หนวยท ๔เอกลกษณไทย

ความหมายของเอกลกษณไทย

เอก ลกษณะ

หนง, ดเลศ สงทแสดงใหเหนวาแตกตางกบอกสงหนง

ลกษณะอนเปนหนงเดยวทแสดงวาแตกตางจากสงอน

แยกรปศพทเอกลกษณ แบงศพท ๒ ตว

ความหมายของเอกลกษณไทย

หมายถง ลกษณะเดน ลกษณะทดงามของชนชาตไทย ทแสดงถงความเปนชาตซงไดปฏบตอยางมระเบยบแบบแผน และสงสมสบทอดตอกนมาจนมคณคาและยอมรบดวยความรสกภาคภมใจในเอกลกษณนน

ประเภทของเอกลกษณไทย

ประเภทของเอกลกษณไทยแบงเปน ๓ ประเภท

๑. เอกลกษณทางวตถและศลปกรรม

๒. เอกลกษณทางพฤตกรรมการกระท า

๓. เอกลกษณทางความรสกนกคดและความเชอ

๑. เอกลกษณทางวตถและศลปกรรม

หมายถง สงทมนษยสรางขน ซงสามารถมองเหนได สมผสไดมความสวยงาม หรอมสนทรยภาพ ศลปกรรมแบงเปน ๒ ประเภท

ประเภทของศลปกรรมแบงเปน ๒ ประเภท

๑.วจตรศลป หมายถง ศลปกรรมทมนษยสรางขนเพอความปตชนชมในชนงาน เชน จตรกรรม สถาปตยกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม ดรยางคศลป นาฏศลปจตรกรรม เปนตน

วจตรศลป

ประเภทของศลปกรรมแบงเปน ๒ ประเภท

๒.หตถศลป หมายถง ศลปกรรมทมนษยสรางขนเพอใชสอยและเปนประโยชนในการด ารงชวต โดยแบงได ๒ ประเภท คอ๒.๑ งานศลปหตถกรรมชนสงสรางโดยชางหลวง๒.๒ งานศลปหตถกรรมพนบานสรางโดยชาวบาน

หตถศลปชนสง

หตถศลปชาวบาน

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรม

ดานสถาปตยกรรม

พระบรมมหาราชวง

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานสถาปตยกรรม

พระทนงดสตมหาปราสาท สรางขนในสมย รชกาลท ๑ ในบรเวณพระบรมมหาราชวง เปนพระทนงทรงไทยแททไดรบยกยองวาเปนสถาปตยกรรมชนเอกของกรงรตนโกสนทร ใชเปนสถานทประกอบพระราชพธ และพระราชกศล เชน พระราชพธฉตรมงคล เปนตน

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานสถาปตยกรรม

วดพระศรรตนศาสดาราม หรอวดพระแกว สรางขนในสมย รชกาลท ๑ เปนพระอารามหลวงทประดษฐานพระมหามณรตนปฏมากร พระแกวมรกต ใชเปนสถานทประกอบพธทางศาสนาทส าคญๆ

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานสถาปตยกรรม

พระทนงจกรมหาปราสาท สรางขนในสมย รชกาลท ๕ เปนสถาปตยกรรมแบบตะวนตกมหลงเปนยอดปราสาทตามสถาปตยกรรมไทย เปนสถานทเกบพระอฐของพระมหากษตรยพระราชน เปนทเสดจออกใหขาราชการชนสงเฝาและเปนทรบรองแขกบานเมอง

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานสถาปตยกรรม

วดพระเชตพนวมลมงคลาราม วดโพธ ราษฎรสรางขนในสมยกรงศรอยธยา ตอมาในรชกาลท ๑ ใหปฏสงขรณ เปนพระอารามหลวงชนเอกและเปนวดประจ ารชกาลท ๑ เปนแหลงรวบรวมความรทงศลปะและศาสตรตางๆ จดเปนมหาวทยาลยเปดแหงแรกของไทย

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานสถาปตยกรรม

วดเบญจมบพตรดสตวนาราม เปนวดโบราณในสมยอยธยาทรชกาลท ๕ โปรดใหปฏสงขรณ และสถาปนาขนเปนวดประจ ารชกาล เปนวดทมความงดงามดวยศลปะทางสถาปตยกรรมไทยโบราณ พระอโบสถและระเบยงประดบดวยหนออนอยางดจากประเทศอตาล

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานสถาปตยกรรม

บานทรงไทย เปนสถาปตยกรรมทสรางขนจากสภาพภมศาสตร ซงปลกสรางบนพนฐานของความเชอทางศาสนาพราหมณ

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรม

ดานประตมากรรม

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานประตมากรรม

พระพทธชนราช พษณโลก เปนประตมากรรมศลปะสมยสโขทยทไดรบการยกยองวา เปนสดยอดของประตมากรรมไทย

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานประตมากรรม

บานประตสลกไมสกปดทอง วดสทศนเทพวราราม มความเชอวารชกาลท ๒ มสวนแสดงฝพระหตถ ปจจบนเกบไวทพพธภณฑสถานแหงชาต

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานประตมากรรม

การสลกเทยนพรรษา อบลราชธาน เปนประตมากรรมแกะสลกเทยนพรรษาและปราสาทผงการแหเทยนทมชอเสยงทวโลกคอทจงหวดอบลราชธาน

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานประตมากรรม

การสลกแทงหยวกกลวย เพชรบร เปนการแกะสลกหยวกกลวยเปนลวดลายตางๆ เพอใชในการประดบเมรลอยในพธเผาศพ การแทงหยวกจดเปนศลปะชนสง ของคนสกลชางจงหวดเพชรบร

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานประตมากรรม

สงคโลก สโขทย เปนประตมากรรมประเภทเครองปนดนเผาทผลตเปนถวยชาม จาม โถ ตกตา เครองประดบอาคาร มลกษณะเดนคอ เปนเครองปนดนเผาเนอละเอยด โดยเฉพาะแตกลายงาสเขยวไขกา เขยวมะกอกทเรยกวา “เซลาดอน”

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานประตมากรรม

ตกตาชาวบาน เปนตกตาดนเหนยวซงเปนของเลนของเดก ดงค าพงเพยทวา “อยบานทานอยางนงดดาย ปนววปนควายใหลกทานเลน” ตกตาดนเหนยวสะทอนถงวถชวตของชาวบานในยคโบราณ

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรม

ดานจตรกรรม

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานจตรกรรม

จตรกรรมฝาผนงวดพระแกว เปนจตรกรรมเรองราวเกยวกบรามเกยรต

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

ลเก เปนนาฏศลปพนบาน ภาคกลาง มววฒนาการมาจากชาวมสลม ภาคใตซงสวดซเกรสรรเสรญและระลกถงพระอลเลาะห ปจจบนแยกเปน ล าตด และลเกทรงเครอง

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

ร ากลองยาว เปนนาฏศลปพนบาน ภาคกลาง สนนษฐานวาเปนการละเลนของทหารพมาเวลาพกรบ ทหารไดจ ามาเลนบาง

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

ละครซอ เปนนาฏศลปพนบาน ภาคเหนอ ดดแปลงมาจากละครซอทเลนในคมเจานายผครองนคร เรองทนยมเลนคอ นอยใจยา

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

ตกลองสะบดชย เปนนาฏศลปพนบาน ภาคเหนอ สมยกอนตยามออกศกสงครามเพอเปนการเพมขวญก าลงใจใหหกเหม โบราณม ๓ ท านอง คอ ชยเภร, ชยดถ และชนะมาร

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

ฟอนภไท เปนนาฏศลปพนบาน ภาคอสาน ในเขต ๓ จงหวด คอ สกลนคร นครพมน และกาฬสนธ เปนการฟอนบชาพระธาตพนม พระธาตเชงชม และแสดงกตญญตอบรรพชน

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

ร าแสกเตนสาก เปนนาฏศลปพนบาน ภาคอสานของชนเผาแสกทอพยพมาจากญวน ปจจบนอาศยอยหมบานอาจสงคราม นครพนม แสกเตานสากเปนการเตนเพอบวงสรวงเจาทเจาทาง

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

การแสดงโนรา เปนนาฏศลปพนบาน ภาคใต เรยกเตมวา มโนราห มตวแสดง ๓ ตว คอ ตวพระ ตวนาง และตวตลกซงตวตลกอาจจะแสดงเปนตนไม ชาง ฤาษ กได เรองทนยมแสดงคอ พระสธนมโนราห และพระรถเสน

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานนาฏศลป

สละ เปนศลปะการแสดงการตอสปองกนตว ของภาคใต เนนศลปะการรายร า มากกวาการตอส มกระบวนทาทสวยงาม การใชมอโดยไมก าหมด จะใชสนมอตอส

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานดรยางคศลป

เครองดนตร แบงตามลกษณะทท าใหเกดเสยง แบงได ๔ ประเภท คอ ดด ส ต เปา

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานดรยางคศลป แบงได ๓ ประเภท

วงปพาทย ประกอบ ดวยเครองตเปนส าคญ เชน ฆอง กลอง และมเครองเปาเปนประธานไดแก ป

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานดรยางคศลป

วงเครองสาย เครอง สาย ไดแก เครองดนตร ทประกอบดวยเครองดนตรทมสายเปนประธาน มเครองเปา และเครองต เปนสวนประกอบ ไดแก ซอดวง ซออ จะเข เปนตน

ตวอยางเอกลกษณทางวตถและศลปกรรมดานดรยางคศลป

วงมโหร คอวงเครองสาย และวงปพาทย ผสมกน

๒. เอกลกษณทางพฤตกรรมการกระท า

หมายถง ลกษณะพฤตกรรมโดยรวมของคนในชาต ทไดรบการยอมรบและปฏบตสบตอมา เชน ลกษณะนสย มารยาทไทย ขนบธรรมเนยม และประเพณตางๆ เปนตน

ลกษณะนสย

หมายถง ลกษณะพฤตกรรม ทาทางการแสดงออกโดยไมรตวในสถานการณตางๆ ทเปนลกษณะนสยทพบเหนในคนสวนมากของสงคม

ตวอยางเอกลกษณทเกยวกบลกษณะนสยทเดนๆ

มความเปนปจเจกบคคลนยม รกอสรภาพ หยง รกศกดศร ถอความคดเหนของตนเองเปนใหญ

ไมกระตอรอรน ตามยถากรรม ท าอะไรตามใจคอไทยแท

เชอเรองกรรมและการเวยนวายตายเกด

ยอมรบผมอ านาจ ออนนอมถอมตน เออเฟอเผอแผ มความเปนมตร

มารยาทไทย

หมายถง กรยา วาจาทสภาพเรยบรอย มแบบแผน และเหมาะสมกบกาลเทศะ ผทมมารยาทเปรยบเสมอนมอาภรณงดงามประดบกาย ยอมเปนทยอมรบ และชนชมของผทพบเหน มารยาทจงเปนใบเบกทางใบหนงทจะสงผลใหประสบความส าเรจมารยาทแบงเปน ๒ ทาง คอ มารยาททางกาย และมารยาท

ทางวาจา

มารยาททางกาย

หมายถง เปนการแสดงออกทางกายทผอนสามารถสงเกตเหนได เชน การยน การเดน การนง การเคลอนไหวกาย เปนตน

ตวอยางขอปฏบตทเกยวกบมารยาททางกาย

ยนตรงเมอไดยนเพลงชาต เพลงสรรเสรญพระบารม และเมอประธานเดนทางเขาสพธ

งานมงคลควรแสดงสหนาเบกบาน แจมใส

เคาะประตกอนเขาหองผอน และควรนงเมอไดรบการเชญ

งานศพควรแสดงกรยาสงบ ไมยนจบกลมสนทนา

ตวอยางขอปฏบตทเกยวกบมารยาททางกาย

ลกยนใหคนชรา เดก และสตรตงครรภ

ไมลวง แคะ แกะ เการางกายตอหนาสาธารณชน

ไมสบบหรในทสาธารณะ

ไมเคลอนไหวกายไปมาขณะชมการแสดง และไมรบ-สงของผานหนาผอน

เขาแถวเมอมการซอ หรอรอควในทสาธารณะ

มารยาททางวาจา

หมายถง เปนการใชถอยค าตอบคคลอนดวยถอยค าทสภาพ ไมเหยยดหยาม ดงสภาษต “ส าเนยงสอภาษา กรยาสอสกล” โดยประเพณนยมถอการลดหลนกนทางชาตวฒ คณวฒ และวยวฒ การกลาววาจาไพเราะเปนคณสมบตของการพด ยอมเหนยวน าผฟงใหเกดความนยม รกใครได

ตวอยางขอปฏบตทเกยวกบมารยาททางวาจา

ไมกลาววาจาเทจ ไมกลาววาจาทไมเปนประโยชน

ไมกลาววาจาสอเสยดใหผอนแตกราว

ไมกลาววาจาหยาบคาย ดถก ขดคอคนอน

ถาเปนหญงไมสงเสยงอออง ไมท าสนทหรอหยอกลอกบบรษ ไมพดจาหยาบคาย ไมหวเราะเสยงดง

ตวอยางขอปฏบตทเกยวกบมารยาททางวาจา

กลาวค าวา “ขอบคณ กรณา และขอโทษ”ใหเปนนสย

ไมคยเสยงดง ไมแสดงการโออวดตนเอง

ใชน าเสยงทแสดงถงความจรงใจ เหมาะสมกบกาลเทศะ

การแนะน า ผอาวโสนอยใหรจกอาวโสมาก แนะน าผชายใหรจกผหญง

๓. เอกลกษณทางความรสกนกคดความเชอ

หมายถง ลกษณะทางความเชอทเปนนามธรรม ซงสวนมากไดรบอทธพลมาจากคตความเชอทางพระพทธศาสนา เชน ความเชอเรองกรรม ความเชอเรองผ มความเออเฟอเผอแผ ประนประนอม รกสงบใจเยน ออนนอมถอมตน ใหอภย เปนตน

ตวอยางความคดความเชอ

ตวอยางเอกลกษณความคดความเชอ

ตกบาตรรวมขนจะพบกนชาตหนา

อยาดมดอกไมถวายพระ ชาตหนาจะจมกโหว

น าขนอยในน าใสอยนอก

ผดเดนตรอก ขครอกเดนถนน

อยาใฝสงเกนศกด

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๑. ชาต หมายถง ลกษณะชาตทปรากฎเปนเอกลกษณซงประชาชนมความส านกในคณคาหวงแหนและมความภาคภมใจในความเปนชาตของตน

เอกลกษณประจ าชาตไทยม ๓ สง

๑. ชางไทย๒. ดอกราชพฤกษ

(ดอกคน)

๓. ศาลาไทย

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๒. ศาสนา คอ ศนยรวมทางจตใจและแนวทางในการด าเนนชวต ซงเปนพนฐานในทางทศนคต พฤตกรรม และศาสนายงเปนพนฐานทางการเมอง เศรษฐกจ วรรณกรรม ศลปกรรม และขนบธรรมเนยมประเพณตางๆ

พระพทธศาสนามคนนบถอมากทสด

ศาสนาอสลามมคนนบถอเปนอนดบสอง

ศาสนาครสตมคนนบถอเปนอนดบสาม

พระพทธศาสนาเปนเอกลกษณประจ าชาตไทย

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๓. พระมหากษตรย คอ ศนยรวมความสามคคของคนในชาต พระมหากษตรยไทยทรงเปนธรรมกราชโดยทรงมทศพธราชธรรม จกรวรรดวตร ๑๒ และทรงเปนผน าและองคอปถมภกในศาสตรเกอบทกแขนง

“เราจะครองแผนดนโดยธรรม เพอประโยชนสขแหงมหาชนชาวสยาม”

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๔. ภาษาไทย พ.ศ. ๑๘๒๖ พอขนรามค าแหงประดษฐอกษรไทยท าใหคนไทยมภาษาไทยทงภาษาพด และภาษาเขยน ภาษาไทยยงเปนภาษาทงดงามทงรอยแกว รอยกรอง สภาษต ค าคม คตเตอนใจซงเปนเอกลกษณทคนไทยทกคนตองภาคภมใจ

๒๙ กรกฎาคม วนภาษาไทย...ใครจ าไดบางยกมอ

“เรามโชคดทมภาษาของตนเองแตโบราณกาล จงสมควรอยางยงทจะรกษาไว ปญหาเฉพาะในดานรกษาภาษานกมหลายประการ อยางหนงตองรกษาใหบรสทธในทางออกเสยง คอ ใหออกเสยงใหถกตองชดเจน อกอยางหนงตองรกษาใหบรสทธในวธใช หมายความวาวธใชค ามาประกอบประโยค นบเปนปญหาทส าคญ ปญหาทสาม คอ ความร ารวยในค าของภาษาไทย ซงพวกเรานกวาไมร ารวยพอ จงตองมการบญญตศพทใหมมาใช...ส าหรบค าใหมทตงขนมความจ าเปน ในทางวชาการไมนอย แตบางค าทงายๆกควรจะม ควรจะใชค าเกาๆทเรามอยแลว ไมควรจะมาตงศพทใหมใหยงยาก”

พระราชด ารสพระบามสมเดจพระเจาอยหว

ตวอยางภาษาวบต

สะกดผดเพอใหแปลกตา เชน น (หน), ชะมะ,ชม(ใชไหม),ชล,ชาน(ฉน), มายชาย(ไมใช), คราย(ใคร), ทามมาย(ท าไม), อาราย(อะไร), กร(ก), เมง(มง)

สะกดผดเพอลดความหยาบ เชน กร(ก), เมง(มง), ไอสาด(ไอสตว) เปนตน

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๕. ศลปกรรม เปนเอกลกษณทเกดจากความเชอพนฐานทางศาสนา ซงมทงสถาปตยกรรม ประตมากรรม นาฏศลป การดนตร ทคนไทยไดสรางสรรคไดอยางวจตรบรรจง จนเปนเอกลกษณทนาภาคภมใจ

ศลปกรรม

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๖. การแตงกาย ชาตไทยเปนชาตทมชดประจ าชาต เนองจากคนไทยสวนมากประกอบอาชพเกษตรกรรม ดงนนเมอเกบเกยวขาวเสรจ ผหญงไทยจะมเวลาวาง จงถกทอผาไวส าหรบใช แตละภาคจงไดมทอผาและจากลกษณะภมอากาศ ภมประเทศจงสงผลใหการแตงกายแตละภาคแตกตางกน แตกเปนเอกลกษณประจ าภาคและเอกลกษณของชาตดวย

ชดไทยแบบตางๆทสมเดจพระบรมราชนนาถโปรดใหฟนฟขน

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๕. มวยไทย เปนเอกลกษณทเปนการละเลนพนบาน ทเปนศลปะปองกนตวดวยการใชอวยวะของรางกายทสามารถใชท าอนตรายคตอสได เชน หมด ศอก แขง เขา มวยไทยเปนศลปะชนสง เกดขนในสมยกรงศรอยธยา ผมชอเสยงสามรถใชเชงมวยเอาชนะคตอสไดเปนจ านวนมาก คอนายขนมตม

ศลปะมวยไทย

ลกษณะเอกลกษณไทยทส าคญ

๖. จตส านกความเปนไทย คอ ความตระหนกในความมนคงของสถาบนหลกทส าคญ ไดแก สถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย และการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

ความส าคญของเอกลกษณไทย

๑. แสดงออกถงความเปนไทยเดนชด เชน สยามเมองยม มวยไทย ลเก ตมย ากง ชางไทย บานทรงไทย เปนตน

๒. เปนศนยรวมจตใจของคนไทย เชน สถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย

๓. ท าใหมความภาคภมใจ ในความเปนเอกราชและไดรบการยอมรบจากชาวตางชาต

จบ

สวสดคะ