บทเรยีนงานวชิาการ งานวจัิยในการลดปัจจัยเสีย่ง

ดา้นสขุภาพในโรงเรยีน

ศาสตราจารย ์แพทยห์ญงิ ชตุมิา ศริกิลุชยานนท์

ประธานโครงการเด็กไทยดดู ีมพีลานามยั

ภาควชิาโภชนวทิยา คณะสาธารณสขุศาสตร์

มหาวทิยาลัยมหดิล

Email :chutimabk@yahoo.com

05/09/59 1ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

โครงการเด็กไทยดดู ีมพีลานามัย

05/09/59 2ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

3

เด็กทีม่รี่างกายแข็งแรง ฉลาด รูปร่างด ีมีภาวะโภชนาการทีเ่หมาะสม ไมอ่ว้นหรอืผอมเกนิไป บุคลกิภาพด ียิม้แยม้ แจม่ใส รา่เรงิ รูจ้กักนิ ฉลาดซือ้ รูค้ณุคา่ของเงนิ และรกัการออกก าลงักาย

เด็กไทยดดู ีมพีลานามัย

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 4

05/09/59 5ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

ความส าคญั

• เด็กวยัเรยีนเป็นวยัทีก่ าลงัเจรญิเตบิโตทัง้ดา้นรา่งกายและสมอง

• ควรไดร้ับสารอาหารทีเ่พยีงพอตอ่ความตอ้งการของรา่งกาย

05/09/59 6ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

วัยเรยีน “หนา้ตา่งแหง่โอกาส”

การปลกูฝังสขุนสิยัและการมวีนัิย

•การบรโิภค

อาหารครบทัง้ 5 หมู ่วนัละ 3 มือ้ ทัง้เชงิปรมิาณและคณุภาพ (สารอาหารและความปลอดภยั)

•การออกก าลงักาย

•การใชเ้งนิ

05/09/59 7ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

โรคอว้นก าลงัเป็นปัญหาสาธารณสขุทั่วโลก ในศตวรรษที ่21

• สหรัฐอเมรกิาและแคนาดา 2553

• องคก์ารอนามัยโลก 2557

• มากกวา่ 1 ใน 3 ของเด็กและวัยรุน่

• เด็กวัยกอ่นเรยีนจ านวน 42 ลา้นคน

• 35 ลา้นคนอยูใ่นประเทศทีก่ าลังพัฒนา

8ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์05/09/59

โรคอ้วนเป็นปัญหาโภชนาการสาธารณสุขระดับประเทศ/โลก

• ขนาดของปัญหาใหญ่

• ความรุนแรง อัตราป่วย, อัตราตายสูง

• คุณภาพชีวิต

• อายุขัย

• ผลผลิตของประเทศ

• การสญูเสียทางเศรษฐกิจ

9ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์05/09/59

•เด็กทีเ่ป็นโรคอว้นจะมแีนวโนม้สงูในการเป็นผูใ้หญ่ทีเ่ป็นโรคอว้น

•โรคทีเ่ก ีย่วขอ้งกบัโรคอว้น ไดแ้ก่โรคไขมนัในเลอืดสงู เบาหวาน โรคหวัใจ ความดนัโลหติสงู มะเร็ง ฯลฯ อนัมผีลตอ่คณุภาพชวีติ

05/09/59 10ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

วตัถปุระสงค์

• เพือ่พัฒนารปูแบบการสง่เสรมิสขุภาพแบบบรูณาการในการใหเ้ด็กไทยดดูี มพีลานามัยโดยใหเ้ด็กมวีนัิย มกีารเรยีนรูด้า้นอาหารและโภชนาการ รูจ้ักกนิ ฉลาดซือ้ รูค้ณุคา่ของเงนิและรักการออกก าลงักาย

• โดยการมสีว่นรว่มของครแูละผูป้กครอง

โครงการเด็กไทยดดู ีมพีลานามยั

05/09/59 11ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

การมสีว่นรว่มในการแกปั้ญหา

• เสวนากบัผูม้สีว่นไดส้ว่นเสยีคดิอยา่งไร

• เป็นปัญหา?

• คร.ู................พฤตกิรรมดเีริม่ทีบ่า้น

• ผูป้กครอง........เด็กอว้นน่ารัก ครเูป็นผูท้ีเ่ด็ก เคารพเชือ่ฟัง ครคูวรสอนเด็ก

• นักเรยีน...........อรอ่ย อยากกนิ

ยังไมต่ระหนักรู ้

05/09/59 12ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

ยังไมต่ระหนัก สรา้งความตระหนัก

บทเรยีนที ่1

05/09/59 13ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

Situation analysis

• ภาวะโภชนาการ

• การตรวจรา่งกาย วัดความดนัโลหติ

• พฤตกิรรมการบรโิภค

• พฤตกิรรมการออกก าลังกาย

• การเลีย้งดขูองผูป้กครอง

05/09/59 14ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

พบผูป้กครอง

• แจง้สถานการณปั์ญหา

05/09/59 15ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

การประเมนิภาวะโภชนาการ

05/09/59 16ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

17

ภาวะโภชนาการ

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

การตรวจรา่งกาย

ป้ืนด าทีค่อ

สญัญานเตอืนของโรคเบาหวาน05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 18

ความดนัโลหติ

• เด็กอว้นมคีวามดนัโลหติสงูกวา่เด็กปรกต(ิ110/60 มม.ปรอท)

• 30% ของเด็กอว้น ความดนัโลหติสงูกวา่ผูใ้หญ่ปรกต ิ(120/80 มม.ปรอท)

• ความดนัโลหติสงูขึน้ตามน า้หนกั

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 19

20ไขมันพลังงานสงู น ้าตาล กรด แกส๊ คาเฟอนี

หวาน มนั เค็ม ผงชรูส

พฤตกิรรมการบรโิภค

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

บทเรยีนที ่2

• หลักฐานเชงิประจักษ์ทีส่ าคญั

• BP

• ป้ืนด าทีค่อ

05/09/59 21ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

22

ตรวจเลอืดนกัเรยีนทีส่มคัรใจ

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

23

26.2 %

40.1%

33.7 % <170

170-199

>=200

ระดบัคอเลสเตอรอลรวมในเลอืด

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

24

ระดบัไตรกลเีซอไรด์ในเลอืด

82.8 %

7.1 %10.1 %

<130

130-149

>=150

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

บทเรยีนที ่3

• หลักฐานเชงิประจักษ์ 3 ไขมันในเลอืดสงู

• ตระหนกและตระหนักวา่อว้นเป็นปัญหา

• การมสีว่นรว่มในการแกปั้ญหา

• คร.ู................พฤตกิรรมดเีริม่ทีบ่า้น

• ผูป้กครอง........เด็กอว้นน่ารัก ครเูป็นผูท้ีเ่ด็ก เคารพเชือ่ฟัง ครคูวรสอนเด็ก

05/09/59 25ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 26

การมสีว่นรว่มของชมุชน

-การสมัมนากบัผูป้กครอง

-การสมัมนากบัผูบ้รหิารและครู

-การจัดสปัดาหก์ารสรา้งเสรมิสขุภาพ

-การจัดประกวดค าขวญั เรยีงความ ภาพวาด

-การสมัมนากบัเด็กนักเรยีน

-การใหค้ าปรกึษากลุม่กบัผูป้กครอง

กิจกรรมที่ด ำเนินกำร(ต่อ)กจิกรรมทีด่ าเนนิการ(ตอ่)

05/09/59 27ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

แกไ้ขอยา่งไร?

• ในการรบัประทานอาหาร

*เป็นเวลา : 3 มือ้

ไมจ่บุจบิ

*รูจ้กัเลอืกชนดิของอาหาร

สรา้งวนิยั

•การใชเ้วลา : *เลน่ ออกก าลงักายนอนหลบัพกัผอ่นเพยีงพอ

•การใชเ้งนิ - ฉลาดซือ้ ประหยดั เก็บออม - รูค้ณุคา่ของเงนิ

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 28

การอบรมแกนน านักเรยีน

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 29

กจิกรรมในโรงเรยีน

05/09/59 30ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

ออกก าลงักาย

05/09/59 31ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

ผลการศกึษา

05/09/59 32ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

0

5

10

15

20

25

2547 2548 2549 2555

19.3

16.818

21

โรคอว้น %

2547

2548

2549

2555

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 33

อตัราโรคอว้น โรงเรยีนเครอืขา่ยเด็กไทยดดูฯี2547-2555

โครงการเด็กไทยดดู ีมพีลานามยั 1

ระดบัคอเลสเตอรอลในเด็กนักเรยีนระหวา่งปี 2547-2549 และ 2555

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2547 2548 2549 2555

21.6 21.6

76

34

38.2

77

28

40.6

40.2

1.5 6

25.3

>=200

170-199

<170

โครงการเด็กไทยดดู ีมพีลานามยั 105/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 34

บทเรยีนที ่4

• อว้นยังเป็นปัญหาทีต่อ้งการการแกไ้ขอยา่งตอ่เนือ่ง

• การผลักดันดา้นนโยบายดา้นคณุภาพอาหารกลางวันและอาหารขายในโรงเรยีน

• การบรูณาการในบทเรยีนและเพิม่เวลารู ้“ทักษะดา้นอาหารและการออกก าลังกาย”

• การสนับสนุนของผูป้กครอง

05/09/59 35ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

โรคหวัใจและหลอดเลอืด: สาเหตกุารตาย 1 ใน 3 อนัดบัแรกของประเทศไทย

สาเหตทุีส่ าคญั

ภาวะน ้าหนักเกนิและโรคอว้น

ความดนัโลหติสงู

เบาหวาน

ระดบัไขมนัในเลอืดสงู

บรโิภคอาหารทีม่รีส หวาน มนั เค็ม

ขาดการออกก าลงักาย

บหุรี่

คนไทยมากกวา่ 3 ใน 5 มีปัจจัยเสยีงอยา่งนอ้ย 1 อยา่ง

โครงการเด็กไทยดดูฯี พบวา่

ภาวะน ้าหนักเกนิและโรคอว้น 21%

ความดนัโลหติสงู

เบาหวาน

ระดบัไขมนัในเลอืดสงู 70%

บรโิภคอาหารทีม่รีสหวาน มนั เค็ม

ขาดการออกก าลงักาย

36สรปุ : อนาคตเด็กไทยเสีย่งตอ่โรคหัวใจและหลอดเลอืด05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

ความรนุแรงของโรคหลอดเลอืดหวัใจกบัความสญูเสยีทางเศรษฐกจิ

• สหรัฐอเมรกิา เสยีคา่ใชจ้า่ย โรคอว้นในเด็ก 14.3 ลา้นดอลลา่ห/์ปี

• ประเทศในแถบยโุรปสญูเสยีงบฯ 4 พันลา้นยโูร/ปี

การศกึษาในประเทศไทย

• การเขา้นอนในโรงพยาบาล ครัง้แรกคา่รักษาเฉลีย่ 47,908 บาท (สงูสดุ1,279,679 บาท)

[J Med Assoc Thai 2007; 90 (Suppl 1): 21-31]

กรมอนามัย รายงานปี 2550

• ในชว่ง 20 ปีทีผ่า่นมา ประเทศไทยมีคนอว้นเพิม่ขึน้ถงึ 7.5 เทา่

• ประเทศสญูเสยีคา่ใชจ้า่ยปีละ หลายแสนลา้นบาท ในการรักษาโรคที่เป็นผลจากโรคอว้น(ความดนัโลหติสงู เบาหวาน มะเร็ง โรคหวัใจ และ หลอดเลอืด)

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์ 37

38

บคุคลส าคญั บทบาท

ผูบ้รหิารสถานศกึษา ก าหนดนโยบาย คณะท างาน ดแูล ก ากบั ตดิตาม

ผูป้กครอง อบรม สัง่สอน แนะน า จัดเตรยีมอาหารทีม่ีประโยชนค์รบ 5 หมู ่รว่มมอืกบัทางโรงเรยีน

คร ู อบรม สัง่สอน บรูณาการในบทเรยีน

แมค่รัว จัดเตรยีมอาหารทีม่ปีระโยชนค์รบ 5 หมู ่ ปรงุ (ลดหวาน มนั เค็ม) ตกัปรมิาณเหมาะสม

ผูป้ระกอบการ รา้นคา้ ขายอาหาร ขนม ทีเ่หมาะสมเครือ่งดืม่รสไมห่วานจัด

การมสีว่นรว่มแกไ้ขปัญหาลกูๆของเรา

บทเรยีนที ่5

• ยากแตส่ าเร็จถา้ตัง้ใจ

05/09/59 39ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

นักเรยีนเครอืขา่ยโครงการเด็กไทยดดูฯี

กอ่น หลัง05/09/59 40ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

บทเรยีนที ่6

• สือ่ คูม่อื ชว่ย

• คร ู

• ผูป้กครอง

• แมค่รัว

• เด็ก

• สงัคม

05/09/59 41ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

42

สือ่ในการสรา้งเสรมิสขุภาพครบวงจร

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

สือ่ใหมปี่ 2557-58

4305/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

สือ่เพือ่สงัคมwww.dekthaidoodee.com

05/09/59 44ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

หนา้หลกั• แสดงส่วนประกอบต่างๆของเนื้อหา

05/09/59 45ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

Facebook ของโครงการ

• เขา้ไดท้ี ่https://www.facebook.com/dekthaidoodee2556

05/09/59 46ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์

47

ขอใหท้กุทา่นและบตุรหลานดดู ีมพีลานามัยรว่มกนัแกไ้ข

ภยัคกุคามเด็กไทย เสีย่งโรคหวัใจในอนาคต

ขอบคณุคะ่

05/09/59 ศ.พญ.ชตุิมา ศิริกลุชยานนท์