อ.ดร.ยรรยง เต็งอำำนวย intro to it-is # 7 – data...

อ.ดร.ยรรยง เตงอำำนวย Intro to IT-IS # 7 – Data Standard

คาบ 7 มาตรฐานขอมล ดร.ยรรยง เตงอำานวย

ในคำบทแลวเปนกำรเกรนนำำใหผเรยนเขำใจควำมสำำคญของขอมลซงเปนองคประกอบของระบบสำรสนเทศทมกถกละเลยไปเนองจำกเปนสวนทอยชดกบโครงสรำงพนฐำนและไมไดมำพรอมกบเทคโนโลยทพฒนำไปอยำงรวดเรว แตหำกตองไดมำ

ดวยควำมยำกลำำบำกโดยองคกรนนๆ เอง ไมสำมำรถซอหำไดในทองตลำด ซงกำรจะมขอมลทดได ตองมกำรเตรยมกำร กำรวำงแผน กำรออกแบบ โดยพจำรณำในภำพรวมหรอทเรยกวำสถำปตยกรรมขอมลในคำบนจะไดแนะนำำใหผเรยนไดรจกและเขำใจในมำตรฐำนของขอมล Slide 1 ซงเปนองคประกอบหลกของสถำปตยกรรมขอมล มำตรฐำนทวำนไมไดหมำยถงเปนมำตรฐำนอตสำหกรรมทจะนำำมำประทบบนสนคำเชนมำตรฐำนประหยดไฟเบอร 5 แตเปนกำรกำำหนดอยำงเปนทำงกำรเปนลำยลกษณอกษรวำขอมลทจะเกบจะดแลจะใชใน

ระบบงำนขององคกรนนมลกษณะเปนอยำงไร ซงทำำใหเกดควำมเปนระเบยบเรยบรอยอนจะสงผลใหสำมำรถบรหำรจดกำรและใชประโยชนขอมลจำำนวนมหำศำลและซบซอนขององคกรได

มำตรฐำนขอมลนนเรยกใหชดเจนคอมำตรฐำนของแบบจำำลองขอมล หรอ Standard Data Model คอแบบจำำลองหรอภำพของขอมลทใชในองคกรนนๆ Slide 2 โดยกำำหนดใหเปน "มำตรฐำน" คอทกภำคสวนขององคกร ทกฝำย ทกแผนก ตองยดถอและใชตำมมำตรฐำนทองคกรกำำหนดขนนระบบงำนยอยทงหลำยขององคกรอำจแยกสวนกนสรำงหรอพฒนำ ขอมลทเกบไวในระบบงำนยอยเหลำนนกอำจแยกกนอยเปนอสระจำกกน อยกนคนละเครอง คนละเซรฟเวอร คนละอำคำรหรอคนละทวปไปเลยกได ทงในเรองของกำรหำขอมล กำรเกบรกษำขอมล กำรปรบปรงใหขอมลทนสมย แตไมวำจะบรหำรจดกำร บำำรงรกษำ ดแล หรอใชงำนในลกษณะใดกตำม ขอมลเหลำนนตองอยในรปแบบหรอแบบจำำลองมำตรฐำนทกำำหนดไวโดยองคกร เปำประสงคคอใหสำมำรถแบงปน ผนวกรวม หรอใชขอมลเหลำนนรวมกนได โดยสภำพควำมเปนจรงจะเหนวำหำกเปนองคกรเดยวกน อยำงไรเสย ขอมลในหนวยงำนยอยหรอระบบงำนยอยเหลำนนยอมตองมสวนทคำบเกยว ซำำซอน หรอเอออำำนวยกน ไมทำงตรงกทำงออม ไมเชนนนคงไมเปนองคกรเดยวกนอยำงแนนอน ดงนนกำรยดตำมมำตรฐำนขอมลอยำงเหมำะสมจะชวยใหสำมำรถแบงปนขอมลกนไดเมอถงครำวจำำเปนเมอองคกรเตบโตขน

สำำหรบองคกรทซบซอน ขนำดใหญ มสำขำครอบคลม จำำเปนอยเองทตองตดตอสอสำรกบองคกรขนำดใหญอนๆ ทงในสวนของ supplier และในสวนของ customer ในสภำพกำรณเชนนองคกรทเปนหลกจะมกำรออกมำตรฐำนเพอใชกนในกลมองคกรหรอบรษทเหลำนนเพอประโยชนในกำรดำำเนนธรกจทสอดประสำนผำนขอมลทเชอมโยง สอสำร สงผำน และ

จฬำลงกรณมหำวทยำลย 1 / 16 Jun 7, 2010


แบงปนกนได Slide 3 ตวอยำงเชนกระทรวงกลำโหมของสหรฐอเมรกำ หรอองคกรสนธสญญำแอตแลนตกเหนอ หรอองคกำรนำโต จะบงคบใชมำตรฐำนขอมลเดยวกนทงขององคกรและครอบคลมถงบรษทตำงๆ ทเขำมำเปนคสญญำจำงขององคกร เชนบรษทสรำงเครองบนรบ บรษทตอเรอประจนบำน เหลำนเปนตนมำตรฐำนจำำเพำะทำงธรกจเหลำนกำำลงเปนทแพรหลำยอยำงมำกในโลก เพรำะชวยใหบรษทหรอหนวยงำนของรฐสำมำรถสอสำรแลกเปลยนแบงปนขอมลกนใชไดอยำงกวำงขวำง ลนไหล ไมตดขด ไมสลบซบซอน แนนอนวำหำกมเรยวมแรงกสำมำรถเขยนโปรแกรมทเปน gateway ขนมำเพอแปลงขอมลจำกระบบงำนหนงไปเปนรปแบบขอมลของอกระบบงำนหนง

ไดไมยำกนก แตเมอตองทำำเชนนกบทกระบบงำนในองคกร ซงองคกรหนงๆ อำจมระบบงำนหลำยรอยระบบ และตองเชอมโยงกบทงในองคกรและขำมองคกร กำรแกปญหำโดยใชโปรแกรมแปลงขอมลเชนนจะเรมยงยำกและเปนคำใชจำยทเพมพนขนไดอยำงรวดเรวดงนนในปจจบนมกลมธรกจจำำเพำะเรมใชแนวทำงมำตรฐำนขอมลรวมกน เชน ธนำคำรและกำรเงน วงกำรประกนภยและประกนสขภำพ วงกำรยำและเวชภณฑ วงกำรยำนยนต โดยเฉพำะรถยนต และวงกำรกำรบน เชนกำรวำงมำตรฐำนของรหสเมอง รหสประเทศ รหสสนำมบน และรหสสำยกำรบน เหลำน

เปนตน จะเหนวำสำำหรบตวอยำงสดทำยนน เนองจำกสำยกำรบนพำณชยหนไมพนทตองเดนทำงขำมจำกระบบสำรสนเทศหนงไปยงอกระบบสำรสนเทศหนงเปนกจวตรอยเสมออยแลว ดงนนขอมลจงตองมมำตรฐำนเพอใหสำมำรถสอสำรขำมจำกสนำมบนตนทำงไปยงปลำยทำงไดตวอยำงของพฒนำกำรดำนมำตรฐำนขอมลคอมำตรฐำนดำนกำรกำำหนดตวตนของผคนทเดนทำงไปมำ หรอทรจกกนวำเปนมำตรฐำนบตรประจำำตว identity card นนเอง กำรเปลยนแปลงในสถำนกำรณโลกสยคของกำรกอกำรรำย ทำำใหรฐบำลของประเทศตำงๆ ตำงตองหนมำรวมมอกนเพอใหสำมำรถตดตำมควำมเคลอนไหวของผคนไปไดรอบโลกเพอสะกดกนกำรกอกำรรำยตำงๆ มำตรฐำนจงจำำเปนตองำนดำนควำมมนคงปลอดภยของผคนในสถำนทสำธำรณะตำงๆ ไมวำจะเปนสนำมบน ทำเรอ โรงพยำบำล เหลำนเปนตน มำตรฐำนลกษณะนดำำเนนงำนโดยหนวยงำนระดบโลก เชน European Union หรอ EU หรอ North American Free Trade Agreement หรอทรจกในนำมของนำฟตำ

ตวอยำงทสำำคญอกตวหนงคอมำตรฐำนของขอมลดำนสำธำรณสข Slide 4 เชนฐำนขอมลของผลทำงเคมในระบบชวภำพ และรำยงำนกำรสอบสวนแบบพนฐำน ของสถำบนวทยำศำสตรทำงสภำวะแวดลอมของสขภำพแหงชำต หรอ NIEHSนอกจำกนนยงมมำตรฐำนกำรแลกเปลยนขอมลบรหำรจดกำรดำนสขภำพ และ ทอกซเอมแอล ซงเปนภำษำสำำหรบอธบำยลกษณะของพษจำกโรคตำงๆ เปนตนเหลำนเปนมำตรฐำนในวงกำรทตองกำรควำมรวมมอระหวำงหลำยหนวยงำน หลำยองคกร และหลำยประเทศทวโลก เพอรบมอกบภยตำงๆ ทำงดำนสำธำรณสข ในลกษณะเดยวกน องคกรธรกจใดๆ จะไดประโยชนจำกหลกกำรเชนนเพอใหเกด



ควำมรวมมอ ในเชงพำณชย ระหวำงคคำในกลมอตสำหกรรมเดยวกนหรอทเกยวเนองกนได

เหตผลทสำำคญของกำรตองใชหรอตองจดทำำมำตรฐำนขอมล Slide 5 เปนเรองของระบบงำนหรอกำรใชงำนสำรสนเทศขององคกรใดๆ ไมอำจกระทำำไดโดยระบบเดยวทรวมศนยอยทเดยว สำมำรถควบคมสงกำรบงคบใชรปแบบขอมลตำงๆ ไดอยำงเบดเสรจ อยำงในสมยกอนแกปญหำกำรกระจดกระจำยของขอมลในหนวยงำนตำงๆ ขององคกรไดโดยใชระบบฐำนขอมลเพยงตวเดยว หรอ Single Database Concept ซงแกปญหำไดในระดบหนง และสะดวกตอกำรพฒนำและสรำงอยำงมำก เพรำะทกฝำยมำนงรวมกนแลวชวยกนกำำหนดขอมลกลำงทตองใชรวมกนขนมำ เนองจำกเปนระบบเดยวจงงำยตอกำรบรหำรจดกำร กำรใชงำน และกำรบำำรงรกษำ ไมมปญหำเรองขอมลหลำยสำำเนำทลกลนกน แกปญหำเรองกำรแบงปนใชขอมลรวมกน เหลำนเปนตนแมในปจจบนองคกรขนำดใหญกยงใชวธนอย เชนระบบ SAP แตหำกพจำรณำใหด ระบบเอสเอพนเองกอำศยมำตรฐำน

ขอมลทำงดำนธรกจ กำรพำณชย และกำรเงนเขำมำชวยในกำรกำำหนดขอมลตำงๆ ขององคกรเชนกน เรยกวำหนวยงำนมำกมำยของโลกไปจำงบรษทเอสเอพเพอใหมำกำำหนดมำตรฐำนขอมลทควำมจรงมอยแลวและบงคบใชเอำกบองคกรของตนปญหำคอระบบงำนสมยใหมนนไมไดจำำกดอยแตเฉพำะภำยในหนวยงำนหรอองคกรหนงเทำนน แตจะเชอมโยงสมพนธแลกเปลยนขอมลในกำรบรหำรจดกำร ในเชงกำรคำและกำรพำณชยไปกบหนวยงำน องคกร หรอบรษทอน ทงภำยในและภำยนอกประเทศ ดงนนจงไมอำจรวมรวบขอมลตำงๆ มำรวมศนยเปนระบบเดยวหรอกอนเดยวได วธกำรแบบฐำนขอมลรวมศนยตว

เดยวทเคยใชและใชกนอยในปจจบนจงทำำใหเกดควำมยงยำกตอองคกรในภำพรวมวธแกคอกำรใชมำตรฐำนขอมลเพอใหแตละกลมแตละกอนของขอมลมรปแบบ ควำมหมำย รำยละเอยดตำงๆ ทสอดคลองตองตรงกน สำมำรถแลกเปลยนใชงำนรวมกนไดโดยสะดวก แตในกำรหำ กำรสรำง กำรเกบสะสม และกำรบำำรงรกษำขอมลแตละกลมนน อำจทำำโดยหนวยงำนตำงๆ แยกกนไป แตวธกำรนยงมขอจำำกดอยตรงทมระบบงำนปจจบนทใชงำนอยแลวซงมระบบขอมลของตนทไมเปนไปตำมมำตรฐำนทกำำหนดขนมำในภำยหลง ในลกษณะเชนนหำกตองแกไขรปแบบขอมลใหเปนไปตำมมำตรฐำนอำจเปนสงททำำไดไมงำยนก ใชเวลำและทนทรพยมหำศำล จงอำจเลยงไปใช "ดำนขอมล" หรอ Data Gateway สำำหรบกำรผำนเขำออกของขอมลระหวำงระบบทมรปแบบหรอมำตรฐำนขอมลแตกตำงกน แตวธกำรนทำำใหเกดโสหยสนเปลองททำำใหระบบมประสทธภำพลดลงและยงยำกมำกขนโดยไมจำำเปน รำยละเอยดและประเดนตำงๆ ของระบบดำนขอมลจะไดกลำวถงตอไปในคำบน

มำตรฐำนขอมลนนจำำเปนอยำงยงเมอระบบงำนทหนวยงำนคดวำสมบรณพรอม มเสถยรภำพ ตอบสนองควำมตองกำรของหนวยงำนแลว ถกนำำไปประกอบเขำเปนสวนหนงของระบบทใหญขนไป ตวอยำงเชน Slide 6 รฐบำลไทย ซงเปนองคกรขนำดใหญมำกทตองกำรกำรบรหำรจดกำรอยำงด ดงนนฝำยบรหำรซงในทนคอรฐบำล ตองกำรขอมลเพอใชในกำรบรหำรจดกำรรำชกำรแผนดน



จงกำำหนดใหม "ศนยปฏบตงำน" หรอ Operation Center ขนในสำมระดบคอระดบลำงสดในระดบกรม DOC หรอ Department Operation Center ซงจะรวบรวมขอมลสรปจำกระบบงำนยอยตำงๆ ของกรม สงใหกบศนยในระดบกลำงคอศนยระดบกระทรวง MOC หรอ Ministry Operation Center ททำำหหนำทรวบรวมขอมลสรปของกรมตำงๆ ในกระทรวง รวมถงขอมลสรปในระดบกระทรวงเอง แลวสงตอใหศนยระดบบนสดคอระดบรฐบำล PMOC หรอ Prime Minister Operation Center ซงสนองควำมตองกำรของนำยกรฐมนตรและคณะในกำรบรหำรจดกำรระดบประเทศตอไป

ใน Slide 7 เปนกรณศกษำปญหำมำตรฐำนขอมลในสวนทเกยวของกบกระทรวงกำรคลง โดยทขอมลสำำคญในกำรบรหำรจดกำรองคกรใดๆ สวนหนงคอขอมลกำรเงน ดงนนกำรคลงของประเทศจงตองกำรขอมลทครบถวน ถกตอง รวดเรว ตำมหลกของกำรมขอมลทด แตระบบงำนเกยวเนองกบกำรเงนกำรคลงของประเทศนนกระจำยไปตำมกระทรวงตำงๆ จงทำำให

เกดเปนระบบรวมศนยมหำยกษดวยซอฟตแวรสำำเรจรปคอ เอสเอพ เกดเปนระบบจเอฟเอมไอเอส หรอ Government Financial Information Systems ทขอมลทกอยำงเกยวของกบกำรเงนของแผนดนตองเขำมำรวมมำใชทระบบนเทำนน ไมตองคำำนงถงมำตรฐำนขอมลเพอกำรแลกเปลยนแบงปนขอมลระหวำงหนวยงำนอกตอไปลกษณะกำรแกปญหำโดยกำรรวมศนยนทำำใหเกดควำมเปนหนงเดยวในระบบกำรเงนกำรคลงของรฐ รฐบำลสำมำรถดงขอมลระดบประเทศขนมำใชประโยชนไดทนท เชนเงนสดคงคลงมเทำไรเพอรบมอกบสถำนกำรณภยพบตตำงๆ ได เชนนเปนตน

แตกำรรวมศนยเปนระบบยกษเชนนเปนกำรแกปญหำเพยงบำงสวน เพรำะระบบกำรเงนกำรคลงของรฐนนซบซอนมำกกวำขอบขำยควำมรบผดชอบของระบบ จเอฟเอมไอเอส มำกนก ซงจะทำำใหเกดปญหำในอนำคตไดเมอตองเชอมโยงระบบนเขำกบระบบงำนอนหรอหนวยงำนอน เชนธนำคำรในกำำกบ รวมถงกำรประสำนงำนกบตำงประเทศและหนวยงำนเอกชนทตำงกมระบบสำรสนเทศของตนเอง

กำรทระบบสำรสนเทศตองกำรขอมลจำกระบบอนนนทำำใหเกดเปนระเบดเวลำของระบบขอมล เพรำะควำมตองกำรสำรสนเทศทซบซอนในระดบองคกรหรอระดบประเทศ จะไมจำำกดอยแตเฉพำะในระบบสำรสนเทศใดระบบหนง หรอในกระทรวงใดกระทรวงหนงเทำนนตวอยำงเชน Slide 8 ในกำรบรหำรรำชกำรแผนดน ตองกำรพฒนำกำรศกษำโดยใหทนกำรศกษำสำำหรบนกเรยนนกศกษำทมผลกำรเรยนดเดน ตองกำรใหเขำเปนแพทยเปนวศกร เพอพฒนำประเทศ ดงนนหนวยงำนอยำง กยศ. คอกองทนเงนใหกยมเพอกำรศกษำ ตองมขอมลวำกำรผลตแพทยหรอวศวกรแตละคนนนใชเงนเทำไรจงจะสำมำรถกำำหนดวงเงนทจะใหนกเรยนนกศกษำกยมไดอยำงเหมำะสม ไมมำกและไมนอยเกนไป รวมถงสำมำรถคำำนวณวำในแตละปนนควำมตองกำรทำงดำนนจะเปนเทำไรเพอประโยชนในกำรตงงบประมำณองคกรสวนมำกแลวจะลมเหลวในกำรผนวกรวมระบบงำนยอย



และกำรวำงมำตรฐำนขอมล องคกรขนำดใหญเหลำนจะแกโดยกำรรอทบทำำลำยระบบทมอยแลวสรำงใหมเปนระบบรวมศนยขนำดใหญ เชนระบบเอสเอพ ทมคำใชจำยในกำรกอสรำงและพฒนำสงนบเปนพนลำนบำท แตระบบเชนนจะมปญหำในอนำคตทตองเชอมโยงกบระบบอน ทงภำยในและภำยนอกหนวยงำน ทงภำยในและภำยนอกประเทศ ดงนนหนวยงำนระดบโลกเชน องคกำรอนำมยโลก จงทำำมำตรฐำนขอมลดำนกำรสำธำรณสขขนมำเพอใหสำมำรถประสำนขอมลจำกหนวยงำนดำนนในนำนำประเทศไดอยำงรวดเรวและเปนผลเพอประโยชนในกำรดแลจดกำรสขอนำมยของโลกและกำรปองกนกำรระบำดของโรคตดตอรำยแรงตำงๆ เชนไขหวดนก เปนตน

ระบบขอมลทดนนแมแตซอฟตแวรอยำงระบบเอสเอพเองจะเรมดวยกำรทรวำโดยพนฐำนแลวองคกรนนตองกำรขอมลอะไรบำง Slide 9 ซงสงนจะไดจำกกำรทพจำรณำองคกรในภำพรวมในฐำนะทเปนหนวยงำนทมพนธกจ มเปำหมำย มกำรปฏบตงำน ไมใชพจำรณำเฉพำะระบบกำรเงน แมวำตองมระบบกำรเงนกตำมตำมลกษณะขององคกรทวไปหลงจำกกำำหนดมำตรฐำนขอมลขององคกรแลวจงคอยทำำกำรจดหำและจดเกบขอมลเหลำนนลงไวในฐำนขอมล ซงในกรณของเอสเอพนนเปนระบบทมฐำนขอมลเพยงตวเดยว ในลกษณะนหำกองคกรตองกำรขอมลอะไรไมวำเพองำนอะไรกตำมขององคกร จะมขอมลทตองใชนนใหไดทนท

แตระบบอยำงเอสเอพนนจะเนนเฉพำะขอมลกำรบรหำรจดกำรดำนกำรเงนและอนๆ ทเกยวเนอง ไมอำจสรำงใหครอบคลมทกภำคสวนขององคกรขนำดใหญไดเนองจำกมควำมซบซอนอยำงมำก แตกสำมำรถใหขอมลทเกยวเนองในเฉพำะสวนนนไดเปนอยำงด ทำำใหเปนทหมำยปองของหนวยงำนและองคกรขนำดใหญทงภำครฐและเอกชนดงนนหลกกำรทสำำคญของระบบขอมลทดคอ อยำเกบขอมลเฉพำะทตองกำรใชในระยะนนหรอเฉพำะระบบงำนนนเทำนน ใหพยำยำมเกบขอมลทกอยำงทคดวำนำจะเปนประโยชน เกบทกอยำงเทำทจะทำำไดแมวำขอมลนนๆ อำจจะยงไมไดใชประโยชนกตำม แตทงนตอง

ใชวจำรณญำณกำำกบดวยวำขอมลใดทไมเกยวกบกจกำรขององคกร รวมถงขอมลอนทสำมำรถหำไดจำกภำยนอกองคกรคอมผอนเกบไวแลว สำมำรถไปเรยกใชได เปนตน ไมเชนนนอำจจะเกดอำกำรขอมลบวมเกนควำมจำำเปนหรอมกำรเกบซำำซอนกบองคกรอนกำรเกบขอมลทดเพอใหครบถวนนนตองมงไปทแหลงขอมลนนๆ เชนขอมลนสต/นกศกษำ ตองใชตวนสต/นกศกษำเปนทตงเพรำะมหำวทยำลยตองมปฏสมพนธกบบคคลผนนในแงมมตำงๆ มำกหลำยและเปนระยะเวลำนำน เกยวเนองกบชวตเขำทงกอนเขำมหำวทยำลย เขำมำในมหำวทยำลยแลว และเมอจบไปจำกสถำบน อยำเกบขอมลนสต/นกศกษำเพยงเพอใชกบงำนลงทะเบยนอยำงเดยว ตวอยำงเชนควรมขอมลเกยวเนองกบทพกอำศยของนสต/นกศกษำแตละคน ทงภมลำำเนำเดม ทงทพกชวครำว เชนหอพกของมหำวทยำลย ซงขอมลตรงสวนหอพกของมหำวทยำลยนนสำมำรถใชประโยชนไดทงในกำรตดตอกบนสต/นกศกษำและยงใชในระบบกำรบรหำรหอพกและระบบกำรเงนรำยไดของมหำวทยำลยดวย ดงนนขอมลทดวำเกนควำมจำำเปนเหลำนกลำยเปนจำำเปนในภำพรวมขององคกรเพรำะมหำวทยำลยตองสมพนธกบนสต/นกศกษำตลอดไปในหลำกหลำยแงมม

กลำวในแงมมวชำกำรแลว ระบบขอมลตองอำศยสงทเรยกวำ Enterprise Data Standard หรอมำตรฐำนขอมลระดบองคกรซงแบงเปนสององคประกอบใหญๆ Slide 10 กลำวคอสวนของพจนำนกรมขอมล หรอ Data Dictionary กบสวนของ



แบบจำำลองขอมล หรอ Data Modelพจนำนกรมขอมลนนเปนคลงของขอมลทเปนขอกำำหนดเกยวกบตวขอมลขององคกร เชนเปนขอมลทระบวำขอมลของผปวยนนประกอบดวยอะไรบำง แตละตวมรปแบบอยำงไร ใชงำนทไหน เชนนเปนตนองคประกอบหลกทใชในกำรกำำหนดเกยวกบขอมลแตละตวในพจนำนกรมขอมลนอกจำกชอของขอมลแลวยงตองมควำมหมำย ควำมสมพนธกบขอมลอน แหลงทมำ กำรใชงำน รปแบบ หนำตำ หรอทเรยกวำ formatสวนแบบจำำลองขอมลนนเปนภำพรวมทระบถงรปแบบองคประกอบของขอมลแตละตว หรอ data representation และกำรใชงำนขอมลเหลำนน หรอ data usage ซงนยมกำำหนดขนในลกษณะของแผนภำพเพอสะดวกตอกำรทำำควำมเขำใจและควำมชดเจนในควำมสมพนธตำงๆ

พจนำนกรมขอมล หรอ Data Dictionary Slide 11 เปนขอมลเกยวของกบขอมลขององคกร มไวสำำหรบบรรยำยลกษณะของขอมล เชน ชอผปวยเปนขอมลชนหนงซงตองมระบไวในพจนำนกรมขอมลวำ "ชอผปวย เปนขอมลชอวำ PN ซงยอมำจำก Patient Name เปนไดเพยงอกษร ไมมตวเลข ไมมเครองหมำยพเศษ ใชใสเฉพำะชอ ไมมคำำนำำหนำ ไมมนำมสกล ใชแตภำษำไทยเทำนน ชอในภำษำอนตองบนทกดวยกำรเลยนเสยงทบศพท ควำมยำวไมเกน 30 ตวอกษร ฯลฯ" เชนนเปนตนนอกจำกชอของขอมลแลว ยงมองคประกอบอนๆ อกเชนควำมหมำย ควำมสมพนธกบขอมลอน แหลงทมำ กำรใชงำน รป

แบบหรอ format และ "หมำยเหต" ซงใชบรรจประเดนทเกยวของซงจะเปนประโยชนในกำรเขำใจในตวขอมล กำรใชงำน หรอกำรบำำรงรกษำ เชน "ชอผปวยเปนภำษำไทยเทำนน แตในปงบประมำณ 2558 จะมกำรขยำยเพอรองรบได 4 ภำษำคอ ไทย จน โปรตเกส และองกฤษ เพอรองรบกำรขยำยตวกำรใหบรกำรผปวยไดทวโลก" เชนนเปนตน ทงนเพอควำมเขำใจนอกเหนอไปจำกทกำำหนดไวในระบบงำนเพอใหสวนงำนตำงๆ ทงภำยในและภำยนอกองคกรเขำใจในตวขอมลไดถกตองตรงกนพจนำนกรมขอมลเปนมำตรฐำนระดบองคกรและระดบขำมองคกรหรอขำมชำตททำำใหสงผำนขอมลถงกนไดอยำงมประสทธภำพ ไม

ตองไปผำนระบบดำนขอมลแปลงรปแบบหรอหนวยตำงๆ ใหสอดคลองอกชนหนง ทำำใหเกดกำรแบงปนและใชขอมลรวมกนได เกดเปนระบบงำนทตอเนองเออตอกำรทำำธรกจ พำณชย และกำรบรหำรจดกำรระดบสำกลไดปญหำสำำคญทพจนำนกรมขอมลชวยขจดไดคอขอมลตวเดยวกนอำจมชอแตกตำงกนในแตละระบบงำน ในขณะทขอมลทมชอตรงกนอำจมควำมหมำยแตกตำงกนไดขำมระบบงำนหรอองคกร ดงนนระบบพจนำนกรมขอมลทดจะชวยสนบสนนกำรตรวจสอบควำมถกตองของขอมล ทเรยกวำ Data Validation หรอ Data Verification ไดดวย

เมอพจำรณำระบบมำตรฐำนขอมลระดบสำกลแลว จะพบวำระบบขอมลดำนสำธำรณสขเปนกลมทมพฒนำกำรกำวหนำเปน



ระบบทสงมำก อำจเนองจำกเปนระบบทตองตดตำมกำรเคลอนตวหรอกำรแพรระบำดของโรคตำงๆ เชนไขหวดหลำยพนธ มำลำเรย โรคปำกเทำเปอย หรอโรคววบำ เหลำนทำำใหกำรประสำนงำนขำมองคกรและขำมประเทศเปนสงจำำเปน Slide 12 ผสอนจงไดนำำเอำแนวทำงในกำรพฒนำพจนำนกรมขอมลของ AHIMA หรอ องคกำรบรหำรขอมลดำนสขภำพของสหรฐอเมรกำมำเปนตวอยำงศกษำ โดยแนวทำงนประกอบดวยขนตอนสำำคญ 14 อยำงดวยกนขนตอนแรกคอกำรวำงแผนกำรพฒนำ กำรสรำง และกำรบำำรงรกษำตวพจนำนกรมขอมลนนเอง เพรำะเนองจำกเปนระบบทซบซอน เปนหลก และใชงำนในระยะเวลำอนยำวนำน ขนตอนท 2 คอตองใหพจนำนกรมนนครอบคลมทงองคกร คอพจำรณำในภำพรวมขององคกร ไมใชเพอสนองควำมตองกำรของภำคสวนใดเพยงบำงสวน เชนมหนวยงำนยอยทยงไมมระบบสำรสนเทศใชเลย ยงทำำงำนดวยกระดำษอย แตขอมลจำำเพำะทหนวยงำนนนใชตองถกนำำมำผนวกลงในพจนำนกรมขอมลดวยขนตอนท 3 คออยำปลอยใหฝำยสำรสนเทศเปนผทำำไปเพยงพวกเดยว แตตองใหผรบผดชอบ ทงกำรหำ กำรเกบ และกำรใชขอมลเหลำนน มสวนรวมในกำรเลอกและกำรกำำหนดรำยละเอยดของขอมล สวนขนตอนท 4 เปนกำรวำงแนวทำงดำนเอกสำรซงจำำเปนอยำงยงในระบบทซบซอน จะอำศยปำกเปลำวำจำหรออำศยบนทกกำรประชมนนไมไดเดดขำด และตองกำำหนดวธกำรอนมตใหเอกสำรเหลำนนออกมำเปนทำงกำรอยำงเปนระบบ ทงในปจจบนขณะทำำกำรสรำงพจนำนกรมขอมล กบในอนำคตทตองบำำรงรกษำดแลในระยะยำวขนตอนท 5 เกยวเนองกบรนของขอมล หรอ Data Version ดงตวอยำงเกยวกบชอของผปวย จะเหนวำฐำนขอมลเกำจะใหชอเปนภำษำไทยภำษำเดยว แตฐำนขอมลของระบบงำนทสรำงใหมจะยอมใหมชอเปนสำมภำษำได แตอำจไดทละภำษำตอผปวย ในขณะทฐำนขอมลในอนำคตอำจยอมใหมชอผปวยแตละรำยเปน 3 ภำษำบรรจไวครบในฐำนขอมลกเปนได ดงนนระบบงำนตองมกำรกำำหนดวำใชขอมลชอผปวยรนใด เพอไมใหเกดควำมสบสน ซงนำำไปสขนตอนท 6 คอตองออกแบบและสรำงพจนำนกรมใหเผอกำรเปลยนแปลงแกไขไดโดยสะดวกแตมกำรรกษำสทธอำำนำจกำรแกไข ควบคมใหเหมำะสม รวมไปถงเผอกำรขยำยตวของขนำดของขอมลในขนตอนท 7 เชนชอทำงกำรของยำซงอำจยำวขนเรอยๆ เมอศำสตรและกำรผลตมควำมซบซอนขนมำกในอนำคตขนตอนท 8 เปนเรองของกำรยดมำตรฐำนโลกหรอมำตรฐำนอตสำหกรรมในระดบสำกล เชน ISO 11179 ซงเปนมำตรฐำนของขอมลเกยวกบขอมลหรอเรยกวำ Metadata Registry เพอใหระบบงำนขององคกรสำมำรถเชอมโยงแลกเปลยนขอมลกบระบบงำนขององคกรอนๆ ไดถงระดบนำนำประเทศ ซงขนตอนท 9 เนนในสวนมำตรฐำนอตสำหกรรมระดบทองถนหรอระดบชำตดวย ดงนนในขนตอนท 10 จงเปนกำรระแวดระวงควำมลกลนระหวำงมำตรฐำนสำกลกบมำตรฐำนทองถน ตองมหนวยงำนหรอองคกรทจะสะสำงควำมลกลนเหลำน หรอหำกสะสำงไมได จำำตองระบใหชดเจนในพจนำนกรมถงควำมขดแยงนปจจบนขอมลดำนภมศำสตรเรมมบทบำทสำำคญขนอยำงมำก เพรำะองคกรโดยทวไปหนไมพนทจะตองใชตองสมพนธกบขอมลประเภทน เชนกระทรวงมหำดไทยตองรพกดภมศำสตรของทกหมบำนและตำำบล บรษทขำยตรงตองรทอยของสำขำ ของพนกงำน ละแวกกำรขำย และทอยของลกคำ เพอประโยชนในกำรจดสงสนคำตำมหลก logistic ดงนนในขนตอนท 11 จงเปนเรองกำรยดมำตรฐำนสำกลสำำหรบขอมลประเภทนไวเพอประโยชนในกำรใชขอมลเหลำนของสำกลหรอของทำงกำร รวมถงซอฟตแวรบรหำรจดกำรเกยวเนองกบขอมลเหลำนเชนเครองคนหำและกำำหนดเสนทำงหรอทเรยกวำ GPS นนเอง



ขนตอนท 12 เปนเรองของกำรนำำขอมลในพจนำนกรมไปทดสอบใชงำน เพอใหแนใจวำระบบงำนทสรำงขนตำมขอกำำหนดตำงๆ ในพจนำนกรมนนสำมำรถทำำงำนไดจรง ไมมขอบกพรอง ตดขด หรอกำำกวม สวนขนตอนท 13 เปนกำรใหควำมรแกพนกงำนและเจำหนำทหรอผบรหำรทเกยวของใหเขำใจถงควำมสำำคญของพจนำนกรมขอมล เพอทจะไดรบควำมรวมมอในกำรใช กำรบรหำรจดกำร และกำรบำำรงรกษำในระยะยำวตอไปขนตอนท 14 ซงเปนขนตอนสดทำยนนคอกำรตรวจสอบกำรใชงำนจรงอยสมำำเสมอวำมกำรแบงปนหรอกำรลดควำมซำำซอนทเกดจำกกำรใชพจนำนกรมไดมำกนอยเพยงใด เพอกำรปรบปรงรปแบบโครงสรำงหรอควำมสมพนธระหวำงขอมลตำงๆ ใหเหมำะสมตอไป

Slide 13 เปนตวอยำงของขอมล Metadata ทมอยในพจนำนกรมของหนวยสถตและสำรสนเทศดำนสขภำพและสวสดกำรสงคมแหงชำตของออสเตรเลย ขอมลทยกมำเปนตวอยำงศกษำนคอสถำนะกำรสบบหรซงในสวนตนนนเปนขอมลทวไป

ของขอมลตวน เชน เลขรหสในระบบขอมล วนทขนทะเบยนขอมลตวนอยำงเปนทำงกำร คำำจำำกดควำม ระบบงำนทเกยวของสวนถดไปเปนขอมลจำำเพำะของขอมลตวน เชน เปนประเภทตวเลข ควำมยำวหนงหลกหรอหนงตวอกษร และมคำตำงๆ ดงทกำำหนดไว เชน 1 หมำยถงสบเปนนสย และ 4 หมำยถงเคยสบแตเลกแลว เชนนเปนตนจะเหนวำดวยกำรกำำหนดอยำงละเอยดและชดเจนเปนลำยลกษณอกษรหรออยในรปของฐำนขอมลหรอคมอทเรยกใชไดเชนน สำมำรถลดควำมเขำใจผด ควำมกำำกวม และปญหำอนๆ เกยวเนองกบกำรใชขอมลขององคกรไดเปนอยำงด แตทงนวนยใน

กำรสรำง ใชงำน และกำรบำำรงรกษำระบบพจนำนกรมขอมลนกจำำเปนอยำงยง เปรยบเสมอนรำชบณฑตยสถำนทตองมวนยในกำรดแลบำำรงรกษำพจนำนกรมของไทย

เพอใหผเรยนเขำใจถงควำมสำำคญในกำรเสำะหำขอมลใหครอบคลมงำนขององคกร จะไดยกตวอยำงขอมลพนฐำนทจำำเปนตองมสำำหรบมหำวทยำลยในประเทศ ซงมหำวทยำลยใดๆ ของไทยในปจจบนควรประกอบดวยขอมลพนฐำน 6 ดำนดวยกน Slide 14 กลำวคอดำนท 1 ขอมลดำน นสต/นกศกษำ คอบคคลผเขำมำหำควำมร สวนดำนท 2 คอขอมลเกยวกบบคลำกร ทงในสวนของคณำจำรยผใหควำมร และเจำหนำทสนบสนนในดำนตำงๆ นบแตอธกำรบด ฝำยบรหำร เจำทธรกำร ไปจนถงบคลำกรดำนกำรรกษำควำมปลอดภยดำนท 3 คอเรองของรำยวชำ ซงครอบคลมกำรเรยนกำรสอน หลกสตร ตำรำงสอนตำรำงสอบ และอนๆ ทเกยวเนองเชนกำรสอบกำรคดเลอก ประกำศนยบตรดำนท 4 คอผลงำนของมหำวทยำลย ไมวำจะเปนกำรวจย กำรพฒนำ กำรใหบรกำรสงคม ใหคำำปรกษำ ออกอำกำศ เปนพธกร หรอผลงำนของนสต/นกศกษำ ในดำนวทยำนพนธ สำรนพนธ รำยงำนโครงงำนของนสต รวมถงจำำนวนและสำย



งำนควำมกำวหนำทำงอำชพของศษยเกำ เหลำนถอเปนผลงำนของมหำวทยำลยทงสนดำนท 5 คอเรองกำรเงน บญช และกำรใชจำย งบประมำณทงหลำยของมหำวทยำลย ซงแนนอนวำ "กองทพตองเดนดวยทอง" คอจะดำำเนนกจกรรมอนใดจำำตองมทนทรพยเสมอดำนสดทำยคอดำนท 6 ครอบคลมระบบกำยภำพ หรอเรยกวำ Facilities คอหมำยรวมถงอำคำรสถำนท ระบบนำำ ระบบไฟ ยำนพำหนะ ระบบบำำบดนำำเสย หอพก ตนไมใบหญำ และอนสำวรยทงหลำยในเขตรวของมหำวทยำลยผเรยนจะพบวำขอมลหลกทงหกดำนน ครอบคลมทกแงมมของกำรดำำเนนกจกรรมของมหำวทยำลยในฐำนะเปนองคกรแบบหนง ไมวำจะเปนมหำวทยำลยของรฐ ในกำำกบดแล หรอมหำวทยำลยของเอกชนกตำม ซงจะเหนวำหำกมกำรวำงมำตรฐำนขอมลใหครอบคลมดำนตำงๆ เหลำนอยำงเหมำะสม จะสำมำรถใชประโยชนในระบบงำนใดๆ ของมหำวทยำลยทงในระดบปฏบตงำนและระดบบรหำรจดกำรไดอยำงมประสทธภำพ

พจนำนกรมขอมลในควำมเขำใจของคนทวไปนำจะมลกษณะเปนกระดำษเปนเลม แตหำกเปนเชนนนจะไมสะดวกและมประสทธภำพในกำรนำำไปใชงำน ดงนนพจนำนกรมขอมลในปจจบนจงอยในรปของอเลกทรอนกส แตแมจะเปนเชนนนกยงสำมำรถแบงพจนำนกรมไดเปนสองประเภท Slide 15

ประเภทแรกคอแบบเฉอยหรอ Passive Dictionary คอถงแมจะเปนอเลกทรอนกสแลว หรอแมจะเปนกระดำษอยกตำม พจนำนกรมประเภทนจะเปนระบบทแยกออกจำกระบบงำนหรอระบบฐำนขอมลตำงๆ ทำำใหเมอเวลำนำำขอมลในพจนำนกรมไปใช ตองทำำดวยมอคอคดลอกไปใสลงในฐำนขอมลหรอในโปรแกรมเพอกำรกำำหนดตวแปรตำงๆ ซงทงเสยเวลำและอำจเกดผดพลำดจำกกำรคดลอกเหลำนน รวมถงเสยเวลำในกำรคนหำพจนำนกรมทอำจอยกระจดกระจำยไมเปนทเปนทำง โดยเฉพำะหำกอยในรปของกระดำษเปนเลมสวนอกแบบคอแบบคลองตวหรอ Active Dictionary ซงจะผนวก

เปนสวนหนงของระบบงำน หรอระบบฐำนขอมล ดงนนเวลำเขยนหรอพฒนำโปรแกรมในระบบงำน ซอฟตแวรชวยกำรพฒนำโปรแกรมจะเชอมโยงไปยงพจนำนกรมขอมลแลวขนเปนรำยกำรของขอมลทมใหใช ผเขยนโปรแกรมสำมำรถเลอกเอำจำกรำยกำรบนหนำจอไดทนท ลดโอกำสทจะเลอกใชขอมลผดพลำดใหนอยลง หรอหำกตองปอนชอขอมลเองดวยมอ ซอฟตแวรจะชวยตรวจสอบกบพจนำนกรมขอมลใหโดยอตโนมตและเตอนผเขยนโปรแกรมถงควำมผดพลำดตำงๆ ได

ประเดนสำำคญอกประกำรหนงคอพจนำนกรมขอมลนนเปนหวใจสำำคญของระบบสำรสนเทศขององคกร เปนรำกฐำนหรอโครงสรำงพนฐำนทสำำคญยงยวด เพรำะหำกพจนำนกรมขอมลถกทำำลำยไปกเปรยบเสมอนหวใจวำย องคกรสำมำรถเปนอมพำตไดเพรำะขอกำำหนดตำงๆ ของขอมลขององคกรหำยไป Slide 16 ดงนนตองมกำร backup ใหด ไมวำจะเปนทงแบบ Passive หรอแบบ Active กตำมนอกจำกนนระบบสำำรองทดจะสำมำรถชวยใหรไดวำมกำรเปลยนแปลงเกดขนกบพจนำนกรมหรอไม ซงจะชวยทงในเรอง



กำรบำำรงรกษำระบบและในเรองควำมมนคงปลอดภยของระบบดวยในกรณหำกมผไมประสงคดเขำมำเปลยนแปลงขอมลในพจนำนกรมไป

องคประกอบสวนทสองของมำตรฐำนขอมล Slide 17 คอแบบจำำลองขอมลหรอ Data Model ซงเปนกำรจำำลองภำพรวมของขอมลทงหมดขององคกร โดยครอบคลมนยำมของขอมลแตละตว รปแบบ ควำมสมพนธระหวำงขอมล กำรใชงำนแบบจำำลองขอมลมกอยในรปของภำพสญญลกษณปนกบขอควำม เปนลกษณะของแผนภำพเพอใหสะดวกตอกำรใชงำนและทำำควำมเขำใจไดโดยงำยประโยชนทสำำคญของแบบจำำลองขอมลคอสำมำรถใชเปนเครองมอ หรอภำษำ ในกำรสอสำรทำำควำมเขำใจระหวำงกนในองคกรไดเปนอยำงด ทำำใหระบบงำนทงหลำยทพฒนำจดสรำงจดทำำขนม

ควำมชดเจนและมเสถยรภำพ

แบบจำำลองขอมลหรอ Data Model นมบทบำทอยำงสงในกระบวนกำรพฒนำระบบงำนขององคกร จำกแผนภำพใน Slide 18 แบบจำำลองขอมลนนเปนรำกฐำนในกำรจดทำำหรอพฒนำระบบงำนและระบบขอมลขององคกร กำรมแบบจำำลองขอมลทดทำำใหระบบงำนสะดวกตอกำรเชอมโยงกบระบบอน เอออำำนวยตอกำรผนวกระบบหรอ System Integration ไดเปนอยำงดแบบจำำลองทดยงทำำใหระบบขอมลของแตละระบบงำนยอยมควำมสอดคลองกน และลดควำมซำำซอนหรอควำมลกลนกนในระหวำงขอมลทมหลำยสำำเนำระบบงำนและระบบขอมลทดนนจะเปนรำกฐำนใหกบกำรดำำเนนกจกรรมขององคกรอกชนหนง ทำำใหองคกรมโอกำสทำงธรกจทดเพรำะมขอมลด มประสทธภำพสงและสำมำรถสนองตอบตอกำรเปลยนแปลงในเชงธรกจไดอยำงดเพรำะมขอมลครบถวนไมเสยเวลำในกำรจดหำเพมเตม สำมำรถนำำขอมลมำใชประกอบระบบงำนใหมไดโดยเรว และรองรบสภำพกำรณใหมๆ ไดเนองจำกไดตระเตรยมระบบขอมลไวอยำงรอบคอบแลวระบบงำนและระบบขอมลทดนยงจะชวยใหองคกรลดคำโสหยในกำรดำำเนนกจกรรมและลดควำมเสยงตำงๆ ลงดวยเพรำะมขอมลทครบสมบรณ สำมำรถใชประโยชนไดในทกสถำนกำรณอยำงรวดเรว

แบบจำำลองขอมลโดยพนฐำนจะแบงเปนสำมระดบ Slide 19 โดยหลกใหญอยทระดบ Conceptual Level คอเปนแบบจำำลองในแนวคดขององคกร ในแงมมของกำรทำำกจกรรม หรอมองจำกมมมองของธรกจเรยกไดวำระดบ Conceptual นไมเกยวของอะไรกบระบบสำรสนเทศในเชงเทคนค องคกรทไมมคอมพวเตอรใชกยงสำมำรถกำำหนด Conceptual Level Data Model ขนมำไดเพรำะเปนสงทสองสะทอนใหเหนถงโครงสรำงของขอมลตำงๆ รปแบบ และควำมสมพนธเพอกำรใชงำนภำยในองคกร



แบบจำำลองขอมลระดบ Conceptual นจะถกแปลงใหเปนแบบจำำลองขอมลเชงกำยภำพ หรอ Physical Data Model ระดบชนกำยภำพนเหมำะสำำหรบกำรนำำไปใชจดทำำจดสรำงระบบฐำนขอมลหรอระบบงำนตำงๆ ขนในเชงเทคนคสวนแบบจำำลองอกระดบหนงคอแบบจำำลองภำยนอก หรอ External Model หรอนยมเรยกวำ View หรอ "มมมอง" นนเอง หมำยถงเปนแบบจำำลองขอมลทสอดคลองกบมมมองหรอขอบเขตกำรใชงำนของสวนงำนยอยขององคกร เชนทำงดำนระบบกำยภำพของมหำวทยำลยกไมจำำเปนตองไปสนใจขอมลในสวนของผลงำนวจย เชนนเปนตน ดงนนกำรสรำงฐำนขอมลหรอระบบงำนจะสำมำรถถอดเฉพำะสวนของ Conceptual Model ทเกยวของเพอใหแบบจำำลองไมซบซอนวนวำยมำกเกนไปโดยเปลำประโยชน

แบบจำำลองระดบ View หรอ External น สำมำรถมไดหลำยตว ขนกบสวนงำนยอยหรอระบบงำนใดๆ จะนำำไปใชงำน แตกำรปรบเปลยนหรอแกไขแบบจำำลองตองกระทำำตอ Conceptual Model เทำนน

แบบจำำลองขอมลนนหำกนำำมำใชประโยชนใหดจะนำำไปสขอมลทมคณภำพ นำเชอถอ และเปนประโยชนตอกำรใชงำน โดยขนตอนโดยสงเขปของกำรนำำแบบจำำลองขอมลไปใชประโยชนจนเกดเปนขอมลนนเปนดง Slide 20ขนตอนแรกคอกำรสรำง Conceptual Data Model จำกสงทเรยกวำ Activity Model คอแบบจำำลองของกำรปฏบตงำนในระบบงำน รวมถงกำรใช Data Requirement หรอขอกำำหนดดำนขอมลอยำงละเอยด ทงสองสวนนจะทำำใหสำมำรถกำำหนดขอมล รปแบบ และควำมสมพนธระหวำงขอมลเหลำนนได ผลคอ Conceptual Data Model ทประกอบดวยสวนสำำคญอยำงนอยคอ Entities/Subtypes หมำยถงขอมลตวตำงๆ รวมทงรปแบบยอยของมน Attributes คอคณสมบตของขอมล Relationship คอควำมสมพนธระหวำงขอมล และ Integrity Rule คอกฎเกณฑทควบคมกลมขอมลใหมคำทสอดคลองไมขดแยงกนConceptual Data Model นนจะถกนำำมำสรำงเปน Physical Data Model คอแบบจำำลองขอมลทำงกำยภำพ โดยอำศยสภำพแวดลอมดำนเทคนคหรอ Technical Environment และขอกำำหนดทำงสมรรถนะกำรทำำงำนของระบบหรอ Performance Consideration มำรวมในกำรสรำง Physical Model ดวยPhysical Data Model นนจะเปนแบบจำำลองทเหมอนแมพมพสำำหรบไปขนรปเปนตวขอมลในระบบงำนและฐำนขอมลตำงๆ ในแบบจำำลองนประกอบดวยสวนสำำคญอยำงเชน Table หรอตำรำงแสดงกลมขอมลทสมพนธกน Column ซงบรรจขอมลแตละตว Keys/Indices คอกญแจหลกหรอดชนทใชในกำรระบขอมลแตละกลม และ Trigger สำำหรบกำำหนดขนตอนในกำรปรบเปลยนขอมลไปตำมกำรเปลยนแปลงของขอมลตวอนในกลมจำกนนองคกรสำมำรถนำำเอำ Physical Data Model นรวมกบระบบจดกำรฐำนขอมลและระบบงำนตำงๆ ในกำรนำำเขำขอมลทเปนขององคกรจรงๆ มำใหเปนขอมลในระบบงำนเพอใหพรอมทจะใชงำนตอไปอนง จะสงเกตไดวำทกครงทมกำรปรบเปลยนเกยวกบขอมล เชนมกำรปรบเปลยน เพม หรอลดขอมลกบระบบ จำำตองนำำ



กำรเปลยนแปลงเหลำนนมำผำนกระบวนกำรใหมหมด โดยใชในกำร "แกไข" Conceptual Data Model ลงมำเลยทเดยว เพอใหระบบขอมลทงหมดสอดคลองตองกนในสวนของกำรเปลยนแปลงแกไขเหลำนน

Conceptual Data Model นนมรปแบบไดหลำยอยำง ขนกบควำมตองกำรใชงำน ตวอยำงเชนใน Slide 21 เปนแบบจำำลองของขอมลทตองใชในระบบจดกำรแผนซดทมไวในครอบครองจำำนวนมำกซงมขอมลในกลมนเชน วงดนตร หรอ Band ควำมยำวของเพลง หรอ Duration เครองดนตร หรอ Instrument นกรองหรอนกดนตร หรอ Person เหลำน

เปนตนจะเหนไดวำกำรแสดงแบบจำำลองออกมำเปนแผนแบบหรอแผนผงทำำใหเขำใจโครงสรำงภำพรวมของระบบไดงำยและชดเจนขน เมอนำำเอำแบบจำำลองขอมลนไปถอดเปนฐำนขอมลหรอระบบงำนเพอใชประโยชนจะทำำใหมโอกำสผดพลำด สบสน นอยลงไดอยำงมำก เพรำะมแบบแผนทเปนรปรำง เปนแผนผง เปนลำยลกษณอกษรทชดเจนใหดำำเนนกำรตำมไดมำตรฐำนในกำรเขยนแผนผงหรอแผนภำพของแบบจำำลองขอมลนน มหลำยมำตรฐำน แตไมวำจะใชมำตรฐำนหรอแนวทำงอยำงไร ตรำบเทำทสำมำรถสำำแดงภำพรวมของระบบ

ขอมลในลกษณะทจะไมใหเกดควำมสบสน กำำกวม ใหครอบคลมอยำงเหมำะสม สำมำรถนำำไปใชในกำรสรำงฐำนขอมลและระบบงำนไดเปนอยำงด กถอวำวธกำรหรอมำตรฐำนของแผนผงหรอแผนภำพเหลำนนใชไดแลว

มำตรฐำนทเปนทนยมอกแบบหนงสำำหรบกำรแสดง Data Model คอกำรใช Entity-Relationship Diagram หรอแผนภำพแสดงควำมสมพนธระหวำงขอมลตำงๆ แผนภำพแบบนนยมเรยกสนๆ วำ ER Diagram ซงจะมลกษณะกำรใชสญญลกษณทเขมงวดและจำำเพำะขนมำก ทำำใหลดควำมสบสนหรอควำมกำำกวมไดดขนตวอยำงทยกมำ Slide 22 เปน ER Diagram ของระบบสำรสนเทศของกจกำรบรษททวไปสวนทเปนกลองสเหลยมนนคอ Entity หรอขอมล สวนทเปนรปขนมเปยกปนหรอเพชรคอควำมสมพนธระหวำงขอมล และสวนทเปนวงรนนเปนคณสมบตตำงๆ ของขอมลเหลำนนในตวอยำงของ ER Diagram นประกอบดวยพนกงำนหรอ Worker ทสงกดกบสวนงำนหรอ Department และพนกงำนกรวมอยในโครงกำรตำงๆ ของบรษท พนกงำนจะทำำหนำทสงซอวตถดบหรอสงทตองกำรใชในโครงกำรหรอ Buy-order ซงจะระบถงสนคำหรอ Product ทตองกำร และผกพนไปถงผขำยสนคำวตถดบเหลำนนหรอ Supplier อกตอหนง

ตวอยำงอกอนหนงใน Slide 23 คอเกยวกบกจกำรโรงแรม ซงจะมขอมลประกอบอนๆ ไดแกทตงหรอ location หองหรอ rooms นโยบำยหรอ policy เครองอำำนวยควำมสะดวกหรอ facilities และผจดกำรโรงแรมหรอ manager



จะเหนไดจำกตวอยำงเหลำนวำ เวลำกำำหนดขอมลขนมำ ตองเกบขอมลทเกยวของใหครบถวน อยำงเชนในตวอยำงนเมอกลำวถง "โรงแรม" กตองมคณสมบตตำงๆ เชนชอ ตลอดจนขอมลทจะเปนประโยชนตอกำรดำำเนนกจกำรของโรงแรมเชน กำรจดลำำดบโรงแรมโดยหนวยงำนอสระเปนตน ซงแมจะไมมระบบงำนพนฐำนใดทตองกำรใชขอมลกำรจดลำำดบนเลยในขณะนน แตเนองจำกเปนคณสมบตหรอขอมลทเกยวเนองกบควำมเปนโรงแรม ดงนนจะตองมกำรใชงำนอยำงแนนอนเพรำะเปนขอมลทสำำคญ เพยงแตตอนทำำระบบงำนตำงๆ ขนมำอำจยงนกไปไมถงหรอยงไมถงเวลำทจะตองไปหวงกำรจดลำำดบของโรมแรมนนกเปนได

ลกษณะของมำตรฐำนในกำรเขยนแผนภำพหรอแผนผงประเภท ER Diagram นนมไดหลำยวธ อยำงในตวอยำงน Slide 24 เปนกำรระบรำยละเอยดทชดเจนขนสำำหรบขอมลหลกแตละตว เชนขอมลเกยวกบผใชงำนหรอ Users ทเปนพนกงำนของหำงสรรพสนคำทมหลำยสำขำ กอำจระบรำยละเอยดตำงๆ เกยวกบพนกงำนลงไปในแผนภำพ เชน ชอทใชในระบบ ชอจรง นำมสกล กญแจสำำหรบกำรสรำงและถอดรหสผำน เลขประจำำตวพนกงำน รปแบบกำรจำงงำน เชนเปนลกจำงรำยวน ฝำยททำำงำนอย และสำขำของหำงทพนกงำนทำำงำนอย เหลำนเปนตนกำรจะกำำหนดวำใหมรำยละเอยดระดบไหน มำกนอยเพยงใดนน โดยทวไปขนกบมำตรฐำนแตละรปแบบแตละคำย แตมกจำำตองคำำนงถงควำมสวยงำมควบคไปดวย เพรำะแผนภำพเหลำนจะตองใชประโยชนในกำรสอสำรกบทกภำคสวนขององคกรจงตองสะดวก งำยตอกำรอำนกำรทำำควำมเขำใจ ไมซบซอนจนเกนเหต แตขณะเดยวกนกมกำรระบรำยละเอยดมำกพอในลกษณะตำงๆ เชนเปนภำคผนวกแยกเพอกำรอธบำยขอมล ทงนเพอใหแนใจวำผทนำำไปใชจะมขอมลเพอกำรสรำงระบบขอมลไดครบถวนเพยงพอ

ตวอยำงของ ER Diagram ใน Slide 25 นนไมไดตงใจใหผเรยนอำนตวอกษรอะไรในแผนภำพนนออก เพรำะไมเชนนนจะไมเหนภำพรวม ไมไดเหนควำมซบซอนของระบบงำนสำรสนเทศ ตวอยำงนเปนสวนหนงของระบบขอมลทำงดำนยำและเวชภณฑ ซงในระบบงำนจรงนนจะมควำมซบซอนยงยำกมำกแบบน ดงนนกำรมสถำปตยกรรมของระบบงำนและระบบขอมลทด องตำมมำตรฐำน มกำรทำำเอกสำรประกอบทเหมำะสม และมควำมเขำใจตรงกนในระดบขององคกรวำจะตำงคนตำงฝำยตำงทำำนนไมได เชนนจะชวยใหโอกำสมระบบสำรสนเทศทเหมำะสมเปนประโยชนตอองคกรนนสงขน



อกประเดนหนงเกยวเนองกบตวอยำงนคอกำรพยำยำมจำำกดควำมซบซอนของแผนภำพเอำไวในระดบทเหมำะสม ซงตองมกำรแจกแจงแผนภำพใหญใหออกมำในรปของแผนภำพยอยหลำยๆ ภำพประกอบกน แตละแผนภำพจงจะไมเกดควำมยงยำกซบซอนยำกแกกำรทำำควำมเขำใจ

กำรกำำหนดมำตรฐำนของขอมลโดยอำศยแบบจำำลองขอมลอกวธหนงคอใช Dataflow Diagram ดงใน Slide 26 คอเปนกำรตแบบใหเหนถงกำรเคลอนไหวของขอมล ในตวอยำงนนจะเปนลกษณะสำยกำรออกคำำสงขององคกรกำรบนและอวกำศของสหรฐหรอนำซำ ซงจะแสดงถงองคประกอบทตองใชขอมล อยำงเชนสวน Command Capture ทำำหนำทรบคำำสงจำกภำยนอก เชนจำกศนยควบคมกำรบน แลวสงตอคำำสงทถกตอง หรอ Valid Cmds ใหแกสวนของ Command Executive ซงมหนำทปฏบตตำมคำำสงตำงๆ จะเหนไดวำลกษณะของแผนภำพแสดงกำรไหลของขอมลในระบบเชนน จะทำำใหเหนทงตวขอมล ควำมสมพนธระหวำงขอมลและกำรนำำขอมลไปใช แตระบบ Dataflow นจะไมสะดวกในกรณทยงไมมระบบงำนไวกอน แตถำเปนระบบทมโครงสรำงคอนขำงชดเจนอยแลว มประสบกำรณของระบบงำนอยบำง ระบบ Dataflow นจะเปนประโยชนอยำงมำกในกำรพจำรณำภำพรวมเพรำะใหมมมองทครบสมบรณไดด

แมเมอมมำตรฐำนขอมลทด ทงในสวนของพจนำนกรมขอมลหรอ Data Dictionary และในสวนแบบจำำลองขอมลหรอ Data Model แลวกตำม เปนไปไดอยำงสงทองคกรขนำดใหญจะมระบบงำนทแตกแถวไมเปนไปตำมมำตรฐำนทวำงไว สวนมำกแลวจะเปนระบบงำนเกำทมใชอยแลว โดยระบบงำนเกำเหลำนมกเปนระบบงำนทเปนหวใจขององคกร จงถกพฒนำขนกอนมำเปนเวลำนำน มควำมซบซอนในตวอยำงสง มขอมลจำำนวนมำก หรอไมเชนนนกเปนระบบงำนยอยทสรำงขนในภำยหลงโดยเปนระบบงำนจำำเพำะ ไมใหญนก และมกพฒนำในลกษณะของ outsourcing คอจดจำงบรษทภำยนอกมำพฒนำ ซงทำำใหเกดกำรละเมดมำตรฐำนขององคกรทวำงไวดวยรเทำไมถงกำรณหรอขำดกำรประสำนงำนทดพอ ดงนน

ขอมลทมอยในระบบเหลำนจงไมสอดคลองกบมำตรฐำนขอมลขององคกรทวำงไวหรอไดจดทำำขนในภำยหลง ประกอบกบขอมลจำำนวนมำกในระบบเหลำนผกพนกบระบบงำนและซอฟตแวรตำงๆ มำก ยำกแกกำรปรบเปลยนดงนนจงเกดหลกกำรของ "ดำนขอมล" หรอ Data Gateway ขน Slide 27 ซงทำำหนำทแปลงขอมลจำกระบบหนงหรอมำตรฐำนหนง ไปสระบบขอมลอกมำตรฐำนหนง กำรแปลงนขนกบควำมตองกำรของขอมลทงสองฝง เชนอำจแปลงหนวยจำกเซนตเมตรใหเปนนว หรอแปลงพ.ศ.ใหเปนค.ศ. แปลงจำกขอมลทเปนชอสกล ใหแยกออกเปนขอมลสองตวคอ ชอ และนำมสกล เชนน

เปนตนวธกำรนชวยลดตนทนกำรแปลงขอมลจำำนวนมำกรวมถงระบบงำนทเกยวของใหไปอยในระบบมำตรฐำนขอมลขององคกร แตขณะเดยวกนกำรทขอมลมมำตรฐำนทแตกตำงกนนทำำใหเกดกำรสะดดในกำรลนไหลของขอมลระหวำงระบบภำยในและ



ภำยนอกองคกรได ในลกษณะเดยวกบทำงเดนเชอมระหวำงอำคำร หำกมกำรออกแบบอำคำรไวเผอกำรเชอมโยงในชนตำงๆ แลวกำรสรำงทำงเชอมจะทำำไดอยำงสะดวก เปนระบบ และมประสทธภำพในกำรขนถำยผคนไปมำระหวำงอำคำร แตหำกไมไดออกแบบเผอไวจะพบวำทำงเชอมเหลำนนมกมขนบนไดสองสำมขนอยทวไป ทำำใหกำรเดนไปมำระหวำงอำคำรยงยำกขน หำกนำนๆ ใชสกครงกยงพอทำำเนำ แตหำกใชทกวน จำำนวนคนมำกๆ เปนรอยเปนพน และใชนำนหลำยสบป เชนนควำมสญเสยในเชงของโสหยขององคกรจะเพมขนเปนเงำตำมตว ตวอยำงของกำรออกแบบทดคอมหำวทยำลยวลยลกษณ ซงเปนมหำวทยำลยใหม จงมกำรออกแบบอำคำรทงหมดใหอยในมำตรฐำนเดยวกน ในทนคอควำมสงของแตละชนตองทดเทยมกนหมดทกอำคำร สะดวกตอกำรเชอมโยงอำคำรเขำดวยกนในชนตำงๆ ดวยทำงเดน

แตในขณะเดยวกน หลกกำรของดำนขอมลนเรมไดรบควำมนยมขนอยำงมำก ดวยควำมยำกลำำบำกทจะใหระบบงำนของสององคกรหรอสองหนวยงำนยอยขนำดใหญใดๆ ขององคกรเดยวกน มำรวมใชมำตรฐำนขอมลเดยวกนได ดำนขอมลจงกลำยเปนสงจำำเปนในกำรสงผำนแลกเปลยนขอมลระหวำงหนวยงำนยอยภำยในองคกรและระหวำงองคกรทมระบบงำนและระบบขอมลของตนใชอยมำเปนเวลำนำนแลวทเรยกวำ "ดำน" แมภำษำองกฤษจะใชคำำวำ Gateway กเพรำะมลกษณะกำรควบคมกำรผำนเขำออกของขอมลทซบซอนกวำเพยงกำรกนปดเปดประตเทำนน ดำนขอมลนสำมำรถทำำหนำทตำงๆ ไดมำกมำยเพอควบคมกำรแลกเปลยนผำนเขำออกของขอมลระหวำงระบบ Slide 28 เชนพนฐำนคอกำรแปลงขอมลหรอ Data Conversion ทเปนปกต ทงในเรองของรปแบบ ของหนวย หรอคณสมบตอนใดทแตกตำงกน นอกจำกนนยงสำมำรถตรวจสอบควำมเรยบรอยของขอมลเบองตนหรอ Data Verification เชนตรวจสอบ digest หรอ error control ตำงๆ ใหแนใจวำขอมลทสงไปมำผำนดำนนไมเกดกำรผดเพยนไปจำกดงเดม อกอยำงหนงซงดำนทำำไดอยำงดคอกำรตรวจสอบสทธกำรใชขอมลหรอกำรผำนแดนนนเองหรอ Access Control ซงจะชวยเปนอยำงมำกในกรณทมกำรลกลอบขโมยขอมลขององคกร ดำนอำจตรวจสอบกระแสขอมลทมควำมนำสงสยเชนมจำำนวนมำกผดปกตจำกเซรฟเวอรตวนนๆ เปนตนประเดนทสำำคญอกประกำรหนงทมกมองขำมไปคอ กำรพฒนำขอมลและระบบงำนของหนวยงำนหรอองคกรใดๆ เปนเรองทยงยำกซบซอน ใชเวลำและทนทรพยทมอยจำำกดเปนอยำงมำก ดงนนหนวยงำนทมขอมลเหลำนนจงคอนขำง "หวง" ขอมลของตน แมจะพจำรณำวำเปนขอมลขององคกร ไมควรถอทษฐ แตเปนธรรมชำตของปถชนคนธรรมดำ ดงนนกำรมดำนขอมลจะทำำใหหนวยงำนเจำของขอมลนน หรอเรยกใหถกตองกวำ "ผดแล" หรอ "ผพทกษ" ขอมลนน สำมำรถควบคมกำรใหใชขอมลของเขำโดยหนวยงำนอนไดอยำงเปนระบบ ทำำใหเกดศกยภำพในกำรแบงปนและใชขอมลรวมกนไดอยำงมประสทธภำพในเชงบรหำรจดกำรสำำหรบองคกรขนำดใหญดำนขอมลยงมประโยชนสำำหรบระบบขอมลขนำดใหญทมปรมำณขอมลจำำนวนมำกแตระบบงำนนนเปนกำรใชภำยใน มกำรเรยกใชขอมลจำกภำยนอกอยไมมำกนก ดงนนกำรแปลงขอมลจำำนวนมหำศำลไปอยในรปแบบมำตรฐำนขององคกรอำจไมใชเรองทคมคำตอกำรลงทนนก โดยเฉพำะหำกหนวยงำนนนๆ มขอมลเกำยอนหลงไปนบสบปลกษณะของกำรไหลไปมำของขอมลผำนดำนนนเหมอนกบกำรไหลไปมำของขอมลในเครอขำยผำนอปกรณประเภท router สำำหรบจดเสนทำง อปกรณพวกนจะทำำหนำทอกอยำงหนงคอกำรแปลงรปแบบขอมลใหอยในรปทเหมำะสมตอสอหรอสำยทใชในเสนทำงนนๆ เชนแปลงจำกเครอขำยภำยในหรอ LAN ไปเปนเครอขำย ADSL ทผำนสำยโทรศพทออกไปส



ภำยนอกองคกร เชนนเปนตน ดงนนถำจะใหขอมลลนไหลไปมำได แบงปน ใชประโยชนรวมกนได ถำไมมมำตรฐำนบงคบใชตลอดเสนทำง กตองมดำนขอมลเพอแปลงและเชอมโยง "อำณำจกรขอมล" ทแตกตำงกนเหลำนนเขำดวยกน

ตวอยำงของดำนขอมล Slide 29 เปนวธกำรเปดใหผคนทวไปหรอสำธำรณะสำมำรถเรยกใชขอมลของสถำบนสขภำพแหงชำตหรอ National Institute of Health ทยอวำ NIH ของสหรฐอเมรกำไดโดยผำนกำรกลนกรองและควบคมทเหมำะสม

โดยกำรกำำหนดซอฟตแวรเลกๆ ทเรยกวำ script ทผคนสำมำรถนำำมำแปะไวใน browser ของตน จำกนน script นจะไปเรยกเอำขอมลจำกฐำนขอมลของสถำบนเฉพำะในสวนทสถำบนเปดใหสำธำรณะเรยกใชดได ซงนอกจำกจะสรำงควำมสะดวกสบำยใหแกผใชแลว ยงสำมำรถควบคมกำรเขำใชขอมลเหลำนนไดอยำงพสดำรโดยกำรเพมเสรม script ใหซบซอนขน เชนอำจกำำหนดปรมำณขอมลทจะขอด กำำหนดจำำนวนรอบตอวนหรอตอชวโมงทเขำมำดได อยำงนเปนตนตวอยำงของสถำบนสขภำพแหงชำตทยกมำนเปนกำรเรยกดขำวตำงๆ ทประกำศออกมำโดยสถำบน ดงนนสถำบนสำมำรถกำำหนด

ใหเรยกดไดเฉพำะขำวใหมไมเกนสำมชนกอน หำกสนใจกสำมำรถเรยกลกลงไปในขำวชนเกำๆ อนๆ ไดตำมตองกำร โดยทำงซำยจะเปนหนำตำของซอฟตแวรทเปน script สวนทำงขวำเปนผลของกำรเรยกใช script ทำงซำยนน

ในคำบนเปนเรองของมำตรฐำนขอมลซงเปนองคประกอบหลกทสำำคญของสถำปตยกรรมขอมลสำำหรบองคกรขนำดใหญ ในคำบถดไปจะกลำวถงอกสองประเดนทสำำคญสำำหรบสถำปตยกรรมของขอมลคอในสวนของกำรรกษำควำมมนคงปลอดภยของขอมลและในสวนของกำรจดวำงขอมลแบบรวมศนยและแบบกระจำย


อ.ดร.ยรรยง เต็งอำำนวย intro to it-is # 7 – data...

Documents