เศรษฐกิจ การค้า การลงทุนใน ... · 2016-03-16 ·...
TRANSCRIPT
การพฒนานโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตภายใตประชาคมอาเซยนเพอความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมไทย
อาเซยน 2025 : โอกาสและความทาทายดานการเคลอนยายแรงงานของไทย
15 ธนวาคม 2558
คณะนกวจยศนยบรการวชาการเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร
• ผศ.ดร. แกวขวญ ตงตพงศกล หวหนาคณะนกวจย• ผศ.ดร. กรยา กลกลการ นกวจย• ผศ.ดร. ศภชย ศรสชาต นกวจย• ดร. เดชา ตงสฟา ทปรกษาดานรฐศาสตร• ผศ.ดร. สรศกด มณศร ทปรกษาดานนตศาสตร• น.ส. ดวงสมร ก าไร ผชวยนกวจย• นาย กฤษฏ ภณฑกจนรนดร ผชวยนกวจย• น.ส. กานตธรา ทพยกาญจนรตน ผชวยนกวจย
วตถประสงคของโครงการ
• เพอศกษาวเคราะหและประเมนประสทธภาพ ความเหมาะสม ตลอดจนปญหาและอปสรรคของนโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตประเทศไทยในปจจบน
• เพอศกษาวเคราะหและประเมนประสทธภาพนโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศสมาชกอาเซยน กรณศกษาเปรยบเทยบกบประเทศสมาชกอาเซยนทมการเคลอนยายแรงงานขามชาตสง
• เพอศกษาวเคราะหและประเมนมาตรการทเกยวของกบแรงงานขามชาตภายใตการด าเนนงานของประชาคมอาเซยน
• เพอเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาทเกยวของกบการจางแรงงานขามชาต และแนวทางการพฒนานโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทยในปจจบน เพอสรางความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมไทย
• เพอเสนอแนะแนวนโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทยใหสอดคลองกบการด าเนนการเพอกาวเขาสการเปนประชาคมอาเซยน เพอความกาวหนาทงดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงในภมภาคไปพรอมกน
• เพอน าองคความรจากการศกษาวจยมาประกอบการฝกอบรมของสถาบนฯ
ขอบเขตและวธการศกษา• ศกษา รวบรวมขอมล และทบทวนวรรณกรรม ทเกยวของกบการศกษาและวจยดานการบรหาร
จดการแรงงานขามชาตของประเทศไทยและประเทศอาเซยนในปจจบน• ศกษา รวบรวมขอมล วเคราะห และประเมนประสทธภาพ ความเหมาะสม ตลอดจนปญหาและ
อปสรรคของนโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทยในปจจบน• ศกษา รวมรวมขอมล วเคราะห และประเมนประสทธภาพ ความเหมาะสม ตลอดจนปญหาและ
อปสรรคของประเทศสมาชกอาเซยน กรณศกษาเปรยบเทยบกบประเทศสมาชกอาเซยนทมการเคลอนยายแรงงานขามชาตสง
• ศกษา รวบรวมขอมล วเคราะห และประเมนประสทธภาพของมาตรการทเกยวของกบแรงงานขามชาตภายใตการด าเนนงานของประชาคมอาเซยน
• ศกษา รวบรวมขอมล วเคราะห และประเมนนโยบายเศรษฐกจของประเทศเพอนบานทอาจสงผลกระทบตออปทานของแรงงานขามชาตในประเทศไทย
• เสนอแนะแนวทางแกไขปญหาทเกยวของกบการจางแรงงานขามชาต และแนวทางการพฒนานโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทยในปจจบน เพอสรางความมนคงทางเศรษฐกจและสงคมไทย
ขอบเขตและวธการศกษา (ตอ)
• เสนอแนะแนวนโยบายการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทยใหสอดคลองกบการด าเนนการเพอกาวเขาสการเปนประชาคมอาเซยน เพอความกาวหนาทงดานเศรษฐกจ สงคม และความมนคงในภมภาคไปพรอมกน
• ส ารวจ เกบขอมลภาคสนาม และสมภาษณผมสวนเกยวของในประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนทเกยวของกบการบรหารจดการแรงงานขามชาต
• จดประชมระดมความคดเหน (Focus group) 2 ครง เพอรบฟงขอคดเหนและขอเสนอแนะจากผแทนหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน นกวชาการ และภาคประชาชนเพอระดมความคดเหนในการก าหนดนโยบายและแนวทางการพฒนาบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทย เพอใหไดขอมลเชงลกและรอบดานทเปนประโยชนในการบรรลวตถประสงคการศกษาวจย
กรอบวธการด าเนนงานวจย
เพอตอบโจทยวตถประสงคของการด าเนนการวจย ทง 6 ขอ คณะผวจยเสนอกรอบแนวความคดในการด าเนนโครงการวจยซงประกอบดวย 5 สวนส าคญ คอ
• การจดเกบขอมลดานแรงงาน และการทบทวนวรรณกรรม
• กรอบการประเมนนโยบายสาธารณะ/ผลกระทบ
• สงเคราะหเพอศกษาวเคราะหและประเมนประสทธภาพนโยบายการบรหารจดการ
• การสมภาษณผมสวนเกยวของในประเทศไทยและประเทศสมาชกอาเซยนทเกยวของกบการบรหารจดการแรงงานขามชาต
• จดประชมระดมความคดเหน (Focus Group)
การใหค าจ ากดความของมาตรการ
เพอใหกรอบการประเมนผลกระทบมความชดเจน ตงอยบนฐานความเขาใจเดยวกน ในการศกษาจะมการก าหนดนยามของศพทเทคนคทเกยวของกบการบรหารจดการแรงงานขามชาต รปแบบของมาตรการทใชในการบรหารจดการแรงงานขามชาต นยามค าศพทอางองจาก สมาน เหลาด ารงชย , เปรมใจ วงศรไพศาล, พอล เรองโรจนพทกษ, ณฐพล เอกแสงศร, ไพรนทร มากเจรญ และ วรญญา จตรผอง (2553) กลาวคอ
• แรงงานขามชาต หมายถง ตามทอนสญญาวาดวยการปกปองสทธของแรงงานขามชาตและครอบครว (ICRMW) ป พ.ศ. 2533 นนไดระบวาแรงงานขามชาต คอ ผทจะเขาไป เขาไปแลวหรอเคยเขาไปท างานในประเทศทตนเองไมไดเปนคนสญชาตของประเทศนน ๆ (มาตรา 21)
นายหนาจดหางานถกตองตามกฎหมาย หมายถง บคคลตามกฎหมายหรอบรษททไดรบการจดทะเบยนจากรฐบาลในการเสนอบรการในเบองตนหรอมากกวาของการบรการตามตลาดแรงงาน มดงตอไปน
• การใหบรการอยภายใตเงอนไขทวา แรงงานตองสมครงานกบบรษทจดหางานทจดทะเบยนกบบรษทตนทาง โดยทไมมบรษททไมไดจดทะเบยนเขามาเกยวของในกระบวนการจดหางาน
• สวนประกอบของการใหบรการวาจางแรงงานนนมแรงงานขามชาตเปนสวนของฝายทสามดวย
• การใหบรการอน ๆ รวมถงการจดหางาน ซงก าหนดโดยเจาหนาททเกยวของรวมกบตวแทนนายจางและองคกรลกจาง เชน การใหขอมลเกยวกบประเภทงานทถกตองสอดคลองตามประเภทงานทเสนอใหหรอตามประกาศรบสมครงาน
นายหนาจดหางานแบบผดกฎหมาย หมายถง บคคลตามกฎหมายหรอบรษททไมไดขออนญาตขนทะเบยนจากรฐ โดยอาจมการจดบรการใหแกแรงงานเชนเดยวกนหรอมากกวาการใหบรการโดยทวไป ของตลาดแรงงาน มดงน• บรษทจดหางานทไมไดจดทะเบยน• นายหนาเถอน
เครอขายทางสงคม ไดแก บคคลหรอกลมบคคลทเสนอการใหบรการจดหางานโดยมทงจายคาตอบแทนและไมตองจายคาตอบแทน โดยบางครงอาจเปนกลมเพอนแรงงานหรอเพอนบานทสามารถใหขอมลขาวสารกบคนหางานโดยไมตองจายคาตอบแทน ซงอาจกลาวไดวาเปน “ผชวยเหลอหางาน” มากกวาบทบาทของ “นายหนาจดหางาน”
นยามตามพมพเขยวของ AEC (AEC Blueprint)
• บคคลธรรมดา (Presence of Natural Person) ตามความตกลง ความตกลง MNP คอ กรณของประเทศไทย จะอนญาตใหมการเคลอนยายบคลากรเพยง 2 ประเภท คอ ผเยยมเยอนทางธรกจ (Business visitor) และ ผโอนยายภายในบรษท (Intra corporate transferee)
• แรงงานวชาชพ (ตามขอตกลง MRAs) คอ แรงงานทกลมประเทศอาเซยนไดจดท าขอตกลง MRAs รวมกนแลวใน 7 สาขา คอ วศวกรรม พยาบาล สถาปตยกรรม การส ารวจ แพทย ทนตแพทย และนกบญช
• แรงงานฝมอน ารอง (ตามขอตกลง MRAs) คอ แรงงานทประเทศสมาชกไดก าหนดเบองตนทจะเปดเสรในตลาดแรงงานทกษะหรอแรงงานฝมอน ารอง ในกลมบรการ 4 สาขา ไดแก ทองเทยว สขภาพ การบน และเทคโนโลยสารสนเทศ
แรงงานขามชาตในประเทศไทย
• แรงงานเพอพฒนาฝมอ (แรงงานทกษะต า) คอ แรงงานไรฝมอ หรอ แรงงานทวไปแรกเขาท างานเพราะค าวา แรงงานไรฝมอกอใหเกดความรสกทไมสรางสรรคตอแรงงานทเพงเขาสตลาดแรงงานวาเปนแรงงานทไมมฝมอหรอไมมการพฒนาตนเอง และในขอเทจจรงแรงงานไรฝมอสามารถเรยนร ฝกฝน พฒนาทกษะฝมอแรงงาน ใหเปนแรงงานกงฝมอและหรอฝมอได หากมความขยน อดทน ตงใจจรง และใฝเรยนร โดยคณะกรรมการคาจางมมตเมอวนท 20 กรกฎาคม พ.ศ. 2552 เหนชอบปรบปรงแกไขค าวา “แรงงานไรฝมอ” เปน “แรงงานเพอพฒนาฝมอ”
• แรงงานทมทกษะ คอ แรงงานทไมไดอยในประเภทแรงงานเพอพฒนาฝมอ (แรงงานทกษะต า) คอ แรงงานไรฝมอ หรอ แรงงานทวไปแรกเขาท างาน โดยเปนแรงงานท ไดรบการฝกฝน มความสามารถเฉพาะดาน และไดรบอตราคาจางทสงกวาอตราคาจางขนต า และแรงงานกลมนอาจรวมถง แรงงานกงทกษะและกงฝมอ และแรงงานทมทกษะสง
การทบทวนวรรณกรรม
• การใหใบอนญาตหรอ Quota ในรปแบบตาง ๆ เชน ตามประเภท ตามสญชาต ตามฝมอ ตามพนทหรอระยะเวลาอาชพสงวน
• การก าหนดประเภทงานทท าไดและท าไมได (อาชพสงวน)
• ระบบนายหนาแรงงาน
• ระบบรฐตอรฐ
• มาตรการดานภาษตอนายจาง
• มาตรการตอแรงงานทผดกฎหมาย
• ระบบเสรมอน ๆ เชน การวางแผนดานแรงงาน การทดสอบฝมอแรงงาน การฝกฝมอแรงงาน การประกนสงคม One Stop Service นโยบายดานการลงทน การก าหนดอตราคาจางขนต า ระบบฐานขอมลดานแรงงาน
ประเดนเรองแรงงานขามชาต บรบทของ AEC
สรปสาระส าคญของการเปนประชาคมอาเซยนและพนธกรณ
ประชาคมเศรษฐกจ (ASEAN Economic Community)
• การเปนตลาดและฐานการผลตเดยวกน (Single market and production base)
• การเปนภมภาคทมขดความสามารถในการแขงขนสง (Highly competitive economic region)
• การเปนภมภาคทมพฒนาการทางเศรษฐกจทเทาเทยมกน (Region of equitable economic development)
• การเปนภมภาคทบรณาการเขากบเศรษฐกจโลกไดอยางสมบรณ (Region fully integrated into the global economy)
ประชาคมเศรษฐกจ (ASEAN Economic Community)
• การเคลอนยายแรงงานวชาชพตามขอตกลงยอมรบรวมกนดานคณสมบตในสาขาวชาชพหลก(Mutual Recognition Arrangements: MRAs)
• ปจจบนประเทศสมาชกอาเซยนไดจดท าขอตกลง MRAs รวมกนแลวใน 7 สาขา คอ วศวกรรม พยาบาล สถาปตยกรรม การส ารวจ แพทย ทนตแพทย และนกบญช สวนสาขาอน ๆ ยงอยระหวางการพจารณา
• ในการประเมนผลกระทบทจะเกดขนตอแรงงานใน 7 วชาชพตามขอตกลง MRAs น พบวา ผลทจะเกดขนตอแรงงานอาจอยในระดบทไมสงมาก เนองจากในทางปฏบต แตละประเทศยงมกฎระเบยบทใชในการก าหนดคณสมบตของแรงงานทจะเขามา
ผลกระทบของ AEC ตอการเคลอนยายแรงงาน
• กรณของแรงงานตามเงอนไข MRAs และ MNP
• กรณแรงงานขามชาตทไมไดอยในเงอนไข MRAs และ MNP
ประชาคมการเมองและความมนคง (ASEAN Political-Security Community)
• ประชาคมการเมองและความมนคง (ASEAN Political-Security Community) หรอ APSC มจดมงเนนทส าคญ คอ การพฒนาการเมอง การคมครองสทธมนษยชน การรวมมอปองกนทางทหารและความมนคงของอาเซยน เพอสรางความสงบสข ความเปนเอกภาพและความแขงแกรงของประชาคม
• เปนประชาคมทมกฎเปนพนฐานในการสรางคณคาและบรรทดฐานรวมกน
• มสวนรวมรบผดชอบในการสรางสนตภาพและความมนคงรวมกนของภมภาค
• มองออกไปนอกภมภาคอยางตอเนองเพอเพมความเชอมโยงกบโลก
• จากประเดนในดานการสรางประชาคมการเมองและความมนคง อาจพบวามประเดนทเกยวของกบการบรหารจดการแรงงานขามชาตไมมากนก โดยอาจแฝงอยในเรองของความมนคงในเชงพนท หรออาจเปนปญหาทเปนขอขดแยงระหวางสองประเทศ
ประชาคมสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Socio-Culture Community)
• ประชาคมสงคมและวฒนธรรม (ASEAN Socio-Culture Community: ASCC) มวตถประสงคส าคญ คอ การมงเนนการพฒนามนษย สวสดการสงคม การลดความยากจน การสงเสรมผดอยโอกาส การสรางและพฒนาอตลกษณของภมภาค และการพฒนาสงคมผานกรอบอนภมภาค และการแกไขปญหาสงแวดลอม
• การเปนประชาคมทมประชาชนเปนศนยกลาง เปนสงคมทเอออาทรและมการแบงปน ประชากรอาเซยนมความเปนอยทด มการพฒนาในทกดาน เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชน และเปนการสงเสรมการใชทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน
• ส าหรบการก าหนดความรวมมอ แบงเปน 6 ดาน ทส าคญ คอ การพฒนามนษย การคมครองทางสงคมและสวสดการสงคม สทธและความยตธรรมในสงคม ความยงยนดานสงแวดลอม การสรางอตลกษณอาเซยน และการลดชองวางของการพฒนา
• การใหความส าคญดานการศกษา การลงทนในการพฒนาทรพยากรมนษย และ การเสรมสรางการท างานทมความสข
• สวสดการสงคมและการใหความคมครอง การลดระดบความยากจนโครงขายทางสงคม การปองกนจากผลกระทบทเปนลบของการเชอมโยงกบภายนอก ความมนคงดานอาหารและความปลอดภย การเขาถงระบบสาธารณสขและการเสรมสรางรปแบบการด ารงชวตทมสขภาพด การพฒนาความสามารถในการควบคมโรคตดตอ
• ความยตธรรมและสทธทางสงคม มงเนนท การสงเสรมความยตธรรม โดยใหสทธของประชาชนสะทอนอยในนโยบายและทกวถของชวตซงตองมการรวมสทธของกลมผดอยโอกาสและกลมทเปราะบางและผยายถน โดยมยทธศาสตรทส าคญ คอ การใหความคมครองสงเสรมสทธของแรงงานขามชาต การสงเสรมการท าบรรษททรบผดชอบตอสงคม
สรป
• ในมมมองของการด าเนนการเขาสการเปนประชาคมอาเซยนในระยะทผานมาเปนระยะของการเรมตนและการเปลยนแปลงซงอาจประสบกบความสบสน การจดล าดบความส าคญและความสอดคลองของการด าเนนการของแตละประเทศจะเปนปจจยทมความส าคญตอความส าเรจของการรวมตวเปนประชาคมในอนาคต
• การบรหารจดการดานแรงงานอาจเปนเพยงประเดนระยะสนหรอระยะปานกลางในภาพรวมของการรวมเปนประชาคมอาเซยน
• ภาพระยะยาวคอการสรางกระบวนการทท าใหทกประเทศสามารถไดรบประโยชนรวมกน (Mutual benefits) อยางเหมาะสม โดยกลไกทจะท าใหการรวมกลมมความยงยนคอการยกระดบการศกษา ความร ศกยภาพของประชากรในแตละประเทศใหมความทดเทยมกน สามารถใชประโยชนรวมกนไดอยางบรณาการจงจะท าใหการรวมกลมเปนไปอยางสมบรณ
• อยางไรกตามในการเกดประโยชนรวมกนนน บางประเทศอาจไดรบประโยชนทมความแตกตางกนซงขนกบศกยภาพและประเดนทมความเกยวของของแตละประเทศ ซงในการบรหารจดการนนอาจน ามาซงภาระรวมกน (Mutual burdens) ซงแตละประเทศตองมกระบวนการบรการจดการภาระทเกดขนนรวมกนอยางเปนระบบ
นโยบายและการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศไทย
ขอมลเกยวกบแรงงานเพอนบานในประเทศไทย
• แรงงานเพอนบานมจ านวนเพมสงขนเปน 4 ลานคน คดเปนรอยละ 10 ของก าลงแรงงานไทย หรอ รอยละ 20 ของก าลงแรงงานทมการศกษาต ากวาประถม 6
• ป พ.ศ. 2557 แรงงานตางดาว 1,559,990 คน • พสจนสญชาต 1,142,118 คน• MOU 270,108 คน • เขาเมองผดกฎหมายตามมตครม. 3 สญชาต 20,107 คน
• องคประกอบแรงงานเพอนบานทมใบอนญาตท างานเปลยนไปมาก
73.7%
9.4%
16.9%
พสจนสญชาต
MOU
เขาเมองผดกม.ตามมตครม.3สญชาต
ป พ.ศ. 2555 จ านวนแรงงานตางดาว 3 สญชาตทไดรบใบอนญาตท างานรวม 994,749 คน
19.0%
3.6%
77.4%
ป พ.ศ. 2553 จ านวนแรงงานตางดาว 3 สญชาตทไดรบใบอนญาตท างานรวม 1,203,698 คน
73.2%
17.3%
1.3%
ป พ.ศ. 2557 จ านวนแรงงานตางดาว 3 สญชาตท ไดรบใบอนญาตท างานรวม 1,559,909 คน
การกระจกตวของแรงงานขามชาต
Number of registered migrants (Figures as of July 2004)
จงหวดทมแรงงานขามชาตมาก ไดแก สมทรสาคร ปทมธาน ชลบร สมทรปราการ เชยงใหม กรงเทพ สราษฎรธาน
– จงหวดทมความตองการแรงงานสง เชน จ งหว ดท เ ป น เม อ ง ใหญ ม โ ร ง งานอตสาหกรรม การทองเทยว
– จงหวดชายแดน
79
17 4
สดสวนแรงงานขามชาตจ าแนกตามสญชาต
เมยนมากมพชาลาว
ชาย รอยละ 57 อายเฉลย 28 ป กจการ ไดแก กอสราง เกษตรและปศสตว การใหบรการตาง ๆ กจการตอเนองการเกษตร
พฒนาการของนโยบายแรงงานตาวดาวของไทย
• ป พ.ศ. 2535 - 2543 จดทะเบยนเฉพาะตวแรงงาน อนญาตท างานเฉพาะบางจงหวด บางภาคการจางงาน แรงงานตองมนายจางพามาจดทะเบยน เรมบงคบซอบตรประกนสขภาพ ป พ.ศ. 2542
• ป พ.ศ. 2544 ตงกบร. และเปดใหจดทะเบยนทวประเทศ ทกอตสาหกรรมครงแรก
• ป พ.ศ. 2545 - 2546 ท า MOU การจางแรงงานระหวางไทยกบ 3 ประเทศ
• ป พ.ศ. 2547 เปดใหมการจดทะเบยนขนทวประเทศ ทกอตสาหกรรม ในลกษณะของการเปนพลเมอง จดทะเบยนนายจาง ก าหนดโควตา
• ป พ.ศ. 2548 น าเขาแรงงานอยางถกกฎหมาย
• ป พ.ศ. 2550 พสจนสญชาต
• ป พ.ศ. 2551 พรบ.การท างานของคนตางดาวฉบบใหม
• ป พ.ศ. 2553 ขยายเวลาพสจนสญชาตและก าหนดใหแรงงานสงเงนเขากองทนสงกลบ
• ป พ.ศ. 2555 พยายามปดต านานแรงงานขามชาตเถอนในประเทศไทย
• ป พ.ศ. 2556 - ปจจบน ขยายเวลาพสจนสญชาต มการเปดจดทะเบยน
ความคบหนาการบรหารจดการแรงงานตางชาตยค คสช.
• ตง กนร. แทน กบร.
• ตง One Stop Service ในทกจงหวด เปดจดทะเบยนและอนญาตใหท างาน 1 ป
• เรงและขยายเวลาการพสจนสญชาตออกไปอก 1 ป จากวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2558
• เปดจดทะเบยนแรงงานตางดาวในกจกรรมประมงในพนท 22 จงหวดชายทะเล
• ปรบแกขอตกลงจากเดมท างานครบ 4 ป ตองออกไป 3 ป เหลอ 30 วน
• ศกษาความเปนไปไดในการอนญาตใหจางงานแบบไปกลบหรอตามฤดกาลตามมาตรา 14 ในพนทเขตพฒนาเศรษฐกจพเศษและตามแนวจงหวดชายแดน
• รบจดทะเบยนแรงงานเวยดนามท างานรบใชในบานและงานกรรมกรในกจการกอสราง ประมง รานอาหาร
• ปรบแกประกนสงคม ใหแรงงานตางดาวสามารถไดรบบ าเหนจ และจะแยกกองทนแรงงานตางดาวออกมาจากแรงงานไทย
22 ป (ป พ.ศ. 2535 - 2557) ของการบรหารจดการแรงงานตางดาวในประเทศไทย
แบงเปน 3 ขนตอน ดงน
1. การขนทะเบยนเพอผอนผนใหแรงงานขามชาตผดกฎหมายอยในประเทศไทยไดชวคราว
2. การปรบสถานะแรงงานขามชาตทขนทะเบยนใหเปนผเขาเมองถกตองตามกฎหมาย
3. การน าเขาแรงงานขามชาตอยางถกกฎหมายจากประเทศตนทางทงระบบ
กระทรวงแรงงานแบงการบรหารจดการแรงงานขามชาตออกเปน 3 ระยะ ดงน
1. ระยะสน ก าจดปญหาแรงงานเถอนทมอยเปนจ านวนมากในประเทศไทย
2. ระยะกลาง น าเขาแรงงานอยางถกตองตามกฎหมายและน าเขาเพมเตมจากแหลงใหม
3. ระยะยาว เปดน าเขาแบบโควตาประเทศและฝกอบรมเพมทกษะ
ประเมนนโยบายและการบรหารจดการแรงงานขามชาตของไทย• สภาพทางภมศาสตรเปนอปสรรคส าคญในการแกปญหาแรงงานผดกฎหมายทมอยจ านวนมาก ท าใหแกไขไดไมเสรจสน
• ยงไมมนโยบายเชงรกในการคดเลอกแรงงานตางชาตคณภาพด ฝกอบรมและพฒนาฝมอ ลดการพงพงแรงงานไรฝมอ
• การบงคบใชกฎหมายยงดอยประสทธภาพ
• ขาดแผนการพฒนาประเทศ ท าใหไมสามารถก าหนดทศทางของนโยบายแรงงานไดชดเจนและสอดรบกบแผนของประเทศ
• ขาดขอมลในการก าหนดตวเลขความตองการใชแรงงานตางชาตของประเทศ จ าแนกตามอตสาหกรรมและบรษท
• นายจางยงไมมสวนรบผดชอบตอผลกระทบของการใชแรงงานตางชาตตอสงคม กลายเปนภาระการคลง
• การเขามาอยางถกกฎหมายยงมขนตอนยงยาก ใชเวลาและเงนมาก
• มปญหาบรษทนายหนา
• แรงงานขามชาตอยภายใตกฎหมายคมครองแรงงานเฉกเชนเดยวกบแรงงานไทย ยกเวน การจดตงสหภาพ แตในทางปฏบตยงมปญหา
• ควรมการปรบเปลยนประกนสงคมใหแรงงานตางชาตสามารถรบบ าเหนจ ตลอดจนมรปแบบสทธประโยชนและการคมครองทเหมาะสมกบสภาพการท างานและความเปนอยของแรงงานตางชาตในประเทศไทย
• ไมมการจดระเบยบทพก
• ไมมนโยบายผตดตาม
• ไมมการก าหนดระยะเวลาสงสดทแรงงานตางชาตสามารถเขามาท างานไดในประเทศไทย
• ขาดบรณาการระหวางหนวยงาน ขาดแคลนบคลากร
นโยบายและการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศสงคโปร
Work Pass and Permit in Singapore
• แบงเปน 5 กลม• Professionals
• Employment Pass• Personalized Employment Pass EP (PEP)• Entre
• Skilled and semi-skilled workers• S-Pass• Work Permit for foreign workers
• Family members• Dependent's Pass• Long Term Visit Pass• Letter of Consent
• Trainees and students• Exemptions and working while on a visit pass
Work permit
• ส าหรบแรงงานไรฝมอ ควบคมปรมาณและคณภาพ โดยใชเพดานการพงพา และภาษ
• ตองตรวจสขภาพสม าเสมอ
• ไมสามารถแตงงานกบคนสงคโปรไดกอนไดรบอนญาต
• แรงงานหญงทตงครรภจะถกสงกลบ
• นายจางตองม security bond S$5,000
• นายจางตองท าประกนสขภาพ S$15,000 และประกนอบตเหต S$40,000 ใหกบแรงงานตางชาตแตละคน
WP: construction
The duration of a work permit is generally 2 years.
Nationality Type of worker Maximum period of employment
NTS, PRC Basic skilled 10 years
NTS, PRC Higher skilled 22 years
NAS, Malaysia All sectors No maximum
Construction: Quota and Levy
The MYE reflects the total number of Work Permit holders a main contractor is entitled to employ based on the value of projects.
Process: Quota and levy7 work permit holders for every full-time local employee
Tier Monthly
Skilled, on MYE $300
Unskilled, on MYE $450
Skilled, on MYE waiver $600
Unskilled, on MYE waiver $750
Marine: Quota and levy5 work permit holders for every full-time local employee
Tier Monthly
Skilled $300
Unskilled $400
Manufacturing: Types of business activities
WP: manufacturing
The duration of a work permit is generally 2 years.
Nationality Type of worker Maximum period of employment
PRC Unskilled 10 years
PRC Skilled 18 years
NAS, Malaysia All sectors No maximum
Manufacturing: Quota and levy
Quota Unskilled-monthly Skilled-monthly
Tier 1Up to 25% of the total workforce
$370 $250
Tier 2Above 25% to 50% of the total workforce
$470 $350
Tier 3Above 50% to 60% of the total workforce
$650 $550
Services: Quota and levy
Quota Unskilled-monthly Skilled-monthly
Tier 1Up to 10% of the total workforce
$420 $300
Tier 2Above 10% to 25% of the total workforce
$550 $400
Tier 3Above 25% to 40% of the total workforce
$700 $600
Type of work Monthly rate Monthly rate
Domestic worker Normal concessionary
265 120
Nanny Singaporeans Malaysians
120 265
Artistes First 8 artistes 9 and above
420 750
ประเมนนโยบายและการบรหารจดการของสงคโปร
• ประเภทใบอนญาตท างานจดแบงตามทกษะฝมอและภาคอตสาหกรรมอยางซบซอน แตชดเจน
• นโยบายเปนมตรตอแรงงานตางชาตทกษะสง ในขณะทพยายามจ ากดแรงงานตางชาตไรฝมอไมใหมจ านวนมากเกนไปและไมใหตงรกรากอยอยางถาวร
• ทกษะแรงงานถกทดสอบและรบรองอยางมมาตรฐานจากหนวยงานททางการก าหนด
• มาตรการทใชมความยดหยนสามารถปรบเปลยนใหตอบสนองตอสถานการณในประเทศอยเสมอ ดวยการปรบอตราภาษ และเพดานการพงพาแรงงานตางชาตในกรณแรงงานชางฝมอ กงฝมอ และไรฝมอ สวนกรณแรงงานระดบวชาชพและชางเทคนค ใชวธปรบระดบเงนเดอนขนต าทสามารถขอใบอนญาตประเภทตาง ๆ ได
• นายจางตองรบผดชอบตนทนทแทจรงทเกดจากการใชแรงงานตางชาต ดวยการจายภาษ การจดหาทอยอาศย ซอประกนสขภาพ และสงแรงงานตางชาตเขาอบรมพฒนาทกษะแรงงาน
• มงพฒนาฝมอแรงงานโดยใชเครองมอทางภาษเพอสรางแรงจงใจใหนายจางพฒนาฝมอแรงงาน และใหนายจางสงเงนเขากองทนเพอพฒนาฝมอแรงงานตางชาต
• ควบคมปรมาณแรงงานตางชาตโดยก าหนดเงนเดอนขนต า โควตาหรอเพดานการพงพง อาย และสญชาต
• มการปฐมนเทศแรงงานใหมเพอใหสามารถปรบตวและอบรมแรงงานเปนระยะเพอใหแรงงานมมาตรฐานและความปลอดภย
• รฐบาลบอกใหนายจางตระหนกวา การจางแรงงานตางชาตถอเปนสทธพเศษ (Privilege) นายจางตองจางคนสงคโปรเปนหลกและกอนทจะจางแรงงานตางชาต
• เผยแพรขอมลการจางแรงงานตางชาตและการขอใบอนญาตท างานบนเวบไซดอยางละเอยดครบถวน
• แรงงานตางชาตทกระดบไมตองเขาประกนสงคม นายจางซอประกนสขภาพใหกบแรงงานตางชาตกงฝมอและไรฝมอ ท าใหไมตองจายเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมทใหการคมครองแรงงานในดานทไมเหมาะกบแรงงานตางชาต เชน สทธการคลอดบตร ทงน สงคโปรไมมประกนการวางงาน
• มการปฏบตตอแรงงานตางชาตแตละสญชาตไมเทาเทยมกน โดยก าหนดภาษ อาชพ และระยะเวลาทสามารถท างานได ทเออประโยชนตอแรงงานจากมาเลเซยและเอเชยเหนอมากกวาแรงงานจนและ Non-traditional
• มความเขมงวดเรองการแตงงาน การตงครรภ และการน าผตดตามเขาประเทศ ท าใหไมมปญหาเรองผตดตาม
• มการก าหนดระยะเวลาท างานของแรงงานตางชาตไวชดเจนท าใหทกฝายสามารถวางแผนระยะยาวได ท าใหนายจางมแรงจงใจในการพฒนาฝมอแรงงาน และปองกนปญหาการตงรกราก
จดออน
1) นโยบายมการปรบเปลยนบอยครง สงผลตอภาคธรกจแลผประกอบการบางรายปรบตวไมทน
2) สงคโปรยงมปญหาในเรองสทธมนษยชนจากความเหนของกลมพทกษสทธมนษยชน และ NGO
3) ยงคงมการลกลอบเขาไปท างานของแรงงานตางชาตผานการยนขอหนงสอเดนทาง (Passport) ไปทองเทยว
4) สงคโปรไมไดท าขอตกลงการจางงานแบบทวภาคกบประเทศตนทางใด ๆ ท าใหปราศจากชองทางการเขาแทรกแซงอตราคานายหนาจดหางานในประเทศตนทางสงผลใหแรงงานตางชาตทเขามาท างานในประเทศสงคโปรตองจายคานายหนาในอตราคอนขางสง
5) สงคโปรไมมกฎหมายก าหนดคาจางขนต า ท าใหคาจางอาจต าเกนไปไมเพยงพอตอการด ารงชพของแรงงานทงแรงงานสงคโปรและแรงงานตางชาต
นโยบายและการบรหารจดการแรงงานขามชาตของประเทศเกาหลใต
พฒนาการนโยบายและการบรหารจดการแรงงานตางชาต
• ไมเปดรบแรงงานตางชาต
• ป พ.ศ. 2536 Industrial Trainee System (ITS)
• ป พ.ศ. 2541 Work after Training Program (WATP)
• ป พ.ศ. 2546 Employment Permit System (EPS)
นโยบายแรงงานทดแทนในฐานะผฝกงาน (ITS)
น ามาใชจดการกบปญหาการขาดแคลนแรงงานในโรงงานหรอหนวยผลตขนาดเลก ซงจ ากดเฉพาะภาคอตสาหกรรมการผลตแคบางประเภททคนภายในประเทศไมตองการท าเทานน
ใหแรงงานท างานในฐานะผฝกงาน 1 ป กอนจะกลบประเทศตนทาง ทงนแรงงานจะไมอยภายใตกฎหมายคมครองแรงงาน
ขยายเวลาการฝกงานอก 1 - 2 ป, ใหใบอนญาตท างาน 2 ป หลงฝกงาน 1 ป, ขยายประเภทอตสาหกรรม
ไมประสบความส าเรจเพราะการกดขของนายจางและไมมการคมครองทางกฎหมายท าใหมการหลบหนกลายเปนแรงงานผดกฎหมายจ านวนมาก
นโยบายใบอนญาตท างาน (EPS)
แกไขปญหาการขาดแคลนแรงงานและแรงงานหลบหนจากนโยบาย ITS
รฐบาลของประเทศเกาหลใตท า MOU กบประเทศตนทางเพอจดการการน าเขาแรงงาน (G to G)
Foreign Workforce Policy Committee ก าหนดนโยบาย (โควตา ตามประเภทอตสาหกรรมและประเทศตนทาง)
ก าหนดโควตาโดยพจารณาจากอปสงคและอปทานแรงงานในประเทศ และอตราการหลบหนของแรงงานในแตละประเทศตนทาง
ตวอยางการก าหนดโควตา เชน ในอตสาหกรรมการผลต ก าหนดโควตาไวทรอยละ 12.5 ของแรงงานทงหมด
ไมก าหนดใหนายจางตองเสย levy แรงงานอาย 18 - 39 ป ใบอนญาตท างาน 3 ป ตอไดอก 1 ป 10 เดอน และสามารถ re-entry ไดอก 1 ครงโดยท างาน
กบนายจางคนเดม เปลยนนายจางได 3 ครงใน 3 ปแรก และ 2 ครงใน 1 ป 10 เดอนหลง แรงงานไดรบการคมครองตามกฎหมายแรงงาน ไมอนญาตใหมผตดตาม อนญาตใหแรงงานผดกฎหมายมาขนทะเบยนโดยไมมความผด กอนทจะกลบมาท างานตาม
ระบบใหถกตองตอไป มมาตรการกวาดลาง 2 ครงตอป ลงโทษหนกโดยการปรบและหามนายจางใชแรงงานตางชาต
อก 3 ป และหามแรงงานตางชาตเขาประเทศอก มโครงการ Voluntary Exit ควบคไปดวย บางครงพบมการผอนปรน โดยนายจางตองเสยคาปรบ แตไมถกหามใหใชแรงงานตางชาต
ตงศนยเพอใหขอมลขาวสาร ค าปรกษาดานตาง ๆ สอนภาษาเกาหล และพบปะกน
15 ประเทศผสงแรงงานระบบ EPS ไดแกเวยดนาม ฟลปปนส
มองโกเลย อนโดนเซย ศรลงกา จน ไทย กมพชา เมยนมา
อซเบกสถาน ปากสถาน บงคลาเทศ เนปาล
ไคกสถาน ตมอร-เลสเต
อนญาตใหท างานได 5 กจการ ดงน• อตสาหกรรมการผลต ในธรกจขนาด
กลางและขนาดเลกทมพนกงานประจ านอยกวา 300 คน
• การประมง ในกจการประมงชายฝงทมเรอลากอวนขนาด 10 - 25 ตน
• การเกษตรและเลยงสตว• การกอสรางในกจการทมงบโครงการไม
เกน 3 หมนลานวอน• การบรการในงาน 6 ประเภท ไดแก งาน
ภตตาคาร งานสนบสนนการประกอบการ เชน งานท าความสะอาดตก งานบรการสงคม งานดแลผปวย แมบาน
ประเมนนโยบายและการบรหารจดการของเกาหลใต• วฒนธรรมเกาหลมสวนส าคญในการน าเขาแรงงานขามชาต ทคนเกาหลไมนยมเปนลกจางในบรษทขนาดเลก บรษทขนาด
เลกในเกาหลจงขาดแคลนแรงงาน รฐจงตองน าเขาแรงงานตางชาต
• ผน า นกธรกจ และเครอขายประชาสงคม มสวนส าคญตอการออกแบบนโยบาย
• รฐเขามาจดการ ตดตวกลาง ลดคาใชจาย ลดปญหาคอรรปชน คมครองสทธ แกปญหาขาดแคลนแรงงาน
• มการทดสอบภาษา และตรวจสขภาพเพอคดเลอก เมอไดรบการคดเลอกแลวจะตองเขาฝกอบรบเรองสทธและวฒนธรรมของประเทศกอนท างาน เนนการฝกอบรม โดยเฉพาะดานภาษา วฒนธรรม
• มการออกปราบปรามจบกมแรงงานตางชาตผดกฎหมาย
• มหนวยงานทท าการส ารวจขอมลเศรษฐกจและแรงงานเพอก าหนดปรมาณแรงงานตางชาตทเหมาะสม และปรบปรงระบบการน าเขาแรงงานตางชาตใหดขน
• สามารถเปลยนนายจางไดไมเกน 5 ครง
• โควตาถกก าหนดจากขนาดของกจการ ไมขนอยกบระดบเทคโนโลยของบรษท ท าใหบรษททมเทคโนโลยสงหรอมความสามารถในการการแขงขนสงกวาสามารถลดตนทนดวยการจางแรงงานตางชาตราคาถก ในขณะทบรษททมเทคโนโลยตองการแรงงานเกนระดบทโควตาก าหนดไว
*ยงพบปญหาละเมดสทธแรงงาน
**รฐบาลพยายามลดการพงพงโดยใชมาตรการใหเงนอดหนนแกโรงงานทจางแรงงานชาวเกาหลทดแทนแรงงานตางชาต โดยก าหนดจายเงน 500,000 วอนตอการจางแรงงานทดแทน 1 คน
ลกษณะของนโยบาย สงคโปร เกาหลใต ไทย
เปาหมาย ความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ เพมผลตภาพการผลต ลดการพงพงแรงงานไรฝมอ
ความมนคงของนายจางขนาดกลางและเลก ทขาดแคลนแรงงาน และการคมครองแรงงาน
ก าจดปญหาแรงงานผดกฎหมาย
การใหใบอนญาต ใบอนญาตมอาย 2 ป ตออายไดคราวละ 2 ป
ใบอนญาตมอาย 3 ป ตออายไดอก 1 ป 10 เดอน
ใบอนญาตท างานมอาย 2 ป ตออายได 2 ป อก 1 ครง
ระยะเวลาท างานสงสด 10 ป (ตองพฒนาทกษะใหสงขน จงจะอยไดนานถง 22 ป)
4 ป 10 เดอน แตสามารถกลบเขามาท างานไดอกตามระบบ re-entry ซ งเปนระบบทสนบสนนแรงงานทเคยท างานในประเทศเกาหลใตมากอนใหกลบเขามาท างานไดงายและสะดวก ม 2 ป ร ะ เ ภ ท ค อ Special EPS แ ล ะCommitted workers
4 ป แลวตองออกนอกประเทศไทย 30 วน จงกลบเขามาใหม
ลกษณะของนโยบาย สงคโปร เกาหลใต ไทย
อายของแรงงานขามชาต อาย 18 - 50 ป อาย 18 - 39 ป ไมไดก าหนด
ประเภทงานทท าได ม 5 ประเภท ไดแก กอสราง การผลต ภาคทางทะเล กระบวนการ และบรการรวมถง แมบาน และพเลยงเดก ทงน ขนอยกบสญชาตของแรงงาน
ท า ไ ด แ ค 5 อ ต ส า หก ร รม ค ออตสาหกรรม (คนไมเกน 300 คน)การประมง การเลยงสตว กอสราง บรการ หมายเหต ไทยไมไดโควตา ประมงและบรการ เนองจาก ไมมคนสมคร และไมมศกยภาพดานภาษาในกรณภาคบรการ
กรรมกร และคนรบใชในบาน
สญชาตของแรงงาน 1. เอเชยเหนอ (North Asian Sources:NAS) ไดแก ฮองกง มาเกา เกาหลใตไตหวน
2. ไ ม ม ว ฒ น ธ ร ร ม เ ด ย ว ก น (Non-traditional Sources: NTS) ไดแกอนเดย ศรลงกา ไทย บงกลาเทศ เมยนมา ฟลปปนส
3. จน4. มาเลเซย
15 ประเทศ ไดแก ประเทศไทย อนโดนเซย มองโกเลย ศรลงกา ฟลปปนส เวยดนาม อซเบกสถาน ปากสถาน กมพชา จน เมยนมาบงคลาเทศ เนปาล คาซคสถาน และตมอรตะวนออก
เ ม ย น ม า ล า ว ก ม พ ช า แ ล ะเวยดนาม
ลกษณะของนโยบาย สงคโปร เกาหลใต ไทย
วธการน าเขาแรงงาน นายจางสามารถจางงานโดยตรงหรอผานบรษทจดหางาน
รฐตอรฐ รฐจดหาแรงงานให ไมสามารถจดหาเองได และไมผานบรษทจดหางาน
รฐตอรฐ บรษทเอกชนชวยจดหาแรงงาน
การก าหนดโควตา ภาคการผลต รอยละ 60ภาคบรการ รอยล 40ภาคกอสรางและภาคกระบวนการแรงงานตางชาต 7 คน ตอแรงงานทองถน 1 คน ภาคทางทะเล แรงงานตางชาต 5 คน ตอแรงงานทองถน 1 คน
มการก าหนดโควตาเพ อจ ากดจ านวนแรงงานตางชาต ทงโควตารายประเทศ โควตารายอตสาหกรรม และโควตารายบรษท ดวยการประเมนสถานการณทางเศรษฐก จ ในระด บมหภาค ตลอดจนตลาดแรงงานทงอปสงคและอปทานแรงงานภายในประเทศเพอวดอตราการวางงาน และความขาดแคลนแรงงานตวอยางการก าหนดโควตา เชน ในอตสาหกรรมการผลต ก าหนดโควตาไวทรอยละ 12.5 ของแรงงานทงหมด
พจารณาความเหมาะสมจากตวเลขความตองการทนายจางแจงมา
ลกษณะนโยบาย สงคโปร เกาหลใต ไทย
มาตรการดานภาษตอนายจาง อตราภาษขนอยกบหลายปจจย ดงน 1) ประเทศตนทางในกรณภาคกอสราง2) คณสมบตของแรงงานตางชาต คอ
การศกษา และระดบทกษะ3) การพงพาของแตละภาคอตสาหกรรม
(Dependency ceiling) โดยจะสงเกตวา การจางคนมาเลเซยและเอเชยเหนอจะเสยภาษในอตราทต ากวาการจางคนจนและ Non-Traditional การจางแรงงานไรฝมอจะจายภาษในอตราทสงกวากงฝมอ และยงมการพงพาแรงงานตางชาตสง นายจางกยงตองเสยภาษในอตราทสง ภาคกอสรางมการเสยภาษในอตราทสงทสด
ไมม ยงไมมการจดเกบแมวา พ.ร.บ.แรงงานตางดาว ป พ.ศ. 2551 จะระบใหจดเกบ
นโยบายผตดตาม การตงครรภ การแตงงาน
หามมผตดตาม ถกสงกลบหากตงครรภ ตองขออนญาตแตงงาน
หามมผตดตาม สามารถตงครรภ ลาคลอด และแตงงานได
ไมม
ลกษณะนโยบาย สงคโปร เกาหลใต ไทย
การเปลยนนายจาง เปลยนไดหากใบอนญาตท างานมอายไมนอยกวา 30 วน นายจางปจจบนตองยนยอมโอนแรงงานตางชาตใหนายจางใหม และตองแจงเรองการเปลยนแปลงนายจางใหกระทรวงแรงงานทราบ ทงน ลกจางสามารถลาออกได โดยตองเดนทางออกนอกประเทศ
จ ากดการเปลยนนายจาง โดยอนญาตใหเปลยนนายจางได 3 ครงในชวง 3 ปแรก และอก 2 ครงในชวง 1 ป 10 เดอนหลง โดยใหเวลาในการหางานใหมนาน 3 เดอน ยกเวน 4 กรณทสามารถเปลยนไดเลย คอ 1. นายจางยกเลกหรอปฏเสธการตออายสญญาการจางงานดวยเหตผลทเหมาะสม 2. แรงงานตางชาตไมสามารถท างานตอไดอนมสาเหตไมไดมาจากแรงงานตางชาต เชน การยกเลกกจการ หรอลมละลาย 3. บรษทถกระงบการจางแรงงานตางชาต อนเนองมาจากการละเมดสทธมนษยชน เชน ไมจายคาจาง สภาพแวดลอมการท างานไมเหมาะสม กดขแรงงาน 4. ลกจางปวย แพทยยนยนไมสามารถท างานได แตท างานประเภทอนได
ไมสามารถเปลยนนายจางได ยกเวน 4 กรณ คอ นายจางตาย ลมละลาย ท ารายรางกายลกจาง และไมปฏบตตามสญญาจางแรงงาน
ประกนสงคม ไมเขาประกนสงคม นายจางซอประกนสขภาพ
แรงงานตางชาต เขาประกนสงคมเหมอนแรงงานทองถน
เขาประกนสงคมกรณเปนแรงงานในระบบ ซอบตรประกนสขภาพและใชประกนสขภาพถวนหนากรณนอกระบบ
นโยบายและการบรหารจดการแรงงานขามชาตในสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา
แรงงานเมยนมาในตางประเทศ
จากรายงาน IOM ป พ.ศ. 2552 จ านวนแรงงานเมยนมาในตางประเทศคดเปนรอยละ 10 จากประชากรในประเทศทงหมด 50 - 55 ลานคน สาเหตทแรงงานเมยนมาไปท างานตางประเทศมาจากความยากจน ไมมงานในประเทศ และไมมความสามารถทจะหาเงนภายใตปญหาทางการเมองและชนชาต
ส านกบรหารแรงงานตางดาว (2557) แสดงสถตจ านวนแรงงานเมยนมาทไดรบอนญาตท างานในประเทศไทย ในรายงานวารสารสถตจ านวนแรงงานขามชาตทไดรบอนญาตท างานทวราชอาณาจกร ประจ าป พ.ศ. 2557 ดงน• จ านวนแรงงานเมยนมามาตรา 13 (ประเภทชนกลมนอย) ทไดรบอนญาตท างานคงเหลอทวราชอาณาจกร ทมสญชาต ไทย
ใหญ เมยนมา กระเหรยง มอญ ผพลดถนสญชาตเมยนมา ผหลบหนเขาเมองจากเมยนมาถาวร ประมาณ 17,313 คน
• จ านวนแรงงานเมยนมาไดรบอนญาตท างานคงเหลอทวราชอาณาจกร ประมาณ 2,979 คน
• จ านวนแรงงานเมยนมามาตรา 9 ประเภทน าเขาตาม MOU ทไดรบอนญาตท างานคงเหลอทวราชอาณาจกร ประมาณ 97,984 คน
• จ านวนแรงงานเมยนมามาตรา 9 ประเภทพสจนสญชาต ทไดรบอนญาตท างานคงเหลอทวราชอาณาจกร ประมาณ 831,235 คน
• จ านวนแรงงานเมยนมาไดรบอนญาตท างานใหมทวราชอาณาจกร ประมาณ 2,479 คน
จ านวนผยายถนจากประเทศเมยนมาแบงตาม 5 อนดบแรกของประเทศปลายทาง ป พ.ศ. 2556
ประเทศ รวม
ไทย 1,892,480
มาเลเซย 247,768
บงกลาเทศ 197,625
สหรฐอเมรกา 98,344
ปากสถาน 93,057
รวม 2,529,274
จ านวนการส ง เงนจากตางประเทศเข าประเทศเมยนมา ระหวางป พ.ศ. 2533 ถง ป พ.ศ. 2555
ป พ.ศ.
2533 2543 2553 2555*
จ า น ว นก า ร ส ง เ ง น จ า ก
ตางประเทศเขาประเทศ
เมยนมา
(ลานเหรยญดอลลารสหรฐ) 6 102 115 566
ทมา : UNICEF (2557)*การประมาณคา
สมภาษณบรษทจดหางานเอกชน Today Top Stars
สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมามระบบบรษทจดหางานเอกชน ทมวจยมการลงพนท และสมภาษณบรษทจดหางานเอกชน Today Top Stars กรงยางกง ประเทศเมยนมา ประเดนปญหาของการอพยพแรงงานไปยงประเทศไทย สามารถแบงไดเปน 3 ประเดนหลก ดงน
1. ขนตอนทยาวนานและตนทนทสงในการขนทะเบยน MOU แตละครง
2. นายจางในประเทศไทยตองการปรมาณมากกวาคณภาพ
3. ไมมการบงคบใชกฎหมายแกแรงงานผดกฎหมาย โดยเฉพาะนายจาง แรงงานเมยนมาอพยพเขาสประเทศไทยจ านวน 2.7 - 3.5 ลานคน แตยงไมมใครทราบจ านวนทแทจรงของแรงงานผดกฎหมาย แมวาแรงงานจะมหนงสอเดนทาง (Passport) ทงถาวรและชวคราว
ประเดนปญหาขางตนสงผลใหกระบวนการอพยพแรงงานไปยงประเทศไทยกลายเปน “พนทสเทา” ดงนนวธการทจะท าใหปญหาลงนอยลง มดงน
1. การบงคบใชกฎหมายอยางเขมงวดกบแรงงานผดกฎหมาย สงผลใหนายจางจะเลกจางแรงงานเหลานเอง อยางไรกตาม ขนตอนนควรคอย ๆ บงคบใช ในทายทสดแรงงานผดกฎหมายจะหมดไปเอง
2. การคดเลอกแรงงานควรท าใหระบบมความโปรงใสมากขน หากกระบวนการโปรงใสตงแตขนตอนแรก ๆ นนคอ การคดเลอกแรงงาน จะสงผลใหขนตอนตอ ๆ ไปจะโปรงใสตามไปดวยอยางไรกตาม ระยะเวลานนขนอยกบการเปลยนแปลงของรฐบาลทงสองประเทศ
3. ลดตนทนการน าเขาแรงงานถกกฎหมายใหเหมาะสมและใชเวลานอย เพอกระตนใหนายจางเกดความสนใจทจะจางแรงงานถกกฎหมาย เนองจากปจจบนระยะเวลาทใชคอนขางยาวนาน บางครงใชเวลาถง 60 วน สงผลใหนายจางไมสนใจทจะจางงานแรงงานถกฎหมายเทาไหรนก
4. เพมมลคาใหแกแรงงาน ไดแก เพมทกษะแรงงาน ปจจบนแรงงานผดกฎหมายยายงานบอย สงผลใหแรงงานเหลานไมมทกษะดานใดเปนพเศษ หากแรงงานเปนแรงงานมทกษะ พวกเขาจะไดรบคาจางทสงขน จงใจใหเขาไมยายงานบอย
ลกษณะของนโยบาย สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา
การใหใบอนญาต แรงงานเมยนมาทผานการคดสรรภายใต MOU จะไดรบหนงสอเดนทางธรรมดาเขาประเทศไทยแรงงานเมยนมามาตรา 9 ประเภทพสจนสญชาต
ระบบนายหนาแรงงาน นายหนาตางชาตสามารถยนขอใบอนญาตจากกรมแรงงานได โดยตองแนบสญญาวาจางดวยจากนนจดหาแรงงานผานส านกงานแรงงานภมภาค นายหนาตองไดรบอนญาตจงจะสามารถ จดจางและสงแรงงานไปท างานตางประเทศอยางถกกฎหมายได
ระบบเสรมอน ๆ เชน การวางแผนดานแรงงาน การทดสอบฝมอแรงงาน การฝ ก ฝ ม อ แ ร ง ง าน ก า รประกนสงคม One Stop Service นโยบายดานการลงทน การก าหนดอตราค า จ า ง ข น ต า ร ะ บ บฐานขอมลดานแรงงาน
กระทรวงการตรวจคนเขาเมองและ IOM รวมสรางศกยภาพทางเทคนดและการด าเนนงานทจดเขาเมอง และพฒนาการจดการทชายแดน IOM รวมจดการฝกอบรมโครงการพฒนาทกษะทางเทคนคของแรงงาน
กรณทแรงงานเปนผประกนตนตามมาตรา 33 ทง 7 สทธประโยชนไมตางจากแรงงานไทย
นายจางไทยจายเงนสนบสนนพระราชบญญตเงนทดแทน และน าเงนสมทบกองทนเพอการสงแรงงานเมยนมากลบประเทศ ซงแรงงานจะไดรบคนเมอกลบประเทศ
ขอสงเกต - สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมา
• สาเหตการเคลอนยายของแรงงานเมยนมาไปตางประเทศ ประกอบดวย Push และ Pull factor
• จากรายงานของ International Organization for Migration (2013) และ The Asian Research Center for Migration (ARCM) of the Institute of Asian Studies (IAS) มการเกบกลมตวอยางของแรงงานเมยนมาใน 7 พนทในประเทศไทยเพอส ารวจขอมลของแรงงานเมยนมาประเภทการใหความชวยเหลอในการเคลอนยายของแรงงานเมยนมาส าหรบแรงงานเมยนมาทอยใน 7 จงหวดในประเทศไทย (กรงเทพฯ สมทรสาคร สราษฏรธาน เชยงใหม ตาก ระนอง และกาญจนบร) ประเภทการใหความชวยเหลอในการเคลอนยายของแรงงานเมยนมาใน 7 จงหวด แรงงานเมยนมาสวนใหญจะผานทางเพอน และญาต ส าหรบแรงงานเมยนมาทอาศยในจงหวดกรงเทพฯ และสมทรสาคร มการใชบรการจากนายหนาจดหางานเปนสดสวนทสงประเภทการใหความชวยเหลอทาง MOU หรอบรษทจดหางานเปนสดสวนทนอยมาก
• นโยบายการเคลอนยายแรงงานเมยนมายงไมครอบคลมและสมบรณ มาตรการดแลและควบคมจ านวนแรงงานขามชาตมอยในระดบต ามาก และเพงไดรบการพฒนามาไมเกน 3 ปทผานมา ท าใหสรปไดวา นโยบายของสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมายงตองไดรบการพฒนาอกมากจนกวาจะสามารถใชไดจรง
บทสรป และ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย
ปญหาทเกดขนมายาวนานสามารถแบงแรงงานขามชาตทอยในประเทศไทยได 4 กลม คอ
• กลมท 1 เปนกลมทเปนแรงงานมฝมอหรอผทมความช านาญ ทไดรบความคมครองตามแนวทางพมพเขยวของการเคลอนยายแรงงานในกลม AEC ซงแรงงานขามชาตในกลมนเปนแรงงานทมคณภาพอยแลวและมรายไดในระดบทสง รวมถงการมผตดตามเขามาในประเทศไทย
• กลมท 2 เปนกลมทมการท า MOU กบประเทศตนทาง กลมนเปนแรงงานทมใบอนญาตในการท างานซงเปนกลมทอาจมปญหาทนอยในเชงกฎหมายทเกยวของกบการเขาเมองอยางผดกฎหมาย แตผตดตามอาจเปนสวนหนงของการสรางปญหาในอนาคต
• กลมท 3 เปนกลมทมการขนทะเบยน ซงกลมนโดยหลกการแลวเปนกลมทเคยเขามาอยางผดกฎหมาย หรอ มการเปลยนแปลงนายจางแลวไมไดมการขนทะเบยนใหม ซงการใหกลมนมาจดทะเบยนชวยท าใหรฐมขอมลของแรงงานขามชาตเพอมาใชบรหารจดการไดมากขน
• กลมท 4 เปนกลมทเปนแรงงานขามชาตทผดกฎหมายและยงไมไดขนทะเบยนตามก าหนดระยะเวลาทกฎหมายก าหนด กลมนเปนกลมทมปญหามากทสดในการบรหารจดการและเปนกลมรฐมขอมลเพอใชในการบรหารจดการไดนอยทสด
มมมองในทางเศรษฐศาสตร
• กลไกของรฐในการท าใหตนทนของการเขามาอยางถกตองและท างานกบภาคเอกชนรวมแลวตองต ากวาตนทนของการท างานอยางผดกฎหมาย ซงตนทนนตองพจารณาทงสองสวน คอ ตนทนทเกดขนกบแรงงานขามชาต เชน คาธรรมเนยม คาใชจายทเกยวของ ในขณะทผประกอบการกตองมตนทน เชน คาธรรมเนยม และรฐสามารถใชระบบภาษในเชงการสนบสนนภาคเอกชนทมการด าเนนการอยางถกตอง ซงหากการก าหนดตนทนมความเหมาะสม ผประกอบการจะเกดการตดสนใจจางงานแรงงานในประเทศ แรงงานขามชาตในอตราทเหมาะสม การเลอกตดสนใจทจะไมใชแรงงานขามชาตทผดกฎหมาย
• ตนทนทตองมการเพมใหกบกลมผทเปนแรงงานผดกฎหมายและผประกอบการ เชน กรณของแรงงานตองมการบงคบใชกฎหมาย การตรวจจบ การสงกลบ และมการก าหนดเวลาทยาวนานในการทแรงงานกลมนจะสามารถกลบเขามาในประเทศไดอกครง (ซงแสดงวาระบบฐานขอมลแรงงานขามชาตตองมการมการเชอมโยงและมฐานขอมลผกระท าผดกฎหมาย)
มมมองในทางสงคม
• การก าหนดใหแรงงานขามชาตสามารถน าผตดตามเขามาไดหรอไม และในลกษณะใด เนองจากกลมผตดตามนมโอกาสสมเสยงทจะมาใชทรพยากรสวสดการตาง ๆ ภายในประเทศ ดงนน การก าหนดเกณฑ และรปแบบการคดกรองผตดตามจะชวยใหรฐสามารถบรหารจดการสวสดการสงคมไดดมากขน
• รฐควรมการก าหนดมาตรการหรอคาใชจายในการทแรงงานขามขาตเขามาใชทรพยากรดานสวสดการในประเทศ เชน การก าหนดระบบประกนสงคม การก าหนดระบบประกนสขภาพของภาครฐ ทเปนภาคบงคบใหแรงงานขามชาตเขารวมเพอเปนการลดภาระและสดสวนของคาใชจายทเกดขนในการดแลแรงงานขามชาต เปนตน
การสรางนโยบายดานแรงงานขามชาตทมความชดเจนจงมความส าคญตอการก าหนดมาตรการทเกยวของ โดยการบรหารจดการควรมการปรบปรงเรองหลก คอ การบงคบใชกฎหมาย และการวางแผนนโยบายใหเหมาะสม ซงจากการประเมนปญหาพบวากลมทส คอ กลมแรงงานทผดกฎหมายเปนกลมทมปญหามากทสดในการบรการจดการ
1. การแกไขปญหาของแรงงานขามชาตทผดกฎหมาย ประกอบดวยสามสวน คอ การสกดกนการลกลอบเขาจากชายแดน การกวาดลางแรงงานขามชาตทผดกฎหมาย และการท าใหแรงงานทถกกฎหมายยงรกษาสถานภาพและมการน าเขาแรงงานทถกตองจากประเทศตนทาง โดยในสองเรองแรกเปนประเดนของการบงคบใชกฎหมายและประเดนทสาม คอ เรองของการปรบปรงระบบเพอสรางแรงจงใจ (การลดคาใชจาย การอ านวยความสะดวก) ทเหมาะสม
2. ขอเสนอแนะส าหรบการวางยทธศาสตรแรงงานขามชาตเชงรก เปนอกประเดนทมความส าคญเพอใชเปนกลยทธในการขบเคลอนประเทศไปขางหนา โดยกระทรวงแรงงานเปนเจาภาพหลกในการจดวางยทธศาสตรการบรหารจดการแรงงานขามชาตในเชงรก เพอเสนอตอคณะกรรมการทควรมองคประกอบของกรรมการทมาจาก ผแทนนายจาง ผแทนลกจาง และผทรงคณวฒ โดยมประเดนทเกยวของในยทธศาสตรทง 3 ดานทประกอบดวย ความมนคงของชาต ความมนคงทางเศรษฐกจ และการคมครองและประสานทางสงคมความมนคงของชาต ความมนคงทางเศรษฐกจ การคมครองและประสานทางสงคม
การพจารณาดานนโยบายผตดตาม การจดระเบยบทอย อาศย การก าหนดจ านวนครงของการตออายใบอนญาตท างาน การก าหนดจ านวนปทแรงงานสามารถท างานไดในแตละครง กฎระเบยบอน ๆ ทเกยวของ การก าหนดกระบวนการบงคบใชกฎหมาย การพฒนาระบบฐานขอมลคนเขาเมอง
การพจารณาในประเดนเรออปสงคและอปทานของแรงงานตลอดจนการก าหนดคาธรรมเนยมและการกระจายประโยชนทเหมาะสม ซงไดแกประเดนทเกยวของกบ การก าหนดโควตา การก าหนดภาษ /คาธรรมเนยมการใชแรงงานขามชาต การก าหนดแรงจ ง ใจในการพฒนาฝม อแรงงาน การก าหนดมาตรฐานแรงงาน การก าหนดนโยบายใหย ดหย นตามอตสาหกรรม พนท และขนาดบรษท รวมถงการพฒนาระบบขอมลแรงงาน
การใหความคมครองทงแรงงานไทยและแรงงานขามชาตโดยมการพจารณาประเดนทเกยวของกบ จดระเบยบบรษทนายหนาและบรษทรบชวง ระบบประกนสงคม กองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปราชอาณาจกร การใหความรกบแรงงานดานภาษา วฒนธรรม กฎหมาย และสวสดการทแรงงานพงไดรบ และการก าหนดเงอนไข/รปแบบของการเปลยนนายจาง
การแกไขปญหาแรงงานขามชาตทผดกฎหมายโดยบรณาการความรวมมอระหวางภาครฐกบเอกชน
• มาตรการสนบสนนอน ๆ รวมถงการบรหารจดการทวไป เพอใหเกดการด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ เปนมาตรการหรอการด าเนนการเพอใหขอเสนอในเชงนโยบายสามารถขบเคลอนตอไปได โดยในการทจะด าเนนการในเชงยทธศาสตรจ าเปนตองมการพจารณาเพมเตมเกยวกบประเดนตาง ๆ ดงน คอ
• การใหความรความเขาใจเกยวกบการเคลอนยายแรงงานขามชาตในประเดนตาง ๆ ทเกยวของ แกสาธารณะ โดยมงเนนทกระบวนการสรางความรความเขาใจในความแตกตางเชงวฒนธรรมและเชงพนทของแตละประเทศสมาชก โดยเปนประเดนทสรางสรรค ในการสรางความเขาใจตอกน การใหเกยรตในการเปนสมาชกของประชาคมทเทาเทยมกน การสรางการตระหนกรเรองหนาทและสทธของประเทศสมาชก โดยมการเรยนรระหวางกนอยางบรณาการและเปนระบบ เพอน าไปสการปฏบตอยางใหเกยรตซงกนและกนและไมเลอกปฏบตระหวางประเทศสมาชกในการบรหารจดการและการดแลสวสดภาพของแรงงาน
• การมชองทางใหผประกอบการมสวนรวมในการก าหนดกระบวนการบรหารแรงงานขามชาตอยางเปนระบบในระดบประเทศ ดวยการใหผประกอบการมหนาททชดเจน (ทอาจตองระบไวในรฐธรรมนญ) ในการใหขอมลขาวสารทเปนประโยชน
• การรวมกนศกษาอปสงคและอปทานของแรงงานขามชาตในรายอตสาหกรรม โดยภาครฐ เอกชน สถาบนการศกษา เพอน ามาประเมนถงจ านวนแรงงานขามชาตทจ าเปน สงผลตอการก าหนดคาธรรมเนยม/ภาษทเหมาะสม กระทรวงแรงงาน และกระทรวงอตสาหกรรม ควรมฐานขอมลดานก าลงคนทตองการเปนฐานเดยวกน และขอมลควรเปนขอมลทเชอถอได และมการปรบปรงขอมลในทกปใหสอดคลองตอความเปนจรง ขอมลเหลานจะเปนประโยชนตอกระทรวงศกษาธการในการวางยทธศาสตรดานก าลงคนทประเทศไทยขาดแคลนและมความตองการสง
• การพฒนาทกษะของแรงงาน
• การก าหนดอตราคาจางทเหมาะสม
• การสรางความตระหนกใหนายจางมสวนรวมรบผดชอบในการดแลแรงงานขามชาต ในชวงทผานมาการบรหารจดการแรงงานขามชาตเปนกระบวนการทก าหนดโดยภาครฐเปนส าคญ ทงทผไดรบประโยชนสวนใหญจากแรงงานขามชาต คอ ภาคเอกชน
• ระบบการใหความคมครองแรงงาน นอกเหนอจากการตรวจสถานประกอบการและการบงคบใชกฎหมายตาม พ.ร.บ.คมครองแรงงานแลว การสรางหลกประกนใหกบแรงงานเปนอกประเดนทมความส าคญ