บทท 1 บทนา

งานของแผนดนนน เปนงานสวนรวม มผลเกยวเนองถงความเจรญขน หรอเสอมลงของบานเมองและสขทกขของประชาชนทกคน ขาราชการผปฏบตบรหารงานของแผนดน จงตองสานกตระหนกในความรบผดชอบทมอย และตงใจพยายามปฏบตหนาทโดยเตมกาลงความสามารถดวยความเขมแขง สจรต และดวยปญญารคด พจารณาวา สงใดเปนความเจรญ สงใดเปนความเสอม อะไรเปนสงทตองทา อะไรเปนสงทตองละเวนและกาจด อยางชดเจน ถก ตรง.

พระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราชทานแกขาราชการพลเรอนเนองในวนขาราชการพลเรอน ปพทธศกราช 2550

คาปรารภ

การปฏบตบรหารงานของแผนดนนน เปาหมายสงสดคอ “ประโยชนสขของประชาชน” ขาราชการไดรบมอบหมายภารกจในการใหบรการสาธารณะแกประชาชน ใชอานาจทไดรบมอบหมายจากรฐในการปฏบตงานจากความเชอถอไววางใจของประชาชน โดยมงหวงใหขาราชการผไดรบมอบหมาย รบผดชอบ กากบ ดแล จดการ ตดสนใจ เกยวกบทรพยากรของชาตและใหบรการสาธารณะเพอใหเกดประโยชนตอประชาชนชาวไทยและตอประเทศ

จากพระบรมราโชวาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดชทไดพระราชทานแกขาราชการสะทอนใหเหนภาระอนยงใหญของขาราชการ และการจะปฏบตภาระอนยงใหญไดสาเรจนน ปจจยทสาคญทสดคอ ความมคณธรรม จรยธรรมของขาราชการนนเอง นอกจากนน อาชพ “ขาราชการ” นบเปนอาชพทมเกยรต ประชาชนคาดหวงในการใหบรการและประสทธผลในงานของขาราชการไวสง อนเนองจากตราบอดตจนปจจบน “ขาราชการ” นบเปนผไดทางานใหบรการและรบใชประชาชนของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ เทากบไดรบใชพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ดวย “... พระองคทรงมอาชพ “ทาราชการ” สวนขาราชการคอผรบสนองพระองคมาทาใหสาเรจลลวง...” งานราชการจงเปนงานทมเกยรตเรยกวา “รบราชการ” พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงรกประชาชน

2

การทางานราชการ เปนการกระทาเพอประเทศชาตและประชาชน เปนงานทมผลกระทบทงในปจจบนและอนาคตตอสงคม มากกวาจะมผลตอตนเองและพวกพอง งานราชการจงแตกตางจากงานเอกชนและงานบรษท เปนการลงทนลงแรงทไมมกาไรโดยตรงแกผทาและหนวยงาน แตจะมผลดตอสวนรวม และสวนใหญจะเปนผลระยะยาว ซงเมอสวนรวมและสงคมมผลลพธทด ยอมสงผลใหขาราชการซงเปนสวนหนงของสงคมเกดประโยชนสขไปดวย ตรงกบปรชญาการดารงชวตของมวลมนษยวา “ถาคนอนไมมความสข เราจะสขไดอยางไร”

ดงนน อาชพ “ขาราชการ” ในทกชาต ทกสงคม จงถกคาดหวงจากประชาชนในชาตวาจะประพฤตตนอยางซอสตย รบผดชอบ เสยสละ ยดความถกตองเปนธรรม เปนทเชอถอไววางใจของประชาชน ขาราชการจงจาเปนตองมพฤตกรรมทางจรยธรรมสงในการทางาน ซงหมายถงการเปนคนดและคนเกงไปพรอมกน

ทมาของคณธรรมจรยธรรมในสงคม

วสยทศน นโยบายของรฐ และวถชวตในการทางานราชการทตองยดมนในความถกตอง ชอบธรรม (Integrity) ถกทดสอบตลอดเวลาในทกๆ วนผานการตดสนใจในขณะปฏบตงาน ซงการตดสนใจนนอาจตองทาทนท หรอทาในอนาคต อาจเปนเรองเลกหรอเรองทสาคญ แตสงผลกระทบตอประชาชนและสงคมของเราซงเกดจาก จรยธรรม คณธรรม ในการทางานโดยตรงและเปนรากฐานทมาของกฎระเบยบในการปฏบตราชการ

ในทก ๆ วน บคคลจะตองตดสนใจ อาทเชน การตดสนใจซอบาน ซออาหาร บางครงการตดสนใจเปนสวนหนงของชวตประจาวนจนเราเองไมเคยสงเกตวาเรามเหตผลใดในการกระทานน หรอเราไดใชวธการใดในการตดสนใจกระทาหรอไมกระทาสงตาง ๆ การตดสนใจทเรากระทานนๆ ทาใหเราเขาไปเกยวของสมพนธกบบคคลและการใชทรพยากรของเรา ซงเราไดแสดงคณธรรม คานยมพนฐานทเรายดถอในชวตของเรา คานยมพนฐานเหลานนเปนเครองควบคมจตใจ ชทางการตดสนใจของเรา ทาใหเราแสดงพฤตกรรมทคงท บางครงอาจจะไมไดอยในระดบจตสานก เชน “การลกใหเดกและคนชรานง” ซงเปนพฤตกรรมตดสนใจทเกดขนอยางอตโนมตจากคานยมทสงคมยดถอรวมกน

คณธรรมคานยมพนฐานทเรายดถอในสงคมอาจแตกตางแปรเปลยนไปตามกาลเวลา (คานยม คณธรรมตามสถานการณ) พฤตกรรมทเราปฏบตตอสงตาง ๆ จง

3

ในคมอน ใชคาวา คณธรรม (Ethics) เพอครอบคลม 4 มต กลาวคอ

• คานยมพนฐานทยดถอเปนเครองกาหนดพฤตกรรมของบคคล

• คณคาและผลลพธของคานยมพนฐานเหลาน ทมตอการดารงอยของมวลมนษย

• พนธะสญญาและความคาดหวงตางๆ ทคานยมพนฐานไดสรางขน

• การประยกตมโนทศนทง 3 ขอตอการตดสนใจของบคคล

เราสามารถอธบายคานยมพนฐานททาใหเราแสดงพฤตกรรมออกมาโดยวธการอภปรายและสะทอนกลบในการกระทาดงกลาวจะทาใหเราแสวงหาคานยมพนฐานททาใหสงคมหรอชมชนของเราทาหนาทอยางมเหตผลททาใหสงคมโดยรวมสงบสข อาทเชน เรากาหนดคานยม/คณธรรมพนฐานของมนษยโลก หรอเรยกวา กฎทองของมนษยคอ “ใหปฏบตตอผอนเหมอนดงเชนทานตองการใหผอนปฏบตตอทาน” หรออาจเปนคานยมพนฐานทเขยนในรปแบบทางลบคอ “สงใดทไมอยากใหผอนปฏบตตอทาน กอยาทาสงนนตอผอน” ซงทง 2 คานยมพนฐานสะทอนหลกการเดยวกน

ผลของคานยมพนฐานททานยดถอมผลอยางไรตอชวตประจาวนของทาน

กรณตวอยาง: ทานทางานอยบนตกสง ตองอาศยบรการขนลงดวยลฟตซงคนใชลฟตเปนจานวนมากในเวลาเรงรบในตอนเชา และลฟตกเปด-ปดรวดเรวและแรง เมอลฟตจอดและทานตองการขนไปททางานของทาน หากทานพยายามเบยดเขาไปในลฟต ขณะทคนอนทอยในลฟตตองการออกจากลฟต คนกจะเขาออกจากลฟตไมไดและถกลฟตปดกระแทกอยางแรง แตหากทานยนรอเขาควอยดานหลง รอใหคนออกหมด เปนไปไดทลฟตจะปดและทงทานไวทาใหทานเขาทางานไมทน เรากลองใชคานยมพนฐานทดของสงคมคอ เราตองการใหคนทเขาไปในลฟตกอนทาอะไร อาทเชน คอ กดปมเปดลฟตใหคนอนๆ เขาใหหมด นเองเปนสถานการณททาใหเกดความคาดหวงการกระทาจากบคคลในสงคมทตองทาตอกนในสงคม เกดกฎเกณฑในการปฏบตตามทสงคมคาดหวง เปนประโยชนสขกบสงคมโดยรวม

โดยสรปแมแตการดารงชวตประจาวนเรองเลกๆ นอย เชน การใชลฟตกตองมการใชคณธรรม จรยธรรม ทสงคมไดตกลงรวมกน คนทตองการเขาลฟตกตองยนรอใหผโดยสาร

4

หลกการทมนษยใชในการตดสนใจทจะกระทาหรอไมกระทาสงใดนน มอย 6 ขน ตามทฤษฎของโคลเบรก ทฤษฎของดวงเดอน พนธมนาวน และหลกศาสนา ดงน

ขน 3 การทาตามความเหนชอบของผอน (เหนแกพวกพอง เพอนญาต ชอบคาชมเชย การยอมรบ สนบสนน)

ขน 4 การทาตามหนาท กฎของสงคม (กฎหมาย กฎเกณฑ ขอปฏบตศาสนา ทาหนาท)

ขน 5 การทาเพอสวนรวม การทา ตามคามนสญญา (ภมใจ ละอายใจ)

ขน 6 การยดมนใน อดมคตสากล

(มนษยธรรม ยตธรรม)

ขน 1 การหลบหลกการถกลงโทษ กลวถกลงโทษทางวนยและอาญา (เหนแกตว กลวเจบ กลวตกนรก กลวถกฆา)

ขน 2 การแสวงหารางวล (ตองการวตถสงของ เงนทอง เปนรางวล)

ภาพ 1.1 โครงสรางทางจต 6 ขน ของจรยธรรมในมนษย

ความสมพนธของจรยธรรม คณธรรมกบกฎหมาย กฎเกณฑของสงคม

• เจตนารมณของกฎหมายและกฎเกณฑของสงคม

เมอเกดเหตการณในสงคมทซา ๆ บคคลสวนใหญไดตดสนใจทจะแสดงพฤตกรรมทคงทเหมอนกนตอเหตการณนน ๆ และกลายเปนประเพณหรอเรองปกตทคนสวนใหญสงเกตเหนและเปนทพงพอใจของบคคลสวนใหญในสงคมทจะใชตดสนใจเหตการณในกรณทเหมอนกน สงนนกลายเปนกฎเกณฑของสงคมและกฎหมายในทสด เชน กฎหมายเกยวกบจราจร ดงนน เจตนารมณของกฎหมาย กฎเกณฑของสงคมตางๆ เปนรากฐานสาหรบการตดสนใจทคงทเมอเราตองมสมพนธกบบคคลตาง ๆ เพอการดารงอยของสงคม

5

เจตนารมณของกฎหมายและกฎเกณฑทางสงคม

• เปนสงททาใหเกดสมพนธภาพทคงทในสงคม ระหวางบคคลกบบคคล บคคลกบรฐบาล และหรอระหวางบคคลกบภาคเอกชน ระหวางภาคเอกชนดวยกนเอง

• เตรยมขอกาหนด บทลงโทษ จดการกบพฤตกรรมททาลายความสมพนธอนดในสงคม

• ใหการเรยนรแกบคคลในสงคมใหอยรวมกนภายใตขอกาหนดของสงคมตามความคาดหวงของสงคม

เมอวเคราะหเจตนารมณ 3 ประการ ของกฎหมายและกฎเกณฑของสงคม เราจะพบวาจรยธรรมของสงคมนนเองทเปนรากฐานของกฎหมาย เปนวสยทศนในการประยกตใชกฎหมายอยางยตธรรม

• ความกวางไกลของจรยธรรม

คณธรรม จรยธรรม (Ethics) เปนเครองกาหนดของมาตรฐานพฤตกรรมททรงอทธพลตอความสมพนธของเรากบผอน ดงนน กฎหมายทกาหนดขนเพอความสมพนธทคงทของคนในสงคมจะตองมรากฐานจากคานยม คณธรรมทส งคมโดยรวมยอมรบ เชนเดยวกบกฎหมายทจดการกบพฤตกรรมททาลายสมพนธภาพในสงคมกถกกาหนดโดยคานยม คณธรรมทส งคมโดยรวมยอมรบเชนเดยวกน กฎหมาย กฎเกณฑเหลานจะกลายเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนรทางสงคมทคงอยจากรากฐานคานยม คณธรรมทเหมอนกน

ประการสาคญ คณธรรม จรยธรรมในสงคมยงเปนเครองชใหเหนวาพฤตกรรมจรยธรรมทดนนอยเหนอกฎเกณฑของสงคม มไดมระบอยในกฎหมาย อาทเชน คณธรรม ความรก การรกษาพนธะสญญา ความเมตตากรณา โอบออมอาร เปนคณธรรมในสงคมทแสดงใหเหนถงสงคมทอยรวมกนอยางมคณภาพและเปนสข ซงคณธรรม จรยธรรมและคานยมนอยเหนอกฎเกณฑหรอกฎหมายของสงคม และเปนการประยกตใชอดมการณหรอหลกการทางบวกของสงคม

6

เสนทาง เสนทาง

ผดทาง

สมรรถนะอารมณ

หลกจรยธรรม

หลกการ คานยม ความเชอ

เปาหมาย

ความประสงค เปาหมาย

ความตองการ

พฤตกรรม

ความคด อารมณ การกระทา

ไวรสจรยธรรม อารมณทางลบ

ผดทาง

สมรรถนะจรยธรรม ความฉลาดทางจรยธรรม

ภาพ 1.2 กรอบแนวคดเสนทางจรยธรรม

การผสมผสานของจรยธรรมและกฎหมาย กฎเกณฑของสงคมราชการ

สาหรบขาราชการ การผสมผสานระหวางจรยธรรมและกฎเกณฑ กฎหมายตาง ๆ เปนสงสาคญทจาเปนเฉพาะเจาะจงสาหรบอาชพขาราชการ โดยไมจาเปนตองมในประชาชนโดยทวไป เนองจาก “ขาราชการ” เปนสวนหนงของภาครฐซงไดรบมอบหมายใหปฏบตภารกจทจาเปนในการดแลสทธ ความชอบธรรมตาง ๆ ทประชาชนจะตองไดรบ ขาราชการปฏบตงานในแตละวนภายใตกฎหมายของแผนดน พระราชบญญตและระเบยบตาง ๆ และอกสวนหนงภายใตคณธรรม คานยม หลกทขาราชการยดถอ

ดวยหลกการดงกลาวรฐไดตราระเบยบบรหารราชการแผนดน พระราชบญญตวาดวยระเบยบขาราชการพลเรอนและกฎหมายอน ๆ เพอการปฏบตภารกจของภาครฐทตองสมพนธกบบคคล ระหวางบคคลกบองคกรภาครฐ ภาคเอกชน และระหวางผประกอบการกนเอง และนอกเหนอสงอนใดเพอสรางความเชอมนใหแกสาธารณชนในวถทางท ขาราชการปฏบต ทามกลางกฎหมายตาง ๆ ทรฐบาลไดกาหนดใหภาครฐกระทา สวนหนงคอกฎเกณฑทอธบายคณธรรม คานยมพนฐานทขาราชการทกคนประพฤตปฏบต หรอในคมอนเรยกจรรยาขาราชการ อกสวนหนงคอ คานยมขององคกรซงเปนกฎเกณฑทครอบคลมการปฏบตภารกจของหนวยงาน

7

นยามศพท

ความหมายของ คานยม คณธรรม และจรยธรรม

การศกษาเกยวกบคานยม คณธรรม และจรยธรรม นน นกวชาการแตละสาขาตางใหความหมายเกยวกบคาทงสามนแตกตางกน

ในสาขาสงคมวทยาและมานษยวทยา นกวชาการในสาขานมความสนใจศกษาลกษณะทนาปรารถนาหรอมคณคาของบคคลหรอกลม และลกษณะนนทสงผลตอการเลอกวธและเปาหมายในการกระทา ลกษณะทนกวชาการสนใจศกษามกเปนลกษณะทเกยวของกบคานยม ซงเรมทาการศกษาตงแตศตวรรษท 19 (Spates, 1983) โดย Rokeach (1973) ไดใหความหมายของคานยมวาหมายถง “ความเชอวาสาคญ” (Belief to be important) และในสาขาจตวทยา คาทงสามมใชอย และมความหมายแตกตางกนอยางชดเจน เพอนาไปส “การวด” ในเนอหาและมตทแตกตางกนอยางชดเจน

“คานยม" (Value) ซงสรปรวมไดวา หมายถง สงทบคคลเหนวาเปนสงทสาคญมากกวาสงอน ๆ ในกาลเทศะหนง ๆ แตกตางไปตามกลมบคคลและวฒนธรรม เชน การมการศกษาสง ความกตญญตอบดามารดา และครอาจารย ในบางสงคมและวฒนธรรมเหนวา สองสงนสาคญมาก แตบางสงคมเหนวาการศกษาสง ๆ ไมสาคญ สวนความกตญญเปนสงสาคญในอนดบตาๆ เนองจากมสงอนสาคญกวาความกตญญ เชน ความรบผดชอบตอสวนรวม และความเสยสละ เปนตน

คานยมเปนลกษณะทางจตทนกวชาการใหความหมายอยางนอย 4 ประการ ไดแก ประการแรก คานยม เปนสงทสาคญ ซงนกวชาการวดคานยมนไดหลายรปแบบ เชน การใหเรยงลาดบความสาคญของลกษณะตาง ๆ การเปรยบเทยบลกษณะเปนค ๆ และ การวดโดยมาตรประเมนรวมคา เปนตน ประการทสอง คานยม หมายถง การรวมกลมของความเชอ ความคด และความรสกตาง ๆ ทมอทธพลตอบคคลในการเลอก การประเมน (คนอน สถานการณ) และความคดเหน ซงมผลตอพฤตกรรมของบคคล ประการทสาม คานยม หมายถง สงทนาปรารถนาของบคคล ในดานตาง ๆ เชน การเมอง สงคม เศรษฐกจ ศาสนา เปนตน และประการสดทาย คานยม หมายถง สงทนาปรารถนา มลกษณะทดงาม ถกตอง ใกลเคยงกบคณธรรมและจรยธรรม

คานยมอาจปรากฏใน 4 ระดบ คอ หนง ระดบโลก หรอนานาชาต เปนคานยมทประชาชนในโลกมความเหนทสอดคลองกน ซงคานยมเหลานอาจเปลยนแปลงไปตามยคสมย เชน ในอดต คานยมเกยวกบความรกชาต มความสาคญ แตในปจจบน คานยม

8

“คณธรรม” หมายถง สงทบคคลเหนวาดงามมาก มประโยชนมาก และเลวนอย มประโยชนนอย ในกาลเทศะหนง ๆ เชน ความเออเฟอ ความอดทน ความขยนขนแขง ความซอสตย ความรบผดชอบตอหนาท การมระเบยบ วนย เปนตน สงทเปนคณธรรมในแตละสงคมอาจจะแตกตางกน การทบคคลในสงคมจะเหนวาสงใดสงหนงเปนสงทดหรอไมนน ขนอยกบวฒนธรรม เศรษฐกจ ศาสนา และการศกษาของสงคม นกวชาการจงเหนวาการนาเอาคณธรรมในสงคมหนงไปยดเยยดตดสนคณธรรมอกสงคมหนงยอมไมเหมาะสม ซงโดยสวนมากแลว คณธรรมมกมความเกยวของกบหลกทางศาสนา อยางไรกตาม ลกษณะบางดานอาจเปนไดทงคณธรรมและคานยมในเวลาเดยวกน เนองจากสงคมเหนวาลกษณะดานนนเปนสงทดงามและมความสาคญมากดวย เชน “รรกสามคค” ในสมยกอน “รรกสามคค” เปนเพยงแคคณธรรมททกคนยอมรบวาเปนสงทดงาม ตอมาพระบาทสมเดจพระเจาอยหวรชกาลท 9 ไดทรงตระหนกถงความสาคญของคณธรรมตวน ดงนน ในปจจบนจงอาจกลาวไดวา “รรกสามคค” เปนทงคณธรรมและคานยม (ดจเดอน พนธมนาวน, 2550)

จรรยาในการปฏบตงาน (Work Ethics) หมายถง คณความดทบคคลททางานยดเปนขอปฏบต โดยกฎหมายใชเปนสงบงคบบคคลโดยทวไป สวนผประกอบอาชพควรมมาตรฐาน คณธรรม และจรยธรรม (Code of Ethics) เพอเปนแนวทางในการประกอบอาชพวาควรปฏบตหนาทอยางไรจงมประสทธภาพสงสด ควรดารงตนในสงคมอยางไรจงมความเหมาะสม เพอรกษาไวซงเกยรตภมแหงอาชพ ซงในความหมายน ถอเปน Ethical Standard คอ การแสวงหาความดทควรยดถอวาควรเปนอยางไร และนามาใชเปนมาตรฐานในการปฏบต มความหมายครอบคลมกวางขวางกวากฎหมายและกฎระเบยบ แตมจดออนคอ ขาดบทบงคบการลงโทษเมอมการละเมดซงแตกตางจากหลกการของนตรฐ (พลเอกเปรม ตณสลานนท,

9

สวนความหมายทคลายคลงกนอก 2 ความคดเหน ไดแก จรรยาบรรณ คอมาตรฐานความประพฤตหรอศลธรรมแหงวชาชพทบคคลใชเปนแนวทางในการคด เขาใจ พด และปฏบตงาน (ตน ปรชญพฤทธ, 2540) มความสมพนธกบวชาชพนยม หมายถง องคความรหรอความรอบรและวธปฏบตเกยวกบอาชพของคนกลมใดกลมหนง ซงเหนวามคา และพยายามผลกดนใหสาธารณะชนยอมรบในสถานภาพอาชพของคนกลมของตน

จรรยาบรรณ หมายถง หลกความประพฤตอนเหมาะสม แสดงถงคณธรรมและจรยธรรม เปนจรยธรรมในการประกอบอาชพทกลมบคคล แตละสาขาวชาชพประมวลขนไว เปนหลกเพอใหสมาชกในสาขาอาชพนน ๆ ยดถอปฏบต (คณะกรรมการสภาวจยแหงชาต สาขาสงคมวทยา, 2541)

“จรรยาขาราชการ” พฒนามาจากรากฐานคานยมหลกทบคคลภาครฐยดถอ ซงสวนใหญเปนสงทสงคมคาดหวงในขาราชการ และสวนใหญจะสอดคลองกบจรยธรรม คณธรรม หรออดมการณซงเปนหลกสากลทมวลมนษยทวโลกเหนวาดงามและสาคญ และเนองจากอาชพขาราชการเปนอาชพทสงคมคาดหวงใหกระทาเพอประโยชนของสาธารณะไมใชประโยชนของตนเอง คาดหวงในการกระทาในสงทถกตอง เปนธรรม เสยสละ ตลอดจนสถานการณของประเทศ วฒนธรรมของสงคม กอปรกบอปสรรคของการพฒนาประเทศทสาคญคอ การทจรตประพฤตมชอบโดยเฉพาะการทจรตเชงนโยบาย ทาใหราชการในเกอบทกประเทศในโลกตองปรบเปลยนมาตรฐานคณธรรม จรยธรรม รวมทงมาตรฐานพฤตกรรม (Code of Conduct) ใหสอดคลองกบความจาเปนของประเทศตน

คณธรรมและคานยมตาง ๆ เปนสาเหตของการทาดละเวนความชว ซงคนมกเจาใจวา หากบคคลมคณธรรมและคานยมทเหมาะสมแลว จะเปนผมพฤตกรรมทางจรยธรรมทเหมาะสมดวย แตจากการศกษาวจยทางจตวทยาพบวา การทบคคลรวาอะไรด ชว เหมาะสมหรอสาคญนน ไมเพยงพอทาใหเขามพฤตกรรมตามนน (Wright, 1975) คนททาผดกฎหมายมไดทาไปเพราะความรเทาไมถงการณ แตทาผดทงทรวาเปนความผด นกวชาการพบวา ลกษณะทางจตใจทจาเปนตองมอยในบคคลและทาใหคนทาความดอยางจรงจงและสมาเสมอคอ จรยธรรม

10

“จรยธรรม” (Morality) (Piaget, 1932: Kohlberg, 1976) เปนระบบของการทาความดละเวนความชว มทงปจจยนาเขา (Input) ซงเปนปจจยเชงเหตทงทางดานจตใจและสถานการณของจรยธรรมและพฤตกรรมจรยธรรม รวมทงมปจจยสงออก (Output) ซงเปนผลของการมจรยธรรมหรอมพฤตกรรมจรยธรรม ซงผลนอาจอยในรปแบบทงจตลกษณะและพฤตกรรมของบคคลผกระทา และผลตอบคคลอน ตอกลม ตอสงแวดลอม และตอโลก จรยธรรมจะเกดขนเมอคานยมหรอคณธรรม ตงแต 2 ตวขดแยงกน ทาใหบคคลตองตกอยในสภาพทตองตดสนใจหรอแกปญหาในการเลอกทจะปฏบตตามคณธรรมหรอคานยมตวใดตวหนง เชน ความกตญญตอบคคล ขดแยงกบความรบผดชอบตอหนาท เปนตน บคคลทตดสนใจเลอกคณธรรมหรอคานยม ตวทมประโยชนแกสวนรวมมากกวาทเปนประโยชนแกเฉพาะตนหรอพวกพองในกลมเลก ๆ จงมกเปนบคคลทมจรยธรรมสง ดงนน จรยธรรมจงมความหมายครอบคลมทงสาเหต กระบวนการ และผลของการกระทาความดละเวนความชว

สาหรบจรยธรรมในการทางาน คอ ระบบการทาความดละเวนความชวในเรองทรบผดชอบและเกยวของกบผปฏบต เกยวของกบสถานการณการทางาน เกยวของกบกระบวนการทางานและผลงาน ตลอดจนเกยวของกบผรบประโยชนหรอโทษจากผลงานนน (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2538)

โดยสรป นกวชาการไดใหความหมายของคาวา จรยธรรมในขอบขาย 3 ประการ กลาวคอ (สทธโชค วรานสนตกล, 2549)

ประการทหนง จรยธรรมในแบบการคดหาเหตผลทใชในการตดสนใจทจะกระทาหรอไมกระทาสงใดสงหนง

ประการทสอง จรยธรรมในแบบความรสกทางจตใจ การศกษาจรยธรรมของบคคลในขอนคอ ศกษาคานยม ความเชอและความรสกชอบและไมชอบ

ประการทสาม จรยธรรมในแบบของการแสดงออกภายนอก คอ การศกษาจรยธรรมเปนสวนทเปนพฤตกรรมภายนอกของบคคล เชน พฤตกรรมซอสตย เออเฟอ เปนตน

“พฤตกรรมการทางานราชการ” พฤตกรรม หมายถง การกระทาของมนษยทกอยางไมวาการกระทานน ผกระทาจะรตวหรอไม และไมวาคนอนจะสงเกตการกระทานนหรอไมกตาม พฤตกรรมการแบงเปน 2 ประเภท 1) พฤตกรรมภายใน (Covert Behavior) คอ การกระทาทเกดในตวบคคลทงทเปนรปธรรม เชน การเตนของหวใจ การบบตวของลาไส และทเปนนามธรรม ไดแก ความคด ความรสก ทศนคต ความเชอ คานยม ซงสมองทาหนาทรวบรวมและสงการ 2) พฤตกรรมภายนอก (Overt behavior) คอ การกระทาหรอ

11

สรป พฤตกรรมหมายถง การกระทาหรอปฏกรยาทแสดงออกทางรางกายภายนอก ความคด อารมณ ความรสกของบคคล เพอตอบสนองสถานการณใดสถานการณหนงเปนผลจากความเชอ คานยม ทศนคต สามารถสงเกตไดและสงเกตไมได โดยการกระทานนเปนไปอยางจดมงหมายผานการใครครวญรตวหรอไมรตว

พฤตกรรมการทางานราชการ หมายถง พฤตกรรมการทางานดวยความขยน อทศตนเพองานและเพอสวนรวม พฤตกรรมการรกษาระเบยบวนยทางราชการ พฤตกรรมตามจรรยาวชาชพและมผลทเปนผลระยะยาวยงยนเปนประโยชนตอประชาชนและประเทศชาต

จรยธรรม คณธรรม วชาชพนยม และจรรยาของขาราชการพลเรอนไทย

ประเทศไทยไดใชหลกจรยธรรมในการปกครองบานเมองมาตงแตสมยกรงศรอยธยา โดยนาแนวคดในดานการเมอง การปกครอง ตลอดจนวทยาศาสตรและเทคโนโลย มาจากประเทศมหาอานาจตะวนตก จนกระทงสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดมการปรบปรงประเทศใหสอดคลองกบแนวทางของประเทศทางตะวนตก การปรบปรงประเทศทสาคญคอ การปฏรปการปกครองและระบบราชการ (วรยา ชนวรรโณ, 2539) โดยมงพฒนาวชาชพและขาราชการไทยใหมความเขมแขง มความรความสามารถทจะตอสกบศตรจากภายนอกประเทศได ทาใหเกด “จรรยาบรรณวชาชพ” ขนเพอควบคมความประพฤตของขาราชการ

จรยธรรมในการทางาน หมายถง ระบบการทาความด ละเวนชว ในเรองซงอยในความรบผดชอบและเกยวของกบผปฏบต เกยวของกบผรบผลประโยชนหรอโทษของผลงานนน (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2536) การทางานราชการเปนการกระทาเพอประเทศและประชาชน ซงมผลกระทบในทงปจจบนและอนาคตตอสงคม มากกวาจะมผลตอตนเองและพวกพอง ดงนน ขาราชการทดจงจาเปนตองมพฤตกรรมทางจรยธรรมสงในการทางานดวย

หลกจรยธรรมของขาราชการมรากฐานมาจากหลายแหลงดวยกน อาท จากอทธพลของพระพทธศาสนา และจากกฎหมายหรอวนย มดงน

หลกจรยธรรมทไดจากอทธพลของพระพทธศาสนา ไดแก ทศพธราชธรรม ราชวสตธรรม ฯลฯ

12

ทศพธราชธรรม แปลวา ธรรมของพระมหากษตรย ซงมใชพระมหากษตรยเทานนทควรปฏบต แตขาราชการทวไปกควรปฏบตดวย ทศพธราชธรรมม 10 ประการ ไดแก (1) ทาน (2) ความประพฤตทดงามหรอศล (3) การบรจาค หรอการยอมสละผลประโยชนสวนตน เพอประโยชนสวนรวม (4) ความเปนคนตรง (5) ความสภาพออนโยนตอชนทงปวง (6) ความเพยร (7) ความไมโกรธ (8) ความไมเบยดเบยน (9) ความอดทน และ (10) ความไมผดพลาด หรอไมคลาดจากธรรม

ราชวสตธรรม คอ ธรรมทเปนหลกปฏบตราชการซงมทงหมด 49 ขอ ซงสรปไดเปน 3 กลมใหญ ไดแก (1) ธรรมทเกยวกบการปฏบตตอพระราชาโดยตรง (2) ธรรมทเกยวกบการควบคมตนเอง (3) ธรรมทเกยวกบการงานโดยตรง เชน

1. เมอเขารบราชการใหม ๆ ยงไมมชอเสยง และยงมไดมยศศกด กอยากลาจนเกนพอด และอยาขลาดกลวจนเสยราชการ

2. ขาราชการตองไมมกงาย ไมเลนเลอเผลอสต แตตองระมดระวงใหดอยเสมอ ถาหวหนาทราบความประพฤต สตปญญา และความซอสตยสจรตแลว ยอมไววางใจ และเผยความลบใหทราบดวย

3. ไมพงเหนแกหลบนอนจนแสดงใหเหนเปนการเกยจคราน

จะเหนไดวา หลกจรยธรรมของขาราชการเรมปรากฏมาชานานแลว โดยเรมตนมาจากอทธพลทางศาสนา และปรากฏในกฎหมายหรอวนยกอน และตอมาไดพฒนามาเปนหลกจรยธรรมในวชาชพขาราชการและจรรยาบรรณของขาราชการในทสด

คณธรรมพนฐานของขาราชการ

คณธรรม หมายถง สงทบคคลยอมรบวาเปนสงทดงาม มประโยชนมาก และมโทษนอย โดยสงทเปนคณธรรมในสงคมหนงจะแตกตางจากอกสงคมหนง เนองมาจากวฒนธรรม เศรษฐกจ ศาสนา การศกษา และสภาพแวดลอมของคนในสงคมนน (Wright, 1975: อางใน ดวงเดอน พนธมนาวน, 2536)

พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 (ศนยสงเสรมจรยธรรม, 2548) ทรงพระราชนพนธหนงสอเรอง “หลกราชการ” ไดกาหนดคณลกษณะทขาราชการพงม ซงถอเปนหลกคณธรรมและจรยธรรมในวชาชพขาราชการ 10 ประการ คอ

13

1. ความสามารถ หมายถง ความชานาญในการปฏบตงานในดานตาง ๆ ใหเปนผลสาเรจไดดยงกวาผมโอกาสเทา ๆ กน

2. ความเพยร หมายถง ความกลาหาญไมยอทอตอความลาบากและบากบน เพอจะขามความขดของใหจงได โดยใชความวรยภาพมไดลดหยอน

3. ความมไหวพรบ หมายถง รจกสงเกตเหนโดยไมตองมใครเตอนวา เมอมเหตเชนนนจะตองปฏบตการอยางนน เพอใหบงเกดผลดทสดแกกจการทวไป และรบทาการอนเหนควรนนโดยฉบพลน

4. ความรเทาถงการณ หมายถง รจกปฏบตการอยางไร จงจะเหมาะสมแกเวลา และอยางไรทไดรบเหตผลสมถงจะเปนประโยชนสงสด

5. ความซอตรงตอหนาท หมายถง ตงใจกระทากจการซงไดรบมอบใหเปนหนาทดวยความซอสตยสจรต

6. ความซอตรงตอคนทวไป หมายถง ใหประพฤตซอตรงตอคนทวไป รกษาตนใหเปนคนทเขาจะเชอถอได

7. ความรจกนสยคน เปนขอทมความสาคญสาหรบผมหนาทตดตอกบผอน ไมวาจะเปนผใหญหรอผนอย

8. ความรจกผอนผน หมายถง ตองเปนผทรจกผอนสนผอนยาว เมอใดควรตดขาดและเมอใดควรโอนออนหรอผอนผนได มใชแตจะยดถอหลกเกณฑหรอระเบยบอยางเดยว ซงจะกอใหเกดผลเสยควรจะยดหยนได

9. ความมหลกฐาน ประกอบดวยหลกสาคญ 3 ประการ คอ มบานอยเปนทเปนทาง มครอบครวอนมนคง และตงตนไวในทชอบ

10. ความจงรกภกด หมายถง ยอมเสยสละเพอประโยชนแหงชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

โดยสามารถจาแนกเปนคณธรรมหลก 3 ประการ คอ คณธรรมตอตนเอง ไดแก ขอ 1 ถงขอ 3 คณธรรมตอหนาท ไดแก ขอ 4 ถงขอ 9 และคณธรรมตอพระมหากษตรย ขอ 10 (กระมล ทองธรรมชาต และพรศกด ผองแผว, 2547)

14

กระแสผลกดนในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และจรรยาขาราชการ เจาหนาทภาครฐอยางตอเนอง

นานาประเทศไดตระหนกในความสาคญใชการวจยและหลกฐานทางวชาการตาง ๆ ใชในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และจรรยาขาราชการ เจาหนาทภาครฐทกประเภทอยางตอเนอง อาทเชน จรรยาของขาราชการออสเตรเลย นวซแลนด และสหรฐอเมรกา ฯลฯ มการปรบปรงจรรยาขาราชการทก 2-3 ป จากผลการวจยปจจยผลกดน และวกฤตของสงคม

กรณตวอยางประเทศในเครอจกรภพ: นกวชาการดานจรยศาสตรพบวา กฎหมายและกฎระเบยบตาง ๆ ทาใหเกดปญหา 2 ประการคอ 1) เพมกฎเกณฑขอบงคบมากเกนไป 2) กระตนและผลกดนแนวคดทวา ความซบซอนของกฎหมายตาง ๆ ทเกดขนนนมาจากความตองการหรอเรยกรองดานจรยธรรมจากสงคม และหากจะลดความเขมขนของจรยธรรมเปนแคกฎระเบยบหรอกฎหมาย เปนสงทสงคมไมยอมรบ

นอกจากนน นกวชาการบางสวนใหการยอมรบวา หลกทางจรรยาขาราชการทมมาแตเดมเปนคณธรรม (Virtues) ซงเปนลกษณะของบคคลเปนมาตรฐานของชวต เจาหนาทภาครฐในสงคมนน ๆ เชน หลก Nolan 7 ประการขององกฤษ ไดแก การเหนแกประโยชนสวนรวม การยดมนความถกตองชอบธรรม ความตรง การพรอมรบผดชอบ ความเปดเผย ความซอสตย ภาวะผนา และในทสดประเทศในเครอจกรภพไดนามาปรบเปนพระราช บญญตจรยธรรมภาครฐ (Public Sector Ethic Act) ซงมเจตนารมณทสาคญวาพนกงานของรฐจะตองสรางความเชอถอไววางใจใหแกสาธารณชนและตองยดหลกคณธรรมทกาหนดเปนคณลกษณะของตนในการดารงชวต เชน ประเทศออสเตรเลย มหลกคณธรรม 5 ประการ คอ

• เคารพตอกฎหมายและระบบของรฐ

• เคารพตอบคคล

• การยดมนในสงทถกตองชอบธรรม

• การเสยสละ อทศตน

• ประสทธภาพและประหยด

โครงสรางของพระราชบญญตดานคณธรรม จรยธรรม ประกอบดวย 4 มโนทศน

1. อธบายใหเหนถงคานยมพนฐานทจาเปนขององคกรภาครฐ ทาใหเกดธรรมาภบาลในการบรหารภาครฐ

15

2. คณธรรม จรยธรรม เหลานเปนพนธะสญญาทภาครฐจะตองแสดงออกในการทางาน

3. ภาครฐ ตองจดทาขอบงคบเชงพฤตกรรม ทแสดงใหเหนทงพนธะสญญาทางจรยธรรม และพนธะสญญาทางการกระทาทคาดหวงในตวขาราชการ ดงนน พนธะสญญาและความคาดหวงจะตองถกสรางขนจากคานยมพนฐานทชดเจน

4. ขอบงคบวาดวยจรรยาจะตองมขอเสนอแนะในการนาจรยธรรมไปปฏบต หรอในการกระทาตาง ๆ พรอมดวยตวอยางของการแสดงออกของจรยธรรมหรอการกระทาตามพนธะสญญา

คานยมพนฐานและมโนทศนเหลาน ขาราชการจะตองใชในการตดสนใจในการปฏบตงาน

การทเจาหนาทของรฐจะตองเกยวของสมพนธกบความไววางใจของประชาชน การปฏบตงานของเจาหนาทของรฐและพฤตกรรมสวนบคคลจะตองเปนไปเพอเปาหมาย

1) ใหบรการทดเลศในทก ๆ คน

2) ใหแนใจวามการใชทรพยากรของสาธารณะดวยความมประสทธภาพ ประสทธผล และประหยด และเหมาะสม

3) ใหขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอรฐบาลอยางเปนกลาง

4) ปรบปรงการปฏบตงานของภาครฐในทก ๆ มต

5) ปฏบตหนาทอยางเปนกลางและยดความถกตองชอบธรรม

6) ใหแนใจวาพฤตกรรมของเจาหนาทของรฐจะไมทาลายชอเสยงของภาครฐ ภาครฐจะตองจดการใหการเลอกตดสนใจตาง ๆ อยบนหลกคณธรรม

สานกงาน ก.พ. ไดพฒนาองคความรในการพฒนาจรรยาขาราชการพบวา นานาประเทศทไดรบการยกยองวาเปนประเทศทประชาชนเชอถอไววางใจภาครฐ ตามทองคกร OECD ไดจดอนดบ เปนอนดบตน ๆ ของโลก ไดพฒนาจรรยาขาราชการอยางตอเนอง โดยอาศยหลกวชาการและวเคราะหองคประกอบตาง ๆ อยางเปนองครวม ดงนน สานกงาน

16

1. การศกษาผลการวจยเอกสารเกยวกบคณธรรม จรยธรรม และการพฒนาจรรยาขาราชการของตางประเทศและประเทศไทย ศกษากรณตวอยางทดจากการพฒนาจรยธรรมและจรรยาขาราชการของประเทศทไดรบการจดอนดบจากองคกร OECD วาเปนประเทศทประชาชน เชอถอไววางใจภาครฐ ทไดรบการยกยองวาเปน 1 ใน 10 อนดบแรกของโลกในดานความโปรงใส และไดรบการจดอนดบจากองคกร OECD วาประชาชนเชอถอไววางใจภาครฐสง รวมทงจากการศกษาดงานในประเทศออสเตรเลย ซงเปนประเทศตนแบบทมความใกลชดทางภมศาสตรกบประเทศไทย

กรอบแนวคดทจะสามารถทาใหเกดรางพฒนาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการและการผลกดนใหไดผลในทางปฏบตท งการทาใหเกดจรรยาขาราชการในตวของขาราชการและกลไกการปฏบต รวมทงกลไกตรวจสอบตองพจารณาแบบองครวมตามทฤษฎปฏสมพนธนยม

จากการพจารณาตามกรอบแนวคดและไดประมวลองคความรเกยวกบการพฒนาจรรยาขาราชการ จะสามารถสรปองคประกอบการพฒนาจรรยาขาราชการ และมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ (Code of Conduct) และกลไกในการปฏบต

17

ภาพ 1.3 สรปองคประกอบในการพฒนาจรรยาขาราชการ มาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ และกลไกในการปฏบต

รฐธรรมนญ: ประมวลจรยธรรม ตามรฐธรรมนญ

จรรยาขาราชการ ตาม พรบ.

ขาราชการพลเรอน พ.ศ.2551

ปจจยผลกดน

• ระเบยบบรหารราชการแผนดน • กฤษฎกาวาดวยการบรหารจดการทด

• พรบ.ขาวสารขอมลราชการ

ความคาดหวงของประชาชนและสงคม

พฤตกรรมจรยธรรมของขาราชการและ

พฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน

จรรยาขาราชการ มาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ จรรยาวชาชพ

มาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาวชาชพ

ปรชญา/ทฤษฎจรยธรรม

ปจจยเหต ปจจยแกน ปจจยผล ความเฉลยวฉลาด

ทางจรยธรรม

Approach การพฒนาจรยธรรม/จรรยาเจาหนาท

ความเชอทางศาสนา

บรบทของสงคมไทยทควร

สงเสรม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

การปฏบตตามรอยเบองพระยคลบาท

คานยม/คณลกษณะทางจตใจ • ลกษณะชาตนยม • ประชาธปไตย

• จตสานกสาธารณะ (การเหนแกประโยชนสวนรวม)

• การเคารพศกดศรประชาชน

ปจจยอปสรรคของสงคมไทย

สถานการณทจรต ประพฤตมชอบของสงคมไทย

วฒนธรรม/คานยม/ทศนคต • ระบบอปถมภ,พวกพอง,บญคณ •นบถอคนรวย คนมอานาจ • ทศนคตตอความด/ความซอสตยมอยในระดบตา •คานยม“ธระไมใช” “โกงไมเปนไร” ฯลฯ

ความขดแยงระหวางความจรงในสงคมและจรยธรรมทตองการปลกฝง/

พฒนา

ลกษณะของขาราชการไทย • ศกยภาพดานจรยธรรม (จตลกษณะ) • พฤตกรรมทเปนอปสรรค • รายได/สวสดการ

ผลงานวจยและผลงานวชาการ: คณธรรม/มาตรฐานพฤตกรรมตามหลกคณธรรมของประเทศทเปนตวอยางทด

• คณะกรรมการตรวจสอบภายในสวน ราชการ กากบดแลมาตรฐาน

18

ภาพ 1.4 สรปองคความรปจจยเชงเหตผลของพฤตกรรมคนดคนเกง

ปจจยเหต

ดานจตลกษณะเดม

• ความยดมนในคณธรรม กลายนหยดในสงทถกตอง

• ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน

• แรงจงใจใฝสมฤทธ • ความเชอในตน

• เหตผลเชงจรยธรรม • จตสานกสาธารณะ

• ลกษณะชาตนยม

จตลกษณะตามสถานการณ

• ทศนคตทดตอการทางานราชการ

• คานยมตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

• คณธรรม-คานยมตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการ

พลเรอน

• ประสทธผลแหงตน

• ความเครยด

พฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน

• พฤตกรรมตามรอยพระยคลบาท

• พฤตกรรมบรการประชาชนดวยจตสานกสาธารณะ

• พฤตกรรมการตดสนใจเชงจรยธรรม

• พฤตกรรมตามคานยมสรางสรรค 5 ประการ

• พฤตกรรมสนบสนนหนวยงาน เพอนรวมงาน

ฯลฯ

พฤตกรรมพลเมองด

• พฤตกรรมประชาธปไตย

• พฤตกรรมการมวนย

• พฤตกรรมอนรกษทรพยากร

ฯลฯ

พฤตกรรมของคนดและเกง

การเขารวมกจกรรม ประชาธปไตย •

การสนบสนนจากคนรอบขาง • บรรยากาศ •

การสนบสนนจากหนวยงาน • วฒนธรรมอปถมภ •

ระบบจรยธรรม-ธรรมาภบาล • ปทสสถานทางสงคม •

การทจรตคอรรปชน • ตวแบบในสงคม •

ปจจยเหตดานสถานการณ

19

ปจจยเชงเหตดานสถานการณ

• ปจจยอปสรรค

• ปจจยสนบสนน

จตลกษณะเดม

+

จตลกษณะตาม

สถานการณ

+

ปจจยดานสถานการณ

• ปจจยอปสรรค

• ปจจยสนบสนน

ภาพ 1.5 สรปกรอบแนวคดความสมพนธของจรยธรรม พฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน กบความเชอถอไววางใจของประชาชนตอขาราชการแบบองครวม

ปจจยเชงเหต

ดานลกษณะเดม

ของบคคล

ปจจยเชงเหต

ดานจตลกษณะตาม

สถานการณ

พฤตกรรม จรยธรรม

ในการทางาน

และพฤตกรรม

จรยธรรมใน

การดารงชวต

ปจจย/

องคประกอบ

สนบสนน

ผลการปฏบตงาน

การรบรของตนเอง/

ประชาชน

ความรสก/ทศนคต

ความพงพอใจของ

ตนเอง/ประชาชน

ความเชอถอไววางใจ

ของตนเอง/ประชาชน

ปจจยสวนบคคล

(ภมหลง) (ภมหลง)

ปจจยสวนบคคล

20

บทท 2 การนาทฤษฎ หลกการสการปฏบต

วธการจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ

ขนท 1 กาหนดกรอบจรรยาขาราชการ

ผลการประมวลองคประกอบองคความรตามแผนภาพดงกลาวขางตน เราสามารถไดกรอบแนวคด หลกการ เหตผลในการพฒนาจรรยาขาราชการ ขอบงคบเชงพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ และกลไกในการนาไปสการปฏบตดงน

กรอบแนวคด

1. รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดกาหนดใหสวนราชการจดทาประมวลจรยธรรมและมาตรฐานจรยธรรม และพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 หมวด 5 ไดกาหนดใหขาราชการพลเรอนสามญตองรกษาจรรยาขาราชการในเรอง

1) การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง

2) ความซอสตยสจรตและความรบผดชอบ

3) การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได

4) การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

5) การมงผลสมฤทธของงาน

เมอวเคราะหเปรยบเทยบกบองคประกอบทนามาจดทาจรรยา ไดยดองคประกอบคานยมสรางสรรค 5 ประการ เปนหลก ซงคานยมสรางสรรค 5 ประการ ไดครอบคลมหลกธรรมาภบาลสวนใหญ และมความคลายคลงกบคานยมหลกของจรรยาขาราชการประเทศในเครอจกรภพคอ องกฤษ ออสเตรเลย และนวซแลนด โดยจรรยาทกาหนดในพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ม 3 เรองทเปนทงจรยธรรม คณธรรมและคานยม ซงไดแก การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง ความซอสตยสจรตและความรบผดชอบ การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม และเกยวของสมพนธเปนผลจากสาเหตลกษณะจตใจของขาราชการอยางชดเจน ในดานเหตผลเชงจรยธรรมขน 5 – ขน 6

21

สาหรบการปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได ซงเปนหลกของ ธรรมาภบาล สานกงาน ก.พ.โดยมหาวทยาลยธรรมศาสตร (2546) ไดวเคราะหวาเปนมตภายนอกจตใจเปนสวนใหญ แตจากการวเคราะหของสานกงาน ก.พ. โดยมหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ (2547) พบวามความสมพนธกบลกษณะทางจตใจดวย

สาหรบการมงผลสมฤทธของงาน ซงเปนหนงในสมรรถนะหลกของขาราชการ พลเรอน ซงตามความหมายทสานกงาน ก.พ.กาหนดในหลกสมรรถนะนน เกยวของสมพนธกบลกษณะจตใจในเรองแรงจงใจใฝสมฤทธ (Achievement Motivation) โดยตรง และนบไดวาเปนพฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน

คานยมหาประการทยดเปนหลก (Principles) ในการพฒนาจรรยาขาราชการนน สองขอ สอดคลองกบหลกการตามทฤษฎความเฉลยวฉลาดทางจรยธรรม (Moral Intelligence) คอการยดมนกลายนหยดในสงทถกตอง (Integrity) และความรบผดชอบ (Responsibility) และสอดคลองกบทฤษฎตนไมจรยธรรมของ ศ.ดร.ดวงเดอน พนธมนาวน เกยวกบสาเหตจตใจ เหตผลเชงจรยธรรม การมงอนาคตควบคมตน การเชอมนในตน และแรงจงใจใฝสมฤทธ และทศนคตทดตอพฤตกรรม

ความหมายของคานยมหลก 5 ประการ

พฤตกรรมตามคานยมกลายนหยดทาในสงทถกตอง หมายถง การปฏบตหนาทของขาราชการทกลาตานทานกบอทธพลหรอผลประโยชนทงทมาจากภายในหนวยงานเอง หรอจากภายนอก ทจะทาใหขาราชการผนนปฏบตไมถกตองตามระเบยบกฎเกณฑ หรอหลกจรรยาบรรณวชาชพของตน กลาทจะพดและกระทาเพอรกษาผลประโยชนของสวนรวม เมอพบเหนการกระทาทไมถกตอง และพยายามหลกเลยงไปจากสถานการณทเสยงตอการกระทาผด ซงรวมถงการหาความชวยเหลอจากผมอานาจมากกวาเพอปองกนไมใหเกดสถานการณทไมถกตองขน

พฤตกรรมตามคานยมซอสตยรบผดชอบ หมายถง การทขาราชการปฏบตหนาทอยางเตมความสามารถดวยการทมเทกาลงกาย สตปญญา และเวลาใหแกทางราชการ ปฏบตงานไดสาเรจตรงตามกาหนดเวลา และตรงตามการนดหมาย มความเสยสละในการปฏบตงานทบางครงอาจตองปฏบตนอกเหนอจากหนาทหรอเวลาราชการ ทงน เพอผลประโยชนของทางราชการหรอประชาชน ไมนาทรพยากรของทางราชการมาใชเปนของสวนตว และแสดงพฤตกรรมทคงไวซงเกยรตของขาราชการ โดยไมโอนออนตอความทจรตหรอผมอทธพล

22

พฤตกรรมตามคานยมโปรงใสตรวจสอบได หมายถง การทขาราชการปฏบตงานอยางมแผนการดาเนนงาน ระบขนตอนในการปฏบตงานชดเจน มการตงคณะกรรมการดาเนนงาน สามารถอธบายไดในสงทตนปฏบตอยางตรงไปตรงมา ในการทางานเกบหลกฐานไวพรอมเพอรบการตรวจสอบ ผทมหนาทจดหาขอมล มการจดหาขอมลจากหลายแหลงเพอประโยชนตอการทางาน และประกอบการตดสนใจอยางยตธรรม และมการจดเกบขอมลอยางเปนระบบงายตอการตรวจสอบ อานวยความสะดวกตอผมาตรวจสอบ ทงจากหนวยงานภายใน หนวยงานภายนอก และจากประชาชน มการดาเนนการเพอใหประชาชนสามารถรบรขอมลของหนวยงานตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร รวมทงเปดโอกาสใหประชาชนสามารถแสดงความคดเหนและรองเรยนได

พฤตกรรมตามคานยมไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม หมายถง การทขาราชการปฏบตหนาทหรอใหบรการแกผมารบบรการอยางเทาเทยมกน โดยไมแบงแยกวาเปนขาราชการหรอคนทวไป ไมแบงแยกเชอชาต ศาสนา ฐานะทางเศรษฐกจ ระดบความรและความใกลชด ใหบรการดวยความสะดวก ถกตอง รวดเรว ทนกบสถานการณ อยางมนาใจ เมตตากรณา และเออเฟอ กรณมเหตจาเปนหรอเหตฉกเฉนทตองบรการใหผใดกอน กสามารถอธบายเหตผลใหผรบบรการคนอนทราบทวกน

พฤตกรรมตามคานยมมงผลสมฤทธของงาน หมายถง การปฏบตงานของขาราชการทมงใหเกดความสาเรจในงาน โดยคานงถงผลลพธของงานเปนหลก ซงแสดงออกโดยการตงเปาหมายในการปฏบตงาน ทงเปาหมายใหญและแยกออกเปนเปาหมายยอย มการจดสภาพทจะเออตอความสาเรจในงาน และขจดสภาพทขดขวางการทางานใหสาเรจ รวมถงการฟนฝาอปสรรคทกอยางทขวางกน ปฏบตงานอยางรอบคอบ โดยใชทรพยากรอยางประหยดและคมคา ซงรวมถงทรพยากรบคคล งบประมาณ วสดอปกรณ วธการและเวลา มการประเมนตดตามการปฏบตงานเปนระยะ และมการปรบปรงงานททาและกระบวนการทางานเพอใหงานมประสทธภาพยงขน ในทสดสามารถปฏบตงานไดบรรลเปาหมาย

2. ประมวลจรยธรรมขาราชการพลเรอน ซง ก.พ.โดยการอนมตของคณะรฐมนตรไดกาหนดขนเปนมาตรฐานกลาง ซงไดกาหนดความหมายสาคญและคานยมหลกตามคาแนะนาของผตรวจการแผนดนไวสรปไดดงน

(1) ยดมนในคณธรรมและจรยธรรม

(2) การมจตสานกทด ซอสตย สจรต และรบผดชอบ

23

(3) การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน

(4) การยนหยดทาในสงทถกตอง เปนธรรม และถกกฎหมาย

(5) การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรว มอธยาศย และไมเลอกปฏบต

(6) การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยางครบถวน ถกตอง และไมบดเบอนขอเทจจรง

(7) การมงผลสมฤทธของงาน รกษามาตรฐาน มคณภาพ โปรงใส และตรวจสอบได

(8) การยดมนในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

(9) การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคกร

3. องคประกอบความจาเปนของสงคม: จากการประมวลองคความรการพฒนาจรรยาขาราชการของนานาอารยะประเทศ สงทตองนามาเปนหลกในการสรางจรรยาขาราชการทพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ยงไมไดครอบคลม คอ

3.1 ผลการวจย และหลกฐานเชงประจกษของสงคมไทย เชน ปจจยอปสรรคทสาคญของการมจรยธรรม คอ การทจรต ประพฤตมชอบ วฒนธรรมระบบอปถมภในสงคมไทย สวนนควรจะนามากาหนดเปนมาตรฐานพฤตกรรมเกยวกบการขดแยงกนระหวางประโยชนสวนรวมและประโยชนสวนตน เชนเดยวกบในประเทศอน เชน สหรฐอเมรกา คานาดา ออสเตรเลย นวซแลนด นอกจากนน ในบางประเทศทมปญหาในเรองนชดเจนคลายไทย มาตรฐานพฤตกรรมไดกาหนดเฉพาะแนวปฏบตเชงพฤตกรรมเรองการขดกนระหวางผลประโยชนสวนรวมและสวนตนเพยงเรองเดยว เชน สโลวาเกย

นอกจากนน มกรณตวอยางของนวซแลนดทคานยมหลกและมาตรฐานพฤตกรรมตามคานยมหลกทปรบใหมจากผลการวจยวา ความเชอถอไววางใจ (Public trust) ของประชาชนตอภาครฐลดลงมาก จงไดกาหนดเรองความเชอถอไววางใจไดเปนคานยมหลกและกาหนดมาตรฐานพฤตกรรมตามคานยมขนมา

3.2 การใชหลกจตวทยาเชงบวก (Positive Psychology) ในการกาหนดจรรยาขาราชการและมาตรฐานเชงพฤตกรรม เชน จรรยาขาราชการทกาหนดโดย American Society for Public Administration ของสหรฐอเมรกา และจรรยาขาราชการและมาตรฐาน

24

สาหรบจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ ซงสวนราชการจะกาหนดขนนน ควรจะนาจดเดนของวฒนธรรมและสงคมไทยมากาหนดไว รวมทงสงทขาดหายไปจากสงคมไทยทควรสงเสรม ซงในเรองนสอดคลองกบผทรงคณวฒของมหาวทยาลยตางๆ ในออสเตรเลย ไดใหความคดเหนวาการพฒนาเรองเหลานจะตองพฒนาจากบรบทของสงคมของตน ลอกเลยนกนไมได เชน สงคมไทยมจดแขงคอ เคารพและเชอในพระมหากษตรย ซงนานาชาตยอมรบวาเปนสงทดงาม ดงนน ควรจะนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงหรอหลกการทรงงานเขามากาหนด และคาดวาจะปลกกระแสการปฏบตตามไดมากกวาการกาหนดดวยพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน หลกธรรมาภบาล หรอทฤษฎจรยธรรมตาง ๆ

หลกประการสาคญอกอยางหนงคอ การปลกกระแสชาตนยมทเสอมถอยลง ซงลกษณะชาตนยมจะเปนหลกใหขาราชการยดถอเพอทางานไดอยางเตมความสามารถ โดยมงผลสมฤทธเพอประโยชนสขของประชาชน ดงนน องคประกอบทนาจะพจารณาอกประการคอ จตสานกสาธารณะ (Public Conscience)

ดงนน องคประกอบอนๆ ทควรเพมนอกเหนอจากหลกหาประการดงกลาว คอ

1) พฤตกรรมการทาเพอผลประโยชนสาธารณะ มากกวาผลประโยชนสวนตน (พฤตกรรมทเกดจากการขดกนของผลประโยชนสวนรวมและสวนตน)

2) พฤตกรรมตามหลกเศรษฐกจพอเพยง และการตามรอยเบองพระยคลบาท ตามหลก “พอเพยง” เชน การใฝร พฒนาตนเอง พฤตกรรมความเปนเหต-ผลพฤตกรรมซอสตย พฤตกรรมความประหยด การรกษาทรพยากรและสงแวดลอม

3) พฤตกรรมตามจตสานกสาธารณะและชาตนยม ซงนาไปสเปาหมายสดทายทบรรจในจรรยาขาราชการของนานาอารยะประเทศคอ ประโยชนสขของประชาชนทย งยน พฤตกรรมประชาธปไตย การเปนสมาชกทดของสงคม เชน การจงรกภกดตอสถาบนชาต ศาสนา และพระมหากษตรย

4) การเคารพบคคลหรอเคารพสทธมนษยชน และอยรวมกนอยางสงบสข (นายอานนท ปนยารชน, 2551) ซงขอนเปนปจจยสนบสนนททาใหประชาชนไววางใจขาราชการและประเทศไทยไดรบการประเมนวาประชาชนไทยมอยในระดบตา ใหความสาคญในเรองนนอยและยงมคานยมทเปนอปสรรคคอ “ตามใจ คอไทยแท” “การเคารพผมอานาจและรารวย”

25

4. ลกษณะของประมวลจรรยาขาราชการ และมาตรฐานพฤตกรรมทกาหนดตองกาหนดตามโครงสรางทางจต 6 ขนของจรยธรรมในมนษย ซงมข นการพฒนาจรยธรรม 6 ขน และควรกาหนดใหอยในขนการพฒนาจรยธรรมขน 4-6 เชนเดยวกบประเทศทเปนกรณตวอยางทด โดยสวนใหญเปนจรยธรรมชน 5-6 และหากพจารณาจรรยาตาง ๆ ทางอาชพจะพบวา จรรยาวชาชพของแพทยจะเปนตวอยางทดเนองจากระบขนการพฒนาจรยธรรมขน 6 คอ การทาเพอมนษยธรรมโดยไมเลอกปฏบต หรอการยดถอพระโอวาทของสมเดจพระราชบดาในการทางาน

คณธรรม คานยม จรรยาขาราชการทมลกษณะทมข นการพฒนาจรยธรรมขนสง (ขน 5-6) จะอยย งยนสอดคลองกบจรยธรรมทเปนสากล และความคาดหวงของประชาชนตอขาราชการวา เปนบคคลในอาชพทตองมจรยธรรมสงกวาอาชพอน มใชทาหนาทตามกาหนดหรอเพยงปฏบตตามระเบยบ กฎเกณฑซงเปนขนพฒนาจรยธรรมเพยงขน 4 หรอทาเพอราชการกนเอง หรอเคารพเฉพาะผบงคบบญชา ซงเปนขนพฒนาจรยธรรมขน 2 และ3เทานน

คานยมหลกทง 5 ประการ สอดคลองกบหลกธรรมาภบาลเปนสวนใหญ และมความคลายคลงกบคานยมหลกของจรรยาขาราชการพลเรอน ขาราชการการเมองของประเทศในเครอจกรภพคอ องกฤษ ออสเตรเลย และนวซแลนด โดยมคานยมหลก 3 ประการ คอ การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง ความซอสตยสจรตและความรบผดชอบ ตลอดจนการปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรมนน เปนทงคณธรรมและคานยม ซงเกยวของสมพนธเปนผลจากการทขาราชการถกคาดหวงและจาเปนตองมลกษณะทางจตใจในดานเหตผลในการตดสนใจในการทางานในดานการเหนแกประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน การทาตามพนธะสญญาทไดใหไวกบประชาชน การตดสนใจโดยใชเหตผล ความยตธรรม เปนธรรมของสงคมและอดมคตสากล เปนตน

จากการพจารณาองคประกอบความจาเปนของสงคมไทยในการแกไขวกฤตของสงคมและบรบทของสงคมไทยทควรสงเสรมและสามารถปลกกระแสใหประพฤตปฏบตตามนนคอ คานยมอก 2 ประการทสาคญ คอ

คานยมความเปนพลเมองทดของประเทศ หมายถง การเปนประชาชนชนด กระทาพฤตกรรมทมผลทาใหเกดประโยชนและความสงบสขแกสวนรวม รวมทงสงเสรมใหบคคลอน

26

คานยม การดารงชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง หมายถง การดาเนนชวตโดยยดหลก “ความพอเพยง” ซงประกอบดวย 3 องคประกอบทส มพนธกนคอ ความพอประมาณ ความมเหตผล การมภมคมกนทดในตวและองคประกอบทงสามจะเกดขนไดดวยเงอนไขคณธรรม เงอนไขการดารงชวตดวยความขยน อดทน มสต และปญญา รวมทงเงอนไขความร

สรป คานยม 7 ประการทพบวาสาคญทจะนามาเปนหลกในการจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ คอ

1. การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง 2. ความซอสตยสจรตและรบผดชอบ 3. การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได 4. การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม 5. การมงผลสมฤทธในงาน 6. ความเปนพลเมองทดของประเทศ 7. การดารงชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

กลไกการพฒนาและปฏบต: กรณตวอยาง

จากการวเคราะหการพฒนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมขาราชการของตางประเทศและประเทศไทยในอดต อาจมขอแตกตางเนองจากประเทศไทยยงไมมองคกรดานพทกษคณธรรมจรยธรรมรองรบงานดานน แตในอนาคตอนใกลอาจสามารถประยกตของตางประเทศมาใช

1. ขนพฒนาโดยกลมเจาหนาทผรบผดชอบในองคกรกลางดานบรหารงานบคคล หรอดานคณธรรม จรยธรรม หรอผรบผดชอบของหนวยงาน และใหคณะกรรมการจากองคกรอนไดรวมพจารณา เชน ใหองคกรทกากบดแลตรวจสอบดานจรยธรรมของภาครฐรวมพจารณาและรวมสราง Code of Conduct และรฐบาลกลางไดทาเปนตวแบบกลางไวใหระดบภมภาค สวนราชการและทองถน (Local) ไดนาไปปรบใชใหเหมาะกบบรบทของตน สวนราชการตางๆ ทไดนาตนแบบไปปรบใชและประกาศใหคนในหนวยงานผมสวนไดสวน

27

สาหรบประเทศไทยขณะนยงมองคกรพทกษคณธรรมทยงไมครอบคลม เชนตางประเทศและเปนรฐเดยว การพฒนาตนรางทเปนตวแบบอาจใหกลมผทรงคณวฒพจารณากาหนด หลงจากนนใหผมสวนไดสวนเสยพจารณา และใหองคกรทเกยวของทงภายในและภายนอกพจารณากอนทจะไดทาเปนลายลกษณอกษร

2. ขนประกาศใชและเผยแพรอยางทวถง โดยเปนหนาททชดเจนของหวหนาสวนราชการ โดยเผยแพรเปนเอกสาร คมอปฏบต ทางอนเตอรเนท และสอมวลชน เพอใหขาราชการในสวนราชการตนถอปฏบต และสาธารณชนเขาถงขอมลเพอประโยชนในการมสวนรวมตรวจสอบ

3. ขนพฒนา บรรจไวในหลกสตรฝกอบรม และกาหนดเปนหนาทของสวนราชการ จะตองพฒนาขาราชการในเรองดงกลาว และควรพฒนาเปนองครวมถงปจจยเหตของพฤตกรรม จรยธรรมของขาราชการมใชพฒนาเฉพาะตวพฤตกรรม (ปจจยเชงผล)

4. ขนปฏบต: ซงกาหนดใหผบงคบบญชาเปนผกากบดแล และใหผบงคบบญชาเปนตวแบบทด สนบสนนสรางสภาพแวดลอมทเอออานวย และในบางประเทศ Code of Conduct ของผบรหารมเพมมากกวาและระดบสงกวาระดบปฏบต นอกจากนน ในคมอการปฏบตไดกาหนดหนาทขององคกร บคลากรแตละกลมไวอยางชดเจน พรอมทงระบกฎหมายทเกยวของและองคกรทกากบดแลและชวยเหลอ

5. ขนใหคาปรกษา แนะนา : เมอมปญหาในการปฏบตตามมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ มการกาหนดวธการแกปญหาไวเปนคมอ เนนการตดสนใจเมอเกดการขดแยงระหวางผลประโยชนสวนรวมกบผลประโยชนสวนตน และผใดบางทจะตองทาหนาทใหคาปรกษาแนะนาในเบองตน

6. ขนใหรางวลและลงโทษ: โดยนาไปเปนเงอนไขในการบรหารงานบคคล มการใหรางวลจงใจ ตามระบบประเมนความดความชอบ การยกยองการกระทาดในรปแบบตาง ๆ และทชดเจนในนานาประเทศ คอ หากการปฏบตของขาราชการขดแยงกบมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ จะมการกาหนดการลงโทษตามกฎหมายทรองรบ Code of Conduct นน และในบางเรองผดทงวนยและกฎหมายอาญา การใหรางวลและลงโทษหนกหรอเบา เปนไปตามตาแหนงหนาทและความคาดหวงจากสงคมดวย

28

นอกจากนน ถอเปนหนาทฝายบรหารในกรณทมการประพฤตผดจรรยาและมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาตองมการตดตามและจดการ

7. ขนรองเรยน รองทกข: หากมปญหาในทางปฏบตของตนเอง หรอบคคลอนทไมสามารถแกไขไดดวยขอ 5 และตรงตามกฎหมายทรองรบสามารถรองเรยน รองทกขกบใคร องคกรใด และจะไดรบความคมครองอยางไร

เมอคณะทางานของหนวยงานไดพจารณาขอมลทกองคประกอบประมวลจรรยาขาราชการท ก.พ.กาหนด ซงไดแกภารกจของหนวยงาน กรณตวอยางทดของตางประเทศ ประเทศไทย บรบทของสงคมไทย ความจาเปนของหนวยงาน อาทเชน ปจจยทเปนอปสรรคสาคญตอการปฏบตภารกจทเกดจากลกษณะหรอพฤตกรรมของบคคล ปจจยสาคญทหนวยงานตองการสนบสนนเฉพาะเจาะจงเพอพลกวกฤตของหนวยงาน สงคม และสรางความเชอถอไววางใจของประชาชน ตอภาครฐ ซงโดยทวไปประเทศตาง ๆ เนนในเรองการปองกนการทจรตคอรรปชนโดยกาหนดขอบงคบเกยวกบการจดการผลประโยชนขดกนระหวางผลประโยชนสวนตนกบผลประโยชนสวนรวม

จากขอมลทสงเคราะหคณะทางานของหนวยงานนาไปจดทารางขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ซงกรณตวอยางทขอเสนอในคมอนเปนตวอยางขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการทไดสงเคราะหจากตนแบบของนานาประเทศ ซงหนวยงานอาจใชพจารณานาไปปรบใชใหเหมาะสมกบหนวยงานของทาน

กรอบจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ: กรณตวอยาง

หลกการ: การบรการสาธารณะโดยองคกรภาครฐตาง ๆ เปนการใชอานาจในการปฏบตงานจากความไววางใจของประชาชน โดยมงหวงใหขาราชการผทไดรบมอบหมายรบผดชอบกากบ ดแล จดการ ตดสนใจ เกยวกบใชทรพยากรของชาต และใหบรการสาธารณะ เพอใหเกดประโยชนสขตอประชาชนชาวไทยและตอประเทศ ดงนน ขาราชการจงถกคาดหวงจากสาธารณชนใหมจรยธรรมขนสงและปฏบตหนาทโดยยดหลกจรยธรรมเหนอประโยชนสวนตน เพอสามารถสรางความศรทธาเชอมนของประชาชนทมตอภาครฐ

ในฐานะขาราชการพลเรอน เราจะตองปฏบตตนดวยจตวญญาณในการบรการตอชมชน และบรรลมาตรฐานขนสงในดานจรยธรรม ปฏบตหนาทดวยการอทศตนและภายใตพนธะสญญากบราชการและคานยมดานจรรยาขาราชการทกาหนดใหยดถอ คอ

o การยดมนและยนหยดทาในสงทถกตอง

29

o ความซอสตยและรบผดชอบ o การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได o การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางเปนธรรม o การมงผลสมฤทธของงาน

คานยมหลกตามจรรยาขาราชการทยดถอ รวมทงคณคานยมหลกของประเทศเกยวกบการเปนพลเมองทดของประเทศในระบอบประชาธปไตย และการดารงชวตโดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว จะสนบสนนใหเกดการบรหารจดการทดเพอประโยชนสขของประชาชน

คานยมทยดถอเหลานไมสามารถแยกออกจากกนโดยสนเชง แตมความเหลอมลากน อนเปนมมมองจากความเปนองครวมของการใหบรการสาธารณะ

1. การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง

ขาราชการตองปฏบตหนาทตามพนธะสญญาอยางเปนมออาชพ โดยยดมนในความถกตอง เทยงธรรม ยดมนในหลกการ จรรยาวชาชพและจรยธรรม โดยไมโอนออนตามอทธพลใดๆ

จดมงหมาย: เพอรกษาความเชอมนสาธารณะ (Public Trust) โดยตองตดสนใจอยางเทยงธรรม ไมมผลประโยชนทบซอน

1.1 จตสาธารณะ: ตองยดมนในประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน

- ตดสนใจและกระทาการใด ๆ บนพนฐานของหลกการ กฎหมาย หลกคณธรรมทชอบธรรมโดยยดเหตผลของสาธารณะ ประเทศชาต และมนษยธรรม

- ภาคภมใจในความเปนขาราชการ ธารงศกดศรดวยความถกตอง ชอบธรรม อทศแรงกายและแรงใจ ผลกดนภารกจหลกของตนและหนวยงานใหบรรลผลเพอสนบสนนการพฒนาชาตและสงคมไทย

- แกไขปญหาขอขดแยงโดยยดถอผลประโยชนสาธารณะเปนหลก

1.2 การรกษาสญญา: ตองพดจรงและทาจรงดวยความเทยงธรรม

30

- ปฏบตตามพนธะสญญา มสจจะและไมสญญาใด ๆ กบผรบบรการโดยมงผลประโยชนสวนตน เกยรตยศหรอความกาวหนาของตน

- ปฏบตหนาทถกตองตามภารกจหนาทอยางชอบธรรม ไมเบยงเบนดวยอคตหรอผลประโยชนสวนตน

- เคารพในความเปนเจาของสทธทางปญญาและลขสทธ

1.3 ความกลาหาญทางจรยธรรม: ตองอทศตน ยตธรรม กลายนหยดในสงทถกตอง

- ปฏบตหนาทอยางถกตอง ตามคาสงผบงคบบญชาทถกกฎหมาย กฎเกณฑ เหตผลอนชอบธรรม และกลาคดคานคาสงทไมชอบธรรม

- ตดสนใจในหนาทราชการดวยความถกตอง ชอบธรรม เพอพทกษผลประโยชนของประชาชนและประเทศชาต แมจะเปนผลรายตอตนเอง เสยงตอความมนคงในหนาทหรอเสยงตอชวต

- ดาเนนการปกปองผลประโยชนของชาตและคณความดของสาธารณะ ประพฤตตนเปนแบบอยางทดของประชาชน

- กลาตดสนใจดวยความถกตอง เทยงธรรม แมอาจไมถกใจประชาชน

- เปดเผยการหลอกลวง คอรรปชน กระทาผดในการปฏบตงานกบหนวยงานทเกยวของ

- กลาแจงเหตหรอรองเรยนเมอพบเหนการกระทาผด แมผกระทาผดจะเปนญาต เพอนรวมงาน ผบงคบบญชาของตนเอง

1.4 การจดการกบความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวม: ตองปฏบตหนาทอยางเทยงตรง ปราศจากผลประโยชนทบซอน

- เปดเผยความตองการสวนตวทอาจทาใหเกดความขดแยงกบผลประโยชนสวนรวม

- สรางความมนใจตอสาธารณชนวา การกระทาของเราไมถกกระทาโดยผลประโยชนและความสมพนธสวนตว

31

- หลกเลยงสถานการณทอาจกระทาตอการดารงไวซงความเทยงธรรม ยดมนในสงทถกตอง หรอนาไปสการขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวม

- ไมใชตาแหนงหนาทหรออทธพล กดดนตอการตดสนใจใด ๆ ของตนหรอผอนทเกยวของกบงานในหนาทราชการ

- หลกเลยงกจกรรมใดๆ ททาใหองคกรหรอบรการของรฐเสอมเสยชอเสยง ประชาชนขาดความไววางใจ

- ไมใชตาแหนงหนาทเพอใหไดมาเพอผลประโยชนสวนตน ไมวาจะเปนของขวญ รางวลหรอผลประโยชนในรปแบบใด ๆ

- ยดคาแนะนาเกยวกบการรบของขวญ ของกานล การรบรองแขก และจดการกบผลประโยชนทบซอน

2. ความซอสตยและรบผดชอบ

ขาราชการจะตองมพฤตกรรมซอสตย สจรต ตระหนกสานกในหนาทความรบผดชอบตอสงคม ปฏบตงานดวยความอตสาหะ พากเพยร อทศตน และรบผดชอบตอผลการกระทาของตน รบผดชอบตอผลทมตอประชาชน และองคกร ไมวาจะอยในหรอนอกหนาท

จดมงหมาย : เพอการปฏบตงานโดยยดมนประโยชนสาธารณะ รบผดชอบปฏบตหนาทดวยมาตรฐานสง ดวยจตสานกในการบรการตามความคาดหวงของประชาชน

2.1 ซอสตย สจรต : ตองปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต โดยยดหลกตามรฐธรรมนญ กฎหมายและหลกจรยธรรมเหนอประโยชนสวนตน

- ใชดลยพนจตามทอางในกฎหมาย ในการตดสนใจกระทาหรอไมกระทาดวยความสจรตใจ สอดคลองกบเจตนาของกฎขอบงคบ

- บรการประชาชน หนวยงานของรฐและรฐบาลอยางจรงใจ ซอสตยและยตธรรม

- ไมคดโกง หลอกลวงหรอทาใหผอนเกดความเขาใจผด

32

- ใหคาปรกษาแนะนาผอนดวยความซอสตย ตรงไปตรงมา และใหขอมลรายละเอยดทสมบรณเกยวของกบการตดสนใจของประชาชนและรฐบาล

- ปฏบตหนาทดวยความซอสตยสจรต เทยงตรงและเทยงธรรม

- ไมใชเวลาราชการเพอไปทางานภายนอกใหผลประโยชนกบตนเองและครอบครว

- ตองไมผกมดหรอสญญาใดๆ ทกอใหเกดความผกมดกบราชการโดยไมไดรบอนญาต

2.2 ความรบผดชอบ : ตองปฏบตหนาทความรบผดชอบดวยความเสยสละ อทศตน เพอรกษามาตรฐานการใหบรการภาครฐในระดบสง

- ตองปฏบตหนาทความรบผดชอบของตนอยางเตมความสามารถ

- เสยสละผลประโยชนสวนตน เพอประโยชนของสวนรวมและประเทศชาต

- รบผดชอบปฏบตงานดวยความชดเจน งายตอการเขาใจและสมบรณ

- ระมดระวง ใสใจในการปฏบตงานเพอรกษาทรพยสนสาธารณะ และสงแวดลอมทมชวตและไมมชวต

- รบผดชอบและมความยตธรรมในการตดสนใจปฏบตงานในหนาททไดรบมอบหมาย

- รบผดชอบปฏบตงานของตนเองใหเสรจสมบรณตามกาหนด

- รบผดชอบตอผลการกระทาของตนเอง อธบายสงทตนไดปฏบตอยางมเหตผล และชอบธรรม (กลายอมรบผลด และผลเสยทเกดจากการกระทาของตนเอง)

- ใหอภยตอความผดพลาดของตนเอง และความผดพลาดของผเกยวของ พรอมรบการตรวจสอบ และแกไขปญหาใหลลวงอยางสจรต

33

3. การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได

ขาราชการตองปฏบตงานอยางโปรงใส เปดเผย พรอมรบผดชอบ และสามารถตรวจสอบการกระทาของตนไดภายใตกรอบของความรบผดชอบขององคกรและรฐบาล ขณะเดยวกบตองเคารพในหนาท เกบรกษาความลบของราชการภายใตกฎหมายทกาหนด

จดมงหมาย : เพอสรางความเชอมนใหประชาชนวาขาราชการปฏบตงานอยางเทยงตรง และเสรมสรางการมสวนรวมของภาคประชาชน

3.1 ความโปรงใส เปดเผย : ตองปรบปรงกลไกในการทางานใหมความโปรงใส เปดเผยขอมลขาวสารภายในขอบเขตกฎหมาย

- ขาราชการจะตองเปดเผย ดาเนนการอยางมเหตผลเปนขนตอน สามารถแจงลาดบขนตอนการปฏบตงาน ผรบผดชอบ และระยะเวลาในการปฏบตใหผตดตอทราบ เมอสามารถตดตามความรบผดชอบไดและหลกเลยงตอการเกดผลประโยชนทบซอน

- จดหาขอมลขาวสารและคาแนะนาโดยมหลกฐานอยางเทยงตรง เพอนาเสนอทางเลอกในการตดสนใจ

- เปดเผยขอมลขาวสารแกผรองขอความขนตอนทกาหนดขององคกร และในขอบเขตกฎหมายทกาหนด

- ปฏบตการตามนโยบาย กระบวนงาน และคาแนะนาเกยวกบหนาท

- ดาเนนการใหประชาชนสามารถรบรขอมลของหนวยงาน ตามพระราชบญญตขอมลขาวสาร ดวยความถกตอง สะดวก และรวดเรว

- ดแลขอมลขาวสารทางราชการอยางระมดระวง และใชประโยชนในทางทถกตองเทานน

- ไมละเลยกบขอเทจจรงทยงยากหรอขอพจารณาทเกยวของ เมอตอใหคาแนะนาหรอตองตดสนใจ

34

- ไมเปดเผยขอมลขาวสารของทางการทเปนความลบ หรอโดยไมมอานาจหนาท หรอทไมถกตอง เพอเออประโยชนตอตนเอง ผอน หรอเปนภยตอประชาชนและประเทศ

3.2 สามารถตรวจสอบได ขาราชการตองพรอมรบการตรวจสอบและพรอมรบผดในการตดสนใจ และการกระทาโดยพรอมใหสาธารณชนเขาตรวจสอบ

- ตองพรอมใหฝายตาง ๆ เขามาตรวจสอบไดทกเวลา และพรอมรบผด เพอดารงไวซงความไววางใจและความมนคงของสาธารณชน

- เกบหลกฐานทกอยางไวหรอทาเปนบนทกการตดสนใจตาง ๆ ในการปฏบตงาน เพองายแกการตรวจสอบและเปดเผยตอสาธารณชน

- ชแจงและใหเหตผลทเหมาะสมตอผรบบรการ กรณทไมสามารถปฏบตหรอกระทาตามคาขอได

- เปดเผยหลกเกณฑและวธการปฏบตงาน หรอขอมลการปฏบตงานใหผเกยวของไดรบทราบตามความเหมาะสมอยางทวถง และงายตอการเขาถงขอมล เพอใหประชาชนสามารถมสวนรวมในการตดสนใจ และตรวจสอบการทางานของภาครฐ

4. การมงผลสมฤทธของงาน

ขาราชการจะตองปฏบตงานทไดรบมอบหมายเสรจสมบรณตามกาหนดเวลา ไดผลลพธตามเปาหมาย คมคา ดวยวธการทถกตอง ชอบธรรม โดยรกษาและใชทรพยากรเปนประโยชนสงสดตอประชาชนและชาต

จดมงหมาย : เพอใหขาราชการซงไดรบมอบอานาจจากประชาชนโดยผานรฐบาล ใหดแล บรหารทรพยสนสาธารณะ และใชเงนของประชาชนอยางมประสทธภาพ ประสทธผล ในการใหบรการประชาชน รกษาและใชทรพยากรเพอประโยชนสขอยางยงยนของประชาชน

4.1 ประสทธภาพ ประสทธผล : ตองปฏบตงานใหสาเรจ โดยยดผลลพธของงานทเกดผลดและเปนประโยชนตอสวนรวม

- ปฏบตงานดวยความรอบคอบ ใสใจระมดระวง ถกตอง รกษาผลประโยชนสาธารณะอยางเตมความสามารถ

35

- บรหารจดการทรพยากร รกษาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหสมบรณ ปลอดภย เพอประโยชนสขของประชาชน และประเทศชาตอยางยงยน

- ใชทกษะและสมรรถนะอยางเตมท ในการทางานทรบผดชอบอยางมออาชพ ไดผลลพธตามเปาหมาย

- ปฏบตงานโดยใชกลยทธปองกนการทจรต คอรรปชน และใชงบประมาณอยางซอสตย ประหยด คมคา

- ปฏบตงานใหบรรลผลตามเปาหมาย โดยใชวธการ กระบวนการทถกตอง เปนธรรม

- มมานะ พยายาม ฝาฝนอปสรรค มงมนในการทางานใหสาเรจตามเปาหมาย

- จดสภาพทเอออานวยตอการทางานใหสาเรจ และขจดสภาพทขดขวางตอการทางาน

4.2 การพฒนางานและทมงาน

- ปฏบตงานและพฒนางานเพอใหไดผลงานทมคณภาพดกวาเดม และมมาตรฐานสง

- ปรบปรงวธการ กระบวนการทางาน ตลอดจนกฎเกณฑทไมชอบธรรม เปนอปสรรคตอการใหบรการประชาชน

- ถอเปนภารกจในการสรางสรรคสงใหมทมคณภาพอยางตอเนอง สมาเสมอ

- ประสานงานกบทกฝายทเกยวของ รกษาสมพนธภาพในการปฏบตงานกบผรวมงานและผรบบรการ

- รวมพลงสามคคในการปฏบตงาน เพอปฏบตภารกจใหบรรลผลเปนประโยชนตอสวนรวม

- สรางแนวทาง/วธการทสนบสนนพฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน ใหมผลในทางปฏบต

- สนบสนนผรวมงานตองานทมสวนรวม และเคารพในลขสทธของผลงานผอน

36

4.3 พฒนาตนเอง

- ใฝใจและถอเปนหนาททตองเรยนรอยางตอเนอง เพอพฒนาศกยภาพในการทางานของตนเอง

- นาความร ความเชยวชาญไปใชพฒนา สรางสรรคงานของสวนรวม

- ตระหนกในความสาคญของการใฝร เลงเหนประโยชนของความรหรอวทยาการ ใหมๆ ทมตอการปฏบตงานในอนาคต

5. การปฏบตหนาทอยางไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

ขาราชการตองบรการประชาชนดวยความเสมอภาค เปนธรรม รวดเรว ประหยดและถกตอง ปฏบตตอผรบบรการดวยความมนาใจ สภาพ เอออาทร และปฏเสธระบบอปถมภทกรปแบบ

จดมงหมาย: เพอใหการบรการสาธารณะของขาราชการเปนการตดสนใจบนหลกการทใชขอเทจจรง เพอใหเกดความเทาเทยมกน ยตธรรม และเปนธรรม โดยไมคานงถงความแตกตางทางฐานะ ตาแหนง ศาสนา เพศ เชอชาต แหลงกาเนด อาย เพอสรางความเชอมนแกประชาชนใหเหนถงพนธะสญญาของราชการในการสรางความยตธรรมแกสงคมไทย

5.1 ความยตธรรมและเสมอภาค: ตองปฏบตตามหลกแหงความเสมอภาค หลกเลยงการปฏบตทไมยตธรรม

- ทาสงทรบผดชอบใหสาเรจดวยความเทยงตรงและยตธรรม - ปฏบตตอบคคลทวไป อยางมเหตผล สภาพ เทาเทยมกน - ปฏบตตอแตละบคคลดวยความยตธรรม เสมอภาค ไมอคตลาเอยงดวยปจจย

ดานความแตกตาง หลากหลายเรอง อาทเชน จดยนทางการเมอง ศาสนา เชอชาต เพศ และวฒนธรรม

- รกษาความสมดลระหวางผลกระทบตอสทธเสรภาพและประโยชนของประชาชนกบจดมงหมายในการตดสนใจ

- ปฏบตงานเพอใหบรการของรฐมประสทธผล ประชาชนสามารถเขาถงบรการไดงาย สะดวก รวดเรว

37

- ในการปฏบตหนาทราชการตอสาธารณะ จะตองชวยเหลอประชาชนอยางยตธรรมและมเหตผล

- ใชหลกการบรการอยางเสมอตนเสมอปลาย ในขณะเดยวกนใหความสาคญตอเหตการณแตละสถานการณดวย

- ปฏบตหนาทตามหลกความสภาพ มนาใจ เอออาทรตอประชาชน เจาหนาทในหนวยงานของตนและหนวยงานอน

- ปฏบตหนาทดวยความยตธรรม ไมเอาความคดสวนตนเขามาปะปนสนใจแตเฉพาะปจจยทเกยวของกบกรณทตองใชในการตดสนใจเทานน

5.2 ความเปนกลาง

- รกษาความเปนกลางทางการเมอง เพอใหสามารถปฏบตงานรวมกบรฐบาลทงปจจบนและอนาคต

- ทาหนาทขององคกรใหเสรจสมบรณ โดยไมมผลกระทบจากความเชอสวนตว - หากรสกวาการปฏบตตามคาสงทถกตองตามกฎหมายของฝายบรหารหรอ

รฐบาลขดกบความเชอสวนบคคลอยางรนแรง ใหปรกษากบผบงคบบญชา เพอหาแนวทางแกไขเพอไมตองกระทาการใดทอาจกอผลเสยหายหรอเกดผลกระทบตอการปฏบตงาน

- หลกเลยงกจกรรมทอาจสงผลรายตอความเชอถอของสาธารณะตอราชการและหนวยงานในการปฏบตตามหนาทดวยความเปนกลาง

- ปฏบตตามขอหามทกาหนดไวสาหรบการทากจกรรมทางการเมอง - ตดสนใจใหทนเวลา ซงเกดผลตอผมสวนไดสวนเสยอยางเปนธรรม

5.3 การปฏเสธระบบอปถมภทกรปแบบ

- ตอตานการคกคามหรอใชอทธพลทกรปแบบ - หลกเลยงการใชความพอใจสวนตวในการปฏบตงานและปฏบตตามนโยบาย - ไมตกอยใตอทธพล ไมใชอทธพล และหรอไมใชอานาจทไมถกตอง ไมเหมาะสม

ของบคคลอนในการทางานและการดารงชวตสวนตน - ไมปฏบตงานราชการทสมาชกในครอบครว เพอน บคคลใกลชด มผลประโยชน

เกยวของ - ไมกระทาการใดเปนการชวยเหลอ อปถมภหรอเลอกปฏบตตอบางบคคลอยาง

ไมยตธรรม หรอเพอผลประโยชนบางอยาง

38

- ตองทางานดวยความเทยงธรรมและจะตองไมใหสทธพเศษแกภาคเอกชน หรอบคคลใดบคคลหนงเปนกรณพเศษ

- หลกเลยงความพอใจสวนตวหรอเลอกปฏบตในการกาหนดและปฏบตตามนโยบาย

- ยดหลกความยตธรรมตามทสงคมคาดหวงในการปฏบตงาน

6. การปฏบตหนาทในฐานะพลเมองของประเทศ

ขาราชการจะตองยดมนในระบอบประชาธปไตย ความยตธรรม เคารพกฎหมาย กตกาของสงคม เคารพศกดศรความเปนมนษยและคณคาของประชาชนทกคน กระทาเพอสวนรวมและประเทศชาต

จดมงหมาย: ในฐานะเปนพลเมองของประเทศ ขาราชการตองมความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรยและหลกจรยธรรมเหนอประโยชนสวนตน และเคารพศกดศรของประชาชน เพอเปนแรงบนดาลใจใหปฏบตตนเปนพลเมองดและปฏบตหนาทดวยความเปนธรรม

6.1 การเคารพกฎหมายและกฎของสงคม

- ตองจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย และปฏบตตามรฐธรรมนญ กฎหมาย ขอบงคบตาง ๆ ของสงคมไทย รวมทงหลกจรรยาขาราชการเหนอประโยชนสวนตน

- ปฏบตตามกฎหมาย กฎขอบงคบของทางราชการในอนทจะใหโอกาสแกประชาชนไทยอยางเทาเทยมกน

- เขาใจและประยกตใชกฎหมาย ระเบยบตาง ๆ ทเกยวของกบบทบาทดานวชาชพของตนอยางถกตองตามเจตนารมณของกฎหมาย

- หลกเลยงการกระทาหนาททสอไปในทางละเมดกฎหมาย หรอมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการ

- ไมประพฤตในสงทรวาผดกฎหมาย ไมเหมาะสม หรอขาดจรยธรรมหรอกระทาในสงทนอกเหนออานาจ

39

- แจงความสงสยเกยวกบขอกฎหมายในการปฏบตหนาทแกผบงคบบญชา ซงมหนาทใหคาแนะนาตามกฎหมาย

6.2 การเคารพบคคลและสงแวดลอม

- ตองเคารพสทธเสรภาพ ศกดศรความเปนมนษยของตน บคคลอนอยางเทาเทยมกน และตอตานการคกคามทกรปแบบ

- ปฏบตหนาทดวยความเอออาทร เมตตา ยตธรรม

- เคารพและรกษาขอมลตามสทธของประชาชน

- เคารพตอความเชอ คานยมของบคคล และเพอนรวมงาน

- สรางความมนใจแกประชาชนวา จะไดรบการปฏบตดวยความนบถอ

- ตองปฏบตตนอยางมมารยาทตลอดเวลา อดทนตอความคดเหนพฤตกรรมของประชาชน และไมใชอานาจอยางไมชอบธรรม ปฏบตตนเรยบงายภายใตกฎหมาย

- เคารพความเหนทแตกตางและจดการความขดแยงดวยการสอสารอยางมเหตผล

- ยดมนในหลกการบรหารจดการทด และปฏบตโดยสนบสนนตอสทธ เกยรตและความเปนอยทดของผอน

- พทกษ รกษาความปลอดภยของสงแวดลอมทงทมชวตและไมมชวต ทเปนทรพยสน สาธารณะ และพฒนาใหคงอยเปนประโยชนทย งยนถาวรของประชาชนและประเทศ

- เคารพสทธ เสรภาพในการมชวตของสงมชวต รกษาสมดลของธรรมชาต เพอใหบคคลสามารถดารงชวตอยางมความสข และมปจจย 4 ในการดารงชวตอยางถาวร

- ใชทรพยากรอยางประหยดและตอตานการทาลายทรพยากรของชาต ซงจะนามาสภยพบตของประชาชนและประเทศ

40

7. การดารงชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

ขาราชการควรยดถอหลก “ความพอเพยง” ในการดารงช วต ดวยองคประกอบ 3 ประการ คอ ความพอประมาณ มเหตผล สรางภมคมกนทดในตว ดารงชวตดวยความมคณธรรม มความร สตและปญญา

จดมงหมาย: เพอสรางความเชอถอ ศรทธา และเปนตวแบบทดแกประชาชนในการยดหลกเศรษฐกจพอเพยง เปนเขมทศชแนวทางในการดารงชวตทสอดคลองกบความจาเปนของสงคมไทย

7.1 พอประมาณ

- พฒนาตนเองใหมความอตสาหะ ขยนหมนเพยร ประหยด ไมฟมเฟอยเกนศกยภาพของตน

- ไมเบยดเบยนตนเอง ไมเบยดเบยนผอน ไมเอาเปรยบธรรมชาต สงแวดลอม

- ชวยเหลอเกอกล เออเฟอเผอแผแกบคคล - ดารงชวตโดยการยดคานยมพงตนเอง

7.2 มเหตมผล

- พจารณาหรอตดสนใจอยางมเหตผล โดยใชความเปนกลาง เปนธรรม เทยงตรง ปราศจากอคต สอดคลองกบสถานการณจรงและบรบททางสงคม

- แกไขปญหาของชวต โดยยดหลกอรยสจ 4 - เผชญปญหาและแกปญหาโดยใชหลกการตดสนใจ โดยยดประโยชนของ

สวนรวมและความยตธรรมในการแกปญหาทสงผลกระทบกบสาธารณะ

7.3 การสรางภมคมกน

- ประหยด อดออม มธยสถ - ดารงชวตโดยมเปาหมาย การวางแผน ดาเนนการไปสเปาหมายดวยความ

รอบคอบ อดทน พยายามเพอใหบรรลผลสาเรจ - ประพฤตตามวฒนธรรม ประเพณทดงามของสงคมไทยเพอสบทอด

วฒนธรรมความเปนไทยในการดารงอยอยางยงยน

41

- รบรความสามารถของตน มองโลกในแงด สามคคกลมเกลยวกบบคคลอน เพอสรางสงคมใหเขมแขง

- เผชญปญหาอยางรเทาทน เขมแขงและควบคมอารมณ จดการกบปญหาดวยกลวธทเหมาะสม

- ใชขอมลตาง ๆ ในการพจารณาคาดการณผลทเกดจากการกระทาของตน และรบผดชอบผลการกระทาของตนเอง

- เคารพตอสทธมนษยชนของบคคลขณะทางานและขณะดาเนนชวตสวนตน - พฒนาการตระหนกรตนเอง การมสตสมปชญญะเพอการตดสนใจในการ

ดารงความสมพนธกบผอนอยางถกกาลเทศะ - รบรสถานการณเสยงและความไมปลอดภยในชวต หลกเลยงสถานการณ

เสยงตอความซอสตยในการปฏบตงาน

7.4 ยดมนหลกคณธรรมในการดารงชวตชอบ

- ปฏบตตนตามความเชอทางศาสนาทตนยดถออยางเครงครด - รบรคณคาความแตกตางและความดของบคคล อยรวมกนอยางสนต - พฒนาตนเอง เรยนรส งตาง ๆ เพอประโยชนในการทางานและดารงชวต

อยางตอเนอง - ซอสตยตอตนเองและผอน - พทกษประโยชนของสาธารณะ รวมกจกรรมของชมชนเพอสรางชมชนให

เขมแขง

การนาจรรยาขาราชการของสวนราชการไปใช

เมอสวนราชการจดทารางจรรยาขาราชการของสวนราชการทผานการรบฟงความคดเหนจากผทมสวนเกยวของทกฝายแลว สวนราชการจะตอง

1. นารางจรรยาขาราชการของสวนราชการเขาสการพจารณาของ อ.ก.พ.ของสวนราชการ เพอใหความเหนชอบและใหการรบรองวาจะใหการสนบสนนในดานตาง ๆ เพอใหสวนราชการสามารถใชจรรยาขาราชการของสวนราชการนไดอยางมประสทธผล แลวจงนาไปประกาศใช

2. จดทาหรอปรบปรงกลไกตาง ๆ ทางดานการบรหารและการบรหารทรพยากรบคลเพอรองรบการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ เชน การจดตงหรอมอบหมาย

42

3. จดทาสาเนาจรรยาขาราชการของสวนราชการ ทงทเปนเอกสารและสออน ๆ แจกจายใหกบขาราชการในสวนราชการทกคน และจดเกบไวในสถานทตาง ๆ ทขาราชการสามารถไปคนหามาอานไดงายและสะดวก

4. กาหนดชวงระยะเวลาหนงสาหรบการเผยแพรและฝกอบรมทาความเขาใจในสาระและวธการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ใหโอกาสขาราชการทกคนในการตอบสนองตอเนอหาของจรรยาขาราชการของสวนราชการ และแนวทางปฏบตเมอพบกบเหตการณทอาจทาผดหรอไมแนใจวาควรจะตองปฏบตอยางไรจงถกตอง

5. ขาราชการทกคนจะตองลงนามยนยนวาจะยดมนปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ จะเขารวมในการฝกอบรมทเกยวของและแสวงหาหนทางในการปฏบตทเหมาะสมตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ และรายงานหรอจดการกบกรณทมการละเมดจรรยาน

6. กาหนดหลกเกณฑในการบงคบใชจรรยาขาราชการของสวนราชการ เชน การใหรางวลและการลงโทษ วธการรายงานการกระทาผดและการไตสวนหาขอเทจจรง เปนตน

7. จดการฝกอบรมใหความรเกยวกบจรรยาขาราชการของสวนราชการ รวมทงนาเรองนบรรจไวในหลกสตรตาง ๆ เพอใหเกดการเรยนรอยางตอเนองดวย

8. กาหนดใหมการรายงานผลการดาเนนงานตามจรรยาขาราชการของสวนราชการจากทกหนวยงานในสวนราชการ และสรปผลรวมในรายงานประจาปของสวนราชการ เพอใหผทม สวนเกยวของทกฝายไดทราบสภาพการดาเนนงานดานจรยธรรมของสวนราชการ

9. ใหมการทบทวนจรรยาขาราชการของสวนราชการเปนประจา อยางนอย 2 ปตอครง

บทบาทหนาทและความรบผดชอบ

1. ผบรหารระดบสง

• สรางและรกษาโครงสรางพนฐานสาหรบนโยบาย กระบวนงาน ขอตกลงและการฝกอบรมตาง ๆ ทสอดคลองและสนบสนนตอการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

43

• สรางกระบวนการดาเนนงานทจะกอใหเกดผลในทางปฏบตตอจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• สรางและกากบใหมกลไกภายในหนวยงาน รองรบการปฏบตตามจรรยาของสวนราชการ

• แสดงภาวะความเปนผนามจรยธรรมอยางสงทสามารถมองเหนได และเปนตวแบบในการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ และใหความชดเจนกบผใตบงคบบญชาในการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• รบผดชอบในการควบคม กากบดแลและสงเสรมใหมการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ดวยความเคารพในตวขาราชการ

• สงเสรมบรรยากาศการทางานใหเออตอการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ซงจะตองมการสอสารแบบสองทางทเปดเผยและซอสตย สาหรบทกคนในการพดคยหรออภปรายในประเดกทเกยวของกบจรยธรรม และมความตนตวกบการตรวจสอบพฤตกรรมทไมถกตอง เสรมแรงใหพฤตกรรมทมจรยธรรม และจดการกบการไมปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• ทาใหแนใจไดวาผใตบงคบบญชาจะไดเขารบการฝกอบรมดานจรยธรรมอยางสมาเสมอ

• รายงานผลหรอเปดเผยการปฏบตตามจรรยาขาราชการของหนวยงานตอสาธารณะชนอยางสมาเสมอ

2. หนวยงานบรหารและพฒนาทรพยากรบคคล

• การกาหนดวธการทจะทาใหแนใจวาพนกงานไดร บทราบและเขาใจจรรยาขาราชการของสวนราชการแลว

• ตรวจสอบและปรบปรงกระบวนการทางานดานบรหารทรพยากรบคคลใหสอดคลองและสงเสรมการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• วางแผนและดาเนนการจดการฝกอบรมดานจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการเปนไปอยางทวถงและสมาเสมอ

• กาหนดใหมการประเมนพฤตกรรมของขาราชการในดานทเกยวของกบการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการเปนสวนหนงของการประเมนผลการปฏบตราชการ

• เปนตวอยางทดในการประพฤตปฏบตดวยการยดมนในหลกการทถกตอง

44

3. ผบงคบบญชา/หวหนางาน

• กระตนใหเกดสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการทจะนาประเดนทางดานจรยธรรมมาพดคยแลกเปลยนความคดเหน

• ดแลใหผใตบงคบบญชาไดรบการฝกอบรมดานจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการอยางทวถง

• จดใหมเอกสารทเกยวของกบจรรยาขาราชการของสวนราชการในสถานททางาน ซงผใตบงคบบญชาสามารถเขาถงได

• ใหมการสนทนาเกยวกบหลกการ/ความถกตองในระหวางการบงคบบญชา/ใหคาแนะนาในการทางาน

• อภปรายประเดนเกยวกบจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการ ในการประเมนผลการปฏบตงาน

• ประพฤตตนเปนแบบอยางทดดวยการปฏบตทยดมนในหลกการทถกตอง • ปฏบตตอผใตบงคบบญชาอยางยตธรรม เทาเทยมกน และเสมอตนเสมอปลาย

4. ตวขาราชการ

• อาน ทาความเขาใจและยอมรบในจรรยาขาราชการของสวนราชการน รวมทงเกบสาเนาของจรรยาขาราชการของสวนราชการไวกบตวเพอการอางอง

• มสวนรวมในการพดคย อภปรายแลกเปลยนความคดเหนในประเดนทเกยวของกบจรยธรรม

• ปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ดวยการยดมนในหลกการทถกตอง สอดคลองกบกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ ทงดวยลายลกษณอกษรและจตวญญาณ

• รวมกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน สนบสนนและเสรมสรางพฤตกรรมและบรรยากาศการทางานทมจรยธรรม

• เขารวมการฝกอบรมทเกยวของ รวมทงแสวงหาความร ความเขาใจเพมเตมตามโอกาสทม

• ในกรณทไมม นใจวาสงทตนเองจะกระทาลงไป เปนสงทถกตอง เหมาะสมหรอไม ใหนาเรองนนไปปรกษากบผบงคบบญชา หรอปรกษากบหนวยงานบรหารทรพยากรบคคล หรอหนวยงานทไดรบมอบหมายใหควบคมดแลเรองจรรยาขาราชการของสวนราชการ

45

• ตองแจงใหผบงคบบญชา หรอหนวยงานบรหารทรพยากรบคคล หรอหนวยงานทไดรบมอบหมายใหควบคมดแลเรองจรรยาขาราชการของสวนราชการ ใหทราบถงการฝาฝนขอบงคบจรรยาขาราชการของสวนราชการ ของขาราชการคนอนทนทททราบถงการกระทานน

ขนท 2 การมสวนรวมในการจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ: การนารางขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมใหผมสวนไดสวนเสยพจารณาเพอเกดการมสวนรวม ทาใหเกดการยอมรบในการนาไปปฏบต รสกเปนเจาของ และรวมรบผดชอบ ขนตอนการจดทาโดยละเอยดไดแก

2.1 การพจารณาโดยผทรงคณวฒทหนวยงานไดคดเลอกมาเพอใหขอเสนอแนะ วพากษ และคณะทางานนาไปปรบปรง

2.2 การพจารณารบฟงความคดเหนจากขาราชการ เจาหนาทในหนวยงาน ผมสวนไดสวนเสยในการปฏบตภารกจของหนวยงาน อาทเชน ประชาชน ภาคเอกชน องคกรภาครฐอน ๆ สอมวลชน โดยอาจรบฟงความคดเหนเปนรายบคคลผานระบบสารสนเทศ ระบบสอสารทหนวยงานมและประชมรบฟงความคดเหน ในรอบนหนวยงานจะทราบวา คานยมหลกใดทสาคญและจาเปนตอการปฏบตหนาทอยางมจรยธรรมเพอประโยชนสขของประชาชนมากทสด และทราบวาควรใหความสาคญกบมาตรฐานพฤตกรรมจรยธรรมใดและ กลไกทจะผลกดนสการปฏบตโดยเฉพาะของหนวยงาน รวมทงทราบเหตผลตาง ๆ ในการทจะตองยดคานยมพนฐาน คานยมเฉพาะในการทางาน จากนนจงปรบปรงรางขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการใหชดเจน โดยอาจเพมความสาคญและความจาเปนของหนวยงานใหชดเจน เชน พฤตกรรมของเจาหนาททจาเปนตองแกไข หรอตองเสรมสราง หรอเปนสาเหตใหเกดวกฤตตาง ๆ ในหนวยงาน และสงคม ดวยการเขยนเปนพฤตกรรมทเฉพาะเจาะจง ชดเจน

โดยสรป หนวยงานจะไดคาตอบวา

1) คานยมพนฐาน คานยมเฉพาะทเจาหนาทตองใชเปนหลกในการตดสนใจในการปฏบตงานในแตละวนคออะไร : What

2) ทาไมตองมหรอยดถอคณธรรมหลก คณธรรมเฉพาะนนๆ และทาไมตองกาหนดมาตรฐานพฤตกรรมไวในขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของหนวยงาน : Why

46

3) การนาไปสการปฏบตจรงจะทาอยางไร เมอเกดขอขดแยงในการปฏบต ปญหา อปสรรคจะตองทาอยางไร มใครบางทจะใหความชวยเหลอ แนะนา กลไกใดบางทสนบสนน สงเสรมในการปฏบต ฯลฯ : How

2.3 การนาเขาสการอนมตของหนวยงานกอนการนาไปประกาศใชทวกน โดย

• การนาเขาสการพจารณา อ.ก.พ.ของหนวยงาน หรอคณะ อนกรรมการทหนวยงานกาหนดใหกากบดแลงานดานคณธรรม จรยธรรมของหนวยงาน หรอ

• การสงใหองคกรภายนอกใหคาแนะนาและตรวจความถกตองเหมาะสม เชน คณะกรรมการกลางทกากบดแลงานดานคณธรรม จรยธรรมของราชการพลเรอน คณะกรรมการผตรวจการแผนดน คณะกรรมการขาราชการพลเรอน คณะกรรมการตรวจเงนแผนดน คณะกรรมการพทกษระบบคณธรรม และองคกรวชาการดานจรยธรรม

• ผบรหารระดบสงลงนามในขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ และประกาศใชทวกน พรอมทงใหแนใจวาเจาหนาททกคนไดรบขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ และมการใหความร ความเขาใจ

• หนวยงานจดทาคมอขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการแจกเจาหนาททกคน เพอใชเปนคมอในการปฏบต

จากการสรปขนตอนท 2.1 และ 2.2 ผลการศกษาวเคราะหเพอพฒนาจรรยาขาราชการ มาตรฐานแนวทางปฏบตเชงพฤตกรรมตามจรรยาของขาราชการ (Code of Conduct) ของสานกงาน ก.พ.ทประเมนความคดเหนจากขาราชการและประชาชนประมาณ 600 คน

คณธรรม คานยมทสาคญ จาเปนมากทสดและจาเปนตองพฒนาในเจาหนาทของรฐมากทสด 3 ประการ ไดแก

1. ความซอสตยและความรบผดชอบ ประกอบดวยมาตรฐานเชงพฤตกรรมทสาคญทสด ดงน*

(3*) - ปฏบตหนาทดวยความซอสตย สจรต ตระหนกสานกในหนาทโดยยด

* แสดงอนดบความสาคญจากผลการวเคราะหขอมลจากโครงการพฒนาองคความรเพอจดทาจรรยาขาราชการวา

8 พฤตกรรมมความสาคญ ใน ระดบมากทสด ( ≥ 5.50 จากเสกล 6 เสกล) ในการนามากาหนดเปนขอบงคบ วาดวยจรรยาขาราชการ. (สานกงาน ก.พ., 2551).

x

47

- บรการประชาชน หนวยงานของรฐ ดวยจตสานกในการบรการอยางซอสตยและยตธรรม

(4*)

- รบผดชอบ มความยตธรรมในการปฏบตหนาททไดรบมอบหมายและรบผดชอบตอการกระทาของตนเอง

(5*)

2. การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง ประกอบดวยมาตรฐานเชงพฤตกรรมทสาคญทสด ดงน

- ปฏบตหนาทโดยยดมนความถกตองเทยงธรรม (2*) - ตดสนใจและกระทาการใดๆ โดยยดมนในประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน

(7*)

3. ความเปนพลเมองทดของประเทศ

- จงรกภกดตอชาต ศาสนาและพระมหากษตรย และปฏบตตามรฐธรรมนญ

(1*)

- ปฏบตตามกฎหมายของประเทศ ขอบงคบของสงคมไทยทจะใหโอกาสแกประชาชนไทยอยางเทาเทยมกน

(6*)

พฤตกรรมอนดบ 8 ทสาคญและจาเปนมากทสดคอ - ไมเปดเผยขอมลขาวสารของทางการทเปนความลบโดยไมถกตอง เพอเออประโยชนใหตนเองหรอผอน หรอเปนภยตอประชาชนและประเทศ

(8*)

โดยหากพฤตกรรมใดทหนวยงานเหนวาสาคญมากตอการปฏบตหนาท หรอพฤตกรรมใดทหามเดดขาดในการปฏบตหนาทตามหลกคณธรรมของหนวยงานสามารถเขยนเปนพฤตกรรมทสงเกตหรอประเมนไดจากการกระทาทางกาย อาทเชน

หลกคณธรรม: การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง

คณธรรมทเฉพาะ ไดแก การจดการกบความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและสวนรวม

พฤตกรรมเฉพาะ ไดแก

- ไมใชตาแหนงหนาทเพอใหไดมาเพอผลประโยชนสวนตน ไมวาจะเปนของขวญ รางวล หรอผลประโยชนในรปแบบใด ๆ

48

- จกตองไมรบของขวญ ของกานลหรอประโยชนอนใดอนมมลคาเกนกวาทระเบยบหรอกฎหมายเกยวของไดกาหนด และจกตองดแลใหบคคลในครอบครวปฏบตเชนเดยวกนดวย

หลกคณธรรม: การดารงชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

คณธรรมเฉพาะไดแก : การยดมนหลกคณธรรมในการดารงชวตชอบซงมจดมงหมายประการหนง เพอเปนตวแบบทดของประชาชน

พฤตกรรมเฉพาะไดแก : ไมดมหรอเมาสรา หรอของมนเมาในขณะสวมเครองแบบหรอแตงกายทแสดงใหเหนวาเปนเจาหนาทของรฐ

สวนขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการทหากหลกคณธรรมใดนาไปเขยนเปนพฤตกรรมเฉพาะแลวทาใหแนวคดพนฐานของคณธรรม คานยมนนผดเพยนไป หรอเกดความเขาใจผดหรอเขยนแลวไมครอบคลม ไมสะทอนถงคณธรรมนนๆ กไมควรเขยนพฤตกรรมการกระทาทเฉพาะเจาะจง เชน

หลกคณธรรม : การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง

คณธรรมเฉพาะ : การปฏบตหนาทโดยยดมนความถกตอง เทยงธรรม

พฤตกรรมการกระทาเฉพาะ : พงแตงกายใหสะอาด สภาพเรยบรอย ตวอยางนเปนการเขยนทผดเพยนไมสอดคลองกบคณธรรมเฉพาะและหลกคณธรรม เนองจากการแตงกายสะอาด สภาพ เรยบรอย ไมไดแสดงถงความเทยงธรรมหรอเกยวของกบความเทยงธรรมของผปฏบตงาน

กลไกการผลกดนสการปฏบตพบผลจากการศกษาดงน

จากผลการศกษา “การพฒนาองคความรเพอจดทาจรรยาขาราชการ” (สานกงาน ก.พ. โดยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2551) ไดทาการวเคราะหความคดเหนจากกลมตวอยาง ประกอบดวยผทรงคณวฒ นกวชาการ ขาราชการ ภาคประชาชนในสวนภมภาคและกรงเทพมหานคร ประมาณ 600 คน สามารถสรปผลจากการศกษาวา กลไกทสาคญในการผลกดนใหเกดผลในทางปฏบตคอ

1. ผบรหารระดบสง : ในฐานะผนาองคกรจะตองใหความสาคญ ทาหนาทกาหนดนโยบาย ขบเคลอน ผลกดน ประเมนและตดตามผลการปฏบตตามจรรยาขาราชการเพอให

49

ผลการศกษาครงนสอดคลองกบการประเมนและตดตามตอโครงสรางจรยธรรมนาจงหวดใสสะอาด (2547-2548) ทพบวา ผบรหารระดบสงเปนปจจยแหงความสาเรจทสาคญทสดของการผลกดนงานดานจรยธรรม และสอดคลองกบความคดเหนจากการสมภาษณผบรหารระดบสงกวา “กลไกบคคลคอ ผบรหารระดบสง เปนกลไกทสาคญกวากลไกอน ๆ ในการผลกดนงานดานนใหสาเรจ

2. ระบบบรหารงานบคคล โดยมขอเสนอแนะจากกลมตวอยางดงน

• ระบบสรรหา บรรจแตงตง และเลอนตาแหนงบคคลควรนาองคประกอบจรยธรรม จรรยาขาราชการพลเรอน มาใชในการสอบแขงขนบคคลเขารบราชการ และใชในการคดเลอกเลอนตาแหนง

• ระบบการประเมนความด ความชอบ ตองนาองคประกอบการประพฤตดตามจรรยาขาราชการมาเปนสวนหนงในการประเมนความดความชอบของขาราชการ

• ระบบจงใจ การยกยอง ใหเกยรตชมเชย ขาราชการททาดอยางจรงจงและตอเนอง

• ระบบการประเมนคนดควรเปนระบบเปด ใหโอกาสทกฝายมสวนรวมในการประเมน เชน การ online ประเมนเพอแจงใหเจาตวทราบ ประกาศใหสาธารณชนรบทราบ

• ขจดปจจยอปสรรคทสาคญคอ ระบบอปถมภออกจากระบบบรหารงานบคคลใหได

• มระบบพทกษคนดอยางเขมแขง

3. มาตรการในการบงคบใชบทลงโทษตองจรงจงและยตธรรม ตองมการลงโทษหากกระทาผดไปจากจรรยาขาราชการพลเรอน การลงโทษนนมาตรการตองเขมขนตามระดบตาแหนง หากเปนผบรหารระดบสงตองลงโทษหนกกวาระดบปฏบตหากทาผดในเรองเดยวกน

4. ผบงคบบญชาระดบตน เปนกลไกบคคลทกลมตวอยางทกภาคสวนและทกกลมจงหวดหรอทกจงหวดเหนวาเปนกลไกทสาคญในการผลกดนจรรยาขาราชการไปใชให

50

5. ผบรหารระดบกลาง เปนกลไกบคคลทสาคญอกประการทจะสามารถผลกดนใหการนาจรรยาขาราชการไปใชใหเกดผลในทางปฏบต แตจากผลการศกษาครงนพบวาผบรหารระดบกลางมทศนคตตอการพฒนาจรยธรรม/คณธรรมใหขาราชการนอยกวาขาราชการระดบปฏบต ซงทศนคตเชนนจาเปนตองปรบเปลยนเพอใหผบรหารระดบกลางมจตวญญาณในการผลกดนงานดานนตามความคาดหวงของบคคลกลมตาง ๆ

6. กลไกการพฒนา เปนกลไกทกลมตวอยางใหความสาคญมากทกกลม โดยเฉพาะประชาชน ขาราชการระดบปฏบตใหความสาคญในดานนในระดบมากทสด รวมทงผทรงคณวฒดานจรยธรรมทใหความสาคญในเรองกลไกการพฒนา เนองจากมหลกฐานทางวชาการยนยนวา บคคลนนรวาอะไรดหรอชวตงแตชนประถมศกษาแลว รวมทงประมวลจรยธรรม/จรรยาขาราชการไดมการประกาศใชมาหลายฉบบและมอยมากมาย แตประการสาคญคอทาอยางไรใหเกดตามทไดประกาศ โดยมขอเสนอแนะดงน

• การพฒนาตองพฒนาจากสาเหตทางจตใจ อาจพฒนาลกษณะทางจตใจทเดน ๆ 2-3 ประการ กจะเกดการประพฤตดตามจรรยาขาราชการ

• การพฒนาตองทาอยางตอเนองตงแตวยเดก เรมเขารบราชการ เลอนตาแหนงโดยเฉพาะการเขาสตาแหนงผบรหาร

• การพฒนาอาจใชวธการและหลกศาสนาในการพฒนาตามวถชวตและวฒนธรรมไทยทด

• คมอการพฒนาจรรยา นอกจากจะใหความรความเขาใจเกยวกบจรรยาแลว ตองมศลปะในการโนมนาวจงใจใหขาราชการเหนความสาคญ เหตผลทจะตองทาผลดทเกดขน ผลเสยทเกดขนหากไมปฏบตตาม ใหหลกในการคดและตดสนใจแกไขเมอเกดขอขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสวนรวม และทางออกตาง ๆ เมอเกดปญหาในทางปฏบต

51

7. สอมวลชนและประชาชน: กลมตวอยางไดใหความเหนวา สอมวลชนและประชาชนเปนกลไกสาคญในการมสวนรวมตรวจสอบการประพฤตตามจรรยาขาราชการทสาคญ สอมวลชนสามารถตรวจสอบ ประกาศใหสาธารณชนรบทราบทงเชดชผประพฤตดและใหสงคมประณามผประพฤตไมด

จากผลการวจยเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในทองถน พบวาประชาชนยงมสวนรวมนอยและเกรงกลวอทธพลตาง ๆ รวมทงมคานยมทเปนทางลบ เชน “อยาแกวงเทาหาเสยน” “พดไปสองไพเบย นงเสยตาลงทอง” “ตอบแทนบญคณ” “นยมคนรวยและมอานาจ” ซงตองมการปรบแกไขทงในเรององคกรคมครองพยานทตองเขมแขง คมครองผใหเบาะแสไดอยางแทจรง และตองมการพฒนาประชาชนควบคกบการใหประชาชนมสวนรวมเปนคณะกรรมการตรวจสอบงานภาครฐ

8. กลไกการตรวจสอบและตดตามประเมนผล

• ตองมองคกรภายนอกทเปนกลาง ปราศจากการแทรกแซงทางการเมอง ทาหนาทกากบดแลและตรวจสอบ โดยมภาคประชาชนและสอมวลชนเขาชวยอยในองคกรดวย

• คณะกรรมการพทกษคณธรรมตองเปนองคกรหลกในการสรางบรรทดฐานจรยธรรมและจรรยาขาราชการใหชดเจน และเปนผตรวจสอบการดาเนนการดานจรรยาขาราชการพลเรอนของหนวยงาน เพอใหเกดความเปนธรรม

• กลไกการตรวจสอบ ตองตรวจสอบผบรหารระดบสง และสามารถตรวจสอบขาราชการการเมองทงระดบชาตและระดบทองถน

• กลไกการตรวจสอบธรกจ การคาทเกยวของกบราชการเพอปองกนผลประโยชนทบซอนและการทจรต

• กลไกการตรวจสอบตองมการทดลองใหเหนผลจรง กบระดบผบรหารใหเหนเปนรปธรรม

• กลไกการประเมน/วดผลการประพฤตตามจรรยาตองเปนรปธรรม การกาหนดบทลงโทษตองพจารณาตามตาแหนงหนาท หากหนาทความรบผดชอบและตาแหนงสงตองลงโทษรนแรงกวาระดบปฏบต

• กลไกการตรวจสอบตองมสวนรวมจากภาคประชาชน/สอมวลชน

• กลไกควรเปนกลไกเชงบวกมากกวาเชงลบ กาหนดการประเมนมาตรฐานพฤตกรรมตามจรรยาเปนตวชวดในคารบรองการปฏบตราชการประจาปทหวหนาสวนราชการตองลงนามรบรองกบปลดกระทรวง

52

9. กลไกสนบสนนทเปนตวแปรรองทพบผลจากการศกษา ไดแก

• รายไดของขาราชการ ซงผลจากการศกษาสอดคลองกบความเหนของผลการประชมผทรงคณวฒ หากรายไดของขาราชการเพยงพอตอการดารงชวต ขาราชการจะเหนความสาคญของจรรยาขาราชการมากกวาขาราชการทมรายไดไมเพยงพอ ดงนน รฐตองสนบสนนใหขาราชการมรายไดเพยงพอตอการดารงชวต พรอมทงพฒนาการดารงชวตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

• ประสบการณในการปฏบตงาน พบผลการศกษาวาผทปฏบตงานตรงกบนสยเหนความสาคญของคณธรรม จรยธรรมในการนาไปกาหนดเปนจรรยาขาราชการ มทศนคตวาจาเปนตองพฒนาคณธรรม/คานยม ตามจรรยาขาราชการมากกวาผทางานตรงกบอปนสยนอย ซงตวแปรนจากงานวจยของไทยหลายเรอง พบวาเกยวของสมพนธกบทศนคตทดในการทางานราชการ (จนตนา บลมาศ และคณะ, 2529 และ ดจเดอน พนธมนาวน, 2550)

หลกและแนวทางการเขยนคมอขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ (Code of Conduct)

ตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ไดกาหนดใหสวนราชการจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการสาหรบขาราชการ เจาหนาทภาครฐปฏบต โดยจดประสงคของขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ เปนการกาหนดมาตรฐานของพฤตกรรมขาราชการทสอดคลองกบจรรยาทกาหนดตามพระราชบญญต

หลกและแนวทางในการเขยนคมอขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการทไดเสนอแนะน ไดนาหลกการพนฐานเนอหามาจาก Code of Conduct สาหรบเจาหนาทของรฐ จากสานกงาน ก.พ. และสานกงานเลขาธการรฐสภาของรฐ Queensland ประเทศออสเตรเลย และคมอเสรมสรางจรยธรรมในภาครฐสาหรบเจาหนาทของรฐ Queensland ประเทศออสเตรเลย

เมอหนวยงานไดขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการและกลไกในการปฏบต หนวยงานไดจดทาเปนลายลกษณอกษรประกาศใช และควรจดทาคมอเพอใหเจาหนาทของรฐของหนวยงานใชในการปฏบตจรง

53

เนอหาของคมอขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ ประกอบดวย

กรณตวอยาง:

1. คานา

โดยทเปาหมายในการบรหารจดการภาครฐทดเปนไปเพอ “ประโยชนสขของประชาชน” และเพอสรางเสรมความเชอถอไววางใจของประชาชนทมตอภาครฐและขาราชการ หนวยงานของเราไดตระหนกในความจาเปน ในอนทจะประกอบภารกจใหสมฤทธผลอยางมคณธรรมตามความคาดหวงของสาธารณชน รวมทงพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 ทกาหนดใหทกสวนราชการตองจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของตนเองดวยเจตนารมณเพอเปนมาตรฐานสาหรบใหขาราชการประพฤตปฏบตในการใหบรการสาธารณะอยางมประสทธภาพสงสดสอดคลองกบหลกคณธรรม จรยธรรมทหนวยงานไดประกาศเปรยบเสมอนคามนสญญาทไดใหไวกบสาธารณชน มาใชเปนมาตรฐานในการทางานและดารงตนในสงคม คณธรรม จรยธรรมทยดถอครอบคลมกวางขวางกวากฎหมายและระเบยบ เพอใชในการตดสนใจกระทาหรอไมกระทาสงตาง ๆ ในทก ๆ วน เปนการธารงไวซงเกยรตภมแหงอาชพและความไววางใจสาธารณะ

ขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการนนกาหนดขนเพอใหขาราชการใชในการปฏบตหนาท และโปรดระลกเสมอวาการปฏบตภาระหนาทของเราไมสามารถขดเสนใตไดวา ทใด! เมอไร! แตภาระหนาทของเราเกดขนทกขณะ ทกสถานท ในทกขณะทานตองตระหนกเสมอวาทานเปนบคคลสาธารณะ แสดงพฤตกรรมทกขณะ ทก ๆ ทในฐานะตวแทนภาครฐ

ขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการทจดทาขน สมพนธกบการทางานเฉพาะของสวนราชการและบงคบใชกบเจาหนาททกคนในองคกร ขอบงคบดงกลาวอาจมบรบทการกระทาทแตกตางกนในแตละกาลเทศะ เนองจากความแตกตางของการปฏบตหนาทตามภาระงานทแตกตางกนแตตองมความคงทสอดคลองกบคณธรรม จรยธรรมทสวนราชการไดประกาศเปนคามนสญญาแกสาธารณชน

2. เนอหา ทบรรจในขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการควรประกอบดวย

• สาระทอธบาย “เจตนา” ของสงตอไปน (What and Why)

- คณธรรม จรยธรรมทวไปหรอคณธรรม จรยธรรมทเฉพาะเจาะจง

- มาตรฐานพฤตกรรมทวไป หรอมาตรฐานพฤตกรรมทเฉพาะเจาะจง

54

• สาระทอธบายถง “ผลสมฤทธทคาดหวงในการปฏบต” ของสงตอไปน

- คณธรรม จรยธรรมทวไป หรอคณธรรม จรยธรรมทเฉพาะเจาะจง

- มาตรฐานพฤตกรรมทวไป หรอมาตรฐานพฤตกรรมทเฉพาะเจาะจง

• ขอแนะนาในการปฏบตตามจรรยาขาราชการหรอมาตรฐานพฤตกรรม (How)

- ความเกยวของสมพนธของคณธรรม จรยธรรม กบการตดสนใจในการทางาน

- ตวอยางของการปฏบตจรง

- สาระทอธบายขอควรสงเกตหรอพงสงวรเกยวกบคณธรรม จรยธรรม หรอขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของหนวยงาน

• กฎหมาย ระเบยบ พระราชบญญตตาง ๆ ทเกยวของกบการปฏบตหนาทของเจาหนาทของรฐ

3. วธการเขยนรายละเอยดของจรรยาขาราชการ

กรณตวอยาง คานยม “การเคารพตอบคคล” ซงเปนคานยมหลกบรรจอยในขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของประเทศออสเตรเลย

ตวอยางวธการเขยนรายละเอยดจรรยาขาราชการ

คณธรรม ประการท 4 : การเคารพตอบคคล

คณธรรมทกาหนดเกยวกบการปฏบตตนตอบคคลอน ซงเจาหนาทของรฐถกคาดหวงทจะตองตอบสนองตอความตองการทมเหตผลของสาธารณะและเจาหนาทอน เชน ความสภาพและการใหความชวยเหลอ โดยเฉพาะเมอบคคลไมไดคานงถงสทธของเขา ไมแนใจในสงทจะรองขอ หรอไมใสใจกระบวนการทเปนทางการ

ขอบงคบนยงเกยวของกบการปฏบตตนตอเจาหนาทรฐดวยกน ซงตองการใหมการปฏบตอยางยตธรรมและเทาเทยมกน หลกเลยงความชอบสวนตวและการอปถมภ และหลกเลยงการกระทาใดๆทอาจสอใหเหนวาเปนการเลอกปฏบตตามกฎหมาย Anti-Discrimination Act 1991

โดยสรป เจาหนาทของรฐตอง

• ปฏบตตอบคคลทวไปและเจาหนาทอนๆ อยางมเหตผล สภาพ และเทาเทยมกน

• ใชคณธรรมในการรบคนเขาทางานและเลอนตาแหนง

55

• หลกเลยงการใชความพอใจสวนตวหรอเลอกปฏบตในการกาหนดและการปฏบตตามนโยบาย

• ยดหลกความยตธรรม

• สรางความมนใจวาลกคาและเจาหนาทอนจะไดรบสงตางๆ ตามสทธทควรได

• ไมรบกวนหรอกระทาใหลกคาและเจาหนาทอนตองประสบกบความยงยาก

• ไมทาใหเจาหนาทอนไขวเขวในการทางาน

• ยดมนในหลกการบรหารและการปฏบตทสนบสนนตอสทธ เกยรตและความเปนอยทดของลกจาง

• ใหการยอมรบและกระตนแรงบนดาลใจและความมานะพยายามของเพอนรวมงาน

• ละเวนตอการลวงเกนทางเพศหรอการกระทาทอาจกอใหเกดการลวงละเมดทางเพศ

• ยอมรบความเปนสวนตวและขอผกพนตอครอบครวและภายนอกททางานของลกจาง

• ใหเวลาในการตอบสนองตอลกคาและเจาหนาท

ปฏบตตอผอนดวยความเคารพ

เจาหนาทของรฐจะตองเคารพและใหเกยรตลกคาและเพอนรวมงาน และจะตองอดทนตอความคดของผอนทแตกตางจากความคดของตนเอง และจะตองไมปลอยใหความรสกสวนตวมอทธพลตอการตดสนใจในการทางาน เจาหนาทของรฐตองแสดงใหเหนวาไดปฏบตงานโดยคานงถงความแตกตางทางวฒนธรรม และตระหนกถงผลเสยหายทอาจเกดขนจากการขาดความอดทนและความไมเขาใจถงความแตกตางนน

เจาหนาทของรฐจะตองปฏบตตามนโยบายและขอปฏบตเกยวกบความเสมอภาคในจางงาน เพอปองกนไมใหเกดการเลอกปฏบตและการลวงละเมดทางเพศในททางาน (Human Resource Services Policy and Procedure of Elimination of Discrimination and Harassment in the Workplace)

รกษาความปลอดภยในสถานททางาน

เจาหนาทของรฐมหนาททจะตองระวงรกษาความปลอดภย สขอนามย และสวสดการในสถานททางานเพอลกคาและเพอนรวมงาน ตามกฎหมาย Workplace Health and Safety Act 1989

56

ขอบงคบสาหรบนกบรหาร

สาหรบนกบรหารหรอหวหนา มความรบผดชอบพเศษในการ

• ทาตวเปนตวอยางทด โดยเฉพาะอยางยงในการปฏบตตามขอบงคบน

• รกษาการสอสารทซอสตยและเปดเผยกบผใตบงคบบญชา • ปฏบตตอผใตบงคบบญชาอยางยตธรรม เทาเทยมกน และเสมอตนเสมอปลาย

• ดแลใหผใตบงคบบญชาไดมขอตกลงเกยวกบมาตรฐานการทางาน

• ใหความสนใจตอสมรรถนะและความสามารถของผใตบงคบบญชา • หาโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดรบการพฒนา • ไมกาหนดมาตรฐานการทางานทเปนไปไมได

• ตรวจสอบพฤตกรรมตนเองในฐานะทเปนผบรหารวาสอดคลองกบขอบงคบน หรอมาตรฐานการทางานอนหรอไม

กระบวนการตดสนใจทยตธรรม

ในการตดสนใจแตละครง จะเกยวของกบการใชอานาจซงอาจกระทบตอสทธ เสรภาพ หรอผลประโยชนสวนบคคล ดงนนในการใชอานาจ เจาหนาทของรฐจะตอง

• ไมมจดประสงคอนนอกเหนอจากทกาหนดไว • ปฏบตโดยยตธรรมและไมเอาความคดสวนตวเขามาปะปน สนใจแตเฉพาะปจจย

ทเกยวของกบกรณทตดสนใจเทานน

• ปฏบตตามหลกความเสมอภาค หลกเลยงการเลอกปฏบตทไมยตธรรม

• รกษาสมดลทเหมาะสมระหวางผลกระทบตอสทธ เสรภาพและประโยชนของบคคล กบจดมงหมายของการตดสนใจ

• ตดสนใจใหทนเวลาซงเกดผลตอผมสวนไดเสย

• ใชหลกการบรหารอยางเสมอตนเสมอปลาย ในขณะเดยวกนกใหความสาคญตอสถานการณทเกดขนแตละสถานการณดวย

การตดสนใจและเหตผลประกอบการตดสนใจจะตองบนทกไวเปนเอกสารหลกฐาน เพอใชในกรณทเกดปญหาหรอเพอการพจารณาคด

57

การแสดงตน

เจาหนาทของรฐจะตองแตงกายใหดนาเชอถอ และไดรบการยอมรบ เพอใหเกดภาพลกษณทดกบองคกร โดยจะตองแตงกายสะอาด เรยบรอย และเหมาะสมกบตาแหนงและงานทรบผดชอบ รวมทงขอบงคบดานสขอนามยและความปลอดภยในททางานดวย

สขอนามยสวนบคคลกเปนสงทสาคญ ไมเพยงเปนการแสดงออกทดตอลกคาและเพอนรวมงานเทานน แตยงเปนไปตามขอบงคบดานสขอนามยและความปลอดภยในททางานดวย ซงเจาหนาทจะตองระลกไวเสมอวา บคคลบางคนอาจจะมอาการแพตอสงบางอยาง เชน นาหอม ซงถาไมระมดระวงอาจเปนการรบกวนผอนได

4. กลไกการปฏบต

หนาทความรบผดชอบของหนวยงานหรอกลไกการบรหาร

• การจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของหนวยงาน เปนหนาทของ CEO หรอหวหนาสวนราชการรบผดชอบจดทาและประกาศใช

• การเผยแพรและประกาศใหเจาหนาทของรฐในหนวยงานทกคนไดทราบเปนหนาทของ CEO หรอหวหนาสวนราชการ

• ตองมหนวยงานหรอกลมบคคลทไดรบมอบหมายรบผดชอบในการใหคาปรกษา แนะนาเจาหนาทภาครฐ ในหนวยงานในการปฏบตตามขอบงคบวาดวยจรรยา และใหคาแนะนาในกรณเกดขอขดแยงตาง ๆ ในการปฏบต พรอมทงใหคาแนะนาผมสวนไดสวนเสยจากผลการปฏบตงานของหนวยงาน

• ตองมการจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการเปนลายลกษณอกษร เผยแพรและตองจดระบบใหทกคนทระบไวในขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการไดรบสาเนา คมอ

• ตองเปดโอกาสในการตรวจสอบใหแกบคคลตาง ๆ จากภายนอก รวมทงเจาหนาทของรฐภายในองคกร

• ตองจดใหมการพฒนาเพอใหความเขาใจแกเจาหนาทภาครฐทกคนในองคกรดงตอไปน

- การใชขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการตามพระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551

- แนวทางการปฏบตตามขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของหนวยงาน

- เนอหาของขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของหนวยงาน

58

- สทธและวธการเกยวกบการจดการกบการปฏบตของเจาหนาทของรฐหากเกดการปฏบตทขดแยงกบขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ

• ตองรายงานการบรหารจดการและการปฏบตตามขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการของเจาหนาทในรายงานผลการปฏบตงานประจาปใหสาธารณชนรบทราบและรวมตรวจสอบ เนอหาในรายงาน ประกอบดวย

- การเตรยมการและการจดทาขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ - การเขาถงหลกคณธรรม จรยธรรม/ พนธะสญญาตาง ๆ และขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ

- การตรวจสอบการปฏบตตามขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ - การพฒนาและสงเสรมจรรยาขาราชการ - กระบวนการและการปฏบตจรงทวทงองคกร

• จดมระบบการใหรางวลและลงโทษทาอยางไร • มองคกรภายนอกและองคกรภายในททาหนาทตรวจสอบ ใหคาปรกษาแนะนา

และใหการปกปองคมครองในการเปดเผยขอมลทเกยวของกบการกระทาตาง ๆ ทขดแยงกบผลประโยชนสาธารณะ

• บทบาทหนาทความรบผดชอบของบคคลอน ๆ เชน เจาหนาทภาครฐอาวโสของหนวยงาน เจาหนาทภาครฐระดบปฏบตท วไป

นอกจากนน หากหนวยงานเนนการปฏบตในเรองใดโดยเฉพาะกตองอธบายวธปฏบตและกระบวนการตดสนใจตาง ๆ อยางละเอยดใหเปนมาตรฐานในการปฏบตแกเจาหนาทภาครฐทกคน เชน เรอง “การจดการกบความขดแยงระหวางผลประโยชนตาง ๆ กบการปฏบตตามขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ” ในกรณ ดงน

- ความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนและผลประโยชนสาธารณะ

- ความขดแยงระหวางผลประโยชนสวนตนกบหนาทราชการ

- ความขดแยงระหวางความคดเหน ความเชอสวนตน หรอศาสนากบสวนรวม

59

บทท 3 สรปขนตอนการจดทาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

ของสวนราชการ

จรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการ จะใชเปนแนวทางในการปฏบตตนของขาราชการในสวนราชการ เพอใหเกดมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมขนสงในสวนราชการ ซงจะนาไปสการไดรบความเชอถอศรทธาจากประชาชน ดงนน จรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการทจะจดทาขน จะตองตงอยบนพนฐานของคณธรรม และคณคาทไดรบการยอมรบจากทกฝายทเกยวของกบการดาเนนงานของสวนราชการ และมความชดเจน เปนรปธรรม ซงขาราชการสามารถยดถอเปนแนวทางการตดสนใจในการปฏบตงานใหถกตองและเหมาะสมในทกสถานการณ

ขนตอนการจดทาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

ขนตอนท 1 กาหนดผรบผดชอบ ทาหนาทจดทาขอบงคบจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

1. กาหนดผรบผดชอบในการจดทาจรรยาขาราชการ ไดแก คณะกรรมการจดทาจรรยาขาราชการ ซงจะประกอบดวย 1.1. ผบรหารสงสดของหนวยงานหรอผทผบรหารสงสดมอบหมายทาหนาทเปนประธาน 1.2. ตวแทนจากหนวยงานตาง ๆ ในสวนราชการ รวมทงชมรม หรอกลมทมสวน

เกยวของกบการพฒนาจรยธรรมในสวนราชการ เปนคณะทางาน 1.3. ตวแทนจากหนวยงานทร บผดชอบงานดานจรยธรรมของสวนราชการ เปน

เลขานการ

คณะกรรมการจดทาจรรยาขาราชการของสวนราชการ อาจกาหนดใหมคณะทางานรางจรรยาขาราชการ ทาหนาทจดทารางขอบงคบจรรยาขาราชการของสวนราชการ ขนมาอกคณะหนงได

2. ใหความรแกผรบผดชอบ

เมอมการแตงตงผรบผดชอบแลว หนวยงานพฒนาขาราชการของสวนราชการ จะตองเปนผรบผดชอบในการใหความร ความเขาใจแกผรบผดชอบ โดยอาจจดการฝกอบรม การสมมนา ประกอบกบการศกษาจากคมอน

60

ขนตอนท 2 ทบทวนกรอบแนวคดทเกยวของ

1. รวบรวมขอมลทเกยวของ

คณะทางานจดทารางจรรยาขาราชการ จะตองรวบรวมขอมลทเกยวของในการจดทาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ประกอบดวย

• ปจจยผลกดน หมายถง ปจจยทเปนแรงผลกดนใหสวนราชการจะตองมการดาเนนงานดานคณธรรมและจรยธรรม เชน รฐธรรมนญ พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการพลเรอน หรอกฎหมายอน ๆ รวมทงความคาดหวงของประชาชนผรบบรการ เปนตน

• บรบทของสงคมและหนวยงาน หมายถง สภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกสวนราชการ ทมผลกระทบตอพฤตกรรมการทางานของขาราชการ หรอทเปนสงทควรยดถอ เชน วฒนธรรมองคการ คณคาทสงคมยดถอ เปนตน

• ประเดนปญหาทเกดขน หมายถง สภาพปญหาทเกยวของกบพฤตกรรมการทางานทไมถกตองของขาราชการ เชน การใชระบบพวกพอง การไมตงใจและอทศตนในการทางาน เปนตน

• ทฤษฎและหลกการดานจรยธรรม หมายถง หลกการและทฤษฎทางดานจรยธรรมทควรใชเปนหลกยดถอในการประพฤตปฏบต เพอใหเกดมาตรฐานคณธรรมและจรยธรรมในสวนราชการ เชน หลกการทางศาสนา ความเฉลยวฉลาดทางจรยธรรม เปนตน

• ตวอยางความสาเรจตาง ๆ หมายถง ตวอยางของสวนราชการ หรอหนวยงานอน ๆ ทงในและตางประเทศ ทมลกษณะการดาเนนงานคลายคลงกบสวนราชการและประสบความสาเรจในการใชจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

การเกบรวบรวมขอมล สามารถกระทาไดหลายวธ เชน เกบรวบรวมจากเอกสาร การสมภาษณผทรงคณวฒ การใชแบบสอบถาม การจดประชมระดมความคดเหน เปนตน

1. ประมวลขอมล

เมอรวบรวมขอมลไดเพยงพอแลว ฝายเลขานการคณะทางานจดทารางจรรยาขาราชการจะตองประมวลขอมลทไดรบ โดยจดใหเปนหมวดหม แสดงใหเหนถงผลกระทบของปจจยแตละปจจยทมผลตอพฤตกรรมการทางานของขาราชการ

2. วเคราะหและสรปผล

61

ฝายเลขานการคณะทางานจดทารางจรรยาขาราชการ จะเปนผวเคราะหขอมลและสรปผล จดทาเปนเอกสาร เพอใชประกอบในการประชมคณะทางานรางจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมตอไป

ขนตอนท 3 จดทารางจรรยาและมาตรฐานพฤตกรรม

1. กาหนดปรชญาและคณคาทควรยดถอ

ปรชญา หมายถง ความเชอทเปนหลกในการปฏบตในเรอง ตาง ๆ เปนสงทเกดจากการสงสมประสบการณมาเปนระยะเวลานาน เชน ความเชอทางศาสนา ความเชอในอานาจเหนอธรรมชาต เปนตน

คณคา คานยม หมายถง สงทยดถอวาเปนสงทมคา การประพฤตปฏบตใด ๆ จะเปนไปเพอตอบสนองตอคณคาเหลาน เชน การใหคณคากบหลกวชาการในการปฏบต การใหคณคากบความเสมอภาค เปนตน

ปรชญาและคณคาทควรยดถอ เปนหวใจสาคญของจรรยาขาราชการทผปฏบตตามจรรยาจะตองมรวมกน จงจะสามารถนาไปสการปฏบตทเปนแนวทางเดยวกนได

การกาหนดปรชญาและคณคาทควรยดถอ จะไดมาจากผลการวเคราะหขอมลทเกยวของ คณะทางานรางจรรยาขาราชการจะตองนาปรชญาและคณคาตาง ๆ ทรวบรวมไดมาพจารณาทาความเขาใจรวมกน และตดสนใจวาคณคาใดเปนคณคาทสวนราชการควรยดถอ เพอใหขาราชการยดถอและปฏบต

คณคาทควรยดถอจะตองมคาอธบายความหมายทเขาใจตรงกน คณะทางานฯ จะตองอภปรายถงคณคาแตละคณคา จนกระทงเกดความเขาใจความหมายของคณคาเหลานนไดตรงกน

คณคาทควรยดถอ สวนหนงจะมาจากคานยมสรางสรรคตาม พ.ร.บ.ระเบยบขาราชการพลเรอน อนไดแก

• การยดมนและยนหยดทาในสงทถกตอง • ความซอสตยสจรตและความรบผดชอบ

• การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและสามารถตรวจสอบได

• การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

62

• การมงผลสมฤทธของงาน

นอกจากน สวนราชการจะตองกาหนดคณคาทควรยดถอทสอดคลองกบการดาเนนงานของสวนราชการเพมอกตามความจาเปน แตไมควรใหมมากเกนไป เนองจากจะทาใหปฏบตไดยาก

กรณทมขอเสนอคณคาทควรยดถอจานวนมาก ใหพจารณาจดกลมใหมจานวนลดลง หรอจดลาดบความสาคญ แลวเลอกเฉพาะเรองทมความสาคญในลาดบสง

อยางไรกตาม ไมมขอจากดในเรองของจานวนคณคาทควรยดถอ วาควรจะมจานวนมากนอยเพยงใด ใหพจารณาถงความสามารถในการนาไปปฏบตเปนสาคญ

2. กาหนดมาตรฐานพฤตกรรม

เนองจากคณคาทควรยดถอ มลกษณะทเปนนามธรรม และเปนเพยงกรอบกวาง ๆ ทจะนาไปใชเปนแนวทางปฏบต ดงนน จงจะตองมการกาหนดมาตรฐานพฤตกรรม ซงหมายถง พฤตกรรมทเหมาะสม ทแสดงวาผปฏบตไดปฏบตตามคณคาทยดถอนนแลว

การกาหนดมาตรฐานพฤตกรรมน คณะทางานรางจรรยาขาราชการจะตองพจารณาจากบรบทของสวนราชการ มาตรฐานพฤตกรรมทกาหนดขนน จะตองเปนพฤตกรรมทสามารถปฏบตไดและสอดคลองกบลกษณะงานทปฏบตอยเปนประจา เชน การกาหนดเรองการรบเลยงจากคสญญาของสวนราชการ จะมความจาเปนสาหรบสวนราชการทมการทางานในลกษณะทเปนสญญาจางเปนประจา เปนตน

ประเดนสาคญในการพจารณากาหนดมาตรฐานพฤตกรรม ไดแก

• เปนเรองสาคญทมผลกระทบตองานมาก

• ความสามารถในการปฏบตตามมาตรฐานนน

• ความสอดคลองกบลกษณะงาน

• โอกาสทพฤตกรรมนนจะเกดขนมมากนอยเพยงใด

อยางไรกตาม มาตรฐานพฤตกรรมกอาจจะไมสามารถครอบคลมพฤตกรรมทกพฤตกรรม หรอสถานการณทกสถานการณได แตสงทกาหนด จะตองสามารถใชเปนแนวทางในการตดสนใจกระทาหรอไมกระทาสงใดของขาราชการ ทแสดงใหเหนถงการยดถอในคณคาทสวนราชการกาหนดได

63

3. กาหนดกลไกการควบคม

นอกจากมาตรฐานพฤตกรรมแลว สงทสาคญอกประการ คอ กลไกการปฏบต ซงคณะทางานรางจรรยาขาราชการจะตองกาหนดไวอยางชดเจนในรางจรรยาน กลไกทสาคญทจะตองกาหนดไว ไดแก

• การใหคาปรกษาแนะนา ในกรณทขาราชการไมมนใจในสงทกาลงจะกระทาหรอกระทาไปแลว วาจะถกตองตามจรรยาขาราชการของสวนราชการหรอไม รวมถงการเขาถงแหลงขอมลทเกยวของดวย

• การรองเรยนหรอแจงเหต ในกรณทพบเหนการกระทาทละเมดจรรยาขาราชการ หรอสถานการณทอาจนาไปสการกระทาทละเมดจรรยาขาราชการ

• การตรวจสอบพฤตกรรมหรอการกระทาตามคารองเรยนหรอการแจงเหตนน

• การใหรางวลและการลงโทษ จากการกระทาหรอไมกระทาตามจรรยาขาราชการ

ขนตอนท 4 นาเสนอ และรบฟงความคดเหนจากผทมสวนเกยวของทกฝาย

1. จดทาเอกสารรางจรรยาขาราชการ

เมอคณะทางานรางจรรยาขาราชการจดทารางจรรยาขาราชการเสรจแลว ฝายเลขานการคณะทางานรางจรรยาขาราชการจะตองจดทารางจรรยาฯ นเปนเอกสารและสอทผมสวนเกยวของสามารถเขาถงได ในจานวนทเพยงพอ

2. เผยแพรเอกสารใหทกฝายทเกยวของ

ฝายเลขานการคณะทางานรางจรรยาขาราชการจะตองแจกจายเอกสารและสอทผลต ไปยงผทมสวนเกยวของทกฝาย ทงในและนอกสวนราชการ เพอใหศกษารางจรรยาฯน ผทมสวนเกยวของ เชน

• ขาราชการ พนกงาน และลกจางทกคน

• ประชาชนผรบบรการ • ฝายการเมองทเกยวของ • ภาคเอกชนททางานรวมดวยหรอเปนคสญญา

64

3. กาหนดชองทางแสดงความคดเหน

ในการเผยแพรเอกสารและสอออกไปนน จะตองระบชองทางทผมสวนเกยวของเหลานนจะสามารถแสดงความคดเหนตอรางจรรยาขาราชการนได

ชองทางการรบฟงความคดเหน ประกอบดวย

• การใชแบบสอบถาม ซงสามารถแนบไปพรอมกบรางจรรยาฯ น และกาหนดใหสงกลบในระยะเวลาทเหมาะสม

• การใชสออเลกทรอนคส เชน อนทราเนต หรออนเตอรเนต เปนตน

• การใชกลองรบความคดเหน

• การจดประชมระดมความคดเหน

• การสมภาษณ

4. รวบรวมความคดเหน

เมอครบกาหนดระยะเวลาในการเปดรบฟงความคดเหนจากผทมสวนเกยวของทกฝายแลว ฝายเลขานการคณะทางานรางจรรยาขาราชการกจะตองรวบรวมความคดเหนทไดทงหมด ประมวลและจดทาเปนเอกสารนาเขาทประชมคณะทางานฯ เพอปรบปรงรางจรรยาขาราชการอกครง

5. ปรบปรงรางจรรยา

ทประชมคณะทางานรางจรรยาขาราชการ จะตองนาความคดเหนทไดรบจากผทม สวนเกยวของมาพจารณาปรบปรงรางจรรยาขาราชการ จนกระทงไดจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมทเหมาะสมทจะประกาศใช แลวจงนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมทรางขน นาเสนอตอคณะกรรมการจดทาจรรยาขาราชการของสวนราชการ ใหความคดเหนและแกไขปรบปรงเปนครงสดทาย กอนทจะนาไปสข นตอนการประกาศใช

ขนตอนท 5 ประกาศใช

1. นาเสนอฝายบรหารเพอใหเหนชอบ

กอนทจะนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมไปประกาศใชในสวนราชการ จะตองไดรบความเหนชอบจากทประชมฝายบรหารสวนราชการอกครงหนง เพอใหเกดการ

65

คณะกรรมการจดทาจรรยาขาราชการของสวนราชการ จะเปนผเสนอรางจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมนตอฝายบรหารของสวนราชการ และใหผบรหารระดบสงลงนามรบทราบและใหการสนบสนนในตอนทายของจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม กอนทจะนาไปประกาศใช

2. จดทาเอกสารเผยแพร

หนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม จะเปนผผลตเอกสารจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม รวมทงสอในรปแบบอนๆ เพอเผยแพรใหกบผทมสวนเกยวของทกฝาย โดยจะตองมนใจไดวา ทกคนจะไดรบสาเนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม คนละ 1 ชด และจะตองมเกบรกษาไวในสถานทททกคนสามารถเขาถงไดสะดวกอกสวนหนงดวย

3. ประชาสมพนธตอสาธารณะ

หนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม และหนวยงานบรหารทรพยากรบคคล จะตองทาหนาทเผยแพรและประชาสมพนธตอสาธารณะใหทราบถงการประกาศใชจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการ รวมทงรบทราบสาระสาคญของจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการดวย เพอใหสาธารณะไดเขามามสวนรวมในการสอดสองดแลการปฏบตตนของขาราชการตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมนดวย

4. ใหความรแกผเกยวของ

หนวยงานพฒนาทรพยากรบคคลของสวนราชการ จะตองจดการฝกอบรมและใหความรเรองจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมแกขาราชการ พนกงานและลกจางของสวนราชการทกคนกอนทจะไปสการปฏบต รวมทงขาราชการ พนกงาน และลกจางทจะเขามาทางานใหมดวย

66

รปแบบของการเขยนจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

รปแบบของการเขยน ประกอบดวย

1. คานาหรอบทนา

เรมตนดวยประโยคทบอกจดมงหมายของการจดทาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ความสาคญทมตอการปฏบตหนาทราชการของสวนราชการ ปรชญาทยดถอ เชน การยดมนในหลกการทถกตอง ความรบผดชอบตอสาธารณะ เปนตน

กาหนดบทบาทของสวนราชการในการใหบรการสาธารณะและจบลงดวยความคาดหวงของผบรหารระดบสงทจะรกษามาตรฐานไวไดดวยความรวมมอของทกฝายในองคกร

2. หลกการและคณคาทสวนราชการยดถอ

สวนราชการมหลกการหรอมคณคาทยดถอในการปฏบตราชการอยางไร เพอใหสวนราชการสามารถปฏบตราชการไดบรรลผลสมฤทธตามเจตนารมณของการกอตงสวนราชการนน

หลกการและคณคาเหลาน อาจระบใหชดเจนไปตามกลมเปาหมายตาง ๆ ทสวนราชการเกยวของดวย ไดแก

• ประชาชนผรบบรการเชน ความสมพนธกบประชาชน ความสาคญของความพงพอใจของผรบบรการ และความเชอถอตอขอตกลงในการใหบรการ

• สงคมและชมชน เชน การปฏบตตามกฎหมายดวยจตวญญาณ ขอผกพนในการปกปองและรกษาสงแวดลอม การมสวนรวมของสวนราชการและขาราชการในกจกรรมของสงคม การสนบสนนการศกษาและการกศล

• ฝายการเมองผกาหนดนโยบาย เชน การใหพนธะสญญาตอความสาเรจตามนโยบายในเวลาทกาหนด

• ขาราชการ พนกงานและลกจางของสวนราชการ เชน นโยบายเกยวของกบเงอนไขการทางาน การเลอกสรร การพฒนาและฝกอบรม การใหรางวล สขภาพ ความปลอดภยและความมนคง ความเสมอภาคในโอกาส ความแตกตางกน ฯลฯ การใชทรพยสนของราชการ

67

• เอกชนททาธรกจรวมหรอคสญญาของสวนราชการเชนความพรอมในการชาระเงน ความรวมมอในการบรรลถงคณภาพและประสทธภาพ ไมมการรบหรอใหสนบน

3. การนาไปปฏบต

กระบวนการกาหนดกฎเกณฑและการนาไปใช วธการใหคาปรกษาหารอ การตอบคาถามและการฝกอบรมเจาหนาท

4. การสรางหลกประกน การรายงานและทบทวน

วธการวดผลความสาเรจของการใชกฎเกณฑน การรายงานผลไปยงคณะกรรมการ กระบวนการทบทวนเพอใหทนสมย

การนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมไปใชในสวนราชการ

เมอจดทาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการเสรจสนแลว สงทสาคญยงกวาการจดทา คอ การนาไปใชใหเกดประโยชนตามเจตนารมณของจรรยาขาราชการนน

ปจจยทจะกอใหเกดความสาเรจในการปฏบตนน จะตองประกอบดวยองคประกอบหลกสองสวน คอ

• ตวบคคลทเกยวของในการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการทกฝาย จะตองยอมรบและรวมกนปฏบตตาม และ

• จะตองมระบบหรอกลไกสงเสรมและสนบสนนการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการ เชน การควบคมและรายงาน การใหรางวลและการลงโทษ เปนตน

68

ขนตอนการนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมไปใชในสวนราชการ

ขนตอนท 1 การสรางความเขาใจและการยอมรบ

1. จดการฝกอบรมใหความร

หนวยงานพฒนาทรพยากรบคคลของสวนราชการ มหนาท

• จดการฝกอบรมและใหความรเรองจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมแกขาราชการ พนกงานและลกจางของสวนราชการทกคนกอนทจะนาจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมไปสการปฏบต

• ใหความรเรองจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมแกขาราชการ พนกงาน และลกจางทจะเขามาทางานใหม

• จดใหมการฝกอบรมหรอใหความรเรองจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม แกขาราชการ พนกงานและลกจางของสวนราชการอยางสมาเสมอ

2. ทดสอบความเขาใจ

การฝกอบรมหรอใหความรเรองจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมทกครง จะตองมการทดสอบความรและความเขาใจของผเขารบการฝกอบรมและจะตองมเกณฑการผานการทดสอบในระดบสงดวย

3. ทาขอตกลงในการปฏบตตาม

หลงจากเสรจสนการฝกอบรม กอนทจะลงมอปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ขาราชการ พนกงานและลกจางของสวนราชการทกคน จะตองลงลายมอชอแสดงการยอมรบเงอนไขตาง ๆ ทระบไวในจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

ขนตอนท 2 การประกาศและบงคบใช

1. กาหนดกลไกในการนาไปปฏบต ไดแก

• การควบคมดแล

• การใหคาปรกษาแนะนา

69

• การแจงเหต

• การตรวจสอบและแกไข

2. ชแจงบทบาทใหผเกยวของทราบ ผบรหารระดบสง

• สรางและรกษาโครงสรางพนฐานสาหรบนโยบาย กระบวนงาน ขอตกลงและการฝกอบรม ตาง ๆ ทสอดคลองและสนบสนนตอการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• สรางกระบวนการดาเนนงานทจะกอใหเกดผลในทางปฏบตตอจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• แสดงภาวะความเปนผนาทมจรยธรรมอยางสงทสามารถมองเหนได และเปนตวแบบในการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ และใหความชดเจนกบผใตบงคบบญชาในการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• รบผดชอบในการควบคม กากบดแลและสงเสรมใหมการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ดวยความเคารพในตวขาราชการ

• สงเสรมบรรยากาศการทางานใหเออตอการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ซงจะตองมการสอสารแบบสองทางทเปดเผยและซอสตย สาหรบทกคนในการพดคยหรออภปรายในประเดนทเกยวของกบจรยธรรม และมความตนตวกบการตรวจสอบพฤตกรรมทไมถกตอง เสรมแรงใหพฤตกรรมทมจรยธรรม และจดการกบการไมปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• ทาใหแนใจไดวาผใตบงคบบญชาจะมไดเขารบการฝกอบรมดานจรยธรรมอยางสมาเสมอ

หนวยงานบรหารและพฒนาทรพยากรบคคล

• การกาหนดวธการทจะทาใหแนใจวาพนกงานไดรบทราบและเขาใจจรรยาขาราชการของสวนราชการแลว

• ตรวจสอบและปรบปรงกระบวนการทางานดานบรหารทรพยากรบคคลใหสอดคลองและสงเสรมการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• วางแผนและดาเนนการจดการฝกอบรมดานจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการเปนไปอยางทวถงและสมาเสมอ

70

• กาหนดใหมการประเมนพฤตกรรมของขาราชการในดานทเกยวของกบการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการเปนสวนหนงของการประเมนผลการปฏบตราชการ

• เปนตวอยางทดในการประพฤตปฏบตดวยการยดมนในหลกการทถกตอง

ผบงคบบญชา/หวหนางาน

• กระตนใหเกดสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการทจะนาประเดนทางดานจรยธรรมมาพดคยแลกเปลยนความคดเหน

• ดแลใหผใตบงคบบญชาไดรบการฝกอบรมดานจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการอยางทวถง

• จดใหมเอกสารทเกยวของกบจรรยาขาราชการของสวนราชการในสถานททางาน ซงผใตบงคบบญชาสามารถเขาถงได

• ใหมการสนทนาเกยวกบหลกการหรอความถกตองในระหวางการบงคบบญชาหรอในระหวางการใหคาแนะนาในการทางาน

• อภปรายประเดนเกยวกบจรยธรรมและจรรยาขาราชการของสวนราชการในการประเมนผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา

• ประพฤตตนเปนแบบอยางทดดวยการปฏบตทยดมนในหลกการทถกตอง

ตวขาราชการ

• อาน ทาความเขาใจและยอมรบในจรรยาขาราชการของสวนราชการน รวมทงเกบสาเนาของจรรยาขาราชการของสวนราชการไวกบตวเพอการอางอง

• มสวนรวมในการพดคย อภปรายแลกเปลยนความคดเหนในประเดนทเกยวของกบจรยธรรม

• ปฏบตตามจรรยาขาราชการของสวนราชการ ดวยการยดมนในหลกการทถกตอง สอดคลองกบกฎหมาย ระเบยบขอบงคบ ทงดวยลายลกษณอกษรและจตวญญาณ

• รวมกบผบงคบบญชาและเพอนรวมงาน สนบสนนและเสรมสรางพฤตกรรมและบรรยากาศการทางานทมจรยธรรม

• เขารวมการฝกอบรมทเกยวของ รวมทงแสวงหาความร ความเขาใจเพมเตมตามโอกาสทม

71

• ในกรณทไมมนใจวาสงทตนเองจะกระทาลงไป เปนสงทถกตอง เหมาะสมหรอไม ใหนาเรองนนไปปรกษากบผบงคบบญชา หรอปรกษากบหนวยงานบรหารทรพยากรบคคล หรอหนวยงานทไดรบมอบหมายใหควบคมดแลเรองจรรยาขาราชการของสวนราชการ

• ตองแจงใหผบงคบบญชา หรอหนวยงานบรหารทรพยากรบคคล หรอหนวยงานทไดรบมอบหมายใหควบคมดแลเรองจรรยาขาราชการของสวนราชการใหทราบถงการฝาฝนขอบงคบจรรยาขาราชการของสวนราชการ ของขาราชการคนอนทนทททราบถงการกระทานน

ขนตอนท 3 สรางกลไกในการสงเสรมและสนบสนน

1. จดระบบขอมลทสามารถเขาถงได

จรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม เปนเพยงกรอบและแนวทางในการปฏบตเพอใหเกดมาตรฐานทางคณธรรมและจรยธรรมในสวนราชการ ไมสามารถจะกาหนดพฤตกรรมทควร หรอไมควรปฏบตไดครบถวนทกพฤตกรรมหรอทกสถานการณ ดงนน ในการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม จงจะตองมแหลงขอมลไวใหขาราชการคนควาหาความร และใชในการอางองได

หนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม จะตองเปนผจดระบบขอมลทเกยวของไวใหขาราชการสามารถเขาไปคนควาหาความรไดอยางสะดวก ซงอาจจะอยในรปของ หนงสอ เอกสาร หรอสอตาง ๆ

2. จดใหมผตความและใหคาแนะนาในการปฏบต

โดยปกต หนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม จะทาหนาทตความและใหคาปรกษาเกยวกบจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม เพอใหการปฏบตตามเปนไปในทศทางเดยวกน

แตอยางไรกตาม หนวยงานนเพยงหนวยเดยว อาจไมสามารถใหคาแนะนาไดอยางทวถง ดงนน จงอาจกาหนดใหมหนวยงานหรอบคคลอนทาหนาทนเพมเตมดวย ทงน จะตองไดรบการพฒนาใหมความรความเขาใจอยางถองแทกอนทจะทาหนาทน

72

3. การใหรางวลและลงโทษ

การใหรางวลและการลงโทษเปนสงทจะสนบสนนการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมไดอยางด การใหรางวลสามารถทาไดหลายวธ เชน

• กาหนดใหเรองนเปนสวนหนงของการประเมนผลการปฏบตงานตามปกต หรอ

• ใหมการตงรางวลสาหรบเรองนไวเปนการเฉพาะ

ผละเมดจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม สวนหนงอาจจะเปนการกระทาผดวนยดวย จงตองนาเรองนเขาสกระบวนการดาเนนการทางวนย สวนการกระทาผดทไมเกยวของกบวนย จะตองมการกาหนดบทลงโทษทางสงคมหรอทางการบรหารขนใหม

ขนตอนท 4 การทบทวนจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการ

1. กาหนดระยะเวลาในการทบทวนทชดเจน

คณะกรรมการจดทาจรรยาขาราชการของสวนราชการ จะเปนผกาหนดระยะเวลาในการตดตามผลการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม และการทบทวนแกไขจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม

ระยะเวลาในการตดตามผลการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ไมควรเกน 6 เดอน ตอครง และระยะเวลาในการทบทวนแกไขจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ไมควรเกนกวา 3 ป (ตามวาระของคณะกรรมการกากบดแลจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม)

2. มระบบการเกบขอมลทเกยวของ

หนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมและหนวยงานบรหารทรพยากรบคคล จะตองมหนาทรวมกนในการจดระบบขอมลทเกยวของกบจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม เชน ขอมลเกยวกบการกระทาผดตาง ๆ เปนตน

73

ขนตอนท 5 การรายงานผลการดาเนนงานตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของสวนราชการ

หนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม จะเปนผกาหนดรปแบบและระยะเวลาการรายงานผลใหสอดคลองกบระบบการรายงานผลการปฏบตงานของสวนราชการ

ผบงคบบญชาในแตละระดบชน จะเปนผรายงานผลการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรมของผใตบงคบบญชาไปยงหนวยงานรบผดชอบ ทาหนาทดแลเรองการปฏบตตามจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม ซงหนวยงานน จะทาหนาทสรปผลการดาเนนงานในภาพรวมเสนอตอคณะกรรมการกากบดแลจรรยาขาราชการและมาตรฐานพฤตกรรม และฝายบรหารของสวนราชการ และจดทาเปนรายงาน ซงอาจกาหนดใหเปนสวนหนงของรายงานผลการปฏบตงานประจาปของสวนราชการกได

74

บทท 4 การพฒนาจตใจและพฤตกรรม จรยธรรมการปฏบตงาน

การขบเคลอนจรรยาขาราชการพลเรอนและพฤตกรรมตามจรรยาของขาราชการพลเรอนในระดบบคคล และนโยบายจาเปนตองเนนทการพฒนาจตใจและพฤตกรรมของบคคลเปนสาคญ โดยใชองคความรทางจตวทยาเปนหลกรวมกบความรจากสาขาวชาอน ๆ ทางดานพฤตกรรมศาสตร สงคมศาสตร และรฐศาสตร เปนการบรณาการองคความรแบบสหวทยาการ ในการนามาใชเพอพฒนาและประเมนบคคล

การกาหนดจรรยาขาราชการเพอการพฒนา

ม 7 ขนตอน คอ

เรมจากประโยชนทตองการจะไดรบจากสงทกาหนดขน คอ

กอน กาหนด

1) ประโยชนสงสด แก ประชาชน และประเทศ 2) ประโยชนในการสงเสรม พฒนาใหเกดการปฏบต ตามจรรยา

หลง

กาหนด

4) รสาเหตตาง ๆ ทตองการจดการพฒนา 5) จดการพฒนาทสาเหตเหลานน 6) จรรยาขาราชการมมาก 7) มมาตรการอนรกษขาราชการทด และพฒนาขาราชการเขามาใหม ขาราชการไมด

กาหนด กาหนดจรรยาขาราชการ ตรวจอาการ 3)

75

เมอหนวยงานของทานไดกาหนดขอบงคบวาดวยจรรยาขาราชการ โดยผานกระบวนการทเจาหนาทภาครฐในหนวยงานและผมสวนไดสวนเสยไดรวมกาหนดจะทาใหเกดการยอมรบ ตระหนกในความสาคญ และภายใตขอบงคบวาดวยจรรยา ซงประกอบดวยหลกการ เหตผล เจตนารมณทแสดงใหเหนวา ทาไมจงตองกาหนด “คณธรรม” หลก เพอยดถอในการปฏบตหนาท พรอมดวยกาหนดเปาหมายทคาดหวง ซงขอเสนอแนะเปาหมาย 4 ประการเปนตวอยาง เพอนาไปสการกาหนดพฤตกรรมทตองการ

ภาพ 4.1 ความสมพนธของเปาหมาย พฤตกรรมของขาราชการ และสาเหตทางจตใจทตองจดการ พฒนา (ศ.ดร.ดวงเดอน พนธมนาวน, 2551)

หนาทสาคญตอไปของหนวยงานและผบรหารระดบสงคอ จะตองกาหนดหลก แนวทาง/วธการทหนวยงานจะสามารถเพม อนรกษการปฏบตตามจรรยาขาราชการของสมาชกขององคกร การกาหนดหลกแนวทางเสรมสรางและอนรกษการปฏบตตามจรรยาขาราชการ

1) เพอชมชน-สงคม 2) เพองานอาชพ-วชาชพ

อยางมจรยธรรม) (พฤตกรรม OCB

พฤตกรรมหวหนา

4) เพออนาคตตนและสวนรวม

พฤตกรรมไมเบยดเบยนตนเอง

พฤตกรรมตามหลกปรชญา

พฤตกรรมคบคนด

รบผดชอบตอหนาท

มนษยชน/ คนไข/ นร./ ปชช

การอยางเครงครด

องคกร (OCB)

พฤตกรรมรวมมอกบฝายตางๆ

พฤตกรรมพฒนาตน

76

กอนทหนวยงานจะไดกาหนดหลกแนวทางเสรมสรางและอนรกษการปฏบตตามจรรยาขาราชการใหกบสมาชกขององคกร องคกรสามารถใชวธการปองกนตงแตตนคอ การสรรหาบคคลเขาทางาน ในอนาคตตองผลกดนใหมการกาหนดเงอนไขคณสมบตดานคณธรรม จรยธรรม เปนเงอนไขประการหนงในการสรรหาบคคลเขารบราชการ

สาหรบการจดการในหนวยงาน สามารถแบงงานเปน 3 ดาน

- ดานสงเสรมใหมการปฏบตตามจรรยาขาราชการใหเพมขนสาหรบผทมจรรยาการปฏบตงานอยนอย - ดานอนรกษใหผทมการปฏบตตามจรรยาขาราชการอยในปรมาณทมากอยแลวใหจรรยาเหลานนดารงอย - ดานปองกนอปสรรคของการปฏบตตามจรรยาขาราชการ

ตวอยาง

ตาราง 4.1 วธการจดการ “การปฏบตตามจรรยาขาราชการ” ในองคกร

การจดการ

สภาพการทางานประจาวน โครงการพเศษ

อน ๆ องคกร หวหนา

ลกษณะของหนวยงาน การพฒนา

การสรางคณภาพชวต

สงคม กายภาพ

สงเสรม

ระบบบรหาร

กฎ ระเบยบ

การใหการ

สนบสนนตางๆ

ประเภทของหวหนาแบบนาการ

เปลยนแปลง

การมตนแบบ

เครองอานวยความสะดวก

อนรกษ

การปองกน

การกาหนดระดบการจดเพอสรางคณภาพชวต

77

หนวยงานสามารถยดหลกการบาบดความตองการของมนษย

ตาราง 4.2 การกาหนดระดบการจดการเพอสรางคณภาพชวต

ระดบของการบาบดความตองการ Work – Force Base Work - Life Balance

กจกรรมพเศษ

ระดบสง

5. การทาประโยชนเพอสวนรวมและการเขาใจตนเองอยางแทจรง

4. การสรางความภาคภมใจ (เกยรตยศ

ชอเสยง ความกาวหนา)

ระดบกลาง

3. การเปนทยอมรบและการมเพอนใน

สงคม

ระดบตน

2. การมความมนคงปลอดภย

1. การสนองความตองการดานปจจย 4

คมอฉบบนจะใหขอเสนอแนะการพฒนาใหขาราชการมพฤตกรรม ตามจรรยาขาราชการ ซงจาเปนตองพฒนาทสาเหต โดยยดรปแบบปฏสมพนธนยม (Interactions Model) ซงบงชวาสาเหตของพฤตกรรมมนษยประกอบดวยสาเหต 4 ประเภท คอ 1) สาเหตทางดานสถานการณปจจบนทสนบสนนหรอขดขวางพฤตกรรมทคาดหวง 2) สาเหตทางจตใจเดมของผกระทา 3) สาเหตดานจตลกษณะตามสถานการณปจจบน 4) อทธพลรวมระหวางลกษณะสถานการณปจจบนกบจตลกษณะเดมทสงผลตอพฤตกรรมทคาดหวง (Magnusson & Endler 1977, Tett & Burnett 2003: ดวงเดอน พนธมนาวน 2541)

78

1

2

3

4 4

ภาพ 4.2 สาเหต 4 สาเหตทมอทธพลผลกดนพฤตกรรมมนษย

เนองจากมหลกฐานทางวชาการ ซงสอดคลองกบความเหนของผทรงคณวฒตางประเทศ พบวา การทาตามหลกการจากตางประเทศโดยไมพจารณาปรบปรงใหเหมาะสมกบจตใจและพฤตกรรมของคนไทย ตลอดจนสถานการณแบบไทยๆ อาจทาใหเกดผลตรงกนขาม อาทเชน การพฒนาหวหนาหนวยงานและองคกรตามแบบตางประเทศ พบวาเสยคาดาเนนการไปมากแตไมเกดผลดในประเทศไทย (ดวงเดอน พนธมนาวน, 2546) ดงนน การแนะนาการพฒนาในคมอนจงไดยดหลกองคความรทสรางโดยนกจตพฤตกรรมศาสตรไทย ทไดคนควาอยางตอเนองกวา 30 ป สรางองคความรเพอพฒนาจตใจ และพฤตกรรมของประชาชนไทย ในเชงรกและเชงบวก เสรมสรางคณสมบตทดงาม และปองกนการเกดลกษณะทไมนาปรารถนา ซงแนวทางนเปนทยอมรบอยางกวางขวางในวงวชาการทางจตวทยานานาชาต (Seligman และคณะ 2000) โดยมทฤษฎตนไมจรยธรรม (ดวงเดอน พนธมนาวน 2538 และ 2548) สรางจากงานวจยในประเทศไทย และไดมการสรางหลกสตรและชดฝกอบรมผานการวจยเชงทดลองไดผลเชงประจกษ และสอดคลองกบบรบทของสงคมไทย

ลกษณะสถานการณปจจบน

ทเอออานวยแกพฤตกรรม - - ทขดขวางพฤตกรรม - -

พฤตกรรมของบคคล

จตลกษณะตามสถานการณ - ทศนคตตอพฤตกรรม จตล - กษณะเดมของบคคล -

- - -

79

ภาพ 4.3. ทฤษฎตนไมจรยธรรม แสดงจตลกษณะพนฐาน และองคประกอบ

ทางจตใจของพฤตกรรมทางจรยธรรม

การพฒนาคานยมหลกโดยการพฒนาจตลกษณะและพฤตกรรม

1. กรณคานยมหลกตามประมวลจรยธรรม

ตาราง 4.3 วเคราะหการพฒนาคานยมหลก (Core Value) ของมาตรฐานจรยธรรม สาหรบผดารงตาแหนงทางการเมองและเจาหนาทของรฐตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550

คานยมหลก จตลกษณะและพฤตกรรมทตองพฒนา

1. การยดมนในคณธรรมและจรยธรรม 1. ผลจากการพฒนาขอ 2-8 และทศนคตทดตอคณธรรม จรยธรรม

2. การมจตสานกทด ซอสตย สจรต และ 2.

รบผดชอบ

พฒนาจตแบบบรณาการ (แรงจงใจใฝ

สมฤทธเหตผลเชงจรยธรรม การควบคมตน และพฤตกรรมซอสตยในงาน)

80

คานยมหลก จตลกษณะและพฤตกรรมทตองพฒนา

3. การยดถอประโยชนของประเทศชาตเหนอกวาประโยชนสวนตนและไมมผลประโยชนทบซอน

3. เหตผลเชงจรยธรรม

4. การยนหยดทาในสงทถกตองเปนธรรมและถกกฎหมาย

4. เหตผลเชงจรยธรรมและการมงอนาคตควบคมตน

5. การใหบรการแกประชาชนดวยความรวดเรว มอธยาศยและไมเลอกปฏบต

5. การมงอนาคต ควบคมตน แรงจงใจใฝ

สมฤทธ และเหตผลเชงจรยธรรม 6. การใหขอมลขาวสารแกประชาชนอยาง

ครบถวน ถกตองและไมบดเบอนขอเทจจรง 6. พฤตกรรมซอสตยในงาน

7. การมงผลสมฤทธของงาน รกษามาตรฐาน มคณภาพ โปรงใส และตรวจสอบได

7. แรงจงใจใฝสมฤทธ และการมงอนาคตควบคมตน

8. การยดมนในระบอบประชาธปไตย อนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

8. การพฒนาอตตลกษณแหงอโก ดานการเมองการปกครอง

9. การยดมนในหลกจรรยาวชาชพขององคการ 9. ผลจากการพฒนา 2-8 และทศนคตทดตอพฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน

จากตารางการวเคราะหสามารถสรปไดวา คานยมหลกทง 9 ขอ สมพนธซงกนและกน และประกอบดวยองคประกอบซา ๆ กน เปนองคประกอบของจตใจ (บทวเคราะหของ ศ.ดร. ดวงเดอน พนธมนาวน, 16 กรกฎาคม 2551)

ตาราง 4.4 วเคราะหการพฒนาคานยมหลก (Core Values) จรรยาขาราชการพลเรอนตาม พระราชบญญตระเบยบขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 และคานยมหลกจากผล การศกษา

คานยมหลก จตลกษณะและพฤตกรรมทตองพฒนา

1. การยดมนและยนหยดในสงทถกตอง 1. เหตผลเชงจรยธรรมและลกษณะมงอนาคตควบคมตน

2. ความซอสตยสจรตและรบผดชอบ 2. แรงจงใจใฝสมฤทธ เหตผลเชงจรยธรรมการควบคมตน และพฤตกรรมซอสตยในงาน

3. การปฏบตหนาทดวยความโปรงใสและตรวจสอบได

3. พฤตกรรมซอสตยในงาน และการมงอนาคตควบคมตน

4. การปฏบตหนาทโดยไมเลอกปฏบตอยางไมเปนธรรม

4. ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน เหตผลเชงจรยธรรม และแรงจงใจใฝสมฤทธ

81

คานยมหลก จตลกษณะและพฤตกรรมทตองพฒนา

5. การมงผลสมฤทธของงาน 5. แรงจงใจใฝสมฤทธ และพฤตกรรมมงผลสมฤทธ

6. การเปนพลเมองดของประเทศ 6. เอกลกษณแหงอโกดานชาตนยม เหตผลเชงจรยธรรม พฤตกรรมประชาธปไตย

คานยมหลก จตลกษณะและพฤตกรรมทตองพฒนา

7. การดาเนนชวตโดยหลกเศรษฐกจพอเพยง 7. เหตผลเชงจรยธรรม ลกษณะมงอนาคตควบคมตน พฤตกรรมการคดเชงเหตผล

82

ปฏสมพนธในตน

ปจจยเหต ดานจตลกษณะเดม

• ความยดมนในคณธรรม กลายนหยดในสงท

ถกตอง

• ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน

• แรงจงใจใฝสมฤทธ

• เหตผลเชงจรยธรรม

• ลกษณะชาตนยม

• • •

•

ลกษณะสถานการณปจจบน

การทจรตคอรรปชน

ระบบจรยธรรม-ธรรมาภบาล

การสนบสนนจากหนวยงาน

การสนบสนนจากคนรอบขาง

พฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน

• พฤตกรรมตามรอยพระยคลบาท

• พฤตกรรมบรการประชาชน

• พฤตกรรมตามคานยมสรางสรรค 5 ประการ

• พฤตกรรมสนบสนนหนวยงาน เพอนรวมงานรฐบาล

ฯลฯ

พฤตกรรมพลเมองด • พฤตกรรมเคารพสทธมนษยชน

• พฤตกรรมเคารพกฎหมาย

• พฤตกรรมไมเบยดเบยนตนเอง ผอนและ

สงแวดลอม

พฤตกรรมของคนดและเกง

จตลกษณะตามสถานการณ

• ทศนคตทดตอการทางานราชการ

• คานยมตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

• คณธรรม-คานยมตามพระราชบญญตระเบยบ

ขาราชการพลเรอน

ฯลฯ

ภาพ 4.4 ความสมพนธของตวแปรในการวจยและพฒนา ตามรปแบบทฤษฎปฏสมพนธนยม

83

คมอฉบบนจะไดนาเสนอแนะหลกสตรชดฝกอบรมวธการพฒนาของสานกงาน ก.พ.ทสามารถจะใหการสนบสนนกบสวนราชการตาง ๆ โดยหลกสตรทพฒนาขนอาศยองคความรดานจตพฤตกรรมศาสตร ซงพบวาการทขาราชการจะมพฤตกรรมตามจรรยาขาราชการเกดขนไดอยางยงยนถาวรเกดจากสาเหตภายนอกและภายในจตใจดงกลาวขางตน และสาเหตทางจตใจเปนสาเหตทสาคญทสด เนองจากแมขาราชกาจะอยในระบบราชการและมสภาพแวดลอมเดยวกน ยงมพฤตกรรมทแตกตางกน นอกจากนน หลกสตรและชดฝกอบรมทเสนอแนะ ยงไดผานการวจยเชงทดลองและไดผลเชงประจกษวา สามารถพฒนาไดทงสาเหตทางจตใจ พฤตกรรมการทางาน และสนบสนนใหเกดสภาพแวดลอมในการทางานทสงผลกบพฤตกรรมการทางานทพงปรารถนา

หลกสตรและชดฝกอบรมการพฒนาจตลกษณะแบบเอกเทศ ของสานกงาน ก.พ.

ลกษณะของหลกสตรทมงพฒนาจตใจและพฤตกรรมในการทางานราชการ เนอหามใชเปนการใหความรทางดานใดดานหนง หรอฝกทกษะการทางาน แตเปนการกระตนใหเกดการพฒนาทางจตใจ มการสรางประสบการณจากการรบร รบทราบเรองราวตาง ๆ ตลอดจนจดใหเกดเหตการณขนโดยตรง เพอใหขาราชการทเขาฝกอบรมเกดการเรยนร ใหม ๆ สามารถฝกและปรบปรงตนเองได

84

1. หลกสตรและชดฝกอบรมการเสรมสรางทศนคต จรยธรรม และพฤตกรรมในการปฏบตราชการ

หลกสตรการสรางเสรมจรยธรรม คานยม และทศนคตตอการทางานราชการ

4. ฝกแรงจงใจ

ใฝสมฤทธ

3. ฝกมงอนาคต

ควบคมงาน

2. ฝกทศนคตตอการทางาน

ราชการอยางเตมความสามารถ

ประเดนสาคญ

ฝกเหตผลเชงจรยธรรม 1.

ลดความ เหนแกตวเหนแกสวน รวมใหมากขน

ทางานเพอความ สาเรจ ของ งานเพอหลกการ

การตดสนใจแกปญหาเพองานและสวนรวม

ความสนใจในการทางานราชการเพองานและสวนรวม

ความเชอ อานาจในตน

ใหรางวล ตนเองและลงโทษตนเอง

การมงอนาคต วางแผนระยะยาว

การกาหนดเปาประสงคในงานอยางเหมาะสมกบความสามารถของหนวยงานและของตนเอง

การดาเนนการตามขน ตอนไปสเปาหมาย

จดสภาพ แวดลอมเพอแก ปญหาและปองกนปญหา

(5)

(7)

(6) (9) (1) (2) (3) (10)

(4)

(8)

วตถประสงค

1. เพอเสรมสรางคณลกษณะ 4 ประการ กลาวคอ การเหนแกสวนรวมมากกวาสวนตน การมองการณไกล และการควบคมตน ทศนคตทดตอการปฏบตราชการ ความขยนและผลกดนงานใหประสงความสาเรจอยางมประสทธภาพสงใหแกผเขารบการฝกอบรม

2. เพอเสรมสรางความสามารถในการรบรสภาพในการทางานทเอออานวยตอการพฒนาคณลกษณะในผเขารบการฝกอบรม

85

3. เพอใหผเขารบการฝกอบรมสามารถนาเอาคณลกษณะทง 4 ประการ ไปใชกระตนพฤตกรรมการทางานราชการในรปของทกษะการแกปญหา การมองการณไกล ควบคมตนเอง และนสยการทางานราชการอยางเหมาะสมกบสภาพการปฏบตราชการ

หลกสตรการฝกอบรม

ก. หลกสตร

วชาท 1 ทกษะในการตดสนใจแกปญหา 6-15 ชวโมง

(การเหนแกสวนรวมมากกวาสวนตน)

วชาท 2 การเสรมสรางพลงปฏบตการ 6-15 ชวโมง

(การมงอนาคตและควบคมตน)

วชาท 3 การพฒนาคณภาพชวตการทางาน 6-15 ชวโมง

(การเสรมสรางทศนคตทดตอการปฏบตราชการ)

วชาท 4 วธทางสความสาเรจในการทางาน 6-15 ชวโมง

(ความมานะฝาพนอปสรรคในการทาราชการ)

คณะผพฒนาหลกสตรและชดฝกอบรม

ศ.ดร. ดวงเดอน พนธมนาวน และคณะ

2. หลกสตรและชดฝกอบรมเสรมสรางกระบวนทศนและคณลกษณะของขาราชการยคใหม

วตถประสงค

1. เพอพฒนากระบวนทศนและคณลกษณะของขาราชการ 6 ประการ ในการผลกดนงานใหประสบความสาเรจอยางมประสทธภาพและประสทธผลสง

2. เพอพฒนาความสามารถในการรบรสภาพการทางานทเอออานวยตอการปฏบตงานอยางมงผลสมฤทธ

86

3. เพอใหขาราชการและเจาหนาทภาครฐสามารถนาเอาคณลกษณะ 6 ประการ ไปปรบใชกระตนพฤตกรรมการทางานราชการทพงปรารถนา

หลกสตร เวลา

1. ชอวชา ทกษะการตดสนใจ 6-12 ชวโมง

2. ชอวชา ลกษณะมงอนาคตและควบคมตน 6-12 ชวโมง

3. ชอวชา การมงผลสมฤทธของงาน 6-12 ชวโมง

4. ชอวชา ทศนคตในการปฏบตราชการยคใหม 6-12 ชวโมง

5. ชอวชา การพฒนาศกยภาพในตน 6-12 ชวโมง

6. ชอวชา ความเฉลยวฉลาดทางอารมณ 6 ชวโมง

คณะผพฒนาหลกสตรและชดฝกอบรม

จนตนา บลมาศ ศรพร แยมนล และ พรรณ บญประกอบ

3. หลกสตรการพฒนาทางไกลของสานกงาน ก.พ.

1. หลกสตรการสรางเสรมจรยธรรม คานยม และทศนคตตอการทางานราชการ ประกอบดวยชดฝกอบรมทางไกล 4 ชดวชา สอดคลองตามหลกสตรทใชฝกอบรมในหอง

2. หลกสตรกระบวนทศนและคณลกษณะขาราชการยคใหม ประกอบดวยชดฝกอบรมทางไกลทเปนสอสงพมพ 6 ชดวชา สอดคลองตามหลกสตรทใชฝกอบรมในหอง และการพฒนาทางไกลดวย E-learning 6 ชดวชา

3. ชดฝกอบรมทางไกลวชาการพฒนาจรยธรรมผใตบงคบบญชา (ศ.ดร. ดวงเดอน พนธมนาวน) ซงเปนคมอสาหรบผบงคบบญชาในการพฒนาจรยธรรมผใตบงคบบญชา ซงมลกษณะเปนคาถาม 20 คาถาม และคาตอบทครอบคลมเนอหา 5 ประเดน

3.1 บทบาทหนาทของหวหนา

3.2 การเขาใจลกษณะทางจตและพฤตกรรมของลกนองประเภทตาง ๆ

87

3.3 การเขาใจสถานการณในการทางานและระบบงาน

3.4 วธการพฒนาจรยธรรมแกลกนอง: สงควรทา และควรงดเวน

3.5 วธการประเมนผลการพฒนา

4. ชดฝกอบรมทางไกลวชาการพฒนาจรยธรรมผใตบงคบบญชา ซงเปนลกษณะชดการเรยนดวยตนเองแบบสอสงพมพ ประกอบดวยเนอหา

4.1 การเปนผนาทมประสทธภาพ

• ประเภทของผนา

• การสรางพลงจงใจ

4.2 ผบรหารกบระบบราชการ

• ลกษณะขององคการแบบราชการ

• ปญหาทางจตใจของขาราชการ

• การบรหารกจการบานเมองทด

4.3 ผบรหารกบการพฒนาจรยธรรมผใตบงคบบญชา

• บทบาทของหวหนาหนวยงานกบการพฒนาจรยธรรมผใตบงคบบญชา

• แนวทางการปฏบตเพอพฒนาจรยธรรม

• วธพฒนาจตใจผใตบงคบบญชา

4.4 ผบรหารกบการพฒนาตนเอง

4.5 การประเมนตนเองหลงศกษา

88

ลกษณะสภาพแวดลอม

สงคม

กายภาพ

ผลตอหนวยงาน / ประเทศ ประเทศ

ผรบ การพฒนา

1. เหตผลในการตดสนใจ

2. การมงอนาคต

3.ทศนคตทดตอการบรหารภาครฐ

หรอการทางานแนวใหม

4. แรงจงใจใฝสมฤทธ

5. ความเชออานาจในตน

6. ความฉลาดทางอารมณ

7. การพฒนาพลงใจในการทางาน

พฤตกรรม

• รบผดชอบ

• ทางานมงผลสมฤทธ

• ซอสตย

• เหนแกประโยชนสวนรวม

• กลายนหยดในสงทถกตอง

• ทางานอยางมความสข

• จตสานกในการบรการ

• การคดในภาพรวมเชงบรณาการ

- การคดวางแผนงาน

- การคดสรางสรรคส งใหม

• การทางานแบบมออาชพ

(เกงและด)

• พฒนาตนเอง

ลกษณะทางชวภาพ

ประโยชนสขของประชาชนและ

ประเทศ

ฯลฯ

5. ชดการเรยนดวยตนเอง

4. จดสภาพแวดลอมเพอแกปญหา

3. ชกจงโดยบคคลและโดยสอตางๆ

2. พบปะพดจาอธบายเหตผล

Empowerment

WORK ENVIRONMENT

1. พฒนาบรรยากาศทางสงคมใหม

ความยตธรรม เสมอภาค

ฯลฯ

การแลกเปลยนประสบการณ 11.

10. กรณศกษา

การวดจตลกษณะ 9.

เขยนบทความ 8.

เกม 7.

กระจางคานยม 6.

สารชกจง 5.

พฒนาพรอมใหความร 4.

ใชตวแบบ 3.

บทบาทสมมต 2.

IN- CLASS

1. อภปรายกลม

ฝกจตลกษณะ

• Emotional Quatience

ความฉลาดทางอารมณ

• Internal Control

ความเชออานาจในตน

• Achievement Motivation

แรงจงใจใฝสมฤทธ

• Attitude

ทศนคตทดตอการบรหารภาครฐ

หรอการทางานแนวใหม

• Future Orientation

การมงอนาคต

• Moral Reasoning

เหตผลเชงจรยธรรม

พฒนาจตลกษณะ

ผลตอบคคล / งาน

ภาพ 4.5 กรอบแนวความคดในการเสรมสรางกระบวนทศนและคณลกษณะของเจาหนาทภาครฐยคใหม

89

4. หลกสตรการเรยนรตามรอยพระยคลบาท

รปแบบของกระบวนการเรยนรเพอปฏบตตามพระยคลบาท

ยดถอปฏบต Practice

เขาใจ Understand

รบคณคาไวในใจ Internalize

รปแบบการเรยนร

วตถประสงค

1. เพอกระตนโนมนาวจตใหขาราชการเขาใจอยางถองแทและเกดความศรทธา ยอมรบดวยสตปญญา ดวยเหตผล เหนคณคาของการมทศนคต และพฤตกรรมในการทางานทยดมนในพระบรมราโชวาททพระราชทานแกขาราชการพลเรอนเปนกรอบ แนวทางประพฤตปฏบตงานในหนาทและการดาเนนชวตของตนและของครอบครวตอไป

2. เพอใหกระบวนการเรยนรตามรอยพระยคลบาทเพอพฒนาขาราชการใหประพฤตปฏบต เปนขาราชการทดทรกประชาชนเปนไปอยางตอเนองและทวถง

90

แนวทางการพฒนาการเรยนรตามรอยพระยคลบาท เพอเปนขาราชการทดและพลงของแผนดน

แนวทางการพฒนาใหขาราชการเกดการเรยนรเพอปฏบตตามรอยพระยคลบาทเพอเปนขาราชการทดและเปนพลงของแผนดน ประกอบดวยกระบวนการหลก 3 ประการ ดงภาพ

2. การสรางวฒนธรรมและบรรยากาศ

ทศนคต พฤตกรรม

1. การฝกอบรมทเปนระบบและตอเนองสรางวฒนธรรมและบรรยากาศ

3. การปรบปรงระบบสนบสนนบรรยากาศ

ภาพ 4.6 กระบวนการเรยนรตามรอยพระยคลบาท

วชาท 1 การเรยนรตามรอยพระยคลบาท

วชาท 2 การเปนขาราชการทรกประชาชน

วชาท 3 การสรางความดแกสงคม

วชาท 4 การรวมสรางพลงของแผนดน

คณะผพฒนาหลกสตรและชดฝกอบรม: คณะทางานของสานกงาน ก.พ.

5. หลกสตรและชดฝกอบรมของโครงการวจยแมบท: การวจยและพฒนาระบบพฤตกรรมไทย สานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ซงสวนราชการสามารถนาไปปรบใช

1. หลกสตรและชดฝกอบรมพฒนาจตลกษณะแบบเอกเทศ

• หลกสตรและชดฝกอบรมชดวชาความเชออานาจในตนสาหรบพฒนาขาราชการ (ออมเดอน สดมณ)

91

• หลกสตรและชด ฝกอบรมชดวชาเหตผลเชงจรยธรรมของคร (โกศล มคณ)

2. หลกสตรและชดฝกอบรมพฒนาจตลกษณะแบบบรณาการ

• สาหรบผเขารบการฝกอบรมผใหญ

o ชดฝกอบรมฝกเหตผลเชงจรยธรรมและความเชออานาจในตน (แสวง ทวคณ และคณะ)

o ชดฝกอบรมฝกแรงจงใจใฝสมฤทธ การควบคมตน ปรบพฤตกรรมและประสบการณทางอาชพ (ดจเดอน พนธมนาวน และอมพร มาคนอง)

92

การฝกอบรม (2x2) 21 ชวโมง ชด 1 การฝกจตและทกษะทางพฤตกรรม ศาสตรแบบบรณาการ 3 ตว (nAch, ควบคมตน, ปรบพฤต.) 9 ชวโมง ชด 2 การฝกทกษะและเทคนคการสอน คณตศาสตร 9 ชวโมง

ผลการฝกวดทนท

1. แรงจงใจใฝสมฤทธ 2. การควบคมตน 3. ความรเกยวกบการสอนคณตศาสตร 4. ความรในการปรบพฤตกรรมนกเรยน 5. ทศนคตทดตอพฤตกรรมการพฒนานกเรยน 6. ความพรอมทจะพฒนานกเรยน 7. ความรในการสนบสนนทางสงคมแกนกเรยน 8. ทศนคตทดตอโครงการ

วดผลหลงการฝก 3 เดอน การประเมนตนเอง

1. ประสทธผลแหงตน 2. พฤตกรรมการปรบพฤตกรรมนกเรยนอยางเหมาะสม 3. พฤตกรรมการสนบสนนทางสงคมแกนกเรยน 4. พฤตกรรมการสอนคณตศาสตรทด

ประเมนโดยคณะผวจย (Roving) 1. พฤตกรรมการปรบพฤตกรรมนกเรยนอยางเหมาะสม 2. พฤตกรรมการสนบสนนทางสงคมแกนกเรยน 3. พฤตกรรมการสอน

ประเมนโดยหวหนาชนตน 1. พฤตกรรมการสอน 2. พฤตกรรมการสนบสนนทางสงคมแกนกเรยน

ลกษณะชวสงคมภมหลงของครคณตศาสตร

เพศ ปรมาณการเรยนทางสงคมศาสตร วชาเอกทเรยน ผลการเรยนระดบปรญญาตร ฐานะของครอบครว ปรมาณการฝกอบรม อายงาน

ประเภทการจาง (ขาราชการ-ลกจาง) วชาทสอนกอนทจะมาสอนคณตศาสตร ระยะเวลาทสอนคณตศาสตร

สถานการณสมทบเดม 1. ปฏสมพนธระหวางครกบนกเรยน 2. การเหนแบบอยางทดจากเพอนคร 3. การสนบสนนทางสงคมจากหวหนา

จตลกษณะสมทบ 1. สขภาพจต 2. ประสบการณทางสงคม 3. ลกษณะมงอนาคตควบคมตน 4. ทศนคตทดตองานคร 5. การปรบตวทางจตสงคม จตลกษณะและความรทวดกอน 1. แรงจงใจใฝสมฤทธ 2. การควบคมตน 3. ความรเกยวกบการสอนคณตศาสตร

ภาพ 4.7 กรอบแนวคดและความสมพนธระหวางตวแปรในงานวจยและพฒนา (ผศ.ดร.ดจเดอน พนธมนาวน และ รศ.ดร.อมพร มาคะนอง)

93

• สาหรบกลมเยาวชนและนกศกษา

• ชดฝกอบรมฝกลกษณะมงอนาคต ควบคมตน เหตผลเชงจรยธรรม อตลกษณแหงตน Moral Judgment สตปญญา (1) พสมย วบลยสวสด (2) เรณมาศ มาอน และคณะ (3) ฤกษชย และดวงกมล (4) สดใจ บญอารย (5) เมธน (6) สกล เทยงแท และคณะ

• ชดฝกอบรม: ฝกความเฉลยวฉลาด 3 ระดบ

• ระดบ 7-10 ป (จรรจา สวรรณทต)

• ระดบมธยมศกษา (ทววฒน บญชต)

• ระดบนกศกษา (สดใจ บญอารย)

• วรรณกรรมสาหรบเยาวชน: ฝกการควบคมตน ลกษณะมงอนาคต แรงจงใจใฝสมฤทธ เหตผลเชงจรยธรรม โดยแตละจตลกษณะประกอบดวยวรรณกรรม 7 เรอง รวม 28 เรอง

3. หนงสอสาหรบพฒนาองคความรของนกพฒนา ซงแปลจากตางประเทศ

• การศกษาเพอสรางอตตลกษณ (สวสด ประทมราช)

• การอบรมเลยงดลกใหเปนคนด (สวสด ประทมราช)

คาถามสามคาถามททาทายกอนการพฒนา

1. ใครคอกลมเปาหมายเรงดวนควรพฒนากอน: หนวยงานจะตองสามารถหากลมคนทมพฤตกรรมหรอจตใจทนาปรารถนานอยกวามาตรฐาน หรอมพฤตกรรมหรอจตใจทไมนาปรารถนามากกวากลมคนมาตรฐาน หรอมสภาพเหมาะสมตอการพฒนามากกวากลมอน ๆ

จากการวจยพฤตกรรมจรยธรรมในการทางาน และลกษณะจตใจของขาราชการไทย พบวาผบงคบบญชาระดบตนและระดบกลาง เปนกลมทจาเปนเรงดวนทตองพฒนาทงดานจตและพฤตกรรม โดยเฉพาะในดานเหตผลการตดสนใจแกปญหาเชงจรยธรรม นอกจากนนดวยบทบาทและหนาททจะขบเคลอนงานดานจรรยาขาราชการพลเรอน จาเปนตองพฒนาใหบคคลกลมดงกลาวเปนผปรบพฤตกรรมผใตบงคบบญชาและปรบสภาพแวดลอมในการทางานทสงเสรมการทางานอยางมประสทธภาพและประสทธผลสงใหแกผใตบงคบบญชา

94

สวนกลมทเหมาะสมเปนอนดบตนในการพฒนาถงแมจากการศกษาพบวาไมใชกลมเสยงคอ ขาราชการบรรจใหม เนองจากโดยธรรมชาตเปนกลมทสามารถเสรมสรางและปองกน ไดงายและไดผลกวากลมอน ๆ

สวนกลมเสยงและจาเปนทสดจากการวจยคอ ขาราชการระดบปฏบตทรบราชการมานานและขาดความกาวหนาในงาน ซงจะมพฤตกรรมแปลกแยก ตลอดจนผลการวจยจากตวแปรอสระทางชวสงคมหรอภมหลงของผถกศกษาในไทยและราชการไทย พบวาเพศชายเปนกลมเสยงทางจตและพฤตกรรม เชนพบวา ครชายมจรยธรรมตากวาครหญง เพศชายมความเชอทางศาสนา ตลอดจนพฤตกรรมสขภาพและการปรบตวดานการเงนตากวาเพศหญง (ดวงเดอน พนธมนาวน และเพญแข ประจนปจจนก 2520, จนดา สวรรณด 2543, พรรณราย พทกษเจรญ 2543, โกศล มคณ และณรงค เทยมเมฆ 2545, งามตา วนนทานนท และคณะ, 2545) สวนเพศหญงเปนกลมเสยงดานอน ๆ คอ มความสขในชวตนอยกวาเพศชาย ขาราชการหญงทรบราชการนานและขาดความกาวหนาในอาชพราชการมลกษณะความเชออานาจในตนนอยกวาขาราชการประเภทอน ๆ (ประชต สขอนนต 2545, จนตนา บลมาศ และคณะ 2529) ขาราชการททางานไมตรงกบความรความสามารถและอปนสย มรายไดไมเพยงพอตอการดารงชวตเปนกลมเสยงในดานจรยธรรม (จนตนา บลมาศ และคณะ 2529, จนตนา บลมาศ พรรณ บญประกอบ และคณะ 2551)

2. ควรพฒนาดานใดบาง : เพอเพมจตลกษณะหรอพฤตกรรมทนาปรารถนา เพอลดหรอขจดจตลกษณะหรอพฤตกรรมทไมนาปรารถนา จากผลการวจยพฒนาจะสามารถใหขอมลวาจะตองจดการทปจจยเชงเหตตวใดบางทสาคญ อนดบแรกและรอง ๆ ลงไป เพอทจะใหนกพฒนาทมกาลงคนและทรพยากรจากดจดการกบสาเหตตวสาคญทสาคญเพยงตวเดยวหรอสองสามสาเหต กอาจพลกฟนพฤตกรรมทตองการได อาทเชน การเสรมสรางพฤตกรรมซอสตย กควรจดการกบสาเหตตวทสาคญคอ ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน และเหตผลเชงจรยธรรม และจากการวจยพฒนาทผานมา สาเหตทสาคญ 2-3 สาเหตทจดการพรอมกนจะสงผลตอพฤตกรรมเชงจรยธรรมไดอยางครอบคลมคอ ลกษณะมงอนาคต ควบคมตน แรงจงใจใฝสมฤทธ และเหตผลเชงจรยธรรม และสาเหตสมทบทสาคญทสดคอ การพฒนาใหผบงคบบญชาเปนผบงคบบญชาแบบรก สนบสนนและบรหารจดการบคคลโดยยดความยตธรรม การทางานมบรรยากาศประชาธปไตย

95

3. จะจดการพฒนาจตและพฤตกรรมนน ๆ อยางไร มขนตอนและกจกรรมอะไรบาง หรอใหประสบการณมากเพยงใดจงจะไดผลความตองการ: กจกรรมแยกออกเปน 3 ประเภทคอ การเสรมสราง การปองกนและการแกไข

การเสรมสราง หมายถง การเพมปรมาณของสงทนาปรารถนาของบคคลและ/หรอสงคม และอนรกษ สงทนาปรารถนานนไวใหอยยนนานในปรมาณความตองการ เชน การมจรยธรรมสง การปรบตวในงานการจะเกดผลดงกลาวไดตองจดการทสาเหตทสาคญ

การปองกน หมายถง การลดหรอขจดสงหรอสภาพ หรอผลทไมนาปรารถนาทเกดแกบคคลหรอสงคม เชน การมจรยธรรมเสอม การซอสทธขายเสยงทางการเมอง ความจน ความเจบ

การแกไข คอ การลดหรอขจดสงทไมนาปรารถนาทเกดกบบคคลหรอสงคม เชน ความยากจน การขาดความรความสามารถ ตลอดจนการกระทาผดกฎระเบยบ กฎหมาย และหรอผดศลธรรม ความเจบปวย ทมการแกไขปญหาเชน การบรจาคเงนหรอสงของ การลงโทษคนทาผดดวยวธการตาง ๆ การรกษาคนปวยไข เปนการแกทปลายเหต จงมกพบวาสงทไมนาปรารถนานแมจะลดลง แตในไมชากกลบมาอก เกดปญหาซาซากในบคคลหรอสงคม และถาการแกไขไมไดผลปญหาจะขยายตวไปยงกลมคนอน ๆ ในทสดผมปญหากลายเปนสวนใหญของสงคม ซงจะนาไปสจดของความหายนะ เชน ปญหาการแพรระบาดของโรคเอดส การทจรตคอรรปชน

ดงนน การพฒนาบคคลโดยเฉพาะจรยธรรมโดยการเสรมสรางและปองกนโดยใชหลกวชาการจงจะเกดผลดและยงยน ซงวธการพฒนาและกจกรรมตางๆ ไดนาเสนอในการอบขรมแนวความคดตามแผนภาพ และหลกสตรดงกลาวขางตน

นอกจากนน ประการทสาคญเพอคนพบวากลมใดเปนกลมเรงดวน และควรจะพฒนาดานใด หนวยงานจะตองทาการพฒนาจตลกษณะและพฤตกรรมทพงปรารถนาอยางนอยดานละ 9 ชวโมง เปนอยางนอยจงจะไดผล

กรณตนแบบชดฝกอบรมของสานกงาน ก.พ.นน เปนการฝกจต 80% และฝกพฤตกรรม 20% ซงหากหนวยงานตองการฝกทงจตลกษณะและพฤตกรรมควบคกนแบบจตบรณาการ สามารถปรบหลกสตรและฝกอบรมไปใชได

96

ตวอยางวธการพฒนา

1. การพฒนาจรรยาและพฤตกรรมตามคานยมพลเมองทด : ทาโดยการฝกจตลกษณะเหตผลเชงจรยธรรม อตตลกษณแหงอโกดานชาตนยม ทศนคตทดตอระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข และฝกทกษะประชาธปไตย: การเคารพสทธของผอน

2. การพฒนาจรรยาและพฤตกรรมตามคานยมการมงผลสมฤทธในคณะทางานโดยการฝกจตลกษณะแรงจงใจใฝสมฤทธ การมงอนาคตควบคมตน และฝกทกษะการทางานแบบมงผลสมฤทธ โดยนาเอาเทคนคในการทางานแบบใหมเขามาผสมผสานเพอจงใจในการฝกอบรม