เนื้อหา - chiang mai...

- คมอปฏบตการคลนกปรทนตวทยา หนาท 1 -

เนอหา บทท 1 การบนทกขอมลทางปรทนต (Periodontal charting) ................................................................................................. 2

บทท 2 การเตรยมตวปฏบตงานและการบนทกขอมลทางปรทนตในระบบโรงพยาบาลทนตกรรม ......................................... 12

บทท 3 การวนจฉยโรค............................................................................................................................................................ 25

บทท 4 การวางแผนการรกษาทางปรทนต .............................................................................................................................. 33


บทท 1 การบนทกขอมลทางปรทนต (Periodontal charting)

การฝกปฏบตงานในคลนกปรทนตวทยา ขนตอนแรกทฝกปฏบตคอการตรวจและบนทกขอมลทางปรทนต เพอประเมนสภาวะปรทนตของผปวย การพยากรณโรคและวางแผนการรกษาอยางครอบคลมกอนเรมการรกษาในขนตอนถดไป ขอมลจากการตรวจจะถกบนทกไวในแบบบนทกขอมลทางปรทนตของสาขาวชา (ภาพท 1 และ 2)

ภาพท 1 แสดงตวอยางแบบบนทกขอมลทางปรทนตของคลนกปรทนตวทยา (ดานหนา)


ภาพท 2 แสดงตวอยางแบบบนทกขอมลทางปรทนตของคลนกปรทนตวทยา (ดานหลง)

ส าหรบนกศกษาชนปท 4 ไมตองใชแบบบนทกขอมลทางปรทนตทมแผนภาพแสดงสภาวะปรทนต (Periodontal status) เนองจากในสวนการปฏบตงาน จะท าการตรวจและใหการรกษาผปวยโรคเหงอกอกเสบ ซงจะใชการตรวจและบนทกสภาวะปรทนตทเรยกวา การท า Periodontal Screening and Recording (PSR)


1. แบบบนทกการซกประวตผปวย (ภาพท 3) นกศกษาชนปท 4 จะไดรบผปวยโรคเหงอกอกเสบทงผปวยใหม (Complete case) และผปวยทเคยไดรบการรกษาทคลนกปรทนตวทยามาแลว (Recheck/Maintenance) เมอไดเจอผปวยในครงแรก นกศกษาตองท าการซกประวตขอมลสวนตว อาการส าคญทางปรทนต ประวตโรคประจ าตว ประวตการใชยา ประวตการแพยา ประวตการใชสารเสพตด (เชน สราและบหร ฯลฯ) รวมถงวดความดนโลหตและอตราการเตนของหวใจ และบนทกขอมลในสวนการซกประวตของผปวย

ภาพท 3 แสดงแบบบนทกการตรวจในชองปากของผปวย

2. แบบบนทกการตรวจปจจยทมผลตอสภาวะปรทนต และการตรวจในชองปากของผปวย (ภาพท 4) ปจจยทมผลตอสภาวะปรทนตของผปวย (นกศกษาสามารถอานเพมเตมไดในบทท 2) ประกอบไปดวย - ปจจยทางระบบทสงเสรมการเกดโรคปรทนตอกเสบ (Systemic factors) สภาวะทางระบบทสงผลตอการเกดโรค ปรทนตอกเสบ เชน โรคเบาหวาน การสบบหร - ปจจยเฉพาะททสงเสรมการเกดโรคปรทนตอกเสบ (Local contributing factors) 1. ความบกพรองของวสดบรณะฟน (Defective restoration) บนทกซฟนและดานต าแหนงทตรวจพบความบกพรองของวสดบรณะฟนทสงผลตอการท าลายอวยวะปรทนต 2. ฟนผ (Caries) บนทกซฟนและดานต าแหนงทตรวจพบฟนผทสงผลตอการท าลายอวยวะปรทนต 3. โรคโพรงประสาทฟน (Pulpal problems) บนทกซฟนทมรอยโรครวมระหวางโรคเนอเยอในและโรคปรทนต(Endo-Perio lesion) ตวอยางเชน ฟนทมรอยโรคปลายรากและมทางระบายของหนองทขอบเหงอก (Endodontic lesion draining through the marginal periodontium) 4. เศษอาหารอดแนน (Food impaction) บนทกบรเวณทมปญหาเศษอาหารอดแนน 5. ปญหาอน ๆ (Others) บนทกซฟนและต าแหนงทตรวจพบปญหาทสงผลตอการท าลายหรอการสญเสยอวยวะ ปรทนต เชน สวนยนเคลอบฟน (Cervical enamel projection; CEP) ภาวะบาดเจบเหตสบ (Trauma from occlusion) การบาดเจบจากการแปรงฟน (Traumatic from brushing) ฟนคดทท าใหสญเสยอวยวะปรทนตบรเวณดานไกลกลางของฟนกรามซทสอง หรอ ฟนทมรากแตกในแนวดง (Vertical root fracture) - ปญหาอน ๆ (Other problems) ปญหาทตรวจพบอน ๆ ทไมสมพนธกบการเกดโรคปรทนตอกเสบ เชน ฟนผดาน บดเคยว ฟนผทะลโพรงประสาท เปนตน เพอเปนประโยชนแกผปวยเพอสงตอการรกษาตอไป

ภาพท 4 แสดงแบบบนทกการตรวจปจจยทมผลตอสภาวะปรทนต และการตรวจในชองปากของผปวย


3. แบบบนทกการตรวจสภาวะปรทนต ส าหรบนกศกษาชนปท 4 จะฝกการตรวจสภาวะปรทนตโดยใช Periodontal Screening and Recording (PSR) ในการตรวจใหใช WHO probe (ภาพท 19) โพรบตรวจทฟนทกซ แตละซจะตรวจ 6 ต าแหนงท mesio-buccal, mid-buccal, disto-buccal, disto-lingual, mid-lingual และ mesio-lingual และบนทกเฉพาะคาสงสดในแตละ sextant ลงในตาราง PSR (ภาพท 5) เมอโพรบต าแหนงดานประชด ควรวางโพรบใหชดจดสมผส (Contact) แลวเอยงโพรบไปตามเคารป (Contour) ของฟนเพอพยายามหยงหาจดทลกทสด ซงมกจะอยใตจดสมผส หากพบวา Sextant ใดมคา PSR score มากกวา 2 ใหนกศกษาบนทกรายละเอยดทพบดวย นกศกษาสามารถอานเพมเตมไดในบทท 2

ภาพท 5 แสดงแบบบนทก Periodontal Screening and Recording (PSR)

แบบบนทกขอมลทางปรทนตทมแผนภาพสภาวะปรทนต (Periodontal status) (ภาพท 6) นกศกษาจะตรวจและบนทกรายละเอยดตาง ๆ ใหครบถวนดงน - ระดบความลกของรองลกปรทนต (Probing pocket depth) ทไดจากการตรวจดวยโพรบ บนทกคาทตรวจไดลงในชองตรงกบฟนทตรวจ - ระดบการรนของเหงอก (Gingival recession) วดคาเหงอกรนดวยโพรบและเปนต าแหนงเดยวกบต าแหนงทวดระดบความลกของรองลกปรทนต บนทกคาทตรวจไดลงในชองตรงกบฟนทตรวจ - ระดบการถกท าลายของกระดกระหวางงามรากฟน (Furcation involvement) ใหบนทกคาทตรวจตาม Hamp’s classification (1975) ท าสญลกษณบนดานบดเคยวของซฟนในแผนภาพ - ระดบความรนแรงของการโยกของฟน (Degree of mobility) ท าการบนทกตวเลขแสดงระดบการโยกของฟนลงบนตวฟน แสดงตวอยางในภาคผนวก - ปญหาของเหงอกยดและเนอเยอในชองปาก (Mucogingival problem) กรณตรวจพบบรเวณทมปญหาใหท าเครองหมาย ลงในชองทตรงกบซฟนทตรวจ - การใหการพยากรณโรคในฟนแตละซ (Individual prognosis) บนทกอกษรยอของการพยากรณโรคของฟนซนน ๆ ลงในชองทตรงกบซฟน

หลงจากท าการบนทกสภาวะปรทนตในใบปรทนตแลว ท าการวาดเสนแสดงระดบขอบเหงอกและเสนแสดงระดบรองลกปรทนตลงในแผนภม ในสวนของการปฏบตงานของนกศกษาชนปท 4 นน ไมตองใชแบบบนทกขอมลทางปรทนตทมแผนภาพแสดงสภาวะปรทนต


ภาพท 6 แสดงแบบบนทกสภาวะปรทนต (Periodontal status)

4. แผนภมแสดงรปฟนทงปากเพอใชในการบนทกคาเลอดออกเมอหยงดวยโพรบ (Bleeding index) (ภาพท 7) ใชในการบนทกคาเลอดออกเมอหยงดวยโพรบ (bleeding on probing; คา BI) โดยการบนทกคา BI การวดจด

เลอดออกสามารถท าไปพรอมกบการท า periodontal screening and recording (PSR) หากพบวามเลอดออกในทนท หรอเลอดคอยๆ ซมออกมาจนปรากฏใหเหน แสดงวามการอกเสบของเหงอกอยในบรเวณดงกลาว บนทกโดยการระบายสแดงต าแหนงทมจดเลอดออก

ภาพท 7 แสดงแผนภาพส าหรบบนทกคาเลอดออกเมอหยงดวยโพรบ (Bleeding index; BI)

𝐵𝑙𝑒𝑒𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑖𝑛𝑑𝑒𝑥 =จ านวนต าแหนงทมเลอดออกเมอหยงโพรบจ านวนต าแหนงฟนทงหมด (ซฟน × 4)

× 100


กรณทผปวยเคยไดรบการรกษาทคลนกปรทนตวทยามากอน ใหนกศกษาบนทกคา BI เดมของผปวยทไดรบการบนทกครงลาสด เพอน ามาใชในการประเมนเปรยบเทยบสภาวะปรทนตของผปวยดวย

5. ตารางการวนจฉยแยกโรคทางปรทนต (ภาพท 8)

ภาพท 8 แสดงตารางการวนจฉยแยกโรคทางปรทนต

เมอท าการตรวจสภาวะปรทนตโดยใช PSR และคา BI แลวใหนกศกษาบนทกขอมลลงในตารางเพอใชในการวนจฉยโรคทางปรทนตตาม Classification of Periodontal and Peri-implant diseases and conditions ป 2018 ทก าหนดโดย American Academy of Periodontology ขอมลทตองบนทกลงในตาราง ประกอบดวย 1) การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต (Probing attachment loss/Clinical attachment loss) การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตสามารถพบไดในผปวยทมสภาวะโรคปรทนตอกเสบ (Periodontitis patient) และผปวยทไมไดมสภาวะโรคปรทนตอกเสบ (Non-Periodontitis patient) โดยจะพจารณาเปนโรคปรทนตอกเสบเมอมลกษณะทางคลนกดงตอไปน - มการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต โดยมสาเหตมาจากการอกเสบเทานน และ - มการสญเสยของระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตดานประชดของฟนมากกวาหรอเทากบ 2 ซ โดยไมใชซฟนขางเคยงกน (Interproximal CAL of ≥2 non-adjacent teeth) หรอ - มการสญเสยของระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตดานแกมหรอดานชองปาก (ดานเพดานหรอดานลน) ของฟนมากกวาหรอเทากบ 3 มม . และมรองลกปรทนตมากกวาหรอเทากบ 3 มม . ทฟนจ านวนมากกวาหรอเทากบ 2 ซ (Buccal/Oral CAL ≥ 3 mm. with Probing depth ≥ 3 mm. at ≥ 2 teeth) การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตอน ๆ ทไมไดมาจากการอกเสบ เชน การบาดเจบจากการแปรงฟน การมฟนผหรอวสดบรณะบกพรอง การมฟนคดทท าใหสญเสยอวยวะปรทนตบรเวณดานไกลกลางของฟนกรามซทสอง มรอยโรครวมระหวางโรคเนอเยอในและโรคปรทนต (Endo-Perio lesion) หรอ การมฟนรากแตกในแนวดง (Vertical root fracture) เปนตน นกศกษาสามารถน าขอมลจากการตรวจในชองปากมาใชในการประเมน และหากพบการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตในกรณทไมไดเกดจากโรคปรทนตอกเสบ ใหนกศกษาวงกลมสาเหตทท าใหเกดการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตดวย เนองจากต าแหนงนจะไมนบรวมในการประเมนสภาวะปรทนตอกเสบ ตามลกษณะโรคปรทนตอกเสบทกลาวไปแลวขางตน 2) ความลกของรองปรทนต (Probing pocket depth) ผปวยทมสภาวะปรทนตอกเสบ จะมต าแหนงรองลกปรทนตมากกวาหรอเทากบ 4 มม.มเลอดออกเมอหยงโพรบ (Bleeding on probing; BOP) ในบางกรณหากพบต าแหนงทมความลกของรองลกปรทนตนอยกวาหรอเทากบ 4 มม. และต าแหนงนนไมม BOP สามารถบนทกขอมลอยในระดบ Health หรอ Gingivitis ได หากพบวามต าแหนงทรองลกปรทนตมากกวาหรอเทากบ 4 มม. และมเลอดออกเมอหยงโพรบ ใหนกศกษาบนทกต าแหนงและดานของซฟนทมรองลกปรทนตในชองวางของตาราง 3) คาเลอดออกเมอหยงโพรบ (Bleeding index) ผปวยจะมสภาวะเหงอกอกเสบหรอปรทนตอกเสบ เมอมคาเลอดออกเมอหยงโพรบมากกวาหรอเทากบ 10%


4) การสญเสยกระดกเมอประเมนดวยภาพรงส (Radiological bone loss) ใหนกศกษาบนทกรายละเอยดเพมเตม หากพบวามบรเวณทมการท าลายของยอดสนกระดกเบาฟน (Alveolar bone crest) ในภาพรงส

6. การวนจฉยโรคและพยากรณโรค (Diagnosis and Overall prognosis) (ภาพท 9)

ภาพท 9 แสดงแบบบนทกขอมลทางปรทนตสวนการวนจฉยและการพยากรณโรค

หลงจากบนทกขอมลทงหมดแลว นกศกษาสามารถวนจฉยโรคตาม AAP 2018 ดงน - Clinical gingival health on an intact periodontium - Clinical gingival health on a reduced periodontium stable patient - Clinical gingival health on a reduced periodontium Non-periodontitis patient - Dental plaque-induced gingivitis on an intact periodontium - Dental plaque-induced gingivitis on a reduced periodontium stable patient - Dental plaque-induced gingivitis on a reduced periodontium Non-periodontitis patient - Periodontitis (ส าหรบนกศกษาชนปท 4 ไมตองบนทก Staging และ Grading ของโรค Periodontitis) ท าการพยากรณโรค (Prognosis) และสามารถเพมเตมรายละเอยดของการพยากรณโรคในชองวางดานลางได ตวอยางภาพท 10

ภาพท 10 แสดงตวอยางการบนทกการวนจฉยโรคและการพยากรณโรค

7. แบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย (ภาพท 11) ส าหรบแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย จะเปนการบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย โดย

นกศกษาตองท าการบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวยตงแตครงแรกทมาพบทนตแพทย รวมถงการดแลอนามยชองปากของผปวยในปจจบน และท าการประเมนระดบคราบจลนทรย หนน าลาย ความรวมมอ ตลอดจนทกษะในการท าความสะอาดของผปวย โดยภายหลงจากทนกศกษาไดท าการตรวจภายในชองปากและบนทกในแบบบนทกการตรวจในชองปากของผปวยสงใหอาจารยนเทศเรยบรอยแลว ใหนกศกษาประเมนและบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย โดยบนทกขอมลทไดจากการซกประวตเกยวกบอนามยชองปากรวมกบการสงเกต แลวจงยอมสคราบจลนทรยและบนทกต าแหนงทตดสยอมคราบจลนทรย และบนทกลงในแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย ในกรณทผปวยเคยไดรบการยอมสคราบจลนทรยในคลนกปรทนตวทยา ใหนกศกษาบนทกคา PI ครงลาสดและวนททไดรบการบนทกดวย

นอกจากนนทกครงทผปวยมารบการรกษาจะตองมการบนทกรอยละของต าแหนงทตดสยอมคราบจลนทรยทค านวณได ลงในแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย และใหระบถงบรเวณทผปวยยงท าความสะอาดไดไมด รวมถงการสอนอนามยชองปากเพมเตม เพอใหเหนพฒนาการของผปวยในการดแลอนามยชองปาก ดงตวอยางการบนทกในแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวยดงภาพท 11

✓ ✓

✓ ผปวยสขภาพแขงแรง ใหความรวมมอดและมทกษะการดแลอนามยชองปากทด


ภาพท 11 แสดงตวอยางแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย

สวนการบนทกคา PI ใหพจารณาจากการม/ไมม คราบจลนทรยทยอมตดสบรเวณคอฟน หากต าแหนงทยอมตดสมไดอยบรเวณคอฟนแตอยทดานอนทไมตดกบขอบเหงอก เชน บรเวณใกลปลายฟน หรอ ดานบดเคยว จะไมน ามาบนทกในแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวย แตหากคราบจลนทรยทยอมตดสอยตดขอบเหงอกบรเวณคอฟนไมวาจะหนาหรอบาง จะตองบนทกในแบบบนทกสภาวะอนามยชองปากของผปวยดวย (ยกเวนกรณทเนอฟนเปนรพรน แลวมสตดอยในรพรน แตไมมคราบจลนทรยทตดสเปนแถบตามคอฟนกจะไมน ามาบนทก) โดยในฟนแตละซจะดการตดสยอมคราบจลนทรย 6 ดาน แตทดานประชด (proximal) ไมวาจะพบการตดสทงทดานใกลกลางดานแกมและดานใกลกลางดานลน (หรอดานไกลกลางดานแกมและดานไกลกลางดานลน) หรอพบการตดสทดานใดดานหนง ใหบนทกต าแหนงทตดสยอมเพยง 1 ต าแหนง ระบายสน าเงนในชองทตดสยอม ซงหมายความวา ดานทตดสจะถกแสดงไวเพยง 4 ต าแหนง ทง ๆ ทการตรวจท าทงสน 6 ดาน จากนนจะค านวณรอยละของการมคราบจลนทรย โดยนบจ านวนดานทพบการตดสแลวหารดวยจ านวนดานทงหมด (ไดมาจากการน าซฟนทงหมดในชองปากคณดวย 4)

หมายเหต: การบนทกคา PI ใหท าทกครงทผปวยมารบการรกษา

***หมายเหต บนทกคา BI กอนการท า PI เสมอ เนองจากการท า PI จะมสยอมคราบจลนทรยท าใหมองเหนจดเลอดออกไมชดเจน หากนกศกษายอมสคราบจลนทรยกอนการท า BI

จะไมไดรบการตรวจคา BI และจะมผลตอคะแนนปฏบตงานประจ าวน***

𝑃𝑙𝑎𝑞𝑢𝑒 𝑖𝑛𝑑𝑒𝑥 =จ านวนต าแหนงตดสยอมคราบจลนทรยจ านวนต าแหนงฟนทงหมด (ซฟน × 4)

× 100


8. แบบบนทกการวางแผนการรกษา (Treatment planning) (ภาพท 12) เมอนกศกษาท าการวนจฉยและพยากรณโรคของผปวยแลว จงสามารถน าขอมลจากการตรวจทางคลนก ลกษณะ

ทางภาพรงสมาวางแผนการกษาใหกบผปวยซงแบง 4 ขน ดงน 1. การรกษาขนทวกาย (systemic phase) 2. การรกษาขนตนหรอขนเตรยมอนามยชองปาก (hygienic phase)

- การรกษาฉกเฉน (Emergency phase) 3. การรกษาขนแกไขสภาพ (corrective phase) 4. การรกษาระยะคงสภาพ (maintenance phase)

นกศกษาสามารถอานเพมเตมไดในบทท 2

ภาพท 12 แสดงแบบบนทกการวางแผนการรกษา (Treatment planning)

9. แบบบนทกการรกษา (Treatment record) (ภาพท 13)

ภาพท 13 แสดงแบบบนทกการรกษา (Treatment record)

นกศกษาจะตองบนทกการรกษาทท าในแตละครงทพบผปวยใหครบถวน และวางแผนงานทจะท าในครงตอไป หรออาจเขยนการสงตอผปวยในระยะคงสภาพ และใหอาจารยนเทศงานเซนก ากบทกครง


10. แบบบนทกการรกษาทางปรทนต (ภาพท 14) ส าหรบการรกษาในครงตอไป นกศกษาจะใชแบบบนทกการรกษาทางปรทนตดงภาพท 14 ส าหรบการบนทกการ

รกษาขดหนน าลายและเกลารากฟน นกศกษาจะตองท าการบนทกการรกษาทท าในแตละครงอยางละเอยด จากนนจงใหอาจารยนเทศงานลงชอก ากบ

ภาพท 14 แสดงแบบบนทกการรกษาทางปรทนต


บทท 2 การเตรยมตวปฏบตงานและการบนทกขอมลทางปรทนตในระบบโรงพยาบาลทนตกรรม

ในระบบการฝกปฏบตงานในคลนกปรทนตวทยานน ทางโรงพยาบาลทนตกรรมไดเรมใชระบบการจดเกบขอมลดจตอล หรอระบบดจการด (digicard) โดยเรมใชจรงตงแตปการศกษา 2558 โดยมวตถประสงคหลกคอ เพอจดการกบปญหาแฟมขอมลของผปวยสญหาย และชวยในการเกบขอมลของผปวยเปนความลบ ดงนนกอนการเรมปฏบตงาน นกศกษาควรศกษาการท างานของระบบดจการด เพอเขาถงและศกษาขอมลกอนการเรมปฏบตงานในคลนกปรทนตวทยาทกครง

กรณทเปนผปวยเคสใหม (complete case) เมอนกศกษาเรมเขาฝกปฏบตงานในคลนกปรทนตวทยา นกศกษาตองตรวจสอบรายชอผปวยในสมดจายงานของนกศกษาชนปทส และน าหมายเลขของผปวยนอก (hospital number: HN) ของผปวยทนกศกษาไดรบเขาระบบดจการดเพอตรวจสอบการจายงานในแบบบนทกการประเมนสภาพชองปากผปวยเบองตนของสาขาปรทนตวทยา (ภาพท 15) วาเปนผปวยของนกศกษาชนปทส นกศกษาชนปทหา หรอนกศกษาหลงปรญญา เพอตรวจสอบวานกศกษาไดรบผปวยถกตองตามชนป

ภาพท 15 ตวอยางแบบบนทกการประเมนสภาพชองปากผปวยเบองตนของสาขาปรทนตวทยา

กรณทเปนผปวยทเคยไดรบการรกษาแลว (recheck/ maintenance case) ใหนกศกษาน าหมายเลขของผปวยนอกเขาสระบบดจการด เพอศกษาขอมลของผปวยเบองตนในแบบบนทกขอมลผปวย เชน โรคประจ าตวของผปวย ประวตทางทนตกรรม วนทสดทายทผปวยไดรบการรกษาจากคลนกปรทนตวทยา เปนตน เพอประเมนผปวยและรายงานอาจารยนเทศงานในวนทผปวยไดรบการรกษา ผปวยจะมแบบบนทกการรกษาทางปรทนตทมการเขยนโอนสงตอเคส (ตวอยางภาพท 16) หากไมพบการเขยนโอนสงตอเคสผปวย ใหนกศกษาตดตออาจารยหรอเจาหนาทเพอด าเนนการตอไป


ภาพท 16 แสดงตวอยางการเขยนโอนเคสสงตอในแบบบนทกการรกษาทางปรทนต

เมอตรวจสอบวาไดรบผปวยถกตองตามชนปและตามประเภทของการรกษาแลว ใหนกศกษาท าการตดตอผปวยเพอท าการนดหมายเพอรบการรกษา และลงชอผปวยทนดหมายทเจาหนาทประจ าคลนกปรทนตวทยา เพอใหเจาหนาทพมพแถบบารโคดเตรยมไวรอตดกบใบบนทกขอมลผปวยของนกศกษาในวนถดไป

ในแบบบนทกขอมลทางปรทนตส าหรบนกศกษาชนปทส (ภาพท 2) จะมความแตกตางจากนกศกษาชนปทหา เนองจากผปวยของนกศกษาชนปทสจะเปนผปวยในกลมโรคเหงอกอกเสบ (gingivitis case: G.case) ใหนกศกษาบนทกวาเปนผปวยใหม (before hygienic) หรอผปวยทเคยไดรบการรกษาแลวและอยในระยะคงสภาพ (recheck/ maintenance) โดยจะตองบนทกระยะเวลานบตงแตทผปวยไดรบการรกษาครงสดทายไวดวย

การซกประวต การตรวจวนจฉยทางปรทนต มวตถประสงคเพอใหไดมาซงการวนจฉยโรค (diagnosis) การพยากรณโรค

(prognosis) และการวางแผนการรกษาโรค (treatment plan) อยางถกตอง อนจะน าไปสการรกษาโรคปรทนตอยางมขนตอนและมประสทธภาพตอไป ความถกตองของการตรวจและบนทกขอมลสภาวะอวยวะปรทนตทพบ จงถอเปนขนตอนทส าคญส าหรบการวนจฉยและวางแผนการรกษา โดยเมอผปวยมาพบนกศกษาเปนครงแรก นกศกษาควรซกประวต รวมถงอาการส าคญของการมาพบทนตแพทย (chief complaint) ในกรณทผปวยมปญหาฉกเฉนจ าเปนตองไดรบการรกษารบดวน อาจซกประวตผปวยเทาทจ าเปน และใหการรกษาฉกเฉนไปกอน แลวจงนดมาท าการรกษาทสมบรณตอ แตในกรณทผปวยมไดมปญหาฉกเฉนจะท าการซกประวตโดยละเอยดในการพบครงแรก ซงการซกประวตผปวย เปนขนตอนททนตแพทยจะไดมโอกาสท าความรจก สรางความคนเคย รวมถงอธบายถงขนตอนการรกษาโรคปรทนต ขอควรปฏบตของผปวย พรอมกบเปดโอกาสใหผปวยไดซกถามขอสงสยกบ ทนตแพทย เพอชกน าใหผปวยเกดความมนใจ ยนยอม และใหความรวมมอในการรกษา ทนตแพทยจะสามารถประเมนผปวยในเบองตน รวมถงทศนคตของผปวยเกยวกบความตองการและใสใจในการรกษาโรคปรทนต เพอวางแผนการรกษาตามล าดบตอไป

นกศกษาตองลงชอผปวยลวงหนากอนวนนดหมายทเจาหนาทคลนกทกครง ไมอนญาตใหนกศกษาน าผปวยมารกษาโดยพลการ เนองจากผปวยทกคนตองไดรบการประเมนสภาพชองปากผปวยเบองตนโดยอาจารยสาขา ปรทนตวทยากอน และเพอใหเจาหนาทเตรยมพมพแถบบารโคดเพอบนทกขอมลของผปวย นกศกษาตองสงแบบบนทกขอมลผปวยใหเจาหนาทสแกนภายใน 2 วน หลงจากวนทท าการรกษาผปวย การบนทกขอมลทางปรทนต (periodontal charting)

01/06/61

โอนเคส maintenance 6 เดอน เนองจากรกษาเสรจแลว

ชอนกศกษา/ป 4 ลายเซนอาจารย


การสมภาษณเปนการซกถามประวตผปวย เพอใหไดมาซงขอมล ซงประกอบดวย 1. ประวตทางทนตกรรม (dental History) 2. ประวตทางการแพทย (medical History)

1. ประวตทางทนตกรรม ในครงแรกทผปวยมาพบทนตแพทยควรสอบถามถงอาการส าคญทางปรทนต ทน าผปวยมาพบทนตแพทย (chief periodontal complaints) เชน มเลอดออกเวลาแปรงฟน หรอเหงอกบวมบรเวณฟนกรามลางขวา หรอตองการตรวจเชคสขภาพชองปาก โดยควรสอบถามถงอาการเจบปวยทางปรทนต ตงแตอดตถงปจจบน ซกถามถงระยะเวลาทเปน และอาการทเจบปวยนนจนถงปจจบนมอาการอยางไร ไดรบการรกษามากอนหรอไมอยางไร นอกจากน ควรซกถามรายละเอยดเกยวกบประวตการรกษาทางทนตกรรมและปรทนตบ าบดในอดต วาเคยไดรบการรกษาทางทนตกรรมชนดใด เมอไร อยางไร สอบถามถงสาเหตทสญเสยฟนไป พฤตกรรมการดแลอนามยชองปาก หรอนสยสวนตวบางชนดทอาจเสรมความรนแรงของโรคปรทนต เชน การนอนกดฟน การกดเคนฟน เปนตน

2. ประวตทางการแพทย กอนเรมการรกษาทางปรทนต นกศกษาจ าเปนตองท าการศกษาขอมลเกยวกบประวตทางการแพทยและประวตทาง

ทนตกรรมของผปวยทกรายทอยในความรบผดชอบของนกศกษา โดยนกศกษาสามารถตรวจสอบขอมลเบองตนไดจากแฟมประวตผปวยซงจะบนทกขอมลเกยวกบประวตทางการแพทย การไดรบยาเพอรกษาโรคประจ าตวของผปวย และประวตการแพยา

เมอนกศกษาท าการนดหมายผปวยเพอเรมการรกษา นกศกษาตองท าการทบทวนประวตทางการแพทย การรบประทานยา และประวตการแพยากบผปวยอกครง เพอเปนการปรบขอมลใหเปนปจจบน การซกประวตทางการแพทยจะมสวนชวยในการวนจฉยโรค และการวางแผนการรกษา กรณทผปวยมโรคทางระบบ ในการวางแผนการรกษาในผปวยเหลาน ควรระมดระวงเปนพเศษ เพอปองกนการเกดภาวะฉกเฉนขณะท าการรกษาทางทนตกรรม เมอทนตแพทยไดขอมลการเจบปวยจากผปวยแลว อาจมความจ าเปนทจะตองสงตอผปวย เพอขอรบการรกษาหรอขอค าปรกษาจากแพทยกอนท าการรกษาทางปรทนต โรคทางระบบหลายโรคมผลตอการวางแผนการรกษาทางปรทนต ยกตวอยางเชน 1) ผปวยโรคหวใจทมภาวะเสยงตอการเกดเยอบหวใจอกเสบจากการตดเชอแบคทเรยแบบก งเฉยบพลน (subacute bacterial endocarditis; SBE) เชน ผปวยทมปญหาเกยวกบลนหวใจ เปนตน ในกรณเชนนหากนกศกษาไมแนใจเกยวกบโรคประจ าตวของผปวยอาจตองท าการปรกษาแพทยประจ าตวของผปวยกอนเรมการรกษาทางปรทนต โดยทวไปผปวยทมความเสยงตอการเกดเยอบหวใจอกเสบจากการตดเชอแบคทเรยแบบกงเฉยบพลน จ าเปนตองไดรบยาปฏชวนะในขนาดสงเพอปองกนการเกดภาวะดงกลาว โดยยาปฏชวนะทแนะน า คอ อะมอกซซลลน (amoxycillin) ขนาด 2 กรม ใหรบประทาน ½ - 1 ชวโมงกอนการรกษาทางทนตกรรม หากแพยาในกลมดงกลาว ใหใชคลนดามยซน (clindamycin) ขนาด 600 มลลกรม ใหรบประทาน ½ - 1 ชวโมงกอนการรกษาทางทนตกรรม 2) ผปวยทอยในภาวะทเสยงตอการตดเชอจากการรกษาทางทนตกรรม เชน ผปวยทไดรบยากดภมคมกน ผปวยโรคเบาหวานทไมไดรบการควบคมหรอควบคมไดไมด (uncontrolled หรอ poorly controlled DM) อาจจ าเปนตองไดรบการปรกษาแพทยประจ าตวของผปวยกอนเรมการรกษาทางปรทนต 3) ผปวยทไดรบยาตานการแขงตวของเลอด (anticoagulant) นกศกษาอาจตองท าการปรกษาแพทยประจ าตวของผปวยกอนเรมการรกษาทางปรทนต 4) ประวตการแพยา เชน ยาชา หรอยาปฏชวนะบางชนด นกศกษาควรท าการทบทวนเรองโรคทางระบบตาง ๆ ทอาจมผลตอการรกษาทางทนตกรรมเพอประกอบการตดสนใจในการวางแผนการรกษาทางปรทนตอยางถกตองและเหมาะสมกบผปวย และนกศกษาตองบนทกคาความดนโลหต อตราการเตนของหวใจ รวมถงประวตการใชสารเสพตดในวนทซกประวตและตรวจผปวยใหครบถวน ตามแบบบนทกดงภาพท 17


ภาพท 17 แบบบนทกขอมลทางปรทนตส าหรบนกศกษาชนปทส สวนขอมลประวตของผปวย

การตรวจทางปรทนต กอนการตรวจภายในชองปาก นกศกษาจะตองรายงานการซกประวตทางการแพทยและทางทนตกรรมของผปวยตออาจารยนเทศ บนทกลงในแบบบนทกปรทนต ซงการปฏบตงานของนกศกษาชนปท 4 นน จะท าการตรวจและใหการรกษาในผปวยโรคเหงอกอกเสบ ซงจะใชการตรวจและบนทกสภาวะปรทนตทเรยกวา การท า PSR ในคมอนจะอธบายถงทงการตรวจและบนทกสภาพอวยวะปรทนต และการท า PSR

ฟนแตละซในชองปากจะไดรบการตรวจอยางละเอยด เพอใหทราบถงสภาพของอวยวะปรทนต และปจจยทเกยวของกบการเกดโรค รวมถงตองมการประเมนปจจยสงเสรมการเกดโรคทงปจจยทางระบบ และปจจยเฉพาะท เพอการวางแผนการรกษาทเหมาะสมกบผปวยแตละราย เพอประโยชนในการวนจฉยโรค การพยากรณโรค และการวางแผนการรกษาโดยสงเขปตอไป โดยนกศกษาควรตรวจและบนทกในแบบบนทกปรทนต (ภาพท 18) ตามรายละเอยดดงน

ภาพท 18 แบบบนทกขอมลทางปรทนต สวนการตรวจปจจยสงเสรมการเกดโรคปรทนตและการตรวจในชองปาก

ปจจยสงเสรม (contributing factors) การเกดโรคปรทนต • ปจจยทางระบบ (systemic factors)

หมายถง ปจจยทางระบบทมอทธพลตอการเกดและการด าเนนโรคปรทนต ในปจจบน ปจจยทมหลกฐานการศกษายนยนวาเปนปจจยเสยง (risk factor) ตอการเกดและการด าเนนโรคปรทนต ไดแก การสบบหร และโรคเบาหวาน นอกจากน ยงมปจจยทางระบบอน ๆ ทอาจมผลตอการอกเสบของอวยวะปรทนต ไดแก การเปลยนแปลงของฮอรโมนในชวงการเปนวยรน หรอระหวางตงครรภ การรบประทานยาบางชนด เชน ยาในกลมแคลเซยม แชนเนล บลอคเกอร (calcium channel blocker) ยากนชกกอาจสงผลใหเกดการบวมโตของเหงอกได

• ปจจยเฉพาะท (local factors) หมายถง ปจจยเฉพาะททสงเสรมใหเกดโรคปรทนต หรอท าใหโรคปรทนตในต าแหนงนน ๆ มการด าเนนโรคทรนแรงขน ปจจยเหลานมหลายปจจย โดยอาจจ าแนกไดเปน

✓ นายด ฟนสวย 45 62-00000

มเลอดออกเวลาแปรงฟน เบาหวาน (คา FBS=120 mg/dl HbA1C = 6.0% ตรวจเมอวนท 26/06/62) พบหมอทก 3 เดอนทรพ.มหาราช ทานยา Metformin 500 mg วนละ 3 ครง แพยา Amoxicillin ทานแลวมผนแดง

129 76 69 เคยสบบหร (5 pack-year) เมอ 5 ปกอน ปจจบนเลกสบแลว

เบาหวาน (HbA1c = 6.0%)

45(B) overhanged margin 26(M) Dental caries, 34(B) Root caries

36(MOD) Primary endodontic lesions with secondary periodontal involvement 25/26, 35/36

37(D) PD 6 mm due to 38 MA impaction, 45(B) gingival recession 3 mm due to trauma from brushing, 12 palatogingival groove 35(O) Dental caries, 46(O) pulp necrosis with AAP


1) ปจจยสงเสรมการสะสมของคราบจลนทรยเฉพาะต าแหนง เชน 1.1) ความบกพรองของการบรณะฟน (defective restoration) ขอบวสดหรอขอบครอบฟนทพบวามความบกพรอง เชน มลกษณะขอบเกน (overhanged margin) หรอขอบไมเตม (under margin) เปนปจจยสงเสรมทส าคญในการเกดโรคปรทนต เนองจากท าใหการก าจดคราบจลนทรยในบรเวณนน ๆ ท าไดยาก หรอท าไมไดเลย และเปนสภาวะทตองการการแกไขใหหมดไป ลกษณะดงกลาวอาจตรวจพบไดโดยตรงในชองปาก โดยใชเครองมอตรวจ (explorer) เขยโดยรอบขอบวสดอดหรอครอบฟน หรอตรวจดจากภาพถายรงสชนดกดปก (bite-wing) หากฟนซทพบมลกษณะบกพรองดงกลาวใหเขยนอกษรยอลงในชองกรอกขอมล เชน ฟนซ 45 ซงพบวามขอบวสดอดเกนบรเวณดานแกม (buccal) ใหเขยนอกษรยอ 45 (B) overhang margin ลงในชองกรอกขอมล ส าหรบดานไกลกลาง (distal) ดานใกลกลาง (mesial) และดานลน (lingual) ใหใชอกษร D, M และ L ตามล าดบ (ดงตวอยางภาพท 18) ลงในแบบบนทกปรทนต

1.2) การผของฟนทพบบนตวฟนและบนรากฟน (caries) ในทนจะบนทกเฉพาะลกษณะการผทอาจเกยวของกบโรคปรทนตเทานน ไดแก ฟนผบรเวณคอฟน (cervical area) ฟนผบรเวณซอกฟน (proximal) หรอฟนผบรเวณรากฟน (root) เพราะการผในบรเวณดงกลาวยอมท าใหมการสะสมของคราบจลนทรยในบรเวณนนและก าจดออกไดยาก จงควรไดรบการแกไขหากตองการใหอวยวะปรทนตของฟนซนนกลบสสภาพแขงแรงสมบรณ การกรอกขอมลในสวนตวฟนและรากฟนใหใชอกษรยอ M, D, B และ L พรอมกบระบซฟนดวย (ดงตวอยางภาพท 18)

1.3) การลกลามของโรคเขาไปในเนอเยอใน (pulpal involvement) หลายครงทพบวาโรคปรทนตมการลกลามเขาไปในเนอเยอใน เชน กรณทมการละลายของกระดกจนถงปลายรากฟน หรอกรณของฟนกรามใหญ ซงมการท าลายของอวยวะปรทนตระหวางงามรากฟน (furcation) และกลายเปนทเกบกกของเชอแบคทเรยจ านวนมาก ในกรณทวานหากฟนซนน ๆ มคลองรากฟนเกน (accessory canal) ทเชอมตอระหวางเนอเยอในกบบรเวณใตงามรากฟนแลวอาจท าใหเนอเยอในเกดการตดเชอในเวลาตอมาได การตรวจความมชวตของฟนโดยใชเครองทดสอบความมชวตของเนอเยอในดวยไฟฟา (electric pulp test; EPT) ในฟนทมอาการนาสงสย อาจชวยบอกใหทราบไดวาฟนแตละซมการลกลามของโรคเขาไปในเนอเยอในหรอไม โดยจะบนทกซฟนทมรอยโรคปลายรากและมทางระบายของหนองทขอบเหงอก (Endodontic lesion draining through the marginal periodontium) เปนปจจยเฉพาะทเทานน

1.4) เศษอาหารอดแนนในซอกฟน (food impaction) ขณะทตรวจในชองปาก อาจพบวาบรเวณซอกฟนบางแหงโดยเฉพาะอยางยงในบรเวณฟนหลงมเศษอาหารอดแนนคาอยในซอกฟน หรอบางครงผปวยเองเปนผบอกใหทราบวามกมเศษอาหารอดแนนในซอกฟนนน ๆ ทกครงหลงรบประทานอาหาร และก าจดออกไดยาก ภาวะดงกลาวนจ าเปนตองไดรบการตรวจพบและแกไขเสยแตเนน ๆ เนองจากซอกฟนทอยในสภาวะทวานเปนระยะเวลานานมกมการลกลามของโรคปรทนตอยางรนแรง หรออาจเกดฟนผตามมาได และยงยากตอการรกษา โดยเฉพาะอยางยงหากเกดในฟนกรามหลงบน และมการลกลามของโรคเขาไปในบรเวณงามรากฟนทอยดานซอกฟนโอกาสทจะรกษาโรคปรทนตของซนน ๆ ใหกลบสสภาพแขงแรงจะเปนไปไดยากมาก การบนทกขอมลในสวนนเนองจากเปนลกษณะทพบระหวางฟน 2 ซทตดกน ดงนนเมอพบวาฟนคใดคหนงมเศษอาหารอดแนนระหวางซอกฟนใหบนทกซฟนทง 2 ซ (ดงตวอยางภาพท 18)

2) ลกษณะทเออตอการเกดและด าเนนโรคปรทนต 2.1) สวนยนเคลอบฟน (cervical enamel projection ;CEP) คอสวนของเคลอบฟนทยนยอยลงไปในบรเวณงามรากฟนของฟนกราม ซงจะท าใหบรเวณดงกลาวมการยดเกาะของเหงอกกบฟนเปนแบบเฮมเดสโมโซม (hemidesmosome) แทนทจะเปนแบบการยดเกาะดวยเนอเยอยดตอทพบในฟนปกต ซงลกษณะการยดเกาะดงกลาวจะท าใหความตานทานตอการรกรานของเชอแบคทเรยลดลง ท าใหเกดโรคปรทนตไดงาย


2.2) รองดานตอเพดานและเหงอก (Palatogingival groove) เปนลกษณะทผดปกตทางกายวภาคตงแตก าเนด มกพบในฟนหนาบนมลกษณะเปนรองลกททอดยาวจากบรเวณแองกลางฟน (central fossa) พาดขามปมคอฟน (cingulum) ไปจนถงรากฟน สภาพของรองลกทเกดขนจะสมพนธกบการสะสมของคราบจลนทรยและการอกเสบของเหงอกรวมถงการก าจดคราบจลนทรยในบรเวณนท าไดยาก สงผลท าใหเกดรองลกปรทนตและเกดการท าลายของอวยวะปรทนตไดอยางรวดเรว

2.3) ภาวะบาดเจบเหตสบ (trauma from occlusion) บทบาทของภาวะบาดเจบเหตสบตอการเกดและการด าเนนโรคปรทนตไดมการศกษามาเปนเวลานาน ในปจจบนการศกษาสวนใหญพบวา แรงจากการบดเคยวไมไดเปนตวการส าคญทท าใหเกดโรคโดยตรง กลาวคอ ถาฟนซนน ๆ มการควบคมคราบจลนทรยทดพอหรอฟนซนนไมมการอกเสบของอวยวะปรทนต แมจะไดรบแรงบดเคยวมากเกนปกตกจะไมมผลใหเกดรองลกปรทนตขนมาได แตในกรณทฟนซนนเปนโรคปรทนตอยแลวและไดรบแรงบดเคยวทมากผดปกต จะพบวาการด าเนนโรคจะถกสงเสรมใหเปนไปอยางรนแรงและรวดเรวขน

2.4) การบาดเจบจากการแปรงฟน (Trauma from brushing) มการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต เชน เหงอกรน จากการแปรงฟนแบบผดวธในแนวนอน รวมไปถงการสกบรเวณคอฟนท าใหมการสะสมของคราบจลนทรยบรเวณนน ๆ

2.5) ฟนคดทท าใหสญเสยอวยวะปรทนตบรเวณดานไกลกลางของฟนกรามซทสอง (Impacted wisdom tooth) การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตบรเวณดานไกลกลางของฟนกรามซทสองซงเกยวของกบการขนผดต าแหนงหรอการถอนฟนกรามซทสาม 2.6) ฟนทมรากแตกในแนวดง (Vertical root fracture) การแตกของรากฟนในบรเวณ ⅓ Cervical เปนปจจยเฉพาะททท าใหเกดการเกาะของคราบจลนทรยใตเหงอกมากขน สงผลตอการเกดการอกเสบของเหงอกและอวยวะปรทนต นอกจากนการแตกของรากฟน อาจท าใหเกดการบาดเจบโดยตรงตออวยวะปรทนตโดยรอบจากการโยกของฟน

นอกจากปจจยสงเสรมการเกดโรคปรทนตทไดกลาวมาแลว ยงมปจจยอกหลายประการทสงเสรมการเกดและการด าเนนโรคปรทนต ซงนกศกษาจ าเปนตองท าการศกษาดวยตนเองมากอนการตรวจผปวย เพอเปนประโยชนตอการวนจฉยโรค การพยากรณโรค รวมไปถงการวางแผนการรกษาทถกตองและเหมาะสมส าหรบผปวยแตละราย

3) ปญหาอน ๆ (other problems) ในกรณทนกศกษาตรวจพบปญหาอน นอกเหนอจากปญหาทน าไปสการเกดโรคหรอการสนบสนนใหเกดโรคปรทนต นกศกษาสามารถบนทกปญหาดงกลาวไดในสวนน เชน การมฟนผตามหลมและรองบนตวฟนทจะตองอด การมสนเหงอกวาง (edentulous area) ทตองใสฟน เปนตน ซงจะน าไปสการวางแผนการรกษาในองครวมทเหมาะสมตอไป

การตรวจสภาวะปรทนตโดยการท า Periodontal Screening and Recording (PSR) เปนการตรวจสภาพอวยวะปรทนตในลกษณะคดกรอง (screening) ซงดดแปลงมาจาก Community Index of

Treatment Needs (CPITN) ซงใชในการตรวจวนจฉย และความจ าเปนในการรกษาโรคปรทนตในชมชน ซงเปนการศกษาทางดานระบาดวทยาทพฒนาโดย World Health Organization (WHO) โดย PSR น The American Academy of Periodontology (AAP 1992) และ American Dental Association (ADA 1992) เปนผก าหนดขน การตรวจสภาวะ ปรทนตโดยการท า PSR น ใชเวลาไมนานท าใหสามารถตดสนใจสงตอผปวยไปยงทนตแพทยเฉพาะทางปรทนตไดถกตองและทนทวงท


วธการตรวจมขนตอนดงน ใชเครองมอตรวจทางปรทนตทชอวา WHO Probe ซงจะเปนโพรบโลหะทมตมกลมเลก ๆ เสนผานศนยกลาง 0.5

มม. อยทสวนปลาย (ภาพท 19) ตอจากนนจะเปนแถบโลหะสขาวสนสดทระยะ 3.5 มม. และแถบสด าสนสดทระยะ 5.5 มม. ตามล าดบ (บางครงจะมรองแสดงระยะ 8.5 และ 11.5 มม.) ท าการตรวจสภาวะปรทนตดวยแรงไมเกน 0.25 กรม การท า PSR ท าโดยแบงฟนในชองปากเปน 6 สวน (sextant) (ภาพท 20) ท าการตรวจฟนทกซในชองปากยกเวนฟนกรามซท 3 โดยตรวจซละ 6 ต าแหนง คอ ใกลกลางดานแกม (mesio-buccal) ดานแกม (mid-buccal) ไกลกลางดานแกม (disto-buccal) ใกลกลางดานลน (mesio-lingual) ดานลน (mid-lingual) ไกลกลางดานลน (disto-lingual) (ภาพท 21) และบนทกคาทวดไดสงสดของแตละ sextant ลงในตารางส าหรบบนทก PSR score (ภาพท 5)

ภาพท 19 แสดงสวนปลายของ WHO probe

ภาพท 20 แสดงการแบงซฟนในชองปากส าหรบการท า PSR

ภาพท 21 แสดงการตรวจสภาวะปรทนตซละ 6 ต าแหนง

คาทวดไดจะก าหนดเปนรหสและมความหมายดงตอไปน


• Code : 0 (healthy gingiva) ▪ มองเหนแถบสด าไดชดเจนทงแถบ ▪ ไมมจดเลอดออก (no bleeding on probing) ▪ ไมมหนน าลาย หรอความบกพรองของการบรณะฟนทใกลขอบเหงอก

• Code : 1 (inflammation without detectable calculus or defective margins) ▪ มองเหนแถบสด าไดชดเจนทงแถบ ▪ มจดเลอดออก (bleeding on probing) ▪ ไมมหนน าลาย หรอความบกพรองของการบรณะฟนทใกลขอบเหงอก

• Code : 2 (present of calculus or defective margins but no pocket) ▪ มองเหนแถบสด าไดชดเจนทงแถบ ▪ มจดเลอดออก (bleeding on probing) ▪ มหนน าลายเหนอหรอใตเหงอก หรอมความบกพรองของการบรณะฟนทใกลขอบเหงอก

• Code : 3 (pocket present 3.5-5.5 mm) ▪ บางสวนของแถบสด าอยใตขอบเหงอก

• Code : 4 (deep pocket ≥ 6mm) ▪ แถบสด าทงหมดอยใตขอบเหงอก

การบนทก PSR score ใหใส Code 0-4 ตามคาสงสดทตรวจไดจากแตละ sextant ลงในตาราง หาก sextant ใดมฟนนอยกว า 2 ซ ใหน าค าสงสดท ตรวจได นบรวมกบ sextant ขาง เคยง หากความวการบร เวณงามรากฟน (furcation involvement) พบฟนโยก พบปญหาของเหงอกยดและเนอเยอชองปาก (mucogingival problem) หรอมเหงอกรน 3 มลลเมตรขนไป ควรระบหมายเหต (*) เพอแสดงสภาวะฟนและสภาวะปรทนตทตรวจพบนน ๆ

ตวอยางการบนทก บนทกเพมเตม

* The lower anterior teeth: severe recession * The upper right teeth: furcation involvement with 7 mm. pockets

ภาพท 22 ตวอยางการบนทก PSR

หลงการตรวจเสรจสนแลว หากทก sextant มคา PSR ทวดไดสงสดไมเกน 2 หมายความวานกศกษาชนปท 4 สามารถใหการรกษาผปวยรายนได (ยกเวนกรณ heavy calculus อาจารยนเทศอาจสงตอผปวยใหเปนเคสของนกศกษาชนปท 5 เพอท าการรกษา)

แตถาม sextant ใด sextant หนงมคา PSR เปน 3 ใหนกศกษาเชญอาจารยนเทศเพอประเมนวานกศกษาสามารถใหการรกษาผปวยรายนหรอควรสงตอไปใหนกศกษาชนปท 5 เพอไปท าการรกษาแทน ถาอาจารยนเทศประเมนแลวเหนสมควรใหนกศกษาท าการรกษา ใหนกศกษาปรกษาอาจารยนเทศงานวาจะใหบนทกขอมลปรทนตในรปแบบใด เนองจากแบบบนทกขอมลผปวยโรคปรทนตเปนสงส าคญอยางยงทจะน าไปสการรกษาผปวยไดอยางมประสทธภาพ ขอมลทควรไดรบการบนทกมอยคอนขางมาก ดงนนการจดล าดบขอมลควรท าอยางเปนระบบเพอใหงายและสะดวกตอการเกบรวบรวมขอมล และการน ามาใชงาน

การตรวจสภาวะปรทนตโดยการบนทกขอมลในแผนภาพแสดงสภาวะปรทนต


ส าหรบนกศกษาชนปท 4 ไมตองบนทกสภาวะปรทนตลงในแผนภาพแสดงสภาวะปรทนตในกรณทมคา PSR score ไมเกน 2 แตหากพบวาม PSR score ตงแต 3 ขนไป ใหบนทกขอมลลงในแผนภาพแสดงสภาวะปรทนต

ในแผนภาพการบนทกขอมลทางปรทนต (ภาพท 23 ) ซงใชในคลนกปรทนตส าหรบนกศกษาชนปท 5 จะมความแตกตางจากนกศกษาชนปท 4 เนองจากผปวยของนกศกษาชนปท 5 จะเปนผปวยในกลมโรคปรทนตอกเสบ (periodontitis case: P.case) จะมแผนภาพจ าลองของฟนใหนกศกษาตรวจและบนทกขอมลตาง ๆ ดงน

• การรนของเหงอก (gingival recession)

• ความลกของรองลกปรทนต (probing pocket depth)

• การวดการอกเสบของอวยวะปรทนตโดยดจากการมเลอดออกหลงการโพรบ (bleeding on probing)

• ระดบการถกท าลายของกระดกระหวางงามรากฟน (furcation involvement)

• ระดบการโยกของฟน (degree of mobility)

• ปญหาของเหงอกยดและเนอเยอชองปาก (mucogingival problem)

ภาพท 23 ตวอยางแบบบนทกขอมลทางปรทนตส าหรบนกศกษาชนปท 5

ในการตรวจสภาวะทางปรทนตนน ใช Marquis probe เปนเครองมอตรวจวดความลกของรองลกปรทนต การรนของเหงอก และการอกเสบของอวยวะปรทนต โดย Marquis probe จะมเครองหมายแสดงคาความลกแบงเปน 4 ชวง ชวงละ 3 มลลเมตร (ภาพท 24) ท าการวดทงสน 6 ต าแหนง คอ ใกลกลางดานแกม (mesio-buccal) ดานแกม (mid-buccal) ไกลกลางดานแกม (disto-buccal) ใกลกลางดานลน (mesio-lingual) ดานลน (mid-lingual) และไกลกลางดานลน (disto-lingual)


ภาพท 18 แสดงบรเวณปลายของ Marquis probe

ความลกของรองลกปรทนต (probing pocket depth; PPD) ส าหรบคาความลกของรองลกปรทนต ท าการวดโดยสอด Marquis probe ลงในรองเหงอกหรอรองลกปรทนตจน

ปลายโพรบสมผสกนรองลกปรทนต จะท าการวดและบนทกคาความลกของรองลกปรทนตทงสน 6 ต าแหนงตอฟนแตละซ นกศกษาสามารถอานคาความลกของรองลกปรทนตไดโดยดจากแถบสบนตวโพรบแลวใหบนทกคาทวดได

การรนของเหงอก (gingival recession) การวดการรนของเหงอกท าโดยใช Marquis probe วางทาบบนตวฟนทตองการวด โดยใหปลายของโพรบอยบรเวณ

ขอบเหงอก แลวอานคาเหงอกรนจากระดบขอบเหงอกถงรอยตอระหวางเคลอบฟนและเคลอบรากฟน (cemento-enamal junction; CEJ) คาทวดไดจากการรนของเหงอกจะถกน าไปค านวณระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตทางคลนก (clinical attachment level; CAL) เพอการวนจฉยโรคปรทนตตอไป โดยการค านวณระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตทางคลนกนน ค านวณจาก

CAL = ความลกของรองลกปรทนต + คาเหงอกรน ขณะทตรวจหากนกศกษาพบวามการบวมฟของเหงอกมากขนควบคไปกบการท าลายของอวยวะปรทนตรวมดวย

กรณดงกลาวนใหผตรวจประมาณดวาเหงอกบวมสงจากรอยตอระหวางเคลอบฟนและเคลอบรากฟนเทาใด (โดยใชโพรบ) แลวท าการบนทกเปนคาลบ เชน กรณมเหงอกมเหงอกบวมฟขนมาเหนอรอยตอระหวางเคลอบฟนและเคลอบรากฟนประมาณ 2 มลลเมตร ใหบนทกคาเหงอกรนเปน -2 มลลเมตรเปนตน แลวน าคาทประมาณไดไปหกจากคาความลกของรองลกปรทนตทไดจากการโพรบกจะไดเปนคาการสญเสยการยดเกาะของอวยวะปรทนตทางคลนกทตองการ คาระดบการสญเสยการยดเกาะของอวยวะปรทนตทางคลนกจะถกใชเปนเกณฑส าคญในการวนจฉยความรนแรงของโรค

CAL = ความลกของรองลกปรทนต – สวนฟของเหงอกทอยเหนอ CEJ

ทงน การวดคาเหงอกรนและความลกของรองลกปรทนตควรเปนต าแหนงเดยวกน หมายเหต : 1. ถาไมมเหงอกรนในต าแหนงนน ๆ กไมตองบนทกขอมลของต าแหนงนนลงในตาราง

2. ใหบนทกคาความลกของรองลกปรทนตทมากกวา ถาวดระดบความลกไดระหวางกงกลาง เชน วดไดมากกวา 4 มลลเมตรแตนอยกวา 5 มลลเมตรกใหบนทกเปน 5 มลลเมตร เปนตน

3. ถาตรวจพบเหงอกรน ใหท าการบนทกคาความลกของรองลกปรทนตดวยทกครง


การวดการอกเสบของอวยวะปรทนตโดยดจากการมเลอดออกหลงการโพรบ (bleeding on probing) โดยปกต เหงอกทมสขภาพดจะไมมเลอดออกภายหลงจากใชเครองมอตรวจปรทนต หรอโพรบ สอดลงไปใน

รองเหงอกเบาๆ แตเมอเหงอกมการอกเสบจะพบเลอดออกเมอใชโพรบสอดเขาไปในรองเหงอก การวดจดเลอดออกสามารถท าพรอมไปกบการวดรองลกปรทนต โดยขณะทโพรบเพ อวดรองลกปรทนตนน หากพบวามเลอดออกทงในทนท หรอเลอดคอยๆ ซมออกมาจนปรากฏใหเหน จะหมายถงบรเวณดงกลาวมการอกเสบของอวยวะปรทนต การโพรบบรเวณดานประชดของฟน (proximal) นนจะตรวจทงดานใกลแกม และดานใกลลน หากมเลอดออกดานใดดานหนง หรอทง 2 ดาน ใหบนทกจดเลอดออกเพยง 1 ต าแหนง ซงหมายความวา จดเลอดออกจะถกแสดงไวเพยง 4 ต าแหนง ทงๆ ทการโพรบท าทงสน 6 ต าแหนง

จากนนจะค านวณรอยละของการมจดเลอดออก (ภาพท 19) โดยนบจ านวนดานทพบจดเลอดออกแลวหารดวยจ านวนดานทงหมด (จ านวนดานทงหมดไดจากการน าซฟนทงหมดในชองปากคณดวย 4)

ภาพท 19 แสดงแบบบนทกการมเลอดออกหลงการโพรบ

หมายเหต: การบนทกคา BI จะท าเฉพาะใน visit charting และ visit recheck/maintenance เทานน

ความวการบรเวณงามรากฟน (furcation involvement; FI) ในฟนทมหลายราก นกศกษาตองท าการตรวจเนอเยอปรทนตระหวางงามรากฟนดวย Naber’s probe (ภาพท 20)

หากตรวจพบวาเนอเยอปรทนตระหวางงามรากฟนถกท าลายเนองจากโรคปรทนตใหแสดงระดบความรนแรงของการถกท าลายนนลงในแบบบนทกสภาวะปรทนตใหชดเจน เพอประโยชนในการพจารณาใหค าพยากรณโรคและวางแผนการรกษาตอไป

ภาพท 20 แสดง Naber’s probe

รอยละของจดเลอดออก (𝐵𝑙𝑒𝑒𝑑𝑖𝑛𝑔 𝑖𝑛𝑑𝑒𝑥) =จ านวนดานทมเลอดออกเมอหยงโพรบ

จ านวนต าแหนงฟนทงหมด (ซฟน × 4)× 100


การแบงระดบความรนแรงของการท าลายกระดกระหวางรากฟนหรอความวการบรเวณงามรากฟนมหลายระบบดวยกน ส าหรบในคลนกปรทนตวทยาใชการจ าแนกของ Hamp ในป 1975 (Hamp’s classification) ซงแบงระดบความรนแรงของความวการบรเวณงามรากฟนไว 3 ระดบ คอ

ระดบท 1: มการท าลายของกระดกบรเวณงามรากฟนในแนวนอน สามารถใชสอดเครองมอเขาในบรเวณงามรากฟนไดนอยกวาหรอเทากบ 3 มม.

กรณทตรวจพบความวการบรเวณงามรากฟนในระดบ 1 ใหลากเสนแสดงแนวงามรากฟน

ระดบท 2: มการท าลายของกระดกบรเวณงามรากฟนในแนวนอน สามารถใชสอดเครองมอเขาในบรเวณงามรากฟนไดมากกวา 3 มม. แตไมสามารถใชเครองมอสอดทะลผานไปยงดานตรงขามได

กรณนลากเสนแสดงแนวงามรากฟนและใหแรเงาทบตลอดบรเวณแนวงามรากฟน

ระดบท 3: มการละลายของกระดกบรเวณงามรากฟนจนหมด สามารถใชเครองมอสอดทะลผานไปยงดานตรงขามได (through and through)

กรณนใหเขยนแสดงเหมอนกรณตรวจพบความวการบรเวณงามรากฟนระดบ 2 แตมความตอเนองกบแนวงามรากฟนททะลถงกน

ระดบ 1

ระดบ 2

ระดบ 3

ภาพท 21 การเขยนแสดงความวการบรเวณงามรากฟนในระดบตาง ๆ

ระดบการโยกของฟน (degree of mobility) ระดบการโยกของฟนเปนอกขอมลหนงทใชประกอบการพจารณาใหค าพยากรณโรค การตรวจระดบการโยกของฟน

อาจท าโดยใชนวดานหนงแตะกบตวฟนดานแกมและใชปลายดามกระจกแตะกบตวฟนดานลน จากนนท าการขยบฟนเพอสงเกตการเคลอนขยบของฟน หรออาจท าการตรวจโดยใชสวนปลายของดามกระจกแตะกบตวฟนดานหนง อกดานหนงใชสวนปลายของดามโพรบแตะกบตวฟน

ในแบบบนทกนจะแบงระดบการโยกของฟนเปน 3 ระดบตามการจ าแนกของ Miller ในป 1950 (Miller Classification) คอ

การโยกระดบ 1 หมายถง ฟนโยกในระดบทมากกวาปกตเลกนอย แตไมเกน 1 มลลเมตร การโยกระดบ 2 หมายถง ฟนมการโยกในแนวแกม-ลนไมเกนดานละ 1 มลลเมตร การโยกระดบ 3 หมายถง ฟนมการโยกในแนวแกม-ลนมากกวา 1 มลลเมตรและ/หรอฟนกดยบในแนวดงได


ปญหาของเหงอกยดและเยอเมอกชองปาก (mucogingival problem) ใหพจารณาบรเวณเหงอกยดรวมไปถงบรเวณเยอเมอกชองปากวามความผดปกตใดทท าใหเกดโรคปรทนต ท าใหโรค

ปรทนตรนแรงขน หรอเปนความวการทเกดจากโรคปรทนต เชน หากฟนซใดทมความกวางของเหงอกยดนอยกวา 2 มลลเมตร และจ าเปนตองใชฟนซนนเปนฟนหลก (abutment) ของฟนเทยม อาจตองท าการผาตดเพอเพมความกวางของเหงอกยดใหกบฟนซนน ๆ หรอ การมเหงอกรนในบรเวณทเกยวของกบความสวยงาม เปนตน

การวดความกวางของเหงอกยดท าไดโดยการวดระยะจากขอบเหงอกจนถงรอยตอระหวางเหงอกและเยอเมอกชองปาก (mucogingival junction) ความกวางนเรยกวา ความกวางของเหงอกทม เคอราตน (keratinized gingiva) เมอน า ความกวางนมาลบกบคาความลกของรองลกปรทนต จะไดเปนคาความกวางของเหงอกยด (attached gingiva) กรณทตรวจพบปญหาของเหงอกยดและเยอเมอกชองปาก ใหท าเครองหมาย √ ลงในชองทตรงกบซฟนทตรวจ


บทท 3 การวนจฉยโรค

จากสภาวะปรทนตทตรวจพบท าใหสามารถพเคราะหและใหการวนจฉยถงความรนแรงของโรคปรทนต ซงแตกตางกนไปในฟนแตละซ ปจจบนใชการจ าแนกประเภทของโรคปรทนตโดยบณฑตยสถานทางปรทนตวทยาของประเทศสหรฐอเมรกาในป ค.ศ. 2018 (The American Academy of Periodontology 2018; AAP 2018) ซงไดแบงโรคและสภาวะปรทนตออกเปน 3 หวขอดงน

1. Periodontal health, Gingival diseases and conditions 1.1 Periodontal health and Gingival health 1.2 Gingivitis: Dental biofilm-induced 1.3 Gingival disease: Non-dental biofilm-induced

2. โรคปรทนตอกเสบ (Periodontitis) 2.1 โรคปรทนตอกเสบเนอตาย (Necrotizing periodontal disease) 2.2 โรคปรทนตอกเสบ (Periodontitis) 2.3 โรคปรทนตอกเสบทเกยวของกบโรคทางระบบ (Periodontitis as a manifestation of systemic disease)

3. Other conditions affecting the periodontium 3.1 Systemic disease or conditions affecting the periodontal supporting tissue 3.2 Periodontal abscesses and Endodontic-Periodontal lesions 3.3 Mucogingival deformities and conditions 3.4 Traumatic occlusal forces 3.5 Tooth and prosthesis related factors

โรคปรทนตทพบไดมากในประชากร คอ โรคเหงอกอกเสบ (gingivitis) โรคปรทนตอกเสบ (periodontitis) จากสภาพปรทนตทตรวจพบนกศกษาตองท าการพเคราะหและใหค าวนจฉยถงความรนแรงของโรคปรทนต ซงแตกตางกนไปในฟนแตละซ

*ส าหรบในคมอน จะกลาวถงเฉพาะ Periodontal health and Gingival health, Dental biofilm-induced gingivitis และ Periodontitis เทานน*

Periodontal health and Gingival health Periodontal health คอสภาวะทไมปรากฏอาการอกเสบทางคลนก มระดบของภมคมกนทางชววทยาอยในระดบทสอดคลองกบลกษณะทางคลนกของเหงอกและอยในสภาวะทสมดล (homeostasis) สามารถแบงตามการวนจฉยโรคอางองตาม AAP ป 2018 ไดเปน 2 ลกษณะคอ

1) Clinical gingival health on an intact periodontium ลกษณะอวยวะปรทนตทไมพบเลอดออกเมอหยงโพรบ (BI ≤10%) เหงอกไมบวมหรอแดง ผปวยไมมอาการใด ๆ และไมพบการท าลายของอวยวะปรทนตทงทางคลนกและทางภาพรงส ระดบยอดสนกระดกเบาฟนอยในชวง 1 – 3 มม. จากรอยตอระหวางเคลอบฟนและเคลอบรากฟน (Cemento-enamel junction) เรยกวา Physiological bone levels


2) Clinical gingival health on a reduced periodontium ลกษณะของอวยวะปรทนตทไมพบเลอดออกเมอหยงโพรบ (BI ≤10%) เหงอกไมบวมหรอแดง ผปวยไมมอาการใด ๆ และปรากฏลกษณะอวยวะปรทนตทมการสญเสยระดบการยดเกาะ และมการท าลายของกระดก สามารถแบงตามผปวยไดเปน 2 ลกษณะคอ 2.1) Stable periodontitis patient ผปวยกลมนทเคยไดรบการรกษาโรคปรทนตอกเสบอยางสมบรณ จะพบลกษณะทางคลนก คอ ไมพบเลอดออกเมอหยงโพรบ (BI ≤10%) เหงอกไมบวมหรอแดง และมลกษณะของการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต และการสญเสยระดบกระดกเบาฟนทางภาพรงส ไมพบรองลกปรทนต ในบางกรณอาจพบวามต าแหนงทมรองลกนอยกวาหรอเทากบ 4 มม.ทไมพบเลอดออกเมอหยงโพรบ (BOP) จะถอวาต าแหนงนนเปน closed pocket และไมนบเปนรองลกปรทนตของโรคปรทนตอกเสบ ผปวยกลมนยงคงมความเสยงการกลบมาเปนซ าของโรคปรทนตอกเสบ และควรไดรบการตดตามสภาวะ ปรทนต 2.2) Non-periodontitis patient ผปวยกลมนไมมประวตเคยเปนโรคปรทนตอกเสบมากอน และเนองจากการท าลายของอวยวะปรทนตของผปวยในกลมนไมไดเกดจากการอกเสบ เชนในผปวยทมเหงอกรน หรอในผปวยทเคยไดรบการศลยกรรมเพอเพมความยาวของตวฟน (crown lengthening) ดงนน การสญเสยระดบการยดเกาะอวยวะปรทนตในผปวยกลมน ไมถอวามความเสยงของการเปนโรคปรทนตอกเสบ จะพบลกษณะทางคลนก คอ ไมพบเลอดออกเมอหยงโพรบ (BI ≤10%) เหงอกไมบวมหรอแดง และมลกษณะของการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต หรอการสญเสยระดบกระดกเบาฟนทางภาพรงส

Dental biofilm-induced gingivitis โรคเหงอกอกเสบ (Gingivitis) คอโรคทมเฉพาะการอกเสบของเหงอก โดยมสาเหตมาจากการมการสะสมของคราบจลนทรยบรเวณขอบเหงอก ลกษณะทางคลนกของโรคเหงอกอกเสบ สของเหงอกจะเปลยนจากสชมพเปนสแดงหรอแดงคล า ลกษณะผวเหงอกจะบวม ผวเรยบ มนใส ไมพบจดผวสม รปรางของขอบเหงอกและเหงอกสามเหลยมระหวางฟน อาจพบมการบวมนนและใหญขน เมอวดคาความลกของรองเหงอกโดยทวไปนอยกวาหรอเทากบ 3 มม. ในบางครงหากเหงอกอกเสบบวมมากอาจท าใหรองเหงอก (gingival sulcus) มคาความลกมากกวา 3 มม. แตไมมการสญเสยการยดเกาะของอวยวะ ปรทนต กรณนจะไมนบวาเปนรองลกปรทนตแตจะถอวาเปนรองลกปรทนตเทยม (pseudo pocket)

เหงอกทมการอกเสบเรมแรกอาจจะมสภาพของเหงอกตางจากเหงอกปกตนอยมาก แตสามารถวนจฉยโรคไดโดยดจาก “การมเลอดออก” หลงการใชโพรบสอดลงเบาๆ ในรองเหงอก (ดวยแรงไมเกน 0.25 กรม) แลวดการมเลอดออกหลงจากการตรวจโดยใหรอสกคร (ไมเกน 10 วนาท) และถาการอกเสบของเหงอกมสาเหตมาจากคราบจลนทรย และม BI มากกวาหรอเทากบ 10% จะใหการวนจฉยโรควาเปนโรคเหงอกอกเสบ แตหากการอกเสบของเหงอกมสาเหตมาจากอยางอน ใหอางองตามการจ าแนกชนดของโรคปรทนตของสมาคมปรทนตวทยาแหงประเทศสหรฐอเมรกา (AAP) ป ค.ศ. 2018

การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตอน ๆ ทไมไดมาจากการอกเสบ เชน การบาดเจบจากการแปรงฟน การมฟนผหรอวสดบรณะบกพรอง การมฟนคดทท าใหสญเสยอวยวะปรทนตบรเวณดานไกลกลางของฟนกรามซทสอง มรอยโรครวมระหวางเนอเยอในและโรคปรทนต (Endo-Perio lesion) หรอ การมฟนรากแตกในแนวดง (Vertical root fracture) เปนตน ไมนบวาเปนการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตจากการอกเสบดวยเชนกน

การจ าแนกชนดของโรคปรทนตของสมาคมปรทนตวทยาแหงประเทศสหรฐอเมรกา (AAP) ป ค.ศ. 2018 จดหมวดหมของ Dental biofilm-induced gingivitis อย ในกลมของ Periodontal health and Gingival diseases and conditions โดยสามารถวนจฉยแยก Dental biofilm-induced gingivitis ไดเปนสามสภาวะดงน

1) Dental biofilm-induced gingivitis on an intact periodontium 2) Dental biofilm-induced gingivitis on a reduced periodontium in non-periodontitis patient 3) Dental biofilm-induced gingivitis on a reduced periodontium in successfully treated periodontitis patient


ในการตรวจทางคลนกสามารถวนจฉยแยกโรคระหวาง Clinical gingival health และโรคเหงอกอกเสบ (gingivitis) ในสภาวะ intact periodontium ไดดงตารางท 1

ตารางท 1 แสดงการวนจฉยแยกโรคทางคลนกระหวาง Clinical gingival health on an intact periodontium และ Dental biofilm-induced gingivitis on an intact periodontium

Intact periodontium Health Gingivitis การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต (Probing attachment loss)

ไมม ไมม

ความลกของรองลกปรทนต (Probing pocket depths) *โดยไมนบรวม Pseudo pocket

≤ 3 มม. ≤ 3 มม.

คาเลอดออกเมอหยงโพรบ (Bleeding on probing) < 10% ม ≥ 10% มการท าลายของยอดสนกระดกเบาฟนในภาพรงส (Radiological bone loss)

ไมม ไมม

การตรวจทางคลนกสามารถวนจฉยแยกโรคระหวาง Clinical gingival health และโรคเหงอกอกเสบ (gingivitis) ในสภาวะ Reduced periodontium ของ Non-periodontitis patient ไดดงตารางท 2

ตารางท 2 แสดงการวนจฉยแยกโรคทางคลนกระหวาง Clinical gingival health on a reduced periodontium และ Dental biofilm-induced gingivitis on a reduced periodontium in Non-periodontitis patient

Reduced periodontium in Non-Periodontitis patient Health Gingivitis การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต (Probing attachment loss)

ม ม


≤ 3 มม. ≤ 3 มม.


อาจพบการท าลายทางภาพรงส


การตรวจทางคลนกสามารถวนจฉยแยกโรคระหวาง Clinical gingival health และโรคเหงอกอกเสบ (gingivitis) ในสภาวะ Reduced periodontium ของ ผปวยทมประวตเคยไดรบการรกษาทางปรทนตอยางสมบรณ (Successfully treated stable periodontitis patient) ไดดงตารางท 3

ตารางท 3 แสดงการวนจฉยแยกโรคทางคลนกระหวาง Clinical gingival health on a reduced periodontium และ Dental biofilm-induced gingivitis on a reduced periodontium in stable periodontitis patient

Successfully treated stable periodontitis patient Health Gingivitis การสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต (Probing attachment loss)

ม ม


≤ 4 มม. (ไมมต าแหนงท ≥ 4 มม.

และม BOP)

≤ 3 มม.





โรคปรทนตอกเสบ (periodontitis) โรคปรทนตอกเสบเปนการอกเสบของอวยวะปรทนตทมการท าลายอวยวะปรทนตใตตอรอยตอระหวางเคลอบฟนและเคลอบรากฟนรวมดวย โดยจะพจารณาเปนโรคปรทนตอกเสบเมอมลกษณะทางคลนกดงตอไปน - มการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนต โดยมสาเหตมาจากการอกเสบเทานน - มต าแหนงทมรองลกปรทนตมากกวาหรอเทากบ 4 มม. และเปนต าแหนงทม BOP และ - มการสญเสยของระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตดานประชดของฟนมากกวาหรอเทากบ 2 ซ โดยไมใชซฟนขางเคยงกน (Interproximal CAL of ≥2 non-adjacent teeth) หรอ - มการสญเสยของระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตดานแกมหรอดานชองปาก (ดานเพดานหรอดานลน) ของฟนมากกวาหรอเทากบ 3 มม . และมรองลกปรทนตมากกวาหรอเทากบ 3 มม . ทฟนจ านวนมากกวาหรอเทากบ 2 ซ (Buccal/Oral CAL ≥ 3 mm. with Probing depth ≥ 3 mm. at ≥ 2 teeth) และอางองตามการจ าแนกชนดของโรคปรทนตของสมาคมปรทนตวทยาแหงประเทศสหรฐอเมรกา (AAP) ป ค.ศ. 2018 โรคปรทนตอกเสบ จะวนจฉยตามระยะ (staging) และการด าเนนของโรค (grade) สอดคลองกบเกณฑดงตารางตอไปน (ตารางท 4 และ 5)

ตารางท 4 แสดง Staging ของโรคปรทนตอกเสบ (Periodontitis)


ตารางท 5 แสดง Grade ของโรคปรทนตอกเสบ (Periodontitis)


การพยากรณโรคปรทนต (periodontal prognosis) การใหการพยากรณโรคปรทนต โดยทวไปแบงเปน 2 ระดบ คอ การพยากรณโรคปรทนตในฟนแตละซ (individual tooth prognosis) และการพยากรณโรคปรทนตในภาพรวม (overall prognosis) การใหการพยากรณโรคจะท าภายหลงการตรวจและบนทกขอมลสภาวะปรทนตอยางครบถวน รวมถงการประเมนระดบกระดกเบาฟนจากภาพรงสเพอเปนขอมลในการวางแผนการรกษาตอไป

การพยากรณโรคปรทนตในฟนแตละซ (individual tooth prognosis) เกณฑในการใหการพยากรณโรคนนมหลายหลกเกณฑดวยกน นกศกษาควรท าการศกษาหลกเกณฑตางๆ เพอสามารถใชเปนขอมลในการตดสนใจใหการพยากรณตอไป ในทนจะขอยกตวอยางหลกเกณฑการพยากรณทนยมใชในปจจบน ไดแก เกณฑของ McGuire & Nunn ซงไดน าเสนอในป 1996 โดยไดแบงเกณฑการพยากรณเปน 5 ระดบ ดงน

Good: - สามารถควบคมปจจยทเปนสาเหตกอโรคได (control of etiologic factors) - มอวยวะปรทนตทลอมรอบฟนอยางเพยงพอ (adequate of periodontal support) - งายตอการรกษาในระยะคงสภาพทงโดยตวผปวยเองและโดยทนตแพทย (easy to maintain by patient and

physician) Fair: - มการสญเสยการยดเกาะของอวยวะปรทนตประมาณรอยละ 25 (ประเมนจากการตรวจทางคลนกและภาพรงส)

(~ 25% of attachment loss, clinically and radiographically) - และ/หรอ มการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงามรากฟนในระดบ 1 (and/or Class I furcation involvement) - ต าแหนงและความลกของงามรากฟนสามารถท าการรกษาคงสภาพไดงายดวยความรวมมอทดของผปวย (location

and depth of furca allow proper maintenance with good patient compliance) Poor: - มการสญเสยการยดเกาะของอวยวะปรทนตประมาณรอยละ 50 รวมกบมการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงาม

รากฟนในระดบ 2 (50% of attachment loss and Class II furcation involvement) - ต าแหนงและความลกของงามรากฟนสามารถท าการรกษาคงสภาพได แตท าไดยาก (furcation and depth of

furca allow proper maintenance but with difficulty) Questionable: - มการสญเสยระดบการยดเกาะของอวยวะปรทนตมากกวารอยละ 50 (สดสวนระหวางตวฟนและรากฟนไมด)

[> 50% of attachment loss (poor C/R ratio)] - รปรางของรากฟนไมด (poor root form) - มการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงามรากฟนในระดบ 2 โดยเปนลกษณะการท าลายทใหการรกษาคงสภาพได

ยาก หรอมการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงามรากฟนในระดบ 3 (Cl II furcation involvement not easily to maintain or Cl III furcation involvement)

- มฟนโยกตงแตระดบ 2 ขนไป (≥ 2o mobility) - มการเบยดชดกนของรากฟนอยางชดเจน (significant root proximity)

Hopeless: - ไมมอวยวะปรทนตรองรบฟนอยางเพยงพอ (inadequate attachment to maintain the tooth)


เกณฑของสมาคมปรทนตวทยาแหงประเทศไทย ซงไดน าเสนอในป พศ. 2551 ไดแบงเกณฑการพยากรณเปน 5 ระดบ ดงน

Good: - ฟนทมรองลกปรทนตนอยกวา 6 มลลเมตร รวมกบมระดบกระดกเบาฟนมากกวารอยละ 75 ฟนไมโยก และไมมการ

ท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงามรากฟน โดยฟนเหลานสามารถเกบไดดวยวธการรกษาอยางงาย และสามารถเขาท าความสะอาดไดงาย ใชงานและเปนหลกใหกบฟนเทยมชนดตางๆ ไดด

Fair: - ฟนทมรองลกปรทนตนอยกวา 6 มลลเมตร และมระดบกระดกเบาฟนอยระหวางรอยละ 50-75 ฟนอาจจะโยกบาง

แตไมเกนระดบ 1 หรอมการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงามรากฟนไมเกนระดบ 1 โดยฟนเหลานสามารถเกบไดดวยวธการรกษาอยางงาย และสามารถเขาท าความสะอาดได ใชงานเปนหลกใหกบฟนเทยมชนดตางๆ ได

Poor: - ฟนทมรองลกปรทนตตงแต 6 มลลเมตรขนไป มระดบกระดกเบาฟนอยระหวางรอยละ 50-75 ฟนอาจจะโยกอยใน

ระดบ 0-2 หากมการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณงามรากฟนตองไมเกนระดบ 1 หรอถงระดบ 2 เฉพาะในดานแกมหรอดานลน โดยฟนเหลานยงสามารถเกบได แตมกจะตองรกษาดวยวธทซบซอน การเขาท าความสะอาดยาก ใชงานไดจ ากด อาจจะเปนหลกใหกบฟนเทยมชนดตางๆ ได

Questionable: - ฟนทมรองลกปรทนตตงแต 6 มลลเมตรขนไป มระดบกระดกเบาฟนอยระหวางรอยละ 25-50 ฟนอาจจะโยกอยใน

ระดบ 2-3 มการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณทงามรากฟนระดบ 2-3 โดยฟนเหลานอาจจะสามารถเกบได แตตองรกษาดวยวธทซบซอนและคาดผลการรกษาไดยาก การเขาท าความสะอาดยาก ใชงานไดจ ากด และไมควรเปนหลกใหกบฟนเทยมทกชนด

Hopeless: - ฟนทมรองลกปรทนตตงแต 6 มลลเมตรขนไป มระดบกระดกเบาฟนอยนอยกวารอยละ 25 ฟนโยกอยในระดบ 2-3

มการท าลายของอวยวะปรทนตบรเวณทงามรากฟนระดบ 3 โดยฟนเหลานไมสามารถเกบไดหรอไมมโอกาสรกษาใหดขนได

การพยากรณโรคปรทนตในภาพรวม (overall prognosis)

การใหการพยากรณโรคปรทนตในภาพรวม นกศกษาตองประมวลปจจยทงหมดของผปวยเพอใหการพยากรณ โดยปจจยเสรมอนๆ ทอาจมผลตอการด าเนนโรคหรอการตอบสนองตอการรกษา ประกอบดวยหลายปจจย ยกตวอยางเชน

▪ ปจจยทางคลนกโดยรวม เชน อายของผปวย ระดบความรนแรงของโรค ความสามารถในการควบคมอนามยชองปาก ระดบความรวมมอของผปวย เปนตน

▪ ปจจยทางสงแวดลอมและปจจยทางระบบ เชน การสบบหร โรคทางระบบ (เชน ภาวะเบาหวาน โดยเฉพาะกลมทไมสามารถควบคมปรมาณน าตาลในกระแสเลอดไดด) ประวตครอบครวและพนธกรรม ภาวะความเครยด เปนตน

▪ ปจจยเฉพาะท เชน ปรมาณคราบจลนทรยและหนน าลาย วสดบรณะฟนทอยใตขอบเหงอก รวมไปถงลกษณะทางกายวภาคทสงเสรมการเกดโรคปรทนต ดงไดกลาวไปแลวขางตน นอกจากนระดบการโยกของฟนกเปนอกปจจยหนงทมผลตอการพยากรณโรค


▪ ปจจยดานการบรณะฟน และการใสฟนเทยม ในกรณทผปวยจ าเปนตองไดรบการใสฟนเทยมทดแทนภายหลงการรกษาทางปรทนต ฟนบางซอาจจ าเปนตองถกถอนออกเนองจากเหตผลของการใสฟนเทยมได โดยฟนซนนอาจไมถกจดอยในกลม hopeless prognosis เปนตน

อยางไรกด การพยากรณโรคในภาพรวมนกศกษาตองทราบถงปจจยตางๆ ทมผลในดานลบตอการด าเนนโรคและการตอบสนองตอการรกษาของผปวย เพอปรบระดบการพยากรณโรคใหเหมาะสมตอไป

จากหลกเกณฑทยกตวอยางมา นกศกษาจ าเปนตองใชขอมลจากการตรวจสภาวะปรทนต เพอประเมนและใหการพยากรณโรคปรทนตของฟนแตละซและท าการบนทกลงในแบบบนทกการตรวจในชองปากของผปวย โดยนกศกษาควรแจงการอางองเกณฑของการใหการพยากรณโรควาใชเกณฑใด


บทท 4 การวางแผนการรกษาทางปรทนต

การวางแผนการรกษาทางปรทนต แบงเปน 4 ขน ดงน 1. การรกษาขนทวกาย (systemic phase) 2. การรกษาขนตนหรอขนเตรยมอนามยชองปาก (hygienic phase) 3. การรกษาขนแกไขสภาพ (corrective phase) 4. การรกษาระยะคงสภาพ (maintenance phase)

การรกษาขนทวกาย (systemic phase) เมอนกศกษาท าการซกประวตผปวยเกยวกบโรคทางระบบแลว พบวาผปวยมปญหาโรคทางระบบทอาจสงผลตอการรกษาทางปรทนต หรอเปนปจจยเสยงทอาจมผลตอการเกดภาวะฉกเฉนทางทนตกรรมขณะปฏบตงาน รวมถงปญหาเกยวกบการแพรกระจายของเชอโรค ยกตวอยางเชน ผปวยทมปญหาโรคหวใจ โรคเลอด โรคไต โรคความดนโลหตส ง โรคตดเชอทางเดนหายใจ ภาวะภมคมกนบกพรอง โรคเบาหวานทยงไมไดรบการควบคม เปนตน นกศกษาตองท าการปรกษาอาจารยนเทศเกยวกบปญหาทางระบบของผปวย ซงผปวยบางรายอาจจ าเปนตองปรกษาแพทยผดแลเพอขอค าแนะน า ขอควรระวง รวมถงการเตรยมผปวยกอนการรกษาทางปรทนต หากผปวยยงไมสามารถควบคมสภาวะของโรคทางระบบได อาจจ าเปนตองชะลอการรกษาทางปรทนตออกไปกอน โดยอาจพจารณาใหการรกษาขนฉกเฉนเทาทจ าเปน

การรกษาขนตนหรอขนเตรยมอนามยชองปาก (hygienic phase) เปนการรกษาเพอก าจดสาเหตทท าใหเกดโรคปรทนตหรอท าใหโรคปรทนตรนแรงมากขน การรกษาในขนตอนนประกอบดวย

▪ การรกษาขนฉกเฉน เปนการรกษาเพอบรรเทาภาวะฉกเฉน ในกรณทผปวยมาพบทนตแพทยเปนครงแรก โดยผปวยอาจจะมาดวยอาการเจบปวดจากการมฝปรทนต (periodontal abscess) ซงจ าเปนตองไดรบการรกษาเบองตน เพอบรรเทาอาการไปกอน

▪ การสอนการดแลอนามยชองปาก สาเหตส าคญของโรคปรทนตอกเสบคอคราบจลนทรย ดงนน นกศกษาตองท าการประเมนระดบอนามยชองปากของผปวยกอนเรมการรกษาตลอดจนพฤตกรรมการดแลอนามยชองปากของผปวย จากนนจงท าการสอนวธการดแลอนามยชองปากโดยเลอกวธการทเหมาะสมส าหรบผปวยแตละราย โดยนกศกษาควรศกษาวธการดแลอนามยชองปากรวมถงอปกรณเสรมตาง ๆ มากอน เพอทจะสามารถเลอกใชวธการทเหมาะสมใหกบผปวยได

▪ การขดหนน าลายและเกลารากฟน เปนการก าจดหนน าลายทเกาะอยบรเวณผวฟนและผวรากฟนออกเพอเปนการก าจดแหลงสะสมของแบคทเรย รวมถงท าใหผปวยสามารถควบคมอนามยชองปากของตนเองไดงายขน

▪ การอดฟนและ/หรอแกไขการบรณะฟนทบกพรอง กรณทผปวยมฟนผโดยเฉพาะในบรเวณทอยใกลขอบเหงอกซงอาจท าใหเปนแหลงสะสมของคราบจลนทรยรวมถงท าใหการควบคมอนามยชองปากของผปวยเปนไปไดยาก หรอกรณทผปวยมการบรณะฟนทบกพรอง เชน มขอบวสดอดเกน ปญหาเหลานจ าเปนตองไดรบการแกไขใหเรยบรอยกอนในระยะเรมตนน

▪ การรกษาคลองรากฟน กรณทผปวยมฟนผทะลถงเนอเยอใน หรอมรองลกปรทนตทลกมากจนมรอยโรคทปลายรากฟน จ าเปนตองใหการรกษาคลองรากฟนใหเสรจสนในระยะน


▪ การถอนฟนทไมสามารถเกบได ฟนทไดรบการพยากรณวาไมสามารถเกบได หรอฟนทผมากจนไมสามารถท าการบรณะได ควรไดรบการถอนออกเพอใหการรกษาฟนซทอยขางเคยงท าไดดขน

▪ การกรอแกไขการสบฟนบางสวน กรณทตรวจพบการสบกระแทกทมผลตอการด าเนนโรคปรทนต หรอท าใหผปวยรสกไมสบาย อาจพจารณากรอแกไขการสบฟนไดเลกนอยเทาทจ าเปน โดยตองท าหลงจากฟนซนนมระดบการอกเสบลดลงจากการขดหนน าลายและเกลารากฟนแลว

▪ การใสเฝอกฟนชวคราว

▪ การลดอาการเสยวฟน ผปวยบางราย เมอไดรบการขดหนน าลายและเกลารากฟนแลว อาจมอาการเสยวฟนภายหลงการรกษา นกศกษาอาจตองปรกษาอาจารยนเทศเพอพจารณาบรรเทาอาการเสยวฟนทเกดขน

▪ การประเมนผลการรกษา เปนขนตอนการประเมนผลการรกษาในขนตน เกยวกบการตอบสนองของอวยวะปรทนตภายหลงการรกษา ระดบการอกเสบของอวยวะปรทนต การโยกของฟน ระดบความลกของรองลกปรทนต รวมถงการพจารณาความสามารถในการท าความสะอาดชองปากของผปวย ตลอดจนความรวมมอ เพอเปนแนวทางในการพจารณาการรกษาในขนตอไป

การรกษาขนแกไขสภาพ (corrective phase) ภายหลงจากทไดก าจดสาเหตของการเกดโรคปรทนตในการรกษาเบองตนแลว รวมถงผปวยสามารถควบคมอนามยชองปากไดด จงพจารณาวางแผนการรกษาเพอแกไขรอยโรคปรทนตทยงคงหลงเหลออยโดยการท าศลยกรรมปรทนต งานศลยกรรมปรทนตมดวยกนหลายประเภท เชน

▪ การตดเหงอกและการตกแตงเหงอก (gingivectomy/gingivoplasty) ▪ การท าศลยกรรมเพอเขาท าความสะอาดผวรากฟน (open flap debridement) ▪ การท าศลยกรรมกระดก (osseous surgery) ▪ การท าศลยกรรมเพอเหนยวน าใหเกดการงอกใหมของอวยวะปรทนต (regenerative procedure) ▪ ศลยกรรมเหงอกกบเยอเมอก (mucogingival surgery)

โดยนกศกษาตองท าการศกษาเกยวกบขอบงชและขอหามในการท าศลยกรรมแตละชนดเพอเปนแนวทางในการวางแผนการรกษาผปวยแตละรายอยางเหมาะสม

นอกจากการวางแผนการท าศลยกรรมปรทนตแลว ยงมการรกษาอนทอาจตองท าในชวงการรกษาขนแกไขสภาพ ไดแก

▪ การรกษาทางทนตกรรมจดฟน ▪ การบรณะฟน และ/หรอ การใสฟนเทยมแบบถาวร ▪ การรกษาอน ๆ ตามความจ าเปนของผปวยแตละราย เชน การแกไขการนอนกดฟน การใสเฝอกฟนถาวร

(permanent splint) เปนตน


การรกษาระยะคงสภาพ (maintenance phase) เมอนกศกษาไดท าการรกษาทางปรทนตใหผปวยจนเสรจสนแลว ผปวยไดรบการรกษาจนอวยวะปรทนตอยในสภาพด ผปวยยงควรไดรบการนดหมายใหมาตรวจสภาพอวยวะปรทนตเปนระยะ เพอคงสภาพทดของอวยวะปรทนตไว โดยการนดหมายแตละครงขนกบความรนแรงของโรค ความสามารถในการควบคมอนามยชองปากของผปวย ตลอดจนความร วมมอในการรกษาของผปวย โดยการรกษาทใหในชวงระยะคงสภาพไดแก

▪ การตรวจสภาวะปรทนตซ า (re-examination) รวมถงการตรวจระดบการอกเสบของอวยวะ ปรทนตโดยตรวจการมเลอดออกหลงการโพรบ เพอเปรยบเทยบกบขอมลสภาวะปรทนตครงกอนๆ หากบรเวณใดมการเปลยนแปลงในเชงลบ เชนมรองลกปรทนตเพมขน หรอมการสญเสยการยดเกาะของอวยวะปรทนตมากขน แสดงถงการลกลามของโรคซงนกศกษาจ าเปนตองพจารณาหาสาเหตและใหการรกษาตามความเหมาะสม

▪ การตรวจระดบอนามยชองปากของผปวยดวยดชนคราบจลนทรย เพอท าการประเมนความสามารถในการดแลอนามยชองปากของผปวย

▪ การขดหนน าลายและเกลารากฟนซ า ในกรณทตรวจพบหนน าลายขนใหม หรอผปวยมรองลกปรทนตหลงเหลออยภายหลงการรกษา

▪ การประเมนผปวยเพอท าการก าหนดชวงเวลานดหมายครงตอไป

การวางแผนการรกษา (treatment planning) การวางแผนการรกษาเปนการวางแผนวาผปวยสมควรจะไดรบการรกษาโรคใด อยางไรบาง ซงจะท าไดหลงจากท

นกศกษาไดท าการตรวจและบนทกขอมลผปวยครบถวนแลว ทงนในแบบบนทกการวางแผนการรกษาของผปวยนนจะเปนเพยงการวางแผนการรกษาโดยสงเขปเพอใหเหนแนวทางของการรกษาทครอบคลมทกปญหา ใหนกศกษาบนทกแผนการรกษาตามขนตอนของการรกษาทางปรทนตซงม 4 ขน โดยจะไดภาพรวมของการรกษาทจ าเปนตอฟนแตละซ และสามารถน ามาใชอธบายใหผปวยทราบถงการรกษาทผปวยจะไดรบทงหมดโดยสงเขป พรอมทงทราบถงคาใชจายตลอดจนระยะเวลาการรกษาโดยประมาณดวย ดงตวอยางท 1 และตวอยางท 2


ตวอยางท 1 การบนทกในแบบบนทกการวางแผนการรกษา โดยดจากแบบบนทกการตรวจในชองปากของผปวย

เบาหวาน (HbA1c = 6.0%)

45(B) overhanged margin 26(M) Dental caries, 34(B) Root caries

36(MOD) Primary endodontic lesions with secondary periodontal involvement ,PD(B) ~ 5 mm 25/26, 35/36

37(D) PD 6 mm due to 38 MA impaction, 45(B) gingival recession 3 mm due to trauma from brushing, 12 palatogingival groove 35(O) Dental caries, 46(O) pulp necrosis with AAP

✓

✓ 37(D) 6 mm.,36(B) PD 5 mm with pus

✓ ✓ 37(D) vertical bone loss, 36 Furcation involvement

✓ ✓

✓ ผปวยใหความรวมมอในการรกษาด ควบคมระดบน าตาลไดด และมทกษะการดแลอนามยชองปากทด

เบาหวาน (ผปวยอยในกลม Well-controlled DM), ปจจบนเลกสบบหรแลว OCD on 36 1.Preventive Tx : OHI 2.Restorative Tx: Filling on 26(M),35(B),36(O) Refilling on 45(B)

3.Peridontal Tx: Scaling FM 4.Endodontic Tx: RCT on 36,46 5.Surgical Tx: Surgical removal on 38

Proper restoration on 36,46

Maintenance every 6 months


ตวอยางท 2 การบนทกในแบบบนทกการวางแผนการรกษา โดยดจากแบบบนทกการตรวจในชองปากของผปวย

-

14(D) Under margin 36(M) Dental caries

35/36

12,22 (P) palatogingival groove 18 Opposing tooth, 48 Vertical impaction, 46(O) Deep pit & fissure

✓

✓

✓ ✓

✓ ✓

✓ ผปวยใหความรวมมอในการรกษาด และมทกษะการดแลอนามยชองปากทด

- - 1.Preventive Tx : OHI, Sealant on 46(O) 2.Restorative Tx: Filling on 36(M) Refilling on 14(D)

3.Peridontal Tx: Scaling FM 4.Surgical Tx: Extraction on 18,48

Maintenance every 6 months


หลงใหอาจารยตรวจการวางแผนการรกษาเสรจเรยบรอยแลว หากมการรกษาอนทผปวยจ าเปนตองไดรบการรกษา ตองเขยนสงตอการรกษาไปยงคลนกอนใหผปวย โดยไมจ าเปนตองรอใหเสรจสนการรกษาในคลนกปรทนต เขยนการรกษาทตองการสงตอในใบ Interdepartmental communication (ภาพท 22) แลวน าใหอาจารยนเทศเปนผเซนสงตอการรกษา

ภาพท 22 แบบบนทกการสงตอการรกษาระหวางคลนก (Interdepartmental communication)

เนื้อหา - chiang mai...

Documents