เรียนสุข - eefapps.qlf.or.th/member/uploadedfiles/prefix-01042560... · 2017. 4....
TRANSCRIPT
ดร.คณหญงกษมา วรวรรณ ณ อยธยา ประธานคณะกรรมการกำกบทศทาง โครงการว�จยปฏบตการโรงเร�ยนพฒนาคณภาพ
ตดตอจดหมายขาว “เรยนสข สนกสอน” จดหมายขาวเพอโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง ไดท
สำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.)
เลขท 388 อาคารเอส.พ. (อาคารเอ) ชน 13 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400 โทรศพท : 02-619-1811
เขาชมฉบบอเลกทรอนกสและตดตามขาวสาร จาก สสค. ไดท www.QLF.or.th email: [email protected]
“ดฉนไมไดคาดหวงใหเกดผลสมฤทธ
ทพงเปาไปทโรงเรยน และคณครเพยงประการเดยว
แตทายทสดคาดหวงใหเกด ‘กรอบวธคดใหมๆ’
ทไดจากการเรยนรรวมจากเครอขาย sQip รนแรก
อนจะเปนประโยชนในการขยายผลตอเพอนครในรนตอๆ ไป”
เรยนสขสนกสอน
-News
ขนรปโครงการsQip (1)
ซเปอรแฟคเตอร (3)
จบชพจรการศกษาโลกเขามองและสรางคณภาพ
การศกษาอยางไร (4)
กลา (ทจะ) กาวของเหลาขนพล
sQip (6)
จากเวทสญจรสะทอนคด
รวมลขตทาง (8)
สนกเรยนรดอยางไร (11)
า ........
2. : นายแพทยสภกร บวสาย
ผจดการสำนกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.) หนา ........
: นางสาวธนวธดา วงคประสงค นกวชาการ สสค. หนา ........
4. : กองบรรณาธการ หนา ........
5. : กองบรรณาธการ หนา ........
6. : ผศ.ดร.ณฏฐภรณ หลาวทอง
คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย หนา ........
ปฐมฤกษ
ฉบบ
โครงการว�จยปฏบตการโรงเร�ยนพฒนาคณภาพตอเนอง (School Quality Improvement Program : sQip)
จดหมายขาว
นายนคร ตงคะพภพ หวหนา Q-Coach โครงการวจยปฏบตการโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง
ขนรปโครงการ sQip กวาจะเปน“โครงการวจยปฏบตการโรงเรยนพฒนา
คณภาพตอเนอง” (SchoolQuality Improvement
Program:sQip)มจดเรมตนทนาสนใจ...เมอตนป 2559
ทสองหนวยงานส�าคญ คอ ส�านกงานกองทนสนบสนนการ
วจย (สกว.) โดย รศ.ดร.ปทมาวด โพชนกล กบ ส�านกงาน
สงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.)
โดยนายแพทยสภกร บวสาย ไดหารอกนถง งานวจยท
เปนการมองภาพเชงระบบ ทจะเปนเสนทางพฒนา
คณภาพโรงเรยนในอนาคตได รวมทงการมองใหเหน
คณภาพทงโรงเรยน(Whole-schoolapproach)จงเกด
เสนทางคนหาสภาพจรงของโรงเรยนทจดการศกษา
ขนพนฐานในประเทศไทย ทงโรงเรยนของรฐ โรงเรยน
เอกชนโรงเรยนทองถนและโรงเรยนนานาชาตควบคกบ
การน�าความรและประสบการณของบคคลทเกยวของกบ
การยกระดบคณภาพนกเรยนในโรงเรยน มาผสมผสาน
กบผลงานวจยทงในและตางประเทศเพอกลนกรอง
ดวยการจดวงคยรบฟงความคดเหน
ขอเสนอแนะอกหลายครงอาท
การลงพนทจรงในโรงเรยนชนบทหางไกล
ไดสนทนากบผบรหารโรงเรยนทมความ
มงมนและปรบตวสงตอระบบการจดการ
ศกษาของประเทศไทย การน�าผลงานวจย
ทงในประเทศและ
ตางประเทศมาประมวล
สลบกบการจดประชม
ขอรบฟงความเหน
จากวงผทรงคณวฒ
ด านการจดการ
2 | เรยนสข สนกสอน
วางแผนรวม ศกษาบทเร�ยน
เสนทางเตร�ยมการ
คนหาความรวมมอ สรางคณคา GMS เชอมโยง
14 กมภาพนธ 2560นำเสนอ อนกรรมาธการการศกษา สนช.โดยคณหญงสมณฑา พรหมบญ เปนประธาน
8 มนาคม 2560นำเสนอทประชมคณะกรรมการ สสค.โดย พลอากาศเอก ประจน จนตอง เปนประธาน
17 มนาคม 2560นำเสนอคณะกรรมการนโยบายกองทนสนบสนนการว�จย โดย ศ.นพ.ไกรสทธ ตนตศร�นทร เปนประธาน
ตงแตกมภาพนธ 2559ประชมวางแผนการทำงานรวมกบ สกว.
• การประชมว�ชาการ เร�อง “การ พฒนาคณภาพภายในสถานศกษา”• ศ.นพ.ว�จารณ พานช และ นายพะโยม ชณวงศ รองเลขาธการ สพฐ. เปนประธาน
นพ.กำจร ตตยกว�ปลด ศธ. เปนประธานประชมบทบาทของ กศจ.
ประชมกบนายการณ สกลประดษฐ เลขาธการ สพฐ.
4 พฤศจกายน 2559ประชมกบนายชยพฤกษ เสร�รกษ ปลด ศธ.
สสค. สกว. และมลนธสถรคณ ประชมพฒนาโคชคณภาพโดย นพ.ธระเกยรต เจร�ญเศรษฐศลปรฐมนตร�วาการกระทรวง ศธ. เปนประธาน
28 เมษายน 2559
30 มถนายน 2559
คำแนะนำทางนโยบาย
คำแนะนำทางนโยบาย
31 ตลาคม 2559
17 ธนวาคม 2559
ศกษา เชนMr.JimmyTan ผทรงคณวฒ ทปรกษา
กระทรวงศกษาธการของสงคโปรMr.JulianWhiteley
ผบรหารโรงเรยนนานาชาต ภเกตอเคดาม ศกษาธการ
จงหวดทสสค.เชญมาจากจงหวดทเคยรวมโครงการพนท
จงหวดจดการศกษาดวยตนเอง(Area-basedEducation
:ABE)กบสสค.มาแลวความรวมมอกบศนยจตวทยา
การศกษามลนธยวสถรคณในการแลกเปลยนเรยนรใน
ประเดนGrowthMindsetรวมทงการศกษาผลงานวจย
จากแหลงเดยวกนของสสค. กบศนยจตวทยาการศกษา
มลนธยวสถรคณคอผลงานวจยของJohnHattieทพบ
วาปจจยทสงผลตอการยกระดบคณภาพนกเรยนอยทใด
มากทสดเปนผลท�าใหเกดมาตรการส�าคญในการก�าหนด
แนวทางของโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง ในระยะส
การทบทวนโครงการกบหลายหนวยงานตามมาโดยล�าดบ
ทายๆปลายป2559และตนป2560จงมการขอค�าแนะน�า
จากบคคลและหนวยงานตางๆ เชน ทาน รมว.ศธ.
นายแพทย ธระเกยรต เจรญเศรษฐศลป รวมทง
คณะอนกรรมาธการดานการศกษา สนช. ซงม คณหญง
สมณฑา พรหมบญ เปนประธาน จนถงการน�าเสนอ
ขอความเหนชอบตอคณะกรรมการบอรด สสค. เตมคณะ
โดยทานรองนายกรฐมนตร พลอากาศเอกประจน
จนตอง เปนประธาน ซงทประชมใหการสนบสนนและ
เสนอแนะใหประสานความรวมมอกบหนวยงานใน
กระทรวงศกษาธการและ สมศ. อกดวย จงสรปเปน
“โครงการวจยปฏบตการโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง
หรอsQip”ทผานการอนมตของบอรดส�านกงานกองทน
สนบสนนการวจย (สกว.) สามารถเรมปฏบตงานได
ในวนท1เมษายน2560โดยมQ-Coachจ�านวน26คน
เปนผเสรมหนนจดเชอมตอกบโรงเรยน202 โรงเรยน
ตอไปเปนเวลาไมนอยกวา2ปทายทสดทมแกนน�าsQip
ยงไดเขาพบ รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษา
ขนพนฐาน ดร.บญรกษ ยอดเพชรเมอวนท22มนาคม
2560 ไดรบค�าแนะน�าอกหลายประการท สพฐ.จะเปน
ผสนบสนนโรงเรยน202โรงเรยนในโครงการsQipอยาง
ไมตองกงวล ซงถอเปนขาวดทจะท�าใหโรงเรยนมองเหน
ทางสะดวกในการปฏบตการพฒนาคณภาพโรงเรยนให
เกดผลตอเดกงายขนมากทเดยว
เรยนสข สนกสอน | 3
สสค.ผานงานมาหลายงานในชวงหกป แตโครงการ
วจยปฏบตการโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง (“sQip”
อานวา สะ-ควป) นเรยกไดวาเปนการรวมพลงกนครง
ส�าคญทสดเรมตนจากผน�าหลายหนวยงานไดรวม“กอการ”
และชวยกนพฒนาโครงการมาจนคมชดไดรบความเหน
ชอบจากคณะกรรมการสสค.และคณะกรรมการสกว.
ตามเนอหาทครนครตงคะพภพหวหนาโครงการเลาไวใน
จดหมายขาวฉบบน
โครงการนใชเวลาเตรยมการถงหนงปเตมในปทผาน
มาสกว.ไดจดใหทบทวนองคความรในการพฒนาคณภาพ
การเรยนการสอนซงท�าใหเราพบวาการรวมพลงนแหละคอ
ปจจยอนทรงพลง ศาสตราจารย จอหน แฮตต ระบถง
พลงไวในรายงานวจย บางคนเรยกปจจยทรงพลงนวา
“Super Factor” อนหมายถงการรวมมอรวมใจของคร
ผบรหาร และบคลากรทงหมดทจะชวยกนพฒนาโรงเรยน
โดยมงเปาตรงไปยงผลการเรยนรของนกเรยน พลง
ภายในนแหละทจะขบเคลอนโรงเรยนของเราไปสความ
ส�าเรจโดย“คนในโรงเรยน”เองเปนเจาของ
โดยในภาคเรยนแรกเราจะเรมตนขจดชองวางท
ขวางกนนกเรยนไปจากครจากโรงเรยนชองวาง “คร(ยง)
ไมรกศษย ศษย(ยง)ไมรกคร” นคอสาเหตทท�าใหนกเรยน
ขาดเรยนหนเรยนหรอแมมาเรยนกเรยนไมสนกบางคน
ตองฝนทนไปปแลวปเลา หากเราปลอยใหการเรยน
นายแพทยสภกร บวสายผจดการสำานกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.)
“ซเปอรแฟคเตอร”กอความทกขเชนนนนกเรยนยอมจะเรยนดไดยากการขจด
ชองวางใหนกเรยนมโอกาสแสดงออกและรวมสรางสรรค
ชนเรยนจงเปนการ “ปพน” ทแขงแกรงส�าหรบพฒนา
เรองใดๆทโรงเรยนจะตงเปากนตอไป
นอกจากพลงภายในขางตนแลว sQip ยงมพลง
ภายนอกเขามาหนนเสรมเรยกวามาตรการ5ควๆนนมา
จากอกษรQทน�าค�าวาQualityหรอคณภาพนนเองใน
บรรดา5 ควน ควทจะเปนสะพานน�าอกสควเขาไปชวย
หนนโรงเรยนกคอQ-Coach อนหมายถงกลยาณมตร
จ�านวน26 ทานทจะหมนเยยมเยอนแนะน�าและคอย
ชวยเหลอโรงเรยนทงการเยยมรายโรงเรยนและการชวน
โรงเรยนใกลเคยงกนมาแลกเปลยนเรยนรตลอดระยะเวลา
สองปอยางตอเนองไป
นางสาวธนวธดา วงคประสงคนกวชาการตางประเทศ สสค.
จบชพจรการศกษาโลกเขามองและสรางคณภาพการศกษาอยางไร
จากการศกษาของธนาคารโลก พบวา ผลสมฤทธทาง
การศกษาของนกเรยนในโรงเรยนเขตพนทชนบทมคะแนน
ต�ากวานกเรยนในวยเดยวกนในโรงเรยนเขตเมองถง 3 ป
การศกษา ชองวางความเหลอมล�านมมากวา10ปและยง
ไมมแนวโนมทจะลดลง
การปฏรปการศกษาควรมงยกระดบการเรยนรของ
ผเรยนเปนส�าคญ แนวทางส�าคญทหลายประเทศด�าเนน
การคอการพฒนาคณภาพโรงเรยน
จากการทบทวนสถานการณและศกษาตวอยาง
การด�าเนนงานทเกยวของกบการพฒนาคณภาพโรงเรยน
พบวา ประเทศทการศกษาประสบความส�าเรจ ชองวาง
ระหวางคณภาพการศกษาจะไมตางกนส�าหรบประเทศไทย
ชองวางระหวางคณภาพการศกษายงคงเปนปญหาส�าคญ
เรยนสข สนกสอน | 5
ผลการศกษาขององคการเพอความรวมมอทาง
เศรษฐกจและการพฒนา หรอ โออซด ทไดจากการ
ทบทวนประสบการณของประเทศสมาชก จ�านวน35
ประเทศ พบแนวทางการพฒนาโรงเรยน3 ดานส�าคญ
ไดแก
1. การพฒนาการเรยนการสอน จะเกดการเปลยน
แปลงขนไดตองมงไปทหองเรยนโดยมองผลลพธทจะ
เกดแกผเรยนเปนส�าคญ จดเนนควรอยทวธจดการ
เรยนการสอนและการใช ข อมลเป นเครองมอ
พฒนานอกจากนการปรบเปลยนการเรยนการสอนม
ประสทธภาพมากกวาการปฏรปนโยบายทมงปรบเปลยน
เรองอนๆ ของระบบ เชน โครงสรางดานการก�ากบ
ดแลโรงเรยนหรอทรพยากร
2. การพฒนาทงโรงเรยน หรอWhole-school
approach โดยเนนใหเกดการเสรมสรางศกยภาพใน
โรงเรยนพฒนาภาพรวมขององคกรสรางภาวะผน�า
ในโรงเรยน การสรางชมชนมออาชพ และควรรเรม
จากภายในโรงเรยน เปาหมายเพอยกระดบผลการ
เรยนรของนกเรยน
3. แรงกระตนจากภายนอกทเหมาะสมจะชวยสนบสนน
การขบเคลอนกระบวนการพฒนาโรงเรยนหนงในแรง
กระตนจากภายนอกทมประสทธภาพเสรมแรงกบการ
ม งมนพฒนาจากภายในโรงเรยน ไดแก พเลยง
คณภาพ กรณการยกระดบคณภาพโรงเรยนของรฐ
แมนโทบา แคนาดา ม “เพอนแท” หรอCritical
Friends ทเปนทงแรงกดดนและพลงสนบสนนแก
โรงเรยน ท�าหนาทแนะน�าและใหค�าปรกษา อกหนง
แรงหนนจากภายนอกทมการด�าเนนการในประเทศท
ปฏรปการศกษาส�าเรจ ไดแก ระบบรบรองคณภาพ
โรงเรยน (School Accreditation) เชอมโยงแรง
ขบเคลอนภายในกบแรงสนบสนนภายนอกและม
สถาบนด�าเนนงานอยในหลายประเทศในประเทศไทย
มกรณเทยบเคยงคอระบบรบรองคณภาพสถาน
พยาบาลด�าเนนงานมาตงแตปพ.ศ.2541โดยเรมตน
จากโครงการวจยปฏบตการทส�านกงานกองทน
สนบสนนการวจย(สกว.) ใหการสนบสนนในชวงตน
ปจจบนมสถานพยาบาลจากทกสงกดเขารวมพฒนา
และไดรบการรบรองจ�านวน1,040แหงคดเปนรอยละ
78จากโรงพยาบาลทงหมด1,317แหงทวประเทศ
องคความร และประสบการณการท�างานขางตน
ถอเปนมาตรการและแนวทางการท�างานของโครงการวจย
ปฏบตการโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง ท สสค. และ
สกว. จะรวมกนท�างานกบกลมเปาหมายเปนโรงเรยน
ขนาดกลางทมจ�านวนนกเรยน200-500 คน ในพนท
ยากล�าบากจ�านวนรวม202แหงใน14จงหวด(เชยงใหม
เชยงราย แมฮองสอน นาน ล�าปาง สโขทย สรนทร
อ�านาจเจรญ กาญจนบร ชลบร เพชรบร อยธยา
สราษฎรธานและภเกต)ซงเปนจงหวดปฏรปการเรยนรเชง
พนทของสสค.และสกว.ระยะแรกใชเวลา2ปการ
พฒนาดงกลาวจะควบคกบการท�าวจยโดยคณะครศาสตร
จฬาลงกรณมหาวทยาลย ทจะน�าไปส เครองมอทาง
วชาการส�าหรบการรบรองคณภาพทไดรบการยอมรบใน
ระดบนานาชาตในระยะตอไปภายในระยะเวลาราวหาป
6 | เรยนสข สนกสอน
นางสาวกนกวรรณ กลนณศกดนกวชาการสอสาร สสค.
“กลา (ทจะ) กาวของเหลาขนพล sQip”
สวนความคาดหวงนน ดร.คณหญงกษมา กลาววา
ตนเองไมไดพงความคาดหวงไปทโรงเรยน ผอ�านวยการ
หรอครแตใหความส�าคญกบเรองวธคด วธจดการวาจะม
ทางเลอกใดทเหมาะสมในการพฒนาโรงเรยนของตน มใช
วธ “เหมาเขง” ทตองผลกดนใหทกโรงเรยนใชวธเดยวกน
แตคาดหวงวา แตละพนทจะมวธการของตนเองสามารถ
พฒนาโรงเรยนใหสอดคลองกบความตองการ และเกด
เปนทางเลอกใหมๆทตอบโจทยผบรหารครและชมชน
“ดฉนเชอวา ตองเกดพลงขบเคลอนในการบรหาร
จดการโรงเรยนในรปแบบใหมๆทงผอ�านวยการโรงเรยน
ทงครทงชมชนตองไดเรยนรรวมกนวาอะไรดและเหมาะ
กบสภาพพนทและเดกของเรา เชอวา โรงเรยนจ�านวน
ไมนอยจะตองมพฒนาการเรยนรทดขน ในการเปลยน
วธคดของโรงเรยนโดยตรง และเปลยนวธคดของคนท
ท�างานรวมกบโรงเรยน”
อยางไรกด คณหญงยงใหขอเตอนใจดวยวา ทาง
เลอกทแมทกทานรวมคดคนขนนน ตองตระหนกเสมอวา
อาจจะไมใชค�าตอบสดทายไมอยากใหทกทานคดวาสงท
เราคดในขณะนดทสด ไมวาจะออกมาเปนรปรางวธการ
บรหารจดการ หลกสตร หรออะไรกตาม แตสงทเรา
ในโอกาสเปดตว “จดหมายขาว เรยนสข สนกสอน
ฉบบปฐมฤกษ สสค. และสกว. ไดรบเกยรตจาก
ดร.คณหญงกษมา วรวรรณ ณ อยธยาอดตปลดกระทรวง
ศกษาธการ ซงปจจบนทานยงใหเกยรตด�ารงต�าแหนง
ประธานคณะกรรมการก�ากบทศทาง โครงการวจยปฏบต
การโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง (School Quality
Improvemt Program: sQip) มาเลาถงความคาดหวง
และขอเสนอแนะแกคณะผบรหารและคณครทเปรยบได
กบ “เหลาขนพล” ผ หาญกลาทเสนอตวเขามาเปน
แนวหนาชวยกนปฏรปการศกษาไทยในพนท14 จงหวด
น�ารองใหมคณภาพยงขน
ดร.คณหญงกษมา ไดกรณาสรปภาพเชอมโยงการ
ท�างานของโครงการsQipไวภายใตกลไก “5Q” ซงเปน
หวใจส�าคญวาเรมตงแตการม ‘โคชคณภาพ’ (Q-Coach)
ทมประสบการณและเขาใจประเดนปญหา เขามาชวย
ประคบประคอง ‘เครอขายโรงเรยน’ (Q-Network) ดวย
การท�างานผานเครอขาย ‘เสรมสรางชมชนการเรยนร’
(Q-PLCs)ทมระบบ‘ขอมลสารสนเทศ’ (Q-Info)เปน
เขมทศในการพฒนาโรงเรยน โดยม ‘เปาหมายรวมกน’
(Q-Goal) เพอกระต นใหเกดการเรยนร ทงองคกร
(Learning Organization)
เรยนสข สนกสอน | 7
คนพบรวมกนตางหากทจะเปนทางเลอกใหมทเราท�า
รวมกบโรงเรยน และชมชน
“ความพอด ระหวางการท�างานบนขอจ�ากดเรอง
ความขดสน ความไมพรอม และการขบเคลอนใหเกด
กระบวนการสอนรปแบบใหมวาเราจะท�าอยางไรใหไปดวย
กนได นบเปนโจทยทยากทสด ฉะนนอยากใหทกทาน
ท�างานดวยความยดหยนและอยาไปลงเรองกายภาพซง
โครงการฯนไมเนน”
จดเดนอกประการทนาสนใจของโครงการฯ น คอ
การปรบแนวคดการประเมนใหม ทกคนยอมทราบดวา
การประเมนทดทสดคอ การประเมนจากเปาหมายทเรา
ตงไว ตามทศทางทเราก�าหนดรวมกน แตระบบประกน
คณภาพหรอการประเมนทผานมาเปนการก�าหนดจาก
ภายนอก จงท�าใหเกดขอจ�ากดและความไมเขาใจกน
เนองจากบรบทพนทตางกน ซงเปนประเดนทตองไดรบ
การสอสารเพอใหเขาใจสภาพของกนและกน
ประการสดทายโครงการฯนมเปาหมายมงให “คร
มความสขตอการท�าหนาทคร เดกสนกกบการเรยนร”
ถอวาเปนเรองด แตดฉนมขอเสนอแนะเพมเตมจาก
ประสบการณวาครจะมความชนใจทสดเวลาท�างาน แลว
มคนมองเหนคณคาของตวคร ดฉนเหนครททมเทมงมน
ทงหมดนนกเพอศษยไมมอาชพใดทคนจะระลกถงไดเทา
คร ความล�าบากทครแตละทานประสบพบเจอจะเปน
ตนทนใหครทานนนเรยนรและตอสกบปญหาได เชอวา
ทกทานทประสบความส�าเรจในวนนนนจะตองผานเสนทาง
ทยากล�าบาก แลกดวยจตวญญาณความเปนครมาทงสน
ฉะนนใชค�าพดวา “ครมความสข” เพยงประการเดยว อาจ
ไมครอบคลมสงททกทานไดเสยสละ เพราะความสขของ
ครลกๆแลวมคณคามากกวาการทครมความสข แตคร
จะมความสขกตอเมอพวกเขาไดเหนความเปลยนแปลงท
เกดขนกบลกศษย ไดรบการยอมรบจากชมชนสงคม เปน
คณคาตดตว มใชความสข ความสบายใจทเกดแกตวคร
ทายทสด ดฉนขอเปนก�าลงใจใหทกทานและเชอวา
ทกทานทเปนหนวยกลาหาญเหลานจะไดประโยชนและ
เปนทจดจ�าในฐานะคนกลาทจะเปลยนแปลงครงส�าคญ
ใหแกวงการศกษาไทย
“ดฉนไมไดคาดหวงใหเกดผลสมฤทธทพงเปาไปทโรงเรยน และคณครเพยงประการเดยวแตทายทสดคาดหวงใหเกด ‘กรอบวธคดใหมๆ’ทไดจากการเรยนรรวมจากเครอขาย sQip รนแรกอนจะเปนประโยชนในการขยายผลตอเพอนครในรนตอๆ ไป”
จากเวทสญจร สะทอนคด รวมลขตทาง
นางสาวเสาวลกษณ กมลนาวนนกวชาการสอสาร สสค.
จดหมายขาวฉบบน สสค.มโอกาสได แลกเปลยนแนวคดตอ “โครงการวจยปฏบตการ
โรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง (School Quality Improvement Program : sQip)”
รวมกบเครอขายโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง จำานวน 202 โรงเรยนในพนท 14 จงหวด
เมอครงลงพนทรวมกบผทรงคณวฒ จาก สกว. สสค. มหาวทยาลยราชภฏสมเดจเจาพระยา
ทมวจยคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย คณะโคชคณภาพ หรอ Q-Coach ตลอดเดอน
มนาคม 2560 ทผานมา เพอไปเปดประเดนทำาความเขาใจกบผบรหารโรงเรยน ครและบคลากร
ประจำาโรงเรยน ผอำานวยการสำานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา และมธยมศกษา
ศกษานเทศก ตวแทนผอ�านวยการและคร โรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง จ�านวน 7 แหง
ไดรวมสะทอนความคดเหนการท�างาน ดงน
สมจต ตาแสงค�า ผอำานวยการโรงเรยน
บานจนทร จ.เชยงใหม
“ดฉนมองวาโครงการโรงเรยน
พฒนาคณภาพตอเนอง เกดขน
ในชวงจงหวะเวลาทเหมาะสม
ทามกลางความสบสนของการปฏรป
การศกษาทยงหาทางออกไมได โครงการ sQip ชวยให
ผบรหาร และครผสอน เหนความชดเจน โดยเฉพาะ
กระบวนการ Q-PLCs ทชวยโรงเรยนไดมาก ทำาให
โรงเรยนกำาหนดเปาหมายของตนเองไดชด และพรอมจะ
กาวเดนในทศทางทวางไว อกทงยงชวยใหเกดความ
เขมแขงขนในทม Q-PLCs ถอเปนทางออกของการปฏรป
การศกษา ชวยใหครคดเปนคดได เกดปญญาปฏบต ซง
แมโรงเรยนจะอยหางไกลแตหากโรงเรยนมความเขมแขง
ในจดนแลว เชอวาจะไมเปนอปสรรคตอการปฏรปการ
ศกษาอยางแนนอน”
ฉตรพล นนทะเสนผอำานวยการโรงเรยนชมชนบานตาตาล จ.เชยงราย
“ความรสกแรกตอโครงการ ผมมองวาปจจบนโรงเรยน
มภาระการจดการศกษาตามนโยบายทางการศกษาอยแลว
จนกอใหเกดภาระงานทเพมขนตอคร โครงการนกคง
ไมตางจากโครงการอนๆแตเมอเขารวมโครงการฯ ผาน
การเรยนรกระบวนการ 5Q ซงมรปแบบการด�าเนนงานท
แตกตางไปจากโครงการอนๆ โรงเรยน
สามารถวางเปาหมายการพฒนาตาม
แนวคดของตนเองได และสอดคลอง
กบบรบทของพนท โดยมผช�านาญ
การด านต างๆ เป นผ ช วยเรา
พร อมท ง เคร อข ายโรง เร ยนท
สามารถแลกเปลยนเรยนรรวมกนได ท�าใหครมความสข
กบสงทท�า ทงหมดนผมมองวาโครงการนเปนอกมตหนง
ของการเปลยนแปลงทางการศกษา”
ถาวร เกษณาผอำานวยการโรงเรยนแจคอนวทยา
จ.ลำาปาง
“ผมคดวาโครงการโรงเรยนพฒนา
คณภาพตอเนอง เปนโครงการทด
มาก เนองจากใชกระบวนการ 5Q
(Q-Goal, Q-PLCs, Q-Info, Q-Network , Q-Coach)
ในการพฒนา โดยเฉพาะกระบวนการ Q-PLCs เปน
เครองมอทจะท�าใหโรงเรยนมความสมพนธทดขน มการ
รวมกนท�างาน ครและผบรหารเรยนรรวมกน ท�าใหเกด
การท�างานเปนทม โดยไมตองดงครออกจากหองเรยน
ผมจง เช อม นว าหากโรงเ รยนพร อมและต ง ใจทำา
กระบวนการตรงนจะเกดประโยชนตอโรงเรยนเปน
อยางมาก โดยเฉพาะกบเดกนกเรยน และทายสดกจะ
ชวยพฒนาการศกษาไทยในภาพรวมไดจรง”
พชร ศรสวรรณผ อำานวยการโรงเรยนบานแพรก
ประชาสรรค จ.อยธยา
“ในชวงแรกเมอเหนโครงการดฉน
ยอมรบวามความกงวลเรองความ
ตอเนองของการทำาโครงการ เพราะ
ความเปนผ บรหารอาจมข อจำากดทำา
โครงการไดไมตอเนอง แตกยนดทจะสมครเขารวม
โครงการโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนองในทนท เพราะ
คดวาการขบเคลอนงานโดยมการทำาวจยควบคจะทำาให
กรอบงานมความชดเจน เพราะโรงเรยนบานแพรก
เรยนสข สนกสอน | 9
10 | เรยนสข สนกสอน
ประชาสรรคเปนโรงเรยนขนาดเลก ตองการเหนผลจาก
การเขารวมโครงการ เมอเขารวมโครงการแลวดฉน
เปลยนความคดในทนท ดฉนเชอวาแมโรงเรยนจะมการ
เปลยนผบรหารไปแตหากครไดเขารวมกระบวนการพฒนา
ตามแนวทาง 5Q ครจะมสวนรวมในกระบวนการพฒนา
ตงแตเรมตนจนจดประกายเปนความคด ซงจดนจะ
สามารถท�าใหครแขงแกรงดวยตนเอง”
เทดศกด แสงศรจนทรผอำานวยการโรงเรยน
วชรธรรมโศภต จ.เพชรบร
“ในมมมองผมๆ มความคาดหวงกบ
โครงการนสง เพราะโครงการฯ ม
การวางเปาหมายทชดเจนมระบวนการ
ระดมความคดเหนของผ มส วนไดเสยกบ
โรงเรยนโดยเฉพาะผปกครอง ชมชน ตวแทนนกเรยน มา
รวมใหขอเสนอแนะในการพฒนา โดยมเปาหมายมงเนน
ไปทตวนกเรยน โดยเฉพาะการจดการหองเรยน และ
รปแบบของโครงการเนนทำางานเปนทม ในสวนของ
กระบวนการ Q-Info ซงเปนระบบทชวยใหผบรหารและ
ทมงานไดรบรปญหาของนกเรยนไดรวดเรว หากพบวา
นกเรยนมปญหาผบรหารกสามารถทจะด�าเนนการให
ความชวยเหลอไดทนเวลา ซงผมมองวาโครงการนใหความ
ส�าคญไปทตวนกเรยน ซงเปนเรองทถกตองอยางยงในการ
ปฏรปการศกษา”
อจฉรา ชวยนมผอำานวยการโรงเรยนปากแพรกวทยาคม จ.สราษฎรธาน
“สำาหรบขอดของโครงการวจยปฏบตการโรงเรยนพฒนา
คณภาพตอเนอง (sQip) เปนโครงการทเหนความส�าคญ
ของโรงเรยนขนาดกลางและขนาดเลก ทคอนขางขาด
โอกาส และถกมองผาน มองขาม
ตลอด ซงโรงเรยนขนาดเลก
อยางเราตองการสรางเสรม
โอกาสให เดกมองเหนอาชพ
สามารถชวยเหลอตนเองไดตรงจด
อกทงทางโรงเรยนไดคดเลอกเปนโรงเรยน
แกนนำาระบบ Q-info ซงจะชวยในเรองของระบบดแลเดก
หากเราดแลเดกไดทวถง จะทำาใหเราชวยเดกไดทนทวงท
แถมยงชวยลดภาระงานแกคร ครกจะมเวลาเอาใจใสเดก
มากขน การทโรงเรยนไดมโอกาสเขารวมโครงการใน
ครงนซงมระยะเวลาการดำาเนนงาน 2 ป จงทำาใหโรงเรยน
มองเหนภาพการพฒนาโรงเรยนทยงยน
และตอเนอง”
เขมกา สาธรคร โรง เรยนบ านกดหวาย
จ.สรนทร
“ในอำาเภอของดฉนมโรงเรยนท
ผานการคดเลอกเขารวมโครงการ
3 โรงเรยน ซงจะสามารถชวยกนสรางการเปลยนแปลง
ใหเกดขนได ดฉนมองวาหากโครงการโรงเรยนพฒนา
คณภาพตอเนองเรมด�าเนนการแลวสามารถชวยพฒนา
คณภาพโรงเรยนไดจรง ผลประโยชนทเกดขนจะเกดแก
ตวเดกนกเรยน หากเดกมความสขกบการเรยน ทกอยาง
ทเกยวของกจะมความสขไปดวย ทงผบรหารโรงเรยน
ครผสอน ครอบครวเดก ชมชมรอบขางเดก ซงทงหมดน
กจะสงผลดตออนาคตเดก”
ไดฟ งเสยงสะทอนจากบรรดาผ บรหารและคณคร
เครอขายโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง ทง 7 ทานแลว
ตองบอกวา “อมเอมใจ” แลวพบกนใหมฉบบหนาคะ
เรยนสข สนกสอน | 11
ผศ.ดร.ณฏฐภรณ หลาวทอง คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย
สนกเรยนร ดอยางไรผกพนของนกเรยน พบวา กรอบแนวคดของ Fredrick,
Blumenfeld และ Paris เมอป ค.ศ.2004 ซงเปน
เครองมอประเมนทไดรบความนยม ไดจำาแนกการวด
ความสนกของผเรยนหรอ Student engagement ไว
3 มต ดงน
1. มตทางพฤตกรรม (Behavioral engagement)
มงเนนในเรองการมสวนรวมตามหลกสตรหรอกจกรรมนอก
หลกสตรของผเรยน เชน ความตงใจ เอาใจใสในการเรยน
การใชเวลาในการทำาการบานหรองานทไดรบมอบหมาย
จากทางโรงเรยน การเตรยมพรอมสำาหรบการเรยน การม
สมาธในการทำางาน ความพยายาม ทมเท อตสาหะในการ
ทำางานทเกยวของกบการเรยนรวมไปถงการปฏบตตาม
กตกาของชนเรยน
2. มตทางอารมณ (Emotional engagement) มง
เนนในเรองการมปฏสมพนธทางบวกตอเพอน คร และ
โรงเรยน เชน การมความสขในการเรยน การมความสนใจ
เพลดเพลน สนกสนาน และตนเตนไปกบการเรยนรทเกด
ขน ความรสกมนคง ปลอดภย ไดรบการสนบสนนการ
เรยนรในเชงบวก การมความสมพนธทดระหวางเพอน
นกเรยน และครผสอน ครอบครวใหการสนบสนนทางการ
เรยน และการแสดงออกถงความเปนเจาของและการเหน
คณคาของโรงเรยน สถาบนการศกษา
การวดความยดมนผกพนในการเรยนของนกเรยน
หรอ Student engagement ไดรบความสนใจศกษา
มากวา 20 ป เนองจากพบวาความยดมนผกพนของ
นกเรยนหรอทศาสตราจารย นพ.วจารณ พานช นยามวา
“ผเรยนสนกกบการเรยน” ซงตองอาศยแรงบนดาลใจและ
การลงมอทำานน มความสมพนธทงเชงบวกและเชงลบตอ
เสนทางการศกษาของผเรยน เชน ถาเราพบวายงผเรยน
มความยดมนผกพนในการเรยนสงหรอสนกกบการเรยน
มากเทาไร กยงมผลสมฤทธทางการเรยนดมากขนเทานน
ในทางตรงกนขามถาผเรยนมความเบอหนายในการเรยน
หรอมความยดมนผกพนในการเรยนตำา ยอมจะสงผลให
อตราการออกกลางคนของนกเรยนสงขนไปดวย
มทฤษฎทางดานจตวทยาอธบายเหตผลของความ
สมพนธเหลาน เชน ทฤษฎแรงจงใจ และทฤษฎทางปญญา
จากรายงานศกษาของดร.Jennifer Fredricks แหง
Institute of Education Sciences เมอปค.ศ. 2011 เธอ
รวบรวมเครองมอทเกยวของกบการวดความยดมนผกพน
ของนกเรยนตงแตระดบประถมศกษาขนไป จากฐาน
ขอมลเอกสารงานวชาการ PsycINFO และ ERIC ทมการ
เผยแพรระหวางป ค.ศ.1979 ถง 2009 โดยคดเลอกมา
สงเคราะหจำานวน 21 ฉบบ เพอทำาความเขาใจเกยวกบ
องคประกอบ ความหมายรปแบบการวด และการตรวจสอบ
คณภาพของเครองมอวดหรอประเมนความยดมน
3. มตทางปญญา (Cognitive engagement)
เปนการลงทนเพอการเรยนรโดยใชพลงความคด ความ
พากเพยรอตสาหะอยางแรงกลา เพอใหไดมาซงทกษะทม
ความทาทายจนเกดความเชยวชาญ การมเปาหมายในการ
เรยน มงมนในการทำาความเขาใจเนอหาทมความซบซอน
สงเหลานเกยวของกบตวแปรทางจตวทยาหลายดาน เชน
การกำากบควบคมตวเอง (self-regulation) เทคนคทนำา
ไปสความสำาเรจ (metacognitive techniques) เทคนค
ในการสรางแรงจงใจ (motivational techniques) และ
เทคนคในการปฏบต (behavioral techniques)
เครองมอวดความยดมนผกพนของนกเรยนท
Fredricks และคณะ ไดศกษาคนควาทง 21 ฉบบ สวนใหญ
กวา 14 ฉบบเปนแบบรายงานตนเองของนกเรยน
(student self-report) โดยมสเกลการวดตงแต “เหนดวย
อยางยง” ถง “ไมเหนดวยอยางยง” หรอ “เปนจรงเกยวกบ
ฉน” ถง “ไมเปนจรงเกยวกบฉน” อก 3 ฉบบ เปนการ
รายงานความยดมนผกพนของนกเรยนจากคร (teacher
reports on student engagement) และอก 4 ฉบบ เปน
แบบสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนรายบคคล โดยผสงเกต
จะผานการฝกฝนการสงเกตและการจดบนทกขอมลเปน
อยางด ในดานการตรวจสอบคณภาพของแบบวดกดำาเนน
ตามหลกการทางวชาการ ดวยการหาหลกฐานสนบสนน
ทงความตรงและความเทยง
นอกเหนอจากการวดความยดมนผกพนของนกเรยน
หรอความสนกของผเรยนแลว ปจจบนยงศกษาความยด
มนผกพนในดานการอาน การวจย และขยายการประเมน
ไปยงเปาหมายอนๆ อกดวย ในดานแหลงผรายงานกอาศย
แหลงผใหขอมลทหลากหลายมากขน นอกจากการรายงาน
ตนเองของนกเรยน กขยบไปเปนกลมคร ผปกครองหรอ
การมสวนรวมประเมนของชมชน เปนตน
รายการอางองFredricks, J. (2011). Measuring student engagement in upper elementary through high school: A description of 21 instruments. Regional Educational Laboratory At SERVA Center UNC, Greensboro. Institute of Education Sciences.
ตดตอจดหมายขาว “เรยนสข สนกสอน” โครงการวจยปฏบตการโรงเรยนพฒนาคณภาพตอเนอง ไดทส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน (สสค.)เลขท 388 อาคารเอส.พ. (อาคารเอ) ชน 13 ถนนพหลโยธน แขวงสามเสนใน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400 โทรศพท : 02-619-1811เขาชมฉบบอเลกทรอนกสและตดตามขาวสาร จาก สสค. ไดท www.QLF.or.th email: [email protected]