ชาตภม

พระภาวนาโกศล (หลวงปเอยม สวณณสโร) เดมชอ “เอยม” เปนชาวบางขนเทยนโดยก าเนด บานอยรมคลองบางหวาหลงวดหนง ราชวรวหาร ก าเนดเมอวนองคาร เดอน ๑๑ ขน ๘ ค า จลศกราช ๑๑๙๔ ปมะโรง จตวาศก ตรงกบ วนท ๒ ตลาคม พทธศกราช ๒๓๗๕ ในแผนดนพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท ๓ แหงกรงรตนโกสนทร และมนามสกลวา “ทองอ” ชาวบานบางขนเทยนเรยกกนวา “หลวงปเฒา” หรอ “ทานเจาคณเฒา” สวนบคคลทวๆ ไป และนกสะสมพระเครองทงหลาย เรยกวา “หลวงพอวดหนง”

วดหนง ราชวรวหาร

วดหนง ราชวรวหาร

โยมบดา-มารดามชอวา นายทอง และนางอ ซงเปนตนตระกล “ทองอ” โยมทงสองทานประกอบอาชพเปนชาวสวนและมฐานะมนคง เมอป พ.ศ. ๒๔๕๖ ไดมการตราพระราชบญญตขนานนามสกลขนในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ บคคลชนหลงของตระกลนขอใชนามสกลวา “ทองอ” อนเปนนามรวมของโยมทงสองทาน แตตอมาไมนานนก กไดมเจานายพระองคหนงทกทวงวาไปพองกบพระนามของเจาตางกรมพระองคเขา จงตองเปลยนมาเปน “ทองอ” สบตอมาจนถงปจจบนน

พนองรวมทองเดยวกบหลวงปเอยม มเพยงคนเดยวคอ โยมพสาวชอ นางเปยม ทองอ เปนผรกษาศลอโบสถและไมไดแตงงานมครอบครว ดงนน เมอสนโยมบดา-มารดาแลว จงมาฝากไวในความดแลอปการะของ นายทรพย ทองอ บดาของนายพน ทองพนกจ ดงนน ผสบเชอสายสกล “ทองอ” จงเปนบตร-หลานสายของนายทรพย ทองอ ผเปนบตรของลกพลกนองของหลวงปเอยมนนเอง

หมายเหต : อางถงตามบนทกของ พระวเชยรกว (ฉตร อนทสวณโณ) อดตเจาอาวาสวดหนง ราชวรวหาร รปท ๖ มใจความวา หลวงปเอยมทานเกดเมอ วนองคาร เดอน ๑๑ ขน ๘ ค า จลศกราช ๑๑๙๔ ปมะโรง จตวาศก ตรงกบวนท ๒ ตลาคม พทธศกราช ๒๓๗๕ เมอตรวจสอบกบปฏทน ๒๒๐ ป (ร.อ.ทองค า ยมก าภ ปฏทน ๒๒๐ ป) แลวปรากฏวาเปน วนองคาร เดอน ๑๑ ขน ๘ ค า ตรงตามนนจรง

แตเมอเปรยบเทยบกบค าจารกบน เหรยญรปเหมอนหลวงปเอยม วดหนง ทง ๒ รนททนทานปลกเสก คอ เหรยญรนแรก ป พ.ศ. ๒๔๖๗ และ เหรยญรน ๒ ป พ.ศ. ๒๔๖๙ ทวา ปมะโรง จตวาศก วน ๖ เดอน ๑๑ เหนวาไมตรงกน มความคลาดเคลอนอยบางเลกนอย หากยดตามค าจารกบนเหรยญทง ๒ แลว ทถกตองกคอ ทานเกดเมอวนศกร เดอน ๑๑ ขน ๑๑ ค า ตรงกบวนท ๕ ตลาคม ศกเดยวกน

การศกษา

การศกษาอกษรสมย เมออายได ๙ ป โยมทง ๒ ของทานไดน ามาฝากเรยนหนงสอในส านก พระภาวนาโกศล (หลวงปรอด) เมอครงด ารงสมณศกดเปนท พระครธรรมถดาญาณ ผชวยเจาอาวาสวดหนง ราชวรวหาร เมอป พ.ศ. ๒๓๘๗ ซงในสมยตอมาไดเปนพระอาจารยวทยาคมของหลวงปเอยม

การศกษาพระปรยตธรรม เมออายได ๑๑ ป ทานไดศกษาพระปรยตธรรมในส านก พระมหายม วดบวรนเวศวหาร ตอจากนนไดไปอยในส านก พระปฎกโกศล (ฉม) วดราชบรณะ ราชวรวหาร (วดเลยบ)

การบรรพชา

ตอมาทานไดกลบมาบรรพชาเปนสามเณร และศกษาพระปรยตธรรมตอทวดหนง ราชวรวหาร ส านกเดมของทานอกวาระหนง การศกษาในระยะนด าเนนมาหลายปตดตอกน จนกระทงถงป พ.ศ. ๒๓๙๔ เมอทานอายได ๑๙ ป จงไดเขาสอบแปลพระปรยตธรรมสนามหลวง ซงสมยนน ตองเขาสอบแปลปากเปลาตอหนาพระพกตร ณ วดพระศรรตนศาสดาราม (วดพระแกว) แตนาเสยดายททานสอบพลาดไป เลยลาสกขากลบไปชวยโยมบดา-มารดาประกอบอาชพอยระยะหนง

การอปสมบท

อาจจะเปนดวยบญกศลทจะตองเปนสมณเพศเพอพระศาสนา เพอการฟนฟปฏสงขรณสงฆาวาส เสนาสนะแหงวดน ใหฟนฟคนจากสภาพอนทรดโทรมขนสยคอนรงเรองสงสดในกาลสมยตอมา หรอเพอความเปนพระเกจอาจารยชนเยยมแหงองคพระบรพมหากษตราธราชเจา และเปนรมโพธรมไทรของบรรดาสานศษยทงหลาย หลวงปเอยมทานจงหนกลบเขามาสรมเงาแหงกาสาวพสตรอกครงหนง เมอไดจากไปเพยง ๓ ปเทานน

วดราชโอรสาราม ราชวรวหาร

ในป พ.ศ. ๒๓๙๗ เมออายได ๒๒ ป หลวงปเอยมทานไดเขาพธอปสมบทเปนพระภกษตามขนบจารตอนดงเดมของชาวไทย เพอสบตออายพระบวรพทธศาสนา และเพอแสดงกตญญกตเวทตาธรรมแดโยมผบพการทงสอง ซงทานไดท าการอปสมบท ณ พทธสมา วดราชโอรสาราม ราชวรวหาร (วดจอมทอง) อ.บางขนเทยน จ.ธนบร (เขตจอมทอง กรงเทพมหานคร ในปจจบน) โดยม พระสธรรมเทพ (เกด) เปนพระอปชฌาย และ พระธรรมเจดย (จน) กบ พระภาวนาโกศล (หลวงปรอด) วดนางนอง วรวหาร เปนคพระกรรมวาจาจารย ไดรบนามฉายาวา “สวณณสโร” อนมความหมายเปนมงคลวา แกรงดงทอง, บรสทธดจดงทอง

วดนางนอง วรวหาร

เมออปสมบทแลว หลวงปเอยมไดไปจ าพรรษาอยกบพระภาวนาโกศล (หลวงปรอด) ณ วดนางนอง วรวหาร ตรงขามกบวดหนง ราชวรวหาร เพอศกษาดานวปสสนาธระและพทธาคมตางๆ สวนการศกษาดานคนถธระนน ไดศกษาตอ ณ ส านกพระธรรมเจดย (จน) และพระสงวรวมล (เหมน) แหงวดราชโอรสาราม ราชวรวหาร

ดวยความวรยะอตสาหะ ทานไดเขาสอบแปลพระปรยตธรรมสนามหลวงอกครงหนง ณ วดพระศรรตนศาสดาราม (วดพระแกว) แตคงสอบไมไดอกเชนเคย จะเปนดวยสาเหตใดกไมทราบ ครงนนทานตองนงคกเขาสงประนมมอตลอดเวลาทแปลตอหนาพระมหาเถระผใหญ พระมหาเถระผใหญทานหนงซงเปนกรรมการ บอกกบทานเมอแปลจบแลววา แปลไดด และชกชวนใหไปอยส านกเดยวกน แตหลวงปเอยมทานปฏเสธ

หลงจากนนทานกไมเคยสมครสอบอกเลย แตกยงคงศกษาคนควาในดานพระปรยตธรรมตลอดมา หลวงปเอยมทานจงเปนผมความรแตกฉานในพระปรยตธรรม ทงยงเคยสอนพระบาลแดพระภกษ-สามเณร ตงแตครงอยวดโคนอน แมเมอมาครองวดหนง ราชวรวหาร ตองรบภาระการบรณปฏสงขรณพนฟสภาพวดททรดโทรมถงทสด จงไดเชญนายมง รกศชนวงศ และนายสวาง ดทว มาเปนครสอนพระบาลแทน

การศกษาดานวปสสนาธระและพทธาคม

ปรากฏตามหลกฐานชดเจนวา หลวงปเอยมไดศกษาดานวปสสนาธระ และพทธาคม สรรพวทยาคมตางๆ กบ พระภาวนาโกศล (หลวงปรอด) เจาอาวาสวดนางนอง วรวหาร ซงเปนพระกรรมวาจาจารยในคราวอปสมบทของทานเอง หลวงปรอดทานเปนพระวปสสนาจารยทเกงกลาในดานพทธาคม สรรพวทยาคมตางๆ มตบะเดชะทกลาแขง และส าเรจวชชา ๘ ประการ มหทพย ตาทพย ลวงรวาระจต รอดต รอนาคต แสดงฤทธได ฯลฯ และจากการศกษาชวประวตของหลวงปเอยม จะเหนไดวาทานเจรญรอยตามพระอาจารยรปนมาโดยตลอด ทานถอดแบบอยางมาจากหลวงปรอดแทบจะเปนพมพเดยวกน หลวงปรอดเกงอยางไร หลวงปอยมกเกงอยางนน เชนเดยวกบ สมเดจพระพฒาจารย (โต พรหมรงส) เจรญรอยตาม สมเดจพระอรยวงษญาณ สมเดจพระสงฆราช (สก ญาณสงวร) ผสรางพระสมเดจ “อรหง” และ

พระสมเดจฯ วดพลบ เชน ในการทหลวงปเอยมทานไดสรางพระปดตาและพระปดทวาร ฯลฯ ขน กถอดลกษณะมาจากพระเครองทง ๒ ชนดของหลวงปรอด

อตโนประวตของ “หลวงปรอด” ไมปรากฏหลกฐานชดเจนวาทานเปนบตรของใคร เนองจากทานเปนพระเถราจารยยคเกา แตเทาทปรากฏหลกฐานทานมพนเพและภมล าเนาเดมอยคลองขวาง ต.คงเผาถาน อ.บางขนเทยน จ.ธนบร (ในสมยนน) เมอครงด ารงสมณศกดเปน “พระครธรรมถดาญาณ” หลวงปรอดทานเปนฐานานกรมของ พระนโรธรงส พระราชาคณะชนสามญ เจาอาวาสรปแรกของวดหนง ราชวรวหาร ในยคของการสถาปนาเปนพระอารามหลวง รชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท ๓ และเปนพระเถระผเชยวชาญในดานวปสสนาธระทส าคญรปหนง ทงยงไดชอวาเปนพระผเรองในพทธาคม สรรพวทยาคมตางๆ เมออยวดหนง ราชวรวหาร อยหมกฏสงฆคณะสระ ครนเมอ พระนโรธรงส ถงแกมรณภาพแลว ทานไดรกษาการเจาอาวาสอยชวระยะหนง ภายหลงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหเปน เจาอาวาสวดนางนอง วรวหาร และพระราชทานเลอนสมณศกดเปนพระราชาคณะชนสามญ ในพระราชทนนามท “พระภาวนาโกศล”

เมอมาเปนเจาอาวาสวดนางนอง วรวหาร ทานไดเอาใจใสดแลพฒนาพระอารามแหงนจนเจรญรงเรองตามล าดบ โดยม หลวงปเอยม สวณณสโร ศษยผใกลชด เปนก าลงอนส าคญคอยดแลเอาใจใสในทกดาน หลวงปเอยมจงเปนทไววางใจและไดรบการถายทอดพทธาคม สรรพวทยาคมตางๆ จากหลวงปรอดจนหมดสน ในระหวางพ านกจ าพรรษา ณ วดนางนอง วรวหาร แหงน หลวงปเอยมไดรบแตงตงเปน พระใบฎกา และ พระปลด ตามล าดบ ในฐานานกรมของพระภาวนาโกศล (หลวงปรอด) จนกระทงมเหตตองยายไปอย วดโคนอน

ส าหรบมลเหตแหงการยายไปอยวดโคนอนนน ในรชสมย พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๔ พระองคทรงเสดจพระราชด าเนนพระราชทานผาพระกฐน ณ วดนางนอง วรวหาร เลากนวา หลวงปรอดไมยอมถวายอดเรก นบเปนความผดฐานหมนพระบรม เดชานภาพ เพราะเมอพระเจาอยหวฯ ทรงถวายผาไตรเสรจสนแลว พระสงฆตองถวายอดเรกตามธรรมเนยมพระราชประเพณ แมหลวงปเอยมซงขณะนนยงเปนพระปลด ไดเตอนใหถวายอดเรกแลว แตทานกยงนงเฉยเสย เปนทโจษจนกนมากวา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงกรวมาก เสดจออกมานอกพระอโบสถทนท แลวทรงตรสดวยพระสรเสยงอนดงวา “เขาถอดยศเราๆ”

ตอมาอกไมนาน กไดมพระราชโองการโปรดเกลาฯ ถอดพระภาวนาโกศล (หลวงปรอด) ออกจากสมณศกด ในฐานหมนพระบรมเดชานภาพ และเรยกพดยศคน หลวงปรอดทานจงไดยายกลบไปอยวดบานเกดทหางไกลจากความเจรญ คอ วดโคนอน ซงอยในคลองขวางฝงตะวนตก ภาษเจรญ และไดมรณภาพทวดแหงน

ผคนพากนโจษขานวา เหตทหลวงปรอดทานไมยอมถวายอดเรกในคราวนน เปนการเอาอยาง สมเดจพระพฒาจารย (โต พรหมรงส) หรอทานขรวโต ทกลาเตอนพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว อยางไมหวนเกรงภยใดๆ และทายทสดพระเจาอยหวฯ กไมทรงกรว ทงยงทรงตรสวา “ยอมใหทานขรวโตผเดยว”

แตเมอมเชอพระวงศชนผใหญไปสอบถามทาน ณ วดโคนอน หลวงปรอดทานตอบวา สาเหตททานไมยอมถวายอดเรกนน เปนเพราะทานไมพอใจในการทพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ไดแบงแยกพระสงฆของไทยออกเปน ๒ นกาย คอ มหานกาย กบ ธรรมยตกนกาย อนเปนสาเหตใหคณะสงฆแตกแยกกน

เมอความทราบถงพระเนตร พระกรรณ พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงเลงเหนวา หลวงปรอดผนยอมสละสมณศกดเพอบชาพระวนย ทานเปนผไมเหนแกลาภยศทงปวง จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหสตบรษ คอ ทานเจากรมสงฆการ น าพดยศและสมณศกดมาถวายคนใหกบหลวงปรอด เพอใหด ารงสมณศกดดงเดม แตหลวงปรอดทานไมยอมรบ และไดพดกบสงฆการวา “ใครเปนผถวายแกอาตมา แลวใครเลาทขอคนไป บรษทานจงเอากลบคนไปเถด”

ในขณะนนหลวงปเอยมทานบวชได ๑๖ พรรษา ในฐานะศษยผใกลชด จงไดยายจากวดนางนอง วรวหาร ตดตามไปคอยปรนนบตรบใชพระอาจารยของทาน ณ วดโคนอน ส านกใหม อยางไมลดละ แสดงใหเหนถงความกตญญรคณ และน าใจอนประเสรฐตอผเปนพระอาจารย แมในยามถกราชภย ถกถอดสมณศกดลงเปนขรวตาธรรมดา ตองตกทกขไดยาก อบวาสนา กไมยอมตตวออกหาง ยงตดตามไปคอยปรนนบตรบใชอยางใกลชด นบวาเปนคณธรรมทปรากฏเลาขานสรรเสรญกนมาจนทกวนน จงไมใชเรองแปลกทหลวงปรอดจะประสทธประสาทสรรพวทยาการนานาประการใหกบหลวงปเอยมจนสนภมความรทม อยางไรกตาม หลวงปเอยมมกจะพดถงและย าอยเสมอวา “ทานเกงสอาจารยไมได มวชาอกหลายอยางททานศกษาไมถง” ตอมาหลวงปรอดทานไดสราง วดอางแกว ภาษเจรญ ขนมา ครนเมอหลวงปรอดไดถงแกมรณภาพลง หลวงปเอยมกไดครองวดเปนเจาอาวาสวดโคนอนสบแทนตอมาในระยะหนง

วทยาคณและคณวเศษของพระภาวนาโกศล (หลวงปรอด)

วทยาคณและคณวเศษของพระภาวนาโกศล ทจะบรรยายตอไปน คณปทรพย ทองอ บดาของ คณพอพน ทองพนกจ ไดเลาใหทายาทฟงตอๆ กนมา ซงจะไดน ามาประมวลเขาไวดงตอไปน

การถอนคณไสย

ในการออกเดนธดงคคราวหนงของหลวงปรอด ทานไดไปถงชนบทแหงหนงแถวๆ ทงสมรหนองขาว เขตตดตอระหวางกาญจนบรกบราชบร คนวนหนงขณะททานอยในกลด มพายอออง มเสยงตนไมตางๆ ดงลนและหกโคนดงกกกองไปหมด ทานจงสมาธเจรญพทธาคม สงบนงอย พระทตดตามทานเดนธดงคไดยนเสยงวตถหนกๆ ปลวมาตกอยรอบบรเวณทปกกลด เสยงดงตบ เชาขนพอเปดกลดออกมา กเหนทอนกระดกตกเรยราดอยรอบบรเวณนน พอสกครหนงกมชาวบานกระเหรยง ๒-๓ คนเดนตรงเขามา บางคนกถอจอบและเสยมมาดวย เมอไดสอบถามจงไดความวาเขาเตรยมฝงศพพระธดงค ซงคาดวาจะตองถกคณไสยมรณภาพเมอคนน

ครนเมอเหนวาหลวงปรอด และพระผตดตามยงปกตดอย พวกกระเหรยงจงพากนกลบไป แตพอไมทนไรกพากนมาอก แตในตอนนน าเอาอาหารมาถวายดวย หลวงปรอดบอกพระผตดตามวาอยาไดฉนอะไรเปนอนขาด พอรบประเคนอาหารจากพวกกระเหรยงแลว ทานกเรยกใหพระผตดตามเอาหมอกรองน าของพระธดงคมาให จากนนหลวงปรอดกบรกรรมท าประสะน ามนตพรมอาหารนน ปรากฏวาขาวสกทอยในกระดงกกลายเปนหนามเลกๆ เตมไปหมด กบขาวตางๆ ในกะลามะพราวกกลายเปนกระดกชนนอย หลวงปรอดเอามอกวาดกระดกและหนามเหลานนไว แลวคนภาชนะทใสมาใหกบพวกนนไป พวกกระเหรยงพยายามจะขอคนไปทานไมยอมให ตกกลางคนหลวงปรอดบอกกบพระลกศษยวา ทานจะปลอยของเหลานกลบไปเลนงานเจาพวกนบาง เพยงสงสอนใหรสกส านกเทานน พอรงเชาพวกกระเหรยงกรบมาหาหลวงปรอดแตเชามด คราวนหามคนปวยมาดวยคนหนง กลาวค าขอขมาและขอรองใหทานวาชวยรกษา ลกษณะคนปวยรางกายบวมไปทงตว

เหมอนศพทก าลงขน หลวงปรอดหวเราะแลวถามวาเปนอะไรบาง คนปวยไดแตนอนอยตลอดเวลา ไดแตกรอกหนาและยกมอขนพนม หลวงปรอดจงเอาน ามนตในหมอกรองน า (ลกจน) พรมลงไปตามรางคนปวย เพยงครเดยวนนเองรางกายทบวมกคอยยบเปนอศจรรย ทกคนกกราบหลวงปดวยความย าเกรง แลวบอกวาจะน าอาหารมาถวาย แตทานบอกวาจะถอนกลดแลวเดนธดงคตอไป หลงจากไดปกกลดอย ๒ คนแลว

การเดนบนใบบว

เรองนเนองมาจาก การเดนธดงคในสมยท “หลวงปเอยม” ยงเปนสามเณร ไดเลากนตอๆ มาวา ในครงนนหลวงปรอดไดเดนธดงคโดยม สามเณรเอยม รวมทางไปดวย ในระหวางทางหวยกระบอกหรอหวยกลด เขตจงหวดกาญจนบร พอมาถง ณ ทแหงหนง เหนกลดของพระธดงครางปกอยมาก เนองจากหนสตวปาไปเสยขางหนา ภมประเทศโดยรอบเปนภเขาสงชนมากยากแกการปนปาย และมตนไมขนเตมไปหมด ซ ายงมบงบวใหญขวางหนาอยอก ทานจงพจารณาวาจะตองขามทางบงบวนแหละ จงจะออกจากสถานทนนได หลวงปรอดจงบอกกบสามเณรเอยมวา เมอทานเดนกาวลงใบบวในหนองน านน ซงเปนพดตดตอกนไปถงฝงตรงขาม ใหสามเณรคอยกาวตาม เหยยบทบรอยเทาของทานบนใบบวแตละใบ อยาใหพลาดโดยเดดขาด รอยไหน รอยนน

หลวงปรอดจงบอกคาถาใหบรกรรมขณะทจะกาวเดน แลวทานกเจรญอาโปกสณอยครหนง ทานกไดกาวเดนบนใบบวทกางใบสลอนทวบงนน ทละกาว สวนสามเณรเอยมกกาวตามไปพรอมดวยบรกรรมคาถา ผานทองน าอนเวงวางไปโดยตลอด ราวกบวาใบบวนนเปนถาดไมรองรบน าหนกตวของหลวงปรอด และสามเณรเอยมไดโดยไมยบจมหายไปในน านนเสย เทาตอเทา กาวตอกาว ไมมผด ไมมพลาด อาจารยทงรอยเทาไว สามเณรเอยมกรบสวมรอยเทานนทนท จนในทสดสามเณรเอยมเหนวา ใบบวกาวสดทายของหลวงปรอดกอนททานจะกาวขนฝงนน เปนใบบวทเลกมากและอยเกอบชดตลงแลว จงไมเหยยบตามหลวงปรอดไป จะสบเทากาวขนฝงเลยทเดยว แตไมส าเรจ เพราะใบบวทเทาหลงเหยยบอยยบตวลงเสยกอน สามเณรเอยมจงตกลงไปในน าเสยงดงโครม ดทวาใกลตลงมากแลวจงไมไดรบอนตรายมาก หลวงปรอดหนมาด ไดแตหวเราะชอบใจเสยงดง และกลาวขนวา “บอกใหเดนตามทกกาวไป กไมยอมเดน ถาเปนกลางบงคงสนกกนใหญละ”

การสะกดจต

คณปทรพย ทองอ บดาของคณพอพน ทองพนกจ ไดเลาเรองประหลาดกนตอๆ มาวา ไดมคนรายขโมยเรอของหลวงปรอดทจอดไวล าครมคลองขวางไป แตไมสามารถจะพายไปได คงเวยนอยหนาวดโคนอนหนากฎของทาน จนเชาพระลกวดรปหนงจะเอาเรอออกบณฑบาต ครนไมเหนเรออย แตกลบเหนชายแปลกหนาคนนนก าลงพายเรอวนเวยนอย จ าไดวาเปนเรอของหลวงปรอด จงไดน าเรองไปเรยนใหทานทราบ หลวงปรอดจงลงมาททาน า ขณะนนไดมชาวบานใกลเคยงมาดกนอยเนองแนน ทานจงตะโกนบอกไปวา “เจาจงเอาเรอมาคนพระเสย ทานจะเอาไปบณฑบาต” คนรายกพายเรอมาจอดใหพระทานแตโดยด แลวทานกสงตอไปวา “ขนมาบนกฎเสยกอน” คนรายกขนตามค าสง ในทสดหลวงปรอดกสงใหเดกจดเอาอาหารมาใหรบประทาน แลวกสงตอไปอกวา “จะกลบบานกกลบเถด” คนรายจงไดเดนลงจากกฏไป

พระวเชยรกว (ฉตร อนทสวณโณ) อดตเจาอาวาสวดหนง ราชวรวหาร รปท ๖ ไดบนทกถงกตตคณของพระภาวนาโกศล (หลวงปเอยม สวณณสโร) มใจความส าคญตอนหนงวา

พระวเชยรกว (ฉตร อนทสวณโณ) พ.ศ. 2469 – 2502

รปหลอพระวเชยรกว (ฉตร อนทสวณโณ) ณ วดหนง ราชวรวหาร

พระภาวนาโกศลเถระ ทานด ารงอยในสมณคณเปนอยางดรปหนง มความมกนอยในปจจยลาภ ไดมากบรจาคเปนคาซอม สราง ปชนยสถาน เสนาสนะ และสงอปโภคแกพระเณรบาง และเปนเครองบชาธรรมถวายพระทนมนตมาเทศนบาง ในกฏทอยของทาน มองหาวตถมคาเปนชนเปนอนมใครพบ วาจาทออกจากปากของทานเปนโอวาทานสาสน มสารประโยชนแกผสดบ เปนอปชฌายบรรพชาอปสมบทแกกลบตรมานาน แมเมอทางการคณะสงฆฝายมหานกายใหจ ากดเขตอปชฌาย เวลาททานชราทพลภาพแลวกด กลบตรผเลอมใสในทาน แมอยในทไกลกอตสาหมาบรรพชาอปสมบท ณ วดหนง ปหนงๆ มปรมาณมาก อาศยคณสมบตอาทฉะน ทานจงเปนทเคารพนบถอของคฤหสถและบรรพชตเปนอนมาก อกทงทานยงเปนผนอบนอมถอมตน ไมโออวดคณวเศษใดๆ อยางไรเสยเพชรกยอมเปนเพชรวนยงค า กฤษดาภนหารของทานกปรากฏอยเนองๆ เปนเรองเลาขานสบตอกนมายาวนานกระทงปจจบน เชน เรองราวเลาขาน “การปราบมาพยศ” ของพระบาทสมเดจพระปยมหาราชเจา

เหตการณครงนนเกดขนเมอป พ.ศ. ๒๔๔๐ (ร.ศ. ๑๑๖) ตรงกบรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท ๕ มพระราชด ารเสดจประพาสยโรป เพอเปนการเจรญสมพนธไมตรกบนานาอารยประเทศ กอนการเสดจ สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจ

พระสงฆราช (สา ปสสเทโว) ไดถวายพระพร และแนะน าใหเสดจฯ มาทรงอาราธนา พระปลดเอยม วดโคนอน ผเชยวชาญพระกมมฏฐานและพทธาคม ใหถวายค าพยากรณเกณฑพระชะตา ชนษา และมงคลพทธาคม วตถคมครองพระองค

สมเดจพระอรยวงศาคตญาณ สมเดจพระสงฆราช (สา ปสสเทโว) องคท 9

ดงนน พระองคจงเสดจไปพบ หลวงปเอยมไดถวายพระพรและถวายค าท านายวา...การเสดจไปในนานาประเทศอนไกลครงน จะทรงบรรลผลส าเรจในพระบรมราโชบายทกประการ แตในโอกาสททรงประทบ ณ ประเทศหนงนน จะมผน าเอาสตวจตบาท อนมชาตนสยดรายมาใหทรงประทบขบข แตพระมหาบพธราชสมภารเจาจะทรงปลอดภยจากสตวพยศนน...หลวงปเอยมจงถวายพระคาถาเสกหญาใหแกพระองค พรอมทงวธการบรกรรม

เหตการณทหลวงปเอยมท านายถวายกเกดขน ขณะทพระองคทรงประทบ ณ ประเทศฝรงเศส ไดม เจาชายพระองคหนง เชญเสดจเพอทอดพระเนตรการแขงขนกฬาโปโล และการขมาพยศ ในระหวางการแสดงขมาพยศนน ไดมมาตวหนงรปรางสงใหญ ทงพยศดราย ไมมผใดสามารถบงคบขได เจาชายฝรงเศลทลถามพระองควา มาพยศเชนนในเมองของพระองคมหรอไม และหากมผใดสามารถบงคบไดหรอไม ?

พระองคทรงตรสตอบวา กพอมอยบาง และไดทรงร าลกถงค าพยากรณและพทธาคมทหลวงปเอยมถวายเอาไว ทรงเสดจลงจากแทนทประทบ ตรสเรยกนายโคบาลใหน ามาพยศนนมาใกลๆ ทอดพระเนตรพจารณาอยครหนง ทรงยอพระวรกายลงหยบหญา ตงจตอธฐานบรกรรมภาวนาพระคาถา พลนยนหญาก านนใหมาพยศกน และทรงตรสขอบงเหยน ไมรอชาทรงประทบยงมาพยศตวนน บงคบใหเดนยางเยองไปมาเบองหนาปะร าทประทบ สกคร จงทรงบงคบใหออกวงอยางเตมฝเทา ชาวตางชาตทรวมเขาชมการแสดงในวนนน ตางโหรองกกกอง ตกตะลงในพระบารมบญญาธการเปนทสด

เมอเสดจนวตพระนคร พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงเสดจมาสกการะหลวงปเอยม ตรสเลาเรองทเกดขนในตางแดน และทรงพระราชทานถวายของฝากตางๆ จากตางแดน

ล าดบสมณศกด

ครนเมอหลวงปรอด เจาอาวาสวดโคนอน ไดถงแกมรณภาพลง หลวงปเอยมทานกไดครองวดสบแทนตอมาในระยะหนง ดวยเหตททานเปนผถวายค าพยากรณอนแมนย ายงนกแดพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ในคราวทเสดจประพาสยโรปครงแรก เมอป พ.ศ. ๒๔๔๐ (ร.ศ. ๑๑๖) พระองคจงทรงเลอมใสศรทธาในหลวงปเอยมเปนอนมาก กระทงเมอป พ.ศ. ๒๔๔๑ จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานสมณศกดเปนพระครสญญาบตร ท พระครศลคณธราจารย แลวอาราธนามาอยวดหนง ราชวรวหาร สาเหตทหลวงปเอยมทานไดยายมาอยวดหนง ราชวรวหาร กเนองมาจาก สมเดจฯ กรมพระจกรพรรดพงศ เสดจพระราชทานผาพระกฐนหลวง ณ วดหนง ราชวรวหาร แตทางวดไมมจ านวนพระสงฆอนพงรบผาพระกฐนได ตองทรงเปลยนเปนพระราชทานผาปาแทน ภาวะแหงวดทรดโทรมถงทสด เมอเสดจกลบจงกราบทลภาวะแหงวดแดพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระองคจงทรงใหกระทรวงธรรมการตดตอทาง สมเดจพระวนรต

(แดง สลวฑฒโน) วดสทศน เพอหาตวเจาอาวาสรปใหม ประกอบกบ พระครสงวรยตตนทรย (ทอง) เจาอาวาสรปกอนกอาพาธมโรคประจ าตว สามวนดสวนไข สนความสามารถในการบรหารบรณปฏสงขรณพระอาราม สมเดจพระวนรตไดเลอก พระครศลคณธราจารย (เอยม สวณณสโร) เจาอาวาสวดโคนอน (ในขณะนน)

เมอหลวงปเอยมไดมาครองวดปหนง พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดทรงพจารณาเหนวา หลวงปเอยม หรอ “หลวงปเฒา” ทานมปพรรษามากแลว กอปรดวยศลาจรยาวตรอนงดงาม สมบรณไมดางพรอย หาต าหนมได กลบเปนทเคารพสกการะแดพทธศาสนกชนทงหลายโดยทวไป อกทงกทรงเลอมใสศรทธาในสวนพระองคเปนกรณพเศษอกดวย ทรงมพระราชด ารสมควรจะไดเลอนสมณศกดเปนพระราชาคณะผใหญ จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานเลอนสมณศกดเปนพระราชาคณะชนสามญ ในพระราชทนนามท “พระภาวนาโกศล” เมอป พ.ศ. ๒๔๔๒ ซงเปนสมณศกดเดยวกนกบหลวงปรอด พระอาจารยของทานนนเอง และไมวาจะกจการงานใด พระองคจะทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานความชวยเหลอทกกรณไป

ยคแหงการบรณปฏสงขรณอยางแทจรง

วดหนง ราชวรวหาร ในยคของหลวงปเอยม ถอเปนยคแหงการบรณปฏสงขรณอยางแทจรง ดวยถาวรวตถและเสนาะสนะตางๆ ไดช ารดทรมโทรมถงทสด จนแทบใชการไมไดเกอบทงหมด หากจะนบระยะเวลาตงแตการสถาปนาเสรจสน จดงานเฉลมฉลองสมโภชเมอวนท ๒ ธนวาคม พ.ศ. ๒๓๘๐ ลวงถงป พ.ศ. ๒๔๔๑ รวมเปนระยะเวลาถงเกอบ ๖๐ ป ยอมถอเปนเรองธรรมดาทจะช ารดทรดโทรมไปตามกาล

ประกอบกบ พระครสงวรยตตนทรย (ทอง) เจาอาวาสรปกอนกอาพาธมโรคประจ าตว สามวนดสวนไข สนความสามารถในการบรหารบรณปฏสงขรณพระอาราม พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานทนทรพยในการปฏสงขรณหมกฏ จ านวน ๒,๔๐๐ บาท และพระราชทานพระบรมราชานญาตใหรอถอนหรอเพมเตมไดตามจะเหนสมควร เมอซอมแซมเสนาสนะหมกฏสงฆพอเปนทอาศยใชบางแลว ดวยทนทรพยทชาวบานรวมบรจาคกเรมด าเนนการบรณะซอมแซมศาลาการเปรยญ ซงเปนศาลาทหลวงปรอด สรางเอาไวครงยงจ าพรรษาอยวดน

การบรณปฏสงขรณนบเปนภาระหนาทอนหนกทหลวงปเอยมทานตองรบผดชอบ เพราะตองใชทงก าลงศรทธา ก าลงแรงงาน และทนทรพยเปนจ านวนมาก รวมถงตองใชระยะเวลานานหลายป แตทานกสามารถด าเนนการบรณปฏสงขรณจนส าเรจลลวงไปไดดวยดทกประการ ดวยอาศยทนทรพยทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระราชทานชวยเหลอเปนระยะ ตลอดจนอาศยแรงศรทธาจากชาวบานพทธบรษทโดยทวไปทงทางดานทนทรพยและแรงกาย ก าลงส าคญทชวยแบงเบาภาระรบผดชอบในการน คอ พระครสงวรยตตนทรย (ค า) ซงครงนนยงเปนพระสมหและพระปลดในฐานานกรมของทาน เปนผมความรเชยวชาญในการชาง ถาวรวตถและเสนาสนะทหลวงปเอยมทานไดท าการบรณปฏสงขรณในครงนน พอน าเสนอพอสงเขปดงน

พระอโบสถ ซอมคานดานบนในสวนทช ารด เปลยนเตาเชงชายชอฟาใบระกา เปลยนกระจกประดบหนาบนได แซมกระเบองมงหลงคา ซอมเสาและผนงสวนทผกรอน ปรบพนพระอโบสถทเปนหลมแองใหราบเรยบ และปพนดวยหนออน, พระวหาร ช ารดเสยหายมากเพราะหลงคารวมาเปนเวลานาน การบรณะซอมแซมท าเกอบทงหมด และจ าเปนตองใชทนทรพยเปนจ านวนมาก ความทราบถงพระกรรณ ลนเกลาฯ รชกาลท ๕ จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานทนทรพย ๔,๘๐๐ บาท, ถาวรวตถอนๆ ทไดท าการบรณะซอมแซม คอ พระปรางค, พระเจดยคหนาพระวหาร, พระเจดยสองค และศาลาซมประตก าแพงแกว เปนตน ส าหรบเสนาสนะและอนๆ ทไดท าการบรณะซอมแซม คอ คณะเหนอ, หอไตร, ศาลาการเปรยญ, ศาลาฉนวนทาน า, สะพานฉนวน, ศาลาราย, เขอนหนาวด และโรงทม ซงเปนอาคารททานสรางขนมาใหม เปนตน

ศษยานศษยบรรพชต

เนองจากหลวงปเอยมทานเปนพระเถระผทรงคณ รอบรในพระปรยตธรรม เชยวชาญดานวปสสนากมมฏฐาน เรองดวยพทธาคม เกยรตคณชอเสยงโดงดงเปนทรจก จงมศษยานศษยเปนจ านวนมาก ในทนจะกลาวถงเฉพาะศษยใกลชดและเปนบรรพชต ซงเปนก าลงส าคญของทานในกจการพระศาสนาดานใดดานหนง ดงน

พระวเชยรกว (ฉตร อนทสวณโณ) อดตเจาอาวาสวดหนง ราชวรวหาร รปท ๖

พระสนทรศลสมาจาร (ผล คตตจตโต) อดตเจาอาวาสวดหนง ราชวรวหาร รปท ๗ อปสมบทโดยมหลวงปเอยม สวณณสโร เปนพระอปชฌาย ทานเปนศษยผใกลชดมากทสดองคหนงและไดศกษาพทธาคมตางๆ จากหลวงปเอยมโดยตรง เปนก าลงส าคญของหลวงปเอยมและพระวเชยรกว (ฉตร อนทสวณโณ) ในการอบรมพระภกษสามเณรดานวปสสนากมมฏฐาน และการบรณปฏสงขรณพนฟสภาพวดจนเจรญรงเรองมาถงทกวนน

พระบรหารบรมธาต (ประเสรฐ ธมมธโร) อดตเจาอาวาสวดนางช ภาษเจรญ อปสมบทโดยมหลวงปเอยม สวณณสโร เปนพระอปชฌาย

พระครพรหมโชตวฒน (บญม) อดตเจาอาวาสวดอางแกว ภาษเจรญ อปสมบทโดยมหลวงปเอยม สวณณสโร เปนพระอปชฌาย

พระอธการช ฉนทสโร อดตเจาอาวาสวดนาคปรก ภาษเจรญ อปสมบทโดยมหลวงปเอยม สวณณสโร เปนพระอปชฌาย

ผมศลจรยวตรอนงดงามแหงวดหนง

หลวงปเอยมเปนพระเถระทมวตรปฏบตเรยบงายและสมถะ มงมนในการบรณปฏสงขรณพนฟสภาพวดททรดโทรมถงทสด ใหกลบมาดดงเดมเหมอนเมอครงยคของการสถาปนา กระนนภาระหนาทดานอนทานกไมปลอยละเลย ปฏบตควบคกนอยางไมขาดตกบกพรอง ทานไดปฏบตกจวตรเปนประจ าวนของทานอยางสม าเสมอเปนปกต เชน การลงอโบสถ แมฝนจะตกบางเลกนอยทานกเดนกางรมไป ซงกฏของทานอยหางประมาณ ๕๐ เมตร ขณะนไดรอปลกใหมเปน หอภาวนานสรณ ไวทเดม หลวงปเอยมทานเปนพระเถระผใหญทพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (พระพทธเจาหลวง) ทรงเลอมใสศรทธาเปนการสวนพระองคมากทสดองคหนง พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวจะไดรบสงใหขนวนจฉยสงฆการนมนตเขาไปในงานพระราชพธตางๆ อาทเชน วนฉตรมงคล วนเฉลมพระชนมพรรษา เปนตน โดยคณพอพน ทองพนกจ เปนไวยาวจกร เมออาย ๑๔-๑๕ ป ไดตดตามเขาไปในพระทนงอมรทรวนจฉย ถาหากเปนพระราชพธในตอนเชา หลวงปเอยมจะตองไปคางแรมทวดพระเชตพนฯ กบพระราชาคณะผใหญรปหนงทชอบพอกน

ในการเดนทางไปสมยนน ตองไปดวยเรอแจวของหลวงประจ าวด ถาไมคางแรมกจอดเรอขนทตลาดทาเตยน วดโพธ แลวเดนไปพระบรมมหาราชวง เขาทางประตวเศษไชยศรใกลหนอย ถาไปคางแรมตองไปจอดเรอขนททาราชวรดษฐ ฝากทหารเรอใหชวยดแลอกทหนง คงจะสงสยวา ไวยาวจกรหรอทชาวบานเรยกกนวาเดกวดนน จะแตงกายตดตามหลวงปเอยมเขาไปในพระบรมมหาราชวงไดอยางไร ? คณพอพนเลาใหฟงวา ตองแตงตวแบบประเพณนยม นงผาพนโจงกระเบน ใสเสอราชประแตนกระดม ๕ เมด หลวงปเอยมทานสงตดและจดหามาใหใส ขณะเมอคณพอพนถงแกกรรม เสอตวนยงอยเพราะตดดวยผาของนอกอยางดในสมยนน ยงมเรองทคณพอพนเลาใหฟงวา ขนวนจฉยสงฆการเคารพและนบถอหลวงปเอยมมาก ถาไมมราชการกจะมากราบเยยมเยยนถามไถทกขสข มาครงใดเมอกราบลากลบ หลวงปเอยมจะใหปจจยไปทกครงๆ ละ ๑ บาท เพราะทานขนผนชอบเลนหวย ก.ข. มาทไรขอหวยกบหลวงปเอยมทกท แตทานไดแตหวเราะแลวเฉยเสย

วตถมงคล

วตถมงคลของทานทกชนดเปยมดวยพทธานภาพ ไมวาจะเปนเปนเหรยญเสมารน ๑-๒ ซงปจจบนเปนเหรยญยอดนยมอนดบ ๑ ของวงการ เครองรางของขลงประเภท หมากทย จดวาเปนหนงใน เบญจภาคเครองรางของขลง พระบดาเนอโลหะ ถอวาเปนสดยอดของหายาก มากดวยความนยมเปนอนดบหนงไมแพพระปดตาวดทอง ของหลวงพอทพ เลยแมแตนอย นอกจากนยงจะมวตถมงคลอกหลายชนดทงพระชยวฒน พระปดตาเนอตะกว พระปดตาเนอผง และตะกรด ลวนเปนทนยมตองการของนกพระเครองอยางไมมวนเลอมคลาย

การมรณภาพ

พระภาวนาโกศล (หลวงปเอยม สวณณสโร) ทานเปนเจาอาวาสรปท ๕ ไดปกครองดแลวดหนง ราชวรวหาร อยนานถง ๒๗ ปเศษ จงไดถงแกมรณภาพอยางสงบดวยโรคชรา เมอวนท ๒๖ เมษายน พทธศกราช ๒๔๖๙ ตรงกบวนจนทร ขน ๑๕ ค า เดอน ๖ ปขาล สรอายรวมได ๙๔ ป พรรษา ๗๑ นบเปนพระมหาเถระรปหนงทมอายยนยาวถง ๔ แผนดน (รชกาลท ๓ ถง รชกาลท ๖)

.....................................................

แหลงทมาของขอมล : Dhammajak http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.php?t=44681