สรปพนฐานของกฎหมายวาดวยละเมด

กตตบด ใยพล คณะนตศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน

ประเดนศกษา

๑. ความเปนมาของกฎหมายลกษณะละเมด ๒. กฎหมายลกษณะละเมดกบกฎหมายอาญา : เพอใหทราบวา

มจดเกาะเกยวหรอมความสมพนธกนอยางไร และมจด

แยกกนเปนกฎหมายละเมดและกฎหมายอาญาตรงจดไหน

๓. พนฐานของความรบผดเพอละเมด / ทฤษฎพนฐานของความรบผดเพอละเมด :

๔. เหตยกเวนความรบผดเพอละเมด : มอยดวยหลายเหต เชน

เหตสดวสย ความผดของผเสยหาย เปนตน การฟองเรยกคาสนไหมทดแทนนน จ าเลยสามารถยก

เอาเหตยกเวนความผดเพอละเมดขนมาเพอทจะตอสในคดได

หรอไม

๕. การใชการตความกฎหมายลกษณะละเมดตามป.พ.พ. : จะพจารณาเฉพาะมาตรา ๔๒๐ – มาตรา ๔๓๗

๖. ความเสยหายและการก าหนดคาสนไหมทดแทน

ในการฟองคดสาระส าคญของคาสนไหมทดแทน การท า

ค าฟองและค าขอทายฟองตองชดเจนแนนอน เนองจากศาล

ยอมไมพพากษาเกนค าขอ

๗. พฒนาการกฎหมายลกษณะละเมด : กฎหมายลกษณะละเมด

มการพฒนาไปตามสงคมปจจบนทตองมกฎหมายมารองรบ

กบการเรยกรองคาเสยหายทเกดขน

ตวอยาง ๗.๑ พรบ.ความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ.๒๕๓๙

เจตนารมณของกฎหมายฉบบนจะโนมเอยงไปทางกฎหมาย

มหาชน แตกมลกษณะเปนความรบผดเพอละเมดดวยเพราะตองการ

คมครองผเสยหายไปพรอมกบทคมครองเจาหนาทของรฐ ดงนน

กฎหมายฉบบนจงครอมอย ๒ ทาง คอละเมดในทางแพงกบละเมดในทาง

ปกครอง

๗.๒ พรบ.ความรบผดทางการคา พ.ศ.๒๕๔๔ ก าหนดใหมการฟองเรยกคาเสยหายไดถามการละเมดความ

รบผดทางการคา

๗.๓ พรบ.ความรบผดชอบตอความเสยหายทเกดขน

จากสนคาทไมปลอดภย

๑. ความเปนมาของกฎหมายลกษณะละเมด

กฎหมายลกษณะละเมด อยในลกษณะ ๕ บรรพ ๒ ซงเปน

เรองหน เพราะฉะนน ละเมดนนกอยในกรอบของเรองหนเชนเดยวกบเรอง

สญญา

ในบรรพ ๒ นจะม ๕ ลกษณะ ไดแก ๑. ลกษณะ ๑ บทเบดเสรจทวไป : หลกทวไปในเรองหน ๒. ลกษณะ ๒ สญญา ๓. ลกษณะ ๓ จดการงานนอกสง ๔. ลกษณะ ๔ ลาภมควรได ๕. ลกษณะ ๕ ละเมด ไดรบอทธพลมาจากกฎหมายโรมน โดยผานมาทางระบบ

กฎหมายภาคพนยโรป คอ ฝรงเศส เยอรมน และผานมาทางญปน และ

ผานมาสไทยในขณะทมการรางประมวลกฎหมาย

หลกเรองละเมดนนกเปนหลกเรองหน แตเปนหนใน นตเหต

กลาวคอ เปนหลกหนทกฎหมายก าหนดไววา การกระท าละเมดคออะไร

และกอใหเกดหนขนในการชดใชคาเสยหาย ในขณะเดยวกน หนในมล

สญญาเปนหนในทาง นตกรรม

ระบบความคดของกฎหมายละเมด มพนฐาน

หลกศลธรรม.......................หลกเพอนบานทด

ละเมดมแนวความคด (Concept) ของศลธรรม โดยมหลกวา บคคลจะตองรบผดเมอมการกระท าผดหรอกระท าชว เพราะฉะนน เมอม

การละเมดในรางกายหรอทรพยสนแลวกจะตองรบผดในการกระท าของ

ตนเอง อยางไรกตาม ในชวงทมนษยยงไมไดรวมกนเปนรฐ แตยงคง

เรรอนอยนน (ยคเรรอน) มนษยไดใช การแกแคน ในกรณทมการละเมด

ตอกน ซงปรากฏใหเหนเปนรปธรรมในกฎหมายของโรมน คอ หลกตา

ตอตา ฟนตอฟน (Lex Talionis) หลกตาตอตา ฟนตอฟน (Lex Talionis) คอ หลกทวา ใครกระท า

ตอเราอยางไร เรากมสทธตอบโตเขาเชนนน ตอมา เมอมนษยไดรวมตวกนเปนรฐ (ยคกอตงรฐ) กม

หลกการ หามแกแคน ขน และมการวางบทลงโทษลงไปแทน โดยรฐจะ

เปนผท าหนาทลงโทษเอง แตบทลงโทษนกเปนเพยงบทลงโทษทรฐมองวา

สาสมแลว แตผเสยหายกไมไดรบอะไรทดแทน ตอมาเมอถงยคของจกรพรรดจสตเนยน หลกเกณฑในเรอง

ความรบผดเพอละเมดกไดปรากฏชดขน ซงในกฎหมาย ๑๒ โตะไดปรากฏ

หลกทวา ผท าละเมดคอลกหนของผเสยหาย ในการชดใชคาสนไหม

ทดแทน กลาวคอ ในทนททมการท าละเมด ผเสยหายจะมฐานะเปนเจาหนท

จะตองไดรบคาสนไหมทดแทน ผท าละเมดจะมฐานะเปนลกหน ฉะนน การ

ฟองเรยกรองคาสนไหมทดแทนนเปนการฟองเรยกรองในมลหน

หลกดงกลาวนยงคงมอย ในกฎหมายของประเทศฝรงเศส

เยอรมน ญปน จนถงประเทศไทยในปจจบน ซงบทบญญตหลายมาตราก

น าหลกเรองหนมาใช

ตวอยาง ป.พ.พ.มาตรา ๔๓๒ การรวมกนท าละเมด กฎหมายบญญตให

ตองรวมกนรบผด ซงการทตองรวมกนรบผดนกเปนการน าเอาหลกเรอง

หนมาใช

สรป ความรบผดเพอละเมดนนมการพฒนามาจากการแกแคน

ววฒนาการของกฎหมายละเมดของไทย

คมภรพระธรรมศาสตร

Concept: รฐมหนาทลงอาญาผ กระท าความผด และ

ทดแทนความเสยหายแกผ เสยหายในลกษณะของคาท าขวญ กฎหมายมงรายศาสตร หลกการเหมอนกนกบคมภรพระธรรมศาสตร กลาวคอหามแก

แคน โดยม Concept เหมอนกน

หลกการนไปพองกบกฎหมายโรมนในสมยกฎหมาย ๑๒ โตะ ซง

มหลกวา หามแกแคน เชนกน กฎหมายลกษณะโจร หลกหามเจาทกขเอาโจรมาลงโทษเอง ดงนน Concept ของกฎหมายลกษณะละเมดในยคนกคอ หาม

การตดสนปญหาดวยตนเอง ตองใหรฐเขามาดแล และในชวงนเองกยงม

กฎหมายเกาทก าหนดใหมการเรยกพนย โดยเมอเรยกเบยปรบจาก

ผกระท าละเมดแลว ตองสงใหรฐครงหนง และใหแกผเสยหายครงหนง

โดยถอวา รฐเปนผอ านวยความยตธรรมให จะเหนวา จากเดมทเปนเรองทรฐเขามาลงโทษผกระท าละเมด

เทานน และผเสยหายไมไดรบอะไรเลย ไดพฒนามาเปนผเสยหายเรมไดรบ

คาเสยหายดวย

ตอมาในชวงของกฎหมายเกา มความผดละเมดตอความสงบ

หรอละเมดตอประชาชน ซงสมยกฎหมายเกานเปนชวงทอยในระบบการ

ปกครองแบบสมบรณาญาสทธราช ผออกกฎหมายคอพระมหากษตรย

ดงนน เมอมการละเมดตอกฎหมายซงออกโดยพระมหากษตรย จง

เรยกวา ละเมดพระบรมราชโองการ หรอ ละเมดพระราชอาญา ซง

ปจจบนเรยกวาเปน ความผดอาญา และเมอมการพฒนามาเปนเสยคาปรบฐานละเมดแลว การเสย

คาปรบในตอนนกเอาเขาทองพระคลง ประชาชนยงไมไดรบคาเสยหาย

ใดๆ เลย ตอมาเมอประกาศใชป.พ.พ.ในเรองละเมด จงไดยกเลกการเรยก

พนย คอ ใหผเสยหายฟองเรยกคาเสยหายไดตามความเสยหายทเกดขน

จรง โดยไมตองเสยคาพนยใหกบรฐแลว

จะเหนไดวา การฟองเรยกคาสนไหมทดแทนตามป.พ.พ.นนเปน

หลกเรองหน เพราะอทธพลจากกฎหมายตะวนตก

ในระยะแรกของการใชกฎหมายละเมด

๑. มลคดประทษรายสวนแพง ๒. Accident (เหตบงเอญ) ๓. Nuisance ๔. Negligence (ประมาทเลนเลอ) ๕. บกรก ๖. Duty of Care (หนาทใชความระมดระวง) ๗. Causation (ความสมพนธระหวางเหตกบผล)

สมย ค าทใช ความหมาย

กฎหมายเกา ละเมดพระบรมราช

โองการ กระท าความผดอาญา

ละเมดพระราชอาญา ระหวางการปฏรป

กฎหมาย ประทษรายสวนแพง

สองชวงนเปนชวงซง

เปนชวงท common law เขามา

"ละเมด" ยงคงหมายความถง

รางป.แพง ป ๒๔๖๔ มจฉากรรม ละเมดพระราชอาญา

รางป.แพงป ๒๒๔๖๖ เลมด / ลเมด

รางป.แพงป ๒๔๖๘ ละเมด Wrongful Act

รางกฎหมายละเมด

มาตรา ๔๒๐ มาจาก BGB (ประมวลกฎหมายแพงเยอรมน) มาตรา ๘๒๓ ค าตอค า

มาตรา ๔๒๑ เปนเรองการใชสทธโดยไมสจรต (Abuse of Right) มาจาก BGB มาตรา ๒๒๖

มาตรา ๔๒๒ มาจาก BGB มาตรา ๘๒๓ วรรคสอง

มาตรา ๔๒๓ มาจาก BGB มาตรา ๘๒๔ เปนเรองหมนประมาทในทางแพง

มาตรา ๔๒๔ เราเขยนขนเอง แตกมการอางวาเอามาจาก

กฎหมายสวสเซอแลนด แตกไมชดเจน

มาตรา ๔๒๕ เรองนายจาง - ลกจาง มาจาก BGB มาตรา ๘๓๑ และกฎหมายญปน มาตรา๗๑๕

มาตรา ๔๒๖ เรองการไลเบย BGB ไมไดระบไว ซงอาจแสดงวา เยอรมนอาจจะอนโลมเอาหลกเรองการไลเบยมาจากเรองหน มาจาก

กฎหมายสวสเซอแลนด มาตรา ๕๕ วรรคสอง และกฎหมายญปน มาตรา

๗๑๕ วรรคสาม มาตรา ๔๒๗ ความรบผดของตวการในการท าละเมดของตวแทน

มาตรา ๔๒๘ เปนเรองผวาจางท าของ เอามาจากกฎหมายญปน

มาตรา ๔๒๙ เปนเรองความรบผดของบดามารดาในการท า

ละเมดของบตรผเยาว เอามาจาก BGB มาตรา ๘๒๗ – มาตรา ๘๒๙ จากกฎหมายฝรงเศส มาตรา ๑๓๑๐ และกฎหมายญปน มาตรา ๗๑๒ – มาตรา ๗๑๓

มาตรา ๔๓๐ เปนเรองความรบผดของครบาอาจารย นายจาง

ผรบดแลคนไรความสามารถ เอามาจาก BGB มาตรา ๘๓๒ และกฎหมายญปน มาตรา ๗๑๔

มาตรา ๔๓๒ การรวมกนท าละเมด เอามาจาก BGB มาตรา ๘๓๐ กฎหมายญปน มาตรา ๗๑๙ และกฎหมายสวสเซอแลนด มาตรา ๕๐

มาตรา ๔๓๓ เปนเรองความรบผดในความเสยหายทเกดจาก

สตว เอามาจาก BGB มาตรา ๘๓๓ และกฎหมายสวสเซอรแลนด มาตรา ๕๖

มาตรา ๔๓๔ เปนเรองผครองโรงเรอน ฯลฯ เอามาจาก BGB มาตรา ๘๒๓ – มาตรา๘๒๖ และมาตรา ๘๔๐ วรรคสาม กฎหมายญปน

มาตรา ๗๑๗ และกฎหมายฝรงเศส มาตรา ๑๓๘๖ มาตรา ๔๓๕ แทจรงและไมใชเรองความรบผดเพอละเมด

เพราะความเสยหายยงไมไดเกดขน แตเปนวธการปองกนความเสยหาย

ดงนน จงตองมการแกไขตอไป มาตรานเอามาจาก BGB มาตรา ๙๐๘ และกฎหมายสวสเซอรแลนด มาตรา ๕๙

มาตรา ๔๓๖ เปนเรองของตกหลน ฯลฯ เอามาจากกฎหมาย

บราซล มาตรา ๔๓๗ เปนเรองความเสยหายอนเกดจากยานพาหนะ

ฯลฯ หลกเอามาจากกฎหมายฝรงเศส มาตรา ๑๓๘๔ สวนขอยกเวนเอา

มาจากกฎหมายบราซล มาตรา ๑๕๒๗

บรรพ ๑ – ๒ นนมตนรางเปนภาษาองกฤษแลวจงมาแปลเปนภาษาไทย

ตวอยาง

ในมาตรา ๔๒๐ กฎหมายใชค าวา “ผดกฎหมาย” สวนมาตรา ๔๒๑ ใชค าวา “มชอบดวยกฎหมาย” แตทงสองมาตรานในตนรางภาษาองกฤษใชค าวา “Unlawfully / Unlawful” เหมอนกน

ค าตอบ เพราะมาตรา ๔๒๐ และมาตรา ๔๒๑ นนเปนการละเมด

ทไมเหมอนกน

มาตรา ๔๒๐ เปนเรองละเมดทผกระท าไมมสทธ

สวนมาตรา ๔๒๑ เปนการละเมดทผกระท ามสทธ แตไดใชสทธ

โดยไมสจรต

พนฐานความรบผดเพอละเมด

ความรบผดเพอกระท าละเมดของตนเอง

(ตนเองกระท าละเมดตนเองตองรบผด)

ความรบผดเพอการกระท าของบคคลอน (มคนกอความเสยหายแตกม.บญญตใหเราตองรบผด)โดยความรบผด

ความเสยหายเกดจากบคคลอนแตตองรวมรบผด

ความเสยหายอนเกดจากทรพยสน (ทงทมชวต/สตวและไมมชวต)

พนฐานความรบผดในกฎหมายลกษณะละเมดของประเทศไทย มาตรา ๔๒๐ – มาตรา ๔๓๗

พนฐานความรบผด

ความรบผดเพอ

กระท าละเมด

ของตนเอง

ความรบผดเพอ

การกระท าของ

บคคลอน

ความเสยหายอนเกด

จากทรพยสน

ความผดทตองพสจน มาตรา ๔๒๐

๔๒๑ ๔๒๒

๔๒๓ ๔๒๘ มาตรา ๔๓๐

ความผดทถกสนนษฐาน

(ขอสนนษฐานความผดไม

เดดขาด)

มาตรา ๔๒๙ มาตรา ๔๓๓

ความรบผดเดดขาด หรอ

ขอสนนษฐานความรบผด หลกรบภย

มาตรา ๔๒๕

๔๒๗ มาตรา ๔๓๔ ๔๓๖

๔๓๗

ในหลกความผด(หลก Fault) ผเสยหายไมสามารถพสจนการกระท าผดของผกระท าละเมดได หรอถาเปนกรณความผดทถกสนนษฐานผกระท า

ละเมดกสามารถแกตวเพอท าลายขอสนนษฐานทางกม.ได ผกระท าละเมด

กไมตองรบผด

Fault + Damage + Causation

มาตรา ๔๒๐

ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท าตอบคคลอนโดยผดกฎหมายให

เขาเสยหายถงแกชวตกด แกรางกายกด อนามยกด เสรภาพกด ทรพยสน

หรอสทธอยางหนงอยางใดกด ทานวาผนนท าละเมดจ าตองใชคาสนไหม

ทดแทนเพอการนน เมอมการฟองคดผเสยหายหรอโจทกตองพสจนความผดวา เปนการกระท าโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ เปนการกระท าทผดกฎหมาย มความเสยหาย มความสมพนธระหวางการกระท าและผล

(บรรยายในค าฟอง) ศาลจะยกฟอง ถาไมสามารถพสจนใหศาลเหนได เชน ศาล

เหนวา ไมปรากฏวาจ าเลยไดกระท าโดยจงใจหรอประมาท

เลนเลอ หรอไมปรากฏวาเกดความเสยหาย เปนตน

ประมาทเลนเลอ คอหวใจของเรองละเมดเพราะรอยละ ๙๐ ของ Case คอประมาทเลนเลอ

ปจจบนมอกค าหนงเกดขนมา คอ ประมาทเลนเลออยางรายแรง เกณฑในการพจารณาในเรองสญญาและละเมดจะตางกน ใน

เรองสญญานนตองใชเกณฑวญญชน เชน สญญายมรถยนต วญญชนจะลางรถอาทตยละครง แตนาย ก.

จะลางรถยนตปละครง นาย ก. ยมรถยนตนาย ข. ไป นาย ก.จะใชเกณฑ

ของตนเองในการดแลรถยนตทยมมาไมได

แตในเรองประมาทเลนเลอนน เกณฑจะตองขนอยกบวสยและ

พฤตการณของผกระท า โดยสมมตบคคลขนมาเปนเกณฑเปรยบเทยบ จะ

ไมใชหลกในเรองอาญาเสยทเดยวแตใกลเคยงกบหลกในเรองอาญา และ

จ าเปนตองอนโลมเอาหลกประมาทเลนเลอในทางอาญามาใชกบประมาท

เลนเลอในทางแพง ตวอยาง

กรณท ญ. อาย ๒๘ ปขบรถยนตมาตดไฟแดงในเวลา ๓ ทม

ปรากฏวา มคนรายขนมานงในรถ แลวหยบเอาระเบดขนมาข ญ.คนน

ตกใจมาก จงเหยยบคนเรง ขบรถไปชนรถคนอนทวงสวนมาจนไดรบ

ความเสยหาย

ประมาทเลนเลอหรอไม ? ในการพจารณาถงมาตรฐานของความระมดระวง จงตองสมมต

บคคลขนว า บคคลคนนม อาย ๒๘ ป ขบรถมาตด ไฟแดง ฯลฯ

เชนเดยวกบจ าเลย บคคลทสมมตขนนจะท าเชนทจ าเลยท าหรอไม

มาตรา ๔๒๑ การใชสทธซงมแตจะใหเกดเสยหายแกบคคลอนนน ทานวาเปน

การอนมชอบดวยกฎหมาย

มาตรา ๔๒๑ เปนกรณ (Abuse of Right) หรอการใชสทธโดยไมสจรต มาตรานเปนบทขยายของมาตรา ๔๒๐

การอนมชอบดวยกฎหมาย + การกระท า ท ผด

กฎหมาย คอ การกระท าทลวงสทธผดหนาท เปนการ

กระท าทกอใหเกดความเสยหายตอสทธเดดขาดของบคคล

อน โดยทผกระท าไมมสทธ ไมมขอแกตว และไมมกฎหมาย

ยกเวนโทษให “ผดกฎหมาย” ตามมาตรา ๔๒๐ นนจะเปนการผดกฎหมายทม

การบญญตไวเปนลายลกษณอกษรหรอไมมกได มาตรา ๔๒๑ ตองควบคไปกบมาตรา ๔๒๐ ความผดตาม

มาตรา ๔๒๑ จงเปนความผดทตองพสจนในประเดนความ

จงใจหรอประมาทเลนเลอ ความเสยหาย และ Causation เชนเดยวกบมาตรา ๔๒๐ แตในองคประกอบเรอง “ผดกฎหมาย” นน ตองใชเกณฑของมาตรา ๔๒๑

๑) มสทธ ๒) สทธดงกลาวกฎหมายรบรองและคมครอง และ ๓) ใชสทธดงกลาวแกลงคนอน

มาตรา ๔๒๒

ถาความเสยหายเกดขนแตการฝาฝนบทบงคบแหงกฎหมายใดอนมทประสงคเพอจะปกปองบคคลอน ๆ ผใดท าการฝาฝนเชนนน ทานให

สนนษฐานไวกอนวาผ นนเปนผ ผด

มาตรา ๔๒๒ กเหมอนกบมาตรา ๔๒๑ คอเปนบทขยายของมาตรา

๔๒๐(วาตองกระท าผดกม.) เปนกรณกฎหมายทมเจตนารมณพเศษเพอปกปองบคคลอนๆ

เชน พรบ.จราจร ถาผใดฝาฝนกฎหมายทมเจตนารมณพเศษเพอปกปองบคคลอนๆ เชน

พรบ.จราจร ดงกลาว ใหสนนษฐานไวกอนวา เปนผ ผด

การท กฎหมาย ใหสนนษฐาน ไวก อนว า เ ปนผผ ดน น หมายความวา กฎหมายใหสนนษฐานวา ผนนไดกระท าโดยจงใจหรอ

ประมาทเลนเลอแลวเทานน นนคอ ผเสยหายไมตองพสจนในประเดนทวา

ผกระท าจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม แตในสวนองคประกอบขออนๆ

ผเสยหายยงคงตองพสจนตอไป กลาวคอ ในเรองความเสยหาย และ

ความสมพนธระหวางการกระท าและผล (เหมอนมาตรา ๔๒๐)

ในประเดนเรองผดกฎหมายนน ผเสยหายกตองพสจนวา ผดกฎหมายบทใด เปนกฎหมายทมเจตนารมณพเศษเพอปกปองบคคลอนๆ หรอไม

ค าพพากษาฎกา ในปจจบน ก ไดยนยนว า การฝา ฝน

บทบญญตตามมาตรา ๔๒๒ เปนละเมดตามมาตรา ๔๒๐ ขอสงเกต

มาตรา ๔๒๒ ไมคอยมการใช เนองจากการไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานวาจง

ใจหรอประมาทเลนเลอหรอไม เพยงเทานไมไดมผลใหเปลยนแปลงรปคด และหาก

เอากฎหมายทไมไดมเจตนารมณเพอปกปองบคคลอนๆ มาฟอง ท าใหฝายโจทก

ไมไดสบพยานในประเดนทวา ผกระท าจงใจหรอประมาทเลนเลอหรอไมเอาไวเพราะ

เขาใจวาไดรบประโยชนจากขอสนนษฐาน ดงน กลายเปนวา โจทกน าสบไมครบ

องคประกอบความรบผดตามมาตรา ๔๒๐(ขาดองคประกอบ ศาลจะยกฟอง)

มาตรา ๔๒๓

ผใดกลาวหรอไขขาวแพรหลายซงขอความอนฝาฝนตอความจรง

เปนทเสยหายแกช อเสยงหรอเกยรตคณของบคคลอนกด หรอเปนท

เสยหายแกทางท ามาหาไดหรอทางเจรญของเขาโดยประการอนกด ทาน

วาผนนจะตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกเขาเพ อความเสยหายอยางใดๆ

อนเกดแตการนน แมทงเมอตนมไดรวาขอความนนไมจรง แตหาก

ควรจะรได ผใดสงขาวสารอนตนมไดรวาเปนความไมจรง หากวาตนเองหรอ

ผรบขาวสารนนมทางไดเสยโดยชอบในการนนดวยแลว ทานวาเพยงทสง

ขาวสารเชนนนหาไดท าใหผนนตองรบผดใชคาสนไหมทดแทนไม เปนความรบผดในการกระท าของตนเองและเปนความผดทตองพสจน

สงเกต ตอนทายของมาตรา ๔๒๓ “...แมทงเมอตนมไดรวา

ขอความนนไมจรง แตหากควรจะรได...”

โจทกตองพสจนขอเทจจรงวา ๑) จ าเลยกลาวหรอไขขาวแพรหลาย ๒) ขอความนนฝาฝนตอความจรง ๓) ท าใหเกดความเสยหาย

มาตรา ๔๒๕

นายจางตองรวมกนรบผดกบลกจางในผลแหงละเมดซงลกจางได

กระท าไปในทางการทจางนน

strict liability ตามมาตรา ๔๒๕ ลกจางเทานนทเปนผท าละเมด นายจางมไดท าหรอรวมท าละเมดดวยแตตอง

รวมรบผดกบลกจาง โดยทนายจางไมมขอแกตว

แตสามารถตอสไดวาไมใชนายจาง หรอ ลกจางท าไปนอกทางการทจาง

เวนแตมเหตสดวสยหรอเปนความผดของผสห.เอง

มาตรา ๔๒๖ กใหนายจางไลเบยลกจางไดทงหมด มใชแคเพยงอยางลกหนรวม

มาตรา ๔๒๕ มองคประกอบ คอ เปนนายจาง- ลกจาง,ลกจาง

กระท าละเมดละเมด,ลกจางท าไปในทางการทจาง

มาตรา ๔๒๖

นายจางซงไดใชคาสนไหมทดแทนใหแกบคคลภายนอกเพอละเมด

อนลกจางไดท านน ชอบทจะไดชดใชจากลกจางนน

มาตรา ๔๒๗

บทบญญตในมาตราทงสองกอนนน ทานใหใชบงคบแกตวการและ

ตวแทนดวย โดยอนโลม หลกการจะเหมอนมาตรา ๔๒๕

หลกเรองตวการ – ตวแทนนนตองเปนเรองทตวการตง

ตวแทนไปตดตอบคคลท ๓ แตศาลไดน ามาตรา ๔๒๗ ไปใช

โดยแปลความหมายวา แมไมมการตดตอกบบคคลท ๓

ตวการกตองรบผดในผลแหงละเมดของตวแทน(ถาไปกอ

เหตละเมดในระหวางนนตวการตองรบผด) เปนการแปล

ความเพอหาผมารวมรบผดกบตวแทน ?

มาตรา ๔๓๒ วรรคสอง(ผใช,ผสนบสนน) ?

มาตรา ๔๒๘ ผวาจางท าของไมตองรบผดเพ อความเสยหายอนผรบจางไดกอ

ขนแกบคคลภายนอกในระหวางท าการงานทวาจาง เวนแตผวาจางจะเปน

ผผดในสวนการงานทสงใหท า หรอในค าสงทตนใหไว หรอในการเลอกหา

ผรบจาง พจารณาเปน ๒ สวน คอ สวนท ๑. ผวาจางท าของไมตองรบผดเพอความ

เสยหายอนผรบจางไดกอขนแกบคคลภายนอกในระหวางท าการงานท

วาจาง ... มาตรา ๕๘๗ เรองจางท าของซงมงผลส าเรจของงาน สวนท ๒. ... เวนแตผวาจางจะเปนผผดในสวนการ

งานทสงใหท า หรอในค าสงทตนใหไว หรอในการเลอกหาผรบจาง

“ผวาจางจะเปนผผด” หมายความวา เปนการกระท าของผวาจางเอง

สงเกต การกระท าของผรบจางจะผดหรอไม ไมอยในบงคบ

มาตราน เชน ในกรณทผรบจางสมคบกบผวาจาง ไมไดใช ความ

ระมดระวง หรอประมาทเลนเลอ ผรบจางผดตามมาตรา ๔๒๐

ตวอยาง ๑) กรณผวาจางเปนผผดในสวนการงานทสงใหท า เชน ก. เอารถทไดมาจากการกระท าความผดไปวาจางใหอท าสให เจาของรถตองไปเอาผดกบ

ก. ผวาจาง เพราะผรบจางคอ อ มไดร เหนดวย แตถาปรากฏวา อผรบจางร เหนดวย แสดงวาผรบจางจงใจหรอประมาทเลนเลอกตองรวมรบ

ผด

๒) กรณผวาจางเปนผผดในค าสงทตนใหไว เชน วาจางสรางบานโดยบอกใหผรบจางเอาเสาออกตนหนง ถาบานพงลงมาทบคนงานตาย

ผวาจางกตองรบผด

มาตรา ๔๒๙ บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปนผเยาวหรอวกลจรตก

ยงตองรบผดในผลทตนท าละเมด บดามารดาหรอผอนบาลของบคคล

เชนวานยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใช

ความระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงท าอยนน สวนท ๑. บคคลใดแมไรความสามารถเพราะเหตเปน

ผเยาวหรอวกลจรตกยงตองรบผดในผลทตนท าละเมด... ในสวนนเปนการยนยนวา ความสามารถไมใชอปสรรคในเรอง

การท าละเมด ไมเหมอนกบนตกรรมซงตองบรรลนตภาวะ สวนท ๒. บดามารดาหรอผอนบาลของบคคลเชนวาน

ยอมตองรบผดรวมกบเขาดวย เวนแตจะพสจนไดวาตนไดใชความ

ระมดระวงตามสมควรแกหนาทดแลซงท าอยนน

มาตรานกไมไดเปน Strict Liability เพราะค าวา “เวนแต ...” แสดง

วา เปนเพยงขอสนนษฐานทไมเดดขาด (Presumption of Fault) เพราะฉะนน ถาบดามารดาสามารถพสจนได กจะหลดพนจากความรบผด

ค าถาม มาตรา ๔๒๙ ควรแกไขหรอไมอยางไร ?

สงเกต ในสวนความรบผดของบดามารดาน มาตรา ๔๒๙ ของ

ไทยจะเหมอนกบกฎหมายฝรงเศสชวงกอนป ๒๐๐๐ แตในปจจบนศาล

ฝรงเศสตงแตป ๒๐๐๐ เปนตนมาไดแปลความความรบผดของบดา

มารดาตามมาตรา ๑๓๘๔ วรรค ๑ เพอก าหนดใหเปนความรบผดโดย

เครงครด (Strict Liability) *** พรบ.คมครองเดก ทใหลงโทษพอแมทไมดแลลก จะมทงโทษ

จ าและโทษปรบ

มาตรา ๔๓๐

ครบาอาจารย นายจาง หรอบคคลอนซงรบดแลบคคลผไร

ความสามารถอยเปนนตยกด ชวครงคราวกด จ าตองรบผดรวมกบผไร

ความสามารถในการละเมดซงเขาไดกระท าลงในระหวางทอยในความดแล

ของตน ถาพสจนไดวาบคคลนนๆ มไดใชความระมดระวงตามสมควร

คร ปจจบน พรบ.อดมศกษา ไดแยกอดมศกษาออกไป คอ ตงแต

ปวส.ขนไป ดงนน ระดบปวช.ลงมาจงจะอยในบงคบมาตรา ๔๓๐ นายจาง ตางจากมาตรา ๔๒๕ ตรงทตวลกจางตองเปนผเยาว

ซงอยในความดแลของนายจาง และเปนการกระท านอกทางการทจาง

ดวย เชน ลกจางมอาย ๑๖ ป (แรงงานเดก) และพกอาศยอยในโรงงาน

กบนายจาง พอเวลาเลกงานกออกไปซอขาวกน กไปม เรองชกตอยกบ

ผเสยหาย

บคคลอนซงรบดแล ฯ ไดแก บดานอกกฎหมาย ปยาตายาย

คร Summer camp เปนตน

โจทกตองมพสจนวา ๑) เปนคร นายจาง หรอบคคลอนซง

รบดแลจรง ๒) มหนาท ในการดแล และ ๓) บคคล

ดงกลาวไมไดใชความระมดระวง มาตรา ๔๓๐ นตางจากมาตรา ๔๒๐ ตรงทโจทกไมตอง

พสจนเรอง Causation (ความสมพนธระหวางการกระท า

และผล วาความเสยหายเกดขนเกดจากการขาดความ

ระมดระวง)

มาตรา ๔๓๓

ถาความเสยหายเกดขนเพราะสตว ทานวาเจาของสตวหรอบคคล

ผรบเลยงรบรกษาไวแทนเจาของจ าตองใชคาสนไหมทดแทนใหแกฝายท

ตองเสยหายเพ อความเสยหายอยางใดๆ อนเกดแตสตวนน เวนแตจะ

พสจนไดวา ตนไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยงการรกษา

ตามชนดและวสยของสตว หรอตามพฤตการณอยางอน หรอพสจนไดวา

ความเสยหายนนยอมจะตองเกดมขนทงทไดใชความระมดระวงถงเพยง

นน อนงบคคลผตองรบผดชอบดงกลาวมาในวรรคตนนน จะใชสทธ

ไลเบยเอาแกบคคลผทเราหรอยวสตวนนโดยละเมด หรอเอาแกเจาของ

สตวอนอนมาเราหรอยวสตวนนๆ กได เปนความรบผดในความเสยหายทเกดจากทรพยสนทมชวต

และเปนขอสนนษฐานทไมเดดขาด

ถาพสจนไดวาตนไดใชความระมดระวงอนสมควรแกการเลยงการรกษาตามชนดและวสยของสตว หรอตาม

พฤตการณอยางอน หรอพสจนไดวาความเสยหายนนยอม

จะตองเกดมขนทงทไดใชความระมดระวงถงเพยงนน กไม

ตองรบผด

มาตรา ๔๓๔

ถาความเสยหายเกดขนเพราะเหตทโรงเรอน หรอสงปลกสรางอยางอนกอสรางไว

ช ารดบกพรองกด หรอบ ารงรกษาไมเพยงพอกด ทานวาผครองโรงเรอนหรอสงปลกสราง

นนๆ จ าตองใชคาสนไหมทดแทน แตถาผครองไดใชความระมดระวงตามสมควรเพอปดปอง

มใหเกดเสยหายฉะนนแลว ทานวา ผเปนเจาของจ าตองใชคาสนไหมทดแทน บทบญญตทกลาวมาในวรรคกอนนนใหใชบงคบไดตลอดถงความบกพรองในการ

ปลกหรอค าจนตนไมหรอกอไผดวย ในกรณทกลาวมาในสองวรรคขางตนนน ถายงมผอนอกทตองรบผดชอบในการ

กอใหเกดเสยหายนนดวยไซร ทานวาผครองหรอเจาของจะใชสทธไลเบยเอาแกผนนกได

เปนความรบผดในความเสยหายทเกดจากสงของ และเปน Strict

Liability เจาของจะตองรบผดโดยไมมขอแกตว ยกเวนเหตสดวสย

ผครอบครองไดหลายรปแบบ โดยอาจจะเปนเจาของกรรมสทธ หรอเปนผเชา กฎหมายจงใหดวา ขณะทเกด

ความ เส ยหายนน ใคร เ ปนผครอบครอง แล ะ ใหผท

ครอบครองอยในขณะนนตองรบผด

แตถาผเชาซงครอบครองโรงเรอน ฯ ในสทธตามสญญาเชา

อยนน ถาไดใชความระมดระวง ฯ แลว เชน ไดแจงเจาของ

โรงเรอนแลววา มการช ารดบกพรอง ผเชากจะหลดพน

ความรบผด และความรบผดกจะไปตกอยกบผใหเชาหรอ

เจาของกรรมสทธ

มาตรา ๔๓๕ ไมใชความรบผดเพอละเมด เพราะยงไมมความเสยหาย

“บคคลใดจะประสบความเสยหาย ...”

มาตรา ๔๓๖ สงของตกหลนจากโรงเรอน และมาตรา ๔๓๗ วรรค ๑ ,๒

เปน Strict Liability