ชดวชา 41719 กฎหมายกระบวนการยตธรรมเกยวกบการควบคมและปราบปรามอาชญากรรมในประเทศและขามชาตทส าคญ

หนวยท 5การมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

อาจารย ดร. สพตรา แผนวชตสาขาวชานตศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

สวนท 1 ความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

พระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ .ศ. 2556 ตราขนเพอใชบงคบและด าเนนคดกบการกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ดวยเหตทประเทศไทยไดลงนามในอนสญญาสหประชาชาตเพอตอตานอาชญากรรมขามชาตทจดตงในลกษณะองคกร ค.ศ. 2000 โดยกฎหมายไดใหนยามความหมายของค าส าคญไวคอค าวา “องคกรอาชญากรรม” “องคกรอาชญากรรมขามชาต” และ“ความผดรายแรง” และก าหนดองคประกอบความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ความผดอนทเกยวของและก าหนดโทษทางอาญา

สวนท 2 กลไกปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

กลไกปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 ไดแก การก าหนดความผดอาญาฐานอนทเกยวของกบองคกรอาชญากรรมขามชาตและบทก าหนดโทษ การสบสวนสอบสวนคดความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต และการใชความรวมมอทเปนประโยชนตอการด าเนนคดโดยการใหขอมลทส าคญและเปนประโยชนอยางยงในการสบสวนสอบสวนเกยวกบกจกรรมและการกระท าความผดขององคกรอาชญากรรมขามชาต

ความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

นยามองคกรอาชญากรรมและองคกรอาชญากรรมขามชาต

ลกษณะของความผดรายแรง

องคประกอบความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

นยามองคกรอาชญากรรมและองคกรอาชญากรรมขามชาต

มาตรา 3 แหงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 ไดนยามค าวาองคกรอาชญากรรมและองคกรอาชญากรรมขามชาต ดงน “องคกรอาชญากรรม” ใหหมายความวา คณะบคคลตงแตสามคนขนไปทรวมตวกนชวงระยะเวลาหนงและรวมกนกระท าการใด โดยมวตถประสงคเพอกระท าความผดรายแรงและเพอไดมาซงผลประโยชนทางการเงน ทรพยสน หรอผลประโยชนทางวตถอยางอนไมวาโดยทางตรงหรอทางออม“องคกรอาชญากรรมขามชาต” หมายความวา องคกรอาชญากรรมทมการกระท าความผดซงมลกษณะอยางหนงอยางใด ดงตอไปน(1) ความผดทกระท าในเขตแดนของรฐมากกวาหนงรฐ(2) ความผดทกระท าในรฐหนง แตการตระเตรยม การวางแผน การสงการ การสนบสนน หรอการควบคมการกระท าความผดไดกระท าในอกรฐหนง(3) ความผดทกระท าในรฐหนง แตเกยวของกบองคกรอาชญากรรมทมการกระท าความผดมากกวาหนงรฐ(4) ความผดทกระท าในรฐหนง แตผลของการกระท าทส าคญเกดขนในอกรฐหนง

ลกษณะของความผดรายแรง

มาตรา 3 แหงพระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ .ศ. 2556ไดนยามค าวา “ความผดรายแรง” ใหสอดคลองกบอนสญญาสหประชาชาตเพอตอตานอาชญากรรมขามชาตทจดตงในลกษณะองคกร โดยใหหมายความวา ความผดอาญาทกฎหมายก าหนดโทษจ าคกขนสงตงแตสปขนไปหรอโทษสถานทหนกกวานน

องคประกอบความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

ความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตตามมาตรา 5 องคประกอบความผดดงน

1) ผใด

2) กระท าการอยางหนงอยางใดดงตอไปน

(1) เปนสมาชกหรอเปนเครอขายด าเนนงานขององคกรอาชญากรรมขามชาต

(2) สมคบกนตงแตสองคนขนไปเพอกระท าความผดรายแรงอนเกยวของกบองคกรอาชญากรรมขามชาต

(3) มสวนรวมกระท าการใด ๆ ไมวาโดยทางตรงหรอทางออมในกจกรรมหรอการด าเนนการขององคกรอาชญากรรมขามชาต โดยรถงวตถประสงคและการด าเนนกจกรรมหรอโดยรถงเจตนาทจะกระท าความผดรายแรงขององคกรอาชญากรรมขามชาตดงกลาว

(4) จดการ สงการ ชวยเหลอ ยยง อ านวยความสะดวก หรอใหค าปรกษาในการกระท าความผดรายแรงขององคกรอาชญากรรมขามชาตโดยรถงวตถประสงคและการด าเนนกจกรรม หรอโดยรถงเจตนาทจะกระท าความผดรายแรงขององคกรอาชญากรรมขามชาตดงกลาว

ผนนกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

โดยผกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ตองระวางโทษจ าคกตงแตสปถงสบหาป หรอปรบตงแตแปดหมนบาทถงสามแสนบาท หรอทงจ าทงปรบตามทบญญตไวในมาตรา 25

กลไกปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

การก าหนดความผดอาญาและบทก าหนดโทษ

การสบสวนสอบสวนคดความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

ความรวมมอทเปนประโยชนตอการด าเนนคด

การก าหนดความผดอาญาและบทก าหนดโทษ

นอกจากการก าหนดความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตแลว พระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 ยงไดก าหนดความผดอาญาฐานอนและบทก าหนดโทษไว อาท ความผดของผทอยดวยในขณะกระท าความผดรายแรง หรอรวมประชมแตไมไดคดคานในการตกลงใหกระท าความผดรายแรง ความผดของผทมต าแหนงหนาทบางประเภททตองรบผดเพมขน ความผดของผขดขวางกระบวนการยตธรรมหรอไมปฏบตตามค าสงของพนกงานเจาหนาทตามกฎหมาย รวมทงความผดของนตบคคลทกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตและความรบผดของผแทนนตบคคล

การสบสวนสอบสวนคดความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

UNTOC - United Nations Convention against Transnational Organized Crime

ขอ 20 การใชวธการสมยใหมในการสบสวนสอบสวนตามอนสญญาฯ ทก าหนดให

1) ใหรฐภาคแตละรฐด าเนนมาตรการทจ าเปนเพอใหมการใชวธการจดสงภายใตการควบคมทก าหนดไวในกฎหมายภายในของรฐภาคนน และการใชเทคนคการสบสวนสอบสวนพเศษอยางอน เชน การเฝาตดตามโดยใชเครองมออเลกทรอนกสหรอการเฝาตดตาม ในรปแบบอน ๆ และการปฏบตการลบ เพอความมงประสงคในการตอตานอาชญากรรมทจดตงในลกษณะองคกรอยางมประสทธผล

2) รฐภาคจะไดรบการสงเสรมใหท าความตกลงหรอขอตกลงทวภาคหรอพหภาคในความรวมมอระดบระหวางประเทศเพอใชเทคนคการสบสวนสอบสวนพเศษ

3) การใชวธการจดสงภายใตการควบคมในระดบระหวางประเทศอาจรวมถงวธการตาง ๆ เชน การสกดและอนญาตใหสนคายงคงสภาพเดม หรอมการเคลอนยายหรอสบเปลยนทงหมดหรอบางสวน ทงนดวยความยนยอมของรฐภาคทเกยวของ

พระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556

ก าหนดวธการและมาตรการสบสวนสอบสวนคดความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตเพอใหการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางมประสทธภาพและสามารถน าผกระท าความผดและผบงการมาลงโทษได

มาตราส าคญ1) มาตรการไดมาและการเขาถงขอมล2) การปฏบตการอ าพราง Undercover3) การเคลอนยายภายใตการควบคม Controlled Delivery 4) การสะกดรอย Electronic surveillance

ในกรณทมเหตอนควรเชอวา เอกสารหรอขอมลขาวสารซงสงทางไปรษณย โทรเลข โทรศพท โทรสาร คอมพวเตอร เครองมอ หรออปกรณในการสอสาร สออเลกทรอนกส หรอสอทางเทคโนโลยใด ถกใชหรออาจถกใช เพอใหไดรบประโยชนจากการกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต

พนกงานสอบสวนซงไดรบอนมตจากอยการสงสด ผบญชาการต ารวจแหงชาต หรอผซงไดรบมอบหมาย แลวแตกรณ อาจยนค าขอฝายเดยวตออธบดผพพากษาศาลอาญา เพอมค าสงอนญาตใหไดมาซงเอกสารหรอขอมลดงกลาว

การอนญาตใหพจารณาผลกระทบตอสทธสวนบคคลหรอสทธอนใดประกอบเหตผลและความจ าเปนดงตอไปน(1) มเหตอนควรเชอวามการกระท าความผดหรอจะมการกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต(2) มเหตอนควรเชอวาจะไดขอมลขาวสารเกยวกบการกระท าความผดฯ จากการเขาถงขอมลขาวสารดงกลาว(3) ไมอาจใชวธการอนใดทเหมาะสมหรอมประสทธภาพมากกวาได

อธบดผพพากษาศาลอาญาสงอนญาตไดคราวละไมเกนเกาสบวน โดยก าหนดเงอนไขใด ๆ กได เมอพนกงานสอบสวนไดด าเนนการตามทไดรบอนญาตแลว ใหรายงานการด าเนนการใหอธบดผพพากษาศาลอาญาทราบ บรรดาขอมลทไดมาใหเกบรกษาเฉพาะขอมลขาวสารเกยวกบการกระท าความผดซงไดรบอนญาต และใหใชประโยชนในการสบสวน หรอใชเปนพยานหลกฐาน

เฉพาะในการด าเนนคดดงกลาวเทานน สวนขอมลขาวสารอนใหท าลายเสยทงสนตามขอบงคบของอยการสงสดวาดวยการเกบรกษา การใชประโยชนและการท าลายขอมลขาวสารตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 มาตรา 17 พ.ศ. 2556

มาตรการไดมาและการเขาถงขอมล มาตรา 17

การปฏบตการอ าพราง UNDERCOVER มาตรา 19

การปฏบตการอ าพราง หมายความวา การด าเนนการทงหลายเพอปดบงสถานะหรอวตถประสงคของการด าเนนการโดยลวงผอนใหเขาใจไปในทางอน หรอเพอมใหรความจรงเกยวกบการปฏบตหนาทของเจาพนกงาน

ดมาตรา 19 ประกอบกบ ขอบงคบของอยการสงสดวาดวยการปฏบตการอ าพรางตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 มาตรา 19 พ.ศ. 2556

กฎหมายก าหนดใหในกรณจ าเปนและเพอประโยชนในการสบสวนสอบสวนเกยวกบความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ใหอยการสงสด ผบญชาการต ารวจแหงชาต หรอผซงไดรบมอบหมาย มอบหมายใหบคคลใด 1) จดท าเอกสารหรอหลกฐานใดขนหรอ 2) ปฏบตการอ าพราง

โดยใหถอวาการจดท าเอกสารหรอหลกฐานใด หรอการปฏบตการอ าพราง เปนการกระท าโดยชอบดวยกฎหมาย หลกเกณฑในการมอบหมายใหบคคลใดจดท าเอกสารหรอหลกฐานใดขนหรอปฏบตการอ าพรางได

1) จะตองปรากฏวาเปนการสบสวนสอบสวนความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตและมเหตอนควรเชอวาจะไดขอมลหรอพยานหลกฐานจากการด าเนนการปฏบตการอ าพรางหรอจดท าเอกสารดงกลาว

2) รวมถงเปนกรณจ าเปนอยางหนงอยางใด ดงตอไปน (1) เพอสบสวนสอบสวนจบกมผกระท าความผดหรอผทเกยวของ เนองจากมขอมลเกยวกบพฤตการณการกระท าความผดฐานมสวน

รวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต (2) การสบสวนสอบสวนจบกมดวยวธอนกระท าไดยากหรออาจเกดภยนตรายหรอความเสยหายในการปฏบตหนาท (3) เพอประโยชนในการขยายผลการจบกมผอยเบองหลงการกระท าความผดฐานมสวนรวมฯ

ในกรณจ าเปนตองใหหนวยงานใดจดท าเอกสารหรอหลกฐานประกอบการปฏบตการอ าพราง ใหมหนงสอแจงหนวยงานนนเพอขอความรวมมอในการจดท าเอกสารหรอหลกฐานดงกลาว โดยเอกสารหรอหลกฐานทมการจดท าขนใหใชเทาทจ าเปน เพอประโยชนในการปฏบตการอ าพรางเทานน

การเคลอนยายภายใตการควบคม CONTROLLED DELIVERY มาตรา 20

การเคลอนยายภายใตการควบคม หมายความวา วธการอนญาตใหของผดกฎหมายหรอตองสงสยผานออกไปจาก ผาน หรอเขาไปสเขตแดนของรฐหนงหรอมากกวารฐหนง โดยการรบรและอยภายใตการตดตามดแลของเจาหนาทผมอ านาจ เพอการสบสวนสอบสวนความผดและเพอระบตวบคคลทเกยวของในการกระท าความผดนน

มาตรา 20 ประกอบกบขอบงคบของอยการสงสดวาดวยการเคลอนยายภายใตการควบคมตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 มาตรา 20 พ.ศ. 2557

ก าหนดใหในกรณจ าเปนและเพอประโยชนในการสบสวนสอบสวนความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต ใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานเจาหนาทผไดรบอนญาตเปนหนงสอจากอยการสงสด ผบญชาการต ารวจแหงชาต หรอผซงไดรบ

มอบหมาย แลวแตกรณ มอ านาจใหมการเคลอนยายภายใตการควบคม โดยการกระท าและพยานหลกฐานทไดมาจากการกระท าของพนกงานสอบสวนหรอพนกงานเจาหนาทตามมาตราน ใหรบฟงเปน

พยานหลกฐานได การเคลอนยายภายใตการควบคมทไดรบอนญาต ใหผไดรบอนญาตด าเนนการ ดงตอไปน

(1) กรณของผดกฎหมายหรอตองสงสยทยงไมมการยดหรออายด เมอผไดรบอนญาตใหมการเคลอนยายภายใตการควบคมไดตดตามดแลการเคลอนยายของผดกฎหมายหรอตองสงสยผานการตรวจสอบของหนวยงานทรบผดชอบในการบงคบใชกฎหมาย กรณ จ าเปนใหแสดงหนงสออนญาตและมอบส าเนาหนงสออนญาตแกพนกงานเจาหนาทของหนวยงานผมอ านาจในการบงคบใชกฎหมายนน เพอใหผไดรบอนญาตสามารถตดตามดแลการเคลอนยายของ ผดกฎหมายหรอตองสงสย ใหผานไปได

(2) กรณของผดกฎหมายหรอตองสงสยทมการยดหรออายด ใหผไดรบอนญาตแสดงหนงสออนญาตและมอบส าเนาหนงสออนญาตแกเจาพนกงานดงกลาว เพอใหเจาพนกงานสงมอบของดงกลาวใหแกผไดรบอนญาต โดยในการสงมอบของนนใหเกบเอกสาร การสงมอบไวเปนหลกฐานเพอประโยชนในการตดตามดแลดวย ทงน การเคลอนยายของผดกฎหมาย หรอตองสงสยทมการยดหรออายดประเภทใด หากมกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ในเรองหลกเกณฑวธ ปฏบตไวโดยเฉพาะ ใหถอปฏบตตามทก าหนดส าหรบของผดกฎหมายหรอตองสงสยประเภทนนดวย

การสะกดรอย ELECTRONIC SURVEILLANCE มาตรา 21

มาตรา 21 ก าหนดใหพนกงานสอบสวนหรอพนกงานเจาหนาทอาจใชเครองมอสอสารโทรคมนาคม เครองมออเลกทรอนกส หรอดวยวธการอนใด เฉพาะในการสะกดรอยผตองสงสยวากระท าความผดหรอจะกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต เพอสบสวน จบกม แสวงหาและรวบรวมพยานหลกฐาน

ประกอบกบขอบงคบของอยกาสงสดวาดวยการสะกดรอยผตองสงสยตามพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 มาตรา 21 พ.ศ. 2556

การพจารณาอนญาตใหพจารณาเหตจ าเปนอยางหนงอยางใด ดงตอไปน (1) เพอสบสวน จบกม แสวงหาและรวบรวมพยานหลกฐานด าเนนคดกบผตองสงสยวากระท าความผดหรอจะกระท าความผดฐานมสวน

รวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต เนองจากมขอมลเกยวกบพฤตการณการกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต (2) การสบสวน จบกม แสวงหาและรวบรวมพยานหลกฐานด าเนนคดกบผตองสงสยดวยวธอนกระท าไดยาก หรออาจเกดภยนตราย หรอ

ความเสยหายในการปฏบตหนาท (3) เพอประโยชนในการขยายผลการจบกมผอยเบองหลงการกระท าความผดหรอจะกระท าความผดฐานมสวนรวมฯ

การใชเครองมอสอสารโทรคมนาคม เครองมออเลกทรอนกส หรอวธการสะกดรอย ใหผไดรบอนญาตใชเทาทจ าเปน เพอประโยชนในการสะกดรอย

ใหผไดรบอนญาตบนทกรายละเอยดทงหลายเกยวกบการใชเครองมอฯ รวมถงพยานหลกฐานทไดรบจากการสะกดรอย แลวรายงานผลความคบหนาของการด าเนนการใหผมอ านาจอนญาตทราบเปนระยะ

ในการสะกดรอย หากจ าเปนตองมเอกสารถงหนวยงานทเกยวของ ใหผมอ านาจอนญาตมหนงสอแจงหนวยงานดงกลาว เพอขอความรวมมอในการใชเครองมอสอสารโทรคมนาคม เครองมอ อเลกทรอนกสและวธการสะกดรอย

ความรวมมอทเปนประโยชนตอการด าเนนคด

นอกจากมาตรการพเศษในการสบสวนสอบสวนแลว พระราชบญญตปองกนและปราบปรามความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต พ.ศ. 2556 ยงไดก าหนดมาตรการความรวมมอทเปนประโยชนตอการด าเนนคดไวในทในมาตรา 23 มาตรา 24 เพอ ประโยชนในการไดรบขอมลและพยานหลกฐานทอยในความครอบครองของผกระท าความผด โดยขอมลดงกลาวทไดมาจากผกระท าความผดหรอจ าเลย จะตองเปน

- ขอมลทส าคญและเปนประโยชนอยางยงในการสบสวนสอบสวนเกยวกบกจกรรมและการกระท าความผดขององคกรอาชญากรรมขามชาต และ

- สามารถใชเปนพยานหลกฐานในการด าเนนคดตอหวหนาหรอผมบทบาทส าคญในองคกรอาชญากรรมขามชาต

มาตรา 23 มาตรการในชนสอบสวนและด าเนนคด

ในระหวางการสอบสวนคดความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาต หากผตองหาใหขอมลเองโดยสมครใจตอพนกงานสอบสวน หรอพนกงานอยการ ซงเปนขอมลทส าคญและเปนประโยชนอยางยงในการสบสวนสอบสวนเกยวกบกจกรรมและการกระท าความผดของ

องคกรอาชญากรรมขามชาต สามารถใชเปนพยานหลกฐานในการด าเนนคดตอหวหนาหรอผมบทบาทส าคญในองคกรอาชญากรรมขามชาต

ใหพนกงานสอบสวนบนทกและเสนอส านวนการสอบสวนตออยการสงสด ถาอยการสงสดเหนวาขอมลทไดรบจากผตองหาเปนขอมลทส าคญและเปนประโยชนอยางยง ใหอยการสงสดมอ านาจใชดลพนจออกค าสงไมฟองผตองหานนทกขอหาหรอบางขอหากได หากการใหขอมลเกดขนหลงจากทมการฟองคดแลว โดยไดกระท าในระหวางการพจารณาคดของศาล ใหอยการสงสดมอ านาจออกค าสงถอนฟอง ถอนอทธรณ ถอนฎกา หรอไมอทธรณ ไมฎกา ในความผดนนทงหมด

หรอบางสวนแลวแตกรณ

มาตรา 24 มาตรการในชนศาล

ถาศาลเหนวาผกระท าความผดผใดไดใหขอมลทส าคญและเปนประโยชนอยางยงในการปราบปรามการกระท าความผดฐานมสวนรวมในองคกรอาชญากรรมขามชาตตอพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ พนกงานสอบสวน หรอพนกงานอยการ

กฎหมายใหอ านาจ ศาลทจะลงโทษผนนนอยกวาอตราโทษขนต าทก าหนดไวส าหรบความผดตามพระราชบญญตนกได