สขศกษาและพลศกษากลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษาตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑

ชนมธยมศกษาปท ๒

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน

ผเรยบเรยง

อาจารยอทย สงวนพงศ

อาจารยสณฏฐา สงวนพงศ

ผตรวจ

ศาสตราจารย นายแพทยชชลต รตรสาร

อาจารยนพน แจมแจง

อาจารยศวไล กสกจสกลผล

อาจารยรชนวรรณ จนธรรม

อาจารยนยม บญญาเศวต

บรรณาธการ

อาจารยสปรารถนา ยกตะนนทน

สงวนลขสทธ

สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพ

วชาการ (พว.) จำากด

พ.ศ. ๒๕๕๘

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)

๗๐๑ ถนนนครไชยศร แขวงถนน

นครไชยศร เขตดสต กรงเทพฯ

๑๐๓๐๐ โทร. ๐-๒๒๔๓-๘๐๐๐

(อตโนมต ๑๕ สาย),

๐-๒๒๔๓-๑๘๐๕

แฟกซ : ทกหมายเลข,

แฟกซอตโนมต :

๐-๒๒๔๑-๔๑๓๑,

๐-๒๒๔๓-๗๖๖๖

website : www.iadth.com

ค�ำน�ำ สำรบญ

หนา

ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท 21 ของนกเรยนทไดรบการพฒนา

จ�าแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน สขศกษาและพลศกษา 4

หนวยการเรยนรท1 พฒนาการในวยรน 5

หนวยการเรยนรท2 วยรนกบเรองเพศ 23

หนวยการเรยนรท3 การเลอกใชบรการทางสขภาพ 35

หนวยการเรยนรท4 เทคโนโลยและความเจรญกาวหนาทางการแพทย 42

หนวยการเรยนรท5 ความสมดลระหวางสขภาพกายและสขภาพจต 56

หนวยการเรยนรท6 ปญหาสขภาพจตและการจดการกบอารมณและความเครยด 62

หนวยการเรยนรท7 การชวยเหลอฟนฟผตดสารเสพตด 73

หนวยการเรยนรท8 การหลกเลยงพฤตกรรมเสยงและสถานการณเสยง 87

หนวยการเรยนรท9 การปองกนและหลกเลยงสถานการณคบขน 100

หนวยการเรยนรท10สขภาพดดวยการออกก�าลงกายและเลนกฬา 114

หนวยการเรยนรท11การเลนกฬา 132

หนวยการเรยนรท12 กฬาไทยและกฬาสากล 151

หนวยการเรยนรท13นนทนาการกบชวตประจ�าวน 209

หนวยการเรยนรท14การพฒนาสมรรถภาพทางกาย 218

อภธานศพท 229

บรรณานกรม 230

หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน สขศกษาและพลศกษา ชนมธยมศกษาปท 2 กลมสาระการเรยนร

สขศกษาและพลศกษา ไดจดท�าขนตามมาตรฐานการเรยนร ตวชวดและสาระการเรยนรของหลกสตร

แกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 โดยมเนอหาครอบคลมสาระท 1 การเจรญเตบโตและ

พฒนาการของมนษย สาระท 2 ชวตและครอบครว สาระท 3 การเคลอนไหว การออกก�าลงกาย การเลนเกม

กฬาไทย และกฬาสากล สาระท 4 การสรางเสรมสขภาพ สมรรถภาพ และการปองกนโรค และสาระท 5

ความปลอดภยในชวต โดยตรงตามจดประสงคของการเรยนกลมสาระการเรยนรสขศกษาและพลศกษา

ทม งเนนการสรางและพฒนาพฤตกรรมทางสขภาพทงดานความร เจตคต คณธรรม คานยม และการ

ปฏบตเกยวกบสขภาพควบคไปดวยกน รวมทงการใชกจกรรมการเคลอนไหว การออกก�าลงกาย การเลนเกม

และกฬาในการพฒนาสขภาพ ทงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และปญญาใหเหมาะสมกบวยของ

ผเรยน

เพอใหเกดประโยชนสงสดแกนกเรยนและผสอน หนงสอเรยนเลมนจงไดน�าเสนอเนอหาททนสมย

มค�าถามจดประกายความคดเพอกระตนความสนใจของผเรยน มผงสรปสาระส�าคญทสรปเนอหา

เปนความคดรวบยอด มกจกรรมการเรยนรทน�าไปสการประเมนผลตรงตามตวชวด มค�าถามพฒนา

กระบวนการคด เพอฝกทกษะการคดวเคราะห สอดแทรกขอมลเกยวกบอาชพนาร อนรกษสงแวดลอม

ปลอดภยไวกอน เวบไซตแนะน�า ค�าศพทส�าคญ ความรเพมเตม กจกรรมบรณาการอาเซยน และจดประกาย

โครงงาน เพอใหผเรยนมความรทกวางขน ตลอดจนเปนแนวทางและวธการปฏบตตนในการดแลรกษา

สขภาพของผเรยน ครอบครว และชมชน กอใหเกดประโยชนในการจดการศกษาตามหลกสตรแกนกลาง

การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใหบรรลจดมงหมายไดอยางแทจรง

สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ(พว.)

หนวยการเรยนร/เรอง

คณลกษณะทพงประสงคของผเรยน

ในศตวรรษท 21

การเรยนร

ในศตวรรษท 21

การเ

รยนร

เพอร

(Lea

rnin

g to

kno

w)

การเ

รยนร

เพอป

ฏบตไ

ดจรง

(Lea

rnin

g to

do)

การเ

รยนร

ทจะอ

ยรวม

กน

(Lea

rnin

g to

live

tog

ethe

r)

การเ

รยนร

ทจะเ

ปน

(Lea

rnin

g to

be)

ทกษะก

ารเร

ยนรแ

ละนว

ตกรร

ม

ทกษะด

านสา

รสนเ

ทศ ส

อ

และเ

ทคโน

โลย

ทกษะช

วตแล

ะการ

ทำางา

น

หนวยการเรยนรท 1 พฒนาการในวยรน ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 2 วยรนกบเรองเพศ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 3 การเลอกใชบรการทางสขภาพ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 4

เทคโนโลยและความเจรญกาวหนาทางการแพทย ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 5

ความสมดลระหวางสขภาพกายและสขภาพจต ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 6

ปญหาสขภาพจตและการจดการกบอารมณและ

ความเครยด✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 7

การชวยเหลอฟนฟผตดสารเสพตด ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 8

การหลกเลยงพฤตกรรมเสยงและสถานการณเสยง ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 9

การปองกนและหลกเลยงสถานการณคบขน ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 10

สขภาพดดวยการออกกำาลงกายและเลนกฬา ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 11 การเลนกฬา ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 12 กฬาไทยและกฬาสากล ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 13 นนทนาการกบชวตประจำาวน ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

หนวยการเรยนรท 14 การพฒนาสมรรถภาพทางกาย ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

ตาราง ผลการวเคราะหทกษะศตวรรษท 21 ของนกเรยนทไดรบ

การพฒนา จำาแนกตามหนวยการเรยนรของรายวชาพนฐาน

สขศกษาและพลศกษา

ตวชวด

ผงสาระการเรยนร

สาระสำาคญ

1 พฒนาการในวยรนหนวยการเรยนรท

การเปลยนแปลงดานรางกาย จตใจ

อารมณ สงคม และสตปญญาในวยรน

ปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโต

และพฒนาการดานรางกาย จตใจ

อารมณ สงคม และสตปญญาในวยรน

1. อธบายการเปลยนแปลงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญาในวยรน (พ 1.1 ม.2/1)

2. ระบปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม

และสตปญญาในวยรน (พ 1.1 ม.2/2)

วยรนเปนวยทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ทงทางดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญา

การเรยนรเกยวกบการเปลยนแปลงและปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการดานรางกาย จตใจ

อารมณ สงคม และสตปญญาในวยรน จะชวยใหสามารถปรบตว และปฏบตตนไดอยางเหมาะสม ซงจะสงผลให

มการเจรญเตบโตและพฒนาการตามวย

พฒนาการในวยรน

การเปลยนแปลงดานสตปญญา

ปจจยภายใน ปจจยภายนอก

การเปลยนแปลงดานรางกาย

การเปลยนแปลงดานจตใจและอารมณ

การเปลยนแปลงดานสงคม

คำ�ศพทสำ�คญ

6 สขศกษาและพลศกษา ม.2 7พฒนาการในวยรน

จดประก�ยคว�มคด

วยรนเพศชายมอตราการเพม

ของสวนสงมากกวาวยรนเพศหญง

1. การเปลยนแปลงดานรางกาย

1.1 สวนสงและน�ำหนก

วยรนจะมการเจรญเตบโตทางดานรางกายทเหนไดชดเจนทงสวนสงและน�าหนก แตอตรา

การเพมของสวนสงจะเรวกวาอตราการเพมของน�าหนก จงท�าใหดผอมลง ในชวงอาย 10-13 ป จะมอตรา

การเพมของสวนสงและน�าหนก ดงน

สวนสง เพศชาย อตราการเพมสวนสง 6-8 เซนตเมตรตอป

เพศหญง อตราการเพมสวนสง 5-6 เซนตเมตรตอป

น�าหนก เพศชาย อตราการเพมน�าหนก 5-6 กโลกรมตอป

เพศหญง อตราการเพมน�าหนก 4-5 กโลกรมตอป

การวดอตราการเจรญเตบโตของวยรนจะตองวดสวนสงและน�าหนกทก 6-12 เดอนเพอใหเหนอตรา

การเจรญเตบโตของวยรนทตางกน วยรนหญงจะหยดการเจรญเตบโตเมออายประมาณ 18 ป สวนวยรนชาย

จะหยดการเจรญเตบโตเมออายประมาณ 20 ป

height (ไฮท) สวนสง

weight (เวท) นำ�หนก

การเปลยนแปลงดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม

และสตปญญาในวยรน

วยรนเปนวยทจะกาวเขาสวยผใหญ การเปลยนแปลงของวยรนแบงออกเปน 3 ชวง ดงน

1. วยแรกรน คอ ชวงอาย 10-14 ป เปนชวงทมการเปลยนแปลงของรางกายทกระบบ การเปลยนแปลงน

จะสงผลกระทบตอจตใจและอารมณ ท�าใหอารมณหงดหงด แปรปรวนงาย

2. วยรนตอนกลาง คอ ชวงอาย 14-16 ป เปนชวงทวยรนยอมรบสภาพรางกาย มการเปลยนแปลง

เปนหนมเปนสาว มงคนหาเอกลกษณของตนเอง มการพฒนาความเปนตวของตวเอง

3. วยรนตอนปลาย คอ ชวงอาย 16-19 ป เปนชวงทสภาพรางกายเปลยนแปลง เจรญเตบโตสมบรณ

เตมท มองเหนความสามารถของตนเอง ทจะพฒนาตอเพอสรางอาชพทเหมาะสมตอไป

พฒนาการในวยรน

นกเรยนคดวาอก 10 ป รางกายของนกเรยน

จะมการเปลยนแปลงอยางไรบาง

ผอม

ผอม

อวน

อวน

เรมอวน

เรมอวน

ทวม

ทวม

สมสวน

สมสวน

คอนขางผอม

คอนขางผอม

นำห

นก (ก

ก.)

นำหนกตามเกณฑสวนสง

90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180

90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170 175 180สวนสง (ซม.)

85

80

75

70

65

60

55

50

45

40

35

25

20

15

5

10

30

นำหนกตามเกณฑสวนสง

ผอมอวน เรมอวน ทวม สมสวน คอนขางผอม

อวน

เรมอวน

ทวม

สมสวน

คอนขางผอม

ผอม

75

70

65

60

55

50

45

40

35

25

20

15

5

10

30

นำห

นก (ก

ก.)

สวนสง (ซม.)

90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170

90 95 100 105 110 115 120 125 130 135 140 145 150 155 160 165 170

8 สขศกษาและพลศกษา ม.2 9พฒนาการในวยรน

กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตน�าหนกตามเกณฑสวนสง

ของเพศหญงอาย5-18ป

ขอมล : กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2542 เกณฑอางอง น�าหนก สวนสง และเครองชวดภาวะโภชนาการ ของประชาชนไทย อาย 1 วน-19 ป

กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตน�าหนกตามเกณฑสวนสง

ของเพศชายอาย5-18ป

วธการอานกราฟน�าหนกตามเกณฑสวนสงแสดงความอวน-ผอมดสวนสงตามแนวนอนวาอยทจดใด

แลวไลขนตามแนวตงวาตรงกบน�าหนก

ทจดใด อานผลตามเกณฑนน

อวน เรมอวน ทวม สมสวน

คอนขางผอม ผอมขอมล : กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2542 เกณฑอางอง น�าหนก สวนสง และเครองชวดภาวะโภชนาการ ของประชาชนไทย อาย 1 วน-19 ป

การเปลยนแปลงดานรางกายของวยรนดไดจากกราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโต

น�าหนกตามเกณฑสวนสง

เปนดชนบงชวาน�าหนกเหมาะสมกบสวนสงหรอไม สามารถแบงผลภาวะโภชนาการได

โดยไมตองทราบอายเดก ถารางกายขาดอาหารระยะสนในปจจบนหรอเกดเจบปวย

รางกายจะผอม น�าหนกตามเกณฑ สวนสงจะมคานอยกวาปกต แตถาไดรบอาหารเกน

ความตองการของรางกาย น�าหนกตามเกณฑ สวนสงจะเปนดชนบงชภาวะเรมอวน

หรออวนไดดทเดยว

การแปลผลจากกราฟ

175

170

165

160

155

150

145

140

135

130

125

120

115

110

105

100

95

56

78

910

1112

1314

1516

1718

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

60

55

50

45

40

35

30

25

20

15

10

สวนสงตามเกณฑอาย

นำหนกตามเกณฑอาย

การแปลผลจากกราฟ

สวนส

ง (ซ

ม.)

นำห

นก (ก

ก.)

5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

5

5

67

89

1011

1213

1415

1617

18

6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

100

105

110

120

130

140

150

160

170

180

115

125

135

145

155

165

175

185

95

45

40

35

30

25

20

15

10

สวนสงตามเกณฑอาย

นำหนกตามเกณฑอาย

สวนส

ง (ซ

ม.)

นำห

นก (ก

ก.)

10 สขศกษาและพลศกษา ม.2 11พฒนาการในวยรน

กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตน�าหนกตามเกณฑอายและสวนสงตามเกณฑอายของเพศหญงอาย5-18ป

ขอมล : กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข พ.ศ. 2542 เกณฑอางอง น�าหนก สวนสง และเครองชวดภาวะโภชนาการ ของประชาชนไทย อาย 1 วน-19 ป

หมายเหต : เกณฑการประเมนการเจรญเตบโตของนกเรยนทเหมาะสม การใชดชนสวนสงตามเกณฑอาย น�าหนกตามเกณฑ สวนสง รวมกบน�าหนกตามเกณฑอาย

สวนสงตามเกณฑอายเปนดชนบงชภาวะโภชนาการระยะยาวทผานมาวาสวนสงเหมาะสมกบอาย

หรอไม ถารางกายมการขาดสารอาหารแบบเรอรงเปนระยะเวลานาน จะม

ผลกระทบตอการเจรญเตบโตทางโครงสราง ท�าใหเดกเตยกวาเดกในเกณฑ

วยเดยวกน

น�าหนกตามเกณฑอายเปนดชนบงชวาน�าหนกเหมาะสมกบอายหรอไม ถารางกายขาดอาหาร

หรอเจบปวย จะมผลกระทบตอขนาดของรางกายท�าใหน�าหนกลดลง และ

ถาขาดอาหารระยะยาวเดกจะผอมและเตย ดงนน น�าหนกนอยกวาเกณฑ

อายจะบงชการขาดสารอาหารโดยรวม และสามารถใชในการตดตาม

การเจรญเตบโตของเดกได

กราฟแสดงเกณฑอางองการเจรญเตบโตน�าหนกตามเกณฑอายและสวนสงตามเกณฑอายของเพศชายอาย5-18ป

การแปลผลจากกราฟวธการอานกราฟ

สวนสงตามเกณฑอายแสดงการเจรญเตบโตดานความสง

ดอายตามแนวนอนวาอยทจดใดแลวไลขนตามแนวตงวาตรงกบ

สวนสงทจดใด อานผลตามเกณฑสวนสงนน สง คอนขางสง

สวนสงตามเกณฑ คอนขางเตย เตย

น�าหนกตามเกณฑอายแสดงการเจรญเตบโตดานน�าหนก

ดอายตามแนวนอนวาอยทจดใดแลวไลขนตามแนวตงวาตรงกบ

น�าหนกทจดใด อานผลตามเกณฑน�าหนกนน น�าหนกมากเกน

เกณฑ น�าหนกคอนขางมาก น�าหนกตามเกณฑ คอนขางนอย

นอยกวาเกณฑ

ปลอดภยไวกอน

12 สขศกษาและพลศกษา ม.2 13พฒนาการในวยรน

การกระตนของฮอรโมนเพศท�าใหเกดการเปลยนแปลงทางเพศทเหนไดชดเจน ดงน

1. ลกอณฑะและองคชาตมขนาดใหญขน

ผวหนงทหมอณฑะมรอยยน หนา และมสคล�า

2. มขนขนบรเวณหวหนาว มขนรกแร และม

หนวดเครา บางคนอาจมขนขนบรเวณแผงอก

ขนบรเวณหนาแขงยาวขน

3. นมแตกพาน คอ เตานมขยายใหญขน

4. กลองเสยงขยายใหญขน และมองเหนไดชด

เรยกวา ลกกระเดอก ท�าใหเสยงแตก คอ

เสยงหาวขน

5. มกลามเนอเปนมด แขงแรง

1. เรมมหนาอก เตานมใหญขน

2. มขนขนบรเวณหวหนาว อวยวะเพศ

มขนรกแร แตไมมากเทาเพศชาย

3. สะโพกขยายออก ท�าใหมทรวดทรงสวนโคง

สวนเวา

4. มประจ�าเดอน (menstruation) ซงวยรนหญง

จะมประจ�าเดอนโดยเฉลยเมออายประมาณ 13 ป

5. ผวพรรณนมนวลขน

วยรนชาย วยรนหญง

1.5 สว

การเปนสวในวยรนเกดจาก

มระดบฮอรโมนเพศชายสง

เมอเขาสวยรน รางกายจะมการเจรญเตบโต

อย างรวดเรว ท�าให มระดบฮอร โมนสง โดยเฉพาะ

ฮอรโมนแอนโดรเจน ซงเปนฮอรโมนเพศชายพบในทง

เพศชายและเพศหญง แตเพศชายจะมปรมาณมากกวา

ฮอรโมนแอนโดรเจนจะไปกระตนใหตอมไขมนผลตน�ามน

ออกมามากกวาปกต เมอรวมกบเซลลผวหนงทตายแลว

ท�าใหทอไขมนและรขมขนอดตนเกดเปนสวอดตน และ

หากตดเชอแบคทเรยกจะกลายเปนสวอกเสบ พบทบรเวณ

ใบหนาและแผนหลง ในวยรนเพศหญงจะเปนสวเรวกวา

เพศชาย แตการทเพศชายมฮอรโมนแอนโดรเจนมากกวา

ท�าใหวยรนเพศชายมอาการสวทรนแรงกวาเพศหญง

การจดฟนแฟชนทไมไดท�าโดยทนตแพทยเปนอนตรายถงขนเสยชวต เนองจากลวดทใช

จดฟนเปนลวดสเตนเลส (Stainless Steel) มการใสลกปดพลาสตก ยาง ซงมสารปนเปอน เชน ตะกว

พลวง โครเมยม (Chromium) สารหน ซงสะสมอยในปรมาณมากจะเปนอนตรายตอไต ท�าใหไตวาย

เสยชวตได

1.2 กระดกและฟน

1) การเจรญเตบโตของกระดก โครงกระดกท�าใหรางกายของมนษยมรปรางและสดสวน

ซงวยรนมอตราการเพมของสวนสงทเหนไดชด คอ ชวงล�าตวและแขนขายาวขน การเพมความยาว

ของกระดก ท�าใหรปรางของวยรนเปลยนแปลงไปจากวยเดก

2) การเจรญเตบโตของฟน วยรนจะมฟนแทขนเกอบครบ และฟนน�านมจะหลดไปเกอบ

หมด แตการดแลสขภาพฟนทไมดท�าใหวยรนบางคนมฟนเก ฟนหาง ฟนคด ซงในวยเดกฟนแทยงขนนอย

จงท�าใหยงจดฟนไมได เมอเขาสวยรนซงเปนเวลาทฟนแทสวนใหญจะเรมขนเกอบหมดแลว จงสามารถ

จดฟนใหตรงแนวเพอการสบฟนทเปนปกต และงายตอการดแลรกษาความสะอาด

1.3 กำรเจรญเตบโตของกลำมเนอ

เมอยางเขาสวยรน รางกายจะผลตฮอรโมนแอนโดรเจน (Androgen) เพอใหมการเจรญเตบโต

ของกลามเนอและกระดก ในวยรนชายจะผลตฮอรโมนเทสทอสเทอโรน (Testosterone) เพอกระตน

การเจรญเตบโตของกลามเนอ ท�าใหกลามเนอของวยรนชายมขนาดใหญเปนมดและแขงแรงกวาวยรนหญง

1.4 กำรเจรญเตบโตของระบบสบพนธ

ระบบสบพนธ จะเจรญเตบโต

อยางรวดเรวเมอเขาสวยรน ซงการเจรญเตบโต

ของระบบสบพนธเปนผลมาจากการกระตนของ

ฮอรโมนอสโตรเจน (Estrogen) เปนสวนส�าคญ

ท� า ให มการเปลยนแปลงของรปร างและ

พฤตกรรมตามเพศอยางเหนไดชด โดยวยรนหญง

จะมอวยวะสบพนธเจรญเตบโตเตมทเมออาย

ประมาณ 13-15 ป สวนวยรนชายจะเจรญเตบโต

เตมทเมออายประมาณ 15-17 ป เมอเขาสวยรนจะมการเปลยนแปลงของรางกายทชดเจน

14 สขศกษาและพลศกษา ม.2 15พฒนาการในวยรน

กลมเพอนมความส�าคญส�าหรบวยรน

3. อารมณกลว เปนอารมณทเกดขนเมอร สกวาตนเอง

ไมไดรบความปลอดภย เกดจากประสบการณเดมของตนเอง

ซงสวนใหญเกยวของกบการปรบตวใหเขากบสงคม

4. อารมณวตกกงวล ซงเปนผลมาจากความกลวแลวเกบ

มาคดและท�านายเหตการณทอาจเกดขนในอนาคตไปในทางทไมด

ท�าใหเกดความไมสบายกายไมสบายใจ

5. อารมณโกรธ เกดจากการทไมสมหวงในสงทตนปรารถนา

มความรนแรงมากนอยขนอย กบความคบข องใจส งผลตอ

การตดสนใจในลกษณะฉบพลน ไมมความยงคดหรอควบคม

อารมณ ท�าใหเกดการบาดเจบทงตอตนเอง ผอน หรอทรพยสน

เสยหาย

3.การเปลยนแปลงดานสงคม การเปลยนแปลงดานรางกาย จตใจ อารมณ และความคด ท�าใหมการเปลยนแปลงดาน

การเขาสงคม ซงถอวาเปนพฒนาการทส�าคญเพราะมการเปลยนแปลงเจตคตและพฤตกรรมทางสงคม

มการแสดงออกทเหมาะสมกบเพศและวยมากขน รจกปรบตวใหเหมาะสมกบสภาพของตนเอง มเหตผล

ในการเลอกคบเพอนมากขน มการยอมรบการเปนสมาชกของกลมตามคานยมและความสนใจใน

สงเดยวกน ตองการกลมเพอนเพอใหมความรสกมนใจ ปลอดภย และปรกษาปญหาได ตองการมสวน

ในการชวยเหลอแกไขปญหาสงคมรวมกบผใหญ

1. ความสนใจตวเอง สนใจรปรางหนาตาของตนเอง มกใชเวลาทหนากระจกในหองน�ามากขน

2. ความตองการเปนตวของตวเองและการคบเพอน เมอเขาสวยรน การเชอฟงค�าสงสอนของ

พอแม ผปกครองนอยลง การมเพอนท�าใหวยรนแยกตวจากพอแม มพฤตกรรมเลยนแบบกลมเพอน

หรอศลปน นกแสดง นกรองทชนชอบ เชน การแตงตว ทรงผม และภาษา วยรนตอนตนนยมคบเพอน

เพศเดยวกน ชอบไปไหนมาไหนเปนกลมใหญ โดยอาจมเพอนตางเพศอกกลมไปดวย จนกระทงเขาส

วยรนตอนกลาง (อาย 14-16 ป) จงเรมสนใจเพศตรงขามมากขน

กำรเปลยนแปลงดำนอำรมณ

วยรนจะมลกษณะอารมณพนฐาน ไดแก

1. อารมณรก การสนใจเพศตรงขาม ท�าใหรจกการดแลตนเอง และดแลเอาใจใสคนรอบขาง

ตองการพฒนาความสามารถของตนเองใหเปนทยอมรบ และเปนทสนใจของผอน

2. อารมณอจฉารษยา อาจแสดงออกมาในรปของความโกรธอยางรนแรง และขาดเหตผล เปน

ลกษณะของอารมณทเกดจากผลของการอบรมเลยงดในวยเดก มกเกดกบผทไมมความมนคงทางจตใจ

และอารมณ

นอกจากฮอรโมนเพศแลว สวเกดจากสาเหตอน ๆ ไดอก เชน พนธกรรม สภาพแวดลอม

ความเครยด การนอนดก ดงนน จงตองปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพรวมทงดแลรกษาความสะอาดรางกาย

ไมใหรขมขนอดตน ดวยการช�าระลางดวยสบออน ๆ วนละไมเกน 3 ครง ถามากเกนไปจะเปนการกระตน

ใหเกดสว ไมควรบบสว เพราะจะท�าใหเกดการตดเชอมากขนและหากมอาการตดเชออกเสบทรนแรง

ควรไปพบแพทย

1.6 กลนตว

ชวงวยรนรางกายจะถกกระตนดวยฮอรโมนเพศ ท�าใหตอมเหงอในรางกายขบเหงอออกมา

มากขน ซงตอมเหงอม 2 ชนด คอ ตอมเหงอน�าใสทอยตามผวหนง เชน บรเวณฝามอฝาเทา แผนหลงเปน

ตอมเหงอทขบเหงอเปนน�าใส ๆ ไมมกลน และตอมเหงอน�าขน ซงเปนสาเหตส�าคญของการเกดกลนตว

ตอมเหงอชนดนจะเรมท�างานเมอเขาสวยรน โดยจะมเฉพาะจดตามรางกาย เชน ศรษะ รกแร หวนม

อวยวะเพศ ท�าหนาทสรางสารทมกลนคลายฟโรโมน (Pheromone) มสขาวขน ในระยะแรกทหลงออกมา

จะไมมกลน แตเมอถกยอยโดยเชอแบคทเรยบนผวหนงจงท�าใหเกดกลนตว จดส�าคญทท�าใหเกดกลน

ไดแก บรเวณหนงศรษะซงตอมไขมนใตผวหนงเจรญเตบโตไดดและบรเวณรกแรซงเมอมขนรกแรขนมา

จะท�าใหมกลนมากขน นอกจากนปญหากลนตวยงมาจากอกหลายสาเหต เชน สภาพอากาศทรอน ท�าให

เชอแบคทเรย (Becteria) เจรญเตบโตไดด สภาวะของอารมณเมอโกรธ หงดหงด ตอมเหงอจะขบเหงอออก

มามากขน อาหารโดยเฉพาะเครองเทศกเปนสาเหตส�าคญทท�าใหเกดกลนตว การปองกนการเกดกลนตว

ท�าไดโดย

• กอนอาบน�าใชสมนไพร เชน ใบพลขยใหละเอยด ใบฝรงขยใหละเอยด มะนาวผาซก

น�ามะขามเปยก ทารกแรทงไวสกครแลวจงไปอาบน�า

• อาบน�าท�าความสะอาดรางกาย อยางนอยวนละ 2 ครง โดยเฉพาะบรเวณซอกมมอบชน

หรอขอพบตองท�าความสะอาดอยางทวถง

• ใชผลตภณฑทมสารระงบกลนกาย (Deodorants) หรอสารยบยงการหลงของเหงอ (Antiper-

spirants)

• ใชสารสมทาบรเวณรกแรหลงอาบน�า

2. การเปลยนแปลงดานจตใจและอารมณ การเปลยนแปลงและการเจรญเตบโตดานรางกาย มผลกระทบตออารมณของวยรน ท�าใหวยรน

มอารมณเปลยนแปลงงาย มความออนไหวทางอารมณ สามารถเปลยนแปลงอารมณอยางรวดเรวและ

รนแรง กลาแสดงออก ชอบการเขาสงคม และตองการความเปนอสระ

กำรเปลยนแปลงดำนจตใจ

มนษยมพฒนาการและมการเปลยนแปลงตามวยตลอดเวลา เนองจากปจจยทางดานพนธกรรม

สภาพการเลยงด และสงคม วยรนมการเปลยนแปลงทซบซอนทสด เนองจากพฒนาการดานรางกาย

การเจรญเตบโตทางเพศทชดเจน มระดบฮอรโมนทางเพศทสงขน จากสภาพสงคมทซบซอน การเจรญ

ทางเทคโนโลยทมผลกระทบทางลบ สงผลกระทบโดยตรงตอจตใจของวยรน ดงน

16 สขศกษาและพลศกษา ม.2 17พฒนาการในวยรน

2. ปจจยภายนอก ปจจยภายนอกทมอทธพลตอการเจรญเตบโต

และพฒนาการของวยรนไดแก

2.1 การอบรมเลยงด ความรก และความ

อบอนในครอบครว เปนสงทมความส�าคญอยางมาก

ตอพฒนาการของมนษย ครอบครวทมการอบรม

เลยงดเปนอยางดมความเขาอกเขาใจจะท�าใหเดก

เตบโตเปนผ ใหญทมความพรอมและวฒภาวะท

เหมาะสมในการด�ารงชวตต อไป การเลยงดจาก

ครอบครวจะสงผลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการ

ของวยร นแตกตางกนไป การเลยงดแบบเผดจการ

จะท�าใหเปนคนขาดความมนใจในตนเอง กาวราว

ขาดความคดรเรมสรางสรรคการเลยงดแบบปลอยปละ-

ความอบอนในครอบครว เปนปจจยทมอทธพล

ตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรน

ละเลยจะท�าใหมนสยเอาแตใจตนเองขาดระเบยบวนยและอาจท�าใหไปคบเพอนทไมดมวสมในสถานท

ทไมสมควรจนน�าไปสการตดสารเสพตดไดการเลยงดแบบคมครองและตามใจจะท�าใหเปนคนไมกลา

ตดสนใจจตใจออนแอและตองพงพาผอนตลอดเวลาการเลยงดแบบประชาธปไตยใชเหตผลจะท�าให

เปนผมสขภาพจตด เชอมนในตนเอง รจกรบฟงความคดเหนผอน กลาคดกลาตดสนใจและปฏบตตน

ตามกฎระเบยบของสงคมสามารถปรบตวใหเขากบสภาพสงคมทเปลยนแปลงได

2.2 อาหาร มสวนส�าคญตอการเจรญเตบโตของวยรน เพราะเปนวยทตองการสารอาหาร

มาใชในการสรางเสรมรางกายทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว จงตองบรโภคอาหารอยางครบถวน

โดยบรโภคอาหารหลก5หมในสดสวนและปรมาณทเหมาะสมกบความตองการของรางกายและบรโภค

อาหารตามหลกธงโภชนาการ

1.2โครงสรางของรางกาย ไดแก เซลล เนอเยอ อวยวะ และระบบการท�างานของรางกาย

ซงทกสวนตองท�างานสมพนธกน เพอใหด�ารงชวตไดอยางปกต แตหากสวนใดสวนหนงบกพรองหรอ

ผดปกตยอมสงผลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการ รวมทง อาจท�าใหเกดการเจบปวยพการ หรอ

เสยชวตได

วยรนมความสามารถในการศกษาหาความร

ดวยตนเอง โดยเฉพาะเรองทสนใจเปนพเศษ

4. การเปลยนแปลงดานสตปญญา วยรนจะมการเปลยนแปลงและพฒนาการดานสตปญญา

มากขนพฒนาการทางความคดเปนผลมาจากคณภาพของสมอง

พนธกรรมและการเรยนรมการพฒนาความรความสามารถตางๆ

เรมมความสามารถในการเปรยบเทยบตนเองกบบคคลอนรจกใช

ความคดอยางมเหตผลมความคดสรางสรรคมความสามารถใน

การจดจ�าสงตางๆ ไดเปนอยางดมจนตนาการสงมความสามารถ

ในการศกษาหาความร ด วยตนเอง โดยเฉพาะเรองทสนใจ

เปนพเศษ พฒนาการทางความคดจะเกดขนไดจากการลงมอ

ปฏบตและการเรยนรดวยตนเองดงนนวยรนจงควรมความคด

พจารณาใช สตป ญญาในทางทถกต องเพอพฒนาความร

ความสามารถตอไป

ปจจยทมผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการ

ดานรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และสตปญญาในวยรน

การเปลยนแปลงของวยรนขนอยกบปจจยทมอทธพลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการดงน

1. ปจจยภายใน ปจจยภายในทมอทธพลตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของวยรนไดแก

1.1 พนธกรรม เปนการถายทอดลกษณะตาง ๆ จากพอแม ป ยา ตา ยาย ไปยงลกหลาน

ซงการถายทอดจะถกก�าหนดโดยยน(gene)ทเรยงตวอยบนโครโมโซม(chromosome)ภายในนวเคลยส

(nucleus) ของเซลลพนธกรรมเปนเครองก�าหนดลกษณะและความสามารถของบคคล ท�าใหมนษย

มลกษณะบางอยางทแตกตางกนออกไปโดยทวไปลกษณะการถายทอดทางพนธกรรมแบงออกเปน

• ลกษณะทางกายไดแกสดสวนของรางกายความสงหรอเตยลกษณะของผมสของตา

สของผมกลมเลอดเพศความผดปกตและโรคทถายทอดทางพนธกรรม

• ลกษณะทางสตปญญาความสามารถในการคดระดบเชาวนปญญามอทธพลอยางมาก

ตอพฒนาการของวยรนผทมสตปญญาสงยอมมพฒนาการในทกดานเรวกวาผทมสตปญญาต�า

ในปจจบนพบวาสงแวดลอมภายนอก เชนการบรโภคอาหารการออกก�าลงกายมผลตอสดสวน

ของรางกายมากกวาพนธกรรม และอทธพลของสงแวดลอม จะกระตนและเพมโอกาสในการเรยนร

ท�าใหเกดการพฒนาทางดานสตปญญาเพมมากขนไดเชนกน