คํานยมิ book-57.pdf · 2016-12-28 ·...

คานยม

(อาจารย ดร.ปรยานช พรหมภาสต)

ประธานคณะกรรมการจดการความร ดานการผลตบณฑต และ รองคณบดฝายวชาการและประกนคณภาพการศกษา

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

คณะมนษยศาสตรและส งคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ไดเลงเหนถงความสาคญของการจดการความรเพอสรางความรในการพฒนาการเรยนการสอนแบบ PBL หรอ Problem-Based Learning และ Project Based Learning โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร ประจาปการศกษา 2557 ในฐานะประธานคณะกรรมการจดการความร ดานการผลตบณฑต มความยนดเปนอยางยงทจดทาหนงสอเลมนขน เพอเปนแนวทางในการจดการเรยนการสอนแบบ PBL ททรงคณคาและนาไปขยายผลตอยอดความร (Knowledge Management : KM) แดผสอนในสถาบนการศกษาอนๆ ตอไป

i

สารบญ

เรอง หนา

ตงหลก ปรบหลกคด 4 - การจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 5 - ทกษะทจาเปนในศตวรรษท 21 6 - อะไรคอ Problem –Based Learning 8 - ลกษณะเดนของการเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก 10 - อะไรคอ Project –Based Learning 12

ตงมน เตรยมความพรอม 15 การเตรยมตวของอาจารยผสอน Project –Based Learning 16

องคประกอบทวไปของโครงการ 18 ขอจากดของการเรยนรแบบโครงการ 21 ประเภทของโครงงาน 23

ตงตน ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา 34 : ยงปนนดเดยวไดนกหลายตวในกลมวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ 35 ขยาย ผล ลองวชา 59 : “การเรยนรแบบคขนาน” วชาทฤษฎองคการและบรหาร และ 60 วชาการเมองการปกครองสวนทองถนไทย แทรกซม ตดปกความร 68 : “สามรายวชากบรายงานวชาการหนงฉบบ”วชาประดษฐการทางภาษา 69 วชาภาษากบวฒนธรรม และวชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรม บรรณานกรม 71 ภาคผนวก 73

1

บทนา การจดการเรยนการสอนในปจจบนตองมการปรบรปแบบหรอเทคนคการสอนใหมความสอดคลองกบผเรยนหรอทเรยกวา Child Center ซงเปนแนวคดทแพรหลายในปจจบนเพราะถาผสอนทาการวเคราะหธรรมชาตของผเรยนและเลอกใชเทคนคการเรยนการสอนทสอดคลองกบธรรมชาตผเรยนแลว จะสามารถพฒนากระบวนการเรยนร (learning process) ของผเรยนไดอยางมประสทธภาพ ทงน ผสอนเองกจาเปนจะตองมการพฒนาเทคนคหรอรปแบบการสอนของตนเองอยางตอเนอง คนหาวธการสอนในรปแบบใหมๆ และทาการผนวกกบการเรยนการสอนเชงบรณาการกบภารกจตางๆ เชน บรณาการการเรยนการสอนกบการวจย การบรการวชาการ หรอศลปวฒนธรรมทองถน ซงสงเหลาน ผสอนอาจใชกระบวนการจดการความรพฒนาองคกรใหเปนองคการแหงการเรยนร (Knowledge Management : KM) รวมแลกเปลยนเรยนรระหวางผสอน ซงจากคมอการจดการความร : จากทฤษฎสการปฏบตของสานกงาน ก.พ.ร. และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต ไดใหความหมายของการจดการความรในองคกร หมายถง การรวบรวมองคความรทมอยในองคกร ซงกระจดกระจายอยในตวบคคลหรอเอกสาร มาพฒนาใหเปนระบบ เพอใหทกคนในองคกรสามารถเขาถงความร และพฒนาตนเองใหเปนผร รวมทงปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลใหองคกรมความสามารถในเชงแขงขนสงสด โดยทความรม 2 ประเภท คอ 1) ความรทฝงอยในคน (Tacit Knowledge) เปนความรทไดจากประสบการณ พรสวรรคหรอสญชาตญาณของแตละบคคลในการทาความเขาใจในสงตางๆ เปนความรทไมสามารถถายทอดออกมาเปนคาพดหรอลายลกษณอกษรไดโดยงาย เชน ทกษะในการทางาน งานฝมอ หรอการคดเชงวเคราะห บางครง จงเรยกวาเปนความรแบบนามธรรม

2

2) ความรทชดแจง (Explicit Knowledge) เปนความรทสามารถรวบรวม ถายทอดได โดยผานวธตางๆ เชน การบนทกเปนลายลกษณอกษร ทฤษฎ คมอตางๆ และบางครงเรยกวาเปนความรแบบรปธรรม ทงน จากคมอดงกลาวยงไดจดลาดบขนตอนของกระบวนการจดการความร (Knowledge Management Process) ไวมราละเอยด ดงน

ทมา : สานกงาน ก.พ.ร. และสถาบนเพมผลผลตแหงชาต (2548)

2. การสรางและแสวงหาความร (Knowledge Creation and Acquisition)

3. การจดความรใหเปนระบบ (Knowledge Organization)

4. การประมวลและกลนกรองความร (Knowledge Codification and Refinement)

5. การเขาถงความร (Knowledge Access)

6. การแบงปนแลกเปลยนความร (Knowledge Sharing)

7. การเรยนร (Learning) ความรนนทาใหเกดประโยชนกบองคกรหรอไม ทาใหองคกรดขนหรอไม

มการแบงปนความรใหกนหรอไม

เรานาความรมาใชงานไดงายหรอไม

ความรอยทใคร อยในรปแบบอะไร จะเอามาเกบรวมกนไดอยางไร

จะแบงประเภท หวขออยางไร

จะทาใหเขาใจงายและสมบรณอยางไร

เราตองมความรเรองอะไร เรามความรเรองนนหรอยง

1. การบงชความร (Knowledge Identification)

3

กระบวนการจดการความร (Knowledge Management Process) เปน

กระบวนการแบบหนงทจะชวยใหองคกรเขาใจถงขนตอนททาใหเกดกระบวนการจดการความร หรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายในองคกร ประกอบดวย 7 ขนตอน ดงน

1) การบงชความร – เชนพจารณาวา วสยทศน/ พนธกจ/ เปาหมาย คออะไร และเพอใหบรรลเปาหมาย เราจาเปนตองรอะไร , ขณะนเรามความรอะไรบาง, อยในรปแบบใด, อยทใคร

2) การสรางและแสวงหาความร – เชนการสรางความรใหม, แสวงหาความรจากภายนอก, รกษาความรเกา, กาจดความรทใชไมไดแลว

3) การจดความรใหเปนระบบ - เปนการวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความร อยางเปนระบบในอนาคต

4) การประมวลและกลนกรองความร – เชนปรบปรงรปแบบเอกสารใหเปนมาตรฐาน, ใชภาษาเดยวกน, ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ

5) การเขาถงความร – เปนการทาใหผใชความรนนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก เ ชน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ ( IT), Web board ,บอรดประชาสมพนธ เปนตน

6) การแบงปนแลกเปลยนความร – ทาไดหลายวธการ โดยกรณเปน Explicit Knowledge อาจจดทาเปน เอกสาร, ฐานความร, เทคโนโลยสารสนเทศ หรอกรณเปน Tacit Knowledge อาจจดทาเปนระบบ ทมขามสายงาน, กจกรรมกลมคณภาพและนวตกรรม, ชมชนแหงการเรยนร, ระบบพเลยง, การสบเปลยนงาน, การยมตว, เวทแลกเปลยนความร เปนตน

7) การเรยนร – ควรทาใหการเรยนรเปนสวนหนงของงาน เชนเกดระบบการเรยนรจาก สรางองคความร>นาความรไปใช>เกดการเรยนรและประสบการณใหม และหมนเวยนตอไปอยางตอเนอง

4

ปรบหลกคด

5

การจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 ผสอนจะตองวางแผนการสอนโดยคานงถงทกษะของผเรยนใหมความคด ความร จตสานก และการทางานเปนทม ซงหวใจสาคญของการศกษาในศตวรรษท 21 คอ ทาอยางไรจะสอนใหผเรยนคดวเคราะหเปนกระบวนการ โดยศาสตราจารย นพ.วจารณ พานช ไดเสนอแนวคดผสอนควรทาและไมทาอะไรในการเปนผสอนศตวรรษท 21 แนวคดดงกลาว ประกอบดวย

1) ไมสอนแบบถายทอดความร ตองใหศษยเรยนแบบ PBL ผสอนทา หนาทเปน “โคช” และชวนคดไตรตรอง

2) เนนการตงคาถามและการตอบคาถาม 3) ไมตองอายทจะบอกวา “ครไมร” ลองไปคนท.....ดส 4) สรางแรงบนดาลใจ 5) ใหคาแนะนาปอนกลบ (feedback) แกศษย 6) เปนนกเรยนรวมสรางชมชนแหงการเรยน - PLC (Professional

Learning Community)

การจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21

6

ทกษะทจาเปนในศตวรรษท 21

1) ความรบผดชอบ และการปรบตว การฝกความรบผดชอบตอตนเอง และ มความยดหยนตอบรบทของ สถานประกอบการและชมชน กาหนดมาตรฐานและเปาหมายขนสงทงของตนเองและผอน และดา เนนการใหบรรลผลตามมาตรฐานและเปาหมายทกาหนด อดทนตออปสรรคทงปวง

2) ทกษะการสอสาร ทาความเขาใจ การจดการและสรางสรรควธการสอสาร ดวยการพด การเขยนและมลตม เ ดย ในรปแบบและบรบทตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ

3) ความคดสรางสรรคและความใฝรใฝเรยน การพฒนาไปใชและสอสาร แนวคดใหมๆ ไปสผอน เปดกวาง รบฟง ตอบสนองตอมมมองทหลากหลาย

4) การคดอยางมวจารณญาณและคดเปนระบบ การฝกการแสดงเหตผล เพอ แสดงความเขาใจและสราง ทางเลอกทหลากหลาย และเขาใจการเชอมโยงระหวางกนอยางเปนระบบ

5) ทกษะการใชขอมลสารสนเทศและการสอ การวเคราะหเขาถง จดการแบบ บรณาการ การประเมนผลและสรางสรรคขอมลสารสนเทศในรปแบบการสอทหลากหลาย

6) ทกษะระหวางบคคลและทกษะการทางานรวมกน การแสดงใหเหนการทา งานเปนทมและภาวะความเปนผนา การปรบตวตามบทบาทและความรบผดชอบทหลากหลาย การทางานอยางมคณภาพรวมกบผอน ฝกความเหนใจและเคารพในความคดเหนทแตกตาง

7) การระบและกาหนดการแกปญหาสามารถทจะกาหนดขอบเขตของปญหา วเคราะหและแกปญหาได

8) การกากบตนเอง และการกากบความตองการในการเรยนและความเขาใจ

7

ของตนเอง ใชแหลงเรยนรทเหมาะสม และสามารถถายทอดสงทเรยนรสผอนได 9) ความรบผดชอบตอสงคม การแสดงความใสใจและรบผดชอบตอ

ประโยชนของสงคมสวนใหญ และการแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมตอบคคล สถานทและบรบทของสงคม

การพฒนาทกษะทจาเปนในศตวรรษท 21 ขณะทาโครงงานนกเรยนจะเกดการพฒนาทกษะทจาเปนของศตวรรษท 21

ซงหลายทกษะเปนทตองการของผวาจางในตลาดแรงงาน เชน ความสามารถในการ ทางานรวมกบผอนไดเปนอยางด ทาการตดสนใจไดอยางรอบคอบ มความคดรเรม แกไขปญหาทซบซอนได จดการกบตนเองได สอสารไดอยางมประสทธภาพ

8

อะไรคอ ? Problem – Based Learning

PBL หรอ Problem-Based Learning คอ วธการเรยนการสอนทใชปญหา (Key Problem) เปนแรงขบเคลอนใหผเรยนเกดกระบวนการการเรยนร (Cognitive Process) ปญหาตางๆ จะเปนจดตงตนและเปนตวกระตนใหผเรยนศกษาคนควาหาความรเพอกาหนดกลยทธและหาแนวทางแกไขปญหา ผานการเรยนรจากประสบการณ กรณศกษา สถานการณจาลอง สถานการณทเกดขนจรง หรอจากบรบทอนๆ เพอกอใหเกดความรความเขาใจทฤษฎผานการลงมอปฏบตดวยตนเอง พรอมกบพฒนาทกษะการคดแกไขปญหา (Problem Solving Skills) ซงในการจดการเรยนการสอนโดยใชเทคนค PBL หรอ Problem-Based Learning น ผสอนจะทาหนาทเปนเพยง Facilitator คอ เปนทปรกษา จะไมบอกคาตอบหรอสอนทฤษฎโดยตรงใหทนท แตมบทบาทกระตนการคดของผเรยนผาน Guiding Question เชน คาถามปลายเปด หรอคาถามชนาเพอแนะใหแกผเรยน รวมถงสงเกตการณ ซกถามหรอตงประเดนตางๆ และสรปบทเรยนในตอนทายเพอแตกประเดนปญหาและแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน ซงการเรยนรโดยอาศย “ปญหา” เปนพนฐานในการเรยนรเปนวธการเรยนทเอาปญหาเปนทตงเพอใหผเรยนชวยกนหาทางออก Monica Sevilla กลาววาเปนวธการสอนทใชเหตผลและตรรกะในการสรางความทาทายดวย “คาถาม” หรอ “กรณปญหา” เพอใหผเรยนไดหาหนทางแกไขดวยตวเอง ไมวาจะดวยวธการคนควาหาความรการวจย หรอการรวมมอกนหาคาตอบ เนนไปทการชวยกนทางานเปนกลม เปนการฝกและพฒนาทกษะดานการวพากษของผเรยน กระบวนการเรยนรดวยวธ Problem-Based Learning มอย 6 ขนตอน ไดแก 1) เรมจากการระบปญหา 2) ตงสมมตฐานการแกปญหาจากสงทรอยเดม 3) การรวบรวมขอมลตางๆ 4) ทาการวเคราะหขอมล 5) ประเมนทางเลอกสดทาย และ คอ 6) การสรปทางเลอก

9

Monica ยงไดแนะนาเทคนคการจดการกระบวนการสอน ดงน 1. ปญหาและคาถาม ควรเกยวของโดยตรงกบเนอหาการเรยน 2. ใหผเรยนไดทางานรวมกนเปนกลมยอย เพอไดถกประเดนแลกเปลยนความคดเหน 3. อนญาตใหผเรยนไดใชเครองมอสอสารในการคนควาหาคาตอบ 4. ตองใหมการทาผลงานเพอนาเสนอขอสรปในรปแบบใดกได เชน เขยนรายงาน ทาเปน e-book ทาเปนหนงสอการตนนาเสนอดวย Multimedia หรอทาเปนภาพยนตร 5. ควรเกบผลงานตวอยางเอาไวใหผเรยนอนไดด หรอเผยแพร ดงนน แนวคดทไดจาก Problem-Based Learning คอ การใชปญหาเปนจดเรมตนการเรยนร ฝกกระบวนการคดหาหนทางแกปญหา ใชกระบวนการกลมชวยกนหาทางออก การใชเครองมอสอสารเปนเครองมอการเรยน และตองมผลงานเชงประจกษ

10

ลกษณะเดนของการเรยนรโดยใชปญหาเปนหลก

1. ใชปญหาแทจรงเปนตวกระตนการแกปญหาและเปนจดเรมตนในการแสวงหาความร

2. ยดถอนกเรยนเปนศนยกลางการเรยนร 3. เนนทกษะการคด 4. เรยนโดยแบงเปนกลมยอย 5. มบรณาการของเนอหาความร 6. การเรยนโดยการกากบตนเอง (Self – directed learning)

ทกษะการเรยนรโดยการกากบตนเอง 1. ประเมนตนเองและบงชความตองการได 2. จดระบบประเดนการเรยนรไดอยางเทยงตรง 3. รจกเลอกและใชแหลงเรยนรทเหมาะสม 4. เลอกกจกรรมการศกษาทตรงประเดนไดอยางมประสทธภาพ 5. บงชขอมลทไมเกยวของได และคดทงไดอยางรวดเรว 6. ประยกตใชความรใหมเชงวเคราะหได 7. รจกขนตอนการประเมน

ลกษณะทวไปของ การเรยนรแบบ PBL : Problem-Based Learning รปแบบของการจดการเรยนรแบบการใชปญหาเปนฐาน หรอ PBL พอจะ

กลาวได ดงน 1. ใหผเรยนเปนศนยกลางของการเรยนรอยางแทจรง (student-

centered learning) 2. จดกลมผเรยนใหมขนาดเลก (ประมาณ 3– 5 คน)

11

3. ครท าหนาท เ ปนผ อ านวยความสะดวก ( facilitator) หรอผ ใหคาแนะนา (guide) 4. ใชปญหาเปนตวกระตน (สงเรา) ใหเกดการเรยนร 5. ลกษณะของปญหาทนามาใช ตองมลกษณะคลมเครอไมชดเจน มวธแกไขปญหาไดอยางหลากหลายอาจมคาตอบไดหลายคาตอบ 6. ผเรยนเปนผแกปญหาโดยการแสวงหาขอมลใหม ๆ ดวยตนเอง (self-directed learning) 7.การประเมนผลใชการประเมนผลจากสถานการณจรง(authentic assessment) ดจากความสามารถในการปฏบต ของผเรยน

12

การเรยนรโดยอาศย “โครงงาน” เปนเครองมอในการเรยนร เปนวธการทผเรยนสามารถเลอกวธการไดหลากหลายเพอใหไดมาซงคาตอบ สงหนงทใชกระตนไดด คอ การเลอกสถานการณจรงทเกดขนในโลกหรอในสงคม เอามาเปนโจทยใหทาโครงงานเพอหาคาตอบ ซงบางคาตอบอาจเปนประโยชนกบชมชน หรอสงคมอกดวย

ดานความหมายของ PBL มนกวชาการหลายทานทงนกวชาการตางประเทศและของไทยทไดใหความหมายไวมากมาย ดงน

William N. Bender (2012) กลาวถงการเรยนดวยวธนวาผเรยนจะเปนผทเลอกปญหาทตองการหาคาตอบ ซงเปนปญหาทเลอกปญหาทตองการหาคาตอบ ซงเปนปญหาทเกดขนจรงและมความสาคญ จากนนทาการพฒนาโครงงานขนมาเพอหาคาตอบในการแกปญหาเหลานน เพอสอสารใหคนอนรบร สถาบนพฒนาความกาวหนา (2552) กลาวถงวธนวาผเรยนจะเปนผทเลอกปญหาทตองการหาคาตอบใหปญหา หรอการศกษาหาความรไดหลากหลาย เชน การศกษาหาความรเรองใดเรองหนงอยางลกซงการศกษาเชงสารวจ การสรางสรรคหรอประดษฐสงตางๆ การทดลองโดยใชกระบวนการทางวทยาศาสตร และการสรางทฤษฎขนมาใหมจากการทดลองหรอคนควาดวยตนเอง แนวคดทไดจาก Project-Based Learning คอ ความหลากหลายในการเรยนรผานสงทเรยกวา “โครงงาน” เปนการ บรณาการความร และลงมอทาหรอคนควาดวยตวเอง

สชาต วงศสวรรณ (2542) กลาวถงความหมายของ การเรยนรโดยใชโครงการวาหมายถง การจดการเรยนรอกรปแบบหนงทเปนการใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรงในลกษณะของการศกษา สารวจ คนควา ทดลอง ประดษฐคดคน โดยมครเปนผกระตน แนะนา และใหคาปรกษาอยางใกลชด

อะไรคอ ? Project-Based Learning

13

วราภรณ ตระกลสฤษด (2545) กลาวถงการเรยนรแบบโครงการวาโครงการเปนเสมอนสะพานเชอมระหวางหองเรยน กบโลกภายนอก ซงเปนชวตจรงของผเรยน ทงนเพราะวา

- ผเรยนตองนาเอาความรทไดจากชนเรยนมาบรณาการเขากบกจกรรมทจะกระทาเพอนาไปสความรใหมๆ ดวยกาสรางความหมาย การแกปญหา และการคนพบตวเอง

- ผเรยนตองสรางและกาหนดความร จากความคดและแนวคดทมอยกบความคดและแนวคดทเกดขนใหม ทาใหเกดการปรบเปลยนความรใหเปนเครองมอในการเรยนรสงใหม

ดงนน จะเหนไดวา การเรยนแบบ PBL ผเรยนอาจจะตองใชระยะเวลาในการปรบตวชวงแรกเพอสรางความคนเคยกบวธการเรยนการสอนแบบใหมในลกษณะน แตการปรบตวกจะใชเวลาไมนาน เมอผเรยนมความคนชนกจะเรมสนกไปกบการเรยนรรปแบบ PBL

14

วตถประสงคของการสอนแบบโครงงาน Katz and Chard (1994) อางถงใน วราภรณ ตระกลสฤษด (2545) กลาวถงการสอนแบบโครงการวา วธการสอนนมจดมงหมายทจะพฒนาเดกทงชวตและจตใจ (mind) ซงแคทซและชารด ไดเสนอวา ในการจดการเรยนการสอนโดยใชการสอนแบบโครงการควรมเปาหมายหลก 5 ประการ คอ 1. เปาหมายทางสตปญญาและเปาหมายทางจตใจของเดก (intellectual goals and the life of the mind) คอ การจดการเรยนการสอนแบบเตรยมความพรอม มงใหเดกมปฎสมพนธกบสงแวดลอมอยางหลากหลาย และการมปฎสมพนธกบสงตางๆ รอบตวเดกควรจะไดเขาใจประสบการณและสงแวดลอมรอบตวอยางลกซง ดงนน เปาหมายหลกของการเรยนระดบน จงเปนการมงใหเดกพฒนาความรความเขาใจโลกทอยรอบตวเขา และปลกฝงคณลกษณะการอยากรอยากเรยนใหเดก 2. ความสมดลของกจกรรม (balance of activities) การสอนแบบโครงการจะทาใหผเรยน ไดปฏบตกจกรรมทงทเปนกจกรรมทางวชาการ และกจกรรมทางการเรยนรผานการเลนและการมปฏสมพนธกบสงตางๆ 3. สถานศกษาคอสวนหนงของชวต (school as life) การเรยนการสอนในโรงเรยนตองเปนสวนหนงในชวตของเดก ไมใชแยกออกจากชวตประจาวนโดยทวไป กจกรรมในโรงเรยนจงควรเปนกจกรรมทเกยวของกบการดาเนนชวตปกต การมปฏสมพนธกบสงแวดลอมและผคนรอบๆตวเดก 4. หองเรยนเปนชมชนหนงของเดกๆ เดกทกคนมลกษณะเฉพาะตว การสอนแบบโครงการเปดโอกาสใหเดกแตละคนไดแสดงออกถงคณลกษณะ ความร ความเขาใจความเชอของเขา ในการสอนแบบนจงเกดการแลกเปลยน การมปฏสมพนธกนอยางลกซง เดกเรยนรความแตกตางของตนกบเพอนๆ 5. การสอนเปนสงททาทายคร (teaching as a challenge) ในการสอนแบบโครงการ ครไมใชผถายทอดความรใหกบเดก โครงการบางโครงการครเรยนรไปพรอมๆ กบเดกคดหาวธแกปญหา ลงมอปฏบตไปดวยกน

16

การเตรยมตวของอาจารยผสอน Project-Based Learning บลเมนเฟล (Blumenfeld, 1994 อางถงใน ศภกร เกษกลา, 2543) ไดสรปบทบาทของครผสอนในชนเรยนทมการสอนแบบโครงการไว ดงน 1. ครตองเปดโอกาสในการเรยนรใหแกนกเรยน โดยการสนบสนน แนะนาหรอตระเตรยมสงทจะชวยใหนกเรยนไดเขาถงแหลงขอมลตางๆ ทจาเปนได 2. ครควรสนบสนนการเรยนรของนกเรยนโดยจดโครงสรางการเรยน สรางแบบและแนะนาการทางานใหแกนกเรยน 3. กระตนนกเรยนในการเรยนร และใชกระบวนการรคดของตนเอง (Metacognitive) 4. ครควรประเมนผลความกาวหนา วนจฉยปญหาทเกดขนและใหผลยอนกลบแกนกเรยนรวมถงการประเมนผลงานรวมทงหมดของนกเรยนดวย การจดสงแวดลอมและอานวยความสะดวกจากคร การจดสงแวดลอมและอานวยความสะดวกจากคร การเรยนแบบโครงการของ Katz and Chard (1994) อางถงใน วราภรณ ตระกลสฤษด, 2545 กลาวถงรปแบบการเรยนแบบโครงการวาเปนการเรยนรเพอสงเสรมใหผเรยนไดเรยนรสงตางๆดวยตนเอง ภายใตการจดสงแวดลอมและอานวยความสะดวกจากคร โดยมสาระสาคญดงน 1. การเลอกหวขอของโครงการ หวขอโครงการตองมาจากความสนใจและความตองการของเดก ครมเกณฑในการเลอกหวขอโครงการ ดงน 1.1 เปนหวขอทเดกทกคนหรอเดกสวนใหญของกลมสนใจ 1.2 มแหลงทรพยากรในทองถนเพยงพอทจะจดกจกรรมในหวขอโครงการได 1.3 เปนหวขอทเดกพอจะมประสบการณอยบางแลว 1.4 เปนหวขอทเดกสามารถใชประสบการณตรงในการคนหาขอมลขอเทจจรงได 1.5 เปนเรองทเปนจรง สามารถใหเดกมประสบการณตรงกบเรองนนได 1.6 เปนเรองทเปดโอกาสใหมการรวมมอกนทางาน

17

1.7 เปนเรองทเปดโอกาสใหเดกไดลงมอปฎบต สรางสงของหรอเลนสมมต 1.8 เปนหวขอทมความสมพนธกบจดประสงคของการเรยนการสอน 1.9 เดกมโอกาสใชทกษะตางๆในการเรยนร 1.10 ผปกครองมโอกาสเขารวมกจกรรมตามโครงการ 2. กจกรรมหลกๆในการสอนแบบโครงการ ในโครงการใดโครงการหนง กจกรรมทเปนหลกในโครงการนนประกอบดวย 2.1 กจกรรมการศกษาคนควา (investigation activities) 2.2 กจกรรมการสราง (construction activities) 2.3 การเลนสมมต (dramatic play) 3. โอกาสแหงการเรยนร การสอนแบบโครงการเปดโอกาสใหเดกไดเรยนรอยางหลากหลายผานกจกรรมของโครงการ เชน การแสดงออกทางภาษา การเลาเรอง การอาน การเขยน ทางคณตศาสตร เชน การเปรยบเทยบ ความคดรวบยอดทางวทยาศาสตร เชน การสรางหรอการเลนอนๆ สงทเดกจะไดเรยนรและเกดการพฒนาในการสอนแบบโครงการ คอ 3.1 ความร (knowledge) 3.2 ทกษะ (skills) 3.3 คณลกษณะการอยากรอยากเรยน (disposition) 3.4 ความรสก (feeling) 4. เดกเปนผเลอก ในการสอนแบบโครงการ เดกมโอกาสในการเลอกในหลายๆทางสงทเดกเลอกกอให เกดผลทางการเรยนรอยางหลากหลาย คอ กอใหเกดพฒนาการเรยนรทางสตปญญา (cognitive) พฒนาการทางสนทรยศาสตร (aesthetic) พฒนาการทางสงคม (social) พฒนาการทางอารมณ (emotional) และพฒนาการทางจรยธรรม (moral) ผลการเรยนรทเกดขนบางประการเกดขนในกระบวนการแกปญหาของเดก บางประการเกดจากผลการทางานตามกระบวนการแกปญหา ทไดพบกบทงความสาเรจและความลมเหลว เดกมโอกาสทจะเลอกในหลายๆทางคอ 4.1 โอกาสในการเลอกงานทจะทา 4.2 โอกาสในการเลอกเวลาทจะทา 4.3 โอกาสในการเลอกสถานททจะทา 4.4 โอกาสเลอกเพอนทจะทางานดวย

18

5. บทบาทคร ครเปนผเฝาตดตามความสนใจของเดก จดเตรยมกจกรรมตามความตองการของเดกและเปนผคอยใหการชวยเหลอในการแกปญหาของเดก กระตนใหเดกเกดการเรยนรดวยตนเอง 6. การจดนทรรศการในหองเรยน หองเรยนในการสอนแบบนจดตกแตงโดยผลงานของเดกแสดงกระบวนการทางานของเดก นอกจากจะใหผอนเหนถงทศทางการดาเนนงานของโครงการของเดกแลว ยงเปนสงทชวยใหเดกระลกถงสงทตนเองทาอยทาใหเดกสามารถศกษาไดอยางลมลก 7. ระยะตางๆของโครงการ 7.1 ระยะท 1 วางแผน/เรมตนโครงการ (Planning and getting started) 7.2 ระยะท 2 พฒนาโครงการ (progress) 7.3 ระยะท 3 คดทบทวนและสรป (reflection and conclusions)

องคประกอบทวไปของโครงการ ศภชย ยาวะประภาษ, 2530 กลาววาโครงการโดยทวไปมกมองคประกอบทสาคญ 7 ประการ ไดแก 1. หลกการและเหตผล หรอ ความสาคญของโครงการหลกและเหตผล จะเปนการแจกแจงใหทราบถงทมาของโครงการ ความเกยวพนความสาคญของโครงการทมตอแผนงาน หรอ นโยบายหรอปญหาตางๆ ทจาเปนตองคดรเรมทาโครงการขนมา เพอแกปญหา/เพอปฏบตกจกรรม ดาเนนกจกรรมตามโครงการทจดทาขน 2. วตถประสงคการกาหนดวตถประสงคของโครงการ ถอเปนหวใจสาคญในการวางแผนกาหนดกจกรรมการดาเนนงานของโครงการตอไป วตถประสงคของโครงการ อาจเขยนไวอยางเฉพาะเจาะจงมากๆ หรออาจจะระบไวอยางกวางๆ ขนอยกบขอบเขตของโครงการ ซงโครงการอาจจะระบวตถประสงคทวไป และวตถประสงคเฉพาะ 3. วธดาเนนงานโครงการทกโครงการ ตองมผรบผดชอบในการดาเนนการ และมกมการกาหนดกลวธในการดาเนนงานไวลวงหนา ซงวธการดาเนนงานน หมายความถง การกาหนดวธการหรอกจกรรมตางๆทตองจดกระทา เพอใหบรรลผล

19

ตามวตถประสงคทตงไวของโครงการ โครงการทสมบรณควรระบกจกรรมเปนขนตอนตามชวงเวลาตางๆ อยางชดเจน 4. เปาหมายในทกโครงการจะตองมเปาหมายในการดาเนนงานในชวงระยะเวลาตางๆแนนอนเปาหมายอาจจะระบในรปของจานวนกจกรรม จานวนผรบบรการ หรอ จานวนของผลผลตกไดเปาหมายเปนสงสาคญ เนองจากเปนตวแทน ทคอนขางวดได สงเกตไดของวตถประสงคนนเองการตดตามประเมนผลโครงการ จงมกใชเปาหมายนเปนเกณฑในการเปรยบเทยบ 5. งบประมาณการดาเนนการตามโครงการตองมงบประมาณกาหนดไวแนนอนในแตละชวงเวลาตลอดระยะเวลาของโครงการ และควรมการแจกแจงใหชดเจนวางบประมาณนนแยกเปนประเภทใดบาง ประเภทละเทาไหร 6. ผลทคาดวาจะไดรบโครงการทสมบรณควรมการกาหนดชดเจนวา เมอโครงการดาเนนการเสรจสนแลวผลทไดรบคออะไร ทงนเพอความสะดวกในการพจารณาคณคา และประโยชนของโครงการ โดยจะแจกแจงใหเหนชดเจนวา ประชาชนกลมใดไดรบประโยชนมากนอยแคไหนในดานใดบาง สงคมโดยทวไปไดรบผลประโยชนแคไหนอยางไร เพอความสะดวกในการประเมนคณคาของโครงการนนเอง อนจะสงผลตอการอนมตโครงการ 7. การประเมนผล การประเมนผลโครงการ เปนกจกรรมสาคญทชวยชใหเหนสภาพการดาเนนกจกรรมตามโครงการ วา เปนไปโดยเรยบรอยสอดคลอง ตรงตามเปาหมาย หรออวตถประสงคของโครงการมากนอยเพยงใด มอปสรรค หรอปญหาอะไรบางสมควรแกไขดวยวธการใด โครงการทกโครงการควรจะระบใหชดเจนวา จะมการประเมนผลเมอไร เปนระยะๆ หรอประเมนผลรวบยอดเพยงครงเดยว

กรอบแนวคดในการออกแบบการเรยนรแบบโครงการ วราภรณ ตระกลสฤด (2545) กลาวถงองคประกอบในการออกแบบการเรยนรแบบโครงการ (critical factor in foup project design) การออกแบบและวางแผนการเรยนรโดยใชโครงการ มกรอบแนวคด ดงน 1. ความเหมาะสมและความพอด การออกแบบการเรยนรจะตองมวตถประสงคการเรยนรทชดเจน เพอกาหนดวตถประสงคหรอเปาหมายของโครงการ รวมทงการพจารณาถงสดสวนในการประเมนผลโครงการ (weighting evaluation) เฉพาะสวนสาคญคอ วตถประสงคของโครงการใหสอดคลองกน เชน หากวาวตถประสงคของการมอบหมายหมายการทาโครงการ คอ ตองการใหผเรยนมความรใน

20

ดานการแกปญหาขอขดแยงโดยมสดสวนของนาหนกคะแนนทใหตองเหมาะสมและพอดกน (Jaques,1984 อางถงใน วราภรณ ตระกลสฤด, 2545) 2. ขอบเขตของการประเมน (breadth of evaluation) ครผสอนตองกาหนดผลงานหรอความรทผ เรยนและ/หรอกลมควรไดรบ ควรกาหนดเพอกระบวนการกลมจะไดดาเนนกจกรรม ไดอยางดมประสทธภาพตรงตามทผสอนตองการ รวมทงจะนาไปสกระบวนการประเมนโดยครตองเตรยมการในเรอง ดงตอไปน 1) การอภปรายกลม (group discussion)

2) การกาหนดคณภาพ เพอเชอมโยงไปสการมความรทดและพเศษ วา มลกษณะใดบางเพอผเรยนจะไดเขาใจและมแนวทางในการเรยนไดอยางถกตอง

3) แนะนาการสรางทกษะการสรางสมพนธภาพระหวางบคคลโดย กาหนดเกณฑและชแจงใหผเรยนทราบแนวทางการประเมน และเกณฑในการประเมน (Bloom,Hastings,& Madaus, 1971 อางถงใน วารภรณ ตระกลสฤด, 2545) 4) การประเมนผลการเรยนร 3. เนอหาสงทจะสอน (instructional issue) เนอหาสงทครตองการสอนใหแกผเรยนเพอหวงจะใหผเรยนไดเรยนรจะเปนตวกาหนดกจกรรมการเรยนการสอน อนจะนาไปสจดประสงค ของการมอบหมายใหทาโครงการ (Davis, 1993 อางถงใน วราภรณ ตระกลสฤด, 2545) บทบาทครทสาคญในขนตอนนคอ - กาหนดงาน (task) หรอสงทตองการใหผเรยนกระทาอยางชดเจน - ออกแบบกจกรรมใหด เพอชวยใหผเรยนไดรบประโยชนจากการเรยนรอยางเตมท

- การมอบหมาย หรอการชแจงตองทาใหผเรยนทกคนรบร เขาใจ และปฎบตตามวตถประสงคของโครงการ

- กจกรรมการเรยนการสอนตองเออใหกจกรรมกลมโครงการ ประสบความสาเรจ

- ชแจงใหผเรยนเขาใจอยางชดเจนถงเกณฑการประเมนและผ ประเมน

- สอนใหผเรยนไดรถงกระบวนการกลม (group process) ภาวะ ผนา การสอสารภายในกลม บทบาทสมาชกกลม การแกไขปญหาและขอขดแยงภายในกลม

21

ขอจากดของการเรยนรแบบโครงการ

การเรยนรแบบโครงการ (Project-based learning) นชวยผเรยนสามารถจะนาความรทไดมาจากการเรยนรทงในและนอกหองเรยน มาปรบใชในการทาโครงการทาใหผเรยนไดมโอกาสในการเรยนร และพฒนาในหลายดานดวยกน (วราภรณ ตระกลสฤด, 2551) ดงน 1. ผเรยนตองนาความรทไดจากแหลงเรยนรบรณาการเขากบกจกรรมทใหผเรยนไดลงมอทาเพอนาไปสความรใหมๆ ดวยการศกษาคนควา หาความหมาย การแกปญหา และการเรยนรจากการคนพบดวยตนเอง 2. ผเรยนตองสราง กาหนดความรจากความคดหรอแนวคดทมอยแลว กบความคด หรอแนวคดทเกดขนใหม ทาใหเกดการปรบเปลยนความรใหเปนเครองมอในการเรยนรสงใหม 3. การทผเรยนไดเรยนรผานโครงการ ทาใหมองเหนความสมพนธระหวางความคดกบขอเทจจรงซ งจะถกเ ชอโยงเขาเปนเรองเดยวกน ในลกษณะของความสมพนธ และการเชอมโยงอนจะสามารถนาไปใชในสถานการณอนได 4. การเรยนรจากโครงการ ถอไดวาเปนการรวมกนภายในกลม เพราะทกคนไดเขามามสวนรวมในการศกษา คนควา หาคาตอบ ความหมาย ตลอดจนแนวทางแกไขปญหา มการรวมคดรวมทางานสงผลใหเกดกระบวนการคนพบกระบวนการเรยนรสงตางๆไดดวยตนเองสามารถนาความรทไดรบมาแลกเปลยนประสบการณ และแลกเปลยนพนฐานความรระหวางผเรยนดวยกนเปนลกษณะของการเรยนรรวมกน (Collaboration Learning) 5. ความรและความสามารถดานตางๆ ทมอยในตวของผเรยน จะกระตนใหไดแสดงออกมาอยางเตมท ขณะทปฏบตกจกรรม เชนเดยวกบ ทกษะตางๆทจาเปนสาหรบชวต เชน ทกษะการทางาน ทกษะการอยรวมกน ทกษะการจดการ ฯลฯ กจะนาเอามาใชอยางเตมตามศกยภาพ ในขณะทรวมกนแกปญหาทเกดขนระหวางการทาโครงการ

22

6. การเรยนรแบบโครงการยงสงเสรมคณธรรม จรยธรรม และคานยมทงหมดกจะถกปลกฝงและสงสมในตวผเรยน ไดแก การปลกฝงความเปนประชาธปไตย การรจกรบฟงความคดเหนของผอน ความอดทน เสยสละ รจกใหอภยในความผดพลาดของผอน 1. มงใหผเรยนไดพฒนาขดความสามารถของตนเองอยางเตมตามศกยภาพ 2. มความสมดลทงดานจตใจ รางกาย ปญญา และสงคม 3. เปนผรจกคด วเคราะห 4. รสกรกการเรยนร มความสขในการเรยน เพราะไดเรยน ไดทาในสงทตนชอบและพอใจ 5. เรยนรไดโดยตนเอง สามารถพงพาตนเองได 6. มวนย มความรบผดชอบ 7. มทกษะทจาเปนสาหรบการดารงชวต และทกษะทางอาชพ 8. รจกการทางานรวมกบผอน 9. ฝกการแกไขปญหาเฉพาะหนา ถงแมการสอนแบบ Project-based learning เปนการจดการเรยนการสอนทมประโยชนตอผ เรยนมาก อยางไรกดสานกงานเลขาธการสภาการศกษาไดใหขอเสนอแนะการสอนแบบดงกลาวจาเปนตองใชระยะเวลานาน โดยระยะเวลาของโครงการขนกบความกาวหนาของโครงการ ปกตใชเวลาหลายสปดาห และในบางโครงการใชเวลาเปนเดอน

23

ประเภทของโครงงาน

ประเภทของโครงงาน แบงตามลกษณะของกจกรรมได 4 ประเภท คอ 1. โครงงานประเภทสารวจ (Survey Research Project) 2. โครงงานประเภททดลอง (Experimental Research Project) 3. โครงงานประเภทสงประดษฐ (Development Research Project) 4. โครงงานประเภททฤษฎ (Theoretical Research Project)

รายละเอยดของโครงงานแตละประเภท

1. โครงงานประเภทสารวจ โครงงานประเภทนผเรยนเพยงแตตองการสารวจและรวบรวมขอมลแลวนาขอมลเหลานนมาจาแนกเปนหมวดหม และนาเสนอในรปแบบตาง ๆ เพอใหเหนลกษณะหรอความสมพนธในเรองทตองการศกษาไดชดเจนยงขน ตวอยางโครงงานประเภทน เชน - การสารวจประชากรและชนดของผเสอในบรเวณปาเขามหาชย - การสารวจพฤตกรรมของปลาตนบรเวณปาชายเลนของชายหาดอาเภอสชล - การสารวจคณภาพนาในคลองหนาเมอง อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช - การสารวจมลพษของอากาศบรเวณสะพานลอยสแยกทาวง ตาบลทาวง อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช ฯลฯ

24

2. โครงงานประเภทการทดลอง โครงงานประเภทนเปนโครงงานทมการออกแบบการทดลองเพอศกษาผลของ ตวแปรหนงทมผลตอตวแปรอกตวหนงทตองการศกษา โดยควบคมตวแปรอน ๆ ทอาจมผลตอตวแปรทตองการศกษาไว ขนตอนการดาเนนงานของโครงงานประเภทนจะประกอบดวยการกาหนดปญหา การกาหนดจดประสงค การตงสมมตฐาน การออกแบบการทดลอง การดาเนนการทดลอง การรวบรวมขอมล การตความหมายขอมลและการสรป ตวอยางโครงงานประเภทน เชน - การเปรยบเทยบผลของสารเคมทมผลตอการพฒนาการทางกายและการเจรญเตบโตของหนขาว - การศกษาผลของความเขมขนของผงซกฟอกทมตอพฤตกรรมของลกนา - ผลของความเขมขนของแสงทมตอการเจรญเตบโตของสาหรายหางกระรอก - ผลของความเขมขนของสารละลายควนบหร (smoke solution) ทมตอการงอกของเมลดขาวโพด - ผลของความเขมสนามแมเหลกทม ตอการเจรญเตบโตของสาหรายหางกระรอก ฯลฯ

3. โครงงานประเภทสงประดษฐ

โครงงานประเภทนเปนโครงงานเกยวกบการประยกตทฤษฎ หรอหลกการทางวทยาศาสตรหรอดานอน ๆ มาประดษฐของเลน เครองมอ เครองใชหรออปกรณ เพอประโยชนใชสอยตาง ๆ ซงอาจจะเปนสงประดษฐใหม หรอปรบปรงเปลยนแปลงของเดมทมอยแลวใหมประสทธภาพสงขนกได อาจจะเปนดานสงคม หรอดานวทยาศาสตร หรอการสรางแบบจาลองเพออธบายแนวคดตาง ๆ ดวย ตวอยางโครงงานประเภทน ไดแก

25

- โครงงานประดษฐหนยนตเฝาประตบาน

- โครงงานประดษฐกระดงไฟฟาไลกระรอกในสวนเงาะ - โครงงานประดษฐสอการสอนวชาภาษาไทย - โครงงานประดษฐปนโตอเลกทรอนกส - แบบจาลองการใชพลงงานความรอนในโรงเพาะเหด - แบบจ าลองการวางผ ง บอ น า พ ในมหาวทยา ลยราชภฏนครศรธรรมราช ฯลฯ

4. โครงงานประเภททฤษฎ

โครงงานประเภทนเปนโครงงานนาเสนอทฤษฎ หลกการหรอแนวคดใหม ๆ ซงอาจจะอยในรปของสตรสมการ หรอคาอธบายกได โดยผเสนอไดตงกตกาหรอขอตกลงขนมาเอง แลวนาเสนอทฤษฎ หลกการหรอแนวคด หรอจนตนาการของตนเองตามกตกาหรอขอตกลงนน หรออาจจะใชกตกาหรอขอตกลงเดมมาอธบายกได ผลการอธบายอาจจะใหมยงไมมใครคดมากอน หรออาจจะขดแยงกบทฤษฎเดม หรออาจจะเปนการขยายทฤษฎหรอแนวคดเดมกได ซงผททาโครงงานประเภทนตองมพนฐานความร ในเรองนน ๆ อยางด โครงงานประเภทน ไดแก โครงงานทฤษฎของเซต โครงงานทฤษฎดาวเคราะหนอย โครงงานทฤษฎการเกดโลก โครงงานทฤษฎการเกดคลนความรอนในมหาสมทร เปนตน

26

ประเภทโครงงานแบงตามระดบการใหคาปรกษาของผสอน หรอระดบ

ความคดเหนของผเรยนได 3 ประเภท คอ 1. โครงงานประเภท Guided project

ครกาหนดปญหาให

ครออกแบบการรวบรวมขอมล กาหนดวธทากจกรรม นกเรยนปฏบตกจกรรม ตามวธทกาหนด ทกษะการสงเกต ทกษะการวด ทกษะการบนทกผล

ทกษะการ ตความหมายขอมล

ทกษะการสรปผล

27

2. โครงงานประเภท Less – guided project

ครและนกเรยนรวมกนระบปญหา ครและนกเรยนรวมกนออกแบบ การรวบรวมขอมลเพอหาคาตอบ นกเรยนใชเครองมอใน การเกบรวบรวมขอมล ทกษะการสงเกต ทกษะการวด ทกษะการบนทกผล ทกษะการต ความหมายขอมล ทกษะการสรปผล

28

3. โครงงานประเภท Unguided project นกเรยนระบปญหาตามความสนใจ นกเรยนออกแบบการรวบรวม ขอมลเพอหาคาตอบดวยตนเอง นกเรยนใชเครองมอใน การเกบรวบรวมขอมล ทกษะการสงเกต ทกษะการวด ทกษะการบนทกผล ทกษะการ ตความหมายขอมล ทกษะการสรปผล

29

ขนตอนการทาโครงงาน การทาโครงงานเปนกจกรรมทตอเนองและมการดาเนนงานหลายขนตอน ตงแตเรมตนจนถงขนสดทาย อาจสรปลาดบไดดงน 1 การคดและเลอกหวเรอง 2 การวางแผน 3 การดาเนนงาน 4 การเขยนรายงาน 5 การนาเสนอผลงาน

การคดและเลอกหวเรอง ผเรยนจะตองคดและเลอกหวเรองของโครงงานดวยตนเองวาอยากจะศกษาอะไร ทาไมจงอยากศกษา หวเรองของโครงงานมกจะไดมาจากปญหา คาถาม หรอความอยากรอยากเหนเกยวกบเรองตาง ๆ ของผเรยนเอง หวเรองของโครงงานควรเฉพาะเจาะจงและชดเจน เมอใครไดอานชอเรองแลว ควรเขาใจและรเรองวา โครงงานนทาอะไร การกาหนดหวเรองของโครงงานนน มแหลงทจะชวยกระตนใหเกดความคดและสนใจ จากหลายแหลงดวยกน เชน จากการอานหนงสอ เอกสาร บทความ การไปเยยมชมสถานทตาง ๆ การฟงบรรยายทางวชาการ การเขาชมนทรรศการ หรองานประกวดโครงงานทางวทยาศาสตร การสนทนากบบคลตาง ๆ หรอจากการสงเกตปรากฏการณตาง ๆ รอบตว เปนตน นอกจากนควรคานงถงในเรองตอไปน

ความเหมาะสมของระดบความร ความสามารถ ของผเรยน

วสดอปกรณทใช งบประมาณ ระยะเวลา

30

ความปลอดภย แหลงความร

การวางแผน การวางแผนการทาโครงงาน จะรวมถงการเขยนเคาโครงของโครงงาน ซงตองมการวางแผนไวลวงหนา เพอใหการดาเนนการเปนไปอยางรดกมและรอบคอบ ไมสบสน แลวนาเสนอตอผสอน หรอครทปรกษา เพอขอความเหนชอบกอนดาเนนการขนตอไป การเขยนเคาโครงของโครงงาน โดยทวไปเขยนเพอแสดงแนวคด แผนงานและขนตอนการทาโครงงาน ซงประกอบดวยรายละเอยด ดงน

1) ชอโครงงาน ควรเปนขอความทกะทดรด ชดเจน สอความหมายไดตรง

2) ชอผทาโครงงาน/ชน/ปการศกษา 3) ชอทปรกษาโครงงาน 4) หลกการและเหตผลของโครงงาน เปนการอธบายวาเหตใดจง

เลอกทา โครงงานเรองน มความสาคญอยางไร มหลกการหรอทฤษฎอะไรทเกยวของ เรองททาเปนเรองใหมหรอมผอนไดศกษา คนควาเรองนไวบางแลว ถามไดผลเปนอยางไร เรองททาไดขยายเพมเตมปรบปรงจากเรองทผอนทาไวอยางไร หรอเปนการทาซาเพอตรวจสอบผล 5) จดมงหมาย/วตถประสงค ควรมความเฉพาะเจาะจงและสามารถวดได เปนการบอกขอบเขตของงานทจะทาไดชดเจนขน 6) สมมตฐานของการศกษาคนควา (ถาม) สมมตฐานเปนคาตอบ หรอคาอธบายทคาดไวลวงหนา ซงอาจจะถกหรอไมกได การเขยนสมมตฐานควรมเหตมผล มทฤษฎ หรอหลกการรองรบ และทสาคญคอเปนขอความทมองเหนแนวทางในการดาเนนการทดสอบได นอกจากนควรมความสมพนธระหวางตวแปรอสระและตวแปรตามดวย

31

7) วธดาเนนงาน/ขนตอนการดาเนนงาน จะตองอธบายวาจะออกแบบการทดลองอะไร อยางไร จะเกบขอมลอะไรบาง รวมทงระบวสดอปกรณทจาเปนตองใชมอะไรบาง 8) แผนปฏบตงาน อธบายเกยวกบกาหนดเวลาตงแตเรมตนจนเสรจสนการดาเนนงานในแตละขนตอน 9) ผลทคาดวาจะไดรบ 10) เอกสารอางอง

การดาเนนงาน เมอทปรกษาโครงงานใหความเหนชอบเคาโครงของโครงงานแลว ตอไปกเปน ขนลงมอปฏบตงานตามขนตอนทไดระบไว ผเรยนตองพยายามทาตามแผนงานทวางไว เตรยมวสดอปกรณและสถานทใหพรอม ปฏบตงานดวยความละเอยดรอบคอบ คานงถงความประหยดและปลอดภยในการทางาน ตลอดจนการบนทกขอมลตาง ๆ วาไดทาอะไรไปบาง ไดผลอยางไร มปญหาและขอคดเหนอยางไร พยายามบนทกใหเปนระเบยบและครบถวน

การเขยนรายงาน การเขยนรายงานเกยวกบโครงงาน เปนวธสอความหมายวธหนงทจะใหผอนไดเขาใจถงแนวคด วธการดาเนนงาน ผลทได ตลอดจนขอสรปและขอเสนอแนะตาง ๆ เกยวกบโครงงานนน การเขยนโครงงานควรใชภาษาทอานแลวเขาใจงาย ชดเจนและครอบคลมประเดนสาคญ ๆ ทงหมดของโครงงาน

การนาเสนอผลงาน การนาเสนอผลงานเปนขนตอนสดทายของการทาโครงงาน เปนวธการทจะทาใหผอนไดรบรและเขาใจถงผลงานนน การนาเสนอผลงานอาจทาไดหลายรปแบบขนอยกบความเหมาะสมกบประเภทของโครงงาน เนอหา เวลา ระดบของผเรยน เชน การแสดงบทบาทสมมต การเลาเรอง การเขยนรายงาน สถานการณจาลอง

32

การสาธต การจดนทรรศการ ซงอาจจะมทงการจดแสดงและการอธบายดวยคาพด หรอการรายงานปากเปลา การบรรยาย การใช CAI (Computer Assisted Instruction) การใช Multimedia Computer/ Homepage แตสงทสาคญคอ ผลงานทจดแสดงตองดงดดความสนใจของผชม มความชดเจน เขาใจงาย และมความถกตองของเนอหา

การประเมนผลโครงงาน การประเมนผลเปนหวใจของการเรยนการสอน ทสะทอนสภาพความสาเรจของการจดกจกรรมการเรยนการสอน ผสอนและผเรยนรวมกนประเมนผลวากจกรรมททาไปนนบรรลตามจดประสงคทกาหนดไวหรอไม อยางไร ปญหาและอปสรรคทพบคออะไรบาง ไดใชวธการแกไขอยางไร ผเรยนไดเรยนรอะไรบางจากการทาโครงงานน

ผประเมนโครงงาน อาจดาเนนการดวยบคคล ตอไปน 1) ผเรยนประเมนตนเอง 2) เพอนชวยประเมน 3) ผสอนหรอครทปรกษาประเมน 4) ผปกครองประเมน 5) บคคลอน ๆ ทสนใจและมสวนเกยวของ

1) ผเรยนประเมนตนเอง จะแสดงออกใหเหนวา ผเรยนเจาของโครงงาน ซงอาจเปนรายบคคล หรอกลมทางาน มความพงพอใจตอขนตอนของกจกรรมแตละขนตอนทไดกาหนด หรอรวมกนกาหนดขนเองเพยงใด มหวขอกจกรรมใดทยงขาดตกบกพรอง จะตองเพมเตมในสวนใดบาง ความละเอยด รดกม ในแตละขนเปนอยางไร 2) ผประเมนซงเปนเพอนรวมชน อาจใหขอคดเหนสะทอนภาพเพมเตม เชน ในระดบชนประถมศกษา เพอนอาจใหความเหนไปในเรองของการเรยน

33

การใชตวสะกด การนต วรรคตอน ซงเนนไปในดานภาษา ระดบชนมธยมศกษา การประเมนโครงงาน อาจเรมขยายขอบเขตจากดานการใชภาษา ออกไปถงการแสดงความสมพนธระหวางการตงชอโครงงานกบจดประสงคของโครงงาน และตามความเขาใจของผประเมน เสนอแนะวธการศกษาของผประเมนเพอการพจารณาการจดรปเลมเพอการนาเสนอโครงงาน ฯลฯ 3) ผประเมนซงเปนผสอน หรอครทปรกษา อาจใหคาแนะนาเพมเตมไดในเรองวธการอนทใชในการศกษาหาคาตอบ ความสมพนธของวชาตามหวเรองทศกษากบวชาอน ขอคนพบทผ เรยนไดจากโครงงาน การนาคาตอบของการศกษาทไดไปใชประโยชน การนา ขอคนพบทตางไปจากเปาหมายของการศกษาไปใชประโยชนหรอขยายผลการศกษาเปนโครงงานใหม ฯลฯ 4) ผประเมนท เปนพอ แม ผปกครอง จะไดรบทราบถงความสามารถ ความถนดทางการเรยนของลกหรอเดกในความปกครอง ความรสก ความตองการของเดกผทาโครงงาน ทาใหสามารถปรบตวปรบใจเพอการสนบสนนทงดานการเงน กาลงใจ ใหโอกาส ใหเวลารวมกจกรรมตามความสนใจของเดก ชแนะอปสรรค ปญหาเบองตนทอาจเกดขนระหวางการปฏบตกจกรรมขนตาง ๆ ของโครงงาน ขอเสนอแนะสาหรบการทาโครงงานครงตอไป

34

มความมงมนแลวตองออกเดน ทกสงทกอยางลวนเกดขนได ดวยกาวแรก

ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา

“ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว”

“Think Big, Act Small, Begin Now.”

Rockefeller

35

สรปองคความร “เทคนคการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา กรณ : การผสมผสานการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

(Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL)

โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร” : ยงปนนดเดยวไดนกหลายตวในกลมวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ

มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ประจาปการศกษา 2557

หนวยงานทถายทอดองคความร สาขาวชาสารสนเทศภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

ผถายทอดองคความร นายวลลภ ทองออน และ นายสภาสพงษ รทานอง

1.ชอผลงาน การจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ

2. ทมาและความสาคญของผลงาน (พอสงเขป) สาขาวชาสารสนเทศภมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร จดทาขน

และเปดการเรยนการสอนครงแรกเมอป พ.ศ. 2555 โดยมจดมงหมายเพอผลตบณฑตทมความรความเขาใจ มความสามารถปฏบตงาน การประยกตใช และมความเชยวชาญทางดานภมศาสตรและภมสารสนเทศ บนพนฐานของการมคณธรรมและจรยธรรม โดยเนนจตสานกในการรบใชทองถนและประเทศชาต ทงนในรายวชาตางๆ ทเปนวชาแกนนนสามารถแบงออกเปน 3 กลมหลก คอ วชาดานภมศาสตร วชาดานภมสารสนเทศ และวชาดานการประยกตใชองคความรเพอการจดการเชงพนท โดยกลมวชาดานภมศาสตรทสาคญ ประกอบดวย ภมศาสตรกายภาพ ภมศาสตรมนษย ภมศาสตรเศรษฐกจ ภมศาสตรประเทศไทย และแนวความคดทางภมศาสตร ฯลฯ สวนในกลมภมสารสนเทศนนมรายวชาทสาคญ ไดแก แผนทและการแปลความหมายจากแผนท ระบบ

36

สารสนเทศภมศาสตร การสารวจระยะไกล การแปลความหมายจากภาพถายทางอากาศ ระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก การประยกตใชรโมทเซนซง และการประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตร ฯลฯ และวชาทเกยวของกบการประยกตใชความรทงสองสวน ประกอบดวย วจยและสมมนาทางสารสนเทศภมศาสตร การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเชงบรณาการ การวางแผนการใชประโยชนทดนและสงปกคลมดน และการจดการภยพบตทางธรรมชาต เปนตน ทงนจะเหนไดวารายวชาในสาขาวชาน มทงสวนทเปนทฤษฏและองคความรทตองเขาใจ และสวนทเปนทกษะ ความสามารถ ความเชยวชาญ ซงตองทาไดทาเปน อกทงยงเปนศาสตรทมลกษณะของการบรณาการสง แตในปจจบนในการจดรปแบบการเรยนการสอนยงไมไดนาไปสการพฒนาการเรยนรทงสองสวนอยางแทจรง การขาดการบรณาการระหวางรายวชาทาใหนกศกษาไมสามารถเชอมองคความรไดอยางรอบดาน การพฒนาหรอจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหเกดบรรยากาศของการบรณาการ จงเปนสงสาคญทจะผลกดนและสนบสนนใหนกศกษาสามารถทจะดงศกยภาพของตนเองมาใชไดอยางเตมท จงเปนทมาของการวจยนทมจดมงหมายเพอพฒนาและประเมนกจกรรมการเรยนการสอนทตอบโจทยของสาขาวชา โดยมงเนนใหเกดการบรณาการองคความรหลากหลายรายวชา ผานการจดทาโครงการททาทายความสามารถของนกศกษาและเกดชนงานระหวางการเรยนร บนฐานของการแสวงหาแนวทางแกปญหาทเกดขนในชมชน เนนการทานอยไดมาก และการเรยนรแบบเปนขนบนได โดยใชชอของรปแบบดงกลาววา “รปแบบการเรยนการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” พรอมทงประเมนกระบวนการวธดงกลาวเพอหาจดเดนจดดอย อนจะนาไปสการปรบปรง เปลยนแปลง และนารปแบบการเรยนการสอนหรอนวตกรรมทสรางขนไปใชในกระบวนการเรยนการสอนตอไป

3. วตถประสงคและเปาหมายของการผลตผลงาน

1) เกดนวตกรรมทเกยวของกบการพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอเผยแพร 2) เปนตวอยางของการพฒนานวตกรรมดานการเรยนการสอนทสอดคลองกบแนวปฏบตการพฒนาและคดเลอกนวตกรรมและแนวปฏบตทด งานวจยเชอมโยงกบการเรยนการสอนในแตละภาคการศกษา 3) ในดานการเรยนรนกศกษาเกดทกษะความสามารถในการบรณาการศาสตรทเกยวของทางภมศาสตรและภมสารสนเทศ เพอจดทาเปนชนงาน และเนองจาก

37

ชนงานตอบโจทยมากกวา 1 รายวชา ดงนนจงลดจานวนชนงานในแตละภาคการศกษา ไดชนงานทใหญขน และสามารถนาไปใชไดจรง

โดยทการเรยนการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว หมายถง ลกษณะหรอกจกรรมการเรยนการสอนแบบการจดโครงการทชนงานเดยวสามารถตอบโจทยหรอมการบรณาการระหวางรายวชาอยางนอยสองรายวชา

4. ประโยชนทไดรบ

เพอจดและประเมนกจกรรมการเรยนการสอนแบบ “ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” ในกลมวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

5. ขนตอนการปฏบต

1) วางแผนงานวจยดานการจดรปแบบการเรยนการสอน 2) ประชมเพอแจกแจงรายวชาทงหมดในแตละภาคการศกษา

3) วเคราะหคณลกษณะของแตรายวชาทตองเรยนในแตละภาคการศกษา 4) กาหนดมาตรฐานดานองคความร ทกษะ ความสามารถ และความเชยวชาญ ทนกศกษาตองทาได ทาเปนในแตละรายวชา

5) กาหนดกรอบของโครงงานทตอบโจทยของแตละรายวชา โดยเนนการพฒนาศกยภาพของนกศกษาตามหลกการเรยนรแบบขนบนได โดยเรมจากการเขาใจทฤษฏ การฝกปฏบต และการประยกตใช 6) บรณาการรปแบบการเรยนการสอนมาใชเปนกรอบวธคดของการจดทาโครงงาน โดยตงอยบนฐานของการจดโครงการ (project based) ฐานปญหา (problem based) และฐานชมชน (community based) โดยท - รปแบบการเรยนการสอนบนฐานของการจดโครงการ มงเนนในดานการฝกใหนกศกษาเรยนร เสนอ และจดโครงการ โดยผลผลตทไดตองเปนชนงานทสอดคลองกบเนอหาของรายวชา และมการบรณาการองคความรมากกวาหนงชดเพอจดทาโครงการดงกลาว หนงชนงานทเกดขนตองตอบโจทยรายวชาอยางนอย 2 รายวชา โดยรายละเอยดการเชอมโยงรายวชา - รปแบบการเรยนการสอนบนฐานปญหา มงเนนการผลตชนงานทแกปญหาทเกดขนในทองถน เพอนาไปสความรความเขาใจเชงพนท และการบรหารจดการปญหาทเกดขน

38

- รปแบบการเรยนการสอนบนฐานชมชน มงเนนการศกษาเพอแกปญหาของชมชน เพอสามารถนาองคความรไปใชในชมชนได และสามารถเขาถงพนทไดงาย (7) เชอมโยงรายวชาในแตละรายวชาเขาดวยกน พรอมทงกาหนดโครงงาน (project) ทนาไปสการเรยนรบรณาการของรายวชาทเชอมรอย เพอลดจานวนงานทนกศกษาตองทา โดยเรยกวธการนวา “ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว”

(8) จดทาแบบฟอรมการจดทาโครงการ (9) ประสานงานเพอใหเกดการจดทาโครงการ (10) นกศกษาดาเนนการจดทาโครงการ โดยมอาจารยผสอนแตละรายวชา

เปนอาจารยทปรกษา (11) นาเสนอผลงานหรอชนงานของแตละโครงการ (12) ประเมนผลการพฒนารปแบบการเรยนการสอน/นวตกรรมทสรางขน

การจดโครงการทสอดคลองกบ Deming Cycle (PCDA)

การจดทาแผนการจดการความรของโครงการผสมผสานรปแบบการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน รปแบบการเรยนการสอนโดยใชโครงงานเปนฐาน และรปแบบการเรยนการสอนโดยใชชมชนเปนฐาน ตามหลกการ PCDA มขนตอน ดงน

การจดโครงการทสอดคลองกบกระบวนการ PCDA

ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา 1. Plan 1. จดประชมของสาขาวชาสารสนเทศภมศาสตร

เพอวางแผนการจดการเรยนการสอนโดยเนนรปแบบการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน รปแบบการเรยนการสอนโดยใชโครงงานเปนฐาน และรปแบบการเรยนการสอนโดยใชชมชนเปนฐาน 2. กาหนดผรบผดชอบงาน กรอบงาน รายละเอยดงาน สถานท ระยะเวลาการทางาน วสด/อปกรณ/ทรพยากร รวมทงกาหนดวธการ/

- ดาเนนการกอนดาเนนโครงการ

39

(ตอ) ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา

ขนตอน/กระบวนการทเหมาะสม และงบประมาณในการจดโครงการการจดการเรยนการสอนแบบผสมผสานดงกลาว 3. กาหนดวตถประสงคและเปาหมายของการดาเนนงานทตองการบรรลผลสาเรจทชดเจน ทงในระยะสนและระยะยาว โดยเนนหลก SMARTER กลาวคอ S: Specific - เฉพาะเจาะจง มความชดเจน M: Measurable - สามารถวดและประเมนผลได A: Acceptable - เปนทยอมรบไดของผปฏบต R: Realistic - ตงอยบนพนฐานของความเปนจรง T: Time Frame - มกรอบเวลากาหนด E: Extending - ทาทาย และเพมศกยภาพของผปฏบต R: Rewarding - คมคากบการปฏบต

2. Do 1. ประกาศเพอชแจงนโยบายในการจดการเรยนการสอนของสาขาวชาสารสนเทศภมศาสตรใหกบอาจารยและนกศกษาทราบ เพอนาไปสการดาเนนการ 2. ดาเนนการจดโครงการภายใตชอ “บรณาการเทคนคการเรยนรเพอพฒนารปแบบการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตวในกลมวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร” โดยมแนวคดหลกทเนนการพฒนาการเรยนการสอนทผสมผสานการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน รปแบบการเรยนการ

ดาเนนการในชวงภาคเรยนท 1/2557 และ 2/2557

40


สอนโดยใชโครงงานเปนฐาน และรปแบบการเรยนการสอนโดยใชชมชนเปนฐาน (รายละเอยดของขนตอนการดาเนนงานแสดงไดดงหวขอท 8) 3. รวบรวมผลการดาเนนการและชนงานทเกดขน 4. ใหคะแนนวพากยชนงาน และใหขอเสนอแนะเพอนาไปสการปรบปรงงาน 5. ใหนกศกษานาเสนอและแสดงชนงานสสาธารณะ

ดาเนนการภายหลงการจดโครงการทนท

3. Check 1. กาหนดรปแบบการประเมนผลโครงการสาหรบขนตอนของการตรวจสอบ 2. สรางแบบฟอรมความเพอประเมนพงพอใจในการจดโครงการรปแบบการเรยนการสอนแบบผสมผสาน และแบบสงเกตและตรวจผลงานหลงการจดโครงการ 3. ดาเนนการใหนกศกษาและอาจารยรวมประเมนโครงการ พจารณาผลความพงพอใจในแตละดานจากคาสถตและขอเสนอแนะ พจารณาผลลพธจากการเปลยนแปลงความรและความสามารถผานกระบวนการทากจกรรม/ผลการดาเนนงานแตละขนตอน และชนงานสดทาย จากอาจารยทปรกษาโครงการ โดยมประเดนพจารณาในขนตอนตรวจสอบ ดงน (1) มการกาหนดวธ/รปแบบการประเมนทเหมาะสม (2) รปแบบของการประเมนมความเหมาะสม (3) ผลของการดาเนนงานตรงกบวตถประสงค

41


(4) มการวเคราะหปญหา/จดออนทพบในการดาเนนการ (5) มการวเคราะหขอด/จดแขงของการดาเนนการ

4. Act 1. วางแผนการสาหรบขนตอนการดาเนนงานใหเหมาะสม 2. จดประชมอาจารยและนกศกษาเพอพจารณาผลทไดจากขนตอนการตรวจสอบ พรอมใหขอเสนอแนะ ขอคดเหน และแนวทางการดาเนนงานครงตอไป 3. แสวงหาแนวทางเพอนาไปส Best Practice หรอมาตรฐานของการจดโครงการรปแบบดงกลาว 4. พจารณาผลโครงการทงหมดตงแตกจกรรมแรกจนถงกจกรรมสดทาย เพอประเมนภาพรวมความสาเรจของโครงการ อนจะนาไปสการเลอกทจะพฒนารปแบบการดาเนนการ ดาเนนการตามลกษณะเดม มองหาทางเลอกใหมทนาจะเปนไปได ใชความพยายามใหมากขนกวาเดม ขอความชวยเหลอจากผร เปลยนเปาหมายใหม หรอปฏเสธการดาเนนการดงกลาว

ดาเนนการภายหลงการจดโครงการ 1-2 เดอน

42

6. ผลการนาไปทดลองใชกบประชากร กลมตวอยาง หรอกลมเปาหมาย

ผลการจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ“ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” ในกลมวชาภมศาสตรและภมสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร บนฐานของรปแบบการเรยนการสอนแบบการจดโครงการ พบวา กจกรรมการเรยนการสอนดงกลาวมลกษณะของการบรณาการแบบขามวชา (Transdisciplinary) โดยมการเชอมโยงรายวชาจานวน 7 รายวชา ไดแก การจดทาแผนทและแผนท ดจตอล ธรณวทยา รโมทเซนซง การวางแผนการใชประโยชนทดนและสงปกคลมดน การประยกตใชรโมทเซนซง ระเบยบวธวจยทางสารสนเทศภมศาสตร และการจดการภยพบตทางธรรมชาต โดยมคาอธบายของแตละรายวชาโดยมโครงการทงสนจานวน 5 โครงการ ไดแก การจดทาแผนททางดานธรณวทยาในจงหวดกาแพงเพชรและพนทภาคเหนอของประเทศไทย การจดทาฐานขอมลและแผนทภายในมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร การวเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกพช การจดทาแผนทรายละเอยดสงยานการคาตลาดนครชม ตาบลนครชม และ การเขยนโครงรางและวเคราะหพนทเสยงภยธรรมชาต โครงการทงหมดถกเชอมโยงกบงานวจย 2 เรอง ของอาจารยในโปรแกรมวชา ไดแก ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการสนบสนนการดาเนนงานตามประเดนยทธศาสตรจงหวดกาแพงเพชร และ การศกษารปแบบ การกระจายตว และความเสยงตอการจดไฟ เพอสรางแนวทางการตดตามเฝาระวง และบรหารจดการการเกดไฟในพนทเกษตรกรรมโดยใชภมสารสนเทศ: กรณศกษาอาเภอเมอง จงหวดกาแพงเพชร โดยโครงการและกจกรรมดงกลาวเกดขนบนฐานของปญหาและเนนการสารวจ รวบรวมขอมล และศกษาในพนท ชมชน ใกลเคยง มรายละเอยดของโครงการดงตาราง 1

43

ตาราง 1 การเชอมโยงรายวชาเพอผลตชนงานและผเขารวมกจกรรม

การเชอมโยงรายวชา ชนงาน/โครงการ การเชอมโยงงานวจย ผเขารวมกจกรรม รายวชาท 1 รายวชาท 2

การจดทาแผนทและแผนทดจตอล

ธรณวทยา การจดทาแผนททางดานธรณวทยาในจงหวดกาแพงเพชรและพนทภาคเหนอของประเทศไทย

- นกศกษาชนปท 2 โปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตร

รโมทเซนซง การจดทาแผนทและแผนทดจตอล

การจดทาฐานขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตรและแผนทภายในมหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร

ระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอการสนบสนนการดาเนนงานตามประเดนยทธศาสตรจงหวดกาแพงเพชร

นกศกษาชนปท 2 โปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตร

การวางแผนการใชประโยชนทดนและสงปกคลมดน

การประยกตใชรโมทเซนซง

การวเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกพช



การวางแผนการใชประโยชนทดนและสงปกคลมดน

การประยกตใชรโมทเซนซง

การจดทาแผนทรายละเอยดสงยานการคาตลาดนครชม ตาบลนครชม



ระเบยบวธวจยทางสารสนเทศภมศาสตร

การจดการภยพบตทางธรรมชาต

การเขยนโครงรางและวเคราะหพนทเสยงภยธรรมชาต

การศกษารปแบบ การกระจายตว และความเสยงตอการจดไฟ เพอสรางแนวทางการตดตามเฝาระวง และบรหารจดการการเกดไฟในพนทเกษตรกรรมโดยใชภมสารสนเทศ: กรณศกษาอ.เมอง จ.กาแพงเพชร


44

7. การวเคราะหและสรปผลการทดลองใช

ทงนเมอศกษาถงผลการศกษาตามแนวทางของโครงการ ใน 4 ดานหลก คอ การจดโครงการ ชนงาน การเรยนร และการประเมนผลนวตกรรม พบวา 1. ในดานโครงการ พบวา นกศกษาสามารถจดทาชนงานไดตามวตถประสงคของโครงการ โดยใชองคความรทงหมดในกระบวนการเรยนการสอนตงแตคาบแรก จนถงคาบสดทาย เพอประมวลองคความรทไดในการจดทา มการสารวจภาคสนาม (ground survey) และมการวเคราะหขอมลรวมทงประยกตใชเครองมอภมสารสนเทศ (Geomatics) ไดแก แผนท (map) ภาพถายทางอากาศ (aerial photograph) ภาพดาวเทยม (satellite image) รโมทเซนซง (Remote Sensing: RS) ระบบกาหนดตาแหนงบนพนโลก (Global Positioning System: GPS) และระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) การเรยนรจากประสบการณจรง และโจทยทแตกตางกน ทาใหเกดการเรยนรทแตกตางกนไปในแตละกลม ทงนจงกาหนดใหมการวางแผนจดงานเพอนาเสนอผลงาน แลกเปลยนความรประสบการณระหวางกลมและเผยแพรองคความรสชมชนและผทสนใจในปการศกษาท 2/2557 2. ในดานชนงาน พบวา นกศกษาสามารถจดทาชนงานได โดยชนงานหลก ประกอบดวย (1) รปเลมรายงานตามแบบการจดทาโครงการ (2) ขอมลจากการสารวจ (3) ฐานขอมล GIS และ (4) แผนท รายละเอยดของแตละชนงานจะแตกตางกนไปตามแตหวขอหรอประเดนททา โดยตวอยางชนงานแสดงไดดงภาพ 1-5

45

ภาพ 1 ตวอยางชนงาน (1)

46


47


48


49


50


51

3. ในดานการเรยนร พบวา นกศกษามการนาเอาความรทไดรบมาใชประโยชนในการจดทาชนงาน เกดการเปลยนแปลงในดานทกษะ ความสามารถ องคความรเชงวชาการ มประสบการณเพมขนจากการเรยนรภายในชมชน การไดเกดแนวคดในการใชขอมลหรอสงทคนพบจากการจดโครงงานไปใชเพอแกปญหาของชมชน ผลของการเรยนรประจกษไดโดยชนงาน และกระบวนการดาเนนงาน/ผลการดาเนนการในแตละขนตอน และคะแนนทนกศกษาไดรบจากการประเมนครอบคลมทงกระบวนการจากอาจารยทปรกษา ผลการเปลยนแปลงโดยภาพรวมพบวานกศกษามทกษะ ความสามารถ องคความรเชงวชาการ เพมมากขน สามารถเชอมโยงองคความรจากแตละรายวชามาใชรวมกนได ตอบโจทยรปแบบการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว ซงทาใหนกศกษาไดงานชนใหญมากขน เรยนรทจะบรณาการในแตละรายวชาได อกทงยงมสวนทเชอมโยงกบงานวจยของผสอนอกดวย โดยตวอยางกระบวนการเรยนรแสดงไดดงภาพ 7-11

4. การประเมนนวตกรรมหรอกจกรรมการเรยนการสอนแบบ“ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” ประเมนโดยอางองหลกการการประเมนคณภาพนวตกรรมการเรยนรของกรมวชาการ (2545) ครสภา (2550) และสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2550) เปนพนฐาน โดยใหผใชนวตกรรม ในทนคอนกศกษาทจดทาโครงการ ประเมนผลความพงพอใจดานการจดกจกรรมแบบบรณาการขามรายวชาโดยใชโครงการ แบงเปนจานวน 5 โครงการ โดยมประเดนในการประเมน 10 ดาน ไดแก ความมประสทธภาพ ความมประสทธผล ความประหยด คณลกษณะทด คณคาทางว ช าการ ประ โยช นของน วตกรรม การม ส วนร วม ความ เ ปนน วตกรรม กระบวนการพฒนานวตกรรม ภาพรวมความพงพอใจ พบวา โดยภาพรวมทกดานทกโครงการมภาพรวมความพงพอใจในนวตกรรมทสรางขนมาอยระดบมากถงมากทสด

52

ภาพ 7 ตวอยางกระบวนการเรยนร (1)

53


54


55


56


57


58

8. ปจจยททาใหประสบความสาเรจ โปรแกรมวชามนโยบายและใหความสาคญกบการจดกจกรรมการเรยนการสอนบนฐานของการบรณาการขามรายวชา และการจดการเรยนรโดยใชโครงการ ปญหา และชมชนเปนฐาน ซงมการประกาศใหอาจารยและนกศกษาทราบอยางเปนทางการ 9. แนวทางในการพฒนาตอไป ใชวธการนในการจดกจกรรมการเรยนการสอนของโปรแกรมวชาตอไป และจะมการปรบปรงวธการในการเรยนการสอนอยางตอเนอง 10. ปญหา/อปสรรคในการดาเนนงาน

ขอจากดของการจดกจกรรมการเรยนการสอนแบบ “ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” ในการจดโครงการ พบวา มปญหาทสาคญคอนกศกษามความพรอมนอยและไมมความคนชนกบวธการเรยนการสอนดวยวธการดงกลาว ทตองประมวลเอาความรทงหมดมาใชเพอสรางผลงาน จงทาใหใชระยะเวลามาก อาจารยทปรกษาตองตดตามทกขนตอน และบางชนงานคณภาพของชนงานไมอยในระดบทพงพอใจ อกทงการจดรปแบบการเรยนการสอนแบบน ยงตองอาศยทกษะอยางอนรวมดวย เชน การเขยนและจดทารายงาน การใชคอมพวเตอรเบองตน การสารวจและสมภาษณ และการนาเสนอผลงาน การทนกศกษาบางสวนมขอจากดทาใหเกดอปสรรคในการเรยนร จงมการแกปญหาและปรบแกกระบวนการเรยนร โดยเพมทกษะดานอนแทรกในกระบวนการเรยนร และประกาศใหการเรยนรบนฐานของการจดโครงการเปนรปแบบการเรยนรหลกของสาขาวชาสารสนเทศภมศาสตร

59

“ลองวชา”

60

ประเดน Problem-based Learning : PBL “การเรยนรแบบคขนาน”

วชาทฤษฎองคการและบรหาร และวชาการเมองการปกครองสวนทองถนไทย

ผสอน : อาจารยชาลสา ศรธรรมเกต อาจารยวาสนา อาจสาลกรณ โปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร

สาเหตการของใชกระบวน PBL การบรณาการแบบขนาน (Parallel) ผสอนตงแต 2 คนขนไปตางคนตางสอนวชาของตนเองแตจะมาวางแผน รวมกนวาจะจดแผนการเรยนรและจดกจกรรมการเรยนรโดยมงสอนในหวเรอง (Theme) ความคดรวบยอด (Concept) และปญหา (Problem) เดยวกนในสวนหนงเนองจากวชาทฤษฎองคการและการบรหาร และวชาการเมองการปกครองสวนทองถนไทย เนอหาของรายวชาจะเปนทฤษฎเปนสวนใหญ ปญหาจากการสอนในรายวชาน นกศกษาไมสามารถเขาถงเนอหาของทฤษฎจรง ๆ ได เมอมการจดสอบนกศกษาสามารถทาขอสอบได แตไมสามารถอธบายเชงลกวาทฤษฎนคออะไร นาไปใชจรง ๆ ไดหรอไม และถามการใชองคการใชอยางไร เปนจงทมาของการใชกระบวน PBL โดยมวตถประสงค

1. เพอใหนกศกษาสามารถเขาถงทฤษฎไดจากการลงพนทจรง 2. เพอใหนกศกษาเกดกระบวนคด วเคราะห สงเคราะหทฤษฎกอนการลงท

เชนการตงคาถาม จากตวทฤษฎ และหลงการลงพนทสงเคราะหการใชทฤษฎองคการเปนรปใดจากทฤษฎ

3. เพอใหผเรยนการเกดปฏสมพนธและการทากจกรรมรวมกนของนกศกษา เนองจากเปน

นกศกษาชนปท 1 4. เพอใหนกศกษามทกษะในการตดตอประสานงานกบหนวยงานตาง

61

ขนตอนกระบวนการ PBL ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา 1. Plan จดประชมอาจารยผสอนเพอรวมออกแบบ

แผนการเรยนการสอนรวมกน (มคอ.3) - ดาเนนการกอนดาเนนโครงการ

2. Do 1. กาหนดใบงานทง 2 รายวชาทมความสอดคลองกน โดยกาหนดรายละเอยดของผลงานใหสอดคลองกบคาอธบายรายวชา 2. กาหนดรปแบบการวดและประเมนผลชนงาน 3. กาหนดระยะเวลาในการดาเนนงานของนกศกษา

- ดาเนนการระหวางการเรยนการสอน

3. Check 1. การคดและเลอกหวขอเรอง โดยกาหนดจากปญหาตามทอธบายขางตน 1.1 ใหนกศกษาแตละหองทาการแบงกลม กลมละ 5-7 คน ตามสดสวนของจานวนนกศกษาในแตละหอง โดยใหแบงกลมตงแตสปดาหแรก

1.2 ใหนกศกษาทาการคดเลอกองคการภาครฐหรอภาคเอกชนทนกศกษาสนใจจะศกษามา 1 องคการ โดยใหสงหวขอในสปดาหท 2 เพอใหอาจารยผสอนกลนกรองขอมลองคการ

1.3 ใหน ก ศกษาท าการ ศกษาขอม ลเบองตนขององคการ

1.4 กาหนดใหนกศกษาลงพนทองคการเพอทาการศกษาหวขอทกาหนดในใบงาน ในสปดาหท 11 หลงจากสอบกลางภาค เพอใหนกศกษาไดศกษาทฤษฎในหองเรยนกอนการลงพนท ศกษาองคการทนกศกษาคดเลอก 2. การศกษาเอกสารทเกยวของ 2.1 ใหนกศกษาศกษาทฤษฎในหวขอทก า หนด ในห อ ง เ ร ยน สปดาห ท 2- 9 ก อน ใ หทาการศกษาจากลงพนท เพอใหไดเขาใจและสามารถเปรยบเทยบถงเนอหาของทฤษฎกอนการลงพนทและหลงการลงพนท

- ดาเนนการระหวางการเรยนการสอน

62

(ตอ) ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา 2.2 ใหนกศกษาศกษาขอมลเบองตนขององคการ

กอนการลงท เชน ประวตองคการ โครงสรางการบรหารงาน เพอใหนกศกษาทราบความเปนมาขององคการกอนการลงพนท และเขาในถงสภาพปญหาของการลงพนท

3. การเขยนเคาโครงของโครงการ (สรางแผน ความคด) อาจารยจะเปนผกาหนดเคาโครงของในรปของใบงาน ดงน

คาสงและคาชแจง

ใหนก ศกษาแบงก ลม จดท ารายงานเกยวกบองคกรภาครฐ โดยคดเลอกองคกรภาครฐททานสนใจมา 1 องคกร โดยมประเดนทตองทาการศกษาดงน

1. ประวตความเปนมาขององคกร 2. โครงสรางองคกร 3. ขนาดองคกร 4. ภาวะผนาขององคการ

5. การจดการคนในองคกร เชน การจงใจ สวสดการ การสรางขวญกาลงใจในการทางาน

6. ปญหาและอปสรรคในการทางานขององคกร 7. ขอเสนอแนะของนกศกษาจากการลงพนท

รายงานกลม รายละเอยดของรายงาน

ปก, คานา , สารบญ, เนอหา - ประวตความเปนมาขององคกร - โครงสรางองคกร - ขนาดองคกร

63

(ตอ) ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา 4. ภาวะผนาขององคการการจดการคนในองคกร

เชน การจงใจ สวสดการ การสรางขวญกาลงใจในการทางาน

4.6 ปญหาและอปสรรคในการทางานของ องคกร

4.7 ขอเสนอแนะของนกศกษาจากการลงพนท 1. บรรณานกรม (เขยนอางองใหถกตอง

ตามหลกการเขยนบรรณานกรม) 2. ภาคผนวก

6.1 รปภาพ (สถานทตงขององคกรและสภาพพนทขององคกร , การลงพนทของนกศกษา)

6.2 เอกสารตาง ๆ (ถาม) ระยะเวลาการจดทารายงาน การนาเสนอรายงาน รปแบบการนาเสนอ วธการนาเสนอจบสลากเลอกตวแทนกลม

ออกมานาเสนองานหนาชน 4. การปฏบตโครงการ มขนตอนดงน

4.1 กอนการคดเลอกองคการนกศกษาจะตองทาการประสานกบหนวยงานเบองตนถงรายละเอยดการลงพนท ระยะเวลาการลงพนท 4.2 เมอทางองคการตอบรบเปนวาจา (ไมเปนทางการ) นกศกษาตองประสานกบอาจารยผสอนในการจดทาจดหมายขอความอนเคราะหในการลงพนท และใหองคการทาหนงสอตอบรบกลบมา 4.3 กอนการลงพนท ใหนกศกษาเตรยมประเดนจากทฤษฎในใบงานทกาหนด ตงเปนขอคาถามเพอสอบถามองคการในการลงพนท 4.4 ลงพนทจรงตามวนและเวลาทกาหนด

64

(ตอ) ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา 5. ใหนกศกษานาขอมลทไดรบจากองคการ

1. น ก ศ กษ าน า ข อ ม ล ท ไ ด จ า ก ก า รสมภาษณมาถอดเทปและทาการว เคราะหและสงเคราะหเนอหาจากการลงพนท วาเนอหาทไดเปนทฤษฎใด 2. นาเอกสารไดจากการลงพนท มาทาการจดพมพและวเคราะห สงเคราะห (เหมอนขอท 1) 3. เมอสงเคราะหขอมลทไดจากการลงพนทเรยบรอยแลวใหเรมจดทารายงาน พรอมทงใหนกศกษาแสดงความคดเหนทกคนจากการลงพนท วาคณไดอะไรบาง เมอจดทาเสรจเรยบรอยแลวใหนกศกษาทาการสงขอมลใหอาจารยผสอนตรวจ นกศกษากลมใดททาขอมลผดตองลงพนทองคการเดมเพอศกษาขอมลอกครง หรอกลบไปสงเคราะหขอมลทไดอกครง 4. เมอเนอหาของรายงานถกตองและครบถวนใหนกศกษาจดทาการสรปประเดนสาคญลงในแผนพบ เพอแจกใหนกศกษาแตละกลม เพอเปนการแลกเปลยนเรยนรในการลงพนทของนกศกษาแตละกลม พรอมจดทาสอนาเสนอในรป Power Point และสอวดโอ (ถาม)

65

(ตอ) ขนตอนหลก กจกรรม ชวงเวลา 4. Act การแสดงผลรายงาน

ในสปดาหท 14 – 15 นกศกษานาเสนอขอมลตามประเดนทกาหนดหนาชนเรยนทกคน โดยอาจารยผสอนตงเกณฑการใหคะแนนดงน 6.1 รปเลม แผนพบ และสอ และการถาม-ตอบรายบคคล 10 คะแนน (ใหรวมกลม)

6.2 การนาโดยการสมตวแทนออกมานาเสนอหนาชนเรยนกลมละ 4 คน 5 คะแนน ผลทเกด 1. นกศกษามความรความเขาใจเนอหาของทฤษฎมากขน โดยการวดการยกตวอยางจากการตอบขอสอบปลายภาค 2. วดความเขาใจจากเลมรายงาน การนาเสนอ และการตอบขอคาถาม 3. วดผลคะแนนจากการนาเสนอ

- ดาเนนการหลงการเรยนการสอน

ผลสมฤทธทางการเรยน การประเมนผลสมฤทธทางการเรยนรายวชาทฤษฎองคการและการบรหาร

และรายวชาการเมองการปกครองทองถนไทย เปนการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนของนกศกษาโปรแกรมวชารฐประศาสนศาสตร ชนปท 1 ในรายวชาทฤษฎองคการและการบรหาร ทงหมด 3 หมเรยน ไดแก หมเรยน 5718201 , หมเรยน 5718202 , หมเรยน 5718203 และรายวชาการเมองการปกครองทองถนไทย ทงหมด 3 หมเรยน ไดแก หมเรยน 5718201 , หมเรยน 5718202 , หมเรยน 5718203 โดยมผลการประเมนจากการใชกระบวน PBL ในการแกปญหาทง 2 รายวชาดงกลาวขางตน สามารถแสดงออกมาในรปแบบผลคะแนนจากการทดสอบกลางภาค 60 คะแนน ปลายภาค 40 คะแนน รวมทงหมด 100 คะแนน เปนการทดสอบจากการวดองค

66

ความรจากทฤษฎหลงจากการลงพนท มผลสมฤทธ โดยแสดงผลคะแนนเปนคารอยละได ดงน

ตารางแสดงผลการทดสอบจากการวดองคความรจากทฤษฎหลงจากการลงพนท ระดบคะแนน

รายวชา

หมเรยน 5718201 จานวน 50 คน



ผล รวม

รอยละ 80-100

ทฤษฎองคการและการบรหาร

24 18 25 67

การเมองการปกครองทองถนไทย

2 11 8 15



7 5 5 17


14 5 9 19



5 7 4 16


11 7 9 19



4 4 3 11


7 4 6 12



7 6 3 16


8 7 7 15

67

(ตอ) ระดบคะแนน

รายวชา




ผล รวม



0 2 0 2


2 6 2 7



1 4 4 9


2 4 2 6

รอยละ 49


2 1 3 6


1 1 1 2

จากตารางแสดงผลคะแนนจากการทดสอบ 100 คะแนน ซงวดองคความรจากทฤษฎหลงจากการลงพนท โดยใชกระบวนการ PBL ในการแกปญหา พบวา ประสบความสาเรจ เพราะผลคะแนนจากการทดสอบทฤษฎหลงจากการลงพนทศกษาองคการภาครฐของนกศกษา มผลสมฤทธทางการเรยนอยในระดบรอยละ 80 คอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบระดบรอยละอนๆ แสดงถงการใชกระบวนการ PBL ในการแกปญหาประสบความสาเรจ

68

ตดปกความร

69

ประเดน Problem-based Learning :PBL “สามรายวชากบรายงานวชาการหนงฉบบ”

วชาประดษฐการทางภาษา วชาภาษากบวฒนธรรม และวชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรม

ผสอน : คณาจารยโปรแกรมวชาภาษาไทย

สาเหตการของใชกระบวน PBL นกศกษามภาระงานจากรายวชาตางๆ ในภาคการศกษามาก ดวยเหตนผสอนจงไดประชมรวมกนเพอออกแบบรปแบบการเรยนการสอนใหผเรยนสามารถทารายงานวชาการหนงฉบบโดยการบรณาการระหวางรายวชาในหลกสตร ซงในภาคการศกษาน ไดนารายวชาจานวน 3 รายวชา ไดแก วชาประดษฐการทางภาษา วชาภาษากบวฒนธรรม และวชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรม ทงนนกศกษาจะตองดาเนนงานบนพนฐานของกระบวนการวจยในการศกษาคนควา ใหคณภาพงานเปนไปตามหลกเกณฑคะแนนทแตละรายวชาไดกาหนดไวตามขนตอนของ PBL ขนตอนการดาเนนงาน

1. อาจารยผสอนแนะนากระบวนการเรยนการสอนทง 3 รายวชา ใน สปดาหท 1

2. อาจารยผสอนทง 3 รายวชา ดาเนนกจกรรมการเรยนการสอนท ออกแบบไวในแผนการสอน (มคอ.3) ในสปดาหท 2-7

3. อาจารยผสอนทง 3 รายวชา มอบหมายหวขอรายงานใหกบนกศกษา โดยมขอบเขตเชงเนอหา ดงน

70

ใหนกศกษาอานวรรณคดหรอวรรณกรรมมา 1 เรอง ตามทตนสนใจ เพอนามาใชบรณาการภาระงานใน 3 รายวชา โดยวเคราะห 3 ประเดนหลก คอ วชาประดษฐการทางภาษา วชาภาษากบวฒนธรรม และวชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรม โดยจดทาผลงานออกมาในรปแบบรายงานวชาการ ในสปดาหท 9-15

ผลทคาดวาจะไดรบ การบรณาการรายวชาประดษฐการทางภาษา วชาภาษากบวฒนธรรม และวชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรม ผสอนคาดวาผลทเกดขน ผเรยนสามารถวเคราะหทง 3 ประเดนหลก คอ วชาประดษฐการทางภาษา วชาภาษากบวฒนธรรม และวชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรมไดและรายงานวชาการของผเรยนมคณภาพทดเปนไปตามหลกเกณฑทกาหนด

ผลสมฤทธทางการเรยน วชาประดษฐการทางภาษา

รายวชานมจดมงหมายเพอใหนกศกษามความรความเขาใจแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบประดษฐการทางภาษาไทย ตลอดจนใหนกศกษาไดฝกวเคราะหประดษฐการทางภาษาในงานเขยนรอยแกวและรอยกอง และอทธพลทมตอสงคม

วชาภาษากบวฒนธรรม รายวชาน มจดมงหมายเพอใหนกศกษาไดศกษาความสมพนธระหวางภาษา

กบวฒนธรรม วฒนธรรมการใชภาษา ภาษาทสะทอนวถชวต คานยม และความเชอของคนในสงคม ตลอดจนใหนกศกษาไดฝกวเคราะหความสมพนธระหวางภาษากบวฒนธรรม

วชาแงคดจากวรรณคดและวรรณกรรม รายวชาน มจดมงหมายเพอใหนกศกษามความรความเขาใจเกยวกบลกษณะ

ทวไปและววฒนาการของวรรณคดไทย ความสมพนธระหวางวรรณคดกบสงคม ตลอดจนใหนกศกษาไดฝกวเคราะหแนวคดของวรรณคดทงทางดานปรชญา จตวทยา และสงคมวทยา

71

บรรณานกรม

กาญจนา จนทรประเสรฐ.(2554).คมอจดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน

(Problem-Based Learning). มหาวทยาลยรงสต กรงเทพมหานคร. พมพนธ เดชะคปต และคณะ. (2553). การสอนคดดวยโครงงาน : การเรยนการ

สอนแบบบรณาการ. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. มณฑรา ธรรมบศย. “การพฒนาคณภาพการเรยนรโดยใช PBL (Problem-Based

Learning), วารสารวชาการ ปท 5. ฉบบท 2 กมภาพนธ 2545 หนา 11-17. ปจจยการเรยนร

วราภรณ ตะกลสฤด. (2545). การนาเสนอรปแบบการเรยนการสอนบนเวบดวยการ เรยนรแบบโครงการเพอการเรยนร เปนทมของนกศกษามหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.วทยานพนธครศาสตรดษฏบณฑต สาขาวชาเทคโนโลยและ สอสารการศกษาคณะครศาสตรจฬา มหาวทยาลย.

----------------------. (2551). แนวทางการจดการเรยนรแบบโครงการ. กรงเทพฯ: หาง หนสวนจากด เอม ไอ ท พรนตง.

วฒนา มคคสมน. (2551). การสอนแบบโครงการ. กรงเทพฯ: สานกพมพแหง จฬาลงกรณมหาวทยาลย

วไลลกษณ ชาตวเชยร. (2551). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนบนเวบวชา วทยาศาสตรดวยการเรยนรแบบโครงการเพอสรางคานยมดานการมภมคมกน ในตวทดตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง สาหรบนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาโสตทศนศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วจารณ พานช.(2555).วถสรางการเรยนรเพอศษยในศตวรรษท ๒๑.-- กรงเทพฯ : มลนธสดศร-สฤษดวงศ.

72

บรรณานกรม

ศภกร เกษกลา. (2543). การพฒนาโปรแกรมการเรยนการสอนโดยใชแนวการสอน

แบบโครงการผานระบบเครอขายอนเทอรเนต เรองปญหาสงแวดลอม สาหรบ นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในโรงเรยนสงกดสานกงานคณะกรรมการ การศกษาเอกชน. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา ประถมศกษา คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ศภชย ยาวะประภาษ. (2530). เอกสารการสอนชดวชา 81415 การวางนโยบาย โครงการ และ การบรหารโครงการ [นนทบร]: สานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช: สานกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สชาต วงศสวรรณ. (2542). การเรยนรสาหรบศตวรรษท 21: การเรยนรทผเรยนเปน ผสรางความรดวยตนเอง. กรงเทพฯ: กรมวชาการ

สานกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2550). การจดการเรยนรแบบโครงการ. กรงเทพฯ: สานกงานเลขาธการสภาการศกษา กระทรวงศกษาธการ.

Monica Sevilla. Problem-Based Learning. n.p., n.d. Willam N. Bender. Project-Based Learning. California : Corwin, 2012.

73

ภาคผนวก

74

แบบสรปองคความรทไดจากการจดการความร : “เทคนคการจดการเรยน

การสอนระดบอดมศกษา กรณ การผสมผสานการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน

(Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL)

โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร” ประจาปการศกษา 2557

สวนราชการ : คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏกาแพงเพชร ประเดนยทธศาสตร : ผลตบณฑตทมคณภาพตามเกณฑมาตรฐาน องคความรทจาเปน : เทคนคการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาคณภาพบณฑตตาม

มาตรฐานผลการเรยนร ตวชวดตามคารบรอง (KPI) : การบรหารของคณะเพอการกากบตดตามผลลพธตาม

พนธกจ กลมสถาบนและเอกลกษณของคณะ (ตวบงช 2557 ท 5.1 เกณฑมาตรฐานขอ 5)

75

1. การจดการความร ดานการจดการเรยนการสอน ดานการวจย 2. สรปผลการดาเนนการตามขนตอนของการจดการความร

ลาดบ กจกรรม ผลการดาเนนงาน ผลผลต หลกฐาน 1 การบงช

ความร

1. คณะดาเนนการจดประชมคณาจารยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรเพอทบทวนแผนการจดการความรปการศกษา 2556 และระบประเดนความรและเปาหมายของการจดการความร ในการประชมคณาจารยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ครงท 2 / 2557 เมอวนพธท 2 กรกฎาคม พ.ศ.2557 โดยมเปาหมายเพอพฒนาศกยภาพของคณาจารยทงดานการจดการเรยนการสอนและการวจย อยางนอยดานละ 1 ประเดน ทประชมอาจารย ไดมความเหนชอบกาหนดประเดนความรและเปาหมายของการจดการความร ในดานการจดการเรยนการสอน ไดแก “เทคนคการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา กรณ การผสมผสานการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร”

2. หลงจากนน คณะฯ ไดดาเนนการแตงตงคณะกรรมการจดการความรดานการผลตบณฑต เพอจดทาแผนและดาเนนการใหเปนไปตามแผนทกาหนด ตามคาสงคณะฯ ท 030 / 2557 สง ณ วนท 4 สงหาคม พ.ศ.2557 โดยมการ

1.ประเดนการจดการความรดานการผลตบณฑต

2. คาสงฯ 3. แผนการจดการ

ความรดานการผลตบณฑต

1. รายงานการประชมคณาจารยคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร ครงท 2 / 2557

2. คาสงคณะฯ ท 003 / 2557

3. แผนการจดการความรดานการผลตบณฑต

4. สรปมตการประชมคณะกรรมการฯ เมอวนท 17 สงหาคม พ.ศ.2557

76

(ตอ) ลาดบ กจกรรม ผลการดาเนนงาน ผลผลต หลกฐาน

1 (ตอ)

การบงชความร

ประชมคณะกรรมการฯ เมอวนพธท 17 สงหาคม พ.ศ.2557 ซงในการประชมครงน พบวา โปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตรไดจดการเรยนการสอนดวยวธดงกลาว 3. ประธานฯ ไดมอบหมายใหรองประธานและทมงานทาการทบทวนแนวคดทเปนองคความรเกยวกบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) จากเอกสารตารา เพอนาไปสงเคราะหเปนองคความร รวมถงมอบหมายใหโปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตรสรปแนวทางการดาเนนงานการจดการเรยนการสอน เพอดาเนนการในขนท 2 ตอไป

2 การสรางและแสวงหาความร

ประธานคณะกรรมการฯ ไดเชญผทเกยวของมาประชมเพอทาการสงเคราะหองคความร เมอวนองคารท 26 สงหาคม พ.ศ.2557 เพอวางโครงสรางความร เพอเตรยมพรอมสาหรบการเกบความร อยางเปนระบบ โดยองคความร ประกอบดวยความรสองสวนคอ

- ความรจากเอกสาร / ตารา (Explicit Knowledge)

- ความรทฝงอยในตวคน (Tacit Knowledge)

1. โครงสรางองคความรเกยวกบการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL)

2. แนวทางการจดการเรยนการสอนโปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตรทมการ

1. รายงานการประชม เมอวนท 26 สงหาคม พ.ศ.2557

77


2 (ตอ)

การสรางและแสวงหาความร

ประยกตใช PBL โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร” และสามารถนามาเปนตนแบบได

3 การจดความรใหเปนระบบ

คณะทางานรวบรวมเอกสารองคความร โดยในเอกสารมองคความร 2 สวน ไดแก สวนท 1 เทคนคการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา : การเรยนรโดยใช ปญหาเปนฐาน (Problem- based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) สวนท 2 แนวปฏบตการการบรณาการรายวชาในหลกสตร โดยการจดการเรยนรแบบ PBL : กรณศกษาจากหลกสตรสารสนเทศภมศาสตร (GIS)

1. มเอกสารเผยแพรองคความรเทคนคการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา กรณ การผสมผสานการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร” และ

2. กรณศกษาจากโปรแกรมวชา GISมการเผยแพรองคความรไปยงโปรแกรมวชาตางๆ ภายในคณะ

1. เอกสารเผยแพรองคความร

2. บนทกขอความเผยแพรองคความรฯ ฉบบวนท 15 กนยายน พ.ศ.2557

78


4

ประมวลและกลนกรองความร และการจดการความรใหเปนระบบ

จดกจกรรมแลกเปลยนความร ครงท 1 โดยการเผยแพรองคความรจากหลกสตร GIS (เปนสาขาหลกกลมสงคมศาสตร) ไปยงตวแทนของสาขาวชาในกลมมนษยศาสตร ไดแก ภาษาไทย ภาษาองกฤษ ภาษาจน วจตรศลปและประยกตศลป นาฏศลปและการละคร และดนตร โดยมวตถประสงคเพอ เพอคนหาแนวปฏบตของศาสตรทางดานมนษยศาสตร เมอวนท 1 ตลาคม พ.ศ.2557

1. สรปแนวทางการจดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) ของโปรแกรมวชาในกลมมนษยศาสตร

1. บนทกเชญประชม 2. สรปมตทประชม

5 การเขาถงความร การทาใหผใชความรนนเขาถงความรทตองการไดงายและสะดวก

คณะทางานไดจดทาเอกสารเผยแพรองคความร โดยเพมเตม เนอหาแนวทางการจดการเรยนการสอนโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) ของโปรแกรมวชาในกลมมนษยศาสตร

1. เอกสารการเผยแพรองคความรเพมเตมสวนท 3 องคความรจากสาขามนษยศาสตร

1. บนทกขอความเผยแพรองคความรฯ ฉบบวนท 10 พฤศจกายน พ.ศ.2557

2. เวบไซตคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

79


6 การแบงปนแลกเปลยนความร

จดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร ครงท 2 โดยการเผยแพรองคความรทงในรปของเอกสาร ประสบการณของ GIS รวมถงการคนหาผทนาองคความรไปใช เพอใหมการแลกเปลยนความร ในลกษณะการ story telling โดยกาหนดจดในวนท 4 มถนายน พ.ศ.2558

1. มกจกรรมแลกเปลยนเรยนร 2. แนวทางการนาความรไปประยกตใชและผลทไดรบ 3. เอกสารการเผยแพรองคความรเพมเตมสวนท 3 องคความรจากสาขามนษยศาสตร เพมเตมสวนท 4 ประสบการณจากการนาความรไปใช

1. บนทกเชญเขารวมกจกรรม 1. แบบสารวจ

โปรแกรมวชาทไดมการนาความรไปใช

2. บทสรปแนวทางการนาความรไปประยกตใชและผลทไดรบ

7 การเรยนร

- เกดระบบการเรยนรจาก การสรางองคความร นาความรไปใช และหมนเวยนตอไปอยางตอเนอง - ตดตามการนาองคความรไปใชประโยชนของหนวยงาน

ม ห ล ก ส ต ร ทส า ม า ร ถ เ ข ย น แ น วทา งก ารกา รจ ดก า รเ ร ย น ก า ร ส อ นระดบอดมศกษา โดยการ บรณาการรายวชาในหลกสตร

ทงน จากการจดกจกรรมแลกเปลยนเ ร ยนร เ ม อ ว น ท 4 มถนายน พ.ศ.2558 มการอภปรายถงวธการจดการเรยนร ทอาจมค ว า ม ห ล า ก ห ล า ยมากกวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) และ

1. แบบตดตามแนวทางการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา กรณ การผสมผสานการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร

2. มคอ.3 ภาคการเรยนศกษาท 1 / 2558

80


การจดการเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) โ ด ย ใ ห ผ ส อ นคา นง ถง การจดการเ ร ย น ร แ บ บ Active Learning เ ช น ก า รจ ด ก า ร เ ร ย น ร ด ว ยการศกษาดวยตนเอง ( Self Study) ก า รจ ด ก า ร เ ร ย น ร ด ว ยบทบาทสมมต เปนตน

3. องคความรทไดรบจากการจดการความร 3.1 แนวทางการจดการเรยนการสอนระดบอดมศกษา กรณ การผสมผสานการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) กบ การเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) โดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร กรณศกษาจาก โปรแกรมวชาสารสนเทศภมศาสตร ทเรยกวา “การจดการเรยนการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” (รายละเอยดตามเอกสารสรปองคความร)

ทงน จากการจดกจกรรมแลกเปลยนเรยนร เมอวนท 4 มถนายน พ.ศ.2558 มการอภปรายถงวธการจดการเรยนร ทอาจมความหลากหลายมากกวา การจดการเรยนรโดยใชปญหาเปนฐาน (Problem-based Learning ; PBL) และ การจดการเรยนรดวยโครงงาน (Project-based Learning ; PBL) โดยใหผสอนคานงถง การจดการเรยนรแบบ Active Learning เชน การจดการเรยนรดวยการศกษาดวยตนเอง (Self Study) การจดการเรยนรดวยบทบาทสมมต เปนตน

81

สรปหลกการสาคญของรปแบบการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว

รปแบบการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว หมายถง รปแบบการจดการเรยนการสอนแบบโครงงานทชนงานเดยวสามารถตอบโจทยหรอมการ บรณาการองคความรอยางนอยสองรายวชา

ทาไมตองยงปนนดเดยวไดนกหลายตว ???? ประหยดกระสน (แรงงาน, เวลา, การดาเนนการ, งบประมาณ,....

ทรพยากร) ไดชนงานทตอบโจทย, บรณาการ, ใชทงความรและทกษะ (นกตว

ใหญ) เกดการเชอมโยงองคความรระหวางรายวชา (ไดนกหลายตว)

ทาอยางไรให ไดนกหลายตว และ ตวใหญ???? คดใหมาก, ระดมสมอง+แชรทรพยากร, รวมกนทางานเปนกลม,

รเขารเรา ขนตอนการปฏบต

(1) วางแผนงานวจยดานการจดรปแบบการเรยนการสอน (2) ประชมเพอแจกแจงรายวชาทงหมดในแตละภาคการศกษา (3) วเคราะหคณลกษณะของแตรายวชาท ตองเรยนในแตละภาค

การศกษา (4) กาหนดมาตรฐานดานองคความร ทกษะ ความสามารถ และความ

เชยวชาญ ทนกศกษาตองทาได ทาเปนในแตละรายวชา (5) กาหนดกรอบของโครงงานทตอบโจทยของแตละรายวชา โดยเนนการ

พฒนาศกยภาพของนกศกษาตามหลกการเรยนรแบบขนบนได โดยเรมจากการเขาใจทฤษฏ การฝกปฏบต และการประยกตใช

82

(6) บรณาการรปแบบการเรยนการสอนมาใชเปนกรอบวธคดของการจดทาโครงงาน โดยตงอยบนฐานของการจดโครงการ (project based) ฐานปญหา (problem based) และฐานชมชน (community based) โดยท

- รปแบบการเรยนการสอนบนฐานของการจดโครงการ มงเนนในดานการฝกใหนกศกษาเรยนร เสนอ และจดโครงการ โดยผลผลตทไดตองเปนชนงานทสอดคลองกบเนอหาของรายวชา และมการบรณาการองคความรมากกวาหนงชดเพอจดทาโครงการดงกลาว หนงชนงานทเกดขนตองตอบโจทยรายวชาอยางนอย 2 รายวชา โดยรายละเอยดการเชอมโยงรายวชา

- รปแบบการเรยนการสอนบนฐานปญหา มงเนนการผลตชนงานทแกปญหาทเกดขนในทองถน เพอนาไปสความรความเขาใจเชงพนท และการบรหารจดการปญหาทเกดขน

- รปแบบการเรยนการสอนบนฐานชมชน มงเนนการศกษาเพอแกปญหาของชมชน เพอสามารถนาองคความรไปใชในชมชนได และสามารถเขาถงพนทไดงาย

(7) เชอมโยงรายวชาในแตละรายวชาเขาดวยกน พรอมทงกาหนดโครงงาน (project) ทนาไปสการเรยนร บรณาการของรายวชาทเชอมรอย เพอลดจานวนงานทนกศกษาตองทา โดยเรยกวธการนวา “ยงปนนดเดยวไดนกหลายตว”

(8) จดทาแบบฟอรมการจดทาโครงการ (9) ประสานงานเพอใหเกดการจดทาโครงการ (10) นกศกษาดาเนนการจดทาโครงการ โดยมอาจารยผสอนแตละ

รายวชา เปนอาจารยทปรกษา (11) นาเสนอผลงานหรอชนงานของแตละโครงการ (12) ประเมนผลการพฒนารปแบบการเรยนการสอน/นวตกรรมทสราง

ขน

83

3.2 แนวคดทไดจากการใชเทคนค “การจดการเรยนการสอนแบบยงปนนดเดยวไดนกหลายตว” ทสาคญคอ 1) ผสอนในหลกสตรจะตองเปดใจและสรางเปาหมายรวมกน 2) กจกรรมและชนงานทมอบหมายใหนกศกษาจะตองไมทาใหนกศกษาขาดแนวคดเชงหลกการตามคาอธบายรายวชา 3) ผสอนจะตองตดตามการทางานของนกศกษาอยางตอเนอง

4) ผสอนจะตองใชกระบวนการ PDCA ในการจดกระบวนการเรยนการสอน

5) ประโยชนทไดจะเกดกบนกศกษาโดยตรง ทาใหนกศกษามทกษะทเออตอการเรยนรในศตวรรษท 21

3.3 แนวคดทไดจากกจกรรมการแลกเปลยนเรยนร 1) ตองสรางความเขาใจรวมกนตอกจกรรมการจดการความร โดย ผเขารวมกจกรรมตองเปดใจและมแนวคดเชงบวกตอกจกรรมการจดการความร ในขณะเดยวกนผถายทอดองคความรกตองพรอมทจะยอมรบฟงแนวคด โดยเปาหมายสดทายจะตองสรางจดรวมเพอใหทกหลกสตร หรอผสอนทกคนทมความหลากหลายในศาสตร สามารถนาองคความรทไดไปประยกตใชได 2) จดรเรมของการจดการความรจะตอง เกดจากการเหนชอบรวมกนในการกาหนดประเดนความร 3) ผรบผดชอบบรหารแผนจดการความรจะตองตดตามการดาเนนการอยางตอเนอง และเหนผลชดเจนอยางเปนรปธรรม

84

4. ปญหาอปสรรคและแนวทางแกไขในการดาเนนการจดการความร

ปญหาอปสรรค แนวทางแกไข 1. ระยะเวลาระหวางภาคเรยนท 1 และ ภาค

เรยนท 2 มระยะเวลาสน ทาใหกระบวนการนาความรทไดจากการจดการเรยนการสอนในภาคเรยนท 1 / 2557 ของ ตนแบบองคความร (GIS) ท จ ะถ า ยทอด ไป ให บ คคล อนส าหร บกา รเตรยมการนาความรไปใชในภาคเรยนท 2 /2557 มระยะเวลาจากด

1. ดาเนนการจดการความรประเดนนตอเนองในปการศกษา 2558

2. เนองจากเทคนคนเปนเทคนคการจดการเรยนการสอนโดยการบรณาการรายวชาในหลกสตร ซงรายวชาทจะบรณาการกนนจะตองอยในภาคเรยนเดยวกน และผสอนเปนคนละคน แตบางหลกสตร เมอพจารณารายวชาทจะสามารถมาบรณาการได อยคนละภาคการศกษา จงเกดขอจากดในการดาเนนงาน

2. ใหทกหลกสตรพจารณาปรบแผนการเรยนในปการศกษา 2558

ผสรปรายงาน........................................................ (อาจารย ดร.ปรยานช พรหมภาสต) ประธานคณะกรรมการจดการความร ดานการผลตบณฑต

85

คณะทางาน

1. อาจารย ดร.ปรยานช พรหมภาสต ประธาน 2. อาจารยตรรกพร สขเกษม รองประธาน 3. ผชวยศาสตราจารยศรรตน เจงกลนจนทร ทปรกษา 4. ผชวยศาสตราจารยสนทร ดวงทพย ทปรกษา 5. ผชวยสาสตราจารยประพมพร โกศยะกล กรรมการ 6. ผชวยศาสตราจารย ดร.นศากร ประคองชาต กรรมการ 7. อาจารยเสรมศกด รปตา กรรมการ 8. อาจารยทพยวรรณ สสน กรรมการ 9. อาจารยธวชน ลาลน กรรมการ 10. อาจารยจนทมา กอนจนทรเทศ กรรมการ 11. อาจารยวนสนนท นชนารถ กรรมการ 12. อาจารยนนทวน อนหาดกรวด กรรมการ 13. อาจารยปนดดา พาณชยพนธ กรรมการ 14. อาจารยศศธร ศรรตน กรรมการ 15. อาจารยสวภทร พรณฤทธ กรรมการ

คํานยมิ book-57.pdf · 2016-12-28 ·...

Documents