แผนการสอนประจาวชา รหสวชา ARC4406 ชอวชา อปกรณระบบอาคาร 3(2-2-4) อาจารยผสอน.วนย หมนคตธรรม โทร.02-1601450 สาขาวชา เทคโนโลยคอมพวเตอรเพองานสถาปตยกรรม คณะ เทคโนโลยอตสาหกรรม 1. คาอธบายรายวชา (Course Outline)

ศกษาระบบตาง ๆ ทเกยวของกบอาคาร ซงจะประกอบดวย - ระบบขนสงภายในอาคาร ทงในแนวราบและแนวดง - ระบบสขาภบาล ไดแก ระบบประปา , ระบบระบายนาทง ตาง ๆ , ระบบบาบดนาเสย - ระบบไฟฟาและแสงสวาง - ระบบปรบอากาศ - ระบบดบเพลงและปองกนอคคภย - ระบบปองกนฟาผา - ระบบการสอสารและความปลอดภย - ระบบควบคมอาคารอตโนมต รวมทงความสมพนธและผลกระทบจากการทางานของระบบตาง ๆ ทมความสมพนธกน

2. แนวคดและมโนทศน (Concept) 2.1 ศกษาระบบอปกรณตาง ๆ ทเกยวของกบงานสถาปตยกรรม รายละเอยดของระบบ, คณสมบต, ประเภทและการเลอกใช เพอนกศกษาสามารถนาไปใชงานไดอยางถถตองและเหมาะสม 2.2 ศกษาถงการตระเตรยมงานทางดานสถาปตยกรรม เพอรองรบงานระบบตาง ๆ ทจาเปนสาหรบอาคาร 2.3 ศกษาถงความเจรญกาวหนาทางดานเทคโนโลยใหม ๆ ในดานอปกรณระบบตาง ๆ ทพฒนาขนมาใชรวมกบอาคาร 3.จดประสงค (Objectives)

3.1 เพอใหนกศกษามความร เขาใจเกยวกบระบบอปกรณอาคารในแตละประเภทเปนอยางด สามารถนาไปใชประกอบรวมกบการออกแบบสถาปตยกรรมไดอยางถถตองและ เหมาะสมตามหลกวชาการได

SSRU

:Com

Arch

3.2 เพอใหนกศกษาเขาใจและทราบถงความสมพนธของระบบอปกรณอาคารตาง ๆ ทงภายในและภายนอกอาคาร ทมความเกยวของกน รวมทงผลกระทบทเกดจากการใชระบบอปกรณอาคารทไมเหมาะสม

3.3 เพอใหนกศกษาสามารถวเคราะหและเปรยบเทยบ รวมทงสามารถแนะนาการแกปญหาตาง ๆ ทเกดขนในเบองตน ในสวนทเกยวของกบงานระบบได หวขอเนอหาและเวลา หนวยท หวขอเนอหาเวลา เวลาทใช/ชม.

1 ระบบขนสงทางแนวตง 3 2 ระบบขนสงทางแนวราบ 3 3 ระบบประปา 4 4 ระบบระบายนาทงและนาฝน 4 5 ระบบบาบดนาเสย 4 6 ระบบไฟฟาและแสงสวาง 4 7 ระบบปรบอากาศ 8 8 ระบบดบเพลง 4 9 ระบบปองกนฟาผา 4

10 ระบบการสอสารและความปลอดภย 4 11 ระบบอาคารอตโนมตและการประหยดพลงงาน 4 12 ศกษาดงานนอกสถานท 8 13 นาเสนอรายงาน 10

รวม 64

SSRU

:Com

Arch

แผนการเรยนการสอน จานวน ๑๖ สปดาห สปดาหท หนวยทและหวขอเนอหาวชา จานวน ชม. กจกรรมการ

เรยนการสอน

ผสอน

1 บทนา และแนวการสอน 2 บรรยาย,อธบายปญหา

วนย

ระบบขนสงทางแนวตง 2 บรรยาย, ทดสอบ วนย 2 ระบบขนสงทางแนวตงและทางแนวราบ 4 บรรยาย

,แบบฝกหด วนย

3 ระบบประปา ระบบระบายนาทงและนาฝน 4 บรรยาย,อธบายปญหา

วนย

4 ระบบบาบดนาเสย 4 บรรยาย,แบบฝกหด

วนย

5 ระบบไฟฟา 4 บรรยาย,อธบายปญหา

วนย

6 ระบบแสงสวาง 4 บรรยาย,แบบฝกหด

วนย

7 สอบกลางภาค 8 ระบบปรบอากาศ 4 บรรยาย,อธบาย

ปญหา วนย

9 ระบบปรบอากาศ 4 บรรยาย,แบบฝกหด

วนย

10 ระบบดบเพลง 4 บรรยาย,อธบายปญหา

วนย

11 ระบบปองกนฟาผา,ระบบการสอสารและความปลอดภย

4 บรรยาย,อธบายปญหา

วนย

12 ระบบอาคารอตโนมตและประหยดพลงงาน (BAS. & ENERGY SAVING)

4 บรรยาย,แบบฝกหด

วนย

13 ศกษาดงานนอกสถานท ครงท๑ 4 อภปรายกลม

วทยากร 14 ศกษาดงานนอกสถานท ครงท๒ 4 วทยากร 15 นาเสนอรายงาน 4 วนย 16 สอบปลายภาค

SSRU

:Com

Arch

การวดและการประเมนผล 100% สอบกลางภาค 30% สอบปลายภาค 30% รายงาน 20% การรวมกจกรรมและเวลาเรยน 20% หนงสอและเอกสารอางอง มานะดษฐ พมพสาร, เครองสขภณฑ ,นาอกษรการพมพ, กรงเทพฯ, 2521 ทว เวชพฤต,รศ., การออกแบบระบบปรบอากาศและระบายอากาศ กบคณภาพอากาศภายในอาคาร, บทความทางวชาการ ชมรมวศวกรรมศาสตรแหงประเทศไทย, 2538 วทยา ยงเจรญ,รศ.ดร, ระบบไฟฟา, บทความทางวชาการ ชมรมวศวกรรมศาสตรแหงประเทศไทย, 2538 วทยา ยงเจรญ,รศ.ดร, ระบบอาคารอตโนมต, บทความทางวชาการ ชมรมวศวกรรมศาสตรแหงประเทศไทย, 2538 วทยา ยงเจรญ,รศ.ดร, ระบบประหยดพลงงานในการปรบอากาศ, บทความทางวชาการ ชมรมวศวกรรมศาสตรแหงประเทศไทย, 2538 ดษฎ ตณทโกไศย, ระบบขนสงแนวดง, บทความทางวชาการ เรองเทคโนโลยกบสถาปตยกรรม สมาคมสถาปนกสยามฯ, 2531 กตตพงษ เตมยประดษฐ, ระบบปองกนอคคภย, บทความทางวชาการ เรองเทคโนโลยกบสถาปตยกรรม สมาคมสถาปนกสยามฯ, 2531 ธงชย พรรณสวสด, ระบบทอนารอน นาเยน, บทความทางวชาการ เรองเทคโนโลยกบสถาปตยกรรม สมาคมสถาปนกสยามฯ, 2531 ดษฎ ตณทโกไศย, ดร,ระบบขนสงแนวดง, บทความทางวชาการ เรองเทคโนโลยกบสถาปตยกรรม สมาคมสถาปนกสยามฯ, 2531 สทธรกษ,สจรตตานนท ดร,ระบบกาจดนาเสยภายในอาคาร, บทความทางวชาการ เรองเทคโนโลยกบสถาปตยกรรม สมาคมสถาปนกสยามฯ, 2531

SSRU

:Com

Arch

เอกสารประกอบการสอน

วชา ARC4406 อปกรณระบบอาคาร

อาจารยผสอน : อาจารย วนย หมนคตธรรม

คณะเทคโนโลยอตสาหกรรม สาขาวชา เทคโนโลยคอมพวเตอรเพองานสถาปตยกรรม

SSRU

:Com

Arch

มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา ภาคเรยนท 1 / 2550

สารบญ หนา

บทนา บทท 1 ระบบขนสงทางแนวตง (Lift) บทท 2 ระบบขนสงทางแนวราบ (Escalatory) บทท 3 ระบบประปา (Sanitary) บทท 4 ระบบระบายนาทง (Sanitary Sewer) บทท 5 ระบบบาบดนาเสย (Water Treatment) บทท 6 ระบบไฟฟา (Power Supply) บทท 7 ระบบแสงสวาง (Lighting) บทท 8 ระบบปรบอากาศ (Air-condition) บทท 9 ระบบดบเพลง (Fire Protection) บทท 10 ระบบปองกนฟาผา (Lighting Protection) บทท 11 ระบบการสอสารและความปลอดภย

(Telecommunication & Security) บทท 12 ระบบอาคารอตโนมตและประหยดพลงงาน

(BAS & Energy Saving)

SSRU

:Com

Arch

บทท 1 ระบบขนสงทางแนวตง (Lift)

ลฟตแบงออกเปน 3 ประเภทไดแก 1.ลฟตโดยสาร (Passenger Lifts) ใชสาหรบขนผ โดยสารภายในอาคาร มขนาดตงแต 6 –30 คน (450-2000 กก.) และความเรวตงแต 1m/s. – 5m/s. 2.ลฟตเอนกประสงค (Multi Purpose Lifts) ใชขนผ โดยสารและสงของ คลายกบแบบแรก 3.ลฟตขนของชนดพเศษ (Freight Lifts) ใชขนสงสนคาตาง ๆ มความเรวไมสงมากนก (ตากวา 2 m/s.)

ระบบการควบคม สามารถแบงเปน 1.Simplex

2.Duplex

3.Triplex

4.Group Control การกาหนดการจอดรบ 1.Down Collective

2.Up Collective

3.Selective Collective การขบเคลอน 1.มอเตอรกระแสสลบ

1.1 มอเตอรกระแสสลบ 2 ความเรว (AC 2-SPEED) ขบเคลอนผานเฟองทด ใชกบลฟตความเรวตา ไมเกน 1.5m/s. 1.2 มอเตอรกระแสสลบ ขบผานเฟองทดควบคมความเรว (AC -VV) ใชกบลฟตความเรวปานกลาง ประมาณ 1.75 m/s.

1.3 มอเตอรกระแสสลบ ขบผานเฟองทดควบคมความเรวโดยการปรบความถและแรงดน (AC –VV-VF) ใชกบลฟตความเรวสง 2.5 m/s. ขนไป

SSRU

:Com

Arch

2.มอเตอรกระแสตรง

2.1 มอเตอรกระแสตรงขบผานเฟองทดอตราสวน 25:1 ควบคมความเรวโดยชดมอเตอร เจเนอรเรเตอร (M-G SET) ใชกบลฟตความเรวระหวาง 1 m/s.-1.75 m/s. 2.2 มอเตอรกระแสตรง ขบตรงควบคมความเรว ชดมอเตอรเจเนอรเรเตอร (M-G SET) ใชกบลฟตความเรวสงกวา 1.75 m/s. ขนไป ประเภทอาคารทตดตงลฟต 1.อาคารการคา (Commercial Buildings) คดจานวนคนในอาคารเทยบกบพนท

ทงหมดของอาคาร โดยคดพนทใชสอยแตละคนเปน - 15 m2 สาหรบอาคารทมหลายเจาของ

- 12 m2 สาหรบอาคารเจาของคนเดยว

- 13.5 m2 สาหรบตรงกลาง ความหนาแนนของผใชลฟต จะไดคาสงสด15%ของคนในอาคาร จะตองไดรบบรการจนหมดภายใน 5 นาท ตงแต 7.5-2.5 นาทกอนหรอทาการ ซงจะเปนขาขนทงหมด สาหรบขาลงไมเกน 4%

SSRU

:Com

Arch

SSRU

:Com

Arch

SSRU

:Com

Arch

2.อาคารอยอาศย (Residential Buildings) คดจานวนพนทตอคน ตงแต 10 m2 ถง

20 m2 ขนอยกบทอยอาศย ความหนาแนนของผใชลฟต 12 - 15% ของผอยอาศยในอาคารทงหมดจะตองไดรบบรการภายใน 5 นาท

SSRU

:Com

Arch

3.อาคารราชการ(สถาบน) (Institutional Buildings) ความหนาแนนของผใชลฟต

มตงแต 1.5 m2 ตอคน สาหรบโรงเรยนและหอสมด ทวไป 10 m2 ตอคน อาคารปฎบตการและหองเฉพาะสาขา สาหรบหองพจารณาคดในศาล ใชตวเลข 30 + ควรกาหนด และคดวา Handig Capacity เปน 75 – 89%

SSRU

:Com

Arch

SSRU

:Com

Arch

SSRU

:Com

Arch

รปท 1.1 แสดงรายละเอยดและสวนประกอบของลฟต

SSRU

:Com

Arch

เกณฑในการออกแบบลฟต

1.Intervals หมายถงเวลาในการรอลฟต นบตงแตเวลาทผ โดยสารตองการใชลฟต โดยกดป มหนาชน แลวเรยกลฟตเปนเวลากวนาท ลฟตทไปในทศทางทตองการจงมาจอดและเปดตามปกต เวลาในการรอไมควรเกน 60 วนาท 2.Handling Capacity หมายถง การขนสงในชวงสงสด 5 นาท (300 วนาท) ลฟตวงครบวงเปนรอบ ๆ จะไดกรอบและพาผ โดยสารไดมากทสดเทาไร 3.Round Trip Time หมายถง เวลาทลฟตวงครบ 1 วงรอบ มหนวยเปนวนาท จะประกอบดวย Run up time + เวลาเปดและปดประต + เวลาคนเขาออก + ตวประกอบและ Run down time

เวลาในการรอ = เวลาทลฟตวงครบ 1 รอบ จานวนลฟต จะเหนไดวาถาจานวนลฟตมากขน เวลารอจะลดลงและถาความเรวของลฟตมากขน เวลารอกจะลดลง แตจะมผลนอยกวาจานวนลฟต ขนตอนในการคานวณ

1.หาจานวนผ โดยสารทงหมดภายในอาคาร 2.หาประสทธภาพในการพาผโดยสารในเวลา 5 นาท 3.กาหนดขนาดลฟตและความเรว 4.หา Round Trip Time 5.หาจานวนลฟตทงหมด 6.หา Intervals

SSRU

:Com

Arch

รปท 1.2 รายละเอยดของลฟตโดยสาร

SSRU

:Com

Arch

รปท 1.3 รายละเอยดของลฟตขนของชนาดเลก

SSRU

:Com

Arch

องคประกอบของลฟต

1.ตวลฟต ลกษณะเปนตสเหลยม สรางดวยโลหะนาหนกเบา สวนบนใชสายแขวนโยงตวลฟต ใหเลอนขนลง ในหองลฟตจะประกอบดวยอปกรณเพอความปลอดภย,อปกรณบงคบการขน-ลง และแผงป มกดตาง ๆ 2.นาหนกถวง ประกอบดวยโครงเหลกและแทงนาหนกเปนแทงเหลกหลอ รปลกบาศกสเหลยมผนผา ซอนบรรจอยในโครง 3.ชองลฟต เปนชองสาหรบตวลฟต ผนงลฟตจะตดตงราง สาหรบใหลฟตวงขนลง ตามรางน สวนลางของชองลฟต เรยกวา บอลฟต จะตดตงระบบกนสะเทอน สวนบนสด จะทาเปนหองเครอง ผนงของชองลฟต จะเปน ค.ส.ล หนา 0.20 – 0.30 ม. ในกรณทจดลฟตเปนกลมลฟต ผนงดานนอกทกตวจะใชรวมกน ลฟตแตละตวจะมคานหรอเหลก แบงชองสาหรบยดรางลฟต จะไมแบงชองลฟตดวยผนงคอนกรต เพราะจะทาใหลฟตแกวง เนองจากแรงกดดนของลมภายในชอง 4.บอลฟต เปนสวนลางสด จะตองปองกนนาซมได สวนภายในจะตดตงอปกรณทใชรองรบการกระแทก ขนาดของบอลฟต จะแปรเปลยนไปตามความเรวของลฟต 5.หองเครอง คอสวนทอยบนสด จะตดตงเครองขบลฟต, รอก, และสายแขวนโยงลฟต การจดกลมลฟต สาหรบอาคารทสงเกน 14 ชนขนไป มกจะแบงลฟตใหจอดในสวนตาง ๆ (zone) ตามความสง เชน แบงเปน 2 – 3 สวน อาคารทแบงลฟต ออกเปน 2 สวน ลฟตกลมเตย (Low Zone) มกจอดทชน 1- 9 ลฟตกลมสง (High Zone) จะจอดชนท1 วงผานชน 2-9 จอดชนท 10 –20 เปนตน การจดแบงโถงลฟต ลฟตทอยใน zone เดยวกน มกจดใหอยในกลมเดยวกน เพอความสะดวก โถงลฟตหนงควรประกอบดวยลฟตไมเกน 8 ตว หรอไมเกน 4 ตวในแถวเดยวกน

SSRU

:Com

Arch

การจดสวนกลมลฟต (Grouping) การวางผงจดกลมลฟต ควรจะเลอกวธการจดวาง

เพอสามารถใชเนอทเหนอลฟต บรเวณ Low zone เพอเปนเนอทสานกงาน หรอเปนหองนาได ในบรเวณเนอทสานกงานเปนกลม High zone สาหรบการจดลฟต 3 zone นยมให zone สงสดอยตรงกลาง การพจารณาเลอกจานวนลฟตและการแยกสวน

1.ความสามารถในการระบายคน 2.ระยะเวลาเดนทางหนงรอบ 3.ระยะเวลารอลฟต 4.ความเรวของลฟต 5.งบประมาณ 6.ขนาดของปลองลฟตและหองเครอง

รปท 1.4 การแบง Zone ลฟตภายในอาคาร

SSRU

:Com

Arch

รปท 1.5 การจดกลมลฟต

SSRU

:Com

Arch

บทท 2 ระบบขนสงทางแนวราบ (Escalatory)

ระบบขนสงทางราบจะประกอบดวย พนเลอน (Moving Walking) จะมระดบความลาดชนไมเกน 15 องศาและบนไดเลอน (E s c a l a t o r y) จะมระดบความชนทประมาณ 30 –35 องศา

สวนประกอบของบนไดเลอน อปกรณหลกของบนไดเลอน ทาดวยเหลกฉาก เครองขบบนไดเลอนจะประกอบดวย โซและเฟองขบ ตวโซจะมลกษณะคลายโซจกรยานและยงตดตงระบบเบรกเขากบชดเฟองขบน เพอใชหยดการวงของบนไดเลอน

รปท 2.1 แสดงการใชคยสวทซ

ตวควบคมจะประกอบดวย Contactor, Relay, Circuit Breaker ซงจะตดตงไวกบชดเครองขบ สวทซควบคมการทางานจะตดตงไวทหวและทายบนไดเลอนและราวบนไดจะถถขบดวยรอก 2 ตว

SSRU

:Com

Arch

โครงสรางและสวนประกอบตาง ๆ ของบนไดเลอน 1.รายละเอยดทวไป โครงสรางของบนไดเลอนจะมสวนประกอบทสาคญดงน 1.1 โครงบนไดเลอน 1.2 ราวบนไดเลอน 1.3 แผงควบคม 1.4 กลจกรขบเคลอน 1.5 เบรกแมเหลก 1.6 ระบบขบเคลอนราวมอ 1.7 ลกขนและโซลกขน 1.8 แผนหวและหว 1.9 สวทซเซฟตตาง ๆ

SSRU

:Com

Arch

รปท 2.2 สวนประกอบและโครงสรางของบนไดเลอน

รปท 2.3 แสดงการเดนของลกขนลอหนาและลอหลง

ความเรวของบนไดเลอน โดยปกตจะเรมตนท 0.5 m./s หรอ 1 m./s สวนขนาดความกวาง จะม 2 ขนาด ไดแก 32”

และ 48” แตในปจจบนมบางรายผลต 40” ออกมาดวย สดสวนขนบนได

บนไดทกวาง 32” จะมขนบนไดทกวาง 24” บนไดทกวาง 48” จะมขนบนไดทกวาง 40” ความลกของขน 16” และความสงของขน 8”

การจดวางตาแหนงบนไดเลอน เนองจากบนไดเลอนมการเคลอนทในอตราเรวคงท และเปนอปกรณทใชในการเคลอนท

จะตองตดตงไวในทศทางหลกทมการเคลอนทครบวงจร ดงนนในการจดวางตาแหนงของบนไดเลอน จะตองคานงถง

1.ตาแหนงทตดตงบนไดเลอนควรอยบรเวณสวนแกนสญจรหลกของอาคาร

SSRU

:Com

Arch

2.จดหมายปลายทางของบนไดเลอน 3.ความสะดวกสบายในการใชงาน

รปแบบการจดวางบนไดเลอน 1.แบบสญจรตอเนอง 2.แบบสญจรไมตอเนอง 1.แบบสญจรตอเนอง แบบนมขอด คอคนทจะขนหรอลงบนไดเลอนจะตอเนองกนไปยงชนอน ๆ ไมจาเปนตองเดน

ออม การจดวางในลกษณะนบนไดเลอนในทศทางขนหรอลง จะถกจดใหอยใกลกบบนไดเลอนตวทมทศทางเดยวกน ทจะขนหรอลง ไปยงชนตอไป ลกษณะการจดวางแบบสญจรตอเนองสามารถจดได 2 แบบ คอ

1.1 แบบไขวกน (Criss-Cross)

รปท 2.4 การจดบนไดเลอนแบบไขวกน

SSRU

:Com

Arch

1.2 แบบขนานกน (Parallel)

รปท 2.5 การจดบนไดเลอนแบบขนานกน

2.แบบสญจรไมตอเนอง เปนการจดวางในลกษณะขนานกน ในการขนลงบนไดตอชน การจดวางในลกษณะนจะมทศ

ทางการขนลงตอชนใหตองเดนออม เหมาะกบหางสรรพสนคา

รปท 2.6 การจดบนไดเลอนแบบสญจรไมตอเนอง

SSRU

:Com

Arch

อตราการระบายคนและความเรว

ตารางท 2.1 อตราความเรวและอตราระบายคน

รปท 2.7 การตดตงบนไดเลอน

SSRU

:Com

Arch

รปท 2.8 การวางบนไดเลอนทเหมาะสม

รปท 2.9 การตดตงบรเวณชวงพาดกบพนค.ส.ล

SSRU

:Com

Arch

รปท 2.10 รายละเอยดของบนไดเลอน

SSRU

:Com

Arch

บทท 3 ระบบประปา (Sanitary)

การออกเเบบระบบประปาภายในอาคาร จดประสงคของระบบทอ การออกแบบอาจจะเรมตนดวยการมงใหประหยดนาและของไหลท

ใชไนการบรโภคและใชสอยภายในอาคารกอน ขนตอไปกอาจจะคนหาวถการลดคาใชจายในการนาของเสยทเหลอออกไปจากอาคาร การออกแบบระบบทอควรจะมจดประสงครวมไปถงการออกแบบใหทอมขนาดเลกและความยาวนอยทสดเทาทจาเปนรวมไปจนถงเรองคาใชจายของระบบทอนอยทสดดวยความเขาใจในบทบาทของระบบทอภายในอาคาจงจาเปนทจะตองมพนฐานตอไปน

1.คณลกษณะของของไหลทจะสงไปในทอ 2.วสดของระบบทอและสวนประกอบอน ๆ 3.ชนดของระบบทอแบบตาง ๆ 4.วธการตดตงระบบบทอ ระบบการจายนาประปาภายในอาคาร

1.ระบบจายขน (Upfeed Distribution System) หมายถง ระบบจายนาประปาขนจากชน

ลางของอาคารไปยงชนตาง ๆ ความดนภายในเสนทอ ไมควรนอยกวา 2 บาร ซงโดยปกตความดนภายในทอสามารถจายใหบานพกอาศย 2 ชนทวไปได แตถาความสงอาคารมากกวานจะตองเพมความดนภายในทอ โดยการตดตงเครองสบนาหรอถงอดความดน และในระบบน ไมควรใชกบอาคารทมความสงเกน 10 ชน หรอมพนทเกนกวา 10,000 ตร.ม เพราะจะเปนการสนเปลองและถงอดความดนจะมขนาดใหญเกนไป

รปท 3.1 ระบบจายนาขนโดยอาศยความดนนาจากทอประปา

SSRU

:Com

Arch

รปท 3.2 ระบบจายนาขนโดยอาศยถงอดความดน

SSRU

:Com

Arch

2.ระบบจายลง (Downfeed Distribution System) หมายถง ระบบการจายนาภายในอาคาร ซงทาการจายนาใหแกเครองสขภณฑและ อปกรณตาง ๆ โดยเรมจากชนบนสด ลงมาถงชนลาง ประกอบดวยถงเกบนา ตงอยบนหลงตา(Roof Tank) ระบบนเหมาะกบอาคารตงแตขนาดยอมไปจนถงขนาดใหญ ซงมความสงตงแต 4 ชนขนไป โดยการจายนาขนไปนนจะตองใชเครองสบนา สบขนไปเกบไวในถงสง โดยปกตเครองสบนาจะทางานโดยใช สวทซลกลอย (Float Switch) เมอระดบนาภายในถงลดลงถงระดบทตงเอาไว สวทซนกจะควบคมใหเครองสบนาทางานจนกระทงระดบนาภายในถงถงระดบทตองการจงจะหยด โดยปกตระบบการจายนามกจะใชเครองสบนา 2 เครอง โดยเปนเครองสารองเครองหนง และมกจะควบคมใหมการผลดกนใช เพอใหมอายการใชงานนาย สวนถงเกบนาสง กมสวนหนงทจะเกบสารองไวเพอการดบเพลง ซงควรมไมนอยกวา 15 ลบ.ม

รปท 3.3 ระบบจายนาบนถงสงบนหลงคา

SSRU

:Com

Arch

3.ระบบจายแบบผสม (Mix Distribution System) เปนการจายทงแบบขนและแบบลง โดยสามารถเลอกใชระบบใดระบบหนงไดในยามทระบบใดระบบหนงเกดปญหา ขอเสยคอระบบนจะทาใหเสยคาใชจายสงขน

SSRU

:Com

Arch

รปท 3.4 ระบบจายนาแบบผสม

รปท 3.5 การเดนทอประปาภายในหองนาแบบตาง ๆ

SSRU

:Com

Arch

อปกรณประกอบตาง ๆ วาลว(Valves) วาลวมอยหลายชนดทใชในระบบทอประปา เชน 1.ประตนา (Gate Valves) ทาหนาทเปด-ปดนาในทอประปาทวไป เ พอตองการ

ซอมแซมทอประปาบางสวนหรอบางบรเวณบอตรวจสอบ (Manhole)

รปท 3.6 Gate Valves 2.ประตนาทางเดยว (Check Valves) ทาหนาทควบคมนาใหไหลทางเดยว นยมตดตงไวกบระบบเครองสบนาทไมยอมใหนาไหลยอนกลบ ซงอาจจะทาใหเกดความเสยหายได และนยมตดตงไวทปลายทอดดของเครองสบนาซงเรยกวา Foot Valves เพอปองกนไมใหนาภายในทอดดไหลออกทงเมอเครองสบนาหยดทางาน

รปท 3.6 Check Valves

SSRU

:Com

Arch

3.โกลบวาลว (Globe Valves) และ แองเกลวาลว (Angle Valves)

วาลวแบบนนยมใชกนโดยทวไป มราคาคอนขางตากวาวาลวแบบอน ๆ แตจะมคาสญเสยความดนมาก จงไมนยมใชในงานทอประปาประธาน หนาทจะใชเพอปรบปรมาณนา แตไมเหมาะทจะใชกบงานทมขนาดความดนตา ๆ

รปท 3.7 Globe Valves

4.ปลกวาลว (Plug Valves)

หรออาจจะเรยกวา Cone Valves ทาหนาทเชนเดยวกบ Gate Valves แตใชเวลาปดเปดนอยกวา คอหมนเพยงหนงในสรอบกสามารถปดวาลวไดสนท

รปท 3.8 Plug Valves

SSRU

:Com

Arch

5.วาลวปกผเสอ (Butterfly Valves) วาลวแบบนนยมใชกนในงานปรบลดการไหล คอสามารถปรบลดไดถง 1 ใน 10 ระบบการเปดปดจะใชวธการหมนหรอโยก ประมาณ 90 องศา และสามารถปรบคาง ณ ตาแหนงใด ๆ กได

รปท 3.9 Butterfly Valves

6.PRV (Pressure Regulating Valves) วาลวแบบนใชเปนอปกรณควบคมความดนของนาในทอประปาทมแรงดนสงเกนไป เพอใหลดตาลงอยในชวงทพอเหมาะกบการใชงาน และอปกรณนยงสามารถปรบความดนทเขามาในทอประปาแบบไมสมาเสมอใหมความดนทางดานออก คงทได

รปท 3.10 Pressure Regulating Valves

SSRU

:Com

Arch

วสดทอประปา ทอประปาภายในอาคาร ควรจะเปนทอเหลกอาบสงกะส, ทอเหลกดา, ทอทองแดงหรอทอพลาสตก เชน ทอ PVC.(Polyvinyl Chloride), ทอPE (Polyethylene), ทอPB (Polybutylene)

ขนาดของทอสาหรบเครองสขภณฑ

ตารางท 3.1 แสดงขนาดทอประปา

SSRU

:Com

Arch

ปรมาณการใชนาตอวน ความตองการการใชนาเพอการบรโภค จะแตกตางกนไปตามฐานะและมาตรฐานความ

เปนอย ตลอดจนลกษณะการใชสอยอาคารและสภาพดนฟาอากาศ โดยเฉลยแลวอตราการใชนาตอคนตอวน จะเปลยนแปลงอยระหวาง 75 ลตร (20 แกลลอน) ถง 300 ลตร (80 แกลลอน)

สาหรบจานวนปรมาณการใชของอาคารแตละประเภท สามารถหาไดจากตารางท.2

ตารางท 3.2 แสดงปรมาณนาใชแยกตามประเภทอาคาร

SSRU

:Com

Arch

ถงเกบนาพนดน สาเหตทจาเปนตองตดตง

1.การสบนาออกจากทอเมนของการประปา โดยตรงจะทาใหความดนภายในทอลดลง ซงจะเปนผลเสยแกอาคารขางเคยงรวมถงระบบการปองกนอคคภยสาธารณะดวย 2.ปองกนนาสกปรกจากภายในอาคารไหลกลบเขาไปในทอเมน 3.เพอใชเปนปรมาณนาสารอง ในกรณทเกดการขาดนา ถง เ กบ น าสามารถวางระดบพนดนหรอใตดนกได แตในกรณทอยใตดนตองระมดระวงเรองการแตกราว เพราะจะทาใหนาสกปรกจากภายนอกไหลเขามาปะปนไดรวมทงควรสรางใหยดตดกบโครงสรางอาคาร เพอปองกนเรองการทรดตวไมเทากนของโครงสราง

รปท 3.11 แบบขยายถงเกบนาใตดน

SSRU

:Com

Arch

ถงเกบนาบนอาคาร (ถงสง) ถงสงจะตองอยในระดบซงสงพอทจะสามารถใหความดนแกเครองสขภณฑชนบนไดอยาง

พอเพยงระบบทอของถงสง จะประกอบดวย 1.ทอสงนาเขาถงจากเครองสบนา ซงปลายทอสงนาอาจจะตดตงประตนาลกลอย เพอปองกน นาจะไดไมไหลลนออกจากถง 2.ทอจายนาใหระบบตาง ๆ โดยจะตองตอทอจายนารวมใหออกทจดสงกวากนถงประมาณ 10 ซม. เพอใหเกดการหมนเวยนของนาในถงอยางทวถง และใหมชนเกบตะกอนทกนถง 3.ทอนาลน ใหมขนาดใหญพอทจะรบปรมาณนาทสบเขาถงได 4.ทอระบายนาทงกนถง เพอใชซอมบารงโดยปลายของทอระบายนาทงและทอนาลนจะตองมตะแกรงกนผงและหามตอตรงเขากบทอระบายนาตาง ๆ เนองจากอาจจะเกดการแพรกระจายของเชอโรคและสงสกปรกตาง ๆปรมาตรของนาสารองเพอการดบเพลง ควรมปรมาณเพยงพอทจะจายนาดบเพลงไดภายในเวลา 20 นาท

รปท 3.12 แบบขยายถงเกบนาบนอาคาร

SSRU

:Com

Arch

ถงอดความดน ถงอดความดนมหนาทเพมความดนใหแกระบบจายนา ภายในถงประกอบดวยนาทอยสวนลางของถงและอากาศอยสวนบน โดยปรมาตรอากาศจะแปรเปลยนไปตามความดน

ในระบบจายนาดวยถงอดความดน ยอมใหมความตางระหวางความดนสงสดและตาสดในระบบจายนา 1.4กก./ ตร.ซม. (20 ปอนด/ตร.นว) ในกรณทไมตองการใหความดนในเสนทอเปลยนแปลงมากถง 1.4กก./ ตร.ซม. สามารถทาไดโดยการตดตงลนควบคมความดน (pressure Reducing value) ดานทอออกจากถง ทงนจะตองเพมความดนของเครองสบนาทไดจากการคานวณเอาไวอก 0.35 กก./ ตร.ซม.

อปกรณประกอบไดแก pressure relief value,pressure gauge,by-pass value,water-air control สาหรบลนกนนาไหลกลบจะตองใชเปนแบบ spring loaded check value เพอปองกนกระแทก

รปท 3.13 สวนประกอบของระบบจายนาแบบถงอดความดน

SSRU

:Com

Arch

บทท 4 ระบบระบายนาทง (Sanitary Sewer)

การระบายนาทง ภายในอาคาร 1. นาทง (Waste Water) เปนนาทระบายทงจากเครองสขภณฑตาง ๆ ทกชนด ยกเวนโถปสสาวะชายและหญง รวมทงโถสวมทกชนด นาทงจากครวและเครองซกผากรวมอยในประเภทของนาทง ลกษณะของนาทงจะมพวกฟองตาง ๆ และเศษอาหารรวมอยดวยแตจะไมมกลนเหมนมากนก 2.นาโสโครก (Soil) เปนนาทระบายทงจากโถปสสาวะและโถสวมทกชนด ลกษณะของนาโสโครก จะเปนนาทมอจจาระและปสสาวะปนมากบนา มกลนเหมน

ปรมาณนาทงภายในอาคาร การหาปรมาณนาทงจากเครองสขภณฑตาง ๆ ใชคาประมาณรอยละ 65-90 ของปรมาณการใชประปา (ทงนขนอยกบลกษณะในการใชนาวาสญเสยออกไปมากหรอนอยเทาใด ) ในตารางท 4.1 รวมทงขนาดมาตรฐานของทดกกลน

ตารางท 4.1 ขนาดทดกกลน (Trap)

SSRU

:Com

Arch

ตารางท 4.2 ขนาดทอนาทงและทออากาศสาหรบเครองสขภณฑตาง

ตารางท 4.3 อตราการลาดเอยงของทอนาทง

SSRU

:Com

Arch

รปท 4.1 แบบระบบทอนาทงภายในอาคาร

SSRU

:Com

Arch

รปท 4.2 แบบทอแนวดงของระบบทอนาทงภายในอาคาร (Riser)

อปกรณประกอบระบบระบายนาทงภายในอาคาร 1. ทดกกลน (Trap) ทดกกลนเปนสงจาเปนอยางมากในระบบทอนาทง เพราะจะมกาซไขเนาลอยออกมาจากทอ ทดกกลนจงทาหนาทปองกนกลนทไมพงประสงคตาง ๆ ทจะลอยออกมา ภายในทดกกลนจะมนาขงอย จะใชในตาแหนงชองลางพน, อางลางมอ, โถสวม เปนตน 2.ชองลางทอ (Cleanout) ชองลางทอมสาหรบแกไขปญหาการอดตนของทอ ประเภทของชองลางทอมอย 2 ประเภท ไดแก ชองลางทอทอยบรเวณพน (FCO) และชองลางทอทอยในแนวนอนของระบบทอ (CO)

รปท 4.3 ชนดของชองลางทอ (Cleanout)

SSRU

:Com

Arch

ระบบระบายนาฝน (Storm Sewer) พนทรบนาฝนจากอาคารสง เชน หลงคา ดาดฟา ระเบยง จะตองมการระบายนาฝนลงส

ทอระบายนาสาธารณะ โดยมรางระบายหรอทอรบนาจากจดรวมนาฝนตาง ๆ เพอสงไปเขาทอรบนาในแนวดง ลงสระดบพนดนและระบายออกจากอาคาร หากบรเวณทรบนาฝนอยตากวาทอระบายนา จะตองมบอรวมนาฝนและใชเครองสบนาอยางนอย 2 เครองสบนาออก

ปกตพนทรบนาฝนจะคดจากพนทในแนวราบ ( horizontal project area ) แตถามผนงกนในแนวดง และรบนาเขามารวมกบพนททคานวณในแนวราบ ทาใหมปรมาณของนาฝนทจะตองระบายมากขน จงตองเพมพนทรบนาในแนวดงโดยคานวณตามรปท 4.4 เมอทราบพนทรบนารวม ปรมาณนาฝนทตก และอตราความลาดเอยงของทอรบนาในแนวนอน กสามารถเลอกขนาดของทอระบายนาในแนวดงได และทอระบายนาในแนวนอนตามตารางท 4.4 การตอทอระบายนาฝนจากชนทตากวาหลงคาเขาทอเมนในแนวดงซงรบนามาจากชนสงกวาจะตองตอดวยขอตอวาย ( Y ) ทจดตากวาระดบทอในแนวนอน ( ทรบนาฝนในชนนน ) 0.6 เมตร หรอหากจะตองตอเขากบทอรบนารวมในแนวนอน กจะตองตอทจดซงตางจากจดเปลยนทศการไหลของทอเมน จากแนวดงมาอยในแนวนอนไมนอยกวา 1.5 เมตร ทอระบายนาฝนควรจะมอยางนอยสองทอ และมทอรบนาลนฉกเฉน ( overflow drain ) อกดวย โดยทอฉกเฉนนควรระบายออกทถนนหรอทางเทาโดยตรง เพอปองกนกรณททอระบายนาชนลางอดตน ทปากทอรบนาฝนจะตองมตะแกรงกนผงซงพนทของชองเปดไมนอยกวาสองเทาของพนทหนาตดของทอรบนานน อนงหากไมจาเปนจรง ๆ ไมควรใชทอขนาด 50 มม. เพราะเกดการอดตนไดงาย

SSRU

:Com

Arch

รปท 4.4 การคานวณพนทรบนาฝนแนวดง

SSRU

:Com

Arch

ตารางท 4.4 ขนาดทอรบนาฝนแนวดงและแนวนอน

SSRU

:Com

Arch

รปท 4.5 การเดนทอนาฝนในแนวดง สาหรบอาคารทวไป (Riser Diagram)

SSRU

:Com

Arch

บทท 5 ระบบบาบดนาเสย (Water Treatment)

ขบวนการทใชในการบาบดนาเสย ขบวนการทใชในการบาบดนาเสยแบงออกเปน 2 ขนตอน คอ 1) การบาบดขนแรก เพอเอามลสารทกาจดไดงายออกโดยวธทางฟสกส เชน ตะแกรง

กรองผงดกไขมน บอดกทราย 2) การบาบดขนทสอง เปนขบวนการบาบดนาเสยเพอลดมลสารทเหลอออกสวนใหญจะ

เปนขบวนการทางชววทยา เชน septic tank, activated sludge, rotating bioligica; contactor แลว จงฆาเชอโรค และทงลงทางระบายนาสาธารณะ

5.1 บอดกไขมน นาเสยจากหองครว โรงอาหาร ภตตาคาร โรงพยาบาล และโรงแรม มกจะมไขมนปนออกมาสง หากไมกาจดออกจะเกดปญหาไขมนอดตนในเสนทอสงนาเสย และเกาะตามผนงของบอตาง ๆ รวมทงจะมปญหาตอในระบบบาบดนาเสยอกดวย เนองจากไขมนสามารถลอยขนมาเหนอนาไดงาย จงสามารถแยกออกจากนาโดยใหมระยะเกบกกทนานพอสมควร บอดกไขมนควรกอสรางใหใกลจดทงนาเสย เพราะไขมนสามารถแยกตวออกไดงายทอณหภมสง และไมเกดปญหาทออดตน

SSRU

:Com

Arch

รปท 5.1 แสดงรายละเอยดของบอดกไขมน แบบแบงถงออกเปนสองสวน ( double-compartment trap ) ซงมประสทธภาพในการทางานสงกวาแบบถงไมไดกนผนงกลาง สวนวธคานวณหาปรมาตรของถง ขนอยกบลกษณะสมบตของนาเสยแตละชนด

SSRU

:Com

Arch

5.2 ถงเซพตด ( Septic Tank ) วตถประสงคในการใช Septic tank กเพอแยกของแขงทตกตะกอนไดออกจากนาเสยสวนนา

ในจะตองสงตอไปยงระบบบาบดอน หรอสงไปยงลานซมเพอกาจดในขนสดทายตะกอนทตกอยกนถงจะถกจลชพสลายใหมปรมาตรลดลง และสบออกไปทงเปนครงคราว สวนตะกอนทสามารถลอยนาได เชน ไขมน กจะลอยอยทผวนาเรยกวา scum

ประสทธภาพในการลดมลสารโดยเฉลย พบวาสามารถลด BOD ไดรอยละ 40-65 ลดไขมนไดรอยละ 70-80 และลดฟอสฟอรสไดรอยละ 15

หลกในการออกแบบสรปไดดงน 1) สามารถเกบกกนาเสยไดประมาณ 24 ชวโมง โดยไมรวมชนของตะกอนและ scum

2) ตองมทอ หรอ baffle กนทชองนาเขา และชองนาออก เพอปองกนตะกอนลอยและตะกอนกนถงหลดออกไปกบนาออก

3) ตองมปรมาตรเกบกกตะกอนลอย และตะกอนทกนถงอยางเพยงพอ เพอไมใหลนออกนอกถงในระยะเวลาอนสน

4) ตองมทอระบายแกสทเกดขน เชน มเทน และคารบอนไดออกไซด ไฮโดรเจนซลเฟดออกจากถง ควรจะแบงถงออกเปนสองสวน เพอใหมการตกตะกอนไดดขนโดยปรมาตรของถงสวนหลงจะมคาระหวาง 1 / 4 ถง 1 / 2 เทาของถงสวนแรก สวนการแบง Septic tank ออกมากกวาสองสวนไมนยมใชกน

รปท 5.2 แบบขยาย Septic tank สาหรบอาคารสง

SSRU

:Com

Arch

5.3 ขบวนการแอคตเวตเตดสลดจ ( Activated Sludge Process ) การบาบดนาเสยดวยขบวนการแอคตเวตเตดสบดจ เปนทนยมใชกนมากเนองจากม

ประสทธภาพในการทางานสง และใชเนอทกอสรางนอย หลกการทางานจะใชจลชพชนดทใชออกซเจนอสระทาการยอยสลายสารอนทรยในนาเสยทงทอยในรปของของแขง ตะกอนแขวนลอย และทละลายอยในนา โดยจลชพจะรวมตวกนเปนกลมลอยอยในถงเตมอากาศ ซงสงนาเสยเขามาบาบดและมเครองใหอากาศ ( aerator ) ทางานอยตลอดเวลา จากนนนาเสยทผานการบาบดแลวและตะกอนจลชพจะไหลไปเขาถงตะกอนเพอแยกเอาตะกอนจลชพกลบมายงถงเตมอากาศใหม สวนนาใสจะไหลออกจากระบบเพอฆาเชอโรคและทงลงทอระบายนาสาธารณะตอไป การทางานของระบบสามารถเลอกใช แบบใหนาไหลตอเนอง ( continuous flow ) โดยใหนาเสยไหลเขาถงเตมอากาศ และไหลตอไปยงถงตะกอนตามปรมาณการไหลของนาเสย ดงแสดงในรปท 5.3 หรอใหทางานแบบ เตมเขา – สบออก ( fill and draw ) ดงแสดงในรปท 5.4 กได

โดยใหนาเสยไหลมาเขาถงเตมอากาศ ( ซงจะมอยอยางนอย 2 ถง ) และเปาอากาศใหออกซเจนจนนาเสยเตมถง จงหยดเครองเปาอากาศ และเปลยนสงนาเสยไปเขาถงเตมอากาศอกถงหนง หลงจากหยดเครองเปาอากาศเปนเวลาประมาณ 2 ชวโมง นาใสสวนบนซงผานการบาบดโดยจลชพแลวจะถกสบออกไปทง และเรมรบนาเสยเขามาใหม ถงเตมอากาศควรมระยะเวลาเกบกกนาเสยไดประมาณ 24 ชวโมง และมคาออกซเจนทละลายอยในนาในถงเตมอากาศไมนอยกวา 1-2 มก./ล.

เครองเตมอากาศสามารถใชไดทงแบบเปาอากาศ ( diffused air aerator ) แบบใบพดตทผวนา ( surface aerator ) หรอแบบใตนา ( submersible aerator ) กได

SSRU

:Com

Arch

รปท 5.3 ขนวนการ Activated Sludge แบบไหลตอเนอง

รปท 5.4 ขนวนการ Activated Sludge แบบเตมเขาและสบออก

SSRU

:Com

Arch

5.4 ขบวนการแผนชวหมน ( Rotating Biological Contactor ) ขบวนการแผนชวหมน มชอเรยกเปนภาษาองกฤษหลายชอ เชน rotating biological

reactor, rotating biological contactor หรอ biodisc เปนขบวนการบาบดนาเสยทางชววทยาทใชแผนฟลมจลชพ ซงเกาะอยกบแผนพลาสตก ( ตวกลาง ) เปนรปวงกลม ขนาดเสนผาศนยกลาง 2-3 เมตร โดยจะจมอยในนาประมาณรอยละ 40 ของพนทผว และสวนทเหลอจะอยในอากาศแผนพลาสตกซงใชเปนตวกลางนจะวางซอนกนหางประมาณ 1.5-2.5 ซม. และหมนดวยความเรว 1-2 รอบ/นาท เมอแผนพลาสตกหมนลงไปในนาเสย นากจะตดขนมาดวยและไหลตกลงไปใหม ทาใหเกดการถายเทออกซเจนจากอากาศลงสนา จลชพทเกาะอยกบแผนหมนกจะไดออกซเจนทงโดยทางตรงจากอากาศและโดยทางออมจากการไหลของนาและในนาในถงปฏกรยา ขบวนการแผนชวหมนมประสทธภาพในการทางาน ใชเนอทกอสรางนอย ควบคมการทางานไดงาย และใชพลงงานนอย เพยงประมาณรอยละ 50 เมอเทยบกบระบบ activated sludge นอกจากนระบบบาบดนาเสยในอาคารสง สวนใหญมกจะอยใตอาคารซงไมตองสรางหลงคาคลมทาใหประหยดคากอสราง ดงนนระบบบาบดนาเสยแบบนจงเหมาะทจะใชกบอาคารสงหลายประการ

รปท 5.5 ระบบชวหมนสาหรบชมชน 150 คน – 1200 คน

SSRU

:Com

Arch

บทท 6 ระบบไฟฟา (Power Supply System)

ระบบไฟฟากาลง

รปท 6.1 แผนผงระบบไฟฟากาลง สวนประกอบของระบบไฟฟากาลง 6.1.หมอแปลงไฟฟา (Transformer) มอย 2 ประเภทหลก คอ

6.1.1แบบนามน (Oil Type) หรอทเรยกวาแบบเปยก เปนระบบทระบายความรอนดวยนามน ใชภายนอกอาคารเนองจากสามารถตดไฟไดและควนมาก โดยม 2 รปแบบไดแก แบบตดตงบนตวเสาและแบบวางพนคอนกรต

รปท 6.2 หมอแปลงไฟฟาแบบแชในนามน

SSRU

:Com

Arch

6.1.2 แบบแหง (Dry Type) เปนหมอแปลงทระบายความรอนดวยอากาศ เหมาะทจะใชภายในอาคาร หมอแปลงแบบนแบงเปน 2 ประเภท ก. แบบ Ventilated แบบนใชลวดหมดวย Nomex – Paper ทนความรอนไดสง 220 องศาเซลเซยส โดยพนเปนคอยลพนดวยวานช ข. แบบ Cast-Resin แบบนใช Resin เทหมรอบคอยลของหมอแปลงทงแรงตาและแรงสง มชองระบายความรอน ดงรปท 6.3

รปท 6.3 หมอแปลงไฟฟาแบบแหง

หมอแปลงแบบแหงทงสองแบบน สามารถผลตไฟฟาถง 10,000 KVA ปจจบนหมอแปลงชนด Cast Rasin นยมใชมากกวาเนองจากเหมาะสมกบประเทศไทย ในเรองของสภาพภมอากาศ นอกจากนควรตดตงพดลมระบายอากาศไวดวย จะสามารถทางานเพมขนไดอก 40% ขนาดหองทเกบหมอแปลงไฟฟา ควรมความสงไมนอยกวา 3.50 ม.และประตสง 3.10 เพอสะดวกในการซอมแซม

SSRU

:Com

Arch

6.2.ตสวตซเกยรแรงสงและแรงตา (High – Low Voltage Switch Gear)เปนอปกรณรบกาลงไฟฟาจากสายจายของการไฟฟา ฯ และจายใหโหลดในบรเวณตาง ๆ ทใชไฟ ภายในตประกอบดวยสวตซตดตอวงจรปองกนและเครองวดไฟฟาตาง ๆ อปกรณตดตอวงจรหลกไดแก สวตซใบมด, สวตซตดตอโหลด, ฟวสไฟฟากาลงเซอรกตเบรคเกอร, คอนแทรคเตอร

รปท 6.4 ตสวตซบอรดแบบ MAC

6.3.แผงควบคมการจายไฟหลก (Main Distribution Board , MDB) เปนแผงควบคมการจายไฟหลกในอาคาร ทรบกระแสไฟฟาทแปลงจากไฟแรงสงเปนแรงตาแลวเพอกาหนดการควบคมการทางาน โดยแยกออกเปน 2 ลกษณะคอ

ก. การแบงตามประเภทอปกรณ เชน ควบคมระบบปรบอากาศ, ลฟต,ไฟสองสวาง ข. การแบงตามความสาคญของพนท เพอความสะดวกในการควบคม เชน แบงตามชนและ

ความสง

รปท 6.5 แผงควบคมการจายไฟหลก MDB

SSRU

:Com

Arch

รปท 6.6 แสดงระบบการจายกาลงไฟฟาสาหรบอาคาร

SSRU

:Com

Arch

6.4.ระบบสายปอน ( Feeders ) สามารถจาแนกการจายไฟฟาจากแผงควบคมได 4 วธ ไดแก

6.4.1 ระบบทอ (Conduit) งานทอประกอบดวยงานตดตงกลองพกสายและงานเดนทอตาง ๆ ขนาดทใชมตงแต ½” – 6 “ ความยาว 3.00 ม.ทอทใชมทงแบบพลาสตกและแบบโลหะ เชน ทอแบบบาง (EMT), ทอแบบหนา (RSC)และทอออน(Flexible)

รปท 6.7 แสดงทอและขอตอแบบตาง ๆ

6.4.2 รางเคเบล (Cable Tray) เปนชองเดนสายไฟฟาแบบเปด ทาดวยโลหะเชอมตอเปนตะแกรงสาหรบวางสายเคเบล รางเคเบลชนดรางบนไดใชสาหรบวางสาย THW, NYY, XLPE หรอสายทมนาหนกมาก มความกวาง 6, 9, 12, 18, 24, 30 นว สวนแบบชนดรางมชองระบายอากาศ ใชสาหรบวางสายเคเบลขนาดเลก มความกวาง 6, 9, 12 และ 24 นว

รปท 6.8 รางเคเบลและอปกรณประกอบ

SSRU

:Com

Arch

6.4.3 รางไวรเวย (Wire Way) ไวรเวยเปนทางเดนสายไฟฟาโลหะเพอเปนเปลอกและปองกนสายไฟ ขอดของไวรเวย คอตดตงไดรวดเรวและคาใชจายถกกวาการรอยสายในทอ ไวรเวย มทงชนดทเดนภายในอาคารและภายนอกอาคาร ระยะการจบยดในแนวนอนไมเกน 1.50 ม.สวนในแนวตง ไมเกน 4.50 ม.

รปท 6.9 แสดงอปกรณและโครงสรางไวรเวย

6.4.4 ทางเดนบส (Bus Way) ทางเดนบสใชบสบารเปนตวนาทางเดนไฟฟา ในการจายกาลงไฟฟาไปสมอเตอรและแสงสวาง ในการเดนบสตองตดตงในในทเปดและมองเหนไดเทานน และไมอนญาตใหเดนบสในสถานทไวไฟ, สถานทมความผกกรอนและภายนอกอาคารหรอสถานทเปยกชน

โครงสรางของทางเดนบส ม 2 แบบไดแก - ทางเดนบสแบบสายปอน (Feeder Bus Way) ความยาว 1 1/2, 2, 6, 7, 10 ฟต- ทางเดนบส

แบบปลกเสยบ (Plug in Bus Way) มปลกเสยบทกระยะ 60 ซม. มความยาว 4, 6, 8 และ 10 ฟต

SSRU

:Com

Arch

รปท 6.10 การใชทางเดนบสจายกระแสไฟฟา

SSRU

:Com

Arch

รปท 6.11 สวนประกอบทางเดนบสแบบสายปอน

รปท 6.12 สวนประกอบทางเดนบสแบบปลกเสยบ

SSRU

:Com

Arch

6.5 การออกแบบและเตรยมพนทสาหรบระบบไฟฟากาลง ก.การเตรยมพนทของหองเครองไฟฟา หองเครองไฟฟาแบงเปน 2 ประเภทคอ ประเภทแรกทมหมอแปลงไฟฟารวมอยในหองเครอง

ดวยและประเภทท 2 ไมมหมอแปลงอยในหอง

รปท 6.13 ลกษณะการจดวางพนทสาหรบหองเครองไฟฟา

สวนประกอบของหองเครองไฟฟา - หองควบคม (Engineer Room+Control Room) - หมอแปลง (Transformer) - เครองกาเนดไฟฟา (Generator) - แผงควบคมหลก (Main Control Board, MCB, EDB)

SSRU

:Com

Arch

-แผงจายไฟหลกและสวตซเกยร (Main Distribution Board and Switch Gear) ข.การกาหนดตาแหนงของหองเครองไฟฟา

ข.1 อยในตาแหนงทสามารถตรวจสอบและซอมแซมไดงาย และเปนตาแหนงทตดกบผนงดานนอก เพอสามารถระบายอากาศจากหองไฟฉกเฉนได และเคลอนยายสภายนอกอาคารไดโดยตรง

ข.2 ควรมฝาเพดานสงไมตากวา 3.50 ม. ข.3 ควรอยใกลชดกบชองทอไฟฟา เพอความสะดวกในการเดนสายไฟสดานบนและ

บรเวณอน ๆ ข.4 ควรอยในบรเวณทเกยวของกบงานระบบอน ๆ เชนหองปมนา, หอง

เครองปรบอากาศ ค. การเตรยมชองทอไฟฟา (Electrical Shaft)มสวนทตองคานงอย 2 ประการ คอ

ค.1 ตาแหนงของชองไฟฟา ควรอยในตาแหนงทตดผนงโครงสรางหลก (Shear Wall) และอยในตาแหนงทมดชด ควรแยกชองไฟฟาและชองทอสขาภบาล ใหออกจากกนหรอมผนงกน

ค.2 ขนาดชองทอ ชองทอควรมรปรางสเหลยมผนผาตามยาว มความลกระหวาง 0.40 – 1.00 ม. และมความยาว 1.00 ม.ขนไปและตองเทปนปดระหวางชนเพอปองกนไฟ

รปท 6.14 แสดงชองทอไฟฟา

SSRU

:Com

Arch

ระบบไฟฉกเฉน (Emergency System)

ระบบไฟฉกเฉนม 2 ระบบคอ ก. ระบบไฟฉกเฉนแบบดเซล (Generator Set)เปนระบบชนดทางานอตโนมต คอหลงจาก

ไฟฟาเมนดบระบบจะสตารทเครองและมสวตซสบเปลยนการจายไฟใหอปกรณไฟฟา ทสาคญ ภายในเวลา 10 วนาท โดยจะจายใหแกระบบตาง ๆ ดงน - ระบบไฟฟาแสงสวาง ประมาณ 30%ของไฟสองสวางทงหมด - ระบบเตอนอคคภย - ระบบชมสายโทรศพท

- ระบบลฟต - ระบบพดลมอดอากาศชนใตดนและบนไดหนไฟ - ระบบปมนาและปมดบเพลง - ระบบบาบดนาเสย เปนตน

รปท 6.15 “SDR” Generator Set

ข.ระบบไฟฉกเฉนแบบแบตเตอร

SSRU

:Com

Arch

เพอใหแสงสวางในระหวางทรอไฟจากเครองกาเนดไฟฟา ในกรณทเครองกาเนดไฟฟายงไมสามารถจายไฟได ไฟจากแบตเตอร จะตดตงในบรเวณทสาคญเชน ไฟแสงสวางบนทางเดน, ไฟปายบนไดหนไฟ เปนตน

รปท 6.16 วงจรระบบจายไฟฉกเฉน

ขนาดและตาแหนงของหองเครองกาเนดไฟฟา ควรอยใกลกบหองเครองหมอแปลงไฟและควรอยในบรเวณทสามารถระบายอากาศได เพราะตวเครองจะตองใชนามนและจะมควนมาก

ขนาดของตวเครอง กวาง x ยาว x สง = (4 ถง 5 ม.) x (5 ถง 10 ม.) x 3.50 ม. ในกรณทมการใชเครองคอมพวเตอร ซงตองมไฟปอนอยตลอดเวลาและตองมการควบคมทง

แรงดนไฟฟาและความถใหคงทอยตลอดเวลาโดยไมขาดตอน กจาเปนตองตดตงอปกรณทเรยกวา uninterruptible power system ( UPS ) แบบททาสาหรบใชกบเครองคอมพวเตอรโดยเฉพาะอปกรณนประกอบดวย เครองอดแบตเตอร แบตเตอร เครองแปลงกระแสไฟตรง เปนกระแสไฟสลบ ( inverter ), static bypass switch และ maintenance bypass switch อปกรณดงกลาวมใชกนมากเปน 3 ระบบคอ 1.static switching bypass system. 2.Parallel redundant system และ 3.dual redundant system ระบบแรกมใชมากและราคาตากวาอกสองระบบ ระบบทสองเปนแบบทใชในกรณทตองการความแนนอนมากขน ระบบนใช rectifier inverter 2 ชดหรอมากกวาตอใชงานขนานกน ซงสามารถขยายเพมได ปกตจะตองกาหนดขนาดใหโหลดสงสดนอยกวาขนาดรวมของทกชดลบดวยหนงชด เพอในกรณทชดใดเสยไปหนงชด ชดทเหลอจะยงสามารถจายกระแสไฟใหไดเตมท ระบบนเหมาะสาหรบใชกบศนยคอมพวเตอรทมโครงการจะขยายจะตองการระบบไฟฟาทม

SSRU

:Com

Arch

ความแนนอนสง ระบบทสามเปนแบบอปกรณสองชดอสระไมทางานขนานกน แตม static bypass switch ทาหนาทสบเปลยนในกรณทชดหนงเสย ระบบนเหมาะสาหรบใชในทซงหางไกล ลาบากในการสงชางไปบารงรกษา

บทท 7 ระบบแสงสวาง (Lighting System)

การออกแบบระบบแสงสวางใหกบอาคาร ม 2 วธ ไดแก 7.1 แสงธรรมชาต (Daylighting) 7.2 แสงประดษฐ (Artificial Light)

7.1 แสงธรรมชาต (Daylighting) มแหลงสาคญมาจากดวงอาทตย สภาพและความเขมของแสง จะมการเปลยนแปลงไปตามตาแหนงทตงบนพนโลก ซงจะขนอยเสนรง (Latitude), ฤดกาลและวนเวลาของแตละวน ทงหมดนมผลให มมเงย (Altilude) และมมราบ (Azimuth) ของดวงอาทตยแปรเปลยนไป ซงจะสงผลทาใหปรมาณแสงบนทองฟาตางกนออกไป

การออกแบบแสงสวางธรรมชาตใหกบอาคาร DF = คาความสวางภายใน / คาความสวางภายนอก X 100

7.2 แสงประดษฐ (Artificial Light) การแบงประเภทของหลอดไฟฟาแสงสวาง สามารถจาแนกได 2 กลมใหญ ๆ คอ 7. 2.1หลอดมไส (Incandescent Lamp) แบงออกเปน ก.หลอดไสทงสเตน (Tungsten Filament Lamp) ข.หลอดทงสเตนฮาโลเจน (Tungsten Halogen Lamp) 7. 2.2 หลอดปลอยประจในกาซ (Gas Discharge Lamp) แบงเปน ก.กลมความดนสง (High Pressure Group) ไดแกกลม

ก.1หลอดไอปรอทความดนสง (High Pressure Mercury Lamp) ม 2 ประเภท คอ ก.1.1 หลอดโซเดยมความดนสง (High Pressure Sodium Lamp) ก.1.2 หลอดโลหะฮาไลด (Metal Halide Lamp)

ข.กลมความดนตา (Low Pressure Group) ไดแก ข.1 หลอดนวลแสง (Fluorescent Lamp)

SSRU

:Com

Arch

ข.2 หลอดโซเดยมความดนตา (Low Pressure Sodium Lamp) 1.หลอดมไส (Incandescent Lamp)

หลอดไสทงสเตน (Tungsten Filament Lamp) ใชคารบอนเปนไสหลอดจดใหแสงสวางดวยพลงงานไฟฟา มประสทธภาพการใหแสงตาและอายการใชงานสน มประสทธภาพการใหแสงสวาง 8-18 lm/w มอายการใชงาน 1,000 ชม.อณหภมส 4,000 K เปนแสงนวลขาวอมสม ใหความรสกอนสบาย ดานคณภาพ Colour Rendering สของวตถจะไมมการผดเพยน

ประเภทของหลอดไสรปทรงตาง ๆ 1.รปทรงมาตรฐาน = A (Arbitrary General) 2.รปทรงกรวย = B (Cone) 3.รปเปลวเทยน = CA (Candle) 4.สปอตไลทวงร = ER (Ellipsoidal Reflector) 5.รปทรงเปลวไฟ = F(Flame) 6.รปทรงกลม = G (Globular) 7.รปทรง G+A = GA (G+A)

8.รปโคงพาลาโบลา = PAR (Parabola) 9.รปแพร = P,PR (Pear Shape) 10.สปอตไลท = R (Reflector) 11.หลอดดานขางตรง = S (Straight Side) 12.หลอดแกวยาว = T (Tublular)

SSRU

:Com

Arch

SSRU

:Com

Arch

รปท 7.1 หลอดไสทงสเตนชนดตาง ๆ หลอดทงสเตนฮาโลเจน (Tungsten Halogen Lamp)

เปนหลอดไสทบรรจกาซฮาโลเจน จาพวก ไอโอดน, คลอรน เปนตน โดยบรรจกาซไวในหลอดแกวเลก ๆ และมไสทงสเตนอย หลอดไสประเภทนใหแสงสวาง 7-22 lm/w สาหรบเรอง Colour Rendering จดอยในสภาพทด

รปท 7.2 หลอดทงสเตนฮาโลเจน

SSRU

:Com

Arch

หลอดไสทง 2 ประเภทนเหมาะกบการใชในลกษณะของอาคารพกอาศยและตามรานคา โดยใชในตแสดงสนคา หรอในอปกรณตาง ๆ เชน เครองฉายสไลด, เครองฉายภาพนง เปนตน

หลอดไอปรอทความดนสง (High Pressure Mercury Lamp) หลอดไอปรอทความดนสง หรอหลอดแสงจนทร ถกนามาใชเปนไฟใหแสงสวางกบถนนและโรงงานอตสาหกรรม มประสทธภาพแสงท 40-60 lm/w ใหแสงทคอนขางเยน อณหภมสอยระหวาง 3800-4200 K มคณสมบต Colour Rendering หลากหลาย ตงแต”แย” จนถง”ดมาก” ขนอยกบประสทธภาพการใหแสงสวาง การใชงานสามารถใชไดทงภายในและภายนอกอาคาร โดยใชแทนหลอดไสหรอใชกบลกษณะการใหแสงแบบ High Bay เชน ไฟถนน หรอ ไฟ Flood Light

รปท 7.3 สวนประกอบของหลอดไอปรอทความดนสง

SSRU

:Com

Arch

หลอดโซเดยมความดนสง (High Pressure Sodium Lamp)

มรปทรงของรปหลากหลายรปแบบ หลอดประเภทนสวนใหญนาไปใชกบการใหแสงสวางถนน, ทาเรอ, อตสาหกรรมหนก ประสทธภาพการใหแสง 80 – 118 lm/w มอายการใชงาน 6000 ชม. การใชงานจะมปญหาเรองการจดตดหลอดชา ตองใชเวลาประมาณ 1 นาท จงจะสวางเตมหลอด

รปท 7.4 ประเภทของหลอดโซเดยมความดนสง

SSRU

:Com

Arch

หลอดโลหะฮาไลด (Metal Halide Lamp) หลอดโลหะฮาไลดมใหเลอกหลายรปแบบ มอณหภมส 3000-6000 K มแสงสขาวนวล ระดบของ Colour Rendering อยในระดบทดถงดมาก เชนชนด Daylight มอณหภมสของแสง 5800K Colour Rendering อยในเกณฑ ”ดมาก” และ Neutral White มอณหภมสของแสง 3800K Colour Rendering อยในเกณฑ “ด” หลอดโลหะฮาไลดตองอาศยอปกรณควบทเปนทงบลลาสตและอกนเตอร เหมอนหลอดโซเดยมความดนสง มประสทธภาพการใหแสงสวาง 70-108 lm/w มอายการใชงาน 10000-20000 ชม. ปกตจะใชงานในอาคาร เชน โรงงาน, ศนยการคา, สนามกฬา หลอดโลหะฮาไลดนอกจากทเปนไสสขาวนวลแลว ยงมใหเลอกอก 5 ส คอ ฟา, เขยว, แดง, ชมพและเหลอง

รปท 7.5 หลอดโลหะฮาไลด

หลอดโซเดยมความดนตา (Low Pressure Sodium Lamp) เปนหลอดทมประสทธภาพการใหแสงดมาก คอ 100-180 lm/w คา Colour Rendering ของหลอดประเภทน”แยมาก” ไมเหมาะทจะใชเปนหลอดไฟใหแสงสวางภายในอาคาร โดยปกตจะใชบรเวณ ทางหลวง, ทางนา, ตามทางแยก, สถานรถไฟ, ทาเรอ, สนามบน เปนตน

SSRU

:Com

Arch

ลกษณะของหลอดม 2 แบบ คอ หลอดยาวคลายหลอดนวลแสงม 2 ขวและอกลกษณะหนง หลอดยาวขดเปนตว U ทาใหขวหลอดรวมอยดานเดยว การตดตงจะตองตดตงในแนวนอนเทานนหรอทามมกบแนวราบไมเกน 20 องศา การจดตดตองใชเวลา 15-20 นาท หลอดจงจะสวางเตมท และในกรณทไฟดบตองรอเวลา 3 นาทจงจะตดใหมได

รปท 7.6 หลอดโซเดยมความดนตา

หลอดนวลแสง (Fluorescent Lamp) เปนหลอดเปนหลอดไฟทนยมใชกนมากทสด เพราะมคณสมบต คอมประสทธภาพสงกวาหลอดไส ถง 4 เทา นอกจากนนยงมหลากสใหเลอก ทาใหสามารถเลอกใชในการตกแตงไดมากกวา สวนประกอบของหลอดนวลแสง 1.ตวหลอด ประกอบดวยหลอดแกว บรรจสารฟอรเฟอร (Phosphors) และบรรจไอปรอทกบกาซอารกอนไวในตวหลอด ไสหลอดทาดวยทงสเตน ทหวหลอดและทายหลอดมอเลคโทรด 2.บลลาสท (Ballast) ทาหนาทควบคมปรมาณกระแสไฟฟาทไหลเขาสวงจร โดยเปนตวกาหนดกระแสไฟใหคงทและสมาเสมอ และทาหนาทสรางแรงดนสงเพอจดหลอดดวย

SSRU

:Com

Arch

3.สตารเตอร (Starter) ประกอบดวยคอนแทคทเคลอนทไดและคอนแทคทอยกบท ทาหนาทตดตอวงจรอตโนมต

รปท 7.7 หลอดนวลแสง (Fluorescent Lamp) ประเภทของหลอดนวลแสง

1.แบบ Preheat Start เปนแบบทนยมใชมากทสดในปจจบน ในระบบจะตองประกอบดวยบลลาสทและสตารเตอร หลอดชนดนมอายการใชงานมากกวาหลอดไสมาก 2.แบบ Trigger Start เปนหลอดทไมใชสตารเตอร การทางานจะใชบลลาสทเปนตวเหนยวนากระแสไฟใหสงขนเพอชวยใหหลอดตด สวนมากเปนหลอดแบบกลม (Circle Lamps) ทมเสนผาศนยกลาง 8”,12”

3.แบบ Rapid Start เปนหลอดทตดไดเรวมาก โดยไมตองใชสตารเตอรชวย จะตองใชบลลาสทชนดพเศษ หลอดชนดนม 2 รปแบบ คอแบบหลอดแกวยาว ขนาด 40w และวงกลม เสนผาศนยกลาง 16”

4.แบบ Instant Start เปนหลอดทไมใชสตารเตอรแตจะใชบลลาลท 2 ชดเหนยวนาแรงดนไฟฟาใหสงขน หลอดประเภทนจะมอายการใชงานสน สวนมากเปนหลอด 40 w

5.แบบ Slimline เปนหลอดทรวมเอาขอดของหลอดแบบ Preheat และ Instant มาไวดวยกน เพอความสะดวกในการใชงานและบารงรกษางาย สามารถแบงออกได 2 ชนด 5.1 หลอด PL (Compact Flu.) เปนหลอดรปตว U ใชบลลาลทไมมสตารเตอร ขวหลอดเปนแบบขาเสยบ มขนาด 7, 9 ,10,13 w ขนาดหลอดยาว 5.5” – 7.5” มกใชในตโชวสนคาหรอโคมฝงฝา

SSRU

:Com

Arch

5.2 หลอด SL หลอดชนดนมรปทรงเปนตว U หลอดจะเปนแทงยาวขนาดเลก ดานในจะรวมอปกรณการทางานทกอยางไวทงบลลาลทและสตารเตอรแลวบรรจในหลอดแกวอกชนหนง ขวหลอดทาเปนเกลยว สามารถนาไปใชงานไดหลายรปแบบ เชน งานตกแตงตาง ๆ

รปท 7.8 หลอด SL และ PL

นอกจากนแสงของหลอดหลอดนวลแสง (Fluorescent Lamp) ยงสามารถจาแนกออกไดตามสของแสงดงน 1.Cool White ใหแสงสขาวเยนสบายตา ใกลเคยงกบแสงธรรมชาตในเวลากลางวน นาไปใชไดในสานกงาน, โรงเรยน, ศนยการคา เปนตน มอณหภมส 4370 K 2. Warn White สออกไปทางเหลอง ชวยใหวตถกลมสโทนสม, เหลองและเหลองอมเขยว ดสดใสสวางขน 3.Deluxe Cool White สของหลอดจะเหมอนกบ Cool White แตจะออกไปทางแดงเลกนอย ทาใหรางกายและวตถนาดยงขน 4. Deluxe Warn White มสออกไปทางแดงเรอ ๆ ทาใหผวกายมนษยและวตถดสดใสยงขน มกใชกบรานอาหาร, เสรมสวย, ซเปอรมารเกต 5.White แสงสขาวออกไปทางเหลองออน ๆ ทาใหกลมเหลอง, เขยวและสมดสดใสยงขน สวนสนาเงนกจะเขมยงขน ใชกบสานกงาน, โรงเรยน ฯลฯ มอณหภมส 3595 K 6. Daylight เปนแสงสขาวออกไปทางเหลองออน ๆ ใหแสงใกลเคยงกบแสงสวางในเวลากลางวน ใชกบโรงเรยนหรอโรงงานอตสาหกรรม เปนตน มอณหภมส 6500 K

SSRU

:Com

Arch

Colour Temperature เปนคาใชวดสของแสงทเปลงออกมาจากหลอดไฟ มหนวยเปน Kelvins หรอใชตวยอ K เมอคาK สงแสงจะไปทางสฟา ถาคา K ตาแสงจะคอนไปทางสม Colour Rendering มหนวยวดจาก 0 –100 เปนคาแสดงใหทราบวาสของวตถภายใตหลอดไฟใด ๆ จะใกลเคยงเมอเหนภายใตหลอดไฟฟามาตรฐานมากนอยเพยงใด

รปท 7.9 เปรยบเทยบหลอดประเภทตาง ๆ

SSRU

:Com

Arch

การควบคมแสงจากดวงโคม 1.การใหแสงตรง (Direct Lighting) คอแสงสวางทพงตรงจากจดกาเนดแสงมาสสายตาเรา

โดยตรงโดยไมมวสดมาบดบงดวงโคม แสงสวางจะสะทอนแสงลงมาประมาณ 90 –100% การใหแสงทางตรงนนมกใชในกรณทตองการเนนแสงเฉพาะจด 2.การใหแสงกงตรง (Semi- Direct Lighting) คอการออกแบบใหแสงสวางออกจากดานลางของแหลงกาเนดแสง โดยตรงเพยง 60-90% ของปรมาณแสงทงหมดและกาหนดใหแสงสวางทเหลอฉายขนไปกระทบฝาสวนหนงแลวสะทอนกระจายลงมา การเลอกใชจะใชในบรเวณหองเรยน, สานกงานทตองการความสมาเสมอของแสงทวพนท 3.การใหแสงทงทางตรงและทางออม (Direct-Indirect) คอการใหแสงสวางออกจากดานบนและดานลางของดวงโคมในอตราสวนทเทาๆ กน ซงจะเปนการชวยลดความแรงของแสงทสองลงดานลางใหลดลง การเลอกใชจะใชในบรเวณพนททไมตองการความสวางมากนก เชน ตามระเบยงทางเดน เปนตน 4.การใหแสงกระจายรอบทศทาง (General Diffusing Lighting) คอการออกแบบแสงสวางใหกระจายตวออกจากแหลงกาเนดแสงในทกทศทางอยางเทาเทยมกนและสมาเสมอ เชนแสงจากโคมไฟทรงกลม การใหแสงแบบน จะใชสาหรบสถานทมฝาเพดานสง เชน ชองโลงในศนยการคา,โรงแรม เปนตน 5.การใหแสงกงทางออม (Semi- Indirect Lighting) คอการใหแสงสวางออกจากจดกาเนดแสงแลวสองผานวตถทชวยกรองความเขมของแสงลง โดยกาหนดใหสองเขาผนงหรอฝา แลวสะทอนกลบมา 60-90% การใชแสงแบบนจะใชในโถงตอนรบ, หองอาหารทหรหรา เปนตน 6.การใหแสงทางออม (Indirect Lighting) คอกาหนดใหแสงทงหมดสองเขาผนงหรอฝาประมาณ 90-100% แลวสะทอนออกมา หรอเรยกวา UP Right การใหแสงแบบนเหมาะทจะใชกบหองโถงตอนรบ, หองจดเลยง,หอประชมตาง ๆ

SSRU

:Com

Arch

รปท 7.10 ลกษณะการควบคมแสงแบบตาง ๆ หลกการกาหนดระยะหางของดวงโคม 1.ระยะหางของดวงโคมจะตองไดสดสวนความสมพนธกบความสงของฝาเพดานหรอท

เรยกวา Mounting Height มระยะเทากบ Spacing หรอแตกตางกนไมเกน 1.5 เทา

รปท 7.11 สดสวนระยะหางระหวางดวงโคมกบฝาเพดาน

SSRU

:Com

Arch

2.ระยะหางของดวงโคมจะตองสมพนธกบผงไฟฟาคอ ระยะหางระหวางหลอดในแกนทางตงและนอนควรเทากนและสวนรมผนงควรมคาครงหนงของระยะหางของดวงโคม

รปท 7.12 สดสวนระยะหางระหวางดวงโคม

SSRU

:Com

Arch

บทท 8 ระบบปรบอากาศ (Air-condition)

วตถประสงคของการปรบอากาศ 1.ดานอณหภม (เพอทาความเยน)

2.ดานควบคมความชน (ความชนสมพทธ) 3.ดานการเคลอนไหวของอากาศ (การหมนเวยนอากาศ) 4.ดานความสะอาดของอากาศ (การกรองอากาศ) 5.การระบายอากาศ (การนาอากาศนอกเขามา) หลกการทางานของระบบปรบอากาศ การทาความเยนของระบบปรบอากาศ จะอาศยหลกการระเหยของสารทาความเยน และ เนองจากสารทาความเยนมราคาแพง ประกอบกบการใหระเหยทงไปจะทาใหเกดผลกบสภาพแวดลอม เมอสารทาความเยนระเหยและทาความเยนแลว จงตองนาไปควบแนนเพอนากลบมาใชใหม

หลกการควบแนนอาศยการเพมความดนใหกบไอระเหย หรออด (Press) ไอ โดยใชอปกรณทเรยกวา คอมเพรสเซอร (Compressor) จนไอระเหยนนกลายเปนของเหลวอกครงหนง ในขณะทอดน ไอระเหยกจะคายความรอนออกมาดวย เรากตองมวธการในการระบายความรอนนออกไป โดยอาจจะใชอากาศ (Air-cooled) หรอ นา (Water-cooled) ในการระบายความรอนกได เมอสารทาความเยนกลายเปนของเหลวแลว

การทาใหของเหลวระเหยเพอทาความเยนอกครง จะอาศยการลดความดนลง โดยผานอปกรณลดความดน สาหรบเครองปรบอากาศขนาดเลก มกจะใชอปกรณทเรยกวา วาลวลดความดน (Thermal Expansion Valve) หรอบางทการใชขดทอทองแดงเลกๆ (Capillary Tube) ทใหคาแรงเสยดทานทพอเหมาะ กใชในการปรบลดความดนนไดด ซงจากทเลามานสามารถแสดงดวยวงจรการทาความเยน (Refrigeration Cycle) ดงน

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.1 หลกการทางานของเครองปรบอากาศ อปกรณในระบบทาความเยน คอนเดนเซอร : หรอบางทเรยกวาคอยลรอน คอ อปกรณทใชในการใหสารทาความเยน

ระบายความรอน เปนททสารทาความเยนควบแนนเปนของเหลว คอยลรอนมทงชนดระบายความรอนดวยอากาศ (Air-cooled) และระบายความรอนดวยนา (Water-cooled) อวาโปเรเตอร : คอ อปกรณทใชในการทาความเยน เปนททสารทาความเยนระเหย

อปกรณลดความดน : เชน Thermal Expansion Valve หรอ Capillary Tube คอมเพรสเซอร : เปนเครองขบเคลอนสารทาความเยน และอดเพอใหเกดการควบแนน มทงชนดทเปนแบบลกสบ (Reciprocating Compressor), แบบโรตาร (Rotary Compressor) ,หรอในเครองขนาดใหญอาจจะเปนแบบหอยโขง (Centrifugal Compressor) หรอ แบบสกร (Screw Compressor)

ประเภทของเครองปรบอากาศ 1. เครองปรบอากาศแบบหนาตาง คอ เครองปรบอากาศทมอปกรณหลกของวงจรทา

ความเยนทกอยางครบชดอยในเครองเดยวกน และออกแบบใหเหมาะสมกบการตดตงทหนาตาง โดยดานทาความเยนจะโผลเขามาในหอง สวนดานทระบายความรอนจะโผลออกไปนอกหอง เปนเครองปรบอากาศรนแรกๆ ททามาขายในเชงพาณชยเปนผลตภณฑททาให Carrier เปนทรจกกนไปทวโลก เนองจากเปนผผลตเครองปรบอากาศน รายแรกของโลก

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.2 เครองปรบอากาศแบบหนาตาง

เครองปรบอากาศแบบน จะอาศยการระบายความรอนดวยอากาศ เพราะเปนเครองขนาดเลก การตดตงงาย เพราะเพยงแตเตรยมชองวงกบหนาตาง หรอผนงตามขนาดเครองปรบอากาศ แลวเอาเครองเสยบเขาไปตอสายไฟเขา และตอทอนาทงจากเครองกเรยบรอย

เครองปรบอากาศแบบนในปจจบน จะไมคอยนยมกนมากนก เนองจากเสยงทดงกวา ประกอบกบราคากใกลเคยงกบแบบแยกสวน อาจจะยงมใชอยเฉพาะในกรณทไมสามารถหาทตง Condensing Unit หรอ ในตางประเทศทคาแรงตดตงสง เชน อเมรกา ซงนยมใชกนอยในโรงแรมบรเวณชานเมอง (ประเภท Inn หรอ Motel) โดยออกแบบเครองใหภายในหองดคลางแฟนคอยลยนต อยางของ GE จะเรยกรนนวา Zone Line สามารถทาความเยนในหนารอนเหมอนเครองปรบอากาศทวไป และทาความรอนในหนาหนาว โดยการสบเปลยนหนาทของคอนเดนเซอรเปนอวาโปเรเตอร และอวาโปเรเตอรเปนคอนเดนเซอร ดวยการเปลยนทศของสารทาความเยน เครองลกษณะนมชอเรยกวา Heat Pump

2.เครองปรบอากาศแบบแยกสวน (Split Type) เปนเครองทแบงภาคมาจากเครองปรบอากาศแบบหนาตางโดยแบงเปนสองสวน สวนทอย

นอกหองเรยกวา Outdoor Unit หรอ Condensing Unit ภาคทอยภายในหองเรยกวา Indoor Unit หรอ Evaporator Unit หรอเชงพาณชยอาจเรยกวา แฟนคอยลยนต (Fan Coil Unit, FCU) หรอ ถาตวโตๆ ทมลกษณะเปนต กมคนเรยกวา เครองสงลมเยน (Air Handling Unit, AHU)

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.3 เครองปรบอากาศแบบ CASSETTE TYPE ในปจจบนสวน Indoor Unit ยงมรนใหมๆ เกดขนอก เชน รน Wall Type, Cassette Type, Column Type ฯลฯเครองปรบอากาศเหลาน จะอาศยการระบายความรอนดวยอากาศ เพราะมกจะเปนเครองทมขนาดเลกถงขนาดกลาง (0.75 - 30 ตน) ตาแหนงทวาง Condensing Unit จะตองระบายอากาศไดด และหากตดตงในอาคารสง จะตองพจารณาผลจากแรงลมทจะมาปะทะอาคารดวย โดยทวไป CDU ไมควรอยหางจาก FCU หรอ AHU เกน 15 เมตร เนองจากจะผลกบประสทธภาพของเครอง และปญหาระบบนามนหลอลนภายในระบบ ซงจะมผลกบการทางานและอายของคอมเพรสเซอร หากมความจาเปนทจะตองเดนทอนายาไกลกวาน จะตองมนใจวา มความรทางดานเทคนคการเดนทอนายาทถกตอง เชน การขยายขนาดทอนายา และการทา Oil Trap รวมทงการกาหนดความลาดเอยงของทอ

รปท 8.4 ตาแหนงทวาง Condensing Unit

การควบคมอณหภม โดยทวไปอาศยอปกรณวดอณหภมทเรยกวา เทอรโมสตท (Thermostat) เพอควบคมการทางานของคอมเพรสเซอร ใหหยดหรอเดนตามอณหภมทตงไว อปกรณนเราจะพบวาม

SSRU

:Com

Arch

ทงรนทเปนรโมท (Remote) แบบมสาย หรอไรสาย สามารถตงเวลาได ม Mode การทางานมากขน เชน Econo Mode เพอประหยดพลงงาน และ Sleep Mode เพอใหอณหภมสงขนหลงจากทเราหลบแลว นอกจากนยงมรนทใช Fuzzy Logic Control ทจะทาใหระบบควบคมสงการทางานของเครองปรบอากาศ มความคดใกลเคยงกบสมองของคนมากขน เครองรนใหมๆ บางรนยงมเครองฟอกอากาศ (Air Cleaner) เครองปรบอากาศแบบแยกสวนรนใหม ยงเนนทการใชทตง Condensing Unit นอยลง โดยออกแบบใหเครอง Condensing Unit เครองเดยวสามารถทจะใชกบ Fancoil ไดหลายๆชด

3. เครองปรบอากาศแบบสาเรจครบชดในตว (Packaged Unit)

เครองแบบนมโครงสรางเหมอนกบ เครองปรบอากาศแบบหนาตาง แตมขนาดใหญกวา มทงชนดทระบายความรอนดวยอากาศ เรยกวา Packaged Air-cooled Air-conditioner และชนดทระบายความรอนดวยนา เรยกวา Packaged Water-cooled Air-conditioner การใชนาในการระบายความรอนมกจะทาใหเครองปรบอากาศมประสทธภาพสงขน และมการระบายความรอนทดกวาการระบายความรอนดวยอากาศ

รปท 8.5 เครองปรบอากาศแบบ Packaged Unit

การใชเครองปรบอากาศ Packaged Air-cooled Air-conditioner ยงตองพจารณาตาแหนงทตงใหเหมาะสม มการระบายความรอนทด และจะตองพจารณาแรงลมทมาปะทะในกรณของอาคารสง การตดตงควรจะนาเครองไวในหองเครอง และมการคานงถงเรองการปองกนเสยง เพราะเครอง

SSRU

:Com

Arch

ชนดนมคอมเพรสเซอรอยในตว จงมเสยงดงกวาเครองปรบอากาศแบบแยกสวน ทแยกคอมเพรสเซอรออกไปนอกจากน หองเครองยงชวยปองกนไมใหฝนเขามาในอาคารอกดวย ซงเปนสงจาเปนโดยเฉพาะอาคารสง

รปท 8.6 เครองปรบอากาศแบบ Packaged Water-cooled Air-conditioner

Packaged Water-cooled Air-conditioner ลกษณะโดยทวไปกเหมอน Packaged Air-Cooled Air-conditioner แตใชการระบายความรอนดวยนา เพอลดการกนไฟ (ระบบโดยทวไปจะกนไฟทงระบบประมาณ 1.2 กโลวตต/ตน) และใชกรณทไมสามารถจดหาสถานทตงเครองทระบายความรอนดวยอากาศได

4.ระบบปรบอากาศทใชเครองทานาเยน (Water Chiller) จะประกอบดวยอปกรณหลก 4 สวน คอ 1. คอมเพรสเซอร ม 2 แบบ คอ แบบลกสบและแบบหอยโขง สาหรบซลเลอรไมเกน 120 ตน

จะใชแบบลกสบเปนสวนใหญ เพราะซอมบารงงายราคาถถ แตถาเครองใหญกวานจะใชแบบหอยโขง เพราะมความสนสะเทอนนอยกวา

2. เครอสงลมเยน (Air Handling Unit - AHU) มหนาทดดลมภายในหองเขามาใหผานทอนาเยน ทตอมาจากเครองซลเลอร แลวเปาลมทเปนลมเยนนออกไป เครองสงลมเยนทมขนาดใหญตงแต 15 ตนขนไป จะตองมหองเครอง AHU โดยเฉพาะ การสงลมจะใชทอลมทออกจากเครอง หรอ

SSRU

:Com

Arch

ทอลมสง เรยกวา Supply air duct ทอลมทนาลมภายในหองกลบมาทเครอง หรอทอลมกลบ เรยกวา Return air duct สาเหตทควรจะตดตง AHU ภายในหองเครองกเพอใหเกดความเรยบรอย ลดความดงของเสยง และงายตอการบารงรกษา

3. หอพงนา (Cooling Tower) ทาหนาทคลายหมอนาในรถยนต ทาหนาทระบายความรอนนาทออกมาจากเครอง เพอใหเยนลงแลวกลบไปใชระบายความรอนออกจากเครองใหม เมอนารอนออกจากเครองไปยง Cooling Tower จะถถฉดใหเปนฝอย ในขณะเดยวกนพดลมของเครองจะดดอากาศภายนอกเขามาใหวงสวนกบนาทกาลงตกลง ทาใหนาเมอตกลงถงอางรองรบทกนถงจะเยนลง สถานทตงหอระบายความรอนกมความสาคญ เพราะละอองนาจากหอระบายความรอนทาใหเกดความชน หากมากระทบกบอาคารกจะมละอองคราบนาทยากตอการทาความสะอาด และ ถายอนกลบมาเขาทางชองอากาศบรสทธ กจะทาใหภายในอาคารมความชนสง อาจมเชอรา และยงอาจจะไดรบแบคทเรยทเรยกวา Legionella ซงมผลทาใหเกดโรคในระบบทางเดนหายใจได 4.ถงขยายนา ทาหนาทหลก 2 อยางคออยางแรกทาหนาทเปนถงพกใหนาทขยายตว เนองจากอณหภมสงขนเวลาทเครองหยดมาพกไว และอยางทสอง ทาหนาทเปนแหลงเตมนาเขาระบบทดแทนนาบางสวน ทรวออกไปตามปมนา ตาแหนงของถงขยายนาจะอยตาแหนงสงสดของทอนาเยน โดยควรอยใกลปมนา

ระบบ Air Cooled Water Chiller กคอเครองทานาเยนทอาศยการระบายความรอนดวยอากาศ ลกษณะของงานทใชเครองทานาเยนแบบน จะเปนลกษณะของงานทมความตองการความเยนไมมากนก (มกจะไมเกน 500 ตนความเยน) ซงตองการความสะดวกในการตดตง และตองการลดภาระการดแลรกษา หรอจะใชในโครงการทขาดนา หรอไมมนาทมคณภาพพอจะมาใชระบายความรอนของเครองได (โดยทวไปเครองทานาเยนแบบระบายความรอนดวยอากาศกนไฟประมาณ 1.4 - 1.6 กโลวตต/ตน) ระบบการทางานของระบบ นาเยนจากเครองทานาเยน จะถกเครองสบนาเยน (Chilled Water Pump) จายเขาสระบบไปยง FCU และ AHU โดยอณหภมนาเยนนจะอยทประมาณ 7 องศาเซลเซยส เมอใชงานผาน FCU หรอ AHU แลว จะมอณหภมสงขนเปนประมาณ 12 องศาเซลเซยส กจะถกสงกลบมายงเครองทานาเยนอกครงหนง ระบบสงนาเยนนอาศยทอนาเยน (Chilled Water Pipe) มทงทอสงนาเยน (Supply Chilled Water Pipe) และทอนาเยนกลบ (Return Chilled Water Pipe) ซงจะตองหมฉนวน เพอปองกนนาเกาะทอ (Condensation) เนองจากความเยนของทอ จะทาใหความชนทอยในอากาศมาเกาะเปนหยดนาททอ

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.7 ระบบปรบอากาศชนดทานาเยนและการระบายความรอนดวยอากาศ

รปท 8.8 ระบบปรบอากาศชนดทานาเยนและการระบายความรอนดวยนา

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.9 ลกษณะการตดตงของระบบการทาความเยนดวยนา ชนดระบายความรอนดวยนา

ขอมลตาง ๆ ของเครองปรบอากาศ BTU. เปนหนวยวดปรมาณความรอน ยอมาจาก British Thermal Unit

ความรอน 1 BTU. คอ ปรมาณความรอนททาใหนาหนก 1 ปอนด มอณหภมเพมขน 1 F และถอเปนความรอนจาเพาะของนาดวย 1 ตนความเยน = 12,000 BTU ฟรออน เปนของเหลวทใชทวไปในการทาความเยน ไดแก ฟรออน 12 ทใชกบต เยน และฟรออน 22 ทใชกบเครองปรบอากาศ

SSRU

:Com

Arch

ระบบทอลม (Air Distribution System)

เครองปรบอากาศแบบแยกสวนโดยทวไปจะเปาลมไดไกลไมเกน 6 เมตร หรอหากใชเครองสงลมเยนแบบตตงแลวเปาลมโดยตรง (Free Blow) กจะทาใหลมเยนตกเปนทๆ ตรงทโดนลมเยนเปากจะเยนเกนไป นงนานๆ ไมได สวนตรงทไมโดนลมเยน บางบรเวณกอาจจะไมเยนพอ เครองแบบนจงเหมาะทจะใชเฉพาะกบบรเวณทคนสญจรไปมาไมอยกบท ในกรณสานกงานทคนตองนงทางานนานๆ, หองประชม, หองจดเลยง, หองอาหาร, หองพกผอน หรอบรเวณทมพนทปรบอากาศเปนบรเวณกวาง การกระจายลมเยนจงตองอาศยระบบทอลมในการชวยกระจายลมใหทวถง โดยทวไปความเรวลมทผานตวคนทเหมาะสมควรจะอยทประมาณ 50 ฟต/นาท โครงสรางของทอลมประกอบจากแผนสงกะสพบขนเปนรปทอ ซงมกจะเปนรปสเหลยมแลวหมทบภายนอกดวยฉนวนใยแกว ทมอลมเนยมฟอยลเปนเปลอกนอกอกชนหนง เพอปองกนไมใหฉนวนใยแกวหลดลย ความหนาของแผนสงกะส และลกษณะการพบขนรปของทอลมจะมมาตรฐานกาหนดใหเหมาะสมกบขนาดของทอ

ทอลมสง เรยกวา Supply Air ทาหนาทจายลมเยนทออกจากเครองปรบอากาศ, FCU หรอ AHU ไปยงบรเวณปรบอากาศทตองการ ทอลมกลบ เรยกวา Return Air ทาหนาทนาลมจากภายในหองปรบอากาศ กลบมาเขายงเครองปรบอากาศ, FCU หรอ AHU

ลกษณะการจายลมในระบบปรบอากาศ

ลกษณะการทางาน โดยปกตระบบการจายลมจะใชระบบการกาหนดปรมาณลมใหอยคงท (Constant Volume System) ซงจะเปนการปรบปรมาณการทาความเยน โดยการปรบอณหภมของลมจาย โดยปรมาณของลมจายไมเปลยนแปลง วธนมขอเสย คอ เมอปรมาณความเยนลดลง จะไมสามารถควบคมปรมาณความรอนภายในหองได ปรมาณความชนจะสงขน

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.10 แสดงการทางานของระบบปรมาณคงท

ตอมาไดมการพฒนาเปนระบบทอมลมค (Dual Duct System) และระบบมลตโซน (Multi Zone System) โดยมการปรบปรมาณลมจายตาม Load โดยวธเอาลมเยนและลมรอนมาผสมกน ทง 2 ระบบ มขอดคอ สามารถควบคมปรมาณความชนได เมอ Load ลดลง ไดดกวาแบบแรก ขอเสยคอ สนเปลองพลงงานมาก เพราะตองใชปรมาณลมเยนและลมรอน รวมทงตองเพมอปกรณกลองผสมลม (Mixing Box) ซงมราคาแพง

รปท 8.11 แสดงการทางานของระบบทอมลมค และระบบมลตโซน

VAV = Variable Air Volume หมายถงระบบทสามารถปรบปรมาณลมใหเหมาะสมกบความตองการได ระบบ VAV เปนระบบใชวธปรบปรมาณลมโดยทอณหภมคงท คอเมอ Load มากกปรบปรมาณใหมาก และเมอ Load ลดลง กปรบปรมาณลมใหลดลง ไมทาการปรบอณหภมของลมจาย

รปท 8.12 แสดงการทางานของระบบ VAV

SSRU

:Com

Arch

ขอด : 1.ประหยดพลงงาน เพราะมระบบ VAV สามารถปรบลด Load ได คอเมอ Load ลดลง ลมจายกลดลง พดลมกทางานลดลง 2.คาลงทนถถ เปนระบบทตตตงงาย ควบคมงาย ไมมการผสมลม มปรมาณลมรวมนอยกวา เพราะมการคานวณ Load แบงเปนโซน ๆ ทาใหสามารถลดขนาด AHU,ทอลมและพดลม 3.ควบคมอณหภมไดหลายโซนอสระ สาหรบอาคารทมการแบงโซนควบคมอณหภม 4.ปราศจากเสยงรบกวน และโยกยายหวจายไดงาย

การเลอกใช : 1.เหมาะกบอาคารทมการเปลยนแปลง Load บอย ๆ เชนอาคารทมผนงกระจกโดยรอบ

จาพวก สานกงาน, หองสมด, โรงงาน, โรงภาพยนตร 2.เปนอาคารทมการแบงโซนควบคมหลาย ๆ โซน

รปท 8.13 แสดงหวจายลม

รปท 8.14 แสดงกลอง VAV ตดตงใตพน Raised Floor

รปท 8.15 ชดควบคมกลอง VAV

SSRU

:Com

Arch

ระบบทอนายา (Refrigeration Piping) ทอนายานเปนทอทองแดง เนองจากเปนททรบความดนไดมาก โดยภายในทอจะตองสะอาด หลงจากนนกจะใชปมสญญากาศดดอากาศและความชนออก กอนทจะเตมสารทาความเยนเขาไป ทอนายาไมควรจะมความยาวมากเกนไป เพราะจะทาใหแรงเสยดทานมาก และทาใหประสทธภาพของเครองลดลง แตถาเดนทอนายายาวจะมประสทธภาพลดลงมาก อกเหตผลหนงทไมควรเดนทอนายายาวๆคอ จะมปญหาทาใหนามนหลอลนในคอมเพรสเซอรทปกตจะระเหยและปนไปกบสารทาความเยนเวลาคอมเพรสเซอรทางาน ไปตกคางอยในระบบทอ หรอท FCU ได เมอเครองเดนไปเรอยๆ นามนหลอลนในคอมเพรสเซอรกจะลดลงทละนดไปเรอยๆ จนไมเพยงพอกบการหลอลน กจะทาใหคอมเพรสเซอรเสยหายหรอไหม สาหรบเครองปรบอากาศแบบแยกสวน โดยทวไปทอนายาควรจะมความยาว (รวมแนวหวเลยวตางๆ) ไมเกน 15 เมตร

รปท 8.16 ทอนายาสาหรบระบบปรบอากาศแบบ Water Chiller

ระบบทอนาเยน (Chilled Water Piping) ทอนาเยนกคอ ระบบทอทนานาเยนจากเครองทานาเยน (Water Chiller) ไปยง FCU และ

AHU เมอนารอนขนกนากลบมาทาใหเยนทเครองทานาเยนใหม จดวาเปนระบบปด (Close System) เพราะนาเยนจะหมนเวยนอยอยางนภายในระบบทอไปเรอยๆ เมอนาพรองลงเนองจากรวหรอมการระบายนาทงบาง จงจะเตมนาเขามาชดเชย ซงมกจะเตมกนทถงทเรยกวา Expansion Tank

SSRU

:Com

Arch

รปท 8.17 ภายในหองเครองทาความเยน (Chiller room)

เหตทตองม Expansion Tank กเนองจากปรมาตรของนาจะเพมขนหรอลดลงไดตามการ

เปลยนแปลงของอณหภม และเนองจากระบบเปนระบบปดดงกลาวแลว จงตองมทใหนาทขยายตวไปพกไว หาไมแลวจะเกดความดนจากการขยายตวของนา ทาใหระบบทอเสยหายได ทอ น า เยนท ส งนาเยนเรยกวา Chilled Water Supply จะมนาเยนอณหภมประมาณ 7 องศาเซลเซยส ทอนาเยนหลงจากออกจาก FCU และ AHU เรยกวา Chilled Water Return จะมนาเยนทอณหภมประมาณ 12 องศาเซลเซยส ทอทงหมดจะตองหมฉนวน เพราะทอณหภมน หากไมหมฉนวนจะมนาเกาะและหยดลงเปนทางได

ระบบทอนาทง (Condensate Drain) อากาศเมอผานคอยลเยนจะกระทบกบผวของคอยลเยน และเกดการกลนตวของความชนใน

อากาศทผวคอยลเยนนจะกลายเปนหยดนาไหลลงมา ดงนนทใตคอยลเยนจะมถาดนาทง เพอรองรบปรมาณนาในอากาศทเกดจากการกลนตวของความชนน เพอไมใหหยดเลอะเทอะ หลงจากนนกจะมทอนาทงทเรยกวา Condensate Drain เพอนานานไปทงตอไป

รปท 8.18 แสดงถาดนาทงของคอยลทาความเยน

SSRU

:Com

Arch

ในการตดตงมกจะตองตดคอหานเลกๆ (Trap) เพอปองกนไมใหเครองปรบอากาศดดลมจากภายนอกหองยอนเขามาตามทอ ซงอาจจะมกลน รวมทงอาจจะทาใหนาไหลไมสะดวกได

รปท 8.19 แสดงถาดและทอนาทงของคอยลทาความเยน

SSRU

:Com

Arch

ตารางท 8.1 สรปลกษณะการใชงานของเครองปรบอากาศแบบตางๆ

บทท 9 ระบบดบเพลง (Fire Protection)

- โรงแรม - โรงพยาบาล - ศนยการคาขนาดใหญ - สานกงานขนาดใหญ

0.8 - 1.0 (ประมาณการกนไฟ

ทงระบบ)

500 - 10,000 หรอมากกวาน

Water-cooled Water Chiller

- ศนยคอมพวเตอร - โรงแรมขนาดกลาง - หองสงสถานโทรทศน - โรงพยาบาลขนาดกลาง

1.4 - 1.6 (ประมาณการกนไฟ

ทงระบบ)

10 - 500

- บานพกอาศย - ศนยคอมพวเตอรขนาดเลก

1.4 - 1.6 3 - 10 Air-cooled Water Chiller

- สานกงาน - คอนโดมเนยมส

1.2 1 - 50 Packaged Water-cooled Air-conditioner

- คอนโดมเนยมสานกงาน

1.3 - 1.5 3 - 30 Packaged Air-cooled Air-conditioner

- บานพกอาศย - สานกงาน

1.3 - 1.5 0.75 - 3.0 Split Type

- บานพกอาศย - สานกงาน

1.3 - 1.5 0.5 - 3 Window Type

ลกษณะการใชงาน ประมาณการกนไฟ (KW/T)

ขนาด (ตนความเยน)

ลกษณะของเครองปรบอากาศ

SSRU

:Com

Arch

องคประกอบทสาคญทจะทาใหเกดการลกไหม ม 3 ประการ คอ ก. เชอเพลง อาจจะเปนของแขง, ของเหลวหรอโลหะบางชนดทตดไฟได เชน แมกนเซยม,ตตาเนยม เปนตน ข.แหลงความรอน ทจะทาใหเชอเพลงมอณหภมสงถงตดไฟ อนอาจจะเกดการขดส, การแผรงส, ประกายไฟ ค.ออกซเจน ทจะชวยใหการลกไหมทเกดขนดาเนนตอไปได หลกการดบเพลง คอใชสารทมคณสมบตเหมาะสมซงจะทาหนาทอยางใดอยางหนง ดงน 1.ทาใหเชอเพลงมอณหภมตาลง จนไมถงจดตดไฟ 2.ครอบคลมเชอเพลงไวไมใหสมผสกบออกซเจนโดยตรง 3.ขจดหรอลดออกซเจนใหนอยลงจากขนวนการเผาไหม

การปองกนอคคภยขนอยกบชนดของเชอเพลงและลกษณะการใชสอยของอาคาร ซงสามารถทาไดหลายวธดงน 1.ระบบดบเพลงโดยใชสายสบ (Hydrant and Standpipe System) 2.ระบบดบเพลงแบบหวกระจายนา (Sprinkler System) 3.ระบบดบเพลงแบบพนนาเปนฝอย (Water Spray System) 4.ระบบดบเพลงดวยนายาสรางฟองอากาศ (Foam System) 5.ระบบดบเพลงดวยฮาลอน (Halon System) 6.ระบบดวยเพลงดวยแกสคารบอนไดออกไซด(Carbon-dioxide System) 7.ระบบดบเพลงดวยสารเคมชนดเปยก (Wet Chemical System) 8.ระบบดบเพลงดวยสารเคมชนดแหง (Dry Chemical System)

9.1 ระบบดบเพลงโดยใชสายสบ (Hydrant and Standpipe System)

SSRU

:Com

Arch

ประกอบดวยทอยน (Stand Pipe) ทเดนในแนวดงตามความสงของอาคาร แตละชนมทอแยกเพอตอกบวาลวและสายฉดนาดบเพลง ซงมแบบมวน หรอพบเกบภายในต ตาแหนงของตดบเพลงจะอยตรงบรเวณทางออกของอาคาร,บนไดหนไฟหรอทางออกฉกเฉน สายสบดบเพลงสวนใหญจะตดตงไวในตดบเพลง (Fire Host Rack Cabinet, FHC ) ซงภายในตจะมอปกรณอน ๆ ทจาเปนรวมอยดวย เชน ขวาน, ถงดบเพลง ฯลฯ ความสงของสายสบดบเพลงไมควรเกน 1.50 ม.จากพน ดงรปท 9.1

รปท 9.1 Fire Host Rack Cabinet, FHC

ขนาดของสายสบมตงแต 65, 40และ25 มม.มความยาว 23 ม.(75ฟต)และ 30 ม.(100ฟต) ระบบทอยนแบงออกเปน 2 ลกษณะคอ ก. ระบบทอแหง (Dry Pipe System) เปนระบบทไมมนาอยในเสนทอในภาวะปกต และไมมระบบจายนาในอาคารมเพยงหวรบนาจากรถดบเพลง มกไมเปนทนยมกน ดงรปท 9.2

SSRU

:Com

Arch

รปท 9.2 ระบบทอแหง

ข.ระบบทอเปยก (Wet Pipe System)

เปนระบบทมนาอยเตมในเสนทอภายใตความดนทพรอมใชงานไดตลอดเวลา นาทใชในการดบเพลงอาจจะจายมาจากถงเกบนาเหนอชนดาดฟาหรอใตดน ดงรปท 9.3

รปท 9.3 ระบบทอเปยก

SSRU

:Com

Arch

ปรมาณนาทตองการสาหรบการดบเพลง ขนตนนนจะขนอยกบจานวนสายสบทใชงานพรอมกนแตตองเพยงพอกบการใชงานอยางตอเนองไมนอยกวา 30 นาท และความดนทปลายสายสบ ณ จดสงสดของอาคารตองไมนอยกวา 4.4 บาร

9.2.ระบบดบเพลงแบบหวกระจายนา (Sprinkler System) ตวระบบประกอบดวยทอทเดนในระดบเพดานของอาคาร ในลกษณะคลายตะแกรง โดยเวนระยะหางของหวกระจายนาใหพอเหมาะ เพอใหนาทฉดกระจายเปนฝอยออกมากระจายครอบคลมพนทไดทวทกจดของอาคารทปองกน เครองสบนาทตออยกบทอจะอดความดนในทอพรอมจะจายนาไดทนท หวจายนาทใชมทงแบบตดตงทฝาเพดานและแบบตดทผนง แบบทตดตงทเพดานม 2 แบบ คอแบบหวตงขน (Upright) และหอยหวลง (Pendent) ดงรปท 9.4 ทง 2 แบบตางกนตรงทสวนทเปน Deflector เทานน สวนผลการกระจายนาจะเหมอนกน

รปท 9.4 ประเภทของหวฉดนา

SSRU

:Com

Arch

แบบหวตงขน มขอดคอ รหวกระจายนาจะไมอดตนเนองจากการตกตะกอนของสงสกปรกในนา แตตองเดนทอนาใตฝา จงเหมาะกบฝาเพดานทไมมการตฝา หรอสถานทไมตองการความสวยงาม สวนหองทตองการความสวยงามและมฝา ควรใชหวแบบหอยหวลง เพราะสามารถเดนทอนาซอนบนฝาได ในกรณทตองการความสวยงามสามารถซอนหวกระจายนาใหลกเขาในฝาได โดยทจะตองไมทาใหการกระจายนาเสยรปแบบการทางานไป สวนหวกระจายนาแบบตดผนงนน ตว Deflector นนจะไดรบการออกแบบใหกระจายนาจากดานหนงของผนงไปยงดานตรงขามในลกษณะของหนงในสของรปทรงกลม ดงรปท 9.4 จงเหมาะกบบรเวณเลก ๆ เชนหองพกในโรงแรมหรอ อพารทเมนต ตามปกตทหวกระจายนาจะมจกอดรไวจกนอาจจะถถยดดวยกานโลหะผสมทหลอมละลายเมอถถความรอนพอเหมาะ หรอเปนจดหลอดแกวผสมนายา ซงเมอถถความรอนนายาจะขยายตวดนหลอดแกวใหแตกออก นากจะพงออกมาไปกระทบกบแผน Deflector แลวกระจายออก หวกระจายนาขนาด 12.5 มม.(1/2”) เปนทนยมใชมากทสด โดยมระยะหางและรศมการกระจายนา 4-5 เมตร

รปท 9.5 Diagram ระบบดบเพลงแบบหวกระจายนา (Sprinkler System)

SSRU

:Com

Arch

ระบบดบเพลงแบบหวกระจายนาแบงได 4 แบบ ไดแก 1.ระบบทอแหง (Dry Pipe System) ระบบนภายในเสนทอจะไมมนาอยเลย แตจะมอากาศหรอกาซไนโตรเจนอดอยเทานน หวกระจายนาเปนแบบปด และจะเปดเมอเกดความรอนถงอณหภมทางาน ความดนอากาศหรอกาซในเสนทอจะลดลงทนท ทาใหวาลวทอแหง (Dry Pipe Value) เปดนาทมความดนเขาสเสนทอ แตจะฉดนาออกมาไดชา 2.ระบบทอเปยก (Wet Pipe System) เปนระบบทมนาอยภายในเสนทอตลอดเวลา หวกระจายนาเปนแบบเปด เมอเกดเพลงไหม ณ เวลาใด ความรอนจะทาใหหวกระจายนาบรเวณนนเปดออก เพอฉดนาเปนฝอยทนท 3.ระบบเปด (Deluge System) เปนระบบทไมมนาอยในเสนทอในภาวะปกต หวกระจายนาเปนแบบเปด การทางานอาศยสญญาณจากระบบตรวจจบดบเพลง (Fire Alarm System) ซงตดตงอยภายในพนทปองกนมาเปดวาลวควบคใหนาทมความดนไหลเขาสเสนทอ และออกทางหวกระจายนาพรอมกนทกหว ระบบนจะใชนามากกวาระบบอน ๆ 4.ระบบชลอการฉดนา (Preaction System) เปนระบบทไมมนาอยในเสนทอ ในภาวะปกต แตจะมอากาศอดอยหรอไมกได หวกระจายนาเปนแบบเปด การทางานอาศยสญญาณจากระบบตรวจจบดบเพลง (Fire Alarm System) ทมความไวสงและตดตงอยในพนทปองกนมาควบคม การชลอเวลาการฉดนากเพอใหพนกงานสามารถดบเพลงไดสารเคมหรอสารอยางอนกอน ซงหากสามารถดบเพลงไดกรบปดวาลวเพอหยดการทางานของระบบ เหมาะกบอาคารหางสรรพสนคา, สานกงานหรออาคารทเกบเอกสารมคาเปนตน

รปท 9.6 ประเภทระบบดบเพลงแบบหวกระจายนา

SSRU

:Com

Arch

รปท 9.7 ประเภทของการจดระบบทอของระบบโปรยนาฝน

การจดระบบทอและระยะของหวกระจายนา

การออกแบบควรจดใหระบบทออยกลางกลมหวกระจายนา เพอลด Friction Loss ภายในทอใหอยในสภาวะทเหมาะสม

การออกแบบระบบทอ ม 4 แบบ คอ (ดงรปท 9.7) 1.แบบ ก. เรยกวา Central Feed 2.แบบ ข. เรยกวา Side Central Feed

3.แบบ ค. เรยกวา Central End Feed 4.แบบ ง. เรยกวา Side End Feed

SSRU

:Com

Arch

สวนการกาหนดระยะหางระหวางแถวของหวกระจายนา จะแบงตามประเภทความเสยงของอาคาร

ตารางท 9.1 ขนาดทอเหลกสาหรบจานวนหวฉดตาง ๆ

ตารางท 9.2 การกาหนดระยะหางของหวฉด

SSRU

:Com

Arch

9.3 ระบบดบเพลงแบบพนนาเปนฝอย (Water Spray System)

มลกษณะคลายกบระบบดบเพลงแบบเปด (Deluge System) จะตางกนกทหวฉดเปนแบบพนนา ใหกระจายเปนเมดเลก ๆ ออกมาโดยตรง มกใชดบเพลงในพนทพเศษ เชน หมอแปลงไฟฟา, ถงนามน เปนตน สาหรบการใชงานในอาคารมกตดตงในสวนทเปนชองเปดของพน เชน ชองบนไดหรอบนไดเลอน เมอเรมเกดเพลงลกไหมหวฉดจะฉดนาปกคลมชองเปดทงหมด ปองกนมใหเพลงลกลามไปยงชนตอไป

รปท 9.8 หวฉดแบบพนนาเปนฝอยแบบตาง ๆ

รปท 9.9 การวางตาแหนงหวฉดรอบถงนามน

SSRU

:Com

Arch

9.4 ระบบดบเพลงดวยนายาสรางฟองอากาศ (Foam System)

เหมาะสาหรบใชดบเพลงทเกดจากของเหลวทมคณสมบตไวไฟมาก แตมความถวงจาเพาะคอนขางตา ซงหากใชนาของเหลวเหลานนจะลอยอยเหนอนา ทาใหไฟลกลามตอไปได หลกการทางานคอเมอเกดเพลงไหมนายาจากถงจะถถสบเขาไปผสมกบนาทไหลอยในเสนทอ สวนผสมดงกลาวเมอถถฉดออกอากาศภายใตความดนจะเกดฟองอากาศขนจานวนมาก ไปปกคลมผวหนาเชอเพลงเหลวไมใหสมผสกบออกซเจนโดยตรง

รปท 9.10 Diagram ของระบบดบเพลงดวยนายาสรางฟองอากาศ

SSRU

:Com

Arch

9.5.ระบบดบเพลงดวยฮาลอน (Halon System)

Halon ยอมาจาก Haloginated Hydrocarbon เปนสารประกอบทเกดจากการทอะตอมของไฮโดรเจนในไฮโดรคารบอน อนเปนสารไวไฟถถแทนทดวยธาตโฮโลเจน ทาใหแปรสภาพเปนแกสเฉอยทไมตดไฟ มพษนอย ฮาลอนทมผ นยมใชมากทสด คอ ฮาลอน 1301 และ 1211 ฮาลอน 1301 เปนสารทไมมสและกลน ไมกดกรอน ไมนาไฟฟา จงไมทาใหทรพยสนภายในหองเสยหายและไมตองทาความสะอาดภายหลงเหมอนสารเคมอน ๆ เหมาะสาหรบบรเวณทเกบของมคามาก เชน หองคอมพวเตอร, พพธภณฑ, หองสมด,โรงกลนนามน เปนตน

รปท 9.11 Diagram ของระบบดบเพลงดวยฮาลอน

SSRU

:Com

Arch

ฮาลอน 1301 สามารถใชดบเพลงทเกดจากเชอเพลงตอไปน

Class A เพลงทเกดจากการเผาไหมของสารไวไฟธรรมดาทมธาตคารบอนเปนองคประกอบ Class B เพลงทเกดจากแกสหรอสารไวไฟ Class C เพลงทเกดจากอปกรณไฟฟา สาหรบ Class D เพลงทเกดจากโลหะทไหมไฟได จะไมสามารถใชฮาลอน1301 ดบได การทางานของระบบอาศยสญญาณจากระบบเตอนภย ไปเปดวาลวหวถงฮาลอน สารนจะไหลเขาสเสนทอในรปของของเหลว และออกจากหวฉดทปลายทอในลกษณะของแกส ฮาลอน 1211 มคณสมบตเชนเดยวกนกบฮาลอน 1301 แตราคาถถกวา ฮาลอน 1211 จะสลายตวเปนสารพษเมอถถความรอน และหากเขมขนในบรรยากาศเกน 4% จะเกดการเวยนศรษะ จงไมควรนาไปใชงานในบรเวณทมผคนอยอาศยเปนประจา 9.6 ระบบดวยเพลงดวยแกสคารบอนไดออกไซด (Carbon-dioxide System)

คารบอนไดออกไซดเปนแกสเฉอยไมมพษ ไมกดกรอนและไมเปนตวนาไฟฟา มลกษณะเชนเดยวกนกบฮาลอน แตจะตองใชความเขมขนสงอยางมาก จงอาจจะทาใหผอยอาศยหมดสตได ดงนนกอนใชสารนดบเพลงตองมการแจงเตอนลวงหนาอยางนอย 1 นาท การดบเพลงอาศยการแทนทออกซเจนในอากาศ จนไมสามารถดาเนนการเผาไหมตอไปได สามารถใชดบเพลงชนดเดยวกบฮาลอน

เมอเกดเพลงไหมขนอปกรณตรวจจบควน(9) จะทาการเปดวาลวทถง CO เพอจายแกสออกมาตามทอ(4) พรอมกนนสวตชความดน (12) กจะสงสญญาณเตอนภยและหยดการทางานของพดลมระบายอากาศ เพอไมให CO ถกดดทง นอกจากน Pressure Operated Trip (11) กจะทาการปด Damper (5) ของชองระบายอากาศ (6) ประตไฟ (7) และหนาตางโดยอตโนมต

SSRU

:Com

Arch

รปท 9.12 ระบบดบเพลงคารบอนไดออกไซด สาหรบหองปด

9.7 ระบบดบเพลงดวยสารเคมชนดเปยก (Wet Chemical System) เปนระบบดบเพลงทใชกบโรงครวขนาดใหญ ซงมกจะเกดอนตรายในเรองการลกตดไฟของไอไขมน ทเกาะจบตามภาชนะประกอบอาหาร หรอทอดดควน สารทใชดบเพลงเปนสารประกอบโปแตสเซยม คารบอนเนตและโปแตสเซยมอะซเตท ซงมคณสมบตเปนดาง การตดตงจะเดนทอจากถงเกบไปยงหวฉด ซงตดตงตามจดตาง ๆ ของ Hood เหนอเตาและภายในทอดดควน เมอเกดเพลงลกไหม Fusible Link ภายใน Hood จะขาด ทาใหของเหลวภายในถงพนออกจากหวฉดในลกษณะของฝอยเลก ๆ ผวเตาสวนทตดไฟจะเยนตวลง เนองจากการระเหยของสารเคม

SSRU

:Com

Arch

แตสารสวนใหญกจะทาปฎกรยากบไขมน เกดเปนฟองลอยอยขางบน ปองกนมใหไขมนทอยขางลางทาปฎกรยากบออกซเจน นอกจากนยงชวยปกคลมมใหไอระเหยนามนระเหยขนมาตดไฟอกดวย 9.8 ระบบดบเพลงดวยสารเคมชนดแหง (Dry Chemical System)

สารเคมแหงนจะถถฉดออกมาในลกษณะฝ นละอองเลก ๆ ปกคลมไปเหนอบรเวณทเกดเพลงไหม ชนดทใชดบเพลงชนด Class A และ Class B มกเปนสวนผสมของโปแตสเซยมไบคารบอเนต หรอใชโซเดยมไบคารบอนเนต สวนทใชดบไฟ Class A เปนสวนผสมของโมโนแอมโมเนยมฟอสเฟต สารเคมเหลานมคณสมบตไมสลายตว เปนสารพษเมอถถความรอนและอาจจะทาใหระคายเคองกบระบบหายใจได สารเคมแหงจะบรรจเปนถงเลก ๆ แบบมอถอ หรอเปนถงใหญตงบนรถลาก

ระบบสญญาณอคคภย (Fire Alarm System) จดประสงค มไวเพอชวยชวตคนทพกอาศยและพทกษทรพยสน ระบบนจะแจงเหตเพลงไหมภายใน 3 นาทแรก

สวนประกอบของระบบ ประกอบดวย 5 สวนใหญ ๆ ซงทางานเชอมโยงกนดง

รปท 9.13 สวนประกอบของระบบสญญาณเตอนอคคภย

SSRU

:Com

Arch

1. ชดแหลงจายไฟ (Ower Suppy Unit) เปนอปกรณแปลงกาลงไฟฟาของแหลงจายไฟมาเปนกาลงไฟฟากระแสตรงทใชปฎบตงานในระบบ 2. แผงควบคม (Contral Panel) เปนสวนควบคมและตรวจสอบการทางานของอปกรณและสวนตาง ๆ ทงระบบ ประกอบดวยวงจรควบคม, วงจรทดสอบการทางาน, วงจรปองกนระบบวงจร, สญญาณแจงการทางานในสภาวะปกตและภาวะขดของของสวนตาง ๆ ของระบบ การออกแบบจะแจงเหตเปนโซน โดยอาจจะแบงเปนชน ๆ หนง โซนหรอชนละสองโซนขนไป 3. อปกรณเรมสงสญญาณ (Initiating Devices) เปนอปกรณตนกาเนดของสญญาณเตอนอคคภย

4. อปกรณแจงสญญาณดวยเสยงและแสง (Audible and Visual Signaling Device) เปนอปกรณแจงสญญาณใหผ อยอาศย หรอเจาหนาทรบผดชอบวามเหตเพลงไหมเกดขน ไดแก กระดง, หวด, ไซเรน, ไฟสญญาณ ฯลฯ 5. อปกรณประกอบ (Auxiliary Devices) เปนอปกรณททาหนาทกบระบบอน ๆ ทเกยวของกบการควบคม, การปองกนและดบเพลง โดยการถายทอดสญญาณระหวางระบบเตอนภยกบระบบอน ๆ เชน - สงสญญาณกระตนการทางานของระบบบงคบลฟตลงชนลาง, การปดพดลมในระบบปรบอากาศเพอควบคมไฟ, การควบคมเปดประตทางออก, เปดประตหนไฟควบคมระบบกระจายเสยงและประกาศขาว -รบสญญาณจากระบบอน มากระตนการทางานของระบบสญญาณเตอนอคคภย เชน ระบบพนนาดบเพลง, ระบบดบเพลงดวยสารเคมอตโนมต ชนดของอปกรณสงสญญาณ แบงออกเปน 2 ชนดดวยกนคอ

1.อปกรณสงสญญาณโดยคน (Manual Station) ไดแกระบบสงสญญาณเตอนภยแบบใชมอดง (Manual Push station) และแบบทบกระจก (Break glass Station)

รปท 9.14 อปกรณสงสญญาณเตอนภยแบบใชมอดง (Manual Push station)

SSRU

:Com

Arch

2. อปกรณสงสญญาณอตโนมต (Automatic Station) เปนอปกรณอตโนมตทมปฎกรยาตอสภาวะตามระยะตาง ๆ ของการเกดเพลงไหม ไดแก อปกรณตรวจจบความรอน, อปกรณตรวจจบควน, อปกรณตรวจจบเปลวไฟและอปกรณสงสญญาณโดยสวตชนาไหล 2.1 อปกรณตรวจจบความรอน (Heat Detector) เปนอปกรณทมผลตอบสนองตออณหภม สามารถแบงออกเปน 2 ชนด ไดแก อปกรณตรวจจบอณหภมตายตว(Fixed Temperature Detector) และอปกรณตรวจจบอตราการเพมอณหภม (Rate of Rise Detector)

รปท 9.15 อปกรณตรวจจบความรอนตดตงบนฝาเพดาน

2.2 อปกรณตรวจจบควน (Smoke Detector) ควนเปนอนภาคทเกดจากการเผาไหมของสารในบรรยากาศทงทมองเหนไดและมองไมเหน สามารถแบงลกษณะการทางานดงน

ก.อปกรณตรวจจบควนโดยอาศยไฟฟาพลงงานแสง (Photoelectric Smoke Detector) ประกอบดวยลาแสงทฉายแสงตรงไปยงอปกรณรบแสง เมออนภาคของควนอยระหวางแหลงกาเนดแสงและอปกรณรบแสง ทาใหแสงมปรมาณลดลงถงจดพกดทกาหนด อปกรณตรวจจบกจะเรมสงสญญาณ

รปท 9.16 อปกรณตรวจจบควนแบบ Photoelectric

SSRU

:Com

Arch

ข. อปกรณตรวจจบควนโดยอาศยการเกดไอออน (Ionization Smoke Detector) ประกอบดวยสารกมมนตภาพรงสบรรจอยในกลอง เมออนภาคควนผานเขาไปในกลอง อปกรณจะเรมสงสญญาณ

รปท 9.17 อปกรณตรวจจบควนแบบ Ionization

ค. อปกรณตรวจจบเปลวไฟ (Flame Detector) ไดแก - อปกรณตรวจจบรงสอนฟาเรด (Infrared Detector) - อปกรณตรวจจบรงสไวโอเลต (Ultraviolet Detector)

รปท 9.18 อปกรณตรวจจบควนแบบ Infrared

ง. อปกรณเรมสงสญญาณโดยสวตชนาไหล (Water Flow Detector) ไดแก ในขณะเกดเพลงไหมหวฉดนาอตโนมต (Sprinkler) จะฉดพนนาอตโนมตทาใหนาไหลในทอผานสวตชนาไหลไมโครสวตชทตดตงอยในกลองตอนบนสดของทอ กจะสงสญญาณไปยงแผงควบคมและอปกรณแจงสญญาณเตอนอคคภย

SSRU

:Com

Arch

รปท 9.18 อปกรณเรมสงสญญาณโดยสวตชนาไหล

อปกรณตรวจจบสามารถตรวจจบและแจงเหตไปยงอปกรณแจงเหต โดยผานแผงควบคมเพอสงไปควบคมการทางานตาง ๆ ของระบบ เชน ปดพดลมในอาคาร, ควบคมลฟต เปนตน

รปท 9.19 แสดงหนาทของแผงควบคมสญญาณเตอนอคคภย

SSRU

:Com

Arch

บทท 10 ระบบระบบปองกนฟาผา (Lighting Protection)

ระบบปองกนฟาผามอยดวยกน 3 แบบ ไดแก

1.แบบแฟรงคลน (Frankin) 2.แบบฟาราเดย (Faraday) 3.แบบเรดโอแอคทฟ (Radio Active) แตแบบท 1 และ 3 ม ขดจากดไมสามารถปองกนฟาผาเขาสบรเวณดานขางของอาคารได จง

นยมใชแบบฟาราเดย (Faraday) มากทสด

สวนประกอบของระบบปองกนฟาผาแบบฟาราเดย ระบบปองกนฟาผาแบบฟาราเดยประกอบดวยสวนสาคญ 3 สวนคอ -สายอากาศลอฟา ( Air Terminal ) -สายนาลงดน ( Down Conductor ) -รากสายดน ( Ground Rod )

สายอากาศลอฟา ( Air terminal ) เปนเสาโลหะทมปลายแหลมเพอใหมความเครยดไฟฟาสงกวาจดอน เพอใหฟาผาลงทสายอากาศน ตาแหนงทตดตงจะขนอยกบรปทรงของอาคารเปนสาคญ

รปท 10.1 แสดงสวนประกอบของสายอากาศ

SSRU

:Com

Arch

สายนาลงดน ( Down Conductor ) เปนสายตวนาไฟฟาเปนสายตวนาไฟฟาซงตอทางไฟฟาอยางดกบสายอากาศลอฟา เมอฟาผาลงบนสายอากาศลอฟาแลวกระแสจะไหลลงสพนดนผานสายตวนาลงดนกระจายออกไปในดนอยางรวดเรวผานทางรากสายดน ในบางครงในอาคารหลงเดยวกนอาจจาเปนตองมสายลงดนหลายจด และจะตองเชอมตอกนในความสงทก ๆ 150 ฟต เพอปองกนการผาลงดานขาง

รปท 10.2 ระยะหางของตาแหนงสายนาลงดน

รากสายดน ( Ground Rod ) เปนโลหะฝงในดน เชน แทงเหลกชบสงกะสหรอเหลกห มทองแดง เพอกระจายกระแสไฟออกไปอยางรวดเรว รากสายดนปกตแลวควรอยหางจากอาคารอยางนอย 0.60 ม.และมความลกของอยางนอย 0.30 ม.นบจากหวบนของ Ground Rod

รปท 10.3 ลกษณะของ Ground Rod

SSRU

:Com

Arch

รปท 10.4 การจดวางสายอากาศและสายดนตามขนาดอาคาร

SSRU

:Com

Arch

บทท 11 ระบบสอสารและความปลอดภย

(Telecommunication and Security)

ระบบสอสารและความปลอดภยประกอบดวย 11.1 ระบบโทรศพท (Telephone System) 11.2 ระบบโทรทศนรวม (MATV System) 11.3 ระบบโทรทศนวงจรปด (CCTV System) 11.4 ระบบกระจายเสยง (Sound Announcement System)

11.1 ระบบโทรศพท (Telephone System)มระบบการทางานดงน

รปท 11.1 แสดงการทางานของวงจร

ในอาคารจาเปนตองมหองชมสาย ซงจะมตสายโทรศพท (PABX) ตสาขานจาเปนจะตองมแบตเตอรสารองไวดวย

โดยทวไปหองควบคมชมสายจะประกอบดวยพนท คอ - PABX - แบตเตอร - ตแผงเสยบ - หอง MDF ไมตากวา 40 ตร.ม สาหรบอาคารขนาดใหญตงแต 500 คสายขนไป

SSRU

:Com

Arch

รปท 11.2 Diagram การเดนสายโทรศพท

รปท 11.3 การจดสายโทรศพทในแนวตง ผานแผงแยกสายรวมเพอตอและแยกสาย

SSRU

:Com

Arch

11.2 ระบบโทรทศนรวม (MATV System) การเตรยมพนทของระบบนมสวนทเกยวของคอ 2.1 กาหนดบรเวณตดตงเสาอากาศและจานรบสญญาณอยในตาแหนงทสงทสดและสะดวกทสด 2.2 พนทหองควบคมอยในหองเครองไฟฟาของอาคาร

รปท 11.4 แผนภมวงจรโทรทศน

รปท 11.5 แสดงอปกรณตางๆ ของระบบสายอากาศรวม (MATV)

SSRU

:Com

Arch

11.3 ระบบโทรทศนวงจรปด (CCTV System)มจดประสงคเพอรกษาความปลอดภย ของอาคาร ระบบโทรทศนวงจรปด ม 2 ระบบ ไดแก

ก. ระบบรกษาความปลอดภยรวมของอาคาร

รปท 11.6 วงจรการควบคมแบบรวม

จะตดตงกลองในตาแหนงทสาคญ ไดแก โถงลฟต, ทางเขา, ลฟต เปนตน ซงจะมจอภาพทสามารถปรบเปลยนการมองไดดวยการตงเวลาในการด เพอใหเกดการมองททวถงในกรณทอาคารมขนาดใหญ

ข. ระบบรกษาความปลอดภยแยกแตละหองพก

รปท 11.7 วงจรการควบคมแบบแยกจด

โดยการตดตง CCTV นเขากบเครองรบโทรทศนได โดยการตดตงกลองไวดานหนาทางเขาหองพกหรอประตหองพก และสงสญญาณภาพมาปรากฎทโทรทศนภายในหองพก โดยผานเครองแปลงสญญาณ

SSRU

:Com

Arch

บทท 12 ระบบควบคมอาคารอตโนมต (Building Automation System)

BAS มาจากคาวา “Building Automation System” หมายถง ระบบอาคารอตโนมตหรอ

ระบบทควบคม การทางานของอปกรณตาง ๆ ในอาคาร ใหทางานโดยอตโนมต จากคานยามนแสดงวา หนง อปกรณตาง ๆ ใน อาคารตองสามารถทางานแบบ Manual ไดอยกอนแลว และสอง ระบบ BAS เปนสวนเสรม ทาใหการควบคม การทางานของอปกรณในอาคารสามารถทาไดงายขนและมประสทธภาพดขน Intelligent Building ประกอบดวยองคประกอบสาคญ 4 สวน คอ 12.1 Safety & Security System 12.2 Building Management System or Building Automation System 12.3 Telecommunication 12.4 Office Automation

รปท 12.1 โครงขายการจดการอาคาร

SSRU

:Com

Arch

12.1 Safety & Security System ถอเปนระบบสาคญอยางยงทขาดไปเสยมได ทาหนาทจดการงานดานความปลอดภย เชอมตอกบ องคประกอบอนอกสามสวน ทาใหระบบชวยชวตทางานไดอยางมประสทธภาพ มการปองกนการบกรก ทงทาง กายภาพและทางสออเลกทรอนกส การแจงเหตฉกเฉนอตโนมต ยกระดบคณภาพความปลอดภยตอชวตและ ทรพยสนของพนกงานและองคกรในอาคาร

12.2 Building Management System or Building Automation System, BAS

คอระบบททาหนาทจดการงานระบบอาคาร ไดแก ระบบปรบอากาศ ระบบระบายอากาศ ระบบประปา ระบบบาบดนาทง ระบบไฟแสงสวางและสอสาร เปนตน ระบบบรหารงานอาคารนเปนเสมอนเสนเลอดหลอเลยง อาคารใหดารงอยไดโดยใหมการใชงานอยางมประสทธภาพ ใชพนกงานปฏบตการจานวนนอย แตสามารถดแล อาคารขนาดใหญได มการตรวจสอบความพรอมของเครองจกรประจาอาคาร และแกไขไดทนทวงทหากพบ ความผดปกต ทาใหผอยอาศยในอาคารมความสะดวกสบาย ภายในสภาวะแวดลอมทมคณภาพและไดรบ การดแลอยางด

12.3 Telecommunication คอระบบเกยวกบการสอสารทงหมด เปนประตสโลกภายนอกและรบขอมลขาวสารจากทวโลกมายง ผอยอาศยในอาคารไดตลอดเวลา รวมทงการตดตอทางไกลแบบ 2-way communication ทงภาพและเสยง ท ทาใหการตดตอธรกจสามารถดาเนนการไดงายดายโดยไมตองฝาการจราจรอนแสนตดขดอกตอไป 12.4 Office Automation

ระบบสานกงานอตโนมต ระบบเครอขายภายใน (Intranet) ททาใหผ อยในอาคารเสมอนตดตอกนได ตลอดเวลาอานวยความสะดวกในการปฏบตงาน การคนหาขอมลและการใหบรการททาไดอยางรวดเรว

Building Automation System (BAS) ระบบ Building Automation System (BAS) เปนระบบการสงการและจดการระบบตาง ๆ

ภายใน อาคาร เชน ระบบไฟฟาแสงสวาง, ระบบปรบอากาศ เปนตน ระบบ BAS นนเรมใชงานมา ตงแตประมาณ พ.ศ. 2524 โดยในสมยแรกนน ใชในการสงการและตรวจสอบสถานะอปกรณ แตระบบ BAS ในปจจบนมความ สามารถมากกวานนตามเทคโนโลยในปจจบน ความสามารถของระบบ BAS สามารถแบงไดดงน

SSRU

:Com

Arch

1. ความสามารถในการตรวจสอบ, สงการและตงเวลาการทางาน (Scheduling) อปกรณตางๆ

เปนความสามารถพนฐาน ในการตรวจสถานะอปกรณ (Monitor), สงการ (Command) และตงเวลา ทางานลวงหนา (Schedule) โดยการทางานจะม Graphic Interface ทชวยให Operator ทราบและเขาสจดทจะ สงการไดงายขน ปจจบนชดควบคมสมยใหมสามารถทจะโปรแกรมการทางานใหสงการแบบอตโนมต ตามภาวะ หรอเงอนไขทกาหนดไดดวย เชน การควบคม Ventilation Fan ใหทางาน เมอพบวาระดบคารบอนมอนอกไซด (CO) สงกวากาหนด หรอการสงการทางานของอปกรณใน Chiller Plant ใหทางานโดยอตโนมต โดยเลอก อปกรณทมชวโมงการทางานนอยทสดกอน เปนตน 2. ความสามารถในการควบคมการทางานของอปกรณ ใหทางาน เหมาะกบสภาพแวดลอม

เปนความสามารถของชดควบคมสมยใหมทสามารถเขยนโปรแกรมควบคมอปกรณแบบ Analog ได เชน การเขยนโปรแกรม PID ควบคมการทางานของ Two-way valve ของ AHU (Air Handling Unit) เพอปรบปรมาณ นาเยนจายให AHU ตามความตองการของพนทนน โดยตรวจสอบจากคาอณหภมลมจายหรอลมสงกลบตามแต ประเภทของ AHU หรอการใช Inverter ควบคม Secondary Pump ใหปรบรอบการทางาน ใหเหมาะสมกบภาระ ความเยนทตรวจอานได เปนตน ความสามารถนทาใหระบบสามารถตอบสนองความตองการของผ อยอาศยใน อาคารไดอยางเหมาะสม

3. ความสามารถในการจดการระบบใหทางานรวมกน รวมถงการทางานรวมกบระบบ

ควบคมอน ๆ ความสามารถในการจดการระบบใหทางานรวมกนได รวมถงการทางานรวมกบระบบ

ควบคมอน ถอวา เปนสง ทวดความสามารถของระบบ BAS ในอาคารนน ๆ ซงจะแสดงถงประสทธภาพของระบบโดยรวมของอาคาร นน ๆ ดวย เชน การทางานรวมกนในการควบคมเพลงและแจงเหตโดยอตโนมตของระบบปองกนอคคภย, ระบบ รกษาความปลอดภย, ระบบปรบอากาศ, ระบบแสงสวาง, ระบบระบายอากาศ และระบบลฟต เปนตน

SSRU

:Com

Arch

4. ความสามารถในการบรหารจดการการใชพลงงาน เปนความสามารถของชดควบคมในการนาขอมลในปจจบนและอดต มาพยากรณเหตการณท

จะเกดใน อนาคต โดยนาผลจากการพยากรณนนมาใชควบคมอปกรณใหทางานอยางเหมาะสม เชน การควบคม Peak Demand โดยการตรวจวดการใชพลงงานในอดตกบปจจบนและพยากรณการใชพลงงานของอาคาร ทจะเกดตอไปในอนาคต ถาผลการพยากรณสงกวาคาทตงไว จะทาการตด (Shed) อปกรณไฟฟาทมความ สาคญนอย เพอควบคมใหการใชพลงงานของอาคารอยในคาควบคม เปนตน

5. เปนเครองมอในการวางแผนการบารงรกษาระบบหรออปกรณ ระบบ BAS

สามารถเกบประวตการทางาน, บนทกชวโมงการใชงาน (Run Hour), กาหนดแผนการบารง รกษาของอปกรณได ซงใชแทนระบบการเกบบนทกขอมลการบารงรกษาแบบเกา หรอสามารถใชเกบขอมล โดยอตโนมตผาน Sensor ในระบบ (Historical Trend) เพอใชตรวจสอบและวเคราะหการทางานของระบบ รวมถงสามารถกาหนดคา Set Point ในการแจงเตอนใหบารงรกษาอปกรณไดดวย

องคประกอบของระบบ BAS ประกอบดวย 2 สวนไดแก 1.Hardware

2. Software 1.Hardware ของระบบประกอบดวย 1.1 Central Processor หรอหนวยประมวลผลกลาง ซงมหนวยความจาตดตงอยภายในทา

หนาทประมวลผลขอมลและควบคมการทางานของเครองจกรกลโดยอาศยชดคาสงของ Software ทอยในหนวยความจานน

1.2 Keyboard สาหรบปอนคาหรอคาสงทตองการเขาส Central Processor 1.3 Visual Display Unit (VDU) สาหรบแสดงโครงสรางของระบบ สรปสถานะการทางาน

ตาง ๆ ตลอดจนแสดงผลทเกดขนในขณะใดขณะหนง 1.4 Printer สาหรบแสดงผลการทางานทางกระดาษพมพ 1.5 Sensing Devices (Senser) ตดตงไว ณ ตาแหนงตาง ๆ ทตองการตรวจสอบหรอควบคม

เชน วดอณหภม, ความชน, อตราการไหล เปนตน

SSRU

:Com

Arch

1.6 Control Devices คออปกรณหรอเครองจกรกลทตองการควบคมใหการทางานเปนไปตามตองการ เชน เครอง Chiller, Cooling Tower, Value เปนตน

1.7 Data Gathering Panel เปนแผงอปกรณทตดตงไวใกลกบระบบยอยทตองการควบคมและขอมลการทางานของระบบยอยเหลานนสอสารผานถงกน

1.8 Transmisson Network เปนโครงขายสอสญญาณเพอเชอมตออปกรณของระบบ BAS

2.Software โปรแกรมคอมพวเตอรทกาหนดตรรกและวธในการประมวลผลขอมลทไดรบเพอควบคมเครองจกรตาง ๆ ใหทางานตามตองการ

การทางานของระบบ BAS ระบบ BAS ทใชในปจจบน จาแนกได 2 ลกษณะ คอ

1.แบบ Central Intelligence นยมใชในอาคารขนาดเลก ถาเครองจกรกลภายในอาคารมากขนจะเกดการคบคงของขอมลทเขาและออกจาก Central Processor ทาใหตองใช Processor ทมขนาดใหญขนดวยลกษณะการทางาน คอขอมลจาก Sensing Devices ตาง ๆ จะถกสงผาน Data Gathering Panel ไปยง Central Processor เพอการประมวลผลวเคราะหและสงการจากนนคาสงจะถกสงยอนกลบผาน Data Gathering Panel เพอควบคมการทางานของ Control Devices อกทหนง

รปท 12.2 หนวยประมวลผลกลางของระบบการจดการอาคาร

SSRU

:Com

Arch

2.แบบ Distributed Intelligence มการทางาน 4 ระดบตามรปท 12.2 นยมใชกนในปจจบน โดยตดตง Micro Processor Controller ซงทาหนาทเปน Data Gathering Panel ดวยไวใกลอปกรณทตองการควบคมการทางานในแตละระดบดงน

รปท 12.3 โครงสรางแสดงระดบชนของระบบการจดการอาคาร

2.1 Zone Level Controllers เปน Controller ทควบคมการทางานทเปนมาตรฐาน ของเครองจกรกลเลก ๆ ทตดตงอยในบรเวณใดบรเวณหนงตามการสงงานของ Software ทอยใน Controller เชน VAV Box หรอเครองปรบอากาศขนาดเลก 2.2 System Level Controllers ม Micro Processor อยภายในสามารถควบคมจดตาง ๆ ไดเปนจานวนมากตามการสงงานของ Software ทมความสลบซบซอนมากขน เชน Software การจดการการใชพลงงาน เปนตน มกใชควบคมการทางานของเครองจกรกลขนาดใหญในลกษณะ ของระบบเชน ระบบการจายลมเยนแบบ VAV, หรอระบบการทาเยนจาก Chiller Plant เปนตน 2.3 Operational Level Processor เปนสวนทตดตอกบผใชโดยตรง ประกอบดวยเครอง PC ทมความสามารถในการควบคมการทางานของระบบยอย ๆ ตาง ๆ เชน ระบบปรบอากาศ, ระบบไฟฟาแสงสวาง, ระบบปองกนอคคภย, ระบบควบคมการเขาออกอาคาร เปนตน 2.4 Management Level Processor เปนระดบสงสด ผ ใชสามารถเรยกดขอมลและออกคาสงเพอควบคมการทางานของทกระบบยอย ๆ ภายในอาคารได ในกรณทมเหตฉกเฉนหรอชวงเวลาทไมมคนดแลอยภายในอาคาร

SSRU

:Com

Arch

ประโยชนของระบบ BAS ปญหาสาคญในอาคารขนาดใหญ ซงประกอบดวยระบบยอยตาง ๆ ทางานสมพนธอยางสลบซบซอน การตดตงระบบ BAS จะสามารถชวยแกปญหาในการทดสอบระบบ ผออกแบบสามารถสรางสถานะการณจาลอง เพอตรวจสอบสภาพการทางานภายใตตวแปรทใชออกแบบตาง ๆ และยงสามารถควบคมการใชพลงงานของระบบตาง ๆ ในอาคารไดอกดวย

ในกรณของอาคารทไมมการควบคมการใชพลงงานภายในอาคาร ระบบ BAS จะสามารถชวยประหยดพลงงานไดมากถง 40% ของการใชพลงงานเดม แตถาเปนอาคารทมการควบคมการทางานอยางมประสทธภาพแลว ระบบ BAS จะสามารถชวยประหยดพลงงานเพมขนไดอก 10%

รปท 12.4 พลงงานทไดจาการใชระบบควบคมอาคารอตโนมต

SSRU

:Com

Arch

รปท 12.5 ตวอยางอาคารอจฉรยะ

SSRU

:Com

Arch