35

หน่วยที ่3 การวเิคราะห์รายการค้า

36

แผนการจัดการเรียนรู้ประจําหน่วย

หน่วยที ่3 การวเิคราะห์รายการค้า ตอนที ่ 3.1 รายการค้า 3.2 หลกัการวเิคราะห์รายการค้า 3.3 หลกัการบันทกึบัญชี แนวคดิ ในการประกอบธุรกิจ จะตอ้งมีการติดต่อประสานงานกบับุคคลหรือหน่วยงานเพื่อการดาํเนินงานของธุรกิจนั้น ๆ รายการท่ีมีผลก่อใหเ้กิดการโอนเงินหรือส่ิงของท่ีมีมูลค่าเป็นตวัเงินระหวา่งกิจการคา้กบับุคคลภายนอก จะตอ้งนาํมาบนัทางบญัชี ส่วนรายการอ่ืนๆท่ีไม่มีผลก่อใหเ้กิดการโอนเงินกไ็ม่ถือเป็นรายการคา้ไม่ตอ้งนาํมาบนัทึกทางบญัชี รายการท่ีตอ้งนาํมาบนัทึกทางบญัชีจะตอ้งนาํมาวิเคราะห์วา่มีผลกระทบต่อสินทรัพย ์หน้ีสิน และส่วนของเจา้ของ(ทุน)อยา่งไร ซ่ึงจะตอ้งนาํผลมาบนัทึกบญัชีตามหลกับญัชีคู่ต่อไป สาระการเรียนรู้

1. รายการค้าพร้อมตัวอย่างรายการค้า 2. การวเิคราะห์รายการค้า 3. บัญชีตัวท ี4. การบันทกึบัญชีตามหลกับัญชีคู่

จุดประสงค์การเรียนรู้

1. อธิบายความหมายของรายการคา้และจาํแนกประเภทของรายการคา้ได ้2. วิเคราะห์รายการคา้ได ้ และทราบถึงผลการเปล่ียนแปลง ในสินทรัพย ์ หน้ีสิน และ

ส่วนของเจา้ของไดถู้กตอ้ง 3. อธิบายรูปแบบของบญัชีตวัทีได ้4. อธิบายความหมายและการบนัทึกบญัชีตามหลกัการบญัชีคู่ได ้

37

วธีิการจัดการเรียนรู้และกจิกรรมการเรียนรู้ 1. วธีิการจัดการเรียนรู้

1.1 สอนแบบบรรยาย 1.2 สอนแบบเรียนรู้ดว้ยตนเองจากบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน 1.3 สอนแบบการเรียนท่ีเนน้ผูเ้รียนเป็นสาํคญั 1.4 สอนแบบฝึกปฏิบติัเป็นรายบุคคล

2. กจิกรรมการเรียนรู้ 1. ทาํแบบทดสอบวดัผลก่อนเรียนหน่วยท่ี 3 2. ศึกษาเอกสารประกอบการสอนตอนท่ี 3.1-3.3 3. ศึกษาจากส่ือคอมพิวเตอร์ช่วยสอน 4. ซกัถามผูเ้รียนเป็นรายบุคคล 5. ผูเ้รียนทาํแบบฝึกหดัทา้ยหน่วย 6. ทาํแบบทดสอบวดัผลหลงัเรียนหน่วยท่ี 3 ส่ือ/นวตักรรมการเรียนรู้

1. เอกสารประกอบการสอน 2. วสัดุอุปกรณ์ตวัอยา่ง 3. แบบฝึกหดัทา้ยหน่วย 4. บทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน 5. อินเตอร์เน็ต

การวดัผล

1. จากการสงัเกตพฤติกรรม 2. จากการทาํแบบทดสอบก่อนเรียน-หลงัเรียนบทเรียนคอมพิวเตอร์ช่วยสอน 3. จากการประเมินแบบฝึกหดัทา้ยหน่วย 4. จากการสอบวดัผลรายหน่วย ระหวา่งภาคเรียน

38

ตอนที1่.1 รายการค้า จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถ

1. อธิบายความหมายของรายการคา้และจาํแนกรายการคา้ได ้ ความหมายของรายการค้า

รายการค้า (business transaction) หมายถึง รายการท่ีเกิดข้ึนเน่ืองจากการดาํเนินงานทางธุรกิจ เป็นรายการท่ีก่อใหเ้กิดการแลกเปล่ียนหรือ การโอนเงินหรือส่ิงท่ีมีค่าเป็นตวัเงินระหวา่งกิจการคา้กบับุคคลอ่ืน ตวัอย่างของรายการค้า

1. การนาํสินทรัพยม์าลงทุน 2. การซ้ือสินทรัพยเ์พื่อมาใชใ้นการดาํเนินงาน 3. การจ่ายชาํระหน้ีแก่เจา้หน้ี 4. การรับรายไดจ้ากการบริการ 5. การรับชาํระหน้ีจากลูกหน้ี 6. การฝากเงินและถอนเงินกบัธนาคาร 7. การกูย้มืเงินจากสถาบนัการเงินหรือบุคคลภายนอก 8. การนาํเงินสดหรือสินทรัพยอ่ื์นออกไปใชส่้วนตวั 9. การจ่ายค่าใชจ่้ายต่าง ๆ ของกิจการ ตัวอย่าง รายการคา้ของร้านเสริมสวย “สมหวงับิวต้ี” ซ่ึงนาํเงินสด 100,000 บาท และ

อุปกรณ์เสริมสวย 10,000 บาท มาลงทุน และในระหวา่งเดือนไดมี้รายการคา้ ดงัน้ี 2548 พ.ค. 2 ซ้ือวสัดุใชใ้นการเสริมสวยเป็นเงินสด 3,000 บาท 3 ซ้ืออุปกรณ์เสริมสวย 20,000 บาท จากร้านพทัยางามเลิศ โดยยงัไม่ชาํระเงิน 4 ซ้ือเฟอร์นิเจอร์เป็นเงิน 12,000 บาท จ่ายเงินสด 2,000 บาท ท่ีเหลือจะชาํระ

ภายในวนัท่ี 2 ของเดือนถดัไป (จากร้านกาํจรเฟอร์นิเจอร์)

39

2548 พ.ค. 6 รับรายไดค่้าบริการเสริมสวยเป็นเงินสด 16,500 บาท 10 ส่งบิลเกบ็เงินค่าบริการเสริมสวยใหลู้กคา้นางวรนภา 5,000 บาท ยงัไม่ชาํระเงิน 15 รับชาํระหน้ีจากลูกหน้ีเป็นเงินสด 5,000 บาท 16 จ่ายชาํระหน้ีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศเป็นเงินสด 20,000 บาท 25 กิจการไดกู้เ้งินจากธนาคาร 60,000 บาท โดยรับเป็นเช็คนาํฝากธนาคาร 26 นางสาวสมหวงัเจา้ของกิจการถอนเงินสดใชส่้วนตวั 1,500 บาท 27 จ่ายเงินเดือนพนกังาน 2 คนเป็นเงินสด 10,400 บาท 28 จ่ายค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เป็นเงินสด 800 บาท 30 จ่ายค่านํ้า ไฟฟ้า โทรศพัทเ์ป็นเงินสด 4,200 บาท 30 กิจการนาํเงินสดฝากธนาคาร 7,500 บาท

รายการทีไ่ม่ใช่รายการค้า รายการทีไ่ม่ใช่รายการค้า (non – business transaction) เป็นรายการทีไ่ม่ต้องนํามา

บันทกึรายการทางบัญชี เน่ืองจากไม่มีผลกระทบเป็นจาํนวนเงินอนัเกิดจากการโอนเงินหรือส่ิงของท่ีมีค่าเป็นตวัเงินของกิจการ ตวัอย่างของรายการทีไ่ม่ใช่รายการค้า ดงันี ้

1. การตอ้นรับลูกคา้ของพนกังานดว้ยไมตรี 2. การแจกแบบสอบถามเพื่อการหาขอ้มูลการบริการหรือจาํหน่ายสินคา้ 3. การแจกแผน่พบัโฆษณาเพือ่การโฆษณางานบริการของกิจการ 4. การออกร้านเพื่อแสดงสินคา้และบริการตวัอยา่ง 5. การไปพบลูกคา้เพื่อสอบถามเก่ียวกบัคุณภาพของสินคา้หรืองานบริการ 6. การตกแต่งร้านเพ่ือความสวยงาม 7. การรับโทรศพัทจ์ากลูกคา้สอบถามเก่ียวกบัสินคา้หรือการบริการ

40

สรุป การพิจารณาวา่รายการใดเป็นรายการคา้ และรายการใดไม่ใช่รายการคา้ ข้ึนอยูก่บัรายการนั้นก่อใหเ้กิดการโอนเงินหรือส่ิงของท่ีมีค่าเป็นเงินระหวา่งกิจการคา้กบับุคคลภายนอก ซ่ึงจะนาํมาบนัทึกบญัชี แต่ถา้รายการนั้นไม่ก่อใหเ้กิดการโอนเงินหรือส่ิงของท่ีมีค่าเป็นเงินระหวา่งกิจการคา้กบับุคคลภายนอก กจ็ะไม่ตอ้งนาํมาบนัทึกบญัชี

41

ตอนที ่3.2 หลกัการวเิคราะห์รายการค้า จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถ

1. วิเคราะห์รายการคา้ได ้ และทราบถึงผลการเปล่ียนแปลง ในสินทรัพย ์ หน้ีสิน และ ส่วนของเจา้ของไดถู้กตอ้ง

ความหมายของการวเิคราะห์รายการค้า การวเิคราะห์รายการค้า (business transaction analysis) หมายถึง การพิจารณาถึง

ผลกระทบของรายการทางบญัชีหรือรายการคา้ท่ีมีต่อสินทรัพย ์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ของท่ีมีการเปล่ียนแปลงเพ่ิมหรือลด

นัน่กคื็อผลกระทบของรายการคา้ท่ีมีต่อสมการบญัชีหรือสมการงบดุล ซ่ึงจะมีผลทาํให้เกิดการเปล่ียนแปลงไปในทางเพิ่มหรือลด การเพิ่มใชเ้คร่ืองหมาย (+) ส่วนการลดจะใช้เคร่ืองหมาย (-) แต่หลงัจากท่ีมีผลกระทบไปแลว้สมการบญัชีหรือสมการงบดุลจะสมดุลกนัหรือเท่ากนัเสมอคือ ตัวอย่างที ่2.1 นางสาวสมดีไดเ้ปิดกิจการร้านเสริมสวย “ สมดีบิวต้ี” เม่ือวนัท่ี 1 กมุภาพนัธ์ 2548 โดยไดน้าํเงินสด 60,000 บาท มาลงทุน สามารถวิเคราะห์รายการคา้จากสมการบญัชีได้ดงัน้ี

สินทรัพย ์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ของ

สินทรัพย์ = หนีสิ้น + ส่วนของเจ้าของ เงินสดเพิม่ + 60,000 ทุน-สมดีเพิม่ + 60,000

42

วเิคราะห์รายการค้า สินทรัพย์(เงนิสด)เพิม่ 60,000 ส่วนของเจ้าของ(ทุน-สมดี)เพิม่ 60,000

จากตวัออยา่ง รายการคา้ท่ีเกิดจากนางสาวสมดี ผูเ้ป็นเจา้ของกิจการ “ สมดีบิวต้ี” นาํสินทรัพยคื์อเงินสดมาลงทุน 60,000 บาท จะมีผลกระทบต่อสมการบญัชี คือ สินทรัพยเ์พิ่มเท่ากบั ส่วนของเจา้ของเพ่ิม ดว้ยจาํนวนเงิน 60,000 บาท ตัวอย่าง 2.2 นายวิชยัไดเ้ปิดอู่ซ่อมรถยนต ์เม่ือวนัท่ี 1 เมษายน 2548 โดยนาํเงนิสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 200,000 บาท และเงินกู้-ธนาคาร 80,000 บาท มาลงทุนสามารถวิเคราะห์รายการคา้จากสมการบญัชีไดด้งัน้ี

วเิคราะห์รายการค้า 1. สินทรัพย ์(เงินสด) เพิ่ม 100,000 บาท

2. สินทรัพย ์(เงินฝากธนาคาร) เพิ่ม 200,000 บาท 3. หน้ีสิน (เงินกูธ้นาคาร) เพิ่ม 80,000 บาท 4. ส่วนของเจา้ของ (ทุน-นายวิชยั) เพิ่ม (300,000-80,000) 220,000 บาท

จากตวัอยา่ง รายการคา้ท่ีเกิดจากนายวิชยัผูเ้ป็นเจา้ของนาํสินทรัพยคื์อเงินสด 100,000 บาท เงินฝากธนาคาร 200,000 บาท รวม 300,000บาท และหน้ีสินคือเงินกูธ้นาคาร 80,000 บาทมาลงทุนจะมีผลกระทบต่อสมการบญัชีคือ สินทรัพย(์เงินสดและเงินฝากธนาคาร)เพิม่เท่ากบัหน้ีสิน(เงินกูธ้นาคาร)เพิ่ม+ ส่วนของเจา้ของ(ทุน-นายวิชยั)เพิ่ม หลกัในการวเิคราะห์รายการค้าขั้นต้น 5 ประการ จากสมการบัญชี สินทรัพย์ = หนีสิ้น + ส่วนของเจ้าของ

สินทรัพย ์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ของ เงินสด + 100,000 = เงินกู้ธนาคาร + 80,000 ทุน-นายวชัิย +220,000 เงินฝากธนาคาร +200,000

43

สามารถสรุปเป็นหลกัในการวิเคราะห์รายการคา้ขั้นตน้ดงัน้ี 1. สินทรัพยเ์พิ่ม (+) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของเพ่ิม (+) 2. สินทรัพยล์ด (-) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของลด (-) 3. สินทรัพยอ์ยา่งหน่ึงเพิ่ม (+) เท่ากบั สินทรัพยอี์กอยา่งหน่ึงลด (-) 4. สินทรัพยเ์พิ่ม (+) เท่ากบั หน้ีสินเพิ่ม (+) 5. สินทรัพยล์ด (-) เท่ากบั หน้ีสินลด (-)

ตัวอย่าง 2.3 วนัท่ี 1 พฤษภาคม 25x8 นางสาวสมหวงัไดเ้ปิดร้านเสริมสวย “สมหวงับิวต้ี” โดยนาํเงินสด 100,000 บาท และอุปกรณ์เสริมสวย 10,000 บาท มาลงทุน และในระหวา่งเดือนไดมี้รายการคา้ ดงัน้ี 25x8 พ.ค. 2 ซ้ือวสัดุใชใ้นการเสริมสวยเป็นเงินสด 3,000 บาท 3 ซ้ืออุปกรณ์เสริมสวย 20,000 บาท จากร้านพทัยางามเลิศ โดยยงัไม่ชาํระเงิน 4 ซ้ือเฟอร์นิเจอร์จากร้านกาํจรเฟอร์นิเจอร์เป็นเงิน 12,000 บาท จ่ายเงินสด 2,000

บาท ท่ีเหลือจะชาํระภายในวนัท่ี 2 ของเดือนถดัไป 6 รับรายไดค่้าบริการเสริมสวยเป็นเงินสด 16,500 บาท 10 ส่งบิลเกบ็เงินค่าบริการเสริมสวยใหลู้กคา้นางวรนภา 5,000 บาท ยงัไม่ชาํระเงิน 15 รับชาํระหน้ีจากลูกหน้ีเป็นเงินสด 5,000 บาท 16 จ่ายชาํระหน้ีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศเป็นเงินสด 20,000 บาท 25 กิจการไดกู้เ้งินจากธนาคาร 60,000 บาท โดยรับเป็นเช็คนาํฝากธนาคาร 26 นางสาวเอมอรเจา้ของกิจการถอนเงินสดใชส่้วนตวั 1,500 บาท 27 จ่ายเงินเดือนพนกังาน 2 คนเป็นเงินสด 10,400 บาท 28 จ่ายค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เป็นเงินสด 800 บาท 30 จ่ายค่านํ้า ไฟฟ้า โทรศพัทเ์ป็นเงินสด 4,200 บาท 30 กิจการนาํเงินสดฝากธนาคาร 7,500 บาท

44

การวเิคราะห์รายการค้าจากตวัอย่างทีม่ผีลต่อสมการบัญชีและงบดุล กรณ ี นําสินทรัพย์มาลงทุน รายการวนัท่ี 1 นางสาวสมหวงัไดเ้ปิดร้านเสริมสวย “สมหวงับิวต้ี” โดยนําเงินสด 100,000 บาท และ อุปกรณ์เสริมสวย 10,000 บาท มาลงทุน สินทรัพยเ์พิ่ม (+) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของเพ่ิม (+) เงินสด(+) 100,000.- + อุปกรณ์เสริมสวย(+) 10,000.- ทุน-น.ส.สมหวงั(+) 110,000.-

ร้านสมหวงับิวตี ้

งบแสดงฐานะการเงิน ณ วนัที ่ 1 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ เงินสด อุปกรณ์เสริมสวย

100,000 10,000

- -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ ทุน-น.ส.สมหว้ง

110,000

-

110,000 - 110,000 -

สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด+อุปกรณ์เสริมสวย) เพิ่ม เท่ากบั ส่วนของเจา้ของ(ทุน-น.ส.สมหวงั) เพิ่มจาํนวน 110, 000 บาท กรณ ี การซ้ือสินทรัพย์เป็นเงนิสด รายการ วนัท่ี 2 ซ้ือวสัดุใช้ในการเสริมสวยเป็นเงินสด 3,000 บาท

สินทรัพยอ์ยา่งหน่ึงเพิ่ม (+) เท่ากบั สินทรัพยอี์กอยา่งหน่ึงลด (-) วสัดุเสริมสวย(+) 3,000.- เงินสด (-) 3,000.-

45

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 2 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ เงินสด (100,000-3,000) วสัดุเสริมสวย อุปกรณ์เสริมสวย

97,000 3,000 10,000

- - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ ทุน-น.ส.สมหวงั

110,000

-

110,000 - 110,000 -

สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์วสัดุเสริมสวย)เพิม่ 3,000 บาท และสินทรัพย(์เงินสด)ลด 3,000 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัส่วนของเจา้ของจาํนวน 110,000 บาท

กรณ ี ซ้ือสินทรัพย์เป็นเงนิเช่ือ รายการวนัท่ี 3 ซ้ืออุปกรณ์เสริมสวย 20,000 บาท จากร้านพทัยางามเลิศโดยยงัไม่ชาํระเงิน

สินทรัพย์เพิม่ (+) เท่ากบั หนีสิ้นเพิม่ (+) อุปกรณ์เสริมสวย(+) 20,000.- เจ้าหนี ้(+) 20,000.-

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 3 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย (10,000 + 20,000)

97,000 3,000

30,000

- - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจ้าหนี ้ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหว้ง

20,000

110,000

- -

130,000 - 130,000 -

46

สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์อุปกรณ์เสริมสวย)เพิ่ม 20,000 บาท เท่ากบั หน้ีสิน(เจา้หน้ี)เพิ่ม 20,000 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพย ์เท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของจาํนวน 130,000 บาท กรณ ี ซ้ือสินทรัพย์เป็นเงนิเช่ือ จ่ายเงนิสดบางส่วน รายการวนัท่ี 4 ซ้ือเฟอร์นิเจอร์ เป็นเงิน 12,000 บาท จ่ายเงินสด 2,000 บาท ท่ีเหลือจะชาํระ ภายในวนัท่ี 2 ของเดือนถดัไป

สินทรัพยอ์ยา่งหน่ึงเพิ่ม (+) /สินทรัพยอี์กอยา่งหน่ึงลด(-) เท่ากบั หน้ีสินเพิ่ม (+) เฟอร์นิเจอร์(+) 12,000.- / เงินสด(-) 2,000.- เจา้หน้ี(+) 10,000.-

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 4 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (97,000-2,000) วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

95,000 3,000

30,000 12,000

- - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจ้าหนี ้ (20,000+10,000) ส่วนของเจา้ของ ทุน-สมหวงั

30,000

110,000

- -

140,000 - 140,000 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เฟอร์นิเจอร์)เพิ่ม 12,000 บาท และสินทรัพย(์เงินสด)ลด 2,000 บาท ทาํให้สินทรัพยสุ์ทธิเพิ่ม 10,000 บาท เท่ากบัหน้ีสิน(จา้หน้ี)เพิม่ 10,000บาท ผลการเปล่ียนแปลงคือสินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 140,000บาท

47

กรณ ี การรับรายได้ จากการบริการเป็นเงนิสด รายการวนัท่ี 6 รับรายไดค่้าบริการเสริมสวยเป็นเงินสด 16,500 บาท สินทรัพยเ์พิ่ม (+) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของเพ่ิม (+) เงินสด(+) 16,500.- รายได้ค่าเสริมสวย(+) 16,500.-

ร้านสมหวงับิวตี ้

งบแสดงฐานะการเงิน ณ วนัที ่ 6 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์

สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (+16,500.-) วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

111,500 3,000

30,000 12,000

- - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหว้ง (110,000+16,500)

30,000

126,500

- -

156,500 - 156,500 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)เพิ่ม 16,500 บาท เท่ากบั ส่วนของเจา้ของ(รายไดค่้าเสริมสวยเพิ่ม)เพิ่ม 16,500 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือสินทรัพย ์เท่ากบั หน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของจาํนวน 156,500 บาท

48

กรณ ี การรับรายได้ จากการบริการเป็นเงนิเช่ือ รายการวนัท่ี 10 ส่งบิลเกบ็เงินค่าบริการเสริมสวยใหลู้กคา้นางวรนภา 5,000 บาท ลูกคา้ยงัไม่ชาํระเงิน สินทรัพยเ์พิ่ม (+) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของเพ่ิม (+) ลูกหนี ้(+) 5,000.- รายได้ค่าเสริมสวย (+) 5,000.-

ร้านสมหวงับิวตี ้

งบแสดงฐานะการเงิน ณ วนัที ่ 10 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์

สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด ลูกหนี ้ วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

111,500 5,000 3,000

30,000 12,000

- - - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหว้ง (126,500+5,000)

30,000

131,500

- -

161,500 - 161,500 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์ลูกหน้ี)เพิ่ม 5,000 บาท เท่ากบัส่วนของเจา้ของ(รายไดค่้าเสริมสวยเพิ่ม)เพิ่ม 5,000 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 161,500 บาท

49

กรณ ี การรับชําระหนีจ้ากลูกหนี ้รายการวนัท่ี 15 รับชาํระหน้ีจากลูกหน้ีเป็นเงินสด 5,000 บาท สินทรัพยอ์ยา่งหน่ึงเพิ่ม (+) เท่ากบั สินทรัพยอี์กอยา่งหน่ึงลด (-) เงินสด(+) 5,000.- ลูกหนี ้(-) 5,000.-

ร้านสมหวงับิวตี ้

งบแสดงฐานะการเงิน ณ วนัที ่ 15 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (+5,000) ลูกหนี ้ (-5,000) วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

116,500 0

3,000

30,000 12,000

- - - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหว้ง

30,000 131,500

- -

161,500 - 161,500 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)เพิ่ม 5,000 บาท เท่ากบัสินทรัพย(์ลูกหน้ี)ลด 5,000 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพย ์เท่ากบั หน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 161,500 บาท กรณ ี การจ่ายชําระหนีแ้ก่เจ้าหนี ้รายการวนัท่ี 16 จ่ายชาํระหน้ีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศเป็นเงิน 20,000 บาท สินทรัพยล์ด(-) เท่ากบั หน้ีสินลด(-) เงินสด(-) 20,000.- เจ้าหนี(้-) 20,000.-

50

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 16 พฤษภาคม 25x8 สินทรัพย์

สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (-20,000) วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

96,500 3,000

30,000 12,000

- - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจ้าหนี ้ (30,000-20,000) ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั

10,000

131,500

- -

141,500 - 141,500 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)ลด 20,000 บาท เท่ากบั หน้ีสิน(เจา้หน้ี)ลด 20,000บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 141,500 บาท กรณ ี การกู้ยืมเงนิจากสถาบันการเงนิหรือบุคคลภายนอก รายการวนัท่ี 25 กิจการไดกู้เ้งินจากธนาคาร 60,000 บาท โดยรับเป็นเช็คนาํฝากธนาคาร สินทรัพยเ์พิ่ม(+) เท่ากบั หน้ีสินเพิ่ม (+)

51

เงินฝากธนาคาร(+) 60,000.- เงินกู้ธนาคาร(+) 60,000.-

ร้านสมหวงับิวตี ้

งบแสดงฐานะการเงิน ณ วนัที ่ 25 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด เงินฝากธนาคาร วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

96,500 60,000 3,000

30,000 12,000

- - -

- -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี หน้ีสินไม่หมุนเวยีน เงินกู้ธนาคาร ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั

10,000

60,000

131,500

- - -

201,500 - 201,500 -

สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินฝากธนาคาร)เพิ่ม 60,000 บาทเท่ากบัหน้ีสิน(เงินกูธ้นาคาร) เพิ่ม 60,000 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพย ์เท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 201,500 บาท กรณ ีการถอนเงนิสดหรือสินทรัพย์อ่ืนออกไปใช้ส่วนตวั รายการวนัท่ี 26 นางสาวเอมอรเจา้ของกิจการถอนเงินสดใชส่้วนตวั 1,500 บาท สินทรัพย(์-) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของ (-) เงินสด(-) 1,500.- ถอนใช้ส่วนตวั(+) 1,500.-

52

ร้านสมหวงับิวตี ้

งบแสดงฐานะการเงิน ณ วนัที ่ 26 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (-1,500) เงินฝากธนาคาร วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

95,000 60,000 3,000

30,000 12,000

- - - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี หน้ีสินไม่หมุนเวยีน เงินกูธ้นาคาร ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั (131,500-1,500)

10,000

60,000

130,000

- - -

200,000 - 200,000 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)ลด 1, 500 บาทเท่ากบั ส่วนของเจา้ของ (ถอนใชส่้วนตวั) ลด 1,500 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 200,000 บาท กรณ ี การจ่ายค่าใช้จ่ายต่าง ๆ ของกจิการ รายการวนัท่ี 27 จ่ายเงินเดือนพนกังาน 2 คนเป็นเงินสด 10,400 บาท สินทรัพยล์ด(-) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของลด(-) เงินสด(-) 10,400.- เงินเดือนพนักงาน(+) 10,400.-

53

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 27 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (-10,400) เงินฝากธนาคาร วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

84,600 60,000 3,000

30,000 12,000

- - - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี หน้ีสินไม่หมุนเวยีน เงินกูธ้นาคาร ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั (130,000-10,400)

10,000

60,000

119,600

- - -

189,600 - 189,600 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)ลด 10,400 บาท เท่ากบัส่วนของเจา้ของ(เงินเดือนพนกังานเพ่ิม)ลด 10,400 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 189,600 บาท รายการวนัท่ี 28 จ่ายค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เป็นเงินสด 800 บาท สินทรัพยล์ด(-) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของลด (-) เงินสด(-) 800.- ค่าใช้จ่ายเบ็ดเตลด็(+) 800.-

54

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 28 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (-800) เงินฝากธนาคาร วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

83,800 60,000 3,000

30,000 12,000

- - - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี หน้ีสินไม่หมุนเวยีน เงินกูธ้นาคาร ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั (119,600-800)

10,000

60,000

118,800

- - -

188,800 - 188,800 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)ลด 800 บาท เท่ากบั ส่วนของเจา้ของ(ค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เพิ่ม)ลด 800 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 188,800 บาท รายการวนัท่ี 30 จ่ายค่านํ้า ไฟฟ้า โทรศพัทเ์ป็นเงินสด 4,200 บาท สินทรัพยล์ด(-) เท่ากบั ส่วนของเจา้ของลด (-) เงินสด(-) 4,200.- ค่าสาธารณูปโภค(+) 4,200.-

55

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 30 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (-4,200) เงินฝากธนาคาร วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวยีน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

79,600 60,000 3,000

30,000 12,000

- - - - -

หนีสิ้นและส่วนของเจ้าของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี หน้ีสินไม่หมุนเวยีน เงินกูธ้นาคาร ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั (118,800-4,200)

10,000

60,000

114,600

- - -

184,600 - 184,600 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินสด)ลด 4,200 บาท เท่ากบัส่วนของเจา้ของ (ค่าสาธารณูปโภคเพ่ิม)ลด 4,200 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 184,600 บาท กรณ ี การฝากเงนิและถอนเงนิกบัธนาคาร รายการวนัท่ี 30 กิจการนาํเงินสดฝากธนาคาร 7,500 บาท

สินทรัพยอ์ยา่งหน่ึงเพิ่ม(+) เท่ากบั สินทรัพยอี์กอยา่งหน่ึงลด(-) เงินฝากธนาคาร(+) 7,500.- เงินสด(-) 7,500.-

56

ร้านสมหวงับิวตี ้งบแสดงฐานะการเงิน

ณ วนัที ่ 30 พฤษภาคม 25x8

สินทรัพย์ สินทรัพยห์มุนเวยีน เงินสด (-7,500) เงินฝากธนาคาร (+7,500) วสัดุเสริมสวย สินทรัพยไ์ม่หมุนเวียน อุปกรณ์เสริมสวย เฟอร์นิเจอร์

72,100 67,500 3,000

30,000 12,000

- - - - -

หน้ีสินและส่วนของเจา้ของ หน้ีสินหมุนเวยีน เจา้หน้ี หน้ีสินไม่หมุนเวยีน เงินกูธ้นาคาร ส่วนของเจา้ของ ทุน-น.ส.สมหวงั

10,000

60,000

114,600

- - -

184,600 - 184,600 - สรุปจากตัวอย่าง สินทรัพย(์เงินฝากธนาคาร) เพิ่ม 7, 500 บาทเท่ากบัสินทรัพย ์(เงินสด) ลด 7,500 บาท ผลของการเปล่ียนแปลงคือ สินทรัพยเ์ท่ากบัหน้ีสิน+ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 184,600 บาท

ซ่ึงสรุปงบดุลของร้านเอมอรบิวต้ี ณ วนัท่ี 31 พฤษภาคม 25x8 สินทรัพย ์เท่ากบั หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ของ จาํนวน 184,600 บาท สรุป

ในการดาํเนินงานทางธุรกิจจะมีรายการท่ีเกิดข้ึนทั้งท่ีเป็นรายการคา้และรายการท่ีไม่ใช่รายการคา้ รายการคา้จะตอ้งนาํมาบนัทึกบญัชีเพราะมีผลกระทบต่อผลการดาํเนินงานและฐานะการเงินของกิจการ ส่วนรายการท่ีไม่ใช่รายการคา้จะไม่มีผลกระทบต่อฐานะทางการเงินจึงไม่ตอ้งนาํมาบนัทึกบญัชี สาํหรับรายการคา้ท่ีจะนาํมาบนัทึกบญัชีจะตอ้งทาํการวิเคราะห์รายการคา้ซ่ึงจะตอ้งศึกษาวา่เป็นรายการคา้ลกัษณะใด วเิคราะห์ผา่นสมการบญัชี โดยใชห้ลกัการวิเคราะห์รายการคา้ขั้นตน้เพื่อสรุปถึงการเพ่ิม หรือลดของสินทรัพย ์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ของ(ทุน รายได ้ ค่าใชจ่้าย) ซ่ึงมีผลทาํใหส้มการบญัชีท่ีแสดงในรูปงบดุลเปล่ียนแปลง แต่สภาพความสมดุลของ

57

สมการบญัชีไม่เปล่ียนแปลงคือยงัคงเท่ากนัเสมอ ซ่ึงผลของการวิเคราะห์รายการคา้จะนาํไปบนัทึกบญัชีตามหลกับญัชีคู่ ต่อไป ตารางที ่3.1 สรุปการวเิคราะห์รายการค้า

การวเิคราะห์รายการค้า ลกัษณะรายการค้า สินทรัพยเ์พิ่ม(+)เท่ากบัส่วนของเจา้ของเพ่ิม(+) 1. การนาํสินทรัพยต่์าง ๆ มาลงทุน

2. การรับรายไดจ้ากการบริการเป็น เงินสดหรือเงินเช่ือ

สินทรัพยล์ด(-)เท่ากบัส่วนของเจา้ของลด(-) 1. การจ่ายค่าใชจ่้ายต่าง ๆ ในการ ดาํเนินงาน

2. เจา้ของกิจการถอนเงินสดหรือ สินทรัพยอ่ื์นไปใชส่้วนตวั

สินทรัพยอ์ยา่งหน่ึงเพิ่ม(+) เท่ากบัสินทรัพยอี์กอยา่งลด(-)

1. การซ้ือสินทรัพยเ์ป็นเงินสด 2. การฝากเงินและถอนเงินกบัธนาคาร 3. การรับชาํระหน้ีจากลูกหน้ี

สินทรัพยเ์พิ่ม(+)เท่ากบัหน้ีสินเพิ่ม(+) 1. การซ้ือสินทรัพยเ์ป็นเงินเช่ือ 2. การกูย้มืเงินจากสถาบนัการเงินหรือ

บุคคลภายนอก สินทรัพยล์ด(-)เท่ากบัหน้ีสินลด(-) 1 การจ่ายชาํระหน้ีแก่เจา้หน้ี

58

(1) ช่ือบญัชี

ตอนที ่3.3 หลกัการบนัทกึบัญชี จุดประสงค์การเรียนรู้ นักเรียนสามารถ

1. อธิบายรูปแบบของบญัชีตวัทีได ้ 2. อธิบายความหมายและการบนัทึกบญัชีตามหลกัการบญัชีคู่ได ้

จากการท่ีวิเคราะห์รายการคา้ในสมการบญัชี ทาํใหท้ราบวา่รายการคา้ต่างๆท่ีเกิดข้ึน จะมีผลกระทบทาํใหสิ้นทรัพย ์ หน้ีสิน และส่วนของเจา้ของเปล่ียนแปลงไป ซ่ึงอาจจะเพ่ิมหรือลดแลว้แต่กรณี ในทางปฏิบติัเคร่ืองมือท่ีใชใ้นการเกบ็และสรุปขอ้มูลเก่ียวกบัผลกระทบของ รายการคา้ต่าง ๆ คือบญัชี(Account) ซ่ึงแสดงในรูปของตวัทีดงันั้นจึงเรียกวา่ บญัชีรูปตวัที บัญชีรูปตวัท ี บญัชีรูปตวัที(T-Account) มีรูปแบบดงัต่อไปน้ี

บญัชีรูปตวัที(T-Account) ประกอบดว้ย 3 ส่วน ดงัน้ี

ส่วนท่ี 1. ช่ือบญัชี ส่วนท่ี 2 ดา้นเดบิต ส่วนท่ี 3. ดา้นเครดิต

(2) ดา้นเดบิต(Debit) (3) ดา้นเครดิต (Credit)

59

ส่วนที ่1 ช่ือบัญชี

ส่วนที ่1 ช่ือบญัชี ใชเ้ขียนช่ือบญัชีตามประเภทของบญัชีโดยระบุช่ือของ สินทรัพย ์ หน้ีสิน และ ส่วนของเจา้ของ ดงัน้ี

1.1 ช่ือบัญชีสินทรัพย์ ใหน้าํช่ือของสินทรัพยน์ั้น ๆ มาตั้งเป็นช่ือบญัชี เช่น บญัชีเงินสด บญัชีลูกหน้ี บญัชีวสัดุสาํนกังาน บญัชีเคร่ืองตกแต่ง เป็นตน้

1.2 ช่ือบัญชีหนีสิ้น ใหน้าํช่ือของหน้ีสินนั้น ๆ มาตั้งเป็นช่ือบญัชี เช่น บญัชีเจา้หน้ี- ร้านพทัยางามเลิศ บญัชีเงินกูธ้นาคาร เป็นตน้

1.3 ช่ือบัญชีส่วนของเจ้าของ(ทุน) ใหน้าํช่ือของส่วนท่ีเก่ียวขอ้งกบัเจา้ของมาตั้งเป็น ช่ือบญัชี เช่น บญัชีทุน-น.ส.เอมอร บญัชีถอนใชส่้วนตวั บญัชีรายไดต่้าง ๆ (บญัชีรายไดท้าํให้ส่วนของเจา้ของ(ทุน)เพิ่ม) และบญัชีค่าใชจ่้ายต่าง ๆ (บญัชีค่าใชจ่้ายทาํใหส่้วนของเจา้ของลด) เช่น บญัชีเงินเดือน บญัชีค่าเช่าร้าน เป็นตน้ ส่วนที ่2 ด้านเดบิต (debit)

ส่วนที ่2 ดา้นเดบิต (Debit) เป็นการบนัทึกดา้นซา้ยมือของบญัชี เขียนยอ่วา่ Dr. ส่วนที ่3 ด้านเครดติ (credit) ส่วนที ่3 ดา้นเครดิต (Credit) เป็นการบนัทึกดา้นขวามือของบญัชี เขียนยอ่วา่ Cr. การบันทกึรายการบัญชีตามหลกัการบัญชีคู่ ความหมายของหลกัการบัญชีคู่ หลกัการบญัชีคู่ หมายถึง รายการคา้ทุก ๆ รายการท่ีเกิดข้ึนจะมีผลกระทบทั้งทางดา้นเดบิตและเครดิต โดยจะบนัทึกดา้นเดบิตบญัชีเดียวหรือหลายบญัชี และบนัทึกดา้นเครดิตบญัชีเดียวหรือหลายบญัชี แต่ผลรวมจาํนวนเงินเดบิต และผลรวมจาํนวนเงินเครดิตจะตอ้งเท่ากนัเสมอ

60

ความสัมพนัธ์ของสมการบัญชีกบัการบันทกึบัญชีคู่ : เดบิตและเครดติ สมการบัญชีมาตรฐานจะแบ่งเป็น 3 หมวด ดังนี ้

จากสมการบัญชีมาตรฐานสามารถเขียนเป็น 5 หมวด ดังนี ้ สินทรัพย ์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ของ + รายได ้ - ค่าใชจ่้าย หลกัการบันทกึบัญชีคู่ (เดบิตและเครดติ) สามารถเขยีนในรูปของสมการบญัชีทีม่ีความสัมพนัธ์กนัได้ดงันี ้ สมการบัญชี

สินทรัพย์

=

หนีสิ้น + ส่วนของเจ้าของ + รายได้ - ค่าใช้จ่าย

สินทรัพย์ + ค่าใช้จ่าย =

หนีสิ้น

+ ส่วนของ เจ้าของ

+ รายได้

หลกัการบันทกึบัญชี

สินทรัพย์ + ค่าใช้จ่าย + Dr

- Cr

+ Dr

- Cr

=

หนีสิ้น - Dr

+ Cr

+ ส่วนของจ้าของ - Dr

+ Cr

+ รายได้ - Dr

+ Cr

ยอดรวมเดบิต

=

ยอดรวมเครดิต การบันทกึบัญชี

สมการดา้นซา้ย บนัทึกเดบิตเม่ือสินทรัพยเ์พิ่มและค่าใชจ่้ายเพิ่ม สมการดา้นขวา จะบนัทึกเดบิตเม่ือหน้ีสินลด ส่วนของเจา้ของลด และรายไดล้ด แต่ในทางตรงขา้มจะเครดิตเม่ือ สินทรัพยล์ด และค่าใชจ่้ายลด แต่หน้ีสินเพิ่ม ส่วนของ

เจา้ของและรายไดเ้พิ่ม

สินทรัพย ์ = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ของ

สินทรัพย ์ + ค่าใชจ่้าย = หน้ีสิน + ส่วนของเจา้ของ + รายได ้

61

1. เปรียบเทยีบบัญชีประเภทสินทรัพย์และบัญชีหนีสิ้น จะบันทกึเดบิตและเครดิตในลกัษณะตรงกนัข้ามกนัดงันี ้ Dr สินทรัพย์ Cr

เพิม่ +

ลด -

Dr หนีสิ้น Cr ลด -

เพิม่ +

2. บัญชีประเภทส่วนของเจ้าของ จะบันทกึหลกัเดบิตและเครดิต ดงันี ้

Dr ส่วนของเจ้าของ Cr

ลด -

เพิม่ +

ประเภทบญัชีสินทรัพยแ์ละบญัชีหน้ีสินเป็นลกัษณะบญัชีท่ีมีลกัษณะตรงขา้มเสมอ การบนัทึกเดบิตเครดิตจึงตรงกนัขา้มดว้ย

บญัชีส่วนของเจา้ของ(ทุน) บนัทึกเครดิตเม่ือเพิ่มข้ึน และบนัทึกเดบิตเม่ือลดลง

62

3. เปรียบเทยีบบัญชีประเภทรายได้ และบัญชีค่าใช้จ่าย จะบันทกึเดบิตและเครดิตในลกัษณะตรงกนัข้ามกนัดงันี ้

Dr รายได้ Cr

ลด -

เพิม่ +

Dr ค่าใช้จ่าย Cr เพิม่ +

ลด -

การบันทกึบญัชีคู่(เดบิตและเครดติ)สรุปดงันี ้ จะบนัทึกเดบิตและเครดิตเม่ือ สินทรัพย ์ หน้ีสิน ส่วนของเจา้ของ รายได ้และค่าใชจ่้ายเปล่ียนแปลงดงัน้ี เดบิต เครดติ

1. สินทรัพยเ์พ่ิม(+) 2. หน้ีสินลด (-)

3. ส่วนของเจา้ของลด(-) 4. รายไดล้ด (-) 5. ค่าใชจ่้ายเพ่ิม(+)

1. สินทรัพยล์ด (-) 2. หน้ีสินเพ่ิม(+) 3. ส่วนของเจา้ของเพ่ิม(+) 4. รายไดเ้พ่ิม(+) 5. ค่าใชจ่้ายลด (-)

บญัชีส่วนของเจา้ของประเภทรายไดแ้ละค่าใชจ่้ายจะมีลกัษณะบญัชีตรงขา้ม เสมอ การบนัทึกเดบิตเครดิตจึงตรงกนัขา้มดว้ย เช่นกนั

63

ประเภทของการบันทกึบัญชี การบันทกึบญัชีสินทรัพย์

หลกัการบนัทึกบญัชี(เดบิต-เครดิต) สินทรัพยเ์พิ่ม เดบิต บญัชีสินทรัพยน์ั้น สินทรัพยล์ด เครดิต บญัชีสินทรัพยน์ั้น

สินทรัพย ์เดบิต บนัทึกสินทรัพย ์เพิ่ม (+)

เครดิต บนัทึกสินทรัพยล์ด (-)

ตัวอย่าง ที ่3.1 กิจการนาํเงินสด ฝากธนาคาร จาํนวน 7,500 บาท สินทรัพย(์เงินฝากธนาคาร) เพิ่ม 7,500 บาท สินทรัพย(์เงินสด) ลด 7,500 บาท สินทรัพย์เพิม่ บันทกึเดบิต สินทรัพย์ลด บันทกึเครดติ เดบิต บญัชีเงินฝากธนาคาร 7, 500 บาท เครดิต บญัชีเงินสด 7, 500 บาท การบันทกึบญัชีหนีสิ้น หลกัการบนัทึกบญัชี(เดบิต-เครดิต) หน้ีสินเพิ่ม เครดิต บญัชีหน้ีสินนั้น หน้ีสินลด เดบิต บญัชีหน้ีสินนั้น หนีสิ้น

เดบิต บันทกึหนีสิ้นลด (-)

เครดิต บันทกึหนีสิ้นเพิม่ (+)

วเิคราะห์รายการค้า

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

64

ตัวอย่างที ่ 3.2 กิจการซ้ืออุปกรณ์เสริมสวยเป็นเงินเช่ือ 20, 000 บาท จากร้านพทัยางามเลศิ สินทรัพย(์อุปกรณ์เสริมสวย) เพิ่ม 20, 000 บาท หน้ีสิน(เจ้าหนี-้พทัยางามเลศิ) เพิ่ม 20,000 บาท สินทรัพย์เพิม่ บันทกึด้านเดบิต หนีสิ้นเพิม่ บันทกึด้านเครดติ

เดบิต บญัชีอุปกรณ์เสริมสวย 20, 000 บาท เครดิต บญัชีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศ 20, 000 บาท กรณหีนีสิ้นลด ตัวอย่างที ่3.3 จากตวัอยา่งท่ี 2.2 กิจการจ่ายเงินสดชาํระหน้ีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศในวนัน้ีบางส่วนจาํนวน 5, 000 บาท หน้ีสิน (เจา้หน้ี-พทัยางามเลิศ) ลด 5, 000 บาท สินทรัพย ์(เงินสด) ลด 5, 000 บาท หนีสิ้นลด บนัทกึด้านเดบิต สินทรัพย์ลด บันทกึด้านเครดติ เดบิต บญัชีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศ 5, 000 บาท เครดิต บญัชีเงินสด 5, 000 บาท

วเิคราะห์รายการค้า

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

วเิคราะห์รายการค้า

65

การบันทกึบญัชีส่วนของเจ้าของ หลกัการบนัทึกบญัชี(เดบิต-เครดิต) ส่วนของเจา้ของเพ่ิม เครดิต บญัชีส่วนของเจา้ของนั้น ส่วนของเจา้ของลด เดบิต บญัชีส่วนของเจา้ของนั้น ส่วนของเจ้าของ

เดบิต ส่วนของเจ้าของลด ( -)

เครดิต ส่วนของเจ้าของเพิม่(+)

ตัวอย่างที ่3.4 นางสาวเอมอรเปิดร้านเสริมสวย “เอมอรบิวต้ี” โดยนาํเงินสดมาลงทุน 100,000 บาท สินทรัพย(์เงินสด) เพิ่ม 100, 000 บาท ส่วนของเจา้ของ(ทุน-น.ส.เอมอร)เพิ่ม 100, 000 บาท สินทรัพย์เพิม่ บันทกึด้านเดบิต ส่วนของเจ้าของเพิม่ บันทกึด้านเครดติ เดบิต บญัชีเงินสด 100, 000 บาท เครดิต บญัชีทุน-น.ส.เอมอร 100, 000 บาท ตัวอย่างที ่3.5 นางสาวเอมอร เจา้ของกิจการถอนเงินสดใชส่้วนตวั 1, 500 บาท ส่วนของเจา้ของ(ถอนใชส่้วนตวั)ลด 1, 500 บาท สินทรัพย ์(เงินสด) ลด 1, 500 บาท ส่วนของเจ้าของลด บันทกึด้านเดบิต สินทรัพย์ลด บันทกึด้านเครดติ เดบิต บญัชีถอนใชส่้วนตวั 1, 500 บาท เครดิต บญัชีเงินสด 1, 500 บาท

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

วเิคราะห์รายการค้า

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

วเิคราะห์รายการค้า

66

การบันทกึบญัชีรายได้

หลกัการบนัทึกบญัชี(เดบิต-เครดิต) รายไดเ้พิ่ม เครดิต บญัชีรายไดน้ั้น รายไดล้ด เดบิต บญัชีรายไดน้ั้น รายได้

เดบิต บันทกึรายได้ลด (-)

เครดิต บันทกึรายได้เพิม่ (+)

ตัวอย่าง 3.6 รับรายไดค่้าบริการเสริมสวยเป็นเงินสด 16,500 บาท สินทรัพย(์เงินสด) เพิ่ม 16,500 บาท ส่วนของเจา้ของ(รายไดค่้าเสริมสวยเพ่ิม)เพิ่ม 16,500 บาท สินทรัพย์เพิม่ บันทกึด้านเดบิต รายได้เพิม่ บันทกึด้านเครดติ เดบิต บญัชีเงินสด 16, 500 บาท เครดิต บญัชีรายไดค่้าเสริมสวย 16, 500 บาท การบันทกึบญัชีค่าใช้จ่าย

หลกัการบนัทึกบญัชี(เดบิต-เครดิต) ค่าใชจ่้ายเพิ่ม เดบิต บญัชีค่าใชจ่้ายนั้น ค่าใชจ่้ายลด เครดิต บญัชีค่าใชจ่้ายนั้น ค่าใช้จ่าย

เดบิต บันทกึค่าใช้จ่ายเพิม่(+)

เครดิต บันทกึค่าใช้จ่ายลดลด (-)

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

วเิคราะห์รายการค้า

67

ตัวอย่างที ่ 3.7 กิจการจ่ายเงินเดือนพนกังานจาํนวน 2 คน เป็นเงินสด 10,400 บาท

ส่วนของเจา้ของ( เงินเดือนพนกังานเพ่ิม)ลด 10,400 บาท สินทรัพย(์เงินสด)ลด 10,400 บาท ค่าใช้จ่ายเพิม่ บันทกึด้านเดบิต สินทรัพย์ลด บันทกึด้านเครดติ

เดบิต บญัชีเงินเดือนพนกังาน 10, 400 บาท เครดิต บญัชีเงินสด 10, 400 บาท

ตัวอย่าง 3.8 เม่ือวนัท่ี 1 พฤษภาคม 25x8 นางสาวสมหวงัไดเ้ปิดร้านเสริมสวย “สมหวงับิวต้ี” โดยนาํเงินสด 100,000 บาท และอุปกรณ์เสริมสวย 10,000 บาท มาลงทุน และในระหวา่งเดือนไดมี้รายการคา้ ดงัน้ี 2548 พ.ค. 2 ซ้ือวสัดุใชใ้นการเสริมสวยเป็นเงินสด 3,000 บาท 3 ซ้ืออุปกรณ์เสริมสวย 20,000 บาท จากร้านพทัยางามเลิศ โดยยงัไม่ชาํระเงิน 4 ซ้ือเฟอร์นิเจอร์เป็นเงิน 12,000 บาท จ่ายเงินสด 2,000 บาท ท่ีเหลือจะชาํระภายใน

วนัท่ี 2 ของเดือนถดัไป (จากร้านกาํจรเฟอร์นิเจอร์) 6 รับรายไดค่้าบริการเสริมสวยเป็นเงินสด 16,500 บาท 10 ส่งบิลเกบ็เงินค่าบริการเสริมสวยใหลู้กคา้นางวรนภา 5,000 บาท ยงัไม่ชาํระเงิน 15 รับชาระหน้ีจากลูกหน้ีเป็นเงินสด 5,000 บาท 16 จ่ายชาํระหน้ีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศเป็นเงินสด 20,000 บาท 25 กิจการไดกู้เ้งินจากธนาคาร 60,000 บาท โดยรับเป็นเช็คนาํฝากธนาคาร 26 นางสาวเอมอรเจา้ของกิจการถอนเงินสดใชส่้วนตวั 1,500 บาท 27 จ่ายเงินเดือนพนกังาน 2 คนเป็นเงินสด 10,400 บาท 28 จ่ายค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เป็นเงินสด 800 บาท 30 จ่ายค่านํ้า ไฟฟ้า โทรศพัทเ์ป็นเงินสด 4,200 บาท 30 กิจการนาํเงินสดฝากธนาคาร 7,500 บาท

บันทกึบัญชี เดบิต-เครดิต

วิเคราะห์รายการค้า

68

จากตวัอยา่งขา้งตน้เป็นการศึกษาถึงหลกัการวิเคราะห์รายการคา้ หลกัการบนัทึกบญัชีคู่ ของบญัชีในแต่ละประเภททาํใหเ้ขา้ใจถึงความแตกต่างและบนัทึกบญัชีได ้เพี่อใหเ้ขา้ใจมากข้ึนจากตวัอยา่งท่ี 3.8 จะศึกษาเก่ียวกบัธุรกิจร้านเสริมสวย ในงวดบญัชี 1 เดือน คือเดือนพฤษภาคม โดยสรุปเป็นตารางดงัน้ี

ตารางที ่3.2 การวเิคราะห์รายการค้าและการบันทกึบัญชี (เดบิต-เครดิต) ของร้านสมหวงับิวตึ ้

วนัเดือนปี รายการคา้ ผลการวิเคราะห์ รายการคา้

การบนัทึกบญัชี (เดบิต-เครดิต)

2548 พ.ค.

1 น.ส.สมหวงันาํเงินสด 100,000 บาท และอุปกรณ์เสริมสวย 10,000 บาทมาลงทุน

เงินสดเพ่ิม อุปกรณ์เสริมสวยเพ่ิม ทุน-สมหวงัเพิ่ม

เดบิตบญัชีเงินสด เดบิตบญัชีอุปกรณ์ เครดิตบญัชี ทุน-สมหวงั

2 ซ้ือวสัดุใชใ้นการเสริมสวยเป็น เงินสด 3,000 บาท

วสัดุการเสริมสวยเพ่ิม เงินสดลด

เดบิต บญัชีวสัดุฯ เครดิต บญัชีเงินสด

3 ซ้ืออุปกรณ์เสริมสวย 20,000 บาท จากร้านพทัยางามเลิศ โดยยงัไม่ชาํระเงิน

อุปกรณ์เสริมสวยเพ่ิม เจา้หน้ีเพิ่ม

เดบิต บญัชีอุปกรณ์ เครดิต บญัชีเจา้หน้ี

4 ซ้ือเฟอร์นิเจอร์เป็นเงิน 12,000 บาท จ่ายเงินสด 2,000 บาท ท่ีเหลือจะชาํระภายในวนัท่ี 2 ของเดือนถดัไป (จากร้านกาํจรเฟอร์นิเจอร์)

เฟอร์นิเจอร์เพิม่ เงินสดลด เจา้หน้ีเพิ่ม

เดบิต บญัชี เฟอร์นิเจอร์ เครดิต บญัชีเงินสด เครดิต บญัชีเจา้หน้ี

6 รับรายได้ค่าบริการเสริมสวยเป็นเงินสด 16,500 บาท

เงินสดเพ่ิม รายไดค่้าบริการเพ่ิม

เดบิต บญัชีเงินสด เครดิต บญัชีรายได ้ ค่าเสริมสวย

10 ส่งบิลเกบ็เงินค่าบริการเสริมสวย ให้ลูกคา้นางวรนภา 5,000 บาท ลูกคา้แต่ยงัไม่ชาํระเงิน

ลูกหน้ีเพิ่ม รายไดค่้าบริการเพ่ิม

เดบิต บญัชีลูกหน้ี เครดิต บญัชีรายได ้ ค่าเสริมสวย

69

วนัเดือนปี รายการคา้ ผลการวิเคราะห์ รายการคา้

การบนัทึกบญัชี (เดบิต-เครดิต)

2548 พ.ค.

15 รับชาํระหน้ีจากลูกหน้ีเป็นเงินสด 5,000 บาท

เงินสดเพิ่ม ลูกหน้ีลด

เดบิต บญัชีเงินสด เครดิต บญัชีลูกหน้ี

16 จ่ายชาํระหน้ีเจา้หน้ี-พทัยางามเลิศ เป็นเงินสด 20,000 บาท

เงินสดลด เจา้หน้ีลด

เดบิต บญัชีเจา้หน้ี เครดิต บญัชีเงินสด

25 กิจการไดกู้เ้งินจากธนาคาร 60,000 บาท โดยรับเป็นเช็คนาํฝากธนาคาร

เงินฝากธนาคารเพ่ิม เงินกูธ้นาคารเพิ่ม

เดบิต บญัชีเงินฝาก ธนาคาร เครดิต บญัชีเหน้ีเงินกู ้ ธนาคาร

26 นางสาวสมหวงัเจา้ของกิจการ ถอนเงินสดใชส่้วนตวั 1,500 บาท

เงินสดลด ส่วนของเจา้ของลด (ถอนใชส่้วนตวั)

เดบิต บญัชีถอนใช ้ ส่วนตวั เครดิต บญัชีเงินสด

27 จ่ายเงินเดือนพนกังาน 2 คน เป็นเงินสด 10,400 บาท

เงินสดลด เงินเดือนพนกังานเพ่ิม

เดบิต บญัชีเงินเดือน พนกังาน เครดิต บญัชีเงินสด

28 จ่ายค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เป็นเงินสด 800 บาท

เงินสดลด ค่าใชจ่้ายเบด็เตลด็เพิ่ม

เดบิต บญัชีค่าใชจ่้าย เบด็เตลด็ เครดิต บญัชีเงินสด

30 จ่ายค่านํ้า ไฟฟ้า โทรศพัท ์เป็นเงินสด 42,00 บาท

เงินสดลด ค่าสาธารณูปโคเพิ่ม

เดบิต บญัชีค่า สาธารณูปโภค เครดิต บญัชีเงินสด

30 นาํเงินสดฝากธนาคาร 7,500 บาท เงินฝากธนาคารเพ่ิม เงินสดลด

เดบิต บญัชีเงินฝาก ธนาคาร เครดิต บญัชีเงินสด

70

สรุป หลงัจากมีการวิเคราะห์รายการคา้แลว้ จะนาํผลของการวิเคราะห์รายการคา้ ไป

บนัทึกบญัชี(เดบิต-เครดิต)ตามหลกับญัชีคู่ ในบญัชีต่าง ๆ สามารถสรุปหลกัการบนัทึกบญัชี แบ่งตามประเภทของบญัชีได ้ดงัน้ี

ตารางที ่3.3 แสดงหลกัการบันทกึบัญชีเดบิต-เครดิต

ประเภทบัญชี ผลการวเิคราะห์รายการค้า บันทกึบัญชี(เดบิต-เครดิต)

สินทรัพย ์สินทรัพยเ์พิ่ม ดา้นเดบิต สินทร�