โพธิยาลัย ธ.ค. 58 p.01-48 · 2019-12-11 ·...
TRANSCRIPT
ฉบบท ๗ เดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๘ฉบบท เดอนธนวาคม
ส�าหรบเดอนธนวาคม ของทกปจะมวน
พเศษของปวงชนชาวไทย ในวนท ๕ ซง
เปนวนเฉลมพระชนมพรรษา ในพระบาท
สมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช วารสารฯ
จงไดอญเชญพระบรมฉายาลกษณมาขนปก
และทปกหนาดานใน กจะมอาศรวาทถวาย
พระพร พรอมพระบรมฉายาลกษณทนาประทบ
ใจยง ส�าหรบทานผอานเกบไวดตราบนาน
เทานาน
เมอวนท ๑๖ ธนวาคม พระบาทสมเดจ
พระเจาอยหวฯ ทรงมพระบรมราชโองการ
ใหจดพธถวายพระเพลงพระศพ สมเดจพระ-
ญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหา
สงฆปรณายก พระสงฆราชพระองคท ๑๙
แหงกรงรตนโกสนทร นบเปนงานใหญและ
ส�าคญของชาต ททงพระสงฆและญาตโยม
รวมใจกนแสดงความอาลยรก สงเสดจพระองค
สพระนพพาน คณะสงฆวดจากแดง กไดไป
รวมถวายดอกไมจนทน ทวดอาษาสงคราม
วดททางคณะสงฆจดใหเปนทถวายดอกไม
จนทนเผาพระศพ อานเรองและดภาพไดท
คอลมน ใตฟาวดจากแดง และเชญอาน
บทไวอาลยสงเสดจสมเดจพระญาณสงวร
พรอมชมพระรปไดทปกหลงดานใน
บทความในฉบบนมความเขมขนและจใจ
นบตงแตเรอง ความไมประมาท ของพระ-
อาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร นบเปน
วาระอนสมควรทลงบทความน เพราะในชวง
วนหยดยาวในทกเทศกาล กจะมอบตเหต
และผเสยชวตมากมาย แมทางรฐบาลจะหา
ทางปองกนอยางเขมงวด กชวยอะไรไมได
มาก เหตเกดจากความประมาทนนเอง
ความประมาทเปนภยอนนากลวทสด ทเปน
เหตของความหายนะตงแตนอยไปจนถงมาก
อกบทความหนง ทอยากจะชวนอานคอ
ภยของพทธศาสนา เปนเรองส�าคญ ทนอกจาก
จะไมควรประมาทแลว ยงควรใหความใสใจ
อกดวย เพราะภยตางๆ มนคบคลานเขามา
บอนท�าลายพระพทธศาสนาอยตลอดเวลา
นบตงแตภยจากศาสนาอน รวมทงภยจากลทธ
ทผดเพยนกลายพนธ สทธรรมปฏรป ฯลฯ
ผเขยนบทความเรองนมความใสใจและตระหนก
ในปญหานอยางมาก จงไดตงใจเรยบเรยง
เรองราวตางๆ มาประกาศใหชาวพทธทงหลาย
ใหทราบโดยทวกน เพอจะไดไมประมาทใน
เรองน
เนองจากบทความในฉบบนแตละเรองม
ความยาวพเศษ จงจ�าเปนตองยกคอลมน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 1 1/27/16 8:56 AM
ประธานทปรกษาพระครธรรมธรสมนต นนทโก
อคคมหาบณฑต
บรรณาธการอานวยการพระมหาประนอม ธมมาลงกาโร
บรรณาธการบทความพนตา องจนทรเพญ
บรรณาธการฝายศลปพสรน ไชยโคตรเอมมกา แกวสรดยลระดา พรมเมอง
กองบรรณาธการคณะสงฆวดจากแดง
ส�านกงาน : วดจากแดง๑๖ หม ๖ ถ.เพชรหงษ
ซ.เพชรหงษ ๑๐ ต.ทรงคนอง อ.พระประแดง จ.สมทรปราการ ๑๐๑๓๐
โทรศพท. ๐๒-๔๖๔-๑๑๒๒
ภาพปกพระบรมฉายาลกษณ
ออกแบบปก : เอนก เออการณวงศ
อปถมภอปกรณคอมพวเตอรโดย
คณพชรพมล ยงประภากร ประธานกรรมการสนคา
แบรนด ‘สวมล’
ดาเนนการจดพมพโดยสาละพมพการ
๙/๖๐๙ ต.กระทมลมอ.สามพราน จ.นครปฐมโทร. ๐๒-๔๒๙๒๔๕๒,
๐๘๖-๕๗๑๑๖๘๕
๗๗
๑. ความไมประมาท ๓
(พระอำจำรยมหำประนอม ธมมำลงกำโร)
๒. ภยของพทธศาสนา ๑๑
(รวมธล พลเพอธรรม)
๓. กวนพนธ : ราลกพอ ๒๔
(ปว�โส)
๔. ทศนะ : ปาราปรยเถระ ๒๕
พระเถระผเหนความเสอมของบรรพชต
(ธรปญโญ)
๕. ตานานคาถา
พระอรหนต ๘ ทศ (๓) ๓๓
(วเทศทยย)
๖. ในกระแสขาว : ๓๗
ญปนจะตรวจบรณะ “หลวงพอโต”
คามาคระ
(ปำแอน)
๗. เรองนาร : ๓๘
สโลว Life สไตลพระ
(พระฟกจ ชตปญโญ)
๘. ใตฟาวดจากแดง ๔๖
ขาวบญสงทายปเกาตอนรบปใหม
๙. สนทนา ๔๘
(กองบรรณำธกำร)
ธรรมะสาหรบเยาวชน ออกเพยง
ฉบบนฉบบเดยว ฉบบหนากจะม
ดงเดม อยางไรกตาม เรองอนๆ
ในฉบบนทอานไมยากจนเกนไป
พอทเยาวชนจะอานทดแทนได
หลงจากเปดตวมาได ๖ ฉบบ
เรากคอยๆ ไดรบผลตอบรบจาก
ทานผอานทวประเทศ โดยมจดหมาย
อเมล ทะยอยสงเข ามา บาง
ทานมาถงวดจากแดง เพอมาขอ
วารสาร และกลาวชนชมเนอหา
ของวารสาร ฯลฯ เหลานลวนเปน
ก�าลงใจใหกบคณะผจดท�าทกทาน
ซงอยากจะบอกวา สวนใหญเปน
พระภกษทกรณาสละเวลาเลาเรยน
ศกษาภาษาบาล และพระไตรปฎก
มาชวยเขยนบทความ ตรวจปรฟ
ชวยดความเรยบรอยตางๆ ดวย
ความปรารถนาดตอผ อ านและ
สงคมสวนรวมจะไดมวารสารดๆ
ทจดท�าโดยไมมผลประโยชนทาง
ธรกจเลย
เราเชอวา หากทานตดตามเรา
ตอไปเรอยๆ ทานยอมจะไดรบแต
สงทดงาม เปนประโยชน เกอกล
ตอสตปญญา ใหความรทางพระ-
พทธศาสนาทอานงาย สบายใจ
มความสข เพราะทกลาวมานคอ
จดม งหมายของการท�าวารสาร
เลมน
คณะผจดท�า
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 2 1/27/16 8:56 AM
อปปมาโท อมต ปท ปมาโท มจจโน ปทอปปมตตา น มยนต เย ปมตตา ยถา มตา. (ข.ธ. ๒๕/๑๘/๑๒)
ในวารดถขนปใหม ๒๕๕๙ น อาตมาภาพจะไดน�าพระพทธภาษตเรองความไมประมาททยกขนไวในเบองตน มาอธบายขยายเนอความ เพอใหญาตโยมสาธชนทงหลายไดเขาใจ และน�าไปปฏบตตามสมควรแกสตปญญาของตนสบตอไป
พทธภาษตน แปลวาอยางไร อปปมาโท ความไมประมาท อมต ปท เปนเหตแหงความไมตาย ปมาโท ความประมาท มจจโน ปท เปนเหต แหงความตาย อปปมตตา บคคลผไมประมาทแลว น มยนต ยอมไมตาย เย ปมตตา สวนบคคลใด เปนผประมาทแลว ยถา มตา ถงมชวตอย กเหมอนตายทงเปน
ญาตโยมสาธชนตองทองคาถาน และค�าแปล ใหได ท�าไมจงใหทองคาถาน เพราะเปนคาถาทสามเณรนโครธน�ามาเทศนโปรดพระเจาอโศกมหาราช แลวท�าใหพระองคเลอมใส และหนมานบถอพระ- พทธศาสนา แลวทรงทะนบ�ารงพระพทธศาสนา อยางยงใหญ
กษตรย ๒ พระองค นบถอพระพทธศาสนา เพราะคาถาน
พระเจาอโศกมหาราช ทรงแผขยายอาณาจกรไปทวชมพทวป ยดทกเมองไดหมดแลว วนหนง เหนสามเณรนโครธ อาย ๑๒ ขวบ ก�าลงเดนบณฑบาต
ทสนามหลวงผานไปดานหนาวง พระเจาอโศกมหาราชทรงเหนวา สามเณรรปนส�ารวม ดนาเลอมใสอยางประหลาด สามเณรรปนเปนใคร มาจากไหน จงตรสบอกใหคนไปนมนตสามเณรเขาไปรบบาตรในวง
เมอสามเณรเขาไปถงแลว มองซาย มองขวา ไมเหนพระเถระ จงขนไปนงบนราชอาสนเลย พระเจาอโศกมหาราชกแปลกพระทย ถงแมตอนนนยงไมไดนบถอพระพทธศาสนากตาม แตทรงเหนวาสามเณรนาเลอมใส จงไมตรสวาอะไร และทรงใหสามเณรนงบนราชอาสนเลย
จากนน พระเจาอโศกไดทรงสนทนาปราศรยกบสามเณรวา สามเณรท�าอะไรมา บวชแลวไดอะไรบาง มอะไรเปนสาระ เหตใดสามเณรจงดสงบเยอกเยนเหลอเกน สามเณรกบอกเลาชวตการบวชของตนเอง จากนนไดน�าคาถา อปปมาโท อมต ปท... มาเทศนโปรดพระเจาอโศก เมอฟงคาถานจบ เกดอะไรขน เกดความเลอมใสในพระพทธศาสนา เลอมใสในสามเณร เมอถวายอาหารสามเณรแลว กทรงประกาศตนเปนพทธมามกะ แลวทะนบ�ารงพระ- พทธศาสนาอยางยงใหญ
ความไมประมาทพระอาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 3 1/27/16 8:56 AM
44๗๗
ฉะนน จงอยากใหโยมสาธชนเขาใจคาถาน เพราะคาถานเปนจดเรมตนทท�าใหพระเจาอโศกมหาราชหนมานบถอพระพทธศาสนา
อาณาจกรพกาม ประเทศพมา เปนอาณาจกรทยงใหญ พระเจาอโนรธามงชอ กษตรยพกาม ทรงนบถอพระพทธศาสนาแบบมหายาน คอแบบเสาหลน เมอมาเหนพระธดงคคอ ชนอรหนต เดนธดงคจากเมองมอญไปพกาม ทรงเหนวาพระรปนส�ารวมอนทรย นาเลอมใส ไมเหมอนพระบานเรา จงเขาไปสนทนา แลวทานกเทศนโปรดดวยคาถา อปปมาโท อมต ปท... พอเทศนจบ พระเจาอโนรธามงชอเกดความเขาใจในพระพทธศาสนาฝายเถรวาทอยางชดเจน แลวหนมานบถอพระ-พทธศาสนาฝายเถรวาท สวนพระมหายานกใหลาสกขาทงหมด ไมใหอย นคอเรองส�าคญจากคาถาน
อธบายคาวา อปปมาโท
ความไมประมาท เปนเหตแหงความไมตาย เปนตน เปนการแปลแบบธรรมดา แตมความหมายทลกและละเอยดยงขนไปอก
ค�าแรก อปปมาโท ความไมประมาท แบบธรรมดา คอ การไมเผลอ ไมเลนเลอ แบบสงขนไป คอไมขาดสต มสตอยทกเมอ ไดแก สต ๕ ขน คอ ๑. สตในชวตประจ�าวน ๒. สตทตงอยในทาน ๓. สตทตงอยในศล ๔. สตทตงอยในสมถะ ๕. สตทตงอยในวปสสนา
๑. สตในชวตประจาวน
ตงสตกอนสตารท จะท�างานอะไรใหมสต ท�าใหปลอดภย อยางเชน ตามโรงงานตางๆ เขาเขยนไววา safety first ปลอดภยไวกอน เปนการบอกใหตงสตนนเอง เมอสตารทรถ กตงสต ถามสตกไมตาย
แตถาเราขาดสต ชวตกไมปลอดภย อยางเชน มขาวเดกผหญงอาย ๑๗ ป เดนคยโทรศพทบนถนน เกดอะไรขน รถสบลอชนแลวมรถอกคนหนงวงมาทบซ�าอก เสยชวตทนท อยางนเรยกวาขาดสต ฉะนน กอนจะขามถนนกมองซาย ขวา เมอเหนวาปลอดภยกขามไปได จะท�าอะไรในชวตประจ�าวนใหตงสต มสตทกครงจะไดปลอดภย ไมมอนตราย
๒. สตทตงอยในทาน
อยาลมใหทาน ถาชาตทแลวเราไมไดใหทานมา หรอท�าทานกศลไวนอย เกดมาชาตนกจะไมมทาน ภาษาชาวบานคอไมมจะกน เกดมาเปนคนยากจน แตถาชาตทแลวเราท�าทานกศลไวมาก ชาตนพอแมเตรยมไวใหรอยลาน พนลาน เพราะชาตทแลวเรารกษาศลไวด ชาตนจงไดเกดเปนคน แตเพราะลมใหทานกศล ชาตนจงไมคอยมทรพยสน จงยากจน
การใหทาน จะเปนขาวปลาอาหาร น�าดม ผาเครองนงหม ยานพาหนะ ดอกไม ของหอม ธปเทยน เครองลบไล ทอย ทอาศย มง หมอน เสอ ประทป หลอดไฟ หรอเทยน หรอสงใดกตามทสมควรกบพระภกษสงฆ ญาตโยมกมสตท�าอยางสม�าเสมอ และเมอถวายแลวใหปรารถนาพระนพพาน นพพานสส ปจจโย โหต ขอจงเปนปจจยแกพระ-นพพาน ในสงสารวฏอนยาวนาน กอนทขาพเจาจะถงพระนพพาน ค�าวา ไมม ขอใหขาพเจาอยาไดยนเลย
แมพระภกษสามเณรกควรท�าทาน ไปบณฑบาตไดอาหารหรอของดๆ มา กแบงเพอนบาง และทานกศลทไมควรลมเลย คออะไร อฐบรขาร ไดแก บาตร จวร สบง สงฆาฏ ประคตเอว กลองเขม
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 4 1/27/16 8:56 AM
55๗๗
มดโกน และผากรองน�า มอานสงสอยางไร ฟงเทศนแลวไดบรรลเปนพระอรหนต ถาตองการบวช บาตรและจวรจะส�าเรจดวยบญฤทธ แตถาไมตองการบวช อยางเชนโยมผหญง กจะไดเครองประดบทเรยกวา มหาลดาปสาธน ถาเปนผชายกจะมทรพยสมบตมากมายมหาศาล
ผบรรลธรรม แตไมไดบวช
พาหยะรกษาศลเจรญภาวนามาด พอไดฟงเทศนจากพระพทธองคแลว ไดบรรลอรหตตผล แตยงไมมจวร จงบวชไมได พระพทธองคใหทานไปแสวงหาจวร แตขณะททานก�าลงไปหาผาบงสกลเพอท�าเปนจวร กถกยกษแปลงเปนววไปขวดทานเสยชวต คอนพพานตรงนน เพราะทานไมเคยถวายอฐบรขารคอไตรจวรไวเลยแมชาตเดยว
กอนทานจะบรรลพระอรหนต ไดฟงพระพทธเจาเทศนวา พาหยะ เมอเธอเหน จงทาในใจ สกแตวาเหน เมอเธอไดยน จงทาในใจ สกแตวาไดยน เพราะพาหยะเคยเจรญวป สสนามาแลว เมอฟงเทศนแคประโยคนจงบรรลไดเรว
ค�าวา เมอเธอเหน สกแตวาเหน เปนอยางไร สงทเหน เปนรป, ผเหน เปนนาม, สงทเหนขางหนา เปนรปารมณ เปนสตางๆ เปนรปธรรม, ผเหนคอจตทเกดทางตา ไดแก จกขวญญาณจต เปนนาม, ท�าความในใจวา เมอเหนก เหนหนอๆ สงทเหนเปนรป ผเหนเปนนาม อยางนคอ เหนสกแตวาเหน
เมอเธอไดยน สกแตวาไดยน กเชนเดยวกน สททารมณ เปนรปธรรม, โสตวญญาณจต เปนนามธรรม มแครปแคนาม ไมใชเราไดยน ไมใชเขาไดยน กเปนแครปแคนาม เทานน
ทานฟงเทศนแลวไดบรรลเปนพระอรหนต เพราะฟงแลวเขาใจ สตมยปญญาเกด ฟงแลวคดตามได จนตามยปญญาเกด ฟงแลวละกเลสจนบรรลเปนพระอรหนตได ภาวนามยปญญาเกด ฟงเทศนแลวบรรลปญญา ๓ ขน
๓. สตทตงอยในศล
คอ ไมลมทจะรกษาศล เพราะรกษาศล ๕ จงไดเกดเปนคน แมวาจะท�าบญมามากเปนรอยลาน แตถาไมรกษาศล ๕ กหมดสทธไดเกดเปนคน
บางครง เราเหนสนขตวเลกๆ แตมนรวย ประดบเพชรราคาหนงลาน แตท�าไมไมเกดเปนคน เพราะในอดตชอบใหทานอยางเดยว แตลมรกษาศลนนเอง
การไดเกดเปนมนษยยากเยนแสนเขญ
ตนทนชวตของมนษย คอ ศล ๕ ก�าไรชวตของมนษย คอ สมถะและวปสสนา พระพทธเจาไดตรสไวในทลลภสตรวา มนสสตตภาโว การไดเกดเปนมนษย ทลลโภ เปนเรองยากเยนแสนเขญ สงทยากเยนแสนเขญ ๕ อยาง ไดแก ๑. ไดเกดเปนมนษย ๒. ไดพบพระพทธศาสนา ๓. มโอกาสฟงเทศน ๔. ฟงแลวเกดศรทธา ๕. ตดสนใจออกบวช
การไดเกดเปนมนษย ท�าไมจงเปนเรองยากเยนแสนเขญ ตอนนมนษยทวโลกมเจดพนลานคน แตปลวกอยางเดยวทอยใตกรงเทพฯ มกพนลานตว มจ�านวนนบไมถวน หรอ ยง เหบ ไร รน สารพดเลย มจ�านวนเกนเจดพนลานๆ ชวต ถามวา ท�าไม เพราะการจะไดเกดเปนคนนนยากเยนแสนเขญ ถาลมทจะรกษาศล กหมดสทธไดเกดเปนคน แลวไปไหน
ถาตายดวยความโลภ กเปนเปรต ถาตายดวยความโกรธ เกลยด เคยดแคน พยาบาท เสยใจ นอยใจ กลงนรก ถาตายดวยความหลง กเปนสตวเดยรจฉาน ถามความหลงนอย กเปนสตวเดยรจฉานทมกระดก ถามความหลงมาก กเปนสตวเดยรจฉานทไมมกระดก เชน ไสเดอน ยง เปนสตวทไมมกระดก ถาตายดวยทฏฐ มานะ ระเบดฆาตวตาย ตายแลวไปไหน ไปเปนอสรกาย ถาไมเปนอสรกาย กลงนรก ท�าไมจงเปนอสรกาย เพราะตายดวยทฏฐ มานะ ตายเพอพระเจา ตายเพอสงนนสงน ตอนตายเขากเขาใจอยางนน แตเมอตายจรงๆ แลวไปไหน ไมได
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 5 1/27/16 8:56 AM
66๗๗
ไปขางบน แตไปขางลาง นรก เปรต อสรกาย สตวเดยรจฉาน
ฉะนน ถามศล ๕ กมสทธกลบมาเกดเปนมนษย ถามศล ๘ ไดอยบนสวรรคเลอกชนได ถาไดฌาน มสทธไปเกดเปนพรหม ถาบรรลมรรคผล มสทธไปนพพาน
ศลทง ๕ ขอ เปนหลกประกนชวตทดทสด
ศลขอท ๑ รบประกนชวต จะไมเสยชวตกอนวยอนควร
ศลขอท ๒ รบประกนทรพยสน จะไมเจอภยพบตทง ๕ วนาศภย เชน การถกยดทรพย
ศลขอท ๓ รบประกนครอบครว จะมครอบครวอบอน เขมแขง สมหวงในชวต
ศลขอท ๔ รบประกนความเปนธรรมในสงคม มวาจาศกดสทธ และรปรางสมสดสวน
ศลขอท ๕ รบประกนสตปญญา จะมสตปญญาเฉลยวฉลาด ไมเปนอลไซเมอร ไมเปนเดกปญญาออน
เกดเปนคนสตปญญาไมสมบรณ เพราะรกษาศลขอ ๕ ไวไมด
บางครง เราคดวา ท�าไมเราชกชา ยดยาด อดอาด ไมเหมอนคนอน เพราะศลขอท ๕ เรารกษาไวพอประมาณ แตถาหนกกวานน กคอ บา ใบ บอด หนวก เพราะศลขอท ๕ รกษาไวไมด
บางคนเกดมาแลว ปวยออดๆ แอดๆ ตลอดเวลา กเพราะรกษาศลขอท ๑ ไดไมคอยบรสทธนก คอไมถงกบเสยชวต แตวาเจบปวยอยตลอดเวลา เพราะศลดาง ศลพรอง ไมไดฆาสตว แตจบสตวมาชนกน เอาไกมาชนกน เอาปลามากดกน สนกไหม สนก แตเกดอะไรขน ท�าแลวกปวยอยตลอดเวลา รกษาไมหาย ถาปวยเปนโรครกษาไมหาย บอกไดเลยวา เพราะเคยแกลงสตว ทรมานสตว
ฉะนน ตนทนของชวตคอ ศล ๕ ถาลมรกษาศล ๕ กหมดสทธเกดเปนคน ถาอยางนนแลว ไปไหน ประตอบายทง ๔ คอ นรก เปรต อสรกาย สตวเดยรจฉาน เปดรออย
ท�าไมบางคนมสตปญญาด ไมคอยหลงลม จ�าครงเดยวแลวจ�าไดเลย เพราะชาตทแลวรกษาศลขอท ๕ ไวด หากชาตทแลวรกษาไวไมดละ จะท�าอยางไร ชาตนกรบเจรญสต สมาทานศล เจรญสต-ปฏฐาน แลวสตสมปชญญะกจะกลบคนมาอยางสมบรณ ความจ�าจะดขน นคอวธการแกไขแบบงายๆ
๔. สตทตงอยในสมถะ
คอ ไมลมทจะเจรญสมถกรรมฐาน ๔๐ วธ เชน พทธานสสต ระลกถงคณของพระพทธเจา ดวยบท อตป โส ... ธมมานสสต ระลกถงคณของพระธรรม ดวยบท สวากขาโต ... สงฆานสสต ระลกถงคณของพระสงฆ ดวยบท สปฏปนโน ...
การสวดมนต เปนการตงสตอยในสมถกรรมฐาน
บทสวดมนตท�าวตร มการท�ากศลมากมายโดยเฉพาะสมถกรรมฐาน ตงแต พทธานสสต ธมมา-นสสต สงฆานสสต สลานสสต จาคานสสต มรณ-สต อปสมานสสต ท�าความสงบ กายคตาสต คอพจารณาในรางกายของเรา
ฉะนน ในขณะทสวดมนตท�าวตรเยน ใหท�าสมถกรรมฐาน เชน แผเมตตา สพเพ สตตา ... นนคอ เมตตากรรมฐาน แตเมตตากรรมฐานตอนสวดมนตท�าวตร เราท�า ๑ ครง จงยงไมเหนผลชดเจน
ถาสวดพทธานสสต เชน สวด นโม ตสส ..., พทธ สรณ คจฉาม..., อตป โส... หลายๆ จบ ทงบาลและค�าแปล เปนพทธานสสตอยตลอดเวลา และจบธมมานสสตในอกครงชวโมง ท�าอยางน จะเปนสมถกรรมฐานอยางชดเจน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 6 1/27/16 8:56 AM
77๗๗
ถาเราไมลมพระพทธเจา ระลกถงพระพทธเจา
บอยๆ เปนพทธานสสต พระพทธเจากไมลมเรา
ถาไมลมพระธรรม... ถาไมลมพระสงฆ... ถาไมลม
จาคะ ทรพยสมบตของเรากจะม ฉะนน อยาลม
เจรญอนสสตทง ๑๐
สวดมนตอยางไรใหมพลง
บางครง เราสวดมนตแผเมตตาแลว กไดบญ
ไดกศลอย แตท�าไมเราสวดมนตแผเมตตาแลว เทวดา
ไมคอยรกเรา ไมคอยเหนใจเรา ท�าไมไมคอยมพลง
เพราะ ขอ ๑ อกขรวธ เรายงออกเสยงไมชดเจน
ไมสมบรณ ขอ ๒ เรายงแปลไมได ไมรความหมาย
บททสวด ขอ ๓ เรามเมตตาไมพอ จะท�าอยางไร
อนดบแรก ฝกออกเสยง อกษรบาล ๔๑ ตว
ใหชดเจนทกค�า ฝกออกเสยง อ อา... (อะ อา...),
ก ข... (กะ ขะ...) ใหม
อ อา อ อ อ อ เอ โอ, ก ข ค ฆ ง,
จ ฉ ช ฌ , ฏ ฑ ฒ ณ, ต ถ ท ธ น,
ป ผ พ ภ ม, ย ร ล ว ส ห ฬ อ.
ฝกทกตวอกษรใหชดเจน ตามฐานเสยง ม คอ
เพดานปาก เปนตน เชน อ อา, ก ข ค ฆ ง
ออกเสยงทฐานคอ เปนตน เมอออกเสยงไดครบ
๖ ฐาน แลว ก ใสโทน เขาไป ๑๐ โทน ม สถล
เสยงหยอน เสยงเบา ธนต เสยงหนก เสยงแขง
เปนตน เชน ก (กะ) ออกเสยงเบา ข (ขะ) ออก
เสยงหนก เปนตน เมอไดโทนแลว จากนนก
ใสทานอง เขาไป
อกขระถกตอง ฐานเสยงถกตอง โทนถกตอง
ท�านองถกตอง เขาใจความหมายทกตวอกษรดวย
แลวมเมตตาบรสทธ สวดแลวจะเกดพลงขนมาทนท
แตตองฝกฝนอยางนบอยๆ
การสวด นโม... ในการเจรญพทธานสสต
เมอเราสวด นโม ในการเจรญพทธานสสต
ใหสวด นโม ๑๕ ชน สวดอยางไร
นโม, ตสส, ภควโต, อรหโต, สมมาสมพทธสส.
(หยด ๕ ครง ๓ จบ = ๑๕ ชน)
นคอ การระลกถงพระพทธคณ นโม ความ
นอบนอมดวยกาย วาจา ใจ ของขาพเจา, ตสส
ภควโต แดพระผมพระภาคเจา พระองคนน ผถง
พรอมดวยพระมหากรณาธคณ, อรหโต ผหางไกล
จากกเลส คออรหตตมคคญาณ ถงพรอมดวย
พระบรสทธคณ, สมมาสมพทธสส ผตรสรชอบได
โดยพระองคเอง หมายถง อรหตตผลจต เปน
พระปญญาธคณ. นโม น เปนการระลกถงพระคณ
ทง ๓ ประการ ของพระพทธเจา
ถาพระพทธคณทง ๙ สวดวา อตป โส ภควา
อรห สมมาสมพทโธ... โดยปกตเรากสวดพทธคณ
๙ พทธคณ ๑๐๘ แตพทธคณ ๓ กคอ นโม
นแหละ
การสวด อตป โส ในการเจรญพทธานสสต
ถาเราไมถนด นโม ตสส... กสวด อตป โส
ภควา อรห สมมาสมพทโธ วชชาจรณสมปนโน
สคโต โลกวท อนตตโร ปรสทมมสารถ สตถา
เทวมนสสาน พทโธ ภควาต.
กอนทจะสวดแบบบาลลวนๆ อยางน กให
สวดบาลและแปลไทยดวยวา อตป โส ภควา แมเพราะเหตนน พระผมพระภาคเจา พระองคนน, อรห เปนผหางไกลจากกเลส เปนผก�าจดขาศกคอกเลส เปนผท�าลายซของสงสารวฏ เปนผไมท�าความชวแมอยในทลบ เปนผสมควรรบทกษณาทาน, สมมาสมพทโธ เปนผรแจงตรสรอรยสจทง ๔ ได
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 7 1/27/16 8:56 AM
88๗๗
โดยพระองคเอง แลวสามารถสอนผอนใหรแจงอรยสจทง ๔ ตามไดดวย, วชชาจรณสมปนโน เปนผถงพรอมดวยวชชา ๓ และจรณะ ๑๕ ... อยางนเปนตน
สวดไปดวย แปลไปดวย และนอมจตไป จนเขาใจความหมายทงหมดแลว ตอไปจงสวดบาลอยางเดยวชาๆ นนเปนการฝกเจรญสต ดวยอนสสตทง ๑๐ ดวยการสวด อตป โส... ธรรมดา
หลวงพอคณสวด อตป โส.. ไดอยางรวดเรว
เวลาไปไหนมาไหน เชน หลวงพอคณ มคนไปถาม หลวงพอครบ สวดบทไหน ท�าไมขลงจง หลวงพอบอก สวด อตป โส... อาว...สวดอยางไร ท�าไมผมสวดอยทกวน จงไมขลง
หลวงพอคณสวด อตป โส... ไปขางหนากคลอง ถอยหลงกคลอง จะแปลอยางไร คลองทงหมด
จะสวดแบบชาๆ ทานกสวดได จะสวดแบบเรวๆ จบ
ภายใน ๑ วนาท หลวงพอสวดได อสวาส.
อ คอ อตป โส..., สวา คอ สวากขาโต..., ส
คอ สปฏปนโน... จบแลว อสวาส. สวดจบภายใน
วนาทเดยว โดยหยบออกมาจากทงหมด จะหยบออกมาอกขระเดยวกได เอาเฉพาะหวขอกได หรอสวดแบบเรวๆ เปนพรดไปเลยกได แลวเกดอะไรขน กจะมพลง รไดอยางไรวามพลง รไดจากคนฟงเราสวดแลวรสกวาขนลก ฟงแลวรสกวามพลง เกดอรรถรส
ฉะนน เวลาเราเจรญอนสสตทง ๑๐ ถาอยากใหมพลง ๑. สวดใหถกอกขรวธ ๒. แปลได เขาใจความหมาย ๓. มเมตตา กอนจะมเมตตาตองท�าอยางไร สวดใหไดรอบ ภาวโต พหลกโต สวดหลายๆ รอบ อยากสวดเรวกได อยากสวดชากได อยากสวดอยางไรกได
๕. สตทตงอยในวปสสนา
คอเอาสตไปตงไวท สตปฏฐาน ๔ ถาเอาสตมาตงไวในกาย เรยกวา กายานปสสนา เอาสตมาตงไวทความรสก เปนสข เปนทกข เรยกวา เวทนา-นปสสนา เอาสตมาตงไวทจต เรยกวา จตตา-นปสสนา เอาสตมาตงไวทธมมารมณ เรยกวา ธมมานปสสนา เมอเอาสตตงไวอยางนกเขาส กระบวนการวปสสนา ตรงนแหละ อปปมาโท ความไมประมาท เมอฟงเขาใจแลว เปนเหตแหงอมตมหานพพาน ถาสตขนนเกดขน อมต ปท เปนเหตแหงอมตมหานพพาน
อธบายคาวา อมต ปท
ค�าวา ปท แปลไดหลายอยาง เชน บท, รอยเทา รอยพระบาท, เหต แต ปท ในทน เอาความหมายวา เหต จงแปลวา เปนเหตแหงความไมตาย
ค�าวา อมต ความหมายแรก คอ ไมตาย ไมประสบอบตเหตตาย ความหมายตอมา คอ นพพาน ทไมมการเกด แก เจบ การตาย ฉะนน ความไมประมาทในขนท ๕ คอ การตงสตอยในสตปฏฐาน ๔ จงเปนเหตแหงอมตมหานพพาน
อธบายคาวา ปมาโท
ปมาโท คอ ความประมาท ไดแก ลม เผลอ ขาดสต การลมตามปกต คอ เมอสกคร ไมรวาพดอะไร ลมไปแลว หรอเดนไปเดนมากลมอกแลว หรอเปนคนขหลงขลม เปนการลมในชวตประจ�าวน แตการลมมากกวาน คอ ลมทจะใหทาน ท�าใหเกดมาแลวอดอยาก ลมทจะรกษาศล กไมมสทธเกดเปนคน ลมทจะเจรญสมถะ จตกตกต�า ไมมความสข ลมทจะเจรญวปสสนา สงสารวฏกยาวนาน
ฉะนน ความประมาท ในทน ขนแรก คอความประมาทในชวตประจ�าวน คอ เผลอ ขาดสต ความประมาทขนท ๒ ลมทจะใหทาน อยางเชน ตอนน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 8 1/27/16 8:56 AM
99๗๗
หลายคนเมอร�ารวยแลวกไมร จะใหทานไปท�าไม เมอเจบปวย กมหมอมอดรกษา ทบานกมคนใชจ�านวนมาก ท�าไมตองน�าอาหารไปใหพระภกษสามเณรดวย การทเขามอยมกนในปจจบน เพราะอดตเหต คอชาตทแลวเขาท�าทานกศลไวมาก ชาตนจงเกดมารวย แตกลบลมใหทาน ชาตหนาจะเปนอยางไร กจะเปนเหมอนโตเทยยพรหมณ
ค�าวา ของเกา ความหมายแรกคอ อจจาระ ทเปนของเดน แตอกความหมายหนงคอ บญเกา
เพราะมคารเศรษฐลมใหทาน นางวสาขาจงบอกให
รวาทมอยมกนดในชาตปจจบน เพราะทานกศลใน
อดต แตปจจบนไมยอมใหทาน จงทานแตของเกาอย
พระลมชาระศล เกดเปนพญานาค
ลมรกษาศล เปนเรองส�าคญเกยวกบชวตของพระภกษสามเณร พญานาคทเหนวาเดยวกโผลตรงนนตรงน โดยมากแลวมาจากไหน มาจากพระ- อยางเชน เอรกปตตนาคราช กมาจากพระ มอาบตคอ ดงของเขยวทเกดใหหลดจากท ทานปฏบตธรรมมานาน วนหนงทานลงเรอไป กจบสาหรายแลวมนหลดขาดตดมอ เมอขนฝงแลวลมปลงอาบต มอาบตตดตวอย หลงจากมรณภาพกเกดเปนพญานาค
แตเปนพญานาคทมฤทธ เพราะพระกรกษาศลมาก
พระอยปาลมสวดมนตแผเมตตา
ถาลมเจรญพทธานสสต หรอลมแผเมตตา จะ
นอนหลบยาก มความสขกยาก กลมใจอยบอยๆ
แตถาสวดมนตและแผเมตตาเปนประจ�า กนอน
หลบสบาย
สมยพทธกาล พระ ๕๐๐ รป ออกจากวดไปปาเพอปฏบตธรรม ลมแผเมตตา เกดอะไรขน เทวดาทเปนรกขเทวดาอยขางบนตนไมไมได กลงมาขางลาง เขานอนอยนานกล�าบาก จงหลอกหลอนพระ ๕๐๐ รป ภาษาชาวบานบอกวา ถกผหลอก
แตจรงๆ เปนรกขเทวดา แลวพระตองหนกลาง
พรรษากลบไปวดเชตวน พระพทธเจาตรสถามวา
ท�าไมพวกเธอกลบมากลางพรรษา พระทลตอบวา
ไมไหวแลว ถกผหลอกทกวน ไดยนเสยงอยางน
มรปรางอยางน มกลนอยางน จ�าวดไมได ปฏบต
ไมได พระพทธเจาจงใหธรรมาวธ คอบทเมตตสตร
เศรษฐลมใหทาน ตายไปเกดเปนสนข
โตเทยยพราหมณชาตนเขารวยมาก เปนเศรษฐ เหนพระบณฑบาตหนาบานกดา เมอเหนพระพทธเจาบณฑบาตหนาบานกดา พระพทธองคจงตรสวา โตเทยยะ เมอทานตายไปแลว ทานกจะไปเกดเปนสนข แตเขาไมเชอบอกวา เขาเปนพราหมณ ตายแลวตองเปนพรหม แตหลงจากทเขาตายแลวกไปเกดเปนสนขทบานตวเองจรงๆ ตายจากสนขแลวกลงนรก เพราะลมทจะใหทาน ลมรกษาศล ลมเจรญภาวนา
เศรษฐผไมใหทาน กเหมอนกนของเกา
วนหนง นางวสาขาเหนพอสามไมท�าบญตกบาตรพระทมายนหนาบาน จงบอกพระวา นมนตพระคณเจาโปรดสตวขางหนาเถด เจาคะ พอสามของดฉนทานแตของเกา มคารเศรษฐไดยนค�านนกโกรธ ลกขนชหนาเลย เธอวาฉนกนของเกา
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 9 1/27/16 8:56 AM
1010๗๗
กรณยมตถกสเลน … เปนตน สวดแลวเทวดาจะไม
รบกวนเลย เทวดาจะเปนมตรขนมาทนท ฉะนน
อยาลมแผเมตตา เพราะถาลม จะนอนไมหลบ
ผหลอก อมนษยมารบกวน จงขอใหญาตโยมฝก
แผเมตตาใหตวเอง และสรรพสตวอยเนองๆ
สตขนสดทาย อยาลมทจะเจรญวปสสนา เพราะ
ถาลมแลว สงสารวฏของเรายงอกยาวนาน เราจะ
ตองเวยนวายตายเกดอกนานแสนนาน หาทสดไมได
เมอไรหนอ เราจะไปถงพระนพพาน ไมมระยะก�าหนด
ปมาโท ความประมาท มจจโน ปท เปนเหต
แหงความตาย ถาแปลใหลกละเอยดกวาน คอ
เปนเหตแหงการเวยนวายตายเกด คอ เปนเหต
ใหตองตายแลวตายเลา ไมใชตายครงเดยว ไมมท
สนสด นคอความหมายของความประมาท
อปปมตตา บคคลผไมประมาทแลว คอ มสต
เตมเปยม ตงแตการตงสตกอนสตารท สตในทาน
สตในศล สตในสมถะ สตในวปสสนา ทงหมดเลย
และสตมาพรอมกบสมปชญญะ
น มยนต ยอมไมตาย คอ ไมมอนตราย ปลอดภย ไมยากจน ไดเกดเปนมนษยทสมบรณ ไดไปสสคต สพรหมโลก และไปสอมตมหานพพาน
เย ปมตตา สวนบคคลใดเปนผประมาทแลว ยถา มตา ถงมชวตอยกเหมอนตายทงเปน
สรปความพทธภาษต
ความไมประมาท เปนเหตแหงความไมตายความประมาทเปนเหตแหงความตาย บคคลผไมประมาทแลว ยอมไมตาย สวนบคคลใด เปนผประมาทแลว ถงมชวตอย กเหมอนตายทงเปน.
ความไมประมาท คอ มสต ๕ ขน ท�าใหไมมอนตรายในชวตประจ�าวน ท�าใหมอยมกน ท�าใหไดเกดเปนมนษย ท�าใหจตสงบ ตงมน มสข ไปสสคต และท�าใหไปสอมตมหานพพาน
สวนความประมาท กมผลตรงกนขาม ท�าใหชวตมอนตราย ท�าใหเกดมายากจน ท�าใหหมดสทธเกดเปนคน ท�าใหจตตกต�า ไมสงบสข และท�าใหสงสารวฏยาวนาน
ในวารดถขนปใหม ๒๕๕๙ น จงขอใหญาตโยมสาธชนทงหลาย จงเปนผไมประมาท อนจะเปนเหตใหเกดความปลอดภยในชวต มอยมกน ไดเกดเปนมนษย มจตสงบ มสคตเปนทไป และไดบรรลอมตมหานพพาน และขอความเจรญรงเรองในธรรมของพระสมมาสมพทธเจา จงมแกญาตโยมสาธชนทกทานเทอญ.
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 10 1/27/16 8:56 AM
ชาวพทธก�าลงเผชญภยหลายอยางทงทกอเองและคนอนกอ ทงรตวและไมรตว บางคนตนตว บางคนเฉยเมย ขอแบงเหตโดยรวมเปน ๕ ประการ
๑. ภยจากความประพฤตเหลวแหลกใน สงคมสงฆเอง
๒. ภยจากศาสนาอน๓. ภยจากลทธการเมอง๔. ภยจากลทธวตถนยม-บรโภคนยม๕. ภยจากการปลอมบวช
ในทนจะกลาวเฉพาะภยขอท ๑-๒
ขอท ๑. คอภยภายในพทธบรษทเอง ทพระพทธองคทรงเนนย�าใหความส�าคญอนดบแรก และมความเชอมโยงตอเนองไปถงภยขอท ๒ ซงอาจมสวนเชอมถงขอ ๓ ดวย ดงจะยกพทธพจนหลายตอนมากลาวถงตอไป
มลเหตสทธรรมเลอะเลอน
มลเหตสประการเหลาน ท�าใหพระสทธรรมเลอะเลอนจนเสอมสญไป คอ ภกษทงหลาย
๑. เลาเรยนสตร อนถอกนมาผด ดวยบท พยญชนะทใชกนผด เมอบทและพยญชนะใชกนผดแลว แมความหมายกมนยอนคลาดเคลอน.
๒. พวกภกษเปนคนวายาก ประกอบดวยเหต ทท�าใหเปนคนวายาก ไมอดทน ไมยอมรบค�าตกเตอนโดยความเคารพหนกแนน
๓. พวกภกษเหลาใด เปนพหสต คลองแคลวในหลกพระพทธวจนะ ทรงธรรม ทรงวนย ทรงมาตกา (แมบท) ภกษเหลานนไมไดเอาใจใสบอกสอนใจความแหงสตรทงหลายแกคนอนๆ เมอทานเหลานนลวงลบดบไป สตรทงหลาย กเลยขาดผเปนมลราก (อาจารย) ไมมทอาศยสบไป
๔. พวกภกษชนเถระ เปนผมกมาก ท�าการสะสมบรขาร (เครองอปโภค-บรโภค ลาภ เงนทอง) ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตต�าดวยอ�านาจแหงนวรณ ไมเหลยวแลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอท�าใหแจงในสงทยงไมท�าใหแจง
ผบวชในภายหลง ไดเหนพวกเถระเหลานนท�าแบบแผนเชนนนไว กถอเอาไปเปนแบบอยาง จงท�าใหเปนผมกมาก ท�าการสะสมบรขารบาง ประพฤตยอหยอนในไตรสกขา มจตต�าดวยอ�านาจแหงนวรณ ไมเหลยวแลในกจแหงวเวกธรรม ไมปรารภความเพยร เพอถงสงทยงไมถง เพอบรรลสงทยงไมบรรล เพอท�าใหแจงในสงทยงไมท�าใหแจง ตามกนสบไป (องคต.จตก. ๒๑/๑๖๐)
ในอกท “ตตยสทธมมสมโมสสตร” มความท�านองเดยวกน ตางกนทมเพมขอ ๕ คอ
À¢Íง¾Øท¸Èาสนา
ÃวÁ¸ØÅÕ ¾ÅÕà¾×è͸ÃÃÁ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 11 1/27/16 8:56 AM
1212๗๗
วา คอ พวกภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา ในธรรมวนยน เปนผท
๑. ไมมความเคารพ ไมมความย�าเกรงในพระศาสดา ๒. ...ในพระธรรม ๓. ...ในพระสงฆ ๔. ...ในสกขาบท ๕. ...ซงกนและกน. (กมพลสตร องคต. ปญจก. ๒๒/๒๐๑)
ใน “กมพลสตร” อกท มความท�านองเดยวกน ตางกนทขอ ๕ และมเพมขอ ๖ คอ
๕. ไมมความเคารพ ...ในความไมประมาท
๖. ไมมความเคารพ ...ในปฏสนถาร (กมพลสตร องคต. ฉกก. ๒๒/๔๐)
ปจจบน เราเหนขาวพระประพฤตเสอมเสยเปนระยะๆ นกตองยอมรบวา มเรองเชนนเกดขนจรง การยอมรบ คอเบองตนของการหาทางแกไขปรบปรงพฒนาตวเองของสงคมสงฆ ทกวนนทสงฆยงอยได เพราะเรามตนทนทางพทธศาสนาทบรรพบรษสรางไวสงมาก วฒนธรรมพทธผสมผสานอยในชวตประจ�าวน ตงแตเกดจนตายมายาวนานแลว และปจจบนยงพอมสงฆสปฏปนโน อชปฏ-ปนโน ญายปฏปนโน อยบาง อกทงค�าสอนเชงปญญาท�าใหชาวพทธสวนหนงรจกแยกแยะความผดชวสวนตวของสมมตสงฆกบค�าสอนได ความเสอมศรทธาหรอวกฤตยงจ�ากดเฉพาะในพระบางกลมบางคณะบางคนเทานน แตกถอวาเสอมมากทเดยว ดงจะเหนการดาวาพระมากขน การเกรงอกเกรงใจแสดงความเคารพพระนอยลงอยางชดเจน อนนพระเราท�าตวเอง สรางภยภายในเอง ถาเรายงประมาท ไมพฒนาปรบปรงกฎระเบยบการปกครองสงฆใหสอดคลองกบพระธรรม
วนยมากกวาน ไมบรหารจดการการดแลกวดขน
๕. สงฆแตกแยกกน จงมการดากน บรภาษกน ใสรายกน ทอดทงกน หมคนทยงไมเลอมใส กไมเลอมใส ทเลอมใสกกลายเปนอน (องคต. ปญจ. ๒๒/๑๕๖)
พทธศาสนาเสอมสญหายดวยเหต ๕ อยาง (ปฐมสทธมมสมโมสสตร) คอ ภกษ ท.
๑. ไมฟงธรรมโดยเคารพ๒. ไมเรยนธรรมโดยเคารพ๓. ไมทรงจ�าธรรมโดยเคารพ ๔. ไมพจารณาใครครวญอรรถแหงธรรม
ททรงจ�าไวโดยเคารพ ๕. ไมยอมปฏบตธรรมตามทตนเขาใจแลว
โดยเคารพ (องคต. ปญจก. ๒๒/๑๕๔)
พทธศาสนาเสอมสญหายดวยเหต ๕ อยาง (ทตยสทธมมสมโมสสตร) คอ ภกษ ท.
๑. ยอมไมเลาเรยนธรรม คอ สตตะ เคยยะ เวยยากรณะ คาถา อทาน อตวตตกะ ชาดก อพภตธรรม เวทลละ น
๒. ยอมไมแสดงธรรมตามทไดฟงมา ตามทไดเลาเรยนมาแกผอนโดยพสดาร
๓. ย อมไมบอกธรรมตามทได ฟ งมา ตามทไดเลาเรยนมาแกผอนโดยพสดาร
๔. ยอมไมท�าการสาธยายธรรมตามทไดฟงมา ตามทไดเลาเรยนมาแกผอนโดยพสดาร
๕. ยอมไมตรกตรอง ไมเพงดดวยใจ ซงธรรมตามทไดฟงมา ตามทไดเลาเรยนมาโดยพสดาร (องคต. ปญจก. ๒๒/๑๕๕)
เหตเปนปจจย ททาใหพระสทธรรมดารงอยไมนาน
หลงจากทพระพทธองคปรนพพานแลว พระพทธองคตรสตอบค�าถามพระกมพละ ดงน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 12 1/27/16 8:56 AM
1313๗๗
ความประพฤตพระ ไมปรบปรงหลกสตรการเรยนการสอนพระ มแตเนนเรองวตถการกอสราง หรอหาลาภยศสกการะ ยศชางขนนางพระเกนไป ไมรจกปฏรปวงการสงฆ ยงคดวาของทท�าอยทกวนนดอยแลว กจะเสอมมากขนอกแนนอน เมอภายในเสอมออนแอ ภยภายนอกกรกล�าซ�าเตมไดงายมาก
ขณะนภยเฉพาะหนา ทนาเปนหวง และตองเฝาระวงดสถานการณมากทสด คอภยจากลทธศาสนาอน แตจะอยางไรกตาม ไมวาภยพระพทธศาสนาดานไหนจะมลกษณะอยางไร ถาหากในตวพระพทธศาสนา คอ องคกรทางพระพทธศาสนา และตวพทธบรษทเอง มความเขมแขง มศกยภาพทจะปกปองรกษาพระพทธศาสนาได ภยพระพทธศาสนาในดานใดทถาโถมเขามา กสามารถทจะแกไขได แตถามความออนแอ ไมเขมแขง แมภยภายนอกจะมเพยงเลกนอยกตาม ตวพระ-พทธศาสนาเองกอาจจะอยไมได
ปญหาจากศาสนาอสลามทรกรานมากถงขนาดนอยางทมขาว กเพราะทงองคกรบรหารสงฆ พระ และพทธศาสนกชนเสอม ออนแอมากนนเอง โดยเฉพาะฝายบรหารปกครองประเทศนกการเมองชาวพทธ ทยงประมาทไมสนใจ และอาจมองวาไมเปนภย แถมยงใหสทธพเศษทางกฎหมายแกความเชอทางศาสนาอสลาม จนอยนอกเหนอกฎหมายทใชบงคบคนไทยทวไปในศาสนาอนๆ จนสามารถดดกลนพทธและวฒนธรรมไทยดงเดมไปเรอยๆ โดยไมทนรตว
ถาหากจะอปมาไปแลว พระพทธศาสนากมลกษณะเหมอนกบตนไมใหญตนหนง ภย
พระพทธศาสนาจากภายนอก คอจากลทธ
ศาสนาอน จากการเมองการปกครอง จาก
ลทธบรโภคนยม กเหมอนกบลมพายทพดมา
แรงบาง เบาบาง อาจท�าใหตนไมใหญโคนได
แตถาหยงรากลกเอามากๆ ลมพายเหลานน
กยอมสงผลกระทบไดไมมาก
สวนภยพระพทธศาสนาจากในตวพระ-
พทธศาสนาเองนน เปรยบเหมอนหนอน
แมลงทคอยชอนไชกดกนตนไม ทงล�าตน และราก ถาหากรากของตนไมใหญ ผกรอน เนาเปอยเสยแลว ถงแมลมพายทพดมาจะไมแรงมาก กสามารถโคนตนไมใหญได หรอแมแตไมมลมพายเลย ตนไมใหญตนนกจะถกหนอนแมลงชอนไชกดกน จนตนไมใหญตนนเนาตาย หรอ ยนตนตายไปเอง
สงทส�าคญในการจะปกปกรกษาพระ-พทธศาสนาไดกคอ การร เทาทนและมองสถานการณทจะมาเกดผลกระทบกบพระ-พทธศาสนาไดอยางถองแท เพอทจะแกไขสถานการณหากเกดขนไดอยางทนทวงท ประกอบกบสรางเกราะปองกนพระพทธศาสนาเอาไว โดยสรางศกยภาพความเขมแขงของพทธบรษททง ๔ ใหมอยางพรอมบรบรณ ถาไมเชนนน จะรกษาตนไมพระพทธศาสนาเอาไวไมได
พระพทธองคทรงฝากศาสนาไวกบพทธ-บรษท ๔
กอนทพระพทธเจาจะทรงดบขนธปรนพพานนน กดวยทรงแนใจแลววา พทธบรษททง ๔ มศกยภาพมากพอทจะรกษาพระพทธศาสนาเอาไวได ศกยภาพทวาคอ พทธบรษททง ๔
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 13 1/27/16 8:56 AM
1414๗๗
มการศกษา ปฏบต บรรลธรรม เปนผทรงจ�ารกษาพระธรรม สามารถเผยแพร แสดงธรรมอธบายธรรมทเปนอนสาสนปาฏหารย และสามารถขมขปรบปวาทได ดงพทธพจนวา “มารผมบาป เราจะยงไมปรนพพาน ตราบเทาทเหลาภกษผเปนสาวกของเรายงไมเฉยบแหลม ไมไดรบการแนะน�า ไมแกลวกลา ไมบรรลธรรมอนเปนแดนเกษมจากโยคะ ไมเปนพหสต ไมทรงธรรม ไมปฏบตธรรมสมควรแกธรรม ไมปฏบตชอบยง ไมประพฤตตามธรรม เรยนกบอาจารยของตนแลวแตกยงบอก แสดง บญญต ก�าหนด เปดเผย จ�าแนก ท�าใหงายไมได ยงแสดงธรรมมปาฏหารยปราบปรปวาททเกดขนใหเรยบรอยโดยชอบธรรมไมได... มารผมบาป เราจะยงไมปรนพพาน ตราบเทาทพรหมจรรยนของเรายงไมเจรญ แพรหลาย กวางขวาง รกนโดยมาก เปนปกแผน กระทงเทวดาและมนษยทงหลายประกาศไดดแลว” (มหาปรนพพานสตร
ทฆ. มหำวรรค ๑๐/๑๖๘, ภมจาลสตร องคต. อฏฐ
ก. ๒๓/๗๐)
ปรปวาท หมายถงค�าคดคานโตแยง ค�ากลาวโทษ ค�ากลาวหา ค�าทาทายของคนอนทไมเหนดวยกบตน ของคนทเหนไมตรงกบตน เพราะมลทธตางกนบาง เพราะมความเหนไมถกตามเปนจรงบาง เพราะทฐมานะสวนตวบาง
ปรปวาท ยงหมายถงลทธนอกพระ-พทธศาสนา ทมหลกค�าสอนขดกนกบพระ-พทธศาสนา เชน ลทธทสอนวาบญ-บาปไมม กฎแหงกรรมไมม ฆาคนตางศาสนาขนสวรรค พระเจาบนดาลทกอยางเปนตน
ยามใดทมปรปวาท คอ การกลาวจวงจาบหยาบคายบดเบอนหลกพระสทธรรม
ใหพทธบรษทสามารถแกไขปรปวาทเหลานนใหยตลงดวยความเรยบรอย เพอเปนพทธบชา เปนการรบสนองพระพทธปณธานขององคสมเดจพระสมมาสมพทธเจา และตระหนกถงความเปนหนาททพระพทธองคทรงมอบหมาย
การจะปรปวาทกบผน�าผสอนศาสนาอน ตองมความรในศาสนาตนดพอ และตองมความรดในศาสนาเขาทเขามาขดแยงรกรานดวย ทงความรทวไปอนอกทเกยวของ เพราะฝายรกเพอยดครองมกจะเตรยมศกษาขอมลมาดเปนมออาชพ และศกษาจดแขงจดออนของศาสนาเราแลว ทงตองมไหวพรบปฏภาณการพดจาทฉลาดทนคน ถาไมอยางงน แมเราเปนฝายถกแตถกเหตผล ขออางอง ตรรกะแพกเปนได แตถามาดวยด เปนการแลกเปลยนศกษากน กถอยทถอยอาศยกนไป แสดงจดยนหลกการตนเอง แลวตางคนตางท�าตามความเชอของตนเองไปอยางสนต
ชาวพทธอยาเฉยบอ ทอดธระ ไมใสใจเรองสวนรวมเรองศาสนา เราสามารถต�าหนความชวความไมถกตองได โดยฝกสตมเมตตาตวคนพรอมกนในใจ คนไมรตวจะไดรตวไมท�าผดซ�าอก ไมกอบาปอกศลตอตนเอง ชวยไมใหเขาท�าชวบาป หรอเปนตวอยางการท�าชว-บาป-ไมดแกผอนตอไป จะไดกลบมามสมมาทฏฐเปนกศลแกตวเขาเอง แตกท�าดวยศลปะ และดกาลเทศะใหด ประมาณสปปรสธรรมเตมทเทาทตนสามารถ หาไมแลวอาจเกดผลเสยมากกวา ดงพทธพจนวา “นคคณเห นคคหารห ปคคณเห ปคคหารห ชมคนทควรชม ขมคนทควรขม ยกยองคนทควรยกยอง ตคนทควรต”
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 14 1/27/16 8:56 AM
1515๗๗
อบาสกธรรม ๕
๑. มศรทธา ๒. มศล ๓. ไมถอมงคลตนขาว เชอกรรม ไมเชอมงคล ๔. ไมแสวงหาทกขไณยภายนอกหลกค�าสอน ๕. กระท�าความสนบสนนในพระศาสนานเปนเบองตน (องคต.ปญจก. ๒๒/๑๗๕)
ความเสอมของชาวพทธ ๗
๑. ขาดการเยยมเยยนภกษ
๒. ละเลยการฟงธรรม
๓. ไมศกษาอธศล
๔. ไมมากดวยความเลอมใสในภกษ ทงทเปนเถระผใหญและปานกลาง
๕. เพงโทษฟงธรรม
๖. แสวงหาเขตบญนอกศาสนาน [เชน ไหวผ-ศำลพระภมเจำท-จอมปลวก-ตนไม, หมอด, หมอเสนห, ไสยศำสตร, ปลกเสกเครองรำงของขลง-สตวเดยรจฉำน-ชชก, สกยนต, เสดำะเครำะหรำห, บชำพฆเนศ, ออนวอนรองขอจำกปวงเทพ-เทพทนใจ-เทพจตคำม (เทวนยม), เพรำะออกนอกหลกกำรกฎแหงกรรมของพทธ-กำรกระท�ำของตนเอง]
๗. ท�าความเคารพกอน ท�าอปการะกอนในเขตบญนอกศาสนาน [เชน เอำเงนชำวพทธไปสรำงมสยดแทนทจะสรำงพทธมณฑลประจ�ำภำคหรอกลมจงหวด, กำรเอำผบรหำรมสลมมำเปนใหญในโรงเรยนวดพทธ, พระไปละมำดทมสยด, สรำงพระพฆเนศมำบชำในวด, เกรงใจยกยองใหเกยรตศำสนำอนมำกกวำศำสนำตนเอง ขมไมใหเกยรตศำสนำตวเอง] (ทตยปรหานสตร, วปตตสตร, ปราภวสตร
องคต. สตต. ๒๓/๒๙-๓๑)
ชาวพทธก�าลงลมหลก ๒ ขอสดทายทขดเสนใตเนนของธรรม ๒ หมวดขางบน เพยงเพราะ อคต ผลประโยชน-ลาภสกการะ การเมองเพอตวเอง ความกลว โงไมร ทน และอวดความใจกวางแบบไรหลกการ
เมอออนแอทางปญญา-จดยน-หลกการ ซงถอเปนความเสอม-ภยภายใน ภยภายนอกกรกรานไดงาย ชาวพทธเหลานกคอแนวรวมในมมกลบ บางทแคโดนขชาวพทธกประเคนใหแลว หรอถงขนเชอเชญมอบสทธพเศษใหเขาเอง หรอตอตานชาวพทธดวยกนเองทเขาจ�าตองปกปองตนเอง อยางเชนขาวทนกการเมองนกปกครองชอบท�ากน จนชาวพทธรสกวาเปนพลเมองชน ๒ รฐชาวพทธทด ควรตองสนบสนนสงเสรมยกยองเชดชใหเกยรตพทธศาสนากอนเปนอนดบแรกเหมอนอยางพระเจาอโศกมหาราช และบรพกษตรยไทยทกพระองค
๒ ขอหลงของธรรม ๒ หมวดขางบน ม
สวนเชอมโยงกบอภฐาน ๖ คอ ฐานะอนม
โทษหนกหรอโทษยงยวดหนกยงกวากรรมอนๆ (ตตยอภพพฏฐานสตร หรอ มาตรสตร องคต. ฉกก.
สตวรรค ๒๒, พจนำ.ธรรม ป.อ. ปยตโต)
อภฐาน ๕ ขอแรก ตรงกบ อนนตรย-
กรรม ๕ คอ มาตฆาต ปตฆาต อรหนตฆาต
โลหตปบาท และ สงฆเภท เพมขอ ๖ คอ
อญญสตถทเทส ถอศาสดาอน คอ ถอถก
อยแลว กลบไพลทงไปถอผด หมายเอาภกษ
ทบวชในพทธศาสนา แลวแปรเปลยนไปนบถอศาสนาหรอลทธอน ทงทยงถอเพศภกษอย ขอนทานวาโทษรายแรงกวาสงฆเภท เพราะผท�าสงฆเภทยงด�ารงรกษาหลกค�าสอนของพระพทธเจา แตส�าหรบอญญสตถเทส เมอ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 15 1/27/16 8:56 AM
1616๗๗
หนไปนบถอศาสนาอนแลว กจะมงท�าลายพทธศาสนาใหพงพนาศ ถอวาท�าลายประโยชนของคนหมมาก รายแรงยงกวาสงฆเภท (ต�ารานกธรรมโท) สวนตวผเขยนเหนวานาจะหมายรวมทงฆราวาสดวย โดยเฉพาะผทเคยบวชเรยนสงๆ
พระพทธเจาไมเคยตรสวาลทธค�าสอน (ศาสนา) อนดเหมอนกน
ลทธความเชอ ๖๒ อยาง เจาลทธทง ๖ (ศาสดายคนน) เปนมจฉาทฏฐ โดยสรปดงน
ก) ตรสวานอกจากพทธศาสนาแลวไมมอรยบคคล
พระพทธองคทรงตรสตอบสภททะวา รอยเทาในอากาศนนไมม ศาสนาใดไมมอรยมรรคมองค ๘ สมณะผ สงบถงทสดในสมณะท ๑ สมณะท ๒ สมณะท ๓ และสมณะท ๔ (พระอรยบคคล ๔ จ�าพวก) กไมมในศาสนานน (มหาปรนพพานสตร ทฆ.
มหำ. ๑๐/๒๑๔)
ข) ลทธนอกพทธ ๓ (มจฉาทฏฐ)
๑. อสสรนมมานเหตวาท เชอวาทงหมดลวนแตพระเจาเนรมต
๒. ปพเพกตเหตวาท เชอวาทงหมดมแตกรรมเกาเปนเหต
๓. อเหตอปปจจยวาท เชอวาทงหมดลวนไมมเหตไมมปจจย (ตตถายตนสตร องคต.
ตก. ๒๐/๖๒)
พทธสอนกฎแหงกรรม มทงกรรมเกากรรมใหม สามารถเปลยนแปลงแกไขปรบปรงพฒนาไดดวยกรรมใหม ทกสงมเหตปจจย
ท�าดไดด ท�าชวไดชว เรามกรรมเปนของตน เปนผใหผล เปนก�าเนด เปนเผาพนธ เปนทพงอาศย อาจเรยกโดยอปมาเปนบคลาธษฐานวา “กรรม-วบากดของตน” กคอ “พระเจา” “กรรม-วบากชวของตน” กคอ “ซาตานหรอไซตอน” นนเอง นนคอ ตองพงตนเอง พทธศาสนาเปนอเทวนยม กรรมนยม ไมใชเทวนยม เปาหมายคอนพพานเหนอสงสารวฏ พระพทธเจาไมใชพระเจา (God) แตเปนครผสอนเทวดา มนษยทงหลาย ทงเทวโลก มารโลก พรหมโลก (the Great Teacher or the Great Master of all Gods) เพราะฉะนนไมควรทศาสนาอนจะอางวา เปนองคอวตาร หรอ นบ คนหนงของศาสนาเขา
ค) ลทธมจฉาทฏฐสดโตง ๒
๑. สสสตทฏฐ ความเหนวาเทยง [เชน มวญญำนเทยงแทอนนต, (ฆำคนศำสนำอน)ตำยแลวไปสวรรคอยกบพระเจำชวกปกลป หรอมอตตำตำยเกดตลอดกำลไมรจบ หรอมปรมอตตำ (ปรมำตมน, พระเจำ) เทยงแทถำวรนรนดร]
๒. อจเฉททฏฐ ความเหนวาขาดสญ [เชน ตำยแลวจบ ไมมชำตนชำตหนำ ไมมบญไมมบำป] (พรหมชาลสตร ทฆ. สลขนธ.
๙/๓๐-๓๗ สสสตวำทะ ๔, ขอ ๘๔-๙๒ อทเฉทวำ
ทะ ๗; ปาลเลยยสตร สงยต. ขนธ. ๑๗/๘๑ สสสต
ทฏฐสตร ขอ ๒๑๔; สสสตทฏฐทกะ ธมมสงคณ
๓๔/๑๓๒๒-๑๓๒๓)
ศาสนาพทธสอน ๑. สามญญลกษณะหรอไตรลกษณ คอ อนจจง ทกขง อนตตา ๒. ธรรมเหลาใดเกดแตเหต พระตถาคต ทรงแสดงเหตแหงธรรมเหลานน และความ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 16 1/27/16 8:56 AM
1717๗๗
ดบของธรรมเหลานน (เมอยงดบเหตคอกเลสอาสวะไมได กยงตองเกดไมสญแนนอน)
ง) มจฉาทฏฐ ๓
๑. อกรยทฏฐ ความเหนวาไมเปนอนท�า เหนวาการกระท�าไมมผล (เชน ไมมบำป-บญ)
๒. อเหตกทฏฐ ความเหนวาไมมเหต เหนวาสงทงหลายไมมเหตปจจย
๓. นตถกทฏฐ ความเหนวาไมม เหนวาไมมการกระท�าหรอสภาวะทจะก�าหนดเอาเปนหลกได (เชน ไมมผลของกรรม-ชำตนชำตหนำ) (อปณณกสตร ม.ม. ๑๓/๙๔,๙๗,๑๐๐)
กลมพวกนมกเปนพวกไรศาสนา หรอวตถนยม เหนแตเหตผลทเปนรปธรรมในชาตนเทานน ไมลกซงถงนามธรรมจตใจ หรอกฎพลงงานธรรมชาตของวฏจกร “กเลส-กรรม-วบาก” ทเปนเหตเปนผลมความสมพนธสมพทธตอเนองกน
การปฏญาณตนเปนชาวพทธทใหญทสด
เมอวนท ๑๔ ตลาคม พ.ศ. ๒๔๙๙
ทานอมเบดการ (บดาแหงรฐธรรมนญอนเดย)
ไดชกชวนชาวอนเดย วรรณะศทร จ�านวน
๕ แสนคน ปฏญาณตนเปนชาวพทธ ค�า
ปฏญญา ๒๒ ขอ มเนอความโดยสงเขปดงน
ขาพเจาจะไมบชาพระพรหม พระศวะ
พระวษณ และเทวดาทงหลายในศาสนาฮนด
จะไมเชอวาพระราม พระกฤษณะ เปนพระเจา
จะไมเชอลทธอวตาร และไมเชอวาพระพทธเจา
คออวตารของพระวษณ จะเลกนบถอศาสนา
ฮนด ทแบงคนเปนวรรณะ จะตอสเพอความมสทธเสรภาพเสมอกน จะปฏบตตามค�าสอน
ของพระพทธศาสนาอยางเครงครด จะรกษาศล ๕ บ�าเพญไตรสกขา ปฏบตตามมรรคมองค ๘ และบ�าเพญบารมทง ๑๐ ทศ ใหครบถวน มเมตตาตอมนษยและสตวทกจ�าพวก และไมท�าสงทขดตอค�าสอนของพระพทธเจา
อาจแบงชาวพทธเปน ๓ ประเภท ตามคณภาพเพอการพฒนา
๑. พทธศาสนกชน (ชาวพทธตามทะเบยน) คอ พทธเขาวด ขอหวย รดน�ามนต งมงาย ไสยศาสตร สะเดาะเคราะห หรอแคท�าสกวาตามประเพณโดยไมไดสนใจหลกธรรมอะไร ยงกนเหลาสบบหรเคลานารมอบายมข
๒. พทธมามกะ คอ พทธทมเนอหาสาระ ถอศล ฟงธรรม อยากด แตปฏบตยงไมตรงถงขนจะบรรลธรรมได จดเปนพวกกลยาณ-ปถชน
๓. พทธบรษท คอ พทธผบรรลธรรม คอ เนอแทของพทธ ปฏบตด ปฏบตถก ปฏบตตรง ปฏบตชอบ บรรลธรรมเปนพระ-โสดาบนถงพระอรหนต
เรานาน�าสาระจากค�าปฏญญาน มาประยกตใชกบสงคมไทย เพอจะไดเปนหลกการ และจดยนทมนคงของชาวพทธ เปนการแสดงออกของความเปนชาวพทธทชดเจน ไมใหผดเพยน หรอถกบดเบอนไปไดงาย
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 17 1/27/16 8:56 AM
1818๗๗
เมองไทยมกลมท ๑ มากทสด ถาพระท�าหนาทตนเองเตมท ทงดานการศกษาและการเผยแผ กจะสามารถพฒนาคณภาพชาวพทธขนมาไดตามล�าดบ ถงขนท ๒ เขากเรมสนใจขวนขวายแสวงหาธรรมเองแลว จะรกและปกปองเนอแทศาสนาของตนเองมากขน สงคมกจะไดรมเยนขนจากการไมผดศล ๕ ดวย สวนขอ ๓ คอเปาหมายทแมแตเราทกคนตองพฒนาตนเองใหถงในชาตน
เหตทพทธสญสน ทอนเดย (และเมองไทยควตอไป) ป.อ. ปยตโต ... (ผเขยนยอสรปค�าเทศนและเพมเตมเองในวงเลบ)
๑. ใจกวางจนลมหลก เสยหลกจนถกกลน
ชาวพทธเราใจกวาง แตศาสนาอนเขาไมใจกวางดวย บางทกกวางเลยเถดไป จนลมหลก ไมมหลก ไมยนหลกของตวไว เลยกลายเปนกลมกลนกบเขา จนศาสนาของตวเองหายไปเลย นกเปนเหตส�าคญทท�าใหพระพทธศาสนาสญสนไป (บางศาสนาเขารกราน คกคามรนแรง เอาแตได ประวตศาสตรตงแตอดตถงปจจบนทวโลกกม บานเรากโดนแลว)
๒. จดทเสอม คอ ชาวพทธลมหลกกรรม
ไมเอาการกระท�าของตวเองเปนหลก (กรรมนยม) ไปหวงพงเทพเจา ไปหวงพงฤทธ พงปาฏหารย (เทวนยม, งมงายกบอทธฤทธ = แสวงหาเขตบญนอกศาสนาน) ถาหากวาเรากจะไปหวงพงการดลบนดาลของเทพเจา หวงพงฤทธของผอนมาท�าให ไมตองกระท�าดวยตนเอง กงอมองอเทา มนกมแตความเสอมลง
๓. เฉยมใชไรกเลส แตเปนเหตใหพระศาสนาสน
อกอยางหนงทควรระวง คอ พอมภย หรอ เรองกระทบกระเทอนสวนรวม ชาวพทธไมนอยมลกษณะทวางเฉย ไมเอาเรอง แลวเหนลกษณะนเปนดไป เหนวาใครไมเอาเรองเอาราว มอะไรเกดขนกเฉยๆ ไมเอาเรอง กลายเปนด ไมมกเลส เหนอยางนไปกม ในทางตรงขาม ถาไปยงกแสดงวามกเลส อนน อาจจะพลาดจากคตพทธศาสนาไปเสยแลว และจะกลายเปนเหยอเขา คตทถกตองนน สอดคลองกบหลกความจรงทวาพระอรหนต หรอ ทานผหมดกเลสนน เปนผบรรลประโยชนตนสมบรณแลว หมดกจทจะตองท�าเพอตนเองแลว จงมงแตจะบ�าเพญประโยชนเพอผอน ขวนขวายในกจของสวนรวมอยางเตมท
๔. การฝากศาสนาไวกบพระ (ฆราวาสทอดธระ)
ชาวพทธจ�านวนมาก ชอบฝากศาสนาไวกบพระอยางเดยว แทนทจะถอตามคตของพระพทธเจาทตรสวา “พระศาสนานนอยดวยบรษททง ๔ คอ ภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา ไมใชบรษทใดบรษทหนง แตจะตองชวยกน” เหมอนโจรผรายเขามาปลนบานของเรา แทนทจะรกษาทรพยสมบตของเรา กลบยกสมบตนนใหโจรไปเสย (ไมชวยกนสอดสองดแลพระชวทศล, ไมรวมมอชวยพระเมอศาสนาอนมาคกคามรกราน)
ชาวพทธกบการขออารกขา
ถาไมมกฎหมายค มครองศาสนาพทธ และพระในรฐธรรมนญ ในเมอชาวพทธถอศล ๕ ไมสามารถใชก�าลงอะไรรนแรงได
ใครหรออะไรจะปกปองอารกขาสถานทเกยว
กบพทธศาสนา-พทธรป หรอบคคลผปฏบต
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 18 1/27/16 8:56 AM
1919๗๗
ธรรมชาวพทธ ในเมอบางศาสนาเชอวาการ
ท�าลาย-การท�าราย-การฆา-การรกรานคนอน
นอกศาสนาเขา เปนเรองทเปนบญ ตายแลว
ไปอยกบพระเจา
ดอยาง อฟกานสถาน ระเบดพระพทธรปบามยนใหญทสดในโลกทง, บงคลาเทศ เผาวดพทธ, มาเลเซยทบพทธรป-ทบวด-ยดวดราง, ทพมา อสลามฆาชาวพทธ เผาวดจนชาวพทธทนไมไดตองลกขนมาส น�ามาสการแกกฎหมายบางอยางเพอปองกนสงครามทตนตอ
ปกษใตบานเรา ๓ จงหวด กมเหตการณเกดขนมานานแลว ทหารอาจเอาชนะดานการรบทางอาวธได แตปจจบนรฐไทยแพยอยยบถกรกคบทางวฒนธรรมสงคม, ทางหลกสตรการเรยนการสอนอสลามทอยเหนอการตรวจสอบของรฐวาท�าลายความมนคงของชาต-ศาสน-กษตรย เปนแหลงลางสมองเพาะพนธความคดความเชอผดๆ หรอไม, ทางกฎหมายระเบยบตางๆ, สทธพเศษทางศาล ดงเชนสทธสภาพนอกอาณาเขต, ทางสอขาวสาร, ทางการบดเบอนประวตศาสตร, ทางสอสญญลกษณของศาสนา, ทางการเจรจาตอรอง, ทางการเมอง
ถาไมเปลยนวธคดวธจดการ เขายดไดหมด ไมใชเฉพาะ ๓ จว. โดยไมไดใชก�าลงทางอาวธเปนหลก เพยงก�าลงทางอาวธของโจรเปนวธการขมขวญ ฆาระเบด สรางความกลว ไลคนหนออกนอกพนท สรางเงอนไขอ�านาจตอรอง แมอาจไมสามารถยดแผนดนได แตชาวพทธอยไมไดปฏบตศาสน-กจไมไดจะมประโยชนอะไร เขาเลนเปนทม (โดยอาจไมตองคยกนเพราะอดมการณบางอยางตรงกนผลประโยชนบางอยางเขากน)
ทงทางใต ดน-บนดน ทงทผดกฎหมาย-ถกกฎหมาย ทงชายแดน-ทงทศนยกลาง คอ รฐสภา ทมออกกฎหมาย คณะรฐมนตร ผปกครอง อนนคอของจรงทเขารกคบไดผลไปเยอะแลว (สวนมสลมทดจรงๆ ส�านกในความเปนไทย ไมคดรกรานทางศาสนา ไมคดสรางความเดอดรอนแกสงคมไทย-รกสนตจรง กมเยอะ ตองแยกแยะ โดยดทพฤตกรรมไมใชแคค�าพด หลายคนกโดนโจรอางศาสนาฆาเอง เพราะไมเขากบพวกมน)
วนยพระ อนญาตการขออารกขา หรอค มครองดแลจากเจาหนาทฝายบานเมอง เมอเกดเหตการณจ�าเปน แทนการฟองรองขนโรงขนศาลเหมอนชาวบานทวไป เพราะปกตพระไมควรมเรองราวกบใคร ควรอยอยางสงบเรยบรอย การขออารกขาสามารถเจาะจง หรอระบชอคนรายไดโดยไมตองอาบต
พระพทธองคทรงขอใหทางบานเมองจดการภยจากศาสนาอน ตดไฟแตตนลม
พระพทธองค เคยทรงขออารกขาจากพระเจาปเสนทโกศล เมอครงทเดยรถย ๕๐๐ มาสรางวดของเดยรถยใกลๆ วดเชตวน เมองสาวตถ ทรงเหนภยในอนาคต จงตรสกบพระอานนทวา “พวกนเปนศตรตอศาสนา จะท�าใหอยไมเปนสขแกหมภกษ เธอจงทลพระราชาและใหรอออกไป” จงสงพระอานนทกบหมสงฆไปพบพระราชา โดนปฏเสธใหเฝา เพราะพระราชาโดนเดยรถยตดสนบน จงสงพระสารบตรและโมคคลลานะพรอมหมสงฆไป กยงไมใหเขาเฝา เมอกลบมารายงานพระพทธองคๆ ทรงพยากรณในขณะนนนนเทยววา พระราชาจกไมไดสวรรคตในขณะทครองราชสมบตของตน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 19 1/27/16 8:56 AM
2020๗๗
รงขนพระพทธองคจงเสดจไปเองพรอมหม สงฆ พระราชาจงเสดจไปกราบทลใหเสดจเขานเวศน ใหประทบนงบนราชบลลงก ไดทรงถวายขาวตมและของเคยว พทธองคฉนเสรจแลวตรสวา “มหาบพตร ขนชอวาการใหพวกบรรพชตรบกนและกนไมสมควร พระราชาทรงใหพวกฤาษเหลานนรบกนและกนแลว ไดจมมหาสมทรไปพรอมกบแวนแควน” แลวทรงเลาชาดกใหฟง พระราชาเลยส�านกผด กลวบาปกรรม จงระงบการสรางวดของเดยรถย ยดทและวสดกอสราง แลวสรางวดชอ “ราชการาม” ใหภกษณ ๑,๐๐๐ รปอยแทน (อรรถกถำ สงยต. มหำ. โสตำปตตสงยต
รำชกำรำมวรรค สหสสสตร)
อปรหานยธรรม ๗ ของกษตรยวชช หรอ วชชอปรหานยธรรม
(ธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม เปนไปเพอความเจรญฝายเดยว ส�าหรบหมชนหรอผบรหารบานเมอง)
รฐชาวพทธทดควรตองมการใหเกยรต ฟงค�าแนะน�า อารกขาบคคลากร-ปชนยสถาน-ปชนยวตถ รกษาขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม ของพทธ ดงในพทธพจนน
๑. หมนประชมกนเนองนตย
๒. พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม พรอมเพรยงกนท�ากจทพงท�า (พรอมเพรยงกนลกขนปองกนบานเมอง พรอมเพรยงกนท�ากจทงหลาย)
๓. ไมบญญตสงทมไดบญญตไว (อนขดตอหลกการเดม) ไมลมลางสงทบญญตไว
(ตามหลกการเดม) ถอปฏบตมนตามวชชธรรม
(หลกการ) ตามทวางไวเดม
๔. ทานเหลาใดเปนผใหญในชนชาววชช
เคารพนบถอทานเหลานน เหนถอยค�าของ
ทานวาเปนสงอนควรรบฟง
๕. บรรดากลสตรกลกมารทงหลาย ให
อยดโดยมถกขมเหง หรอฉดคราขนใจ
๖. เคารพสกการะบชาเจดย (ปชนยสถาน
และปชนยวตถ ตลอดถงอนสาวรยตางๆ)
ของวชช (ประจ�าชาต) ทงหลาย ทงภายใน
และภายนอก ไมปลอยใหธรรมกพลทเคยให
เคยท�าแกเจดยเหลานนเสอมทรามไป
๗. จดใหความอารกขา คมครอง ปองกน
อนชอบธรรม แกพระอรหนตทงหลาย (ในท
นกนความกวาง หมายถงบรรพชตผด�ารงธรรม
เปนหลกใจของประชาชนทวไป) ตงใจวา ขอ
พระอรหนตทงหลายทยงมไดมา พงมาส
แวนแควน ทมาแลวพงอยในแวนแควนโดย
ผาสก
ธรรมนพระพทธเจาตรสแสดงแกเจาวชช
ทงหลายผปกครองรฐโดยระบอบสามคคธรรม
(republic) ซงรฐคอรยอมรบวา เมอชาว
วชชยงปฏบตตามหลกธรรมน จะเอาชนะดวย
การรบไมได นอกจากจะใชการเกลยกลอม
หรอยแหยใหแตกสามคค (มหาปรนพพานสตร ทฆ.
มหำ. ๑๐/๑๓๓; วสสการสตร องคต. สตต. ๒๓/๒๒;
พจนำ.ธรรม ป.อ. ปยตโต)
ขอ ๓ คอ ขนบธรรมเนยมประเพณอน
ดงามของชาต ของพทธ
ขอ ๔ คอ การรจกเคารพนบถอตอ
กษตรย พระสงฆองคเจา และรบฟงพจารณา
ค�าแนะน�าสงสอนของทาน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 20 1/27/16 8:56 AM
2121๗๗
ขอ ๖ คอ การดแลบ�ารงรกษาสงเสรมปชนยสถาน ปชนยวตถ ทงภายในประเทศ และนอกประเทศเชน สงเวชนยสถานทอนเดย วดพทธทตางประเทศ
ขอ ๗ คอ การอารกขาคมครองปองกนศาสนา-ผปฏบตธรรมชาวพทธทงหลาย ไมใหคนพาลหรอศาสนาอนเบยดเบยน
รฐอร คอ ประเทศ ลทธการเมอง ลทธค�าสอน หรอรฐศาสนาอนทขดแยงท�าลายรฐไทยทมความเปนอนหนงอนเดยวกบพทธ
เมอรฐไทยปฏบตตามธรรมหมวดน กคอความเขมแขงภายในทไมมใครมาท�าลายได แตเมอไหรไมปฏบตตาม ละเลย ยอหยอน ขาดความสามคค กคอความเสอมภายใน เมอนนรฐอรไดชองสบโอกาส หาทางแทรกแซงกลนกนรกรานท�าลายทนท (วธใชอาวธยดประเทศมนโบราณไปแลว แตเอาไวเพอขมขวญสรางความกลว ไลคนในพนท สรางเงอนไขอ�านาจตอรองเทานน เขายดกนททางวฒนธรรมประเพณ โรงเรยนการศกษา การเมอง การปกครอง กฎหมาย บคลากรของหนวยงานส�าคญในราชการ ธนาคาร สทธพเศษ และสทธสภาพนอกอาณาเขตเหนอศาลและกฎหมายไทย) บางทการคอยๆ แทรกซม กท�าใหไมรตวเกดความประมาทชะลาใจ เหมอนดงตมกบในหมอใหคอยๆ รอน กบจะลอยคอเลนไมกระโดดหน กวาจะรอนจนทนไมไดกหมดแรงแลว
พทธใหกาเนดชาตไทย
พทธศาสนาตามต�านานเขาส ดนแดนสวรรณภม ไดแก ประเทศพมา ลาว ไทย กมพชา รวมถงคาบสมทรมาลายทงหมด ตงแตทพระพทธองคยงทรงพระชนมชพ ดง
ต�านานศาสนาและต�านานเจดย-รอยพทธบาท-
พทธฉายบางแหง หรอพระอรหนตไทยรปแรก
พระปณณเถระ (พระปณณสนาปรนตเถระ)
แหงแควนสนาปรนตชนบท (ประเทศไทยใน
ปจจบน) (ปณโณวาทสตร มชฌม. อปรปณ.
๑๔/๑๔๕. และอรรถกถำ... แควนนอยหาง
จากวดเชตวน ๓๐๐ โยชน = ๔๘๐๐ กม.
ทางเดนโบราณ เวลาพระพทธเจาเสดจมา
ตองเหาะมา เมองสาวตถอยหางจากนคร-
ศรธรรมราช ๔๐๓๘ กม. ทางรถยนต) หรอ
อยางชาทสดกราวพศ. ๒๓๔ สมยทพระ-
เจาอโศกมหาราช สงพระโสณะกบพระอตตระ
เขามาเผยแพร ตามหลกฐานประวตศาสตร
ดงนน ๒๕๐๐ กวาปทเปนรากฐานและ
เปนอนหนงอนเดยวกนมาในดนแดนแถบน
จนกลายเปนยคทวารวด ศรวชย (ซงครอบคลม
คาบสมทรมาลายทงหมดไปจนถงอนโดนเซย
บรมพทโธ คอหลกฐานทเถยงไมได) ขอม
สโขทย อยธยา ธนบร รตนโกสนทร ไทย
จนเปนทรกนทวมานานแลววา ไทยนมพทธ-
ศาสนาเปนศาสนาประจ�าชาต
ความสาคญของพระพทธศาสนาในฐานะ
ศาสนาประจาชาต (ป.อ. ปยตโต)
๑. เปนศาสนาของประชากรสวนใหญ
ของประเทศไทย
๒. เปนรากฐานส�าคญของวฒนธรรมไทย
๓. เปนศนยรวมจตใจใหชนชาวไทยตงอย
ในความสามคค
๔. เปนหลกการแหงเสรภาพในการนบถอ
ศาสนา
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 21 1/27/16 8:56 AM
2222๗๗
๕. เปนสถาบนทด�ารงยนยงมาคชาตไทย
๖. เปนหลกค�าสอนสอดคลองกบลกษณะนสยของคนไทยทรกความเปนอสระเสร
๗. เปนแหลงส�าคญทหลอหลอมเอกลกษณของชาตไทย
๘. เปนมรดกและเปนคลงสมบตอนล�าคาของชนชาตไทย
๙. เปนหลกน�าทางในการพฒนาชาตไทย
๑๐. เปนแหลงของดมคาทชนชาตไทยมอบใหแกอารยธรรมของโลก
โดยสรปกลาวไดวา ศาสนาพทธ คอแมผ ใหก�าเนดความเปนไทยและของชาตไทย และรฐไทยในอดตกปกปองคมครองยกยองเทดทนใหความส�าคญแกพทธศาสนามาตลอด เรยกวามความเกอกลแกกนเปนอนหนงอนเดยวกนอยางแนนแฟน
คนไทยหมดเวลาประมาทมวเมา และตนไดแลว ทจะยกยองพทธศาสนาเปนศาสนาประจ�าชาตไทยในรฐธรรมนญ ความจรงกคอความจรง แมทานจะหหนวกตาบอดปญญาทบ หรอแกลงท�าไมรไมเหนไมเขาใจ เพราะอคต ๔ มผลประโยชนรวม หรอมวาระแอบแฝง ประวตศาสตรบอกแลววา เมอคนไทยตนรทนและสามคค กสามารถฝาฟนปญหาอปสรรคไปได แมรฐศาสนาอสลามกเถอะ หยดฝนหยดพยายามไดแลว อย อยางสงบปฏบตศาสนาทานไปในแดนไทยเหมอนอดตกาลกอน อยามารกรานใครเขา จงอยเปนสขๆ เถด มารวมพฒนาชาตไทยกนดกวา
สดทายขอถามชาวพทธดวยกนวา...
การขอจดทะเบยนสมรสผดหรอ ? ในเมออยกนกนมานานจนใครๆ กรวาเปนผวเมยกน กอรางสรางตวดวยกนมา มลกหลาน
เตมบานเตมเมอง คนคานกลม ๑ อางวา ไมจ�าเปน ไมเหนแตกตางวามอะไรดขน เคยอยกนมาไดตงนานไมเหนเดอดรอน ไมมประโยชนอะไร อกกลมอางวา ตองเกรงใจผหญงโสดคนอนๆ ในหมบาน กลวเขาหาเรอง (ทจรงเขาหาเรองมานานแลว จงเปนเหตใหอยากจดทะเบยนเพอรกษาสทธ ไมใชการจดทะเบยนเปนเหตกอผลคอการหาเรอง ซงเปนสงทมมานานแลวกอนคดจดดวยซ�า) ถามวา...เมยมทะเบยนสมรสกบไมมมนเทากนหรอ ? ในแงสทธหลายอยางทตององกฎหมาย เชนมรดก การท�านตกรรมบางอยาง การเอาสนสมรสไปใหสาวอน ? หญงอนจองตาเปนมน กมสทธมายงไดดวย เพราะมนยงไมมทะเบยนทถกตอง พวกหวหมอหนาดานอางไดวานกวายงเปนชายโสด ชวนแอบกกกกกนไปท�านตกรรมบางอยางใหสทธพเศษบางอยางกนกได กฎหมายกเอาผดไมได เพราะยคปจจบนทนอาศยนตรฐ บานจะแตกกเพราะเหนสาวอนดกวาเมยไมมทะเบยนทรวมทกขรวมสขสรางเนอสรางตวดวยกนมานแหละ ไมมใครยอมหรอก ภาษตโบราณกลาวไว “เสยทองเทาหว ไมยอมเสยผวใหใคร”
สวนพวกหวนกเรยนนอก ทชอบอางความคดฝรง พยายามแยกรฐออกจากศาสนา และอยากใหศาสนาเปนเรองสวนตวทบานไมใหออกมาเพนพานในทสาธารณะ เหมอนอยางทางตะวนตก นนกเพราะไมเขาใจขอแตกตางระหวางศาสนาสายเชอกบศาสนาทเปนการศกษา ไมไดศกษาทมาทไปใหชดแจง ในตางประเทศ เชนท อเมรกา เขาตองแยกรฐออกจากศาสนา เพราะเขาเบอคนใชศาสนามาเปนขออางในการท�าสงคราม จนตองอพยพครอบครวไปแสวงหาความเปนอสระในทาง
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 22 1/27/16 8:56 AM
2323๗๗
ศาสนา ตามความเชอของเขา แตของเราตางกน พทธศาสนาอยทนมานานแลว นานกอนทจะตงเมองไทยเสยอก และเพราะพทธ-ศาสนานนเองมใชหรอ ? ทเปนเบาหลอหลอมอารยธรรมหลากหลายใหมารวมกน ใหเปนอารยธรรมของผเจรญทางจตใจ อยางนอยกไมมใครสามารถใชพทธศาสนา เปนขออางในการกอความรนแรงได พทธศาสนาเปนศาสนาแหงปญญาและการศกษา เปดกวางทางความคดใหมาแลกเปลยนคยกนได มหลกการ วธการ และอดมการณทชดเจน เปดใหวพากษวจารณ เพอรวมกนหาทางออกได ซงไมไดมในศาสนาความเชออน
หรอแมแตในรฐทเรยกวา “ไมมศาสนา” เชน
คอมมวนสต กไมเปดกวาง และเปนประชาธปไตย
เทาในชมชนสงฆะในพทธศาสนา แตพทธ-
ศาสนาเนนทการศกษา ถอหลกวา เราจะ
ปกครองตนเองได จ�าตองมการศกษาท
ประกอบดวย ศล สมาธ และ ปญญา
(ไตรสกขา) ดงนน ถงเวลาแลวหรอยง ? ท
เราควรจะยกยอง “การศกษาทแทจรง” เปน
ของประจ�าชาตไทยของพวกเราทกคน เพราะ
เราจะไมเปนไท (อสระ) จากอะไรไดเลย
ถาปราศจากการศกษาเพอเขาถงความเปน
มนษยทสมบรณ.
ถาคดวาศาสนาพทธมแตภยภายนอกอยางเดยว กไมคดแกไขปรบปรงพฒนาตวเอง โทษแตสงนอกตว พทธกเสอม
ถาคดวาศาสนาพทธมแตภยภายในอยางเดยว กไมคดปองกนระวงภยจากมจฉาทฏฐของลทธ-ศาสนาอน ยอมประมาทชะลาใจ พทธกสญ อาจไมมแมแตปฏรปประเทศอาศย
ประวตศาสตรบอกแลววา พทธเสอมสญในหลายประเทศเพราะเหต ๒ ประการน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 23 1/27/16 8:56 AM
กวนพนธ
...ราลกพอ... ๕ ธ.ค. ๒๕๕๘
ปวโส
พระปฐมบรมราชโองการในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช.
เรำจะครองแผนดนโดยธรรม. เพอประโยชนสขแหงมหำชนชำวสยำม...
ร�าลกถงพอผ มคณตงแตเลกค�าจน โอบอมค�าสอนสงการณย เผอแผเสรมสงปกครองคม ยากแทใครทาม ฯ
ร�าลกตามพอไท ไผทไทยมองพสกทรงเขาใจ รบรจารกทวแดนไกล ถงถน พฒนาจตอยางโพธสตวผ แผถวนบารม ฯ
ร�าลกศรพระแท พทธไทเผยแผธรรมเวไนย ซาบซงชแจงแจมแสดงไข ใดเทจ แทเทยมคอหมอรหนตผง (พง) พอแมนทางธรรม ฯ
ร�าลกคณพทธเจา เหนอผาน สงใดทรงเปยมปญญาญาณ ยงแลวบรสทธดจแกวปาน ใสสวางลนคากรณาแพรว พอแมชาตไหน ฯ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 24 1/27/16 8:56 AM
พระปาราปรยเถระไดบ�าเพญบญญาธการไวในพระพทธเจาแตปางกอนทงหลาย สงสมกศลอนเปนอปนสยแหงพระนพพานไวในภพนนๆ ทองเทยวไปเฉพาะในสคตเทานน ในพทธปบาท-กาลของพระสมณโคดมนไดบงเกดเปนบตรของพราหมณมหาศาลคนหนงในกรงสาวตถ มชอวาปาราปรยะตามโคตร เมอทานเจรญวยไดเรยนไตรเพทจนจบ ถงความส�าเรจในสปปะทงหลายของพราหมณ วนหนงในเวลาพระ-ศาสดาทรงแสดงธรรม ไดไปยงพระ-ปาราปรยเถระ
¾ÃÐà¶ÃмÙàË繤ÇาÁàÊ×èÍÁ¢Í§ºÃþªÔต
¸Õû˜ÞâÞ
เชตวนวหารแลวนงอยทายบรษท พระศาสดาทรงตรวจดอธยาศยของทานแลวทรงแสดง อนทรยภำวนำสตร ทานไดฟงแลวเกดศรทธา ขอบวชกบพระพทธเจา เรยนเอาพระสตรนนแลว คดเนองๆ ถงเนอความแหงพระสตรนน ทานไดกลาวคาถาอนไพเราะคมคายไวสองคาถา แตละคาถาม ๒๐ บท อนมาในวสตนบาตเถระคาถา คาถาแรกทานกลาวไวในขณะทตนยงเปนปถชน ในชวงเวลาทพระศาสดายงทรงพระชนมอย โดยประกาศความคดในการขมอนทรยทงหลายอนมใจเปนท ๖ ทานเมอคดคนอยโดยประการนน กเรมตงวปสสนาโดยเอาอายตนะเปนประธาน ไมนานนกกไดบรรลพระอรหนต
ในกาลตอมาเมอพระศาสดา พระอครสาวก พระมหาเถระบางพวกไดปรนพพานไปแลว เมอภกษทงหลายผวางาย ผใครตอการศกษาหาไดยาก และภกษทงหลายผวายาก มากไปดวยการปฏบตผด เกดขนแพรหลายในพระธรรมวนย และเมอการปรนพพานของตนจะปรากฏขน จงกลาวคาถาทสอง (ทจะน�ามาแปลใหฟงในทน) เพอประกาศขอปฏบตธรรมเบองสงแกภกษทงหลายในกาลนน และในกาลตอไป (คอในกาลของพวกเราๆ นเอง)
เรามาฟงกนดเถดวาทานพระเถระอยากจะฝากอะไรไวแกพวกเรา
* ชอพระเถระนใชตามฉบบฉฏฐสงคายนา ถาฉบบสยามรฐ
ใชเปนชอ ปาราสรย
¾ÃÐà¶ÃмÙàË繤ÇาÁàÊ×èÍÁ¢Í§ºÃþªÔต
ทÈนÐ :
ฉบบนขอน�าทานผอานมารจกกบ พระเถระรปหนง ซงเปนตวอยางในการส�ารวมอนทรยจนไดบรรลเปนพระอรหนต รายละเอยดของการส�ารวมอนทรยททานกลาวไวเปนคาถาอยางลกซงกนใจคงจะน�ามาเลาใหฟงในวนหลง แตในชวงนเปนชวงทพวกเราเพงสญเสยสมเดจพระสงฆราชและจดงานพระราชทานเพลงไปใหมๆ อะไรๆ กดจะไมแนนอน อกทงปญหาคณะสงฆกรมเรา ยงไมเหนทางทจะดขนในอนาคตอนใกล ในยามนผเขยนชอบคนหาขอความในพระไตรปฎกมาอานเพอสรางแรงบนดาลใจ กไดไปพบเถระคาถานเขาซงตรงกบใจพอด เกดความรสกวาปญหาเหลานไมใชมเฉพาะในตอนน แมหลงพระพทธเจาปรนพพานไปไดไมนาน พระสงฆบางกลมกเรมเหนหางจากความเปนอรยะกลบไปใกลชดกบลาภสกการะกนจนลมบ�าเพญสมณธรรม ความสงบกคอยๆ เหอดหายไปจากจตใจ แมแตตนเองยงพงตนเองไมได นบประสาอะไรทจะเปนทพงใหกบญาตโยม เรามาฟงกนสวาพระเถระทานจะ
ฝากอะไรกบพวกเราไวบาง มาดประวตของทานกนกอน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 25 1/27/16 8:56 AM
2626๗๗
ปาราปรโย เถโร
[๓๙๔] สะมะณสสะ อะห จนตา ปปผตมห มะหาวะเน เอกคคสสะ นสนนสสะ ปะววตตสสะ ฌายโน ฯ
อญญะถา โลกะนาถมห ตฏฐนเต ปรสตตะเม อรยง อาส ภกขนง อญญะถา ทาน ทสสะเต ฯ
สตะวาตะปะรตตานง หรโกปนะฉาทะนง มตตฏฐยง อะภญชงส สนตฏฐา อตะรตะเร ฯ
ปะณตง ยะท วา ลขง อปปง วา ยะท วา พะหง ยาปะนตถง อะภญชงส อะคทธา นาธมจฉตา ฯ
ชวตานง ปะรกขาเร เภสชเช อะถะ ปจจะเย นะ พาฬหง อสสกา อาสง ยะถา เต อาสะวกขะเย ฯ
อะรญเญ รกขะมเลส กนทะราส คหาส จะ วเวกะมะนพรหนตา วหงส ตปปะรายะนา ฯ
นจา นวฏฐา สภะรา มท อตถทธะมานะสา อพยาเสกา อะมขะรา อตถะจนตาวะสานคา ฯ
ตะโต ปาสาทกง อาส คะตง ภตตง นเสวตง สนทธา เตละธาราวะ อะโหส อรยาปะโถ ฯ
สพพาสะวะปะรกขณา มะหาฌาย มะหาหตา นพพตา ทาน เต เถรา ปะรตตา ทาน ตาทสา ฯ
กสะลานญจะ ธมมานง ปญญายะ จะ ปะรกขะยา สพพาการะวะรเปตง ลชชะเต ชนะสาสะนง ฯ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 26 1/27/16 8:56 AM
2727๗๗
คาถาภาษตของพระปาราปรยเถระ
[๓๙๔] พระปาราปรยเถระผเปนสมณะ มจตแนวแนในอารมณเดยวผชอบปลกวเวก นงเจรญฌานอยในปาใหญ ฤดดอกไมผล ไดมความคดวา :
“ในเมอพระสมมำสมพทธเจำผเปนอดมบรษ ทรงเปนนำถะของโลกยงทรงพระชนมชพอย ควำมประพฤตของภกษทงหลำยเปนอยำงหนง
เมอพระองคเสดจปรนพพำนไปแลว เดยวนปรำกฏเปนอยำงหนง
ภกษทงหลำยแตปำงกอน เปนผสนโดษดวยปจจยตำมมตำมไดนงหมผำเปนปรมณฑล กเพยงเพอจะปองกนควำมหนำวอนเกดแตลม
และปกปดควำมละอำยเทำนน
ขบฉนอำหำรประณตกตำม เศรำหมองกตำม นอยกตำม มำกกตำมกเพอยงอตภำพใหเปนไปเทำนน ไมตด ไมพวพนเลย
(แมจะถกควำมเจบไขครอบง�ำ) ไมขวนขวำยหำเภสชปจจยอนเปนบรขำรแกชวต เหมอนกำรขวนขวำยในควำมสนไปแหงอำสวะทงหลำย
ทำนเหลำนนขวนขวำยพอกพนวเวก มงแตควำมวเวกอยในปำโคนไม ซอกเขำและถ�ำเทำนน
ภกษทงหลำยแตปำงกอน เปนผออนนอม มศรทธำตงมนเลยงงำย ออนโยน มน�ำใจ ไมกระดำง ไมปรำศจำกสต ปำกไมรำย
นอมควำมคดเปนไปเพอประโยชนตอตนและผอน
เพรำะเหตนน ภกษแตปำงกอน เปนผมขอปฏบตในกำรกำวไปและถอยกลบ กำรบรโภคปจจย กำรสองเสพโคจร
มอรยำบถละมนละไม กอใหเกดควำมเลอมใสเหมอนสำยธำรน�ำมนไหลออกจำกปำกภำชนะไมขำดสำย ฉะนน
พระเถระเหลำนน สนอำสวะทงปวงแลวประกอบแลวดวยฌำนใหญ ประกอบแลวดวยประโยชนใหญ
บดน พำกนนพพำนไปเสยหมดแลว บดน ทำนเชนนนเหลออยนอยเตมท
เพรำะควำมสนไปแหงกศลธรรมและปญญำ ค�ำสงสอนของพระชนเจำ อนประกอบดวยอำกำรอนประเสรฐทกอยำง กจะสนไป
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 27 1/27/16 8:56 AM
2828๗๗
ปาปะกานญจะ ธมมานง กเลสานญจะ โย อต อปฏฐตา วเวกายะ เย จะ สทธมมะเสสะกา ฯ
เต กเลสา ปะวฑฒนตา อาวสนต พะหง ชะนง กฬนต มญเญ พาเลห อมมตเตหวะ รกขะสา ฯ
กเลเสหาภภตา เต เตนะ เตนะ วธาวตา นะรา กเลสะวตถส สะสงคาเมวะ โฆสเต ฯ
ปะรจจะชตวา สทธมมง อญญะมญเญห ภณฑะเร ทฏฐคะตาน อนเวนตา อทง เสยโยต มญญะเร ฯ
ธะนญจะ ปตตะภะรยญจะ ฉฑฑะยตวานะ นคคะตา กะฏจฉภกขะเหตป อะกจจาน นเสวะเร ฯ
อทะราวะเทหะกง ภตวา สะยนตตตานะเสยยะกา กะถง วตเตนต ปะฏพทธา ยา กะถา สตถคะระหตา ฯ
สพพะการกะสปปาน จตตง กตวานะ สกขะเร อะวปะสนตา อชฌตตง สามญญตโถตอจฉะต ฯ
มตตกง เตละจณณญจะ อทะกาสะนะโภชะนง คหนง อปะนาเมนต อากงขนตา พะหตตะรง ทนตะโปณง กะปฏฐญจะ ปปผะขาทะนยาน จะ ปณฑะปาเต จะ สมปนเน อมเพ อามะละกาน จะ ฯ
เภสชเชส ยะถา เวชชา กจจากจเจ ยะถา คห คะณกาวะ วภสายง อสสะเร ขตตยา ยะถา เนกะตกา วญจะนกา กฏะสกข อะปาฏกา พะหห ปะรกปเปห อามสง ปะรภญชะเร ฯ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 28 1/27/16 8:56 AM
2929๗๗
ในเวลำแหงบำปธรรมและกเลสทงหลำยเปนไปอยภกษเหลำใด ปรำรภควำมเพยรเพอควำมวเวก
ภกษเหลำนน เปนไดแคผปฏบตพระสทธรรมเทำทเหลอ
เมอกเลสเหลำนนเจรญงอกงำมขนยอมครอบง�ำคนเปนอนมำกไวในอ�ำนำจ
เหมอนรำกษส* เขำสงพวกคนพำลหลอกเลนเขำใหมวเมำอย ฉะนน* ยกษชนดหนงชอบจบคนกนเปนอำหำร
นรชนเหลำนนถกกเลสครอบง�ำ วงวนไปมำเพรำะกเลสนนๆเหมอนอยำง กำรประจญกนโฆษณำในกเลสวตถทงหลำย
พำกนละทงพระสทธรรมเสย ท�ำกำรทะเลำะซงกนและกนยดถอตำมควำมเหนของตน ส�ำคญวำอยำงนเทำนนประเสรฐ
นรชนทงหลำยทละทงทรพยสมบตบตรและภรรยำ ออกบวชแลวกลบพำกนท�ำกรรมทไมควรท�ำ แมเพรำะเหตแหงภตรเพยงทพพเดยว
ภกษทงหลำยฉนภตตำหำรเตมทองแลว กนอนแผหงำยตนแลวกวนวำยกลำวกนแตเดยรจฉำนกถำ ทพระศำสดำทรงตเตยน
ภกษผมจตไมสงบในภำยใน นยมเรยนกนแตสปปะทำงโลกๆกำรบ�ำเพญสมณธรรมไมซมซำบพวกเขำเสยบำงเลย
ภกษทงหลำยน�ำเอำ ดนเหนยวบำง น�ำมนบำง จรณ (แปงฝน) เจมบำงน�ำบำง ทนงทนอนบำง อำหำรบำง
ไมสฟนบำง ผลมะขวดบำง ดอกไมบำง ของควรเคยวบำงบณฑบำตบำง ผลมะมวงบำง ผลมะขำมปอมบำง
ไปใหแกคฤหสถทงหลำย หวงลำภทมำกกวำกลบมำ
ภกษทงหลำยพำกนประกอบเภสชเหมอนพวกหมอยำท�ำกจกำรคำนอยใหญอยำงคฤหสถแตงดดรำงกำยเหมอนหญงคณกำ
เปนอยหรหรำเหมอนกษตรยผยงใหญท�ำใหคนหลงเชอ หลอกลวง เปนพยำนโกง ใชเลหเหลยมตำงๆ
ไมส�ำรวม บรโภคอำมสดวยอบำยเปนอนมำก
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 29 1/27/16 8:56 AM
3030๗๗
เลสะกปเป ปะรยาเย ปะรกปเปนธาวตา ชวกตถา อปาเยนะ สงกฑฒนต พะหง ธะนง ฯ
อปฏฐาเปนต ปะรสง กมมะโต โน จะ ธมมะโต ธมมง ปะเรสง เทเสนต ลาภะโต โน จะ อตถะโต ฯ
สงฆะลาภสสะ ภณฑนต สงฆะโต ปะรพาหรา ปะระลาโภปะชวนตา อะหรกา นะ ลชชะเร ฯ
นานยตตา ตะถา เอเก มณฑา สงฆาฏปารตา สมภาวะนงเยวจฉนต ลาภะสกการะมจฉตา ฯ
เอวง นานปปะยาตมห นะ ทาน สกะรง ตะถา อะผสตง วา ผสตง ผสตง วานรกขตง ฯ
ยะถา กณฏะกฏฐานมห จะเรยยะ อะนปาหะโน สะตง อปฏฐะเปตวานะ เอวง คาเม มน จะเร ฯ
สะรตวา ปพพะเก โยค เตสง วตตะมะนสสะรง กญจาป ปจฉโม กาโล ผเสยยะ อะมะตง ปะทง ฯ
อทง วตวา สาละวะเน สะมะโณ ภาวตนทรโย พราหมะโณ ปะรนพพาย อส ขณะปนพภะโวต ฯ
พระไตรปฎกบาล เลมท ๒๖
สตต. ข. วมานวตถ-เปตวตถ-เถรคาถา-เถรคาถา ขอ ๓๙๔ (เถรคาถา) หนา ๓๙๔-๓๙๗
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 30 1/27/16 8:56 AM
3131๗๗
กำรพดเลยบเคยง ลอลวงโดยปรยำยวงวนหำปจจยโดยใชอบำยตำงๆ
รวบรวมทรพยไวเปนอนมำก เพรำะเหตแหงอำชพ
ยอมยงบรษทใหบ�ำเรอตนเพรำะเหตแหงกำรงำน มใชใหบ�ำรงโดยธรรมเทยวแสดงธรรมแกคนอน เพรำะเหตแหงลำภ มใชเพรำะมงประโยชน
ภกษเหลำนนทะเลำะววำทกนเพรำะเหตแหงลำภสงฆเปนผเหนหำงจำกอรยสงฆ เลยงชวตดวยกำรอำศยลำภของผอน*
ไมมหร ไมละอำย* อรรถกถำอธบำยวำ ลำภเขำตงใจถวำยอรยสงฆ หำใชอลชชสงฆไม
ภกษบำงพวก ตำมทวำมำนน ไมประพฤตธรรมทท�ำใหเปนสมณะเสยเลยเปนเพยงคนโลน คลมรำงไวดวยผำกำสำวพสตรเทำนน
ปรำรถนำแตกำรสรรเสรญถำยเดยว มงหวงแตลำภสกกำระ
เมอธรรมเปนเครองท�ำลำยมประกำรตำงๆ เปนไปอยอยำงนกำรบรรลธรรมทยงไมไดบรรล หรอกำรตำมรกษำธรรมทไดบรรลแลว
ไมใชท�ำไดงำย เหมอนครงเมอพระศำสดำยงทรงพระชนมอย
บรษผไมไดสวมรองเทำ ตองตงสต เทยวไปในถนทมหนำม ฉนใดมน พงตงสตเทยวไปในบำนเหมอนกน ฉะนน
เมอระลกถง พระโยคทมมำแลวในกำลกอนไมทอดธระวตรปฏบตของทำนทงหลำยเหลำนน
แมเวลำนเปนกำลภำยหลงพระศำสดำไดลวงลบไปแลวแตกพงบรรลอมตบทได”
พระปาราปรยเถระผเปนสมณะ มอนทรยอนอบรมแลว เปนผประเสรฐผแสวงหาคณอนยงใหญ มภพใหมสนไปแลว ครนกลาววธปฏบตอยางนแลว
กปรนพพานในสาลวน.
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 31 1/27/16 8:56 AM
3232๗๗
จบพระเถระคาถาแลว เพอทจะใหเหนภาพของพระภกษสมยพทธกาลไดชดขน มาดมมมองของพราหมณผเพงเขามาสพระศาสนากนบาง โดยขอยกเอาขอความจากคณกโมค-คลลานะสตร หลงจากทพราหมณไดซกถามพระบรมศาสดาเกยวกบขอปฏบตโดยล�าดบจนสนสงสยแลว ไดใหขอสงเกตเกยวกบบคคลทมาบวชในพระศาสนาของพระสมณะโคดมไววา :
เยเม โภ โคตม ปคคลา อสทธา ชว-กตถา อคารสมา อนคารย ปพพชตา สามายาวโน เกฏภโน อทธตา อนนฬา จปลา มขรา วกณณวาจา อนทรเยส อคตตท-วารา โภชเน อมตตโน ชาครย อน-นยตตา สามเ อนเปกขวนโต สกขาย น ตพพคารวา พาหลลกา สาถลกา โอกกมเน ปพพงคมา ปวเวเก นกขตตธรา กสตา หนวรยา มฏสสต โน อสมปชานา อสมาหตา วพภนตจตตา ทปปา เอล-มคา น เตห ภว โคตโม สทธ สวสต.
“ขาแตทานพระโคดม บคคลจ�าพวกทไมมศรทธา ออกบวชประสงคจะเลยงชวตโออวด มมายา เจาเลห ฟงซาน ยกตว กลบกลอก ปากกลา พดพลาม ไมคมครองทวารในอนทรยทงหลาย ไมรจกประมาณในโภชนะ ไมประกอบความเพยรเครองตน ไมน�าพาในความเปนสมณะ ไมเคารพแรงกลาในสกขา ประพฤตมกมาก ปฏบตยอหยอน
เปนหวโจกในทางเชอนแช ทอดธระในความสงดวเวก เกยจคราน มความเพยรเลว หลง-ลมสต ไมรตวไมมนคง มจตเรรวน มความรทราม เปนดงคนหนวก คนใบ ทานพระ-โคดมยอมไมอยรวมกบบคคลจ�าพวกนน
สวนพวกกลบตรทมศรทธาออกบวช ไมโออวด ไมมมายา ไมเจาเลห ไมฟงซาน ไมยกตน ไมกลบกลอก ไมปากกลา ไมพดพลาม ไมพดเพลน คมครองทวารในอนทรยทงหลายรจกประมาณในโภชนะ ประกอบความเพยรเครองตน น�าพาในความเปนสมณะ เคารพแรงกลาในสกขา ไมประพฤตมกมาก ไมปฏบตยอหยอน ทอดธระในทางเชอนแช เปนหวหนาในความสงดวเวก ปรารภความเพยร มอบตนไปในธรรม ตงสตไวมน รตว มนคง มจตแนวแนมปญญา ไมเปนดงคนหนวก คนใบ ทานพระโคดมยอมอยรวมกบกลบตรพวกนน”
“ดกอนพราหมณ ในเมอนพพานกมอย ทางไปนพพานกมอย เราผชกชวนกมอย แตสาวกของเราอนเราโอวาทสงสอนอยน บางพวกเพยงสวนนอย ส�าเรจพระนพพาน บางพวกกไมส�าเรจ เอตถ กยาห พราหมณ กโรม, มคคกขายห ตถาคโต
ดกอนพราหมณ ในเรองนเราจะท�าอยางไรได ตถาคตเปนแตเพยงผบอกหนทาง”
ขอจบลงดวยพระด�ารสตอบของพระ-พทธองคทวา :
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 32 1/27/16 8:56 AM
33๗๗
33๗๗๗๗๗
กรนน�าแตบทแรกแลววา เทพนพเคราะหเปนสนคาน�าเขาจากอนเดยประเทศ โดยผานประเทศเพอนบานคอพมา กอนทจะกลายพนธเปนไทยแทในภายหลง หากจะเปรยบเทยบวงจรชวตกจะมลกษณะประมาณวา ถอก�าเนดเกดขนบนแผนดนภารตประเทศ มาเตบโตเปนผใหญทพมา กอนทจะเขาใกลวยชราจงยายมาอยประเทศไทย โดยเฉพาะดนแดนภาคเหนอในชอวาลานนา
อกกระแสหนงบอกวาเทพนพเคราะหไมเขาประเทศพมารามญ ผานเลยมาเตบโตทอาณาจกรขอม กอนทจะยายขนเหนอผานลานชางกอนทจะไปแตกหนอแยกกอทลานนา
ประเดนหลงนหากมเวลาคอยมาวากน หากวเคราะหตอนนเหนจะกลายเปนหนงจนก�าลงภายใน
ยอนกลบมาประเทศพมาจบความตงแตกอนการเขามาของอารยธรรมอนเดย อาณาจกรดงเดมของพมานนเรยกชอวาศรเกษตร คนพมาเรยกวาทาเยขตตยา กลมชนทครอบครองอาณาจกรโบราณแหงนเรยกวาปย มใชชนชาตพมาดงเราเขาใจกน เมองหลวงของอาณาจกร
ศรเกษตรนนตงอยบรเวณเมองแปรเกา รมแมน�าอรวด
ชาวศรเกษตรมความเชอเรอง “นต” บางกวาเทวดาพนเมอง บางกวาวญญาณพระมหากษตรย บางกวาผบรรพบรษ แตหลกฐานตรงกนคอ นตเหลานท�าหนาทปกปกรกษาอาณาจกรศรเกษตร มทงหมด ๓๙ ตน โดยนตตจจาหรอพระอนทรเปนใหญกวานตทงปวง
นอกจากนน ชาวศรเกษตรยงนบถอพระ-พทธศาสนาและศาสนาพราหมณดวย สงเกตไดจากงานดานศลปกรรมทงหมด สรางขนเนองในพระพทธศาสนาเถรวาท โดยเฉพาะเจดยลกษณะตางๆ สวนงานประตมากรรมสวนหนงดงเชนพระพทธรปและเทวรป สรางขนในศาสนาพราหมณและพทธศาสนาแบบมหายาน
ดานคตความเชอทงพระพทธศาสนาและศาสนาพราหมณน�าเขามาจากอนเดยโดยตรง เพราะหลกฐานทางศลปกรรมและประตมากรรมอางวา ถอดแบบมาจากศลปะคปตะและศลปะปาละ
ไมมหลกฐานทราบชดวาพระพทธศาสนาและศาสนาพราหมณมอทธพลแทรกซมเขาไปสวถชวตของชาวศรเกษตรมากนอยเพยงใด
Ó¹า¹¤า¶า¾ÃÐÍÃËѹต� ø ·ÔÈ (ó) (Ph.D., University of Kelaniya)
ÇÔà·È·ÑÂÂ�
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 33 1/27/16 8:56 AM
3434๗๗
จงสนนษฐานวานาจะผสมกลมกลนกบความ
เชอดงเดม โดยไมมศาสนาใดส�าคญเหนอ
ศาสนาอน
ผเขยนเหนวาเทพนพเคราะหนาจะเขามา
สอาณาจกรศรเกษตรเชนเดยวกน แตคงไม
สามารถแขงขนความนยมของพวกนตได จง
เปนทรจกอยในวงจ�ากดโดยเฉพาะพวกพราหมณ
ท�าพธ
ประเดนหนงนาศกษาคอ แตกอนการนบ
ถอนตเปนไปตามความเชอของแตละพนถน
ไมมนตใดยงใหญกวากน แตตอมามการปฏรป
หนาทนตแตละตนเสยใหม โดยแตงตงให
พระอนทรเปนใหญเหนอนตทงปวง ตรงน
นาจะเปนนยชบอกวาเปนการปรบตวเพอส
กบแนวคดเทพนพเคราะหของพราหมณได
หรอไม
ครนเมออาณาจกรศรเกษตรลมสลายไป
อาณาจกรพกามของชาวพมากเขามาแทนท
และสามารถสรางอารยธรรมยงใหญเสมอแหลง
อารยธรรมแหงหนงของโลก อาณาจกรพกาม
นนเลยนแบบอาณาจกรศรเกษตรแทบทกอยาง
เพงจะมาปรบปรงดดแปลงใหเปนเอกลกษณ
ของตนภายหลง
อาณาจกรพกามมาถงความเจรญสงสด
เมอมการน�าพระพทธศาสนาแบบมอญเขามา
ปฏรปบานเมอง เพราะมอญสมยนนโดงดง
แพรหลายดานพระพทธศาสนา ถงกลบม
ต�านานกลาวไววาพระพทธโฆษาจารย พระ-
อรรถกถาจารยผยงใหญนนมใชคนอนแตเปน
คนมอญรอยเปอรเซนต
เรองแบบนผ เขยนเจอกบตวเองมาแลว
สมยอยศรลงกาไดมพระมอญน�าเสนอประวต
ของพระพทธโฆษาจารย โดยเนนย�าวาทาน
เปนชาวมอญ และอธบายรายละเอยดวาเหต
ททานแตกฉานในพระไตรปฎก เพราะอาณาจกร
มอญสมยนนมพระสงฆนกปราชญจบปฎกไตรย
เปนจ�านวนมาก
เมอนกศกษาตางประเทศตงประเดนเหน
ตาง พระมอญทรวมสมมนาตางพากนยนยน
เสยงแขงไมยอมลดราวาศอก เพอใหบรรยากาศ
เปนไปดวยดหวหนาน�าสมมนาจงสรปวาพระ-
พทธโฆษาจารยเปนมอญไมตองสงสย
แตนไปอยาไดสงสยอกเลยวาพระพทธ-
โฆษาจารยเปนชาวมอญหรอไม
เมอพระพทธศาสนาจากอาณาจกรมอญ
เขาไปมสวนรวมตอคตความเชอของผคนใน
อาณาจกรพกามนน ปรากฏวาคตศาสนา
พราหมณกตดตามไปดวย โดยมอทธพลตอ
สถาบนคนชนสง ในขณะพระพทธศาสนา
สงผลตอวถชวตของผคนชนรากหญาเปนหลก
คตความเชอแบบพราหมณในอาณาจกร
พกามทเดนชดคอเรองโหราศาสตร ชาวพมา
เชอวาเทพนพเคราะหของพราหมณนนมผล
ตอการเปลยนแปลงชะตาชวตของมนษย
เพราะทกองคลวนไดประทานพรโดยตรงจาก
พระอศวรเปนเจา จงมฤทธานภาพมหาศาล
ประกอบมการน�าเอาเรองราวของเทพนพ-
เคราะหไปแตงผสมกบต�าราโหราศาสตร จง
ท�าใหเทพนพเคราะหเปนทรจกแพรหลายของ
คนทกชนชน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 34 1/27/16 8:56 AM
3535๗๗
ตอมาความเชอเรองโหราศาสตรผสมกบ
เทพนพเคราะหอยางเหนยวแนน จงมการ
แตงเนอหาขนอกหลายอยาง ท�านองวาเปน
การเพมพลงความขลงใหสมเหตสมผล ดวย
การเพมก�าลงวนใหเทพนพเคราะหอยางเปน
รปธรรม และมวธการนบก�าลงวนโยกยายไป
ตามจกรราศอยางถกตองแมนย�า นอกจากนน
มพธสงเทพนพเคราะหดวยนยวาเปนการ
สรรเสรญเพอแกเคลด
พธกรรมสงเทพนพเคราะหเหนจะเปนท
ร จกแพรหลายหลายรอยป จงมผฉลาดได
รวบรวมพธกรรมและแตงพระคาถาพรอม
รวบรวมเปนหนงสอในชอวาคมภรมหาทกษา
หรอคมภรโหราศาสตรทกษา และมการ
ศกษาสบตอมาจนถงปจจบน
ดวยเหตนน เทพนพเคราะหของอนเดย
จงกลายรปเปลยนรางเปนชาวพมา ดวยประการ
ฉะน
ส�าหรบพธสงเทพนพเคราะหตามคมภร
มหาทกษานน ประกอบดวยเครองบชาและ
การสวดพระคาถา เครองบชาคอ อาหาร
หวานคาว ผลไมและหมากพลบหร จากนน
นมนต พระเก ารปให สวดพระคาถาตาม
ก�าลงวน ดงน
๑) พระอาทตยสวดอเทตะยญฯ ๖ จบ
๒) พระจนทรสวดยนทนมตตงฯ ๑๕ จบ
๓) พระองคารสวดยสสานภาวะโตฯ ๘ จบ
๔) พระศกรสวดยสสานสสรเนนาปฯ ๒๑ จบ
๕) พระเกตสวดชยนโตฯ ๕ จบ
๖) พระพธสวดสพพาสวสะฯ ๑๗ จบ
๗) พระราหสวดกนนสนตะระฯ ๑๒ จบ
๘) พระพฤหสบดสวดปเรนตมโพธฯ ๑๔ จบ และ ๙) พระเสารสวดยะโตหงภะคนฯ ๑๐ จบ
นอกจากนนในพธกรรมตองปกธงพระ-อรหนต ๘ ทศ ประกอบดวย
๑. พระพทธเจาประจ�ากงกลาง ๒. พระโมคคลลานะประจ�าทศเหนอ ๓. พระราหลประจ�าทศตะวนออก เฉยงเหนอ ๔. พระโกณฑญญะประจ�าทศตะวนออก
๕. พระเรวตะประจ�าทศตะวนออก
เฉยงใต
๖. พระสารบตรประจ�าทศใต
๗. พระอบาลประจ�าทศตะวนออก เฉยงใต ๘. พระอานนทประจ�าทศตะวนตก และ ๙. พระควมปตประจ�าทศตะวนตก เฉยงเหนอ
ประเดนนาสนใจคอ การปกธงพระอรหนต ๘ ทศ
ถามวา พระอรหนต ๘ ทศเขามาเกยวของกบพธสงเทพนพเคราะหไดอยางไร
ตอบวา นาจะเกดขนภายหลง โดยเฉพาะเมอพราหมณเรมหมดบทบาท กลาวคอเมอพราหมณหมดบทบาท พระสงฆกเขามาท�าหนาทแทนพวกพราหมณ โดยเฉพาะพธกรรมนอยใหญของพวกพราหมณ พธสงเทพนพ-เคราะหกเชนเดยวกน เดมพระสงฆอาจจะเลยนแบบพธกรรมพราหมณทกสงอยาง แตครนตอมาคงเหนวาพทธานภาพและสาวกา-
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 35 1/27/16 8:56 AM
3636๗๗
นภาพมดกวาเทพนพเคราะห จงแตงพระ-คาถาตามคตความเชอของพระพทธศาสนาแทรกเขาไปในพธกรรม พรอมจดวางพระ-อรหนตเพอใหมสวนรวมในพธกรรม
ตอมาไดพากนรวบรวมความรเรองโหรา-ศาสตรแลวแตงเปนต�าราในชอวาคมภรมหา-ทกษา เนอหาในคมภรแรกเรมนน อาจใหความส�าคญเทพนพเคราะหเปนหลก แตครนตอมาไดสอดแทรกคตความเชอของพระพทธ-ศาสนาเขาไป จนกลายเปนวา พธกรรมของพราหมณแปลงรางกลายเปนพทธศาสนา
ประเดนตอไปคอ ผแตงใชเกณฑอนใดในการจดพระอรหนต ๘ รป ใหประจ�าทง ๘ ทศ จะบอกวาแตละรปมฤทธเสมอเทพ
นพเคราะหกไมนาจะใช เพราะประวตของ
พระอรหนตแตละรปไปคนละทศละทางกบ
เทพนพเคราะหของพราหมณ อกประการ
หนงพระอรหนต ๘ รป กไมไดโดดเดนดาน
การใชฤทธานภาพ จะมบางกเพยงพระ-
โมคคลลานะและพระควมปต
ประเดนนคงทงไวใหทานผรขานไขตอไป
ครนวฒนธรรมและคตความเชอของพมา
เขามามอทธพลตอหวเมองเหนอ กลาวคอ
อาณาจกรลานนา กยอมเปนธรรมดาวาคน
ไทยทางหวเมองเหนอตองรบมาปฏบตและ
ดดแปลงใหเขากบคตความเชอของตน (ตอน
หนามาวาถงอาณาจกรลานนา)
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 36 1/27/16 8:56 AM
“หลวงพอโต” คามาคระ งดเยยมชม ๒ เดอน
พระพทธรปใหญแหงเมองคามาคระจะไดรบการตรวจบรณะเปนครงแรกในรอบ ๕๐ ป ในชวงวนท ๑๓ มกราคมถง ๑๐ มนาคม โดยจะงดใหนกทองเทยวสกการะในชวงดงกลาว
วดโคโทคอน สถานทประดษฐาน “หลวงพอโต” แหงคามาคระ ระบวา จ�าเปนตองงดใหนกทองเทยวสกการะพระพทธรปใหญในชวงวนท ๑๓ มกราคมถง ๑๐ มนาคม เนองจากทางวดจะตรวจบรณะพระพทธรปครงส�าคญนบตงแตการซอมแซมครงสดทายในป ๑๙๕๙-๑๙๖๑
“หลวงพอโต” แหงคามาคระ สรางขนในราว ค.ศ. ๑๓๐๐ มความสงจากฐาน ๑๓.๔ เมตร ถอเปนหนงในพระพทธรปขนาดใหญทสด และส�าคญทสดองคหนงของประเทศญปน แตเนองจากองคพระตงอยกลางแจง ท�าใหไดรบผลกระทบอยางมากจากสายลมและแสงแดด รวมทงฝนและมลนก
การตรวจบรณะครงส�าคญในรอบ ๕๐ ปนไดรบงบประมาณสนบสนนจากภาครฐ เนองจาก “หลวงพอโต” ไดรบการขนทะเบยนเปนมรดกประจ�าชาต และทางวดไดก�าหนดการซอมบ�ารงหลงชวงปใหม เพอลดผลกระทบทมตอนกทองเทยวทมาสกการะจ�านวนมาก รวมทงรานขายของทระลกทตองซบเซาหากไมมนกทองเทยวนานเกอบ ๒ เดอน
ผเชยวชาญจะใชคลนอลตราโซนกเพอก�าจดฝนทองคพระ หลงจากนนจะตรวจสอบระบบตานทานแผนดนใหญทถกตดตงเมอการบรณะครงกอน และพจารณาวาตองมมาตรการดแลรกษาเพมเตมหรอไม? โดยในชวงการตรวจบณณะใหญน ผเชยวชาญยงจะรวบรวมขอมลตางๆ เกยวกบสภาพองคพระ เพอใชในการดแลรกษายอยๆ ในชวงหลายปตอจากนดวย.
ญปนจะตรวจบรณะ
“ËÅǧ¾‹Íâµ” ¤ÒÁÒ¤ØÃÐ
ในกระแสขาว :
ปาแอน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 37 1/27/16 8:56 AM
โรคอวน เหลานเปนสาเหตใหคนเสยชวตกอนวยอนควรเปนจ�านวนมาก และมสวนใหการมชวตอยของใครบางคนตองทกขทนเปนอยางมาก
ดวยเหตน ผคนสวนหนงเรมหนกลบมาใหความส�าคญกบเรองสขภาพมากขน เปลยนเปาหมายจากความร�ารวยมงคง มาเปนความสขในการใชชวตอยางพอเพยง จากทเคยท�างานเรงรบ หามรงหามค�า รบประทานอาหารทเนนความสะดวกรวดเรว เปลยนมาเปนการด�าเนนชวตชาลง เอาใสใจกบอาหารการกนมากขน บางกหาเวลาวางมาออกก�าลงกาย เขาฟตเนส ออกวงหรอขจกรยาน หรอทองเทยวผอนคลายตามตางจงหวด บางคนถงขนาดเปลยนอาชพ หนชวตในเมอง กลบไปสชนบทเพอเปนชาวไรชาวนา
ทมา www.vcharkarn.comทมา www.thearokaya.co.th
อโรคยา ปรมา ลาภา เปนอกหนงพทธ-ภาสตทถกยกมาพดถงเมอสนทนาเรองสขภาพ เพราะไมวาจะร�ารวยมเงนทองแคไหน หากรางกายเจบปวย ไมสบาย เงนทหามาไดนน สดทายกตองน�ามาจายคายา คาหมอ เพอรกษาชวตเอาไว หรอหากวาสขภาพแขงแรงนนซอขายได มหาเศรษฐทวโลกคงจะยอมควกกระเปาจายกนไมอน ฉะนน “ความไมมโรค เปนลาภอนประเสรฐ” จงเปนความจรงทสด
แมวาการแพทยในปจจบน จะพฒนาวธการรกษาและยาตางๆ ดกวาสมยกอนมาก แตฝ งของโรคภยไขเจบ กพฒนาสายพนธใหหลากหลายและรนแรงมากขนควบคไปดวย จะเหนไดจากความนากลวของโรครายตางๆ เชน โรคมะเรง โรคหวใจ โรคเบาหวาน
พระฟกจ ชตปญโญ
สโลว Life สไตลพระ
เรองนาร :
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 38 1/27/16 8:56 AM
3939๗๗
นกวจยจ�านวนมากไดใหความสนใจศกษาระบบตางๆ ของรางกาย วาการด�าเนนชวตอยางไรถงจะถกตองเหมาะสม สอดคลองกบธรรมชาตสภาพแวดลอมมากทสด ศาสตรนมชอวา นาฬกาชวต หรอ Chronobiology เปนองคความรทศกษาเรองระบบการท�างานของอวยวะตางๆ ทสมพนธกบเวลา ๒๔ ชวโมงในหนงวน ถาจะอปมากเปรยบไดกบการหา “คมอใชงานรางกาย” นนเอง
ในระหวางทงานวจยน เรมถกเผยแพรจากโลกตะวนตก แทจรงแลวซกโลกตะวนออกของเรา ไดถายทอดศาสตรทวากนมาอยางยาวนานไมต�ากวา ๓๐๐๐ ปแลว แตหลายคนในยคอนเตอรเนต ยงคงตงค�าถามวา ใครจะใชชวตจรงอยางนได คงเปนเรองล�าบากมาก หากตองคอยบอกตนเองวา ตอนไหนท�าอะไร ตอนไหนหามท�าอะไร
ผเขยนเปนอกคนหนงทสงสยเชนกน กระทงไดค�าตอบวา ในโลกปจจบนน ยงคงมมนษยทสามารถด�าเนนชวตตาม “นาฬกาชวต” ไดจรงๆ และคนๆ นนคอ พระภกษ นนเอง เปนผทสามารถใชรางกายสอดคลองเขากบธรรมชาตไดอยางสมบรณแบบ
ชวงเวลา ๓.๐๐ – ๕.๐๐ น.
เสยงระฆงทวดปาจะดงขนในเวลาตสาม เปนสญญาณปลกพระหนมเณรนอยทกรปใหตนขนมา ลางหนาแปรงฟน จดเกบทนอนใหเรยบรอย นงสบงหมจวรใหเรยบรอย เดนมารวมตวกนทศาลาปฏบตธรรม เพอมานงเตรยมตวรอท�าวตรเชารวมกน
ในเวลาฟามดอยางน ตามหลกนาฬกาชวตแลว ชวงเวลานเปนเวลาของปอด และคนเราควรจะตนนอน เพอใหระบบหายใจไดท�างานอยางเตมท สมองทไดรบออกซเจน มสวนใหความจ�าของเราดขน พระเราจงเลอกใชเวลาน ตนมาทองบนสาธยายมนต เรยนรธรรมะ แมวาอากาศจะคอนขางเยน ถาหากไดสวดมนต ภายในรางกายจะสนสะเทอน ชวยใหบรรเทาความหนาวไปไดบาง อกทงยงขจดปญหาเรองระบบหายใจ อยางโรคหอบหดได ท�าวตรประมาณ ๔๕ นาท เสรจแลวกจะนงสมาธตออก ๓๐ นาท
ชวงเวลา ๕.๐๐ – ๗.๐๐ น.
จากนน พระเณรแตละรปจะมท�าหนาทประจ�า บางกจดเตรยมบาตรครบาอาจารย บางกกวาดถศาลาหอฉน ชวยกนปลาดอาสนะ เตรยมน�าดม วางกระโถนใหเรยบรอย เมอทกอยางเสรจดแลว กจะฉนน�ารอนน�าชา แลวไปเขาหองน�า
เวลานรางกายจะหลงฮอรโมนคอรตซอล (Cortisol) ท�าใหรางกายกระปรกระเปรา การดมน�าอนแกวใหญๆ เปนการชวยกระตนทล�าไสใหญ เวลานจงเหมาะทสดในการขบถาย
“บณฑบาต” เปนกจวตรหนงทนบวาเปนสสนของชวตนกบวช เปนการไปโปรดญาตโยมและยงเปนชวงเวลาในการออกก�าลงกายดวย
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 39 1/27/16 8:56 AM
4040๗๗
การเดนท�าใหกลามเนอทกสวนไดท�างาน กระดกและขอตอไมกระแทกกนจนเกนไป ยงไดสดอากาศในยามเชาทบรสทธ จตใจกยงปลอดโปรงสดชน การเดนแบบไมใสรองเทานน ท�าใหไดเหยยบกอนหนกอนกรวดคลายกบนวดกดจดบนฝาเทา ระยะทางทเดนบณฑบาตจะไมไกลมากนก พอแดดออนๆ พระเณรกทยอยกลบมาถงวดแบบเหงอซมๆ
ชวงเวลา ๗.๐๐ – ๙.๐๐ น.
สายบณฑบาตและจ�านวนพระเณร จะแบงออกตามทตงและขนาดของหม บ านรายรอบวด เมอกลบมาถงวดแลว ถายแบงอาหารใหทางคนครวจดแจงภตตาหาร พระ-เณรจะออกมากวาดใบไมรอรอบๆ หอฉน
หลงเสยงระฆง ประมาณ ๘ โมงเชา องคประธานสงฆในอาวาสนน จะพจารณาตกอาหารเปนรปแรก ไลเรยงพระรปอนตามล�าดบพรรษาจนถงสามเณรรปสดทาย จงคอยใหพร แลวคณะสงฆกจะเรมฉนพรอมๆ กน
มอเชาหรอ breakfast ในภาษาองกฤษ ตามศพททบอกอยแลวคอ หยด (break) การอด (fast) อาหารเชา คอการหยดอด หรอเลกอดอาหาร เพราะฉะนนอาหารเชาหรอมอแรกของวน จงเปนมอทส�าคญทสด และชวงเวลานเปนชวงเวลาของกระเพาะอาหาร ใครทรบประทานอาหารในเวลานตอเนองทกวน กระเพาะอาหารจะแขงแรง สงผลใหสมองแจมใส
ในสงคมเมองเวลาน หลายคนยงไมตน บางกเรงรบเดนทางไปตอกบตร อาศยดมกาแฟเพยงแกวเดยว รอมอกลางวน หรอส�าหรบผหญงบางคนกตดมอเชาไปเพราะกลวอวน
พฤตกรรมอยางนทางการแพทยพบวา นเปนสาเหตใหหนาแกกอนวย ขาแขงไมคอยมแรง ขกงวล ตดสนใจชา ตามมาดวยโรคราย อยางเบาหวานและสมองเสอม
ชวงเวลา ๙.๐๐ – ๑๑.๐๐ น.
มามของเราจะท�างานในเวลานเพอสรางภมคมกนใหกบรางกาย ไมสงผลตอการด�าเนนชวตใหเหนชดนก แตสงทควรระวงในเวลานกคอ ไมควรหลบ เพราะการนอนหลงจากรบประทานอาหารอมๆ กจะท�าใหเสยงตอการเปนภาวะกรดไหลยอน และโรคมะเรงหลอดอาหารได ซงส�าหรบพระแลวจะใชชวงเวลาหลงอาหารประมาณครงชวโมง เดนจงกรม เพอยอยอาหาร ซงพระพทธองคไดตรสไวใน จงกมสตร วาการเดนจงกรม มอานสงส ๕ ประการคอ
• เปนผอดทนตอการเดนทางไกล • เปนผอดทนตอการบ�าเพญเพยร • เปนผมอาพาธนอย • อาหารทกน ดม เคยว ลมแลวยอมยอย ไปดวยด • สมาธทไดเพราะการเดนจงกรมยอมตงอย ไดนาน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 40 1/27/16 8:56 AM
4141๗๗
นอกจากนนเวลา ๑๐ โมงถงเทยงน นกการศกษาถอวาเปน “ชวงเวลาทองค�า” ของการเรยนร เพราะสมองจะท�างานเตมศกยภาพ นกเรยนจะสามารถท�าความเขาใจเรยนร เนอหาใหมๆ ไดด ส�าหรบพนกงานออฟฟส ควรจะเลอกท�างานทมความส�าคญมากทสดในเวลาน แมทางพระสงฆฝายปรยตจะใชชวงเวลานทองพระคมภรเชนเดยวกน
ชวงเวลา ๑๑.๐๐ – ๑๓.๐๐ น.
ในกกจปมสตร พระพทธองคไดตรสถงอานสงส ของภกษผ ฉนมอเดยวม ๕ ประการวา
เปนผมอาพาธนอย มความล�าบากกายนอย มความเบากาย มก�าลง อยอยางผาสก
สอดคลองกบบทความของนายแพทยโยชโนร นางโมะ จาก “ยงหว ยงสขภาพด” หนงสอขายด ทไดกลาววา การลดปรมาณอาหาร ดวยการลดจานวนมอ เปนวธรกษาสขภาพอนยอดเยยม ไขมนในชองทองจะลดลง ยนเซอรทอนจะชวยใหสขภาพด สงผลใหใบหนาดออนเยาว อายยน หากรบประทานอาหารวนละมอจนเปนกจวตรแลวฮอรโมน-เลปตน (Leptin) หรออกชอหนงกคอ ฮอรโมนอม จะมระดบปกต ท�าใหระบบเผาผลาญในรางกายเปนไปดวยด รบความรสกไดไว การกนไมเปนมอ หรอกนแบบไมร จกอม กอใหเกดภาวะดอเลปตนและจะท�าใหเกดโรคอวนตามมา ซงนายแพทยทานนไดทานอาหารมอเดยวมากวา ๑๐ ปแลว
อยางไรกตาม การฉนมอเดยว จดเปนหนงในธดงควตร ๑๓ หรอขอวตรเพอขดเกลากเลส พระพทธองคไมไดก�าหนดวา พระภกษ
ทกรปจ�าเปนจะตองถอปฏบต และผทสมครใจจะสมาทานตองรจกประมาณตน ไมใหทรมานรางกายจนไมสามารถบ�าเพญสมณธรรมได พระบางรปวดบางส�านก กจะฉนเพลกนในชวง ๑๑ โมง ซงถอเปนอาหารมอสดทายของวน นบจากแตเทยงวนไปจนถงเวลาอรณของวนใหม
บรรพบรษของคนเราสมยกอน หลงจากออกลาสตวหรอหาเกบผลไม เมอกนเสรจแลวจะหาทปลอดภยนอนกลางวน พฤตกรรมเชนนไดถายทอดสงตอมายงรางกายของคนในยคเราดวย ตอนบายๆ รางกายจงงวงเปนปกต ในหลายๆ ประเทศมวฒนธรรมการนอนกลางวน เชน ประเทศฝรงเศส กรซ สเปน หรอเพอนบานอยางประเทศลาว
องคการนาซา เคยท�าวจยกบอาสาสมคร ๑,๐๐๐ คน พบวา คนทไดงบหลบนนจะสามารถเรยนรสงตางๆ ไดเพมขนประมาณ ๔๐ % เมอเทยบกบคนท�างานตอเนอง นอกจากนนยงมผลของงานวจยทรบรองวา การงบหลบประมาณ ๑๕ – ๒๐ นาทนน ชวยใหสมองโลดแลน ความจ�าดขน และสงผลดตอหวใจ
ในชวงปจฉมวยของหลวงปมน ภรทตโต พระอาจารยใหญสายวดปา ทานจะพกกลางวนเลกนอย และทนททตนขนมาทานจะนงสมาธปรารภความเพยรตอ แนนอนวาการนอนกลางวนของทาน ไมใชเรองของความเกยจคราน แตเปนไปเพออนเคราะหแกสงขารรางกาย ประกอบกบชวงวยหนมททานไดเรงความเพยรมาตลอดชวต ถงจดหนงธาตขนธกสมควรไดรบการผอนคลายอรยาบถเกอกลบาง ตรงกบนาฬกาชวต เพราะกลาม
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 41 1/27/16 8:56 AM
4242๗๗
เนอหวใจจะท�างานสบฉดเลอดและสงสารอาหารไปเลยงทวรางกาย ระดบความดนจะเพมสงขน ฉะนน จงไมควรเครยด หรอโหมงานหนกมาก
ชวงเวลา ๑๓.๐๐ – ๑๕.๐๐ น.
พระภกษสงฆสามเณรเดนจงกรม-นงสมาธ หรอเรยนกนอกครงในชวงบาย ระบบล�าไสเลกจะยอยและดดซมสารอาหารทละลายอยในน�า ชวงนถารบประทานอาหารในตอนเชาไมเพยงพอกจะรสกหว หรอถาฉนอมเกนไปกจะงวงนอน
ประเทศไทยอย ใกลกบเสนศนยสตร ชวงบายๆ แดดจด อากาศรอน การดมน�าเปนประจ�านนกจะท�าใหรางกายปรบความรอนภายใน น�าสะอาดมสวนชวยใหระบบยอยอาหารท�าหนาทไดเตมประสทธภาพ ทงยงเพมความชมชนแกผวหนงและดวงตา การดมน�าบอยๆ ชวยลดอาการปวดศรษะและไมเกรนได น�าเปนปจจยส�าคญมาก พระ-พทธองคจงอนญาตใหผากรองน�าเปนหนงในบรขาร ๘ ของพระภกษ ไมตางจากบาตรและจวร
ชวงเวลา ๑๕.๐๐ – ๑๗.๐๐ น.
ชวงบายแกๆ เสยงระฆงจะดง บอกเวลางานบ�าเพญประโยชนสวนรวม พระ เณร และญาตโยมตางพรอมเพรยงกนหยบจบอปกรณตามถนด ท�าหนาทของตนเองอยางแขงขน ปด กวาด เชดถ คนละไมคนละมอชวยกนดแลเสนาสนะสงฆ
เอกลกษณอยางหนงของวดปา กคอการกวาดลานวด หรอพระทางอสานเรยกวา “ตตาด” ส�าหรบไมกวาดทวดปาใช สวนใหญพระเณรจะชวยกนท�าขน และสอนวธผก-
มด-รด-รอย ตอๆ กนมา กานตาด (หรอกานมะพราว) ประกอบรางเขากบไมไผ กะระยะใหไดรศมทเหมาะกบความกวางของถนน และ “ไมกวาดประจ�าตว” นแหละสรางความภมใจใหระหวางท�างานไดเปนอยางด
ท�ากจวตรน ไมมใครถอตววาพรรษามากกวา ไมแบงแยกวาพระหรอโยม ทกคนตางออกแรงท�าความสะอาด เพอทะนบ�ารงเสนาสนะในบวรพทธศาสนา เปนแบบอยางของความสามคค เมอผใดผานมาพบเหนกเปนทนาเลอมใส สรางศรทธาตอไป
การกวาดไมใบถอเปนการปฏบตธรรมเจรญสตแบบเคลอนไหว ไมตางจากออกก�าลงกาย สามารถเรยกเหงอไดด และชวงเวลานเอง กระเพาะปสสาวะจะเกบปสสาวะทผานการกรองจากไต และเปนชวงทหลอดเลอดหวใจและกลามเนอในรางกาย มความแขงแรง เหมาะอยางยงทจะใหเหงอออก เพราะจะชวยใหไมตองปสสาวะมาก หรดของกระเพาะปสสาวะกจะแขงแรง
เนองดวยบรรพบรษของเราไมไดเจรญเตบโตมาในหองแอร การทเหงอออกประมาณหนงเปนการรกษาสมดลใหกบรางกาย มขอดทงชวยขบสารพษบางอยางออกมาทางรขมขน ปองกนนวในไต ท�าใหผวสะอาดและดออนกวาวย
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 42 1/27/16 8:56 AM
4343๗๗
ชวงเวลา ๑๗.๐๐ – ๑๙.๐๐ น.
หลงจากเหงอออก คงไมมอะไรดไปกวาดมน�าเยนๆ หวานๆ ทดแทนพลงงานทสญเสยไป ตงแตเชาแลวพระเณรไมไดฉนอะไร บางครงมนเปนอาการ “โหยมากกวาหว” เวลาฉนน�าปานะ หมพระเณรจงมานงรวมตวกนอยางพรอมหนา โดยไมใครอดออด พระเจาหนาทจะถอกาขนาดใหญ ภายในจะมกาแฟบาง โกโกบาง ใสน�าตาล ไมมสวนผสมของนม เดนเทแจกแบงกนอยางทวถง แตละรปกจะพจารณาฉนกนแตพอประมาณ พอใหไดชนใจบาง แกหวไปบาง สวนน�าปานะทพระเณรรอคอยกน กมกจะเปนจ�าพวกน�าออยสด หรอน�าผลไมขนาดเลกคนและกรอง แชเยนมาเปนอยางด
ชวงหาโมงเยนถงเกอบหนงทมน ไตของเราจะกรองของเสยทรางกายไมตองการ ไปเกบไวทกระเพาะปสสาวะ การดมน�าปานะในชวงน จะชวยขบของเสยออกไปในเวลาทพอเหมาะพอด
ชวงเวลา ๑๙.๐๐ – ๒๑.๐๐ น.
กอนพระอาทตยจะลบขอบฟา พระเณรแตละรปจะอยกบตวเอง ตางหาทเหมาะๆ เจรญสต รอท�าวตรสวดมนตตอนหนงทมตรง บทสวดตอนค�าจะเปนพระสตรขนาดกลางถงขนาดยาว อยางอานาปานสตสตร ธมมจก-กปปวตตนสตร นบเปนอบายทดของครบา-อาจารยทวางไวใหพระภกษไดศกษา ทบทวน ทองจ�า ผานรปแบบการสวดดงๆ พรอมกน ใครผดกจะระมดระวงสวดใหถกตองชดเจน ใครมาสวดทกวนๆ กจะจ�าไดโดยปรยาย จะนกคดประพฤตปฏบตกไมหลงทาง น�าไปเทศนสอนกตรงตามทพระพทธเจาไดสงสอนไว การท�าวตรจงนบเปนการสบทอดพระธรรมค�าสงสอนขององคสมเดจสมมาสมพทธเจาไมใหสญหายหรอผดเพยน
เยอหมหวใจและระบบหมนเวยนโลหตของเราจะท�างานชวงประมาณ ๑ ทม ตรงกบนาฬกาชวตควรท�าจตใจใหสงบ เหมาะอยางยงกบสวดมนต ท�าสมาธ หลกเลยงการดขาว ดละคร เพราะความตนเตนในชวงเวลานจะท�าใหไขมนในเลอดสงขนเอง มผลใหแนนหนาอก เปนตะครว นอนไมหลบ เสยงเปนโรคเสนเลอดตบ อมพฤกษ อมพาต
วธการนกคลายกบวฒนธรรมการดมชาของประเทศองกฤษ ในยควคตอเรยนทม High Tea หรอน�าชามอคอนขางหนกในชวงเยน บางครอบครวอาจจะทานชามอนนแทนอาหารเยน ซงส�าหรบพระเณรกคลายๆ กน และถอเปนเวลาผอนคลาย สนทนากนพอประมาณ กระชบความสมพนธกนภายในวด กอนทจะแยกยายกนไปสรงน�ากอนท�าวตรเยน
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 43 1/27/16 8:56 AM
4444๗๗
งานทดลองมหศจรรยแหงหยดน�า หรอ Messeges from water ของดอกเตอรมาซาร เอะโมโตะ ชาวญปนพบวา น�าทถกดาหยาบคาย หรอเสยงเพลงดงๆ ทมเนอหารนแรง เมอแชแขงแลวสองกลองทมก�าลงขยายสง เหนวารปรางของผลกทกลายเปนรปรางนาเกลยดนากลว ตรงกนขาม หากน�าเดยวกนนนไดรบการสวดมนตแผเมตตาใหเปนประจ�า รปรางของผลกน�า เรยงตวอยางเปนระเบยบ รปรางสวยงามสมบรณ งานทดลองนสรปไดวา จตของมนษยนนมผลตอการกอตวของผลกน�า หากพดแตสงดๆ น�ากจะสะอาดบรสทธขนตามไปดวย พธท�าน�ามนตกคงมสมมตฐานใกลเคยงกนน
รางกายของเราประกอบไปดวยน�ากวา ๗ สวน ขณะทสวดมนตเราไดนอมทงรางกาย วาจา ใจ ระลกถงพระรตนตรย ทกค�าในบทสวดลวนแลวแตเปนสจรตวาจา ปรารถนาดตอกน ไมกอใหเกดโทษ ฟงแลวกเกดสตปญญา ถาจะพดใหสนกหนอย การสวดมนต กเปรยบไดกบการปลกเสกตวเราเอง กคงไมผดนก
ชวงเวลา ๒๑.๐๐ – ๒๓.๐๐ น.
หลงจากท�าวตรฟงครบาอาจารยเทศนาอบรมตออกประมาณ ๑ ชวโมง หรอน�ากรรมฐาน ไปจบกจกรรมเกอบๆ สามทม เทานภารกจของวนกเหมอนเสรจสนลง แตไมไดหมายความวาจะปลอยตวปลอยใจ ไรสต พระเณรจะแยกยายไปตามกฏของตนในปา หางกนพอสมควร ทส�าคญแตละกฏนนไมมไฟฟา พระอาศยอย ๑ รป ๑ กฏ หมดโอกาสคลกคลพดคยกน ชวงนบางองคกทองปาฏโมกข บางองคเดนจงกรมตอ บาง
องคกจดเทยนอานหนงสอ จดบนทกประจ�าวน จดเตรยมบรขารตางๆ เตรยมส�าหรบวนใหม ททกอยางจะตองพรอมกอนออกไปท�าวตร
อณหภมในรางกายจะคอยๆ ลดลง นาฬกาชวตชวงนเปนชวงเวลาของระบบหายใจ ระบบยอยอาหาร และระบบขบถาย ระบบทง ๓ นจะปรบสมดล และประมาณสทมฮอรโมน-เมลาโทนน (Melatonin) จะถกหลงออกมาเพอปรบสภาพรางกายในหนงรอบวน คณสมบตของฮอรโมนนจะมความสมพนธกบความมดความสวาง ชวยเหนยวน�าใหนอนหลบลก เวลานเราจ�าเปนอยางยงทจะท�ารางกายใหอบอนและตองเขานอน
ชวงเวลา ๒๓.๐๐ – ๓.๐๐ น.
พระพทธองคไดตรสไวใน ขททกนกาย มหานทเทศวา ภกษไมพงท�าความหลบใหมาก พงแบงกลางคนและกลางวนใหเปน ๖ สวนแลว ตนอย ๕ สวน นอนหลบเพยงสวนเดยว จงชอวา ภกษ เธอพงส�าเรจสหไสยาส หรอนอนเหมอนราชสห โดยนอนตะแคงขวา เทาเหลอมซอนกน ตงสตสมปชญญะ ไมพงท�าความหลบใหมาก ระลกในใจวา จะตนขน ตลอดมชฌมยามแหงราตร
วนหนงม ๒๔ ชวโมง ถาแบงเปน ๖ สวนแลว สวนทพระพทธองคทรงใหนอนหลบกจะมเพยง ๔ ชวโมงเทานน ตรงกบชวงมชฌมยาม คอ ๔ ทมถง ต ๒ พอด ในวดปากถอปฏบตวาพอรสกตว ใหรบตนขนลางหนาลางตา เดนจงกรมปรารภความเพยรทนท อยาเหนแกการนอน ฝกฝนกเลส รอเวลาสญญาณระฆงท�าวตรเชาอยางมสต
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 44 1/27/16 8:56 AM
4545๗๗
ในระหวาง ๕ ทมถงต ๓ ถงน�าดและตบจะท�างานสมพนธกน เปนชวงเวลาทตองนอนหลบใหสนท เพอใหเลอดมาเลยงทตบ ท�าการขจดสารพษในรางกาย ลดระดบน�าตาลในเลอด ทางการแพทยพบวา หากนอนกอนเทยงคน โกรทฮอรโมน (Growth Hormone)จะหลงออกมาในชวง ๙๐ นาทแรก ถาเดกไดนอนหลบเวลาน กจะสงสมวย และแมเปนผใหญแลว ฮอรโมนน จะซอมแซมเนอเยอสวนทสกหรอ ผวหนาผวหนงเตงตง ผมดกด�า
มค�าโบราณนาสนใจวา “พระนอนส เศรษฐนอนหก ยาจกนอนแปด” บงบอกถงเวลานอนของแตละคน อาจจะขดกบสงทเราเรยนมา วาเราควรนอนวนละ ๘ ชวโมง หากถามวาถกตองเหมาะสมแคไหน คงมหลายเหตปจจยทตองพจารณา
อนง พระทานไดอาศยอย ทามกลางธรรมชาตปาเขา อากาศด เจรญสต อกทงท�าสมาธภาวนาอยเปนประจ�า จงนอนเตมอม ตนไดเรว แตในเมองมทงแสงทงเสยงรบกวนการนอนอยตลอด กวาจะหลบสนทกตองใชเวลา ยงกอนนอนเลนโทรศพท แทบเลต เปดโทรทศนไปดวย แมรางกายจะนอนอยแตจตใจกไมไดฟงไปดวย สวนเรองรายไดหรอความเปนอยนนกมความขยนเปนเหตปจจยดวย เทาทผเขยนเคยศกษามาทราบวา สวนใหญของพวกประสบความส�าเรจในชวต จดอยในประเภทตนกอน นอนทหลงกนทงนน
ในป ๒๕๔๖ นตยสาร TIME Magazine
ของอเมรกาไดเผยแพรงานวจยเกยวกบคนท
มความสขอาชพตางๆ ในโลก ดวยวธสแกน
คลนสมอง พบวา บคคลทมความสขมากท
สดในโลก คอ พระนเอง คงไมแปลกใจนก
เพราะเมอตามพจารณาศาสตรแหงนาฬกาชวต
ขางตน พระนแหละเปนผสรางเหตปจจยให
ทงกายสดใส และจตใจเปนสข
ความรเรอง นาฬกาชวต ตงแตบรรทด
แรกเปนเพยงวธการ หรอแนวทางทอยในตว
หนงสอเทานน หากผอานจะเหนผลลพธจรงๆ
การอานเพยงอยางเดยวคงไมเกดผลอะไรแน
คดเสยวา “ท�าเลนๆ ไดเลน ท�าจรงๆ
ไดจรงๆ” ตองเปลยนจาก “วธ” เปน “วถ”
คอยๆ ท�าสงทเหมาะสมตอรางกาย ฝนนด
ฝกหนอย เชอเถดวา สขภาพดและจตใจทด
ของเรา เราเองทจะสามารถสรางมนขนมาได
ฆราวาสญาตโยมถอเอาพระเปนทพงทางใจ
แลว เอาวถชวตของสมณะเปนทพงใหกบ
รางกายดวย คงจะดไมนอย
วาระของปใหมน ขอใหเปนปทญาตโยม
ไดเรมเปลยนแปลงตวเอง ใหพรแกตวดวย
การกระท�า น�าเอาขอวตรของพระภกษและ
ค�าสงสอนขององคสมเดจสมมาสมพทธเจา
เปนเขมทศ ด�าเนนชวตใหมความสขสวสด
ทงรางกายและจตใจ ตลอดปและตลอดไป
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 45 1/27/16 8:56 AM
พธท ๑๖ ธ.ค. ๑๓.๐๐ น. พระอาจารยมหาธตพงศ (ตวน) ไดน�าคณะศษยเรยนไวยากรณบาล และพระในวด รวมทงญาตโยมชาววดจากแดง ประมาณ ๗๐ รป/ คน เดนเทาจากวดจากแดงไปวดอาษาสงคราม ระยะทางประมาณ ๒.๕ กม. เพอรวมพธวางดอกไมจนทน ถวายเพลงพระศพสมเดจพระสงฆราช โดยพระครธรรมธรสมนต เจาอาวาส กไดเดนทางดวยรถยนตไปรวมงานดวย
ใตฟาวดจากแดง
ถวายอภสมมานสกการะสมเดจพระสงฆราชฯ
งานทาบญขามป
สาธชนจ�านวนมากรวมบญสงทายปเกาตอนรบปใหม ณ วดจากแดง รวมถวายทาน รกษาศล ฟงธรรมเทศนา และสวดมนตขามป โดยมพระอาจารยมหาประนอม ธมมาลงกาโร พรอมคณะสงฆ น�าสาธชนเจรญพระพทธมนต สวดมหาสมยสตร และอธษฐานจต เพอความเปนสรมงคลตลอดป สรางความประทบใจอมใจอมบญแกสาธชนกน ถวนหนา
เรมตงแตวนสงทายป ๓๑ ธ.ค. ๐๙.๐๐ น เปนตนไป อ.อศรยา นตสาระ และคณะศษย ไดรวมกนนมนตพระ จดใหมการแสดงธรรมชด สาระจากพระไตรปฎก ๑๓ กณฑ อาท พระมหากรณาธคณของพระพทธเจา อสทสทาน เปนตน
ชวงค�า พทธบรษทจ�านวนมาก ไดมาพรอมเพรยงกนทรมเขอน ทามกลางบรรยากาศแสงสตระการตา อนประดบดวยดอกไม ผลไม และแสงไฟระยบระยบ ประกอบกบอากาศทเยนสบาย เกอกลแกการฟงธรรมและการสวดมนตเจรญภาวนาเปนอยางยง
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 46 1/27/16 8:56 AM
4747๗๗
พระอ.มหาประนอม ไดแสดงธรรมวา พระสมมาสมพทธเจาไดตรสพระด�ารสน อปปมาเทน ภกขเว สมปาเทถ. วนละ ๒ ครง เปนเวลา ๔๕ พรรษา รวม ๓๒,๘๕๐ ครง ใหทกทานบรกรรมใหตดปาก ดใหตดตา ภาวนาใหตดใจ และในการสวดมนต ถาเราสวดครบองค ๓ ประการ คอ ๑. ถกอกขรวธ เสยงดงฟงชด ๒. แปลได เขาใจความหมาย และ ๓. มเมตตาอนบรสทธตอผฟง แมสวดครงเดยวกเหนผล คอเปนเครองปองกนทกข ภย และโรคทงหลายได (ด ความไมประมาท น.๓)
๒๓.๐๐ น. พทธบรษทไดรวมสวดพระ-ปรตร และ “มหาสมยสตร” คอ พระพทธเจาแตละองคจะมการประชมใหญของเหลาเทวดา
เชนนเพยงครงเดยว เมอพระพทธองคแสดงมหาสมยสตรจบ เทวดาจ�านวนหนงแสนโกฏ ไดบรรลพระอรหตตผล อรรถกถาจารยกลาวไววา “มหาสมยสตรน เปนทรกทชอบใจของเทวดา ในสถานทใหมเอยม เมอจะกลาวมงคลกถา ควรสวดพระสตรน” ตอจากนนไดรวมกนอธษฐานจต เพอความเปนสรมงคลในโอกาสวนขนปใหม ๒๕๕๙ และสดทาย คณเสรมสข ปทมสถาน พาสาธชนกลาวค�าขอขมากรรมตอพระรตนตรย ทวยเทพ และเจากรรมนายเวร แมจบพธแลว กยงมพระสงฆและสาธชนรวมสวด อตป โส ๑๐๘ จบ ตลอดทงคน
รงเชา ๐๗.๐๐ น. สาธชนรวมตกบาตรอาหารแหง และฟงธรรมตลอดจนถงชวงบาย ทายสด รวมกนเชญผาไปหมบชาพระธาตสมนตมหาปฏฐานเจดย เปนอนเสรจพธท�าบญขามปโดยสมบรณ ซงปจจยทไดรบจะน�าไปจดซอทดนขยายพนทวด เพอสรางอาคารเรยนพระไตรปฎกตอไป
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 47 1/27/16 8:56 AM
สนทนา
เปดหนานไวเพอสอสารกบผอาน หากทานผใดมขอสงสย ค�าถาม หรอขอเสนอแนะตางๆ ทเปนประโยชน วารสารโพธยาลย ยนดอยางยงทจะรบฟงและตอบทกขอค�าถามททานกรณาสละเวลาสงมาหาเรา
ฉบบแรก
กระผมมความประสงคอยากขอรบวารสารโพธยาลย ท�าอยางไรครบ มสมครสมาชกทางไปรษณยหรอไม อยางไรรบกวนชวยแจงใหทราบดวย จกเปนพระคณยง
ดวยจตคารวะ
ภาวต เขยนนกล ตปณ.๒๙๑ ปณจ.พระโขนง กทม. ๑๐๑๑๐
ฉบบท ๒
เรยน กองบรรณาธการวารสารโพธยาลยทนบถอ
ดฉนไดมโอกาสอานวารสารโพธยาลย ตงแตเลม ๒ จนถงเลม ๖ จงขอสงก�าลงใจและความชนชมมายงกองบรรณาธการ ส�าหรบการจดท�าวารสารทคดสรรเนอหาทมคณคาทางธรรมหลากหลาย ทงรปเลมกงดงาม กระดาษปกแขงแรงชวยถนอมเนอกระดาษภายในไดด เนอกระดาษกใชกระดาษถนอมสายตา ตวพมพตวใหญ ถกใจ สว. อยางยง ทส�าคญทสดคอ คอลมนตางๆ ทมคณคาทางธรรมยง ลวนนาศกษาและนาตดตามทงนน ไมอาจ เลอกทรกมกทชงชมเฉพาะคอลมนใดคอลมนหนงได (ถาเปนเฟสบค คงจะทง Like ทง Share ทกคอลมน) ขอชนชมคณะผจดท�า กองบรรณาธการ และครบาอาจารยทกทาน ทรวบรวมธรรมและแนะน�าเรองดๆ จากผร สมกบเปนวารสารของสถาบนศกษาพระธรรมระดบนานาชาตขอกราบนมสการอนโมทนาคณะสงฆวดจากแดงทเปนก�าลงส�าคญในการหมนกงลอธรรมจกร หวงวากองบรรณาธการจะรกษาคณภาพงานธรรมทบรสทธเชนนไวใหตอเนองยาวนาน เพอเปดดวงตาปญญาแกสาธชน
โอกาสน ขอมสวนรวมสนบสนนการจดพมพวารสารโพธยาลย ตงแตฉบบท ๗ ตอเนองเรอยไป ฉบบละ ๕,๐๐๐ บาท อยากทราบวาจะโอนปจจยไดอยางไร และขอเปนสวนหนงทจะรวมเผยแผวารสารโพธยาลยใหอานเปนธรรมทานไดใน เวบไซตของชมรมกลยาณธรรม (www.kanlayanatam) หวงอยางยงวาจะไดรบความเมตตาจากคณะผจดท�า
ดวยความชนชมอนโมทนายง
ทพญ. อจฉรา กลนสวรรณ
ประธานชมรมกลยาณธรรม
ฉบบท ๓
กราบนมสการ ทานพระอาจารย ทเคารพยง
กระผมมความประสงคทจะขอสมครรบวารสาร โพธยาลยและมสวนในการชวยสนบสนนการจดท�าวารสารน จะตองท�าอยางไรบางครบ อนง รบกวนทานแจงเรองหนงสอททานกลาวไววาจะจดท�าขนดวยนะครบ มอะไรหากมเหตปจจยเหมาะสมแลวผมขอปวารณาทานนะครบ
ขอนอบนอมแดองคพระมหาศาสดาโลก
ชวน
๖๓ ซ. ประชาชน ๓๓ ถ.ประชาชน บางซอ กทม. ๑๐๑๔๐
ตอบคณภาวต, คณหมออจฉรา และคณชวน
คณะผ จดท�ำวำรสำร ขออนโมทนำขอบคณทก ทำนทใหไดควำมสนใจวำรสำรฯ ประสงคจะสมครเปนสมำชก และสมทบคำจดพมพ โปรดแจงมำทฝ ำยประชำสมพนธของวด โทร. ๐๒ ๔๖๔๑๑๒๒
ส�ำหรบคำสมำชก เรำไมไดตงอตรำไว เพรำะมอบใหเปนธรรมทำนอยแลว ถำมำขอรบทวด กจะไดรบฟร แตถำตองกำรใหจดสงให กจะมคำใชจำยเพมอก หำกทำนจะชวยสมทบคำพมพและคำสง เพอใหวำรสำรฯ ของเรำด�ำเนนกำรตอไปได กสำมำรถโอนเงนเขำบญช ชอ โครงการวดวถพทธเฉลมพระเกยรต ธ.กรงไทย สาขาพระประแดง เลขท ๒๑๖-๐-๑๗๘๓๑-๔
ตองขอย�ำวำ วำรสำรโพธยำลย ไมไดท�ำเพอผลประโยชนทำงธรกจใดๆ จดท�ำเพอเผยแผพทธธรรมใน รปแบบรวมสมย พระภกษสงฆ ประชำชนทวไป ตงแตเยำวชน ไปจนถงผสงวย ใหแงคดทสำมำรถน�ำไปใช ปฏบตไดจรง ตรงตำมพทธประสงคในพระไตรปฎก ใหสมกบทวดจำกแดงเปนโรงเรยนสอนพระปรยตธรรมทเครงครดในควำมถกตอง ดงนน หำกทำนชวยสงเสรมกำรจดพมพ กเทำกบชวยตออำยพระพทธศำสนำดวย อกทำงหนง
กองบรรณาธการ
��������� �.�. 58 P.01-48.indd 48 1/27/16 8:56 AM