รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

รงสรรค อวนวจตร

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการจดการ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2554

ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ

เรอง

รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก คณะกรรมการสอบวทยานพนธไดพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการจดการ วนท 20 มถนายน พ.ศ. 2554

.…………….………………………… นายรงสรรค อวนวจตร ผวจย

…………….…………………………. รองศาสตราจารย ดร.สจตรา เหลองอมรเลศ วท.บ., (พยาบาล), M.Sc. , M.M. (Management) D.N.Sc. (Doctor of Nursing Science) ประธานกรรมการบรหารหลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต

…………….…………………………… รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร กศ.บ., M.S. (Educational Administration), Ph.D. (Educational Administration) กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….………………………… อาจารย ดร.เสาวนย กานตเดชารกษ ค.บ. (การศกษาการพยาบาล) ค.ม. (การบรหารการพยาบาล) ค.ด. (การอดมศกษา) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

………………………………………………. รองศาสตราจารย ดร.ประกอบ คณารกษ กศ.บ., M.S. (Educational Administration), Ph.D. (Educational Administration) กรรมการสอบวทยานพนธ

…………….………………………… อาจารย ดร.สภาภรณ ตงดาเนนสวสด บธ.บ. (การบรหารการตลาด) M.B.A. (International Business Management) ค.ด. (การบรหารการศกษา) กรรมการสอบวทยานพนธ

วทยานพนธ

เรอง

รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

.…………….………………………… นายรงสรรค อวนวจตร ผวจย

…………….………………………… รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร กศ.บ., M.S. (Educational Administration) Ph.D. (Educational Administration) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….………………………… อาจารย ดร.เสาวนย กานตเดชารกษ ค.บ. (การศกษาการพยาบาล) ค.ม. (การบรหารการพยาบาล) ค.ด. (การอดมศกษา) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….………………………… ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร) Ph.D. (Health Science ) คณบดบณฑตวทยาลย

…………….………………………… รองศาสตราจารย ดร.สจตรา เหลองอมรเลศ วท.บ., (พยาบาล), M.Sc. , M.M. (Management) D.N.Sc. (Doctor of Nursing Science ) ประธานกรรมการบรหารหลกสตร ปรชญาดษฎบณฑต

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธเรองนสาเรจไดอยางมประสทธผล โดยไดรบความอนเคราะหอยางดยงจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.จนทรจรา วงษขมทอง อธการบดมหาวทยาลยครสเตยน รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.เสาวนย กานตเดชารกษ กรรมการทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร.สจตรา เหลองอมรเลศ รองศาสตราจารย ดร.ประกอบ คณารกษ อาจารย ดร.สพฒนา คาสอน อาจารย ดร.สภาภรณ ตงดาเนนสวสดและน.ท.วระพงษ คงสวสด ทใหคาแนะนาและชวยเหลอทางวชาการทเปนประโยชนตอการวจย ตลอดจนใหกาลงใจในการจดทาวทยานพนธครงน ผวจยซาบซงและขอขอบพระคณคณาจารยทกทานเปนอยางสงมา ณ ทนดวย ขอขอบคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.มาเรยม นลพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร.บษบา บวสมบรณ อาจารย ดร.พรรณ สวตถ ดร.สาเรง กจรพนธ และ ดร.เกษมสนต มจนทร ผทรงคณวฒทใหความอนเคราะหในการตรวจสอบเครองมอทใชในการวจย

ขอขอบคณ ดร.กวนเกยรต นนทพละ ดร.ประกอบ กลเกลยง ดร.วชย แสงศร และ ผทรงคณวฒทกทานทใหขอมลในการสมภาษณเชงลก เพอนามาสรางเครองมอทใชในการวจย และขอขอบคณครผสอนทกทานทใหขอมลทสมบรณทใชในการวจยครงน

ขอขอบคณ ดร.สถาพร จารสพงษ ผอานวยการโรงเรยนบานโคกพระเจดย ดร.ธระพงษ ศรโพธ ดร.สนทนา พลพฒน และ ดร.มณกาญจน ทองใย ศกษานเทศกสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 ดร.พรรณย บวโต ศกษานเทศกสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1 ทใหความชวยเหลอดานขอมลและความคดเหนในการวจย

สดทายนผวจย ขอขอบคณสมาชกในครอบครวและญาตมตรทกทานทใหการสงเสรมสนบสนน และคอยเปนกาลงใจดวยดมาโดยตลอด คณประโยชนทเกดจากวทยานพนธเรองน ผวจยขอมอบแดบพการและผทผวจยอางองถงทกทาน

ค

483004 : สาขาวชา: การจดการ; ปร.ด. คาสาคญ : ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก / ภาวะผนา / วฒนธรรมองคการ / ความผกพนตอองคการ

รงสรรค อวนวจตร : รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลก (A Causal Model of the Effectiveness of Small-Sized Elementary School) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร.ชวนชม ชนะตงกร, Ph.D. , อาจารย ดร.เสาวนย กานตเดชารกษ ค.ด.177 หนา

โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกเปนองคการหนงทมความสาคญอยางยงในการจดการศกษา ขนพนฐาน จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา โรงเรยนมปญหาดานการบรหารจดการ การเรยนการสอน ปจจยสนบสนนและการมสวนรวมในการจดการศกษา จงมความจาเปนอยางยงทจะตองสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกขน เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหมประสทธผลไดอยางย งยน การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาระดบภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 2) สรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตของภาวะผนา วฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 3) ตรวจสอบความสอดคลองระหวางรปแบบสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ กลมตวอยางไดแก ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน จานวน 400 คน เกบรวบรวมขอมลตงแตวนท 1 พฤศจกายน - 30 ธนวาคม 2553 ไดรบแบบสอบถามความคดเหนกลบคน 358 ฉบบ คดเปนรอยละ 89.50 วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมสาเรจรป ผลการศกษา พบวา 1) ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกอยในระดบมาก 2) ภาวะผนามอทธพลโดยตรงทางบวกตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (ß = .42 , p< .01) วฒนธรรมองคการ (ß = .35 , p< .01) และความผกพนตอองคการ (ß = .47 , p< .01) และภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการ(ß = .07 , p< .01) และผานความผกพนตอองคการ (ß = .23 , p< .01) วฒนธรรมองคการมอทธพลโดยตรงทางบวกตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (ß = .20 , p< .01) แตไมมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ และความผกพนตอองคการมอทธพลโดยตรงทางบวกตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (ß = .22 , p< .01) รปแบบดงกลาวสามารถอธบายความแปรปรวนประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดรอยละ 42 ผลการศกษายนย นไดวา ภาวะผ นาของผ บรหารโรงเรยน วฒนธรรมองคการของโรงเรยน ความผกพนตอองคการของครมอทธพลทงโดยตรงและโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงนนในการพฒนาประสทธผลของโรงเรยนอยางย งยนจะตองดาเนนการพฒนาผบรหารโรงเรยนใหมภาวะผนา โดยเฉพาะภาวะผนาทางวชาการ สรางวฒนธรรมองคการของโรงเรยนใหเขมแขงและสรางใหครมความผกพนตอองคการ

ง

483004 : MAJOR : Management ; Ph.D. KEY WORDS : EFFECTIVENESS OF SMALL-SIZED ELEMENTARY SCHOOL / LEADERSHIP / ORGANIZATIONAL CULTURE / ORGANIZATIONAL COMMITMENT Rungsun Uanvichit : A Causal Model of the Effectiveness of Small-Sized Elementary School. Thesis Advisors : Assoc.Prof. Dr.Chuanchom Chinatangkul, Ph.D., Dr.Saowanee Karndacharuk, Ph.D.,177 pages.

Small-sized elementary schools play a significant role in basic educational management. According to literature review, the school problems cover the areas of administrative management, teaching and learning, supportive factors, and participation in educational management. Therefore, it is essential to design a casual model of the effectiveness of small-sized elementary school as guidelines for the effectiveness of small-sized elementary school sustainable development.

The purposes of this research were : 1) to study the leadership, organizational culture, organizational commitment and the effectiveness of small-sized elementary school; 2) to determine a causal model of leadership, organizational culture, organizational commitment, and the effectiveness of small-sized elementary school; and, 3) to check the consistency between a model of the assumption and empirical data. The research sampling group was composed of 400 teachers in small-sized elementary schools, under the jurisdiction of the Office of Basic Education Commission. Data collection started from the first of November to the thirtieth of December, 2010, and 358 or 89.50 percent of the opinionnaires were returned and analyzed using the statistical programs of personal computer.

The results of this research revealed that: 1) the leadership, organizational culture, organizational commitment and the effectiveness of small-sized elementary school were at a high level; 2) the leadership had a direct positive effect on school effectiveness (ß =.42, p<.01), organizational culture (ß =.35, p<.01), organizational commitment (ß =.47, p<.01), and an indirect effect on school effectiveness through organizational culture (ß =.07, p<.01 ), and through organizational commitment (ß =.23, p< .01). Organizational culture had a direct positive effect on school effectiveness (ß =.20, p <.01) but it had no direct effect on organizational commitment. Meanwhile organizational commitment had a direct positive effect on school effectiveness (ß =.22, p<.01) and the model accounted 42 % of the variance in the effectiveness of the small-sized elementary school.

The findings confirmed that the leadership of school administrators, organizational culture, and organizational commitment had a direct and indirect effect on the effectiveness of small-sized elementary school. In order to launch sustainable development for small-sized elementary school, the school administrators are the first priority group who needed to be empowered, especially on the aspects of academic leadership, how to create strong organizational culture, and personnel management committed to the organization.

จ

สารบญ หนา

กตตกรรมประกาศ………………………………………………………………………...... ค บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………….. ง บทคดยอภาษาองกฤษ………………………………………………………………………. จ สารบญ……………………………………………………………………………………… ฉ สารบญตาราง……………………………………………………………………………….. ซ สารบญภาพประกอบ……………………………………………………………………….. ฌ บทท 1 บทนา ความสาคญของปญหา……………………………………………………..…….. 1 คาถามของการวจย…………………….…………………………………………. 7 วตถประสงคของการวจย………………………….……………………………... 7 ขอบเขตของการวจย……………………………………………………………… 7 กรอบแนวคดของการวจย………………………………………………………... 8 สมมตฐานของการวจย……………………………….…………………………... 12 ขอจากดของการวจย……………………………………………………………... 13 นยามตวแปร……………………………………………………………………… 13 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ………………………………………………………. 15 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ การจดการศกษาของโรงเรยน……………………………………………………. 16 ประสทธผลองคการ……………………………………………….……………... 24 แนวคดปจจยทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนและงานวจยทเกยวของ………. 36 ภาวะผนา…………………………………………………………………………. 36 วฒนธรรมองคการ……………………………………………………………….. 52 ความผกพนตอองคการ…………………………………………………………... 74 บทท 3 วธดาเนนการวจย ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง………………………………………………. 87 เครองมอทใชในการวจย…………………………………………………………. 88 การหาคณภาพของเครองมอ……………………………………………………... 97

ฉ

สารบญ (ตอ)

การพทกษสทธผเขารวมการวจย…………………………………………………. 98 การเกบรวมรวมขอมล………………………………………………………….… 99 การวเคราะหขอมล……………………………………………………………….. 100 บทท 4 ผลการวจย……………………………………………………………………….…. 102 บทท 5 อภปรายผล……………………………………………………………………….… 117 บทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ………………………………………………….. 132 สรปผลการวจย…………………………………………………………………... 135 ขอเสนอแนะ……………………………………………………………………… 137 บรรณานกรม……………………………………………………………………………….. 139 ภาคผนวก…………………………………………………………………………………… 158 ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒทใหสมภาษณ…………………….…………… 159 ภาคผนวก ข รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอ…………….……………… 161 ภาคผนวก ค แบบสอบถามความคดเหนเพอการวจย………….………………… 163 ประวตผวจย………………………………………………………………………………… 177

ช

สารบญตาราง

ตารางท

หนา

1 กลมตวอยางทใชในการวจยจาแนกตามเขตตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ จงหวด โรงเรยนและครผสอน………………………………………………... 88 2 คาความเทยงของแบบสอบถาม………………………………………………. 98 3 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามคณลกษณะประชากร …………… 104 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการแปลผลของตวแปรของตวแปรโดยรวม

และรายดาน ………………………………………………………………..

105 5 คาความเบและความโดงของตวแปร…………………………………………... 107 6 เมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรของรปแบบความสมพนธเชงสาเหต………… 108 7 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดปจจยประสทธผลของ โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก…………………………………………………….. 109

8 เปรยบเทยบคาสถตของรปแบบกบขอมลเชงประจกษระหวางรปแบบเชงสมมตฐาน และรปแบบทปรบใหม……………………………………………………………... 112 9 แสดงคาอทธพลทางตรง คาอทธพลทางออมและคาอทธพลรวมของรปแบบ ความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก………….. 115

ซ

สารบญภาพประกอบ

แผนภมท

หนา

1 กรอบแนวคดเชงสมมตฐานของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของ โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก………………………………………………. 12

2 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดปจจยประสทธผลของ ประถมศกษาขนาดเลก……………………………………………………….. 111 3 โมเดลความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลกตามสมมตฐานการวจย……………………………………………… 113

4 โมเดลความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลกทปรบเปนโมเดลทางเลอก…………………………………………... 114

ฌ

บทท 1

บทนา

ความสาคญของปญหา ในทามกลางกระแสความเปลยนแปลงในยคโลกาภวตน ไดเกดวกฤตการณทางเศรษฐกจ

การเมองและสงคมทรนแรงขน ประเทศไทยในฐานะทเปนสวนหนงของประชาคมโลกยอมไดรบผลกระทบจากวกฤตการณทเกดขนดงกลาวอยางหลกเลยงไมได ดงนนสงคมไทยจงตองไดรบการพฒนาใหมความพรอมและรเทาทนตอความเปลยนแปลงทเกดขนอยางตอเนอง เพอใหสามารถดารงอยในประชาคมโลกไดอยางมนคงย งยน มสนตสข และสามารถเอาชนะวกฤตการณทเผชญอยได (กระทรวงศกษาธการ, 2550 : 2) แนวทางหนงคอ การพฒนาศกยภาพของคนในประเทศดวยระบบการศกษาทมคณภาพ ครอบคลม และเขมแขง (เกษม วฒนชย, 2545 : 9) โดยทประเทศไทยไดมการปฏรปการศกษาขนในป พ.ศ. 2542 ทงการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย ทเนนในเรองของมาตรฐานการศกษาและคณภาพการศกษา (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2551 : 3) ดวยความคาดหวงวาการศกษาจะเปนกระบวนการเรยนรเพอความเจรญงอกงามของบคคลและสงคมโดยการถายทอดความร การฝก การอบรม การสบสานทางวฒนธรรม การสรางสรรคจรรโลงความกาวหนาทางวชาการ การสรางองคความรอนเกดจากการจดสภาพแวดลอม สงคม การเรยนร และปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 2) การจดการศกษาในระดบการศกษาขนพนฐานนน ถอไดวาเปนการศกษาเพอปวงชนอยางแทจรงทรฐจะตองจด เพอพฒนาเยาวชนไทยทกคนใหมคณลกษณะทพงประสงคทงในฐานะทเปน พลเมองไทยและพลเมองโลก เพอเปนรากฐานทพอเพยงสาหรบการใฝรใฝเรยนตลอดชวต รวมทงเพอการพฒนาหนาทการงานและการพฒนาคณภาพชวตสวนตนและครอบครว และเพอสรางรากฐานทแขงแกรงสาหรบการสรางสรรคสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร เพอการพฒนาประเทศทย งยนในอนาคต (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2549 : 1-2) โดยยดอดมการณในการจดการศกษาทสาคญคอ การจดใหมการศกษาตลอดชวตและการสรางสงคมไทยใหเปนสงคมแหงการเรยนร (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2548 : 1)

สถานศกษาขนพนฐานเปนองคการหนงทมความใกลชดกบชมชนมากทสดและมภารกจสาคญในการจดการศกษาเพอพฒนาเยาวชนไทยทกคน (ธระ รญเจรญ, 2550 : 57) ใหเปนมนษย

2

ทสมบรณทงรางกาย จตใจ สตปญญา ความรและคณธรรม มจรยธรรมและวฒนธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสข (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 5) อนจะเปนกาลงสาคญตอการพฒนาประเทศใหเจรญทกดานในอนาคต โดยเฉพาะสถานศกษาขนพนฐานภาครฐ ในสงกดเขตพนทการศกษาทเปนโรงเรยนมฐานะเปนนตบคคล ซงมวตถประสงคและอานาจหนาทเพอจดการศกษาขนพนฐานตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต และกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2547 : 319) ดงนนเพอใหโรงเรยนสามารถบรหารและจดการศกษาไดอยางอสระ มความคลองตว สะดวกรวดเรว มประสทธภาพและมความรบผดชอบ กฎหมายจงไดกาหนดใหกระทรวงศกษาธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา ทงดานวชาการ งบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไป ไปยงคณะกรรมการสานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษาในเขตพนทการศกษาโดยตรง (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 20) โดยมผอานวยการโรงเรยนเปนผบงคบบญชาขาราชการ และมอานาจหนาท ดงน 1) บรหารกจการของโรงเรยนใหเปนไปตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบของทางราชการและของโรงเรยน รวมทงนโยบายและวตถประสงคของโรงเรยน 2) ประสานการระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงควบคมดแลบคลากร การเงน การพสด สถานทและทรพยสนอนของโรงเรยนใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบของทางราชการ 3) เปนผแทนของโรงเรยนในกจการทวไป รวมทงการจดทานตกรรมสญญา ในราชการของโรงเรยนตามวงเงนงบประมาณทโรงเรยนไดรบมอบอานาจ 4) จดทารายงานประจาปเกยวกบกจการของโรงเรยนเพอเสนอตอคณะกรรมการเขตพนทการศกษา 5) อานาจหนาทในการอนมตประกาศนยบตรและวฒบตรของโรงเรยน ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด และ 6) ปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมาย (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 20 - 24)

ในปจจบนโรงเรยนตองเผชญกบความทาทายทยงใหญมากมาย และมความเชอมโยง กบสงคมทมความซบซอนเพมมากขน โรงเรยนในสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทเปนโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมจานวน 13,577 โรงเรยน หรอหนงในสามของโรงเรยนทงหมด แตคณภาพการศกษาของโรงเรยนขนาดเลก ไมเปนไปตามเปาหมายตามทคาดหวง ดงจะเหนไดจากการประเมนคณภาพการศกษาของโรงเรยนในระดบการศกษาขนพนฐานรอบแรก โดยสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษาในโรงเรยนสงกดตาง ๆ ทวประเทศ 30,010 แหง พบวา อยในเกณฑมาตรฐานรอยละ 35 และไมไดมาตรฐานรอยละ 65 ทไมไดมาตรฐานสวนใหญคอ โรงเรยนของรฐขนาดเลกในชนบท (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552 : 5) สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2551) ไดศกษาปญหาในการจดการศกษาของโรงเรยนประถม ศกษา ขนาดเลกพบวาสวนใหญประสบปญหาคลายคลงกน กลาวคอ ในดานการบรหารจดการ พบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสวนใหญยงขาดทกษะในการบรหารจดการโรงเรยนซงมบรบททตางไปจากโรงเรยนขนาด อนๆ การใชขอมลสารสนเทศและการนาผลของการประเมนงาน

3

และโครงการมาใชวางแผนปรบปรงพฒนางานยงมนอย ในดานการเรยนการสอนพบวา ครสวนใหญขาดทกษะในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในสภาพทครไมครบชน และนกเรยนมจานวนนอย ในแตละชน ครสอนไมเตมเวลาและเตมความสามารถ เพราะมภารกจอนนอกเหนอจากการเรยน การสอนทครจาเปนตองปฏบต ทงจากสงกดเดยวกนและจากตางสงกด หลกสตรและแผนการจดการเรยนร ไมคอยสอดคลองกบบรบทของโรงเรยน สอการเรยนการสอน และแหลงการเรยนรมจานวนจากด และทโรงเรยนมอยกไมสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ ซงสงผลทาใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนตาไปดวยและในดานความพรอมเกยวกบปจจยสนบสนนโรงเรยนขนาดเลกไดรบการจดสรรบคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ ครภณฑ สงกอสรางเปนจานวนนอย สภาพอาคารเกา ชารดทรดโทรม เนองจากกอสรางมาเปนเวลานาน คอมพวเตอร โทรศพทยงมไมเพยงพอ โรงเรยนไมสามารถระดมทรพยากรจากผปกครองและชมชนไดมากนก และในดานการมสวนรวมในการจดการศกษาถงแมวาจะมตวแทนของชมชนและองคการตางๆ เขามามสวนรวมในการจดการศกษาในรปของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน แตบทบาทของคณะกรรมการดงกลาวยงมไมมากนก การประสานงานกบหนวยงาน องคการอนทงภาครฐและเอกชนมนอยมากหรอไมมเลยในบางพนท ชมชนและผปกครองมฐานะยากจนไมสามารถสงเสรมสนบสนนการดาเนนงานของโรงเรยนและ การเรยนของนกเรยนไดเทาทควร นอกจากนจากการศกษางานวจยเกยวกบโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ซงจไร อไรวฒนา (2547) ไดศกษาแนวทางการพฒนาโรงเรยนขนาดเลก พบวา ควรใหโรงเรยนเปนองคกรแหงการเรยนรและเปนผนาในการจดกจกรรมสงเสรมความรดานวชาการ โดยใหชมชนมสวนรวมจดหาทรพยากรดานวตถ คน เงน และระดมทรพยากรเพอจดการศกษา ผบรหารโรงเรยนควรศกษาระเบยบบรหารงานบคคล และประสานงานกบสานกงานเขตพนทการศกษา ในการกาหนดตาแหนงอตรากาลงคร และสงเสรมพฒนาการใชเทคโนโลยเพอการศกษาใหแกบคลากรในโรงเรยนอยางทวถง สรชย ทนกระโทก (2549) ไดศกษาปญหาการบรหารงานโรงเรยนขนาดเลกพบวา โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และเมอพจารณารายดานพบวา ทกดานอยใน ระดบปานกลาง เรยงจากมากไปหานอยคอ การบรหารงานวชาการ การบรหารงานงบประมาณ การบรหารงานบคคล และการบรหารงานทวไปตามลาดบ เกษม เสอสนวล (2551) ศกษาแนวทางการพฒนาคณภาพการศกษาโรงเรยนขนาดเลก พบวา ควรยกระดบผลสมฤทธทางการเรยนและ การทดสอบระดบชาตใหสงขน จดการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ เนนกระบวนการอาน การเขยน การใชภาษาไทยและภาษาตางประเทศและสงเสรมการคดวเคราะห ใชสอการสอนทเหมาะสม เพมอตรากาลงครใหครบชนเรยนและตรงตามสาขาวชา จดหาสนบสนนงบประมาณและทรพยากรเพมเตม ควรใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษา และสรางความสมพนธทดระหวางสถานศกษา และชมชน จากการศกษาปญหาและแนวทางการพฒนาของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกดงกลาว จงมความจาเปนอยางยงทจะตองดาเนนการพฒนาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหมประสทธผลสงยง ขนใน 4 ดาน คอ ดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง

4

ดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก ดานความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน และดานความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน (Mott, 1972 : 104)

การจดการศกษาของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหมประสทธผลนนขนอยกบศกยภาพของผบรหารโรงเรยนและครเปนสาคญทจะเปนผขบเคลอนการจดการศกษาไปสเปาหมายทกาหนด ผบรหารโรงเรยนจงเปนผทมบทบาทสาคญในการบรหารจดการโรงเรยน ซงมบรบททตางไปจากโรงเรยนขนาดอน ๆ การสรางบรรยากาศและสภาพทเออตอการพฒนา สรางสรรคคณภาพการเรยนการสอน ผบรหารเปนผกระตนและสรางเสรมท งดานวชาการ ดานขวญกาลงใจผลกดนใหคร ในโรงเรยนมความกระตอรอรนในการทางาน เพอพฒนาผเรยนอยางตอเนอง นอกจากนนผบรหารโรงเรยนยงตองสามารถสรางระบบการบรหารทโปรงใส และตรวจสอบได รวมท งสงเสรมให นาระบบการประกนคณภาพไปสวฒนธรรมการทางานขององคการ(สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2550 : 59 -62) สวนในดานการจดการเรยนการสอนนน ถงแมวาจะมความพยายามปรบเปลยนวธการสอนแบบใหม และมการนาเทคโนโลยใหมมาใชในการเรยนการสอน แตครกยงเปนผทมบทบาทสาคญในการจดการเรยนการสอน และยงเปนปจจยชขาดวาการจดการศกษาจะมประสทธผลหรอไม เนองจากครคอผปฏบตทตองมปฏสมพนธอยางใกลชดกบผเรยนอยตลอดเวลา (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2550 : 59-62) จากการสงเคราะหงานวจยเกยวกบคณภาพการศกษาไทยสรปไดวา ปจจยเชงสาเหตทสงผลตอคณภาพการศกษาประกอบดวย ปจจยทเกยวของกบการจดการศกษา กระบวนการเรยนการสอน การบรหารจดการ การพฒนาคร การระดมทรพยากรและการลงทน และการมสวนรวมของชมชน โดยมครเปนปจจยทสาคญยงเ นองจากครเปน ตวเชอมโยงกบทกปจจย ไมวาจะเปนผบรหารโรงเรยน ชมชนและระหวางกลมครดวยกนเอง ครจงเปนเสมอนกญแจสาคญในการจดกระบวนการเรยนการสอน เพอพฒนาผเรยนใหมคณภาพ (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2552 : 13) โดยเฉพาะในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกนน เนองจากมครไมครบชนและมจานวนจากด แตครตองปฏบตภารกจในการจดการศกษาและภารกจอนนอกจากการจดการศกษาเชนเดยวกบโรงเรยนในขนาดอนๆ ดงนนครจงตองเปนผทมความรบผดชอบสง มความเพยรพยายาม มความอดทนอดกลน เสยสละ และทมเทความรความสามารถในการปฏบตงานอยางเตมท และเปนผทมบทบาทสาคญทสด ตอการจดการเรยนการสอนสาหรบผเรยน เพอพฒนาใหผเรยนเกดการเรยนรอยางเตมตามศกยภาพ และมคณลกษณะทพงประสงคตามหลกสตร โดยการศกษาคนควาพฒนาและนารปแบบการจดการเรยนการสอนอยางหลากหลายทแตกตางไปจากโรงเรยนทมครครบชนมาใช อาท การจดการเรยนการสอนแบบคละชน การจดการเรยนการสอนแบบรวมชนเรยน การบรณาการหลกสตร การใชบทเรยนสาเรจรปและการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการจดการเรยนร เปนตน

5

ดงนน เพอใหการพฒนาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมประสทธผลอยางย งยน จงมความจาเปนทจะตองศกษาถงปจจยตางๆ ทมอยในองคการวามปจจยใดบางทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน โดยเฉพาะการศกษาปจจยทเกยวของกบทรพยากรบคคลในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ซงถอไดวาเปนปจจยทมความสาคญมากทสดและเปนหวใจสาคญในการจดการศกษา อนจะสอดรบกบสภาวการณของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกในปจจบน ซงจากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบองคการไดขอคนพบวา มปจจยสาคญบางประการทคาดวาจะสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ไดแก ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการ ทงนเปนเพราะวา ภาวะผนาเปนปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลองคการ (Steers, 1977 : 7-10 ; Lunenburg and Ornstein, 2000 : 19 ; พสณ ฟองศร, 2542 : ง ; จนทราน สงวนนาม, 2545 : 121 ; รจา รอดเขม, 2547 : ง ; บณฑต ผงนรนดร, 2550 : ง) ดงนน ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนจงเปนปจจยสาคญทจะชวยยกระดบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหสงยงขน เพราะภาวะผนาเปนเรองของการใชอทธพลของบคคลหรอของตาแหนงใหผอนยนยอมปฏบตตาม เพอนาไปสความสาเรจขององคการ (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2541 : 10) โดยผบรหารโรงเรยนในฐานะทเปนผแทนนตบคคลของโรงเรยน จงเปนผทมบทบาทสาคญในการบรหารและจดการศกษาทจะนาพาองคการไปสเปาหมายของการศกษา ผบรหารโรงเรยนทมภาวะผนาสงจะมความสามารถในการบรหารจดการ วสยทศนในการจดการศกษาใหทนกบการเปลยนแปลง มศกยภาพ มสมรรถนะและคณสมบตทเออตอการจดการศกษา มความรความสามารถ มคณธรรมจรยธรรมในการดาเนนการบรหารโรงเรยนใหเกดประสทธผล (สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต, 2545 : 4) ซงในการจดการศกษาของไทยนนความสาเรจหรอความลมเหลวมกแปรปรวนตามผนาเสมอ (รง แกวแดง, 2546 : 21) ซงสอดคลองกบสรอยตระกล อรรถมานะ (2550 : 297) ท เหนวาภาวะผ นาเปนความสามารถในการนาหรอการใชความสามารถในการจงใจโนมนาวบคคลและกลมใหมารวมพลงกนทางานใหบรรลเปาหมาย นอกจากนภาวะผนายงจะชวยใหครเกดการเรยนรอยางสรางสรรคและสามารถนาความรจากภายนอกโรงเรยนนามาประยกตใชในโรงเรยนได (Youngs and King, 2002)

วฒนธรรมองคการเปนอกปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลองคการ (Lunenburg and Ornstein, 2000 : 19 ; Gibson, 2000 : 15-17 ; ประเสรฐ บณฑศกด, 2540 : ง ; พสณ ฟองศร, 2542 : ง ; รจา รอดเขม, 2547 : ง ; ยวราณ สขวญญาฌ, 2549 : ง) ดงนนวฒนธรรมองคการของโรงเรยนจงเปนปจจยทมความสาคญตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกเพราะวา วฒนธรรมองคการเปนหวใจของการทางาน เปนการรวมคานยมหลกอนจะสงผลไปยงโครงสรางขององคการและการออกแบบงาน รวมถงแบบแผนในการประพฤตปฏบตของสมาชกในองคการ วฒนธรรมองคการเปนการแสดงถงการรวมรบรและความชดเจนถงบรรทดฐานในการปฏบตงาน และการมปฏสมพนธระหวางบคคลของสมาชกในองคการ (Arroba and Kim, 1992) กลายเปนสงหลอหลอมพฤตกรรมของบคลากรไดอยางมประสทธภาพ (Owens, 1995 : 83) จนอาจกลาวไดวา

6

วฒนธรรมองคการเปนวถชวตของคนในองคการนน ๆ และสามารถสงผลกระทบตอการดาเนนงานขององคการได (สงวน ชางฉตร, 2541 : 200) วฒนธรรมองคการมอทธพลตอการแสดงออกของ ทกองคการ โดยจะเปนพนฐานในความสาเรจหรอความลมเหลวขององคการ วฒนธรรมองคการ เปนระดบความเชอทมรากทฝงลกและเปลยนแปลงยาก (มลลกา ตนสอน, 2544 : 157) ซงสงผลทาใหแตละองคการมวฒนธรรมองคการทแตกตางกนออกไป วฒนธรรมองคการเปนเครองมอชวยเพมประสทธผลการดาเนนงานขององคการ เปนวถทางทจะนาความเปนเลศมาสองคการ กอใหเกดเอกลกษณขององคการทสมาชกรบร และยดถอรวมกน เสรมสรางความผกพนใหแกบคลากร และกระตนใหเกดการยอมรบผกพนตอองคการ (ชยาธศ กญหา, 2550 : 67)

นอกจากนความผกพนตอองคการยงเปนอกปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลองคการ (Steers, 1977 : 7-10 ; รจา รอดเขม, 2547 : ง ; บณฑต ผงนรนดร, 2550 : ง) ดงนนความผกพนตอองคการของครจงมความสาคญอยางยงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกเพราะวา ความผกพนตอองคการอาจเปนพฤตกรรมนอกเหนอจากหนาททบคลากรรบผดชอบโดยตรง บคลากรเหลาน นกจะยนดทางานใหกบองคการ ถาบคลากรมความผกพนตอองคการสงและมองเหนความสาคญของเปาหมายขององคการแลวจะสงผลใหองคการมผลการปฏบตงานในระดบทสง(Kast and Rosenzweig, 1985 : 647-648) ความผกพนตอองคการจะสงผลทางบวกตอความปรารถนาของบคลากรทจะคงความเปนสมาชกขององคการ บคลากรจะตงใจและทมเทในการปฏบตงานเพอองคการ (Steers, 1991 : 465-466) ดงนนจงอาจกลาวไดวา ความผกพนตอองคการเปรยบเสมอนเปนตวคอยกระตนใหสมาชกในองคการปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพ (สพณดา ควานนท, 2545 : 32) ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกจะตองทาใหบคลากรในโรงเรยนมความผกพนตอองคการมากทสด เพราะจะทาใหบคลากรมความปรารถนาทจะอยเปนสมาชกขององคการตอไป ทมเทความรความสามารถในการปฏบตงานอยางเตมทและมผลงานทนาพอใจซงจะเปนผลดตอองคการมากทสด

จากการศกษาแนวคดทฤษฎและผลงานวจยตางๆไดอธบายใหทราบถงปจจยบางประการ ทมความสมพนธและสงผลตอประสทธผลองคการหรอของโรงเรยนเทานน แตยงไมมการศกษาถงปจจยทมความสมพนธและสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก รวมทงยงไมมการสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงน นจงมความจาเปนอยางยงทตองพฒนาใหได รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยผวจยไดสรางแบบจาลองแสดงความสมพนธเชงสาเหตระหวางภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก และเมอรปแบบจาลองนไดรบการตรวจสอบความถกตองแลว จะไดนารปแบบดงกลาวไปใชเปนแนวทางในการพฒนาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหมประสทธผลไดอยางตอเนองและยงยนตอไป

7

คาถามของการวจย

การวจยครงนเปนการสรางและทดสอบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยมคาถามการวจยดงน

1. ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกอยในระดบใด

2. ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการ เปนปจจยเชงสาเหตทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกหรอไม

3. ปจจยเชงสาเหตตาง ๆ ทไดจากการศกษามความสอดคลองกบสภาพความเปนจรงเกยวกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกหรอไม วตถประสงคของการวจย

1. เพอศกษาระดบภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

2. เพอสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตของภาวะผนา วฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

3. เพอตรวจสอบความสอดคลองระหวางรปแบบสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนเปนการวจยพรรณนาเชงสมพนธ (Correlational descriptive research) เพอสรางและทดสอบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ประกอบดวย ตวแปรทงหมด 4 ตวแปร ไดแก ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยตวแปรแตละตวจะมความสมพนธและ มอทธพลตอกน ซงในการสรางโมเดลลสเรลจะประกอบดวยโมเดลสาหรบโครงสราง (Structural Equation model) ทจะนาไปสการพฒนาโมเดลสมมตฐานการวจย

ประชากรทใชในการวจยครงนคอ ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2553 ประกอบดวยครผสอนจานวน 79,327 คน โดยใชระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลตงแตวนท 1 พฤศจกายน – 30 ธนวาคม 2553

8

กรอบแนวคดของการวจย

การวจยครงนผวจยใชกรอบแนวคดทฤษฎการบรหารโรงเรยนเชงระบบของลเนนเบอรกและออรนสตน (Lunenburg and Ornstein, 2000 : 19)ซงประกอบดวย 1) ปจจยปอน (Inputs) 2) กระบวนการแปรรป (Transformation Process) 3) ผลผลต(Outputs) 4) ขอมลยอนกลบ(Feedback) และ 5) สภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) โดยเฉพาะดานปจจยปอน (Inputs) ประกอบดวยบคลากร การเงนทฤษฎและความร กฎหมายการศกษาและอนๆ สวนดานกระบวนการแปรรป (Transformation Process) ประกอบดวย โครงสรางองคการ วฒนธรรมองคการ การจงใจ ภาวะผนา การตดสนใจ การสอสาร การเปลยนแปลงองคการ หลกสตร การปรบปรงการสอนและ การพฒนาอาชพ และดานผลผลต (Outputs) ประกอบดวย ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ความเจรญงอกงามของนกเรยน การออกกลางคนของนกเรยน เจตคตของนกเรยนตอโรงเรยน การปฏบตงานของคร เปนตน และจากผลการวจยของสเตยรส (Steers , 1977 : 7-10) ทไดศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลขององคการ พบวาม 4 ประการ คอ 1) ลกษณะองคการ ประกอบดวยปจจยดานโครงสรางองคการและเทคโนโลย 2) ลกษณะสภาพแวดลอม ประกอบดวยปจจยดานสภาพแวดลอมภายนอก และสภาพแวดลอมภายใน 3) ลกษณะของบคลากร ประกอบดวยปจจยดานความผกพนตอองคการ และการปฏบตงานตามบทบาท และ 4) นโยบายการบรหารและการปฏบตงาน ประกอบดวยปจจยดานการกาหนดเปาหมาย การจดหาและการใชทรพยากร สภาพแวดลอมในการปฏบตงาน การตดตอสอสาร ภาวะผนา การตดสนใจ การปรบตวขององคการและการรเรมสงใหม นอกจากนยงมผลการวจยอกหลายทาน เชน ผลการวจยของกปสน (Gibson, 2000 : 15-17)ทไดศกษาถงปจจยทเปนเหตใหองคการเกดประสทธผล ประกอบดวย สภาพแวดลอมเทคโนโลย กลยทธ โครงสราง กระบวนการตางๆ และวฒนธรรมองคการ ผลการวจยของประเสรฐ บณฑศกด (2540 : ง) ทไดศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการของหนวยศกษานเทศกกรมสามญศกษาพบวา ตวแปรทกตวในแบบจาลองมขนาดอทธพลรวมเรยงลาดบจากมากไปหานอยคอ ประสทธผลการตดตอสอสาร วฒนธรรมองคการ สภาพการใชเทคโนโลยในองคการ สภาพดานการเมอง คณลกษณะผนาของหวหนาหนวยศกษานเทศก การบรหารการเปลยนแปลง การกาหนดเปาหมายเชงกลยทธ การบรหารงานบคคล โครงสรางองคการ ความสามารถในการแสวงหาทรพยากร สภาพเศรษฐกจและสงคม ประสทธภาพการใชทรพยากร คณลกษณะของศกษานเทศก และบรรยากาศองคการ โดย ตวแปรทกตวในแบบจาลองมความสามารถรวมกนอธบายความผนแปรของประสทธผลองคการไดรอยละ 34 ผลการวจยของพสณ ฟองศร (2542 : ง) ทศกษารปแบบการประเมนประสทธผลองคการภาครฐเกยวกบการศกษาอาชพนอกระบบโรงเรยนพบวา 1) ตวแปรเชงสาเหตม 8 ตวแปรคอ ภาวะผนาองคการ นโยบายการบรหารองคการ กระบวนการบรหารองคการ ภาวะผนากลม กระบวนการบรหารกลม วฒนธรรมกลม คณลกษณะบคคล และการปฏบตงานของบคลากร 2) ตวแปรเชงสาเหตในระดบองคการมอทธผลตอประสทธผลองคการสงกวาตวแปรเชงสาเหตในระดบกลมและระดบบคคล

9

โดยตวแปรเชงสาเหตทมอทธพลเรยงตามลาดบความสาคญคอภาวะผนาองคการ นโยบายการบรหารองคการ ภาวะผนากลม กระบวนการบรหารองคการ วฒนธรรมกลมและกระบวนการบรหารกลม และจนทราน สงวนนาม (2545 : 121) ไดสรปปจจยทมอทธพลตอความสาเรจของสถานศกษาไว 11 ปจจยคอ ภาวะผนาและแบบของผนา การกาหนดเปาหมายหรอวตถประสงคทชดเจนของสถานศกษา การเปนผนาทางวชาการของผบรหารสถานศกษา บรรยากาศของสถานศกษา ทกษะดานมนษยสมพนธ การใชอานาจหนาทและการตดสนใจ ความสามารถในการแกปญหาและพฒนางาน ความสมพนธระหวางผบรหารกบผรวมงาน ความพงพอใจในการทางาน ประสบการณทางการบรหาร และความสมพนธระหวางบานกบสถานศกษา ผลการวจยของรจา รอดเขม (2547 : ง) ทศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการของวทยาลยในสงกดกระทรวงสาธารณสข พบวา อทธพลของปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการเรยงลาดบจากมากไปนอยคอ ภาวะผนา บรรยากาศองคการ การตดตอสอสาร วฒนธรรมองคการ การบรหารเชงกลยทธ เทคโนโลย สภาพแวดลอมภายนอก ความผกพนตอองคการและการจงใจ ผลการวจยของยวราณ สขวญญาฌ (2549 : ง) ทศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการของวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสขพบวา ปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการของวทยาลยพยาบาล เรยงตามลาดบดงน 1) ดานนโยบายการบรหารและ การปฏบต ประกอบดวย แผนกลยทธของวทยาลยพยาบาล การบรหารมงผลสมฤทธของวทยาลยพยาบาล ปรชญา วสยทศน พนธกจ เปาหมายและวตถประสงค และนโยบายของวทยาลยพยาบาล 2) ดานโครงสรางองคการ ประกอบดวย คณลกษณะของผปฏบตงาน บรรยากาศองคการ วฒนธรรมองคการ 3) ดานเทคโนโลย ประกอบดวย วธการปฏบตงานและเทคโนโลยทวทยาลยพยาบาลใช 4) ดานสภาพแวดลอมภายนอก ประกอบดวย การปรบตวของผปฏบตงานทสอดคลองกบสภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง เทคโนโลยและการปรบตวของวทยาลยพยาบาล และผลการวจยของบณฑต ผงนรนดร (2550 : ง) ทศกษาปจจยทมอทธพลตอประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ไดแก ความผกพนตอองคการ แรงจงใจในการทางาน การกาหนดเปาหมายองคการ การจดหาและ การใชทรพยากรและภาวะผนาองคการ

จากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของดงกลาว ผวจยไดสงเคราะหตวแปรสาคญเพอนามาสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกประกอบดวยตวแปรทใชในการวจยครงน จานวน 4 ตวแปร คอ

1. ภาวะผนา จากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบภาวะผนาในดานประสทธผลองคการพบวา ภาวะผ นาเปนปจจยหนงทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา (ภรมย โชตแดง, 2543) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา (วนชย นพรตน, 2540 ; วาสนา ไชยพรรณ, 2546) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา (ประยงค ชรกษ, 2548 ; ขวญใจ

10

ศรทาพกตร, 2548) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนสงกดเทศบาล (พกตรสร สรบณยภค, 2548) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขยายโอกาสทางการศกษาและมธยมศกษา (อาภา ปยารมย, 2549) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา (บษรากาญจน เปดทอง, 2549) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนเอกชนระดบการศกษาขนพนฐาน (ปลญ ปฏพมพาคม, 2550) ในดานวฒนธรรมองคการ พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบวฒนธรรมองคการของโรงเรยนโสตศกษา (พมพภกด ปลองอดม, 2544) ภาวะผนามความสมพนธกบวฒนธรรมองคการ (อรวรรณ รศม, 2547) และในดานความผกพนตอองคการ พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบความผกพนตอองคการของคร (Cheng, 1989 : 141 ; กาญจนา ชชง, 2543) ภาวะผนามความสมพนธกบความผกพนตอองคการ (พรพรรณ นวจนทก, 2545) ภาวะผนาของผบรหารเปนตวแปรหนงทมอทธพลทางตรงตอความผกพนตอองคการของคร (ศรพร นาคสวรรณ, 2548)

จากการสงเคราะหงานวจยขางตนจะพบวา ภาวะผนามความสมพนธกบประสทธผลองคการ วฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการ สาหรบภาวะผนาในการวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎของแบสและอโวลโอ (Bass and Avolio, 1990) ทไดเสนอรปแบบภาวะผนาไว 2 ลกษณะ ประกอบดวย 1) ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง และ 2) ภาวะผนาแบบแลกเปลยน

2. วฒนธรรมองคการ จากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบวฒนธรรมองคการในดานประสทธผลองคการ พบวา วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา (ศลปชย ศรเกยรต, 2540) วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา (พวงทพย มงคง, 2543) วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนเทศบาล (พรชย เชอชชาต, 2546)วฒนธรรมองคการของโรงเรยนสงผลตรงตอประสทธผลโรงเรยนเหลาสายวทยาการของกองทพบก (พร ภเศก, 2546) และในดานความผกพนตอองคการ พบวา วฒนธรรมของโรงเรยนเปนปจจยหนงทมอทธพลตอความผกพนของคร (Sergiovanni and Starratt, 1988 : 158) วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมความสมพนธกบความผกพนตอโรงเรยนของคร (Cheng, 1989 : 141) วฒนธรรมองคการ มความสมพนธกบความผกพนตอองคการ (Lok and Crawford, 1999 ; ชวนา องคนรกษพนธ, 2546) วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมความสมพนธกบความผกพนตอโรงเรยนของคร (พสฐ พลสวสด, 2548) และวฒนธรรมองคการมความสมพนธกบความผกพนตอสถาบนของบคลากรมหาวทยาลย เกษตรศาสตร (เฉลยว ภากะสย, 2550)

11

จากการสงเคราะหงานวจยขางตนจะพบวา วฒนธรรมองคการมความสมพนธกบประสทธผลองคการและความผกพนตอองคการ สาหรบวฒนธรรมองคการในการวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎของคกและลาฟเฟอรท (Cooke and Lafferty, 1989) ทไดเสนอรปแบบวฒนธรรมองคการ ไว 3 ลกษณะ ประกอบดวย 1) วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค 2) วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชา และ 3) วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว

3. ความผกพนตอองคการ จากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบ ความผกพนตอองคการในดานประสทธผลองคการ พบวา ความผกพนตอองคการของคร มความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา (ประดบ ชยพฤกษ, 2542) ความผกพนตอองคการของครมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา (วาสนา ไชยพรรณ, 2546) และความผกพนตอองคการมอทธพลทางตรงตอประสทธผลองคการของมหาวทยาลยราชภฏ (อญชนา พานช, 2550)

จากการสงเคราะหงานวจยขางตนจะพบวา ความผกพนตอองคการมความสมพนธกบประสทธผลองคการ สาหรบความผกพนตอองคการในการวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎของ มาวเดย สเตยรและพอรทเตอร(Mowday, Steer and Porter, 1982 : 27) ทไดเสนอรปแบบความผกพนตอองคการไว 3 ลกษณะ ประกอบดวย 1) การยอมรบในเปาหมายขององคการ 2) ความพยายามทมเทใหกบงาน และ 3) ความตองการเปนสมาชกขององคการ

4. ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ในการวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎของมอทท (Mott, 1972 : 104) ทไดเสนอรปแบบประสทธผลของโรงเรยนไว 4 ลกษณะประกอบดวย 1) ความสามารถในการผลตนกเรยนทมผลสมฤทธทางการเรยนสง 2) ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก 3) ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยนและ 4) ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน

จากการทบทวนแนวคดทฤษฎและงานวจยทกลาวมาขางตน ผวจยไดสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงแสดงไวในแผนภมท 1

12

แผนภมท 1 กรอบแนวคดเชงสมมตฐานของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยน

ประถมศกษาขนาดเลก สมมตฐานของการวจย

1. ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 2. ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอวฒนธรรมองคการ 3. ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ 4. ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผาน

วฒนธรรมองคการ 5. ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผาน

วฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการ 6. ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผาน

ความผกพนตอองคการ 7. วฒนธรรมองคการมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ 8. วฒนธรรมองคการมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 9. ความผกพนตอองคการมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา

ขนาดเลก

ความผกพนตอองคการ

ประสทธผลของโรงเรยน

วฒนธรรมองคการ

ภาวะผนา

13

ขอจากดของการวจย

การวจยครงนมขอจากดดงน 1. ขอมลทเกบรวบรวมไดในการวจยครงน เปนขอมลตามความคดเหนของครผสอน

ในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 2. เนองจากชวงระยะเวลาทใชในการเกบรวบรวมขอมลดงกลาว ไดเกดอทกภยขนใน

หลายจงหวดของประเทศไทย กอปรกบครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มภาระงานมาก ทงในดานงานประจา งานโครงการ และงานนโยบายของหนวยงานตนสงกด จงทาใหครผสอนมเวลาคอนขางจากดในการตอบแบบสอบถามความคดเหน ซงไดสงผลใหขอมลทไดรบจากการตอบแบบสอบถามความคดเหน บางฉบบไมสมบรณจนไมสามารถนาไปใชในการวเคราะหเพอตอบวตถประสงคของการวจยได

3. ตวแปรปจจยสาเหตทใชในการวจยครงนม 3 ตวแปรคอ ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการ จงอาจทาใหการศกษาตวแปรสาเหตไมครอบคลมตวแปรทงหมดทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก นยามตวแปร

1. ภาวะผนา หมายถง พฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหนในการบรหารและการจดการศกษาในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงน 1.1 ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง หมายถง พฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหนในการบรหารและจดการศกษาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ทเปนกระบวนการเปลยนแปลงความพยายามของครใหสงขนจากความพยายามทคาดหวงเปนผลใหการปฏบตงานเกนความคาดหวง โดยผบรหารโรงเรยนแสดงบทบาททาใหครมความรสกไววางใจ ยนด จงรกภกดและนบถอ ทาใหครกลายเปนผทมศกยภาพ เปนนกพฒนา เปนผเสรมแรงไดดวยตนเอง และควบคมตนเองได 1.2 ภาวะผนาแบบแลกเปลยน หมายถง พฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหน ในการบรหารและจดการศกษาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทเปนกระบวนการทาใหครมความพยายามทคาดหวงและปฏบตงานตามทคาดหวง โดยผบรหารโรงเรยนใชกระบวนการแลกเปลยนเสรมแรงอยางเหมาะสม

2. วฒนธรรมองคการ หมายถง แบบแผน คานยม ความเชอและพฤตกรรมการแสดงออกของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทยดถอเปนแนวทางในการประพฤตปฏบต ดงน 2.1 วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค หมายถง วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมลกษณะมงเนนความพงพอใจของครในโรงเรยน ทาใหครมพฤตกรรมทขยนหมนเพยร กระตอรอรน

14

มความสขกบการปฏบตงาน รสกวางานในองคการมความทาทายอยตลอดเวลา มความพรอมในการปฏบตงานสง

2.2 วฒนธรรมลกษณะต งรบ-เฉอยชา หมายถง วฒนธรรมองคการของโรงเรยน มลกษณะมงเนนความตองการ ความมนคงของครในโรงเรยน ทาใหครมพฤตกรรมการแสดงออก มลกษณะคลอยตาม พ งพาผบรหารและยดกฎระเบยบเปนหลกในการปฏบตงาน และพยายามหลกเลยงการกระทาทตองรบผดชอบ แตจะยอมรบการมอบหมายจากผบรหาร

2.3 วฒนธรรมลกษณะต งรบ-กาวราว หมายถง วฒนธรรมองคการของโรงเรยน มลกษณะมงเนนความตองการของครในโรงเรยน ทาใหครมพฤตกรรมการแสดงออกมลกษณะชอบเผชญหนา ชอบการมอานาจ การแขงขนทตองมแพ-ชนะ และหลกเลยงความผดพลาดทอาจเกดขน

3. ความผกพนตอองคการ หมายถงความรสกและเจตคตอนดของครทมตอโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงน 3.1 การยอมรบเปาหมายขององคการ หมายถง การทครมเจตคตทสอดคลองกบเปาหมายและคานยมของโรงเรยน 3.2 ความพยายามทมเทใหกบงาน หมายถง การทครมความตงใจทจะใชความรความ สามารถทมอยในการปฏบตงานใหโรงเรยน 3.3 ความตองการเปนสมาชกขององคการ หมายถง การทครมความตองการทจะทางานใหโรงเรยนตอไป

4. ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก หมายถง การบรหารและการจดการ ศกษาของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดบรรลตามเปาหมายและวตถประสงค ดงน 4.1 ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนจนทาใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสง มทกษะและสมรรถนะทสาคญ และมความสามารถทางดานวชาการ 4.2 ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนจนทาใหนกเรยนมคณธรรมจรยธรรม มคณลกษณะ ทพงประสงค และนกเรยนมสขภาพกายและสขภาพจตทด 4.3 ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยน โดยการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยนใหมความ กาวหนาทนกบความเปลยนแปลงและเปนทยอมรบของผปกครองและชมชน 4.4 ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนจนทาใหการแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนประสบความสาเรจหรอบรรลวตถประสงคของโรงเรยน

15

5. โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก หมายถง โรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ทมจานวนนกเรยนตงแต 120 คนลงมา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

ผลการวจยครงนจะเปนประโยชนอยางยงตอผบรหารโรงเรยนและผบรหารการศกษา ทกระดบ สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ดงน

1. ไดองคความรเกยวกบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตระหวางภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน วฒนธรรมองคการของโรงเรยน ความผกพนตอองคการของคร และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

2. หนวยงานตนสงกด ใชเปนขอมลพนฐานในการกาหนดนโยบายและแนวทางในการพฒนาประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดตรงตามตวแปรทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

3. ผบรหารโรงเรยนไดทราบถงแนวทางการพฒนาประสทธผลโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยพฒนาจากตวแปรทเปนสาเหตทงโดยตรงและโดยออม

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรอง รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ โดยนาเสนอตามลาดบดงน

1. การจดการศกษาของโรงเรยน 2. ประสทธผลองคการ 3. แนวคดปจจยทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนและงานวจยทเกยวของ 3.1 ภาวะผนา 3.2 วฒนธรรมองคการ 3.3 ความผกพนตอองคการ

1. การจดการศกษาของโรงเรยน

โรงเรยนเปนหนวยงานทรบผดชอบในการจดการศกษาใหแกเดกทมอายอยในเกณฑการศกษาภาคบงคบหรอการศกษาขนพนฐาน โดยเปนหนวยงานระดบปฏบตทสามารถทาใหนโยบายของรฐบาลเหนผลการปฏบตทเปนจรงเกดขน โรงเรยนถอไดวาเปนหนวยงานทมความสาคญอยางยง เพราะผลของการจดการศกษาจะเกดขนทโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนจงเปนผทมบทบาทสาคญและ มสวนรบผดชอบอยางใกลชดตอการศกษาทจะทาใหเกดขนอยางมประสทธภาพ ความสาเรจของการบรหารโรงเรยนขนอยกบผบรหารเปนสาคญ (จนทราน สงวนนาม,2545 : 123) จะเหนไดวาการปฏรปการศกษาในอดตไดเนนการปรบปรงหนวยงานระดบสงทมอานาจเหนอกวาโรงเรยน ซงมผลตอการปฏบตของครและการเรยนการสอนนอยมาก ถาตองการปรบปรงคณภาพของนกเรยนใหดขนจดทตองปฏวตคอโรงเรยน การปฏวตระดบโรงเรยนหรอสถานศกษาเทานนทจะทาใหคณภาพการเรยน การสอนของคนทงประเทศประสบความสาเรจ (รง แกวแดง, 2543 : 244)

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตมทกฉบบไดกาหนดบทบาทหนาทและภารกจทสาคญของโรงเรยนโดยทวไปไวในมาตรา 24 ทบญญตไววา การจด การเรยนรใหโรงเรยนและหนวยงานทเกยวของดาเนนการดงน คอ 1) จดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจและความถนดของผเรยน โดยคานงถงความแตกตางระหวางบคคล 2) ฝก

17

ทกษะกระบวนการ การจดการ การเผชญสถานการณ และการประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา 3) จดกจกรรมใหผเรยนไดเรยนรจากประสบการณจรง ฝกปฏบตใหทาได คดเปนทาเปน รกการอาน และเกดการใฝรอยางตอเนอง 4) จดการเรยนการสอนโดยผสมผสานสาระความรดานตางๆ อยางไดสดสวนสมดลกน รวมทงปลกฝงคณธรรม คานยมทดงามและคณลกษณะทพงประสงคไวในทกวชา 5) สงเสรมสนบสนนใหผสอนสามารถจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สอการเรยนและอานวยความสะดวก เพอใหผเรยนเกดการเรยนรและมความรอบร รวมทงใชการวจยเปนสวนหนงของกระบวนการเรยนร ทงนผสอนและผเรยนอาจเรยนรไปพรอมกนจากสอการเรยนการสอน และแหลงวทยาการประเภทตางๆ 6) การจดการเรยนรใหเกดขนไดทกเวลา ทกสถานท มการประสานงาน ความรวมมอกบบดามารดา ผปกครอง และบคคลในชมชนทกฝาย เพอรวมกนพฒนาผเรยนตามศกยภาพ และในมาตรา 26 ทบญญตไววาใหโรงเรยนจดการประเมนผลผเรยน โดยพจารณาจากพฒนาการของผเรยน ความประพฤต การสงเกตพฤตกรรมการเรยน การรวมกจกรรมและการทดสอบควบคไปในกระบวนการเรยนการสอนตามความเหมาะสมของแตละระดบ รปแบบการศกษาใหสถานศกษาใชวธการทหลากหลายในการจดสรรโอกาสการเขาศกษาตอ และใหนาผลการประเมนผเรยนมาใชประกอบการพจารณาดวย (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 12)

นอกจากนสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน (2547 : 9-10) ไดกาหนดบทบาทหนาทและภารกจของสถานศกษาขนพนฐานไวดงน 1) จดทานโยบาย แผนพฒนาการศกษาของสถานศกษาใหสอดคลองกบนโยบายและแผนของกระทรวงศกษาธการ สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สานกงานเขตพนทการศกษา ตลอดจนบรบทและความตองการของชมชนและทองถน 2) จดตงงบประมาณ และรบผดชอบการใชจายงบประมาณของสถานศกษา 3) พฒนาหลกสตรสถานศกษาใหสอดคลองกบหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน และความตองการของนกเรยน ชมชน และทองถน 4) การจดการเรยนการสอน สภาพแวดลอม บรรยากาศการเรยนการสอนทเหมาะสมและสงเสรมกระบวนการเรยนรทเนนผเรยนเปนสาคญ ตลอดจนการปรบปรงและพฒนาคณภาพการจดการศกษาอยางตอเนอง 5) ออกระเบยบ ขอบงคบ ประกาศและแนวปฏบตทกฎหมายกาหนด 6) กากบตดตามประเมนผล และประเมนผลการปฏบตงาน ตลอดจนการพจารณาความด ความชอบ การพฒนาและการดาเนนการทางวนยกบครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาตามทกฎหมายกาหนด 7) ระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงปกครอง ดแล บารงรกษา ใช และจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษา 8) จดใหมระบบประกนคณภาพภายในสถานศกษา และใหความรวมมอในการประเมนคณภาพการศกษาจากหนวยงานภายนอกสถานศกษา รวมทง การรายงานผลการประเมนตอคณะกรรมการสถานศกษา และสานกงานเขตพนทการศกษา 9) สงเสรมความเขมแขงใหกบชมชน และสรางความสมพนธกบสถานศกษาและสถาบนอนในชมชนและทองถนและ 10) ปฏบตหนาทอนทเกยวกบกจกรรมภายในสถานศกษา หรอตามทไดรบมอบหมายและตามทกฎหมายกาหนด

18

1.1 ขอบขายและภารกจการจดการศกษาของโรงเรยน

ภารกจการจดการศกษาของโรงเรยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน แบงออกเปน 4 งาน ดงตอไปน (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 34-37)

1.1.1 การบรหารวชาการ

1.1.1.1 การพฒนาหลกสตรสถานศกษา ประกอบดวย 1) ศกษาวเคราะหเอกสาร

หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน สาระแกนกลางของกระทรวงศกษาธการ ขอมลสารสนเทศ

เกยวกบสภาพปญหาและความตองการของสงคม ชมชนและทองถน 2) วเคราะหสภาพแวดลอมและ

ประเมนผลสถานศกษาเพอกาหนดวสยทศน ภารกจ เปาหมาย คณลกษณะทพงประสงค โดยการม

สวนรวมของคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 3) จดทาโครงสรางหลกสตรและสาระตาง ๆ ท

กาหนดใหมในหลกสตรสถานศกษาทสอดคลองกบวสยทศน เปาหมาย และคณลกษณะทพงประสงค

โดยพยายามบรณาการเนอหาสาระทงในกลมสาระการเรยนรเดยวกนและระหวางกลมสาระการเรยนร

ตามความเหมาะสม 4)นาหลกสตรไปใชในการจดการเรยนการสอนและบรหารจดการ ใชหลกสตรให

เหมาะสม 5) นเทศการใชหลกสตร 6) ตดตามและประเมนผลการใชหลกสตร 7) ปรบปรงและพฒนา

หลกสตรตามความเหมาะสม

1.1.1.2 การพฒนากระบวนการเรยนร ประกอบดวย 1) สงเสรมใหครจดทาแผน

แผนการจดการเรยนรตามสาระและหนวยการเรยนรโดยเนนผเรยนเปนสาคญ 2) สงเสรมใหครจด

กระบวนการเรยนร โดยจดเนอหาสาระและกจกรรมใหสอดคลองกบความสนใจ ความถนดของผเรยน

ฝกทกษะ กระบวนการคด การจดการ การเผชญสถานการณ การประยกตใชความรเพอปองกนและ

แกปญหา การเรยนรจากประสบการณจรงและการปฏบตจรง การสงเสรมใหรกการอานและใฝรอยาง

ตอเนอง การผสมผสานความรตาง ๆ ใหสมดลกน ปลกฝงคณธรรม คานยมทดงาม และคณลกษณะ

ทพงประสงคทสอดคลองกบเนอหาสาระกจกรรม ทงนโดยจดบรรยากาศและสงแวดลอมและแหลง

เรยนรใหเออตอการจดกระบวนการเรยนร และการนาภมปญญาทองถนหรอเครอขาย ผปกครอง

ชมชน ทองถนมสวนรวมในการจดการเรยนการสอนตามความเหมาะสม 3) จดใหมการนเทศการเรยน

การสอนแกครในกลมสาระตางๆ โดยเนนการนเทศทรวมมอชวยเหลอกนแบบกลยาณมตร เชน นเทศ

แบบเพอนชวยเพอนเพอพฒนาการเรยนการสอนรวมกนหรอแบบอนๆ ตามความเหมาะสม

4) สงเสรมใหมการพฒนาครเพอพฒนากระบวนการเรยนรตามความเหมาะสม

19

1.1.1.3 การวดผลประเมนผลและเทยบโอนผลการเรยน ประกอบดวย

1) กาหนดระเบยบแนวปฏบตเกยวกบการวดผลและประเมนผลของสถานศกษา 2) สงเสรมใหครจดทา

แผนการวดผลและประเมนผลแตละรายวชาใหสอดคลองกบมาตรฐานการศกษา สาระการเรยนร

หนวยการเรยนร แผนการจดการเรยนร และการจดกจกรรมการเรยนร 3) สงเสรมใหครดาเนนการ

วดผลและประเมนผลการเรยนการสอนโดยเนนการประเมนตามสภาพจรงจากกระบวนการการปฏบต

และผลงาน 4) จดใหมการเทยบโอนความร ทกษะ ประสบการณและผลการเรยนจากสถานศกษาอน

สถานประกอบการ และอนๆ ตามแนวทางทกระทรวงศกษาธการกาหนด และ 5) พฒนาเครองมอวด

และประเมนผลใหไดมาตรฐาน

1.1.1.4 การวจยพฒนาคณภาพการศกษา ประกอบดวย 1) ศกษาวเคราะหวจย

การ บรหารจดการบรหารจดการและการพฒนาคณภาพงานวชาการในภาพรวมของสถานศกษา

2) สงเสรมใหคร ศกษา วเคราะห วจยเพอพฒนาคณภาพการเรยนรในแตละกลมสาระการเรยนรและ

3) ประสานความรวมมอในการศกษาวเคราะห วจย ตลอดจนการเผยแพรผลงาน การจดหรอพฒนา

คณภาพการเรยนการสอน และงานวชาการกบสถานศกษา บคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและ

สถาบนอน ๆ

1.1.1.5 การพฒนาสอ นวตกรรมและเทคโนโลยเพอการศกษา ประกอบดวย 1) ศกษาวเคราะหความจาเปนในการใชสอและเทคโนโลย 2) สงเสรมใหครผลต พฒนาสอและนวตกรรมการเรยนการสอน 3) จดหาสอและเทคโนโลยเพอใชในการจดการเรยนการสอนและการพฒนางานดานวชาการ 4)ประสานความรวมมอในการผลต จดหา พฒนาและการใชสอนวตกรรมและเทคโนโลย เพอการจดการเรยนการสอนและการพฒนางานวชาการกบสถานศกษา บคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอน และ 5) การประเมนผลการพฒนาการใชสอ นวตกรรมและเทคโนโลยเพอการศกษา

1.1.1.6 การพฒนาแหลงการเรยนร ประกอบดวย 1) สารวจแหลงการเรยนรทเกยวของกบการพฒนาคณภาพการศกษาทงในสถานศกษา ชมชน ทองถนในเขตพนทการศกษาและเขตพนทการศกษาใกลเคยง2) จดทาเอกสารเผยแพรแหลงเรยนรแกคร สถานศกษาอน บคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน และสถาบนทจดการศกษาในบรเวณใกลเคยง 3) จดตงและพฒนาแหลงการเรยนร รวมทงพฒนาใหเกดองคความร และประสานความรวมมอสถานศกษาอน บคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนทางสงคมอนทจดการศกษาในการจดตง สงเสรม พฒนาแหลงเรยนร ทใชรวมกนได 4) สงเสรม สนบสนนใหครใชแหลงการเรยนรทงในและนอกสถานศกษาในการ จดการเรยนรโดยครอบคลมภมปญญาทองถน

20

1.1.1.7 การนเทศการศกษา ประกอบดวย 1) จดระบบการนเทศงานวชาการและการเรยนการสอนภายในสถานศกษา 2) ดาเนนการนเทศงานวชาการและการเรยนการสอนในรปแบบทหลากหลายและเหมาะสมกบสถานศกษา 3)ประเมนผลการจดระบบและกระบวนการนเทศการศกษาภายในสถานศกษา 4) ตดตามประสานงานกบเขตพนทการศกษา เพอพฒนาระบบและกระบวนการนเทศงานวชาการและการเรยนการสอนของสถานศกษา และ 5) การแลกเปลยนเรยนรและประสบการณ การจดระบบนเทศการศกษาภายในสถานศกษากบสถานศกษาอนหรอเครอขาย การนเทศการศกษาในเขตพนทการศกษา

1.1.1.8 การแนะแนวการศกษา ประกอบดวย 1) จดระบบแนะแนวทางวชาการและวชาชพในสถานศกษา โดยเชอมโยงกบระบบดแลชวยเหลอนกเรยนและกระบวนการเรยนการสอน 2) ดาเนนการแนะแนวการศกษา โดยความรวมมอของครทกคนในสถานศกษา 3) ตดตามและประเมนผลการจดระบบ และกระบวนการแนะแนวการศกษาในสถานศกษา และ 4) ประสานความรวมมอและแลกเปลยนการเรยนรและประสบการณดานการแนะแนวการศกษากบสถานศกษาหรอเครอขายการแนะแนวภายในเขตพนทการศกษา

1.1.1.9 การพฒนาระบบการประกนคณภาพการศกษา ประกอบดวย 1) จด ระบบโครงสรางองคการใหรองรบการจดระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษา 2) กาหนด เกณฑการประเมน เปาหมายความสาเรจของสถานศกษาตามมาตรฐานการศกษาและตวชวดของกระทรวง เปาหมายความสาเรจของเขตพนทการศกษา 3) วางแผนการพฒนาคณภาพการศกษาตามระบบการประกนคณภาพการศกษาใหบรรลผลตามเปาหมายความสาเ รจของสถานศกษา 4) ดาเนนการพฒนางานตามแผนและตดตามตรวจสอบและประเมนคณภาพภายใน เพอปรบปรงพฒนาอยางตอเนอง 5) ประสานความรวมมอกบสถานศกษาและหนวยงานอนในการปรบปรงและพฒนาระบบประกนคณภาพภายใน และการพฒนาคณภาพการศกษาตามระบบการประกนคณภาพการศกษา 6) ประสานงานกบเขตพนทการศกษา เพอการประเมนคณภาพการศกษาของสถานศกษาตามระบบการประกนคณภาพการศกษาภายในเขตพนทการศกษา 7) ประสานงานกบสานกงานรบรองมาตรฐานการศกษาและประเมนคณภาพการศกษา ในการประเมนสถานศกษาเพอเปนฐานในการพฒนาอยางเปนระบบและตอเนอง

1.1.1.10 การสงเสรมความรทางวชาการแกชมชน ประกอบดวย 1) การศกษาสารวจความตองการสนบสนนงานวชาการแกชมชน 2) จดใหความรเสรมสรางความคด เทคนคและทกษะทางวชาการ เพอการพฒนาทกษะและคณภาพชวตของประชาชนในชมชนทองถน 3) การสงเสรมใหประชาชนในชมชนทองถนเขามามสวนรวมในกจกรรมทางวชาการของสถานศกษาและ ทจดโดย บคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนอนทจดการศกษา และ 4) สงเสรมใหมการแลกเปลยนเรยนรประสบการณระหวางบคคล ครอบครว ชมชน ทองถน

21

1.1.1.11 การประสานความรวมมอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาและองคกรอนประกอบดวย 1) ประสานความรวมมอชวยเหลอในการพฒนาวชาการกบสถานศกษาของเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ท งทจดการศกษาขนพนฐานและอดมศกษาท งบรเวณใกลเคยง ภายในเขตพนทการศกษา ตางเขตพนทการศกษา และ 2) สรางเครอขายความรวมมอใน การพฒนาวชาการกบองคกรตาง ๆ ทงภายในประเทศและตางประเทศ

1.1.1.12 การสงเสรมและสนบสนนงานวชาการแกบคคล ครอบครว องคการ หนวยงานและสถาบนอนทจดการศกษา ประกอบดวย 1) สารวจและศกษาขอมลทางการศกษา รวมทงความตองการในการไดรบสนบสนนดานวชาการของบคคล ครอบครว องคกร หนวยงานและสถาบนสงคมทจดการศกษา 2) สงเสรมสนบสนนการพฒนาวชาการและการพฒนาคณภาพการเรยนรในการจดการศกษาของบคคล ครอบครว องคกร หนวยงาน และสถาบนสงคมอนทจดการศกษาและ 3) จดใหมการแลกเปลยนเรยนรในการจดการศกษาของบคคล ครอบครว องคการ หนวยงานและสถาบนสงคมอนทจดการศกษา

1.1.2 การบรหารงบประมาณ

1.1.2.1 การจดทาและเสนอของบประมาณ ประกอบดวย 1) การวเคราะหและ

พฒนานโยบายทางการศกษา 2) การจดทาแผนกลยทธหรอแผนพฒนาการศกษา และ 3) การวเคราะห

ความเหมาะสมการเสนอของบประมาณ

1.1.2.2 การจดสรรงบประมาณ ประกอบดวย 1) การจดสรรงบประมาณภายในสถานศกษา 2) การเบกจายและการอนมตงบประมาณ และ 3) การโอนเงนงบประมาณ การโอนเงนใหเปนไปตามขนตอนและวธการทกระทรวงการคลงกาหนด

1.1.2.3 การตรวจสอบ ตดตาม ประเมนผลและรายงานผลการใชเงนและผล การดาเนนงาน ประกอบดวย 1) การตรวจสอบตดตามการใชเงนและผลการดาเนนงานและ 2) การประเมนผลการใชเงนและผลการดาเนนงาน

1.1.2.4 การระดมทรพยากรและการลงทนเพอการศกษาประกอบดวย 1) การจดการทรพยากร 2) การระดมทรพยากร 3) การจดหารายไดและผลประโยชน 4) กองทนกยมเพอการศกษา และ 5) กองทนสวสดการเพอการศกษา

1.1.2.5 การบรหารการเงน 1.1.2.6 การบรหารการบญช ประกอบดวย การจดทาบญชการเงน 1.1.2.7 การบรหารพสดและสนทรพย ประกอบดวย 1) การจดทาระบบฐาน

ขอมลสนทรพยของสถานศกษา 2) การจดหาพสด 3) การกาหนดรปแบบรายการหรอคณลกษณะ เฉพาะและการจดซอจดจาง และ 4) การควบคม บารงรกษาและจาหนายพสด

22

1.1.3 การบรหารงานบคคล

1.1.3.1 การวางแผนอตรากาลงและกาหนดตาแหนง ประกอบดวย 1) การวเคราะห และวางแผนอตรากาลงคน 2) การกาหนดตาแหนง และ 3) การขอเลอนตาแหนงบคลากรทางการ ศกษาและวทยฐานะขาราชการคร

1.1.3.2 การสรรหาและบรรจแตงตง ประกอบดวย 1) ดาเนนการสรรหาเพอ บรรจบคคลเขารบราชการเปนขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาในกรณไดรบมอบอานาจจาก อ.ก.ค.ศ.เขตพนทการศกษา 2) การจางลกจางประจาและลกจางชวคราว 3) การแตงตง ยาย โอนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 4) การบรรจกลบเขารบราชการ และ 5) การรกษาราชการแทนและการรกษาการในตาแหนง

1.1.3.3 การเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตราชการ ประกอบดวย 1) การพฒนาขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 2) การเลอนขนเงนเดอนขาราชการครและบคลากรทางการศกษา 3) การเพมคาจางลกจางประจาและลกจางชวคราว 4) การดาเนนการเกยวกบบญชถอจายเงนเดอน 5) เงนวทยฐานะและคาตอบแทนอน 6) งานทะเบยนประวต 7) งานเครองราช อสรยาภรณ 8) การขอมบตรประจาตวเจาหนาทของรฐ 9) งานขอหนงสอรบรองขออนญาตใหขาราชการไปตางประเทศ

1.1.3.4 วนยและการรกษาวนย ประกอบดวย 1) กรณความผดวนยไมรายแรง 2) กรณความผดวนยรายแรง 3) การอทธรณ 4) การรองทกข และ 5) การเสรมสรางและการปองกนการกระทาผด 1.1.3.5 งานออกจากราชการ ประกอบดวย 1) การลาออกจากราชการ 2) การใหออกจากราชการ กรณไมพนทดลองปฏบตหนาทราชการหรอไมผานการเตรยมความพรอมและพฒนาอยางเขมตากวาเกณฑท ก.ค.ศ.กาหนด 3) การออกจากราชการกรณขาดคณสมบตทวไป 4) การใหออกจากราชการไวกอน และ 5) การใหออกจากราชการเพราะเหตรบราชการนานหรอเหตทดแทน 1.1.4 การบรหารทวไป

การบรหารทวไป ประกอบดวย 1) การดาเนนงานธรการ 2) งานเลขานการ

คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 3) การพฒนาระบบเครอขายขอมลสารสนเทศ 4) การ

ประสานงานและพฒนาเครอขายการศกษา 5) การจดระบบการบรหารและพฒนาองคการ 6) งาน

เทคโนโลยเพอการศกษา 7) การสนบสนนดานวชาการ งบประมาณ บคลากรและบรหารทวไป 8) การ

บรหารจดการอาคารสถานทและสภาพแวดลอม 9) การจดทาสามะโนนกเรยน 10) การรบนกเรยน

11) การสงเสรมและประสานงานจดการศกษาในระบบ นอกระบบและตามอธยาศย 12) การสงเสรม

กจการนกเรยน 13) การประชาสมพนธนกเรยน 14) การสงเสรมสนบสนนและประสานงานการจดการ

23

ศกษาของบคคล ชมชน และองคกร 15) การจดระบบการควบคมภายในหนวยงาน 16) งานบรการ

สาธารณะ และ 17) งานทไมไดระบไวในงานอน

กลาวโดยสรปภารกจการจดการศกษาของโรงเ รยน สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน แบงออกเปน 4 งาน คอ งานวชาการ งานงบประมาณ งานบรหาร งานบคคลและงานบรหารทวไป

1.2 บทบาทอานาจหนาทของโรงเรยนและผอานวยการโรงเรยน

นอกจากนบทบาทอานาจหนาทของโรงเรยนและผอานวยการโรงเรยนตามขอบขายการบรหารงานของโรงเรยนแลว ยงมบทบาทอานาจหนาทดงน 1.2.1 บทบาทอานาจหนาทตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และ ทแกไขเพมเตมทกฉบบ ประกอบดวย 1) จดการศกษาในรปแบบการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ หรอการศกษาตามอธยาศย รปแบบใดรปแบบหนงหรอทงสามรปแบบ 2) จดกระบวนการเรยนร 3) จดการประเมนผเรยน 4) จดทาสาระของหลกสตรตามวตถประสงคของหลกสตรแกนกลาง ในสวนทเกยวกบสภาพปญหาในชมชนและสงคม ภมปญญาทองถน คณลกษณะอนพงประสงค เพอเปนสมาชกทดของครอบครว ชมชน สงคมและประเทศชาต 5) รวมกบบคคล ครอบครว ชมชน องคกรชมชน องคกรปกครองสวนทองถน เอกชน องคกรเอกชน องคกรวชาชพ สถาบนศาสนา สถานประกอบการ และสถาบนสงคมอน สงเสรมความเขมแขงของชมชน 6) พฒนากระบวนการเรยนการสอนทมประสทธภาพและสงเสรมใหผสอนสามารถวนจฉยเพอพฒนาการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยน 7) บรหารและจดการทงดานวชาการ การบรหารงานบคคล และการบรหารทวไปตามทกระทรวงกระจายอานาจมาให 8) คณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน 9) ผบรหารสถานศกษาเปนกรรมการและเลขานการของกรรมการสถานศกษา 10) จดใหมระบบการประกนคณภาพภายในสถานศกษาและจดทารายงานประจาปเสนอตอหนวยงานตนสงกด หนวยงานทเกยวของ และเปดเผยตอสาธารณชน 11) ใหความรวมมอในการจดทาเอกสารหลกฐานทมขอมลเกยวกบสถานศกษาตามคารองขอของสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา หรอบคคล หรอหนวยงานภายนอกททาการประเมนคณภาพภายนอกของสถานศกษา 12) ระดมทรพยากรบคคลในชมชนใหมสวนรวมในการจดการศกษาและยกยองเชดชผทสงเสรมและสนบสนนการจดการศกษา 13) ปกครอง ดแล บารงรกษา ใช และจดหาผลประโยชนจากทรพยสนของสถานศกษาท งทเปนทราชพสดตามกฎหมายวาดวยท ราชพสดและทเปนทรพยสนอน รวมทงการจดหารายไดจากบรการของสถานศกษาและเกบคาธรรมเนยมการศกษาทไมขดหรอแยงกบนโยบาย วตถประสงคและภารกจหลกของสถานศกษา 14) พฒนาบคลากรใหมความรความสามารถและทกษะในการใชเทคโนโลยเพอการศกษา 15) พฒนาขดความสามารถในการใชเทคโนโลยเพอการศกษาของนกเรยน (สานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา, 2547 : 15-38)

24

1.2.2 บทบาทอานาจหนาทตามพระราชบญญตการศกษาภาคบงคบ พ.ศ.2545 ประกอบดวย 1) การผอนผนใหเดกเขาเรยนกอนหรอหลงอายตามเกณฑการศกษาภาคบงคบ ตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด 2) จดการศกษาเปนพเศษสาหรบเดกทมความบกพรองทางรางกายจตใจ สตปญญา อารมณ สงคม การสอสารและการเรยนร หรอมรางกายพการ หรอทพพลภาพ หรอเดกซงไมสามารถพงตนเองได หรอไมมผดแล หรอดอยโอกาส หรอเดกทมความสามารถพเศษใหไดรบการศกษาภาคบงคบดวยรปแบบและวธการทเหมาะสม (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 71-73) 1.2.3 บทบาทอานาจหนาทตามพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการกระทรวง ศกษาธการ พ.ศ. 2546 ประกอบดวย 1) ผอานวยการสถานศกษาเปนผบงคบบญชาขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา 2) บรหารกจการของสถานศกษาใหเปนไปตามกฎหมาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบของทางราชการและของสถานศกษา รวมท งนโยบายและวตถประสงคของสถานศกษา 3) ประสานการระดมทรพยากรเพอการศกษา รวมทงควบคมดแลบคลากร การเงน การพสด สถานท และทรพยสนอนของสถานศกษา ใหเปนไปตามกฎหมาย ระเบยบและขอบงคบของทางราชการ 4) เปนผแทนของสถานศกษาในกจการทวไปรวมทงการจดทานตกรรมสญญาของสถานศกษาตามวงเงนงบประมาณทสถานศกษาไดรบมอบอานาจ 5) จดทารายงานประจาปเกยวกบกจการของสถานศกษา เพอเสนอตอกรรมการเขตพนทการศกษา 6) อนมตประกาศนยบตรและวฒบตรของสถานศกษาตามระเบยบทคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานกาหนด 7) ปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมายจากรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ ปลดกระทรวงศกษาธการ เลขาธการสภาการศกษา เลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เลขาธการคณะกรรมการการอดมศกษา เลขาธการการอาชวศกษา และผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษา รวมทงงานอนทกระทรวงมอบหมายและ 8) ดาเนนงานตามทไดรบการกระจายอานาจและมอบอานาจ (กระทรวงศกษาธการ, 2546 : 23-31)

1.2.4 บทบาทอานาจหนา ทตามพระราชบญญตระ เ บยบขาราชการครและ บคลากรทาง การศกษา พ.ศ. 2547 ประกอบดวย 1) ควบคมดแลการบรหารงานบคคลในสถานศกษาใหสอดคลองกบนโยบาย กฎ ระเบยบ ขอบงคบ หลกเกณฑและวธการตามท ก.ค.ศ. และ อ.ก.ค.ศ.เขตพนทการ ศกษากาหนด 2) พจารณาความดความชอบของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา 3) สงเสรมสนบสนนขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษาใหมการพฒนาอยางตอเนอง 4) จดทามาตรฐาน ภาระงานสาหรบขาราชการครและบคลากรทางการศกษาในสถานศกษา 5) ประเมนการปฏบตงานตามมาตรฐานของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาเพอเสนอ อ.ก.ค.ศ.เขตพนทการศกษา และ 6) ปฏบตหนาทอนตามทบญญตไวในพระราชบญญตน กฎหมายอนหรอตามทอ.ก.ค.ศ.เขตพนทการศกษาหรอคณะกรรมการสถานศกษามอบหมาย (กระทรวงศกษาธการ, 2547 : 19)

25

2. ประสทธผลองคการ

องคการจะมนคงอยไดเมอสามารถผลตสงทสอดคลองกบความตองการของสงคมและสงคมใหการยอมรบ ดงนนโรงเรยนจงตองมการพฒนาใหมความพรอมอยตลอดเวลา ผบรหารโรงเรยนมภารกจทสาคญคอ การตรวจสอบความกาวหนาขององคการวาประสบความสาเรจมากนอยเพยงใด ปจจยสาคญทสดตอความสาเรจขององคการยอมขนอยกบประสทธภาพของการบรหารจดการศกษาของโรงเรยน วาจะสามารถจดการศกษาไดบรรลตามเปาหมายหรอไม หากโรงเรยนมความสามารถในการจดองคการและใชทรพยากรทไดรบและทมอยไดอยางมประสทธภาพ ทาใหการจดการศกษาบรรลเปาหมายสงกวาเกณฑทกาหนด ยอมแสดงวาการบรหารจดการศกษาของโรงเรยนนนมประสทธผล

2.1 ความหมายประสทธผลองคการ

นกการศกษาใหความหมายของประสทธผลองคการไวหลายทศนะทสาคญ อาท สเตยรส (Steers, 1977 : 177) ใหความหมายประสทธผลองคการวา หมายถง ความสามารถของการไดมาและใชทรพยากรทมอยอยางจากดและมคณคาจนเกดประโยชนสงสดเปนไปตามเปาหมาย ไดผลกาไรและมคณภาพ ฮอล (Hall, 1991 : 24) ใหความหมายประสทธผลองคการไววา เปนความสามารถขององคการในการแสวงหาผลประโยชนจากสงแวดลอม เพอใหไดทรพยากรทหายากและมคณคาทจะนาไปใช ในการสนบสนนการดาเนนการขององคการ สวนแซมมโต (Zammuto, 1982 : 22) ใหความหมายไววา ประสทธผลองคการ หมายถง ความสามารถขององคการในฐานะทเปนระบบสงคมหนงในการดาเนนการไดตามวตถประสงค โดยไมกอใหเกดความเสยหายตอวธดาเนนการ ทรพยากร องคการสามารถแกปญหาตางๆ ทเกดขนในองคการไดอยางเหมาะสม และสามารถตอบสนองความพอใจของกลมทเกยวของได นอกจากน ฮอยและมสเกล (Hoy and Miskel,1991 : 373) ไดใหความหมายของประสทธผลองคการของโรงเรยนวา หมายถง ผลสาเรจทบรรลตามเปาประสงคขององคการทงในเชงปรมาณและคณภาพ และมอทท (Mott , 1972 )ไดใหความหมายประสทธผลองคการของโรงเรยน โดยพจารณาจากตวบงช 4 ประการ คอ ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยนและความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน จากความหมายดงกลาวสรปไดวา ประสทธผลของโรงเรยน หมายถง ความสามารถ ในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนไดบรรลตามเปาหมายและวตถประสงค จากการศกษางานวจยเกยวกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกพบวา ไดมผศกษาไวหลายทาน ดงเชน วานชย สาขามละ (2549) ศกษาประสทธผลการบรหารสถานศกษาในโรงเรยนขนาดเลก สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาในจงหวดสกลนคร พบวา ระดบประสทธผลการบรหาร

26

สถานศกษาในโรงเรยนขนาดเลกโดยรวมอยในระดบมาก เรยงลาดบคาคะแนนเฉลยจากมากไปหานอยคอ การบรหารงานบคคล การบรหารงานทวไป การบรหารงานงบประมาณ และการบรหารงานวชาการ สอดคลองกบจระวฒ ศรสรอย (2551) ศกษาประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 2 พบวา ประสทธผลโรงเรยนอยในระดบมาก

2.2 แนวคดทฤษฎเกยวกบประสทธผลองคการ

ประสทธผลองคการเปนแนวทางหนงของการศกษาความสามารถขององคการ ในการปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอม ความสามารถในการดาเนนกจกรรมใหบรรลเปาหมายขององคการ โดยใชทรพยากรทมอยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสด ดวยการบรณาการเพอความอยรอดและธารงรกษาแบบแผนทดขององคการ (ปตชาย ตนปต, 2547 : 46) มารชและไซมอนด (March and Simond, 1985 : 84-92) ศกษาพบวา ประสทธผลในการปฏบตงานนนผกพนกบการทบคคลมกาลงใจในการทางานหรอไมเพยงใด และไดผลงานดหรอไมขนอยกบสถานการณทองคการใหผลตอบแทน ในลกษณะทกลบกนบคคลสามารถใหอะไรกบองคการบาง นชนรา รตนศรประภา (2543 : 53) ไดสรป ผลการปฏบตงานทจะทาใหองคการมประสทธผลไว 13 ประการคอ 1) ทกคนมความรสกวา ตนเองเปนเจาขององคการนน หวงแหนและปองกนชอเสยงขององคการอยางจรงใจ 2) องคการมลกษณะยดหยน ปรบใหเขากบการเปลยนแปลงและเปดทางใหมการเปลยนแปลงตาง ๆ ได 3) อานาจการวนจฉยสงการ มไดขนอยกบเบองบนสงสดขององคการ แตกระจายไปยงหนวยงานระดบตาง ๆ 4) มการประเมนความคดเหนหรอขอเสนอแนะจากเหตผลความเปนไปไดมากกวาการพจารณาวามาจากไหนและเปนของใคร 5) บคลากรในองคการใหการสนบสนนองคการอยางเตมท และองคการ กใหการสนบสนนบคลากรซงกนและกน 6) มโครงสรางขององคการทยดหยนได 7) บคลากรในองคการทกคนมความสนใจผลสาเรจมากกวาประเพณตาง ๆ 8) มการตดตอสอสารโดยเปดเผยตลอดทงองคการจากลางขนบน บนลงลางและทางขวาง 9) บคลากรในองคการ เขาใจจดประสงคขององคการอยางชดเจน 10) การประชมเปนไปเพอการแกปญหาขององคการเปนประการสาคญ 11) มการเนนในเรองของการพฒนาทรพยากรมนษยอยางเปนระบบ 12) งานของบคลากรแตละคนมสาระนาสนใจ และ13) บคลากรในองคการมมาตรฐานในการทางานสง มประสบการณหรอความเชยวชาญในการทางาน มความรบผดชอบเปนอยางด อยางไรกตาม อรณ รกธรรม (2532 : 249) ไดเปรยบเทยบใหเหนวาองคการทมประสทธผลนน องคการตองมสขภาพสมบรณ คอ 1) สมาชกทกคนมสวนรวมอยางกวางขวาง ในการกาหนดวตถประสงคขององคการ 2) สมาชกทกคนมความรบผดชอบตอปญหาหรอขอยงยากทเกดขน และมความเชอมนวา ปญหาดงกลาวสามารถแกไขปญหาอยางกวางขวาง 3) มการยอมรบนบถอความคดเหนของผบรหารระดบรองลงมาเปนอยางมาก 4) เมอวกฤตการณเกดขนสมาชกขององคการ ทกคนจะผนกกาลงกนอยางรวดเรว เพอแกปญหาหรอสถานการณจนกระทงวกฤตการณดงกลาวหมดสนไปในทสด 5) ภาวะผนามความยดหยนไดมาก 6) ความสานก

27

ในระเบยบขอบงคบหรอคาสงยงคงมอย แตเมอเทยบกบอตราสวนกนแลว ความคดรเรมสรางสรรคทมอยสงมาก เรองใดเกาลาสมยจะไดรบการพจารณาและยกเลกไปในทสด สวนลกษณะขององคการทไมมประสทธผล คอ 1) บคลากรอทศจตใจใหกบวตถประสงคขององคการมเพยงเลกนอย 2) บคลากรททางานและมองเหนขอผดพลาดปญหาตาง ๆ มกเกบงาไวไมนาไปพดกบผทมหนาทเกยวของ 3) บคลากรทอยในตาแหนงสงพยายามวนจฉยสงการดวยตนเองมากทสดเทาทจะทาได 4) ผบรหารมความรสก โดดเดยวในความพยายามใหงานตาง ๆ ดาเนนไปดวยด นโยบายและการดาเนนงานตาง ๆไมไดรบการปฏบตตามทตงความมงหมายขาดความรวมมอ 5) บคคลททางานไมมการเรยนรซงกนและกน ปฏเสธทจะยอมรบประสบการณซงกนและกน 6) การใชขาวสารขอมลปอนกลบถกหลกเลยงและขาดการประเมนผล 7) สมพนธภาพโดยทว ๆ ไป เกดขนโดยไมจรงใจซงกนและกน ถกปดบง ซอนเรนและมอยทว ๆ ไปในททางาน 8) นกบรหารลงมาควบคมเรองเลก ๆ นอยอยางเฉยบขาดเครงครด และใชดลยพนจกบเรองเหลานมากเกนไป 9) โครงสรางขององคการ นโยบายตาง ๆ และกระบวนการในการทางานทกคนปฏบตงานไปตามกฎเกณฑของโครงสรางองคการดงกลาวเทาทสง จากแนวคดดงกลาวสรปไดวา ประสทธผลองคการจะเกดขนไดตองประกอบดวยความรวมมอ การเรยนรงาน การมสวนรวมในการตดสนใจแกปญหา การยอมรบกฎ ระเบยบ ขอบงคบ ตลอดจนแนวปฏบตและความรสกทดในการเปนเจาขององคการ การใหการสนบสนน และผกพนกบทกคนในองคการ เพอใหบคลากรเขาใจในวตถประสงคขององคการ ปฏบตงานดวยความเตมใจ เพอใหบรรลเปาหมายขององคการและบคคล

2.3 การประเมนประสทธผลองคการ

ประสทธผลองคการเปนสงสาคญตอความคงอยและความกาวหนาของโรงเรยน นกวชาการไดนาเสนอแนวคดเกยวกบการประเมนผลประสทธผลขององคการแตกตางกนออกไป สามารถจาแนกแนวทางการประเมนไดเปน 3 แนวทางคอ

2.3.1 การประเมนประสทธผลในแงของเปาหมาย (Goal Model of Organizational Effectiveness) เปนการพจารณาองคการวาจะมประสทธผลหรอไมนนขนอยกบผลทไดรบวาบรรลเปาหมายองคการหรอไม หรอการใชเปาหมายขององคการเปนเกณฑ ซงเปนการใชหลกเกณฑอนใดอนหนงในการประเมนประสทธผลองคการ เชน วดจากความสามารถในการผลต วดจากผลกาไร เปนตน การประเมนในแงนจอรจโกโปโลสและเทนเนนบอม (Georgopoulos and Tannenbaum, 1975 : 53) กลาววา การวดผลจะตองอยบนวธการและเปาหมายขององคการมากกวาจะใชเกณฑการวดทอยภายนอก โดยวดเกยวกบ 1) ความสามารถในการผลต (Productivity) 2) ความยดหยน (Flexibility) ขององคการในรปของความสาเรจในการปรบตวใหเขากบความเปลยนแปลงภายในองคการหรอระหวางหนวยงานในองคการมความสมพนธตอกนและเกยวของกบการประเมนประสทธผลองคการ การประเมนในรปแบบนมขอจากดคอ ขนอยกบความชดเจนของเปาหมาย การวดระยะเวลาและ

28

เปาหมาย บางครงทไมสามารถเปนไปไดหรอความหลากหลายในเปาหมายของผเกยวของอาท ผบรหาร คร ผปกครองและนโยบาย 2.3.2 การประเมนประสทธผลในแงระบบ-ทรพยากร (The System Resource Model of Organizational Effectiveness) เปนการประเมน โดยพจารณาความสามารถขององคการ ในการแสวงหาผลประโยชนจากสภาพแวดลอม เพอใหไดมาซงทรพยากรทตองการอนจะทาใหบรรลเปาหมายขององคการ ซงเปนการเนนทปจจยปอนเขา (Input) มากกวาผลผลต (Output) ผทใชแนวคดในการประเมนน ไดแก ซซอรและยชแมน (Seashore and Yuchtman, 1967 : 337-395) ซงวดประสทธผลองคการ โดยการเปรยบเทยบระหวางองคการในรปของการแขงขนวา องคการใดไดรบทรพยากรจากสภาพแวดลอมมากกวาองคการนนกยอมมประสทธผลมากกวา โดยใชเกณฑวดความแตกตางในดานทรพยากร คอ 1) ความคลองตว (Liquidity) หมายถง ความสามารถในการเปลยนเปนทรพยากรอนไดงาย 2) เสถยรภาพ (Stability) หมายถง ความมนคง ความสามารถในการเกบไวโดยไมเสอมคา 3) ความเหมาะสม (Relevance) หมายถง ความมากนอยของความเหมาะสมของทรพยากรทมประสทธผล เปนองคการทสามารถเตรยมพรอมทจะรบสภาพความเปลยนแปลง ทเกดกบทรพยากรเพอรกษาไว ซงความสามารถในการตอรอง เพอใหไดมาซงทรพยากรทมความเหมาะสมตอไป 4) ความเปนสากล (Universality) หมายถง ความสามารถทจะใชไดกบทกองคการทรพยากรทมความเหมาะสมเปนสากลสาหรบทกองคการ เชน คน สงอานวยความสะดวกทางกายภาพในการปฏบตงาน เทคโนโลยสาหรบการปฏบตกจกรรม และทรพยากรทแลกเปลยนไดงาย เชน เงน สาหรบทรพยากรทไมเปนสากล หมายถง ทรพยากรทไมมการแขงขน การแยงชงกนมนอย เนองจากไมเหมาะสมกบองคการหลายองคการ หรออาจหาไดอยางเพยงพอโดยการแลกเปลยนกนเองระหวางองคการ 5) ทรพยากรทดแทน (Substitution) หมายถง ความสามารถในการใชทรพยากรเทาทหนวยงานมอย ใหเกดประโยชนสงสดแทนการเสาะแสวงหาทรพยากรซงหายากยงมาใชเชนเดยวกบคแขง จะเหนไดวาการประเมนประสทธผลในแงของเปาหมายขององคการทกาหนดและ การประเมนประสทธผลในแงระบบ-ทรพยากรนน เปนการวดประสทธผลจากเครองมอเพยงอยางเดยว เรยกวา การวดประสทธผลเชงเดยว (Univariate Effectiveness Measure) ซงแนวคดการใชเครองมอประสทธผลเชงเดยวยงไมครอบคลมและเหมาะสม เพราะไมมองคการใดสามารถอยรอดไดในระยะยาวหากมงสนองเพยงหาผลกาไรเพยงอยางเดยว โดยไมสนใจความตองการและเปาหมายของคนในองคการและของสวนตวได

2.3.3 การประเมนประสทธผลโดยใชหลายเกณฑ (The Multi Criteria of Effectiveness) เปนการวดประสทธผลองคการโดยใชเกณฑหลายอยางในการวดประเมนผล ซงพจารณาตวแปรหลกทอาจมผลตอความสาเรจตอองคการ และพยายามแสดงใหเหนวาตวแปรตางๆ มความสมพนธกนซง วาโร เพงสวสด (2549 : 48 - 49) ไดสรปผใหแนวคดในการประเมนประสทธผลองคการโดยวธน ไดแก แนวคดของแคปโลว (Caplow,1964) ทเสนอวา ประสทธผลองคการควรวดจากตวแปร 4 ตว

29

ดวยกนคอ 1) ความมนคง หมายถง ความสามารถในการรกษาโครงสรางขององคการไว 2) ความผสมผสานเปนอนหนงอนเดยวกน 3) ความสมครใจ หมายถง ความสามารถในการจดใหมความพงพอใจสาหรบสมาชก และ 4) ความสาเรจขององคการ สวนแนวคดของพารสน (Parson,1964)ไดเสนอแนวคดในการวดประสทธผลองคการไวดงน 1) การปรบตวเขากบสภาพแวดลอม (Adaptation) 2) การบรรลเปาหมาย (Goal Attainment) 3) การบรณาการ (Integration) และ 4) การคงไวซงระบบคานยม (Latency) ขณะทแนวคดของมาโฮนและไวทเซล (Mahoney and Weitzel, 1969) ใหแนวคดเกณฑประสทธผลองคการธรกจและหนวยงานวจย และพฒนาเกณฑประสทธผลขององคการธรกจ ไดแก ความสามารถในการผลต การสนบสนนการใช การวางแผน ความเชอถอไดและความคดรเรม สวนเกณฑประสทธผลของหนวยงานวจยและพฒนา ควรใชความนาเชอถอไดความรวมมอและการพฒนาแนวคดของกปสนและคณะ(Gibson and et.al.,1979) ไดทาการศกษาและกาหนดเกณฑในการประเมนประสทธผลขององคการโดยใชหลายเกณฑดงน 1) ความสามารถในการผลต 2) ประสทธภาพ 3) ความพงพอใจ 4) ความสามารถในการปรบตว และ 5) การพฒนาและการอยรอด แนวคดของควนนและโรฮโรบอจ(Quinn and Rohrobaugh, 1979) ไดเสนอแนวคดในการประเมนประสทธผลของโรงเรยนคอ 1) ความสามคคของบคลากร 2) นวตกรรมในโรงเรยนและ 3) การพฒนาบคลากร แนวคดของฮอยและมสเกล (Hoy and Miskel, 2001) ไดเสนอแนวคดในการประเมนประสทธผลองคการ โดยพจารณาจาก 1) ความสามารถในการปรบเปลยน 2) การบรรลเปาหมาย 3) ความพงพอใจในการทางานและ 4) ความสนใจในชวต แนวคดของยก (Yuki, 1998) ไดสรปแนวคดและงานวจยเกยวกบภาวะผนาทมประสทธผลนนสามารถประเมนไดจากสงตางๆ ดงน 1) ผลงานทปรากฏออกมาของผนา 2) คณภาพของกระบวนการกลม 3) ความเปนทชนชมยกยองนบถอของผนา 4) ความพงพอใจของผนา 5) ความผกพนของผรวมงานตอเปาหมายของกลม 6) พฤตกรรมของผนาตอผรวมงานและหนวยงาน 7) ความสาเรจของงานและการบรรลเปาหมายและ 8) การมคณภาพชวตทด การพฒนากลมผรวมงานใหมความกาวหนา และแนวคดของเซอรจโอวาน (Sergiovanni, 2001)ไดเสนอแนวคดวาโรงเรยนทมประสทธผลมลกษณะดงน 1) เนนนกเรยนเปนศนยกลาง 2) มแผนงานทางวชาการทด 3) จดการเรยนการสอนทสงเสรมการเรยนรของนกเรยน 4) มบรรยากาศโรงเรยนในทางบวก 5) สงเสรมความมปฏสมพนธตอกนแบบเปนกลม 6) มการพฒนาบคลากร 7) ใชภาวะผนาแบบมสวนรวม 8) สงเสรมการแกปญหาอยางสรางสรรค และ9) ผปกครองและชมชนเขามาสวนรวม

2.4 รปแบบประสทธผลของโรงเรยน

มอทท (Mott, 1972 : 104) ไดเสนอรปแบบประสทธผลของโรงเรยนไว 4 ลกษณะ ประกอบดวย 1) ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง 2) ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก 3) ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยนและ 4) ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน ซงมรายละเอยดดงน

30

2.4.1 ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง กด (Good, 1973 : 7) ใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยนวาหมายถง ความรหรอทกษะอนเกดจากการเรยนรในวชาตาง ๆ ทไดเรยนมาแลว ซงไดผลจากการทดสอบของครผสอนหรอผรบผดชอบในการสอน หรอทงสองอยางรวมกน พวงรตน ทวรตน (2530 : 20-30)ใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยนวา หมายถง คณลกษณะรวมถงความรความสามารถของบคคลอนเปนผล มาจากการเรยนการสอน หรอมวลประสบการณทงปวงทบคคลไดรบจากการเรยนรทาใหบคคลเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมในดานตาง ๆ ของสมรรถภาพทางสมอง เอกชย โลหะกมลชย (2546 : 22) ใหความหมายผลสมฤทธทางการเรยน ไวดงน 1) ความรทไดรบหรอทกษะทเจรญขนโดยการเรยนวชาตาง ๆ โนโรงเรยนตามปกต พจารณาจากคะแนนสอบหรอผลงานทครกาหนดใหทาหรอจากทงสองอยาง และ 2) ผลหรองานทนกเรยนไดจากวชาสามญ เชน คณตศาสตร วทยาศาสตร เปนตน จากความหมายดงกลาวสรปไดวา ผลสมฤทธทางการเรยน หมายถง ความคลองแคลว ความชานาญการใชทกษะหรอการประยกตใชความรตาง ๆ และการประเมนผลการเรยนรของนกเรยน อนเนองมาจากการจดกจกรรมการเรยนการสอน ซงตองอาศยทกษะและความรอบร โดยการสงเกตหรอวดดวยแบบทดสอบตาง ๆ แลวนาผลมาเปรยบเทยบกบเปาหมายทตงไว วามความสมฤทธผลแคไหนเพยงใด

การวดผลสมฤทธทางการเรยนจะตองสอดคลองกบผลการเรยนรทคาดหวงใน 3 ดาน ดงน 1. ดานความคด (Cognitive domain) เปนความสามารถดานสมองดานการคด (Thinking) เกยวกบประสบการณสงตางๆ ซงเปนพฤตกรรมทแยกออกเปน 6 ขนตอน ไดแก 1) ความรความจา(Memory) 2) ความเขาใจ (Comprehensive) 3) การนาไปใช (Application) 4) การว เคราะห (Analysis) 5) การสงเคราะห (Synthesis) 6) การประเมนคา (Valuation) 2. ดานความรสก (Affective Domain) เปนคณลกษณะทเขาใจงาย ๆ ไดแก ความสนใจ ความซาบซง เจตคต คานยมและการปรบตวเปนทาททมตอสงตางๆ แบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) การรบร (Receiving) 2) การตอบสนอง (Responding) 3) การส ร า ง คณ ค า ( Valuing) 4) การจด ระบบ ( Organization) 5) การส ร า ง คณลกษณะ (Characterization) 3. ดานทกษะ (Psychomotor Domain) เปนความสามารถในการปฏบตทสาคญม 5 ขนตอน ไดแก 1) การเลยนแบบ (Imitation) 2) การทาตามแบบ (Manipulation) 3) การหาความถกตอง (Precision) 4) การทาอยางตอเนอง (Articulation) 5) การทาโดยธรรมชาต (Naturalization) (สมบรณ ชตพงษ และคณะ, 2540 : 6-7) สวนแนวทางในการประเมนผลผลสมฤทธทางการเรยนออกเปน 4 ประเภท ดงน 1) Placement Evaluation เปนการประเมนความร ทกษะและเจตคตในชวงเรมตนของการสอน จดประสงคของการประเมนเบองตนน เพอทราบลกษณะของผเรยน สามารถกาหนดวธการสอบ ไดถกตองกบแตละคน 2) Formative Evaluation เปนการประเมนความกาวหนาของนกเรยนขณะทาการสอนและแจงผล (Feedback) ใหผเรยนและตวผสอนทราบถงผลทเกดขนและปรบปรง การสอน จดมงหมายในการประเมนแบบนเพอตองการใชขอมลในการปรบปรง ไมใชสาหรบการให

31

เกรด 3) Diagnostic Evaluation เปนการประเมนผลเพอหาขอแกไขในกรณ Formative Evaluation ไมสามารถทาได การประเมนแบบนจะนามาใชเพอวเคราะหปญหาทเกดขนเพอตองการหาทางแกไข และ 4)Summative Evaluation เปนการประเมนเมอจบภาคเรยน เปนการประเมนพฤตกรรมความสามารถของผเรยนวาบรรลตามจดประสงคทตองการในระดบใดการใหเกรด เปนการประเมนแบบ Summative Evaluation นอกจากนยงเปนการสรปขอมลตาง ๆ เพอใชในการพฒนาจดประสงคและวธการสอนอกดวย (กฤษมนต วฒนาณรงค, 2549: 463-464)

ฮอยและมสเกล(Hoy and Miskel, 1991) กลาวถงประสทธผลของโรงเรยนดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสงวา สามารถพจารณาไดทงเชงปรมาณและคณภาพของนกเรยน ในเชงปรมาณวดไดจากความนยมของชมชน ผปกครองนกเรยนทสงนกเรยนเขาสระบบโรงเรยนโดยคาดหวงวา นกเรยนในความปกครองมความรความสามารถเหมาะสมกบวย และสามารถสาเรจการศกษาแตละระดบตามชวงอายทเหมาะสม ในเชงคณภาพของนกเรยน วดจากผลสมฤทธทางการเรยน ความสามารถในการศกษาตอในสถาบนชนสงไดเปนจานวนมาก ผลสมฤทธทางการเรยนเปนสงหนงทบงชถงผลลพธของการจดการศกษา ซงนอกจากจะเปนเรองของการพจารณาความสามารถทางสตปญญาของนกเรยนแลวยงแสดงใหเหนถงคณคาของหลกสตร ความสามารถของผบรหารและครผสอนอกดวย และมวร (Moore, 2002)ไดศกษาเกยวกบโรงเรยนขนาดเลก โดยสงเคราะหงานวจยเกยวกบตวแปรทสงผลตอนกเรยน พบวา โรงเรยนขนาดเลก มผลสมฤทธทางการเรยนสงขน อตราการสาเรจการศกษาอยในระดบสง การมสวนรวมในกจกรรมหลกสตรพเศษมอตราเพมขน อตราการออกกลางคนลดลง และอตราการเขาเรยนเพมมากขน ขอมลเหลานใชเปนเครองมอชวยคนหายทธศาสตรทจะสามารถชวยใหนกเรยนสาเรจการศกษาจากโรงเรยน สวนวลเลยมส (Williams, 2003 : 4309) ไดศกษาความสมพนธระหวางผบรหารโรงเรยนทอยในสภาพแวดลอมยากลาบากกบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน พบวา ครยอมรบวาการทางานอยในสภาพแวดลอมทมการกากบดแลตลอด มอทธพลและสงผลตอความสมพนธระหวางผบรหารโรงเรยนกบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน ผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอวฒนธรรมโรงเรยน ความสามารถของคร และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนในทางบวกและทาใหโรงเรยนไปสเปาหมายสงสดของความสาเรจมากขน

2.4.2 ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก เจตคต หมายถง ภาวะของจตหรอความรสกทมตอบางสงบางอยาง (วราภรณ สบสหการ, 2545 : 22) อรวรรณ ปลนธนโอวาท (2546 : 25) กลาวถงเจตคตวา หมายถง แนวโนมของ คน ๆ หนงทมตอสงเราหรอเรองบางเรอง รวมถงผลรวมของความรสกอคต ความกลว ความคด และความรสกอนๆทมตอเรองตาง ๆ และมความสมพนธกบความเชอในเรองตาง ๆหรอโลกทศนทปลกฝงอยกอนแลว อนาสตาซ (Anastasi, 1968 : 470-480) กลาววา เจตคตเปนเรองของความโนมเอยงทาง

32

จตใจทมตอประสบการณทไดรบ อาจจะมมากหรอนอยในทางพงพอใจ เหนดวยหรอชอบซงเรยกไดวาเหนไปในทางบวก ถาไมพงพอใจไมเหนดวยหรอไมชอบกเรยกวา เปนเจตคตทางลบ ถารสกเฉยๆไมชอบไมเกลยดกเ รยกวา เปนเจตคตในทางกลาง ๆ ดงน นจงสรปไดวา เจตคต หมายถง ความสมพนธทคาบเกยวระหวางความคดหรอความร ความรสก ความเชอ ความเขาใจของบคคลเกยวกบ แนวโนมของพฤตกรรมทมตอสงใดสงหนง ภายหลงจากทบคคลมประสบการณกบสงเหลานนมา ซงอาจจะเปนวตถ บคคล สงของหรอเหตการณตาง ๆ ซงจะเปนเครองกาหนดพฤตกรรมหรอกาหนดปฏกรยาของบคคลตอสงเหลาน น ขณะทธรวฒ เอกกล (2550) เหนวาเจตคตเปนความรสกทบงชลกษณะทางจตใจ อารมณของบคคล ซงอาจเปนลกษณะทไมแสดงออกมาภายนอก ใหบคคลอนเหนหรอเขาใจได มลกษณะทสาคญ 5 ประการ ดงน 1) เจตคตเปนเรองของอารมณ (Feeling) อาจเปลยนแปลงไดตามเงอนไขหรอสถานการณตางๆ โดยเฉพาะอยางยงบคคลจะมการกระทาทเสแสรงโดยแสดงออกไมใหตรงกบความรสกของตนเอง เมอเขารตวหรอรวามคนสงเกต 2) เจตคตเปนเรองเฉพาะตว (Typical) ความรสกของบคคลอาจเหมอนกน แตรปแบบการแสดงออกแตกตางกน หรออาจมการแสดงออกทเหมอนกนแตความรสกแตกตางกนได 3) เจตคตมทศทาง (Direction) การแสดงออกของความรสกสามารถแสดงออกได 2 ทศทาง เชน ทศทางบวกเปนทศทางทสงคมปรารถนาและทศทางลบเปนทศทางทสงคมไมปรารถนา ไดแก ซอสตย-คดโกง รก - เกลยด ชอบ - ไมชอบ เปนตน 4) เจตคตมความเขม (Intensity) ความรสกของบคคลอาจเหมอนกนในสถานการณเดยวกน แตอาจแตกตางในเรองความเขมทบคคลรสกมากนอยตางกน เชน รกมาก รกนอย ขยนมาก ขยนนอย เปนตน และ 5) เจตคตตองมเปาหมาย (Target) ความรสกจะเกดขนลอยๆไมได เชน รกพอรกแม ขยนเขาชนเรยน เปนตน นอกจากนธรวฒ เอกกล (2550 : 25) กลาวถงแนวคดทางทฤษฎความสอดคลองของความคด (Cognitive Consistency Theories) วาเปนเรองเกยวกบการคดหรอการเรยนรเรองใดเรองหนงทาใหเกดความรหลาย ๆดาน หรอมสวนประกอบของการรบรหลายอยาง รในทางทดหรอไมด ถารสงใดสงหนงในทางทดมากกวาในทางทไมด จะเกดความสอดคลองของ การเรยนรขน ทาใหเกดเจตคตทดในสงนน หรอถารในทางทไมดมากกวาในทางทด จะเกดความไมสอดคลองของการเรยนร ทาใหมเจตคตทไมดหรอไมชอบสงนน และเมอรสงหนงสงใดในทางทดและไมดพอ ๆ กน จะทาใหเกดความขดแยงของการเรยนรขน เรยกวา เกดความไมสอดคลองของการเรยนรเกดขน ดงนนจาเปนจะตองรในทางทดใหมากกวาในทางทไมด จงมเจตคตในทางทดมากกวา สวนประกอบของการเรยนรของคนเรา ถารในทางทดมากกวาในทางทไมด จะเกดสงเหลานขนในความรหรอความคดของคนเรา ซงทาใหเกดความมนคง (Consistency) เกดความสมดล (Balance) เกดความสอดคลอง (Consonance) เกดความเหมาะสม (Congruity) และถาสวนประกอบของการเรยนรของเราในทางทไมดมากกวาในทางทด จะเกดสงเหลานขนในความรหรอความคดของคนเราดงน เกดความไมมนคง (Inconsistency) เกดความไมสมดล (Imbalance) เกดความไมสอดคลอง (Dissonance) เกดความไมเหมาะสม (Incongruity)

33

ยงยทธ ปรชากล (2543) ไดสรปไววา ผทมเจตคตในทางบวกจะเปนผทมความ รสกและจะแสดงออกทางพฤตกรรมตางๆ เปนทพงประสงคของสงคมโดยสวนรวม มจตใจกวางขวางไมทาตนตอตาน หรอถดถอยหนสงคม มความมนคงทางจตใจ มเหตผล ยอมรบกฎกตกาของสงคมและปฏบตดวยความสมครใจ มจตใจเปนประชาธปไตย ยอมรบ และเคารพความคดเหนของสวนรวม เหนความสาคญ และคณคาของการอยรวมกนในสงคม ใหความรวมมอรวมใจตอการปฏบตภารกจของสวนรวม ใหสาเรจลลวงดวยด เปนผทมความสามารถควบคมจตใจ และมวนยในตนเอง อดกลนและเผชญหนากบสถานการณตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม ประพฤตปฏบตตวเปนแบบอยางทดของสงคม รจกเออเฟอเผอแผ และมความเอออาทรตอเพอนมนษย และเปนแบบอยางทดงามของสงคม

มอทท (Mott, 1972 ; citing Hoy and Miskel, 1991: 384-397) ไดกลาวถงโรงเรยนทมคณภาพและปรมาณสงจะเปนโรงเรยนอยในเมอง หรอโรงเรยนในระดบจงหวดทมชอเสยง มความพรอมดานปจจยตาง ๆ ไดแก วสดอปกรณ สงอานวยความสะดวกอยางพอเพยง อาคารสถานท บรรยากาศ สงแวดลอมเหมาะสม มปจจยดานการเงนสามารถจดซอจดจาง เบกเงนไดสะดวก มบคลากรทมคณภาพ นกเรยนมผลการเรยนด มการพฒนาเจตคต แรงจงใจของนกเรยน มความคดรเรมสรางสรรค นกเรยนมความเชอมนในตนเอง มความปรารถนาและความคาดหวงตาง ๆ รวมทง มความประพฤตทเหมาะสม มคณธรรมจรยธรรมและคานยมทดงาม ซงลกษณะตางๆ ดงกลาวนเปนลกษณะทพงประสงคตามทสงคมมความคาดหวง และมความตองการอยางมาก จงอาจกลาวไดวา นอกจากนกเรยนจะเปนผทสนใจในการศกษาเลาเรยน มความรความสามารถทางวชาการอยางยอดเยยม มผลสมฤทธทางการเรยนในวชาตาง ๆ สงแลว ยงตองมการพฒนาความรความสามารถ ทกษะ เจตคต คานยมและคณธรรมตางๆ ทพงปรารถนาใหเพยงพอตอการดารงชวตและอยในสงคมไดอยาง มความสข

2.4.3 ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน ฮอลและฮอรด (Hall and Hord, 2001) ไดใหความหมายคาวา การเปลยนแปลง

วาหมายถง กระบวนการทนาเอาแนวความคด หรอนวตกรรมใหม ๆ เขามาใชในการปฏรป หรอปรบเปลยนองคการเพอใหกาวทนตอความเปลยนแปลงทเกดขน สวนสนนทา เลาหนนท (2544: 34) กลาววา การเปลยนแปลงในองคการ เปนการเปลยนแปลงจากสภาพหนงทเปนอยในองคการหรอสภาพแวดลอมในองคการ ซงปจจยภายนอกและปจจยภายในตางกมสวนเกยวของในกระบวนการเปลยนแปลงทชวยกระตนใหองคการกาวหนาและเจรญเตบโตมากขน จงสรปไดวา การเปลยนแปลงและพฒนา หมายถง การเปลยนแปลงจากสภาพเดมไปสสภาพใหมทแตกตางจากเดม เกยวกบโครงสรางองคการหรอสภาพแวดลอมในองคการ ซงปจจยภายนอกและปจจยภายในตางมสวนเกยวของในกระบวนการเปลยนแปลงทชวยกระตนใหองคการกาวหนาและเจรญเตบโตมากขนหรอความสามารถขององคการ ทจะตอบสนองตอการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอก ในฐานะท

34

โรงเรยนเปนองคการมลกษณะเปนระบบเปดจงตองพรอมรบการเปลยนแปลง เพอใหองคการอยรอด โดยตองพฒนาองคการใหสามารถทาหนาทและดาเนนการตอไปอยางมประสทธผลซง คอตเตอร (Kotter, 1996) ไดเสนอแนวคดกระบวนการเปลยนแปลงทเปนไปตามลาดบ 8 ขนตอน ซงมองคประกอบดงน 1) การสรางความรสกวาตองลงมอทาอยางเรงดวน ดวยการประเมนสภาวะทางการตลาดและคแขงขน ชใหเหนถงวกฤตการณหรอโอกาสหรอชองทางในการผานวกฤต 2) สรางทมผนาการเปลยนแปลง ดวยการกาหนดใหมกลมทางานเปนทม และใหมอานาจพอทจะนาคนอนๆ ในองคการไปสการเปลยนแปลงครงใหญ 3) พฒนาวสยทศนและกลยทธ ดวยการสรางวสยทศนทชดเจนอนนาไปสการเปลยนแปลง รวมทงกาหนดกลยทธการเปลยนแปลงทจะทาใหวสยทศนนนกลายเปนจรง 4) สอสารวสยทศนของการเปลยนแปลง ดวยการใชเครองมอทกชนดเทาทจะเปนไปได ในการสอสารวสยทศน และกลยทธนนแกคนในองคการดวยการชนาและการจาลองสถานการณ จนทาใหคนยอมรบวสยทศนนน อนนาไปสการเปลยนแปลง 5) การใหอานาจทจะทาการเปลยนแปลง ดวยการปรบเปลยนระบบ หรอโครงสรางขององคการ หรอแมกระทงการกาหนดกจกรรมหรอวธการตาง ๆ เพอขจดอปสรรค หรอความเสยงทมตอวสยทศนนน และเรมเปลยนแปลง 6) สรางชยชนะระยะส น ดวยการสรางความเปลยนแปลงใหปรากฏผลออกมาในรปของความสาเรจหรอชยชนะ พรอมกบการใหรางวล และการสรางแรงจงใจใหเกดขน 7) การรกษาการเปลยนแปลงใหคงอยและ การสรางการเปลยนแปลงใหมทดกวา ดวยการปรบเปลยนระบบโครงสรางและนโยบายใหสอดคลองกบแนวทางการเปลยนแปลง การสนบสนนและพฒนาบคลากรทเปนกาลงสาคญในการเปลยนแปลง รวมทงการหาชองทางหรอแนวคดใหม รวมทงการสรางกลมผนาการเปลยนแปลงกลมใหมๆ เพอใหเกดการเปลยนแปลงเปนระลอกอยางไมขาดสาย และ 8) รกษาการเปลยนแปลงทเกดขนใหคงอย เปนวฒนธรรมขององคการ ดวยการเปลยนแปลงวฒนธรรมองคการใหม ทใหความสาคญกบ การพฒนาการสรางภาวะผนากบความสาเรจทเกดขนในองคการ

วอจ (Waugh, 1999: 22) ไดศกษาผบรหารโรงเรยนประถมศกษาจานวน 12 คน เพอตรวจสอบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาทมขนาดแตกตางกน กบความรบผดชอบในการเปลยนแปลงทางดานการศกษา พบวา ประสบการณของผบรหารทงหมดมความขดแยงอยอยางหนงระหวางความปรารถนาทจะสอนกบความจาเปนทตองรบภาระหนาททางดานการบรหารงานตางๆ ซงประสบการณนจะมเขมขนในผบรหารโรงเรยนขนาดเลกมากกวาโรงเรยนขนาดใหญกวาผบรหารโรงเรยนขนาดเลกมแนวโนมทจะธารงรกษาเวลาใหเหมาะสมในการบรหารจดการโรงเรยนท ไมเพยงพอโดยไดใหน าหนกไปในดานการสอน และทกเกอรและรสเซล (Trucker and Russell, 2004) ไดศกษาเกยวกบอทธพลของผนาการเปลยนแปลงพบวา ผนาการเปลยนแปลงจะตองทาใหเกดการเปลยนแปลง และเคลอนไหวในองคการ โดยตองคอยแสวงหาแนวทางทจะเปลยนแปลงแกไขใหองคการดารงอยและมอทธพลตอบคลากรทจะขายความคดกระบวนทศนใหม และสงใหม ๆ ทมความ

35

เปนไปได ผนาทยอดเยยมจะตองใชอานาจหนาท (Authority) และพลงอานาจ (Power) ทจะดลใจและจงใจบคลากรใหมความไววางใจและปฏบตตาม

2.4.4 ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน คาวา “ปญหา” หมายถง ขอสงสย ความ สงสย สงทเขาใจยาก สงทตนไมรหรอคาถาม อนไดแก โจทยในแบบฝกหดหรอขอสอบเพอประเมนผล เปนตน ขณะท กรมวชาการ(2536 : 20) ใหความหมายของปญหาวาหมายถง ความแตกตางระหวางสงทคาดหวงกบสงทเปนจรง จงอาจกลาวสรปไดวา การแกปญหาหมายถงการดาเนนการเพอใหบรรลจดมงหมายทตองการโดยอาศยความร ประสบการณ และความคดมาใชในสถานการณตาง ๆ ในการแกปญหาทสลบซบซอนอยางมคณภาพและประสบความสาเรจน น จาเปนตองมการเลอกใชวธการหรอกระบวนการในการแกปญหาทดทสด ปญหาในโรงเรยน แบงออกได 3 ประเภท ดงน 1) ปญหาเชงแกไขปรบปรง คอ ความแตกตางระหวางสภาพจรงกบสภาพทตองการใหเกดในปจจบน หรออาจเปนท งในอดต และอาจจะยงมตอไปในอนาคต 2) ปญหาเชงปองกน คอ ความแตกตางระหวางสภาพจรงกบสภาพทตองการใหเกดซงคาดวาจะเกดขนในอนาคต อนทจรงปญหายงไมมทงในอดตและปจจบน แตมตวชวดบงบอกวาจะเกดปญหาขนในอนาคต และ 3) ปญหาเชงพฒนา คอ สภาพทเกดขนจรงในอดตและปจจบนไมแตกตางจากสภาพ ทคาดหวงในปจจบน ดงนน สงทเปนจรงในปจจบนจงยงไมเปนปญหา เพราะถายงปฏบตงานเชนเดม สงทเปนจรงจะตากวาสงทคาดหวงใหม เปนปญหาทคาดวาจะเกดขนในอนาคต เกดจากความตองการเพมคณภาพของผลรวม หรอเพมประสทธภาพของงานใหดขนในอนาคต เกดจากความตองการเพมคณภาพของผลรวม หรอเพมประสทธภาพของงานใหดขนกวาเดม เปนการเปลยนระดบความหวงในอนาคตใหสงขนได (กรมวชาการ, 2536 : 20-23)

กระทรวงศกษาธการ (2543 : 56) ไดเสนอแนะสมรรถนะในการแกปญหาไววา หมายถง พฤตกรรมทบงชความสามารถในการแกปญหาตามกระบวนการแตละขนตอน ประกอบดวย สมรรถนะท 1 ทาความเขาใจปญหา วเคราะหปญหา และผลกระทบของปญหา ไดแก 1) ระบประเดนปญหา 2) บอกสาเหตทสาคญของปญหาได 3) จดลาดบและสรปสาเหตของปญหาทตองการแกไขได 4) อธบายผลกระทบทเกดจากปญหานนได สมรรถนะท 2 สรางแนวทางในการแกปญหาไดอยางเหมาะสม ไดแก 1) เสนอและสรางแนวทางในการแกปญหาไดอยางเหมาะสม 2) บอกความสอดคลองของวธแกปญหากบปญหาและสาเหตได สมรรถนะท 3 เลอกแนวทางในการแกปญหาได ไดแก 1) เปรยบเทยบทางเลอกตางๆ โดยบอกขอจากด ปจจยและผลดทจะไดรบของแตละทางเลอกได 2) ประเมนและเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสดได 3) บอกขนตอน กจกรรม เวลาและวธปฏบตแตละขนตอนได 4) คาดคะเนผลทเกดจากแนวทางทเลอกได สมรรถนะท 4 ปฏบตการแกปญหา ไดแก 1) วางแผนการแกปญหาในแตละขนตอนได 2) บอกและเตรยมสงทตองใชในการแกปญหาได

36

3) แกปญหาตามขนตอนทกาหนดได 4) สรปผลการแกปญหาได และสมรรถนะท 5 ประเมนผลและปรบปรง ไดแก 1) เปรยบเทยบผลการแกปญหากบผลทตองการได 2) บอกขอด ขอบกพรองของการแกปญหาในแตละขนตอนได 3) บอกสาเหตททาใหการแกปญหาไมไดผลหรอไดผลไมเปนทนาพอใจ 4) บอกวธการแกไขปรบปรงได 5) ลงมอปรบปรงตามวธการไดเหมาะสม 6) ตรวจสอบผลการปรบปรง กาหนดรปแบบการบรหารงานภายในโรงเรยนนน แตละโรงเรยนจะมการกาหนดรปแบบใหเหมาะสมกบขนาด และภารกจของโรงเรยน ระบบในการทางานของโรงเรยน ยอมประกอบดวย องคประกอบตางๆ ไดแก เปาหมาย คอ การมงถงความสาเรจสงสดทเกดจากการทางาน บทบาทหนาทเปนสวนประกอบรองลงมา เพอรวมกนปฏบตกจกรรมตางๆ ตามทไดรบมอบหมาย เพอใหเกดผลสาเรจตามเปาหมายทกาหนด การประสานงาน เปนแนวทางของความรวมมอในการปฏบตงานใหมความชดเจนและเกดความเรยบรอย และการจดกจกรรมตาง ๆ เพอใหเกดผลสาเรจตามเปาหมาย การจดการศกษาในโรงเรยน เปนการสรางคนใหเกดการเรยนร และพฒนาศกยภาพของบคคลตามแนวทางทเหมาะสม ดงนนการบรหารและการจดการในโรงเรยน จงควรมความยดหยนในเรองของหลกสตรควรปรบใหเหมาะสมกบสภาพทองถน สภาพของบคลากร และทรพยากรทมอย การจดวชาการตางๆ สาหรบการเรยนการสอน รวมทงการจดกจกรรมทงในหลกสตรและเสรมหลกสตรควรจดใหเพยงพอและหลากหลาย เพอใหสอดคลองกบความสนใจ ความตองการและความถนดของนกเรยน จะชวยเปนแนวทางการพฒนาการเรยนร การปรบตว บคลกภาพของนกเรยนไดอยางเหมาะสม กฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ บางเรองเปนสงลาสมยไมทนกบสภาพปจจบน ควรมการปรบปรงใหเหมาะสมยงขน การบรหารและการจดการนนผบรหารเปนผมสวนสาคญยงในการดาเนนการใหเกดประสทธผล เกดความราบรนและเจรญกาวหนา

สาหรบการวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎของมอทท (Mott, 1972 : 104) ทได เสนอรปแบบประสทธผลของโรงเรยนไว 4 ลกษณะประกอบดวย1) ความสามารถในการผลตนกเรยน ใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง 2) ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก 3) ความ สามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน และ 4) ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน 3. แนวคดปจจยทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนและงานวจยทเกยวของ

จากการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการ สรปปจจยเชงสาเหตสาคญทคาดวาจะสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกได 3 ปจจย ดงน

37

3.1 ภาวะผนา

เปนทยอมรบกนโดยทวไปวา ผนา คอ บคคลทเปนกลไกสาคญอยางยงในการทจะนาพาองคการไปสความสาเรจหรอลมเหลวได ประสทธภาพและประสทธผลของการบรหารโรงเรยน ขนอยกบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนเปนสาคญ (ประทป บนชย และนพนธ กนาวงศ, 2547 : 63-64) เพราะภาวะผนาเปนทงศาสตรและศลป การทเปนศลปนน เนองจากทกษะภาวะผนาเกดจาก การปฏบตงานและเรยนรจากประสบการณ รวมทงการพฒนาของแตละบคคล สวนการเปนศาสตรนน เนองจากมการพฒนาองคความร เพออธบายกระบวนการของภาวะผนาและใชทกษะภาวะผนาอยางไรในการทาใหองคการบรรลเปาหมาย มการสรางความรใหม จากการศกษาวจยความรเหลานชวยใหบคลากรสามารถวเคราะห และเรยนรใหเปนผนาทมประสทธภาพ ทาใหเขาใจความสาคญของ ภาวะผนาในองคการทประสบความสาเรจ ซงเปนเรองทยากแตทาทาย (Daft, 2008 อางถงในสภาว อาวสกลสทธ, 2552) ภาวะผนาเปนปจจยสาคญทชวยเสรมสรางใหผบรหารในฐานะผบงคบบญชา สามารถควบคมใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานเปนไปตามเปาหมาย นโยบาย แผนงานหรอความตองการของหนวยงาน ความสามารถในการเปนผนาของผบรหารจะชวยใหเกดความสาเรจของหนวยงาน (กว วงศพฒ, 2542)

3.1.1 ความหมายของภาวะผนา แบส (Bass,1990 อางถงในกฤษดา ผองพทยา, 2547)ไดสรปรวบรวมความหมาย ของภาวะผนาตามทมผใหไวและไดจาแนกความหมายของภาวะผนาออกเปน 12 กลมดงน 1)ภาวะผนาทเนนกระบวนการของกลม ตามแนวคดนกาหนดตาแหนงของผนาเปนจดศนยกลางของกจกรรมของกลม นยามภาวะผนาตามแนวนจงมกสะทอนผนาเปนจดรวมของความรวมมอจากบคคลตางๆ ในกลมทมความแตกตางกน 2) ภาวะผนาทเนนเกยวกบบคลกภาพและผลของบคลกภาพ นยามของภาวะผนาตามแนวนสวนใหญจะใหความหมายภาวะผนาโดยยดหลกดานคณลกษณะปรงแตง (Personality Attributes) หรอคณสมบตทเปนจดเดนของตวผนาเอง ซงสามารถทาใหผอนเตมใจทจะปฏบตภารกจทไดรบมอบหมายใหบรรลผลสาเรจ 3) ภาวะผนาในฐานะทเปนศลปะทกอใหเกดการยนยอมคลอยตาม เปนกลมของนยามทมองภาวะผนาในแงการหลอหลอมกลมเขากบเจตจานง ความตองการและความปรารถนาของผนา มมมองของการเปนผนาทกอใหเกดการยนยอมตามและเปนการใชอทธพลในลกษณะทศทางเดยวคอ จากผนาถงผตามโดยไมสนใจตอความตองการของผตาม นยามภาวะผนาจงมองผนาเปนผควบคมทางสงคมตอบคคลอน หรอภาวะผนาเปนศลปะทกอใหเกดการยนยอมทผอนยอมปฏบตในสงทผนาตองการ 4) ภาวะผนาในฐานะทเปนการใชอทธพลนยาม กลมนมความหมายทมใชเปนการครอบงา การควบคม หรอการบบบงคบใหตองทาตามแตอยางใด แตมความหมายกวางทเปนการใชความพยายามดวยวาทะการ และกระบวนการสอใหเกดการเหนคลอยตาม หรอเปนกจกรรมดานความสมพนธระหวางบคคลทสามารถกอใหเกดความรวมมอในการไปสเปาหมาย เมอคนเหลานน

38

เหนพองดวยหรอมความตองการเชนนนดวยเชนกน 5) ภาวะผนาทเนนในเรองของการกระทาและพฤตกรรม เปนนยามทมแนวคดเนนพฤตกรรมหรอการกระทาในสวนของผนาทมผลใหเกดพฤตกรรมหรอการกระทาขนในบคคลอน รวมทงการกระทาของผนาในการดาเนนการไปในทศทางเดยวกน นยามเหลานเปนความพยายามทจะหาคาตอบวา “ผนาทาอะไร” 6) ภาวะผนาในฐานะทเปนรปแบบของการจงใจ นยามภาวะผนาตามแนวนสะทอนถงการจงใจผอน ดวยวธการใชเหตใชผลอยางหนกแนนเพอใหเกดการเหนดเหนงามตามตน 7) ภาวะผนาในฐานะความสมพนธของอานาจ เปนการนยามภาวะผนาทมาจากบทบาทการใชอานาจ ภาวะผนาจากแงมมของความสมพนธของอานาจแบบตางๆ ทเกดขนระหวางสมาชกของกลม เชน ความสมพนธของอานาจระหวางบคคลเปนผลทเกดอานาจตางๆ ไดแกอานาจจากการอางอง อานาจจากความเชยวชาญ อานาจจากการใหรางวล อานาจจากการบงคบ อานาจตามกฎหมาย 8) ภาวะผนาในฐานะทเปนเครองมอในการบรรลเปาหมาย ความหมายของภาวะผนาแนวนเชอวา ภาวะผนาเปนแรงขบเคลอนสาคญทชวยในการจงใจ และการประสานงานขององคการเพอใหบรรลตามเปาหมายทกาหนด 9) ภาวะผนาทเปนผลทเกดจากการปฏสมพนธ แนวคดของความหมายภาวะผนาในกลมน ไมเชอวาภาวะผนาเปนเหตทาใหเกดการกระทาของกลม แตภาวะผนาเปนผลทเกดขนจากการปฏสมพนธระหวางสมาชกของกลมมากกวา ภาวะผนากลมนเชอวา ผนาเปนผลทเกดขนจากการปฏสมพนธของบคคลตางๆ ในกลมทเปนหลก 10) ภาวะผนาในฐานะทเปนความแตกตางของบทบาท เปนกลมของนยามทมพนฐานมาจากทฤษฎบทบาท ซงมมมมองทวาสมาชกของระบบทางสงคมจะมบทบาททแตกตางกนตามความจาเปนในการทาใหระบบสงคมน นเจรญกาวหนา ภาวะผนา เปนสวนหนงของระบบสงคมดงกลาวทกาหนดไวอยางชดเจน ในแงความตองการและบทบาททแตกตางกนในระบบสงคม (กลม) สมาชกแตละคนจะมบทบาทหนาทความรบผดชอบงานทตนไดรบมอบหมายเพอใหบรรลเปาหมายของกลม ภาวะผนาในแนวน จงเปนบทบาททเกดขนจากการบรณาการบทบาทของบคคลอน เพอสรางความเจรญกาวหนาแกระบบสงคม 11) ภาวะผนาในฐานะทมงดานโครงสราง ภาวะผนาในแนวนเหนวา เปนกระบวนการในการรเรมและดารงรกษาโครงสรางของบทบาทและรปแบบความสมพนธของบทบาทตาง ๆ ทระบหนาทของภาวะผนา ในการทาใหระบบการตดสนใจตาง ๆ ทเกยวกบการปฏบตงาน เปนไปอยางมประสทธผล ตามโครงสรางการบรหารจดการขององคการ 12) ภาวะผนาในฐานะทเปนการผสมผสานขององคประกอบตางๆ ความหมายของภาวะผนาตามแนวน เกดขนจากการผสมผสานนยามตาง ๆ ของภาวะผนา เกดเปนความหมายภาวะผนาขนใหมทใหความหมายทกวางขวางครอบคลมหลายดานมากขน ตวอยางเชน ภาวะผนาคอ การใชอทธพลทมใชบงคบ ขมข เพอประสานสมาชกใหรวมกนเปนกลมในการปฏบตภารกจใหบรรลตามวตถประสงคของกลมหรอการผสมผสานระหวางอานาจกบบคลกภาพ ซงเปนความหมายของผนาแบบเปลยนแปลงวาเปนผมทกษะเปนศนยกลางการเปลยนแปลงททรงความรทมอานาจและมพลง ผนาเชนนเปนผนาทมความกลาหาญ เอาใจใสตอผอน ยดมนและขบเคลอนดวยคานยมและมความสามารถปฏบตภารกจในสถานการณทขาดความชดเจนและมความซบซอนไดผลด

39

ขณะทยคล (Yukl, 1994 : 47) ใหความหมายภาวะผนาวา หมายถง กระบวนการทมอทธพลตอผตาม วตถประสงคขององคการกจกรรมขององคการแรงจงใจของผตามทจะใหบรรลวตถประสงค การรกษาความ สมพนธและการทางานเปนทม สวน แบส (Bass, 1995 : 39) กลาววา ภาวะผนา หมายถง บคลก ลกษณะของผนาทใชเปนศลปะในการทาใหผอนปฏบตตาม เปนศนยรวมกระบวนการกลม รปแบบการปฏบตจะเปนการจงใจมากกวาการบงคบเพอใหบรรลเปาหมาย และดาฟท (Daft, 1997 : 494) ไดกลาววา ภาวะผนา หมายถง ความสามารถในการใชอทธพลตอบคคลอนเพอใหบรรลผลสาเรจตามเปาหมาย ดงนน ภาวะผนาจงเปนความสมพนธรวมกนทมขนระหวางบคคล เปนพลงเกยวกบการใชอานาจ เปนกจกรรมทใชระหวางบคคลกบบคคลแตกตางไปจากการบรหารงานดวยเอกสารหรอวธการแกไขปญหาตาง ๆ ขณะท คอตเตอร (Kotter, 1999) กลาววา ภาวะผนา หมายถง ความสามารถในการเผชญกบสภาวการณทเปลยนแปลงได โดยมผนาเปนผสรางวสยทศนใหเปนตวกากบทศทางขององคการในอนาคต จากนนจงจดวางคนพรอมทงสอความหมายใหเขาใจวสยทศนและสรางแรงดลใจแกคนเหลานน ใหสามารถเอาชนะอปสรรคเพอไปสวสยทศนดงกลาว ในขณะทนกการศกษาของไทยไดใหความหมายของภาวะผนาไวคลายคลงกน อาท นพนธ กนาวงศ (2541 : 73) กลาววาภาวะผนา หมายถง ปรากฏการณทบคคลหนงทเรยกวา ผนา สามารถทาใหคนอนๆ ปฏบตงานตามทตองการได โดยการปฏบตงานนน ผปฏบตมความเตมใจทจะทาซงอาจเกดจากความเชอถอ ศรทธาหรอพลงอานาจทมอยในตวผนานน ๆ สวนเสรมศกด วศาลาภรณ (2541 : 10) กลาววา ภาวะผนาเปนการใชอทธพลของบคคลหรอของตาแหนงใหผอนยนยอมปฏบตตาม เพอนาไปสความสาเรจขององคการ และรงสรรค ประเสรฐศร (2544 : 31) กลาววา ภาวะผนา หมายถง พฤตกรรมสวนตวของบคคลคนหนงทจะชกนากจกรรมของกลมใหบรรลเปาหมายรวมกน หรอเปนความสมพนธทมอทธพลระหวางผนาและผตาม ซงทาใหเกดการเปลยนแปลงเพอบรรลจดมงหมายรวมกนหรอเปนความสามารถทจะสรางความเชอมน และใหการสนบสนนบคคลเพอบรรลเปาหมายองคการ เชนเดยวกบ ศกดไทย สรกจบวร (2545 : 10) กลาววา ภาวะผนา หมายถง ความสามารถในการบรหารตนเองและครองใจผอนได โดยสามารถใชคนอนใหทาบางอยางตามเปาหมายและแนวทางทวางไวหรอคะเนเองได นอกจากนสเทพ พงศศ รวฒน (2548 : 3) กลาววา ภาวะผ นา เ ปนกระบวนการทผ นาสรางความชด เจนแกผใตบงคบบญชาใหรบรวา อะไรคอความสาคญ ใหภาพความเปนจรงขององคการแกผอน ชวยใหมองเหนทศทางและจดมงหมายอยางชดเจนภายใตสภาวการณทเปลยนแปลง อยางรวดเรวของโลก จากความหมายดงกลาวสรปไดวา ภาวะผนา หมายถงความ สามารถของบคคลในการใชอทธพลใหบคคลอนปฏบตงานไดตามเปาหมายทตองการ

3.1.2 องคประกอบของภาวะผนา ภาวะผนาประกอบดวย 3 องคประกอบคอ 1) ผตาม ผตามแตละคนตองการรปแบบการนาทแตกตางกน เชน ผทเขาใหมยอมตองการคาแนะนามากกวาผทมประสบการณแลว บคคลทขาดแรงจงใจยอมตองการวธการทแตกตางจากผทมแรงจงใจในการทางาน ผนาตองรจก

40

ผรวมงานเขาใจธรรมชาตของคน เชน ความจาเปน อารมณ และแรงจงใจ 2) ผนาตองเขาใจตนเองสงทตนเองทาได สงทตนเองรและผทจะบอกวาผนาประสบผลสาเรจหรอไมคอผตาม ถาผตามขาดความเชอมนและไววางใจผนา ผตามจะขาดแรงจงใจหรอแรงบนดาลใจ ผนาตองสามารถให ความเชอมนวาเขาเปนผนาทด และ 3) สถานการณตางๆ ตองการภาวะผนาทแตกตางกน การทผนาประสบผลสาเรจในสถานการณหนงไมไดเปนเรองยนยนความสาเรจตลอดไป ผนาตองตดสนวารปแบบ การนาแบบใดเหมาะสมกบสถานการณใด โดยคานงถงลกษณะของงาน คณสมบตของคนในองคการ วฒนธรรมองคการหรอสงแวดลอมในองคการแตละองคการมวฒนธรรมทแตกตางกนไปตาม ประวตการกอตง ผนาในอดต ผนาปจจบน วกฤตการณ ประวตศาสตร และขนาดขององคการ เปนตน ซงปจจยตางๆ ดงกลาวสรางประเพณ แบบแผนและวธการทางาน แบบแผนและวธการทางาน มผลตอการกาหนดพฤตกรรมของบคคลทเปนบรรทดฐานวาแตละคนจะแสดงออกอยางไรในสถานการณตางๆ การใชความรความสามารถในการทางาน บรหารคนเปนศลปะของแตละคนทจะใชความรความสามารถในการสอสาร และโนมนาวผอนใหคลอยตามและรวมมอ (มานต บญประเสรฐ, 2549 : 15)

3.1.3 ลกษณะของภาวะผนา ภาวะผนาของผบรหารเปนปจจยทสาคญอยางยงทมผลกระทบทาใหเจตคต

แรงจงใจและผลการปฏบตงานของบคลากรในแตละองคการแตกตางกน การทผบรหารสามารถชนะใจผใตบงคบบญชา จนทาใหมความผกพนทมเททางานดวยความเตมใจนนเปนผลมาจากผบรหาร มพฤตกรรมทแสดงออกของผนาทเหมาะสม สนใจในตวผใตบงคบบญชา สนใจตอสภาพเงอนไขของงานและเทคโนโลยทเปลยนแปลง และสนใจตอสภาพแวดลอมขององคการทเปนอย ผบรหารสามารถปรบรปแบบการบรหารใหเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณตางๆ และเปนผนาทด ตลอดจนมความพถพถนเอาใจใสตอผ ใตบงคบบญชา ประสทธภาพและความพงพอใจของผใตบงคบบญชากจะเปนไปดวยด พฤตกรรมการบรหารมผลตอความผกพนของครในโรงเรยน ซงการสรางความผกพนของครทมตอโรงเรยนจะชวยเสรมสรางการทางานอยางทมเท รวมมอรวมใจ ชวยปรบปรงแกไขและสรางสรรคผลงานทดใหกบโรงเรยนตอไป (Kanter, 1986 อางถง ในประทม ฤกษกลาง, 2539) ซงรงสรรค ประเสรฐศร (2544 : 11-12) ไดสรปลกษณะสาคญของภาวะผนาไวดงน 1) เปนความสามารถทจะมอทธพลเหนอผอนในดานการกระทาตามทผนาตองการและสามารถจงใจบคคลอนใหกระทากจกรรมทชวยใหบรรลเปาหมายขององคการได 2) เปนกระบวนการความเปนผนาจากการใชอทธพลทจะควบคมและประสานงานกจกรรมของสมาชกกลมใหบรรลเปาหมายขององคการได 3) เปนลกษณะสมพนธทางอานาจอยางหนงของผนาจนไดรบการยอมรบนบถอในพฤตกรรมของเขาจากสมาชกของกลมอน ๆ ทเกยวของ 4) อทธพลในตวผนาทนามาใชใหเขากบสถานการณ โดยการชแนะผานกระบวนการสอสารเพอใหบรรลเปาหมายทตงไว 5) การกระทารวมกนระหวางบคคล โดยมบคคลหนงทาหนาทใหการชนาการกระทาดงกลาวใหบคคลอน ๆ เชอมนใน

41

ผลงานของเขา ซงสามารถพสจนไดจากลกษณะของการแสดงออกในการชแนะตามทเขาไดแนะนาไว 6) ความคดรเรมและการรกษาสภาพของการเชอถอในการปฏบตการรวมกน และ 7) การทบคคลมอทธพลมากและทาใหเกดการยอมรบเกยวกบการบรหารงานประจาในองคการ เปนกระบวนการในการใชอทธพลทมตอการดาเนนการของกลมใหบรรลวตถประสงคขององคการ และมการจงใจใหเกดพฤตกรรมในการทางาน เพอใหบรรลวตถประสงคขององคการตลอดจนใชอทธพลใหกลมธารงไวซงวฒนธรรมของตน

ในการบรหารและจดการศกษาของโรงเรยน ตองมการทางานทมความสมพนธกนระหวางผนาและผตามดวย ผบรหารโรงเรยนจะตองมบทบาทในการเปนผนาการเปลยนแปลงภายใตบรบทแวดลอมทแตกตางกนในแตละโรงเรยน เพราะฉะนนผบรหารโรงเรยนจงจาเปนตองนาความร ประสบการณและความสามารถในการจงใจผใตบงคบบญชาใหเกดการเปลยนแปลงการทางานทแตกตางจากเดม เพอทาใหประสทธผลการทางานสจดมงหมายทตองการ โดยเฉพาะผบรหารโรงเรยนทมภาวะผนาทางการศกษาควรมความสามารถดงน คอ1) สามารถวเคราะหจดแขงจดออนของโรงเรยนและสรางความไววางใจแกผรวมงาน ผปกครอง นกเรยนไดวาจะมการเปลยนแปลงทดขนและมแนวโนมทจะประสบความสาเรจ 2) เขาใจความแตกตางของบคคลตางๆ ในโรงเรยน รจกการทาใหชมชนเขามามสวนรวมในการจดการศกษา 3) มวสยทศนทยาวไกลรจกวธการในการพฒนาโรงเรยน 4) รจกวธการสรางบรรยากาศทดใหเกดขนในโรงเรยน 5) มทกษะในการบรหารคนกลา ตดสนใจในสถานการณทมความยงยาก 6) มความตงใจและสามารถจดการเรองตางๆไดอยางเปนระบบทาใหเกดการเปลยนแปลงในทางทด 7) เหนความสาคญของการเปลยนแปลง ปรบปรงระบบการทางานในโรงเรยนและการเรยนการสอน 8) สนบสนนผรวมงานใหเกดความเชยวชาญจนสามารถทางานไดผลดขน 9)สามารถสรางแรงจงใจสรางความกระตอรอรนใหกบทมงาน 10) มการมอบหมายงานและกระจายอานาจการทางานเพอใหบคลากรไดใชภาวะผนา 11) มความสามารถในการประสานงานใหเปนไปตามจดมงหมาย และ12) มความสามารถในการควบคมงานใหดาเนนไปอยางไดผลทาใหโรงเรยนเปนสถานทนารนรมย (James and Connolly, 2000 อางถงในจามจร จาเมอง, 2548)

3.1.4 ความสาคญของภาวะผนา ภาวะผนาเปนปจจยหนงทสาคญอยางยงตอการบรหารงาน เพราะผนาอาศย

ภาวะผนาทตนเองสรางขนเปนพลงอานาจหรออทธพลในตนเองผลกดนหรอชกนาใหบคคล ในองคการ ใหรวมพลงรวมกนดาเนนงานจนบรรลเปาหมายทมประสทธภาพและประสทธผลสง ผนาจงเปนศนยกลางของการรวมพลงในองคการ ความสามารถของผนาและคณลกษณะของผนามความสมพนธกบประสทธผลขององคการ ผบรหารโรงเรยนจาเปนตองใชภาวะผนาเพอนาโรงเรยนสความสาเรจตามเปาหมายทกาหนดไว แคมเบล คอบลลและแรมซอรเยอร (Cambell, Corbally and

42

Ransawyer, 1967 : 176-178) ไดศกษาพบวา ภาวะผนามความสาคญดงน 1) ภาวะผนาเปนเครองกาหนดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลซงไดแก การเปลยนเปาหมายการรบร ความเขาใจ คานยม แรงจงใจและสมพนธภาพของบคคล 2) ผนาเปนผกระตนใหเกดกจกรรมตางๆขององคการขน ดงนน ภาวะผนา จงเปนปฏสมพนธทกอใหเกดการเปลยนแปลงระดบบคคลและสวนรวม 3) คณภาพของความสมพนธในกลม จะตองเปนไปในดานการรเรมสรางสรรค การตดตอสอสาร ความเหนอกเหนใจและการสรางขวญกาลงใจตอกน 4) ความเปนผนาไมไดคานงถงสถานภาพหรอตาแหนง 5) บคคลทกระดบในองคการมสมรรถนะในการเปนผนาและสามารถแสดงพฤตกรรมผนาไดตามสถานการณ 6) ความคดของผนายอมเปนอทธพลตอพฤตกรรมผนา และพฤตกรรมผ นาไมมความสมพนธกบระดบในการแสดงออกของบคคล 7) ความเปนผนาขนอยกบสถานการณ บคคลทเปนผนาในกลมหนงอาจไมเปนผนาในกลมหนงกได 8) บคคลทแสดงพฤตกรรมผนาในหลายสถานการณและคนอนยอมรบยอมกลายเปนผนาในทสด 9) การเปลยนแปลงขององคการหรอสถาบนขนอยกบผลรวมของการเปลยนแปลงของสมาชกของแตละคน ความเปนผนามความจาเปนในกระบวนการ ตาง ๆ เชน การจดองคการ การจดโปรแกรม การสรางความสมพนธในองคการ 10) ผนาจะตองเรยงลาดบเหตการณสาคญกอนหลงไดถกตอง และมความสาคญกวาการวนจฉยสงการในงานประจาขององคการ 11) ความเปนผนาจะเปนตวเรงปฏกรยาของกลมและมอทธพลตอกลม 12) ประสทธผลของการเปนผนาวดไดโดยผลผลตขององคการหรอการบรรลวตถประสงคขององคการและการเปนอนหนงอนเดยวกนของกลม

เฮยส (Heyes, 1996 : 381-383) ไดสมภาษณผบรหารโรงเรยนขนาดเลกในประเทศองกฤษ พบวา ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกจะสงเสรมสนบสนนใหโอกาส ใหคาแนะนาดานการสอน เปนผทาใหวสยทศนบรรลความสาเรจ และพยายามสรางเครองหมายความสาเรจ อยางไรกตาม ในความเปนจรงน นมความกดดนในการทางานใหเกดความพงพอใจในการปฏบตงานอยเสมอ ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกยอมรบวาเปนไปไดยากทจะรกษามาตรฐานในการปฏบตงานทกอยางใหอยในระดบสง แมจะมความเชอกนโดยทวไปวาผบรหารโรงเรยนขนาดเลกจะสามารถสงเสรมสนบสนนได แตผบรหารโรงเรยนขนาดเลกกยอมรบวา บางครงกไมสามารถทาไดครอบคลมตาม ทตองการทกอยาง และ HMI (1999 : 16) สรปใหเหนวา ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกเปนสงสาคญสงสดทจะทาใหโรงเรยนประสบความสาเรจ เพราะจะเปนผมอทธพลมากกวาปกตในการแนะนาเกยวกบคณภาพการสอน และมาตรฐานตาง ๆ ของโรงเรยน

ดงนนจงอาจกลาวไดวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสาคญอยางยง ตอความสาเรจและความเจรญกาวหนาของโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนจงตองมความรความสามารถและมทกษะในการบรหารจดการโรงเรยนและมความสามารถในการพฒนาภาวะผนา ใหเปนทยอมรบของบคคลทวไป ดงทธระ รญเจรญ (2550 : 19-21) กลาวถงบทบาทของผบรหารโรงเรยนทมการ

43

บรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานประกอบดวยเกณฑดงตอไปน 1) การเปนผนาทางวชาการ ผบรหารโรงเรยนควรปฏบตตนเปนแบบอยางของผนาการเปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงผนาทางวชาการ ใหความสาคญตอการสงเสรมและสนบสนนการเปลยนแปลงรปแบบการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนสาคญ และมการวางแผน นโยบายและยทธศาสตรเพอการปฏรปการเรยนรของโรงเรยนอยางชดเจนและสะดวกตอการนาไปปฏบต ใหคาปรกษาแนะนา และสรางพลงความรวมมอของทกฝาย ทเกยวของ เพอปฏรปการเรยนรซงจะนาไปสการปฏรปการศกษา 2) การบรหารแบบมสวนรวม ผบรหารโรงเรยนมการบรหารงานอยางอสระเพอใหเกดการคลองตวในการบรหารและการบรหารงานในรปแบบคณะกรรมการสถานศกษา โดยเนนการมสวนรวมทงครและบคลากรภายในโรงเรยน บคคล และหนวยงานภายนอกโรงเรยน ทงหนวยงานของภาครฐและเอกชน 3) การเปนผอานวยความสะดวก ผบรหารโรงเรยนเปนผอานวยความสะดวกใหแกบคลากรในโรงเรยน และผทเกยวของทางวชาการ อาท การจดสอตาง ๆ ตลอดจนการใหบรการและการจดสภาพแวดลอมแหงการเรยนร ทผเรยนสามารถแสวงหาความรดวยตนเอง และจดบรรยากาศของโรงเรยนใหอบอน เพอใหผเรยนมความรก ทจะเรยนรและรจกแสวงหาความร 4) การประสานความสมพนธ ผบรหารโรงเรยนมการประสานงานและสรางความสมพนธกบทกฝายทเกยวของทงในโรงเรยนและนอกโรงเรยน เพอสรางเครอขายผสนบสนนทรพยากรตางๆไดแก งบประมาณ บคคล ทรพยากรดานการเรยนการสอน และกจกรรมตางๆ 5) การสงเสรมการพฒนาครและบคลากร ผบรหารโรงเรยนมการพฒนาครและบคลากรในโรงเรยนอยางตอเนอง โดยการสงเสรมใหครเขารบการฝกอบรม รวมประชมสมมนาและทศนศกษา เพอเพมพนความรและประสบการณใหทนตอสถานการณความเจรญกาวหนาและความเปลยนแปลงของโลก เพอสามารถนามาประยกต และปรบปรงการจดการเรยนการสอนไดดขน 6) การสรางแรงจงใจ ผบรหารโรงเรยนเปนผมเจตคตในเชงบวกกบผรวมงาน มความยดหยนในการทางาน สรางความเชอมนและเขาใจในความตองการของฝายตาง ๆ ใหความสาคญในความพยายามของทมงานและสรางแรงจงใจในการทางานดวยวธการตาง ๆ 7) การประเมนผล ผบรหารโรงเรยนจาเปน ตองจดใหมการประเมนผล โดยสงเสรมการประกนคณภาพภายในเพอรองรบการประเมนภายนอก มการนาผลการประเมนผเรยนมาใชกาหนดนโยบายของโรงเรยน เพอใหเปนกระบวนการดาเนนงานอยางเปนระบบและครบวงจร 8) การสงเสรมสนบสนนการวจยและพฒนา ผบรหารโรงเรยนใหความสาคญกบการวจยและพฒนา โดยสงเสรมและสนบสนนการวจยและพฒนา เพอสรางระบบการเรยนรของครและทมงาน รวมท งผบรหารอาจเขามามสวนรวมในการทาวจย 9) การเผยแพรประชาสมพนธ ผบรหารโรงเรยนควรใหความสาคญกบงานดานการเผยแพรขอมลขาวสารของโรงเรยนใหชมชนและสาธารณชนทราบ โดยวธการทหลากหลาย เพอสรางความเขาใจซงกนและกนและสรางการมสวนรวมเพมมากขน และ 10) การสงเสรมเทคโนโลย ผบรหารโรงเรยนเปนผสงเสรมการใชเทคโนโลย เพอใหทนตอความเจรญกาวหนาทงในและตางประเทศใหสอดคลองกบยคสงคมแหงการเรยนร

44

3.1.5 รปแบบของภาวะผนา แบสและอโวลโอ (Bass and Avolio, 1990 อางถงใน กฤษดา ผองพทยา, 2547 :

92-94) ไดแบงพฤตกรรมของผนาแบบออกเปน 3 รปแบบ ดงน

3.1.5.1 ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง(Transformational Leadership) ม 4 องคประกอบ ไดแก 1) ความเสนหา (Charisma หรอ Idealized Influence) เปนพฤตกรรมของผนาแบบเปลยนแปลง แสดงออกดวยแบบตวอยางบทบาททเขมแขงใหผตามมองเหน เมอผตามรบรพฤตกรรมดงกลาวของผนากจะเกดการลอกเลยนแบบพฤตกรรมเกดขน ซงปกตผนาแบบเปลยนแปลงจะมการประพฤตปฏบตทมมาตรฐานทางศลธรรมและจรยธรรมสง จนเกดการยอมรบวาเปนสงทถกตองดงาม ดงนนจงไดรบการนบถออยางลกซงจากผตาม พรอมทงไดรบความไววางใจอยางสงอกดวย ผนาจงสามารถทาหนาทกาหนดวสยทศน และสรางความเขาใจตอเปาหมายของพนธกจแกผตาม โดยสาระแลวองคประกอบดานความเสนหาบงบอกถงความสามารถพเศษของบคคลซงจะสงผลใหผอนเตมใจทจะปฏบตตามวสยทศนทบคคลนนกาหนดไว 2) การสรางแรงดลใจ (Inspirational Motivation) เปนพฤตกรรมของผนาแบบเปลยนแปลงทแสดงออกดวยการสอสาร ใหผตามทราบถงความคาดหวงทสงของผนาทมตอผตาม ดวยการสรางแรงดลใจโดยจงใจใหยดมนและรวมสานฝนตอวสยทศนขององคการ ในทางปฏบตผนามกจะใชสญลกษณและการปลกเราทางอารมณใหกลมทางานรวมกน เพอไปสเปาหมายแทนการทาเพอประโยชนเฉพาะตน ผนาแบบเปลยนแปลงจงถอไดวาเปนผสงเสรมน าใจแหงการทางานเปนทม ผนาจะพยายามจงใจผตามใหทางานบรรลเกนเปาหมายทกาหนดไว โดยสรางจตสานกของผตามใหเหนความสาคญวาเปาหมายและผลงานนนจาเปนตองมการปรบปรงเปลยนแปลงตลอดเวลา จงจะทาใหองคการเจรญกาวหนาประสบความสาเรจได 3) การกระตนการใชปญญา (Intellectual Stimulation) เปนพฤตกรรมของผนาแบบเปลยนแปลงทแสดงออกดวยการกระตนใหเกดการรเรมสรางสรรคสงใหมๆโดยใชวธการฝกคดทวนกระแสความเชอและคานยมเดมของตนหรอผนาหรอขององคการ ผนาแบบเปลยนแปลงจะสรางความรสกทาทายใหเกดขนแกผตาม และจะใหการสนบสนนหากผตามตองการทดลองวธการใหมๆ ของตน หรอตองการรเรมสรางสรรคใหมทเกยวกบงานขององคการ สงเสรมใหผตามแสวงหาทางออกและวธการแกปญหาตาง ๆ ดวยตนเอง และ 4) การมงความสมพนธเปนรายคน (Individualized Consideration) เปนพฤตกรรรมของผนาแบบเปลยนแปลง ทมงเนนความสาคญในการสงเสรมบรรยากาศของการทางานทด ดวยการใสใจรบรและพยายามตอบสนองตอความตองการเปนรายบคคลของผตาม ผนาจะแสดงบทบาทเปนครทปรกษาใหคาแนะนาในการชวยเหลอผตามใหพฒนาระดบความตองการของตนสระดบสงขน เชน สระดบการนบถอตนเอง (Self-Esteem)โดยผนาใชวธการกระจายอานาจการตดสนใจแกผตาม เพอเพมการเรยนรและความกลา รวมทงความมนใจแกผตาม

45

3.1.5.2. ภาวะผนาแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) ม 3 องคประกอบ ไดแก 1) การใหรางวลตามสถานการณ (Contingent Reward) เปนพฤตกรรมของผนาแบบแลกเปลยนดวยกระบวนการแลกเปลยนระหวางผนากบผตาม โดยถาหากผตามใชความพยายามเพมมากขนกจะไดรบรางวลเปนสงแลกเปลยนตอบแทน ผนาแบบนจะทาเงอนไขขอตกลงวา หากผตามทาสาเรจตามทตนตองการแลวจะไดอะไรตอบแทนบางตามเกณฑทตกลงกนไว 2) การบรหารงานแบบวางเฉยเชงรก (Active Management by Exception) เปนพฤตกรรมของผนาแบบแลกเปลยนทใชวธการทางานแบบเดมและปลอยใหเปนไปตามสถานภาพเดมตราบเทาทวธการทางานแบบเกายงใชไดผล แตจะเขาไปแทรกแซงกตอเมอมสงผดพลาดเกดขนหรอทางานไดต ากวามาตรฐาน โดยผนาทบรหารงานแบบวางเฉยเชงรกจะแสดงออกทางพฤตกรรมเขาไปกากบตรวจสอบลกนองอยางใกลชดวา ไดทาผดหรอฝาฝนระเบยบกฎเกณฑทกาหนดหรอไม หากตรวจสอบพบผนากจะใชมาตรการเขาแกไขโดยทนท พฤตกรรมของผนาจงมลกษณะของการเสรมแรงเชงลบ (Negative Reinforcement) แกผตามและ 3) การบรหารแบบวางเฉยเชงรบ(Passive Management by Exception) เปนพฤตกรรมของผนาแบบแลกเปลยนทคลายกบแบบเชงรก กลาวคอ จะใชวธการทางานแบบเดมและพยายามรกษาสถานภาพเดมตราบเทาทวธการทางานแบบเกายงใชไดผล แตจะเขาไปแทรกแซงกตอเมอมสงผดพลาดเกดขนหรอการทางานไดต ากวามาตรฐาน โดยผนาแบบวางเฉยเชงรบมลกษณะคลายคอยจบผด เมอพบกจะใชวธการตาหน ลงโทษโดยไมมการบอกกลาวใหทราบลวงหนา เพอใหมโอกาสไดปรบปรงแกไขหรอปองกนกอน พฤตกรรมของผนาบรหารแบบวางเฉยเชงรบจงมผลรายแรงตอแรงจงใจของผตาม ยงกวาแบบเชงรก

3.1.5.3 ภาวะผนาแบบตามสบาย (Laissez-Faire Leadership) เปนผนาทหลกเลยงการแทรกแซง หรอรบผดชอบการปฏบตงาน ภาวะผนาแบบตามสบาย เปนลกษณะของความเชอทวา “ใหทกคนทาในสงของตนเอง” ไมมทศนะภาพเกยวกบภารกจขององคการและความชดเจนของเปาหมาย วตถประสงค การสอสารใหสมาชกขององคการไดเขาใจ การวางแผนมนอยมากหรอไมมเลย ยงไมมความชดเจนในวธการปฏบตเกยวกบการตดสนใจ การนเทศและการใหขอมลปอนกลบมนอยมาก เปนลกษณะของการบรหารทวกฤต และเนองจากผนาไมใชอานาจเปนผลใหเกดการแขงขนระหวางผตามทจะแสดงอานาจและภาวะผนาโดยใชอานาจอางอง (Referent Power) สภาพการณเชนนมแนวโนมทาใหสมาชกขององคการเกดความขดแยงระหวางพวกทแขงขนกน ทาใหขาดความรวมมอทจะกาหนดทศทางการพฒนากจกรรมตามภารกจ และมแนวโนมทสมาชกขององคการ จะมแตความรสกทสบสน ความเปนหนวยเดยวกนมนอยและขาดขวญกาลงใจ

อโวลโอ วลดแมนและไอสสไตน และแฮรรส (Avolio, Waldman and Einstein, 1988 ; Harris, 1989 citing Bass, 1985) ไดสรปความแตกตางระหวางภาวะผนาแบบเปลยนแปลงกบ

46

ภาวะผนาแบบแลกเปลยนไวดงนคอ ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง (Transformational Leadership) มลกษณะดงน 1) พยายามชใหเหนความสาคญ และคณคาของผลลพธทตองการและวธทจะบรรลผลตอจากนนกสรางความมนใจใหเกดกบสมาชก 2) พยายามยกระดบความตองการทางกาย ความมนคงปลอดภยสระดบขนทสงกวาคอ ความตองการความสาเรจและแรงจงใจทเพมขน เพอใหเกดความ มมานะพยายามมากขน 3) โนมนาวจตใจผใตบงคบบญชาแตละคน โดยเปลยนแปลงความสนใจทางานเพอตนเองไปเปนเหนแกทมงานองคการหรอพยายามชกจง ใหเกดความคาดหวงทสงและผลงานทดกวา และ 4) พยายามพฒนาผใตบงคบบญชาใหกาวส ความเปนผนาโดยการพฒนาความสามารถของผใตบงคบบญชาในการแกปญหาตนเองและรวมทงของผอน สวนภาวะผนาแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) มลกษณะดงน 1) พจารณาวาผใตบงคบบญชาตองปฏบตอยางไรเพอทจะทาใหบรรลผลแลวชแจงบทบาททตองการแกเขา เพอใหเกดความมนใจในการทางาน 2) พจารณาความตองการความปรารถนาของผใตบงคบบญชา เพอทจะไดตอบสนองและจะทาใหผใตบงคบบญชามความพยายามทจะทางานใหไดผลสมฤทธ และ 3) มการฝกอบรมผตามและใหแรงเสรมทางบวก เพอทจะสนบสนนผลการปฏบตงาน เชน การเลอนขนเงนเดอนหรอมอบหมายงาน ทตองการ

จามจร จาเมอง(2548)ไดสรปภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน ไว 6 ดาน คอ 1) ภาวะผนาดานคณะกรรมการบรหารโรงเรยน หมายถง ความสามารถในการกาหนดนโยบายของคณะกรรมการบรหารโรงเรยนทสมดลกนระหวาง ความตองการของคณะกรรมการบรหารโรงเรยน และความตองการของคณะครและบคลากรผปฏบตงานในโรงเรยนครอบคลมพนธกจ ปรชญา เงอนไขการปฏบตงาน คานยมและความเชอทสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายของโรงเรยนทคณะกรรมการบรหารโรงเรยนกาหนดไว 2) ภาวะผนาทางดานการจดการศกษา หมายถง บทบาทในการพฒนา ปรบปรง สรรหาโปรแกรมการศกษา หลกสตรเฉพาะทาง จดประสงคในการสอน เนอหาและสวนประกอบของรายวชาตางๆวธการ รปแบบ กระบวนการและลลาในการสอน การจดบรรยากาศการเรยนรในชนเรยนของคร นกเรยน และการประเมนโครงการตางๆ 3) ภาวะผนาทางดานการศกษา หมายถง ความสามารถในการปฏบตงานเปนกรณเฉพาะกบครและคณะครในการทาขอตกลงเกยวกบการกาหนดเปาหมายของโรงเรยนททกฝายมสวนรวม และความสามารถในการเพมประสทธผลในการปฏบตงานใหบรรลเปาหมายโรงเรยน ซงเกยวของกบการพฒนาทมงานและคลนกการนเทศงานตางๆ 4) ภาวะผนาทางดานผนาขององคการ บทบาทนเปนบทบาททสาคญทสามารถนาโรงเรยนใหสามารถดาเนนการตามระบบราชการไดอยางราบรน โดยการจดรปแบบโครงสราง กาหนดวตถประสงค และแบบแผนการปฏบตงานของโรงเรยน 5) ภาวะผนาทางดานการบรหารจดการ หมายถง ความสามารถในการจดระบบการจดการทรพยากรไดอยางเหมาะสม ดวยวธการลดทรพยากรและเวลาทใชในการปฏบตงานของครใหนอยลง ในขณะทผลผลตและผลลพธเพมขน และ 6) ภาวะผนาทางดานการจดการ

47

ทมงาน หมายถง ความสามารถในการสงเสรมสนบสนนและพฒนาคณะครในการทางานรวมกนเปนทม รวมถงการทางานรวมกนระหวางคณะครกบคณะกรรมการบรหารโรงเรยน

สาหรบการวจยครงนผวจยใชแนวคดทฤษฏภาวะผนาของแบสและ อโวลโอ (Bass and Avolio, 1990) ทไดเสนอรปแบบภาวะผนาไว 2 ลกษณะประกอบดวย 1) ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง และ 2) ภาวะผนาแบบแลกเปลยน ซงไดมผนาแนวคดทฤษฏภาวะผนาดงกลาวไปใชศกษาในโรงเรยน อาท ชนนดา โชตแดง (2550) ทศกษาภาวะผนาของผบรหารสถานศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาราชบร พบวา ผบรหารสถานศกษามภาวะผนาแบบเปลยนแปลงและภาวะผนาแบบแลกเปลยนอยในระดบสง สอดคลองกบ จระวฒ ศรสรอย (2551) ศกษาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 2 พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนอยในระดบมาก

3.1.7 ความสมพนธระหวางภาวะผนาและประสทธผลองคการ ไดมผทาการวจยเกยวกบภาวะผนาในตางประเทศไวหลายทานอาท เคนดรค

(Kendrick, 1988 : 1330) ศกษาลกษณะภาวะผนาทมผลตอการพฒนาโรงเรยนระดบมธยมศกษา ในเมองใหมประสทธผล โดยวจยเชงคณภาพ พบวา ครใหญใชภาวะผนาแบบแลกเปลยนในระยะ เรมแรกและตอมาไดใชภาวะผนาแบบเปลยนแปลงในการดาเนนงานจนสามารถปรบปรงโรงเรยนใหเกดประสทธผล สอดคลองกบบราวน (Brown, 2000 : 6403) ศกษาประสทธผลขององคการในองคการทใหบรการแกประชาชนโดยไมแสวงหาผลกาไร โดยศกษาประสทธผล ขององคการใน 4 มต คอ ผลผลต การรบรเกยวกบองคการ การไดมาซงงบประมาณและภาวะผนาของผบรหาร พบวา มความสมพนธในทางบวกระหวางการปฏบตงานของคณะผบรหารกบประสทธผลขององคการในสามมต ยกเวนมตการรบรเกยวกบองคการ สวนยงสและคง (Youngs and King, 2002) ศกษาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนทสงผลตอการพฒนาโรงเรยน พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนทมประสทธผลสามารถทาใหโรงเรยนพฒนาเพมขนไดจรง ทาใหครเกดการเรยนรอยางสรางสรรค ครสามารถนาความรจากภายนอกโรงเรยนนามาประยกตใชในโรงเรยนได สาหรบผบรหารทมประสทธผลจะตองมความสามารถในการจดหลกสตรใหม จดหาสอการเรยนการสอนและมการจดการทดในโรงเรยน ในสวนของไทย วนชย นพรตน (2540) ศกษาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนทสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ในเขตการศกษา 12 พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สอดคลองกบภรมย โชตแดง (2543) ศกษาปจจยการบรหารทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต เขตการศกษา 5 พบวา ภาวะผนาเปนปจจยหนงทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สอดคลองกบวาสนา ไชยพรรณ (2546) ศกษาปจจยทสมพนธกบประสทธผลในการจด

48

การศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดศรสะเกษพบวา ปจจยดานภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารมความสมพนธกบประสทธผลในการจดการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สอดคลองกบ พนธเทพ ใจคา (2546) ศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 พบวา พฤตกรรมภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยน โดยภาพรวมและรายดาน สอดคลองกบปาลกา นธประเสรฐกล (2547) ศกษาปจจยดานภาวะผนาทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในเขตพฒนาพนทชายฝงตะวนออก พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนในระดบสง สอดคลองกบสรชย ชวยเกด (2547) ศกษาวฒนธรรมโรงเรยนทเกยวของกบประสทธผลของโรงเรยนภายใตการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงมความสมพนธทางบวกระดบกลางกบประสทธผลของโรงเรยน สอดคลองกบประยงค ชรกษ (2548) ทศกษาพฤตกรรมการบรหารของผบรหารโรงเรยนทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยน พบวา ภาวะผนาของผบรหารกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษาเขตภาคตะวนออก มความสมพนธกนทางบวก สอดคลองกบปรชา ทศนละไม (2548) ศกษาความสมพนธระหวางแบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนและประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชยภม เขต 1-3 พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยน โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบปานกลาง สวนภาวะผนาแบบแลกเปลยนของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนอยในระดบตา สอดคลองกบ พกตรสร สรบณยภค (2548) ศกษาคณภาพภาวะผนาทสมพนธกบประสทธผลของสถานศกษาสงกดเทศบาลจงหวดนนทบร พบวา คณภาพภาวะผนากบประสทธผลของสถานศกษามความสมพนธกนทกดาน สอดคลองกบขวญใจ ศรทาพกตร (2548) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบเปลยนแปลงกบประสทธผลในการบรหารของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาระยอง เขต 2 พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา สอดคลองกบวรตน มะโนวฒนา (2548) ทศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารกบประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาราชบร พบวา ภาวะผ นาของผบรหารมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยน สอดคลองกบวจลน โกษาแสง (2549) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบประสทธผลโรงเรยน สานกงานเขตพนทการศกษานครพนม เขต 2 พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา โดยรวมและรายดาน สวนภาวะผนาแบบแลกเปลยนของผบรหารโรงเรยนโดยรวมไมมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สอดคลองกบอาภา ปยารมย (2549) ศกษาภาวะผนากบประสทธผลของสถานศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ใน

49

ภาคตะวนออก พบวา ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษามความสมพนธกบประสทธผลของสถานศกษาอยในระดบสง สอดคลองกบ บษรากาญจน เปดทอง (2549) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบเปลยนแปลงกบประสทธผลของสถานศกษาในอาเภอคลองหาด สานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1 พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงมความสมพนธกบประสทธผลของสถานศกษา สอดคลองกบปลญ ปฏพมพาคม (2550) ศกษารปแบบภาวะผนาของผบรหารและประสทธผลของสถานศกษาเอกชนระดบการศกษาขนพนฐาน พบวา ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษามความสมพนธกบประสทธผลของสถานศกษาเอกชนระดบการศกษาขนพนฐาน สอดคลองกบอษา ยงยงเมธ (2550) ศกษาภาวะผนาทสงผลตอประสทธผลในการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาตาก เขต 2 พบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานใชภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงกวาภาวะผนาแบบแลกเปลยน และภาวะผนามความสมพนธกบประสทธผลในการบรหารสถานศกษา ขนพนฐานโดยรวมในระดบสง สอดคลองกบจระวฒ ศรสรอย (2551) ศกษาภาวะผนาของ ผบรหารกบประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 2 พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมความสมพนธกบประสทธผลโรงเรยน สอดคลองกบอลสรยา กรรณสตร(2552) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารสถานศกษากบประสทธผลการบรหารงานสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาประจวบครขนธ เขต 1 พบวา ภาวะผนาของผบรหารสถานศกษามความสมพนธกบประสทธผลการบรหารงานสถานศกษาขนพนฐาน สอดคลองกบงามตา ธานวรรณ (2553) ศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษายโสธร พบวา ปจจยดานภาวะผนากบประสทธผลโรงเรยน มความสมพนธกนทางบวกในระดบปานกลาง

3.1.8 ความสมพนธระหวางภาวะผนาและวฒนธรรมองคการ แมกโดเนยลและสตมป (McDoniel and Stumpf, 1993 : 236-241) ไดศกษาความ สมพนธระหวางวฒนธรรมองคการและภาวะผนา โดยศกษาพฤตกรรมภาวะผนาของหวหนาผปวย ตามแนวคดของ Bass และวฒนธรรมองคการตามแนวคดของ Cooke and Lafferty (1989) พบวา พฤตกรรมภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของหวหนาหอผปวยมความสมพนธทางบวกกบวฒนธรรมองคการลกษณะสรางสรรค พฤตกรรมภาวะผ นาแบบเปลยนแปลงของหวหนาหอผ ปวย มความสมพนธทางลบกบวฒนธรรมองคการลกษณะตงรบ-เฉอยชา พฤตกรรมภาวะผนาเชงเปาหมายของหวหนาหอผปวยไมมความสมพนธกบวฒนธรรมองคการลกษณะตงรบ-เฉอยชา พฤตกรรมภาวะผนาเชงเปาหมายของหวหนาหอผปวยไมมความสมพนธกบวฒนธรรมองคการลกษณะตงรบ-กาวราว ขณะทแมกคาบ (McCabe, 2001) ศกษาวฒนธรรมโรงเรยน พบวา ผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอการกาหนดรปแบบวฒนธรรมโรงเรยนและประสบการณทางานในโรงเรยนของคร ความรวมมอ การตดสนใจแบบมสวนรวมและความพยายามดนรนของคร นอกจากนผบรหารยงถอเปนพลงทสาคญในการกาหนดวฒนธรรมโรงเรยน การพฒนาวชาชพคร สงผลตอประสบการณทางานของครในฐานะท

50

ทางานสมพนธกนภายในกลม ระหวางครกบผบรหาร และความรสกเหนคณคาและเชอถอไววางใจในผบรหารของครขนอยกบการวางแผนพฒนาวชาชพ วฒนธรรมกบ การพฒนาวชาชพครจงมความเกยวพนกนอยางมากตอความสาเรจของบคคล สวนมลเลอร (Miller, 2002 : 437) ศกษาภาวะผนาและวฒนธรรมองคการของวทยาลยชมชนจอหนสตน ในมลรฐแคโรไลนา ตามแนวคดของชายน (Schien, 1992) เกยวกบวฒนธรรมโรงเรยนประถมศกษาและมธยมศกษาทฝงตรงกบกลไกขององคการ และเนนทความรบผดชอบในการเปนผนาของผบรหารโรงเรยนทจะสรางสรรค ธารงรกษาและกาหนดรปแบบของวฒนธรรมองคการ พบวา ภาวะผนาขนอยกบวฒนธรรมการจดการองคการ โดยความเขาใจการกาหนดรปแบบการสรางแรงจงใจตามขอบเขตของสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกตามทตองการ และตองอาศยความรวมมอ โอกาสตาง ๆ กระบวนการสอสารแบบเปด เนนทความสนใจของแตละบคคลและรายละเอยดความมงหวงของเพอนรวมงาน เพอการจดการเปลยนแปลงวฒนธรรมขององคการ ขณะทพมพภกด ปลองอดม (2544) ศกษาพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนและวฒนธรรมองคการของโรงเรยนโสตศกษา พบวา พฤตกรรมผนาของผบรหารกบวฒนธรรมองคการของโรงเรยนโสตศกษา จาแนกตามประสบการณของผบรหารและสถานทตงมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถต โดยพฤตกรรมแบบมงงานมอทธพลตอวฒนธรรมองคการของโรงเรยนดานความมงประสงคขององคการ รอยละ 73.70 และดานมงสมพนธมอทธพลตอวฒนธรรมองคการของโรงเรยนดานการมอบอานาจ รอยละ 75.43 และอรวรรณ รศม (2547) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบภาวะผนาของผบรหารระดบกลางชาวไทยในบรษท ขามชาตสาธารณรฐเกาหล ซงตงอยในภาคตะวนออกของประเทศไทย พบวา ภาวะผนาแบบผควบคมกฎมความสมพนธกบวฒนธรรมองคการในดานคานยมการจางงาน และคานยมการทางานหนก ตามลาดบ ภาวะผนา แบบผคมงานมความสมพนธกบคานยมการนบถอผอาวโส และคานยมความรสกเปนเจาขององคการ ตามลาดบ และ ภาวะผนาแบบผยอมความมความสมพนธกบคานยมการยกยองเพศชาย

3.1.9 ความสมพนธระหวางภาวะผนาและความผกพนตอองคการ จากการศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาและความผกพนตอองคการ

ทมผศกษาในตางประเทศ อาท มอททาซ (Mottaz, 1987) ไดศกษาความผกพนตอองคการพบวา การสนบสนนและชวยเหลอจากผบงคบบญชาเปนตวแปรทมอทธพลในทางบวกตอความผกพนตอองคการ สอดคลองกบเชง (Cheng, 1989 : 141) ไดศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการและภาวะผนา โดยศกษาจากกลมตวอยางครโรงเรยนมธยมศกษาในฮองกง พบวา ภาวะผนาสงผลตอความผกพนตอองคการของคร สอดคลองกบแมททวและซาเจค (Mathieu and Zajac, 1990 : 171-194) ศกษาความผกพนตอองคการของคร พบวา ปจจยทสงผลตอความผกพนตอองคการทสาคญไดแก การรบรวาตนเองมความสาคญ การไดรบการสนบสนนจากองคการ ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงและการรบรความยตธรรม โดยสวนใหญแลวจะมความสมพนธกบความผกพนตอองคการ สอดคลองกบ

51

วลเลยม (William, 1995) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบเปลยนแปลงกบครและนกเรยน ในโรงเรยนของประเทศสงคโปร พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง มความสมพนธตอความผกพนตอองคการและความพงพอใจในการทางานของคร สอดคลองกบ ยเซฟ (Yousef, 2000) ไดศกษาเกยวกบความผกพนตอองคการ พบวา ผบงคบบญชาหรอผทอยเหนอกวาไดใชพฤตกรรมภาวะผนาแบบการใหคาปรกษา และการใหมสวนรวมจะชวยทาใหเกดความผกพนตอองคการและมความพงพอใจ สอดคลองกบกเซลและคนอนๆ (Geijsel and Other, 2003 : 228 – 256) ไดศกษาภาวะผนาแบบเปลยนแปลงทสงผลตอความผกพนของครและความพยายามทจะปฏรปโรงเรยน จากลมตวอยางครผสอนชาวแคนาดาและชาวฮอลนดา พบวา มตตาง ๆ ของภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงผลตอความผกพนและความพยายามเปนพเศษของคร สอดคลองกบโลโกมารซโนและคารโดนา (Logomarsino and Cardona, 2003) ไดศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนา ความผกพนตอองคการและพฤตกรรมความเปนสมาชกในองคการ (Organizational Citizenship Behaviors : OCBs) ใน สถาบนสขภาพอรกวยน (Uruguayan Health Institutions) ในประเทศอรกวย จากกลมตวอยางแพทย จานวน 11 คน พบวา พฤตกรรมภาวะผนาแบบแลกเปลยน ชวยเพมความผกพนตอองคการทมอยอยางตอเนองของเพอนรวมงานได และลดความผกพนดานความกาวหนาของเพอนรวมงานลง ขณะทพฤตกรรมภาวะผนาแบบเปลยนแปลงชวยเพมความผกพนททาให เกดความเจรญกาวหนาของเพอนรวมงาน และความผกพนทางดานบรรทดฐาน (Normative Commitment) ขององคการดวยเชนกน นอกจากนความผกพนตอองคการยงชวยไกลเกลยปรองดองในความสมพนธระหวางภาวะผนากบพฤตกรรมความเปนสมาชกในองคการ สอดคลองกบเชง (Cheng, 2004) ไดศกษาเกยวกบพฤตกรรมภาวะผนากบความผกพนตอองคการในสถานประกอบการขนาดเลกและขนาดกลางของไตหวน พบวา อทธพลทางความคดของการเปนผนามความสมพนธในทางบวกกบความผกพนตอองคการ สอดคลองกบโซเมค (Somech, 2005) ไดศกษาการบรหารจดการโรงเรยนใหมประสทธผล พบวา ภาวะผนาทใหการแนะนาในทางบวกกบความผกพนตอองคการมผลในทางบวกตอผนาและทมงานในโรงเรยนในการปฏบตงาน สอดคลองกบงน สลเกอรและเดเนสสน (Nguni, Sleegers and Denessen, 2006: 145-177) ศกษาภาวะผนาแบบเปลยนแปลงและภาวะผนาแบบแลกเปลยนทมผลกระทบตอความผกพนตอองคการในโรงเรยนระดบประถมศกษา กรณศกษาประเทศแทนซาเนย พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงมผลกระทบอยางมากตอความผกพนตอองคการในโรงเรยน สอดคลองกบรอสสและเกรย (Ross and Gray, 2006) ไดศกษาภาวะผนาแบบเปลยนแปลงกบความผกพนตอองคการของคร พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงผลกระทบตอประสทธภาพของครโดยรวมทงโรงเรยน ประสทธภาพของครโดยลาพงสามารถพยากรณความผกพนของครทมตอความเปนหนสวนของชมชนและ ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงผลกระทบทงโดยตรงและทางออมตอความผกพนของคร ตอพนธกจโรงเรยน และผกพนของครตอชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ (Professional Learning Community: PLC) สอดคลองกบเดลและฟอกซ (Dale and Fox, 2008) ไดศกษารปแบบภาวะผนา

52

กบความผกพนตอองคการ ในกรณการไกลเกลยประนประนอมทสงผลตอการลดความเครยดในภารกจ พบวา รปแบบการไกลเกลยประนประนอมถอเปนเรองสาคญ โดยรปแบบการใชภาวะผนา มผลกระทบตอความผกพนตอองคการ เพราะวา สามารถชวยลดความเครยดในภารกจได ในสวนของไทย กาญจนา ชชง (2543) ศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรหารของผบรหารกบความผกพนตอโรงเรยนของครโรงเรยนมธยมศกษา เขตการศกษา 12 พบวา ภาวะผนาของผบรหาร มความสมพนธกบความผกพนตอองคการของคร สอดคลองกบดวงใจ นลพนธ (2543) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารและความผกพนตอองคการของพนกงาน ศกษากรณบรษทในกลมธรกจสอสารโทรคมนาคม พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง มความสมพนธทางบวกกบความผกพนตอองคการของพนกงาน สอดคลองกบพรพรรณ นวจนทก (2545) ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผนาของหวหนางานกบความผกพนตอองคการของพนกงานบรษทไอทว จากด (มหาชน) พบวา ภาวะผนาแบบแลกเปลยน ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงและภาวะผนาตามสบาย มความสมพนธกบความผกพนตอองคการ สอดคลองกบศรพร นาคสวรรณ (2548) ศกษาการพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชน พบวา ภาวะผนาของผบรหารเปน ตวแปรหนงทมอทธพลทางตรงตอความผกพนตอองคการของคร สอดคลองกบทพวรรณ โอษคลง (2549) ศกษาความสมพนธระหวางพฤตกรรมภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1 พบวา พฤตกรรมภาวะผนาแบบเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา มความสมพนธในทางบวกกบความผกพนตอสถานศกษาของคร

3.2 วฒนธรรมองคการ

วฒนธรรมเปนความเจรญงอกงามทสบทอดกนมาจากอดต เปนสงทตองคงรกษาไวเปนระบบความคดรวมและมลกษณะพฤตกรรมรวมของกลมคนทมชวตอยในสงคม วฒนธรรมองคการจงมอทธพลตอบคคลทกคนในองคการเพราะ ความเชอและคานยมรวมทาใหยกระดบ ความรวมมอและความผกพน ซงพฤตกรรมดงกลาวสงผลตอประสทธผลองคการ วฒนธรรมองคการชวยสรรคสรางบรณาการในองคการ ทาใหเกดกลมทมความเชอคานยม รวมทงปฏสมพนธของสมาชกกบวฒนธรรมองคการและความชดเจนของภารกจ จะทาใหสามารถทานายประสทธผลองคการได รวมทงการมสวนรวมในการตดสนใจ และการตอบรบในทางบวกตอการเปลยนแปลงองคการได แนวคดเกยวกบวฒนธรรมองคการ ไดรบความสนใจอยางยงในปจจบนทงนเพราะวา วฒนธรรมองคการมอทธพลตอองคการโดยมผลกระทบตอพฤตกรรมองคการและการปฏบตงานในองคการ เปนผลกระทบทมรปแบบสมพนธซงกนและกน 3 ทาง คอ 1) ผลกระทบในการกาหนดทศทาง เปนวธการทวฒนธรรมชนาหรอกาหนดวถทางใหองคการดาเนนการ วฒนธรรมมอทธพลตอพฤตกรรม และผลกดนใหสมาชกในองคการมพฤตกรรมในทศทางทถกตองตรงตามภารกจเปาหมาย

53

ขององคการซงจะทาใหองคการบรรลความสาเรจตามวตถประสงค 2) ผลกระทบโดยการแพรกระจาย เปนระดบของความเขมแขงของวฒนธรรมทแพรกระจาย หรอขยายผลระหวางสมาชกในกลมเดยวกนหรอในองคการเดยวกน ถาสมาชกในกลมมสวนรวมในวฒนธรรม หรอยอมรบในวฒนธรรมอยางเดยวกน แสดงถงการแพรกระจายของวฒนธรรมอยางกวางขวางทวถง ซงจะทาใหเกดมวฒนธรรมเดยวกนและมความเปนเอกภาพ แตถาสมาชกในกลมไดรบอทธพลการแพรกระจายของวฒนธรรม ในระดบตา และไมทวถงทาใหมพฤตกรรมแตกตางกนจะไมมความเปนเอกภาพ แตละกลมยอย ในองคการ จงควรมวฒนธรรมอยางเดยวกนมแนวคดรวมกน แสดงถงการแพรกระจายของวฒนธรรมอยางกวางขวางทวถงทาใหการทางานมประสทธพล 3) ความเขมแขงของผลกระทบของวฒนธรรม เปนพลงผลกดนหรอแรงกดดนของวฒนธรรมทมตอสมาชกในองคการ ถามพลงนอยการกระทาสงใดในแนวทางทวฒนธรรมกาหนด หรอชนาไวนนจะไมตอเนอง วฒนธรรมทเขมแขงมพลงผลกดนสมาชกในองคการ 2 ทาง คอ 1) แนวทางทถกตองซงมผลกระทบทางบวกตอองคการ โดยมทศทางทสอดคลอง ตรงกบภารกจ เปาหมายขององคการ ชนาใหสมาชกในองคการมพฤตกรรมทถกตอง ซงจะผลกดนใหองคการประสบความสาเรจ และ 2) แนวทางทมผลทางลบตอองคการ ซงจะชนาพฤตกรรมของสมาชกในทางตรงกนขามกบภารกจขององคการ จงตองพยายามทาใหเปนวฒนธรรมทไมเขมแขง เพอไมใหมอทธพลตอองคการ (Kilman, Saxton and Serpa, 1989 : 404-405)

3.2.1 ความหมายของวฒนธรรมองคการ วลคลสและแพตเตอรสน (Wilkins and Patterson, 1985 : 25)ไดใหความหมาย

ของวฒนธรรมองคการวา หมายถง สงทบคลากรในองคการมความเชอวา สงใดควรทาและสงใดไมควรทาในการปฏบตงานสวนซาท (Sathe, 1985) ไดใหความหมายถงวฒนธรรมองคการวาเปนแบบแผนของความเชอ คานยม ความคดประจาตวของบคลากรซงมอยรวมกนในองคการทตนเองทางานอย มตอสงรอบตวทงในและนอกองคการ แบบแผนนเกดจากการเรยนรมาจากเพอนรวมงานวา สงใดถก สงใดผด ควรทา หรอไมควรทาอยางไร และอโรบาและคม (Arroba and Kim, 1992) กลาวถง วฒนธรรมองคการวา เปนหวใจของการทางานเปนการรวมคานยมหลกอนจะสงผลไปยงโครงสรางขององคการและการออกแบบงาน รวมถงแบบแผนในการประพฤตปฏบตของสมาชกในองคการ วฒนธรรมองคการเปนการแสดงถงการรวมรบร และความชดเจนถงบรรทดฐานในการปฏบตงาน และการมปฏสมพนธระหวางบคคลของสมาชกในองคการ ขณะทรอบบนส (Robbins, 1993 : 238-239) ใหความเหนวา วฒนธรรมโดยทวไปจะหมายถงลกษณะเดนขององคการนนๆ โดยวฒนธรรมเดน เปนคานยมรวมหลกในองคการทไดรบการยอมรบ และปฏบตรวมกนอยางแพรหลายในหมสมาชก แมวาในบางองคการอาจจะมวฒนธรรมยอยอกหลายอยางกตาม และคาวาวฒนธรรมองคการ เปนคาทพรรณนาถงวฒนธรรมไมใชการทสมาชกชอบหรอไมชอบวฒนธรรมนน ซงแตกตางกบความพงพอใจทจะประเมนสถานการณ งานวจยทางวฒนธรรมจงเปนการวดวาผปฏบตงานรวมรบรเกยวกบ

54

องคการวาเปนอยางไร ไมใชการประเมนวาชอบหรอไมชอบวฒนธรรม นอกจากนกรนเบอรกและ บารอน (Greenberg and Baron, 2003 อางถงในรงสรรค ประเสรฐศร, 2548) กลาววา วฒนธรรมองคการ หมายถง แนวทางทไดยดถอปฏบตกนในองคการ ซงวฒนธรรมองคการจะมอทธพลตอเจตคตและพฤตกรรมของสมาชกในองคการ หรอหมายถงโครงรางเกยวกบความรความเขาใจ ประกอบดวย เจตคต คานยม บรรทดฐานดานพฤตกรรมและความคาดหวงทกาหนดรวมกนโดยสมาชกในองคการ และทอมลนสน (Tomlinson, 2004: 150) กลาววา วฒนธรรมเปนเรองเกยวกบศกยภาพ การบรณาการกลมทรพยากรและการเชอมผนกองคการเขาดวยกน โดยผานเครอขายความสมพนธ วฒนธรรมจะชวยทาใหคานยมพนฐาน อดมการณและสมมตฐานเขาดวยกน ซงจะเปนสงทชวยชนาและการคลอยตามในพฤตกรรมของบคคลและองคการสงผลใหเกดสญลกษณและพฤตกรรม วฒนธรรมองคการยอมสงผลกระทบตอคานยมและการสอความหมายของผบรหาร วฒนธรรมองคการจงอาจนาไปสการคงอยรอดขององคการ สวนในประเทศไทยนนสทธโชค วรานสนตกล(2540) กลาววา วฒนธรรมองคการ เปนระบบของความเชอ ความนยม ความคดของบคคลซงมอยรวมกนในองคการทตนทางานอย มบรบท และสงรอบตวทงภายในและภายนอกองคการเดยวกน แบบแผนนเกดจากการเรยนรจากสงทประพฤตปฏบตของบคคลในองคการ วาสงใดถก สงใดผด ควรทา หรอไมอยางไร เชนเดยวกบ สนทร วงศไวศยวรรณ (2540 : 11) กลาววาวฒนธรรมองคการ หมายถง สงตางๆ อนประกอบดวย สงประดษฐ แบบแผน พฤตกรรม บรรทดฐาน ความเชอ คานยม ความเขาใจและระเบยบแบบแผนการประพฤตปฏบต ททาใหแตละองคการมลกษณะทแตกตางกนออกไป สวน พวงรตน เกสรแพทย (2543 : 133) กลาววา วฒนธรรมองคการมความสมพนธกบแนวความคดตาง ๆ มการสราง และสะสมภมปญญาขององคการ เพอสบทอดวฒนธรรมทงความเชอ พฤตกรรม เปาหมาย คานยม และภารกจทตองทาขององคการ รวมถงการกาหนดมาตรการทจะวดความสาเรจขององคการดวย ขณะทมลลกา ตนสอน (2544 : 159) กลาววาวฒนธรรมองคการ หมายถง ความเชอ คานยม ประเพณ ทสมาชก สวนใหญยอมรบและใชเปนแบบแผนในการปฏบตตวในฐานะสมาชกขององคการ อาท การแสดงความคดเหน การตดตอสอสารและระเบยบวนยในองคการ เปนตน โดยสมาชกแตละคนจะรบรและเรยนรวฒนธรรมองคการ ผานกระบวนการทางสงคม โดยเขาตองแสดงบทบาทและมความสมพนธกบบคคลอนอยางเหมาะสม เพอทจะทาใหเขาไดรบการยอมรบในฐานะสมาชกองคการ สวนวรนารถ แสงมณ (2544) กลาววาวฒนธรรมองคการ หมายถง ระบบของการแบงปนความรสก ความหมาย ทกองคการจะมรปแบบของความเชอ สญลกษณ พธการ เรองราวทเลาตอๆ กนมามารวมกน ในทานองยอนกลบเพอเปนการสรางความเขาใจโดยทวไประหวางสมาชกของกลมและปฏบตรวมกน และมการถายทอดสบตอกนมาจนเปนวถชวตของคนกลมนน และวโรจน สารรตนะ (2544 : 16) กลาวไววา วฒนธรรมองคการทางการศกษาเปนลกษณะรวมกนทแสดงถงความเปนเอกภาพและเอกลกษณขององคการหนง ๆ ทอาจแสดงออกใหเหนไดหลายลกษณะ เชน ประเพณ พธกรรม ระบบความคด ความเชอ เจตคตและคานยม ตลอดจนปรชญาทสมาชกในองคการนน ๆ ถอประพฤตและ

55

ปฏบตรวมกนอยางเหนยวแนน และอยางแพรกระจายในวงกวาง ในสวน ของสทธพร นยมศรสมศกด (2546 : 203) กลาววาวฒนธรรมองคการ หมายถง สญลกษณ พธการ ความเปนมาขององคการ คานยม และบรรทดฐานของบคลากร ซงกอใหเกดพฤตกรรมการปฏบตและพฤตกรรมการทางานทเปนเอกลกษณะของตนเองตางจากองคการอน และรงสรรค ประเสรฐศร (2548) วฒนธรรมองคการ หมายถง คานยม ความเชอ ความเขาใจบรรทดฐาน สญลกษณ พธตาง ๆ เรองเลา การปฏบต สงเหลาน เปนคานยมรวมซงบคลากรรบรและตอบสนองตอองคการของเขาเมอเผชญกบปญหา วฒนธรรมองคการจะควบคมสงทบคลากรสามารถทาได โดยเสนอแนะถงวธทดทสด การกาหนดแนวคด การวเคราะห และการแกปญหา

จากความหมายดงกลาวจงสรปไดวา วฒนธรรมองคการหมายถง แบบแผนคานยม ความเชอและพฤตกรรมในการปฏบตงานทไดรบการถายทอดสบตอกนมาจนเปนทยอมรบและ ถอเปนสญลกษณ กฎเกณฑ แนวทางการปฏบตงานของคนในองคการ ซงมอทธพลเปนแรงกระตน สงเสรมและสนบสนน อนนามาสความภาคภมใจ ความจงรกภกด และความเปนเอกลกษณททาใหเกดการพฒนา โดยระบบทสอความหมายดงกลาวมสวนสาคญตอความคดและการปฏบตของคน ทอยในองคการ

3.2.2 ความสาคญของวฒนธรรมองคการ วฒนธรรมองคการมความสาคญอยางยงตอองคการ เนองจากเปนคณคารวม

ทผกสมาชกไวดวยกน ทาใหสมาชกเกดความเชอมนในองคการและทมเทพลงกายพลงใจในการ ทางานใหกบองคการอยางเตมท ซงลกษณะตาง ๆ เหลานมไดเกดขนดวยตวของมนเอง แตเปนการ สงสมตอเนองกนมาในชวงระยะเวลาหนง การเกดของวฒนธรรมมกมกระบวนการทจะเรมจากบคคล อาจเปนคนใดคนหนง อาจจะเปนผนาหรอผทมอทธพลตอองคการนน ๆ ซงบคคลนจะคดคนหรอมแนวคดวธการหรอวฒนธรรมใหมๆ จากนนจงเกดแนวรวมรบรในสงทคนพบ โดยความเชอหรอคานยมทสรางขนจะเปนทรบรรวมกนในกลมแนวรวมนกอน แลวกลมทถอเปนแกนนานจะนาแนวคดหรอความเชอและคานยมเผยแพรใหเปนทยอมรบทวไปในหมสมาชกขององคการ กรณมการเปลยนแปลงปรบปรงในหนวยงาน โดยไมคานงถงวฒนธรรมองคการแลวยอมเกดความลมเหลว วธการทจะรบรและไมใหขดแยงกบวฒนธรรมทมอยคอ การใชวธการบรหารรอบ ๆ วฒนธรรมหรอการคลกเคลากบวฒนธรรมทมอย ผบรหารทมสายตากวางไกล และเขาใจในเรองการปรบเปลยนองคการ จะพจารณาวเคราะหวฒนธรรมองคการ แลวจงวางแผนกลยทธ วฒนธรรมองคการทมอยในขณะจดทาแผน จะชวยใหสามารถลดหรอขจดวฒนธรรมทเปนอปสรรคตอการตดสนใจทางกลยทธได ในขณะทวฒนธรรมเปนตวกาหนดหรอปรบทศทางของทางเลอกกลยทธของกจการ ขณะเดยวกนวฒนธรรมของคแขงขนกจะเปนตวกาหนดการตดสนใจทางกลยทธ และประสทธภาพการปฏบตตาม

56

กลยทธของตนเชนเดยวกน ดงนนการเขาใจถงวฒนธรรมของคแขงขนจงยอมชวยใหกจการดาเนนแผนการตอสภายใตสภาพแวดลอมการแขงขนไดดขน (ธงชย สนตวงษ,2533) วฒนธรรมองคการจงมอทธพลตอการปฏบตงานของบคลากรภายในองคการ ทงในดานความคด การตดสนใจ พฤตกรรม ในการประพฤตปฏบต ระบบ หรอโครงสรางการบรหารตลอดจนเครองมอ เครองใช และเทคโนโลยตางๆ ถาบคลากรมความเขาใจแลว กสงผลใหองคการนนประสบผลสาเรจดวยด (ไพบลย ชางเรยน, 2532 : 125)

ไลเบอรแมน (Lieberman, 1994) อธบายถงเหตผล 5 ประการ ทจาเปนตอการ สรางวฒนธรรมในโรงเรยนและระบบการศกษา ไดแก 1) การพฒนาบรรทดฐานของเพอนรวมงาน การเปดใจกวางและการไววางใจกน 2) สรางโอกาสและเวลาเพอการศกษาหาความรใน สหวทยาการ 3) หาโอกาสสาหรบใหครไดเรยนรเนอหาตามบรบท 4) คดทบทวนหนาทความรบผดชอบของภาวะผนาและพจารณาทบทวนความชดเจนในภาวะผนาในโรงเรยนรวมถงครผสอน 5) สรางและสนบสนนเครอขาย ความรวมมอและการประสานเขาดวยกน วฒนธรรมองคการถอไดวา เปนหวใจสาคญของการทางาน กบทงยงมอทธพลอยางมากตอการบรหารงานของโรงเรยนทสาคญ 3 ประการ คอ 1) เปนเครองมอหรอเปนวธการททาใหโรงเรยนบรรลวตถประสงค รวมทงยงเปนเทคนควธทจะทาใหการปฏบตงานมประสทธภาพและเกดประสทธผล 2) เปนกฎเกณฑหรอเปนระเบยบของการกระทาหรอการปฏบตงานของบคคลในองคการ 3) ชทศทางตามทกาหนดไวในเปาหมายซงจะแปลความหมายใหแตละคนทาสงใดๆ ตามคานยมของตน (Reid, 1992 : 58-59)

ฮอยและมสเกล (Hoy and Miskel, 2001 อางถงในวโรจน สารรตนะ, 2544) ชให เหนความสาคญของวฒนธรรมองคการไววา เปนลกษณะรวมทแสดงใหเหนถงความเปนเอกภาพและเอกลกษณขององคการนน ๆ ดงนน องคการใดเลอกใชรปแบบ หรอประเภทของวฒนธรรมองคการเปนอยางไร จะมผลตอพฤตกรรมการประพฤตปฏบตของสมาชกในองคการในรปแบบนน นอกจากนนยงสงผลตอระบบความคด ความเชอทจะมตอการกาหนดโครงสรางองคการ การจดอาคารสถานทและสภาพแวดลอมในการทางานดวย ซงหมายความวา องคการนนมวฒนธรรมองคการ ตามประเภททถกนามาใชอยางเขมแขง ในขณะทซาท (Sathe, 1985 : 25-31)ไดสรปถงวฒนธรรมองคการวา มอทธพลตอองคการในดานตาง ๆ ดงน 1) ความรวมมอ (Coperation) ความรวมมอทแทจรงภายในองคการไมสามารถเกดขนจากการออกเปนกฎระเบยบได แตระดบของความรวมมอทแทจรง ไดรบอทธพลมาจากการทสมาชกในองคการมคตฐานรวมกน เชน บางองคการจะใหระดบคานยมในระดบทสงกวา ซงความแตกตางกนของการใหความสาคญตอความเชอและคานยมรวมกนระหวางกลมบคคลนสงผลอยางมากตอระดบความรวมมอ 2) การตดสนใจ (Decision Making) วฒนธรรมสงผลตอกระบวนการตดสนใจ เนองจากความเชอและคานยมรวมกนทาใหเกด คตฐานเบองตนและความโนมเอยงอยางคงท

57

ตอองคการซงนาไปสกระบวนการตดสนใจทมประสทธภาพ 3) การควบคม (Control) หวใจของการควบคมคอ ความสามารถทจะทาใหการปฏบตงานไดผลตามทวางแผนไว โดยพนฐานแลวกลไกการควบคมในองคการม 3 ดาน คอ 3.1 ดานการตลาด จะใชราคาเปนตวควบคม 3.2 ดานการปกครอง จะใชอานาจอยางเปนทางการเปนการควบคม 3.3 ดานเครอขาย จะใชความเชอและคานยมทมรวมกนของสมาชกสาหรบควบคม ถงแมวากลไกการควบคมทง 3 ดานขางตนไมไดแยกจากกนโดยเดดขาด แตองคการทมวฒนธรรมแขงจะใหความสาคญตอการควบคมดวยเครอขาย เนองจากเปนวฒนธรรมทเกดจากความเชอและคานยมรวมกนของสมาชกทกาหนดขอบขายแนวทางปฏบตทเหมาะสมของสมาชกในองคการ ซงถอวาเปนการควบคมทมประสทธภาพสง 4) การสอสาร (Communication) เหตผลหลกทสมาชกในองคการสอสารผดพลาดเกดจากปญหาของการบดเบอนขาวสาร โดยเฉพาะอยางยงเนอหาสาระนนมความซบซอนมากเทาไร ความผดพลาดในการสอสารกจะมากขนเทานน อยางไรกตามวฒนธรรมชวยลดปญหาเหลานได 2 ทาง คอ 4.1 ไมจาเปนตองสอสารในเรองทถอวามคตฐานรวมกนอยแลว 4.2 การม คตฐานรวมกนชวยใหแนวทางในการตความตาง ๆ ทไดรบ 5) ความผกพน (Commitment) บคคลจะมความรสกผกพนตอองคการ เมอเขามสวนรวมและไดรบประสบการณบางอยางทจะทาใหยดตดกบองคการ สงจงใจตางๆ เชน เงนเดอน เกยรตยศ และความรสกวาตนเองมคา จะชวยใหบคคลมความรสกผกพนตอองคการ วฒนธรรมทแขงจะสงเสรมความเปนอนหนงอนเดยวกนโดยผานความเชอ และคานยมตาง ๆ ทบคคลมรวมกบผอนในองคการ 6) การรบร (Perception) วฒนธรรมจะเปนตวกาหนดการรบรสถานการณของสมาชกในองคการอนจะนาไปสการปฏบต และ 7) การใชเหตผลของการแสดงพฤตกรรม (Justification of Behavior) วฒนธรรมชวยใหสมาชกในองคการใชอางเหตผลในการแสดงพฤตกรรม ในขณะเดยวกนองคการกจะใชเหตผลเปนแรงเสรมใหสมาชกรกษาพฤตกรรมนนไวในทางตรงกนขาม องคการกอาจกาหนดใหสมาชกแสดงพฤตกรรมทตองการ เพอนาไปสการเปลยนแปลงไดเชนเดยวกน สวนชายน (Schein, 1990: 29) กลาวถง วฒนธรรมองคการวา เปนสงทตองใชเวลาสงสม เปนสงทสมาชกตระหนกถง เปนสงทเกดขนดวยเหตผลทจะชวยใหแนวทางปฏบตงานขององคการเปนไปในทศทางทเกอหนนใหองคการประสบความสาเรจเชงกลยทธ ภายใตเงอนไขของสภาพแวดลอม ในชวงใดชวงหนง วฒนธรรมองคการมทงคณและโทษ เปนสงทมวฏจกรเปลยนแปลงและปรบปรงได และการทองคการจะอยรอดและกาวหนาไดนนจะตองมความสามารถในการบรรลเปาหมาย บรณาการสวนตาง ๆ ของคนเขาดวยกน เปนทยอมรบของประชาชน รวมทงองคการอน และวรนารถ แสงมณ (2544) เหนวา วฒนธรรมองคการทาหนาททสาคญคอ รวบรวมสมาชกใหเปนปกแผน รวธในการเกยวของและตดตอระหวางกนจนเกดความรสกผกพนรวมกน สรางเอกลกษณขององคการ เพอความภาคภมใจและแสดงออกถงความเปนกลมเดยวกน และชวยใหองคการปรบตวใหทนกบสถานการณของสภาพแวดลอมภายนอกทองคการตงอย

58

นอกจากนวฒนธรรมองคการยงสงผลกระทบตอการบรหาร ซงพจารณา แยกออกไดเปน 4 ลกษณะดงนคอ 1) ผลกระทบทางดานความคดในทางบรหาร เปนการพจารณาจากวฒนธรรมดานตาง ๆ ทเขามาเปนปจจยหนง ทมอทธพลตอความคดและการตดสนใจในการบรหาร ซงเปนวฒนธรรมทเกยวของกบความเชอ คานยม ธรรมเนยม ประเพณ หรออนๆ กแลวแต สงเหลานมอทธพลตอความคดในการตดสนใจในการบรหารอยไมนอย ซงนกบรหารยคหลงๆ ไดชใหเหนถงความสาคญวาการบรหารคอ การตดสนใจ (Decision – Making Process) คอมองการปฏบตงานของบคลากรในทกคนในองคการวา เปนเรองของการตดสนใจทางใดทางหนง อนเนองมาจากอทธพลของวฒนธรรมทางดานความคด 2) ผลกระทบทางดานการประพฤตปฏบต วฒนธรรมนอกจากจะมอทธพลตอความคดแลว ยงมอทธพลตอการปฏบตอกดวย เพราะวฒนธรรมจะมการประพฤตปฏบตไปในลกษณะแตกตางกน เชน การประพฤตในเรองคณคาของการทางาน การชวยเหลอตนเอง คณคาของเวลา คณคาของการศกษา จงเปนการแสดงใหเหนวาการตดสนใจทจะประพฤตปฏบตอยางใดอยางหนงนน มกจะอยภายใตวฒนธรรมของตน มกจะเปนลกษณะสมพนธสอดคลองกบลกษณะของตนเอง ในสงคมทมระบบอาวโสยงมอทธพลหรอมความสงสาร เกรงใจจะมผลตอการตดสนใจและการประพฤตทกระทาไปไมสอดคลองกบเหตผลทางการบรหาร 3) ผลกระทบดานระบบหรอโครงสรางทางบรหาร วฒนธรรมจะมผลทาใหเกดความแตกตางขนในระบบการบรหาร ตลอดจนโครงสรางการบรหาร ผลทเกดขนคอ หลกการหรอเทคนคในการบรหารหรอการปกครองทถกสรางขนในวฒนธรรมหนง อาจจะไมเหมาะสมกบอกวฒนธรรมหนง หรอเมอนาทฤษฎหรอหลกการการบรหารในอกวฒนธรรมหนงมาใชกบอกวฒนธรรมหนงแลว อาจจะมการเปลยนแปลงไปหรอไมกถกดดแปลงไป เพอความเหมาะสมกบวฒนธรรมนนๆ และ 4) ลกษณะของเครองมอเครองใช ตลอดจนเทคโนโลยตางๆ กถอเปนการแสดงออกอยางหนงของวฒนธรรมในสงคมมนษย เพราะมวฒนธรรมและมความสามารถในการเรยนรนนเอง กลาวคอ สงคมทมวฒนธรรมแตกตางกนจะมลกษณะการใชเครองมอเครองใช ตลอดจนเทคโนโลยแตกตางกนออกไป เครองมออปกรณเทคโนโลยในสงคมหนงอาจนาไปใชไมไดในสงคมหนง ทงนเพราะลกษณะทางวฒนธรรมทางดานความคด ทางการปฏบต ตลอดจนโครงสรางทางการบรหาร จะมอทธพลตอลกษณะของเครองมอเครองใชนนเอง เชน สงคมทมวฒนธรรมในลกษณะการอนรกษนยม หรอไมชอบการเปลยนแปลงกอาจจะไมนยมทจะใชเครองมอหรอเทคโนโลยททนสมย (แหลมไทย พงษพรม, 2546 : 19-20) นอกจากนสถาบนธรกจเปด (Open Business School, 1999) ไดเสนอถงความสาคญของวฒนธรรมองคการไวดงน 1) องคการยอมมวฒนธรรม 2) องคการจะมประสทธภาพมากขน เมอไดพฒนาวฒนธรรมทมความเขมแขงอยางเหมาะสม 3) วฒนธรรมชวยสรางฉนทามต ความเปนเอกภาพและจงใจสมาชก 4) วฒนธรรมยอมมผลกระทบตอการปฏบตงานขององคการ

59

ในการพฒนาวฒนธรรมองคการของโรงเรยนอยางตอเนองนน ควรตงอยบน พนฐานทสาคญ 3 ประการ คอ 1) สมาชกในโรงเรยน จาเปนตองรวมมอกนอยางตอเนองในการคด วเคราะหเกยวกบพฤตกรรมตางๆ สนบสนนความดงาม และเขาใจในขอสนนษฐานตางๆ โดยเฉพาะตองตระหนกในเรองเกยวกบหลกสตร การสอน และการประเมนผลนกเรยน 2) สมาชกในโรงเรยน จาเปนตองสรางสภาวะแวดลอม เพอการเรยนรของนกเรยนอยางตอเนอง โดยคนหาชองวางระหวางความคดกบสภาพแวดลอม และพจารณาหาทางเลอกทจะเชอมโยงชองวางเหลานน และ 3) สมาชกในโรงเรยน จาเปนตองรวมมอกนวางแผน ปฏบต ประเมนผล ปรบปรงและบรณาการเปาหมายการเปลยนแปลง เพอการปรบปรงอยางตอเนอง ทงในระดบโรงเรยนและระดบหองเรยน (Gordon, 2004 : 164) ดงนนจงอาจกลาวไดวา วฒนธรรมองคการเปนปจจยทสาคญอกประการหนงทผบรหารควรคานง เพราะเปนเรองทเกยวของกบความเชอ คานยม และบรรทดฐานของบคลากรในองคการ วฒนธรรมเหลานถกกาหนดจากพนฐานความเชอภายในองคการ ซงจะมผลกระทบตอพฤตกรรมของบคลากรในองคการนน การทผบรหารเขาใจถงวฒนธรรมองคการจะสงผลดและชวยใหผบรหารในการวางแผนงานตาง ๆ เพอมใหขดตอวฒนธรรมองคการ เพอใหเกดความรวมมออนดของบคลากรในองคการ (รงสรรค ประเสรฐศร, 2548)

3.2.3 วธการศกษาวฒนธรรมองคการ การศกษาวฒนธรรมองคการนน ชายน ( Schein,1990) ไดแบงวธการศกษา

วฒนธรรมองคการเปน 5 วธ คอ 1) การศกษาแบบวธการสารวจ (Survey Research Approach) พจารณาวาวฒนธรรมองคการ เปนคณสมบตของกลมทสามารถวดไดดวยแบบสอบถาม โดยสมมตเอาวา มมตของวฒนธรรมตางๆ ในองคการทจะศกษาเอาไวลวงหนา ขอมลการศกษาจะไดมาจากกลมตวอยาง 2) การศกษาแบบพรรณนาวเคราะห (Analytic Descriptive Approach) คลายกบการศกษาดวยวธการสารวจ แตกระทาโดยแยกสวนของวฒนธรรมองคการออกเปนองคประกอบยอยตางๆ เพองายตอการศกษาในแตละประเดน 3) การศกษาแบบชาตพนธวรรณา (Ethnographic Approach) ไดแนวการศกษาจากดานมานษยวทยาและสงคมวทยา โดยมขอสมมตวาจะคลคลายจะเขาใจโครงสรางตางๆ ในองคการไมได ถาปราศจากการศกษาดวยการสงเกตทงแบบเจาะลกและแบบวงกวาง พรอมทงเพมเตมดวยการสมภาษณขอมลผทอยในวฒนธรรมนน 4) การศกษาแบบประวตศาสตร (Historical Approach) การศกษาแบบนคลายกบวธการชาตพนธวรรณา แตสามารถชดเชยไดดวยวธการศกษาแบบเจาะลกทางประวตศาสตร และวเคราะหตอเนองระยะยาว และ 5) การศกษาแบบใหคาปรกษา (Clinical Descriptive) เปนการศกษาวฒนธรรมองคการในรปแบบของบรษททมาใหคาปรกษาแกผบรหาร เพอพฒนาปรบปรงองคการใหดขน ซงวธการศกษาแบบนเรยกวา การพฒนาองคการ

60

3.2.4 องคประกอบของวฒนธรรมองคการ วฒนธรรมองคการมองคประกอบทสาคญ 5 ประการคอ 1) สภาพแวดลอมองคการเปนตวกาหนดวา การดาเนนงานจะตองทาอะไรเพอใหเกดความสาเรจ สภาพแวดลอมขององคการมอทธพลมากในการหลอหลอมวฒนธรรมองคการ 2) คานยม เปนแนวคดและความเชอพนฐานขององคการ คานยมเปรยบเสมอนหวใจของวฒนธรรมองคการ คานยมในความหมายทเหนเดนชดสาหรบบคลากรแลวชถงความสาเรจดวย คานยมจงชวยสรางมาตรฐานความสาเรจภายในองคการ โดยการทางานใหบรรลเปาหมาย องคการทมวฒนธรรมแขงแกรงตางมระบบคานยมทซบซอนทบคลากรรกนด ผนาในองคการมกพดถงความเชอตาง ๆ ทมอยอยางเปดเผย ไมปดบงและมกทนไมไดตอการเบยงเบนไมปฏบตตาม 3) วรบรษ คนทเปนวรบรษจะสะทอนคานยมทางวฒนธรรม และเปนแบบอยางใหบคลากรคนอนปฏบตตาม บางคนเกดมาเปนวรบรษ บางคนเปนวรบรษทสรางขนมาจากงานอนทรงคณคาควรแกการจดจา องคการหลายแหงจงพยายามชนาคนของตนใหเลนบทวรบรษ ทางานด ตรงตอเวลา ขยน เปนตน โดยเชอวาคนอนพยายามเลยนแบบพฤตกรรมของเขา องคการทมวฒนธรรมแขงแกรงบางแหงจะมวรบรษหลายคนและหลายรปแบบแตทกรปแบบจะเปนแบบจาลองตวอยางแสดงออกซงพฤตกรรมทคนในองคการคนอน ๆ นาทาตาม 4) ขนบธรรมเนยมประเพณแตละองคการจะมระบบและรปแบบทวางไว ซงแสดงใหบคลากรเหนถงพฤตกรรมทคาดหวงในระดบสงขนไปจะมพธการ ประเพณตางๆเปนตวอยางเดนชดทองคการยดถอและปฏบตกนอยอยางสมาเสมอ การยกยองบคลากรดเดนเปนทยอมรบของทก ๆ คน เปนขนบธรรมเนยมทองคการหลายแหงยดถอ และจดอยางสมาเสมอ และ 5) ขายวฒนธรรม คอชองทางการสอสารอยางไมเปนทางการอนสาคญภายในองคการ โดยม “ผนาสาร” คานยมเรองราวของวรบรษ พวกเขาชอบเลา ชอบซบซบ นกสบ นกเทศนเปนขายการสอสารททรงพลงในองคการ การควบคมขายตวบคคลเหลานได เปนวธเดยวทจะชวยใหคนอน ๆ รบร เขาใจ เรองราวตาง ๆ ทเกดขนอยางถกตอง บคลากรเกาแกอาจไรคาในสายตาผบรหารทไมเขาใจวธในการสรางวฒนธรรมทแขงแกรง แตถาหากผบรหารสามารถใชทรพยากรบคคลเหลาน เปนขายวฒนธรรม เปนผคอยใหกาลงใจบคลากรในปจจบนได กจะเกดประโยชนแกองคการ เชนกน ประวตศาสตรความเปนมา เบองหลงการแขงขน ความสาเรจในอดต จะอยในความทรงจาของขายวฒนธรรมและสามารถนาออกมาถายทอดไดอยางนาสนใจ ประวตความเปนมาขององคการเปนสงทบคลากรทกคนทราบ แตยากนกทจะไดรบการถายทอดใหเกดความซาบซงถาไมผานขายวฒนธรรม (Griffin and Moorhead, 2007 อางถงใน ดารวรรณ ถวลการ, 2552)

3.2.5 ลกษณะของวฒนธรรมองคการ อลเวสสน (Alvesson, 1989 : 50 - 51) ไดสรปถงคณลกษณะทสาคญของ

วฒนธรรมองคการไวดงน 1) เปนพฤตกรรมทสงเกตเหนไดอยางสมาเสมอ (Observed Behavioral regularities) เชน การใชภาษาในการตดตอสอสาร พธการตางๆ และรปแบบของพฤตกรรมทบคลากรในองคการยอมรบ 2) มบรรทดฐาน (Norms) ซงยดถอเปนมาตรฐานของพฤตกรรมและแนวทางใน

61

การปฏบตรวมกนวา สงใดจะตองทามากนอยแคไหนในการปฏบตงาน 3) คานยมทมลกษณะเดน (Dominant Values) เปนคานยมสวนใหญทบคคลในองคการยอมรบ ใหการสนบสนนและคาดหวงในการปฏบตงานรวมกน เชน คณภาพของงานและประสทธภาพของงาน 4) มปรชญาขององคการ (Philosophy) เปนความเชอขององคการเกยวกบการปฏบตงานและการใหบรการ 5) มกฎ ระเบยบ ขอบงคบ (Rules) เปนระเบยบแบบแผนและแบบอยางในการปฏบตงาน ซงสมาชกจะตองเรยนรเพอประสทธภาพของกลม และ 6) มบรรยากาศขององคการ (Organizational Climate) ซงเปนสงทสมาชกขององคการกาหนดขน จากปฏสมพนธของบคลากรในองคการและนอกองคการดวย ขณะทสนทร วงศไวศยวรรณ (2540 : 14-20) ไดสรปถงคณลกษณะของวฒนธรรมองคการไว ดงน 1) เปนคานยม ความเชอและพฤตกรรมรวมของกลมคน วฒนธรรมองคการเปนปรากฏการณของกลมคนจานวนหนงในองคการ ดงนนวฒนธรรมองคการจงเปนความคด ความเชอและคานยมทหลายคนยอมรบและนาไปปฏบต จนสามารถคาดคะเนพฤตกรรมของคนทอยในวฒนธรรมเดยวกนได นกมานษยวทยาในอดต มขอสมมตฐานเกยวกบคณลกษณะของวฒนธรรมขอหนงวา วฒนธรรมเปนคานยม ความเชอ และพฤตกรรมของสมาชกทกคนหรอสวนใหญในสงคม กลาวอกนยหนงวฒนธรรมเปนสงทสมาชกทกคน หรอสวนใหญของสงคมเหนพองตองกน สงคมในอดตจงมวฒนธรรมหลกเพยงวฒนธรรมเดยวไมมวฒนธรรมยอยของกลมคนทคดและทาตางจากคนสวนใหญ แตสงคมสมยใหม เชน สงคมของเมองใหญรวมถงองคการขนาดใหญ ไมมลกษณะเหมอนสงคมชนเผาในอดต สงคมและองคการสมยใหมมกมขนาดคอนขางใหญและสลบซบซอน สมาชกของสงคมและองคการมความแตกตางหลากหลายทางการศกษา ภมหลง ครอบครว ประสบการณ คานยมและความเชอ นอกจากนนสงคมและองคการสมยใหมยงเปนสงคมเปดคอ มการตดตอกบสงคมและองคการอนอยางกวางขวาง ทาใหรจกปรบตวตามการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม จากลกษณะดงกลาว ทาใหวฒนธรรมของสงคมและองคการสมยใหมไมใชเปนคานยม ความเชอ และพฤตกรรมของคนสวนใหญหรอทกคนในสงคม กลาวอกนยหนง วฒนธรรมของสงคมและองคการสมยใหม มกเปนเพยงสงทสมาชกสงคมหรอสมาชกองคการจานวนหนงเหนพองตองกนเทาน น เพราะสงคมและองคการสมยใหม มกประกอบดวยกลมคนหลายกลมทมความแตกตางหลากหลาย แตละกลมมวฒนธรรมยอยของตนเอง แตอาจมแบบแผนทางวฒนธรรมบางอยางทกลมตาง ๆ เหนรวมกนบาง 2) เปนสงทตองใชเวลาการ สงสมความคด ความเชอ คานยม และการกระทาทคนในองคการจานวนหนงยอมรบและมอยรวมกนนน ตองอาศยเวลาในการสงสมบมเพาะผานกาลเวลาแหงการทดสอบและพสจนจนเปนทยอมรบรวมกน แลวสามารถชวยแกปญหาและสนองความตองการขององคการได ดงนนจงอาจกลาวไดวา วฒนธรรมองคการเปนประสบการณรวมกนของคนกลมหนงซงทางานดวยกนมานานพอสมควร 3) เปนสงทสมาชกขององคการเรยนรจากการตดตอสมพนธกบบคคลอน วฒนธรรมองคการไมใชความคด ความเชอ คานยมและการกระทาของสมาชกทเกดจากสญชาตญาณของมนษย นอกจากนนวฒนธรรมองคการเปนสงทสมาชกองคการคอยๆ เรยนรทละเลกทละนอย นบตงแตเรมเขาทางานใน

62

องคการนน บคลากรใหมเรยนรวฒนธรรมองคการผานกระบวนการถายทอดทางวฒนธรรมทเรยกวา การหลอหลอมขดเกลาขององคการ (Organizational Socialization) โดยผบรหารจะคอยชแนะวธคด วธการทางานและการวางตวทถกตอง นอกจากนนบคลากรใหมยงเรยนรดวยตนเอง โดยการสงเกตพฤตกรรมของผบรหาร และหลกเกณฑการไดความดความชอบอกดวย ผลจากการเรยนรวฒนธรรมองคการทาใหบคลากรรวาตนควรมพฤตกรรมอยางไรในสถานการณตาง ๆ ทาใหสามารถอยรวมและเปนทยอมรบของคนอนในองคการได โดยสรปแลว วฒนธรรมองคการเปนสงทคนในองคการเรยนรจากการเปนสมาชกขององคการนน นนคอ เปนการเรยนรและถายทอดทางสงคมนนเอง 4) เปนสงทสมาชกองคการไมคอยตระหนกถงหลงจากทวฒนธรรมองคการไดผานกาลเวลาแหงการทดสอบ จนเปนทยอมรบจากคนในองคการจานวนหนงแลววา สามารถชวยแกไขปญหาหรอสนองความตองการขององคการได คนในองคการกจะคด เชอและทาสงนนซ าแลวซ าเลาเปนระยะเวลานานจนกลายเปนเรองปกตธรรมดาไป นนยอมหมายความวา สงทคดหรอกระทานนกลายเปนสามญสานก ทสมาชกองคการกระทาไปโดยอตโนมต โดยไมไดคดถงการมอยของธรรมเนยมบรรทดฐานของวฒนธรรม 5) การสอสารถงวฒนธรรมองคการทพงพาการใชสญลกษณ ซงสญลกษณหมายถงสงทใชแทนหรอสอความหมายถงอกสงหนง การสอสารถงวฒนธรรมองคการ มกเกดขนใน 2 กรณ กรณแรกเปนเรองทองคการพยายามถายทอดวฒนธรรมองคการไปยงสมาชกใหม เปนกรณทองคการพยายามถายทอด หรอสอดแทรก คานยม ความเชอและแนวทางการทางานทองคการคาดหวงใหบคลากร ทาตาม ผานสญลกษณตาง ๆ สญลกษณทองคการนยมใชในกรณน ไดแก ภาษา พธการ เพลงประจาองคการ การสอสารถงวฒนธรรมองคการ ในกรณทสองเปนเรองทบคลากรหรอบคคลภายนอก พยายามสบคนหรอแปลความหมายทแฝงอยในสญลกษณตาง ๆ ดงนนสญลกษณตาง ๆ ทมอยในองคการ จงอาจบงชใหเหนถงวฒนธรรมในองคการนนได และ 6) เปนสงทปรบตวเปลยนแปลงได การเกดวฒนธรรมองคการตองใชเวลาในการพฒนา จนเปนหนทางทกลมยอมรบวาชวยแกปญหาและตอบสนองความตองการของกลมได ดงนนวฒนธรรมองคการเปนสงทไมหยดนงสามารถปรบตวเปลยนแปลงไดตามสภาพแวดลอมหรอสถานการณทเปลยนแปลงไป

วฒนธรรมองคการมลกษณะตาง ๆหลายประเภทสรปได ดงน 1) การสงเสรมนวตกรรมและยอมรบความเสยง (Innovation and Risk Talking) คอ การทสมาชกขององคการไดรบการกระตนใหสรรคสรางนวตกรรมใหม ๆ กลาเสยงในการดาเนนการดวยการมงกระตนใหแสวงหาโอกาส ทดลองสงใหมและยอมรบแนวความคดใหม ๆ 2) การใสใจตอรายละเอยด (Attention to Detail) คอ ระดบความคาดหวงทสมาชกองคการแสดงออกซงความถกตองแมนยาในการวเคราะห และใสใจในรายละเอยด 3) การมงผลผลต (Outcome Orientation) คอ ระดบทการบรหารมงการปฏบตเพอผลลพธหรอผลผลตมากกวาการใสใจตอเทคนคและวธการในการทาใหบรรลผล 4) การใหความสาคญกบสมาชก (People Orientation) คอ ระดบการตดสนใจทางการบรหารทใหความสนใจในผลลพธทจะกระทบตอสมาชกในองคการ ผบรหารใสใจและใหความยตธรรมเคารพในสทธของบคคล

63

ใหการสงเสรมสนบสนนและไมสรางแรงกดดน 5) การทางานเปนทม (Team Orientation) คอ ระดบทกจกรรมตาง ๆ ในงานจดขน เพอใหความสาคญกบการทางานเปนทมมากกวาเนนความสามารถของรายบคคล มงกระตนความรวมมอของสมาชก 6) การมงมนสชยชนะ (Aggressiveness) คอ ระดบ ทสมาชกในองคการบกงานมงมนแขงขนมากกวาทางานกนตามสบาย 7) การมงรกษาความมนคง (Stability) คอระดบทกจกรรมตางๆ ในองคการมงรกษาไวซงสถานภาพเดมใหสามารถคาดการณสงตาง ๆ ได ดวยการยดถอกฎระเบยบ หวงผลการปฏบตไดอยางชดเจนและปลอดภยซงตรงขามกบการมงการเจรญเตบโตขององคการ 8) การตดตอสอสาร (Communication) คอ ระดบการตดตอสอสารทจากดอยเฉพาะกบสายบงคบบญชาอยางเปนทางการ จานวนและประเภทของระบบการตดตอสอสาร ประเภทของขาวสารทตดตอและแบบของการตดตอ 9) การฝกอบรมและพฒนา (Training and Development) คอ การใหความสาคญกบการพฒนาวชาชพตามระบบขนตอน ความเตมใจของฝายบรหารทจะใหโอกาสในการฝกอบรมและพฒนา มการฝกอบรมอยางสมาเสมอใหเกดความชานาญในหนาท เพอใหปฏบตงานเฉพาะหนาทไดตามลาดบ 10) การใหความดความชอบ (Performance-Reward) คอ การจดสรรรางวลและความดความชอบตามความสามารถของผปฏบตงาน ซงตรงขามกบระบบอาวโสและการเลนพรรคเลนพวก พฤตกรรมชนดใดทไดรบรางวลและประเภทของรางวลทให และบรรทดฐานในการพจารณาความดความชอบ 11) การตดสนใจ (Decision Making) คอ วธการตดสนใจและการแกไขความขดแยง 12) การวางแผน (Planning) คอ ระดบการใหความสาคญกบการวางแผนระยะสนและระยะยาว การวางแผนเชงรบ (Reactive) การวางแผนแบบรเรมเชงรก (Proactive) และการมสวนรวมในการวางแผนจากสมาชกองคการ 13) การปฏบตทางการบรหาร (Management Practice) ความยตธรรมและสอดคลองของนโยบายกบการปฏบตในการบรหาร การเขาถงระดบฝายบรหาร มการตดตอสอสารทชดเจน การสรางสภาพแวดลอมทสะดวกสบายในการทางาน การกระตนใหเกดความหลากหลายในองคการ การใหความชวยเหลอและสนบสนนแกผใตบงคบบญชา 14) การปฏบตงานตามสายงาน (Easy Goingness) เนนสภาพของความสงบ อดทนกบภาวะทเปนอย ใจเยนและความขดแยงตา 15) การรกษาความอยรอด (Fortress) เนนความสาคญในการแขงขนเพอความอยรอด เ ปนเ รองสาคญยง ใหโอกาสปฏบตงานแกสมาชก แตไมประกนความมนคงในงาน 16) วฒนธรรมสโมสร (Club) ใหความสาคญกบความจงรกภกด ความผกพนและทางานเพอประโยชนของกลม ยดความอาวโส ไมมโอกาสกาวหนาอยางรวดเรว ตองมคนรจกคอยใหการสงเสรมในการพจารณาความเหมาะสม ความกาวหนาอาจเปนเพยงไดหมนเวยนตาแหนงงานใหรหลายหนาท 17) การยดความสามารถเฉพาะตว (Baseball Team) ใหความสาคญกบพรสวรรคและความสามารถเฉพาะบคคลสง ใหรางวลตอบแทนเปนตวเงนสงจากผลงาน ความผกพนในงานไมสาคญเทากบผลงาน การกาวกระโดดหรอเปลยนงานจากทหนงไปอกทหนงถอเปนสงปกต 18) การใหความอสระแกบคคล (Individual Autonomy) คอ ระดบของความรบผดชอบอสระและโอกาสทบคคลในองคการไดรบในการรเรมเพอดาเนนการตาง ๆ 19) การยอมรบความขดแยง (Conflict Tolerance) คอ ระดบท

64

มความขดแยงแฝงอยในความสมพนธระหวางหมเพอนฝงและกลมทางาน แตยงมความเตมใจ ซอสตยตอกนและยอมรบความแตกตางอยางเปดเผย 20) การชนา (Direction) คอระดบทองคการกาหนดเปาหมายไวอยางชดเจน และความคาดหวงในผลการทางาน และ 21) การแสดงตว (Identity) คอ ระดบทสมาชกในองคการแสดงตววา เปนสวนหนงในองคการท งหมดในกลมทางานเฉพาะหรอกลมผเชยวชาญวชาชพเฉพาะ (Gordon, อางถงใน นนทยา นอยจนทร, 2550 : 23-25)

3.2.6 ระดบของวฒนธรรมองคการ วฒนธรรมองคการสามารถแบงออกได 3 ระดบ คอ 1) วฒนธรรมทางกายภาพ

ทมนษยสรางขน (artifacts) เปนระดบวฒนธรรมพนผวทสด ซงเปนสงทมองเหนจบตองได สามารถไดยนหรอรสกไดงาย เมอเราเขาไปองคการใดองคการหนงวฒนธรรมทางกายภาพจาแนกไดเปน 3 ประเภท คอ 1.1 ประเภทวตถ เชน ศลปะตาง ๆ โลโกของหนวยงาน รปทรงหรอการออกแบบตก เฟอรนเจอรในองคการ เครองแตงกายในสถานททางาน รปลกษณ วตถและการวางผงสานกงาน 1.2 ประเภทพฤตกรรม เชน พธกรรมตาง ๆ รปแบบการตดตอสอสาร ประเพณ การใหรางวลหรอการลงโทษพนกงาน 1.3 ประเภทภาษา เชน เรองเลาเกยวกบความยากลาบากในการกอตงองคการ เรองตลกในหนวยงาน ชอจรงหรอชอเลนทใชเรยกในททางาน คาศพทเฉพาะทใชกนในหนวยงาน คาอธบายเกยวกบสงตาง ๆ ประวตศาสตร ลกษณะของวรชนหรอทรชน อปมาอปมยหรอคาขวญทมกใชกนในองคการ 2) คานยม (values) คานยมเปนหลกการ เปาหมายและมาตรฐานทางสงคม ซงจะเปนสงทบอกวาสมาชกขององคการใหความสนใจในเรองใด เชน อสรภาพ ประชาธปไตย ความมงคงหรอความจงรกภกด คานยมนจะเปนพนฐานในการตดสนใจวาอะไรเปนสงทถกหรอผด คานยมเปนสงทมนษยแสดงออกอยางมสานกหรอรตว เชน ลกคาจะตองไดรบการบรการทดเสมอสวนธรรมเนยม ปฏบต (norms) มความหมายใกลเคยงกบคานยม ธรรมเนยมปฏบตเปนเหมอนกฎ ทไมไดเขยนไว แต เปนสงทจะบอกใหสมาชกทราบวาควรจะประพฤตตวอยางไรในสถานการณ ตาง ๆ เชน การไมพดคยในโรงภาพยนตรขณะทภาพยนตรกาลงฉายอย การไมตดแถวทกาลงเขาควอย ความเหมาะสมในการแตงตวในสถานท หรอการทพนกงานเปนสวนหนงของครอบครว ขณะทคานยมจะบอกวาสงใดเปนสงสาคญสาหรบสมาชก แตธรรมเนยมปฏบตจะบอกวาพฤตกรรมแบบใดทเราจะคาดหวงจากกนและกน อยางไรกตามทงคานยมและธรรมเนยมปฏบตตางมความสมพนธซงกนและกน คอ ธรรมเนยมปฏบตจะเปนผลมาจากคานยม เชน การไมตดแถวและการไมพดคยในโรงภาพยนตร เปนผลมาจากคานยมของความสภาพและความเกรงใจผอนและ 3) ฐานคต(assumptions) ฐานคตเปนสงทสมาชกในองคการแสดงออกโดยไมรสกตว (unconsciously) ซงสะทอนถงความเชอทคดวาเปนจรง ซงจะมอทธพลตอการรบร ความรและพฤตกรรมของคนหรอความคดหรอการกระทา เพอบรรลจดมงหมายซงยอมรบปฏบต โดยไมมการตงคาถามหรอตงขอสงสยแตอยางใด ( Schein, อางถงในทพวรรณ หลอสวรรณรตน, 2547 : 189-191) สวนรงสรรค ประเสรฐศร (2548) ไดแบงวฒนธรรมองคการออกเปน 3 ระดบ คอ 1) วฒนธรรมหลก (Core Culture) หรอวฒนธรรมเดน (Dominant Culture) เปน

65

คานยมหลกหรอความเชอหลกขององคการ ซงเปนทยอมรบโดยสมาชกสวนใหญขององคการ หรอเปนความเชอรวมกนของสมาชกในองคการ ซงกาหนดโดยสมาชกขององคการทมอทธพลตอพฤตกรรมของเขา ดงนนวฒนธรรมหลกหรอวฒนธรรมเดนจงเปรยบเสมอนบคลกภาพขององคการ ถงแมวาบคลากรจะมาจากททแตกตางกน มพนฐานหรอระดบชนในองคการทแตกตางกน แตสมาชกทกคนในองคการจะตองเรยนรถงวฒนธรรมหลกขององคการอยางเครงครด 2) วฒนธรรมกลมยอย (Subculture) คอ กลมบคคลซงมคานยมและความเชอถอ มความรบผดชอบในการทางานรวมกน และมลกษณะสวนบคคลทคลายคลงกน องคการจะประกอบดวย กลมวฒนธรรมยอยของผทปฏบตหนาทอยางเดยวกน กลมยอยของผทมเชอชาตและศาสนาเดยวกน กลมยอยของผทมอายและเพศเดยวกน เปนตน และ 3 ) วฒนธรรมทขดแยง (Counterculture) เปนรปแบบของวฒนธรรมและปรชญาทตอตานกบระบบองคการหรอระบบสงคม ตวอยางการรวมกจการ การซอกจการ อาจกอใหเกดวฒนธรรมทขดแยง ดงนนในการรวมลงทน ผบรหารควรมองหาผรวมลงทนทมคานยมในวฒนธรรมทสอดคลอง หรอคลายคลงกบวฒนธรรมของบรษท เพอปองกนปญหาความขดแยงทางวฒนธรรม

3.2.7 รปแบบของวฒนธรรมองคการ คกและลาฟเฟอรท (Cooke and Lafferty, 1989) ไดแบงวฒนธรรมองคการออกเปน 3 ลกษณะ คอ 1) วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค (Constructive Culture) 2) วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชา (Passive-Defensive Culture) และ 3) วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว (Aggressive-Defensive Culture) โดยแตละลกษณะมสาระสาคญดงน

3.2.7.1. วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค (Constructive Organizational Culture) มลกษณะมงเนนความพงพอใจของบคลากรคอ ความตองการความสาเรจ ความตองการไมตรสมพนธ ตลอดจนการสงเสรมและสนบสนนใหบคลากรทปฏบตงานในองคการ เกดความสมพนธทดรกใครกลมเกลยวซงกนและกน โดยบคลากรจะมพฤตกรรมทมความขยนหมนเพยร กระตอรอรน มความสขกบการปฏบตงาน รสกวาในองคการนนมความทาทายอยตลอดเวลา บคลากรยดมนผกพนกบองคการ มความพรอมในการปฏบตงานสง มความเปนกนเอง เอาใจใส มการใหความรกใคร ยกยองและยอมรบใหความเหนอกเหนใจซงกนและกน จากการปฏบตงานจะสงผลใหองคการประสบความสาเรจ แบงออกเปน 4 มต คอ 1) มตมงความสาเรจ (Achievement) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบการมเหตผล มหลกการในการปฏบตงาน ซงบคลากรตองมสวนรวมในการกาหนดเปาหมาย วางแผนและปฏบตงาน เพอใหบรรลเปาหมายทกาหนดไว พฤตกรรมของบคลากร จะเปนนกวางแผนทมประสทธภาพ รสกวางานทาทายความสามารถ 2) มตมงความตองการความสาเรจสงสดในชวตของตนเอง (Self-Actualization) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบความตองการของบคลากรตามความนกคดและความคาดหวง เปาหมายของการปฏบตงานอยทคณภาพมากกวาปรมาณงานทไดรบความสาเรจของงานมาพรอม ๆ กบความกาวหนาของบคลากร เปาหมายขององคการ และบคลากรสอดคลองกนและบคลากร

66

ไดรบการสนบสนนจากองคการอยตลอดเวลาทาใหสามารถพฒนางานของตนไดอยางอสระ 3) มตมงบคคลและการสนบสนน (Humanistic-Encouraging) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบบคลากร สมาชกขององคการคาดหวงวาจะไดรบการสนบสนนและเปดโอกาสใหแตละบคคลมความกาวหนาอยางสมาเสมอทาใหบคคลมความภาคภมใจ และ 4) มตมงไมตรสมพนธ (Affiliative) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบความ พงพอใจของผรวมงานและสมพนธภาพระหวางบคคล

3.2.7.2 วฒนธรรมลกษณะตงรบ - เฉอยชา (Passive - Defensive Culture) เปนวฒนธรรมองคการทมลกษณะ มงเนนความตองการความมนคงของบคลากร พฤตกรรมการแสดงออกของบคลากร จะมลกษณะคลอยตามพงพาผบรหาร และยดกฎระเบยบขององคการเปนหลกและพยายามหลกเลยงการกระทาทตองรบผดชอบ แตจะยอมรบการมอบหมายจากผบ งคบบญชา สมพนธภาพของบคลากรเปนไปในลกษณะทตองการปกปองตนเองและตงรบเปนแนวทางในการปฏบตงาน เนองจากจะทาใหบคลากรเกดความมนคง ปลอดภยและกาวหนาในการปฏบตงาน การปฏบตงานตองปฏบตใหเหมอนกบบคคลอน ๆ ในองคการ และการเหนดวยกบแนวคดของผบรหารและผรวมงานเปนสงทถกตอง ยดกฎระเบยบเปนบรรทดฐานในการปฏบตงานอยางเครงครด ไมสนใจคณภาพของงาน มงแตจะปกปองตนเอง โดยการปฏบตงานตามผบรหารหรอผนากลม มความระมดระวงตนเองในการปฏบตงานสง หลกเลยงการตดสนใจและปฏบตงานทเสยงนอยทสด แบงออกเปน 4 มต คอ 1) มตมงเหนพองดวย (Approval) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบการยอมรบซงกนและกน บคลากร พยายามหลกเลยงความขดแยงทอาจจะเกดขน โดยการเหนดวยหรอคลอยตามความคดเหน 2) มตมงยดกฎเกณฑ (Conventional) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบกฎเกณฑทองคการนนยดถอปฏบต แบบแผนการปฏบตงานควบคมดวยระบบราชการ บคลากรตองปฏบตตามระเบยบอยางเครงครด และมความรสกดตอกฎระเบยบ 3) มตมงการพงพา (Dependent) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบสายการบงคบบญชา การบรหารจดการ ขนอยกบผบรหารหรอผนากลม บคลากรจะตองปฏบตตามการตดสนใจของผบรหารหรอผนากลม เนองจากทกคนเชอวาการตดสนใจนนถกตอง บคลากรไมทราบจดมงหมายในการปฏบตงานของตนเอง และ 4) มตมงการหลกเลยง (Avoidance) คอ องคการมคานยมและพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบการลงโทษเมอผดพลาด แมวาบคลากรประสบผลสาเรจในการปฏบตงานกไมไดรบรางวลเปนสงตอบแทน ทาใหบคลากรปดความรบผดชอบ และหลกเลยงการกระทาตาง ๆ ทอาจจะกอใหเกดความผดพลาด เนองจากกลวถกตาหน ถามเหตตองตดสนใจจะพยายามหลกเลยงไปใหผบรหารหรอผรวมงาน

3.2.7.3 วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว (Aggressive-Defensive Culture) เปนวฒนธรรมองคการทมลกษณะมงเนนความตองการของบคลากรและผนามพฤตกรรมทมงเนนงานพฤตกรรมการแสดงออกของบคลากรมลกษณะการเผชญหนา ชอบการมอานาจ การแขงขนทตอง

67

มการแพ-ชนะ และจะตองหลกเลยงความผดพลาดทอาจจะเกดขน บคลากรจะแสดงลกษณะความขดแยงไมไววางใจ ตาหนและตอตานการเปลยนแปลง การชอบตอตานและมขอขดแยงตาหนเปนประจา ชอบควบคมบคคลอน ชอบการแขงขนและการแขงขนจะทาใหเกดความทาทายในการปฏบตงาน ชอบความเปนระบบระเบยบและตาหนความผดพลาดของตนเอง แบงออกเปน 4 มต คอ 1) มตมงเหนตรงกนขาม (Oppositional) คอ องคการมคานยม และพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบการเผชญหนา และการเจรจาตอรอง เนองจาก บคลากรเกดความรสกวาไดแกปญหาเฉพาะหนา จะทาใหเกดความขดแยงกบผอนเสมอ 2) มตมงใชอานาจ (Power) คอ องคการมคานยม และพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบการปฏบตตามอานาจหนาททบคลากรนนดารงตาแหนงอย บคลากรชอบเปนผนเทศและสอนงานผรวมงาน ผลงานทไดรบจะไดรบจากการใชอานาจหนาท สงตอบแทนทไดรบจากองคการ การไดเลอนขน เลอนตาแหนง เพอใหไดมอานาจในการควบคม และปกครองผอนมากขน ยงมอานาจมากยงขนเทาไรกจะทาใหมความรสกวามนคงเทานน 3) มตมงการแขงขน (Competitive) คอ องคการมคานยม และพฤตกรรมการแสดงออกทใหความ สาคญกบการแขงขนทจะตองมแพ-ชนะ บคลากรตองการชนะและเหนอกวาผอนในองคการ การ แขงขนทาใหเกดการแบงแยกบคลากรเปนกลม ๆ และบคลากรจะยอมรบลกษณะการปฏบตงานทมการแขงขน และเชอวาการแขงขนจะชวยใหองคการประสบความสาเรจในการดาเนนงาน และ 4) มตมงความสมบรณแบบ (Perfectionist) คอ องคการทมคานยม และพฤตกรรมการแสดงออกทใหความสาคญกบความสมบรณของงาน บคลากรจะตองหลกเลยงสงททาใหเกดความผดพลาด มความเปนระบบระเบยบ ละเอยดถถวนและตองใชระยะเวลาในการปฏบตงานทยาวนาน

สาหรบการวจยในครงนผวจยใชแนวคดทฤษฏวฒนธรรมองคการของคกและลาฟเฟอรท (Cooke and Lafferty, 1989) ทไดเสนอรปแบบวฒนธรรมองคการไว 3 ลกษณะ ประกอบดวย 1) วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค 2) วฒนธรรมลกษณะต งรบ-เฉอยชา และ 3) วฒนธรรมลกษณะ ต งรบ-กาวราว ซงไดมผนาแนวคดทฤษฏวฒนธรรมองคการดงกลาวไปใชศกษาวจย อาท สมเกยรต ศรธาราธคณ (2542) ไดศกษาวฒนธรรมองคการกบความตงใจทจะอยในงานของพยาบาลวชาชพชายโรงพยาบาลชมชน พบวา วฒนธรรมองคการของกลมงานโรงพยาบาลชมชนลกษณะสรางสรรคอยในระดบมาก ลกษณะตงรบ - เฉอยชาและตงรบ - กาวราวอยในระดบ ปานกลางและวฒนธรรมลกษณะสรางสรรคมความสมพนธทางบวกอยระดบนอยกบความตงใจทจะอย ในงาน วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราวมความสมพนธทางบวกอยระดบนอยกบความตงใจทจะอยในงาน สวนวฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชาไมมความสมพนธกบความตงใจทจะอยในงาน และชาตชาย จนทรศร (2546) ศกษารปแบบวฒนธรรมองคการในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดชลบร พบวา วฒนธรรมองคการในสถานศกษาขนพนฐานโดยรวม มรปแบบลกษณะตงรบ- กาวราว และลกษณะตงรบ- เฉอยชา คอนขางมากถงมากทสด และลกษณะสรางสรรค เปนลาดบรองลงมา

68

3.2.8 หนาทของวฒนธรรมองคการ วฒนธรรมองคการน นเปนสงทมคณคา เพราะความเชอและคานยมรวม

ทาใหยกระดบความรวมมอและความผกพน ซงพฤตกรรมดงกลาวสงผลตอประสทธผลโดยตรงและวฒนธรรมองคการมหนาทเมอความเชอและคานยมรวมชวยผลกดนใหองคการกระทาในสงทถก ทควร เพอความอยรอดขององคการ ชวยสรรสรางบรณาการในองคการทาใหเกดกลมทมความเชอ คานยม ขอสมมต และพฤตกรรมทเหนยวแนน ความสอดคลอง การปรบตว รวมทงปฏสมพนธของสมาชกกบวฒนธรรมองคการและความชดเจนของภารกจจะทาใหสามารถทานายประสทธผลองคการได ซงหนาทของวฒนธรรมองคการสามารถสรปได 3 ประการ คอ 1. หนาทพนฐานของวฒนธรรมองคการ วฒนธรรมองคการเปนเสมอนกาวทางสงคมทชวยเสรมพฤตกรรมความมงมน และรวมมอ ในหมสมาชกในการทางาน โดยทาใหเกดปรากฏการณ 4 ประการ คอ 1) เกดเอกลกษณและความแตกตางระหวางองคการ มลกษณะของการเปนพวกเดยวกนและมจดหมายรวมกน 2) เกดความผกพนและมจดหมายรวมทเกดจากวฒนธรรมองคการเดยวกนมแนวโนมกอใหเกดความยดมนผกพนสง ในหมผทยอมรบวฒนธรรม 3) เกดความมนคง เมอเกดการมเอกลกษณและความผกพนรวมกนจะกระตนใหเกดบรณาการและความรวมมออยางย งยนในหมสมาชก 4) กลอมเกลาพฤตกรรมทาใหสมาชกเขาใจในสภาพแวดลอมของตน วฒนธรรมองคการทาหนาทเสมอนแหลงของการมความหมายรวมกนเพออธบายวาทาไมสงตางๆในองคการจงเปนเชนน 2. วฒนธรรมองคการกบการปรบตว วฒนธรรมองคการเกยวของกบการทองคการมปฏสมพนธกบแรงผลกดนจากภายนอกวฒนธรรมองคการจะชวยสรางความเขาใจรวมกนเกยวกบ 1) ภารกจพนฐานและกลยทธขององคการ 2) เปาหมายทตองบรรล 3) วธการในการบรรลเปาหมาย 4) มาตรฐานในการวดความคบหนาเพอมงสเปาหมาย 5) วธการทจาเปนในการแกไขปรบปรงใหบรรลเปาหมายไดดขน 3. วฒนธรรมองคการกบการบรณาการภายใน เกยวของกบการสรางสภาพของความเปนพวกเดยวกน ซงเปนแรงภายในททาใหสมาชกองคการสามารถบรรลผลรวมกนอยางแทจรงดวยการสรางวถทางทชดเจนใหสมาชกโดย 1) การพฒนาภาษารวมหรอภาษาเฉพาะกลมขนมา 2) การสรางบรรทดฐานทเหนพองกนในหมสมาชก 3) ชวยแกไขความแตกตางทางสถานะและอานาจ 4) ชวยกาหนดมาตรฐานของความสนทสนมและมตรภาพตอกน 5) ชวยกาหนดทมาของการใหรางวลและการลงโทษ และ 6) ชวยใหเกดปรชญาทชวยใหความหมายของสงทอธบายไมได (ดารวรรณ ถวลการ,2552 : 62) นอกจากน สนทร วงศไวศยวรรณ (2540) ยงไดสรปถงหนาทของวฒนธรรมองคการไวอยางนาสนใจดงน 1) สนบสนนใหเกดแนวปฏบตทสมาชกองคการยอมรบ จากการทสมาชกในองคการทงเกาและใหมตองตดตอเกยวของกนในเรองงาน ทาใหบคลากรใหมขององคการเรยนรวธคด วธการทางานทถกตองเหมาะสม จากคาแนะนาของสมาชดเกาหรอไมกเรยนรดวยตนเองจากประสบการณหรอการสงเกตสวนตววา วธคด วธทางานแบบใดททาแลวไดรบคาชมเชยสรรเสรญหรอไดรางวล สวนวธปฏบตใดททาไปแลวถกตาหนตเตยนหรอไดรบการลงโทษสงตางๆ เหลานบคลากรใหมจะคอยๆ เรยนรจนทราบถงวธคด วธปฏบตทสมาชก

69

องคการสวนใหญปรารถนา 2) จดระเบยบในองคการ ถาบคลากรเรยนร เขาใจและยอมรบวธคด วธทางานทองคการคาดหวงบคลากรกจะยดถอแนวทางดงกลาวเปนหลกในการคดการทางาน และการประพฤตปฏบตตอกนนานวนเขาแนวทางดงกลาวจะกลายเปนธรรมเนยมบรรทดฐานของกลมใหสมาชกยดถอและปฏบตตาม ผใดฝาฝนหรอละเมดธรรมเนยมบรรทดฐานดงกลาวยอมไดรบการลงโทษในรปแบบตาง ๆ ดงนนจงอาจกลาวไดวาธรรมเนยมบรรทดฐานของกลมซงเปนสวนหนงของวฒนธรรมองคการชวยวางเกณฑใหสมาชกขององคการคดและทาอยางมระเบยบแบบแผน ชวยใหองคการทางานไปไดอยางมระบบและราบรน ธรรมเนยมบรรทดฐานของกลมจะถกใชเปนมาตรฐานในการตดสนวาวธคดใดทเหมาะสมหรอไมเหมาะสม 3) กาหนดนยามความหมายใหกบพฤตกรรมตางๆทอยรอบตว เมอบคลากรเขาใจและยอมรบวฒนธรรมองคการของตนเองแลววฒนธรรมองคการจะชวยใหสมาชกขององคการเขาใจถงเหตผลของพฤตกรรมหรอความเปนไปตางๆ ในองคการ การเขาใจความหมายของพฤตกรรมตางๆในองคการยงเปนการแยกผทเปนสมาชกขององคการออกจากผทไมเปนสมาชกดวยเพราะสวนใหญแลวสมาชกขององคการหรอผคนเคยกบวฒนธรรมขององคการเทานนทจะเขาใจความหมายของเหตการณและพฤตกรรมตาง ๆ ภายในองคการไดอยางถกตอง 4) ลดความจาเปนทตองตดสนใจในกจกรรมทปฏบตอยเสมอ วฒนธรรมองคการเปนคานยมความเชอและแนวปฏบตทสมาชกขององคการทาอยเปนปกตวสยจนเคยชน 5) แกไขปญหาและตอบสนองความตองการจาเปนพนฐานขององคการ วฒนธรรมองคการมหนาทสาคญประการหนงคอ ชวยแกไขปญหาพนฐานขององคการเพอใหองคการอยรอด 6) ชวยชแนวทางในการทางานและการประพฤตปฏบตตว เมอวฒนธรรมองคการไดผานกาลเวลาแหงการทดสอบจนเปนทยอมรบจากสมาชกองคการสวนหนงแลววาสามารถชวยแกปญหาพนฐานตางๆ ขององคการได สงเหลานกจะถกถายทอดใหสมาชกรนใหม รบรวาเปนวธคดวธทางานทถกตองเหมาะสมทจะใชภายในองคการ กระบวนการถายทอดวฒนธรรมองคการใหสมาชกรนใหม เรยกวา การหลอหลอมขดเกลาขององคการ การหลอหลอมขดเกลาสมาชกใหมขององคการ เพอใหพวกเขาเรยนรและปรบตวใหเขากบวฒนธรรมในองคการทพวกเขาเพงเขามาทางาน และใหพวกเขารบเอาวธคดวธทางานดงกลาวเปนแนวทางในการดาเนนงานและประพฤตปฏบตตอไปอนจะทาใหวฒนธรรมองคการ ไดรบการสบสานใหดารงอยตอไปและ 7) สรางเอกลกษณรวมกนในหมสมาชก วฒนธรรมองคการชวยใหสมาชกขององคการตระหนกวาแตละคนเปนพวกเดยวกน หรออยกลมเดยวกน เพราะมคานยม ความเชอ และการประพฤตปฏบตทคลายคลงกน และเปนเอกลกษณทแตกตางจาก วถทางของกลมอน สงททาใหสมาชกองคการรสกวา กลมของตนมเอกลกษณแตกตางจากกลมอน มหลายประการ เชน การแตงกาย ระยะเวลาทางาน วธการทางาน ผลงาน ชอเสยงและภาพพจนของกลม

70

3.2.9 ความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการและประสทธผลขององคการ วฒนธรรรมองคการของโรงเรยนเปนองคประกอบทสาคญมากในการบรหาร

งานในโรงเรยนใหบรรลผลสาเรจ ทงนเพราะวฒนธรรมในโรงเรยนเปนเครองมอทมสาคญมากทชวยเพมประสทธผล ดงทซาธ (Sathe, 1985: 25-31) กลาววาวฒนธรรมโรงเรยนสงผลตอพฤตกรรมของบคคล ความสาเรจและประสทธภาพขององคการในดานตาง ๆ ดงน 1) ชวยใหเกดความรวมมอ ระหวางสมาชก 2) ชวยใหเกดการตดสนใจอยางมประสทธภาพ 3) ชวยใหการควบคมการปฏบตงานเปนไปตามแผนทวางไว 4) ชวยลดปญหาของความไมเขาใจในการสอสาร 5) ชวยใหสมาชกรสกผกพนตอองคการ 6) ชวยใหการรบรตอสถานการณตาง ๆ ตรงกน และ 7) ชวยใหเกดการใชเหตผลในการแสดงพฤตกรรม สอดคลองกบ คาเมรอน และเอททงตน (Cameron and Ettington, 1988: 26-29) ศกษาพบวา วฒนธรรมโรงเรยนมความสมพนธโดยตรงกบประสทธผลของโรงเรยน โดยวฒนธรรมโรงเรยนตองมความเขมแขงและสอดคลองเขากนได ซงจะผลกดนใหเกดความเชอในแนวทางเดยวกน อนจะนามาซงการคดและปฏบตในทศทางเดยวกน สอดคลองกบ ดาฟท (Daft,1992: 323) พบวา วฒนธรรมโรงเรยนเปนสงทสรางใหโรงเรยนบรรลความตองการอยางมประสทธภาพภายใตสภาพแวดลอมทเปนอย โดยวฒนธรรมโรงเรยนจะเปนตวกระตนใหเกดการปรบตวเพอตอบสนองตอสงแวดลอมภายนอก และสงเสรมความสมพนธทถกตองเหมาะสมกบคานยมทางวฒนธรรมกบความเชอ กลยทธของโรงเรยนและสภาพแวดลอมในการปฏบตงานของโรงเรยนใหบรรลผลได สอดคลองกบบราทเวท (Brathwaite, 1993: 27-29) ไดศกษาพบวา โรงเรยนทมประสทธผลสงตองมวฒนธรรมโรงเรยนทแขงแกรงประกอบดวย คานยม พธการ เรองเลา และขอปฏบตตาง ๆ ทเปนบรรทดฐานใหคนปฏบตยดถอซงสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคลากรดวย สอดคลองกบแอนเดอรสน (Anderson, 2000) ศกษาวฒนธรรมองคการกบประสทธผลของวทยาลยชมชน และสถาบนทางเทคนคในรฐเทนเนสซ โดยกรอบการศกษาวฒนธรรมของ คาเมรอนและเอตตงตน พบวา วฒนธรรมแบบเปลยนแปลงพฒนา (Adhocraty Culture) มอทธพลตอการพฒนาบคลกภาพผเรยน การพฒนาทางวชาการของผเรยน ความพงพอใจในการจางงานของผบรหารและอาจารย การพฒนาวชาชพและคณภาพอาจารย ความเปดของระบบเชงสมพนธกบชมชน ความสามารถในการไดมาซงทรพยากรและสขภาพองคการ วฒนธรรมแบบครอบครว (Clan Culture) มอทธพลตอการพฒนาทางวชาการของผเรยน การพฒนาบคลกภาพของผเรยน ความพงพอใจในการจางงานของผบรหารและอาจารยความเปดของระบบและปฏสมพนธกบชมชน ความสามารถในการไดมาซงทรพยากร สขภาพองคการและความพงพอใจทางการศกษาของผเรยน วฒนธรรมแบบราชการ (Bureaucratic Culture) มอทธพลตอสขภาพองคการ การพฒนาทางวชาการของผเรยน ความพงพอใจในการทางานของผบรหารและอาจารย และความสามารถในการไดมาซงทรพยากร และวฒนธรรมแบบการตลาด (Market Culture) มอทธพลตอการพฒนาบคลกภาพของผ เ รยน ความเปดของระบบและปฏสมพนธกบชมชน ความสามารถในการไดมาซงทรพยากรและสขภาพองคการ และความพงพอใจทางการศกษาของ

71

ผเรยน สอดคลองกบประเสรฐ บณฑศกด (2540) ศกษาปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการของหนวยศกษานเทศกกรมสามญศกษา พบวา ตวแปรวฒนธรรมองคการ มอานาจในการอธบายประสทธผลองคการ สอดคลองกบศลปชย ศรเกยรต (2540) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ในเขตการศกษา 6 พบวา วฒนธรรมโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา สอดคลองกบพวงทพย มงคง (2543) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนกบประสทธผลโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 12 พบวา วฒนธรรมโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนในแตละดาน เมอจาแนกตามสถานทตง และขนาดโรงเรยน สอดคลองกบพรชย เชอชชาต (2546) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการโรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยนเทศบาลในเขตพนทพฒนาชายฝงทะเลภาคตะวนออก พบวา วฒนธรรมองคการโรงเรยนมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนเทศบาล สอดคลองกบ พร ภเศก (2546) ศกษาวฒนธรรมองคการกบประสทธผลโรงเรยนเหลาสายวทยาการของกองทพบก พบวา วฒนธรรมองคการสงผลตรงตอประสทธผลโรงเรยน สอดคลองกบสรชย ชวยเกด (2547) ศกษาวฒนธรรมโรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยนภายใตการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน พบวา วฒนธรรมโรงเรยน มความสมพนธทางบวกระดบกลางกบประสทธผลของโรงเรยน สรปไดวาวฒนธรรมโรงเรยนเปนองคประกอบหนงทมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยน สอดคลองกบ ชยาธศ กญหา (2550) ศกษาปจจย ทสงผลตอประสทธผลของสานกงานเขตพนทการศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐาน พบวา ตวแปรทสงผลทางบวกสงสดตอประสทธผลของสานกงานเขตพนทการศกษาคอวฒนธรรมองคการ สอดคลองกบ พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2551 : 26) ศกษาวฒนธรรมองคการกบประสทธผลขององคการราชการ พบวา การนาวฒนธรรม I AM READY ไปปฏบตเปนเวลา 2 ป ทาใหคะแนนเฉลยของวฒนธรรม I AM READY ขององคการราชการเพมขนจากเดม กระทรวงตาง ๆ ยดถอและใหความสาคญกบมตวฒนธรรมแตกตางกน ขนอยกบลกษณะภารกจของแตละกระทรวง และวฒนธรรม I AM REDAY มความสมพนธเชงบวกกบประสทธผลขององคการราชการ สอดคลองกบสาทร ภรโสภษฐ (2549) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการโรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3 พบวา วฒนธรรมองคการโรงเรยนลกษณะสรางสรรคและตงรบ - เฉอยชามความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยน สวนวฒนธรรมองคการโรงเรยนลกษณะต งรบ - กาวราวไมมความสมพนธวฒนธรรมองคการโรงเรยนลกษณะสรางสรรคมอานาจพยากรณประสทธผลของโรงเรยนไดรอยละ 60.00 สวนวฒนธรรมองคการโรงเรยนลกษณะตงรบ- เฉอยชา และลกษณะตงรบ- กาวราว ไมมอานาจพยากรณประสทธผลของโรงเรยน

72

3.2.10 ความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการ ไดมผศกษาวฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการไวหลายทานดงเชน เซอรจโอวานและสตารแรท (Sergiovanni and Starratt, 1988 : 158) ศกษาความผกพนตอองคการของคร พบวา วฒนธรรมของโรงเรยนเปนปจจยหนงทมอทธพลตอความผกพนของคร สอดคลองกบเชง (Cheng, 1989 : 141) ไดศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการและวฒนธรรมองคการ โดยศกษาจากกลมตวอยางครโรงเรยนมธยมในฮองกง พบวา วฒนธรรมองคการสงผลตอความผกพนตอองคการของคร สอดคลองกบเมลนค (Melnick, 1989 อางถงในเฉลยว ภากะสย, 2550 : 49) ศกษาวฒนธรรมองคการในโรงเรยน พบวา วฒนธรรมองคการมอทธพลอยางมากตอพฤตกรรมของบคลากรในโรงเรยนในรปแบบทแตกตางกน เชน ภาษา การแตงกาย การแสดงออก ความรสก ความผกพนในโรงเรยน และการสนบสนนโรงเรยน วฒนธรรมองคการมสวนชวยทาใหเกดความรสกเปนเจาของ มจตสานกในสวนรวม และวฒนธรรมองคการของโรงเรยนทาใหวถชวตของบคลากรในโรงเรยนมความหมาย สอดคลองกบลอคและครอฟอรด (Lok and Crawford, 1999) ศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการ และวฒนธรรมองคการ พบวา วฒนธรรมองคการมความสมพนธในระดบมากกบความผกพนตอองคการ ลกษณะภาวะผนามความสมพนธในระดบมากกบความผกพนตอองคการ เมอเปรยบเทยบกบตวแปรอน ๆ สวนอายและระยะเวลาการทางานในองคการมความสมพนธทางบวกกบความผกพนตอองคการและวฒนธรรมองคการ สอดคลองกบปอปเพนส (Poppens, 2001) ศกษาวฒนธรรมองคการและความผกพนทมตอวทยาลยเอกชนในเขต Midwestern พบวา อาจารยและผบรหารทรบรวฒนธรรมภายในวทยาลยทปฏบตงานอยสอดคลองกบตนเองหรอเหนดวยกบลกษณะวฒนธรรมมระดบของความผกพนตอองคการสงกวาผทเหนวาวฒนธรรมในวทยาลยทปฏบตงานอยไมสอดคลองกบตนเองหรอไมเหนดวยกบลกษณะวฒนธรรม การเหนดวยหรอไมเหนดวยกบประเภทของวฒนธรรมเปนตวแปรทานายความผกพนตอองคการไดสงกวา ตวแปรดานบทบาท เพศ อาย และจานวนปของการปฏบตงาน สอดคลองกบโอลเวยร (Olivier, 2001 อางถงในพร ภเศก, 2546 : 56) ศกษาลกษณะวฒนธรรมของโรงเรยนประถมศกษาในสหรฐ พบวา วฒนธรรมการเอาใจใสดแลอยางเหนอกเหนใจกน เปนตวแปรทมอานาจการทานายสงสดตอความผกพนของครทจะตงใจอยปฏบตงานในโรงเรยนตอไป สอดคลองกบกเบอร (Guber, 2002 อางถงในพร ภเศก, 2546 : 56) ศกษาวฒนธรรมองคการกบความผกพนตอองคการของพนกงานบรษทแหงหนง พบวา การรบรในองคประกอบตาง ๆ ทางวฒนธรรมองคการ เชน ระเบยบการแตงกาย คาขวญในองคการ เปาหมายรวม ฯลฯ เปนตวทานายความผกพนตอองคการของสมาชกได สอดคลองกบมารเนทเจและมารตนส (Manetje and Martins, 2009) ไดศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบความผกพนตอองคการ จากกลมตวอยางจานวน 371 คน พบวา วฒนธรรมองคการมความสมพนธกบความผกพนตอองคการ และนาไปสการรเรมเปลยนแปลงตาง ๆ ในการปฏบตใหประสบความสาเรจทงวฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการ สอดคลองกบเซน ไอเชคและกาน (Zain, Ishak and Ghani, 2009) ไดศกษาอทธพลของ

73

วฒนธรรมองคการทเกยวของกบความผกพนตอองคการ : กรณศกษาจากบรษททขนบญชไวของมาเลเซย จานวน 190 บรษทในมตดานตางๆ ของวฒนธรรมองคการ ไดแก การทางานเปนทม การสอสาร รางวลและความตระหนก การอบรมและการพฒนาความผกพนของลกจางคนงานทมตอองคการพบวา มตตางๆ ทงหมดของวฒนธรรมองคการทไดเลอกไวในการศกษาครงน ถอเปนปจจยสาคญในการจงใจลกจางคนงานใหมความผกพนตอองคการ จากขอคนพบนแสดงใหเหนวาองคการจาเปนตองตระหนกถงความสาคญของมตตาง ๆ เหลาน ในการทาใหเกดความชอบในสงแวดลอมในการทางาน เพอใหลกจางคนงานเกดความผกพนตอองคการอยางแนนเฟนเพอความสาเรจขององคการ สอดคลองกบ ซโมซ และเซนเกา (Simosi and Xenikou, 2010) ไดศกษาเกยวกบบทบาทของวฒนธรรมองคการในดานความสมพนธระหวางภาวะผนากบความผกพนตอองคการโดยศกษาเชงประจกษจากองคการแหงหนงในประเทศกรก จากกลมคนงานลกจาง จานวน 300 คน พบวา ความผกพนตอองคการอยางตอเนองเปนสวนหนงของโครงสรางสองมต กลาวคอ ในมตดานความเสยสละสวนบคคลพบวา มความสมพนธกบวฒนธรรมองคการและการใหรางวลแลกเปลยนตามสถานการณ ซงถอเปนขอมลขาวสารทสาคญของการสนบสนนตอผปฏบตงานในการสรางความผกพน วฒนธรรมองคการ ภาวะผนาและการจดการทรพยากรมนษย สอดคลองกบ ชวนา องคนรกษพนธ (2546) ศกษาวฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการของพนกงานในธรกจโรงแรมเขตเมองพทยา จงหวดชลบร พบวาวฒนธรรมองคการมความสมพนธกนในทางบวกกบความผกพนตอองคการ สอดคลองกบพสฐ พลสวสด (2548) ศกษาวฒนธรรมองคการกบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 พบวา วฒนธรรมองคการมความสมพนธกบความผกพนตอสถานศกษาของคร สอดคลองกบ เฉลยว ภากะสย (2550) ศกษาวฒนธรรมองคการและความผกพนตอสถาบนของบคลากรมหาวทยาลยเกษตรศาสตร พบวา วฒนธรรมองคการกบความผกพนตอสถาบนของบคลากรมหาวทยาลยเกษตรศาสตรมความสมพนธกน สอดคลองกบเจรญ วองประชานกล (2547) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนกบความผกพนตอโรงเรยนของครในโรงเรยนคาทอลก เขตสงฆมณฑล พบวา 1) วฒนธรรมโรงเรยนและความผกพนตอโรงเรยนของครอยในระดบมาก 2) วฒนธรรมโรงเรยนมความสมพนธกบความผกพนตอโรงเรยนของคร โดยมความสมพนธทางบวกอยในระดบปานกลาง สอดคลองกบปจเจก ทพพรหม (2550) ศกษาความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการของพนกงานบรษท ทโอท จากด(มหาชน) ผลการวจยพบวา วฒนธรรมองคการมความสมพนธกบความผกพนตอองคการของพนกงาน

แตจากการศกษางานวจยของหลายทานไดพบวา วฒนธรรมองคการไมมความสมพนธกบความผกพนตอองคการ อาท เยาวลกษณ สตะโคตร (2548) ทพบวา ความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการตามการรบรวฒนธรรมองคการตามความตองการ และความผกพนตอองคการของพนกงานเทศบาลเมองกลมจงหวด “สนก” โดยภาพรวมไมมความสมพนธกน สอดคลอง

74

กบชอว (Shaw, 1990)ทพบวาไมมความสมพนธกนระหวางการเนนทคานยมขององคการกบความผกพนตอองคการของคร สอดคลองกบไมเจน(Meijen, 2007) ทพบวา วฒนธรรมองคการไมสงผลตอความผกพนตอองคการของผปฏบตงาน

3.3 ความผกพนตอองคการ

ความผกพน ตอองคการ เ ปนปจจยสาคญ ทจะทาใหงานขององคการบรรล วตถประสงคได เนองจากผปฏบตงานทมความผกพนตอองคการสง จะเปนผทยนดทจะอทศแรงกายแรงใจ เพอปฏบตงานในหนาทของตนใหดทสด และดกวาผทมความผกพนตอองคการนอย หรอไมมเลย ซงการทจะเกดความผกพนได กตอเมอจดมงหมายของสมาชกไดรบการตอบสนองจากองคการ จงเปนหนาทของผบรหารทจะพยายามสรางเจตคตทดตอองคการ เพอใหสมาชกในองคการคงอยกบองคการอยางมคณคา ดวยการสรางใหสมาชกเกดความผกพนตอองคการ ทงนเพอประโยชนสงสด จะไดเกดแกองคการ

3.3.1 ความหมายของความผกพนตอองคการ นกวชาการไดใหความหมายของ ความผกพนตอองคการไวหลายทศนะ อาท มทเชลลและลารสน (Mitchell and Larson, 1987 : 144) ไดใหความหมายของความผกพนตอ องคการ วาหมายถง เจตคตทคนๆ หนงมตอองคการ ตองการทจะมสวนรวมในองคการ มความ รสกวาตนเองเปนสวนหนงขององคการ จงแสดงพฤตกรรมเปนเจาขององคการ ดงน น ความ ผกพนตอองคการจงสามารถทานายพฤตกรรมในอนาคตทบคคลจะปฏบตตอองคการ รวมทงสามารถทานายการเปลยนงานของลกจางได สวนอลเลนและเมเยอร (Allen and Mayer, 1990) ใหความหมายของความผกพนตอองคการ หมายถง ความรสกทบคคลมตอองคการโดยมสงเหนยวรงใหบคคลยงอยในองคการ ขณะทบารอนและกรนเบรก (Baron and Greenberg, 1990 : 173-174) ใหความหมายวาความผกพนตอองคการ หมายถง เจตคตทดตอองคการเปนการสะทอนถงขอบเขตทแตละบคคลแสดงตนตอองคการและเกยวของกบองคการ ถาระดบความผกพนตอองคการสงแสดงถงบคลากรมลกษณะดงน 1) ยอมรบในเปาหมายและคณคาขององคการอยางมาก 2) เตมใจทจะทางานใหองคการ และ 3) ปรารถนาอยางแรงกลาทจะคงอยเปนสมาชกขององคการ เชนเดยวกบสเตยรส (Steers, 1991 : 290) ใหความหมายวา ความผกพนตอองคการ หมายถง การแสดงตนของแตละบคคลทมความสมพนธและความเกยวของกบองคการอยางมาก โดยมลกษณะเปน 3 องคประกอบ คอ 1) มความเชอและยอมรบในเปาหมายและคณคาขององคการอยางมาก 2) มความเตมใจทจะพยายามทางานใหกบองคการ และ 3) มความปรารถนาทจะเปนสมาชกขององคการอยางมากตอไป ความหมายนเปนการแสดงถงความจงรกภกดตอองคการเกยวของสมพนธกบองคการแตละบคคลมความต งใจใหองคการประสบความสาเรจและมความกาวหนา สวนมชนสก (Muchinsky, 1996 : 367) ใหความหมายวา ความผกพน

75

ตอองคการคอ การทบคคล มพนธะสญญาภายในจตใจตองาน และกอใหเกดความพยายามอยางมากในการทจะทางานนน ๆ ใหลลวงอยางมประสทธภาพสงสด และลธานส (Luthans, 2002 : 235) ใหความหมายวา ความผกพนตอองคการมลกษณะเปนเจตคตสวนใหญนยามใน 3 ลกษณะ คอ 1) ปรารถนาอยางแรงกลาทยงคงเปนสมาชกขององคการ 2) มความเตมใจทางานใหกบองคการดวยความพยายามในระดบสง และ 3) มความเชอและยอมรบในคณคาและเปาหมายขององคการ หรอกลาวอกนยหนงวาเปนเจตคตทสะทอนถงความจงรกภกดของบคลากรตอองคการ

จากความหมายดงกลาวสรปไดวา ความผกพนตอองคการ หมายถง ความรสกและเจตคตอนดของบคลากรทมตอองคการ โดยการยอมรบเปาหมายขององคการ ทมเทใหกบงานและตองการเปนสมาชกขององคการ และจากการศกษางานวจยเกยวกบความผกพนตอองคการหลายทาน อาท ทนวฒน เงนขาว (2546) ศกษาความผกพนตอองคการของขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานจงหวดกาแพงเพชร พบวา ความผกพนตอองคการของขาราชการคร โรงเรยนประถมศกษา โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก สอดคลองกบสมฤทธ ผวบวคา (2546) ศกษาความผกพนตอองคการของขาราชการครในโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงาน การประถมศกษาจงหวดสพรรณบรพบวา ความผกพนตอองคการของขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก สอดคลองกบกฤษดา มงคะตา (2548) ศกษาความผกพนตอโรงเรยนของครผสอนในโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1 พบวา ครผสอนมความผกพนตอโรงเรยนอยในระดบมาก สอดคลองกบธนวรรณ สระธรรมนต (2550) ศกษาความผกพนตอองคการของครในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาระยองเขต 1 พบวา ความผกพนตอองคการของคร โดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก และความผกพนตอองคการของครจาแนกตามขนาดสถานศกษาโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต

3.3.2 ความสาคญของความผกพนตอองคการ นกวชาการไดกลาวถงความสาคญของความผกพนตอองคการไวหลายทาน อาท

บคานน (Buchanan, 1974 : 533-546) กลาววา ความผกพนตอองคการเปนเจตคตทสาคญยงสาหรบองคการ ไมวาจะเปนองคการแบบใด เพราะความผกพนเปนตวเชอมระหวางจนตนาการของมนษยกบจดหมายขององคการ ทาใหผปฏบตงานมความรสกเปนเจาขององคการ และเปนผมสวนสงเสรมสขภาพและความเปนอยทดขององคการ รวมทงชวยลดการควบคมจากภายนอกอกดวย โดยสรปแลวความผกพนตอองคการเปนเงอนไขลวงหนาสาหรบองคการทางสงคมทประสบความสาเรจ นอกจากนนเขายงไดกลาวเพมเตมวา ความผกพนของผบรหารตอองคการเปนสวนสาคญตอความอยรอดและความมประสทธภาพขององคการ เพราะความรบผดชอบในการรกษาองคการใหคงอยในสภาวะทดนน มความจาเปนตอการดาเนนงาน การบรหารทมประสทธผลถกมองวามความเกยวของกบความรสกรบผดชอบและการอทศตนเพอเกอกลใหองคการอยในสภาพสามารถปฏบตงานตอไปได

76

สวนแคสตและโรเซนวก (Kast and Rosenzweig, 1985 : 647- 648) ไดใหความสาคญของความผกพนตอองคการ โดยกลาวไววา แรงจงใจและความพยายามของบคลากรเปนตวแปร ทมอทธพลตอการเพมผลผลต ถาบคลากรมความผกพนตอองคการสง และมองเหนความสาคญของเปาประสงคขององคการแลว กเชอมนไดวาองคการนจะมผลการปฏบตงานในระดบสง ดงนน ผบรหารทตองการปรบปรงหรอเพมผลผลต โดยอาศยคนจะตองรจกสรางบรรยากาศ ความรวมมอและความผกพนตอองคการของบคลากร ขณะทสเตยรส (Steers, 1988 : 579-581) เหนวา ถาหากความผกพนตอองคการ แสดงถง สวนหนงของกระบวนการแหงการปรบตว ดงน นความผกพนในระดบสง จะตองมอทธพลตอพฤตกรรมของบคลากรในองคการอยางนอย 4 ประการ คอ 1) บคลากรจะมความรสกผกพนยดมนตอเปาหมาย คานยมขององคการอยางแทจรงมความเตมใจ พอใจและกระตอรอรนในการรวมกจกรรมขององคการและบคลากรทมความผกพนในระดบสงมกจะไมมพฤตกรรมขาดงาน 2) บคลากรทมความผกพนตอองคการสง มกจะมความตองการอยางแรงกลาทจะคงความเปนบคลากรในองคการและใหการสนบสนนการปฏบตงานขององคการ นาองคการไปสจดมงหมายดวยความเตมใจ ซงงานวจยจานวนมากกไดยนยนวาการทบคลากรมความผกพนสง ชวยลดการเปลยนงานได 3) บคลากรยงคงยดถอตอจดมงหมายขององคการอยางตอเนอง พวกเขาจะเขาไปเกยวของกบงานมากขน โดยเฉพาะอยางยงเมอเขาพบวา เขาเปนตวจกรสาคญในการสนบสนนหรอชวยเหลอใหองคการทางานบรรลเปาประสงค พวกเขาจะมความจงรกภกดและปฏบตงานดวยความซอสตย 4) ความผกพนตอองคการในระดบสงทาใหบคลากรมความเตมใจทจะทา ใชกาลง และความสามารถและความพยายามอยางเตมทเพอองคการ ซงความพยายามดงกลาวไมวาจะเปนการใชเวลาหรออยางอนกจะแปรเปลยนไปเปนผลการปฏบตงานในทสด นอกจากน ฟาสซ (Fazzi, 1994 : 17-19) กลาวถงความสาคญของความผกพนตอองคการไววา ความผกพนตอองคการมผลตอการบรหารงานสมยใหม โดยเหนวาความผกพนตอองคการนนสามารถทจะนาไปสการบรหารงานทมประสทธภาพตอองคการ และเปนหนาทของผบรหาร ทจะตองสรางความผกพน และความจงรกภกดตอพนกงาน เพอลดการสญเสยบคลากรทมคาแกองคการไป และวชรา วชรเสถยร (2540: 23) กลาววา ความผกพนตอองคการใชเปนสงชวดทดของประสทธผลองคการ เนองจากสมาชกซงมความผกพนตอองคการสงมกมความปรารถนาอยาง แรงกลาทจะยงอยกบองคกรตอไป เพอทางานทตนเองรบผดชอบอยใหสาเรจ จนสามารถบรรลเปาหมายขององคการ ซงตนเลอมใสศรทธาไดหรอกลาวในทางกลบกนกคอ หากสมาชกองคการรสกวาตนไมไดรบการดแลทดพอหรอรสกไมมคณคาในองคการของตนเองแลวกจะรสกเบอหนายตองาน ทางานโดยไมมความกระตอรอรนและลาออกจากองคการไปในทสด แตหากเปนกรณทสมาชกไมมความผกพนตอองคการจะมทงในระยะยาวและระยะสน ทงในรปของเงนเดอน คาจางและสวสดการ ทจะตองจายให ผลงานทไดรบ บรรยากาศองคการ ตลอดจนประสทธผลขององคการยอมจะตองลดนอยถอยลงตลอดเวลา และสมโภชน นพคณ (2541: 46-52) กลาววา วฒนธรรมเปนเสมอนจตใจขององคการ เปนเครองชนาในการแสดงออก และตอบสนองตอความตองการของสภาพแวดลอมบงช

77

ความเปนเอกลกษณและความสาเรจขององคการ ดงนนในองคการตาง ๆ จะมการพฒนาวฒนธรรมองคการขน เปนคณลกษณะเดนของแตละองคการแตกตางกนออกไป ซงประกอบดวยวฒนธรรมยอยหลายๆ อยางมอทธพลตอพฤตกรรมการทางานของบคลากรในองคการ และมผลกระทบโดยตรงตอประสทธภาพ และความสามารถในการดาเนนงานขององคการ โดยเอออานวยหรอขดขวางตอ การพฒนาปรบปรง หรอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกดขนในองคการได สวนสพณดา ควานนท (2545 : 32) กลาวถงความสาคญของความผกพนตอองคการวา เปรยบเสมอนเปนตวคอยกระตนใหสมาชกในองคการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ซงในทสดแลว องคการนนกจะสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผล และวลาวรรณ รพพศาล (2549 : 261-262) กลาววา ความผกพนกอใหเกดการยดเหนยวในคณคาของคณงามความดซงกนและกน การดาเนนกจการใดถาสามารถจงใจใหบคลากรมความกระตอรอรนตอหนาท ทไดรบมอบหมาย หวงใยตอความสาเรจและความกาวหนาขององคการนนหมายถง เราไดสรางความผกพนใหเกดขนในตวบคลากรแลวซงจะสงผลตอภาพรวมของการปฏบตงาน ดงน 1) เปนการเสรมสรางกาลงใจใหบคลากรรวมมอปฏบตงานเพอองคการ 2) เปนการสรางแรงศรทธาและความเชอมนในการปฏบตงานใหแกบคลากร ทาใหบคลากรมความรสกทดตอองคการ 3) เปนการสรางความสามคคและการปฏบตงานเปนทม คอทกคนตางใหความรวมมอรวมใจอยางเตมทเพอความสาเรจตอองคการ 4) เปนการสรางความจงรกภกดและเสยสละเพอองคการ 5) เปนการสรางมาตรฐานในการปฏบตงานและทาใหงานมประสทธภาพยงขน 6) เปนการสรางบรรยากาศ และสภาพแวดลอมทดในการปฏบตงานและ 7) เปนการลดขอขดแยงตาง ๆ ทอาจเกดขนระหวางปฏบตงาน และสนทนา นรนทร (2552 : 5) กลาววา บคคลทมความผกพนตอองคการจะแสดงพฤตกรรม ดงน 1) การพดถงองคการในทางทด (Say) ซงเกดจากความรสกภาคภมใจทไดทางานและมความมนใจในสนคาและบรการขององคการและการเหนคณคาขององคการ 2) การตดสนใจอยกบองคการ (Stay) ซงเกดจากความสอดคลองกนระหวางคณคาของพนกงานและคณคาขององคการ เชน ความยตธรรม ความมนคงขององคกร ความพงพอใจ ความสมพนธกบหวหนาหนวยงานและความสมพนธกบเพอนรวมงาน และ 3) การทางานดวยความมงมน (Strive) มสาเหตมาจากคอ ความรกในงานและไดรบการสนบสนนจากเพอนรวมงาน การสนบสนนจากผจดการ และการสนบสนนจากองคการ

3.3.3 แนวคดความผกพนตอองคการ แนวความคดในการศกษาเรองความผกพนตอองคการวาสามารถแบงเปน 3 กลม

ดงน 3.3.3.1 แนวความคดดานเจตคตตอองคการ แนวคดนไดรบความสนใจมากกวา

แบบอนๆ เนองจากมองความผกพนขององคการวาเปนความรสกของบคคลทรสกวาตนเองเปนสวนหนง ขององคการ ผนาในการศกษาความผกพนขององคการตามแนวคดน คอ พอรทเตอรและคณะ (Porter and others) ไดใหความหมายของความผกพนองคการวาหมายถง 1.1 ความเชอมนอยางแรงกลาและ

78

ยอมรบอยางจรงจงในเปาหมายและคานยมขององคการ หมายถง การทเปาหมายขององคการและบคคลสามารถไปในทศทางเดยวกนไดหรอเกดความสอดคลองกน เมอบคคลพจารณาแลว เหนวาคานยมและบรรทดฐานของสงคมเปนสงทยอมรบได บคคลกจะแสดงตนวาเหนดวยกบจดมงหมายปลายทางขององคการและตงใจทจะยอมรบจดหมายนน บคคลจะประเมนองคการและรสกตอองคการในทางทด รสกยนดและภาคภมใจกบการเปนสมาชกหรอสวนหนงขององคการมแนวโนมทจะมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ขององคการ เชอวาองคการจะสามารถนาเขาไปสความสาเรจไดและมองเหนแนวทางทจะทาใหองคการบรรลเปาหมาย บคคลจะรสกวาอยภายใตสภาวะทมโอกาสและสามารถประสบความสาเรจในการทางานได 1.2 ความเตมอกเตมใจทจะใชความพยายามอยางเตมททจะทางานเพอองคการในฐานะทเปนตวแทนขององคการ หมายถง การแสดงออกถงความพยายามอยางเตมท เตมใจและตงใจอทศแรงกาย แรงใจ สตปญญาในการทางานทดมการแสดงออกในรปของพฤตกรรมสมาเสมอ คงเสนคงวาในการทางาน ใชความพยายามอยางมากเพอตอบสนองหรอมงสเปาหมายขององคการไดสะดวกขน มความคดเสมอวา งานคอวถทางทตนสามารถทาประโยชนใหกบ องคการใหบรรลเปาหมายไดสาเรจ จงทาใหเขามผลการปฏบตงานอยในระดบทด เหนออนใดเมอมปญหาเกดขนกจะพยายามชวยกนแกปญหาและ 1.3 ความปรารถนาอยางแรงกลาทจะรกษาความเปนสมาชกขององคการ หมายถง การแสดงออกถงความรสกจงรกภกด ซอสตยตอองคการ เปนความตอเนองในการปฏบตงานโดยไมโยกยายงานหรอเปลยนแปลงททางาน พยายามทจะรกษาสมาชกภาพไวโดยไมโยกยายไปไหน จะแสดงใหเหนถงความเตมใจหรอปฏเสธทจะลาออกจากองคการหรอเปลยนงาน ไมวาจะเปนการเพมเงนรายเดอน รายได สถานภาพ ตาแหนง ความมอสระทางวชาชพ ตลอดจนความสมพนธกบเพอนรวมงานทดขน เปนความตงใจและพยายามปรารถนาอยางแนวแนทจะคงความเปนสมาชกตอไปเพอทางานใหบรรลเปาหมายขององคการ ไมคดทจะลาออกไมวาองคการจะอยในสภาวะปกตหรออยในสภาวะวกฤตอนเนองมาจากสาเหตตาง ๆ

3.3.3.2 แนวความคดทางดานพฤตกรรม แนวความคดนมองความผกพนตอองคการในรปแบบของความสมาเสมอของพฤตกรรมเมอคนมความผกพนตอองคการกจะมการแสดงออกในรปของพฤตกรรมตอเนอง หรอความคงเสนคงวาในการทางาน ความตอเนองในการทางาน โดยไมโยกยายเปลยนแปลงททางาน การทคนผกพนตอองคการและพยายามทจะรกษาสมาชกภาพไวโดยไมโยกยายหรอไปไหนเนองจากไดเปรยบเทยบผลไดและผลเสยทจะเกดขนหาก ละทงสมาชกภาพไวหรอลาออกจากองคการไปอยางถถวนแลว ซงผลเสยนจะพจารณาในลกษณะของตนทนทเกดขนหรอผลประโยชนทสญเสยไป ทฤษฎทมชอเสยงในแนวพนฐานความคดนมชอวา ไซด-เบท (Side-Bet Theory) ของเบคเกอร(Baker) คอ การพจารณาความผกพนตอองคกรวาเปนผลมาจากการทคนเปรยบเทยบชงน าหนกวาถาหากเขาลาออกจากองคการไปเขาจะสญเสยอะไรบาง การทคน ๆ หนงเขาไปเปนสมาชกขององคการหรอหนวยงานหนงอยชวงระยะหนง เขากไดลงทนเวลา กาลงกาย กาลงปญญา กาลงใจลงไปในชวงเวลานนใหกบองคการและยอมเสยโอกาสบางอยางไป

79

เชน โอกาสจะไปทางานหรอเปนสมาชกองคการอน บคคลนนยอมหวงประโยชนทจะไดรบตอบแทนรายเดอน แตถาเขาลาออกไปกอนครบกาหนด จะไดรบการพจารณาบาเหนจบานาญหรอผลตอบแทนอน ซงตองมกาหนดเวลา กเทากบเขาลงทนแรงกายสตปญญาไปโดยไดผลประโยชนไมค มคา เพราะฉะนนการทคนๆ หนงเขามาทางานหรอเปนสมาชกขององคการยงนานเทาไหรกเหมอนกบเขาลงทนอยในกจการหรอองคการนนมากขนเทานน ความผกพนกจะทวตามระยะเวลาและยากตอการ ทจะละทงจากองคการไปเพราะหมายถงประโยชนทเสยไปมากขน

3.3.3.3 แนวความคดทางดานความถกตองหรอบรรทดฐานของสงคม แนว ความคดน มองความผกพนตอองคการวา เปนความจงรกภกดและเตมใจทจะอทศตนใหกบองคการ ซงเปนผลมาจากบรรทดฐานขององคการและสงคม บคคลรสกวาเมอเขาเขามาเปนสมาชกขององคการกตองมความผกพนตอองคการเพราะนนคอ ความถกตองและความเหมาะสมทจะทาความผกพนตอองคการนนเปนหนาทหรอพนธะผกพนทสมาชกจะตองมตอการปฏบตหนาทองคการ (อนนตชย คงจนทร, 2529 : 35-36)

นอกจากนอลเลนและเมเยอร (Allen and Meyer, 1990 : 1-18) ไดนาเสนอรปแบบของความผกพนตอองคการประกอบดวย 3 ลกษณะดงน 1) ความผกพนดานจตใจ (Affective commitment) เปนความผกพนทพนกงานพงมตอลกษณะของงานทมความนาสนใจและทาทายความสามารถ การทองคการใหพนกงานมสวนรวมหรอมอสระในการคด ตดสนใจและลงมอทางานในหนาทของตนเอง ตลอดจนโครงสรางขององคการมความชดเจน และทาใหพนกงานรสกวาพวกเขาปรารถนาทจะอยในองคการ 2) ความผกพนดานการคงอย (Continuous commitment) เปนความผกพนทเกดขนจากการจายคาตอบแทนทงทเปนตวเงนและไมเปนตวเงน เพอแลกเปลยนกบการทพนกงานอยกบองคการหรอการทพนกงานลงทนลงแรงไป ทาใหพนกงานรสกวาพวกเขาจาเปนทจะอยในองคการ และ 3) ความผกพนดานบรรทดฐาน (Normative commitment) ไดรบอทธพลมาจากประสบการณของแตละบคคล โดยเรมจากครอบครว วฒนธรรมสงคม และการหลอหลอมขดเกลาขององคการตอนเรมสองคการ ปลกฝงใหพนกงานรสกวาพวกเขาควรจะอยในองคการ

สมชาย วรญญานไกร (2547) ไดสงเคราะหงานวจยความผกพนตอองคการในประเทศไทย ตงแตป 2535-2545 จานวน 122 เรอง พบวา ทฤษฎความผกพนตอองคการทนกวจยในประเทศไทยนยมใชศกษาม 4 แนวคดทสาคญ ไดแก 1) ทฤษฎของพอรทเตอรและคณะ (Porter. et al.) คดเปนรอยละ 60.66 2) ทฤษฎของเมเยอรและอลเลน (Meyer and Allen) คดเปนรอยละ 7.38 3) ทฤษฎ ของคกและวอล (Cook and Wall) คดเปนรอยละ 1.64 และ 4) ทฤษฎของบคานน (Buchanan) คดเปนรอยละ 0.82 สวนทเหลอไมไดระบทฤษฎอางอง

80

สาหรบการวจยในครงนผวจยใชแนวคดทฤษฎความผกพนตอองคการของ มาวเดย สเตยรสและพอรทเตอร (Mowday, Steers and Porter, 1982) ทไดเสนอรปแบบความผกพนตอองคการไว 3 ลกษณะ ประกอบดวย 1) การยอมรบในเปาหมายขององคการ 2) ความพยายามทมเทใหกบงาน และ 3) ความตองการเปนสมาชกขององคการ ซงไดมผนาแนวคดทฤษฎความผกพนตอองคการดงกลาวไปใชศกษาในโรงเรยน อาท ประชม บารงจตร (2551) ศกษาความผกพนตอโรงเรยนของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก พบวา ครมความผกพนตอโรงเรยนในภาพรวมอยในระดบสง เรยงตามลาดบคอ ดานความเชอถอยอมรบเปาหมายและคณคาของโรงเรยน ดานความเตมใจในการปฏบตงานอยางสงเพอทาประโยชนใหโรงเรยน และดานความตองการทจะรกษาความเปนสมาชกของโรงเรยน สอดคลองกบชเกยรต งานไว (2551) ศกษาความผกพนตอโรงเรยนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1 พบวา ความผกพนตอโรงเรยนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก เรยงตามลาดบดงน คอ การมความเตมใจและตงใจทจะอทศตนปฏบตงานเพอประโยชนขององคการอยางเตมความสามารถ การมความเชอมนยอมรบเปาหมายและคณคาขององคการและการมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะคงความเปนสมาชกองคการตลอดไป

3.3.4 ปจจยทมผลตอความผกพนตอองคการ นกวชาการหลายทานไดศกษาปจจยทมความสมพนธกบความผกพนตอองคการและถกนามาใชในการอธบายความผกพนตอองคการไดเปนอยางด ซงจะแตกตางกนไปตามความสนใจของนกวชาการแตละทานดงน บารอน (Baron , 1986 อางถงในเกรยงศกด ศรสมบต, 2551: 16) เหนวาความผกพนตอองคการเปนเจตคตทมตอองคการซงแตกตางจากความพงพอใจในงาน กลาวคอ ความพงพอใจในงานสามารถเปลยนแปลงไปอยางรวดเรวตามสภาพการทางาน แตความผกพนตอองคการเปนเจคตทมความคงเสนคงวามากกวา เปนเจตคตทคงอยในชวงเวลานาน ความผกพนตอองคการเกดจากปจจยตาง ๆ ทคลายกบความพงพอใจในงาน 4 ปจจย คอ 1) เกดจากลกษณะงาน เชน การไดรบความรบผดชอบอยางมาก ความนาสนใจและความหลากหลายในงาน สงเหลานจะทาใหเกดความรสกผกพนตอองคการในระดบสง สวนความกดดนและความคลมเครอในบทบาทหนาทเกยวกบงานของตนเองจะทาใหรสกผกพนตอองคการในระดบตา 2) เกดจากโอกาสในการหางานใหม การไดรบโอกาสอยางมากในการหางานใหมและมทางเลอก จะทาใหบคคลมแนวโนมทจะมความผกพนตอองคการในระดบตา 3) เกดจากลกษณะสวนบคคล โดยเฉพาะอยางยงบคคลทมอายมาก มระยะเวลาในการทางานนานและมตาแหนงในระดบสง และคนทมความพงพอใจในผลการปฏบตงานของตนเอง มแนวโนมทจะมความผกพนตอองคการในระดบสง และ 4) เกดจากสภาพการทางาน บคคลทมความพงพอใจในผบ งคบบญชาของตนเองพงพอใจในความยตธรรมของการประเมนผลการทางาน และรสกวาองคการเอาใจใส ในสวสดการของบคลากร จะเปนบคคลทเกดความผกพนตอองคการในระดบสง สวนสเตยรสและพอรทเตอร (Steers and Porter, 1991 : 295-296)

81

ไดสรปปจจยทกาหนดความผกพนตอองคการ โดยแบงออกเปน 4 องคประกอบ คอ 1) ลกษณะสวนบคคล ไดแก ความสง อาย ระยะเวลาปฏบตงาน แรงจงใจดานความสาเรจ และระดบการศกษาสง 2) คณลกษณะทสมพนธกบบทบาทของงานทมคณคา บทบาททเดนชดและบทบาททสอดคลองกบตนเอง มความสมพนธโดยตรงกบความผกพนตอองคการ 3) โครงสรางขององคการ ระบบของการมแบบแผน มหนาทชดเจน มการกระจายอานาจ กระจายงาน มสวนรวมในการตดสนใจ มสวนเปนเจาขององคการ มความสมพนธทางบวกกบความผกพนตอองคการ และ 4) ประสบการณในงาน ไดแก เจตคตของบคคลทมตอการทางาน ความผกพนทางจตวทยา ไดแก เจตคตของบคคลทมตอบคคลในองคการ การปฏบตของผบงคบบญชา การรสกวาตนเองเปนบคคลสาคญ เปนสงทมอทธพลทางบวกกบความผกพนตอองคการ และสวนย แกวมณ (2549) กลาวถงปจจยทผลกดนใหเกดความผกพนตอองคการของพนกงาน ดงน 1) การเปนสวนหนงขององคการทจะประสบความสาเรจหากพนกงานไดทางานในองคการทมผลประกอบการดเดนหรอเปนทยอมรบวาเปนผนาทางการตลาด มวสยทศน และเปาหมายทชดเจนและมการจดการเชงกลยทธเพอนามาปฏบตอยางเหมาะสมจะมสวนผลกดนใหพนกงานเกดความรสกผกพนตอองคการมากขน 2) การไดทางานใหแกผนาทตนเองชนชอบ การทพนกงานไดทางานกบผนาทตนเองรกหรอชนชอบจะสงผลใหพนกงานมผลการปฏบตงานทสงขนซงหวหนางานทพนกงานชนชอบเปนสวนสาคญในการผลกดนใหเกดความผกพนตอองคการของพนกงาน 3) การมความสมพนธทดในการทางาน หากพนกงานมความสมพนธกบเพอนรวมงานทด ทางานอยางมออาชพจะสงผลใหพนกงานเกดความผกพนทดตอองคการ 4) การทางานทมความสาคญ พนกงานตองการทางานทมผลกระทบตอองคการเปนงานทมความสอดคลองกบกลยทธและวสยทศน และสามารถสรางความแตกตางใหเกดขนกบองคการและลกคาได สงเหลานเปนปจจยทผลกดนใหพนกงานเกดความรสกผกพนตอองคการ 5) การไดรบการยกยองและเหนคณคา การไดรบการยกยองเปนสงสาคญทชวยผลกดนใหเกดความผกพนในองคการ ซงไมไดหมายถงรางวลทเปนตวเงนหรอคาตอบแทนเทานน แตยงหมายถงความชนชมโดยตรงจากผบรหาร สงเหลานแสดงใหเหนวาพนกงานมคณคาและสามารถทมเทแรงกายแรงใจใหไดรบการยอมรบจากการองคการดวย และ 6) การมชวตความเปนอยทสมดล องคการทสามารถสรางวฒนธรรมองคการโดยใหคณคากบความสมดลระหวางชวตการทางานและชวตสวนตวและทาใหพนกงานสามารถมชวตความเปนอยทสมดลไดจะไดรบความผกพนตอองคการของพนกงานเปนสงตอบแทน การมชวตความเปนอยทสมดลของพนกงานไมไดหมายความวาพนกงานจะไมจงรกภกดตอองคการแตหมายถงการทพนกงานตองการสามารถจดการกบชวตตนเองไดดไมใชมชวตอยกบงานเพยงอยางเดยวเทานน

นอกจากนยงมผทาการศกษาถงปจจยทเกยวของกบความผกพนตอองคการไว อาท ภคน ดอกไมงาม (2546) ไดศกษาปจจยทเกยวของกบความผกพนตอองคการของอาจารยระดบมธยมศกษาในโรงเรยนแกนนาทมการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐานในเขตกรงเทพมหานคร พบวา ปจจยดานลกษณะบคคล ปจจยดานบรรยากาศองคการ สามารถรวมกนพยากรณความผกพนตอ

82

องคการของอาจารยในโรงเรยนแกนนาไดมากทสดตามลาดบ คอ การบรหารงานของผบงคบบญชา สมพนธภาพภายในหนวยงาน ลกษณะงาน โครงสรางองคการ และระยะเวลาทปฏบตงานในองคการ และสามารถรวมกนพยากรณความผกพนตอองคการของอาจารยระดบมธยมศกษาไดรอยละ 44 ขณะท มณฑนา มานะประสพสข (2546) ศกษาปจจยทสงผลตอความผกพนองคการของขาราชการครสายงานการสอนในจงหวดสมทรปราการ พบวา ปจจยทสงผลตอความผกพนตอองคการของขาราชการครสายงานผสอนโดยเรยงลาดบปจจยทสงผลมากทสดไปหานอยทสด ไดแก ความพงพอใจในการปฏบต สมพนธภาพกบผบรหารโรงเรยน ความรบผดชอบ ในการทางาน และสงแวดลอมทางกายภาพ โดยกลมตวแปรเหลาน มอานาจพยากรณไดรอยละ 51.70 ดงนน เมอผบรหารโรงเรยนเขาใจปจจยเหลานจะชวยผลกดน ใหครเกดความผกพนตอองคการของโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนสามารถสรางเงอนไขทผลกดน ใหองคการมระดบผลการปฏบตงานทดขน โดยการมบทบาทในฐานะเปนผสอสารใหครมสวนรวมและเขาใจถงทศทางกลยทธขององคการเพอทจะสนบสนนใหองคการประสบความสาเรจในทสด

3.3.5 การเสรมสรางความผกพนในองคการ สมาชกในองคการแตละคนมความคดมพฤตกรรมแตกตางกนและความแตกตาง

เหลานทาใหคนในองคการผกพนตอองคการดวยสาเหตตางๆ กน ซงแบงได 3 ลกษณะคอ 1) ความผกพนตอเนอง (Continuance Commitment) เกยวของกบความร ความเขาใจของบคคล โดยคานงถงคาใชจายและผลกาไร เชน เมอคดวาคาใชจายในการออกจากองคการสงมากกวาการทจะคงอยกบองคการตอไปกทาใหบคคลนนอยในองคการตอไปเพอใหเกดผลกาไรถงกลาวไดวาเปนความผกพนตอบทบาททางสงคมในระบบ 2) ความผกพนยดตด (Cohesion Commitment) เกยวของกบความรสกทางบวกกบองคการและความรสกทดจะผกมดสมาชกไวกบองคการ และความพงพอใจจะเกดขนถาสมาชกกลมมความสมพนธกนสงกจะไมมการตอตานและอจฉารษยากน ระบบทรวมกนนจะสามารถดารงอยตอไป สมาชกจะยดตดซงกนและกน 3) ความผกพนควบคม(Control Commitment) เปน ความผกพนทผกระทายดถอมาตรฐานและเคารพอานาจของกลมเกยวของกบ การทพวกเขาเรมตนประเมนคาทางบวก เหนชอบกบศลธรรม จรยธรรม ความสมเหตสมผล การแสดงคานยมของบคคล ของกลม ดงนนการเชอฟงตอความตองการเหลานกเปนความจาเปนของมาตรฐานของสงคมและการลงโทษในระบบตองคานงถงความเหมาะสม (Kanter, 1968 อางถงในเกรยงศกด ศรสมบต, 2551) สวน สเตยรส (Steers, 1988 : 580-581) ไดเสนอการเสรมสรางความผกพนในองคการไวดงน 1) เมอบคลากรอยในสถานการณทเขามโอกาสจะประสบความสาเรจตามเปาประสงค การปลอยใหเขาปฏบตงานดวยตนเองเปนสงทมความหมายอยางยงเพราะจะทาใหเขาเชอมโยงผลประโยชนสวนบคคลกบผลประโยชนขององคการเขาดวยกน แตถาหากมคนเขาไป กาวกายเกยวของจะทาใหเขาเกดความรสกขดแยงขนมาแทน 2) ผบรหารจะตองแสดงออกอยางชดเจนวามความหวงใยตอสวสดการดานตาง ๆ ของบคลากรอยางแทจรง บางครงผบรหารอาจคานงถงอยางจรงใจ แตการแสดงออกอยาง

83

ไมเหมาะสมทาใหเกดความลมเหลวได เนองจากไมมตวบงชใหเหนชดเจน 3) ในบางสถานการณเปนการดทจะเปดโอกาสใหบคลากรมอสระในการทางาน มอานาจหรอความรบผดชอบในการเปลยนแปลงรปแบบการทางานของเขาเอง และ 4) ผบรหารควรพยายามสงเสรมใหบคลากรทมความสามารถเขาใจถงเปาประสงคและจดมงหมายขององคการ ตองอธบายใหเขาเขาใจวา เปาประสงคขององคการมความหมายมากนอยเพยงใดและเขาสามารถสนบสนนใหองคการบรรลเปาประสงคนนอยางไรพยายามสรางบรรยากาศแหงความไวเนอเชอใจระหวางลกจางกบนายจาง พรอมทงพยายามเชอมโยงไปสความสอดคลองระหวางความตองการสวนบคคลกบเปาประสงคขององคการ นอกจากนลธานส ( Luthans, 2002 : 237-238) ไดเสนอแนวทางในการเพมความผกพนตอองคการ ไวดงน 1) ยดมนผกตดกบคานยม เปนอนดบแรก โดยการเขยนแสดงใหทกคนไดรบทราบ และผบรหารจะตองบอกกลาว ตอกย าอยางสมาเสมอ 2) ทาความกระจางและสอสารพนธกจขององคการ สรางใหเกดคานยมตอการปฏบตงานโดยการใหการปฐมนเทศและฝกอบรม สรางประเพณทยดถอปฏบตรวมกน 3) ประกนในความยตธรรมขององคการ สรางความเขาใจในขนตอนทยงของใจหรอไมกระจาง โดยเปดใหมการสอสารแบบสองทาง 4) สรางจตสานกของความเปนชมชนรวมกน สรางคานยมพนฐานของความเปนหนงเดยว การใชประโยชนรวมกนและความเปนทมงานโดยการทางานรวมกน และ 5) สนบสนนการพฒนาพนกงาน ใหงานททาทายและเสรมพลงอานาจแกพนกงาน

ความผกพนของบคคลทมตอองคการ มลกษณะเดนเปนพเศษในการทจะรวมกลมกนในสงคม การสรางความผกพนตอองคการจงเปนสงทสามารถทาได Porter and other (1974 อางถงในปรยาพร วงศอนตรโรจน, 2538) ไดชวา ความผกพนตอองคการยงเปนตวชถงประสทธภาพขององคการและตองการทจะอยกบองคการตองประกอบดวยลกษณะทางธรรมชาตในดานตาง ๆ ดงน 1) ธรรมชาตของบคคล เปนคณลกษณะประจาตวของบคคลนน ในดานจตวทยาบคคลจะตองมความตองการ มเจตคตและคานยม มอารมณ มความแตกตางระหวางบคคล ทงมสตปญญาและความสนใจ รวมถงบคลกภาพและความสามารถในการปรบตวของบคคลน น 2) ธรรมชาตของกลม บคคลตองอยรวมกบผอนในดานการทางาน ความสมพนธและการสนบสนนจากกลม จงเปนสงดงดดใจใหเขาอยในกลมไดความสมพนธทงผบงคบบญชา เพอนรวมงานและผใตบงคบบญชา 3) ธรรมชาตขององคการ ไดแก สงอานวยความสะดวกในการทางาน ตลอดจนสภาพแวดลอมในการทางาน และ 4) ธรรมชาตการทางาน ลกษณะของงานททา ความพงพอใจในการทางาน ความสนใจในงาน

ธารงศกด คงคาสวสด (2007) ไดเสนอแนวคดในการเสรมสรางความผกพนของคนตอองคการไวดงน คอ 1) การไดทางานกบผทมความนาเคารพศรทธา คอ เปนหวหนางานทมความนาเลอมใส นาเคารพศรทธา สามารถไหวไดโดยสนทใจ นอกจากนนยงตองเปนคนดมคณธรรมจรยธรรม เปนคนเกง ฉลาดฉบไว ดงนนองคการตองสรางคนดและเกงในองคการโดยการสนบสนน

84

และพฒนาขนมาเปนสวนหนงของการธารงรกษาคนดและเกงในทกระดบขององคการเอาไว 2) มสมพนธภาพในการทางานทดกบคนรอบขางทงงานภายใน เชน การจดฝกอบรมประชมสมมนา และงานภายนอก เชน การจดตงชมรม กจกรรมสาธารณประโยชน การจดงานเลยง การจดแขงกฬาภายใน 3) ไดทางานทสาคญและมความหมาย เพอใหความสาคญกบการทางานของบคลากรและ ทาใหบคลากรเหนวาองคการใหความสาคญในงานทกงานอยเสมอ 4) ไดรบการยอมรบและชนชมจากองคการ เมอพนกงานคนใดทางานสาคญๆ ประสบความสาเรจ เปนเรองทองคการจะตองหาวธในการใหการยอมรบและชนชม เพอตอยอดความรจากภายในของพนกงานคนนนซงถอวาเปนการแบงปนความรภายในองคการไดเปนอยางด 5) สามารถสรางความสมดลในตวเองไดดคอ พนกงานตองมการจดสมดลระหวางชวตการทางานกบชวตสวนตว อยาใหล ากนมากเกนไป ในขณะทองคการจะตองไมมนโยบายทจะรดผลงานออกมาจากคนจนเกนขอจากดของบคคล 6) ไดรบการสอนงานและสนบสนน ผบรหารจะเขาใจวาการสอนงานคอการสอนงานพนกงานทเขามาใหมเทานน ซงไมใชเพราะการสอนงานจะเกดขนไดตลอดเวลาของการทางาน สรปไดวาหากองคการใดขาดในเรองการสอนงานและสนบสนนกบคนทางานแลวยอมเปนเหตผลหนงของการลาออกจากองคการในทสด 7) ไดมสวนรวมในเรองตางๆ มนษยทกคนยอมตองการเปนคนสาคญและใหคนยอมรบ ดงนนหากองคการเปดโอกาสใหพนกงานเขามามสวนรวมตางๆ ในองคการกยอมทาใหคนเกดความรสกเปนเจาภาพรวม 8) มการสอสารทดในองคการ เปดโอกาสใหพนกงานไดมการซกถามหรอมการแลกเปลยนขอมลขาวสาร ซงจะลดความขดแยงในองคการ ทาใหคนมความผกพนกบองคการมากขน 9) มระบบการประเมนผลการปฏบตงานทเปนธรรม องคการทดตองใหความสาคญในการกาหนดมาตรฐานของงาน ตลอดจนดชนหรอตวชวดเปาหมายในการทางานของคนในตาแหนงงานตาง ๆ ใหชดเจนเปนทเขาใจตรงกนทงผประเมนและผถกประเมน เพอสรางความเขาใจทตรงกนและเพอเพมความผกพนในองคการ 10) ไดรบโอกาสใหมการพฒนา และกาวหนาในองคการทมการจดการทดจะมวธการพฒนาสายความกาวหนาสาหรบคนในองคการ ซงประกอบไปดวยการวางแผนความกาวหนากบการจดการเกยวกบความกาวหนาของคนในองคการ 11) มการแจงขอบเขตหนาทและความคาดหวงในงานอยางชดเจน เมอมการแจงขอบเขตหนาทของงานใหผปฏบตไดรบทราบชดเจนแลวกจะทาใหผปฏบตเขาใจ ความคาดหวงขององคการหรอหวหนางานไดถกทศทางดยงขน และ 12) มเครองมอใชในการ ทางานอยางเพยงพอและเหมาะสมตามหนาทและความรบผดชอบ

3.3.6 ความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการและประสทธผลขององคการ ไดมผศกษาความผกพนตอองคการและประสทธผลขององคการไวหลายทาน

เชน นวแมนนและเวแลก (Newmann and Wehlage, 1995 : 37) ไดทาการศกษาวเคราะหงานวจย จานวนมากกวา 800 เรอง สรปไดวา ความสาเรจของโรงเรยนขนอยกบความผกพนตอองคการ (Commitment) และสมรรถนะของบคลากรภายในโรงเรยน โดยชใหเหนวาผลสมฤทธทางการเรยน

85

ของนกเรยน มความเชอมโยงกบคณลกษณะตาง ๆ ขององคการทยอนหลงไปถงทกษะตาง ๆ ของบคลากรรายบคคล สอดคลองกบ ภรณ มหานนท (2529 : 97) พบวา ความรสกผกพนจะนาไปสผลทสมพนธกบความมประสทธผลตอองคการดงน คอ 1) บคคลทมความรสกผกพนอยางแทจรงตอเปาหมายขององคการมแนวโนมทจะมสวนรวมในกจกรรมขององคการอยในระดบสง 2) บคคลซงมความรสกผกพนอยางสงมกมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะคงอยกบองคการตอไป เพอทางานขององคการใหบรรลเปาหมาย 3) เมอบคคลมความผกพนตอองคการและเลอมใสศรทธาในเปาหมายขององคการบคคลซงมความรสกผกพนดงกลาวมกจะมความผกพนอยางมากตองาน เพราะเหนวางานคอหนทางซงตนสามารถทาประโยชนใหกบองคการใหบรรลเปาหมายไดสาเรจ และ 4) บคคลซงมความรสกผกพนสงจะเตมใจทจะใชความผกพนตอองคการ มความสาคญตอองคการอยางมาก โดยความผกพนตอองคการจะเปรยบเสมอนเปนตวกระตนใหสมาชกในองคการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ทาใหองคการสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล สอดคลองกบประดบ ชยพฤกษ (2542) ศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 6 พบวา ความผกพนตอองคการ มความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยนมธยมศกษา เมอจาแนกตามเพศของคร ระดบการศกษาของครและขนาดของโรงเรยน สอดคลองกบ วาสนา ไชยพรรณ (2546) ศกษาปจจยทสมพนธกบประสทธผลในการจดการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดศรสะเกษ พบวา ปจจยดานความผกพนตอองคการของคร มความสมพนธกบประสทธผลในการจดการศกษาของโรงเรยนประถมศกษา สอดคลองกบบณฑต ผงนรนดร (2550) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ไดแก ความผกพนตอองคการ และภาวะผนาองคการ สอดคลองกบสมตร ขาวประภา (2550) ศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการกบประสทธผลของโรงเรยนในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 1 พบวา ความผกพนตอองคการมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของโรงเรยน สอดคลองกบอญชนา พานช (2550) ศกษาองคประกอบประสทธผลองคการของมหาวทยาลยราชภฏ พบวา ความผกพนตอองคการเปนองคประกอบทมอทธพลทาง ตรงตอประสทธผลองคการของมหาวทยาลยราชภฏ สอดคลองกบสดารตน จอมคาสงห (2552) ศกษาปจจยความผกพนตอองคการของบคลากรทมอทธพลตอประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม พบวา ความผกพนตอองคการของบคลากรมความสมพนธทางบวกกบประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม

86

สรป

จากการศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของกบการวจยเรอง รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงทกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา มปจจยเชงสาเหต จานวน 3 ปจจย คอ ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการทมความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยน แตยงไมมการศกษาในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงนนผวจย จงมความประสงคทจะศกษาความสมพนธของตวแปรทง 4 ตวโดยสรางเปนรปแบบความสมพนธเชงสาเหตระหวางตวแปรเชงสาเหตคอ ภาวะผนา วฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการ กบตวแปรผลคอ ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกและทาการทดสอบความสอดคลองของรปแบบเชงสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยพรรณนาเชงสมพนธ (Correlational descriptive research) ในลกษณะของการศกษารปแบบความสมพนธเชงสาเหต (Structural Equation Model) โดยมวตถประสงคเพอสรางและทดสอบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยน ประถมศกษาขนาดเลก ซงมวธการดาเนนการวจย ดงน

ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง

ประชากร

ประชากรทใชในการวจยครงนคอ ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2553 ประกอบดวยครผสอน จานวน 79,327 คน จากโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 13,557 โรงเรยน(ขอมลจากสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ณ วนท 27 สงหาคม พ.ศ. 2553)

กลมตวอยาง

กลมตวอยางคอ ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 400 คน โดยกาหนดขนาดของกลมตวอยางตามตารางคานวณของเครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan) และสมกลมตวอยางแบบหลายขนตอน ( Multistage Random Sampling) โดยมขนตอนในการสมดงน ขนท 1 จาแนกเขตตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ ออกเปน 19 เขตตรวจราชการ ขนท 2 สมจงหวดตามสดสวนจานวนจงหวดทอยในแตละเขตตรวจราชการกระทรวง ศกษาธการ โดยสมอยางงายไดจานวน 20 จงหวด ขนท 3 สมเขตพนทการศกษาประถมศกษาทอยในแตละจงหวด โดยสมอยางงายไดจานวน 20 เขตพนทการศกษา ขนท 4 สมโรงเรยนในแตละเขตพนทการศกษา ใหไดเขตพนทการศกษาละ 10 โรงเรยน โดยสมอยางงายไดจานวน 200 โรงเรยน ขนท 5 สมครผสอนในแตละโรงเรยนๆ ละ 2 คน ไดกลมตวอยางครผสอนจานวน 400 คน

88

ตารางท 1 กลมตวอยางทใชในการวจยจาแนกตามเขตตรวจราชการกระทรวงศกษาธการ จงหวด

โรงเรยนและครผสอน

เขตตรวจราชการ จงหวด โรงเรยน ครผสอน

เขต 1 เขต 1 เขต 2 เขต 3 เขต 4 เขต 5 เขต 6 เขต 7 เขต 8 เขต 9 เขต 10 เขต 11 เขต 12 เขต 13 เขต 14 เขต 15 เขต 16 เขต 17 เขต 18 เขต 19 รวม

เชยงราย นาน

พษณโลก พจตร

ปทมธาน ลพบร

นครปฐม สมทรสงคราม นครนายก ระยอง

หนองบวลาภ สกลนคร ขอนแกน บรรมย

อบลราชธาน ชมพร ตรง พงงา ยะลา สงขลา

20

10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 200

20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 400

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล เปนแบบสอบถามความคดเหนทใชสาหรบสอบถามครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก แบงออกเปน 5 ตอน ดงน

89

ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม โดยสอบถามครผสอนเกยวกบเพศ ตาแหนง อาย วฒการศกษาสงสด และอายราชการ ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบตรวจสอบรายการ (Check list)

ตอนท 2 แบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนา เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนโดยไดพฒนามาจากแบบสอบถามภาวะผนาของประยงค ชรกษ (2548 : 124 - 128) ทไดปรบมาจากแบบวดภาวะผนา (Multifactor Leadership Questionnaire : MLQ) ของแบสและอโวลโอ (Bass and Avolio, 1990) โดยใชวดพฤตกรรมของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 41 ขอ แบงออกเปน 2 ดาน คอ 2.1 ดานภาวะผนาแบบเปลยนแปลง ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 26 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 1 - 26 และ 2.2 ดานภาวะผนาแบบแลกเปลยน ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 15 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 27 - 41 ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Category Rating Scale) 5 ชวงคะแนน โดยมเกณฑการใหคะแนนแบงออกเปน 5 ระดบคอ

5 คะแนน หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ มากทสด 4 คะแนน หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ มาก 3 คะแนน หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ ปานกลาง 2 คะแนน หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ นอย 1 คะแนน หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ นอยทสด

ตอนท 3 แบบสอบถามความคดเหนดานวฒนธรรมองคการ เปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขนโดยพฒนามาจากแบบสอบถามวฒนธรรมองคการของชญาธศ กญหา (2550) ทไดสรางขนตามแนวคดทฤษฏของ คกและลาฟเฟอรท (Cooke and Lafferty, 1989) โดยใชวดวฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 57 ขอ แบงออกเปน 3 ดานคอ 3.1 วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 20 ขอ ไดแกขอคาถามขอท 1 - 20 3.2 วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชา ประกอบดวย ขอคาถามจานวน 18 ขอไดแก ขอคาถามขอท 21 - 38 และ 3.3 วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 19 ขอ ไดแกขอคาถามขอท 39 - 57 ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Category Rating Scale) 5 ชวงคะแนน โดยมเกณฑการใหคะแนนแบงออกเปน 5 ระดบคอ

5 คะแนน หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏมากทสด 4 คะแนน หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏมาก 3 คะแนน หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏปานกลาง 2 คะแนน หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏนอย 1 คะแนน หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏนอยทสด

90

ตอนท 4 แบบสอบถามความคดเหนดานความผกพนตอองคการ เปนแบบสอบถามทผวจยไดสรางขนโดยพฒนามาจากแบบสอบถามความผกพนตอโรงเรยนของเกรยงศกด ศรสมบต (2551) ทไดปรบปรงแบบวดความผกพนตอองคการ (Organizational Commitment Questionnaire : OCQ) ของมาวเดย สเตยรสและพอรทเตอร (Mowday, Steers and Porter, 1982) โดยใชวดความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 13 ขอ แบงออกเปน 3 ดาน คอ 4.1 การยอมรบในเปาหมายขององคการ ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 5 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 4 , 7 , 9 , 12 และ 13 4.2 ความพยายามทมเทใหกบงาน ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 4 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 1 , 2 , 3 และ11 และ 4.3 ความตองการเปนสมาชกขององคการ ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 4 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 5 , 6 , 8 และ 10 ลกษณะของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา (Category Rating Scale) 5 ชวงคะแนน แบบสอบถามมขอคาถามทางบวก จานวน 10 ขอ คอ ขอท 1, 2, 3, 4, 6, 7, 10 , 11 , 12 และ 13 โดยมเกณฑการใหคะแนน ขอคาถามทางบวกแบงออกเปน 5 ระดบคอ

5 คะแนน หมายถง เหนดวยมากทสด 4 คะแนน หมายถง เหนดวยมาก 3 คะแนน หมายถง เหนดวยปานกลาง 2 คะแนน หมายถง เหนดวยนอย 1 คะแนน หมายถง เหนดวยนอยทสด สวนแบบสอบถามทมขอคาถามทางลบ จานวน 3 ขอ คอ ขอท 5 , 8 และ 9 เกณฑการให

คะแนนขอคาถามทางลบจะใหคะแนนตรงกนขามกบทางบวก

ตอนท 5 แบบสอบถามความคดเหนดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก เปนแบบสอบถามทผวจยสรางขน โดยใชแนวคดทฤษฏของมอทท (Mott, 1972 : 104) เปนกรอบคาถามทใชในการสมภาษณเชงลกกบผทรงคณวฒ จานวน 9 ทาน ประกอบดวย ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาทมความเชยวชาญในการบรหารจดการศกษาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 3 ทาน ผอานวยการโรงเรยนและครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ทผานการประเมนคณภาพการศกษาของโรงเรยนในระดบการศกษาขนพนฐานรอบสองในระดบดมาก โดยสานกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา จานวน 6 ทาน แบงเปนผอานวยการโรงเรยน จานวน 3 ทาน และครผสอน จานวน 3 ทาน ดงรายละเอยดในภาคผนวก ก โดยมขนตอนในการสรางแบบสอบถาม 3 ขนตอน ดงน

ขนตอนท 1 กาหนดนยามและมตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลก

โดยผวจยไดชแจงวตถประสงคขอความยนยอมและสมภาษณผทรงคณวฒโดยใชแนวคาถามทสรางขนและตงคาถามเพมเตมอยางสอดคลองกบเรอง ขณะสมภาษณ ระยะเวลาใน

91

การสมภาษณครงละประมาณ 30 นาท ถง 1 ชวโมง ขณะสมภาษณผวจยขออนญาตผทรงคณวฒ จดบนทกภาคสนาม (Field Note) และบนทกเทป ผวจยนาขอมลทไดจากการสมภาษณมาวเคราะหเนอหา (Content Analysis) ผวจยจดหมวดหมเปน 4 ประเดนหลก ดงน

1. ประเดนหลก : ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทาง การเรยนสง

การกาหนดนยาม : ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนจนทาใหนกเรยน มผลสมฤทธทางการเรยนสง มทกษะและสมรรถนะทสาคญ และมความสามารถทางดานวชาการ

การกาหนดมต : จากการจดหมวดหมสามารถสรปไดเปน 7 ประเดนยอย ไดแก 1.1 “ ผลสมฤทธทางการเรยน ” ผใหขอมลกลาวถงผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ผลการทดสอบระดบชาตของนกเรยนชน ป.6 สงกวาระดบเขตพนทการศกษาทกวชา ” 1.2 “ ความสามารถในการอานและเขยน”ผใหขอมลกลาวถงความสามารถ ในการอานและเขยนของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ถาอานหนงสอไมออกเขยนหนงสอไมได จะใหซ าชน ป.1 ”

“ เดกตองอานหนงสอได ” 1.3 “ ความสามารถในการคดเลข” ผใหขอมลกลาวถงนกเรยนมความ สามารถในการคดเลข โดยมการกลาวถงดงน “ นกเรยนตองสามารถ....คดเลขเปน ” 1.4 “ ความสามารถในการสอสาร ” ผใหขอมลกลาวถงความสามารถใน การสอสารของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ โรงเรยนสงเสรมใหเดกไดพด เลาเรอง เลาขาว เปนกจกรรมหนาเสาธง เพอสงเสรมใหเดกมการพดทถกตอง ”

“ สามารถเขยนจดหมาย เรยงความ สามารถนาความรไปบอก ผปกครองได” 1.5 “ ความสามารถในการคดวเคราะห ” ผใหขอมลกลาวถงความสามารถ ในการคดวเคราะหของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน

“ สงเสรมใหเดกมกระบวนการคดในทกกลมสาระ “ การสอนเราจะสอนตามเนอหาแลวตประเดนลงไปใหนกเรยนชวยกน

คด”

92

1.6 “ ทกษะชวต” ผใหขอมลกลาวถงทกษะชวตของนกเรยนโดยมการกลาวถง ดงน

“ จะพานกเรยนไปเรยนยงแหลงเรยนร เดกจะไดมทกษะชวต ” “ ใหเดกแบงงานกนเอง ควบคมกนเอง ”

1.7 “ ไดรบรางวลในการแขงขนทางวชาการ” ผใหขอมลกลาวถงการแขงขน ทางวชาการของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ สงเสรมใหนกเรยนไดเขารวมประกวดงานวชาการตาง ๆ ”

“ หากมการจดประกวดงานวชาการจะสงทกรายการ เพอเปนการฝกเดก”

2 . ประเดนหลก : ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก การกาหนดนยาม : ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจตคตทางบวก

หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนจนทาใหนกเรยนมคณธรรมจรยธรรม มคณลกษณะทพงประสงค และนกเรยนมสขภาพกายและสขภาพจตทด

การกาหนดมต : จากการจดหมวดหมสามารถสรปไดเปน 8 ประเดนยอย ไดแก 2.1 “ วนยและความรบผดชอบ” ผใหขอมลกลาวถงวนยและความรบผดชอบ ของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ วนยเปนเรองสาคญ เดกตองมระเบยบวนย ”

“ โรงเรยนแบงเดกเปนกลมๆใหทาความสะอาดในเขตพนททรบผดชอบ” 2.2 “ ความซอสตยสจรต”ผใหขอมลกลาวถงความซอสตยสจรตของนกเรยน

โดยมการกลาวถงดงน “ เราอยากสอนใหเดกเปนคนดมความซอสตย ” “ ไมมการลกขโมย ไมมของหายหรอเกบของไดกจะสงคร ”

2.3 “ ความกตญญกตเวท ” ผใหขอมลกลาวถงความกตญญกตเวทของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ พฒนาเดกใหมความกตญญ....เปนรากฐานทจะเปนคนดในสงคม ” 2.4 “ สงเสรมในเรองการกตญญรคณ ”

2.5 “ ความเมตตากรณา เออเฟอเผอแผ และไมเหนแกตว ” ผใหขอมลกลาวถงความเมตตากรณา เออเฟอเผอแผ และไมเหนแกตวของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ในโรงเรยนจะไมมคนรวย มแตคนพอจะมกนและไมมกน มความเสมอภาคกน ไมมใครอด ทกคนไดทานขนม ไดทานอาหารทกมอ มน าใจทดตอกน มงานอะไรกจะชวยกน แบบไมตองบงคบ และเขากทาไดดมความตงใจททา ”

“ ความประหยดและใชทรพยากรอยางคมคา ” ผใหขอมลกลาวถงความประหยดและใชทรพยากรอยางคมคาของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน

93

“ มกจกรรมออมทรพย และรกษาเสอผาใหด ” “ สงเสรมการใชสงของใหคมคา ”

2.6 “ ความสนใจใฝเรยนร ” ผใหขอมลกลาวถงความสนใจใฝเรยนรของนกเรยนโดยมการกลาวถงดงน “ สงเสรมใหนกเรยนแสวงหาความรในแหลงเรยนรตาง ๆ ” “ การเรยนรโดยโครงงาน เดกจะไปคนควาเปนกลม ๆ แลวสรปเปนองครวมในเรองทไปศกษาคนควา ”

2.7 “ จตสาธารณะ” ผใหขอมลกลาวถงจตสาธารณะของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ตอนเชาเดกจะชวยกนเกบเศษกระดาษโดยไมตองบอก” “ พชวยสอนนองอานหนงสอเปนกลม ๆ คนไหนอานไมออกกชวยกน ”

2.8 “ สขภาพกาย และสขภาพจต”ผใหขอมลกลาวถงสขภาพกายและสขภาพ จตของนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ทกเชาโรงเรยนมกจกรรมการออกกาลงกาย และฝกสมาธใหกบนกเรยน”

3. ประเดนหลก : ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน การกาหนดนยาม : ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน หมายถง ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยน โดยการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยนใหมความกาวหนาทนกบความเปลยนแปลงและเปนทยอมรบของผปกครองและชมชน

การกาหนดมต : จากการจดหมวดหมสามารถสรปไดเปน 10 ประเดนยอย ไดแก 3.1 “ สภาพแวดลอมและอาคารเรยน ” ผใหขอมลกลาวถงสภาพแวดลอมและอาคารเรยนของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ เราตองทาใหโรงเรยนสวยงาม รมรน เหมาะกบการจดการเรยนร ”

“ อาคารเรยน โรงอาหารกกาลงปรบปรงใหดขน ใหสะอาด เดกจะไดปลอดภย ” 3.2 “ แหลงเรยนร ” ผใหขอมลกลาวถงแหลงเรยนรตางๆ ของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ นกเรยนใชแหลงเรยนรทมอยในโรงเรยน ” 3.3 “ ขอมลสารสนเทศ” ผใหขอมลกลาวถงขอมลสารสนเทศของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ขอมลสารสนเทศตาง ๆ ตองปรบใหเปนปจจบน ”

94

3.4 “ประสานหนวยงานภาครฐและเอกชนมสวนรวมในการพฒนาโรงเรยน” ผใหขอมลกลาวถงการประสานหนวยงานทงภาครฐและเอกชนมสวนรวมในการพฒนาโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ดงทกภาคสวนเขามามสวนรวมกบโรงเรยน ” “ ใชหลกการมสวนรวมท งชมชน คณะคร และนกเรยนในการพฒนาโรงเรยน ” 3.5 “ การประกนคณภาพการศกษา ” ผใหขอมลกลาวถงการประกนคณภาพการศกษาภายในโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ การประกนคณภาพดาเนนการตามมาตรฐานของ สพฐ.และ สมศ. ” “ นาขอบกพรองและคาแนะนาของ สมศ.มาวางแผน ปรบกลยทธระบบการ ประกนใหดขนกวาเดม ” 3.6 “ หลกสตรสถานศกษา” ผใหขอมลกลาวถงหลกสตรสถานศกษาของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ครตองสนใจหลกสตร ผลการเรยนตาสวนหนงมาจากครไมไดใชหลกสตร ” 3.7 “ จดกจกรรมการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนสาคญ” ผใหขอมลกลาวถงกจกรรมการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนสาคญ โดยมการกลาวถงดงน “ เนนการใหเดกเรยนรดวยตนเองโดยทาโครงงาน ” “ จดใหเดกอยตามซมบรเวณโรงเรยนในชวงพกกลางวน เพอใหพดแลนองอานหนงสอ ”

3.8 “ การนเทศภายในโรงเรยน”ผใหขอมลกลาวถงการนเทศภายในโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน

“ ไดมอบหมายคณะครนเทศกนเองสวนหนง ผบรหารนเทศสวน หนง ”

“ โรงเรยนดาเนนการนเทศภายในอยางไมเปนทางการ ” 3.9 “ ไดรบรางวลหรอไดรบการคดเลอกใหเปนโรงเรยนประเภทตาง ๆ ” ผให

ขอมลกลาวถงไดรบรางวลหรอไดรบการคดเลอกใหเปนโรงเรยนประเภทตาง ๆ โดยมการกลาวถงดงน “ โรงเรยนเคยไดรบรางวลโรงเรยนพระราชทานประเภทโรงเรยน ขนาดเลก” “ เปนตนแบบโรงเรยนวถพทธ ”

95

3.10 “ เปนทยอมรบของผปกครองและชมชน ” ผใหขอมลกลาวถงการพฒนาโรงเรยนจนเปนทยอมรบของผปกครองและชมชน โดยมการกลาวถงดงน “ จดนทรรศการผลงานนกเรยนทกชนใหผปกครองดผลผลตในรอบปและ มแบบประเมนความพงพอใจใหผปกครองกรอกดวย ”

4. ประเดนหลก : ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน การกาหนดนยาม : ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน หมายถง

ความสามารถในการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยน จนทาใหการแกไขปญหาตางๆทเกดขนประสบความสาเรจหรอบรรลวตถประสงคของโรงเรยน การกาหนดมต : จากการจดหมวดหมสามารถสรปไดเปน 7 ประเดนยอย ไดแก

4.1 “ การแกปญหาครไมครบชน ” ผใหขอมลกลาวถงการแกปญหาครไมครบชนของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ มครไมครบชน จงจดการเรยนการสอนแบบรวมชน ” “ โรงเรยนมคร 3 คน ชน ป.1-4 คร 1 คน ป.5-6 คร 1 คน อนบาลรวมชน”

4.2 “ การระดมทรพยากรมาใชในการจดการศกษา” ผใหขอมลกลาวถงการระดมทรพยากรมาใชในการจดการศกษาของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ขอรบบรจาคคอมพวเตอรจากชมชน ” “ ใชวธทอดผาปาเพอการศกษา ”

4.3 “ นวตกรรมและเทคโนโลย” ผใหขอมลกลาวถงการนานวตกรรมและเทคโนโลยมาใชในการจดการศกษาของโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ใชวธศกษาทางไกลจากโรงเรยนวงไกลกงวล ” “ สงเสรมใหเดกไดใชอนเตอรเนตในการคนควาหาขอมล ”

4.4 “ การดแลชวยเหลอนกเรยน ” ผใหขอมลกลาวถงการประสานความรวมมอ กบผปกครองนกเรยนในการดแลชวยเหลอนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ครจะออกเยยมบานนกเรยนทกคนปละ 1 ครง ทาใหครรจกและชวยเหลอนกเรยนได ” “ โรงเรยนมระบบดแลชวยเหลอนกเรยนทดมาก ครรจกนกเรยนทกคน ”

4.5 “ การสอนซอมเสรม ” ผใหขอมลกลาวถงการจดสอนซอมเสรมใหนกเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ ครจะดวาเดกคนไหนเรยนออนวชาอะไร กจะสอนเนนเรองนนมากเปนพเศษรายคน ” “ ดานการเรยนการสอนจะมระบบการสอนซอมเสรม ”

96

4.6 “ ประสานการทางานรวมกนของคร ” ผใหขอมลกลาวถงการประสานการทางานรวมกนของครในโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ โรงเรยนมโครงการครบท ง 4 กลม โดยครทกคนมสวนรวมในทกโครงการ ” “ การทางานจะมการประชมบอย เพอใหทกคนไดมสวนรวม และมความรสกเปนเจาของโรงเรยน ” 4.7 “ สรางบรรยากาศทเออตอการทางาน” ผใหขอมลกลาวถงการสรางบรรยากาศทเออตอการทางานแบบมสวนรวมของครในโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ การทโรงเรยนประสบผลสาเรจนน เพราะผบรหารโรงเรยนมความเปนกนเอง ”

“ กลางวนครจะทานขาวดวยกน ” 4.8 “ การแกปญหาภายในโรงเรยนจากคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน

ผปกครองและชมชน ” ผใหขอมลกลาวถงความรวมมอในการแกปญหาภายในโรงเรยน โดยมการกลาวถงดงน “ คณะกรรมการสถานศกษาของโรงเรยนมคณภาพ เขามามสวนชวยในทกเรอง ” “ คณะกรรมการสถานศกษา ชมชน ผปกครองนกเรยน จะมสวนรวมในการแกปญหาภายในโรงเรยน เพราะทนเปนลกหลานของเขาทงนน ”

ขนตอนท 2 การสรางขอคาถาม จากประเดนหลกและมตในแตละประเดนยอยทไดจากการว เคราะหเนอหา

ในขนตอน ท 1 ผวจยไดสรางขอคาถามทเปนตวแทนในแตละประเดนยอยของความคดเหนดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 33 ขอ ดงรายละเอยดตอไปน 1) ดานความ สามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง ประกอบดวยขอคาถามจานวน 7 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 1-7 2) ดานความสามารถในการพฒนานกเรยนใหม เจตคตทางบวก ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 8 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 8-15 3) ดานความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน ประกอบดวยขอคาถาม จานวน 10 ขอ ไดแกขอคาถาม ขอท 16 - 25 และ 4) ดานความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน ประกอบดวยขอคาถามจานวน 8 ขอ ไดแก ขอคาถามขอท 26 - 33

ขนตอนท 3 การกาหนดตวเลอกของแบบสอบถาม ผวจยกาหนดลกษณะตวเลอกของแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประเมนคา

(Category Rating Scale) 5 ชวงคะแนน โดยมเกณฑการใหคะแนนแบงออกเปน 5 ระดบคอ

97

5 คะแนน หมายถง เหนดวยมากทสด 4 คะแนน หมายถง เหนดวยมาก 3 คะแนน หมายถง เหนดวยปานกลาง 2 คะแนน หมายถง เหนดวยนอย 1 คะแนน หมายถง เหนดวยนอยทสด การแปลความหมายของคะแนนแบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนาดานวฒนธรรม

องคการ ดานความผกพนตอองคการและดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ผวจยใชเกณฑตามแนวคดของเบสท (Best, 1970) ดงน

4.50 - 5.00 หมายถง ความคดเหนระดบมากทสด 3.50 - 4.49 หมายถง ความคดเหนระดบมาก 2.50 - 3.49 หมายถง ความคดเหนระดบปานกลาง 1.50 - 2.49 หมายถง ความคดเหนระดบนอย 1.00 - 1.49 หมายถง ความคดเหนระดบนอยทสด

การหาคณภาพของเครองมอ

การตรวจสอบคณภาพเครองมอการวจย ม 2 ขนตอน 1. การตรวจสอบความตรงตามเนอหาของแบบสอบถาม (Content Validity)

ผวจยนารางแบบสอบถามความคดเหนเรองรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ซงประกอบดวย แบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนา แบบสอบถามความคดเหนดานวฒนธรรมองคการ แบบสอบถามความคดเหนดานความผกพนตอองคการ และแบบสอบถามความคดเหนดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก เสนออาจารยทปรกษาวทยานพนธ เพอพจารณาตรวจสอบความถกตองดานเนอหา โครงสรางและภาษา รวมทงปรบปรงแกไขตามคาแนะนากอนนาไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบ หลงจากนนผวจยนารางแบบสอบถามใหผทรงคณวฒจานวน 5 ทาน (ภาคผนวก ข) ประกอบดวย ผทรงคณวฒดานการบรหารการศกษา จานวน 3 ทาน ผทรงคณวฒดานการวดผล จานวน 1 ทาน ผทรงคณวฒดานภาษาไทย จานวน 1 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของสานวนภาษาและความสอดคลองระหวางขอคาถามกบนยามตวแปร ผลการวเคราะหคาดชนความสอดคลอง (Index of Item – Objective Congruence : IOC) พบวา ขอคาถามจากแบบสอบถามความคดเหนดงกลาว มคาตงแต 0.80 - 1.00 และคาดชนความตรงเชงเนอหา (Content Validity Index : CVI) มคาอยระหวาง 0.84 – 0.99

98

2. การหาความเทยงของแบบสอบถามความคดเหน (Reliability) ผวจยไดนาแบบสอบถามความคดเหน ไปทดลองใช (Try Out) กบครผสอนในโรงเรยน

ประถมศกษาขนาดเลก ทไมใชกลมตวอยาง จานวน 30 ฉบบ จากนนนาขอมลทไดมาหาความเทยง ของแบบสอบถามความคดเหน โดยหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s Alpha Coefficient) ไดคาความเทยงของแบบสอบถามความคดเหน ดงรายละเอยดในตารางท 2 ตารางท 2 คาความเทยงของแบบสอบถามความคดเหน

แบบสอบถามความคดเหน คาความเทยง

1. ภาวะผนา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง ภาวะผนาแบบแลกเปลยน 2. วฒนธรรมองคการ วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชา วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว 3. ความผกพนตอองคการ การยอมรบในเปาหมายขององคการ ความพยายามทมเทใหกบงาน ความตองการเปนสมาชกขององคการ

0.93 0.91 0.84 0.86 0.94 0.85 0.84 0.92 0.84 0.82 0.80

4. ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ความสามารถในการผลตใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสง ความสามารถในการพฒนานกเรยนใหมเจตคตทางบวก ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน

0.93 0.84 0.91 0.83 0.87

การพทกษสทธผเขารวมการวจย

ผวจยไดมการพทกษสทธของกลมตวอยางดงน 1. ผวจยยนเรองขอหนงสอจากคณะกรรมการจรยธรรมของมหาวทยาลยครสเตยนและ

ไดรบหนงสออนญาตจากคณะกรรมการจรยธรรมใหสามารถดาเนนการเกบรวบรวมขอมลทใชในการวจย

99

2. ผวจยชแจงการพทกษสทธอยางเปนลายลกษณอกษร โดยในแบบสอบถามความคดเหน จะบอกถง วตถประสงคของการวจย รายละเอยดของแบบสอบถามความคดเหน และประโยชนเกยวกบการเขารวมวจยใหกบกลมตวอยางไดรบทราบ และดาเนนการเกบขอมลเฉพาะกลมตวอยางทยนยอมเขารวมการวจยเทานน ซงกลมตวอยางสามารถหยด หรอปฏเสธการเขารวมการวจยไดทกเวลาซงการปฏเสธนจะไมมผลกระทบใดๆ ตอกลมตวอยาง

3. ผวจยรกษาความลบของการตอบแบบสอบถามความคดเหนของกลมตวอยาง โดยแนบซองเปลาใหกลมตวอยางใสแบบสอบถามความคดเหนสงกลบคนใหผวจย

4. ผวจยเกบแบบสอบถามความคดเหนทไดรบกลบคนมาเกบรกษาไวในทปลอดภย เปนความลบและทาลายเมอสนสดการวจย

5. ผวจยวเคราะหขอมล และรายงานผลการวเคราะหในภาพรวม ซงไมสามารถเชอมโยงตวบคคลหรอหนวยงานใดได การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามลาดบขนตอนดงน 1. ผวจยขอหนงสอจากบณฑตวทยาลยมหาวทยาลยครสเตยน ถงผอานวยการสานกงาน

เขตพนทการศกษาประถมศกษาทเปนกลมตวอยาง พรอมทงสงแบบสอบถามความคดเหนเพอขอความรวมมอในการจดเกบขอมล

2. สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษาจดสงแบบสอบถามความคดเหนถงโรงเรยนทเปนกลมตวอยาง เพอใหผอานวยการโรงเรยนนาแบบสอบถามความคดเหนสงใหครผสอนทเปนกลมตวอยางเปนผตอบ และเมอตอบแบบสอบถามความคดเหนเสรจแลว ใหนาใสซองปดผนกสงคนสานกงานเขตพนทการศกษา

3. สานกงานเขตพนทการศกษารวบรวมแบบสอบถามความคดเหนทไดรบคนจากโรงเรยนทงหมด นาสงคนใหผวจยทางไปรษณย

การเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน ผวจยใชระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลตงแตวนท 1 พฤศจกายน - 30 ธนวาคม 2553 โดยสงแบบสอบถามความคดเหนไปจานวน 400 ฉบบ ไดรบ แบบสอบถามความคดเหนกลบคนจานวน 389 ฉบบ และเมอไดตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของแบบสอบถามความคดเหนแลว พบวา แบบสอบถามความคดเหนใชไดจานวน 358 ฉบบ คดเปนรอยละ 89.50

100

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ไดกาหนดโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน (Structural Equation Modeling) โดยใชโปรแกรม สาเรจรป ซงโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน เปนสถตประเภทพหตวแปร ทใชเทคนคการวเคราะห 3 แบบคอ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) การวเคราะหการถดถอย (Regression Analysis) และการวเคราะหอทธพล (Path Analysis) โดยการวเคราะหโมเดลความสมพนธโครงสรางเชงเสน ประกอบดวยการวเคราะหโมเดลสาคญ 2 แบบคอ 1) โมเดลการวด (Measurement Model) ซงเปนโมเดลแสดงความสมพนธโครงสรางเชงเสนระหวางตวแปรแฝงและตวแปรสงเกตไดของท งตวแปรภายนอกและภายใน วเคราะหขอมล 2 วธคอ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) การวเคราะหการถดถอย (Regression Analysis) โดยการวเคราะหองคประกอบของตวแปรนนเปนการวเคราะหองคประกอบของตวแปรแฝงทไมสามารถสงเกตได ดวยการวดจากองคประกอบของตวแปรทสงเกตได สวนการวเคราะหการถดถอยนนทาใหไดคาสถตทชวยใหทราบคาพารามเตอรทแทจรงและคาตวแปรทวดไดจะบอกคาความคลาดเคลอนของการวดในแตละตวแปร และ 2) โมเดลสมการเชงโครงสราง (Structural Equation Modeling) มวธการวเคราะหอทธพล หาความสมพนธเชงสาเหตของตวแปรแฝงภายนอกและตวแปรแฝงภายใน การวเคราะหสมการเชงโครงสรางเพอตรวจสอบความตรงของโมเดล และระบขนาดและลกษณะอทธพลเชงสาเหตระหวางตวแปรในโมเดลและขอตกลงเบองตนทางสถต การวเคราะหทางสถตเพอทดสอบวารปแบบความสมพนธของตวแปรทกตวในโมเดลมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษหรอไม โดยตวแปรแตละตวมอทธพลทางตรงและ/หรอทางออม มขนตอนการวเคราะห ดงน

1. วเคราะหขอมลเบองตน เพอทราบลกษณะทวไปของกลมตวอยางและพรรณนาระดบของตวแปรแตละตวในกรอบแนวคดการวจยทสรางขน โดยใชคาความถ รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานและวเคราะหการกระจายของขอมล

2. การวเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธและสมประสทธการถดถอยพหคณระหวาง ตวแปร ซงเปนสถตวเคราะหองคประกอบตางๆทเกยวกบปจจยดานภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

3. ตรวจสอบความสอดคลองของโมเดลความสมพนธเชงสาเหตทไดพฒนาขนกบขอมลเชงประจกษทเกบรวบรวมไดจากลมตวอยางทเปนครผสอน โดยใชโปรแกรมสาเรจรปทนาเสนอผลการวเคราะหรปแบบความสมพนธเชงสาเหตกบขอมลเชงประจกษ และทาการปรบโมเดลจากคาสถตทไดจากการวเคราะห เพอใหไดรปแบบมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษมากทสดโดยคาสถตสาคญทใชในการตรวจสอบความสอดคลองของรปแบบเชงสมมตฐานการวจยกบขอมลเชงประจกษ ไดแก

101

3.1 คาไคสแควร (Chi-Square) เปนคาทใชทดสอบสมมตฐานทางสถตทวาฟงกชนความกลมกลนมคาเปนศนย ถาคาไคสแควรสงมาก แสดงวาฟงกชนความกลมกลนมคาแตกตางจากศนยอยางมนยสาคญทางสถต หมายความวา แบบจาลองไมมความสอดคลองกบขอมลทนามาวเคราะห และคาไคสแควรตามากและมคาใกลศนยมากเทาไหร แสดงวาแบบจาลองมความกลมกลนกบขอมลทนามาวเคราะห ดงนนโมเดลทสอดคลองกบขอมลเชงประจกษควรมคาไคสแควรตา (Golob, 2003 อางถงในอาภา อรรถบรณวงศ, 2553 : 80 -81)

3.2 คาไคสแควรตอองศาอสระ (Chi-Square per Degree of Freedom) ในการตรวจสอบความกลมกลนของโมเดลมขอจากดในกรณทจานวนตวอยางมากจะทาใหคาไคสแควรสงมากจนอาจทาใหสรปผลไมถกตอง ดงนนจงตองแกไขโดยพจารณาคาไคสแควรตอองศาอสระควรมคานอยกวา 2.00 หรอบางตารากาหนดควรมคานอยกวา 5.00 (Kline, 1998 อางถงในอาภา อรรถบรณวงศ, 2553 : 81)

3.3 ดชนวดระดบความกลมกลน (Goodness of Fit : GFI) และ ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก (Adjusted Goodness of Fit : AGFI) ดชนวดระดบความกลมกลน (GFI) แสดงถงปรมาณความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมทอธบายไดดวยโมเดล สวนดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก (AGFI) แสดงถงปรมาณความแปรปรวนและความแปรปรวนรวมทอธบายไดดวยโมเดลโดยปรบแกดวยองศาความเปนอสระ คา GFI และ AGFI ทยอมรบไดควรมคาตงแต 0.9 ขนไป (Kline, 1998 อางถงในอาภา อรรถบรณวงศ, 2553 : 81) 3.4 ดชนรากกาลงสองเฉลยของคาความแตกตาง (Root Mean Square of Approximation : RMSEA) เปนดชนทพฒนามาจากคาฟงกชนความตางประชากร(Population discrepancy function : PDF) เนองจากเมอเพมจานวนพารามเตอรอสระ คาสถตดงกลาวจะมคาลดลงเพราะคาสถตนมคาขนอยกบองศาอสระ (Hu and Bentler, 1990 อางถงในอาภา อรรถบรณวงศ, 2553 : 81)

คา RMSEA นอยกวา 0.05 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองทดมาก คา RMSEA ระหวาง 0.05-0.08 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองด คา RMSEA ระหวาง 0.08-0.10 แสดงวาโมเดลมความสอดคลองเลกนอย คา RMSEA มคามากกวา 1.00 แสดงวาโมเดลยงไมมความสอดคลองกบ

ขอมลเชงประจกษ นอกจากนใชคาสถตแสดงเสนอทธพลทางตรงและทางออมของตวแปรทมอทธพลตอ

ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตลอดจนเสนอตารางแสดงอทธพลรวมของตวแปรทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกและผวจยไดทาการปรบแกไขโมเดล จากคาสถตทไดจากการวเคราะห เพอใหไดรปแบบทมความสอดกบขอมลเชงประจกษ

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงนมว ตถประสงคเพอสรางและทดสอบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยศกษาในโมเดลของสมการโครงสรางเชงเสน ประกอบดวย ตวแปร 4 ตวไดแก ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ผวจยไดนาเสนอผลการวเคราะหขอมล โดยแบงออกเปน 4 ตอน ดงน

ตอนท 1 ผลการวเคราะหคาสถตพนฐาน 1.1 การแจกแจงความถและรอยละของขอมลเบองตน 1.2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการแปลผลของตวแปร 1.3 ตรวจสอบการกระจายของขอมล

ตอนท 2 ผลการวเคราะหสหสมพนธระหวางตวแปรทใชในการสรางรปแบบความ สมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ตอนท 3 ผลการวเคราะหความสอดคลองของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ

เพอใหมความเขาใจตรงกน จงกาหนดสญลกษณทใชในการวจยดงน

สญลกษณทใชแทนคาสถต X แทน คาเฉลย S.D. แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน Skewness แทน คาความเบ Kurtosis แทน คาความโดง χ2 แทน คาไคสแควร (Chi-Square) p-value แทน คาความนาจะเปนทางสถต df แทน องศาอสระ GFI แทน ดชนวดระดบความกลมกลน (Goodness of fit index) AGFI แทน ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก (Adjust goodness of fit index)

103

CFI แทน คาวดระดบความสอดคลองเปรยบเทยบ (Goodness of fit index) RMR แทน คารากของคาเฉลยกาลงสองของความคลาดเคลอนมาตรฐาน

(Root mean square residual) RMSEA แทน ดชนรากกาลงสองเฉลยของคาความแตกตาง (Root mean square error of approximation) R2 แทน คาสมประสทธการพยากรณ

TE แทน คาอทธพลรวมของตวแปรทสงถงกน (Total effects) DE แทน คาอทธพลทางตรงของตวแปรทสงถงกน (Direct effects) IE แทน คาอทธพลทางออมของตวแปรทสงถงกน (Indirect effects)

n แทน จานวนกลมตวอยาง

สญลกษณทใชแทนตวแปร LS แทน ภาวะผนา CUL แทน วฒนธรรมองคการ COM แทน ความผกพนตอองคการ EFF แทน ประสทธผลโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

EFF 1 แทน ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง EFF 2 แทน ความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวก EFF 3 แทน ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน EFF 4 แทน ความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน ตอนท 1 ผลการวเคราะหคาสถตพนฐาน

1.1 การแจกแจงความถและรอยละของขอมลเบองตนของกลมตวอยาง โดยจาแนกตามเพศ ตาแหนง อาย วฒการศกษาสงสดและอายราชการ ผลการวเคราะหขอมลสรปไดดงรายละเอยดในตารางท 3

104

ตารางท 3 จานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามคณลกษณะประชากร (n=358)

คณลกษณะประชากร จานวน รอยละ เพศ ชาย 96 26.80 หญง 262 73.20

ตาแหนง

ครผชวย 27 7.50 คร รบเงนเดอนอนดบ คศ. 1 22 6.20 คร รบเงนเดอนอนดบ คศ. 2 คร รบเงนเดอนอนดบ คศ. 3

214 95

59.80 26.50

อาย

ไมเกน 30 ป 31 - 40 ป 41 - 50 ป 51- 60 ป วฒการศกษาสงสด ปรญญาตร ประกาศนยบตรบณฑต ปรญญาโท ปรญญาเอก อายราชการ ไมเกน 10 ป 11 - 20 ป 21 – 30 ป มากกวา 30 ป

22 51 99 186

333 4 20 1

53 46 121 138

6.10 14.20 27.70 52.00

93.00 1.10 5.60 0.30

14.80 12.80 33.80 38.60

จากตารางท 3 พบวา ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกจานวน 358 คน ทตอบ

แบบสอบถามความคดเหนในการวจยครงนสวนใหญเปนเพศหญงคดเปนรอยละ73.20 เพศชายคดเปนรอยละ 26.80 รบเงนเดอนในอนดบ คศ.2 มากทสด คดเปนรอยละ 59.80 รองลงมาคอรบเงนเดอนในอนดบ คศ.3 คดเปนรอยละ 26.50 มอายระหวาง 51- 60 ป มากทสด คดเปนรอยละ 52.00

105

รองลงมาคอ มอายระหวาง 41 - 50 ป คดเปนรอยละ 27.70 จบการศกษาระดบปรญญาตร มากทสด คดเปนรอยละ 92.00 มอายราชการมากกวา 30 ป มากทสด คดเปนรอยละ 38.60 รองลงมาคอมอายราชการ 21 – 30 ป คดเปนรอยละ 33.80

1.1 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการแปลผลของตวแปร

ผลการวเคราะหขอมลในตวแปรประกอบดวยคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการแปลผลของตวแปรในแบบประมาณคา 5 ระดบ ดงรายละเอยดในตารางท 4

ตารางท 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการแปลผลของตวแปรโดยรวมและรายดาน

ตวแปร X S.D. การแปลผล

1. ภาวะผนา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง ภาวะผนาแบบแลกเปลยน

4.19 4.23 4.15

.45 .48 .51

มาก มาก มาก

2. วฒนธรรมองคการ วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชา วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว

3.68 4.29 3.08 3.03

.31

.45

.84

.47

มาก มาก

ปานกลาง ปานกลาง

3. ความผกพนตอองคการ การยอมรบในเปาหมายขององคการ

ความพยายามทมเทใหกบงาน ความตองการเปนสมาชกขององคการ 4. ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ความสามารถในการผลตใหนกเรยนมผลสมฤทธ ทางการเรยนสง ความสามารถในการพฒนานกเรยนใหมเจตคต ทางบวก ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน ความสามารถในการแกปญหาภายในโรงเรยน

4.20 4.32 4.60 3.40 3.86

3.43

3.9 4.01 4.09

.47

.58

.46

.68

.39

.48

.52

.47

.50

มาก มาก

มากทสด ปานกลาง มาก

ปานกลาง

มาก มาก มาก

106

จากตารางท 4 พบวา ตวแปรทง 4 ตวแปรมคาเฉลยอยในระดบมาก โดยตวแปรทมคาเฉลยสงสดคอ ความผกพนตอองคการ มคาเฉลยเทากบ 4.20 รองลงมาคอ ภาวะผนา ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก และวฒนธรรมองคการ มคาเฉลยเทากบ 4.19, 3.88 และ 3.68 ตามลาดบ

ตวแปรภาวะผนา เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ภาวะผนาดานทมคาเฉลยสงสดคอภาวะผนาแบบเปลยนแปลง มคาเฉลยเทากบ 4.23 รองลงมาคอ ภาวะผนาแบบแลกเปลยน มคาเฉลยเทากบ 4.15 ตวแปรวฒนธรรมองคการ เมอพจารณาเปนรายดานพบวา วฒนธรรมองคการดานทมคาเฉลยสงสดคอ วฒนธรรมลกษณะสรางสรรคมคาเฉลยเทากบ 4.29 รองลงมาคอ วฒนธรรมลกษณะตงรบ - เฉอยชา และวฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว มคาเฉลยเทากบ 3.08 และ 3.03 ตาม ลาดบ

ตวแปรความผกพนตอองคการ เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ความผกพนตอองคการดานทมคาเฉลยสงสดคอ ความพยายามทมเทใหกบงาน มคาเฉลยเทากบ 4.60 รองลงมาคอ การยอมรบในเปาหมายขององคการ และความตองการเปนสมาชกขององคการ มคาเฉลยเทากบ 4.32 และ 3.40 ตามลาดบ

ตวแปรประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกดานทมคาเฉลยสงสดคอ ดานความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน มคาเฉลยเทากบ 4.09 รองลงมาคอ ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน ความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวก และดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง มคาเฉลยเทากบ 4.01, 3.96 และ 3.43 ตามลาดบ

สวนคาสวนเบยงเบนมาตรฐานของตวแปรทงหมด มคานอยกวา 1 แสดงวา คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของขอมลมคาใกลเคยงกน โดยตวแปรทมคาสวนเบยงเบนมาตรฐานนอยทสดคอ วฒนธรรมองคการ มคาสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ.31 และตวแปรทมคาสวนเบยงเบนมาตรฐานมากทสดคอ ความผกพนตอองคการ มคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน เทากบ .47

1.3 ตรวจสอบการกระจายของขอมล

การวเคราะหคาสถตพนฐานของขอมลในตวแปรประกอบดวย คาความเบ(Skewness) และคาความโดง(Kurtosis)ของตวแปรในแบบประมาณคา 5 ระดบ (Interval Scale) ผลการวเคราะหขอมลสรปไดดงรายละเอยดในตารางท 5

107

ตารางท 5 คาความเบและคาความโดงของตวแปร

ตวแปร Skewness Kurtosis

1. ภาวะผนา (LS ) -.22 -.42 2. วฒนธรรมองคการ (CUL ) .49 .34 3. ความผกพนตอองคการ (COM ) -.03 -.75

4. ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF )

.05 -.50

จากตารางท 5 พบวา คาความเบอยในเกณฑมาตรฐานคอ มคานอยกวา 2 โดยจากผลการ

วเคราะหคาความเบ พบวา ตวแปรมคาความเบอยในชวง - 0.22 ถง 0.49 โดยตวแปรทมคาความเบมากทสดคอ วฒนธรรมองคการ มคาเทากบ 0.49 ตวแปรทมคาความเบนอยทสดคอ ภาวะผนา มคาเทากบ - 0.22 สวนคาความโดงของขอมลพบวา มคาความโดงอยในชวง - 0.75 ถง 0.34 โดยตวแปรทมคาความโดงมากทสดคอ วฒนธรรมองคการ มคาเทากบ 0.34 และตวแปรทมคาความโดงนอยทสด คอ ความผกพนตอองคการ มคาเทากบ - 0.75 ซงมคาตากวาเกณฑ โดยเวสทและคณะ (West et al., 1995 อางถงในเสร ชดแชม, 2547 : 22) แนะนาวา คาความเบไมเกน 2.00 และคาความโดงไมเกน 7.00 แสดงวา ทกตวแปรมการกระจายใกลเคยงกบโคงปกต สวนท 2 ผลการวเคราะหสหสมพนธระหวางตวแปรทใชในการสรางรปแบบความสมพนธ เชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

คาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรทใชในการสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ผลการวเคราะหขอมลสรปไดดงรายละเอยดในตารางท 6

108

ตารางท 6 เมทรกซสหสมพนธระหวางตวแปรของรปแบบความสมพนธเชงสาเหต

LS CUL COM EFF

ภาวะผนา (LS) 1.000

วฒนธรรมองคการ (CUL) .347** 1.000 ความผกพนตอองคการ (COM) .481** .156** 1.000 ประสทธผลของโรงเรยน (EFF) .488** .323** .357** 1.000

** P< 0.01

จากตารางท 6 พบวา รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ประกอบดวย 4 ตวแปร ไดแก ภาวะผนา (LS ) วฒนธรรมองคการ (CUL) ความผกพนตอองคการ (COM) และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) ตวแปรทกตวมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

เมอพจารณาคาสมประสทธสหสมพนธระหวางตวแปรพบวาภาวะผนามความ สมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ความผกพนตอองคการและวฒนธรรมองคการ โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.488 ,0.481 และ 0.347 ตามลาดบ วฒนธรรมองคการ มความสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก และความผกพนตอองคการ โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.323 และ 0.156 ตามลาดบ ความผกพนตอองคการ มความ สมพนธกบประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยมคาสมประสทธสหสมพนธเทากบ 0.357 ตอนท 3 ผลการวเคราะหความสอดคลองของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของ โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ

จากผลการวเคราะหความสอดคลองของรปแบบสมมตฐานกบขอมลความคดเหนของกลมตวอยาง จานวน 358 คน โดยใชโปรแกรมสาเรจรปเปนการวเคราะหโมเดลความ สมพนธโครงสรางเชงเสน ซงประกอบดวยการวเคราะหโมเดลสาคญ 2 โมเดล คอโมเดลการวด (Measurement model) และโมเดลสมการเชงโครงสราง (Structural Equation Modeling)

109

3.1 การวเคราะหโมเดลการวด (Measurement model)

รปแบบแสดงความสมพนธโครงสรางเชงเสนระหวางตวแปรแฝงและตวแปรสง เกตไดของตวแปรภายในวเคราะหขอมล 2 วธคอ การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน (Confirmatory Factor Analysis) และการวเคราะหการถดถอย (Regression Analysis)โดยการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของตวแปรเปนการวเคราะหองคประกอบของตวแปรแฝง ทไมสามารถสงเกตไดดวยการวดจากองคประกอบของตวแปรทสงเกตได สวนการวเคราะหการถดถอยทาใหไดค าสถ ต ท ชวยใหทราบคาพารามเตอ ร ทแทจรง และคาตวแปรทวดไดจะบอกคาความคลาดเคลอนของการวดในแตละ ตวแปร และสามารถเปรยบเทยบความสาคญของตวแปรสงเกตไดวาตวแปรใดใชวดตวแปรแฝงไดดทสด

ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนในโมเดลการวดทเปนตวแปรแฝง 1 ตวแปร เพอตรวจสอบความเทยงตรงเชงโครงสรางขององคประกอบในตวแปรประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) ในโมเดลวา เปนองคประกอบทแทจรง ตามแนวคดทฤษฎทไดตรวจสอบมา ดวยโปรแกรมสาเรจรปแสดงผลการวเคราะห ดงน

ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของตวแปรแฝงประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) สามารถวดไดจากตวแปรสงเกตได 4 ตวแปรไดแก ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง (EFF1) ความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวก(EFF2) ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน(EFF3) และความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน(EFF4) ผลการวเคราะหขอมลสรปไดดงรายละเอยดในตารางท 7

ตารางท 7 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดปจจยประสทธผลของโรงเรยน ประถมศกษาขนาดเลก

ดชนความสอดคลอง คาสถต

Chi-square (χ2) 14.979 Degree of Freedom (df) 9 Probability level 0.92 χ2/df (CMIN/DF) 1.664 Goodness of fit index (GFI) 0.988 Root mean square effort of approximation (RMSEA) 0.043

110

ผลการวเคราะหองคประกอบเชงยนยน แสดงใหเหนวา ตวแปรสงเกตไดทง 4 ตวแปรไดแก ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง (EFF1) ความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวก (EFF2) ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน (EFF3) และความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน (EFF4) เปนองคประกอบของประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) จรง เพราะมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยพจารณาจากคาไคสแควรเทากบ 14.979 คา χ2/df เทากบ 1.664 องศาอสระเทากบ 1 คา p-value เทากบ 0.92 คาGFI เทากบ 0.988 และ คา RMSEA เทากบ 0.043

เมอพจารณาจากน าหนกปจจย (Factor Loading) ทผวจยกาหนดไวในโมเดลมนยสาคญทางสถตท .01 และมคาสมประสทธการพยากรณของแตละปจจย ซงเปนคาทบอกสดสวนความ แปรปรวนระหวางตวแปรสงเกตไดและตวแปรสงเกตไดรวม ปรากฏวา ความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน มคาสมประสทธการพยากรณ (R2) มากทสด เทากบ 0.80 รองลงมาคอความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน มคาสมประสทธการพยากรณ (R2) เทากบ 0.72 ความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวก มคาสมประสทธการพยากรณ (R2) เทากบ 0.32 และความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง มคาสมประสทธการพยากรณ (R2) เทากบ 0.18 ซงหมายถง ความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน สามารถอธบายความแปรปรวนของประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดมากทสด คอ รอยละ 80

จากการพจารณาตวประกอบสาคญของตวแปรสงเกตไดของปจจยประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (SEF) ทง 4 ตวแปรยอย ผลปรากฏวา ตวแปรประกอบทอธบายปจจยประสทธผลของโรงเรยน เรยงตามลาดบคอ ความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน (EFF 4)

มคาสมประสทธเสนทางเทากบ 0.90 ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน (EFF3) มคาสมประสทธเสนทางเทากบ 0.85 ความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวก (EFF2)

มคาสมประสทธเสนทางเทากบ 0.56 และความสามารถในการผลตนกเรยนให มผลสมฤทธทางการเรยนสง (EFF1) มคาสมประสทธเสนทางเทากบ 0.45 ดงทแสดงในแผนภมท 2

111

.56

.45

.85

.90

R1

R2

R3

R4

R2=.32

R2=.18

R2=.72

R2=.80

แผนภมท 2 การวเคราะหองคประกอบเชงยนยนของโมเดลการวดปจจยประสทธผลของโรงเรยน ประถมศกษาขนาดเลก

3.2 การวเคราะหโมเดลสมการเชงโครงสราง (Structural Equation Modeling)

การวเคราะหความสอดคลองของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ ประกอบไปดวยตวแปร ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ผวจยวเคราะหโมเดลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป เพอวเคราะหรปแบบความ สมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตามสมมตฐานการวจย กบขอมลเชงประจกษ รายละเอยดแสดงไดดงตารางท 8

EFF 1

EFF 2

EFF 3

EFF

EFF 4

112

ตารางท 8 เปรยบเทยบคาสถตของรปแบบกบขอมลเชงประจกษระหวางรปแบบเชงสมมตฐาน (Hypothesized Model) และรปแบบทปรบใหม (Modified Model)

คาดชนความสอดคลอง เกณฑทใชพจารณา คาสถตในรปแบบเบองตน

คาสถตในรปแบบสดทาย

Chi-square (χ2) ไมมนยสาคญทางสถต 68.633 14.979 Degree of freedom (df) ใกลเคยงกบคาไคสแควร 11 9 Probability level มากกวา 0.05 < 0.001 0.092 χ2/ df (CMIN/ DF) นอยกวา 2 6.239 1.664 Goodness of fit index (GFI) ไมนอยกวา 0.90 0.950 0.988 Adjusted goodness of fit index(AGFI) Root mean square effort of approximation (RMSEA)

ไมนอยกวา 0.90 นอยกวา 0.05

0.872 0.121

0.963 0.043

จากตารางท 8 ผลการวเคราะห พบวา รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตามสมมตฐาน (Hypothesized Model) ไมสอดคลองกบขอมล เชงประจกษ โดยพจารณาจากคาไคสแควร มคาเทากบ 68.633 คา χ2/ df เทากบ 6.239 องศาอสระ เทากบ 11 และมคา p-value เทากบ < 0.001 และเมอพจารณาดชนความสอดคลองของรปแบบกบขอมลเชงประจกษ พบวา คา GFI เทากบ 0.950 คา AGFI เทากบ 0.872 และคา RMSEA เทากบ 0.121 ดงนนจงตองมการปรบรปแบบเพอใหมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ รายละเอยดแสดงไดดงแผนภมท 3

113

R2=.12

.42**

.35**

.49**

.20**

.21**

R2=.42

R2=.22

.45**

.56**

.88**

.85

-.01

.86**

**p <.01, χ2 = 68.633 , df = 11 , P- value = < 0.001 , GFI = 0.950 , AGFI = 0.872, RMSEA = 0.121

แผนภมท 3 โมเดลความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

ตามสมมตฐานการวจย

เมอทาการปรบรปแบบแลว แสดงใหเหนถงการเปลยนแปลงคาสถตความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษในทางทดขนโดยพจารณาจากคาไคสแควร มคาเทากบ 14.979 คา χ2/df เทากบ 1.664 องศาอสระ เทากบ 9 และมคา p-value เทากบ 0.092 และเมอพจารณาดชนความสอดคลองของรปแบบกบขอมลเชงประจกษ พบวา คา GFI เทากบ 0.988 คา AGFI เทากบ 0.963 และคา RMSEA ทากบ 0.043 โดยหลงจากการปรบรปแบบแลว รปแบบมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษดขน รายละเอยดแสดงไดดงแผนภมท 4

ความผกพนตอองคการ(COM)

EEF 1

EEF 2

EEF 3

EEF 4

ประสทธผลของโรงเรยน(EFF)

ภาวะผนา(LS)

วฒนธรรมองคการ(CUL)

114

.42**

.35**

.47**

.20**

.22**

R2=.12

R2=.42

R2=.22

.45**

.56**

.90**

.85

.18

.32

.72

.85.85**

**p <.01, χ2 = 14.979 , df = 9 , P- value = 0.092 , GFI = 0.988 , AGFI = 0.963, RMSEA = 0.043

แผนภมท 4 โมเดลความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

ทปรบเปนโมเดลทางเลอก

ดงนนรปแบบความสมพนธเชงสาเหตตามสมมตฐานมความสอดคลองกบขอมลความคดเหนจากกลมตวอยาง ดวยคาไคสแควร 14.979 ทระดบองศาอสระ (df) 9 คา Probability level 0.092 ซงมากกวา 0.05 แสดงวายอมรบสมมตฐาน (Ho) สรปไดวารปแบบทสรางขนตามทฤษฎมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ และเมอพจารณาจากดชนวดระดบความกลมกลน GFI และ AGFI มคาเทากบ 0.988 และ 0.963 ตามลาดบ ซงเปนคาทสงกวา 0.90 และเขาใกล 1.00 และ คา RMSEA เทากบ 0.043 ซงนอยกวา 0.05

วฒนธรรมองคการ(CUL)

ความผกพนตอองคการ(COM)

EEF 1

EEF 2

EEF 3

EEF 4

ประสทธผลของโรงเรยน(EFF)

ภาวะผนา(LS)

115

ผลการวเคราะหเสนทางอทธพลระหวางตวแปรในรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ตารางท 9 แสดงคาอทธพลทางตรง คาอทธพลทางออมและคาอทธพลรวมของรปแบบความสมพนธ เชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

ตวแปร อทธพล ทางตรง

( DE )

อทธพล ทางออม ( IE )

อทธพลรวม ( TE )

สมมตฐาน (Hypothesis)

LS EFF .42** .17** .59** Support H1 LS CUL .35** - .35** Support H2 LS COM .47** - .47** Support H3 LS CUL EFF - .07** .07** Support H4 LS CUL COM EFF - -.00 -.00 Not support H5 LS COM EFF - .10** .10** Support H6 CUL COM -.01 - -.01 Not support H7 CUL EFF .20** - .20** Support H8 COM EFF .22** - .22** Support H9

** P< 0.01

จากตารางท 9 ผลการวเคราะหคาอทธพลของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก พบวา

สมมตฐานท 1 ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถม ศกษาขนาดเลก จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา ภาวะผนา (LS) มอทธพลโดยตรงทางบวกตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) อยางมนยสาคญทางสถต โดยมคาสมประสทธเสนทาง (path coefficient) เทากบ 0.42 ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 1

สมมตฐานท 2 ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอวฒนธรรมองคการ จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา ภาวะผนา (LS) มอทธพลโดยตรงทางบวกตอวฒนธรรมองคการ (CUL) อยางมนยสาคญทางสถต โดยมคาสมประสทธเสนทาง(path coefficient) เทากบ 0.35 ดงนน จงยอมรบสมมตฐานท 2

116

สมมตฐานท 3 ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ จากผลการวเคราะห โครงสรางจากตาราง พบวา ภาวะผนา (LS) มอทธพลโดยตรงทางบวกตอความผกพนตอ

องคการ (COM) อยางมนยสาคญทางสถต โดยมคาสมประสทธเสนทาง (path coefficient) เทากบ 0.47 ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 3

สมมตฐานท 4 ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการ จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตารางพบวา ภาวะผนา (LS) มอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) โดยผานวฒนธรรมองคการ (CUL) โดยมคาสมประสทธเสนทางจากผลกระทบทางออมผานวฒนธรรมองคการ (total indirect effect) เทากบ 0.07 ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 4

สมมตฐานท 5 ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการ จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา ภาวะผนา (LS) ไมมอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) โดยผานวฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการ ดงนนจงปฏเสธสมมตฐานท 5

สมมตฐานท 6 ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานความผกพนตอองคการ จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา ภาวะผนา (LS) มอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) โดยผานความผกพนตอองคการ (COM) อยางมนยสาคญทางสถต โดยมคาสมประสทธเสนทางจากผลกระทบทางออมผานความผกพนตอองคการ (total indirect effect) เทากบ 0.10 ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 6

สมมตฐานท 7 วฒนธรรมองคการมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา วฒนธรรมองคการ (CUL) ไมมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ (COM) ดงนนจงปฏเสธสมมตฐานท 7

สมมตฐานท 8 วฒนธรรมองคการมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา วฒนธรรมองคการ (CUL) มอทธพลโดยตรงทางบวกตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก(EFF) อยางมนยสาคญทางสถต โดยมคาสมประสทธเสนทาง(path coefficient) เทากบ 0.20 ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 8

สมมตฐานท 9 ความผกพนตอองคการมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จากผลการวเคราะหโครงสรางจากตาราง พบวา ความผกพนตอองคการ (COM) มอทธพลโดยตรงทางบวกตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก (EFF) อยางมนยสาคญทางสถต โดยมคาสมประสทธเสนทาง (path coefficient) เทากบ 0.22 ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 9

บทท 5

อภปรายผล

การวจยครงนมว ตถประสงคเพอสรางและทดสอบรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยศกษาในโมเดลของสมการโครงสรางเชงเสน ประกอบดวย ตวแปร 4 ตวไดแกภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยใชเทคนคการวเคราะหความสมพนธโครงสรางเชงเสน ดวยโปรแกรมสาเรจรป ผวจยนาเสนอการอภปรายผลรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดงน ตอนท 1 ระดบภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและประสทธผลของโรงเรยน

ประถมศกษาขนาดเลก

1. ภาวะผนา จากผลการวเคราะหภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยภาพรวมพบวา อยในระดบมาก ( X = 4.19) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มภาวะผนา 2 ลกษณะคอ ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงอยในระดบมาก ( X = 4.23) และรองลงมาคอ ภาวะผนาแบบแลกเปลยนอยในระดบมาก ( X = 4.15) ทงนเนองมาจากผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดแสดงพฤตกรรมในการบรหารและการจดการศกษาในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทสาคญกลาวคอผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดปฏบตตนเปนแบบอยางทดของคร มวสยทศนและเปาหมายในการปฏบตงานอยางชดเจน ทางานรวมกบครอยางทมเท กระตนและใหกาลงใจครในการปฏบตงาน ตดสนใจแกปญหาโดยยดหลกคณธรรม เปดโอกาสใหครในโรงเรยนปฏบตงานโดยอสระ มองปญหาตาง ๆ ในแงด เสนอวธการและปรบปรงวธการในการปฏบตงานใหแกคร ใหความชวยเหลอครในการปฏบตงาน ยอมรบครจากผลการปฏบตงาน และครเกดความภมใจเมอไดปฏบตงานรวมกบผบรหารโรงเรยน เปนตน การทผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดแสดงพฤตกรรมในการบรหารและการจดการศกษาดงกลาว อาจเปนเพราะวาผบรหารโรงเรยนไดรบการพฒนามาอยางตอเนองตงแตกอนและหลงการบรรจและแตงต งใหดารงตาแหนงผบรหารโรงเรยน ดวยการพฒนาตนเองและการพฒนาจากหนวยงานทเกยวของ โดยเฉพาะหนวยงานตนสงกด ทงในระดบสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและระดบสานกงานเขตพนทการศกษา ทไดดาเนนการพฒนาผบรหารโรงเรยนมาโดยลาดบ เชน ในป

118

พ.ศ. 2550 ไดดาเนนการพฒนาผบรหารโรงเรยนตามหลกสตรพฒนาผนาการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจายอานาจสาหรบผบรหารสถานศกษา และในป พ.ศ.2553 ไดดาเนนการพฒนาผบรหารโรงเรยนตามโครงการยกระดบคณภาพครและผบรหารสถานศกษาทงระบบ ภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขง ปงบประมาณ 2553-2555 เปนตนจงสงผลใหผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมภาวะผนาอยในระดบมาก ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของอษา ยงยงเมธ (2550) ทศกษาพบวา ผบรหารสถานศกษาขนพนฐานสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาตาก เขต 2 ใชภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงกวาภาวะผนาแบบแลกเปลยน สอดคลองกบชนนดา โชตแดง (2550) ทศกษาพบวา ผบรหารสถานศกษาสานกงานเขตพนทการศกษาราชบร มภาวะผนาแบบเปลยนแปลงและภาวะผนาแบบแลกเปลยนอยในระดบมาก สอดคลองกบจระวฒ ศรสรอย (2551) ศกษาพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 2 อยในระดบมาก

2. วฒนธรรมองคการ จากผลการวเคราะหวฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยภาพรวมพบวาอยในระดบมาก( X =3.68) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา วฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกม 3 ลกษณะคอ วฒนธรรมลกษณะสรางสรรคอยในระดบมาก ( X =4.29) รองลงมาคอ วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชาและวฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว อยในระดบปานกลาง ( X =3.08 , 3.03 ตามลาดบ) ทงนเนองมาจากครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมคานยม ความเชอและพฤตกรรมการแสดงออก ทยดถอเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตทสาคญกลาวคอ ครมความเชอวาการปฏบตงานในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกเปนงานทมเกยรตและมคณคา ครมสวนรวมในการกาหนดเปาหมายและวางแผนการทางานรวมกน มการทางานเปนทม ครทางานดวยความมงมนรวมแรง รวมใจกน มความเอออาทรตอกน บรรยากาศการทางานอบอนเปนกนเอง ครมการชวยเหลอสงเสรมและสนบสนนซงกนและกนทงในดานการทางานและเรองสวนตว ครมความรกผกพน เอาใจใสหวงใยความรสกของผรวมงาน ครพงพอใจทไดทางานรวมกนและคร มความสขในการทางานเพอพฒนาคณภาพการศกษาของโรงเรยน เปนตน การทครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมคานยม ความเชอและพฤตกรรมการแสดงออกทยดถอเปนแนวทางในการประพฤตปฏบตดงกลาวอาจเปนเพราะวา โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมบรบทแตกตางจากโรงเรยนขนาดอนๆ ครมจานวนนอยและไมครบตามจานวนชนเรยน การแบงงานกนทาจงตองยดหลกการตามความจาเปนและความเหมาะสมกบสภาพของแตละชวงเวลา ไมมรปแบบการทางานทชดเจน แตจะยดผลทเกดจากการปฏบตงานเปนสาคญ (กระทรวงศกษาธการ, 2552 : 11) นอกจากนกลมตวอยางครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สวนใหญมอายระหวาง 51-60 ป มากทสด คดเปน รอยละ 52.00 จบการศกษาระดบปรญญาตรมากทสด คดเปนรอยละ 92.00 และมอายราชการมากกวา 30 ป มากทสด คดเปนรอยละ 38.50 รองลงมาคอมอายราชการ 21 – 30 ป คดเปนรอยละ 33.80 ซงถอไดวา ครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกเปนผทมความรความสามารถและมประสบการณในการทางานจงสงผลใหวฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก อยในระดบมาก

119

ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของสมเกยรต ศรธาราธคณ (2542) ทไดศกษาวฒนธรรมองคการกบความตงใจทจะอยในงานของพยาบาลวชาชพชายโรงพยาบาลชมชนพบวา วฒนธรรมองคการของกลมงานโรงพยาบาลชมชน มวฒนธรรมลกษณะสรางสรรคอยในระดบมาก วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชาและวฒนธรรมตงรบ-กาวราวอยในระดบปานกลาง และสอดคลองกบเจรญ วองประชานกล (2547) ทศกษาวฒนธรรมโรงเรยนคาทอลกเขตสงฆมณฑล พบวา วฒนธรรมโรงเรยนอยในระดบมาก

3. ความผกพนตอองคการ จากผลการวเคราะหความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยภาพรวมพบวา อยในระดบมาก ( X = 4.20) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกม 3 ลกษณะ คอ ดานความพยายามทมเทใหกบงานอยในระดบมากทสด ( X = 4.60) รองลงมาคอ ดานการยอมรบในเปาหมายขององคการอยในระดบมาก ( X = 4.32) และดานความตองการเปนสมาชกขององคการอยในระดบปานกลาง ( X = 3.40) ตามลาดบ ทงนเนองมาจาก ครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มความรสกและเจตคตอนดตอโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทสาคญกลาวคอ ครมความรก หวงใยและมความยนดทไดมาปฏบตงานในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ครเหนวาเปนการตดสนใจถกตองทไดเลอกมาปฏบตงานในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทคดวาเปนโรงเรยนทดและนาปฏบตงานอยดวยมากทสด ครมความทมเทในการปฏบตงานอยางเตมตามศกยภาพ เพอสรางผลงานทมประสทธผล ครมความจงรกภกดตอโรงเรยนและตองการใหโรงเรยนประสบผลสาเรจ เปนตน การทครมความรสกและเจตคตอนดตอโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกดงกลาวอาจเปนเพราะวา โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกครสวนใหญจดกจกรรมการเรยนการสอนในสภาพทครไมครบช นและครมภารกจอนทนอกเหนอจากการเรยนการสอนทครจาเปนตองปฏบต ทงจากสงกดเดยวกนและจากตางสงกด (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2551) ครโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกจงเปนผทมบทบาทสาคญทสดตอการจดการเรยนการสอนสาหรบผเรยน เพอพฒนาใหผเรยนเกดการเรยนรอยางเตมตามศกยภาพ ครจงไดคดคนและนารปแบบการจดการเรยนการสอนอยางหลากหลายทแตกตางไปจากโรงเรยนทมครครบชนมาใช อาทการจดการเรยนการสอนแบบคละชน การจดการเรยนการสอนแบบรวมชนเรยน การบรณาการหลกสตร การใชบทเรยนสาเรจรป และการนาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการจดการเรยนร นอกจากนกลมตวอยางครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสวนใหญรบเงนเดอนในอนดบคศ.2 มากทสด คดเปนรอยละ 59.80 รองลงมาคอรบเงนเดอนในอนดบ คศ.3 คดเปนรอยละ 26.50 มอายระหวาง 51- 60 ปมากทสด คดเปนรอยละ 52.00 มอายราชการมากกวา 30 ปมากทสด คดเปนรอยละ 38.50 รองลงมาคอมอายราชการ 21- 30 ป คดเปนรอยละ 33.80 จงสงผลใหครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมความผกพนตอองคการของโรงเรยนอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบบารอน (Baron , 1986 อางถงในเกรยงศกด ศรสมบต, 2551: 16) ทเหนวาความผกพนตอองคการเกดจากลกษณะสวนบคคล โดยเฉพาะอยางยงบคคลทมอายมาก มระยะเวลา ในการทางาน

120

นานและมตาแหนงในระดบสง และคนทมความพงพอใจในผลการปฏบตงานของตนเองมแนวโนมทจะมความผกพนตอองคการในระดบสง ผลการวจยครงนสอดคลองกบ งานวจยของธนวรรณ สระธรรมนต (2550) ทพบวา 1) ความผกพนตอองคการของครในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาระยองเขต 1 โดยรวมและรายดานทกดานอยในระดบมาก และ 2) ความผกพนตอองคการของคร จาแนกตามขนาดสถานศกษาโดยรวมและรายดานแตกตางกนอยางไมมนยสาคญทางสถต สอดคลองกบงานวจยของทนวฒน เงนขาว (2546) และสมฤทธ ผวบวคา (2546) ทพบวา ความผกพนตอองคการของขาราชการครโรงเรยนประถมศกษา โดยภาพรวมอยในระดบมาก สอดคลองกบกฤษดา มงคะตา (2548) ทพบวา ครผสอนในโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1 มความผกพนตอโรงเรยนอยในระดบมาก สอดคลองกบประชม บารงจตร (2551) ทพบวา ครในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก มความผกพนตอโรงเรยนในภาพรวมอยในระดบสง เรยงตามลาดบคอ ดานความเชอถอยอมรบเปาหมายและคณคาของโรงเรยน ดานความเตมใจในการปฏบตงานอยางสงเพอทาประโยชนใหโรงเรยน และดานความตองการทจะรกษาความเปนสมาชกของโรงเรยน สอดคลองกบชเกยรต งานไว (2551) ทพบวา ความผกพนตอโรงเรยนของขาราชการครและบคลากรทางการศกษาสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต 1โดยภาพรวมอยในระดบมาก เรยงตาม ลาดบคอ การมความเตมใจและตงใจทจะอทศตนปฏบตงานเพอประโยชนขององคการอยางเตมความสามารถ การมความเชอมนยอมรบเปาหมายและคณคาขององคการ และการมความปรารถนาอยาง แรงกลา ทจะคงความเปนสมาชกองคการตลอดไป 4. ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จากผลการวเคราะหประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยภาพรวมพบวา อยในระดบมาก ( X = 3.88) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใน 4 ดานคอ ดานความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยนอยในระดบมาก ( X = 4.09) รองลงมา คอ ดานความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยนอยในระดบมาก ( X = 4.01) ดานความสามารถในการพฒนาใหนกเรยนมเจตคตทางบวกอยในระดบมาก ( X = 3.96) และดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสงอยในระดบปานกลาง ( X = 3.43) ทงนเนองมาจากประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ซงหมายถง การบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนไดบรรลตามเปาหมายและวตถประสงคทสาคญกลาวคอ โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดจดใหมระบบการประกนคณภาพการศกษาภายในโรงเรยน โรงเรยนจดสภาพแวดลอมและอาคารเรยนไดอยางสะอาดเรยบรอยและปลอดภย โรงเรยนจดทาหลกสตรสถานศกษาเหมาะสมกบนกเรยนและทองถน โรงเรยนจดกจกรรมการเรยนการสอนทหลากหลายโดยยดผเรยนเปนสาคญ โรงเรยนแกปญหาภายในโรงเรยนโดยใหคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ผปกครองนกเรยน และชมชนเขามามสวนรวม โรงเรยนจดบรรยากาศทเออตอการทางานแบบมสวนรวมของคร โรงเรยนประสานการทางานรวมกนของครไดอยางมประสทธผล โรงเรยนประสานความรวมมอกบผปกครองนกเรยนในการดแล

121

ชวยเหลอนกเรยน โรงเรยนประสานหนวยงานภาครฐ และเอกชนมสวนรวมในการพฒนาโรงเรยน โรงเรยนจดใหมแหลงเรยนรตางๆ ทเออตอการเรยนรของครและนกเรยน โรงเรยนจดทาขอมลสารสนเทศทเปนปจจบนในการพฒนาโรงเรยน โรงเรยนแกปญหาครไมครบชนไดอยางเหมาะสม นกเรยนมความซอสตยสจรต มความเมตตากรณา เออเฟอเผอแผและไมเหนแกตว มความประหยดและใชทรพยากรอยางคมคา มความสนใจใฝเรยนร มจตสาธารณ มความใสใจในการดแลมสขภาพกาย และสขภาพจตของตนเองอยางสมาเสมอ เปนตน จากผลการวจยจะเหนไดวา ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสงอยในระดบปานกลาง ซงมคาคะแนนเฉลยตากวาดานอนๆ นน อาจเปนเพราะวา ครสวนใหญขาดทกษะในการจดกจกรรมการเรยนการสอนในสภาพทครไมครบชนและนกเรยนมจานวนนอยในแตละชน ครสอนไมเตมเวลาและเตมความสามารถ เพราะมภารกจอนนอกเหนอจากการเรยนการสอนทครจาเปนตองปฏบต ทงจากสงกดเดยวกนและจากตางสงกด หลกสตรและแผนการจดการเรยนร ไมคอยสอดคลองกบบรบทของโรงเรยน สอการเรยนการสอน และแหลงการเรยนรมจานวนจากด และทโรงเรยนมอยกไมสามารถใชไดอยางมประสทธภาพ ซงสงผลทาใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนตาไปดวย (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2551) อยางไรกตามการทโรงเรยนประถม ศกษาขนาดเลกสามารถบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนไดบรรลตามเปาหมายและวตถประสงคโดยภาพรวมอยในระดบมากดงกลาว อาจเปนเพราะวาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกสวนใหญประสบปญหาดานการบรหารจดการ ดานการเรยนการสอน ดานความพรอมเกยวกบปจจยสนบสนน และดานการมสวนรวมในการจดการศกษา (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2551) จงทาใหโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดรบการพฒนามาอยางตอเนอง อาท พฒนาทกษะในการบรหารใหแกผบรหารโรงเรยน พฒนาทกษะในการออกแบบการเรยนรการสอนแบบบรณาการใหแกครผสอน ซงทาใหผบรหารโรงเรยนและครผสอนปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพมากขน มการพฒนาแหลงเรยนรทงภายในและนอกโรงเรยน จดหาหนงสอ สอ อปกรณ คอมพวเตอรและจานรบสญญาณดาวเทยม ซงชวยใหนกเรยนทอยหางไกลไดรบโอกาสรบการศกษาทมคณภาพเทาเทยมกบผเรยนคนอน จดหาวทยากรภายนอกเขามาชวยสอนในกลมสาระทขาดแคลนหรอไมมความถนด ซงชวยใหนกเรยนไดเรยนรเตมตามศกยภาพและเตมตามหลกสตร สนบสนนเจาหนาทธรการ ซงชวยใหครมเวลาสอนเตมท และ สงเสรมใหโรงเรยนไดทาวจยและพฒนารปแบบการบรหารจดการและการเรยนการสอนสาหรบโรงเรยนขนาดเลกตามบรบทของตนเอง ซงผลการวจยเปนประโยชนอยางยงตอการบรหารจดการและการจดการเรยนการสอน (กระทรวงศกษาธการ, 2552 : 7-8) นอกจากนสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดกาหนดยทธศาสตรและดาเนนการพฒนาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใน 4 ยทธศาสตร คอ พฒนาระบบวางแผนและการบรหารจดการ

พฒนาระบบการเรยนการสอนและการประกนคณภาพการศกษา เสรมสรางความพรอมและความเขมแขงของโรงเรยนและสงเสรมการมสวนรวมจากทกภาคสวนในการจดการศกษา (กระทรวง

122

.42**

.35**

.47**

.20**

.22**

R2=.42

R2=.22

R2=.12

ศกษาธการ,2552 : 9 - 10) จากผลการพฒนาดงกลาว จงสงผลใหประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลกอยในระดบมาก ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของจไร อไรวฒนา (2547) ; วานชย สาขามละ (2549) ; จระวฒ ศรสรอย (2551) และเกษม เสอสนวล (2551) ทพบวา ประสทธผลของโรงเรยนขนาดเลกอยในระดบมาก ตอนท 2 รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

จากผลการวจยไดรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ประกอบดวยตวแปรปจจยสาเหต3 ปจจยทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก คอภาวะผนา วฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการ พบวา ตวแปรทกตวในรปแบบความสมพนธเชงสาเหตนสามารถรวมกนอธบายความแปรปรวนประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดรอยละ 42 ซงสวนใหญมความสอดคลองตามสมมตฐานการวจยเกอบทกขอ แตมความแตกตางกนระหวางขนาดอทธพลทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สามารถอภปรายในรายละเอยดไดดงน

1. ภาวะผนา

ภาวะผนามอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ขนาดอทธพลเทากบ 0.42 ทงนเนองจากผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มภาวะผนา 2 ลกษณะคอ 1) ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง ซงหมายถง พฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหนในการบรหารและจดการศกษาโรงเรยนทเปนกระบวนการเปลยนแปลงความพยายามของครใหสงขนจากความพยายามทคาดหวง เปนผลใหการปฏบตงานเกนความคาดหวง โดยผบรหารโรงเรยนแสดงบทบาท

วฒนธรรมองคการ

ความผกพนตอองคการ

ประสทธผลของโรงเรยน

ภาวะผนา

123

ทาใหครมความรสกไววางใจ ยนด จงรกภกดและนบถอ ทาใหครกลายเปนผทมศกยภาพ เปนนกพฒนา เปนผเสรมแรงไดดวยตนเอง และควบคมตนเองได และ 2) ภาวะผนาแบบแลกเปลยน ซงหมายถง พฤตกรรมทผบรหารโรงเรยนแสดงใหเหนในการบรหารและจดการศกษาโรงเรยนทเปนกระบวนการทาใหคร มความพยายามทคาดหวงและปฏบตงานตามทคาดหวง โดยผบรหารโรงเรยนใชกระบวนการแลกเปลยนเสรมแรงอยางเหมาะสม ผลการวจยครงนแสดงใหเหนวา พฤตกรรมของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมอทธพลทางตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยภาพรวมอยในระดบมาก ( X = 4.19) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมภาวะผนาแบบเปลยนแปลงอยในระดบมาก ( X = 4.23) และรองลงมาคอ มภาวะผนาแบบแลกเปลยนอยในระดบมาก ( X = 4.15) ซงสอดคลองกบวลเลยมส (Williams, 2003 : 43) ไดศกษาพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนในทางบวกและทาใหโรงเรยนไปสเปาหมายสงสดของความสาเรจมากขน โดยเฉพาะผบรหารโรงเรยนขนาดเลกเปนสงสาคญสงสดทจะทาใหโรงเรยนประสบความสาเรจ เพราะผบรหารโรงเรยนจะเปนผมอทธพลมากกวาปกตในการแนะนาเกยวกบคณภาพการสอนและมาตรฐานตางๆ ของโรงเรยน (HMI, 1999: 16) ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนจะชวยเสรมสรางใหผบรหารโรงเรยนในฐานะผบงคบบญชาสามารถควบคมใหผใตบงคบบญชาปฏบตงานเปนไปตามเปาหมายองคการ (กว วงศพฒ, 2542) ภาวะผนาเปนพฤตกรรมสวนตวของบคคลคนหนงทจะชกนากจกรรมของกลมใหบรรลเปาหมายรวมกนหรอเปนความสมพนธทมอทธพลระหวางผนาและผตามซงทาใหเกดการเปลยนแปลงเพอบรรลจดมงหมายรวมกน หรอเปนความสามารถทจะสรางความเชอมน และใหการสนบสนนบคคลเพอบรรลเปาหมายองคการ (รงสรรค ประเสรฐศร, 2544 : 31) ซงเฮยส (Heyes, 1996 : 381-383) ไดศกษาพบวา ผบรหารโรงเรยนขนาดเลกจะสงเสรมสนบสนน ใหโอกาส ใหคาแนะนาดานการสอน และทาใหวสยทศนบรรลความสาเรจ ดงนนจงอาจสรปไดวาประสทธผลของโรงเรยนสวนหนงขนอยกบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน (ประทป บนชย และนพนธ กนาวงศ, 2547 : 63-64) และประสทธผลของภาวะผนาวดไดทผลผลตขององคการหรอการบรรลวตถประสงคขององคการ (Cambell, Corbally and Ransawyer, 1967) ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของสเตยร (Steers , 1977 : 7-10) ทไดศกษาพบวา ภาวะผนาเปนปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลขององคการ สอดคลองกบลเนนเบอรกและออรนสตน (Lunenburg and Ornstein, 2000 : 19) ทพบวา ภาวะผนาสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน สอดคลองกบพสณ ฟองศร (2542) ทพบวา ภาวะผนาองคการมอทธผลตอประสทธผลองคการภาครฐเกยวกบการศกษาอาชพนอกระบบโรงเรยน สอดคลองกบภรมย โชตแดง (2543) ทพบวา ภาวะผนาเปนปจจยหนงทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาสงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต เขตการศกษา 5 สอดคลองกบจนทราน สงวนนาม (2545) ทพบวา ภาวะผนาเปนปจจยทมอทธพลตอความสาเรจของสถานศกษา สอดคลองกบรจา รอดเขม (2547) พบวา ภาวะผนาเปนปจจยทสงผลตอ

124

ประสทธผลองคการของวทยาลย ในสงกดกระทรวงสาธารณสข และบณฑต ผงนรนดร (2550) ทพบวาภาวะผนาเปนปจจยทมอทธพลตอประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา สอดคลองกบยงสและคง (Youngs and King, 2002 ) ทพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนทมประสทธผลสามารถทาใหโรงเรยนพฒนาเพมขนไดจรง

ภาวะผนายงมอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 2 เสนทาง คอ เสนทางท 1 ภาวะผนามอทธพลทางออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการ ดวยขนาดอทธพลเทากบ 0.07 ทงนเนองจาก ภาวะผนาเปนความ สามารถในการเผชญกบสภาวการณทเปลยนแปลงได โดยมผนาเปนผสรางวสยทศนใหเปนตวกากบทศทางขององคการในอนาคต จากนนจงจดวางคนพรอมทงสอความหมายใหเขาใจวสยทศนและสรางแรงดลใจแกคนเหลาน นใหสามารถเอาชนะอปสรรคเพอไปสวสยทศนดงกลาว (Kotter,1999) สอดคลองกบจามจร จาเมอง (2548) ทเหนวาภาวะผนาขององคการเปนบทบาทสาคญทสามารถนาโรงเรยนใหสามารถดาเนนการตามระบบราชการไดอยางราบรนโดยการจดรปแบบโครงสราง กาหนดวตถประสงค และแบบแผนการปฏบตงานของโรงเรยน โดยเฉพาะในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทครมจานวนนอยและไมครบตามจานวนชนเรยน รวมทงการขาดแคลนทรพยากรอนๆ ทใชในการจดการศกษาและพฒนาโรงเรยนใหมประสทธผลนน ผบรหารโรงเรยน จงเปนตวแปรสาคญในการบรหารและจดการศกษาของโรงเรยนอยางใกลชดท งทางดานงานวชาการ งบประมาณ การ บรหารงานบคคล งานบรหารทวไป รวมทงแสดงพฤตกรรม หรอการกระทาในสวนของผนาทมผลใหเกดพฤตกรรมหรอการกระทาขนในบคคลอนใหดาเนนการไปในทศทางเดยวกน ซงสอดคลองกบ วลเลยมส (Williams, 2003 : 4309) ทพบวา ผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอวฒนธรรมองคการของโรงเรยนและความสามารถของคร จงทาใหภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลทางออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการของโรงเรยน และ เสนทางท 2 ภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยผานความผกพนตอองคการ ขนาดอทธพลเทากบ 0.10 ทงนเนองจากโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สวนใหญ ครมจานวนนอยและไมครบชน แตครและผบรหารโรงเรยนไดปฏบตภารกจรวมกนอยางใกลชดในการจดการศกษาขนพนฐานตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาตและกฎหมายวาดวยระเบยบบรหารราชการกระทรวงศกษาธการ (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, 2547) และปฏบตภารกจอนนอกเหนอจากการเรยนการสอนทครจาเปนตองปฏบต ทงจากสงกดเดยวกนและจากตางสงกด (สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน , 2551) จงสงผลใหครมความผกพนตอองคการอยในระดบมาก จากผลการวจยครงนอธบายไดวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนนอกจากจะมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกแลว ยงมอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานความผกพนตอองคการของคร แตมอทธพลโดยตรงมากกวาโดยออม

125

นอกจากนภาวะผนายงมอทธพลโดยตรงตอวฒนธรรมองคการ ดวยขนาดอทธพลเทากบ 0.35 ทงนเนองจากผบรหารโรงเรยนเปนผทมบทบาทสาคญในการบรหารจดการโรงเรยน การสรางบรรยากาศและสภาพทเออตอการพฒนา สรางสรรคคณภาพการเรยนการสอน ผบรหารเปนผกระตนและสรางเสรมทงดานวชาการ ดานขวญกาลงใจผลกดนใหครในโรงเรยนมความกระตอรอรนในการทางาน เพอพฒนาผเรยนอยางตอเนอง นอกจากนนผบรหารโรงเรยนยงตองสามารถสรางระบบการบรหารทโปรงใสและตรวจสอบได รวมทงสงเสรมใหนาระบบการประกนคณภาพไปสวฒนธรรมการทางานขององคการ (สานกงานเลขาธการสภาการศกษา, 2550 : 59-62) แมกคาบ (McCabe, 2001) ศกษาวฒนธรรมโรงเรยน พบวา ผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอการกาหนดรปแบบวฒนธรรมโรงเรยนและประสบการณทางานในโรงเรยนของคร ความรวมมอ การตดสนใจแบบมสวนรวมและความพยายามดนรนของคร นอกจากนผบรหารยงถอเปนพลงทสาคญในการกาหนดวฒนธรรมโรงเรยน การพฒนาวชาชพคร สงผลตอประสบการณทางานของครในฐานะททางานสมพนธกนภายในกลม ระหวางครกบผบรหาร และความรสกเหนคณคาและเชอถอไววางใจในผบรหารของครขนอยกบการวางแผนพฒนาวชาชพ วฒนธรรมกบการพฒนาวชาชพครจงมความเกยวพนกนอยางมากตอความสาเรจของบคคล สอดคลองกบวลเลยมส (Williams, 2003 : 4309) ทพบวา ผบรหารโรงเรยนมอทธพลตอวฒนธรรมองคการของโรงเรยนและความสามารถของคร ภาวะผนาของผบรหารเปนเครองกาหนดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลและสวนรวม การเปลยนแปลงขององคการจงขนอยกบผลรวมของการเปลยนแปลงของสมาชกของแตละคน (Cambell, Corbally and Ransawyer, 1967) วฒนธรรมองคการเปนเรองทเกยวของกบความเชอ คานยมและบรรทดฐานของบคลากรในองคการ วฒนธรรมเหลาน ถกกาหนดจากพนฐานความเชอภายในองคการ ซงจะมผลกระทบตอพฤตกรรมของบคลากรในองคการ ดงนนการทผบรหารโรงเรยนเขาใจถงวฒนธรรมองคการจะสงผลดและชวยผบรหารในการวางแผนงานตาง ๆ เพอมใหขดตอวฒนธรรมองคการ และเพอใหเกดความรวมมออนดของบคลากรในองคการ (รงสรรค ประเสรฐศร, 2548) ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของพมพภกด ปลองอดม (2544) ศกษาพฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนและวฒนธรรมองคการของโรงเรยนโสตศกษา พบวา พฤตกรรมผนาของผบรหาร กบวฒนธรรมองคการของโรงเรยนโสตศกษา จาแนกตามประสบการณของผบรหารและสถานทตงมความสมพนธกนอยางมนยสาคญทางสถต โดยพฤตกรรมผนาของผบรหารแบบมงงานมอทธพลตอวฒนธรรมองคการของโรงเรยนดานความมงประสงคขององคการ รอยละ 73.70 และพฤตกรรมผนาของผบรหารแบบมงสมพนธมอทธพลตอวฒนธรรมองคการของโรงเรยนดานการมอบอานาจ รอยละ 75.43

ภาวะผนายงมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ ขนาดอทธพลเทากบ 0.47 ทงนเนองจากภาวะผนาของผบรหารมผลกระทบทาใหเจตคต แรงจงใจและผลการปฏบตงานของบคลากรในองคการ การทผบรหารโรงเรยนสามารถชนะใจผใตบงคบบญชาจนทาใหมความผกพนทมเททางานดวยความเตมใจนน เปนผลมาจากผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมทแสดงออกถงภาวะผนาทเหมาะสม

126

สามารถปรบรปแบบการบรหารใหเหมาะสมสอดคลองกบสถานการณตางๆ และเปนผนาทด ตลอดจนมความพถพถนเอาใจใสตอผใตบงคบบญชา พฤตกรรมการบรหารมผลตอความผกพนของครในโรงเรยน ซงการสรางความผกพนของครทมตอโรงเรยนจะชวยเสรมสรางการทางานอยางทมเท รวมมอรวมใจ ชวยปรบปรงแกไขและสรางสรรคผลงานทดใหกบโรงเรยน (Kanter, 1986 อางถง ในประทม ฤกษกลาง, 2539) สอดคลองกบฟาสซ (Fazzi, 1994 : 17-19) ทเหนวา เปนหนาทของผบรหารทจะตองสรางความผกพนและความจงรกภกดตอองคการของบคลากร เพอลดการสญเสยบคลากรทมคาแกองคการ ภาวะผนามความจาเปนในกระบวนการตางๆ เชน การจดองคการ การสรางความ สมพนธในองคการ เปนตน และภาวะผนาจะเปนตวเรงปฏกรยาของกลม และมอทธพลตอกลม (Cambell, Corbally and Ransawyer, 1967) ซงสอดคลองกบบารอน (Baron ,1986 อางถงในเกรยงศกด ศรสมบต, 2551 :16) ทพบวา ปจจยหนงททาใหบคลากรมความผกพนตอองคการในระดบสงคอบคลากรมความพงพอใจในตวผบงคบบญชาของตนเอง และยเซฟ (Yousef, 2000) ยงพบอกวา ถาผบรหารไดใชพฤตกรรมภาวะผนาแบบการใหคาปรกษาและการใหมสวนรวมแลว จะชวยทาใหบคลากรเกดความผกพนตอองคการ นอกจากนการทบคลากรไดทางานกบผบรหารทมความนาเลอมใส นาเคารพศรทธา สามารถไหวไดโดยสนทใจ เปนคนดมคณธรรมจรยธรรม เปนคนเกง ฉลาดและฉบไวกจะเปนการเสรมสรางใหบคคลมความผกพนตอองคการ (ธารงศกด คงคาสวสด, 2007) ถาบคลากรมความผกพนตอองคการสงและมองเหนความสาคญของเปาประสงคขององคการแลว กเชอมนไดวาองคการนจะมผลการปฏบตงานในระดบสง ดงนนผบรหารทตองการปรบปรงหรอเพมผลผลตโดยอาศยคนจะตองรจกสรางบรรยากาศ ความรวมมอและความผกพนตอองคการของบคลากร (Kast and Rosenzweig, 1985 : 647- 648) ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของมอททาซ (Mottaz, 1987) ทพบวา การสนบสนนและชวยเหลอจากผบงคบบญชาเปนตวแปรทมอทธพลในทางบวกตอความผกพนตอองคการสอดคลองกบเชง (Cheng, 1989 : 141) ทไดศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการและภาวะผนา โดยศกษาจากกลมตวอยางครโรงเรยนมธยมศกษาในฮองกง พบวา ภาวะผนาสงผลตอความผกพนตอองคการของคร สอดคลองกบกบแมททว และซาเจค (Mathieu and Zajac, 1990 : 171-194) ศกษาความผกพนตอองคการของคร พบวา ปจจยทสงผลตอความผกพนตอองคการทสาคญ ไดแก การรบรวาตนเองมความสาคญ การไดรบการสนบสนนจากองคการ ภาวะผนาแบบเปลยนแปลง และการรบรความยตธรรม โดยสวนใหญแลวจะมความสมพนธกบความผกพนตอองคการ สอดคลองกบกเซลและคนอน ๆ (Geijsel and Other, 2003: 228 – 256) ทพบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงผลตอความผกพนและความพยายามเปนพเศษของคร สอดคลองกบโลโกมารซโนและคารโดนา (Logomarsino and Cardona, 2003) ทพบวา พฤตกรรมภาวะผนาแบบแลกเปลยนชวยเพมความผกพนตอองคการทมอยอยางตอเนองของเพอนรวมงานไดและลดความผกพนดานความกาวหนาของเพอนรวมงานลง ขณะทพฤตกรรมภาวะผนาแบบเปลยนแปลง ชวยเพมความผกพนททาใหเกดความเจรญกาวหนาของเพอนรวมงานและความผกพน

127

ทางดานบรรทดฐานขององคการ สอดคลองกบงน สลเกอรและเดเนสสน (Nguni, Sleegers and Denessen, 2006) พบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงมผลกระทบอยางมากตอความผกพนตอองคการของครในโรงเรยน สอดคลองกบรอสสและเกรย (Ross and Gray, 2006) ทพบวา ภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมตอความผกพนของครตอพนธกจโรงเรยน และผกพนของคร ตอชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ สอดคลองกบศรพร นาคสวรรณ (2548) ทศกษาการพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชน พบวา ภาวะผนาของผบรหารเปนตวแปรหนงทมอทธพลทางตรงตอความผกพนตอองคการของคร

2. วฒนธรรมองคการ

วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกดวยขนาดอทธพลเทากบ 0.20 ทงนเนองจากวฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมทง 3 ลกษณะคอ 1) วฒนธรรมลกษณะสรางสรรค ซงหมายถง วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมลกษณะมงเนนความพงพอใจของครในโรงเรยนทาใหครมพฤตกรรมทขยนหมนเพยร กระตอรอรน มความสขกบการปฏบตงาน รสกวางานในองคการมความทาทายอยตลอดเวลา มความพรอมในการปฏบตงานสง 2) วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชา หมายถง วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมลกษณะมงเนนความตองการความมนคงของครในโรงเรยน ทาใหครมพฤตกรรมการแสดงออก มลกษณะคลอยตาม พงพาผบรหารและยดกฎระเบยบเปนหลกในการปฏบตงานและพยายามหลกเลยงการกระทาทตองรบผดชอบ แตจะยอมรบการมอบหมายจากผบรหาร และ 3) วฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว หมายถง วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมลกษณะมงเนนความตองการของครในโรงเรยน ทาใหครมพฤตกรรมการแสดงออกมลกษณะชอบเผชญหนา ชอบการ มอานาจ การแขงขนทตองมแพ-ชนะ และหลกเลยงความผดพลาดทอาจเกดขน ผลการวจยครงนแสดงใหเหนวา วฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมอทธพลทางตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกขนาดเลก โดยภาพรวมอยในระดบมาก( X = 3.68) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมวฒนธรรมลกษณะสรางสรรคอยในระดบมาก ( X = 4.29) รองลงมาคอ วฒนธรรมลกษณะตงรบ-เฉอยชาและวฒนธรรมลกษณะตงรบ-กาวราว อยในระดบ ปานกลาง ( X = 3.08 , 3.03 ตามลาดบ) ซงสอดคลองกบทอาโรบาและคม (Arroba and Kim, 1992) ทกลาววาวฒนธรรมองคการเปนหวใจของการทางาน เปนการรวมคานยมหลกอนจะสงผลไปยงโครงสรางขององคการและการออกแบบงานรวมถงแบบแผนในการประพฤตปฏบตของสมาชกในองคการวฒนธรรมองคการเปนการแสดงถงการรวมรบรและความชดเจนถงบรรทดฐานในการปฏบตงานและการมปฏสมพนธระหวางบคคลของสมาชกในองคการ ซงซาธ (Sathe, 1985 : 25-31) ไดสรปไววา วฒนธรรมโรงเรยนสงผลตอพฤตกรรมของบคคล ความสาเรจและประสทธภาพของ

128

องคการในดานตาง ๆ ดงน 1) ชวยใหเกดความรวมมอระหวางสมาชก 2) ชวยใหเกดการตดสนใจอยางมประสทธภาพ 3) ชวยใหการควบคมการปฏบตงานเปนไปตามแผนทวางไว 4) ชวยลดปญหาของความไมเขาใจในการสอสาร 5) ชวยใหสมาชกรสกผกพนตอองคการ 6) ชวยใหการรบรตอสถานการณตาง ๆ ตรงกน และ 7) ชวยใหเกดการใชเหตผลในการแสดงพฤตกรรม สอดคลองกบดาฟท (Daft,1992: 323) พบวา วฒนธรรมโรงเรยนเปนสงทสรางใหโรงเรยนบรรลความตองการอยางมประสทธภาพภายใตสภาพแวดลอมทเปนอย โดยวฒนธรรมโรงเรยนจะเปนตวกระตนใหเกดการปรบตวเพอตอบสนองตอสงแวดลอมภายนอก และสงเสรมความสมพนธทถกตองเหมาะสมกบคานยมทางวฒนธรรมกบความเชอ กลยทธของโรงเรยนและสภาพแวดลอมในการปฏบตงานของโรงเรยนใหบรรลผลได วฒนธรรมองคการเปนหวใจสาคญของการทางานและยงมอทธพลอยางมากตอการบรหารจดการศกษาของโรงเรยนทสาคญ 3 ประการ คอ เปนเครองมอหรอเปนวธการททาใหโรงเรยนบรรลวตถประสงค รวมทงยงเปนเทคนควธทจะทาใหการปฏบตงานมประสทธภาพ เปนกฎเกณฑหรอเปนระเบยบของการกระทาหรอการปฏบตงานของบคคลในองคการ และชทศทางตามทกาหนดไวในเปาหมาย ซงจะแปลความหมายใหแตละคนทาสงใดๆ ตามคานยมของตน (Reid, 1992 : 58-59) สอดคลองกบบราทเวท (Brathwaite, 1993 : 27-29) พบวา โรงเรยนทมประสทธผลสงตองมวฒนธรรมโรงเรยนทแขงแกรง ซงประกอบดวย คานยม พธการ เรองเลา และขอปฏบตตางๆ ทเปนบรรทดฐานใหคนปฏบตยดถอซงสงผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคลากรในองคการ สอดคลองกบฮอยและมสเกล (Hoy and Miskel, 2001 อางถงในวโรจน สารรตนะ, 2544) ทพบวา วฒนธรรมองคการมอทธพลตอบคลากรทกคนในองคการ เพราะความเชอและคานยมรวมทาใหยกระดบความรวมมอและความผกพน ซงพฤตกรรมดงกลาวสงผลตอประสทธผลองคการ ชวยสรรคสรางบรณาการในองคการ ทาใหเกดกลมทมความเชอคานยม รวมทงปฏสมพนธของสมาชกกบวฒนธรรมองคการและความชดเจนของภารกจจะทาใหสามารถทานายประสทธผลองคการได (Kilman, Saxton and Serpa, 1989 : 404-405) ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของลเนนเบอรกและออรนสตน (Lunenburg and Ornstein, 2000 : 19) ทพบวา วฒนธรรมองคการสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน สอดคลองกบกปสน (Gibson, 2000 : 15-17) ทพบวาวฒนธรรมองคการเปนปจจยหนงทเปนเหตใหองคการเกดประสทธผล สอดคลองกบประเสรฐ บณฑศกด (2540) ทพบวา ตวแปรวฒนธรรมองคการมอานาจในการอธบายประสทธผลองคการของหนวยศกษานเทศกกรมสามญศกษา สอดคลองกบพสณ ฟองศร (2542) ทพบวาวฒนธรรมองคการมอทธผลตอประสทธผลองคการภาครฐเกยวกบการศกษาอาชพนอกระบบโรงเรยน สอดคลองกบพร ภเศก (2546) ทศกษาพบวา วฒนธรรมองคการสงผลตรงตอประสทธผลโรงเรยนเหลาสายวทยาการของกองทพบก สอดคลองกบรจา รอดเขม (2547) ทพบวา วฒนธรรมองคการเปนปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลองคการของวทยาลย ในสงกดกระทรวงสาธารณสข สอดคลองกบยวราณ สขวญญาฌ (2549) ทพบวา วฒนธรรมองคการสงผลตอประสทธผลองคการของวทยาลยพยาบาลสงกดกระทรวงสาธารณสข สอดคลองกบชยาธศ

129

กญหา (2550) ทพบวา วฒนธรรมองคการสงผลทางบวกสงสดตอประสทธผลของสานกงานเขตพนทการศกษา นอกจากนการวจยครงนยงไดคนพบวา วฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไมมอทธพลตอความผกพนตอองคการของคร ขอคนพบดงกลาวแตกตางจากงานวจยอนๆ อาท ผลการวจยของเซอรจโอวานและสตารแรท (Sergiovanni and Starratt, 1988 : 158) ทพบวา วฒนธรรมของโรงเรยนเปนปจจยหนงทมอทธพลตอความผกพนของคร ผลการวจยของเชง (Cheng, 1989 : 141) ไดศกษาความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการและวฒนธรรมองคการ โดยศกษาจากกลมตวอยางครโรงเรยนมธยมในฮองกง พบวา วฒนธรรมองคการสงผลตอความผกพนตอองคการของคร ผลการวจยของปอปเพนส (Poppens, 2001) ศกษาวฒนธรรมองคการและความผกพนทมตอวทยาลยเอกชนในเขต Midwestern พบวา อาจารยและผบรหารทรบรวฒนธรรมภายในวทยาลยทปฏบตงานอยสอดคลองกบตนเองหรอเหนดวยกบลกษณะวฒนธรรมมระดบของความผกพนตอองคการสงกวาผทเหนวาวฒนธรรมในวทยาลยทปฏบตงานอยไมสอดคลองกบตนเองหรอไมเหนดวยกบลกษณะวฒนธรรม การเหนดวยหรอไมเหนดวยกบประเภทของวฒนธรรมเปนตวแปรทานายความผกพนตอองคการไดสงกวาตวแปรดานบทบาท เพศ อาย และจานวนปของการปฏบตงาน ผลการวจยของ โอลเวยร (Olivier, 2001 อางถงในพร ภเศก, 2546 : 56) ศกษาลกษณะวฒนธรรมของโรงเรยนประถมศกษาในสหรฐ พบวา วฒนธรรมการเอาใจใสดแลอยางเหนอกเหนใจกน เปนตวแปรทมอานาจการทานายสงสดตอความผกพนของครทจะตงใจอยปฏบตงานในโรงเรยนตอไป ผลการวจยของ กเบอร (Guber, 2002 อางถงในพร ภเศก, 2546 : 56) ศกษาวฒนธรรมองคการกบความผกพนตอองคการของพนกงานบรษทแหงหนง พบวา การรบรในองคประกอบตาง ๆ ทางวฒนธรรมองคการ เชน ระเบยบการแตงกาย คาขวญในองคการ เปาหมายรวม ฯลฯ เปนตวทานายความผกพนตอองคการของสมาชกได ทงนเนองจากวฒนธรรมองคการเปนแนวทางทไดยดถอปฏบตกนในองคการ ซงจะมอทธพลตอเจตคตและพฤตกรรมของสมาชกในองคการ (Greenberg and Baron, 2003 อางถงใน รงสรรค ประเสรฐศร, 2548) ทงนอาจเปนเพราะวาโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมบรบทแตกตางจากโรงเรยนขนาดอนๆ อนเนองมาจากมขอจากดดานบคลากร กลาวคอ มครจานวนนอยและไมครบตามจานวนชนเรยน การมอบหมายงานและ การปฏบตงานทจะแบงงานใหตามความรความสามารถจงไมสามารถทาได ครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกจงอาจตองสอนทกวชาหรอรบผดชอบหลายๆชนเรยน ในขณะเดยวกนอาจจะตองรบผดชอบในการทางานธรการโรงเรยนและงานธรการชนเรยนไปดวย ครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกจงจาเปนทจะตองมความสามารถทจะยดหยนในการทางานทหลากหลาย การแบงงานกนทาจงตองยดหลกการตามความจาเปนและความเหมาะสมกบสภาพของแตละชวงเวลา มการชวยเหลอเกอกลกนในการทางาน ไมมรปแบบการทางานทชดเจน แตจะยดผลทเกดจากการปฏบตงานเปนสาคญ (กระทรวงศกษาธการ, 2552 : 11) กอปรกบผลการวจยครงนพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนสงผลโดยตรงตอความผกพนตอองคการของคร ขนาด

130

อทธพลเทากบ 0.486 ดวยเหตนเอง จงอาจทาใหวฒนธรรมองคการของโรงเรยนไมมอทธพลตอความผกพนตอองคการของคร ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของไมเจน (Meijen, 2007) ทพบวาวฒนธรรมองคการไมสงผลตอความผกพนตอองคการของผปฏบตงาน และเนองจากวฒนธรรมองคการของโรงเรยนไมมอทธพลตอความผกพนตอองคการของครจงสงผลใหภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนไมมอทธพลทางออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการของโรงเรยนและความผกพนตอองคการของครอกดวย

3. ความผกพนตอองคการ

ความผกพนตอองคการมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา ขนาดเลก ขนาดอทธพลเทากบ 0.22 ทงนเนองจากความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมทง 3 ลกษณะคอ 1) ดานการยอมรบเปาหมายขององคการ หมายถง การทครมเจตคตทสอดคลองกบเปาหมายและคานยมของโรงเรยน 2) ดานความพยายามทมเทใหกบงาน หมายถง การทครมความตงใจทจะใชความรความสามารถทมอยในการปฏบตงานใหโรงเรยน และ 3) ดานความตองการเปนสมาชกขององคการ หมายถง การทครมความตองการทจะทางานใหโรงเรยนตอไป ผลการวจยครงนแสดงใหเหนวา ความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมอทธพลทางตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยภาพรวมอยในระดบมาก( X =4.20) และเมอพจารณาเปนรายดานพบวา ครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมความผกพนตอองคการ ดานความพยายามทมเทใหกบงานอยในระดบมากทสด ( X = 4.60) รองลงมาคอ ดานการยอมรบในเปาหมายขององคการอยในระดบมาก( X = 4.32) และดานความตองการเปนสมาชกขององคการอยในระดบปานกลาง ( X =3.40) ตามลาดบ ซงสอดคลองกบภรณ มหานนท (2529 : 97) ทเหนวา ถาผปฏบตงานทมความผกพนตอองคการสงจะเปนผทอทศแรงกายแรงใจเพอปฏบตงานในหนาทของตนใหดทสดและดกวาผทมความผกพนตอองคการนอยหรอไมมเลย ความผกพนตอองคการจะนาไปสผลทสมพนธกบความมประสทธผลตอองคการ กลาวคอ บคคลทมความรสกผกพนอยางแทจรงตอเปาหมายขององคการ มแนวโนมทจะมสวนรวมในกจกรรมขององคการอยในระดบสง บคคลซงมความรสกผกพนอยางสงมกมความปรารถนาอยางแรงกลาทจะคงอยกบองคการตอไป เพอทางานขององคการใหบรรลเปาหมาย และเมอบคคลมความผกพนตอองคการและเลอมใสศรทธาในเปาหมายขององคการบคคลซงมความรสกผกพนดงกลาวมกจะมความผกพนอยางมากตองาน เพราะเหนวางานคอหนทางซงตนสามารถทาประโยชนใหกบองคการใหบรรลเปาหมายไดสาเรจ ขณะทมารช และไซมอนด (March and Simond, 1985 : 84-92) ศกษาพบวา ประสทธผลในการปฏบตงานน นผกพนกบการทบคคลมกาลงใจในการทางานหรอไมเพยงใด ความผกพนตอองคการสามารถสงผลใหสมาชกทมเทการทางานเพอองคการมากขน ซงอาจเปนพฤตกรรมนอกเหนอหนาททรบผดชอบโดยตรงทบคคลจะยนดทาใหกบองคการ สอดคลองกบ

131

กบฟาสซ (Fazzi, 1994 : 17-19) ทเหนวาความผกพนตอองคการมผลตอการบรหารงานสมยใหมและสามารถทจะนาไปสการบรหารงานทมประสทธผลตอองคการ ความผกพนตอองคการเปรยบเสมอนเปนตวคอยกระตนใหสมาชกในองคการปฏบตงานอยางมประสทธภาพ ซงในทสดแลวองคการนน กจะสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธผล (สพณดา ควานนท, 2545 : 32) นอกจากนวลาวรรณ รพพศาล (2549: 261-262) ยงเหนวา ความผกพนตอองคการกอใหเกดการยดเหนยวในคณคาของ คณงามความดซงกนและกน ถาสามารถสรางความผกพนใหเกดขนในตวบคลากรแลวจะสงผลตอภาพรวมของการปฏบตงาน ดงน 1) เปนการเสรมสรางกาลงใจใหบคลากรรวมมอปฏบตงานเพอองคการ 2) เปนการสรางแรงศรทธาและความเชอมนในการปฏบตงานใหแกบคลากร ทาใหบคลากรมความรสกทดตอองคการ 3) เปนการสรางความสามคคและการปฏบตงานเปนทม คอทกคนตางใหความรวมมอรวมใจอยางเตมทเพอความสาเรจตอองคการ 4) เปนการสรางความจงรกภกดและเสยสละเพอองคการ 5) เปนการสรางมาตรฐานในการปฏบตงานและทาใหงานมประสทธภาพยงขน 6) เปนการสรางบรรยากาศและสภาพแวดลอมทดในการปฏบตงาน และ 7) เปนการลดขอขดแยงตางๆ ทอาจเกดขนระหวาง ปฏบตงาน ผลการวจยครงนสอดคลองกบงานวจยของสเตยรส (Steers , 1977 : 7-10) ทไดศกษาพบวา ความผกพนตอองคการเปนปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลขององคการ สอดคลองกบนวแมนนและเวแลก (Newmann and Wehlage, 1995 : 37) ทพบวา ความสาเรจของโรงเรยนขนอยกบความผกพนและสมรรถนะของบคลากรแตละคนภายในโรงเรยน สอดคลองกบรจา รอดเขม (2547) ทพบวา ความผกพนตอองคการเปนปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลองคการของวทยาลย ในสงกดกระทรวงสาธารณสข สอดคลองกบบณฑต ผงนรนดร (2550) ทพบวาความ ผกพนตอองคการเปนปจจยหนงทสงผลตอประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา สอดคลองกบอญชนา พานช (2550) ทพบวา ความผกพนตอองคการเปนองคประกอบทมอทธพลทางตรงตอประสทธผลองคการของมหาวทยาลยราชภฎ

กลาวโดยสรปงานวจยครงนไดคนพบวา ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก อยในระดบมาก โดยผบรหารโรงเรยนเปนผทมบทบาทสาคญทสดทจะตองมภาวะผนาทงสองลกษณะคอภาวะผนาแบบเปลยนแปลงและภาวะผนาแบบแลกเปลยน กลาวคอตวแปรภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอตวแปรประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก วฒนธรรมองคการของโรงเรยน ความผกพนตอองคการของคร และตวแปรภาวะผนามอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกโดยผานวฒนธรรมองคการของโรงเรยนและผานความผกพนตอองคการของคร ดงนนในการพฒนาประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดอยางย งยนนนตองสอดคลองกบตวแปรทคนพบดงกลาว

บทท 6

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนการวจยพรรณนาเชงสมพนธ (Correlational descriptive research) มวตถประสงคเพอสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยศกษาในโมเดลของสมการโครงสรางเชงเสน (Structural Equation Model) ประกอบดวย ตวแปร 4 ตว ไดแก ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและ ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยมขนตอนดาเนนการวจย ดงน ตอนท 1 สรางกรอบแนวคดในการวจย

การสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มขนตอนดงน

1.1 ศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ เพอสรางกรอบแนวคดการวจยเปนรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ประกอบดวย ตวแปรภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการ และประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

1.2 ศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของกบองคประกอบของปจจยแตละตว เพอกาหนดเปนตวแปรสาหรบการวจย ประกอบดวย ตวแปรสาเหต จานวน 3 ตวแปร ไดแก 1.2.1 ภาวะผนา ในการวจยครงนใชแนวคดทฤษฎของแบสและอโวลโอ (Bass and Avolio, 1990) ประกอบดวยภาวะผนาแบบเปลยนแปลง และภาวะผนาแบบแลกเปลยน 1.2.2 วฒนธรรมองคการ ในการวจยครงนใชแนวคดทฤษฎของคกและลาฟเฟอรท (Cooke and Lafferty, 1989) ประกอบดวยวฒนธรรมลกษณะสรางสรรค วฒนธรรมลกษณะตงรบ – เฉอยชา และวฒนธรรมลกษณะมงเนนแนวทางตงรบ - กาวราว 1.2.3 ความผกพนตอองคการ ในการวจยครงนใชแนวคดทฤษฎของมาวเดย สเตยร และพอรทเตอร(Mowday, Steer and Porter, 1982) ประกอบดวยการยอมรบในเปาหมายขององคการ ความพยายามทมเทใหกบงาน และความตองการเปนสมาชกขององคการ

ตวแปรผล จานวน 1 ตวแปร ไดแก ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ในการวจยครงนใชแนวคดทฤษฎของมอทท (Mott, 1972) ประกอบดวย ความสามารถในการผลตนกเรยนใหมผลสมฤทธทางการเรยนสง ความสามารถในการพฒนานกเรยนใหมเจคตทางบวก ความสามารถในการเปลยนแปลงและพฒนาโรงเรยน และความสามารถในการแกไขปญหาภายในโรงเรยน 1.3 จดทาตนแบบของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยกาหนดเปนรปแบบสมมตฐาน ตอนท 2 ตรวจสอบความสอดคลองของรปแบบสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ

การตรวจสอบความสอดคลองของรปแบบสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษของความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มขนตอนดงน

2.1 การพฒนาเครองมอทใชในการวจย คอ แบบสอบถามความคดเหนจากแนวคดทฤษฎทเกยวของ จานวน 4 ชด ดงน 2.1.1 แบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนา ตามแนวคดทฤษฎของแบสและอโวลโอ (Bass and Avolio, 1990) จานวน 41 ขอ 2.1.2 แบบสอบถามความคดเหนดานวฒนธรรมองคการ ตามแนวคดทฤษฎของคกและลาฟเฟอรท (Cooke and Lafferty, 1989) จานวน 57 ขอ 2.1.3 แบบสอบถามความคดเหนดานความผกพนตอองคการ ตามแนวคดทฤษฎของมาวเดย สเตยรและพอรทเตอร (Mowday, Steers and Porter, 1982) จานวน 13 ขอ 2.1.4 แบบสอบถามความคดเหนดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ตามแนวคดทฤษฎของมอทท (Mott, 1972) จานวน 33 ขอ

ผลการตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content Validity) ดวยคาดชนความสอดคลอง ( Index of Item – Objective Congruence : IOC) และคาดชนความตรงเชงเนอหา (Content Validity Index : CVI) พบวา ขอคาถามจากแบบสอบถามความคดเหนดงกลาวมคาดชนความสอดคลอง อยระหวาง 0.80 - 1.00 และคาดชนความตรงเชงเนอหา อยระหวาง 0.84 – 0.99 และตรวจสอบความเทยงของแบบสอบถามความคดเหนดานโดยหาคาความเทยง (Reliability) โดยใชสตร สมประสทธแอลฟาของครอบาค (Cronbach ’s Alpha Coefficient) ไดคาความเทยงของแบบสอบถามความคดเหนดาน ระหวาง 0.80 – 0.94

2.2 กาหนดลกษณะประชากร คอ ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ปการศกษา 2553 จานวน 79,327 คน จากโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 13,557 โรงเรยน

2.3 กาหนดขนาดกลมตวอยาง คอ ครผสอนในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก จานวน 400 คน โดยกาหนดขนาดของกลมตวอยางตามตารางคานวณของเครจซและมอรแกน (Krejcie and Morgan) และการสมกลมตวอยางแบบหลายขนตอน ( Multistage Random Sampling) 2.4 เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนา ดานวฒนธรรมองคการ ดานความผกพนตอองคการและดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ลกษณะของแบบสอบถามความคดเหนดงกลาวเปนแบบมาตราสวนประเมนคา(Category Rating Scale) 5 ชวงคะแนน

การแปลความหมายของคะแนนใชเกณฑตามแนวคดของเบสท (Best, 1970) ดงน 4.50 - 5.00 หมายถง ความคดเหนระดบมากทสด

3.50 - 4.49 หมายถง ความคดเหนระดบมาก 2.50 - 3.49 หมายถง ความคดเหนระดบปานกลาง 1.50 - 2.49 หมายถง ความคดเหนระดบนอย 1.00 - 1.49 หมายถง ความคดเหนระดบนอยทสด

2.5 กาหนดวธการเกบขอมล โดยผวจยสงแบบสอบถามเพอขอความรวมมอในการจดเกบขอมลใหครผสอนทเปนกลมตวอยางเปนผตอบ และ นาสงคนใหผวจยทางไปรษณย ดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง ตงแตวนท 1 พฤศจกายน - 30 ธนวาคม 2553 ผวจยสงแบบสอบถามความคดเหนไปจานวน 400 ฉบบ ไดแบบสอบถามความคดเหนกลบคนทมความถกตองและสมบรณจานวน 358 ฉบบ คดเปนรอยละ 89.50 กอนทาการกาหนดรหสและลงบนทกขอมลเพอการวเคราะห

วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมสาเรจรป โดยวเคราะหขอมลเบองตนตรวจสอบการกระจายของขอมล วเคราะหสหสมพนธแบบเพยรสนระหวางตวแปร วเคราะหองคประกอบเชงยนยนและวเคราะหความสอดคลองของรปแบบเพอตรวจสอบความตรงของรปแบบเชงสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษจากกลมตวอยางดวยโปรแกรมสาเรจรป โดยวเคราะหคาประมาณพารามเตอร อทธพลทางตรง อทธพลทางออม และอทธพลรวม ตรวจสอบความสอดคลองดวยคาไคสแควร (Chi-Square) คาไคสแควรตอองศาอสระ(Chi-Square per Degree of Freedom) ดชนวดระดบความกลมกลน (Goodness of Fit : GFI) ดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก (Adjusted Goodness of Fit : AGFI) และดชนรากกาลงสองเฉลยของคาความแตกตาง (Root Mean Square of Approximation : RMSEA)

.42**

.35**

.47**

.20**

.22**

R2=.42

R2=.22

R2=.12

สรปผลการวจย

1. ระดบภาวะผนา วฒนธรรมองคการ ความผกพนตอองคการและประสทธผลของ

โรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

1.1 ภาวะผ นาของผ บรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 4.19

1.2 วฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 3.68

1.3 ความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกอยในระดบมากมคาเฉลยเทากบ 4.20

1.4 ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกอยในระดบมาก มคาเฉลยเทากบ 3.86

2. ผลการวเคราะหความสอดคลองของรปแบบเพอตรวจสอบความตรงของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตตามสมมตฐานกบขอมลเชงประจกษ

ผลการตรวจสอบความตรงของรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกภายหลงทมการปรบแตงรปแบบใหม พบวาคาไคสแควร เทากบ 14.979 คา Probability level เทากบ 0.092 ทระดบองศาอสระเทากบ 9 คาไคสแควรตอองศาอสระ(Chi-Square per Degree of Freedom) เทากบ 1.664 คาดชนวดระดบความกลมกลน (Goodness of Fit : GFI) เทากบ 0.988 คาดชนวดระดบความกลมกลนทปรบแก (Adjusted Goodness of Fit Index : AGFI) เทากบ 0.9 ดชนรากกาลงสองเฉลยของคาความแตกตาง (Root Mean Square Effort of Approximation : RMSEA) เทากบ 0.043 ผลทไดจากคาสถตดงกลาวสามารถสรปไดวา รปแบบท

วฒนธรรมองคการ

ความผกพนตอองคการ

ประสทธผลของโรงเรยน

ภาวะผนา

ผวจยสรางขนมความสอดคลองกบขอมลเชงประจกษอยในเกณฑด รปแบบสามารถอธบายความแปรปรวนของประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดรอยละ 42 นอกจากนเมอพจารณาจากคาสมประสทธการพยากรณของแตละปจจยซงเปนคาทบอกสดสวนความแปรปรวนระหวางตวแปรสงเกตไดกบปจจยรวม (Commonalities) ในการวดตวแปรสงเกตไดแตละตวในตวแปรแฝงภายใน พบวา อยในเกณฑด คอคาสมประสทธการพยากรณหรอคา R2 ของตวแปรแฝงภายในทกตวอยในเกณฑด มคาอยในชวง 0.18 - 0.80

3. ผลการเปรยบเทยบเสนทางอทธพลระหวางตวแปรในรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตามสมมตฐานการวจย

3.1 ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ขนาดอทธพลเทากบ 0.42

3.2 ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอวฒนธรรมองคการ ขนาดอทธพลทากบ 0.35

3.3 ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการ ขนาดอทธพลเทากบ 0.47

3.4 ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยผานวฒนธรรมองคการของโรงเรยน ขนาดอทธพลเทากบ 0.07

3.5 ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนไมมอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยผานวฒนธรรมองคการของโรงเรยนและความผกพนตอองคการของคร

3.6 ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนมอทธพลโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยผานความผกพนตอองคการของคร ขนาดอทธพลเทากบ 0.10 3.7 วฒนธรรมองคการของโรงเรยนไมมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการของคร 3.8 วฒนธรรมองคการของโรงเรยนมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ขนาดอทธพลเทากบ 0.20 3.9 ความผกพนตอองคการของครมอทธพลโดยตรงตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ขนาดอทธพลเทากบ 0.22

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะในการนาผลการวจยไปใช 1. ผลการวจยครงน พบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยน วฒนธรรมองคการของโรงเรยนและความผกพนตอองคการของครมอทธพลทงโดยตรงและโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยสามารถพยากรณประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดรอยละ 42 ดงนนสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานและสานกงานเขตพนทการศกษา จงควรกาหนดเปนนโยบายในการพฒนาประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยกาหนดหลกสตรการพฒนาผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สาหรบผบรหารโรงเรยนทยงมภาวะผนาต าหรอขาดภาวะผนา เพอพฒนาใหเปนผบรหารโรงเรยนทมภาวะผนาสงขน โดยเฉพาะภาวะผนาทางวชาการ สงเสรมสนบสนนใหผบรหารโรงเรยนสรางวฒนธรรมองคการของโรงเรยนใหเขมแขง และสงเสรมสนบสนนใหครมความผกพนตอองคการสงยงขน เพราะวา ผลการวจยครงนไดคนพบวา ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ดานความสามารถในการผลตใหนกเรยนมผลสมฤทธทางการเรยนสงและดานความสามารถในการผลตนกเรยนใหมเจคตทางบวกยงมคาเฉลยตากวาดานอนๆ

2. ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สามารถนาผลการวจยไปใชเปนแนวทางในการการพฒนาภาวะผนาของตนเองในดานภาวะผนาแบบเปลยนแปลงใหสงมากยงขนเพราะถาผบรหารโรงเรยนมภาวะผนาแบบเปลยนแปลงสงขน กจะชวยใหครมความพยายามสงขนสงผลใหผลการปฏบตงานของครเกนความคาดหวง โดยผบรหารโรงเรยนแสดงบทบาททาใหครมความรสกไววางใจ ยนด จงรกภกดและนบถอ ทาใหครเปนผทมศกยภาพ เปนนกพฒนา เปนผ เสรมแรงไดดวยตนเอง และควบคมตนเองได

3. ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สามารถนาผลการวจยไปใชเปนแนวทางในการพฒนาวฒนธรรมองคการของโรงเรยนใหเขมแขงมากยงขน โดยเฉพาะวฒนธรรมลกษณะสรางสรรค ซงจะทาใหครมความขยนหมนเพยร กระตอรอรน มความสขกบการปฏบตงาน รสกวางานในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก มความทาทายอยตลอดเวลา มความพรอมในการปฏบตงานสง

4. ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก สามารถนาผลการวจยไปใชเปนแนวทางในการการพฒนาความผกพนตอองคการของครใหสงยงขนซงจากผลการวจยพบวา ครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมความตงใจทจะใชความรความสามารถทมอยในการปฏบตงานใหโรงเรยนอยางเตมตามศกยภาพ แตความตองการเปนสมาชกขององคการและดานการยอมรบเปาหมายขององคการของครยงตองไดรบการพฒนาเพอทจะชวยใหครทางานในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกตอไป โดยไมคดยายไปโรงเรยนใหมหรอลาออกจากราชการ รวมทงยงชวยใหครมเจตคตทสอดคลองกบเปาหมายและคานยมของโรงเรยน

5. ควรนาแบสอบถามประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทใชในการวจยครงน ไปใชประเมนประสทธผลของโรงเรยน เพอนาไปสการปรบปรงแกไขและพฒนาประสทธผลของโรงเรยนใหสงยงขนตอไป ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

1. การวจยครงนเปนการสรางรปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก โดยศกษาจากปจจยเชงสาเหต 3 ตวแปร คอ ภาวะผนา วฒนธรรมองคการ และความผกพนตอองคการ ดงนนในการวจยครงตอไปควรไดมการศกษาถงปจจยเชงสาเหตอน ๆ ทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก เชน ปจจยดานโครงสรางองคการ ปจจยดานเทคโนโลย ปจจยดานสภาพแวดลอม ปจจยดานการจดหาและใชทรพยากร ปจจยดานการมสวนรวมในการจดการศกษา เปนตน เพอใหไดปจจยเชงสาเหตทกวางขวางและครอบคลมมากยงขน

2. ควรมการนารปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก ไปศกษาเชงคณภาพเฉพาะรายกรณ เพอเปนการตรวจสอบ และยนยนวารปแบบดงกลาวสามารถนาไปใชพฒนาการบรหารและการจดการศกษาของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกไดจรง

3. จากผลการวจยพบวา ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกมอทธพลโดยตรงและโดยออมตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก และยงมอทธพลโดยตรงตอความผกพนตอองคการของคร และวฒนธรรมองคการของโรงเรยน ดงนนจงควรมการศกษารปแบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมประสทธผล หรอรปแบบการพฒนาภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมประสทธผล

4. ควรมการศกษารปแบบวฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมประสทธผล เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาวฒนธรรมองคการของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหเขมแขง

5. ควรมการศกษารปแบบความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกทมประสทธผล เพอใชเปนแนวทางในการพฒนาความผกพนตอองคการของครในโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลกใหสงยงขน

บรรณานกรม

ภาษาไทย กฤษดา ผองพทยา. (2547). การวเคราะหองคประกอบและความสมพนธคณลกษณะของภาวะผนา ทพงประและปจจยชวสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธการศกษา

ดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร. กฤษดา มงคะตา. (2548). ปจจยทสงผลตอความผกพนตอโรงเรยนของครผสอนในโรงเรยน สงกด

สานกงานเขตพนทการศกษาขอนแกน เขต1. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเลย.

กฤษมนต วฒนาณรงค. (2549). เทคโนโลยการศกษาวชาชพ. กรงเทพ : สนทว. กว วงศพฒ. (2542). ภาวะผนา. กรงเทพ : พมพลกษณศนยสงเสรมวชาชพบญช. กาญจนา ชชง. (2543). ความสมพนธระหวางพฤตกรรมการบรหารของผบรหารกบความผกพน

ตอโรงเรยนของครโรงเรยนมธยมศกษา เขตการศกษา 12. วทยานพนธปรญญาการศกษา มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

เกรยงศกด ศรสมบต. (2551). รปแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสนของปจจยทสงผลตอความ ผกพนตอโรงเรยนและความผกพนตอวชาชพของครในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต. สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

เกษม วฒนชย. (2545). การพฒนาคณภาพการศกษาไทย. กรงเทพ : หางหนสวนจากด อรณการพมพ. เกษม เสอสนวล. (2551). คณภาพสถานศกษาขนาดเลก สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา สมทรสาคร. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ขวญใจ ศรทาพกตร. (2548). ความสมพนธระหวางภาวะผนาเชงปฏรปกบประสทธผลในการ บรหารของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาระยอง เขต2. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, สานกงาน. (2547). คมอปฏบตงานกฎหมายและวนย. กรงเทพ : โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ.

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, สานกงาน. (2549). มาตรฐานการศกษาขนพนฐาน เพอการ ประกนคณภาพภายในสถานศกษา. กรงเทพ : โรงพมพครสภาลาดพราว. . (2550). แนวทางการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษาใหคณะกรรมการ สานกงานเขตพนทการศกษาและสถานศกษา ตามกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑและ วธการกระจายอานาจการบรหารและการจดการศกษา พ.ศ. 2550. กรงเทพ : โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. . (2551). แผนยทธศาสตรเพอพฒนาโรงเรยนขนาดเลก ป 2551-2553. กรงเทพ : โรงพมพ ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. คณะกรรมการการศกษาแหงชาต, สานกงาน. (2545). สภาพและปญหาการบรหารและการจดการ ศกษาขนพนฐานของสถานศกษาในประเทศไทย. กรงเทพ : หางหนสวนจากด ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน. งามตา ธานวรรณ. (2553). ปจจยทสงผลตอประสทธผลโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ยโสธร. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยบรพา. จนทราน สงวนนาม. (2545). ทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหารสถานศกษา. กรงเทพ : โรงพมพ บคพอยท. จามจร จาเมอง. (2548). รปแบบภาวะผนาทมประสทธผลของผบรหารโรงเรยนสงกด กรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต.สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. จระวฒ ศรสรอย .(2551). ภาวะผนาของผบรหารกบบรรยากาศองคการทสงผลตอประสทธผลของ โรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 2. วทยานพนธครศาสตร มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. จไร อไรวฒนา. (2547). การศกษาการบรหารสถานศกษาขนพนฐานขนาดเลกทเปนนตบคคล สงกด สานกงานเขตพนทการศกษาราชบร เขต 1 และเขต 2. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม. เจรญ วองประชานกล. (2547). ความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนกบความผกพนตอ โรงเรยนของครในโรงเรยนคาทอลก เขตสงฆมณฑล. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม. เฉลยว ภากะสย. (2550). ปจจยวฒนธรรมองคการทมอทธพลตอความผกพนตอสถาบนของบคลากร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหาร การศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ชนนดา โชตแดง. (2550) . ภาวะผนา ความผกพนตอองคการ และพฤตกรรมการทางานของ ผบรหารสถานศกษา สานกงานเขตพนทการศกษาราชบร. วทยานพนธปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (จตวทยาอตสาหกรรม) สาขาจตวทยาอตสาหกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ชยาธศ กญหา. (2550). ปจจยทสงผลตอประสทธผลของสานกงานเขตพนทการศกษา สงกด สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ชวนา องคนรกษพนธ. (2546). การรบรวฒนธรรมองคการและความผกพนตอองคการของ พนกงานในธรกจโรงแรมเขตเมองพทยา จงหวดชลบร. วทยานพนธปรญญาการจดการ มหาบณฑต. สาขาวชาการจดการทรพยากรมนษย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ชาตชาย จนทรศร. (2546). รปแบบวฒนธรรมองคการในสถานศกษาขนพนฐานจงหวดชลบร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยราชภฏราชนครนทร. ชเกยรต งานไว. (2551). ความสมพนธระหวางบรรยากาศโรงเรยนกบความผกพนตอโรงเรยนตาม การรบรของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ขอนแกน เขต 1. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเลย. ดวงใจ นลพนธ. (2543). ความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหาร ความพงพอใจในการทางาน และความผกพนตอองคการของพนกงาน : ศกษากรณบรษทในกลมธรกจสอสาร โทรคมนาคม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาจตวทยา อตสาหกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ดารวรรณ ถวลการ. (2552). วฒนธรรมองคการในโรงเรยนรางวลพระราชทาน : การวจยเชงชาตพนธ วรรณนา. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต. สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. ทนวฒน เงนขาว. (2546). ปจจยทสงผลตอความผกพนตอองคการของขาราชการครโรงเรยน ประถมศกษาสานกงานการประถมศกษาจงหวดกาแพงเพชร. วทยานพนธครศาสตร มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฎกาแพงเพชร. ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. (2547). ทฤษฎองคการสมยใหม. พมพครงท 5. กรงเทพ : บรษทแซทโฟร พรนตง.

ทพวรรณ โอษคลง. (2549). ความสมพนธระหวางพฤตกรรมภาวะผนาการเปลยนแปลงของผบรหาร สถานศกษากบความผกพนตอสถานศกษาของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเลย. ธนวรรณ สระธรรมนต. (2550). ความผกพนตอองคการของครในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษา ระยองเขต 1. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ. ธระ รญเจรญ. (2550). ความเปนมออาชพในการจดและบรหารการศกษายคปฏรปการศกษา. กรงเทพ : บรษทสานกพมพขาวฟาง จากด. ธรวฒ เอกกล. (2550). การวดเจตคต. พมพครงท 2. อบลราชธาน : วทยาออฟเซท. ธงชย สนตวงษ. (2533). การบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพ : ไทยพฒนาพานช. ธงชย สนตวงษ. (2543). องคการและการบรหาร. พมพครงท 4. กรงเทพ : ไทยวฒนาพานช. ธารงศกด คงคาสวสด. (2007). จะเสรมสรางความผกพนของคนในองคการเพอธารงรกษาคนไวได อยางไร. Quality Accessories, 13(112), 52 – 54. นนทยา นอยจนทร. (2550). วฒนธรรมองคกรกบประสทธภาพการบรหารอดมศกษา. วทยานพนธ ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศลปากร. นพนธ กนาวงศ. (2541). หลกการบรหารการศกษา. พษณโลก : ภาควชาบรหารและพฒนาการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร. นชนรา รตนศระประภา. (2543). องคประกอบโรงเรยนทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน มธยมศกษากรมสามญศกษา เขตการศกษา 5. วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. บณฑต ผงนรนดร. (2550). อทธพลของลกษณะองคการ นโยบายการบรหารและการปฏบตงาน สภาพแวดลอมการทางานภายในองคการ แรงจงใจในการทางาน ความพงพอใจในงานและ ความผกพนตอองคการทมตอประสทธผลของมหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขาการอดมศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. บษรากาญจน เปดทอง. (2549). ความสมพนธระหวางภาวะผนาแบบเปลยนสภาพกบประสทธผล

ของสถานศกษาในอาเภอคลองหาด สานกงานเขตพนทการศกษาสระแกว เขต 1. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ปจเจก ทพพรหม. (2550). ความสมพนธระหวางการรบรวฒนธรรมองคการ ความผกพนตอ องคการ และพฤตกรรมการทางานของพนกงานบรษท ทโอท จากด (มหาชน). วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (จตวทยาอตสาหกรรม) สาขาจตวทยาอตสาหกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ประชม บารงจตร. (2551). ความสมพนธระหวางการมสวนรวมในการบรหารงานวชาการกบ

ความผกพนตอโรงเรยนของคร สงกดสานกงานเขตพนทการศกษานครนายก. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏพระนครศรอยธยา.

ประดบ ชยพฤกษ. (2542). ความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการกบประสทธผลของ โรงเรยนมธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 6. วทยานพนธปรญญา การศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ประทป บนชย และนพนธ กนาวงศ. ( 2547). รปแบบการพฒนาภาวะผนาตามแนวภาวะผนาพสย สมบรณของผบรหารสถานศกษานะดบการศกษาขนพนฐาน. วารสารมหาวทยาลย นเรศวร. 12 (1), 63-77. ประทม ฤกษกลาง. (2539). ปจจยทมอทธพลตอความผกพนตอองคการและผลการปฏบตงานของ อาจารยมหาวทยาลยเอกชน. ปรญญานพนธการศกษาดษฎบณฑต, สาขาการบรหาร การศกษา, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. ประยงค ชรกษ. (2548). พฤตกรรมการบรหารของผบรหารโรงเรยนทมอทธพลตอประสทธผลของ โรงเรยน. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ประเสรฐ บณฑศกด. (2540). การวเคราะหปจจยทสงผลตอประสทธผลองคการของหนวย ศกษานเทศก กรมสามญศกษา. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต. สาขา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ปาลกา นธประเสรฐกล. (2547). ปจจยดานภาวะผนาและองคการแหงการเรยนรทสงผลตอ ประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการศกษา ขนพนฐานในเขตพฒนาพนทชายฝงทะเลตะวนออก. วทยานพนธปรญญาการศกษา มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ปตชาย ตนปต. (2549). การวเคราะหปจจยเชงระบบทสงผลตอประสทธผลองคการของสถานศกษา ขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณบณฑต. สาขาวชาบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปลญ ปฏพมพาคม. (2550). รปแบบภาวะผนาของผบรหารและประสทธผลของสถานศกษาเอกชน ระดบการศกษาขนพนฐาน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต. สาขาการบรหาร

การศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. ปรชา ทศนละไม. (2548). ความสมพนธระหวางแบบภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนและ ประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาชยภม เขต 1- 3 . วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเลย. ปรยาพร วงศอนตรโรจน. (2538). จตวทยาการบรหารงานบคคล. กรงเทพ : ศนยสอเสรมกรงเทพ. พร ภเศก. (2546). วฒนธรรมองคการและปจจยบางประการทสงผลตอประสทธผลโรงเรยน เหลาสายวทยาการของกองทพบก. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. พรชย เชอชชาต. (2546). ความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการโรงเรยนกบโรงเรยนเทศบาล ในเขตพนทพฒนาชายฝงทะเลภาคตะวนออก. วทยานพนธปรญญาการศกษาดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. พรพรรณ นวจนทก. (2545). ความสมพนธระหวางภาวะผนาของหวหนางานกบความผกพนตอ องคการและผลการปฏบตงานของพนกงานบรษท ไอทว จากด (มหาชน). วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรม บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พวงรตน เกษรแพทย. (2543). การวางแผนกลยทธสาหรบนกการศกษา. กรงเทพ : สวรยาสาสน. พวงรตน ทวรตน. (2530). การสรางและพฒนาแบบทดสอบผลสมฤทธ. กรงเทพ : สานกทดสอบ ทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. พวงทพย มงคง. (2543). ความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนกบประสทธผลโรงเรยน มธยมศกษา สงกดกรมสามญศกษา เขตการศกษา 12. วทยานพนธปรญญาการศกษา มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. พกตรสร สรบณยภค. (2548). คณภาพภาวะผนาทสมพนธกบประสทธผลของสถานศกษาสงกด เทศบาลจงหวดนนทบร. วทยานพนธปรญญาการศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. พนธเทพ ใจคา. (2546). ความสมพนธระหวางพฤตกรรมภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบ ประสทธผลของโรงเรยน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาเลย เขต 1. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเลย. พชาย รตนดลก ณ ภเกต. (2551). วฒนธรรมองคการกบประสทธผลองคการของราชการ. วารสาร พฒนาสงคม. ปท 10 เลมท 2..

พมพภกด ปลองอดม. (2544). พฤตกรรมผนาของผบรหารโรงเรยนและวฒนธรรมองคการของ โรงเรยนโสตศกษา. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. พสฐ พลสวสด. (2548). วฒนธรรมองคการกบความผกพนตอสถานศกษาของครในสงกดสานกงาน เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2. วทยานพนธปรญญาการศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร. พสณ ฟองศร. (2542). การพฒนารปแบบการประเมนประสทธผลองคการภาครฐเกยวกบการศกษา อาชพนอกระบบโรงเรยน . วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต. สาขาวชาวดและ ประเมนผลการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ไพบลย ชางเรยน. (2532). วฒนธรรมกบการบรหาร. กรงเทพ : โรงพมพอกษรเจรญทศน. ภรณ มหานนท. (2529). การประเมนประสทธภาพองคการ. กรงเทพ : โอเดยนสโตร. ภคน ดอกไมงาม. (2546). ปจจยทเกยวของกบความผกพนตอองคการของอาจารยระดบมธยมศกษา ในโรงเรยนแกนนาทมการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน. ปรญญานพนธการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ภรมย โชตแดง. (2543). ปจจยการบรหารทมอทธพลตอประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต เขตการศกษา 5. วทยานพนธ ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศลปากร. มณฑนา มานะประสพสข. (2546). ปจจยทสงตอความผกพนตอองคการของขาราชการครสายงาน ผสอนในจงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. มลลกา ตนสอน. (2544). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพ : เอกเปอรเนท จากด. มานต บญประเสรฐ. (2549). การพฒนาภาวะผนาในสถาบนอดมศกษา. กรงเทพ : บรษทพรกหวาน กราฟฟค จากด. ยงยทธ ปรชากล. (2543). ประสทธผลโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาอาเภอ พนมสารคาม. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. ยวราณ สขวญญาฌ. (2549). การพฒนาโมเดลเชงสาเหตประสทธผลองคการของวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวงสาธารณสข. วทยานพนธปรญญาครศาสตรดษฎบณบณฑต. สาขาวชา บรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เยาวลกษณ สตะโคตร. (2548). ความสมพนธระหวางการรบรวฒนธรรมองคการและความรสก ผกพนตอองคการ ของพนกงานในสานกงานเทศบาลเมองกลมจงหวด “สนก”. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. รง แกวแดง. (2543). ปฏวตการศกษาไทย. พมพครงท 9. กรงเทพ : มตชน. . (2546). โรงเรยนนตบคคล. กรงเทพ : วฒนาพานช. รจา รอดเขม. (2547). การพฒนารปแบบการประเมนประสทธผลองคการของวทยาลยในสงกด กระทรวงสาธารณสข ประยกตตามแนวทางการประเมนองคการแบบสมดล. วทยานพนธ ปรญญาครศาสตรดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. รงสรรค ประเสรฐศร. (2544). ภาวะผนา. กรงเทพ : ธนธช. . (2548). พฤตกรรมองคการ. กรงเทพ : ธรรมสาร. รบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา, สานกงาน. (2547). พระราชบญญตการศกษา

แหงชาต พ.ศ.2542 แกไขเพมเตม (ฉบบท2) พ.ศ.2545. กรงเทพ : พรกหวานกราฟฟค จากด. เลขาธการสภาการศกษา, สานกงาน. (2548). มาตรฐานการศกษาของชาต. กรงเทพ : หางหนสวน จากด สหายบลอกและการพมพ. . (2550). รายงานการสงเคราะหสภาวการณและปจจยทสงผลตอคณภาพการศกษาไทย. กรงเทพ : หางหนสวนจากด ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน. . (2551). ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา : ระเบยบวาระแหงชาต (พ.ศ.2551-

2555). กรงเทพ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด. . (2552). รายงานความกาวหนาการจดการเรยนรระดบการศกษาขนพนฐาน. กรงเทพ :

บรษทเพลนสตดโอ จากด. เลขาธการสภาการศกษา, สานกงาน. (2552). ขอเสนอการปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง

(พ.ศ.2552-2561). กรงเทพ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด. วรนารถ แสงมณ. (2544). องคการและการจดการ. กรงเทพ : ระเบยงทองการพมพ.

วราภรณ สบสหการ. (2545). ทศนคต- เจตคต 100. กรงเทพ : บ ไบท บค. วชรา วชรเสถยร. (2540). การศกษาปจจยทมอทธพลตอความผกพนตอองคกรของพนกงานใน

องคการรฐวสาหกจ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการนเทศสตรพฒนาการฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วนชย นพรตน. (2540). ภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนทสมพนธกบประสทธผลของโรงเรยน ประถมศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต ในเขตการศกษา 12. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยบรพา. วาโร เพงสวสด. (2549). การพฒนารปแบบความสมพนธโครงสรางเชงเสนตรงของประสทธผล ภาวะผนาของผบรหารทสงผลตอประสทธผลของโรงเรยน. วทยานพนธปรญญา

ศกษาศาสตรดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ขอนแกน.

วานชย สาขามละ. (2549). ประสทธผลการบรหารสถานศกษาในโรงเรยนขนาดเลก สงกดสานกงาน เขตพนทการศกษาในจงหวดสกลนคร . วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขา

การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. วาสนา ไชยพรรณ. (2546). ปจจยทสมพนธกบประสทธผลในการจดการศกษาของโรงเรยน ประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดศรสะเกษ. วทยานพนธปรญญา

การศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

วจลน โกษาแสง. (2549). ความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารโรงเรยนกบประสทธผล โรงเรยน สานกงานเขตพนทการศกษานครพนม เขต 2. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต.

สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร. วชาการ, กรม. (2536). การวจยเชงพฒนาระดบโรงเรยน. กรงเทพ : โรงพมพครสภาลาดพราว. วโรจน สารรตนะ. (2544). โรงเรยน : องคการแหงการเรยนร กรอบแนวคดเชงทฤษฎทางการ

บรหารการศกษา. กรงเทพ : ทพยวสทธ. วรตน มะโนวฒนา. (2548). ความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารกบประสทธผลของโรงเรยน

สงกดสานกงานเขตพนทการศกษาราชบร. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขา การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏหมบานจอมบง.

วลาวรรณ รพพศาล. (2549). การบรหารทรพยากรมนษย. กรงเทพ : โรงพมพวจตรหตถกร. ศกดไทย สรกจบวร. (2545). “ประสทธผลภาวะผนาของผบรหารการศกษาและผบรหารสถานศกษา

คณลกษณะสาคญของผบรหารยคโลกาภวตน” . วารสารวชาการ. 1: 9-10. ศรพร นาคสวรรณ. (2548). การพฒนาโมเดลความสมพนธเชงสาเหตของความผกพนตอองคการ

ของครในโรงเรยนอาชวศกษาเอกชน. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขา เทคโนโลยวจยการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ศลปชย ศรเกยรต. (2540). ความสมพนธระหวางวฒนธรรมโรงเรยนกบประสทธผลของโรงเรยน ขยายโอกาสทางการศกษา สงกดสานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาตในเขต การศกษา 6. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ศกษาธการ, กระทรวง. (2543). การสงเคราะหรปแบบการพฒนาศกยภาพของเดกไทยดานทกษะ การเรยน. กรงเทพ : โรงพมพการศาสนา. . (2546). พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ.2545. กรงเทพ : องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ. . (2546). พระราชบญญตระเบยบราชการกระทรวงศกษาธการ พ.ศ.2546

และกฎกระทรวงแบงสวนราชการ. กรงเทพ : องคการรบสงสนคาและพสดภณฑ. . (2547). พระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการศกษา

พ.ศ.2547 . กรงเทพ : โรงพมพครสภาลาดพราว. . (2550). เอกสารประกอบการพฒนาหลกสตรผนาการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจาย อานาจ สาหรบผบรหารการศกษาและผบรหารสถานศกษา. กรงเทพ : สานกพมพ คณะรฐมนตรและราชกจจานเบกษา. . (2552). ผลการตดตามโรงเรยนขนาดเลกทเขารวมโครงการแผนยทธศาสตรเพอพฒนา โรงเรยนขนาดเลกป พ.ศ. 2551-2553 ระยะท 1 (พ.ศ. 2551) . กรงเทพ : โรงพมพ อกษรไทย. สงวน ชางฉตร. (2541). พฤตกรรมองคการ. พษณโลก : สถาบนราชภฎพบลสงคราม สมเกยรต ศรธาราธคณ. (2542). วฒนธรรมองคการกบความตงใจทจะอยในงานของพยาบาล

วชาชพชายโรงพยาบาลชมชน. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหาร การพยาบาล บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สมชาย วรญญานไกร. (2547). การสงเคราะหปรญญานพนธทเกยวของกบความผกพนตอองคการ. วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สมบรณ ชตพงษ และคณะ. (2540). เอกสารประกอบการอบรมเรอง การวดผลสมฤทธ. สานกทดสอบทางการศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สมโภชน นพคณ. (2541). วฒนธรรมองคการสาคญอยางไร. วารสารขาราชการ. 4(3): 46-52. สนทนา นรนทร. (2552). กวาจะรก…กวาจะผกพน. Retrieved December 12, 2009, from http://www. Oknation.net/blog/sontanapirun. สวนย แกวมณ. (2549). ความผกพนตอองคการของพนกงาน. วารสารการบรหารสาหรบ นกบรหารงานบคคลมออาชพ, 27(3).

สมฤทธ ผวบวคา. (2549). ปจจยทมผลตอความผกพนตอองคการของขาราชการครในโรงเรยน ประถมศกษา สงกดสานกงานการประถมศกษาจงหวดสพรรณบร. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนครปฐม. สาทร ภรโสภษฐ. (2549). ความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการโรงเรยนกบประสทธผลของ โรงเรยนมธยมศกษา ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษากาฬสนธ เขต 3. วทยานพนธ ครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏ สกลนคร. สทธโชค วรานสนตกล. (2540). จตวทยาการจดการองคกร. พมพครงท 2. กรงเทพ : สานกพมพบกแบงก. สทธพร นยมศรสมศกด. (2546). หลกการบรหาร. ชลบร : ภาควชาบรหารการศกษา มหาวทยาลยบรพา. สเทพ พงษศรวฒน. (2545). ภาวะผนา : ทฤษฎและปฏบต. กรงเทพ : บคสลงค. . (2548). ภาวะผนา : ทฤษฎและปฏบต. เชยงราย : สถาบนราชภฎเชยงราย. สนนทา เลาหนนท. (2544). การพฒนาองคการ. พมพครงท 3. กรงเทพ : ด ด บรคสโตร. สรชย ชวยเกด. (2547). คณลกษณะของผบรหารและวฒนธรรมโรงเรยนทเกยวของกบประสทธผล ของโรงเรยนภายใตการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน. วทยานพนธปรญญาการศกษา

มหาบณฑต สาขาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. สรชย ทนกระโทก. (2549). ปญหาและแนวทางแกปญหาการบรหารงานโรงเรยนขนาดเลก สงกด

สานกงานเขตพนทการศกษาหนองคาย เขต 1. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขา ..การบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏมหาสาราคาม.

สพณดา ควานนท. (2545). ความสมพนธระหวางคณภาพชวตการทางาน ความผกพนตอองคการ และผลการปฏบตงานของพนกงานโรงงานอตสาหกรรม อเลกทรอนกส. วทยานพนธ วทยาศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. สดารตน จอมคาสงห. (2552). ปจจยความผกพนตอองคการของบคลากร ทมอทธพลตอประสทธผล ของมหาวทยาลยราชภฏจนทรเกษม. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการวจยการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามคาแหง. สนทร วงศไวศยวรรณ. (2540). วฒนธรรมองคกร : แนวคดงานวจยและประสบการณ. กรงเทพ : บ เจ เพลทโปรเซลเซอร. สภาว อาวสกลสทธ. (2552). รปแบบการพฒนาคณลกษณะภาวะผนาของหวหนางานการพยาบาล โรงพยาบาลชมชน. วทยานพนธปรญญาปรชญาดษฎบณฑต. สาขาการพฒนาทรพยากร มนษย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามคาแหง. สมตร ขาวประภา. (2550). ความสมพนธระหวางความผกพนตอองคการกบประสทธผลของโรงเรยน ในสงกดสานกงานเขตพนทการศกษาสกลนคร เขต 1. วทยานพนธครศาสตร

มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร.

เสร ชดแชม. (2547). การวเคราะหองคประกอบเชงยนยน. วารสารวจยและวดผลการศกษา. 2(1), 15-42. เสรมศกด วศาลาภรณ. (2541). ประมวลสาระชดวชาทฤษฎและแนวปฏบตในการบรหาร การศกษา. กรงเทพ : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. สรอยตระกล อรรถมานะ. (2550). พฤตกรรมองคการ : ทฤษฎและการประยกต. พมพครงท 4.

กรงเทพ : สานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. แหลมไทย พงษพรม. (2546). วฒนธรรมโรงเรยนประถมศกษา สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา

สระแกว.วทยานพนธปรญญาการศกษามหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

อรวรรณ ปลนธนโอวาท. (2546). การสอสารเพอการโนมนาวใจ. พมพครง 3. กรงเทพ : สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. อรวรรณ รศม. (2547). ความสมพนธระหวางวฒนธรรมองคการกบภาวะผนาของผบรหารระดบ กลางชาวไทยในบรษทขามชาตสาธารณรฐเกาหล. วทยานพนธปรญญาการจดการ

มหาบณฑต. สาขาวชาการจดการทรพยากรมนษย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อรณ รกธรรม. (2532). การพฒนาองคการ: แนวคดและการประยกตใชระบบสงคมไทย. กรงเทพ : โรงพมพสานกงานเลขาธการคณะรฐมนตร. อนนตชย คงจนทร. (2529). ความผกพนตอองคการ (Organizational Management). จฬาลงกรณ

ปรทศน, 9(34), 34-41. อญชนา พานช. (2550). องคประกอบประสทธผลองคการของมหาวทยาลยราชภฎ. วทยานพนธ ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย

ศลปากร. อลสรยา กรรณสตร. (2552). ความสมพนธระหวางภาวะผนาของผบรหารสถานศกษากบ ประสทธผลการบรหารงานสถานศกษาขนพนฐาน สงกดสานกงานเขตพนทการศกษา

ประจวบครขนธ เขต 1. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเพชรบร.

เอกชย โลหะกมลชย. (2546). การจดสรรเวลากบผลสมฤทธทางการเรยนของนสตปรญญาโท (ภาคพเศษ) คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. วทยานพนธ ปรญญาการศกษามหาบณฑต สาขาเศรษฐศาสตรการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. อาภา อรรถบรณวงศ. (2553). รปแบบความสมพนธเชงสาเหตของปจจยทมอทธพลตอการ ตอบสนองของผซอหองชดพกอาศยในเขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรชญาดษฎ บณฑต. สาขาวชาการจดการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

อาภา ปยารมย. (2549). การศกษาภาวะผนากบประสทธผลของสถานศกษาสงกดสานกงาน คณะกรรมการการศกษาขนพนฐานในภาคตะวนออก. วทยานพนธปรญญาการศกษา

มหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา. อษา ยงยงเมธ. (2550). ภาวะผนาทสงผลตอประสทธผลในการบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกด

สานกงานเขตพนทการศกษาตาก เขต 2. วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ภาษาตางประเทศ Allen, N.J. and Meyer, J.P. (1990). The measurement and antecedents of affective, continuance And normative commitment to the organization. Journal of Occupational Psychology. 63. Alvesson, Mats (1989). “Organization, Culture and Ideology” International Studies of Management and Organization 17 (1987) : 4-18. quoted in Fred Luthans. Organizational Behavior. New York : McGraw-Hill Book Company. Anastasi, Anne. (1968). Personality Development. New York: McGraw-Hill Book Company. Anderson, Judith A (2000). “Explanatory Roles of Mission and Culture : Organizational Effectiveness In Tennessee’s Community Colleges.” Dissertation, Ed. Higher And Adult Education Memphis Photocopied. Arroba, T. and James Kim. (1992). Pressure at Work : A Survivals Guide for Manager. 2d ed London : McGraw-Hill Book Company. Baron, Robert A. and Jerald Greenberg. (1990). Behavior in Organization . 3rd ed. Boston : Allynand Bacon and Paul B. Paulus. expectations. New York : The Free Press.

Bass, B.M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York : The Free Press. Bass, B. M. (1995). Leadership and performance beyond expectation. New York : Free Press. Best, John W. (1970). Research in Education. Englewood Cliffs, New Jersey : Prentice - Hall Inc. Brathwaite, G.G. (1993). Enculturation: How the Work Related Behaviors of New

Employee Change to Fit the Culture of Organization. Toronto: University of Toronto, Canada. Brown, W. A. (2000). Organizational effectiveness in nonprofit human service organization : The influence of the board of directors. Dissertation Abstracts international, 60, 6403. Buchanan, Bruce. (1974). Building Organizational Commitment. The Socialization of Manager in Work Organization. Administration Science Quarterly. 19(4).

Cambell, R. Corball, J.L. and Ramsawyer, J.A. (1967). Introduction to Educational Administration. Boston : Ally And bacon.

Cameron, K.S. and Ettington, D.R. (1988). Handbook of Theory and Research: The Conceptual Foundation of Organizational Culture. New York: Agatton Press. Cheng, Li Yueh. (2004). Examining the Effect of Organization Culture and Leadership

Behaviors on Organizational Commitment, Job Satisfaction, and Job Performance at Small and Middle –Size Firms of Taiwan. The Journal of American Academy of Business, Cambridge. 5 ( 1/2 ) :432-438.

Cheng. Y. C. (1989). An investigation of the relationship of organizational commitment And job attitudes to organizational culture. Organizational Structure, Leadership And Social Norms. Unpublished Doctoral Dissertation, Harvard University. Cooke, R. A. and Lafferty, J.L. (1989). Level : Organizational culture inventory. Plymouth, MI : Human Synergisties .

Daft, R. L. (1992). Organization: Cases and Design. Singapore: West Publishing Company. . (1997). Management. 4th ed. Orlando : The Dryden Press. Dale, Kathleen. and Fox, Marilyn L. (2008). Leadership Style and Organizational Commitment : Mediating Effect of Role Stress. Journal of Managerial Issues . 20 (1). Fazzi, Robert A. (1994). Management Plus : Maximizing Productivity Through Motivations Performance and Commitment. New York : Irwin Professional. Geijsel , Femke and Others. (2003). Transformational Leadership Effects on Teachers’ Commitment and Effort Toward School Reform. Journal of Educational

Administration. 41(3) : 228-256. Georgopoulos, B.S, and Tannenbaum, A.S.. (1975) The Study of Organizational Effectiveness. America Sociological Review. 22(October): 53. Gibson, James L., Ivancevich John M. and Donnelly James H. (2000). Organization : Behavior

Structure Process. 10th ed. Boston : McGraw – Hill Inc. Good, Charter V. (1973). Dictionary of Education. New York : McGraw-Hill Book Company. Gordon, Stephen. (2004). Professional Development for School Improvement : Empowering

Learning Communities. Boston : Pearson Education. Hall, G. E. and Hord, S. M. (2001). Implementing Change: Patterns Principle and Potholes. Boston: Allyn and Bacon.

Hall, R. H. (1991). Organizations structures, processes and outcomes. New York : Prentice-Hall. Hallinger, P. and Heck, R. (1993). Exploring the Principal’s Contribution to School effectiveness. School. Effectiveness and School Improvement. 9(2) : 157-191. Heyes, D. (1996). Aspiration, Perspiration and Reputation: Idealism and Self-Preservation in Small Schools Primary Headship. Cambridge Journal of Education. 26(3): 379-389. HMI. (1999). Small Schools: How Well Are They Doing? Primary School Manager, May/June : 14-16. Hoy, W. K., and Miskel. C. G. (1991). Educational administration : Theory research and Practice. 4th ed. New York : McGraw-Hill. Kast, Fremont E., and Rosenzweig.(1985). Organization and Management : A System and Contingency Approach. 4th ed. New York : McGraw-Hill Book. Kendrick, J. A. (1988). The emergence of transformational leadership practice in a school Improvement effect : A reflective study. Dissertation Abstracts International, 49 (6A) 1330.

Kilmann, R.H., Saxton, M.J., and Roy, S. (1989). Gaining control of the corporate culture : Five key issues in understanding and changing culture. San Fancisco : Jossey-Bass.

Kotter, J. P. (1996). Leadering Change . Harvard Business Press. . (1999). What leaders really. America : President and Follows of Harvard College. Lieberman, A. (1994). Teacher Development: Commitment and Challenger. In Teacher Development and the Struggle for Authenticity: Professional Growth and Structuring in the Context of Change. New York: Teachers College Press. Logomarsino, Raul M. and Cardona, Pablo. (2003). Relationships Among Leadership,

Organizational Commitment, and OCB in Uruguayan Health Institutions. IESE Working Paper No. D/494.

Lok, P., and Crawford, J.(1999). The influence of organizational culture, subculture, leadership Style and job satisfaction on organizational commitment. Leadership and Organization Development Journal, 20(7), MCB university Press. Pp. 365-373 Lunenburg, Fred C. and Allan C. Ornstein. (2000). Educational Administration : Concepts and Practices. Belmont, California : Wadsworth Publishing Company. Luthans Fred . (2002). Organizational Behavior. 9th ed. New York : McGraw-Hill Company. Manetje, O. and Martins, N. (2009). The Relationship Between Organizational Culture and

Organizational Commitment. Southern African Business Review. 13(1).

March, C. James and Simon. Herbert. (1985). Organizations. New York : Wiley. Mottaz, Clifford J. (1987) . “An Analysis of the Relationship Between Work Satisfaction and Organizational Commitment.” The Sociological Quarterly 28: 542-558. McCabe, Lloyd Leon. (2001). The Inter-Relatedness of Professional Development and School Culture in Non-Urban Middle School. Dissertation Abstracts International-A. (CD-ROM). 62(4) : 1286. McDoniel, C., and Stumpf, I. (1993). The organization culture : Implications for nursing Service. Journal of Nursing Administration, 23(4X, 54-60. Mathieu John E., and Zajac, Danial M. (1990) . “A review and meta-analysis of the antecedents, And Consequences of organizational commitment” Psychological Bulletin. 108: 171-194. Meijen, Jolise Van Stuyvesant. (2007). The Influence of Organizational Culture on Organizational Commitment at a Selected Local Municipality. M.D (Management).

Rhodes Island: Rhodes University. Photocopied. Miller, Brian Phillip. (2002). Leadership, Organizational Culture, and Managing Change: A

Case Study of North Carolina’s Johnston Community College. Dissertation Abstracts International- A. 62(2): 437. Mitchell, Terrence R., and Jame R Larson. Jr. (1987). People in Organization : An Introduction to Organizational Behavior. 3rd ed. Singapore : McGraw – Hill International Editions. Moore, Alberta Kay. (2002). Small-Size School: A Historical Review and Synthesis of Research on Variable Affecting Students. Dissertation Abstracts International- A. 60(8): 2874. Mott, Paul E. (1972). The Characteristic of Efficient Organizations. New York: Harper and

Row Publishers. Mowday, R. Steer, R.M. and L. Porter. (1982). Employee Organization Linkage: The Psychology of Commitment , Absent and Turnover . New York : Academy Press. Muchinsky, P. M. (1996). Psychology applied to work. 5th ed. New York : Books Cole Publishing Company. Newmann, R. and Wehlage, G. (1995). Successful School Restructuring : A Report to the Public and Educators by the Center for Restructuring Schools. Madison,

Wisconsin: University of Wisconsin.

Nguni, Samuel, Sleegers, Peter and Denessen, Eddie. (2006). Transformational and Transactional Leadership Effects on Teachers’ Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship Behavior in Primary Schools: The Tanzania Case. School Effectiveness and School Improvement. 17: 145-177. Open Business School. (1999). Changing Culture , Managing Human Resources.

Buckingham : Open University Press. Owens, Robert G. (1995). Organizational Behavior in Deucation. 5th ed. New Jersey : Prentice-Hall. Poppens, B.B. (2001). Perceived and preferred organizational culture types and organizational commitment at Midwestern private nonprofit colleges. Dissertation Abstracts International, 61(10), 3919-A (UMI No. 9991659) Reid, B.A. (1992). A qualitative case study : How an organizational implements management practices that enables minority employees to become manager. Dissertation Abstracts International, 53(06), 2008-A. (UMI NO. 9931754) Robbins, S. P. (1993). Organizational Behavior : Concepts, controversies, and applications. 6th ed. New Jersey : Prentice Hall. Ross, John A. & Gray, Peter. (2006). Transformational Leadership and Teacher Commitment to Organizational Value: The Mediating Effects of Collective Teacher Efficacy. School Effectiveness and School Improvement. 17(2): 179-199) Sathe, Vijay (1985). Culture and Related Corporate Realities. IIinois : Richard P. Lrwin, Inc. Schein, E (1990). The Role of Founder in Creating Organizational Culture . Organizational Dynamics.Summer : 13-28. Seashore, S.E. and Yuchtman, E. (1967). “A System Resource Approach to Organizational Effectiveness”. Administrative Science Quarterly. Vol.32 : 375 – 395. Sergiovanni Thomas J. and Starratt Robert J. (1988). Supervision : Human Perspective. 4th ed. New York : McGraw-Hill Book Company. Simosi, Maria . and Xenikou, Althena. (2010). The Role of Organizational Culture in the Relationship Between Leadership and Organizational Commitment: An Empirical Study in a Greek Organization. The International Journal of Human Resource Management 1466-4399, 21 (10) : 1598-1616.

Somech, Anit. (2005). Directive Versus Participative Learning Two Complementary Approaches Managing School Effectiveness. Educational Administration Quarterly. 44(5) : 777-800. Steers, R. M. (1977). Organizational effectiveness and work behavior. New York : McMillan. . (1988). Introduction to Organizational Behavior. 3rd ed. Boston : Scott Fore Snan And Company, 1988. . (1991). Motivation and work behavior. 6rd ed. New York : McGraw-Hill. Tomlinson, Harry. (2004). Educational Leadership: Personal Growth for Professional Development. London : Sage Publications. Trucker, B. A. and Russell, R. F. ( 2004). The Influence of the Transformational Leader. Jounal of Leadership and Organization Studies Spring Retrieved. May, 2010 , from http:// www. Entrepreneur.com/tradejournals/article/122105372.html. Waugh, D. (1999). Talking Heads: How have Headteachers in Primary Schools of Different Sizes Responsed to Educational Changes. Curriculum. 20(1) : 18-33. Wilkins Alam L. and Patterrson Kerry J. (1985). “You Can’t Get There From Here : What Will Make Culture Prcjects Fail.” In Gaining Control of the Corporate Culture. (San Francisco : Kpssey-Bass. William, L. K., Steers, R. M., and Terborg, J. R. (1995, September). The effects of Transformational leadership on teacher attitudes and student performance in Singapore. Journal of Organization Behavior, 16, 319-333. Williams, Mark W. (2003). The Relationship Between Principal Response to Adversity and Student Achievement. Dissertation Abstracts International-A. (CD-ROM). 64(12): 4309 Youngs, P., and King,M.B. (2002). Principal leadership for professional development to build School capacity. Educational Administration Quarterly, 38(5) , 643-670. Yousef, Darwish A. (2000). Organizational Commitment: A Mediator of the Relationships of Leadership Behavior with Job Satisfaction and Performance in a Non-Western Country. Journal of Managerial Psychology. 15(1) : 6-24. Yukl, Gary A. (1994). Leadership in Organization. New Jersey : Prentice-Hall. Zain, Zaharish.; Ishak, Razanita. and Ghani, Erlane G. (2009). The Influence of Corporate Culture on Organizational Commitment : A Study on a Malaysian Listed Company. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences. ISSN 1450-2275. Issue 17.

Zammuto, R. R. (1982). Assessing organizational effectiveness. Academy of management review, 9(4), 606-616.

158

ภาคผนวก

159

ภาคผนวก ก รายชอผทรงคณวฒทใหสมภาษณในการสรางเครองมอ

160

รายชอผทรงคณวฒทสมภาษณในการสรางเครองมอ

ดร. กวนเกยรต นนทพละ ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา อบลราชธาน เขต 1

ดร. ประกอบ กลเกลยง ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา หนองบวลาภ เขต 2

ดร. วชย แสงศร ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษา อบลราชธาน เขต 5 นายณฐชพงศฑต หงสสวพชร ผอานวยการโรงเรยนบานดอนทอง สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 นายบรรจง บรมทองชม ผอานวยการโรงเรยนบานคลองจนดา สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 นายณรงค มณเทศ ผอานวยการโรงเรยนบานหวอาว สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 นางนชนารถ เอกสทธ ครโรงเรยนบานดอนทอง สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 นางอาร บณณสะ ครโรงเรยนบานคลองจนดา สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 นางยพา บณยาจณ ครโรงเรยนบานหวอาว สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2

161

ภาคผนวก ข รายชอผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอ

162

ผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอ

ผศ.ดร. มาเรยม นลพนธ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ผทรงคณวฒดานการวดผล

ผศ.ดร. บษบา บวสมบรณ คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ผทรงคณวฒดานภาษาไทย

อาจารย ดร. พรรณ สวตถ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ผทรงคณวฒดานการบรหารการศกษา

ดร. สาเรง กจรพนธ ผอานวยการโรงเรยนอนบาลนครปฐม สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 1

ผทรงคณวฒดานการบรหารการศกษา ดร. เกษมสนต มจนทร ผอานวยการโรงเรยนบานดงเกต

สานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2 ผทรงคณวฒดานการบรหารการศกษา

163

ภาคผนวก ค

แบบสอบถามความคดเหนเพอการวจย

164

แบบสอบถามความคดเหนเพอการวจย เรอง รปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก

คาชแจง

1. การวจยนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาการจดการ กลมวชาเอกการจดการการศกษา มหาวทยาลยครสเตยน โดยมวตถประสงคเพอพฒนารปแบบความสมพนธเชงสาเหตประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก 2. การตอบแบบสอบถามความคดเหน โปรดตอบทกขอและขอใหทานตอบตามความเปนจรงเพราะขอมลทถกตองตามความเปนจรงจะชวยใหการวจยมความนาเชอถอและสามารถนาผลการวจยไปใชประโยชนได 3. ขอมลทไดผวจยจะเกบไวเปนความลบและนาเสนอผลการวจยเปนภาพรวม ดงนน ผลการวจยจะไมมผลกระทบตอโรงเรยน ผบรหาร และตวทานแตประการใด ขอใหทานตอบอยางอสระโดยไมตองลงชอในแบบสอบถาม

4. แบบสอบถามความคดเหนฉบบนแบงออกเปน 5 ตอน ดงน ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป ตอนท 2 แบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนา ตอนท 3 แบบสอบถามความคดเหนดานวฒนธรรมองคการ ตอนท 4 แบบสอบถามความคดเหนดานความผกพนตอองคการ

ตอนท 5 แบบสอบถามความคดเหนดานประสทธผลของโรงเรยน ประถมศกษาขนาดเลก

5. ผตอบแบบสอบถามความคดเหนฉบบนคอ ครผสอน เมอทานตอบเสรจแลวกรณาสงทงานธรการของโรงเรยน เพอรวบรวมสงสานกงานเขตพนทการศกษาทโรงเรยนสงกด และขอบคณยงทใหความอนเคราะหในการตอบแบบสอบถามความคดเหนในครงน

นายรงสรรค อวนวจตร นกศกษาปรญญาเอก กลมวชาเอกการจดการการศกษา มหาวทยาลยครสเตยน

165

ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไป คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชอง ( ) ทสอดคลองกบสถานภาพของทาน ในปจจบน

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

2. ตาแหนง ( ) ครผชวย

( ) คร รบเงนเดอนอนดบ คศ. 1 ( ) คร รบเงนเดอนอนดบ คศ. 2 ( ) คร รบเงนเดอนอนดบ คศ. 3 ( ) คร รบเงนเดอนอนดบ คศ .4

3. อาย ( ) ไมเกน 30 ป

( ) 31 - 40 ป ( ) 41 - 50 ป

( ) 51- 60 ป 4. วฒการศกษาสงสด

( ) ปรญญาตร ( ) ป.บณฑต ( ) ปรญญาโท ( ) ปรญญาเอก

5. อายรบราชการ ( ) ไมเกน 10 ป ( ) 11 - 20 ป ( ) 21 – 30 ป ( ) มากกวา 30 ป

166

ตอนท 2 แบบสอบถามความคดเหนดานภาวะผนา

คาชแจง โปรดอานขอความแตละขอและพจารณาวา ผบรหารโรงเรยนของทานมพฤตกรรม ในการบรหารงานทตรงกบความเปนจรงมากทสด โดยทาเครองหมาย ลงในชอง ระดบความคดเหนทตรงกบพฤตกรรมของผบรหารโรงเรยน

5 หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ มากทสด 4 หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ มาก 3 หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ ปานกลาง 2 หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ นอย 1 หมายถง ผบรหารโรงเรยนมพฤตกรรมในเรองนน ๆ นอยทสด

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 11 ผบรหารปฏบตตนใหครในโรงเรยนเกดความภมใจ

เมอไดปฏบตงานรวมกน

2 ผบรหารปฏบตตนใหครเชอมนในการตดสนใจแกปญหา โดยยดหลกคณธรรม

3 ผบรหารแสดงศกยภาพในการแกไขปญหาดวยความมนใจ 4 ผบรหารปฏบตตนใหครในโรงเรยนยอมรบและนบถอ 5 ผบรหารระบวตถประสงคหลกในการทางานไวอยางชดเจน 6 ผบรหารชแจงใหครในโรงเรยนเขาใจวาความไววางใจซงกนและกน

สามารถชวยใหชนะอปสรรคตาง ๆ ได

7 ผบรหารเนนถงความสาคญของการทมเทตอภารกจรวมกน 8 ผบรหารตงมาตรฐานในการปฏบตงานไวสง 9 ผบรหารมองปญหาตาง ๆ ในแงด 10 ผบรหารแสดงความเชอมนวาครในโรงเรยนสามารถปฏบตงาน

ใหบรรลเปาหมายทตงไวได

11 ผบรหารใหกาลงใจแกครขณะปฏบตงานอยางสมาเสมอ

167

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 112 ผบรหารกระตนใหครตงใจปฏบตงานใหสาเรจ 13 ผบรหารชแจงเปาหมายของการปฏบตงานดวยความกระตอรอรน 14 ผบรหารแสดงวสยทศนและเปาหมายการปฏบตงานในอนาคต

ไดอยางชดเจน

15 ผบรหารใหความสาคญกบการตงคาถาม เพอนาไปสการรวม แสดงความคดเหนของครในโรงเรยน

16 ผบรหารเปดโอกาสใหครปรกษาหารอเพอรวมกนแกปญหาวกฤต ในบางเรอง

17 ผบรหารใหความสนใจทจะปรบปรงวธการปฏบตงานอยางตอเนอง 18 ผบรหารเสนอวธการใหม ๆ ในการปฏบตงานแกคร 19 ผบรหารสามารถแนะนาใหครมองปญหาทเกดขนอยางเปนระบบ 20 ผบรหารสนบสนนใหมการคดแกปญหาทเคยเกดขนมาแลวดวย

วธการใหม ๆ

21 ผบรหารกระตนใหครคดหาแนวทางใหมในการปฏบตงาน ในหนาทใหบรรลเปาหมาย

22 ผบรหารปฏบตตอครในโรงเรยนเปนรายบคคล มากกวาในฐานะ ทเปนเพยงสมาชกของกลมคนหนงเทานน

23 ผบรหารใหคาแนะนาทเปนประโยชนตอความกาวหนาของคร เปนรายบคคล

24 ผบรหารสามารถวเคราะหพฤตกรรมของครเปนรายบคคล เพอการพฒนาใหดขน

25 ผบรหารสามารถใหคาแนะนาในการปฏบตงานแกคร โดยคานงถง ความแตกตางระหวางบคคล

26 ผบรหารปฏบตตอครในโรงเรยนโดยคานงถงความแตกตาง ระหวางบคคล

168

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 127 ผบรหารชแจงใหครทราบถงสงทจะไดรบ เมอทางานไดถงเกณฑ

มาตรฐานทกาหนด

28 ผบรหารสามารถตอบสนองความตองการของคร เพอใหครสนบสนนการทางาน

29 ผบรหารใหความชวยเหลอ เพอใหครมความพยายามในการปฏบตงาน

30 ผบรหารสรางความมนใจใหครรบรวา จะไดรบรางวลทเหมาะสมเมอสามารถปฏบตงานไดสาเรจ

31 ผบรหารยอมรบนบถอครในโรงเรยน จากการพจารณาผลการปฏบตงานของคร

32 ผบรหารแสดงความพงพอใจ เมอครในโรงเรยนปฏบตงานประสบความสาเรจ

33 ผบรหารมความพยายามหาทางแกปญหา เมอครปฏบตงานตากวา มาตรฐานขนตา

34 ผบรหารสามารถแกปญหาทเกดขนเมอถงขนวกฤต 35 ผบรหารใชกฎระเบยบอยางเครงครด เพอไมใหเกดความผดพลาด 36 ผบรหารพรอมทจะแกปญหาเรอรงใหสามารถคลคลายได 37 ผบรหารสามารถปรบเปลยนงานทตากวามาตรฐาน ใหเปนงาน

ทไดตามมาตรฐานทกาหนด

38 ผบรหารใหความสนใจเปนพเศษสาหรบครทปฏบตงานเบยงเบน ไปจากมาตรฐาน

39 ผบรหารตดตามการปฏบตงานของครอยางใกลชดเพอหาขอบกพรอง

40 ผบรหารเปดโอกาสใหครในโรงเรยนแกไขปญหาการปฏบตงาน ดวยตนเอง

41 ผบรหารเปดโอกาสใหครในโรงเรยนปฏบตงานโดยอสระ

169

ตอนท 3 แบบสอบถามความคดเหนดานวฒนธรรมองคการ

คาชแจง โปรดอานขอความแตละขอและพจารณาวา โรงเรยนของทานมวฒนธรรมองคการใน ปฏบตงานมากนอยเพยงใด โดยทาเครองหมาย ของแตละขอความทตรงกบ ระดบความคดเหนของทาน

5 หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏมากทสด 4 หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏมาก 3 หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏปานกลาง 2 หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏนอย 1 หมายถง คานยม / ความเชอ และพฤตกรรมทปรากฏนอยทสด

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 11 ครในโรงเรยนมสวนรวมในการกาหนดเปาหมายและวางแผน

การทางานรวมกน

2 ครในโรงเรยนมความกระตอรอรนในการทางาน 3 ครในโรงเรยนมความสขในการทางาน 4 ครมความเชอวางานในโรงเรยนเปนงานททาทายความสามารถ 5 ครมความเชอวางานในโรงเรยนเปนงานทมเกยรตและมคณคา

เปนทยอมรบของสงคม

6 ครในโรงเรยนมงมนในการพฒนางานดานการศกษาใหมคณภาพ ตามวตถประสงคของโรงเรยน

7 ครในโรงเรยนแตละคนมความคดรเรมในการพฒนางานอยเสมอ 8 ครในโรงเรยนพฒนาความสามารถของตนเองอยางตอเนอง 9 ครในโรงเรยนรวมมอกนทางานเปนทมไดเปนอยางด 10 การทางานในโรงเรยนมการประสานงานเปนทมทมประสทธภาพ 11 การทางานในโรงเรยนเปนลกษณะใหทกคนแสดงความคดเหน

รวมกน

12 ครในโรงเรยนรวมแรงรวมใจทางานเพอใหงานสาเรจ

170

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 113 ครในโรงเรยนสนบสนนซงกนและกน ทงในดานการทางาน

และเรองสวนตว

14 ครในโรงเรยนมความสมพนธทดตอกนฉนทพนอง 15 ครในโรงเรยนมความรกผกพนตอกน 16 ครในโรงเรยนมความเปนกนเอง เปดเผยจรงใจตอกน 17 ครในโรงเรยนทกคนพงพอใจทไดทางานรวมกน 18 ครในโรงเรยนสวนใหญรสกวาบรรยากาศการทางานอบอน

เปนกนเอง

19 ครในโรงเรยนเอาใจใส หวงใยความรสกของผรวมงาน 20 ครในโรงเรยนทางานรวมกน ดวยความเขาใจ เอออาทรตอกน 21 ครในโรงเรยนทางานตามรปแบบ และวธการทเคยปฏบตมา 22 ครในโรงเรยนเชอวาการแสดงความคดเหนทขดแยงกบผบรหาร

จะทาใหตนเองเดอดรอน

23 ครในโรงเรยนสวนใหญแสดงความคดเหนคลอยตามผบรหาร 24 ครในโรงเรยนปฏเสธทจะเสนอวธการทางานในรปแบบใหม 25 ครในโรงเรยนเชอวา การแสดงความคดเหนคลอยตามผบรหาร

จะทาใหมโอกาสกาวหนาในหนาทการงาน

26 ครในโรงเรยนมกแสดงการยอมรบความคดเหนของผบรหาร ถงแมบางครงไมเหนดวย

27 ครในโรงเรยนยอมรบและยนดปฏบตตามกฎระเบยบของโรงเรยน โดยไมมเงอนไข

28 ครในโรงเรยนยดถอระบบอาวโส 29 กฎระเบยบทาใหการบรหารงาน และการทางานของผบรหาร

เปนไปดวยด

30 ครในโรงเรยนเชอมนในการตดสนใจของผบรหาร

171

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 131 ครในโรงเรยนไมกลาตดสนใจดวยตนเอง แมวาจะเปนการปฏบต

ตามบทบาทหนาทของตน

32 ครในโรงเรยนสามารถตดสนใจไดดวยตนเอง เมอปฏบตงาน นอกเวลาราชการ

33 ครในโรงเรยนตองทางานทมผบรหารควบคมและตรวจสอบอยเสมอ 34 ครในโรงเรยนสวนใหญปฏเสธในการรบงานทตองรบผดชอบ

เพมขน

35 ครในโรงเรยนหลกเลยงการเขาไปจดการกบปญหา และขอขดแยงภายในโรงเรยน

36 ครในโรงเรยนหลกเลยงการมปญหาขดแยง กบผบรหารหรอ เพอนรวมงาน

37 ครในโรงเรยนรสกผด หากตนเปนสาเหตททาใหเกดความขดแยง ในโรงเรยน

38 ครในโรงเรยนมกหลกเลยงความรบผดชอบ เมอตนทาความผด 39 ครในโรงเรยนยอมรบนโยบายของโรงเรยน 40 ครในโรงเรยนพยายามแสดงความคดเหนทขดแยงกนอยเสมอ 41 ครในโรงเรยนแสดงความไมเหนดวย ตอการเปลยนแปลง

ภายในโรงเรยน

42 ครในโรงเรยนทแกไขปญหาเฉพาะหนาได จะไดรบการยอมรบความสามารถจากผรวมงาน

43 ครในโรงเรยนพยายามแสดงความคดเหนตอตานเพอนรวมงาน อยเสมอ

44 ครในโรงเรยนเชอวา การไดเลอนตาแหนงเปนความสาเรจสงสด ในการทางาน

45 ครในโรงเรยนรสกวาตนเองมอานาจทมโอกาสไดนเทศ เพอนรวมงาน

172

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 146 ครในโรงเรยนชอบออกคาสงใหเพอนรวมงานปฏบตตาม

เพอใหเกดการยอมรบ

47 ครในโรงเรยนตองการใหผบรหารและเพอนรวมงานยอมรบความสามารถ

48 ครในโรงเรยนททางานไดด และมผลงานดเดน จะเปนผทไดรบ การยอมรบวาประสบความสาเรจในการทางาน

49 ครในโรงเรยนพยายามสรางผลงานของตนเอง ใหเหนอผรวมงานอน 50 ครในโรงเรยนพยายามหาโอกาสกดกนไมใหเพอนรวมงาน

ไดรบความกาวหนามากกวาตน

51 ครในโรงเรยนแขงขนกนทางานดานการศกษา เพอใหมคณภาพ มากขน

52 การทางานของครในโรงเรยน ทางานโดยไมตองการ ใหมความผดพลาด

53 ครในโรงเรยนตรวจสอบการทางานของตนเอง และผอน อยางละเอยดถถวน

54 ครในโรงเรยนรสกผด หากพบวาตนทางานบกพรอง 55 ครในโรงเรยนทางานดวยความละเอยดรอบคอบ และ

ใชความระมดระวงเพอไมใหมขอผดพลาดเกดขน

56 ครในโรงเรยนทางานทกอยางตามแผนงานทวางไวทกขนตอน 57 ครในโรงเรยนยอมรบและยดถอขอผดพลาดไวเปนบทเรยน

173

ตอนท 4 แบบสอบถามความคดเหนดานความผกพนตอองคการ

คาชแจง โปรดอานขอความแตละขอและพจารณาวา ขอความใดตรงกบความรสกของทานมากทสด ใหทาเครองหมาย ของแตละขอความ

5 หมายถง เหนดวยมากทสด 4 หมายถง เหนดวยมาก

3 หมายถง เหนดวยปานกลาง 2 หมายถง เหนดวยนอย 1 หมายถง เหนดวยนอยทสด

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 1 ทานเตมใจทจะทมเทความพยายามใหมากทสด เพอชวยใหโรงเรยน

ประสบผลสาเรจ

2 ทานมความจงรกภกดตอโรงเรยนแหงน 3 ทานจะทมเทการปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายอยางเตมท 4 การปฏบตงานทโรงเรยนแหงน ตรงกบเปาหมายททานวางไว 5 ถามการเปลยนแปลงการปฏบตงานททานทาอยในปจจบน

ทานอาจตดสนใจลาออกหรอยายไปอยโรงเรยนอน

6 ทานมความยนดทไดมาปฏบตงานอยในโรงเรยนแหงน 7 ทานคดวาโรงเรยนนเปนโรงเรยนทดทสดททานไดมาปฏบตงานดวย 8 ทานพรอมทจะยายไปอยโรงเรยนอน กรณทจะไดปฏบตงาน

คลายคลงกบงานททานปฏบตอย

9 บอยครงททานรสกไมเหนดวยกบนโยบายของโรงเรยน 10 ทานมความรสกรกและหวงใยโรงเรยนแหงนเสมอ 11 โรงเรยนแหงนมสวนบนดาลใจใหทานสรางผลงานทดออกมา 12 ทานจะพดกบบคคลอน วาโรงเรยนแหงนนาอยปฏบตงานดวย 13 ทานตดสนใจถกทไดมาปฏบตงานทโรงเรยนแหงน

174

ตอนท 5

แบบสอบถามความคดเหนดานประสทธผลของโรงเรยนประถมศกษาขนาดเลก คาชแจง ใหทานพจารณาแตละขอความทตรงกบโรงเรยนของทาน โดยทาเครองหมาย ของแตละขอความทตรงกบระดบความคดเหนของทาน 5 หมายถง เหนดวยมากทสด 4 หมายถง เหนดวยมาก 3 หมายถง เหนดวยปานกลาง 2 หมายถง เหนดวยนอย 1 หมายถง เหนดวยนอยทสด

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 1 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

ทกกลมสาระ มคะแนนโดยเฉลยสงกวาคะแนนของเขตพนทการศกษา

2 นกเรยนมความสามารถในการอานและเขยน 3 นกเรยนมความสามารถในการคดเลข 4 นกเรยนมความสามารถในการสอสารไดอยางเขาใจ 5 นกเรยนมความสามารถในการคดวเคราะห 6 นกเรยนมทกษะชวตทเหมาะสมแกวย 7 นกเรยนไดรบรางวลในการแขงขนทางวชาการจากหนวยงานตาง ๆ

เปนประจาทกป

8 นกเรยนมวนยและความรบผดชอบ 9 นกเรยนมความซอสตยสจรต 10 นกเรยนมความกตญญกตเวท

11 นกเรยนมความเมตตากรณา เออเฟอเผอแผ และไมเหนแกตว 12 นกเรยนมความประหยดและใชทรพยากรอยางคมคา

175

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 13 นกเรยนมความสนใจใฝเรยนร 14 นกเรยนมจตสาธารณะ 15 นกเรยนมความใสใจในการดแลมสขภาพกาย และสขภาพจต

ของตนเองอยางสมาเสมอ

16 โรงเรยนจดสภาพแวดลอมและอาคารเรยนไดอยางสะอาด เรยบรอยและปลอดภย

17 โรงเรยนมแหลงเรยนรตางๆ ทเออตอการเรยนรของครและนกเรยน 18 โรงเรยนมขอมลสารสนเทศทเปนปจจบน เพอใชในการพฒนา

โรงเรยน

19 โรงเรยนประสานใหหนวยงานทงภาครฐและเอกชนมสวนรวม ในการพฒนาโรงเรยน

20 โรงเรยนจดใหมการประกนคณภาพการศกษาภายในโรงเรยน อยางตอเนองทกป

21 โรงเรยนจดทาหลกสตรสถานศกษาเหมาะสมกบนกเรยน และทองถน

22 โรงเรยนจดกจกรรมการเรยนการสอนทหลากหลาย โดยยดผเรยนเปนสาคญ

23 โรงเรยนสามารถจดการนเทศภายในโรงเรยนไดอยางมประสทธภาพ

24 โรงเรยนไดรบรางวลหรอไดรบการคดเลอกใหเปนโรงเรยนประเภทตาง ๆ เชน โรงเรยนตนแบบ โรงเรยนดเดน เปนตน

25 โรงเรยนไดรบการพฒนาจนเปนทยอมรบของผปกครองและชมชน 26 โรงเรยนสามารถแกปญหาครไมครบชนไดอยางเหมาะสม

176

ขอ รายการ ระดบความคดเหน

5 4 3 2 1 27 โรงเรยนสามารถระดมทรพยากรจากบคคลหรอหนวยงาน

มาใชในการแกปญหาภายในโรงเรยน

28 โรงเรยนสามารถนานวตกรรมและเทคโนโลยมาใชในการแกปญหา การจดการศกษาไดอยางมประสทธภาพ

29 โรงเรยนสามารถประสานความรวมมอกบผปกครองนกเรยน ในการดแลชวยเหลอนกเรยน

30 โรงเรยนมการจดสอนซอมเสรมใหแกนกเรยนดานการเรยน อยางสมาเสมอ

31 โรงเรยนสามารถประสานการทางานรวมกนของครในโรงเรยน ไดอยางมประสทธภาพ

32 โรงเรยนมการสรางบรรยากาศทเออตอการทางานแบบมสวนรวม ของครในโรงเรยน

33 โรงเรยนไดรบความรวมมอในการแกปญหาภายในโรงเรยน จากคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ผปกครองและชมชน เปนอยางด

177

ประวตผวจย ชอ-สกล นายรงสรรค อวนวจตร สถานทเกด อาเภอวงทอง จงหวดพษณโลก ทอยปจจบน 433/51 ถนนศรสรยวงศ ตาบลหนาเมอง อาเภอเมองราชบร จงหวดราชบร ตาแหนงและประวตการทางาน

พ.ศ. 2528 คร 2 โรงเรยนสหภาพแรงงานการไฟฟานครหลวง อาเภอนครไทย จงหวดพษณโลก

พ.ศ. 2535 อาจารย 2 โรงเรยนสนแรสยาม อาเภอสวนผง จงหวดราชบร พ.ศ. 2536 ครใหญโรงเรยนวดราชคาม อาเภอเมองราชบร จงหวดราชบร พ.ศ. 2539 อาจารยใหญโรงเรยนบานหนองไกแกว อาเภอดาเนนสะดวก จงหวดราชบร พ.ศ. 2541 หวหนาการประถมศกษากงอาเภอบานคา จงหวดราชบร พ.ศ. 2543 ผชวยผอานวยการการประถมศกษาจงหวดสมทรสงคราม พ.ศ. 2545 ผชวยผอานวยการการประถมศกษาจงหวดนครปฐม

พ.ศ. 2547 รองผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 1 พ.ศ. 2552 ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

พ.ศ. 2553 ผอานวยการสานกงานเขตพนทการศกษาประถมศกษานครปฐม เขต 2

ประวตการศกษา พ.ศ. 2530 ปรญญาการศกษาบณฑต สาขาการประถมศกษา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ พษณโลก พ.ศ. 2534 ปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาหลกสตรและการนเทศ มหาวทยาลยศลปากร พ.ศ. 2548 ปรญญานตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2552 ประกาศนยบตรบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม พ.ศ. 2554 ปรญญาปรชญาดษฎบณฑต สาขาการจดการการศกษา มหาวทยาลยครสเตยน

เครองราชอสรยาภรณ ประถมาภรณมงกฎไทย (ป.ม.)