1

หนวยท 1 หนวยของสงมชวต

สงมชวตเซลลเดยวและสงมชวตหลายเซลล

เซลลพช

เซลลสตว

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

2

สงมชวตเซลลเดยวและสงมชวตหลายเซลล สงมชวตทกชนดประกอบไปดวยหนวยยอยทสด เรยกวา เซลล (cell) โดยจะมรปรางหลายแบบแตกตางกน สงมชวตบางชนดประกอบดวยเซลลเพยงเซลลเดยว แตสงมชวตบางชนดกประกอบดวยเซลลเปนจ านวนมาก เราจ าแนกไดเปน 2 ประเภท คอ 1. เซลลของสงมชวตเซลลเดยว (unicellular organism) รางกายจะประกอบดวยเซลลเพยงเซลลเดยว มโครงสรางและรปรางทไมซบซอน ภายในเซลลจะประกอบดวยโครงสรางตาง ๆ เหมอนกบเซลลของสงมชวตหลายเซลล สวนมากนวเคลยสมเยอหม มกจกรรมตาง ๆ เชน การยอยอาหาร การขบถาย การสบพนธ การหายใจ ฯลฯ ภายในเซลลเดยวทงหมด เชน อะมบา พารามเซ ยม ยกลนา ยสต แบคทเรย เปนตน 2. เซลลของสงมชวตหลายเซลล (multicellular organism) เปนสงมชวตทประกอบขนจากเซลลมากมายหลายลานเซลล โดยเซลลทมลกษณะคลายกนหรอเปนเซลลชนดเดยวกนมาอยดวยกน ท าหนาทอยางเดยวกน เรยกกลมเซลลเหลานวา เนอเยอ (tissues) เซลลจะมรปรางและหนาทแตกตางกนแตมการท างานประสานกนของเซลลทงหมดทประกอบกนเปนรปรางอนมผลท าใหสงมชวตนน ๆ สามารถด ารงชวตอยได นอกจากนนเซลลทเกดจากกระบวนการแบงเซลลจะไดรบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรมจากเซลลเดมดวย เชน สาหราย ไฮดรา แมงกะพรน แมลง รา พช สตว มนษย

โครงสรางของสงมชวตหลายเซลลจะมความซบซอนขน จงมการจดระบบของเซลล ดงน

เซลล (Cell)

รางกาย (Body)

ทมา : http://napaorn.blogspot.com/p/png_22.html

3

เซลลพชและเซลลสตว เซลลพชและเซลลสตวถงแมจะมลกษณะและรปรางแตกตางกน แตมโครงสรางพนฐานหรอสวนประกอบทส าคญภายในเซลลคลายคลงกน คอ 1. สวนทหอหมเซลล แบงออกเปน 1.1 ผนงเซลล (Cell Wall) 1.2 เยอหมเซลล (Cell Membrane) 2. ไซโทพลาซม (Cytoplasm) ประกอบดวย 2.1 ไซโทซอล (Cytosol) 2.2 ออรแกเนลล (Organelles) 3. นวเคลยส (Nucleus) ประกอบดวย 3.1 เยอหมนวเคลยส (Nuclear Membrane) 3.1 นวคลโอพลาซม (Nucleoplasm) ประกอบดวย – โครมาทน (Chromatin) – นวคลโอลส (Nucleolus)

หนาทของโครงสรางพนฐานของเซลล

เซลล หนาท สวนทหอหมเซลล

ผนงเซลล (Cell Wall)

อยดานนอกของเยอหมเซลล ประกอบดวยสารพวกเซลลโลสเปนหลก ท าหนาทหอหมปองกนอนตรายใหแกเซลล ใหเซลลคงรปราง พบเฉพาะในสงมชวตจ าพวกแบคทเรย สาหรายสเขยวแกมน าเงน เหด รา ยสต สาหรายทกชนด และพช ซงไมพบในสตว

เยอหมเซลล (Cell Membrane) เปนเยอบาง ๆ ประกอบดวยฟอสโฟลพดและโปรตนเปนหลก ท าหนาทควบคมปรมาณและชนดของสารทผานเขาออกจาก จงมสมบตเปนเยอเลอกผาน (Semipermeable Membrane) พบในสงมชวตทกชนด ยกเวนไวรส

4

ไซโทพลาซม (Cytoplasm)

เปนศนยกลางการท างานของเซลล มลกษณะเปนของเหลวอยภายในเซลล มสารทละลายน าได เชน โปรตน ไขมน คารโบไฮเดรต และเกลอแรตาง ๆ รวมทงของเสยทเกดขน ประกอบดวยหนวยเลก ๆ ทเรยกวา อวยวะของเซลล (Organelle) ทส าคญหลายชนด เชน

รางแหเอนโดพลาซมหรอเอนโดพลาสมก เรตคลม (endoplasmic reticulum) ท าหนาทขนสงสารภายในเซลล

กอลจคอมเพลกซ (Golgi complex หรอ Golgi bodies หรอ golgi apparatus) ท าหนาทสรางสารคารโบไฮเดรตทและโปรตนสงออกไปใชภายในเซลล

ไมโทคอนเดรย (Mitochondria) ท าหนาทเผาผลาญอาหารเพอสรางพลงงานใหแกเซลล

คลอโรพลาสต (Chloroplast) พบเฉพาะในเซลลพช มองเหนเปนสเขยวเพราะมสารพวกคลอโรฟลล (Chlorophyll) ซงเปนสาระส าคญทใชในกระบวนการสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis)

แวควโอ (Vacuole) มขนาดใหญมากในเซลลพช ท าหนาทสะสมสารตาง ๆ มน าเปนสวนใหญ เรยกวา เซลลแซพ (cell sap)

ไรโบโซม (Ribosome) เปนแหลงสงเคราะหโปรตนเพอสงออกไปใชนอกเซลล

เซนทรโอล (Centriole) พบเฉพาะในเซลลสตวและโพรตสตบางชนด มหนาทเกยวกบการแบงเซลล

5

นวเคลยส (Nucleus) มลกษณะคอนขางกลม อยตรงกลางเซลล ยกเวนเซลลบางชนด เชน เซลลเมดเลอดแดงของสตวเลยงลกดวยนมบางชนดและเซลลล าเลยงอาหารของพช ซงเมอเจรญเตบโตเตมทจะไมมนวเคลยส ท าหนาทเปนศนยควบคมกจกรรมตาง ๆ ภายในเซลล เชน ถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ควบคมการสงเคราะหสารประกอบของเซลล * เซลลทมเยอหมนวเคลยส เรยกวา เซลล ยคารโอต (eukaryotic cell) ไดแก เซลลพช เซลลสตว โพรทสต เปนตน และเซลลทไมมเยอหมนวเคลยส เรยกวา เซลลโพรคารโอต (prokaryotic cell) ไดแก แบคทเรย สาหรายสเขยวแกมน าเงน

ทมา : http://swrs.ac.th/th/index.php/2016-09-19-09-27-25/62-morning-time-market.html

6

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

7

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

8

หนวยท 2 การด ารงชวตของพช

การแพร

ออสโมซส

การสรางอาหารของพช

ระบบล าเลยงในพช

การสบพนธของพช

การตอบสนองตอสงเราของพช

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

9

การแพร (Diffusion) การแพร เปนการเคลอนทหรอการกระจายอนภาคของสารจากบรเวณทมความเขมขนของสารมากไปยงบรเวณทมความเขมขนของสารนอย จนกวาอนภาคของสารจะมความเขมขนเทากนทงสองบรเวณ หรอทเราเรยกวา สมดลของการแพร การแพรเกดขนกบสารทกสถานะ ทงของแขง ของเหลว และแกส การแพรเกดขนไดทกทศทาง ไมแนนอน เรยกวา การเคลอนทแบบบราวดเนยน (Brownian motion) การแพรทพบในชวตประจ าวน เชน การแพรของกลน การฉดพนยากนยง การแชอมผลไม การจดธปบชาพระ การแพรแกสออกซเจนเขาสหลอดเลอด เปนตน

ทมา: https://www.slideshare.net/Tattheptv/2-4780592

การแพรในพช

แกสออกซเจนในดนจะแพรเขาสเซลลขนราก แลวแพรเขาไปสเซลลขางเคยง ท าใหแกสออกซเจนเข าส เซลล พชและใช ในกระบวนการเมทาบอลซมหรอกระบวนการหายใจ ไดแกสคารบอนไดออกไซด และแพรออกจากพชทางปากใบ

แกสคารบอนไดออกไซดแพรผานทางปากใบเขาสเซลล เพอใชในกระบวนการสงเคราะหแสง หรอสรางอาหารใหแกพช เมอในเซลลมแกสออกซเจนมากจงแพรผานออกสภายนอกโดยผานทางปากใบ ธาตอาหารในดนจะแพรเขาสเซลลขนรากโดยวธการแพร

ความเขมขนของสาร.................. ความเขมขนของสาร...............

10

ออสโมซส (Osmosis) ออสโมซส คอ การแพรของน าจากบรเวณทมอนภาคของน ามากไปสบรเวณทมอนภาคของน านอยกวา โดยผานเยอเลอกผาน (semipermeable membrane) หรอเยอกนบาง ๆ เชน เยอหมเซลล กระดาษเซลโลเฟน กระเพาะปสสาวะสตว เยอชนในของไข การออสโมซสในชวตประจ าวน เชน การแชผกในน า การปกดอกไมในแจกน การดดน าเขาสรากพช การหบของตนไมยราบ การเหยวของตนพช การพองของเยอชนในของไขเมอแชในน า เปนตน

ทมา: https://noontassawan.wordpress.com

การออสโมซสในพช พชจะดดน าเขาสเซลลขนรากดวยกระบวนการออสโมซส โดยผานเยอหมเซลลซงท าหนาทเปนเยอเลอกผาน เพราะบรเวณรอบ ๆ รากจะมปรมาณน ามากกวาในเซลลขนราก และจะออสโมซสไปยงเซลลขางเคยงตอ ๆ ไปจนถงเนอเยอล าเลยงน า

* เพมเตม สารละลายทเกยวของกบออสโมซสแบงเปน 3 ชนด คอ

1. สารละลายไฮเปอรโทนก (Hypertonic solution) 2. สารละลายไฮโปโทนก (Hypotonic solution) 3. สารละลายไอโซโทนก (Isotonic solution)

ความเขมขนของสาร.................. ความเขมขนของสาร...............

11

การสรางอาหารของพช กระบวนการสงเคราะหดวยแสง (Photosynthesis) เปนกระบวนการสรางอาหารของพชสเขยว เกดขนในเซลลพชทยงมชวต มความส าคญตอพชมาก ท าใหพชสามารถด ารงชวตอยได สวนใหญเกดขนบรเวณใบของพช โดยพชจะใชแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) และน า (H2O) เปนวตถดบ มแสงและคลอโรฟลลชวยใหเกดปฏกรยาเคม ผลทได คอ น าตาลกลโคส (C6H12O6), น า (H2O) และแกสออกซเจน (O2) ดงสมการแสดงปฏกรยาการสงเคราะหดวยแสงดงน ปจจยทจ าเปนตอกระบวนการสงเคราะหดวยแสง 1. …………………………………….. แหลงพลงงานชวยใหเกดปฏกรยาเคมระหวางน ากบแกสคารบอนไดออกไซด 2. ………………………………………. เปนสารสเขยวอยภายใน…………………………………. ท าหนาทดดพลงงานแสง ชวยท าใหเกดปฏกรยาเคมและเปลยนพลงงานแสงเปนพลงงานเคม 3. ……………………………………… มาจากการหายใจของคน สตว พช หรอการเผาไหม โดยจะแพรเขาทางปากใบ และท าปฏกรยากบแกสไอโดรเจนทไดจากน า 4. ……………………………………... ดดขนมาจากดนโดยกระบวนการออสโมซส และล าเลยงไปตามทอไซเลม (xylem) ขนไปทใบ เปนสารทใหแกสไฮโดรเจน เพอน าไปรวมกบแกสคารบอนไดออกไซด ผลทไดจากการสงเคราะหดวยแสงของพช 1. ……………………………………… บางสวนจะถกเปลยนเปนพลงงานดวยกระบวนการหายใจ และน าไปใชในกจกรรมตาง ๆ ในเซลลพช เพอใหพชมการเจรญเตบโต บางสวนน าไปสรางเปนเซลลโลสอยในสวนทเปนผนงเซลล แตหากมมากเกนไปพชจะเปลยนน าตาลกลโคสเปนแปงและน าไปสะสมในสวนตาง ๆ ของพช หรอเปลยนเปนสารอน เชน โปรตน ไขมน สะสมในพชแตละชนด เชน ผล ราก ใบ เมลด 2. ………………………………….….. พชจะน าแกสออกซเจนทไดไปใชในกระบวนการหายใจ เพอใหพลงงานแกเซลล ในการกจกรรมตาง ๆ 3. …………………………………….. ถกหมนเวยนกลบมาเปนวตถดบในการสงเคราะหแสง

12

ระบบล าเลยงในพช พชเปนสงมชวตทสามารถสรางสารอาหารไดดวยตวเอง แตอยางไรกตาม พชกยงตองการน าและแรธาตจากสงแวดลอมภายนอกเชนกน ดงนนพชจงมการดดน าและแรธาตเขาสเซลล โดยผานทางราก (root) และบรเวณรากของพชจะมเซลลของผวรากเลก ๆ ยนออกมาจากรากจ านวนมาก เรยกวา ขนราก (root hair) ซงขนรากนเอง ทท าหนาทดดน าเขาสรากของพชผานกระบวนการออสโมซส แลวสงตอไปยงกลมเซลลทท าหนาทล าเลยง เพอน าไปใชเปนวตถดบในการสรางอาหารและใชในกระบวนการอน ๆ ทจ าเปนตอการด ารงชวต ซงพชมเนอเยอล าเลยงอย 2 กลม คอ ไซเลม (Xylem) เปนเนอเยอล าเลยงน าและแรธาต และโฟลเอม (Phloem) เปนเนอเยอล าเลยงอาหาร โดยเนอเยอทงสองจะประกอบกนเปนกลมทสามารถพบไดทงในราก ล าตน กง และใบอยางตอเนองกน พชจะดดน าและแรธาตทางขนรากดวยการออสโมซส สวนการดดแรธาตใชวธการแพร และจะถกสงผานไปยงทอล าเลยงน าทเรยกวา ไซเลม (Xylem) ในรากและล าเลยงตอขนไปยงล าตน กง และใบ โดยมทศทางการล าเลยงขนเทานน การล าเลยงจะเกดไดดในเวลากลางวน ขณะทมการสงเคราะหดวยแสงและคายน าของพช อาหารทพชสรางขนจากกระบวนการสงเคราะหดวยแสงจะถกล าเลยงไปโดยกลมเซลลทท าหนาทล าเลยงอาหารทเรยกวา โฟลเอม (Phloem) ซงจะล าเลยงจากใบไปยงสวนตาง ๆ ทตองการใชอาหาร แตพชไมไดสรางอาหารไดเฉพาะทใบ สามารถสรางอาหารไดทกสวนถามองคประกอบครบ หรอเพอน าอาหารไปเกบสะสมยงแหลงสะสมอาหาร เชน ราก ล าตน และหว ดงนน ทศทางการล าเลยงอาหารในทอโฟลเอมมทงขนและ โดยอตราการล าเลยงอาหารในทอโฟลเอมจะชากวาการล าเลยงน าและแรธาตในทอไซเลม

ทมา: http://www.keywordsuggests.com/flDKc5e%7CUnXqj3Ky1OmT9yNbknfPPSPYm9ga7kYK*Ac/

การล าเลยงน าและแรธาตของพช

การล าเลยงอาหารของพช

13

การสบพนธของพช การสบพนธแบบอาศยเพศ (sexual reproduction) โครงสรางของดอก ดอกเปนอวยวะสบพนธของพช ซงมสวนประกอบ ดงน

ทมา: https://www.slideshare.net/ssuser0456ab/2-8777649

1. กลบเลยง (sepal) เปนสวนของดอกทอยนอกสด มสเขยวเหมอนใบ และสามารถสงเคราะหดวยแสงได กลบเลยงท าหนาทหอหมและปองกนอนตรายใหแกสวนของดอกทอยภายใน เมอดอกบานแลวสวนของกลบเลยงอาจหมดหนาทแลวหลดรวงไป วงของกลบเลยงเรยกวา แคลกซ (calyx) กลบเลยงทไมใชสเขยวและท าหนาทลอแมลงใหมาผสมเกสรไดเชนเดยวกบกลบดอก ใตกลบเลยงมกลบสเขยวขนาดเลกเรยงตวเปนวงอยดวย เรยกวา รวประดบ (epicalyx) เชน ในดอกชบา และพระหง 2. กลบดอก (petal) เปนสวนทอยถดจากกลบเลยงเขามากลบดอกมกมสสนสวยงามเนองจากมรงควตถ เชน แอนโทไซยานนละลายอยใน sap vacuole ท าใหเกดสแดง สน าเงน มวง นอกจากนยงมสารแอนโทแซนทน ละลายอยดวยท าใหเกดสตาง ๆ ไดหลายส ในดอกไมสขาวแซพแวควโอลไมมรงควตถชนดใดบรรจอยหรออาจมแอนโทแซนทนกได สารสเหลองหรอสแดงเกดจากรงควตถชนด แคโรทนอยด กลบดอกบางชนดสามารถเปลยนสได เชน ดอกพดตาน บางชนดมกลนหอมเนองจากมตอมกลนอยดวยและทโคนกลบดอกมกมตอมน าหวานชวยในการลอแมลง วงกลบดอกเรยกวา คอโรลา (corolla) ถาหาก

14

กลบเลยงและกลบดอกเหมอนกนจนแยกไมออกจะเรยกรวมกนวา วงกลบรวม (perianth) ไดแก จ าป จ าปา บวหลวง ทวลป เปนตน 3. เกสรตวผ (stamen) เปนสวนทจ าเปนตอการสบพนธ ท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศผ เกสรตวผมกมหลายอนและเรยงตวเปนวง เรยกวา แอนดรเซยม (androecium) เกสรตวผสวนใหญแยกกนเปนอน ๆ แตบางชนดอาจตดกนหรออาจตดสวนอนของดอก เชน เกสรตวผเชอมตดกบกลบดอก พบในดอกเขม ดอกล าโพง หรอเกสรตวผตดกบเกสรตวเมย พบในดอกรก ดอกเทยน โดยเกสรตวผแตละอนประกอบดวย 2 สวน 3.1 กานชเกสรตวผ (filament) เปนสวนทมลกษณะเปนเสนอาจรวมกนเปนกลมหรอแยกกนอาจยาวหรอสนซงกแลวแตชนดของพช ท าหนาทชอกเกสรตวผหรออบเรณ 3.2 อบเกสรตวผ (anther) มลกษณะเปนแทงกลมยาวหรอคอนขางกลม 2 พ ภายในแบงเปนถงเลก ๆ 4 ถง เรยกวา ถงเรณ (pollen sac) บรรจละอองเรณ (pollen grain) จ านวนมากมลกษณะเปนเมดเลก ๆ สเหลอง ๆ ผวของละอองเรณแตละชนดจะแตกตางกน ละอองเรณท าหนาทเปนเซลลสบพนธเพศผ เมอดอกเจรญเตมทแลวถงละอองเรณจะแตกออก ละอองเรณกจะปลวออกมา เกสรตวผในพชแตละชนดมจ านวนมากนอยไมเทากน ในพชโบราณหรอพชชนต าเกสรตวผมกมจ านวนมาก สวนพชทมววฒนาการสงจ านวนเกสรตวผจะลดนอยลง 4. เกสรตวเมย (pistil) เปนชนทอยในสดเปลยนแปลงมาจากใบเพอท าหนาทสรางเซลลสบพนธเพศเมย จงเปนอวยวะส าคญตอการสบพนธ ในหนงดอกเกสรตวเมยอาจมอนเดยวหรอหลายอนเรยงตวเปนวงของเกสรตวเมย เรยกวา จเนเซยม (gynaecium) โดยเกสรตวเมยประกอบดวย 3 สวนคอ 4.1 ยอดเกสรตวเมย (stigma) เปนสวนทพองออกมลกษณะเปนตมแผแบนเปนแฉก เปนพและมน าเหนยว ๆ หรอขนคอยจบละอองเรณทลอยมาตด 4.2 กานชเกสรตวเมย (style) เปนสวนทมลกษณะเปนเสนหรอกานเลก ๆ อาจยาวหรอสนเชอมตอจากยอดเกสรตวเมยลงสรงไข เปนทางใหเสปรมนวเคลยสเขาผสมกบไข 4.3 รงไข (ovary) เปนสวนทพองออกมาลกษณะเปนกระเปาะยดกบฐานรองดอกหรออาจฝงอยในฐานรองดอกภายในมลกษณะเปนหอง ๆ เรยกวา โลคล (locule) ซงภายในมออวล (ovule) บรรจอย แตละหนวยของเกสรตวเมยทมโลคลทหอหมไขไวภายในเรยกวา คารเพล (carpel) ใน 1 โคคลอาจม 1 คารเพลหรอหลายคารเพลกไดแลวแตชนดของดอกไม เมอเกดการปฏสนธแลวรงไขจะเจรญเปนผล สวนออวลเจรญเปนเมลด

ทมา : http://pwsirikanlaya.blogspot.com/2016/01/2.html

15

การสบพนธแบบอาศยเพศ เปนการสบพนธทตองใชเซลลสบพนธ มขนตอนการผสมพนธ 2 ขนตอน ดงน 1. การถายละอองเรณ (Pollination) อบเรณ (Ather) แตกออก ท าใหละอองเรณปลวไปตกบนยอดเกสรตวเมย (หรอถกน าพดพาไป หรอตดขาแมลง สตวพาไป) เรยกกระบวนการนวา การถายละอองเรณ ละอองเรณตกลงบนยอดเกสรตวเมย (Stigma) ซงมน าหวานเหนยว ๆ มหนาทคอยจบละอองเรณ เมอละอองเรณตกลงบนยอดเกสรตวเมยแลวจะงอกหลอดละอองเรณ (Pollen tube) ออกจากละอองเรณลงไปตามคอเกสรตวเมย หลอดนจะงอกอยางเรวมาก ผานรไมโครไพลเขาไปสออวล และทวบนวเคลยสจะเคลอนตามหลอดลงไป เกดได 3 แบบ คอ 1.1 การถายละอองเรณภายในดอกเดยวกน พชทมดอกเปนดอกสมบรณเพศ คอ พชทมเกสรตวผและตวเมยอยในดอกเดยวกนละอองเรณตวผนนสามารถรวงหรอปลวมาตกบนยอดเกสรตวเมย

ประเภทของดอกไม

1. ใชจ านวนดอกบนกานชดอกเปนเกณฑ 1) ดอกเดยว คอ ดอกทมดอกอยดอกเดยวตดอยบนกานชดอก เชน ดอกชบา ดอกฟกทอง ดอกมะล ฯลฯ 2) ดอกชอ คอ ดอกทมดอกยอยหลาย ๆ ดอกทตดอยบนกานชดอกยอย เชน ดอกบานไมรโรย ดอกทานตะวน ดอกดาวเรอง ฯลฯ

2. ใชสวนประกอบของดอกเปนเกณฑ 1) ดอกครบสวน (Complete flower) คอ ดอกไมทมสวนประกอบครบทง 4 สวน คอ กลบเลยง กลบดอก เกสรตวผ เกสรตวเมย เชน ชบา กหลาบ บว มะเขอ ผกบง อญชน แค แพงพวย ฯลฯ 2) ดอกไมครบสวน (Incomplete flower) ดอกทมสวนประกอบของดอกไมครบทง 4 สวน ซงอาจขาดสวนหนงสวนใดไปหรอมากกวาหนงสวนกได เชน ขาว ขาวโพด ต าลง เฟองฟา มะละกอ เงาะ มะพราว หญา บานเยน กลวยไม จ าปา หนาวว ฯลฯ

3. ใชเกสรตวผและเกสรตวเมยเปนเกณฑ 1) ดอกสมบรณเพศ (Perfect flower) คอ ดอกทมทงเกสรตวผและเกสรตวเมยอยในดอกเดยวกน เชน กหลาบ ชบา บว ถว มะเขอ พรก เฟองฟา อญชน แค ผกบง แพงพวย ขาว หญา จ าปา มะล ฯลฯ 2) ดอกไมสมบรณเพศ (Imperfect flower) คอ ดอกทมเฉพาะเกสรตวผหรอเกสรตวเมยเพยงอยางใดอยางหนง เชน ขาวโพด ต าลง มะละกอ มะพราว หนาวว เงาะ ขนน บวบ แตงกวา ตาล ฯลฯ

16

ไดพชทถายละอองเรณในดอกเดยวกน ไดแก ถว มะเขอ ฝายและพชทมดอกสมบรณเพศอน ๆ การถายละอองเรณในดอกเดยวกน

ทมา: https://sites.google.com/site/phaencadkarkarreiynru/1-kar-subphanthu-laea-kar-khyay-phanthu-phuch-dxk/-kar-subphanthu-phuch-dxk

1.2 การถายละอองเรณตางดอกหรอขามดอกกน เกดกบพชทมดอกไมสมบรณเพศ จงตองใชวธการถายละอองเรณขามดอกหรอขามตน พชทมดอกสมบรณเพศหรอพชทมดอกตวผและดอกตวเมยอยในตนเดยวกนกอาจจะถายละอองเรณขามตนไดเหมอนกน โดยอาศยลมมนษยหรอสตวพาไป ไดแก ฟกทอง แตงกวา เปนตน

ทมา: https://sites.google.com/site/phaencadkarkarreiynru/1-kar-subphanthu-laea-kar-khyay-phanthu-phuch-dxk/-kar-subphanthu-phuch-dxk

2. การปฏสนธ (Fertilization) ละอองเรณ ตกลงสยอดเกสรตวเมย ละอองเรณจะงอกทอยาว เรยกวา พอลเลนทวบ (Pollen tube) ลงสกานเกสรตวเมย ทวบนวเคลยสจะเคลอนตวไปตามทอผานทางร ไมโครไพล (Micropyle) ของออวล ในขณะทเจเนเรทฟนวเคลยส (Generative nucleus) จะแบงนวเคลยสแบบไมโทซสไดสเปรมนวเคลยส (Sperm nucleus) 2 ตว เขาผสมกบนวเคลยสของไข (Egg cell) ไดไซโกต (2n) ซงจะเจรญเปนเอมบรโอตอไป สวนอกนวเคลยสจะผสมกบโพลารนวคลไอ (Polar nuclei) เจรญเปนเอนโดสเปรม (3n) ซงเปนอาหารส าหรบเลยงเอมบรโอการผสมซงเกดจากการผสม 2 ครงนเรยกวา การปฏสนธซอน (Double Fertilization) ซงพบเฉพาะใน พชดอกเทานน

ทมา: https://sites.google.com/site/phaencadkarkarreiynru/1-kar-subphanthu-laea-kar-khyay-phanthu-phuch-dxk/-kar-subphanthu-phuch-dxk

17

การเปลยนแปลงหลงการปฏสนธของพชดอก รงไข (ovary) เจรญเปน ………………………………………………. ผนงรงไข (ovary wall) เจรญเปน ………………………………………………. ออวล (ovule ) เจรญเปน ………………………………………………. ไข (egg ) เจรญเปน ………………………………………………. โพลารนวเคลยส (polar nucleus ) เจรญเปน ……………………………………….......... เยอหมออวล (integument ) เจรญเปน ………………………………………………. ส าหรบสวนประกอบอน ๆ ของดอกจะเหยวแหงและสลายตวไป * หลงจากการปฏสนธรงไขจะเจรญไปเปนผล (fruit) ผลทเจรญมาจากรงไขเรยก …………………..เชน มะมวง เงาะ เปนตน สวนผลทเจรญมาจากสวนอนของดอกเรยก …………………… เชน สตรอวเบอรร ชมพ ฝรง และแอปเปล เปนตน การสบพนธแบบไมอาศยเพศ (Asexual reproduction) การสบพนธแบบไมอาศยเพศ เปนการสบพนธทไมตองใชเซลลสบพนธ แตใชสวนอน ๆ ขยายพนธแทน เชน 1) การแตกหนอ (budding) ไดแก หนอกลวย ไผ กลวยไม จอก แหน เปนตน 2) การสรางสปอร (sporeformation) ไดแก มอส เฟรน เปนตน 3) การตอนกง (marcotting) ไดแก กหลาบ มะมวง สม เงาะ เปนตน 4) การตดตา (budding) ไดแก กหลาบ ยางพารา เปนตน 5) การทาบกง (grafting) ไดแก มะมวง ทเรยน เปนตน 6) การปกช า (cutting) ไดแก ชบา เฟองฟา เปนตน 7) การแตกตนใหมจากสวนตาง ๆ ของพช เชน ล าตน

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

18

การตอบสนองตอสงเราของพช การตอบสนอง (responsiveness) เปนคณสมบตทส าคญประการหนงของสงมชวตทกชนดในการด ารงชวต ดงนนพชเปนสงมชวตทมคณสมบตในการตอบสนองตอสงตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม เพอความอยรอด ซงการตอบสนองของพชจะเปนไปอยางชา ๆ และไมชดเจนเทากบพฤตกรรมในสตว โดยพชจะมการตอบสนองไดจะตองม สงเรา (stimulus) หรอตวกระตน มากระตนใหเกดการเปลยนแปลง การตอบสนองตอสงเราของพชมอย 2 ลกษณะ ดงน 1. การตอบสนองตอสงเราภายนอก (stimulus movement) มอย 2 ลกษณะ คอ 1.1 แบบทมความสมพนธกบทศทางของสงเรา (tropism หรอ tropic movement) การตอบสนองของพชแบบนจะเกดการเคลอนไหวสวนประกอบของพช 2 ลกษณะ คอ 1) เคลอนไหวตามทศทางของสงเรา เรยกวา positive tropism 2) เคลอนไหวในทศตรงขามกบทศทางของสงเรา เรยกวา negative tropism และการตอบสนองของพชทมความสมพนธกบทศทางของสงเรานน สามารถจ าแนกไดตามชนดของสงเรา ดงน ก. แสง เปนสงเราภายนอกทท าใหปลายยอดพช (ล าตน) มทศทางการเจรญเตบโตตามทศทางของแสง (positive phototropism) และสวนปลายรากมทศทางการเจรญเตบโตในทศตรงขามกบทศทางของแสง (negative phototropism) ข. น าหรอความชน เปนสงเราภายนอกทท าใหสวนของปลายรากมทศทางการเจรญเตบโตตามทศทางของน า (positive hydrotropism) และสวนปลายยอดพช (ล าตน) มทศทางการเจรญเตบโตในทศตรงขามกบทศทางของน า (negative hydrotropism) ค. การสมผส เปนสงเราภายนอกทท าใหการเจรญเตบโตของมอเกาะ (tendril) ซงเปนโครงสรางทยนออกไปพนหลกหรอเกาะบนตนไมอนหรอพชพวกทล าตนแบบเลอยจะพนหลกในลกษณะบดล าตนไปรอบ ๆ เปนเกลยว เชน ตนต าลง ตนพล ตนองน เปนตน ง. แรงโนมถวง การเจรญของรากเขาหาแรงโนมถวง และการเจรญของยอดหนแรงโนมถวง เชน การเจรญของมอเกาะของต าลงและพชตระกลแตง 1.2 แบบทไมมความสมพนธกบทศทางของสงเรา (nasty หรอ nastic movement) การตอบสนองของพชแบบนจะเกดการเคลอนไหวสวนประกอบของพชขนหรอลงเทานน ไมขนกบทศทางของสงเรา สามารถจ าแนกไดตามชนดของสงเรา ดงน ก. แสง (Photonasty) เปนสงเราภายนอกทท าใหพชตอบสนองได เชน การบานและการหบของดอกไม ข. น าหรอความชน เปนสงเราภายนอกทท าใหสวนของพชเกดการเปลยนแปลงได เชน การออนตวของเปลอกหมเมลดเมอไดรบความชน

19

2. การตอบสนองตอสงเราภายใน (autonomic movement) ท าใหเกดการเคลอนไหวโดยอตโนมต เชน ก. การเคลอนไหวทเกดขนเนองจากระยะการเจรญเตบโตของพช การเคลอนไหวแบบนแมสงแวดลอมภายนอกจะเปลยนไปอยางไร การเคลอนไหวกจะคงด าเนนอยเรอย ๆ อยางชา ๆ เชน การเอนหรอโยกไปมาของปลายยอดพชตระกลถว และการทปลายยอดพชบางชนดบดเปนเกลยวและเลอยโคงออมพนหลกเพอพยงล าตนไว เชน ตนถว ตนพล ตนพรกไทย และตนมะลวลย ข. การเคลอนไหวทเกดขนเนองจากการเปลยนแปลงแรงดนเตงภายในเซลล สามารถแบงตามลกษณะของสงเราทมากระตนไดดงน 1) การเปลยนแปลงแรงดนเตงภายในเซลลซงมการสมผสเปนตวกระตน ไดแก การหบของใบไมยราบ การตอบสนองเกดจากกลมเซลลบรเวณโคนใบ ทเรยกวา โคนกานใบปองหรอพลไวนส (pulvinus) มความไวสงตอการสมผส ท าใหแรงดนเตงของเซลลเกดการเปลยนแปลง เนองจากเซลลสญเสยน าใหกบเซลลขางเคยง ใบจงหบทนท แตเมอเวลาผานไประยะหนง น าจากเซลลขางเคยงจะแพรผานมายงเซลล ท าใหเซลลเตง ใบจะกางออกดงเดม นอกจากนยงมตนหมอขาวหมอแกงลงและตนกาบหอยแครงอกดวย 2) การเปลยนแปลงแรงดนเตงภายในเซลลซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลงความเขมของแสงสวาง เชน ใบของตนกามป ทหบในเวลากลางคนและบานในเวลากลางวน เนองจากขณะทใบไดรบแสง ความดนของสารในเซลลจะสง ท าใหเซลลเตง ใบกจะบานออก 3) การเปลยนแปลงแรงดนเตงภายในเซลลซงเปนผลมาจากปรมาณน าภายในเซลลคมของพช เชน การปด-เปดของปากใบ ถาเซลลคมเตง ปากใบจะเปด และถาเซลลคมเหยว ปากใบจะปด

ทมา : https://pantip.com/forum/wahkor

20

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

21

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

22

หนวยท 3 เทคโนโลยชวภาพ

การเพาะเลยงเนอเยอ

GMOs

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

23

เทคโนโลยชวภาพ (biotechnology) คอ การน าเอาสงมชวตหรอชนสวนของสงมชวต ไดแก พช สตว หรอจลนทรย มาท าใหเกดการเปลยนแปลง โดยใชความรหรอเทคนควธการทางวทยาศาสตร โดยเฉพาะกระบวนการทางชววทยาศาสตรเพอผลตสงตาง ๆ ทเปนประโยชนตอมนษย เทคโนโลยชวภาพแบงออกเปน 2 แบบกวาง ๆ คอ 1. เทคโนโลยชวภาพแบบดงเดม เปนเทคโนโลยชวภาพทมนษยรจกกนมานานไมตองใชเทคนควธการทางวทยาศาสตรและกระบวนการทางชววทยาชนสงมากนก เชน การใชประโยชนจากจลนทรยในกระบวนการทางชววทยาในการหมกดองอาหารและการผลตปยหมก การใชสงมชวตในการควบคมก าจดศตรพช การเพาะเลยงเนอเยอ เปนตน 2. เทคโนโลยชวภาพสมยใหม เปนเทคโนโลยชวภาพทตองใชความรทางดานวทยาศาสตรและเทคนควธการทางชววทยาชนสง เนองจากเกยวของกบการตดแตงสารพนธกรรมเพอกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรม เพอกอใหเกดการเปลยนแปลงทางพนธกรรมในสงมชวต ตวอยางเทคโนโลยชวภาพสมยใหม ไดแก การโคลนนง การตดตอจนในสงมชวต เปนตน ส าหรบเทคโนโลยชวภาพทใชในการขยายพนธและปรบปรงพนธพชในปจจบน ซงเปนทรจกกนด ไดแก การเพาะเลยงเนอเยอและGMOs

การเพาะเลยงเนอเยอ การเพาะเลยงเนอเยอเปนเทคโนโลยการขยายพนธพช เพอใหไดจ านวนมากในระยะเวลาอนสน โดยเปนการเพาะเลยงสงมชวตเฉพาะสวนเทานน ไมไดใชพชทงตน การเพาะเลยงเนอเยอพชท าไดโดยน าเอาเนอเยอของพชในสวนทก าลงเจรญเตบโตอยางรวดเรว เชน ทปลายยอดออน ตาขาง ดอก ใบ เนอเยอ หรอสวนประกอบของพชทเปนเนอเยอเจรญมาเพาะเลยงในอาหารสงเคราะหทอยในสภาวะปลอดเชอ ซงเปนอาหารทเนอเยอนนตองการ พรอมทงสารทกระตน โดยจดและควบคมสภาพแวดลอมใหอยในสภาพทปลอดเชอ มอณหภม ความชน และแสงสวาง ทตองเออตอชนสวนของพชจะเจรญเตบโตได การเจรญเตบโตของเนอเยอนน ๆ ท าใหเซลลของพชแบงตวเพมจ านวนมากมายเปนกลมเซลลทเรยกวา แคลลส (Callus) เราจงสามารถบงคบใหเนอเยอนเจรญเตบโตขนเปนตนออนไดเมอมสภาวะท เหมาะสมและแบงเนอเยอเหลานไปเลยงในอาหารใหมจนเจรญเตบโตเปนตนใหม จ านวนมากมายตามตองการ วธนใชกนมากในการกระจายพนธ พชบางชนดทมความส าคญทางเศรษฐกจ เชน กลวยไม หนาวว ตนสก หวาย กลวย ขาว เปนตน การเพาะเลยงเนอเยอมประโยชนตอการปรบปรงพนธเพอใหพชผลตสารส าคญบางชนด เชน ยารกษาโรค หรอ เพอใหไดพชทมลกษณะพงประสงค เชน การใชสารเคมหรอรงสชกน าใหพชทเพาะเลยงเนอเยอไวเกดการกลายพนธ ซงอาจท าใหไดดอกหรอผลทมขนาดใหญขน

24

GMOs (Genetic Modified Organism) เทคโนโลยชวภาพสมยใหมทก าลงเปนทสนใจในปจจบน ไดแก การใชวธทางพนธวศวกรรม โดยการตดตอ จน (Gene) ทเรยกวา GMOs เปนการดดแปลงสารพนธกรรมหรอการตดแตงจน โดยการตดเอาชนสวนของจนทตองการของพช สตว หรอจลนทรย ไปใสในโครโมโซมภายในเซลลของพช เพอใหเกดเซลลใหม แลวน าเซลลใหมไปเพาะเลยง จะไดพนธพชทมจนซงมคณสมบตตามทตองการ เชน คณสมบตในการตานทานตอสารเคม คณสมบตในการตานทานแมลง เปนตน พชทไดเรยกวา พชจ าลองพนธ พชทน ามาใชในการตดแตงจนในปจจบน ไดแก ฝาย มะเขอเทศ มะละกอ ถวเหลอง ขาวโพด เปนตน จะเหนวาการน าเอาเทคโนโลยชวภาพมาใชในการขยายพนธและปรบปรงพนธพชนน เราสามารถคดเลอกพนธโดยเจาะจงไปทจนทตองการโดยตรง โดยไมตองผสมพนธกอนแลวคดเลอกลกผสมทมลกษณะตามทตองการภายหลง ซงเปนวธทตองใชเวลานาน ดงนนการน าเอาเทคโนโลยชวภาพมาใชกบพชจงสามารถก าหนดคณสมบตของพชไดตามทเราตองการ ท าใหไดประโยชนมากมายตามมา อาจกลาวถงประโยชนของการน าเอาเทคโนโลยชวภาพมาใชในการขยายพนธและปรบปรงพนธพชโดยสรปดงน 1. ท าใหไดพนธพชทมคณสมบตตานทานสารเคม ชวยลดการใชสารเคมท าใหประหยดตนทน และยงชวยรกษาสภาพแวดลอมอกดวย 2. ท าใหเกดพนธพชทตานทานแมลง ชวยลดการใชสารเคม ประหยดตนทน และรกษาสภาพแวดลอม เชน ฝาย มะเขอเทศ เปนตน 3. ผลผลตทเกบเกยวสามารถเกบรกษาไดนาน เนองจากมคณสมบตในการสกงอมชา จงขนสงไดไกลโดยไมเนาเสย เชน กลวย มะเขอเทศ เปนตน 4. ท าใหไดพนธพชทตานทานตอโรคทเกดจากเชอไวรส เชอรา และแบคทเรย ท าใหผลผลตมคณภาพดยงขน 5. ท าใหไดพนธพชทใหผลผลตจ านวนมากและเจรญเตบโตไดดในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม แมวาการน าเทคโนโลยชวภาพมาใชในการขยายพนธ และปรบปรงพนธพชจะมประโยชนมากมาย แตกจ าเปนตองค านงถงผลกระทบทจะเกดขนในอนาคตดวย เชน พชชนดหนงมการตดแตงจนใหมความทนทานตอสารก าจดวชพช ลกษณะของพชนอาจจะแพรกระจายไปสพชหรอจลนทรยอน ท าใหเกดการดอตอสารก าจดวชพชหรอจลนทรยอน ท าใหเกดการดอตอสารก าจดวชพชนนไปดวยหรอการใชพชพนธใหมทตดแตงจนท าใหพชพนธดงเดมสญพนธไป สงท เกดขนเหล าน เปนสงทนกวทยาศาสตรจ าเปนตองค านงถงเปนอยางยง ดงนน การน าเทคโนโลยชวภาพมาใชในการขยายพนธและปรบปรงพนธพช จงตองน ามาใชอยางรอบคอบและระมดระวงเพอปองกนผลเสยและปญหาทจะตามมาในอนาคต

ทมา: https://www.siamzone.com/board/view.php?sid=1531772

25

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

26

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

27

หนวยท 4 การจ าแนกสาร

สมบตของสาร

การจ าแนกสารโดยใชเนอสารเปนเกณฑ

การจ าแนกสารโดยใชขนาดอนภาคเปนเกณฑ

สถานะและการเปลยนสถานะของสาร

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

28

สมบตของสาร สสาร (matter) คอ สงทมมวลตองการทอย และสามารถสมผสได หรออาจหมายถงสงตาง ๆ ทอยรอบตวเรา มตวตน ตองการทอย สมผสได มองเหน หรอมองไมเหนกได เชน อากาศ เปนตน นกวทยาศาสตรไดเรยกสสารทรจกวา สาร สาร (substance) คอ สสารทศกษาคนควาจนทราบสมบต และองคประกอบทแนนอน ซงกคอเนอของสสารนนเอง สารแตละชนดมลกษณะบางประการทคลายคลงกนจงจดเปนสมบตทวไปของสาร เชน โลหะและอโลหะ เปนตน สารทกชนดมลกษณะเฉพาะตวทแตกตางจากสารอน จดเปนสมบตเฉพาะตวทใชระบชนดของสารนน ๆ ได เชน จดเดอด จดหลอมเหลว ความหนาแนน ความเปนกรด -เบส รปผลก เปนตน นกวทยาศาสตรไดแบงสมบตของสารออกเปน 2 ประเภท คอ 1. สมบตทางกายภาพ (physical properties) หมายถง สมบตของสารทสามารถสงเกตไดจากลกษณะภายนอก หรอจากการทดลองทไมเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคม เชน สถานะ เนอสาร รปราง ส กลน รส ความหนาแนน จดเดอด จดหลอมเหลว การน าไฟฟา การละลายน า ความแขง ความเหนยว เปนตน 2. สมบตทางเคม (chemical properties) หมายถง สมบตทเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคมและองคประกอบทางเคมของสาร เชน การตดไฟ การผกรอน การท าปฏกรยากบน า การท าปฏกรยากบกรดหรอเบส เปนตน ปฏกรยาเคม คอ การเปลยนแปลงทท าใหเกดสารใหม ดงนน การเปลยนแปลงของสารแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1. การเปลยนแปลงทางกายภาพ หมายถง การเปลยนแปลงทเกยวของกบสมบตทางกายภาพของสาร เชน การเปลยนสถานะ การละลายน า การหลอมเหลว และการเดอด เปนตน “การเปลยนแปลงทางกายภาพจะตองไมเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคมและไมมสารใหมเกดขน” หลงจากการเปลยนแปลงทางกายภาพสมบต 2. การเปลยนแปลงทางเคม หมายถง การเปลยนแปลงทเกยวของกบการเกดปฏกรยาเคม “หลงจากการเปลยนแปลงทางเคม จะตองมสารใหมเกดขนเสมอ” สารใหมทเกดขนนจะมองคประกอบและสมบตทางเคมแตกตางจาก แตโดยทว ๆ ไปการเปลยนแปลงของสารสามารถมทงการเปลยนแปลงทางกายภาพและการเปลยนแปลงทางเคมควบคกนไป

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

29

การจ าแนกสาร การจ าแนกสารโดยใชเนอสารเปนเกณฑ สมบตทางกายภาพ หมายถงสมบตทแสดงถงลกษณะภายนอกของสารทสามารถสงเกตเหนได เชน สถานะ รปราง ส กลน รส การละลาย จดเดอด จดหลอมเหลว การน าความรอน การน าไฟฟา ความรอนแฝง ความหนาแนน เนอสาร เปนสมบตทางกายภาพอยางหนงของสาร การจ าแนกสารโดยใชเนอสารเปนเกณฑเปนวธการทนยมกนมาก เนองจากสามารถแสดงรายละเอยดเกยวกบสารตาง ๆ ไดมากกวาวธอน โดยสามารถแยกสารออกไดเปน 2 กลม คอ 1. สารเนอเดยว (homogeneous substance) คอ สารทมองเหนเปนเนอเดยวกนตลอด อาจมสารเพยงชนดเดยวหรอมากกวา 1 ชนดผสมกนอยอยางกลมกลน อาจมหลายสถานะ และจะแสดงสมบตเหมอนกนทกประการ เชน จดเดอด จดเยอกแขง จดหลอมเหลว แบงเปน 2 ชนด คอ สารบรสทธและสารละลาย สารบรสทธ (Pure substance) คอ สารเนอเดยวทประกอบไปดวยสารเพยงชนดเดยว แบงออกเปนธาตและสารประกอบ สารบรสทธมสมบต คอ มจดหลอมเหลวและจดเดอดคงท เชน ทองค า ไฮโดรเจน เกลอ เปนตน สารละลาย (solution) คอ สารเนอเดยวทเกดจากสารบรสทธสองชนดขนไปผสมกน โดยไมเกดปฏกรยาเคม ท าใหจดเดอดและจดหลอมเหลวไมคงท ตวอยางเชน น าเกลอ น าเชอม อากาศ (กาซออกจเจน รวมกบกาซคารบอนไดออกไซด และกาซอน ๆ เปนตน 2. สารเนอผสม (heterogeneous substance) วสดผสม หรอ ของผสม (composite) คอ สารทประกอบขนจากสาร 2 ชนดขนไปผสมกน โดยเนอไมสามารถผสมเขากนไดตลอด แตบางครงอาจมองเหนไมชด ในการจ าแนกชนดของสารเนอผสมจะพจารณาจากขนาดของอนภาค ทปนอยในสารเนอผสมนน การจ าแนกสารโดยใชขนาดอนภาคเปนเกณฑ หากใชอนภาคของสารเปนเกณฑ จะสามารถแยกสารออกเปน 3 ประเภท คอ สารคอลลอยด สารแขวนลอย และสารละลาย สารคอลลอยด (Colloid) คอ สารทเกดจากอนภาคทมขนาดเสนผาศนยกลางระหวาง 10-7 - 10-

4 ซม. ลอยกระจายในตวกลางหนง ซงตวกลางอาจเปน ของแขง ของเหลว หรอกาซ กได เราสามารถพบคอลลอยดทวไปไดในชวตประจ าวน เชน ฝนละอองในอากาศ เมฆ หมอก ครนไฟ กาซพษตาง ๆ จากทอไอเสย

30

บางชนดมลกษณะเหนยวหนด เนองจากอนภาคถกยดอยในตวกลางทเปนของเหลวอยางเหนยวแนน เมอระเหยตวกลางออกไปบางสวนหรอท าใหเยนลง สารจงเขมขนมากขนจนเปนของแขง เชน วน เจลล แปงเปยก เปนตน สารแขวนลอย (Suspension) คอ สารทมอนภาคขนาดเสนผานศนยกลางใหญกวา 10-4 ซม. (100 ไมครอน) ลอยกระจดกระจายอย โดยทอนภาคอยใยของผสมนนมขนาดใหญ จงมองเหนอนภาคในของผสมไดอยางชดเจน เมอตงทงไวอนภาคจะตกตะกอน และสามารถแยกอนภาคออกจากของผสมไดโดยการกรอง เชน น าปนใส น าแปง พรกน าสม เปนตน สารละลาย (Solution) สารเนอเดยวทเกดจากสารบรสทธสองชนดขนไปผสมกน โดยไมเกดปฏกรยาเคม ท าใหจดเดอดและจดหลอมเหลวไมคงท มอนภาคขนาดเสนผานศนยกลางนอยกวา 10-7 ซม. เชน น าเกลอ น าเชอม อากาศ เปนตน สถานะของสาร สถานะของสารม 3 สถานะ เปนการใชแรงยดเหนยวเกาะกนของโมเลกลเปนเกณฑ ดงน 1. ของแขง (Solid) อนภาคของสารอยชดกนมาก ท าใหแรงยดเหนยวระหวางอนภาคมคามาก ดงนนสรในสถานะนจงมรปรางแนนอนและปรมาตรคงท 2. ของเหลว (Liquid) อนภาคของสารอยใกลกน จงมแรงยดเหนยวระหวางอนภาคคอนขางมาก อนภาคของสารสามารถเคลอนทไดบาง จงท าใหสารในสถานะของเหลวไหลได มรปร างไมแนนอนขนกบภาชนะทบรรจ แตมปรมาตรคงท 3. แกส (Gas) อนภาคของสารอยหางกน แรงยดเหนยวระหวางอนภาคนอยมาก ดงนน แกสจงมรปรางและปรมาตรไมคงท

ทมา: https://sites.google.com/a/sapit.ac.th/chanvit/01-sar-laea-smbati-khxng-sar/02-smbati-laea-kar-peliyn-sthana-khxng-sar

31

การเปลยนสถานะของสาร การเปลยนแปลงสถานะของสารนนจะมความรอนเขามาเกยวของ โดยสารทมการเปลยนแปลงสถานะอาจเกดจากการไดรบความรอนจากสงแวดลอม เรยกวา การดดความรอน (Endothermic) หรออาจจะมการปลอยความรอนใหกบสงแวดลอมภายนอก เรยกวา การคายความรอน (Exothermic) ซงสสารจะมการเปลยนแปลงสถานะแบบตาง ๆ ดงน

ทมา: http://sukachem.blogspot.com/2016/02/states-of-matter-changes-of-state.html

1. การหลอมเหลว (Melting) เปนการเปลยนสถานะจากของแขงกลายไปเปนของเหลว โดยของแขงมการดดความรอนจากภายนอกเขาไปท าใหอนภาคอยหางกนมากขน เชน น าแขงหลอมเหลวไปเปนน าทอณหภม 0 องศาเซลเซยส การหลอมเหลวเรยกอกอยางหนงวา การละลาย อณหภมทของแขงกลายเปนของเหลว เรยกวา จดหลอมเหลว 2. การระเหย (Evaporation) เปนการเปลยนสถานะจากของเหลว กลายไปเปนแกส โดยมการดดความรอน ท าใหอนภาคของของเหลวกระจายตวหางกน ความเปนระเบยบลดนอยลง การกลายเปนไปเรยกอกอยางหนงวา การระเหย เชน น าระเหยเปนไอน าทอณหภม 100 องศาเซลเซยส เรยกอณหภมทท าใหสสารกลายเปนไอวา จดเดอด 3. การควบแนน (Condensation) เกดจากอนภาคของแกสมการคายพลงงานออกไป ท าใหอนภาคแกสขยบเขาชดกนมากขนจนกลายเปนของเหลว เชน ไอน าในอากาศควบแนนเปนหยดน าคาง 4. การแขงตว (Freezing) หมายถงการเปลยนสถานะจากของเหลวหลายไปเปนของแขง โดยมการคายพลงงานออกมาใหกบสงแวดลอม ท าใหอนภาคมพลงงานลดลงจงชดตวกนมากขน อณหภมทท าใหของเหลวกลายเปนของแขง เรยกวา จดเยอกแขง เชน น ามจดเยอกแขงท 0 องศาเซลเซยส 5. การระเหด (Sublimation) เปนการเปลยนแปลงสถานะจากของแขงกลายไปเปนแกส โดยไมผานการเปนของเหลวกอน เชน การระเหดของการบร การระเกดของลกเหมน เปนตน 6. การระเหดกลบ (Deposition) หมายถง การเปลยนสถานะของแกสมาเปนของแขงเลยโดยไมผานการเปนของเหลว ซงจะมการคายพลงงานอยางรวดเรว เปนกระบวนการทเกดขนไดยากมาก

32

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

33

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

34

หนวยท 5 สารละลายกรด-เบส

สมบตของสารละลายกรด-เบส

การตรวจสอบความเปนกรด-เบส

การระบคาความเปนกรด-เบสของสาร

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

35

สมบตของสารละลายกรด – เบส สารละลายกรด กรด (acid) หมายถง สารประกอบทมธาตไฮโดรเจนเปนองคประกอบ เมอละลายน าแลวสามารถแตกตวใหไฮโดรเจนไอออน (H+) สมบตของสารละลายกรด 1. กรดทกชนดมรสเปรยว 2. เปลยนสกระดาษลตมสจากสน าเงนเปนสแดง (มคา pH นอยกวา 7) 3. ท าปฏกรยากบโลหะ เชน สงกะส ทองแดง แมกนเซยม อะลมเนยม จะไดฟองแกสไฮโดรเจนออกมา 4. กรดมสมบตกดกรอนโลหะ หนปน และเนอเยอของรางกาย 5. กรดท าปฏกรยากบหนปนซงเปนสารประกอบของแคลเซยมคารบอเนต จะไดแกสคารบอนไดออกไซด 6. สารละลายกรดทกชนดน าไฟฟาไดด 7. ท าปฏกรยากบเบสไดเกลอและน า ประเภทของสารละลายกรด สารละลายกรดแบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1. กรดอนทรย (Organic acid) เปนกรดทไดจากธรรมชาตหรอจากสงมชวต เชน - กรดแอซตก (acetic acid) หรอกรดน าสม ไดจากการหมกแปงหรอน าตาลโดยใชจลนทรย ซงนยมใชในการผลตน าสมสายช - กรดซตรก (citric acid) หรอกรดมะนาว เปนกรดทอยในผลไมทมรสเปรยว เชน สม มะนาว - กรดอะมโน (amino acid) เปนกรดทใชสรางโปรตน มกพบในเนอสตว ผลไมเปลอกแขง หรอพชตระกลถว 2. กรดอนนทรย (Mineral acid) เปนกรดทไดจากแรธาต จงอาจเรยกวากรดแร มความสามารถในการกดกรอนสง ถาถกผวหนงหรอเนอเยอของรางกายจะท าใหไหม แสบ หรอมผนคน ตวอยางเชน - กรดไฮโดรคลอรก (hydrochloric acid) หรอกรดเกลอ - กรดคารบอนก (carbonic acid) หรอกรดหนปน - กรดซลฟวรก (sulfuric acid) หรอกรดก ามะถน

36

สารละลายเบส เบส (base) คอ สารประกอบทท าปฏกรยากบกรด แลวไดเกลอกบน าจะสามารถแตกตวให ไฮดรอกไซดไอออน (OH-) สมบตของสารละลายเบส 1. เบสทกชนดมรสฝาดหรอเฝอน 2. เมอสมผสจะลนมอ 3. เปลยนสกระดาษลตมสจากสแดงเปนสน าเงน (มคา pH มากกวา 7) 4. ผสมกบน ามนหรอไขมน จะไดสบและกลเซอรอล เรยกปฏกรยานวา ปฏกรยาการเกดสบ (saponification reaction) 5. ท าปฏกรยากบแอมโมเนยไนเตรตจะไดแกสทมกลนฉนของแอมโมเนย 6. ไมท าปฏกรยากบโลหะ ยกเวน อะลมเนยม (Al) ทเมอท าปฏกรยาแลวจะไดแกสไฮโดรเจน (H2) 7. สารละลายเบสน าไฟฟาได 8. ท าปฏกรยากบกรดไดเกลอและน า ประเภทของเบส 1. สารประเภทท าความสะอาด - โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) ใชท าสบ - แอมโมเนย (CH3) น ายาลางกระจก,น ายาปรบผานม 2. สารปรงแตงอาหาร - โซเดยมไฮดรอกไซด (NaOH) ท าผงชรส - โซเดยมไบคารบอเนต (NaHCO3) ท าขนม 3. สารทใชทางการเกษตร ไดแก ปย - ยเรย [CO(NH2)2] ใชท าปย - แคลเซยมไฮดรอกไซด [Ca(OH)2] แกดนเปรยว 4. ยารกษาโรค - NH3(NH4)2CO3 แกเปนลม - แคลเซยมไฮดรอกไซด [Ca(OH)2] ลดกรดในกระเพาะอาหาร

37

การตรวจสอบสารละลายกรด – เบส สารละลายกรด - เบส สวนมากจะเปนสารละลายทใส ไมมสจงไมสามารถแยกออกจากกนดวยตาเปลาได สวนใหญเปนสารทเปนอนตราย เพราะมฤทธกดกรอนเนอเยอของรางกาย จงไมสามารถทดสอบดวยการชมหรอสมผสได วธการทดสอบคอการใชอนดเคเตอร ซงมอยหลายชนด ดงน สารละลายลตมส สารละลายลตมส ท าจากสงมชวตพวกไลเคนส ตวสารละลายมสมวง เมอหยดลตมสลงในสารละลายทเปนกรดจะเปลยนเปนสแดง ถาหยดลงในสารละลายทเปนเบสจะไดสน าเงน นอกจากสารละลายลตมสแลวยงมกระดาษลตมสซงม 2 ส คอ สแดงกบสน าเงน ถาน ากระดาษลตมสสน าเงนจมลงในสารละลายกรด กระดาษลตมส จะเปลยนสจากสน าเงนเปนสแดงและเมอจมกระดาษลตมสสแดงลงในสารละลายเบสจะเปลยนสจากสแดงเปนสน าเงน ยนเวอรซลอนดเคเตอร อนดเคเตอรแบบลตมสจะบอกไดแตเพยงวาสารละลายใดเปนกรด-เบส หรอเปนกลางเทานน ไมสามารถบอกไดวาสารชนดใดมความเปนกรด-เบส มากกวากน ถาเราตองการทราบความเปนกรด-เบส มากหรอนอยตองใชยนเวอรซลอนดเคเตอรซงมอยหลายแบบ ดงน 1. ยนเวอรซลอนดเคเตอรมทงแบบสารละลายและแบบกระดาษ ทอยในรปสารละลายเปนกลางจะมสเขยว สวนทเปนกระดาษจะมสน าตาล ใชเทยบความเปนกรด-เบส กบแถบสซงจะบอกไดแตเพยงวาสารใดเปนกรด-เบส มากนอยกวากน 2. ยนเวอรซลอนดเคเตอรแบบใชวดคา pH ไดคราว ๆ โดยเทยบส เชน สสมมคา pH อยระหวาง 3-4 เปนกรด, สเขยวมคา pH = 7 เปนกลาง, สมวงม คา pH อยระหวาง 13-14 เปนเบส เครองวดคา pH (pH meter) pH meter เปนเครองมอทใชวดคา pH ของสารละลาย ซงบอกคาไดละเอยดกวาการตรวจสอบดวยอนดเคเตอรทกชนด โดยจะแสดงคาเปนตวเลขและยงสามารถแสดงคา pH ทเปลยนไปอยางตอเนองตลอดเวลาทเกดปฏกรยาดวย ในการใชงานเครอง pH

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

38

การระบคาความเปนกรด-เบสของสาร เราสามารถบอกความเปนกรดเปนเบสของสารละลายไดโดยคา pH (Potential of Hydrogen) เปนวธการบอกความเปนกรดเบส ซงเสนอโดยนกวทยาศาสตรชาวเดนมารก ชอ ซอเรน ปเตอร ลอรทซ ซอเรนเซน ซงคา pH จะสามารถบงบอกปรมาณของไฮโดรเจนไอออน (H+) หรอไฮดรอกไซดไอออน (OH-) ในสารละลายได โดยคา pH จะมคาระหวาง 0-14

ทมา: https://sites.google.com/site/phkhxngsarlalay/

1. คา pH ของกรด สารละลายทเปนกรด จะมคา pH ต ากวา 7 กรดทมคา pH นอย แสดง

วามความเปนกรดสง เรยกวา กรดแก 2. คา pH ของเบส สารละลายเบส จะมคา pH สงกวา 7 เบสทมคา pH ยงมาก ยงมความ

เปนเบสสง เรยกวา เบสแก 3. สารละลายทมคา pH เทากบ 7 จะมคณสมบตเปนกลาง คา pH ของสารละลายตาง ๆ

ในชวตประจ าวน แสดงไดดงภาพ

ทมา: http://www.twellwishes.com/เครองมอวด/ความส าคญของคา-ph-และการวด-ph.html

39

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

40

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

41

หนวยท 6 สารละลาย

สารละลาย

ความเขมขนของสารละลาย

พลงงานกบการเปลยนแปลงของสาร

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

42

สารละลาย สารละลาย (Solution) หมายถง สารเนอเดยวทเกดจากสารตงแต 2 ชนดขนไปมาผสมรวมกน โดยอตราสวนของการผสมไมคงท และสารทเกดขนจากการผสมนจะแสดงสมบตทตางไปจากสารเดม โดยสารละลายทกประเภทตองมองคประกอบอย 2 สวน คอ ตวละลาย (Solute) และตวท าละลาย (Solvent) ซงอาจจะเปนของแขง ของเหลว หรอแกสกได ในชวตประจ าวนเราสามารถพบสารละลายไดทง 3 สถานะ การทจะระบวาในสารละลายชนดหนงมสารใดเปนตวละลายหรอตวท าละลายนน สามารถพจารณาไดจากเกณฑตอไปน 1. สถานะ หากตวละลายและตวท าละลายมสถานะตางกน สารทมถานะตางจากสารละลายจดเปนตวละลาย และสารทมสถานะเหมอนกบสารละลายจดเปนตวท าละลาย

ของแขง + ของเหลว = ของเหลว ……………………………. ...………………………….. สารละลาย 2. ปรมาณ หากตวละลายและตวท าละลายมสถานะเดยวกน สารทมปรมาณนอยกวาจดเปนตวละลาย และสารทมปรมาณมากกวาจะเปนตวท าละลาย

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

43

ความเขมขนของสารละลาย การบอกความเขมขนของสารละลายสามารถบอกไดหลายวธ ดงน การบอกเปนรอยละของตวละลาย ซงสามารถแบงไดเปน 3 ชนด ดงน 1. การบอกเปนรอยละโดยมวล (w/w) บอกถงมวลของตวละลายทละลายในสารละลาย 100 หนวยมวล เชน สารละลายน าเชอมเขมขนรอยละ 10 โดยมวล คอ ในสารละลายน าเชอม 100 กรม ประกอบดวยน าตาล 10 กรม

ความเขมขนเปนรอยละโดยมวล = มวลของตวละลาย

มวลชองสารละลาย

2. การบอกเปนรอยละโดยมวลตอปรมาตร (w/v) บอกถงมวลของตวละลายในสารละลาย 100 หนวยปรมาตร เชน สารละลายเกลอแกง 100 ลกบาศกเซนตเมตร ประกอบดวยเกลอแกง 1 กรม

ความเขมขนเปนรอยละโดยมวลตอปรมาตร = มวลของตวละลาย

ปรมาตรชองสารละลาย

3. การบอกเปนรอยละโดยปรมาตร (v/v) บอกถงปรมาตรของตวละลายทละลายในสารละลาย 100 หนวยปรมาตร เชน สารละลายเอทานอลเขมขนรอยละ 15 โดยปรมาตร คอ ในสารละลายเอทานอล 100 ลกบาศกเซนตเมตร ประกอบดวยเอทานอล 15 ลกบาศกเซนตเมตร

ความเขมขนเปนรอยละโดยปรมาตร = ปรมาตรของตวละลาย

ปรมาตรชองสารละลาย

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

44

การบอกความเขมขนเปนหนวยอน ๆ 1. ppt (part per thousand) เปนการบอกความเขมขนของตวละลายในสารละลายพนสวน 2. ppm (part per million) เปนการบอกความเขมขนของตวละลายในสารละลายลานสวน 3. ppb (part per billion) เปนการบอกความเขมขนของตวละลายในสารละลายพนลานสวน

พลงงานกบการละลาย สารละลายจะประกอบดวยองคประกอบ 2 อยาง คอ ตวท าละลายและตวถกละลาย ซงการละลายของสารทเปนของแขงจะมพลงงานเขามาเกยวของ 2 ขนตอนเสมอ ดงน 1. อนภาคของของแขงแยกเปนอนภาคเลก ตองดดพลงงานเขาไปเพอแยกของแขงออกจากกน พลงงานทดดเขาไปเรยก พลงงานโครงรางผลก เชน การละลายของโซเดยมคลอไรด 2. อนภาคของของแขงรวมตวกบอนภาคของของเหลว อนภาคของแขงจะกระจายตวแทรกอยระหวางอนภาคของของเหลว แลวเกดการสรางแรงยดเหนยวระหวางอนภาคของของเหลวกบของแขงและจะมการคายพลงงานออกมาเรยก พลงงานไฮเดรชน

ทมา: http://www.scimath.org/socialnetwork/ 579-บทเรยนท+20+พลงงานกบการละลายของสาร?groupid=35

พลงงานการละลาย คอ ผลตางของพลงงานความรอนทระบบดดเขาไปในขนท 1 กบพลงงานความรอนทระบบคายออกมาในขนท 2

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

45

ตวอยาง เตมโซเดยมไฮดรอกไซด 5 กรม ลงในน า 30 กรม อณหภม 35 oC ถาหลงการละลายมอณหภมเพมขนเปน 65 oC การละลายครงนดดหรอคายพลงงานกแคลอร (900 แคลอร) …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

46

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

47

NOTE

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา : https://pixabay.com/th/มนฝรง-ตวอกษรมนฝรง-การตน-1487142

48

กจกรรม

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

49

กจกรรมท 1 โครงสรางของเซลลพชและเซลลสตว

จดประสงคของกจกรรม 1. ทดลองเพอศกษาลกษณะและโครงสรางของเซลลพชและเซลลสตว 2. บอกความแตกตางระหวางเซลลพชและเซลลสตวได ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. กลองจลทรรศน 5. หอมแดง 2. สไลด 6. หลอดหยด 3. กระจกปดสไลด 7. น ากลน 4. คตตอนบตต วธการทดลอง ตอนท 1 ศกษาเซลลเยอหอม 1. หยดน าลงบนสไลด 1-2 หยด 2. ใชปากคบลอกเยอดานในของกลบหอมวางลงบนหยดน า ยอมสเยอหอมโดยหยดสารละลายไอโอดน 1 หยด แลวปดดวยกระจกปดสไลด ระวงอยาใหมฟองอากาศ 3. น าไปตรวจดดวยกลองจลทรรศน โดยใชเลนสใกลวตถก าลงขยายต าและก าลงขยายสงตามล าดบ 4. วาดรปและชสวนประกอบของเซลลลงในตารางบนทกผลการทดลอง ตอนท 2 ศกษาเซลลเยอบขางแกม 1. น าคตตอนบตตกวาดลงตรงเยอบขางแกมทอยในปาก 2. น าเยอบขางแกมทไดมาปายลงบนกระจกสไลด หยดสารละลายไอโอดน และปดดวยกระจกปดสไลด 3. น าไปตรวจดดวยกลองจลทรรศน โดยใชเลนสใกลวตถก าลงขยายต าและก าลงขยายสงตามล าดบ 4. วาดรปและชสวนประกอบของเซลลลงในตารางบนทกผลการทดลอง

50

ตารางบนทกผลการทดลอง เซลลทน ามาศกษา ภาพของเซลล สวนประกอบทพบ

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

51

กจกรรมท 2 การแพรของสาร

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาลกษณะการแพรของสาร ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน ………………………………………………………………………………………………………………………………….. อปกรณและสารเคม 1. เกลดโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต 2. บกเกอรขนาด 100 ลกบาศกเซนตเมตร 3. กระดาษขาว 4. กระบอกตวง วธการทดลอง 1. ใสน าจ านวน 30 ลกบาศกเซนตเมตรลงในบกเกอร 2. คอย ๆ หยอนเกลดโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนต จ านวน 2-3 เกลด โดยหามขยบบกเกอร 3. ใชกระดาษขาวบงดานหลงของบกเกอร สงเกตการณเปลยนแปลงตงแตเกลดโพแทสเซยมตกลงไปในน า จนกระทงเวลาผานไป 5 นาท แลวบนทกผล ตารางบนทกผลการทดลอง

ชวงเวลาทสงเกต ลกษณะทสงเกตได ขณะทเกลดโพแทสเซยมเปอรแมงกาเนตตกลงในน า

เมอเวลาผานไป 5 นาท

52

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. ถานกเรยนน าเกลอหรอน าตาลใสไปในน าจะเกดการแพรเชนเดยวกบเกลดโพแทสเซยม เปอรแมงกาเนตหรอไม เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

53

กจกรรมท 3 การออสโมซสของสาร

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาลกษณะการออสโมซสของสาร ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. ขวดขนาดเลกหรอบเกอรขนาดเลก 4. ไขไกดบ 2. หลอดดดแบบใส 5. เทยน 3. ไฟแชก 6. น ากลน วธการทดลอง 1. แกะเปลอกไขทบรเวณสวนปานและแหลมของไขออก โดยหามเจาะทะลเยอหมเซลล 2. น าหลอดทเตรยมไวเจาะใหทะลเยอหมเซลลของบรเวณดานปาน 3. น าเทยนไขทเตรยมไวจดไฟ แลวหยดน าตาเทยนใหลงบรเวณเปลอกไขและหลอด เพอปดชองวางใหสนท 4. น าน าใสในขวดทเตรยมไว จากนนวางไขลงไป โดยใหเยอหมเซลลอกดานหนง (ดานแหลม) สมผสกบน าในแกว 5. สงเกตผลการทดลองทก ๆ 5 นาท วดระดบของน าจากหลอด แลวบนทกผล ตารางบนทกผลการทดลอง

เวลาผานไป (นาท) ระดบของน าทวดจากหลอด (เซนตเมตร)

54

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. การเปลยนแปลงระดบน าในหลอดเกดจากสาเหตใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ถาเปลยนน าในขวดเปนสารละลายซโครส 40% ระดบน าในหลอดจะเปลยนแปลงหรอไม เพราะเหตใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. การผานเขาออกของสารผานเยอของไขขนอยกบสงใด อธบาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

55

กจกรรมท 4 การสรางอาหารของพช

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาสงทไดจากการสงเคราะหดวยแสงของพช ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. ใบชบาดาง 7. ปากคบ 2. สารละลายไอดน 8. แอลกอฮอล 3. น ากลน 9. ถวยกระเบอง 4. ตะเกยงแอลกอฮอล 10. น าแปง 5. ตะแกรง 11. หลอดทดลอง 6. แทงแกวคนสาร วธการทดลอง 1. ใสน าประมาณ 40 ลกบาศกเซนตเมตรลงในบกเกอร ตมใหเดอด 2. น าใบชบาดางทถกแสงแดดประมาณ 3 ชวโมง ใสลงไปตม 1 นาท 3. ใชปากคบคบใบชบาดางทตมแลวใสลงในหลอดทดลองทมแอลกอฮอลพอทวมใบ น าไปตมในน าเดอดประมาณ 1-2 นาท จนกระทงใบมสซด 4. น าใบชบาดางทไดไปดวยในน าเยน แลวน าไปวางในถวยกระเบอง 5. หยดสารละลายไอโอดนใหทวทงใบ ทงไวประมาณครงนาท 6. น าใบชบาดางไปลางน า สงเกตการเปลยนแปลงและบนทกผล 7. ใสน าแปงประมาณ 5 ลกบาศกเซนตเมตรลงในหลอกทดลองขนาดเลก หยดสารละลายไอโอดน 2-3 หยดลงในหลอดทดลอง สงเกตการณเปลยนแปลงแลวบนทกผล

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

56

ตารางบนทกผลการทดลอง

สงททดสอบ ผลการทดสอบกบสารละลายไอโอดน สวนสเขยวของใบชบาดาง สวนสขาวของใบชบาดาง น าแปง

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. การทดลองนถาไมใชใบชบาดาง เราจะใชใบอะไรแทนไดบาง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. เพราะเหตใดจงตองตมใบชบาดางในน าเดอด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ในระหวางการทดลองถาลมตมใบชบาดางในแอลกอฮอลจะเกดผลเชนไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

57

กจกรรมท 5 การล าเลยงสารในพช

ค าชแจง : ใหนกเรยนหาค าศพททเกยวของกบการล าเลยงสารในพชจากตาราง

ป ก น อ อ ล า ร า ก แ ก า ร อ อ ส ซ ป ร า ย อ เ ล ย ง เ ย อ า เ ย อ ล า า เ น อ เ ย อ ล า เ ล ย ง ก ฟ เ อ ม ก พ แ เ บ อ อ ส โ ม ซ ก แ ก ว เ เ ใ แ ก ว ใ บ โ ม เ อ ม า ก แ ล า ฟ ล ป า ก ใ บ ม ส เ ซ ไ ร ร ว ร พ โ ย ก เ า ล ล า เ อ ง อ ซ า แ แ พ ร ส ม เ ก ร ะ เ น อ ไ ซ เ อ ม น พ า อ น เ ป น ไ อ เ เ ล ม ล อ า ห า เ เ ง น อ ข ซ ย อ อ ส โ ม ซ ส ล ล น อ ป อ น ล เ ง ล ข น ม เ อ ม ฟ น อ ย า เ เ ล ฟ เ อ ก น ซ ว ร โ ม ซ เ อ ม น ก ซ โ ฟ ล า ร บ ล โ ห อ โ ย น ใ ย เ เ พ ง ล า ร า บ ใ ล ร ส ล า อ ซ บ น เ ซ ล ป ก แ น ร ย พ ย ล เ ล า ม ซ เ ก ส ล ใ ล พ ข น เ ซ ล อ อ ล ง ส เ น อ เ เ ซ ร พ เ ล ย ง ล า เ ง ล ย

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

58

กจกรรมท 6 เซลลขนราก

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาลกษณะของเซลลขนราก ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. เมลดถวด า 4. น า 2. จานเพาะ 5. จานแกว 3. ส าล 6. แวนขยาย วธการทดลอง 1. น าเมลดถวด าทแชน าไว 1 คน วางลงบนจานเพาะทมส าล กระดาษช าระ หรอกระดาษหนงสอพมพ รดน าใหชม ปดฝาแลวตงทงไว 3 วน 2. เลอกเมลดทมรากงอกยาวประมาณ 2 เซนตเมตรมา 3-4 เมลด วางบนจานแกว ใชแวนขยายสองดลกษณะของราก 3. วาดรปแสดงลกษณะของขนรากทสงเกตได และบนทกผล * หมายเหต ควรหยบเมลดถวด าทก าลงงอกเบา ๆ เพราะขนรากบอบบางมาก เมอถกสมผสจะลแนบไปกบรากอนใหญ ท าใหมองเหนลกษณะตาง ๆ ไดยาก ตารางบนทกผลการทดลอง

ภาพแสดงลกษณะของขนราก ลกษณะของขนราก

59

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. พชใชสวนใดในการดดซบน าและเกลอแรในดนไปเลยงล าตนและสวนตาง ๆ เพอการเจรญเตบโต …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สวนส าคญของพชทใชในการดดซบน าและเกลอแรในดนคออะไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. น าและเกลอแรจากดนในบรเวณทพชขนอยนนเขาสขนรากดวยวธใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

60

กจกรรมท 7 เนอเยอล าเลยงในพช

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาเนอเยอล าเลยงน าและเนอเยอล าเลยงอาหารในพช ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. ตนเทยน 5. ใบมดโกน 2. ขวดรปชมพ 6. กระจกสไลด 3. สผสมอาหารสแดง 7. กระจดปดสไลด 4. หลอดหยด 8. กลองจลทรรศน วธการทดลอง 1. ใสน าลงในขวดรปชมพประมาณ 3/4 ของภาชนะ หยดสผสมอาหารสแดงประมาณ 20 หยดแลวคนใหเขากน 2. น าตนเทยนทลางน าสะอาดแชลงในขวดทเตรยมไว แลวน าไปวางไวกลางแดด ประมาณ 20-30 นาท สงเกตการเปลยนแปลงและบนทกผล 3. น าตนเทยนออกมาลางน า ใชใบมดโกนตดล าตนตามขวางยาวประมาณ 3 เซนตเมตร บรเวณทมล าตนอวบ ไมมกง 4. น าสวนทตดออกมาตดตามขวางใหบางทสดเพราะแสงจะสามารถทะลผานได แลวน าไปวางบนกระจกสไลด หยดน า 1-2 หยด ปดดวยกระจกปดสไลด น าไปสองดดวยกลองจลทรรศน สงเกตและบนทกผล 5. น าสวนทตดออกมา ตดตามขวางบาง ๆ ยาวประมาณ 0.5 เซนตเมตร แลวปฏบตตามขนตอนท 4 * หมายเหต ควรใชตนเทยนทมความสงประมาณ 20 เซนตเมตร และสามารถใชตนกระสงหรอขนฉายแทนได

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

61

ตารางบนทกผลการทดลอง

สงทสงเกต ลกษณะทสงเกตได ภาพล าตนตดตามขวาง

ภาพล าตนตดตามยาว

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

62

กจกรรมท 8 สารเนอเดยว

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาองคประกอบของสารเนอเดยว ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. สารละลายโซเดยมคลอไรด 5. ตะเกยงแอลกอฮอล 2. น ากลน 6. ทบงลม 3. สารละลายแอมโมเนย 7. ตะแกรง 4. จานหลมโลหะ 8. หลอดหยด วธการทดลอง 1. น าสารละลายโซเดยมคลอไรด น ากลน และสารละลายแอมโมเนยมาสงเกตลกษณะเนอของสาร แลวบนทกผลการสงเกตลงในตาราง 2. ใชหลอดหยดดดสารละลายโซเดยมคลอไรดแลวหยดลงในจานหลมโลหะ จากนนน าไปตมจนแหง สงเกตการณเปลยนแปลงและบนทกผล 3. ด าเนนการทดลองซ ากบขอ 2 โดยเปลยนเปนน ากลนและสารละลายแอมโมเนย ตามล าดบ ตารางบนทกผลการทดลอง

สารทใช ผลการสงเกต

กอนตม หลงตม สารละลายโซเดยมคลอไรด

น ากลน

สารละลายแอมโมเนย

63

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. สารทใชในกจกรรมจดเปนสารชนดใด เพราะเหตใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สารละลายประกอบดวยสวนประกอบใดบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

64

กจกรรมท 9 สารเนอผสม (1)

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาวธการแยกสารเนอผสม ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. โซเดยมคลอไรด 6. หลอดทดลองขนาดกลาง 2. ผงถาน 7. ชอนตกสารเบอร 2 3. หลอดฉดยา 8. กระดาษกรอง 4. น ากลน 9. ชดอปกรณการตม 5. ถวยกระเบอง 10. บกเกอร วธการทดลอง 1. น าโซเดยมคลอไรดกบผงถานผสมเขาดวยกน เทใสบกเกอร แลวสงเกตเนอสาร พรอมทงบนทกผล 2. ใชหลอดฉดยาดดน ากลนประมาณ 5 ลกบาศกเซนตเมตร ใสลงในหลอดทดลองขนาดกลางจากนนตกสารทเตรยมไวในขอ 1 ดวยชอนเบอร 2 จ านวน 3 ชอนลงไป เขยาหลอดทดลองนานประมาณ 3 นาท สงเกตสงทเกดขน แลวบนทกผล 3. น าสารทไดไปกรองโดยใชกระดาษกรอง สงเกตสงทตดอยบนกระดาษกรองและของเหลวทไดจากการกรอง แลวบนทกผล 4. น าของเหลวทไดจากการกรองเทลงในถวยกระเบอง จากนนน าไปตมจนของเหลวระเหยจนแหงสนท สงเกตสงทเหลอในถวยกระเบอแลวบนทกผล

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

65

ตารางบนทกผลการทดลอง

สงทสงเกต ผลการสงเกต ลกษณะสารหลงจากผสมกน

สารเมอผสมน า

สงทตดบนกระดาษกรอง

ของเหลวทไดจากการกรอง

สงทเหลอในถวยกระเบองหลงจากน าไประเหยแหง

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. ของเหลวทไดจากการกรองเปนสารประเภทใด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. นกเรยนสามารถแยกสารทละลายน าออกไดดวยวธใด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. ถาสารสขาวทใชในการทดลองเปนน าตาลทราย จะใชวธการนไดหรอไม อยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

66

กจกรรมท 10 สารเนอผสม (2)

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาวธการแยกสารเนอผสม ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. ดนทราย 4. กระดาษขาว 2. ผงตะไบเหลก 5. แทงแมเหลก 3. บกเกอร วธการทดลอง 1. น าดนทรายกบผงตะไบเหลกผสมเขาดวยกน สงเกตลกษณะเนอสาร แลวบนทกผล 2. น ากระดาษขาว 1 แผนวางไวบนพน แลวเทสารผสมจากขอ 1 ลงบนกระดาษขาวใหทวแผน จากนนน ากระดาษขาวอกแผนวางทบลงบนสารนน 3. น าแทงแมเหลกถเบา ๆ บนกระดาษขาวแผนบนใหทวแผน แลววางแมเหลกไวบนกระดาษ 4. ยกกระดาษแผนบนทมแมเหลกวางอยไปวางบนกระดาษขาวอกแผน จากนนน าแมเหลกออกไปจากกระดาษ สงเกตผลทเกดขน แลวบนทกผล ตารางบนทกผลการทดลอง

สงทสงเกต ผลการสงเกต ลกษณะสารหลงจากผสมกน

ลกษณะสารหลงถดวยแทงแมเหลก

67

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. นกเรยนใชสมบตใดของสารในการแยกสารเนอผสมในกจกรรมน เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. นกเรยนสามารถแยกดนทรายทมตะปและลวดเยบกระดาษทปนอยดวยวธเดยวกบกจกรรมนไดหรอไม เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

68

กจกรรมท 11 การจ าแนกสารโดยใชขนาดอนภาคเปนเกณฑ

จดประสงคของกจกรรม 1. ทดลองเพอศกษาลกษณะและองคประกอบของสารละลาย 2. ทดลองเพอศกษาลกษณะของคอลลอยด 3. ทดลองเพอศกษาลกษณะของสารแขวนลอย ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. สารละลายคอปเปอร (II) ซลเฟต 4. น านม 2. บกเกอร 5. สารละลายโซเดยมคลอไรด 3. กลองก าเนดแสง 6. น าโคลน วธการทดลอง 1. ใสสารละลายคอปเปอร (II) ซลเฟตปรมาตร 50 ลกบาศกเซนตเมตร ลงในบกเกอร 2. ฉายแสงจากลองก าเนดแสงผานไปยงบกเกอรในขอ 1 3. สงเกตแสงทผานของเหลว โดยมองจากดานบนของบกเกอร แลวบนทกผล 4. เปลยนสารทสงเกตเปนน านม สารละลายโซเดยมคลอไรด และน าโคลน สงเกตและบนทกผล ตารางบนทกผลการทดลอง

สารทท าการทดลอง ผลการสงเกต

69

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. สารในกจกรรมนเนอสารมลกษณะใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. เมอใชขนาดอนภาคเปนเกณฑ สารทจดเปนสารละลายตองมสมบตแบบใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. เกณฑทใชพจารณาวาสารใดเปนตวละลายและสารใดเปนตวท าละลายคออะไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. คอลลอยดมลกษณะหรอสมบตใดแตกตางจากสารละลาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

70

5. เราจะแยกสารประกอบของคอลลอยดไดดวยวธใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. เรยงล าดบขนาดของอนภาคของสารละลาย คอลลอยด และสารแขวนลอย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

71

กจกรรมท 12 สมบตทางกายภาพของสาร 3 สถานะ

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาสมบตทางกายภาพของสารในสถานะของแขง ของเหลว และแกส ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. บกเกอร 5. กระบอกตวง 2. ถาดมขอบ 6. ขวดรปชมพ 3. น าเปลา 7. หลอดฉดยา 4. เชอก ตอนท 1 วธการทดลอง 1. วางบกเกอรขนาด 250 ลกบาศกเซนตเมตรลงในถาดทมขอบ จากนนเตมน าลงใบบกเกอรใหเตม 2. ผกเชอกกบหนขนาดพอเหมาะกบบกเกอร สงเกตลกษณะของหน และน าน าทลนไปวดปรมาตร แลวบนทกผล 3. ท าตามขนตอนท 1 และ 2 แตเปลยนมาใชบกเกอรขนาด 500 ลกบาศกเซนตเมตร แลวเปรยบเทยบรปรางของหนและปรมาตรน าทลน ตอนท 2 วธการทดลอง 1. เทน าลงในบกเกอรขนาด 100 ลกบาศกเซนตเมตรถงขดแสดงคา 100 ลกบาศกเซนตเมตร สงเกตรปรางและปรมาตรของน า 2. เทน าจากบกเกอรในขอ 1 ลงในขวดรปชมพขนาด 100 ลกบาศกเซนตเมตร สงเกตรปรางและปรมาตรของน า แลวบนทกผลลงในตาราง

72

ตอนท 3 วธการทดลอง 1. บรรจอากาศลงในหลอดฉดยาปรมาตร 10 ลกบาศกเซนตเมตร ดนใหกานหลอดอยทขดแสดงคา 7 ลกบาศกเซนตเมตร แลวใชจกยางปดปลายหลอดใหแนน สงเกตรปรางและปรมาตรของแกส 2. คอย ๆ ใชนวกอดกานหลอดฉดยาจนถงขดแสดงคา 4 ลกบาศกเซนตเมตร สงเกตรปรางและปรมาตรของอากาศ แลวบนทกผลลงในตาราง ตารางบนทกผลการทดลอง

สาร ผลการสงเกต

รปราง ปรมาตร

หน

น า

อากาศ

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

73

กจกรรมท 13 การจ าแนกสารละลายกรด-เบส

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาวธการจ าแนกสารละลายกรด-เบสใกลตว ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. กระดาษลตมส 8. น ามะนาว 2. แทงแกวคนสาร 9. น าสมสายช 3. น าอดลม 10. น าขเถา 4. น ามะขาม 11. น าสบ 5. น าผงซกฟอก 12. น ายาสฟน 6. น ายาลางหองน า 13. น าผงฟ 7. น าเกลอ 14. น าประปา วธการทดลอง 1. ตดกระดาษลตมสสน าเงนและสแดงขนาด 1 x 0.5 เซนตเมตร วางบนกระดาษขาวเปนค ๆ ใหมระยะหางพอสมควร 2. ใชแทงแกวส าหรบคนจมลงในน าอดลม แลวน ามาแตะกระดาษลตมสสน าเงนและสแดงทวางอยบนกระดาษขาว สงเกตการณเปลยนแปลงแลวบนทกผล 3. ด าเนนการเชนเดยวกบขอ 2 แตเปลยนเปนน ามะขาม น ามะนาว น าผงซกฟอก น ายาลางหองน า น าเกลอ น าสมสายช น าขเถา น าสบ น ายาสฟน น าผงฟ และน าประปา * แทงแกวคนสารตองลางใหสะอาดและเชดใหแหงกอนน ามาทดสอบสารแตละชนด

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

74

ตารางบนทกผลการทดลอง

สาร ผลการทดสอบกบกระดาษลตมส

สน าเงน สแดง

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

75

กจกรรมท 14 สมบตของสารละลายกรด

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาสมบตของสารละลายกรด ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. กระบอกตวง 6. หนปน 2. หลอดทดลองขนาดกลาง 7. กรดแอซตก 3. แทงแกวคนสาร 8. กรดไฮโดรคลอรก 4. กระดาษลตมส 9. กรดซลฟวรก 5. สงกะส วธการทดลอง 1. ใชกระบอกตวงวดปรมาตรสารละลายกรดแอซตกและเทลงในหลอดทดลองขนาดกลาง 2 หลอด หลอดละ 5 ลกบาศกเซนตเมตร 2. เตมสงกะสขนาด 1 x 1 เซนตเมตร 2-3 แผน ลงในหลอดทดลองหลอดท 1 และหนปนกอนเลก ๆ 2-3 กอน ลงในหลอดทดลองหลอดท 2 สงเกตการณเปลยนแปลงทเกดขน แลวบนทกผล 3. ด าเนนการทดลองเชนเดยวกบขอ 1-2 แตเปลยนเปนกรดไฮโดรคลอรกและกรดซลฟวรก * ระวงอยาใหกรดสมผสรางกายและเสอผา เพราะอาจเกดอนตรายได

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

76

ตารางบนทกผลการทดลอง

สาร ผลการทดสอบ

ทดสอบกบสงกะส ทดสอบกบหนปน

แอซตก

ไฮโดรคลอรก

ซลฟวรก

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

77

กจกรรมท 15 กรดในชวตประจ าวน

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาวธการจ าแนกกรดในชวตประจ าวน ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. กระบอกตวง 6. กรดซลฟวรก 2. หลอดทดลองขนาดกลาง 7. กรดแอซตก 3. น ากลน 8. กรดไฮโดรคลอรก 4. หลอดหยดสาร 9. น ามะนาว 5. สารละลายเจนเชยนไวโอเลต 10. น าอดลม วธการทดลอง 1. ใชกระบอกตวงวดปรมาตรน ากลน 3 ลกบาศกเซนตเมตร เทลงในหลอดทดลองขนาดกลาง แลวใชหลอดหยดดดสารละลายเจนเชยนไวโอเลตหยดลงในหลอดทดลองทบรรจน ากลน สงเกตการเปลยนแปลง 2. ใชกระบอกตวงวดปรมาตรสารละลายกรดซลฟวรกทเตรยมไว 3 ลกบาศกเซนตเมตร ใสลงในหลอดทดลองขนาดกลาง หยดสารละลายเจนเชยนไวโอเลตลงในหลอดทดลองทบรรจสารละลายกรดซลฟวรก สงเกตการเปลยนแปลงแลวบนทกผล 3. เปลยนสารละลายทใชในการทดสอบเปนสารอน ๆ เชน น าอดลม น ามะนาว กรดแอซตก กรดไฮโดรคลอรก กรดแอซตก เปนตน * การหยดสารละลายเจนเชยนไวโอเลตควรหยดใหลงไปตรงกลางหลอดทดลอง

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

78

ตารางบนทกผลการทดลอง

สาร ผลการสงเกต

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. เจนเชยนไวโอเลตคออะไร และมหนาทอยางไรในกจกรรมน …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ผลจากกจกรรมนสามารถใชอะไรเปนเกณฑในการจ าแนกประเภทของกรด และจ าแนกไดกประเภท อะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

79

กจกรรมท 16 สมบตของสารละลายเบส

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาสมบตของสารละลายกรด ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. กระบอกตวง 6. สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด 2. หลอดทดลองขนาดกลาง 7. ชอนเบอร 1 3. ตะเกยงแอลกอฮอล 8. น ามนหมหรอน ามนพช 4. หลอดหยดสาร 9. เศษอะลมเนยม 5. สารละลายโพแทสเซยมไฮดรอดไซด 10. แคลเซยมไฮดรอกไซด (น าปนใส) วธการทดลอง 1. ใชกระบอกตวงวดปรมาตรสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด เทลงในหลอดทดลอง 3 หลอด หลอดละ 3 ลกบาศกเซนตเมตร 2. น าแอมโมเนยมไนเตรดจ านวน 1 ชอนเบอร 1 เตมลงในหลอดทดลองท 1 สงเกตวาสมกลนเกดขนหรอไม ถาไมมใหน าหลอดทดลองนไปใหความรอนสกคร โดยใชตะเกยงแอลกอฮอล สงเกตเกดกลน แลวบนทกผล 3. ใชหลอดหยดดดน ามนหมหรน ามนพช แลวหยดลงในหลอดท 2 จากนนเขยาหลอดทดลองประมาณ 1 นาท สงเกตการเปลยนแปลงแลวบนทกผล 4. น าเศษอะลมเนยมประมาณ 2-3 ชน ใสลงไปในหลอดท 3 สงเกตการเปลยนแปลง แลวบนทกผล 5. เปลยนสารละลายในหลอดทดลองเปนสารละลายโพแทสเซยมไฮดรอดไซดและ แคลเซยมไฮดรอกไซด * ส าหรบกจกรรมนไมจ าเปนตองตมสารละลายใหเดอด เพยงแคใหรอนเทานน

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

80

ตารางบนทกผลการทดลอง

การทดสอบ สารละลายทใช

โซเดยมไฮดรอกไซด โพแทสเซยมไฮดรอกไซด แคลเซยมไฮดรอกไซด

เตมแอมโมเนยมไนเตรด

เตมน ามนหมหรอน ามนพช

เตมเศษอะลมเนยม

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

81

กจกรรมท 17 อนดเคเตอรธรรมชาต

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอสกดอนดเคเตอรตามธรรมชาต ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. เครองชง 7. บกเกอร 2. เครองปน 8. กระบอกตวง 3. ผากรอง 9. หลอดหยดสาร 4. มดหน 10. เขยง 5. หลอดทดลอง 11. พชทจะน ามาสกด 6. สารละลายไฮโดรคลอรก 12. สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด วธการทดลอง 1. ชงพช 30 กรม และเตรยมน า 300 มลลลตร 2. หนพชเปนชนเลก ๆ ใสในเครองปนไฟฟา เตมน าทเตรยมไวลงไป ปนจนละเอยด 3. น าพชทปนแลว กรองดวยผาขาวบาง คนเอาแตน า 4. น าอนดเคเตอรทสกดไดใสลงในหลอดทดลอง 2 หลอด หลอดละ 10 มลลลตร จากนนเตมสารละลายไฮโดรคลอรกประมาณ 5 มลลลตรลงในหลอดท 1 และสารละลายโซเดยมไฮดรอกไซดประมาณ 5 มลลลตรลงในหลอดท 2 เขยาใหเขากน สงเกตสของอนดเคเตอร แลวบนทกผลการทดลอง

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

82

ตารางบนทกผลการทดลอง อนดเคเตอรธรรมชาตทน ามาทดสอบ คอ ……………………………………………….

สารทน ามาทดสอบ สของอนดเคเตอร

สเรมตน สทเปลยนแปลงไป

สารละลายไฮโดรคลอรก

สารละลายโซเดยมไฮดรอกไซด

สรปผลการทดลอง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

83

กจกรรมท 18 คา pH ของสารละลายกรด-เบส

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอเปรยบเทยบคาความเปนกรด-เบสของสารละลาย ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. กระดาษยนเวอรซลอนดเคเตอร 7. น าสบ 2. กระดาษขาว 8. น าผงฟ 3. น าแชมพ 9. น าอดลม 4. น ายาลางหองน า 10. น าประปา 5. น ามะนาว 11. น ากลน 6. น าสมสายช 12. น าผงซกฟอก วธการทดลอง 1. ตดกระดาษยนเวอรซลอนดเคเตอรขนาด 1 x 0.5 เซนตเมตร วางบนกระดาษขาวเปนค ๆ ใหมระยะหางพอสมควร 2. ใชแทงแกวส าหรบคนจมลงในสารทตองการทดสอบ จากนนน ามาแตะลงบนกระดาษ ยนเวอรซลอนดเคเตอรทวางอยบนกระดาษขาว สงเกตสทเปลยนแปลงและเปรยบเทยบสทไดกบแถบสขอกคา pH ของกระดาษ แลวบนทกผล * แทงแกวคนสารตองลางใหสะอาดและเชดใหแหงกอนน ามาทดสอบสารแตละชนด

ทมา: https://garnjanaporn.wordpress.com/tag/ยนเวอรแซลอนดเคเตอ/

84

ตารางบนทกผลการทดลอง

สาร ผลการทดสอบกบกระดาษยนเวอรซลอนดเคเตอร

สทได คา pH

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

85

กจกรรมท 19 ความสามารถในการละลายของสาร

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอเปรยบเทยบความสามารถในการละลายของสารทมตอตวท าละลาย ตางชนดกน ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. โซเดยมคลอไรด 5. น ากลน 2. สผสมอาหาร 6. แอลกอฮอล 3. เซลแลก 7. หลอดทดลอง 4. หลอดฉดยา 8. ชอนเบอร 1 วธการทดลอง 1. ใชหลอดฉดยาดดน ากลนและแอลกอฮอลใสหลอดทดลองอยางละ 3 หลอด หลอดละ 3 ลกบาศกเซนตเมตร 2. น าหลอดทดลองทใสน ากลนและแอลกอฮอลมาอยางละ 1 หลอด จากนนใชชอนเบอร 1 ตกโซเดยมคลอไรดลงในหลอดทดลองทง 2 หลอดละ 1 ชอน จากนนเขยาจนโซเดยมคลอไรดละลายจนหมด 3. ตกโซเดยมคลอไรดเตมลงในหลอดทดลองทงสองทละชอนและเขยาจนกวาจะไมละลายอก พรอมกบนบจ านวนชอนทตกสารเตมในแตละหลอด 4. ด าเนนการเชนเดยวกบขอ 2 และ 3 แตเปลยนจากโซเดยมคลอไรดเปนสผสมอาการและเชลแลก ตามล าดบ * หากสารละลายใดละลายไดหมดถง 5 ชอนแลว ไมตองทดลองตอไป

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

86

ตารางบนทกผลการทดลอง

สารทสงเกต ปรมาตรของสารทละลายได (ชอน)

แอลกอฮอล น า

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. ถาตวท าละลายมปรมาตรเทากนแลว ปรมาตรของตวละลายทละลายไดในตวท าละลายนนจะเทากนหรอไม เพราะเหตใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

87

กจกรรมท 20 การเตรยมสารละลาย

จดประสงคของกจกรรม 1. เตรยมสารละลายทมความเขมขนเปนรอยละโดยมวลตอปรมาตร 2. ระบไดวาสารละลายทเตรยมไดมสารใดเปนตวละลายและสารใดเปนตวท า ละลาย 3. อธบายความหมายของค าตอไปนได ความเขมขนของสารละลายรอยละโดย มวลตอปรมาตร ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. น ากลน 5. แทงแกวคนสาร 2. คอปเปอร (II) ซลเฟต 6. หลอดหยด 3.. บกเกอรขนาด 250 cm3 7. เครองชง 4. กระบอกตวงขนาด 100 cm3 8. คอปเปอร (II) ซลเฟต วธการทดลอง 1. ใสคอปเปอร (II) ซลเฟต (จนส) 5 กรม ลงในบกเกอรขนาด 100 cm3 2. เตมน ากลน 20 cm3 ใชแทงแกวคนใหคอปเปอร (II) ซลเฟต ละลายจนหมด 3. เทสารละลายในขอ 2 ลงในกระบอกตวงขนาด 100 cm3 เตมน ากลนจ านวนเลกนอยลงในบกเกอร เพอลางคอปเปอร (II) ซลเฟตทตดอยในบกเกอร แลวน าไปเทลงในกระบอกตวง ท าซ า 2-3 ครง ใหแนใจวา ไมมคอปเปอร (II) ซลเฟต เหลออย 4. เตมน ากลนเพมลงในกระบอกตวงจนสารละลายมปรมาตร 100 cm3 สงเกตสของสารละลาย บนทกผล 5. ท าการทดลองซ า ตงแตขอ 1 – 4 แตเปลยนปรมาณ คอปเปอร (II) ซลเฟต ทใชเปน 10 กรม สงเกตสของสารละลายและบนทกผล เปรยบเทยบกบสของสารละลายทเตรยมไดในครงแรก

88

สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. ในการเตรยมสารละลายครงน สารใดเปนตวท าละลาย สารใดเปนตวละลาย ............................................................................................................................. .......................................... ............................................................................................................................. .......................................... ....................................................................................... ................................................................................ 2. สารละลายทเตรยมไดมลกษณะเปนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบตวท าละลายและตวละลาย ......................................................................................... ........................................................................................................................................................................................................... .......................................... ....................................................................................................................................... ................................ 3. สารละลายทเตรยมไดในขอ 4 มตวละลายอยจ านวนเทาไร .................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................ .......................................... ............................................................................................................................. .......................................... 4. สารละลายทเตรยมไดในขอ 4 และ 5 มความเขมขนของสารละลายแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด ............................................................................................................................. ................................................................................................................................... .............................................................................. ............................................................................................................................. ..........................................

89

กจกรรมท 21 อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร (1)

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาปจจยทเกยวของกบการละลายของสาร ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. น าแขง 3.. บกเกอร 2.เทอรมอมเตอร 4. แทงแกวคนสาร วธการทดลอง 1. ใสน าแขงทบละเอยดประมาณ 20 กรมลงในบกเกอร จากนนจมเทอรมอมเตอรลงไปในน าแขง โดยกระเปาะเทอรมอมเตอรอยระหวางกอนน าแขง ระวงอยาใหกระเปาะสมผสกบบกเกอร 2. ใชแทงแกวคนสารคนน าแขงใหทวตลอดเวลา หลงจาการจมเทอรมอมเตอรผานไป 2 นาท ใหเรมสงเกตและบนทกอณหภมทก ๆ 1 นาท จนกระทงน าแขงหลอมเหลวหมด แลวบนทกเวลา 3. หลงจากทน าแขงหลอมเหลวหมดแลว ใหสงเกตและบนทกอณหภมทก ๆ 1 นาท เปนเวลา 5 นาท แลวน าผลทบนทกได ไปเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางอณหภมกบเวลา โดยก าหนดใหแกนตงแสดงอณหภม และแกนนอนแสดงเวลา ตารางบนทกผลการทดลอง นาทท

อณหภม (oC)

90

กราฟแสดงความสมพนธระหวางอณหภมกบเวลา สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ค าถามทายการทดลอง 1. ในขณะทน าแขงก าลงหลอมเหลวจะมความรอนเขามาเกยวของ ความรอนนมาจากทใด ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ขณะทน าแขงก าลงหลอมเหลวอณหภมของน าแขงเกดการเปลยนแปลงหรอไม อยางไร และเมอน าแขงหลอมเหลวจนหมดแลว อณหภมเปลยนแปลงหรอไม อยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

91

กจกรรมท 22 อณหภมกบการเปลยนสถานะของสาร (2)

จดประสงคของกจกรรม ทดลองเพอศกษาปจจยทเกยวของกบการละลายของสาร ปญหา …………………………………………………………………………………………………………………………………….. สมมตฐาน …………………………………………………………………………………………………………………………………. อปกรณและสารเคม 1. น ากลน 5. จกยาง 2. หลอดทดลองขนาดใหญ 6. เทอรมอมเตอร 3. หลอดน าแกส 7. บกเกอร 4. เศษกระเบอง วธการทดลอง 1. เทน ากลนประมาณ 20 ลกบาศกเซนตเมตร ใสลงในหลอดทดลอง และใสเศษกระเบองลงไป 3-4 ชน ปดปากหลอดทดลองดวยจกยางทมเทอรโมมเตอรและหลอดน าแกสเสยบอย แลวตมหลอดทดลอง สงเกตและบนทกอณหภมทก ๆ 1 นาท เปนระยะเวลา 10 นาท บนทกชวงทน าเดอด 2. สงเกตการเปลยนแปลงทปลายหลอดน าแกส แลวน าบกเกอรใสน าเยนไปองทปลายหลอดน าแกส สงเกตและบนทกผลการเปลยนแปลง 3. น าผลทไดไปเขยนกราฟแสดงความสมพนธระหวางอณหภมกบเวลา ตารางบนทกผลการทดลอง นาทท

อณหภม (oC)

92

กราฟแสดงความสมพนธระหวางอณหภมกบเวลา สรปผลการทดลอง …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

93

แบบฝกหด

ทมา: http://www.happyreading.in.th/download/index.php?t=1&p=11

94

แบบฝกหดท 1 เซลลพชและเซลลสตว

ตอนท 1 ค าชแจง : ใหนกเรยนระบชอขององคประกอบในเซลลตอไปนใหถกตอง

ทมา : http://homeschoolclipart.com

95

ตอนท 2 ค าชแจง : ใหนกเรยนเปรยบเทยบลกษณะของเซลลพชและเซลลสตว

สงทเปรยบเทยบ เซลลพช เซลลสตว รปราง ผนงเซลล เยอหมเซลล คลอโรพลาสต แวควโอล เซนทรโอล ไลโซโซม ความแขงแรงของเซลล

ตอนท 3 ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. โครงสรางพนฐานของเซลลมอะไรบาง และท าหนาทอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. คลอโรพลาสตมความส าคญตอพชในลกษณะใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. เซลลพชและเซลลสตวเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

96

แบบฝกหดท 2 เนอเยอล าเลยงในพช

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. เนอเยอล าเลยงน าและเกลอแรหรอไซเลมและเนอเยอล าเลยงอาหารหรอโฟลเอมคออะไร มสวนชวยในการล าเลยงน าและเกลอแรในดนละการล าเลยงอาหารของพชในลกษณะใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. การจดเรยนตวของกลมเซลลเนอเยอล าเลยงในพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวมลกษณะเหมอนหรอแตกตางกน อยางไร (วาดรปและอธบายเปรยบเทยบ)

พชใบเลยงค พชใบเลยงเดยว

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

97

แบบฝกหดท 3 การสบพนธของพช

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. ยกตวอยางผลไมทเปนผลแทและผลเทยมทนกเรยนพบเหนในชวตประจ าวน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. ถาเมลดพชไมเกดการกระจายพนธโดยตวพา เชน คน สตวตาง ๆ จะเกดผลกระทบกบพชในเรองใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. ตนออนของเลดพชขณะเจรญเตบโตใชอาหารทสะสมอยในสวนทเรยกวาอะไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. ถานกเรยนตองการปลกขง ขา หรอขมน นกเรยนจะใชสวนใดของพชในการปลก เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. อธบายวธการตอนกงและการปกช ามาพอเขาใจ ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

98

แบบฝกหดท 4 การตอบสนองตอสงเราของพช ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. การหนดอกของทานตนทานตะวนในเวลาเชา กลางวน และเยนจะแตกตางกนหรอไม เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. การทพชจะตอบสนองตอสงเราไดนน จะตองประกอบดวยสงใดบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. น าในดนมอทธพลตอทศทางการเคลอนไหวของพชในลกษณะใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 4. การตอบสนองของพชแบบตาง ๆ มผลตอการอยรอดของพชอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 5. พชสามารถแสดงพฤตกรรมการตอบสนองตอสงแวดลอมโดยไมตองอาศยสงเรามากระตนไดหรอไม เพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 6. การทรากพชแตกแขนงชอนไชลงไปในดน เปนการตอบสนองทเกดจากสงเราใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

99

แบบฝกหดท 5 เทคโนโลยชวภาพ

ตอนท 1 ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. เทคโนโลยชวภาพแบบดงเดมแตกตางจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหมอยางไร ยกตวอยางประกอบการอธบาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. เทคโนโลยชวภาพในการขยายพนธพชมขอดและขอเสยอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. พช GMOs มขอดและขอเสยอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตอนท 2 ค าชแจง : ใหนกเรยนน าอกษรหนาขอความทอยทางขวามอมาใสลงในชอง หนาขอความทอยทางซายมอทมความสมพนธกน 1. การลอกเลอนแบบยนทตองการใหแกพช ก. การเพาะเลยงเนอเยอ 2. กระบวนการเปลยนแปลงสารพนธกรรมดวยการตดตอยน ข. เทคโนโลยชวภาพ และเปลยนแปลงยนในเซลล เพอใหไดสงมชวตตามตองการ ค. พชจ าลองพนธ 3. การประยกตใชความรเกยวกบสงมชวต เพอใหไดสงมชวต ง. พชจเอมโอ ตามทตองการ จ. พนธวศวะกรรม 4. การน าสวนใดสวนหนงของพชมาเพาะเลยงในอาหารวทยาศาสตร ฉ. แคลลส ทปลอดเชอและใหอยในสภาวะทเหมาะสม ช. โพรโทพลาสต 5. สงมชวตทไดมการเปลยนแปลงสารพนธกรรม โดยเทคนค พนธวศวกรรม

100

แบบฝกหดท 6 สมบตของสาร

ตอนท 1 ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. สาร (Substance) และสสาร (Matter) เหมอนหรอตางกนอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. สมบตของสารถกจ าแนกออกเปน 2 กลมใหญ ๆ ไดแกอะไรบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ตอนท 2 ค าชแจง : ใหนกเรยนวงกลมลอมรอบขอความทเปนสมบตทางกายภาพของสาร

การเกดสารใหม การน าไฟฟา การเผาไหม จดเดอด

รปราง รสชาต การละลาย ความแขง

ลกษณะผลก ความรอนแฝง การระเบด จดหลอมเหลว

การเกดสนม การน าความ

รอน การสลายตวให

สารใหม ความเปนกรด-

เบส

101

แบบฝกหดท 7 การจ าแนกสาร (1)

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. สารเนอเดยวแตกตางจากสารเนอผสมอยางไร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 2. การเลอกวธแยกสารเนอผสมขนอยกบสงใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 3. แบงกลม “เหรยญกษาปณ ดน ขาวสวย น าทะเล และบวลอยไขหวาน” โดยใชลกษณะเนอสารเปนเกณฑในการจ าแนก ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

102

แบบฝกหดท 8 สถานะของสาร ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. เมอเปลยนภาชนะทบรรจสารทเปนของแขง ของเหลว และแกส สารจะมการเปลยนแปลงลกษณะใด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. แรงดงดดระหวางอนภาคของสารมความสมพนธกบระยะหางของอนภาคหรอไม อยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. เรยงล าดบพลงงานอนภาคของสารในสถานะตาง ๆ จากนอยไปมาก พรอมอธบาย …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. เรามกไดกลนน าหอมจากรายขายน าหอมตงแตยงเดนไมถงรานเปนเพราะเหตใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

103

แบบฝกหดท 9 สมบตของสารละลายกรด-เบส ตอนท 1 ค าชแจง : ใหนกเรยนเปรยบเทยบสมบตของสารละลายกรด-เบส

สมบต สารละลายกรด สารละลายเบส

การน าไฟฟา

การเปลยนสกระดาษลตมส

การท าปฏกรยา

คา pH

รสชาต

สมบตการกดกรอน

ตวอยาง

ตอนท 2 ค าชแจง : ใหนกเรยนสบคนค าตอบของค าถามตอไปน 1. กรดและเบส มสมบตเหมอนหรอตางกนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. ใหนกเรยนน าเสนอขอควรระมดระวงในการใชสารละลายกรด-เบส ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

104

3. ใหสบคนขอมลการเกดฝนกรดและผลกระทบของฝนกรด แลวอภปรายวธปองกนและภาวการณเกดฝนกรด …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. ถาตองการตรวจสอบ คา pH ของดนทจะใชปลกพช จะมวธท าอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. น าประปาทใชในแตละบานมคา pH เทากนหรอไม และจะสามารถตรวจสอบไดอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

105

แบบฝกหดท 10 สารละลาย ตอนท 1 ค าชแจง : ใหนกเรยนแยกองคประกอบของตวละลายและตวท าละลายลงในตารางใหถกตอง

สาร ตวละลาย ตวท าละลาย ทองเหลอง น าสมสายช น าอดลม นาก แกสหงตม สมฤทธ โลหะบดกร นโครม เกลอ โซดา เหรยญบาท น าเชอม ฟวส

ตอนท 2 ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามตอไปน 1. สารละลายประกอบดวยองคประกอบใดบาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. สารละลายมกสถานะ อะไรบาง อธบายและยกตวอยาง ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

106

3. กรณทน าสารทมสถานะเดยวกนมาท าเปนสารละลาย นกเรยนจะทราบไดอยางไรวาสารใดเปนตวละลายและสารใดเปนตวท าละลาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 4. กรณทตวละลายและตวท าละลายมสถานะตางกน เราจะรไดอยางไรวาสารใดเปนตวละลายและสารใดเปนตวท าละลาย ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

107

แบบฝกหดท 11 ความเขมขนของสารละลาย ค าชแจง : ใหนกเรยนหาค าตอบและแสดงวธคด 1. โซเดยมไฮดรอดไซด (NaOH) 20 กรม เตมน าจนมปรมาตรเปน 200 ลกบาศกเซนตเมตร สารละลายนเขมขนรอยละเทาใดโดยปรมาตร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 2. เอทานอล 20 ลกบาศกเซนตเมตร เตมน าไป 15 ลกบาศกเซนตเมตร สารละลายเขมขนรอยละเทาใดโดยปรมาตร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3. เกลอแกง 50 กรม ละลายในน า 200 กรม มความเขมขนรอยละเทาใดโดยมวล ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

108

4. สารละลายน าตาลทรายเขมขนรอยละ 25 โดยมวล จ านวน 2 กโลกรม จะมน าตาลทรายกกรม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 5. สารละลายเกลอแกงเขมขนรอยละ 10 โดยมวลตอปรมาตร โดยมเกลอแกง 25 กรม จะตองเตมน าลงไปในบกเกอรทใสเกลอแกงไวใหมปรมาตรเทาใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 6. สตรท าแชมพสระผมกลนมะกรดระบวาตองใชน ามะกรดรอยละ 7 โดยปรมาตร ถานกเรยนท าแชมพสระผมปรมาตร 0.5 ลตร จะตองใชน ามะกรดกลกบาศกเซนตเมตร ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9

109

7. ในสารละลาย Hg(NO3)2 ซงม Hg(NO3)2 อย 3.24 g และ น า 100 g สารละลายมความเขมขนเทาใดในหนวยสวนในลานสวน ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 8. ถาในอากาศ 100 cm3 ม N2O 3.3x10-5 cm3 ความเขมขนของ N2O ในหนวย ppb มคาเปนเทาใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ทมา: https://my.dek-d.com/dek-d/writer/viewlongc.php?id=942956&chapter=9