นานาสาระ - exxonmobil ·...
TRANSCRIPT
ISSN 0
125-8
583 ฉ
บบท ๒
/๕๔
นานาสาระvตกตาเสยกบาล
vระลกถง...หมอมราชวงศคกฤทธ และ
ราชสกลปราโมช
vMessenger เยอนดาวพธ
ตกตาเสยกบาล ๓
ระลกถง...หมอมราชวงศคกฤทธและราชสกลปราโมช ๖
ยานเมสเซนเจอรเยอนดาวพธ ๑๒
ร�าลกยอน...นครเขอนขนธ ๑๖
ประวตโพลโพรพลน ๒๖
เฉลมพระเกยรต๘๔พรรษาองคราชน.... ๒๘
สรางสรรคการศกษาไทยกาวไกลไรพรมแดน
ศนยบรการโมบล1บรการอยางมออาชพ ๓๒
ดวยผลตภณฑน�ามนเครองระดบโลก
อาร.เอม.คเปอร
ประธานกรรมการและกรรมการผจดการ
มงคลนมตร เออเชดกล
กรรมการและผจดการฝายกจกรรมองคกร
และรฐกจสมพนธ
กตยาวด นลวรรณ
ผจดการสอสารองคกร
วาสนา ประสทธจตระกล
บรรณาธการ
โทร. ๐-๒๒๖๒-๔๓๗๘
e-mail : [email protected]
บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน)
๓๑๙๕/๑๗-๒๙ ถนนพระราม ๔ ต ปณ. ๑๘๙
กรงเทพมหานคร โทร. ๐-๒๒๖๒-๔๐๐๐
www.esso.co.th
สารบญ
๖
๑๖
๑๒
๒๘
๒
ความรคอประทป
สารบญ
๖
๑๖
๑๒
๒๘
ตกตาเสยกบาล
๓
โดยวรวฒน วงศศปไทย
Offering dolls
Clay dolls, mostly made from clay as offering dolls, were found in the historic site
in Pathum Thani province along the Chao Phraya River. Offering dolls were made
from clay in the Sukhothai period to be used in the healing ceremony.
ความตาย ความเจบความไข เปนสงทมวลมนษยทกผทกนาม
ยอมไมปรารถนาใหมาเยอน โดยเฉพาะ ความตาย หมายถงการ
พลดพรากจากคนรก จากครอบครวและชมชนไปอยางไมมวนกลบ
๔
ตกตาดนเผาสมยสโขทย ดนเผาเคลอบดวยน�ายา
เคลอบสเขยวจากแหลงเตาบานเกาะนอยเมองศรสชนาลย พทธ
ศตวรรษท ๑๙-๒๑ รปแมนงอมลกใหดมนมหวหกหายไป ไมสวม
เสอมอแมสอดรดกอดประคองลกไวบนอกแมดวยความรก
อกตวหนงปนเปนรปชายหญงนงกอดกน หวหกหายไป
ไมสวมเสอแตนงผาลายดอก หญงชนเขานงทบบนหนาตก ชาย
เบยงล�าตวออกไปทางขวา หนาอกหญงดานขวาชดแนบกบ
หนาอกชาย มอกอดรดดานหลงเอวของชาย สวนชายนนกใชมอ
กอดรดดานไหลและเอวของหญงแสดงถงความรกระหวางชาย
หญง และพบสวนหวตกตาดนเผาสมยสโขทย เปนหญงเกลาผม
มวยไวดานหลง ควโกงใบหนายมหนาผากกวาง คางเลกเขยนใต
เคลอบดวยสด�าจากเตาเผาแมน�าโจน เมองสโขทยเกา พทธ
ศตวรรษท ๑๙-๒๑
นอกจากนยงพบตกตาดนเผาไมเคลอบเนอดนสแดงสม
ในสมยอยธยา พทธศตวรรษท ๒๐-๒๓ หลากหลายรปแบบ เชน
ตกตาดนเผาแมนงใหนมลก แมไมสวมเสอ หวหก หายไป ลกนอน
บนตกดดนม มอแมชอนประคองหวและไหล มออกขางชอน
ประคองกนใหนอนบนตก ใหลกดมนมแมดวยความรกและ
ทะนถนอมลกนอย
เมอมนษยมเกด แกและเจบไข มนษยจงไดดนรนตอส
กบความเจบไขมาตลอด จนเกดเปนการรกษาโรค การแพทยจง
ถอก�าเนดมาแตโบราณ นบจากการรกษาโรคทางไสยศาสตร
ดวยพธกรรมตางๆ ในอดตกอนทพทธศาสนาจะแพรขยายเขามาส
ดนแดนสยาม ศาสนาฮนดไดแพรขยายเขามาพรอมกบศลปวทยา
และวชาการอนๆ โดยเฉพาะคมภรอายรเวทศาสตรทวาดวยเรอง
ราวเกยวกบการแพทยและในสมยทวารวด พ.ศ. ๑๐๐๐ – ๑๕๐๐
พบหลกฐานการแพทย คอ การพบเขากวาง ใชเปนสญลกษณ
รกษาโรค ทต�าบลทพหลวง จงหวดนครปฐม
ลทธความเชอและการนบถอ “ผ” ของกลมชนชาวสยาม
นนมมาแตเดมนบตงแตการรวมตวกนเปน “เผา” จนถงเปนนคร
และเปน “อาณาจกร” ความเชอและการนบถอผ ไดผสมกลมกลน
กบความเชอทาง “ลทธ” และ “ศาสนา” ใหมทเผยแผเขามา รวม
กนเปนประเพณวฒนธรรมและวถชวตของผคนในดนแดน
สวรรณภมทหลากหลายจนกลายมาเปนประเทศชาต
ตกตาเสยกบาล เปนตกตาปนดวยดนเผา ใชสะเดาะ
เคราะหเมอเจบไข มกพบเหนตามแหลงชมชนโบราณทเปนทตง
บานเรอนอยรมสองฝงแมน�าเจาพระยาทสามโคกปทมธาน เมอง
เกาครงตนแผนดนกรงศรอยธยาเปนราชธาน มหลากหลายรปแบบ
๕ความรคอประทป
เมอจดเตรยมเครองเซนไหวและตกตาแทนตวเรยบรอย
แลว ใสลงในกระบะกจะน�ามาท�าพธเสยกบาลตอหนาผปวย โดย
ยกกระบะเวยนรอนตรงหนาผปวยสามครงแลวกลาวค�าเซนไหววา
“ผตายโหงตายหาถกฆา ถกฟน ถกแทงตาย ใหมากนเครองสงเวย
เหลาน ขอใหลกหลานหายวนหายคน ใหอยเยนเปนสข” เสรจ
พธ กน�าไปลอยน�าหรอน�าไปวางไวตรงทางสามแพรง สามแยก
จดธป ๓ ดอก เทยน ๑ แทง พรอมกบกลาวค�าเซนไหวซ�าอกครง
และตอทายค�าเซนไหวเพมเตมวา “ลกขอฝากพระภมเจาทแม
ธรณ แมคงคา” เปนอนเสรจพธ
พธเสยกบาลทสามโคกปจจบนไมมใครท�าใหไดพบได
เหนแลว ความเชอและการนบถอผไดสญสนไปเมอพธพทธไดเขา
มาแทนพธผ โดยการนมนตพระสงฆมาทบานเรอนใหผปวยทเจบ
ไขหนกไดถวายสงฆทานกอนวาระสดทายแหงชวตจะมาถง
ตกตาคนอมไกสวนลางของล�าตวหกหายไป ไวผมเปน
สามหยบกลางกบาลมอประคองอมไก ตรงหนาอกแขวนเครอง
ประดบเปนรปทบทรวง
ตกตาดนเผารปนกดนตรตโทน นงชนเขาขวา ขาซาย
วางราบกบพน ไวผมสามหยบกลางกบาล มอซายจบตวโทน
นอนผาดไปกบตวแขนขวายกศอกวางทเขาใชฝามอตโทนซงเปน
หลกฐานวาโทนเปนเครองดนตรไทยทมมาแตโบราณ
ตกตาดนเผาเจาพราหมณ ใบหนายาวหนาผากกวาง
เกลาผมพนเปนมวยกนหอยไวดานหลง มทงตวเลกและตวใหญ
ล�าตวปนเปนกอนกลมครงซกดานหนาตบดนใหแบนเรยบ ตกตา
ประเภทนมอกรปแบบหนงทรงผมเปนรปวงกลม และเจาะร
กลวงตรงกลางหว ตกตาประเภทนมกพบล�าตวตดอยกบหวอย
นอยมากเพราะล�าตวนนปนเปนรกลวงผวดนบอบบางแตกหกได
งาย
ตกตาปนเปนรปสตวชางมาพบทแหลงหนาเตาเผาตม
สามโคก ตกตารปมา ปนดวยดนสแดงสม มายนอาปาก หตง
แผงขนคอตงชนสะบด หางลกษณะทาทางหกเหม บนหลงมาปน
เปนคนนงพนมมอไมมหว คอมรกลวง ตกตารปชางยน มแมทพ
นงอยตรงคอชาง มควาญชางนงอยดานหลงตกตาชางเทาทพบ
ช�ารดทกตว ขาหกงวงหกคนนงบนหลงชางหายไป
ในความหมายและความเขาใจของนกประวตศาสตร
และนกโบราณคด ตกตาเสยกบาลหรอตกตาเสยกระบาลคอ
ตกตาทท�าขนอยางหยาบๆ เพอสะเดาะเคราะห หรอท�าขนเพอ
รบเคราะหแทนตนเอง นยมปนดวยดน ใสลงในกระทงเครอง
สงเวยดอกไมธปเทยนเอาไปตงตรงทางสามแพรง เวลาโพลเพล
กลาวค�าสงเวยเสรจกขอใหตกตาทเตรยมไปรบเคราะหแทนตว
แลวเอาไมเคาะหวตกตาใหหกเอาโยนไวใกลเครองสงเวย
พธเสยกบาลทสามโคกปทมธาน เปนการเสยกระบะ
ไมใชเสยกบาลหรอเสยหว หรอหวขาดหวหายแตอยางไร
“กระบะ” นนหมายถง กระบะสะเดาะเคราะห ท�าดวยกาบกลวย
เปนสเหลยม แลวสานกระทงใบกลวยใสเครองเซนไหวมพรกแหง
หอม กระเทยม ขาวสาร เกลอ และตกตาปนดวยดนเหนยวแทน
ตวผปวย สงไปใหผ
ตวอยางปรฟแสตมปไทยชดแรกทสงพมพจาก บรษท วอเตอรโลว แอนด ซน ประเทศองกฤษ
เกยวกบผเขยน
โดยวรวฒน วงศศปไทย
นกเขยนบทความสารคดประวตศาสตรโบราณคดประเพณวฒนธรรม
ศลปนดเดนจงหวดประทมธาน สาขาวรรณศลป
ศลปนรวมสมยกระทรวงวฒนธรรม
๖
หมอมราชวงศคกฤทธและราชสกลปราโมช
ระลกถง...
โดย ธาดาพร
In memory of M.R. Kukrit Pramoj
Like “Ploi,” the main character in his famous novel, “Si Phaendin,” M.R.
Kukrit Pramoj has lived for four reigns. However, his life was more colorful than
that of Ploi, a court lady. Born on April 20, 1911 during the reign of King Rama 6,
M.R. Kukrit was born into an aristocratic family of Royal descent, “Pramoj.”
He has gone through many twists and turns in the Thai history, from
monarchy to democracy. M.R. Kukrit was a man of many gifts – thinker, writer,
journalist, and politician. M.R. Kukrit became the prime minister in 1974. He
was the first Thai premier to establish relationship between Thailand and China.
In 2011, the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
honored him a remarkable personality in education, social, cultural and mass
communications.
๗ความรคอประทป
๓. พระองคเจาชายเกยร สนพระชนมในรชกาลท ๔
ไมมโอรสธดา
๔. พระองคเจาหญงกณฐา สนพระชนมในรชกาลท ๓
๕. พระองคเจาหญงกลยาณ สนพระชนมตงแตในสมย
รชกาลท ๒
๖. พระองคเจาหญงกนษฐนอยนาร พระราชธดาองค
สดทายของสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย
สนพระชนมในรชกาลท ๔
เจาจอมมารดาอ�าภานนเหนจะเปนทโปรดปรานของ
ลนเกลาฯ รชกาลท ๒ อยไมนอย เพราะในบรรดาเจาจอมมารดา
ทงหมดในรชกาลท ๒ เจาจอมมารดาอ�าภา ประสตโอรสธดา
มากกวาเจาจอมมารดาใดๆ ทงหมด ตอมาในสมยรชกาลท ๓
ทานกราบบงคมทลลาออกมาอยกบพระโอรสทวง ทานเจาจอม
มารดาอ�าภายงไดฝกคณะละครผหญงโรงใหญเอาไวโรงหนง ซง
ตอมาไดตกทอดเปนมรดกไปถงลกหลานของทาน
เจาจอมมารดาอ�าภา นาจะเปนหนงในบรรดาตน
ก�าเนดของสายสมพนธสองแผนดน ระหวางไทยกบจน เพราะ
ความเปนจนทเขมขนของทาน และไดกลายมาเปนเจาจอมมารดา
ทนบเปนทโปรดปรานทานหนง ประกอบกบการทมบดาร�ารวย
เปนถง “เจาสวเตากระทะ” (คอร�ารวยและมบรวารมากมายจนถง
ขนาดตองหงขาวดวยกระทะใบบวจงจะพอเลยงบรวารไดหมด)
ดงนน ม.ร.ว. คกฤทธจงกลาววา กลอนบทหนงซงเปน
ทแพรหลายกนทวไปวา
“สายหยดพดจบจน เจามสนพมศกด
คนทงวงเขาชงเจานก แตพรกเจาคนเดยว”
นาจะเปนกลอนทลนเกลาฯ รชกาลท ๒ พระราชทาน
แกเจาจอมมารดาอ�าภาทานน และเรองของเจาจอมมารดาอ�าภา
น กกลายเปนทอลก ออฟ เดอะ ทาวนของชาววงในยคนน
หมอมราชวงศคกฤทธ ปราโมช ผเขยนเรอง “สแผนดน”
อนลอลน กเปนอกผหนงทมอายยนยาวถง “สแผนดน” เฉกเชน
เดยวกบแมพลอย ในเรองสแผนดน ทวา ชวตของแมพลอยใน
สแผนดนท มรว. คกฤทธไดรจนาเอาไว เปนชวตสาวชาววงคนหนง
ทด�าเนนชวตแบบเรยบ ๆ งาย ๆ ไมไดผาดโผนโจนทะยานอนใด
ผดกบชวตจรงของผประพนธเรองน ซงเตมไปดวยสสน ผานชวง
หวเลยวหวตอของยคสมยมาหลายชวง และหลายตอหลายครงท
ตวทานเองนน ไดกลายเปนหวขอสนทนากนไปทวบานทวเมอง
อยางทเรยกวา “ทอลก ออฟ เดอะ ทาวน” แถมดวยบรรดา
สมญานามทมคนตงใหทานตาง ๆ นานา ทงดวยความนบถอ
เลอมใส และบางกหยอกลอ บางกประชดประชนอยกลาย ๆ
วากนตามจรง ไมใชแตตว มรว. คกฤทธเทานนทเคย
เปน ทอลก ออฟ เดอะ ทาวน เมอสบคนไปกพบวา บรรพชน
ของ มรว. คกฤทธหลายตอหลายทาน กเคยเปนหวขอสนทนา
ชนด “ทอลก ออฟ เดอะ ทาวน” มาแลว ไลมาตงแตยาทวด
ของทาน เจาจอมมารดาอ�าภา
เจาจอมมารดาอ�าภานน เรยกไดวาเปนคนจนชนด
รอยเปอรเซนต เพราะวา บดามารดาของทานเปนคนจนแท ๆ
ตวทานเองกเกดทเมองจน ณ มณฑลฝเจยน (ฮกเกยน) บดาของ
เจาจอมมารดาอ�าภานน แซหลน มนามวา อง (หรอหลมอน ตาม
ส�าเนยงฮกเกยน) เปนชาวจนมณฑลฝเจยน แตงงานมเอกภรรยา
อยฝเจยน ซงกคอมารดาของเจาจอมมารดาอ�าภานนเอง
เจาจอมมารดาอ�าภาเกดและเตบโตทจน ท�าตาม
ธรรมเนยมลกผดมตระกลจนในยคนน ดวยการมดเทาตงแตเลก
จนกระทงทานอายได ๘ ป บดาจงน�าตวมาอยดวยทเมองไทย
เพราะขณะนน หลนองบดาของทาน มาอยทเมองไทยและท�ามา
คาขายจนร�ารวยเปนเจาสว ไดรบพระราชทานบรรดาศกดเปน
พระอนทอากร เจาสวอน ไดถวายธดาของตนคอเจาจอมมารดา
อ�าภาในขณะนน ทอายเพยง ๙ -๑๐ ขวบ เขารบราชการฝายใน
ในสมยรชกาลท ๑ เปนละครรนเลก เจาจอมมารดาอ�าภาทเคย
มดเทา และถกเลยงมาตามธรรมเนยมจนทกอยาง กแกมดเทา
ออก และกลายเปนสาวชาววงไทยเตมตวนบแตนนมา
เจาจอมมารดาอ�าภาร�าเปนตวนางกาญจหนาในละคร
เรองอเหนาใหญ (ดาหลง) ไดงดงาม จงเรยกกนตดปากวา “อ�าภา
กาญจหนา” และตอมาไดถวายตวเปนเจาจอมในสมเดจพระพทธ
เลศหลานภาลย มโอรสธดารวม ๖ พระองค คอ
๑. พระองคเจาชายกปตถา ภายหลงทรงกรมเปน
กรมหมนภบาลบรรกษ ตนราชสกล กปตถา
๒. พระองคเจาชายปราโมช ภายหลงทรงกรมเปน
กรมขนวรจกรธรานภาพ ตนราชสกล ปราโมช
เจาจอมมารดาอ�าภา
๘
จนกระทงขนรชกาลท ๕ แลว และทานไดเฉลมพระยศเปน
สมเดจเจาฟากรมพระยา จงไดเสดจประทบอยในวงเปนปกต
สวนพระองคเจาสงหรา กรมหมนอกษรสาสนโสภณนน
กทรงก�ากบกรมพระอาลกษณ และใฝพระทยแตเรองหนงสอ
เทานน ไมสนพระทยเรองอนไปกวาน ภายหลงทรงไดเฉลมพระยศ
เปนกรมหลวงบดนทรไพศาลโสภณในรชกาลท ๕ ทรงวาการ
กรมอกษรพมพการและศาล รบสงช�าระความราชตระกล
เพราะทรงมอาวโสสงสดในหมพระราชวงศทงปวงในตอนนน
ส�าหรบกรมหมนวรจกรธรานภาพ กเลกสนพระทย
กรมพระนครบาลและกรมทา ทรงหนมาเอาพระทยใสกบการหง
กระจก และเคลอบโลหะ ทเรยกกนวา การถมปด กบการเคลอบ
ภาชนะเครองราชปโภคดวยทองลงยาดวยสฟา ทเรยกกนวา
การลงยาราชาวด จนทรงท�าเปนต�าราวาดวยการท�าเคลอบโลหะ
ท�าลงยาราชาวด และต�าราท�ากระจก ทตกทอดมาจนถง
ม.ร.ว.คกฤทธในภายหลง และกทรงก�ากบวาการกรมญวน
หก(ไตลวด ร�าโคม ตลงกา) เพอแสดงในงานมหรสพสมโภชตาง ๆ
อน ๆ นอกจากน ไมทรงเอาพระทยใสเลย ภายหลงทรงไดเลอน
พระยศเปนกรมขนวรจกรธรานภาพ
เสดจในกรมขนวรจกรฯ ทานด�ารงพระองคอยอยาง
ระมดระวง จนกระทงเมอสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว เสดจ
สวรรคต ไดมการประชมพระบรมวงศานวงศและเหลาขนนาง
เพอเลอกพระเจาอยหวพระองคใหม เหตการณตอนนทานท
ตดตามประวตศาสตรไทยจะรดวา เจาพระยาศรสรยวงศ (ชวง
บนนาค) เปนขนนางทมอ�านาจทสดในเวลานน ไดถามกลางท
ประชมวาเหนควรใหพระองคใดสบราชสมบตตอไป กรมหลวง
เทเวศรวชรนทรตรสเสนอพระเจาลกยาเธอเจาฟาจฬาลงกรณ
ทประชมกมมตเปนเอกฉนท ใหอญเชญสมเดจพระเจาลกยาเธอ
เจาฟาจฬาลงกรณ ขนเสวยราชสมบตตอ
แตแลว ปรากฏวา เจาพระยาศรสรยวงศไดขอใหท
ประชมเสนอพระนามเจานายทจะเปน “วงหนา” ซงกรมหลวง
เทเวศรวชรนทรกเสนอ กรมหมนบวรวชยชาญ ตอนนเอง
บรรพชนรนตอมาของ ม.ร.ว.คกฤทธ ทมสสนจดจาน
และกลายเปนทอลก ออฟ เดอะ ทาวน กมใชอน หากแตคอตน
ราชสกลปราโมช นนคอ พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจา
ปราโมช กรมขนวรจกรธรานภาพ เสดจปของ ม.ร.ว.คกฤทธ
นนเอง
เสดจในกรมพระองคน วากนวาทรงปราดเปรอง และ
มความสามารถมากพระองคหนง ทรงเคยก�ากบวาการถงหากรม
คอกรมพระนครบาล กรมทา กรมหมอ กรมชางเคลอบชางหง
กระจก และกรมญวนหก ในบรรดาต�าแหนงททรงเคยก�ากบ
วาการผานมานน มต�าแหนงส�าคญ ๆ คอกรมพระนครบาล และ
กรมทา ซงตองปกครองดแลผคนในสงกดจ�านวนมาก เรยกไดวา
ทรงเปนผมอ�านาจวาสนา และไดรบความไววางพระราชหฤทย
เปนพเศษ ทวาตอมา ในสมยรชกาลท ๔ เสดจในกรมฯ ทรง
เลอกทจะก�ากบวาการแตกรมชางเคลอบ ชางหงกระจก และกรม
ญวนหกเพยงแคนน ไมตองพระประสงคต�าแหนงส�าคญอยาง
กรมเมองหรอกรมทาอก สาเหตนน ม.ร.ว.คกฤทธเขยนไววา
สบเนองจากสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ทรงเคยมรบสง
ครงหนงในงานเฉลมพระยศทรงกรมของสมเดจเจาฟาชาย
จฬาลงกรณ ขนเปน “กรมหมนพฆเนศวรสรสงกาศ” วา
“ถาเจานายทรงกรมเปนกรมหมนสพระองค คอ
กรมหมนพฆเนศวรสรสงกาศ กรมหมนบ�าราบปรปกษ
กรมหมนวรจกรธรานภาพ และกรมหมนอกษรสาสนโสภณ
พระองคใดพระองคหนงจะไดเสดจขนเถลงถวลยราชสมบตใน
กรงเทพมหานครแลว จะมไดทรงรงเกยจเดยดฉนทเลย”
จากพระราชด�ารสน ท�าใหนบแตนนตอมา เจานายทง
สามพระองคททรงเอยนามนน (ยกเวนแตกรมหมนพฆเนศวรสรสงกาศ
ซงกคอเจาฟาชายจฬาลงกรณ) ตางวางพระองคล�าบาก จงตอง
พยายามลดบทบาทของแตละพระองคลงดวยความระมดระวง
อยางยง โดยพระเจานองยาเธอกรมหมนบ�าราบปรปกษ เจาฟา
มหามาลา (พระยศในขณะนน) ปรากฏวาเสดจออกปาคลอง
ชางเผอกอยมไดหยด นานๆ จงจะเสดจคนพระนครสกครง
ก. ข. ค. ง.
๙ความรคอประทป
๑. ม.จ.หญง เมาฬ
๒. ม.จ.หญงฉววาด
๓. ม.จ.ชายจ�ารญ
๔. ม.จ.หญงคอยทา
๕. ม.จ.หญงโอษฐออน
๖. ม.จ.หญงร�ามะแข
๗. ม.จ.ชายค�ารบ ซงภายหลงไดเลอนพระยศเปน
พระวรวงศเธอพระองคเจาค�ารบ ทรงรบราชการทหารมพระยศ
สดทายเปนพลโท เปนพระบดาของ ม.ร.ว.คกฤทธ และ
ม.ร.ว.เสนย ปราโมช
ถดจากรนเสดจปของม.ร.ว.คกฤทธ ทอลก ออฟ เดอะ
ทาวน ทานถดมาของราชสกลปราโมช กคอทานหญงฉววาด ทาน
ปาของ ม.ร.ว.คกฤทธ อนวาทานหญงฉววาดทานน ตามท
ม.ร.ว.คกฤทธ บนทกไวในหนงสอ “โครงกระดกในต” กลาววา
เปน “โครงกระดกในตโดยแท เพราะเรองราวของทานถกปดบง
ซบซบกนมานานไมใหลกหลานไดร” เพราะพฤตกรรมหลายตอ
หลายอยางของทานหญงฉววาด ไมใชสงทสตรไมวาสมยไหนๆ
สมควรนบเปนแบบอยางโดยเดดขาด
กรมขนวรจกรฯ กรบสงคดคานวา ต�าแหนงวงหนานน ตาม
ประเพณเดม สมเดจพระเจาแผนดนทรงแตงตง ผอนจะมาแตงตง
มได ในเมอทประชมมมตใหเจาฟาชายจฬาลงกรณ ทรงเปน
สมเดจพระเจาแผนดนแลว กควรจะไดโปรดเกลาฯ ตงผใดผหนง
เปน กรมพระราชวงบวรฯ ตามพระราชอ�านาจ ไมใชหนาทของ
ทประชมนนจะมาแตงตงเอาเอง
มาถงตอนน เจาพระยาศรสรยวงศจงยอนถามเอาวา
“ทไมยอมนน อยากจะเปนเองหรอ?” ซงกรมขนวรจกร กทรง
ตอบวา “ถาจะใหยอมกตองยอม”
เรองนเปน ทอลก ออฟ เดอะ ทาวน ทฮอฮามากในยค
นน เพราะเปนทรกนวา ทานเจาพระยาศรสรยวงศในเวลานนม
อ�านาจวาสนามากลน จนไมมใครกลาคดงางกบทาน การทกรม
ขนวรจกรฯ ทรงกลาทกทวงในทามกลางทประชมเชนน จง
กลายเปนเรองทโจษจนกนมาก จนถงขนาดมบนทกบทสนทนาน
ไวในพระราชพงศาวดารกนเลยทเดยว
หลงจากการโตเถยงในทประชมครงนนแลว เนองจาก
สมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวขณะนนยงทรงพระเยาว
เจาพระยาศรสรยวงศไดขนเปนผส�าเรจราชการแทนพระองค
และเลอนขนเปนสมเดจเจาพระยาบรมมหาศรสรยวงศ กรมขน
วรจกรฯ จงทรงเกบตวอยแตในวง ไมเสดจออกนอกวงเลยตลอด
เวลาทสมเดจเจาพระยาฯ เปนผส�าเรจราชการอยนน
จนกระทงสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวทรงวาราชการดวย
พระองคเองแลว เสดจในกรมขนวรจกรฯ จงทรงเสดจออกจาก
วงตามปกต โดยวนแรกทเสดจออกจากวง คอวนทสมเดจพระ
จลจอมเกลาเจาอยหว ทรงเสดจออกมหาสมาคมเปนครงแรกและ
เสดจออกวาราชการดวยพระองคเอง เสดจในกรมขนวรจกรฯ ก
เสดจออกจากวงมาเขาเฝาในครงนนเอง
เสดจในกรมขนวรจกรฯ ทรงม ม.ร.ว ดวงใจ เปนชายา
เอก มโอรสธดากบ ม.ร.ว. ดวงใจ ๗ องค คอ
ก. พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาสงหรา กรมหลวงบดนทรไพศาลโสภณ ทฆชนมเชษฐประยร
ข. (แถวยนจากซายไปขวา) ม.ร.ว ถวนเทานก ปราโมช, ม.ร.ว บญรบ ปราโมช(พนจชนคด)
ม.ร.ว.อไรวรรณ ปราโมช ม.ร.ว เสนย ปราโมช
(นงเกาอ) หมอมแดง ปราโมช(สกลเดม บนนาค) พระวรวงศเธอพระองคเจาค�ารบ
(นงดานหนา) ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช
ค. พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจากปตถา กรมหมนภบาลบรรกษ ตนราชสกลกปตถา
ง. พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาปราโมช กรมขนวรจกรธรานภาพ ตนราชสกลปราโมช
จ. ม.ร.ว.คกฤทธ สมยหนม ๆ
ฉ. ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช สงเสรมศลปะการแสดงโขนในหมเยาวชน โดยตงคณะโขนธรรมศาสตร
ในภาพทานแตงเครองโขนในชดทศกณฐ
ช. ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช ขณะเยอนสาธารณรฐประชาชนจนอยางเปนทางการ
โดย พณฯเหมาเจอตง ใหการตอนรบดวยตวเอง
จ. ฉ. ช.
๑๐
เดกชายอายเพยงไมกขวบ จงไมตองโดนอาญา แตวากตองไปอย
กบหมอมยายของทานซงมฐานะยากจน และยงชพอยางอตคต
อยพกใหญ จนกระทงได สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยา
สดารตนราชประยร ทชาววงออกปากเรยกวา “ทลกระหมอม
แกว” เสดจยายของสมเดจพระพทธเจาหลวง น�าไปเลยงในวง
จงไดพนจากความล�าบากไปได จนกระทงอายครบก�าหนดทจะ
อยในวง จงทลลาออกมาอยกบพระชนน ทเวลานนพนโทษแลว
แตหมอมเจาชายค�ารบ กไดรบพระมหากรณาธคณ ใหเรยนตอ
โรงเรยนนายรอยทหารบก ในพระอปการะของสมเดจเจาฟากรม
พระยาภาณพนธวงศวรเดชจนจบออกมาเปนนายทหาร และเขา
รบราชการในเวลาตอมา
หลง ม.ร.ว.ดวงใจถกปลอยออกมาจากจ�าสนม กได
กลบมาอยทเรอนของทานตามเดม แตวาทรพยสนทถกรบราช
บาตรไปนนไมไดคนมาดวย ท�าให ม.ร.ว.ดวงใจ มฐานะยากจนลง
เปนอนมาก จนกระทง ม.จ.ค�ารบ ทานพอของ ม.ร.ว.คกฤทธ
เรยนจบจากโรงเรยนนายรอยและเขารบราชการเปนหลกเปนฐาน
จงไดอปการะเลยงด ม.ร.ว.ดวงใจ ใหอยอยางสขสบายตราบจน
สนอายขย
เรองราวททานหญงฉววาดกอขนในครงน ท�าใหทาน
หญงองคนกลายเปน”โครงกระดกอนใหญในต” ทบรรดาคนรน
หลงไมกลากลาวถง และเกอบจะเลอนหายไปตามกาลเวลา แต
วา ม.ร.ว.คกฤทธกลบเอามาบนทกไวในหนงสอ “โครงกระดกใน
ต” เพอตองการใหลกหลานในสกลปราโมชรนหลง ไดทราบและ
จดจ�าไวและถอเปนบทเรยน จงไดบนทกไวอยางคอนขางละเอยด
พวกเราจงพลอยไดทราบเรองราวทเปน ทอลก ออฟ เดอะ ทาวน
ในอดตเหลานดวย
เมอมาถงรนของ ม.ร.ว.คกฤทธเอง ตวทานกมเรอง
ชนดทเรยกวา ทอลก ออฟ เดอะ ทาวน ไมนอยไปกวาบรรพชน
ของทานเลย เพราะทานเปนทงนกคด นกเขยน นกหนงสอพมพ
และยงเปนนกการเมองอกดวย ลลาการเขยนและตอบค�าถามท
คมเฉยบไมเหมอนใครของทาน บางครงกถงขนเชอดเฉอน
ท�าใหมนกหนงสอพมพใหฉายานามกบมรว. คกฤทธไวมากมาย
หลายประการ ไดแก หมอมนอง เฒาสารพดพษ ซอแปซอย
สวนพล เสาหลกประชาธปไตย และ หมอมปา
ม.ร.ว.คกฤทธ กอตงพรรคการเมองชอพรรคกจสงคม
และมค�าขวญประจ�าพรรคซงจดจ�างายวา “เราท�าได” ซงหลาย
ตอหลายครง พรรคกจสงคมกท�าใหสงคมทง และทเปนทอลก
ออฟ เดอะ ทาวน จนกลายเปนทจดจ�ามาจนถงบดน กคอการท
พรรคกจสงคม สามารถเปนแกนน�าในการจดตงรฐบาลไดส�าเรจ
ทงทมเสยง ส.ส.ในมอเพยง ๑๘ เสยงเทานน และ ม.ร.ว.คกฤทธ
กไดเปนนายกรฐมนตรคนท ๑๓ ของประเทศไทย ในป ๒๕๑๘
หมอมเจาหญงฉววาดนนใชชวตอยางทเรยกวา ผาดโผน
ไมกลวเกรงสงใดทงสน และออกจะเปนสตรทเจาทษฐ เอาแต
อ�าเภอใจตนเอง ตอนททานหญงฉววาดยงเลกๆ กกลาแกลงแม
กระทงสมเดจเจาฟาชายจฬาลงกรณ จนท�าใหสมเดจเจาฟาฯ
ทรงตกอฒจนทรบนพระทนงลงมาหลายขน และถกสมเดจพระ
จอมเกลาฯ พระราชบดาต�าหนเอา แตสมเดจเจาฟาชาย
จฬาลงกรณกไมทรงกราบบงคมทลฟองวาใครแกลงพระองค
แทนททานหญงฉววาดจะทรงระลกถงพระเดชพระคณ กลบเหน
วาตวทานเกงทรงแกเจาฟาพระราชกมารพระองคใหญได
ทานหญงเคยหมนหมายกบพระองคเจาคคณางยคล
กรมหลวงพชตปรชากร แตเมอทราบวากรมหลวงพชตฯ มหมอมสน
เปนหมอมหามอยแลวหนงคน กตโพยตพายและยนค�าขาดให
กรมหลวงพชตฯ เลกกบหมอมสน กรมหลวงพชตฯ ไมทรงยอม
ท�าใหทานหญงฉววาดไมพอพระทยอยางยง และแสดงออกอยาง
รนแรงดวยการโยนเครองทองของหมนลงมาจากหนาตางต�าหนก
เรยราดกบพนดน ถอวาถอนหมนกนไป หลงจากนนทานยงผก
ใจเจบ จงไปเขากบเจานายฝายวงหนา ซงในสมยรชกาลท ๕ นน
เปนทรกนทวไปวาปญหาระหวางวงหนากบวงหลวงคอนขางจะ
ตงเครยด
หมอมเจาฉววาดยงทรงเสกสมรสกบเจานายวงหนา คอ
พระองคเจาเฉลมลกษณวงศ กรมหมนวรวฒนสภากร แตทาน
หญงฉววาดกมไดทรงนบถอพระสามแตอยางใด มกจะรบสง
กาวราวกบพระสาม และเมอไมพอพระทยกมกจะเอดองเอางายๆ
ตอมาเมอเกดวกฤตระหวางวงหนาและวงหลวงขนถงขนาดทกรม
พระราชวงบวรวชยชาญ ทรงหนไปหลบอยในสถานกงศลองกฤษ
หมอมเจาหญงฉววาดกทรงกระท�าการอยางทเรยกวาไมเกรง
อาญาแผนดน โดยการขนทรพยสมบต พรอมกบคณะละครใน
ของเจาจอมมารดาอ�าภาทตกทอดมาถงตน และเครองดนตรปพาทย
ทงคณะ ลงเรอส�าเภาแลนออกปากอาว หนไปอยกบสมเดจพระ
นโรดมกษตรยแหงกรงกมพชา จนตอมาไดเปนชายาของสมเดจ
พระนโรดมและมโอรสดวยกนอกดวย
ดวยความผดใหญหลวงทหมอมเจาฉววาดท�าลงไป เปน
เหตให ม.ร.ว.ดวงใจ ผเปนชนน ตองถกจบกมตวไปลงโทษแทน
โดยถกโบยและขงไวในวงเรยกวาจ�าสนม พรอมทงรบราชบาตร
คอยดทรพยสนทงหมดเขาเปนของหลวง และบรรดาเจาพเจานอง
ทเปนหญงของทานหญงฉววาดทงหมด ตองพากนหลบหน
ราชภย ดวยการไปขอพงพระบารมพระอครชายาเธอพระองค
เจาสายสวลภรมย ซงพระอครชายากทรงเมตตาใหความ
อปการะ และมอบหมายงานในหองเครองทพระองคทรงก�ากบ
ดแลนนใหบรรดาหมอมเจาหญงในราชสกลปราโมชแบงกนไปท�า
ท�าใหบรรดาหมอมเจาหญงทงหลายรอดพนจากราชภยไปไดใน
คราวนน สวนหมอมเจาค�ารบนน เนองจากเปนชายและยงเปน
๑๑ความรคอประทป
ผลงานดานการประพนธท ม.ร.ว.คกฤทธทงไวเปน
มรดกใหอนชนรนหลง นอกจากบทความจ�านวนมากแลว ยงม
งานประพนธทรวมเลมอกหลายสบเลม ทมชอเสยงจนกลายเปน
เครองหมายการคาของ ม.ร.ว.คกฤทธไปแลว ไดแกเรอง “สแผนดน”
“หลายชวต” และ “มอม” เปนตน หากจะแยกเปนประเภท
บทประพนธของทานทไดรบการรวมเลม แยกเปนนวนยาย
๗ เรอง รวมเรองสนอก ๓ เรอง นอกนนเปนงานดานสารคด
อกจ�านวน ๓๐ เรอง
นอกเหนอจากงานดานการประพนธ ม.ร.ว.คกฤทธ ยง
เปนผหนงทใหความส�าคญกบมรดกทางวฒนธรรมของไทยอยางยง
ไมวาจะเปนเรองโขน ละคร นาฏศลปไทย ชวตความเปนอยของ
คนไทยในสมยกอน บานเรอนแบบไทย ตลอดไปจนถงเรองอาหาร
การกนอยางไทย ๆ ซงทานจะศกษาจนรอบรจรง ๆ และพรอม
เสมอทจะถายทอดใหแกผทสนใจในดานนอยางจรงจง โดยไม
หวงแหนปดบงแมแตนอย
“พฤกษภกาสร อกกญชรอนปลดปลง
โททนตเสนงคง ส�าคญหมายในกายม
นรชาตวางวาย มลายสนทงอนทรย
สถตยทวแตชวด ประดบไวในโลกา”
ชวตคนเราชวตหนง ถาหากไมมเรองด หรอแมแตเรอง
ไมดอนใดสกอยางหนง ไวใหคนรนหลงไดระลกถง คนนนเมอ
ตายไปแลวกเทากบสาบสญไปจากโลกตลอดกาล
แตส�าหรบชวตของหมอมราชวงศคกฤทธ นบแตตนจน
อวสาน ชางเตมไปดวยเรองทตองระลกถง และนาระลกถง เรยก
ไดวาเปนชวตทมสสนอยางยง นาคดวา หากหมอมราชวงศคกฤทธ
ปราโมช มชวตอยมาจนกระทงครบรอยปในป ๒๕๕๔ น
ไมทราบวาแวดวงวชาการโดยเฉพาะดานประวตศาสตร
จะมอะไร ๆ ทเปน “โครงกระดกในต” ทนาสนใจใหพวกเราได
ตดตามศกษาคนควาอกมากมายเพยงใด
ม.ร.ว.คกฤทธ เกดเมอ ๒๐ เมษายน พ.ศ. ๒๔๕๔ ซง
เปนปแรกในรชกาลท ๖ มชวตยนยาวมาจนสแผนดน จนถงวน
ท ๙ ตลาคม ๒๕๓๘ ตลอดระยะเวลา ๘๔ ปเศษ ม.ร.ว.คกฤทธ
ไดผานรอนผานหนาว ผานชวงหวเลยวหวตอทส�าคญของยคสมย
จากระบอบสมบรณาญาสทธราช มาเปนระบอบประชาธปไตย
และตวทานเองกไดเขาไปมบทบาทในการขบเคลอนสงคม โดย
ม.ร.ว.คกฤทธ ไดกอตงพรรคการเมองชอดง คอพรรคประชาธปตย
รวมกนกบพชายของทานคอ ม.ร.ว.เสนย ปราโมช ตอมาภายหลง
ทานไดแยกตวออกมากอตงพรรคการเมองอกพรรคหนงคอพรรค
“กจสงคม” ซงมนโยบายทเปนทจดจ�ากนมาจนถงทกวนนกคอ
นโยบาย “เงนผน” ตอมารฐบาลยคหลงน�ามาดดแปลงเปน
นโยบายประชานยม ทานยงเปนนายกรฐมนตรของไทยคนแรก ท
เดนทางไปเยอนสาธารณรฐประชาชนจนอยางเปนทางการเมอป
๒๕๑๘ และเปดสมพนธกบจนอกครงนบตงแตจนเปลยนระบอบ
การปกครองเปนตนมา
นอกจากกอตงพรรคการเมอง ทานยงกอตงหนงสอพมพ
สยามรฐขน และใชคอลมน ซอยสวนพล เปนสถานทแสดงความ
คดเหนของทานตอเรองการเมอง และสงคมของไทยในทกดาน
อยเปนประจ�าทกวน บทความทกชนของทาน มอทธพลตอนก
คดและนกการเมองในยคนนไมนอยเลย นอกจากนทานยงเขยน
บทความในคอลมนขาวนอกนา และขางสงเวยนอกดวย
ม.ร.ว.คกฤทธเปนผมอจฉรยภาพดานการใชภาษา
อยางแทจรง ไมวาจะเปนการพดหรอการเขยน งานทกชนท
ทานเขยน จะใชภาษาทเขาใจงาย ไมเยนเยอเกนความจ�าเปน
แตกสละสลวยและมความงดงามไพเราะ ทานสามารถอธบาย
สงทเปนนามธรรม หรอเรองทเขาใจยาก ๆ ใหทกคนเขาใจได
อยางงายดาย ดวยความสามารถในการเขยนและอธบายของ
ทาน ท�าใหงานประพนธของทานไดรบความนยม และแพร
หลายไปทว ไมวาจะเปนงานดานวรรณกรรม หรอวาสารคด
จนท�าใหทานไดรบการยกยองจากองคการยเนสโก ใหเปน
บคคลส�าคญของโลก ดานการศกษา สงคม วฒนธรรม และ
การสอสารมวลชน ในวาระครบรอบ ๑๐๐ ปชาตกาล ในป
๒๕๕๔ น
เกยวกบผเขยน
ธาดาพร
สนใจประวตศาสตรและวฒนธรรมเปนพเศษตงแตสมยมธยม โดยเฉพาะประวตศาสตรไทย
ชวงกรงรตนโกสนทรตอนตนถงปลายรชกาลท ๕ ทมการเปลยนแปลงทางดานวฒนธรรมทนาสนใจ
"ขอบพระคณพนเอกหญง คณนออน สนทวงศ ณ อยธยา
รองประธานกรรมการมลนธคกฤทธ ๘๐ ในพระราชปถมภสมเดจ
พระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ใหความอนเคราะห
ในการตรวจความถกตองของเนอหา"
๑๒
ยานเมสเซนเจอรเยอนดาวพธ โดย ศ. ดร. สทศน ยกสาน
MESSENGER’s trip to Mercury
Mercury has been known since ancient time. Chinese and Mesopotamia
historians mentioned about it. Mercury god is called Woden in German and Odin
in Scandinavia.
The planet Mercury is very difficult to see as it is located very close to the
sun. Even famous astronomer Copernicus had never seen it. The US National
Aeronautics and Space Administration (NASA) launched MESSENGER in May
2004 to the Mercury orbit to take the photographs of the planet.
๑๓ความรคอประทป
เยอนดาวพธ
แตอณหภมทผวดาวศกร (ซงเทากบ ๔๘๒ องศาเซลเซยส) กสง
กวาอณหภมผวสงของดาวพธ (ซงเทากบ ๔๒๗ องศาเซลเซยส)
ทงน เพราะดาวศกรมกาซคารบอนไดออกไซดหนาแนนจนท�าให
บนดาวศกรมปรากฏการณเรอนกระจกทรนแรง ขณะท
บรรยากาศของดาวพธมฮเลยม ไนโตรเจน คารบอนไดออกไซด
ไฮโดรเจน ฯลฯ อยางเจอจางมาก จงไมมปรากฏการณเรอน
กระจกเลย
ยาน Mariner 10 ยงไดพบอกวาระนาบวงโคจรของ
ดาวพธเอยงท�ามม ๗ องศากบระนาบวงโคจรของดาวเคราะห
ดวงอนๆ และความเรวในการโคจรรอบดวงอาทตยของดาวพธทม
คาตงแต ๓๗ ถง ๕๖ กโลเมตร/วนาท ความเรวทสงเชนนท�าให
ดาวพธสามารถโคจรรอบดวงอาทตยไดครบหนงรอบโดยใชเวลา
เพยง ๘๘ วน ขอมลหนงทท�าใหนกวทยาศาสตรทกคนแปลกใจ
คอ แกนหมนของดาวพธตงดงกบระนาบวงโคจร (แกนหมนของ
โลกเอยงท�ามม ๒๓.๕ องศากบแนวดง) นอกจากน ดาวพธยง
หมนรอบตวเองชามาก คอใช เวลานานถง ๕๘.๖๕ วน จงจะหมน
ไดครบรอบตวเอง มคาประมาณแสดงใหเหนวา เมอดาวพธโคจร
ไปรอบดวงอาทตยได ๒ รอบ มนจะหมนรอบตวเองไดเพยง
๓ รอบ
ยาน Mariner 10 ยงส�ารวจพบอกวา ผวดาวพธม
ลกษณะคลายผวดวงจนทรของโลกมาก คอมหลมอกกาบาต
มากมาย และบางหลมลกมาก โดยเฉพาะหลมทชอ Caloris
Basin นนมเสนผานศนยกลางยาวถง ๖๔๐ กโลเมตร ซงแสดงวา
ขณะดาวพธเรมถอก�าเนดเมอ ๓,๘๐๐ ลานปกอน ดาวไดถก
อกกาบาตขนาดใหญจ�านวนมากมายพงชน
ในป พ.ศ. ๒๕๓๔ M. Slade แหง California Institute
of Technology ไดสงคลนเรดารไปกระทบหลมอกกาบาตทอย
บรเวณขวเหนอของดาวพธ การวเคราะหคลนสะทอนแสดงให
เหนวา ทกนหลมอกกาบาต ซงลกมากจนแสงอาทตยตกกระทบ
ไมถง มน�าแขง เพราะสญญาณสะทอนมรปแบบและลกษณะเดยว
กบสญญาณทสะทอนจากผวน�าแขงบนดวงจนทร Europa ของ
มนษยรจกดาวพธมาตงแตสมยโบราณ นกประวตศาสตรจน
และเมโสโปเตเมยมการกลาวถงดาวพธในทองฟา เทพนยาย
เยอรมนเรยกเทพเจาแหงดาวพธวา Woden สวนชาวสแกนดเนเวย
เรยกเทพประจ�าดาวพธวา Odin
ถงผคนจะรจกดาวพธมานบพนป แตกใชวาทกคนจะม
โอกาสเหนมน เมอนกดาราศาสตรผยงใหญชอ โคเปอรนคส
(Copernicus) ใกลจะสนลมหายใจ เขาไดปรารภดวยความเสยดายวา
ไมเคยเหนดาวพธเลย การทเปนเชนนเพราะดาวพธโคจรใกลดวง
อาทตยมาก จนในปหนงๆ มนษยจะเหนดาวพธดวยตาเปลาเพยง
๓๐-๔๐ วนเทานนเอง ตามปกต เราจะเหนดาวพธเฉพาะ
ชวงเวลากอนพระอาทตยขน และหลงพระอาทตยตกเลกนอย
ดวยเหตน แสงจากดาวพธจงตองเดนทางผานบรรยากาศของโลก
เปนระยะทางไกล และเมอบรรยากาศแปรปรวนตลอดเวลา
ดงนน รงสแสงจะเบยงเบนไปมา ท�าใหภาพดาวพธทถายดวย
กลองโทรทรรศนบนโลกพรามว สวนการใชกลองโทรทรรศน
อวกาศ Hubble ถายภาพดาวพธนนองคการบนและอวกาศของ
สหรฐฯ นาซา (NASA) กตองระมดระวง คอตองไมเลงกลองตรง
ไปทดวงอาทตย เพราะแสงอาทตยทรอนจดจะท�าใหฟลมเสยหาย
ณ วนน ความรสวนใหญทเกยวกบดาวพธเปนขอมลท
นกวทยาศาสตรไดจากยานอวกาศทนาซา สงไปส�ารวจดาวพธ
เมอ พ.ศ. ๒๕๑๗-๒๕๑๘ ซงยาน Mariner 10 ไดถายภาพผว
ดาวพธไดประมาณ ๕๐ เปอรเซนต และยานไดรายงานวา ดาวพธ
ไมมดวงจนทรเปนบรวาร อกทงมขนาดใหญกวาดวงจนทรของ
โลกประมาณ ๔๐ เปอรเซนต อยหางจากดวงอาทตยเปนระยะ
ทาง โดยเฉลย ๕๘ ลานกโลเมตร ซงคดเปนระยะทางประมาณ
๓๐ เปอรเซนตของระยะทางจากโลกถงดวงอาทตย ดงนนถาเรา
อยบนดาวพธ เราจะเหนดวงอาทตยใหญกวาทเหนจากโลก ๓ เทา
และแสงอาทตยบนดาวพธจะสวางกวาแสงอาทตยบนโลก
ประมาณ 11 เทา ในขณะทอณหภมบนดาวพธในเวลากลางคน
อาจลดต�าถง -๑๘๕ องศาเซลเซยส ขอสงเกตทนาสนใจอก
ประการหนง คอ แมดาวพธจะอยใกลดวงอาทตยยงกวาดาวศกร
๑๔
ดวงอาทตยดงดดใหยานพงผานดาวพธไปอยางรวดเรว จนกลอง
ถายภาพบนยานไมสามารถถายภาพผวดาวไดคมชดเลย แตถายาน
ออมผานดาวศกรหลายครง อปกรณบนยานจะปรบความเรวให
ยานมความเรวพอเหมาะจะพงเขาสวงโคจรรอบดาวพธไดพอด
นาซาไดก�าหนดใหยาน MESSENGER โคจรเหนอดาว
พธทระดบสง ๒๐๐ กโลเมตร และใชเวลานาน ๑๒ ชวโมงในการ
โคจรครบ ๑ รอบรวมใชเวลานาน ๖ เดอนในการถายภาพผวของ
ดาวพธทงดวง
ขอมลทไดจากนาซา ณ วนนยนยนวา ยานมลคา
๑๒,๐๐๐ ลานบาท ไดเดนทางถงดาวพธ และเขาสวงโคจรเมอ
เดอนมนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔ น บนยาน MESSENGER มอปกรณ
ถายรปและอปกรณวทยาศาสตรมากมาย ทลวนท�างานโดยใช
พลงงานแสงอาทตย เชน
๑. Energetic Particle and Plasma Spectrometer ท�าหนาท
วดพลงงานของประจไฟฟาในสนามแมเหลกของดาวพธ
๒. Magnetometer ท�าหนาทวดความเขมสนามแมเหลก โดย
การศกษาลกษณะการหมนรอบตวเองของดาวพธ
๓. Laser Altimeter ทใชแสงเลเซอรส�ารวจลกษณะเชง
ภมศาสตรของผวดาว
๔. Surface Composition Spectrometer ทวดรงสเอกซ รงส
แกมมา และอนภาคนวตรอนทปลอยออกมาจากธาตตางๆ บน
ดาวพธ เชน ถาผวดาวพธมก�ามะถนทสามารถเปลงรงส
อลตราไวโอเลตได อปกรณ spectrometer บนยานกจะรบ
สญญาณไดทนท
๕. Dual Imaging System ซงเปนกลองถายภาพมมกวางและ
มมแคบทนาซาคาดวาจะสามารถถายภาพอกกาบาตขณะพงชน
ดาวพธได ซงการกระทบนจะท�าใหนกวทยาศาสตรรองคประกอบ
ภายในของดาวพธ
ขอมลเหลานจะชวยใหนกดาราศาสตรรวา ดาวพธถอ
ก�าเนดอยางไร เหตใดดาวจงมสนามแมเหลก สนามแมเหลกทยง
คงมอยทกวนน เปนสนามแมเหลกทเกดจากการไหลวนของเหลก
เหลวในแกนกลาง หรอเปนสนามแมเหลกทเกดจากการใกลจะ
แขงตวของเหลกเหลว นาซายงคาดหวงอกวา การเปรยบเทยบ
ภาพถายทไดโดย Mariner 10 ในอดตกบ MESSENGER ใน
ปจจบนจะท�าใหนกวทยาศาสตรรวา เปลอกดาวพธเคลอนทหรอ
ไม และถาการเคลอนทมจรง การเคลอนทจะมากหรอนอยเพยงใด
และขอมลทไดจากยานจะสามารถใหค�าตอบดวยวา ในหลม
อกกาบาตทลกมากมน�าแขงอยจรงหรอไม
ดาวพฤหสบด Slade ไดใหเหตผลส�าหรบเรองนวา เนองจาก
แกนของดาวพธไมเอยงเลย ดงนนบรเวณทมอณหภมต�ากจะต�า
ตลอดไป จงเปนไปไดวาเวลาดาวหางซงมน�าแขงเปนองคประกอบ
พงชนบรเวณขวของดาวพธ น�าแขงบนดาวหางไดตกคางอยใน
หลมอกกาบาตของดาวพธนน
ลกษณะพเศษอกประการหนงของดาวพธคอ มความ
หนาแนนมากทสด ในบรรดาดาวเคราะหทกดวงของระบบสรยะ
เพราะ ๖๐-๗๐ เปอรเซนตของเนอดาวเปนเหลก การมความหนา
แนนมากและมขนาดเลก ท�าใหความเรงเนองจากแรงโนมถวงบน
ดาวพธมคามากพอๆ กบความเรงเนองจากแรงโนมถวงของดาวองคาร
J. Lewis แหง Massachusetts Institute of Technology
ไดใหค�าอธบายสาเหตทแกนดาวพธมเหลกมากกวา เมอสรยจกรวาล
เรมถอก�าเนดใหมๆ จากสภาพกลมกาซรอน และกาซไดเยนตว
ลงๆ แลวกลนตวจนท�าใหเกดสสารทมความหนาแนนสง เชน
เหลกและซลเกต ซงจะแขงตวเรว จงถกแรงโนมถวงของดวง
อาทตยดงดดเขาไปอยใกลดวงอาทตย แตธาตเบา เชน ไฮโดรเจน
และฮเลยมซงเยนตวชา ไดถกแสงอาทตยพงปะทะผลกใหถอย
หางออกไปไกล ดวยเหตน ดาวพธ ดาวศกร โลก และดาวองคาร
จงเปนกอนหนแขง ในขณะทดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส
และดาวเนปจน เปนกาซเหลว
ยาน Mariner 10 ยงไดส�ารวจพบอกวา ดาวพธซงม
ขนาดใหญกวาดวงจนทรของโลกประมาณ ๔๐ เปอรเซนต ม
สนามแมเหลกทมความเขมสงประมาณ ๑/๑๐๐ ของความเขม
สนามแมเหลกโลก แตดวงจนทรของโลกกลบไมมสนามแมเหลก
เลย นนแสดงวาในขณะทเหลกเหลวในแกนกลางของดวงจนทร
หยดไหล เหลกเหลวในบรเวณแกนของดาวพธยงคงไหลตอไป
ประเดนนนาสนใจ เพราะหลงจากทดาวพธไดถอก�าเนดมานาน
รวม ๔,๐๐๐ ลานป เหลกในแกนกลางของดาวพธกไมควรจะเปน
เหลกเหลวอกตอไปแลว
ในเมอดาวพธมปรศนาทตองการค�าตอบมากมายเชนน
องคการนาซาของสหรฐอเมรกาจงไดสงยานอวกาศชอ MESSENGER
ไปส�ารวจดาวพธอก เมอเดอนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๔๗ โดยใหยาน
โคจรผานดาวศกร ๓ ครง คอ ครงแรกในเดอนพฤศจกายน พ.ศ.
๒๕๔๗ ครงท ๒ ในเดอนสงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๘ และครงท ๓
ในเดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ โดยอาศยแรงโนมถวงของดาวศกร
ยานไดถกเหวยงใหพงผานดาวพธครงแรกในเดอนตลาคม พ.ศ.
๒๕๕๐ และอกครงในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ การทยาน
MESSENGER เดนทางออมไปออมมาเชนนเพราะ C.W. Yen
แหงนาซาไดค�านวณพบวา ถานาซายงจรวดน�ายานมวล ๑,๐๙๗
กโลกรมสดาวพธตรงๆ ยานจะถกแรงโนมถวงทมหาศาลของ
๑๕ความรคอประทป
เกยวกบผเขยน
ศาตราจารย ดร. สทศน ยกสาน (นกฟสกส อาจารยและนกเขยนสารคด)
ส�าเรจการศกษาจากประเทศองกฤษและสหรฐอเมรกา มผลงานดานการสรางทฤษฎอธบายสมบต
พนฐานบางประการของสภาพน�ายงยวด ไดรบรางวลนกวทยาศาสตรดเดน ป พ.ศ. ๒๕๓๐ ในสาขา
ฟสกสทฤษฎ นกวจยดเดนแหงชาต เมธวจยอาวโส และภาคสมาชกของราชบณฑตยสถาน
เมอยาน MESSENGER อยหางจากโลก ๒๔ ลานกโลเมตร
องคการนาซาไดบงคบใหยานยงแสงเลเซอรเปนหวงๆ มายงโลก
เพอทดสอบสมรรถภาพของเลเซอรในการสอสารระยะไกลดวย
ในอดตเวลานาซาตองการตดตอกบยานอวกาศทสงไป
ส�ารวจดาวเคราะหตางๆ และดวงจนทรทงหลายของสรยจกรวาล
นาซาจะใชคลนไมโครเวฟ ทมพลงงานนอยกวาแสงเลเซอร แต
คลนไมโครเวฟเวลากระทบฝนอวกาศหรออกกาบาต มนจะเบยง
เบนทศทางมาก ดวยเหตนเวลาคลนไมโครเวฟถกสงไปในอวกาศ
ถายงไปไกล ล�าคลนจะเบยงเบนยงกวาล�าแสงเลเซอรมาก การ
เบยงเบนมากเชนนท�าใหการรบคลนไมโครเวฟเปนเรองยาก
ดงนนเมอ David Smith แหง NASA Goddard
Space Flight Center ทรฐแมรแลนดในสหรฐอเมรกา พยายาม
รบแสงเลเซอรทมาจากยานอวกาศ MESSENGER เขากไดพบวา
ในการเดนทางไกล ๒๔ ลานกโลเมตร ล�าแสงทเรมจากจด
ไดขยายออกเปนล�าแสงทมเสนผานศนยกลางกวาง ๑,๙๐๐ กโลเมตร
และเมอแสงนนเดนทางถงโลก เครองรบสญญาณแสงเลเซอร
บนโลกกยงสามารถรบสญญาณทแผวเบานได
การทดลองนจงท�าใหนกวทยาศาสตรรวา มนษย
สามารถใชแสงเลเซอรในการสอสารระหวางโลกกบยานอวกาศ
และกบดาวดวงอนๆ ได
หลงจากทยานเดนทางถงดาวพธเมอวนท 17 มนาคม
ศกนแลว ในวนท 30 มนาคม องคการ NASA กไดน�าภาพถาย
ของดาวพธทถายโดยยานอวกาศ MESSENGER ออกแสดง
ภาพนจงเปนภาพแรกทถายโดยยานอวกาศซงก�าลงโคจรรอบดาวพธ
ในภาพเราจะเหนหลมอกกาบาตชอ Debussy และ
บรเวณขวใตของดาวทมนษยไมเคยเหนมากอน นาซาวางแผนจะ
น�าเสนอภาพถายอก ๓๖๒ ภาพ ทยานไดถายไวในการโคจร
๖ ชวโมง เชญตดตามดภาพ ดาวพธของนาซาทจะทยอยน�าเสนอ
ใหดอยางตนตาครบ
๑๖
นครเขอนขนธร�าลกยอน...
โดยวสทธจตรา วานชสมบต
Nakhon Khuean Khan
Nakhon Kuean Khan, better known as Paklad or Phra Pradaeng, is famous
for its “Songkran Festival,” which occurs on Sunday after the week of Songkran in other
parts of Thailand. In fact Phra Pradaeng and Nakhon Kuean Khan are two cities.
Phra Pradaeng was dated back more than 1,000 years ago during the Khmer
period as a checkpoint city, while Nakhon Kuen Khan was built as a fortress city in
King Rama 1 and finished in King Rama 2.
๑๗ความรคอประทป
การทขอมเรยกเมองหนาดานแหงนวา พระประแดงนน
กเพราะค�าวา ‘ประแดง’ หรอ ‘บาแดง’ แปลวา คนเดนหมาย
หรอคนน�าขาวสาร ในสมยนน พระประแดงมฐานะเปนเมองหนา
ดานชายทะเล เมอมเหตการณใดเกดขน จ�าเปนจะตองรบแจง
ขาวสารไปใหทางเมองหลวงคอละโวทราบโดยเรว ประกอบกบใน
เวลานน ทะเลยงคงล�าเขามาในแผนดนลกมากจนจรดทางดานใต
ของกรงเทพมหานครปจจบน เชอวา เมองนเคยตงอยในพนทของ
คลองเตย เขตพระโขนง ตรงบรเวณทท�าการการทาเรอแหง
ประเทศไทยในปจจบน
ในราวพทธศกราช ๑๘๐๐ อ�านาจของขอมใน
อาณาจกรทวารวดเสอมลง ชาวไทยนอยทเคยอยใตอ�านาจของ
ขอม ทยอยกนอพยพลงมาจากประเทศจนตอนใต มาตงหลก
แหลงบรเวณตอนเหนอของลมแมน�าเจาพระยา ไดรวมก�าลงกน
ขบไลขอมออกไปไดส�าเรจ ประกาศตวเปนอสระ พรอมกบตงกรง
สโขทย (จงหวดสโขทยปจจบน) เปนราชธาน กษตรยพระองคแรก
คอ ‘พอขนศรอนทราทตย’ จากนน ไทยเรมมอ�านาจในดนแดน
สวรรณภมและเจรญรงเรองสบมา จนถงรชสมย ‘พอขน
รามค�าแหงมหาราช’ พระองคไดขยายอาณาเขตของสโขทยออก
ไปอยางกวางขวาง ทศเหนอจดลานนาไทย ทศตะวนออกจดเขมร
ทศใตจดปลายแหลมมลาย สวนทศตะวนตก ครอบครองตงแต
เมองหงสาวดของพมาไปจนจดอาวเบงกอล ทส�าคญ คอ เมอง
พระประแดง ยงคงขนอยกบกรงสโขทยตลอดมาจนถงสมยกรง
ศรอยธยาเปนราชธาน
ตนพทธศกราช ๑๘๙๓ พระเจาอทองไดทรงอพยพ
ผคนจากสพรรณบรมาสรางพระนครแหงใหมทรมหนองโสน
ขนานนามวา ‘กรงเทพทวารวดศรอยธยา’ และราชาภเษกเปน
ปฐมกษตรย ทรงพระนามวา ‘สมเดจพระรามาธบดท ๑’
ประกาศตนเปนอสระไมขนตอกรงสโขทย ทรงยกทพไปตเมอง
หลวงและดนแดนทางตะวนตกของเขมรไดทงหมด แมหวเมอง
ฝายใตนบตงแตเมองราชบร เพชรบรจนจรดปลายแหลมมลาย ท
เคยเปนของสโขทย กตกมาเปนของกรงศรอยธยาทงหมด ทางทศ
เหนอ ทรงตไดเมองลพบรทอยตดตอกบอาณาเขตสโขทย จากนน
เมอใดทนกถงงานประเพณสงกรานตของไทยในภาค
กลาง คนสวนใหญจะนกถง ‘สงกรานตปากลด’ ซงขนชอกวาท
อนใด จนตองหาโอกาสไปรวมงานกนมาแลวแทบทกคน
สงกรานตปากลดมความแตกตางจากประเพณสงกรานตทอนๆ
คอ จดในวนอาทตยหลงวนมหาสงกรานตหนงสปดาห และยงคง
สบสานประเพณทเปนเอกลกษณดงเดมของคนพนถนไวอยาง
เครงครด ไมตองสงสยเลยวา งานประเพณสงกรานตทก�าลงพดถง
อยน เปนงานเดยวกบงานสงกรานตของพระประแดงในปจจบน
เพราะในอดต พระประแดงเปนทรจกกนในนามของ ‘ปากลด’
หรอ ‘นครเขอนขนธ’ คนยคปจจบน อาจจะยงไมคนเคยกบชอน
นก จงขอน�าประวตความเปนมาทนาสนใจของนครเขอนขนธแหง
น มาเลาสกนฟง
สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด�ารงราชาน
ภาพ และพระยาอนมานราชธน ไดใหความคด เหนเกยวกบชอ
‘เขอนขนธ’ วา หมายถงคายทมตนไมทงตนทงล�า ปกเปนรว ขาง
ในถมดนเปนเชงเทนเพอปองกนลกปน และยงสนนษฐานดวยวา
เปนค�าทคดขนเพออนโลมใหเขากบค�าบาล เพราะใกลเคยงกบค�า
ในภาษาไทยวา ‘กดกน’ หรอ ‘ขดคน’ ทงเสยงและความหมาย
ทหมายถง ‘ก�าหนดหมาย’ หรอการปนเขตแดนเมอการสราง
เมองเขอนขนธเสรจสนลง ทวาชอนเพงมาปรากฏในรชสมยของ
พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย รชกาลท ๒ นเอง
เลาเรองเมองพระประแดง
คงจะตองเลาเรองราวของเมองพระประแดงกอน
นครเขอนขนธ เนองจากสนนษฐานวา พระประแดงเปนเมองเกา
แก ทมประวตศาสตรยาวนานกวา ๑,๐๐๐ ป ตงแตครงทขอมเขา
ครอบครองดนแดนแถบลมแมน�าเจาพระยา หรอ ‘ดนแดน
สวรรณภม’ ของอาณาจกรทวารวดทเรมเสอมอ�านาจลง ไวได
ทงหมด แลวตงเมองละโว (ลพบรปจจบน) เปนราชธาน ตงเมอง
อโยธยา (จงหวดพระนครศรอยธยาปจจบน) และเมอง
พระประแดงเดม (เขตพระโขนง กรงเทพมหานครปจจบน) เปน
เมองหนาดาน มาจนถงสมยกรงศรอยธยา
๑๘
กรงธนบรเปนราชธาน ไดโปรดฯ ใหรอก�าแพงเมองพระประแดง
เดมทงหมด ไปสรางก�าแพงพระราชวง เมองพระประแดงจงหาย
สาบสญไมเหลอซากมานบแตบดนน ปพทธศกราช ๒๓๑๘ มชาว
มอญกลมใหมประมาณหมนคนอพยพเขามาทางจงหวดกาญจนบร
สมเดจพระเจาตากสนมหาราชไดพระราชทานทดนใหตงบาน
เรอนอยทเมองนนทบร บรเวณตงแตปากเกรดไปจนถงปทมธาน
แจกแจงเรองนครเขอนขนธ
ในสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช
ทรงปราบดาภเษกขนครองราชสมบต โปรดเกลาฯ ใหยาย
ราชธานจากกรงธนบรมาตงบนฝงตะวนออกของแมน�าเจาพระยา
และขนานนามวา ‘กรงเทพมหานครอมรรตนโกสนทรฯ’ นน
‘องเชยงสอ’ หลานกษตรยญวน ไดพามารดาและพวกขนนาง
ผใหญ หนกบฏญวน ‘ไกเซน’ เขามาพงพระบรมโพธสมภาร และ
ไดอาศยพกพงในเมองไทยจนถงพทธศกราช ๒๓๒๙ กตดสนใจ
พาสมครพรรคพวกลงเรอหน
สมเดจพระอนชาธราช กรมพระราชวงบวรมหาสรสงหนาท
ทรงขดเคองยงนก เสดจตามไปจบตวแตไมทน องเชยงสอหน
ออกปากอาวเมองสมทรปราการไปยงเกาะสชงได จงมพระด�ารวา
การหนกลบไปขององเชยงสอน อาจเปนอนตรายกบไทย
ในภายหนา ยากแกการปองกน ทงเมองสมทรปราการน ไมม
ก�าแพงปอมคายทมนคงแขงแรงพอจะปองกนและรบมอขาศกท
ยกมาทางทะเล จงโปรดฯ ใหสมเดจพระอนชาธราชฯ เสดจไป
ส�ารวจพนทบรเวณปากน�าเจาพระยาเพอสรางเมองใหมขน
อกแหงหนง
โปรดเกลาฯ ใหตงเมองหนาดานขนปองกนอาณาเขตทง ๔ ทศ
ไดแก เมองลพบรทางทศเหนอ เมองนครนายกทางทศตะวนออก
เมองสพรรณบรทางทศตะวนตก และเมองพระประแดงทางทศใต
แตละเมอง มปอมปราการและคายคประตหอรบอยางสมบรณ
แขงแรง
ในป พ.ศ. ๒๐๙๑ ในสมยของสมเดจพระมหาจกรพรรด
เกด ‘สงครามชางเผอก’ ระหวางไทยกบพมา กรงศรอยธยายกทพ
ไปตงรบทพของพระเจาตะเบงชะเวตทเมองสพรรณบร แตไมอาจ
ตานทานไวได ขาศกสามารถยกทพมาประชดพระนคร หลงจาก
การรบครงนน สมเดจพระมหาจกรพรรดทรงเหนวา เมองสพรรณบร
คงไมอาจปองกนศตรไดอกตอไป จงโปรดเกลาฯ ใหรอปอม คาย
และก�าแพงของเมองสพรรณบร ลพบร และนครนายกออกไป
คงเหลอไวแตเมองพระประแดงทตงอยปากน�าจดอาวไทย เพอ
ปองกนขาศกทางทะเลแตเพยงเมองเดยว เมอเวลาลวงเลยมา
จนถงสมยกรงศรอยธยา บรเวณดงกลาว แผนดนเกดงอกออกไป
เปนทราบ ท�าใหเมองพระประแดงเดมซงเคยตงอยตรงปากน�า
กลบหางจากปากน�าเขาทกท จงไมเหมาะเปนเมองหนาดานรกษา
ปากน�าอกตอไป จงไดโยกยายเปลยนต�าแหนงทตงเมอง
พระประแดงใหม ใหเหมาะสมกบฐานะเมองหนาดานทางทะเล
เมอพทธศกราช ๒๑๖๓
ชาวพนเมองเดมของพระประแดง เปนชาวรามญหรอ
มอญ ทสนนษฐานวาอพยพเขามาพงพระบรมโพธสมภารหลง
สมเดจพระนเรศวรมหาราชทรงประกาศอสรภาพในพทธศกราช
๒๑๒๗ หลงเสยกรงฯ ครงท ๒ ใหแกพมา เมองพระประแดงเดม
ถกท�าลายยบเยน กลายเปนเมองราง ตอมา ในพทธศกราช
๒๓๑๐ เมอสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ทรงสถาปนา
ความรคอประทป ๑๙
ปอมหนง รวมทงตงและบรณะเมองขนใหม ๒ เมอง คอ เมอง
นครเขอนขนธกบเมองสมทรปราการ เปนการผนกก�าลงไวปองกน
ขาศกทางทะเล
ความเกยวพนกบสมทรปราการ
‘เมองสมทรปราการ’ มประวตนบเนองมาแตอดตนบ
เปนพนๆ ปเชนเดยวกบเมองพระประแดงเดม (ราวพทธศกราช
๑๐๐๐ – ๑๓๐๐) มอาณาเขตครอบคลมตงแตปากอาวไทยไปจน
จดทางใตของจงหวดพระนครศรอยธยา และเปนทะเลทงหมด
เมอเวลาผานไป บรเวณดงกลาวกลบตนเขนตามล�าดบกลายเปน
ทราบลมอนอดมสมบรณ เพราะมแมน�าเจาพระยาไหลผาน
สะดวกตอการคมนาคม ท�าใหมผคนจ�านวนมากอพยพเขามาตง
ถนฐานท�ามาหากน พนทบรเวณนอยในอาณาจกรทวารวด ทม
ความเจรญรง เรองอยางยงมาแตสมยโบราณ
เมองสมทรปราการทสรางขนมาใหมในสมยกรง
ศรอยธยา มผสนนษฐานวา เดมสมเดจพระเจาทรงธรรม (๒๑๓๖
- ๒๑๗๑) โปรด ฯ ใหสรางขนทบรเวณใตคลองบางปลากด ทาง
ฝงตะวนตกของแมน�าเจาพระยา ซงมฝรงชาตฮอลนดาทมความ
กาวหนาทางการคามากทสดในสมยนน เขามาตงถนฐานอยใน
ทดนพระราชทานบรเวณเหนอคลองปลากดตงแตสมยสมเดจ
พระเอกาทศรถ ไดท�ามาคาขายโดยมความสมพนธอนดกบ
คนไทย คอยชวยเหลอทางราชการ ทงยงตงคลงสนคาขนเปน
สถานการคาขนาดใหญโตสมบรณพรอม เปนทยกยองในหมชาว
ฮอลนดาดวยกนวาเปน ‘นวอมสเตอรดม’ (New Amsterdam)
เพราะเปนถนทมความเจรญและมการขยายตวทางการคาอยาง
ตอเนอง สมเดจพระเจาทรงธรรมยงทรงเหนความจ�าเปนในการ
สรางเมองหนาดานชายทะเลขนมาแทนเมองพระประแดง ทใน
เมอส�ารวจพนทแลว สมเดจพระอนชาธราชฯ ทรงเหน
วาบรเวณ ‘ลดโพธ’ (อยระหวางกรงเทพฯ และสมทรปราการ)
เปนชยภมทเหมาะแกการสรางเมองใหม จงทรงกราบบงคมทลขอ
พระบรมราชานญาต แลวมบญชาใหสรางปอมคายขนทฝงซาย
ของแมน�าเจาพระยา (ตรงขามอ�าเภอพระประแดงปจจบน) หนงแหง
ใหชอวา ‘ปอมวทยาคม’ ทวาพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกฯ
เสดจสวรรคตเสยกอน การสรางเมองจงชะงกลงเพยงนน ใน
รชสมยตอมา พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงพระ
ราชด�ารวา การสรางเมองไวปองกนขาศกทางทะเลทบรเวณ
ลดโพธ ตามพระราชประสงคของพระบาทสมเดจพระพทธ-
ยอดฟาจฬาโลกฯ นน ยงคงคางอย อกทงการศกสงครามทาง
ทะเลกยงไมนาไวใจ สมควรกอสรางตอใหเสรจ จงโปรดฯ ใหสราง
เมองตอ และขดคลองลดใหมเหนอคลองลดโพธ เรยกวา
‘คลองลดหลวง’ พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ทรงใช
คลองลดทงสองใหเกดประโยชนสงสดสามารถยนระยะทาง
ระหวางปากน�ากบกรงเทพฯ ไดมาก และโปรดฯ ใหตดบางทองท
ในแขวงกรงเทพมหานคร และแขวงเมองสมทรปราการมารวมกน
พระราชทานนามวา ‘เมองนครเขอนขนธ’ ดวยเหตทเมองน ตง
อยระหวางปากคลองลดโพธและคลองลดหลวง จงนยมเรยกอก
ชอหนงดวยวา ‘ปากลด’
พระราชพงศาวดารรชกาลท ๒ พระนพนธสมเดจฯ
กรมพระยาด�ารงราชานภาพ กลาวถงการสรางเมอง
นครเขอนขนธวา เมอการสรางเมองนครเขอนขนธแลวเสรจ
มการตงพธฝงอาถรรพปกหลกเมองในวนศกร เดอน ๗ แรม ๑๐ ปกน
สปตศก จลศกราช ๑๑๗๗ (พทธศกราช ๒๓๕๘) เดมเมอง
นครเขอนขนธ มปอมคายรวมทงหมด ๙ แหง ตอมา ใน
พทธศกราช ๒๓๖๕ ทรงโปรดฯ ใหสรางปอมเพชรหงษขนอก
๒๐
ปอมแผลงไฟฟา
วดโปรดเกศเชษฐาราม
วดทรงธรรมวรวหาร
ตลาดน�าบางน�าผง
ความรคอประทป ๒๑
สงสบสานนครเขอนขนธ
หลงจากทพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย
ทรงสรางเมองนครเขอนขนธเสรจเรยบรอยแลว สภาพของเมอง
นครเขอนขนธ ประกอบไปดวยปอมปราการ ก�าแพงเมอง ยงฉาง
และทเกบอาวธยทโธปกรณ เตรยมพรอมส�าหรบการปองกน
ขาศกทางทะเล
เมอท�าพธฝงอาถรรพปกหลกเมองเรยบรอยแลว ทรงโปรดฯ
ใหอพยพครอบครวมอญ ๓๐๐ คนจากเมองปทมธาน ทอพยพเขา
มาตงแตรชสมยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช มพระยาเจง
ตนตระกลคชเสนเปนหวหนา ไปอยทเมองน และโปรด ฯ ใหตง
สมงทอมาบตรพระยาเจง (เดมเปนทพระยาราม) นองของ
เจาพระยามหาโยธา ขนเปน ‘พระยานครเขอนขนธรามญราช
ชาตเสนาบดศรสทธสงคราม’ เจาเมองนครเขอนขนธ ชาวมอญ
กลมน ไดรบการขนานนามวา ‘มอญพระประแดง’ หรอ‘มอญ
เกา’ มาจนถงปจจบน ในปเดยวกนนเอง กมชาวมอญอกกลมหนง
น�าโดย ‘สมงสอดเบา’ อพยพเขามาพงพระบรมโพธสมภาร กทรง
โปรดฯ ใหไปตงหลกแหลงทเมองนครเขอนขนธเชนกน เรยกชาว
มอญชดนวา ‘มอญใหม’
ชาวมอญหรอชาวรามญ เปนชนชาตหนงทมถนฐาน
และอารยธรรมอยในพกามประเทศ (พมาปจจบน) เปนชนชาตท
มความเจรญรงเรองชาตหนงในเอเชยอาคเนย เนองจากมทง
ภาษาพดและภาษาเขยน รวมทงศลปวฒนธรรมและประเพณของ
ตนเอง ชาวมอญทอพยพมาอยในเมองนครเขอนขนธ ไดสบสาน
ศลปวฒนธรรมและประเพณของบรรพบรษไวอยางเครงครด
ประเพณและวฒนธรรมมอญ จงฝงรากอยางเหนยวแนนในเมอง
พระประแดง แมวาปจจบนจะกลายเปนคนไทยไปแลว แตกยงคง
อนรกษประเพณดง เดมไวเปนอยางด
ทตงของอ�าเภอพระประแดงในปจจบน ไมใชเมอง
พระประแดงเดม แตเปนเมอง ‘นครเขอนขนธ’ ซงเรมสรางใน
สมยรชกาลท ๑ แตมาส�าเรจเรยบรอยในสมยรชกาลท ๒ นนเอง
เจาเมองคนแรกของเมองนครเขอนขนธ คอ ‘พระยา
นครเขอนขนธรามญชาตเสนาบดศรสทธสงคราม’ นบแตนนมา
บคคลในตระกลคชเสน ไดปกครองเมองนสบตอกนมาอก ๘ คน
ไดแก พระยาด�ารงคราชพลขนธ (จย คชเสน) พระยามหาโยธา
(นกแกว คชเสน) พระยาขยนสงคราม (เจกหรอแปะ คชเสน)
พระยาเกยรต (ขนทอง คชเสน) พระยาด�ารงคราชพลขนธ
(หยอย คชเสน) พระเทพพล (ทองค�า คชเสน) พระยาพทกษ
มนตร (ปย คชเสน) และพระยานาคราชก�าแหงประแดงบรนายก
(แจง คชเสน ) หลงจากล�าดบท ๙ เปนตนไป เปนคนนอกตระกล
ขณะนน หมดความ ส�าคญและความเหมาะสมทจะเปนเมองหนา
ดานลงไปสนแลว ตอมา ในรชสมยสมเดจพระนารายณมหาราช
(๒๑๙๙ - ๒๒๓๑) ไทยหนไปสนทสนมแนนแฟนกบฝรงเศส
ท�าใหฮอลนดาไมพอใจ เกดเปนเรองพพาทจนถงกบทงสถานทตง
คลงสนคาของตนไป นานเขา บรเวณดงกลาว ไดถกกระแสน�า
ไหลพดเซาะตลงพงทลายลงไปตามล�าดบ
เหตทตองบรณะเมองสมทรปราการใหมนน เนองมา
จากพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลยทรงไมใครไววางใจ
ญวน เพราะมกมเรองขดแยงแยงชงความเปนใหญเหนอแผนดน
เขมรกนมาเนองๆ ในเวลานน กษตรยญวนไดเกณฑไพรพลขด
คลองลดกวาง ๑๒ วา ๗ ศอก จากทะเลสาบเขมรมาออกทะเลท
เมองไผทมาศหรอบนทายมาศ ใกลกบหวเมองชายทะเลตะวนออก
ของไทย จงท�าใหทางไทยเกดวตกกงวลวา ญวนขดคลองนเสรจ
เมอใด กอาจยกทพเรอลดคลองนเขามาตหวเมองชายทะเลของ
ไทยอยางงายดาย จงทรงพระราชด�ารวา บดนเมองสมทรปราการเดม
ทเคยเปนเมองหนาดานปากน�าเจาพระยามาตงแตครงกรงศรอยธยา
เปนราชธาน ช�ารดทรดโทรมลงอยางมาก อกทงแมน�าเจาพระยา
ตอนหนาเมองสมทรปราการเดม กกวางขวางมาก (ประมาณ
๒ เทาของในปจจบน) ท�าใหขาศกยกทพเขามาทางปากน�าเจาพระยา
ไดงาย สมควรปรบปรงเมองสมทรปราการใหม ใหมปอมปราการ
ทมนคงแขงแรงไวปองกนประเทศ จงโปรดฯ ใหพระบาทสมเดจ
พระนงเกลาเจาอยหว ครงยงทรงด�ารงพระอสรยยศเปนกรมหมน
เจษฎาบดนทร กบเจาพระยาคลง (ดศ) เปนแมกองควบคมการ
กอสรางเมองใหมตรงบรเวณบางเจาพระยา (ต�าบลปากน�าใน
ปจจบน) ระหวางคลองปากน�ากบคลองมหาวงษ เมอป ๒๓๖๒
การกอสรางใชเวลาประมาณ ๓ ปจงแลวเสรจใน
พทธศกราช ๒๓๖๕ มปอมปราการทง ๒ ฝงแมน�า จ�านวน ๖
ปอม ฝงตะวนตกม ๒ ปอม คอ ปอมนาคราชทเปนปอมปนใหญ
และปอมผเสอสมทรซงสรางขนทเกาะกลางน�า ตรงขามกบปอม
นาคราช (ใกลกบสถานทประดษฐานองคพระสมทรเจดยในปจจบน)
สวนทางตะวนออก ม ๔ ปอม คอ ปอมประโคนชย ปอมนารายณ
ปราบศก ปอมปราการ และปอมกายสทธ ทกปอมชกปกกาถงกน
ในรชสมยตอมา พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว
ทรงมพระราชด�ารทจะเสรมสรางเมองสมทรปราการใหเขมแขง
ยงขน ดงนน ในพทธศกราช ๒๓๗๑ จงโปรด ฯ ใหสรางปอมขนท
เมองสมทรปราการ อก ๒ ปอม คอ ปอมปกกา ตอกบปอมประโคนชย
ทสรางไวในรชกาลท ๒ อยทางทศใตของเมองสมทรปราการ และ
ปอมตรเพชร ทต�าบลนางเกรง ทางทศเหนอ
๒๒
สถานททองเทยวทส�าคญของพระประแดงทรจกกนดม
อยมากมายหลายแหง อาท
ปอมแผลงไฟฟา เปนปอมปราการแหงหนงของฐานทพ
เมองนครเขอนขนธ ปจจบนเทศบาลเมองพระประแดงได
บรณะใหเปนทพกผอนหยอนใจของประชาชน
วดโปรดเกศเชษฐาราม อยทต�าบลทรงคนอง เปนวด
พทธไทยเพยงวดเดยวทน สรางในสมยรชกาลท ๒ ม
ลกษณะสถาปตยกรรมทเปนเอกลกษณ คอ พระอโบสถ
ไมมชอฟาใบระกา หนาบนมศลปะปนปนลายเครอเถา
ประดบเครองลายคราม พระประธานเปนพระพทธรป
ปางมารวชย หลอดวยโลหะ ภายในพระวหาร มพระพทธ
ไสยาสนพระพกตรงามมาก
วดทรงธรรมวรวหาร เปนวดเกาแกในพทธศาสนารามญ
นกาย สรางขนพรอมกบเมองนครเขอนขนธ ในสมย
พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว สถาปตยกรรมเปน
ศลปะรามญทงหมด
ตลาดน�าบางน�าผง อยดานหลงวดบางน�าผงใน สะทอน
ถงวถชวตชาวบานรมคลองทสวนใหญเปนชาวไทยเชอ
สายมอญ อาหารการกนพนบาน ขนมหวาน รวมทง
กาละแมกวนทเปนขนมหวานสญลกษณของชาวมอญ
ไมดอก ดอกไมประดบ และผลไมจากสวนสองฝงคลอง
โดยเฉพาะมะมวงน�าดอกไมทขนชอ ตลาดน�าแหงนเปด
ขายทกวนเสาร-อาทตย ตงแตเวลา ๐๗.๐๐ – ๑๕.๐๐ น.
สวนสาธารณะและสวนพฤกษชาตศรนครเขอนขนธ
(สวนบางกระเจา) เปนสวนสาธารณะเนอทกวา ๒๐๐ ไร
สรางขนส�าหรบเปนทพกผอนหยอนใจและออกก�าลงกาย
และเพอใหเปนแหลงผลตอากาศบรสทธ เปนพนทสเขยว
ทรฐบาลก�าหนดใหเปน ‘ปอดของกรงเทพฯ’ มหอชมวว
สง ๗ เมตร ส�าหรบชมทวทศนโดยรอบ สวนสาธารณะ
แหงนเปดเวลา ๐๖.๐๐ – ๒๐.๐๐ น.
คชเสน คอ พระยาพายพพรยกจ (เปา จารเสถยร) พระประแดง
บร (โต) และพระยาพชยบรนทรา (สะอาด)
ในพทธศกราช ๒๔๕๘ ตรงกบรชสมยพระบาทสมเดจ
พระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท ๖ ทรงโปรด ใหเปลยนชอ
เมองนครเขอนขนธกลบมาเปน ‘เมองพระประแดง’ มฐานะเปน
จงหวด แบงเขตการปกครองออกเปน ๓ อ�าเภอ คอ อ�าเภอ
พระประแดง อ�าเภอพระโขนง และอ�าเภอราษฎรบรณะใน ตอมา
ในพทธศกราช ๒๔๗๕ ในรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว
เกดภาวะเศรษฐกจตกต�าจากสงครามโลกครงท ๒ ทรงโปรด ฯ
ใหยบจงหวดพระประแดง ไปขนกบจงหวดสมทรปราการ และให
อ�าเภอพระโขนงกบอ�าเภอราษฎรบรณะ ขนตรงกบกรงเทพ ฯ
สปจจบน ‘พระประแดง’
อ�าเภอพระประแดง เปนอ�าเภอทมเนอทเลกทสดใน
จงหวดสมทรปราการ คอ ๗๓.๓๗ ตารางกโลเมตร เดมมฐานะ
เปนจงหวด แตถกยบรวมเขากบจงหวดสมทรปราการเชนใน
ปจจบน ทวาการอ�าเภอตงอยทถนนนครเขอนขนธ ต�าบลตลาด
รมฝงขวาของแมน�าเจาพระยา มอาณาเขตตดตอกบอ�าเภอ
ยานนาวาและอ�าเภอพระโขนงของกรงเทพฯ ทางทศเหนอ ทศ
ตะวนออกตดตอกบอ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ สวนทศ
ตะวนตกตดตอกบอ�าเภอราษฎรบรณะ กรงเทพฯ และทศใต
ตดตอกบอ�าเภอเมอง จงหวดสมทรปราการ มพลเมองทงสน
๒๗๖,๔๔๕ คน (พทธศกราช ๒๕๕๒)
ภมประเทศของอ�าเภอพระประแดงเปนทลมต�า เหมาะ
แกการท�าสวน พลเมองสวนใหญจงมอาชพ ท�าสวน ท�านา หรอ
รบจางท�างานในโรงงานอตสาหกรรม ดานการคมนาคม
พระประแดงมถนนสายหลก คอ ถนนสขสวสด ถนนนครเขอนขนธ
ถนนพระราชวรยาภรณ ถนนเพชรหงษ ถนนปเจาสมงพราย ถนน
ทางรถไฟเกา (สายปากน�า) ถนนกาญจนาภเษก (ดานใต)
นอกจากน ยงมสะพานขามแมน�าเจาพระยา ๒ แหง คอสะพาน
ภมพล (วงแหวนอตสาหกรรม) และสะพานกาญจนาภเษก การ
เดนทางจากตวเมองสมทรปราการขามไปยงอ�าเภอพระประแดง
ตามล�าน�าเจาพระยา ระยะทาง ๑๐.๕ กโลเมตร นยมเดนทางทง
โดยแพขนานยนต เรอโดยสารขามฟาก หรอเรอหางยาว
สวนสาธารณะและสวนพฤกษชาตศรนครเขอนขนธ (สวนบางกระเจา)
๒๓ความรคอประทป
เกยวกบผเขยน
วสทธจตรา วานชสมบต
จบการศกษาปรญญาตรจากคณะองษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปรญญาโทสาขา
Broadcasting (TV Prodution) จาก Boston University ประเทศสหรฐอเมรกา
เคยเปนบรรณาธการวรสาร "ความรคอประทป"
ปจจบนนกเขยน-นกแปลอสระ และกรรมการตดสนรางวลโทรทศนทองค�า
แหลงขอมลอางอง
พระราชพงศาวดารกรงรตนโกสนทรรชกาลท ๒พระนพนธ
สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ
กรมพระยาด�ารงราชานภาพ (๒๕๐๕)
พระราชพงศาวดารฉบบพระราชหตถเลขา เลม ๒ ของกรม
ศลปากร (๒๕๑๖)
หนงสอ ‘ของดเมองสมทรปราการ’ วารสารสภาวฒนธรรม
จงหวดสมทรปราการ ( ๒๕๔๐)
บทความเรอง 'องเชยงสอ' โดย จลลดา ภกดภมนทร
นตยสารสกลไทยรายสปดาห ฉบบท ๒๔๙๘
ปท ๔๘ ประจ�าวนองคารท ๓ กนยายน (๒๕๔๕)
สารานกรมประวตศาสตรไทย เลม ๒ อกษร ข-จ ฉบบ
ราชบณฑตยสถาน (มนาคม ๒๕๔๕)
เวบไซตวกพเดย สารานกรมเสร
เวบไซต www.paknam.com
ประเพณทองถนของพระประแดง อดตนครเขอนขนธ
แหงน มกเปนประเพณของชาวมอญทสวนใหญเกยวของกบ
ศาสนา เชน การสรงน�าพระพทธรป การถวายสลากภตร การ
ตกบาตรน�าผง ประเพณสงกรานต ประเพณสงขาวสงกรานต
ประเพณค�าตนโพธ ประเพณแหหงส-ธงตะขาบ ประเพณหยอด
น�ามนเรอส�าเภา และประเพณเกยวกบวถชวตอนๆ ในเดอน
เมษายนของทกป ทางจงหวดสมทรปราการและชาวอ�าเภอ
พระประแดง จะรวมกนจดงานสงกรานตพระประแดง หรอ
‘สงกรานตปากลด’ ขน เปนการตอนรบปใหมไทย และอนรกษ
ประเพณของชาวมอญไว โดยเฉพาะอยางยง ประเพณการปลอย
นกปลอยปลา และการเลนสะบา อนถอเปนเอกลกษณนน จะจด
ขนรวมกบงานสงกรานตเปนประจ�าทกป
๒๔
โพลโพรพลนประวตแปลจาก The Lamp โดย อารรตน จระวนชยกล
Polypropylene after 50 years
In 1960 in Baytown, Texas, ExxonMobil started production from what was
at that time the world’s largest plant designed to manufacture a novel petroleum-
based material known as the “new plastic.” That material was polypropylene.
(Polypropyleneafter50years)
ทอม ไรอา (ซาย) และจอหน โรเบรต ทโรงงานเคมในเบยทาวน หนงในโรงงานผลตโพลโพรพลนระดบโลกของเอกซอน
โมบลทมอยทวโลก โดยมกำาลงการผลตรวมกนประมาณสพนลานปอนดตอป
๒๕ความรคอประทป
(Polypropyleneafter50years)
“เราไมไดประดษฐโพลโพรพลนขนเอง แตเราพฒนา
เทคโนโลยตางๆ นบรอยวธ เพอน�าวตถทนาอศจรรยนไปใช”
จอหน โรเบรต ผจดการดานเทคโนโลยผาใยสงเคราะหและการ
หลอระดบโลกของเอกซอนโมบลเคม กลาว “กนชนรถยนต
และเสอคลมผาตดไมมสงทเหมอนกนมากนก แตโดยเนอแทแลว
สงของทงสองอยาง ท�าขนจากโมเลกลทมโครงสรางพนฐาน
เหมอนกน โดยการใชเทคโนโลย เราคนพบหนทางปรบ
โครงสรางโมเลกลนนใหเหมาะสมเพอน�ามาผลตสนคารไซเคล
ตางๆ ทชวยใหผคนทวโลกมชวตทดขน”
โพลโพรพลนคอพอลเมอร (โครงสรางของโมเลกล
ประเภทหนง) ซงถกสรางขนจากโพรพลนทเปนผลผลตหนงของ
การกลนน�ามน ภายใตเงอนไขทถกตอง โมเลกลของโพรพลนจะ
เชอมกนเปนโครงสรางทเรยกวา “โพลโพรพลน” ซงนบวาเปน
ชอทมเหตผลพอสมควร ดวยคณสมบตททนความรอนสง และ
ทนตอสารเคม น�ามน และไขมน โพลโพรพลน สามารถกอตว
ขนเอง หรอผสมกบวตถอนๆเพอท�าพลาสตกและเสนใย ทใชใน
การผลตสนคาทเราใชในชวตประจ�าวน
โพลโพรพลนภายหลงหาสบป
ทเมองเบยทาวน รฐเทกซส ในป ค.ศ. ๑๙๖๐
เอกซอนโมบลไดเรมการผลตจากโรงงานทมขนาดใหญทสดในโลก
ในขณะนน โรงงานแหงนออกแบบมาเพอผลตวตถแปลกใหมจาก
ปโตรเลยมซงรจกกนในนามของ “พลาสตกใหม”หรอ
โพลโพรพลน
นบจากนน อกหาสบปตอมา โพลโพรพลน ไดกลายเปน
วตถทใชกนอยางแพรหลายในทกๆ ทของชวตเรา ไมวาจะเปน
พรม เสอผา กนชนรถยนต เครองใชสอยภายในบาน ถงขยะ
กลองไอศกรม อปกรณทางการแพทย ภาชนะบรรจอาหาร
เสอคลมผาตด เชอก ภาชนะบรรจอาหาร รวบาน เครองตกแตง
ชานบาน และแบตเตอร เปนตน
ผลตภณฑในกลมโพลโพรพลของเอกซอนโมบลเคม
เอกซอนโมบลเคม นำาเสนอผลตภณฑมากมายในกลมโพลโพรพลน รวมถง โพลโอเลฟนสชนดพเศษ Exxtral
โพลโพรพลนเรซน Achieve โคโพลเมอร Exxpol และ โพลโพรพลน ผลตภณฑเหลานนำาเสนอทางออกของปญหาตางๆ
ดวยเทคโนโลยใหมๆ รวมกบการใหคำาแนะนำาในการเลอกใชวตถ การอกกแบบ การดำาเนนการ
และการบรหารหวงโซอปทาน
๒๖
“เราท�างานรวมกบลกคาอยางตอเนองใน
ตลาดผบรโภคและตลาดอตสาหกรรมจ�านวน
มากเพอเฟนหาการใชกบผลตภณฑใหม ๆ
การวจยคนควาและเทคโนโลยทกาวหนาของเรา
ประกอบกบการทเรามธรกจอยทวโลก ท�าใหเรา
มความสามารถในการแขงขนเหนอกวาคแขง”
มการผลตโพลโพรพลนขนหลายชนดเพอตอบสนอง
ความตองการอนหลากหลายของลกคา เอกซอนโมบลเคม น�า
เสนอโพลโพรพลนชนดพนฐานใหเลอกกวารอยชนด นอกเหนอ
จากชนดสารประกอบอกมากมาย โพลโพรพลนชนดสารประกอบ
เชน Exxtral ซงมการเพมวตถหลายชนดเขาไป เชน แรธาตหรอ
โพลเมอรอนๆ ลงไปในโพลโพรพลน เพอสรางผลตภณฑทม
คณสมบตพเศษ มการใชโพลโพรพลนชนดสารประกอบหลาย
ชนด ในการผลตชนสวนคณภาพสงส�าหรบอตสาหกรรมรถยนต
ซงนบเปนแปดเปอรเซนตของความตองการใชโพลโพรพลนทว
โลก
แนวโนมหลกของวงการพลาสตกในโลกปจจบน คอ สง
ทเรยกวา “down-gauging” ซงหมายถงการผลตโดยใชวตถดบ
นอยลง ในขณะทรกษาระดบหรอเพมประสทธภาพขน ตวอยาง
หนงคอการผลตกนชนรถยนตทมน�าหนกเบาขนในขณะทยงคงไว
ซงความแขงแรง ความเหนยวและความทนทานตอการขดขด
ซงเปนการพฒนาทชวยประหยดเชอเพลงและชวยลดคาใชจายลง
การพฒนาเหลานลวนมโพลโพรพลนเปนสวนประกอบส�าคญใน
กระบวนการผลต
“มบรษทนอยมากทอยในธรกจนยาวนานถงหาสบป
เชนเรา” ทอม ไรอา ผจดการการตลาดส�าหรบโพลโพรพลน
ทใชในอตสหาหรรมและผบรโภคของเอกซอนโมบลเคม กลาว
“เอกซอนโมบล มองเหนแนวโนมทดของผลตภณฑใหมน และได
ลงทนสรางโรงงานขนาดใหญเพอผลตผลตภณฑน เมอกวาครง
ศตวรรษทแลว นบจากนน โพลโพรพลนไดกลายเปนหนงใน
พลาสตกทผคนทวโลกนยมใชกนอยางแพรหลาย ตลอดหลายปท
ผานมา เราไดลงทนอยางตอเนองเพอเพมก�าลงการผลตและ
คนหาเทคโนโลยใหมๆ ซงท�าใหเรากลายเปนหนงในผจดหาชนน�า
ระดบโลกในทกวนน”
ประสทธภาพการจดหาระดบโลก
โรงงานแหงแรกทเมองเบยทาวน มก�าลงการผลตสสบ
ลานปอนดตอป แตวนน โรงงานของเอกซอนโมบลใน
สหรฐอเมรกา สงคโปร จน ซาอดอาระเบย และฝรงเศส สามารถ
ผลตโพลโพรพลนรวมกนไดประมาณสพนลานปอนดตอป
ความสามารถในผลตระดบโลกทวางใจได เปนเหตผลส�าคญท
บรษทประสบความส�าเรจอยางตอเนองในตลาดโพลโพรพลนซงม
การแขงขนสง
“เราไดลงทนอยางมากเพอเพมก�าลงการผลตทวโลก”
จอหน เวอรรท รองประธาน ดานโพลโอเลฟนสของ เอกซอน-
โมบลเคม กลาว “ซงสวนใหญกเปนโรงงานทตงอยในโรงกลน
ขนาดใหญของบรษทและมการด�าเนนงานทเชอมโยงอยางครบ
วงจร ท�าใหเรามขอไดเปรยบทางการแขงขนอยางแทจรง”
มร. จอหน กลาววา “ปจจยส�าคญอกประการหนงของ
ความส�าเรจของบรษทเอกซอนโมบล คอ การทบรษทใหความ
ส�าคญกบการพฒนาเทคโนโลยใหมๆ เพอปรบปรงผลตภณฑ ซง
สามารถใชโพลโพรพลนในการผลต ไดอยางมประสทธภาพมาก
ขน
โพลโพรพลนเปนสวนประกอบของรถยนต อปกรณทางการแพทย ของใชบนโตะอาหาร
ภาชนะตางๆ และผลตภณฑทใชในชวตประจำาวนอนๆ อกมากมายนบไมถวน
๒๗ความรคอประทป
โพลโพรพลนสามารถปนเปนผาใยสงเคราะหพเศษโดย
กระบวนการ Melt Blowing ผาใยสงเคาะหทออนนมแตแขงแรง
น ใชในการผลตเสอคลมในโรงพยาบาล หนากากผาตด เครอง
ชวยหายใจ ผาออม พรม ฉนวน และเสอผาหลายประเภท นบ
จากเสอนกกฬา ไปจนถงชดด�าน�าทะเลลก
เจาแหงเทคโนโลย
นบแตการกอสรางโรงงานผลตโพลโพรพลนแหงแรก
ของบรษทเมอครงศตวรรษทผานมา เอกซอนโมบลเคม ไดให
ความสนใจเปนพเศษในการพฒนาเทคโนโลยเฉพาะและปรบปรง
กระบวนการตางๆ มาโดยตลอด “นบตงแตเราเรมตนในป ค.ศ.
๑๙๖๐ เราไดปรบปรงกระบวนการการปฏบตงานอยางตอเนอง
และคนพบวธการใชวตถดบราคาถกกวาในเชงพาณชย”
มร. จอหน กลาว “ความสามารถในการจดหาทแผขยายไป
ทวโลกของเรา ชวยใหสามารถสรางก�าไรจากการเจรญเตบโตของ
ความตองการใชโพลโพรพลนทก�าลงแพรหลายไปทวทกมมโลก
อยางตอเนอง ดงนน ในอกหาสบปขางหนา ธรกจนจะพฒนา
และประสบความส�าเรจยงขนไปกวาหาสบปทผานมา”
ภมภาคทมการเตบโตสง
ตงแตชวงตนครสตทศวรรษท ๑๙๙๐ การขยายตวของ
ความตองการโพลโพรพลน มมากเปนพเศษในแถบเอเชย-แปซฟก
เพมขนจากสามสบหาเปอรเซนตของความตองการโลก ในป ค.ศ.
๑๙๙๐ เปนประมาณครงหนงของความตองการโลกในป ค.ศ.
๒๐๑๐ คาดวาประเทศจนจะผลกดนอตราการเจรญเตบโตของ
การใชโพลโพรพลนทวโลถงปละหาเปอรเซนตในชวงทศวรรษหนา
สตเฟน ปน ผจดการฝายขายโพลโพรพลนภาคพน
เอเชยแปซฟก กลาวเสรมวา “ประวตศาสตรอนยาวนานของ
เอกซอนโมบล ความรบผดชอบและการลงทนของเราอยางตอเนอง
ในเอเชยแปซฟก ไดกลายเปนหนงในขอไดเปรยบของเรา
ในการแขงขน”
นบจากชวงครสตทศวรรษ ๑๙๙๐ เอกซอนโมบล ได
เพมความแขงแกรงในตลาดโพลโพรพลนนอกทวปอเมรกาเหนอ
“ปจจบน เรามธรกจทแขงแกรงในทกภมภาคของโลกทมความ
ตองการใชโพลโพรพลนจ�านวนมาก” มร. จอหนกลาว “ปทแลว
พวกเรากอสรางโรงกลนและโรงงานเคมทด�าเนนการรวมกนแหง
ใหมในมณฑลฟเจยน ประเทศจน และในป ค.ศ. ๒๐๑๑ น เรา
จะขยายโรงงานปโตรเคมในสงคโปรไดส�าเรจ เรายงใหความ
ชวยเหลอทางเทคนคโดยตรงแกลกคาในทวทกภมภาค
ซงนบเปนอกหนงความไดเปรยบทางการแขงขนของพวกเรา”
มร. ทอมกลาววาเหตผลหนงทท�าใหความตองการโพล
โพรพลนเตบโตอยางตอเนอง คอการทโพลโพรพลนสามารถน�ามา
ใชแทนวตถอนๆ ได เชน โลหะ ไม แกว เสนใยทไมใชพลาสตก
และแมแตพลาสตกชนดอนๆ นบเปนการเปดโอกาสใหลกคา
สามารถประหยดคาใชจายโดยไมตองสญเสยประสทธภาพ
ตวอยางเชน แทนวางสนคาส�าหรบการขนสงทางเรอและกลองใส
สนคา ซงเดมท�าจากไมอยางเดยว แตในปจจบน มกจะท�าขนจาก
โพลโพรพลน
“ความสามารถในการจดหาทแผขยายไปทวโลกของเรา ชวยใหสามารถสรางก�าไร
จากการเจรญเตบโตของความตองการโพลโพรพลนทก�าลงแพรหลายไปทวทกมมโลก
อยางตอเนอง ดงนน ในอกหาสบปขางหนา ธรกจนจะพฒนาและ
ประสบความส�าเรจยงขนไปกวาหาสบปทผานมา”
แปลและเรยบเรยงจากเรอง Polypropelene after 50 yearsนตยสาร The Lamp, Number 1-2010
๒๘
เฉลมพระเกยรต๘๔พรรษาองคราชน....
Celebrating HM the King’s 84th Birthday with Good Projects for Thais
Esso (Thailand) Public Company Limited joined with the Thai people to celebrate His
Majesty the King’s 84th Birthday this year with many good projects for Thai people. To name a
few, the “Joint Coordination for Cleanliness and Development of Sea Beach Project” and the
Construction of 284 Check Dams” at Kung Krabaen Bay Royal Development Study Center in
Chanthaburi, the “Encyclopedia Library at Gawira Monument in Chiang Mai province, and the
Computers for Kids Project.
The Computers for Kids Project is the collaboration between Esso and two non-government
organizations – the Population and Community Development Association and Fr. Ray
Foundation – whose female staff have received the Global Women in Management Program
(GWIM), organized by the Center for Development and Population Activities and sponsored by
Exxon Mobil Corporation.
สรางสรรคการศกษาไทยกาวไกลไรพรมแดนโดย กรปณต วงษสนทร
๒๙ความรคอประทป
เฉลมพระเกยรต๘๔พรรษาองคราชน.... คณอศรา สนทรวภาต ทปรกษาฝายกจกรรมองคกร
และรฐกจสมพนธ บรษท เอสโซฯ เลาถงทมาและวตถประสงค
ของการจดท�าโครงการความรคคณธรรมนวา
“โครงการน เปนหนงในหลายๆ โครงการเพอ
เฉลมฉลองและร�าลกถงพระมหากรณาธคณของ
ในหลวงอนเปนทรกของปวงชนชาวไทยในวาระเฉลม
พระชนม ๘๔ พรรษาในปน และถอเปนการสราง
มลคาเพมเตม จากการน�าคอมพวเตอรของส�านกงานท
อยในสภาพด มาท�าใหเกดประโยชนสงสด นอกจากน
ยงถอเปนการท�างานรวมกนของ เครอขายสตรทผาน
การอบรมหลกสตร GWIM ทงสององคกร รวมทง
เปดโอกาสใหนกเรยนอาชวะผพการของโรงเรยนอาชว
พระมหาไถ พทยา มลนธคณพอเรย ไดรบประสบการณ
ในการซอมแซมปรบปรงเครองคอมพวเตอร ใหสมบรณ
ยงขน ผมคดวา การศกษาคอหวใจส�าคญและเปนบอ
เกดแหงขมพลงทางปญญา ดจตนน�าน�าพาประเทศให
เจรญกาวหนาในทกๆ ดานอยางยงยน ท�าใหเยาวชน
ไทยซงเปนอนาคตของประเทศ เตบโตทางความคด
และจตใจ เปนทรพยากรบคคลทมคณภาพของ
ประเทศ...”
เนองในศภวาระมหามงคล ทพระบาทสมเดจ
พระเจาอยหว ผทรงเปนทรกและศนยรวมจตใจของชาวไทยทก
คน จะทรงมพระชนมาย ๘๔ พรรษาในป พ.ศ. ๒๕๕๔ น
บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) ไดรวมกบพสกนกร
ชาวไทย จดท�าโครงการตาง ๆ เพอรวมเทดพระเกยรต และนอม
ร�าลกในพระมหากรณาธคณตอปวงชนชาวไทย อาท การ
สนบสนนโครงการพฒนาชายหาด ศนยศกษาการพฒนาอาวคง
กระเบน และโครงการสรางฝายน�า ๒๘๔ แหงทคงกระเบน
โครงการกอสรางอาคารสารานกรมไทยเฉลมพระเกยรตพระบาท
สมเดจพระเจาอยหว ฯ ๘๔ พรรษา บรเวณอนสาวรยพระเจา
กาวละ คายกาวละ อ�าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม สนบสนน
ศนยศลปาชพบางไทร การสนบสนนการจดท�ารถตเยนบรรทก
และเกบรกษาโลหตใหคงคณภาพระหวางการขนสงใหแกศนย
บรการโลหต สภากาชาดไทย คนท ๓ และการเพมจ�านวนทน
การศกษา เอสโซสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป” จาก ๕๐
ทน เปน ๘๔ ทน ฯลฯ หนงในบรรดาโครงการส�าคญดงกลาว ม
โครงการเทดพระเกยรต ๘๔ พรรษา “ความรคคณธรรม
(คอมพวเตอรเพอนอง)” รวมอยดวย
โครงการเทดพระเกยรต ๘๔ พรรษา “ความรค
คณธรรม (คอมพวเตอรเพอนอง)” เกดขนจากการประสานงาน
และปฏบตการพฒนาสงคมรวมกนอยางตอเนองขององคกร
พฒนาเอกชน ๒ แหง คอ สมาคมพฒนาประชากรและชมชน
และมลนธคณพอเรย โดยความรวมมอของสตรนกบรหารทได
เขารบการอบรมในหลกสตร “กาวสความเปนผน�าเพอการ
พฒนา” (Global Women in Management Program หรอ
GWIM) อนไดแกหลกสตรพฒนาบคคลส�าหรบผบรหารสตรทว
โลก จดโดยศนยสงเสรมกจกรรมพฒนาประชากร (The Center
for Development and Population Activities หรอ CEDPA)
ณ กรงวอชงตน ด.ซ. ประเทศสหรฐอเมรกา โดยการสนบสนน
ของ เอกซอน โมบล คอรปอเรชน ซงเปนบรษทแมของเอสโซฯ
การท�างานรวมกนดงกลาว เรมจากการทเอสโซมอบ
เครองคอมพวเตอรของส�านกงานจ�านวน ๒๘๔ เครอง ใหแก
โรงเรยนอาชวพระมหาไถ พทยา มลนธคณพอเรย ด�าเนนการ
ตรวจสภาพ ประกอบและตดตงขาตงจอ LCD ใหอยในสภาพ
พรอมใชงาน ในขณะทสมาคมพฒนาประชากรและชมชน
จะประสานงานกบหนวยงานทขอรบการสนบสนนเครอง
คอมพวเตอรเพอใชในการเรยนการสอน ตอจากนน บคลากรของ
ทงสองหนวยงาน รวมทงคณะครและนกเรยนโรงเรยนอาชวพระ
มหาไถฯ จะไดเดนทางไปตดตงคอมพวเตอรและลงโปรแกรม
พรอมใชงานในโรงเรยนทมความตองการตอไป
คณอศรา สนทรวภาต
๓๐
ตลอดจน คณเจษฎา เตยวยอง ไดทมเทท�างาน... ลมเหนอยเลยคะ
ทไดเหนเดกนกเรยน คร และผปกครองมความสขทไดเหนอาคาร
เรยนกลบมามสภาพเหมอนเดม ท�าใหเดกนกเรยนไดมาเรยนทน
เปดเทอมเหมอนคนอน... ตนเตนทจะไดเรยนรสงใหมๆ ดวย
อปกรณคอมพวเตอรและเทคโนโลยททนสมย... ขณะเดยวกน ก
ซาบซงในน�าใจอาทรของผบรหารและพนกงานของบรษทเอสโซฯ
ทเหนความส�าคญของเดกนกเรยน ผซงจะเปนก�าลงส�าคญของ
ชาตในอนาคต โดยแบงปนโอกาสในการเรยนร ใหเดกๆ ไดสมผส
สงแปลกใหม อนจะน�าไปสการพฒนาการเรยนการสอนทดใน
อนาคต”
คณปทม สขเกด เลขานการบรหาร และ ฝาย
สนบสนนงานคณะพระมหาไถ พทยา มลนธคณพอเรย หนงใน ผ
ทผานการอบรมในโครงการ GWIM กลาววา
“ขอบคณเอสโซคะ ทเปดโอกาสใหนกเรยนพการ
ทางรางกาย ซงเรยนหลกสตรอเลกทรอนกสคอมพวเตอร
ระดบชนเทอมท ๓ และ ๔ ไดฝกฝนฝมอ เพราะการฝกภาค
ปฏบตจะท�าใหนกเรยนเกดกระบวนการคด การคนควา ทดลอง
พฒนาฝมอทกษะของตนเองอยเสมอ การตรวจซอม
คอมพวเตอร และอปกรณเครองใชไฟฟาชนดตางๆ ทลกคาได
น�ามาซอมกบศนยฝกทกษะของโรงเรยน จะท�าใหนกเรยน
สามารถน�าความรทางทฤษฎมาใชกบการซอมอปกรณจรง
ไดเรยนรปญหาและวธการตรวจซอม แกไขปญหา เชนเดยว
กบการท�างานในรานซอมทวไป ในดานการเปนผรบ โรงเรยน
ไดมโอกาสแสดงความสามารถและศกยภาพของนกเรยนในการ
ซอมแซมเครองคอมพวเตอร ท�าใหนกเรยนไดรบประสบการณ
ในการจดการงานซอม และในดานการเปนผให โรงเรยนม
ความภาคภมใจทมสวนรวมในสงคมอยางสมบรณ”
อาจารยอดมโชค ชรตน ผอ�านวยการโรงเรยนอาชวพระ
มหาไถ พทยา มลนธคณพอเรย กลาวอยางภม ใจวา
“ถอวาบรษท เอสโซฯ ใหเกยรตเราอยางมาก ทใหเรา
ไดเขามามสวนในการชวยเหลอสงคมดวยกน ผมมเรองประทบใจ
ขณะท�างานนอยเรองหนง เปนเรองทางเทคนคทนาสนใจ คอ
จอคอมพวเตอรแบบ LCD หรอทเรยกวาจอแบน สวนใหญจะไมม
ทามกลางกระแสโลกาภวฒนของโลกไรพรมแดน
“คอมพวเตอร” ไดเขามามบทบาทส�าคญในการเชอมโยงขอมล
การสอสารจากทวโลกไวดวยกน เปรยบประดจคลงความรทยง
ใหญ ชวยสงเสรมความคดรเรมสรางสรรคและการคดคนตางๆ
เปนการเรยนรนอกเหนอจากทไดรบในหองเรยน ท�าใหทกคนใน
โลก ไดรบรขอมลขาวสารทางการศกษาอยางเทาเทยมกน ชวย
จรรโลงความรงโรจนของนานาประเทศใหเตบโตไปพรอมๆ ความ
กาวหนาทไมมวนสนสดของเทคโนโลยคอมพวเตอร
ดวยความตระหนกในความส�าคญของการศกษา
เอสโซยงไดใหการสนบสนนกจกรรม “การชวยเหลอโรงเรยนท
ประสบอทกภยจากใจเอสโซ” ซงเปนสวนหนงของ
โครงการ“ความรคคณธรรม (คอมพวเตอรเพอนอง)” โดยให
ความชวยเหลอโรงเรยนทประสบอทกภย ๓ แหง ในจงหวด
สราษฎรธาน คอ โรงเรยนเจรญเวชวทยาคม โรงเรยนวดตรธาราราม
อ�าเภอพนพน และโรงเรยนวดละมย อ�าเภอเกาะสมย
แนวคดและมมมองใหมในการแสวงหาแนวรวมในการ
ด�าเนนโครงการน ยงคงมงเนนไปทกลยทธมากกวาการใชเงนทน
ไปอยางไรทศทาง อกทงจดมงหมายของโครงการ ยงน�ามาซงการ
ประสานใจและความรสกดๆ มากมาย
คณสนดา จตตานนท ผอ�านวยการฝายพฒนาชนบท 3
สมาคมพฒนาประชากรและชมชน ไดกลาวถงโครงการน�ารองนวา
“โครงการชวยเหลอโรงเรยนทประสบอทกภยจากใจ
เอสโซ เปนรปธรรมทชดเจนในดานการบรรเทาสาธารณภยทม
ความยงยน ดฉนกบคณจนตนา รมรน และคณทองเจอ บญเคลอบ
คณปทม สขเกด อ. อดมโชค ชรตน
คณสนดา จตตานนท
๓๑ความรคอประทป
ขาตง เราจงคดออกแบบขาตงขนมาใชเอง แตกยงไมไดแบบท
ถกตองถกใจเสยทเดยว เพราะจะตองสามารถตอบโจทย คอ
ตองมเสถยรภาพ ไมท�าใหจอลมงาย ๆ ปรบมมกมเงยได”
โครงการอนๆ ท มลนธคณพอเรย ไดรวมด�าเนนการกบ
เอสโซ ไดแก โครงการปนน�าใจใหนอง เปนกจกรรมทสงนกเรยน
โรงเรยนอาชวพระมหาไถ พทยา ไปสอนหนงสอและการใชเครอง
คอมพวเตอรใหกบนองๆ ในโรงเรยนทเคยไดรบมอบเครอง
คอมพวเตอรไปแลว พรอมกบชวยซอมแซมเครองใชไฟฟาใหกบ
คนในชมชนนนๆ โครงการงานดานคนพการ การเขาถงกลมคน
พการในชมชน โดยการน�าคนพการทประสบความส�าเรจไปเปน
บคคลตวอยาง ชน�าแนวทางการด�าเนนชวตใหกบคนพการและ
ครอบครว ท�าใหคนพการสามารถพฒนาตนเปนผน�า และชวย
เหลอคนพการอนๆ ในชมชนตอไปได และ โครงการแลกเปลยนกบ
สถานประกอบการทยงไมเคยรบคนพการเขาไปท�างาน โดยมโรงเรยน
แหงตางๆ ด�าเนนการรวมกบศนยจดหางานคนพการพระมหาไถ
นอกเหนอจากการบรจาคเครองคอมพวเตอรใหกบ
โรงเรยนแลว คณอศรา ฯ ยงมแนวคดทจะบรจาคเครอง
คอมพวเตอรใหแกวด ทงในตวเมองและชนบท เพราะนอกจากจะ
เปนทพงพงทางจตใจแลว วดยงมบทบาทส�าคญในการชวย
พฒนาการศกษาของชมชนมาชานาน จนมความกลมกลนเปน
หนงเดยวกบวถชวตไทย โดยเรมด�าเนนโครงการแรกทโรงเรยน
พระปรยตธรรมมหาสวสดวทยา ต�าบลหอมเกรด อ�าเภอ
สามพราน นครปฐม คณอศราฯ เลาถงทมาของโครงการนวา
“ผมคดวา แมพระภกษสามเณรเอง หากทาน
มความรความสามารถทางดานคอมพวเตอร กจะ
สามารถน�าเครองคอมพวเตอรของเราไปใชประโยชน
ได เปนการเปดโอกาสใหทานไดใชศกยภาพในการสอน
ศลธรรมของทานใหแกเดกๆ และคนในชมชน โดย
การอบรมจรยธรรมประมาณ ๑๐ นาท กอนการสอน
คอมพวเตอรนบเปนการโนมน�าเยาวชนและชาวบาน
ใหเขาวด และมโอกาสใกลชดธรรมะมากขน” ในทายทสด คณมงคลนมตร เออเชดกล กรรมการและ
ผจดการฝายกจกรรมองคกรและรฐกจสมพนธ บรษท เอสโซฯ
ไดเปดเผยถงความประทบใจทไดรบวา
“วนนพนกงานเอสโซทกคน ไดรวมมอเปนหนงเดยว
กบองคกรเครอขายพฒนาสงคมตางๆ เพอท�ากจกรรมทเปน
ประโยชนตอชมชน หรอสงคมทตองการความชวยเหลอ มอ
เลกๆ ทกมอ รวมจดประทปสองอนาคตการศกษาใหแกเยาวชน
และชมชน ตอกย�าการด�าเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอ
สงคม เพอใหบรรลผลทดทสดจากการปฏบตงาน”
แนวคดใหมเพอสานพลงสตร
ในฐานะบรษทในเครอเอกซอนโมบลในประเทศไทย
เอสโซตระหนกรถงคณคาของการเสรมสรางศกยภาพสตรและ
เยาวชนไทย ซงจะสงผลเปนทวคณในการพฒนาประเทศ ทาง
เศรษฐกจและสงคม การใหโอกาสทางการศกษา สามารถเปลยน
วถชวตของสตรและเดก รวมทงสามารถขยายผลไปยงครอบครว
และชมชนของพวกเขาดวย
ตงแตป พ.ศ. ๒๕๔๘ เอสโซไดคดเลอกสตรนกบรหาร
ทท�างานในองคกรพฒนาสงคมตางๆ เขารวมอบรมเชงปฏบตการ
ในโครงการพฒนาสตรดานการบรหาร (Global Women in
Management Program หรอ GWIM) ทประเทศสหรฐอเมรกา
เปนเวลา ๑ เดอน เพอเรยนร แลกเปลยนประสบการณในระดบ
นานาชาต และพฒนาศกยภาพดานตางๆ เชนความเปนผน�า
เทคนคการสอสาร และการบรหารจดการ โดยเอกซอน โมบล
คอรปอเรชน ใหการสนบสนนคาใชจายประมาณ ๑ ลานบาทตอ
คน ปจจบนมผทผานการอบรมในโครงการน จ�านวน ๑๐ คน
จากองคกรพฒนาเอกชน ๗ แหงกลมสตรทส�าเรจหลกสตร
GWIM ดงกลาวน ไดกลายเปนเครอขายความรวมมอในการจดท�า
โครงการตางๆ ทมเอสโซเปนผรเรม สนบสนน และเปนแกนกลาง
ในการประสานความรวมมอ โดยมงน�า ศกยภาพและความ
ช�านาญของแตละองคกรมาใชในการด�าเนนโครงการ นบเปนกาว
ใหมแหงการด�าเนนงานเพอสงคมและสงแวดลอม ทลกซงและไม
เคยมองคกรใดจดท�ามากอน
๓๒
ศนยบรการโมบล1
น�ามนเครองระดบโลก
Mobil 1 Center offers professional lube change service with world-class brand
Mobil 1 Center no. 101 was officially opened at Esso service station located at
Bangna-Trad rd. Km.2 in June 2011, confirming Esso’s commitment to exceptional services.
Daniel Tan, lubricants manager, Esso (Thailand) Public Company Limited, said:
“This modern lube change center would attract customers who see the brand values of Mobil 1,
the world-leading, synthetic engine oil, and those who’re concerned about long-lasting
performance of their car.”
บรการอยางมออาชพดวยผลตภณฑ
ความรคอประทป ๓๓
น�ามนเครองระดบโลกบรการอยางมออาชพดวยผลตภณฑ
เปลยนถายน�ามนเครองทวไป เมอประเมนจากจ�านวนรถยนตท
จะเพมขนในอนาคต จะเหนวาตลาดของศนยเปลยนถายน�ามน
เครองทไดมาตรฐานอยางศนยบรการโมบล 1 มลทางสดใสและม
แนวโนมจะเตบโตไดอกมหาศาล
ศนยบรการโมบล 1 นบเปนอกกาวทส�าคญในการ
ด�าเนนกลยทธเชงรกส�าหรบการตลาดน�ามนเครองในประเทศไทย
เพราะเปนโอกาสทจะเพมชองทางการใหบรการดวยผลตภณฑ
คณภาพอยางโมบล 1 และผลตภณฑชนน�าอนๆ ภายใตชอโมบล
ผานทางเครอขายศนยบรการ โดยเฉพาะในเขตเมองใหญทว
ประเทศ
บรษทใหความส�าคญเปนพเศษกบโครงการศนยบรการ
โมบล 1 โดยมแผนทจะขยายเครอขายศนยบรการใหเปนทรจก
อยางกวางขวางยงขน ผานการจดอบรม และการใชเครองมอตางๆ
เพอสนบสนนการด�าเนนธรกจ
“เพอใหลกคาไดสมผสเทคโนโลยและบรการแบบมอ
อาชพกอนตดสนใจ เราจงจดใหมการตรวจเชคเครองยนตฟร
๓๐ รายการทศนยบรการโมบล 1 ทกสาขา” มร.ตน กลาว
“ผมมความเชอมนวา เราจะพฒนาเครอขายศนยบรการโมบล 1
เพอใหการดแลรกษารถยนตแกลกคาในเมองไทยไดอยางทวถง
และดทสด”
ทายทสด ลกคาจะไดใชรถอยางมนใจเตมรอยถง
ประสทธภาพ ความปลอดภยและไรกงวล
ศนยบรการโมบล 1 สาขาท ๑๐๑ ณ สถานบรการ
น�ามนเอสโซ สาขา ถนนบางนา-ตราด กม.๒ เปดตวอยาง
เปนทางการในเดอนมถนายน ๒๕๕๔ ทผานมา เปนการยนยน
ความมงมนของเอสโซทจะมงเนนการใหบรการทเปนเลศ
มร. แดเนยล ตน ผจดการผลตภณฑหลอลน บรษท
เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) (“บรษท”) กลาววา “เรา
หวงวา ศนยบรการเปลยนถายน�ามนเครองททนสมย จะสามารถ
ดงดดลกคาทใหความส�าคญกบคณคาของผลตภณฑน�ามนเครอง
ระดบโลกอยางโมบล 1 และพถพถนกบการดแลรกษารถยนต
คใจใหคงประสทธภาพและมอายการใชงานตราบนานเทานาน”
ในฐานะบรษทในเครอ เอกซอน โมบล คอรปอเรชน ซง
สงสมประสบการณในเรองน�ามนเครองคณภาพสงมาตลอดเวลา
หลายป บรษท มองเหนลทางในการสงเสรมการขายผาน
ศนยเปลยนถายน�ามนเครอง
ป ๒๕๔๘ นบเปนจดเรมตนของโครงการศนยบรการ
โมบล 1 ในภมภาคเอเชยแปซฟก สวนในประเทศไทย ศนยบรการ
โมบล 1 แหงแรก เรมเปดใหบรการราวปลายป ๒๕๕๑ และมการ
เตบโตอยางตอเนอง โดยเพมจาก ๓๘ สาขา ในป ๒๕๕๒ เปน
๑๐๐ สาขา ในป ๒๕๕๓
จดเดนของศนยบรการโมบล 1 คอ การใหบรการอยาง
มออาชพดวยผลตภณฑชนน�าระดบโลก ทจะชวยรกษาสมรรถนะ
ของเครองยนตไวในสภาพเหมอนใหม “แตละศนยมการตดตง
อปกรณเปลยนถายน�ามนเครองและดแลรกษาเครองยนตอยาง
ครบครน พรอมทมชางทมประสบการณ” มร.ตนเสรม “เรามนใจ
วาจะสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางตรงจด
ดวยผลตภณฑทมประสทธภาพสง และความเชยวชาญในการให
บรการ ในราคาทสมเหตสมผล”
ลกคากลมเปาหมายของศนยบรการโมบล 1 คอคนรก
รถทตองการดแลรกษาเครองยนตอยางตอเนอง โดยเฉพาะหลง
จากหมดชวงการรบประกนจากบรษทรถยนต ซงมอยถงประมาณ
รอยละ ๖๐ ของผใชรถ มร.ตนใหความเหนวา ลกคากลมนจะ
มองหาทางเลอกใหมๆ สวนใหญชอบใชบรการของศนยบรการท
มระบบในการท�างานและความช�านาญทไววางใจไดมากกวาราน
๓๔
เอสโซสนบสนนคายวทยาศาสตรทางทะเล จฬาฯ ครงท ๓๒
นายมงคลนมตร เออเชดกล (ท ๕ จากขวา) กรรมการและผจดการฝายกจกรรมองคกร
และรฐกจสมพนธ บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) มอบการสนบสนนจ�านวนเงน
๑๐๐,๐๐๐ บาท แก คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอสนบสนนชมรมพทกษ
ทะเล ภาควชาวทยาศาสตรทางทะเล คณะวทยาศาสตร จฬาฯ ในการจดคายวทยาศาสตรทาง
ทะเลครงท ๓๒
คายอบรมวทยาศาสตรทางทะเลในปน จะจดขนเปนเวลา ๗ วน ตงแตวนท ๑๕-๒๑ ตลาคม
๒๕๕๔ โดยมวตถประสงคเพอปลกฝงใหเยาวชนเกดความสนใจและเกดทศนคตทดตอวทยาศาสตร รวมทงตระหนกถงคณคา และความ
ส�าคญของทรพยากรทางทะเล เพอน�าไปสจตส�านกทดในการอนรกษ อกทงมสวนรวมในการอนรกษทรพยากรทางทะเลเพอใหทรพยากร
คงอยอยางยงยน ผานทางกจกรรมการบรรยายทางวชาการทคณะวทยาศาสตร จฬาฯ และการรวมกจกรรม อาท การเดนรณรงคอนรกษ
ทะเล การเดนสะพานศกษาธรรมชาตปาชายเลน ณ ศนยศกษาและพฒนาอาวคงกระเบน โครงการอนเนองมาจากพระราชด�าร
และการปลกปา ชายเลน ท จ.จนทบร
เอสโซสนบสนนคายอาสาพฒนาชนบทของคณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ
นายมงคลนมตร เออเชดกล (ท ๓ จากซาย) กรรมการและผจดการฝายกจกรรมองคกรและ
รฐกจสมพนธ บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) มอบเงนจ�านวน ๑๐๐,๐๐๐ บาท
ใหแก ผศ. ดร. ศรมา ปญญาเมธกล (ท ๒ จากซาย) รองคณบดฝายกจการนสต
คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอสนบสนนการจดสรางสะพาน
ยววศวกรบพธ ๓๙ ทบานทบโพธ ต�าบลทบใหญ อ�าเภอรตนบร จงหวดสรนทร
ชมรมคายอาสาพฒนาชนบทคณะวศวกรรมศาสตร จฬาฯ กอตงและด�าเนนการกจกรรม
ดงกลาว มาตงแตปการศกษา ๒๕๑๒ โดยมวตถประสงคใหนสตน�าความรทางวศวกรรมมาประยกตใช เพอการพฒนาชนบท รจกการท�างาน
รวมกนเปนทมเพอสรางสงทเปนสาธารณประโยชน เชน สะพาน ฝายน�าลน และอาคารเรยน ในชวงปดภาคฤดรอน บรษท เอสโซฯ ไดรวม
สนบสนนโครงการคายอาสาพฒนาดงกลาว มากวา ๒๐ ป เพอการพฒนาเยาวชน และ การสรางสรรคโครงสรางพนฐานส�าหรบทองถนชนบท
เพอใชประโยชนในชมชน
เอสโซสนบสนนโครงการพฒนาชายหาด ศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน
นายอศรา สนทรวภาต (ซาย) ทปรกษากจกรรมองคกรและรฐกจสมพนธ บรษท เอสโซ
(ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) มอบเงนจ�านวน ๑๐๐,๐๐๐ บาท แกนายณรงค ธรจนทรางกร
(กลาง) รองผวาราชการจงหวดจนทบร เพอสนบสนนโครงการ “คงกระเบนเทดไทองคราชน
พฒนาชายหาดรวมกน เพอสานฝนทะเลงาม” เนองในวโรกาสเฉลมพระชนมพรรษา ๘๔
พรรษาในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ ณ พนทด�าเนนงานของศนยศกษาการพฒนาอาวคง
กระเบนอนเนองมาจากพระราชด�าร ซงบรษทเอสโซฯ ไดรวมสนบสนน การจดโครงการดงกลาว
เปนปท๓ ตดตอกน โดยโครงการนเปนสวนหนงของกจกรรมทจดขนโดยศนยศกษาการพฒนาอาวคงกระเบน จงหวดจนทบร
เอสโซรวมพธเปดอาคารสารานกรมไทยเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ
๘๔ พรรษา
นายอศรา สนทรวภาต (ซาย) ทปรกษากจกรรมองคกรและรฐกจสมพนธ บรษท เอสโซ
(ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) รบของทระลกจาก พล.ต.ประตนนท สายหสด (ขวา)
ผบญชาการมลฑลทหารบกท ๓๓ ในพธเปดอาคารสารานกรมไทยเฉลมพระเกยรตพระบาท
สมเดจพระเจาอยหวฯ ๘๔ พรรษา ณ บรเวณอนสาวรยพระเจากาวละ คายกาวละ อ�าเภอเมอง
จงหวดเชยงใหม
ประทปปรทรรศน
๓๕ความรคอประทป
เอสโซสนบสนน อพวช. ผลตรายการโทรทศนใหความรดานวทยาศาสตร
องคการพพธภณฑวทยาศาสตรแหงชาต (อพวช.) โดยดร.พชย สนแจง และ
บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน) โดยนายมงคลนมตร เออเชดกล
กรรมการและผจดการฝายกจกรรมองคกรและรฐกจสมพนธ บรษท เอสโซฯ
รวมลงนามความรวมมอสนบสนนรายการโทรทศน “สนกคด สนกวทย ชางคด
ชางสงเกต โดย อพวช. ปท ๒” ซงเอสโซจะรวมน�าเสนอ สกปความรคอ
ประทปความยาว ๑ นาทในรายการ
อพวช. จดท�ารายการโทรทศน “สนกคด สนกวทย ชางคด ชางสงเกต” เมอป
๒๕๕๓ เพอน�าเสนอความรดานวทยาศาสตรในรปแบบสารคดกงละคร ซงจะ
ใหทงความรและความสนกสนานแกผชม ออกอากาศทางสถานโทรทศน ชอง ๑๑ โดยมวตถประสงคทจะสงเสรมกระบวนการคดแบบ
วทยาศาสตร ในหมเยาวชน เพอพฒนาความสามารถในการแขงขนใหกบประเทศอยางยงยน
บรษท เอสโซฯ มนโยบายในการสงเสรมการศกษาเพอพฒนาบคคลเชนเดยวกน จงไดสนบสนนการจดท�ารายการสารคด “ความ
รคอประทป” ความยาว ๓๐ นาท เพอใหความรดานตางๆ ทอยในความสนใจของสงคม เชน ดานพลงงาน วทยาศาสตร ศลปวฒนธรรม ฯลฯ
ตอไปจะไดจดท�าสกป “ความรคอประทป” ความยาว ๑ นาท รวมน�าเสนอในรายการของอพวช. ซงจะออกอากาศทกวนเสาร
เวลา ๑๓.๓๐ น. – ๑๔.๐๐ น. ทางสถานโทรทศน NBT
เอสโซรวมสนบสนนโครงการสวนสตวสชมชน
นายไพโรจน ศศวงศภกด ผจดการประชาสมพนธและบรหารส�านกงาน โรงกลนน�ามน
เอสโซศรราชา บรษท เอสโซฯ เปนประธานเปดงาน “โครงการสวนสตวสชมชน” ณ
โรงเรยนเทศบาลแหลมฉบง โรงกลนฯ รวมกบสวนสตวเปดเขาเขยว จดกจกรรมเพอสง
เสรมการอนรกษสงแวดลอมตลอด ๑๐ ปทผานมา ไดแก โครงการคายผน�าเยาวชน
“เสอรกษปา ปลารกษทะเล” โครงการสวนสตวสชมชน และโครงการอาสาสมคร
รกษสงแวดลอม เพอใหเยาวชนเลงเหนความส�าคญ คณคา และปญหาของการใช
ทรพยากรธรรมชาต รวมทงสรางความรความเขาใจถงวธการอนรกษทรพยากรธรรมชาต
ศนยผลตกาซธรรมชาตน�าพองฉลอง ๒๐ ปความปลอดภย
นายอนกล ตงคณานกลชย รองวาราชการจงหวดขอนแกน เปนประธานในงานฉลองความ
ส�าเรจของการผลตกาซธรรมชาตครบ ๒๐ ป และงานฉลองความส�าเรจดานความปลอดภยของ
ศนยผลตกาซธรรมชาตน�าพอง ทงนไดรบเกยรตจากผบรหารระดบสงของบรษท เอกซอนโมบล
เอกซโพลเรชน แอนด โพรดกชน โคราช องค บรษท เอสโซ (ประเทศไทย) จ�ากด (มหาชน)
การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย บรษท ปตท. จ�ากด (มหาชน) บรษท ปตท. ส�ารวจและผลต
ปโตรเลยม จ�ากด (มหาชน) และบรษท HESS ประเทศไทย หนวยราชการ และ ชมชนใน
จงหวดขอนแกนเขารวมงานครงน ในโอกาสน มการมอบรางวลความส�าเรจใน
การด�าเนนกจการครบ ๒๐ ปโดยไมมอบตเหตทท�าใหเกดการสญเสยเวลาท�างานแก
ศนยผลตกาซธรรมชาตน�าพอง และรางวลความปลอดภยดเดนแกผรบเหมา Proton Inter Supply
และพนกงานของศนยฯ รวมถงไดท�าพธมอบเงนสนบสนนกองทนการศกษา “เอกซอนโมบล-
น�าพอง” จ�านวน ๒๐๐,๐๐๐ บาท ใหแก นายอ�าเภอน�าพอง มอบรถตจ�านวน ๑ คน ใหกบ
โรงพยาบาลน�าพอง เพอใชในกจการของโรงพยาบาลน�าพอง และสนบสนนเงนจ�านวน
๒๘๕,๐๐๐ บาท ใหแกนายกเทศมนตรเทศบาลกดน�าใสเพอใชในโครงการไรนาสวนผสมอกดวย
