2001 maGao baa^D-rlaosa valD-

fa^}MDoSanacaI sqaapnaa kolaI. %yaat Aamacyaa sakT jammau AaiNa kaSmaIr, [.

saMsqaacao 9 laaok ivaSvast haoto. hyaacyaa Agaaodr AamhI jao kama krIt haotao,

maaihtI dot haotao %yaacaa ]pyaaoga vyavaiqat yaaogya irtInao haot navhta. %yaacaa ]pyaaoga

laaokaMnaa kahI haot navhta. AamhI %yaaMnaa 20 vaYaa-caI yaaojanaa do}na kuzokuzo kama

kravao laagaola ho saaMigatlao. Hyaa saMsqaa kama krt hao%yaa %yaaMcaI pQdt Aamhalaa

pTt navhtI. mhNaUna fa}MDoSanacaI sqaapnaa k$na 6 maihnyaat naaoMdNaI kolaI.

ha^sTolacyaa madtIsaazI jaagaaojaagaI BaaYaNao do} laagalaao. madtIcaI ivanaMtI k$

laagalaao. AamhI laaoNaavaLyaalaa BaaYaNaasaazI gaolaao. tsaoca ek AivavaahIt farSaI

s~I KuiSa-d kupr hao%yaa. %yaaMnaI BaaYaNa eoMklao. kahI laaoMkanaI AamhI Aitro@yaaMnaa

madt krtao Asaa Aaraop kolaa. tsaa p`caar sau$ kolaa. sava- kaya-k`ma saMplyaavar

kupr ma^Dmanao baajaulaa Gao}na ivacaarlao ‘ tulaa kama krayacao Aaho naa’ ? itnao

kLkL pahUna 5 laaK $pyao idlaot. iSavaaya KMbaIrpNao pazIMbaa id}na AiQak

madtIcaa idlaasaa idlaa. malaa puNyaat Anaok laaokaMnaI maarNyaacao p`ya%na kolaot.



kuNaI pOSaacaI madt krt navhto. malaa pOsao hvao haoto. maI caaMgalao kama krIt Aaho

ho samajaUna Aa[-nao 2001 maGao 10000 $pyao idlaot. AamhI jamalaolyaa pOSaatUna,

BaaDot%vaavar 3 Garo Gao}na maulaIMsaazI hâlaIDo haoma sau$ kolaIt.

ha^sTola maGao maulaIMnaa pv̀aoSa doNyaasaazI kaya inakYa zrivalaosa ?

AamacyaakDo yauinasaof kirta jao irpao-T tyaar kolao tI maaihtI haotI.

toca AamhI isvakarlaot.

tU maulaIMsaazI ha^sTola kaZlaosa tovha toqaIla prMpravaadI saMGaTnaa

mauslaIma laaokaMnaa ho pTlao kaM ? %yaaMcyaa pìtkÌyaa kaya Jaalyaat. ?

toqaIla prMpravaadI saMGaTnaa mauslaIma laaokaMnaa ho pTlao naahI.

maaJyaabaraobar ku. BaartI kama krIt haotI. tI AsalyaamauLo toqaIla sqaainak laaokaMnaa

maulaIMnaa SaaLot pazivaNyaasa kahIca kaLjaI vaaTt navhtI. toqaIla maiSadItIla

maaOlavaIMnaI dhSatvaadI saMGaTnaaMnaI ftvao kaZlaot. hyaa maulaaMnaa madt k$ naka.

ho laaok iSavasaonaocyaa baaLasaahobaaMcao laaok Aahot. prntu toqaIla laaok Aamhalaa

AaoLKt haoto. %yaaMcaa Aamhalaa paizMbaa haota. Aamacao kama laaok pahat haoto. trI

kahI laaok Aamhalaa yaoqaUna jaa Asao saaMgat haoto. maaJaa va ku. BaartIcaa [qaoca kama

krNyaacaa inaQaa-r haota. Aamacaa sqaainak imaDIyaaSaI caaMgalaa saMbaMQa inamaa-Na Jaalaa

haota. %yaaMcyaa maaQyamaatUna ha saMdoSa laaokaMpya-Mt gaolaa. imaDIyaanao Aamhalaa paizMbaa

idlaa. laaok Aamhalaa ]GaDpNao paizMbaa do}na madt k$ laagalaot. maaOlavaI Aamacyaa

maulaaMcao nauksaana krIt Aahot Asao ]GaDpNao mhNaU laagalaot. sqaainak vyaaparIvagaa-nao

laaKao $pyaaMcaa maala ]Qaar idlaa. saavakaSaInao pOsao dyaa Asao saaMigatlao.

Aaja tuJyaa haoma maGao iktI maulaI Aahot ? iktI laaok vyavasqaa

saaMBaaLNyaasaazI kama krIt Aahot ?

Aajacyaa GaDIlaa Aamacyaa haoma maQyao 20 maihnao to 20 vaYao- vayaacyaa 135

maulaI Aahot. %yaaMcaI vyavasqaa saaMBaaLNyaasaazI 20 to 25 kaya-kto- kama krIt

Aahot. hI haomsa AnaMtnaaga, kupvaaDa, vaDagaama va jammau [qao Aahot.

tumhI sarkarI madt kaM Gaot naahI ?

Aamhalaa laaokaMmaGao pòma inamaa-Na krayacao Aaho. yaoqaIla laaokaMnaa ]va-irt

BaartatIla laaokca madt krtat hI jaaNaIva inamaa-Na krayacaI Aaho. AamhI toqaIla

laaokaMcyaa madtInao saMgaaopnaacaI vyavasqaa kolaolaI Aaho. ho karNa sarkarI madt na

GaoNyaacao Aaho.

tuJyaa ‘haoma’ caI idnacayaa - kaya Asato. ?tulaa ‘haoma’ klpnaotUna kaya

saaQya krayacao Aaho ?



maulaI sakaLI 5.30 to 6 laa ]ztat. namaaja p`aqa-naa sava- 7 vaajaopya-Mt

AaTaoptat. kuraNa iSaktat. naaSta k$na SaaLot jaatat. dupaarI AByaasa

saMQyaakaLI KoL punha ra~aO 8.30 pya-Mt AByaasa k$na 9.30 vaajaopya-Mt Jaaoptat.

maI saMskaracao baIja hyaa maulaIMvar eKadI gaaoYT itca itca saaMgaUna krt naahI

ikMvaa k$ hI naahI. maaJaa Bar %yaaMcyaa manaaMt tI Baavanaa naOsaiga-k ir%yaa kSaI

inamaa-Na hao[-la hyaavar Aaho. maI %yaaMcyaabaraobar maaNaUsa mhNaUna vyavahar krtao. maI

%yaaMnaa Qama- badlaa Asao saaMgat naahI ikMvaa $ZIMmaqao ZvaLaZvaL krIt naahI. Asao

kQaI krNaar naahI. maI f> kama krIt rahNaar. hyaa maulaIMnaI jammaU paihlao

navhto. maI BaartdSa-na GaDvaUna %yaaMnaa laaokakDUna ‘p`oma’ ‘AaplaopNaacaI’ Baavanaa

doNyaacaa p`yant krIt Aaho. hyaatIla kahIMcao vaiDla paolaIsa tr kuNaI dhSatvaadI,

kuNaacao Baa} dhSatvaadI cakmakIt maarlao gaolaot. kahI naOsaiga-kir%yaa gaolaot.

malaa Asaa ivaSvaasa Aaho ek idvasa yaoqaIla laaokaMnaa kLola kI AamhI caaMgalao kama

krIt Aahaot caaMgalaI maaNasao Aahoat. hyaa maulaIMnaa vocational training dyaayacao

Aaho. %yaaMnaa svat:cyaa payaavar ‘ caaMgalao naagairk’ mhNaUna ]Bao krayacao Aaho.

tulaa ho kaya- krIt AsataMnaa maihnyaalaa iktI Kca- yaotao? tao tU ksaa

]Baa krtaosa. ?

saaQaarNat: 2laaK Kca- yaotao. maI laaokaMnaa BaoTtao. doNagaIdar SaaoQatao.

caaMgalyaa saMsqaa, laaok madt krtat. sava- kamao ivaSvaasaanao krtao.

Aaja tuJao vaya 32vaYaa-cao Aaho. tu ho kaya-xao~ inavaDlyaacaa pScaatap

haotao kaM ?

naahI. maI ho kaya- maaJaI naOitk jabaabadarI mhNaUna isvakarlao Aaho.

maI hyaa 135 maulaIMcao palak%va ‘vaiDla’ ‘Baa}’ mhNaUna isvakarlao Aaho Aata hoca maaJao

kirAr Aaho.

tuJaI BaivatvyaacaI yaaojanaa kaya ? tU lagnaacaa ivacaar krtaosa kaM ?

maI marNa paihlaolaa maaNaUsa Aaho. Baivatvya kuNaacyaa hatat naahI. maI

vat-maanaat jagatao. puZcaa jaast ivacaar krIt naahI. maaJyaa manaaMt lagnaacao ivacaar

yaotat. daona maulaIsauQda paihlyaa hao%yaa. malaa sahcaairNaI hI maulaIMcaI Aa[- haoNaarI

hvaI Aaho. lagna mhNajao ‘pOsaa’ ‘saMsaaracaI’ jabaabadarI. sqaOya-. maaJao svat:cao AjaUna

rahNyaacao Gar naahI. Asao Anaok p`Sna ]Bao rahtat. malaa ho kama saaoDayacao naahI.

eKadI maulagaI jar sahcaairNaI mhNaUna AayauYyaat AalaIca tr itlaa hI jabaabadarI

do}na maI [tr gaaoYTI paaihna. malaa tsao AjaUna Aaja trI GaDola Asao vaaTt

naahI.

tuJyaa samaajaakDUna t$NaaMkDUna kaya Apoxaa Aahot?



Aaplaa doSa caaMgalaa Aaho. doSaalaa caaMgalao kama krNaa-yaa maaNasaaMcaI

garja Aaho. t$NaaMnaI hyaa kamaat Baaga Gaotlaa paihjao. samaajaanao, laaokaMnaI hyaa

kayaa-laa sakÌya madt do}na sava-aqaanao kama krNyaasa puZo Aalao paihjao.

maulaaKt javaL javaL daona tasa saaO. sauQaa gaaoKlao hyaaMcyaa GarI

caalalaI haotI. %yaahI EaÌ. AiQaklaa maulaap`maaNao maanatat. hyaa kayaa-t sallaa do}na

sahkaya- krtat. %yaahI vayaacyaa 71 vyaa vaYaI- AajaarpNa va [tr sava- saMBaaLUna

kaSmaIr maGao jaa}na kaya- krtat. puNyaat saaO. ip`yaa GaaorpDo va ku. Ba@tI %yaalaa

hyaa kamaat madt krIt Asatat.

Aaplaa samaaja EaÌ. AiQaklaa sakÌya madt doNyaasaazI puZo yao[-la

kaya? Aajacao Ba`YT naoto, baojabaabadar SaasakIya AiQakarI tsaoca t$Na kahI

saamaaijak kama, %yaaga na krta ‘naoto’ banaU pahtat to yaatUna baaoQa GaotIla kaya?

sauiSaixat naagairk inaBa-ya banaUna pirsqaItI badlaNyaasaazI p`vaahacyaa iva$Qd

jaa}na Ba`YT naoto, baojabaabadar SaasakIya AiQakarI yaaMnaa %yaaMcaI jaagaa daKvaUna

vazNaIvar AaNaNyaacao QaOya- daKvatIla kaya ? Asao jaovha Kro GaDola tovhaca EaÌ.

baabaasaahoba AaMbaoDkraMnaa, svaa. saavarkraMnaa AiBapòt Asalaolaa samaqa-, balavaana Baart

BaivaYyaat GaDola. Asao kovha GaDola? AapNa ho pahNyaasa AsaU kaM? Anaok p`Sna

manaaMt Gao}na baahor pDlaao.

Aaja laaokaMnaI EaÌ. AiQaklaa %yaacyaa kayaa-laasakÌya madtIcaa hat

doNyaacaI garja Aaho. %yaacaa [- maola “adhikadhik@gmail.

com/bwfindia@gmail. com” savaa-McaI vaaT phat Aaho.

*******************************

EaÌ. AiQak kdma

saI. 1 / 1 savao- naM 14/15

yaSavaMtrava cavhaNa nagar

QanakvaDI puNao 411 043

Faona (Aa[-) 92267777

mailto:[email protected]/[email protected]:[email protected]/[email protected]



saUr vaoDo mana …. .

EaÌ. kmalaoSa BaDkmakr

EaÌ. BaDkmakraMcao vaiDla AaiNa maI vyavasqaapnaacaa AByaasa krIt

AsataMnaa ekaca vagaa-t haotao. vyavasaaya va AByaasa hyaa vyaitir> Aamacaa jaast

saMbaMQa yaot navhta. f> faonavar kQaI trI cacaa- haot Asao. maaJao ima~ EaÌ kMuTo

hyaacyaakDo gaolaao Asata gaPpaMcyaa AaoGaat EaÌ. kmalaoSa BaDkmakr ho Aaplyaa

BaDkmakraMcao icarMjaIva Aahot ho kLlao tovha manaanao hyaaMnaa ekda trI BaoTavao hyaa

ivacaaranao ]cala GaotlaI. EaÌ. BaDkmakraMcaa faona Gao}na maahImacyaa Aa^fIsamaQyao

idvaaLI AMkasaazI BaoTlaao. vaiDlaaMcaIca AaoLK inaGaalyaamauLo manaavarcao dDpNa

naahIsao Jaalao. pNa saMgaItavar saurvaat kSaI kravaI, kaya ivacaaravao, hyaacaI tyaarI

kolaI haotI. mau#ya mhNajao cacao-t kmalaoSanao kahI gaaNyaaMcao, caalaIMcao va vaadyaaMcao

pà%yaixak k$na daKvalao to ilaKaNaatUna daKvata yaot naahI hIca $K$K

manaaMt Aaho. navaIna laaokaMnaa yaatUna kahI trI gaaoYTI iSakayalaa imaLtIla, yaa

xao~at kaya ~asa Asatao va kmalaoSanao ksaa Qyaasa Gaotlaa ho laaokaMsamaaor yaavao hyaa

BaUimakotUna Anaok purskar imaLalyaaba_la AiBanaMdna k$na cacaa- sau$ JaalaI.

vaiDlaaMcaa hI cacao-t sahBaaga haota. to hI kahI ikssao saaMgat haoto. hI maulaaKt

mhNajao eki~t gaPpagaaoYTI.

mau#ya iSaxaNa iktI Jaalao ?

1995 maQyao maI baI. ka^ma Jaalaao. vaiDla mhNaayacao naaokrI krta

baosaIk ga`^jyaueSana hvao mhNaUna ka^laojalaa gaolaao. mana kahI itqao AaoZ Gaot navhto.

saa}MD roka^DI-Mgacaa mauMba[- iva_yaapIzacaa 8 maihnyaaMcaa kaosa- kolaa. AamacaI dusarI ba^ca

haotI. maI %yaavaoLI iSakt haotao.

mauLat kaya vhayacao haoto ?yaa xao~akDo ksao vaLlaat ?

kaya vhayacao haoto ho kLayalaa vaoL laagalaa. $parola ka^laojamaQyao

AsataMnaa ek gaùp Jaalaa. saMQaI imaLt gaolyaa. %yaat kaOSala [naamadar, Aijat

prba, iSalpa pO, dIpk rajaaQyaxa, AaoMkar dadrkr, AaiNa caotna datar, haoto. caotna datar naaTk basavaayacaa. maI naaTkasaazI myauiJak krt haotao. gaaoDI vaaZt

gaolaI. EaÌ. Kor Aamacao naatovaa[-k, %yaaMcaa JapaTa ha Aa^ko-sT/a haota. toqao myauiJak

vaajavaU laagalaao. pào. paTNakraMcaa “svarsaaQanaa” $parola ka^laojalaa gaùp haota.

%yaaMnaI EaÌ. KLo kakaMcaa kaya-k`ma kolaa. %yaaMcao KLokakaMSaI far javaLcao saMbaMQa

haoto. vaYaa-tUna saugama saMgaIt, Saas~Iya saMgaIt Asao sava- ivaivaQa 4 kaya-k`ma vhayacao.

yaa xao~at yaoNyaasaazI svarsaaQanaa gau`pcaa KUp maaoza vaaTa Aaho. ka^laojacaI vaYao- yauqa



fosTIvala maQao gaolaI. ba^k

sTojacaI sava- kamao krayalaa

laagaayacaI. ka^laojacaI sava-

ima~maMDLI klaakar haotI.

savaa-naI KLokakaMcaa “

KLo rjanaI” kaya-k`ma

krayacaa zrvalaa. kaka

kuNaalaa Asaa kaya-k`ma

krayalaa _yaayacao naahIt.

pNa sava- p`ao. paTNakraMcaI

puNyaayaI Aamacyaa maagao

haotI. tao saMpUNa- kaya-k`ma

basavaNyaacao, gaaNaI

inavaDNyaacao, myauJaIk

dyaayacao sava- kama

maaJyaakDo haoto. KLokaka svat: sava- irArsa-la k$na Gyaayacao. sava- kaya-k`ma

Jaalyaavar kakaMnaI malaa p`aofosar $ma maQyao baaolaavaUna ]



EaI. caMd`kaMt vast yaaMcyaakDo pazvalao. to ela. Aaya. saI maQyao naaokrI krayacao.

igaTar va maoMDaolaIna vaa_yao vaajavaayacao. KajagaIir%yaa kaya-k`mahI krayacao. %yaaMnaI

malaa “kIbaaoD-“ naaoToSana ksao kaZavao iSakvalao. maaJyaakDUna ekok tukDa 100

vaoLa vaajavaUna Gyaayacao. JapaTat maI “kIbaaoD -“ 5 vaYao- iSaklaao. Aa[-nao daiganao

gahaNa zovaUna malaa kIbaaoD- AaNaUna idlaa. %yaaMcyaacamauLo malaa vaadnaacaI saMQaI imaLt

gaolaI. kaya-k`ma k$ laagalaao. gaNaptItlyaa Aako-sT/at kaya-k`ma k$ laagalaao.

iqaArI va p`^@TIkla Gao}na maaJyaa kDUna AiDca maihnyaaMt gaaNaI basavaUna GaotlaI.

malaa p`%yaok Saaocao 60 $pyao imaLU laagalao. kmaItkmaI 10 Saao vhayacao. daiganao

gahaNa zovalao haoto to saaoDivaNyaasaazI malaa kaya-k`ma hvao haoto. sar malaa kaya-k`ma

_yaayacao. ijaMgalsa vaajavaayacaao. AadoSa baaMdokrnao ‘maMqana” Saao sau$ kolaa %yaat malaa

300 $pyao p`%yaok Saaocao imaLayalaa laagalao. Asao kaya-k`ma ka^laoja saMpo pya-Mt caalaU

haoto. kaOSalacao kaya-k`ma sau$ Jaalyaavar AamhI daoGaaMnaI ek~ kama sau$ kolao. maI

JapaTa saaoDlaa. kaOSala AaQaI sk`IPT ilahayacaa naMtr gaaNaI ilahU laagalaa saMgaIt

hI do} laagalaa.

yaa xao~at gaa^Dfadr Asaavaa laagatao. tumacyaa baabatIt……

yaa xao~atIla pihlao gaa^Dfadr Aa[-baabaa. Aa[-baabaaMnaI malaa 65000

$pyaacaa ‘kIbaaoD-‘ Gaotlaa nasata tr ? irsk Gao}na krNao ho sava- %yaaMcyaa sapao-

TmauLo Jaalao. p`ao. paTNakr, caMd`kaMt vast, KLokaka yaaMcyaa baraobarInao jyaaMnaI malaa saMgaIt saMyaaojanaat saaqa kolaI to EaI. rmaakaMt paTIla baasarIvaadk, EaI. pM

]lhasa baapT saMturvaadk, EaI. ArivaMd mayaokr satarvaadk. %yaaMnaI “Aa^MMQaI”maQyao

satar vaajavalyaacao malaa naMtr kLlao. hI sava- maaNasao ]



]%kRYT saMgaIt doNyaasaazI kaya gauNa Asaavao laagatat ?

mauLat saMgaItat kirAr kravayaacao Asaola tr poSansa, maohnat va

Qyaasa hvaa. saMgaItacyaa vyaak`rNaacaa (naaoToSana) AByaasa hvaa. gauNava



p`qama kvaInao kaya Sabd ilaihlao Aahot, %yaacao maITr, Baava kaya Aaho sauraMcaI kaya sajaavaT kravaI laagaola hyaavar ivacaar haotao. maga talaacaa AByaasa

haotao. baalagaMQa-vaatIla “icanmayaa saKla *dyaa…” ho naaTyapd. naaTkatIla

svarsaMyaaojana vaogaLo Asaola. isanoamaatIla saIna vaogaLa Aaho. malaa gaaNao ba`If kolao

gaolao. 1930 caI gaaoYT Asaola. kO. vhI SaaMtaarama [mpalaatUna yaotat. ASaavaoLI

satar ikMvaa [tr vaadyao caalaNaar naahIt. mhNaUna itqao vhayaaolaIna vaajavalaI. gaaNao

vaaZvaNyaasaazI %yaacaa ]pyaaoga kolaa. savaa-Mnaa ho BaavaNyaasaazI ha p`yaaoga kolaa. ha

navaIna p`yaaoga t$NaamaQyao laaokp`Iya Jaalaa. %a$Na paScaa%ya iDMga Da^Mga iDMga

gaItabaraobar ho naaTyagaIt gaa} laagalao. ho saMSayakllaaoL maQaIla ‘ikrvaaNaI

ragaatIla’ Bart vaa@ya Aaho. malaa baalagaMQa-vaacaI saMQaI kaOSala [naamadarnao idlaI.

AamhI ho gaaNao kaOSalacyaa kaya-k`maacaI saaMgata krtaMnaa mhNaayacaao.

‘AvaGaa rMga ek Jaalaa’ hyaacao saMyaaojana krtaMnaa Asaoca kaLacao Baana

zovalao. %yaatIla GaraNao ikt-naatIla Aaho pNa maulaalaa paScaa%ya saMgaItacaI AavaD

Aaho. mhNaUna tsaa qaaT inavaDlaa (rGaunaMdna pNaSaIkraMcao myauiJak) tao paScaa%ya ZMgaat gaatao. ‘ivaSvaivanaayak’ Ajaya Atulanao vaogaLyaap`karo kolao Aaho.

naaTyasaMgaItat va isanaomaat Dayaro@Trcyaa Apoxaa p`maaNao saMgaIt kravao

laagato. BaavagaItacyaa saMgaItat idgdSa-na ikMvaa saMgaIt saMyaaojana krtaMnaa pOSaacaI

baaMQaIlakI phavaI laagato.

eKadI laavaNaI Asaola tr %yaatIla saMgaIt saMyaaojana krtanaa %yaatIla

Baava p`saMga AaoLKUna vaa_yao kaya AsaavaIt ho saMgaItkar va saMyaaojak zrvatat

ikMvaa saMgaItkar saMyaaojakalaa svaatM~ dotao. laavaNaI mhTlaI kI ZaolakI AalaI.

gaItat ‘raQaa’ Asaola tr baasarI yaotoca. gaaoMQaLacao gaaNao Asaola tr ‘saMbaL’ yaotoca.

gaaNyaamaQao jar ‘baahorIla saIna’ Asaola tovha klpktocaa ksa laagatao. Baava va

laaokoSanalaa saajaocao saMgaIt saMyaaojana kravao laagato. inasa-gaatIla Baava svaraMmaQyao

iTpavaa laagatao. vaa_yaatUna kaZavaa laagatao. naaiyaka jar skUTrvar Asaola tr tao

baaja yaayalaa hvaa. jar gaIt ‘[nDaor’ Asaola sagaLI vaadyao GyaavaI laagatat. saMgaIt

ho TIma vak- Aaho sagaLyaaMcaI mato GyaavaI laagatat. tIca gaaoYT ‘talaa’ ba_la.

gaaNyaacyaa qaa^Tvar vaadyaacaa baaja zrvalaa jaatao. caala jaSaI saMgaItabaraobar puZo

sarkto tsaa tala zrt jaatao.

Aaplyaalaa gaayak vhavaosao vaaTlao naahI ?

naahI vaaTlao. maI iryaaja kolaa naahI. Aavaaja fuTlyaamauLo Asaola

gaayak vhavaosao vaaTlao naahI. prntu caala saaMgaNyaapya-Mt gaa} Saktao.



‘ijaMgalsa’ mhNajao kaya ? %yaat saMgaIt dotanaa kaya gaaoYTI laxaaMt

zovaavyaat ?

ha maako-iTMgacaa p`kar Aaho. pàD@T baajaarat ivaklao jaavao mhNaUna

ejansaI ijaMgalsa banavatat. ‘ijaMgalsa’ krNao kzINa kama Aaho. kmaItkmaI vaoLat

laaokaMcao laxa ksao vaoQaUna Gaota yao[-la ho phavao laagato. tSaaca p`karcyaa vaadyaaMcaa

]pyaaoga kravaa laagatao. ]da. maI kolaolaI ‘sapT caha’ eca. pI caI ‘Milcy’

mahaBaRMgaraja hyaaMcaI Instrumental ijaMgalsa pha. ijaMgalsa krNyaacaI saMQaI AaSautaoYa datarmauLo imaLalaI. AaplaI A^D laaokaMvar p`Baava paDNaarI AsaavaI. laaok

saarKI gauNagauNat rhayalaa hvaIt. mhNajaoca TyaUna pkD GaoNaarI AsaavaI. maI

isamaonsacaI ka^lar TyaUna kolaI. kmaItkmaI vaoLat jaast dota yaavao ha ivacaar

sauravaT krtaMnaa Asaavaa. ‘laagaUbaMQaU’ maQyao kaOSalanao sauravaT idlaI. hyaat

ivacaaraMcyaa spIDlaa mah%va Asato. haolD TyaUna Asaola tr %yaat rMjakta AsaavaI

mhNajao kMTaLvaaNao haot naahI. maaJao ‘Kupto itqao gauPto’ cao TayaTla saa^Mga hI tsaoca

Aaho. roT/ao ifla hvaa ha inaNa-ya daoGaaMcaa haota. ijaMgalsa krtaMnaa maagaNaI tSaI

purvaza hI gaaoYT Qyaanaat GyaavaI laagato. itqao svat:laa mauD kovha yao[-la ho kahI

caalat naahI. ho maaJao kama Aaho ho satt vaaTlao paihjao. svat:caI signature Asaayalaa hvaI.

hyaa spQao-t iTkUna rahNyaasaazI kaya krayalaa paihjao.

kaLap`maaNao saMgaIt krNao ho mah%vaacao Aaho. pNa svat:caI sTa[-la

maa~ zovaayalaa hvaI. p`%yaokjaNa AnaukrNaatUna iSakt jaatao. pNa maolaDI AaplaIca

Asato Asaayalaa hvaI. saMgaIt caaOya- ho Apvaada%mak maaozyaa laovhlalaa haot Asato.

p`Baava haot Asatao. Aar. DI. bama-na pUvaI- laaokip`ya haoto AajahI Aahot.

KLokakaMcao ‘gaaorI gaaorI pana’ cao hI tsaoca Aaho. %yaacao irima@sa Jaalao naahI.

baabaUMjaIMcyaa gaaNyaaMcaohI irima@sa Jaalao naahI. irima@sa ihMdI gaaNyaat jaast Jaalao. to

irdma AaoiryaMnToD Asato. maI laa[vh rokaîD-Mga kolaolao Aaho. tohI

KLokakaMbaraobar. laa[vh roka^DIM-ga krtanaa Aavhana Asato. maI jaovha saurvaat

kolaI tovha malaa sava- vaajavaayalaa laagaayacao. maI hI DbaIMga pasaUna saurvaat kolaI.

AlbamacaI klpnaa kSaI saucalaI. “manasaa” kMpnaI kaM kaZavaISaI

vaaTlaI.

maI riva dato,, kaOSala [naamadar, , vaYaa- Baavao, , Aca-naa kanhoro, , pìtBaa

praMjapo, , p`maaod jauvaokr, , maMdar AapTo, , AaSaa KaiDlakr, , kmalaakr Baagavat, ,

salaIla kulakNaI-,, maaohna ilamayao, , ASaaok p%kI,, ]lhasa baapT, , ivalaasa

DfLapUrkr yaaMcyaasaazI saMyaaojanaaMcao kama kolao.

mailto:naahI.irima@sa



ho saaMgat AsataMnaa %yaacaI BalaI maaozI ktR%vaacaI yaadIca pahayalaa

imaLalaI. tI puZIla p`maaNao

rajya Saasanaacaa purskar 2008

marazI naaTk “ jaagaao maaohna Pyaaro” ]%kRYT paSva -saMgaIt purskar

saMgaIt saMyaaojak mhNaUna yaSasvaI karkI-d

ihndI isanaomaa

calata hO yaar, , , jaajantrma mamantrma, , , KUbasaUrt, , maailak ek, , , Gar gaRhist

marazI isanaomaa

AaQaar, , gaaMva tsaa caaMgalaa,,, , laaDIgaaoDI,,, vaokoSana,,, , kRYNaakazcaI maIra,,,

iva{la iva{la,, paMZr, , , ha}safUla, , , cakvaa, , , , ek ]naaD idvasa, , kQaI Acaanak, ,,

mastklaMdr , , saasarcaI ka maahorcaI, , , , jagatjananaI EaI mahalaxmaI,, , , AaMQaLa

KoL, , Aar Aar Aabaa Aata trI qaaMbaa, , AanaMdI AanaMd, , saoknD [inaMga, , k$yaa

]dyaacaI baat, , , , baalagaMQava-

TayaTla saa^MMga

tak iQanaa iQana, , AflaatUna, , , , dOva cak`,, , , k`a[-ma DayarI, ,, , maojavaanaI

ca^naolasaazI saMgaIt JaI baatmyaa

Albama : gaNaptI gauNaptI,, spSa-gaMQa,, gaIt tuJao gaata gaata,,

itcyaa DaoLyaatla gaaMva,, AmaRta, saMskar sTaoArIja

1998 cyaa imasa valDcaa saMgaIt saMyaojanaacaa purskar

naaTk AvaGaa rMga ek Jaalaa

ihndI Albama : iktaba e maaohbbat (]%pla saona)

, QaDkna (kaOSala [naamadar), vaRndavana, EaIkRpajana (EaIinavaasa KLo) , caMdna sao



baatoM (vaYaa- Baavao )

iTvhI Saao : AitSa gaubbaaro SSa kao[- hO

saa ro ga ma p cyaa sava- eipsaaoDcao kaya-k`ma krNyaacaI saMQaI imaLalaI.

saMgaItkar saMmaolana Aayaaojana, Alfa marazI Aayaaojana, ica~ palavaI, , AayauYyaavar baaolaU kahI Asao kaya-k`ma krNyaacaI saMQaI imaLalaI.

maaJaa pihlaa Albama ‘ spSa -gaMQa ‘ AmaRtacaa vasaa ha kaya -k`ma TIvaaya

baIka^ma laa AsataMnaa Jaalaa. ‘tU AsatIsa tr ‘ maMdar AapTo baraobar kolaa. evaZo

k$na JaalyaanaMtr laxaat Aalao kI ho Aamacyaapurto krIt Aahaot. laaokaMpya-Mt

paohcat naahI. AamhI kMpnaIkDo Aamacyaa saIDIja ivak`Ikrta Gao}na gaolaao. pNa

tovha %yaaMnaI Gaotlyaa naahIt. pOsao dot naahIt. mhNaUna “ manasaa” hI svat:caI

kMpnaI kaZNyaacaI klpnaa saucalaI.

AxayyatRtIyaa raojaI hI kMpnaI sau$ kolaI. yaaogaayaaogaanao %yaaca idvaSaI

30. 4. 2006 Aa[-caahI vaaZidvasa Aalaa. 6 isanaomaaMcao inamaa-to sava- ek~ Aalaot.

hyaa kMpnaI maaf-t maako-TIMga krIt raihlaao. maI maharaYT/at ijaqao paohcaU Saktao

itqao saIDIja pazvaayacyaa. maI mauLat kMpaojar Aaho. maaJaa jaa^ba maako-iTMga naahI.

vaYaa- Baavao mauLo “ manasaa “ sau$ JaalaI. vaYaa- Baavao ta[- baraobar lahana maulaaMcyaa

gaaNyaacao kaya-k`ma krayacaao. %yaaMcyaakDUna Saas~Iya saMgaIt iSaklaao. klaaMgaNa 1998

maQyao sau$ JaalaI %yaat kama kolao. AamhI k^Mp Gao} laagalaao.

gaaNao ilahavaosao vaaTt naahI kaM

garja pDlaI naahI. pNa caala krtaMnaa DmaI Sabd Gaalaayacaa p`saMga

Aalaa tr Gaalatao. kvaI vhavao Asaa h+ahasa naahI.

Fyaujana ivaYayaI kaya mhNaala

Fyaujana ha baaMQaIla p`kar naahI. gaaNao baaMQaIla Asato. Fyaujana maQyao

daona p`karcao saMgaIt blaoMD Asato. gaaNyaacyaa daonhI p`karat Saas~Iya baOzk Aaho.

paScaa%ya saMgaItat 12 svaraMmaQalao naaoToSana Asato. itqao poTItlao saUr ilaihtat.

AaplaI kaLI 1 Asaola tr paScaa%yaaMmaQyao poTItIla paMZrI 1 ikMvaa 2 Asaola.

poTItIla saUraMcao haD-vaoAr ilaihtat. tao ilaiptlaa frk Aaho.

sTuiDAao saazI p`aqaimak kaya gaaoYTI AavaSyak Aahot.

mau#ya pOsao hvaot. jar saMgaItkar vhayacao Asaola tr svat:caI jaagaa

Gao}na svat:laa hvyaa tSaa maulaBaUt saaoyaI k$na, vaadyao AaNaUna sauivaQaa kolyaa

paihjaot. naIT inayaaojana kolao paihjao.



saa ro ga ma p maQaUna Kro klaavaMt haotat kaM

maI naohmaI sakara%mak ivacaar krtao. ha sava- KoL esaemaesa var

Asatao. Aaplyaalaa Aa^DIyansaiSavaaya pyaa-ya naahI. to ijaMklao trI to ivaQyaaqaI- Aahot.

yaa xao~atlaa fsavaNaUkIcaa kahI AnauBava

malaa pOsao bauDivaNyaacaa AnauBava Aalaa. caaMgalaI laaok hI BaoTlaIt. maI

ha ek paT- Aa^f d gaoma Baaga mhNaUna isvakarlaa. punha %yaaMcyaabaraobar kama kolao

naahI.

kaOTuMbaIk …maulaanao kaya vhavao Asao vaaTto . p%naIcaa hyaa kamaat

sahBaaga

maulaanao kaya vhavao ho %yaanao zrvaayacao Aaho. AjaUna lahana Aaho. p%naI

saMQyaa puraohIt yaaMcyaakDo BartnaaTya iSaklaI Aaho. itlaa ho sava- maahIt Aaho.

AajaaobaaMcao naatvaacao pòma laplao naahI %yaaMnaI ekdma saaMigatlao ‘%yaalaa

gaaNaI p`caMD AavaDtat. %yaacao gaaNyaacao pazaMtr KUp Aaho.

maulaacyaa yaSaakDo baiGatlao kI kaya vaaTto ho ivacaartaca baabaa mhNaalao

“ samaaQaana vaaTto. Aamhalaa “kmalaoSacao” Aa[ -baabaa mhNaUna AaoLKtat. ” irTayar

gaùp maQyao kaOtukacao Sabd kanaI pDtat. %yaanaI AayauYyaat imaLvalao.

hyaa xao~at yaoNaaáyaa navaIna ipZIlaa kaya saaMgaala

t$NaaMnaI manalaavaUna kama kravao. yaa xao~at yaa. kama krIt rha.

p`%yaok vaoLolaa tumhI sava-sva nasata. tumhalaa sava- pirisqatItUna jaavao laagaola.

BaivaYyaatIla kahI yaaojanaa ……

Anaok vaYao- satt caaMgalao saaih%ya va saMgaIt laaokaMpya-Mt AaNaNao. caaMgalao

pàojao@T hataLNao. saIDI inamaa-Na krNao. jao jao To/nD yaot Aahot %yaacaa AByaasa

krNao kaLap`maaNao badlaNao. saarKo navaIna kaya dota yao[-la yaacaa ivacaar krNao.

Eaaota inamaa-Na krNao. saMgaItalaa KUp maagaNaI Aaho. pNa laaokaMpya-Mt paohcavaayalaa

hvao. ho xao~ jarI Aisqar Asalao trI p^Sana mhNaUna svaIkarayalaa hvao. malaa

pàoDyaUsar vhayalaa AavaDola. jayavaMt kulakNaI-Mcyaa baraobar AaLMdIlaa poTI vaajavaayalaa

imaLalaI. ASaa Anaok maaozyaa laaokaMMcyaa saMgatIt hI maaNasao ksao vaagaayacao

iSakvatat. eiqa@sa mhNajao kaya ho iSakayalaa imaLto. vaYaa-ta[-Mcao pàojao@T krayacao

Aaho. raoja sT/gala krIt rahaNao kama krNao haca iryaaja Aaho. vaogaLa iryaaja

krayalaa laagat naahI.



kmalaoSacaI AaoLK JaalaI. jaunyaa ima~acaI BaoT JaalaI. kmalaoSalaa Anaok

purskar imaLalao %yaaba_la AiBanaMdna k$na BaavaI vaaTcaalaIlaa haid-k SauBaocCa

idlyaat. kmalaoSacyaa saMgaItatUna navaIna ipZI na@kIca kahI baaoQa Gao[-la. saaQyaa

caaLIt rahNaara maQyama vagaI-ya maulagaa. ija_ Asaola, Aa%maivaSvaasa Asaola tr yaSa

na@kIca Aaho hyaacao ]dahrNa mhNajao kmalaoSa.

saMp-kacaa p



sauraMcaa ikmayaagaar

EaI. jayaMt fDko

saMgaItamaQyao saMvaaidnaI yaa vaadyaalaa mah%va Aaho. %yaaiSavaaya gaaNao

fulaNaar naahI. maharaYTa/maQao saMvaaidnaI mhTlao kI caTkna kO. gaaoivaMdrava pTvaQa-

na yaaMcao naaMva DaoLyaasamaaor yaoto. %yaaMcyaa jaadUmayaI baaoTaMnaI saMvaaidnaI jaNaU kahI

baaolato yaacaa Baasa vhayacaa. naMtr saMvaaidnaI vaadnaat Aadranao jaI naavao GaotlaI jaatat

%yaat pu$Yaao



kLayacao naahI. to vaajavataMnaa phat basaayacaao kQaItrI to jasao vaajavaayacao tsaa

vaajavaayacaao. kQaI trI svar daKvat. ivaYNaUmaMidrat drraoja baOzk AsaayacaI.

A$Na puraiNak poTIlaa Asaayacao. vaiDlaaMbaraobar jaayacaao va eoMkt basaayacaao. %yaaMnaI

tMbaaora ksaa Qarayacaa p`%yaok tar kSaI vaajavaayacaI ho saaMigatlao. maI kQaItrI tMbaaora

saaqaIlaa maagao basaayacaao. gaayana samaajaat yaoNaaáyaa klaakaraMcaI saaoya laavaNao ho kama

maaJyaakDo haoto. jao klaakar yaayacao %yaaMcao gaaNao ikMvaa saaqaIlaa AsaNaaro klaakar

poTI ksao vaajavatat ho maagao basaUna ikMvaa tMbaaoáyaalaa saaqa krIt %yaaMcao vaajavaNao

phayacaao. tsaoca GarI yao}na vaajavaayacaa p`ya%na krayacaao. hLUhLU A$Na puraiNak

kQaI Aalao naahIt tr malaa saMQaI imaLayacaI. ASaa saravaatUna maI iSakt gaolaao.

saMvaaidnaI hoca vaadya vaajavaayacao Asao ka zrivalao.

maaJao vaiDla ho vaadya vaajavaayacao mhNaUna hoca vaadya inavaDlao. vayaacyaa

22 vyaa vaYaI- maI poTI vaajavaayalaa laagalaao. saaolaao vaadnaacaa iryaaja GarI

vaiDlaaMbaraobar krayacaao. gaolaI 22 vaYao- saMvaaidnaI vaadna krt Aaho.

iryaaja ksaa krayacao

maI maOflaI eoMktanaa gaayak raga gaatanaa ksaa gaat Aaho hrktI

kSaa Gaotao tsao GarI yao}na vaajavaayacaao. tsaoca svar kaZNyaacaa p`ya%na krayacaao.

ASaa t-honao iryaaja krayacaao. maI GargautI saaqaIlaa basaayacaao. vaiDlaaMbaraobar saaqaIlaa



jaayacaao. Aata kamaava$na GarI Aalaao kI iryaaja krtao. malaa ‘maUD’ vaOgaro kahI

laagat naahI. maaJao vaiDla CaoTo CaoTo kaya-k`ma krayacao. naaTyasaMgaIt gaayacao.

%yaaMcaa Aavaaja phaDI Aavaaja haota.

tumhI “ragaaMcao” iSaxaNa ksao Gaotlao ikMvaa raga ksaa AaoLKta

ragaaMcao &ana eoMkUna eoMkUna Jaalao. KUp eoMklyaamauLo sauravaT Dao@yaat

basalaI. najarosamaaor f> svaraMcyaa p+yaa idsatat. malaa ksao Avagat Jaalao ho

naahI saaMgata yaoNaar. hI BagavaMtacaI kRpa Aaho. maI AaPPaa vaJao yaaMcyaakDo poTI

Gao}na jaayacaao. ra~I 1tasa basaayacaao. to malaa ragaaMcaI baOzk, pQdt saaMgaayacao.

BarpUr eokayacaao AaiNa vaajavat basaayacaao. naMtr kahI kaL maI EaI. gaaosaavaI

saraMkDo jaayacaao. pihlyaa, dusaáyaa pirxaolaa basaNyaacaa p`ya%na kolaa. vahIt naaoToSana

ilahUna vaajavaNao kMTaLvaaNao vaaTayacao. maga naad saaoDUna idlaa. malaa kahI saMgaIt

iSaxakacaI naaokrI krayacaI navhtI. maI AMbarnaaqa AayaTIAaya [laoi@T/Sana kolyaamauLo

rolvaot naaokrI laagaUna gaolaI.

AakaSavaaNaIvar saMQaI kSaI imaLalaI

klyaaNaatIla maQau faTk maMuba[- AakaSavaaNaIvar gaIvaa-Na BaartIcyaa

kaya-k`maat saMskRt naaTko basavaayacao. vaYaa-tUna 2 to 3 naaTko vhayacaI. saala 1980

haoto. maI AQaa-tasa %yaaMnaa saaqa krayacaao. toca malaa saaqaIlaa Gao}na jaayacao. maI kahI

AakaSavaaNaI klaakar mhNaUna pirxaa idlaI naahI. naaokrIsaazI saiT-ifkoT laagato.

saaqaIlaa laagat naahI. %yaakaLI poTI vaadnaasaazI baahorcao klaakar Gyaayacao. to 3

maihnyaacao ka^MnT/@T krayacao va saha idvasa vaajavaayalaa laagaayacao.

AakaSavaaNaIvar kuNaakuNaalaa saaqa kolaI ?

sagaLyaa e ga`oD klaakaraMnaa saaqa kolaI. pM. yaSavaMtbauvaa jaaoSaI,

pdmaa tLvalakr, pM p`Baakr karokr, pM. rajana saajana imaEa`a, AartI AMklaIkr

iTkokr [. %yaavaoLI 2 to 3 ragaaMcaI roka^DI-Mga AsaayacaI. kmaItkmaI 2

klaakaraMbaraobar saaqa krayalaa imaLayacao.

ragaacao calana poTI maQyao ksao vaajavaayacao ho ksao samajaayacao ?

gaayak laaok kaoNata raga gaaNaar ho kQaI kQaI saaMgatat. tao svat:caI

AaoLK, svar saaMgatao. jar saaMigatlao naahI tr to kaya gaatat ho pahayacao va

vaajavaayacao. saarKo raga eoMkNyaamauLo calana maaiht JaalaI. raga eoMkUna %yaacao svar

Dao@yaat basalaolao Aahot. %yaamauLo klaakaraMnaa jarI BaoTlaolaao nasalaao trI saar#yaa

vaajavaNyaamauLo malaa saaqaIlaa ADcaNa yaot naahI. KUp eoMkNao hoca Kro iSaxaNa Aaho.

kO. pM. iSavaanaMd paTIla yaaMnaa KUp vaYao- saaqa kolaI. %yaaMcyaabaraobar knaa-Tkat



KUp izkaNaI gaolaao. %yaaMcyaamauLo AaD p+IcaI saaqa kSaI kravaI ho iSakayalaa

imaLalao.

saaqasaMgat saaopI ka saaolaaovaadna saaopo

saaqa naohmaI gavayaacyaa AMgaanao kravaI laagato. itqao svatM~ ivacaar

naahI. kO. gaaoivaMdrava mhNaayacao “ saaqa saavalaI saarKI paihjao. gavayaacyaa tanao

baraobar AapNa Asalao paihjao. mhNaUna EavaNa far mah%vaacao. maI kO. gaaoivaMdravaanaa

BarpUr eoMklao Aaho. kaya-k`maacyaa vaoLolaa maI tMbaaoáyaalaa basalaao kI kO. gaaoivaMdrava

poTIlaa Asaayacao tovha javaLUna %yaaMcao poTIvaadna phayalaa imaLalao. maI idllaIlaa

rolvaocyaa “gaaorakuBaaMr” “ Saarda” naaTkalaa saaqa kolaI. saaMgalaIlaa gaayana

samaajaatfo- saaqaIlaa gaolaao haotao. kahI gavayaaMnaa jaast saaqa kolaI tr caalato pNa

kahI naa AavaDt naahI. saaolaaovaadnahI kolaolao Aaho. AakaSavaaNaIvar saaolaao vaadna

AjaUna kolaolao naahI. saMvaaidnaI hI baOzkIcyaa saaqaIlaa Gaotat. Aa^ga-na naaTkacyaa

saaqaIlaa Asatao. %yaacao jaaoDsaUr naaTkalaa jaaorksa vaajavaNyaanao sahayyak zrtat.

maI Aa^ga-na kO. gaaoivaMdravaakDUna iSaklaao.

saaolaaovaadna krtanaa poTI kSaa pQdtInao vaajavatat ?

svat: poTIvar “taoDI” vaajavat saaolaaovaadnaacaI Jalak daKvatat. p`qama

“AalaapI” tovha ragaacao calana vaajavatat. varcyaa “saa” pya-Mt AalaapI Gaotat. naMtr

tbalyaacaI layakarI sau$ haoto. naMtr AalaapI jaaoD vaajavatat. naMtr “Jaalaa”

vaajavatat. ”Jaalaa” mhNajao kaya saaMgata yaoNaar naahI. “taoDI” ragaatlaI “gat”

vaajavaUna p`a%yaixak daKvatat. “Jaalaa” vaajavataMnaa Anaok svar ek~ yaotat ekca

saUr daona daona tIna tIna vaoLa vaajavatat. ”Jaalaa” maQao Baavanaa ]caMbaLUna yaotat.

poTIvaadnaat “pZMt” baaoTatUna kaZtat. SaovaTI “itha[-“ vaajavatat. ragaatIla

calana tInada vaajavatat. yaa itha[-caI gaMmat p`%yaokacyaa iryaajaavar Asato.

saMvaaidnaIcaI jaugalabaMdI krtaMnaa kaya laxaat zovalao paihjao ?

jaugalabaMdIt p`qama pihlaa klaakar kaya vaajavat Aaho ho baGaayalaa

hvao. daoGaaMnaI ekmaokalaa pUrk vaajavalao paihjao. daoGaaMcaI AaQaI baOzk vhayalaa

paihjao.

talaacao iktI &ana Asaavayaalaa hvao. ?

saaqaIlaa jaatanaa pirpUNa- paihjao. gavayaacao gaaNao ]calaNyaacaI takd hvaI.

ho hI maI eoMkUna eoMkUna iSaklaao.

gaatanaa klaakar KoL krNaar Aahot ho saMvaaidnaI ikMvaa tbalaa

vaadkalaa ksao kLto ?



gavayaI ksaa gaatao ho samajaayalaa paihjao.

gaayak qaktao tovha saMvaaidnaI vaadkanao kaya BaUimaka vaTvalaI paihjao ?

gavayaacao ivaEaaMtIsqaana vaadkanao Ba$na kaZlao paihjao. ho AnauBavaanao va

iryaajaanao yaoto. traNaa caalalaa Asaola tbalaa dRt caalalaa Asaola tr to AvaQaana zovalao

paihjao. ho jar jamalao naahI tr nausata “saa” svar Qa$na zovaavaa laagatao.

jaovha vaadk qaktao tovha…?

%yaavaoLI nausata “saa” Qa$na basaayacao.maaJyaavar Asaa p`saMga Aalaa naahI.

klaavaMt janmaavaa laagatao kaM ?

maaJyaabaabatIt BagavaMtacaI kRpa Aaho. BagavaMt dotao pNa tumhI kahIca kolao

naahI tr ]pyaaoga haoNaar naahI. Aaplyaalaa maohnat hI kolaI paihjao.

saMgaIt ivadyaalaya ikMvaa @laasaosa sau$ kravaosao vaaTt naahI kaM ?

ho maaJyaa baabatIt Sa@ya naahI. maI saurvaat kaozUna k$ ha p`Sna yao[-

la. malaa jamaayacao naahI.

iSaYya prMpra tyaar kravaI Asaa ivacaar yaot naahI ?

ha ivacaar maI kolaa naahI. maI f@t saaqaIlaa baaolaavalao tr jaatao %yaat

malaa AanaMd vaaTtao.

Saas~Iya saMgaIt, saugama saMgaIt va naaTya saMgaIt hyaat frk kaya?

saugamasaMgaItat gaaNyaatIla ‘tukDo’ far mah%vaacao Asatat ho jar vaajavalao

naahI tr majaa, gaaoDI yaot naahI. gavayaI jaoqao saaoDola tovaZyaatca kDvao vaajavaayacao ikMvaa jaao Sabd saaoDlaa Asaola taoca f@t vaajavaayacaa.

naaTyasaMgaItat poTI jaaorksa vaajavaI laagato. ‘pavanaa yaa manaa’ ho gaaNao

vaajavat p`a%yaixak k$na daKvat ‘ saurvaat krtaMnaa Asao jaaoD saUr do}na gaaNao

vaajavaavao laagato. naaTyagaItat ivaEaaMtI sqaanaavar jaaoD saUr doNao AavaSyak Aaho.

klaakaraMbaraobar Aalaolao kTu AnauBava ?

BarpUr Aalaot. saZL hatanao doNaaro klaakar far kmaI Asatat. kahI

izkaNaI saaqaIdaraMnaa kuNaI ivacaart naahIt. maaobadlaa dotanaa jaaNao yaoNao, rahNao,

vaa_yao Gao}na jaaNao, sava- imaLUna dotat. maaJyaabaabatIt maI ho kQaI paihlao naahI.

kuzohI tDjaaoD kolaI naahI. maaJaI naaokrI saMBaaLUna ho sava- krtao. %yaamauLo itqao



laxa dot naahI. kO. gaaoivaMdravaaMcao ]dahrNa maaJyaasamaaor Aaho. to mhNaayacao ‘

paolaIsa Ka%yaat naaokrIlaa Asalaao trI maaJao hat svacC Aahot. ’

kIt-naalaa tumhI jaata. . ?

hao maI jaatao. kahI laaok naavao zovatat kahI iTMgalahI krtat. maI laxa

dot naahI.

kIt-naat ‘saa@yaa’ ‘idMDyaa’ ‘kTava’ Asatat %yaamauLo kIt -naacaI saaqa

krNao AvaGaD Aaho. kIt-nakar kahI saaMgat naahI. kIt-naalaa saaqa kSaI krayacaI

ho maI vaiDlaaMkDUna iSaklaao.

purskar kQaI imaLalaa ka ?

naahI. maI kQaI hyaa baabatIt jaast laxa dot naahI va pDlaao hI naahI.

saMgaIt doNyaacaa p`ya%na kolaa ka?

malaa klyaaNaat kahI kivata gaaNaI Bajanao yaa baabatIt ivacaartat pNa

malaa to jamat naahI. maaJao f> Aaho to caalavaayacao, puZo iSakt vaaZvaayacao hoca

QaaorNa Aaho.

pirxak mhNaUna kQaI baaolaavalao kaM ?

Aalao haoto. pNa maI TaLtao. far dDpNa yaoto. AaoLKIcao laaok maagao

laagatat. gaaMQava- ivadyaalaya ikMvaa maubaM[- ivadyaapaIzat jaayacao Asaola tr ‘ivaSaard’

Asaayalaa hvao to maaJyaakDo naahI.

dUrdSa-navar kQaI kaya-k`ma Jaalaot ka ?

hao 20 to 25 vaoLa Ba@tIsaMgaIt naaTyasaMgaIt yaanaa saaqa kolaI Aaho.

saMvaaidnaI vaadnaat ‘GaraNaI’ Aahot ka ?

maaJyaa AjaUna eoikvaat naahI. saMvaaidnaI ha Sabd maa~ pM manaaohr icamaaoTo

yaaMnaI $Z kolaa. to satarIcyaa AMgaanao vaadna krtat. ho far kmaI laaokaMnaa

jamato.

klaakaraMnabaraobar saaqaIlaa jaatanaa %yaaMcyaa ‘savayaI’ caa kahI ~asa haotao

ka ?

malaa vaiDlaaMnaI daona gaaoYTI jaIvanaaMt saaigatlyaa %yaa mhNajao naaokrI

saMBaaL, idlaolaI vaoL Sabd paLIt jaa. dusaro vyasanaapasaUna dUr rha. klaa hI



dovaacaI saaQanaa Aaho. kIt-naalaa saaqa kolyaamauLo %yaa ivacaaraMcaa maaJyaavar p`Baava

Aaho. maaJaa maIca djaa- saMaBaaLNyaacaa p`ya%na krtao.

yaa xao~at yaoNaaáyaa laaokaMnaa kaya saaMgaavaosao vaaTto ?

satt klaocyaa inagaDIt laaokaMcyaa saainnaQyaat rha. AapNa gavayaaMkDo

jaaNao mah%vaacao Aaho. %yaaMcaI ADcaNa saaoya jaaNalaI paihjao. to baaolaavatIla tovha

jaaNao. hyaa savaa-MmauLo laaokaMkDUna caaMgalao ivacaar imaLtat.

Asao ho EaI. jayaMt fDko %yaaMcyaabaraobar gaPpa maartaMnaa GaDyaaLacao kaTo

puZo sarkUca naahI Asao vaaTto . %yaaMcyaa baraobar gaPpa maarNyaa eoMvajaI %yaaMcao

saMvaaidnaI vaadna eoMkNao far caaMgalao. %yaamauLo manaalaa SaaMtI tr imaLtoca pNa ek

vaogaLI ]jaa- imaLto. %yaaMnaI samaaraop krtanaa ‘do hata SarNaa gata’ ho naaTyapd

vaajavalao. risak vaacak hao AapNa %yaaMcao saMvaaidnaI vaadna ja$r eokaca. pha kaya

majaa vaaTto.

Garcaa p



cama-vaa_yaacao iSalpkar

EaI. rGaunaaqa laaoMZo

tbalyaacaI ]%p



Ea`I. Zoro yaaMcyaakDo Asatanaaca %yaaMcao lagna Jaalao. sahcaarINaIhI toca

kama krNaarI imaLalaI. DaoMibavalaIlaa svat:cao Gar Gaotlao. Ea`I. Zoro yaaMnaI %yaaMnaa

DaoMibavalaIlaa gauZI paDvyaacyaa mauhUta-var dukana kaZUna idlao. DaoMibavalaI, badlaapUr,

klyaaNa, AMbarnaaqa yaoqaIla laaokaMcaI tbalaa banaivaNyaasaazI dadrlaa jaavao laagat haoto.

%yaaMcaI saaoya JaalaI. to svat: AaoLKIcyaa laaokaMnaa BaoTlao. %yaaMcaI p%naI dukana

saMBaaLU laagalaI. hyaa vyavasaayaat gauNava



saurvaatIlaa sava- saamaana Ea`I. Zoro yaaMcyaakDUna AaNaayacaao. naMtr maIca KrodI k$

laagalaao. saurvatIlaa maagaNaI yao[-la tsao vaa_yao banavat gaolaao. %yaatUnaca maala AaNat

gaolaao. maI AaiNa saaO. ra~aO 2 pya-Mt kama krayacaao. navara~ va gaNaptI yaa idvasaat

BarpUr maagaNaI Asato. jaast maagaNaI tbalaa pKvaaja Dggaa yaalaa Aaho. yaa kaLat

maihnyaakazI 50 to 60 vaa_yao tyaar haotat. [tr vaoLolaa kmaIt kmaI 2 to 3

vaa_yao AazvaDyaalaa haotat. naahItr jaast kama AaoZ kaZNyaacao ikMvaa Saa[-

laavaNyaacao Asato. ”

fayadyaa, taoTyaacao gaiNataivaYayaI to mhNatat kI Garcaoca laaok

AsalyaamauLo sava- inaBaavaUna naota yaoto. tsaoca iga-ha[-kaMnaa vaoLot dota yaoto. vaoL,

gauNava



AsalyaamauLo vaoL imaLt naahI. vaadnaasaazI hat ma} laagatao. hya vaadI

AaoZNyaacyaa kamaamauLo hat rakT kDk banatat. %yaamauLo vaajavaNao jamat naahI.

Aaja EaI. laaoMZo yaaMcaI daonhI jauLI maulao, jaya, ivajaya %yaaMnaa madt krt

Aahot. jaya sauiSaixat pdvaIQar Aaho. %yaalaa hyaaca kamaat gatI Aaho. dusaro

kuzlaohI kama kravayaacao naahI. dusara ivajaya 12 vaI Jaalaolaa Aaho. daoGaohI

vaiDlaaMnaa lahanapNaapasaUna madt krIt Aahot. spQao-t iTkNyaasaazI, QaMda

vaaZvaNyaasaazI %yaaMnaa maa^lsa maQao dukanao ]GaDavayaacaI Aahot. navaIna, baoraojagaar

laaokaMnaa ha QaMda iTkavaa mhNaUna yaa QaMdyaat yaoNyaasaazI pravaR



k^maoratIla dRYTI…. .

EaÌ. saMjaya saUrkr pìsaQd isanaoidgdSa-k

EaÌ. saMjaya saUrkr pìsaQd isanaoidgdSa-k yaaMcaa pircaya AismatadSa-

yaaMcyaa ‘]nh pa}sa’ , , ‘AiBalaaYaa’ maailakoMmauLo hao} laagalaa. %yaaMcyaa p`vaasaaivaYayaI

jaast maaihtI baMQau EaÌ. Ajaya saUrkr yaaMcyaaSaI [tr maailakaMcyaa SauiTMgacyaavaoLI

gaPpa maartaMnaa hao} laagalaI. pTkna na baaolaNaaro, , najar SaaoQa GaoNaarI,

Aa%maivaSvaasa dSa-ivaNaarI. hyaamauLo hyaa vyai@tcaa p`vaasa ksaa Jaalaa ho jaaNaUna

Gyaavao Asao vaaTU laagalao. AnaokvaoLa pazpuravaa kolyaanaMtr %yaaMcaI BaoT maalavaNaIcyaa

GarI JaalaI. manaavar dDpNa haotoca pNa to hI %yaaMnaI svaagatanao dUr kolao. kuzcyaa

p`Snaanao saurvaat kravaI Asaa ivacaar kirt Asatanaa nakLt p`Sna Aaozavar Aalaa…

tumhalaa kaya vhayacao hoato ?

malaa 18 vaYaa-pya-Mt kaya vhavao hoca maahIt navhto. nausatoca iSakt

haotao. naagapUrcaa mauLcaa AsalyaamauLo jaI. sa. ka^laoja maQao baI. ka^ma pya-Mt iSaxaNa

Jaalao. ka^laojacyaa ga^dirMga maQyao ‘saayalaoMsa KTlaa caalaU Aaho’ hyaa ekaMkIkot

jajjacaa raola imaLalaa. hI BaUimakahI maaJyaa ifgarmauLo imaLalaI

ध्यासंग - esahity.com · 2019-11-02 · mahao%savaat kanapur maqao ikmvaa [tr kuzo hi...

Documents