ยุทธศาสตร ชาติ...

20ป�(พ.ศ. 2560 - 2579)

ยทธศาสตร�ชาตระยะ

ด�านการป�องกนควบคมโรคและภยสขภาพ

แผนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ(พ.ศ.2560 - 2579)

คณะผจดทำา• คณะทำางานจดทำาแผนยทธศาสตร 20 ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต• คณะกรรมการจดทำาแผนยทธศาสตร 20 ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต

ประธานคณะกรรมการจดทำาแผนยทธศาสตร 20 ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาตนายแพทยเจษฎา โชคดำารงสข อธบดกรมควบคมโรค

บรรณาธการ• นายแพทยธนรกษ ผลพฒน รองอธบดกรมควบคมโรค• นางสาวพรทพย ศรภาณมาศ ผอำานวยการกองแผนงาน

ตรวจทาน กราฟฟก และออกแบบรปเลม• นางสาวกรตกานต กลดสวสด• นางสาววภาวรรณ ศรสเพชรกล• นายวฒนศกด โสสด

จดพมพโดย กองแผนงาน กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสขพมพครงแรก สงหาคม 2560โรงพมพ สำานกพมพอกษรกราฟฟคแอนดดไซนจำานวน 2,000 เลมISBN 978-616-11-3450-1

II

สารบญ

บทท 1

สารจากผบรหาร

บทท 2

บทท 3

บทท 4

บทท 5

บทท 6

บทท 7

ภาคผนวก

บรรณานกรม

บทนำา

ระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ผลการทบทวนและวเคราะหปจจยทมผลกระทบตอระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ผลการทบทวนและวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

สถานการณโรคและภยสขภาพ

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

แนวทางการขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

1

7

17

25

51

35

71

77

99

IV

III

สารจากผบรหาร

นบวนระบบปองกนควบคมโรคยงมความซบซอนมากขนมผมสวนเกยวของและมสวนไดสวนเสย

มากมายทงในประเทศและตางประเทศสภาพของปญหากมความซบซอนยงขนเชนกนภาวะฉกเฉน

ทางสาธารณสขทเกดจากโรคตดตออนตรายอาจมผลกระทบดานสขภาพไมมากนกแตอาจสงผลกระทบ

ตอเศรษฐกจ สงคม และความมนคงของประเทศไดอยางรนแรง รวมถงความพยายามแกปญหา

ทางสขภาพบางเรองอาจมผลกระทบตอความสมพนธระหวางประเทศได

กรมควบคมโรคในฐานะหนวยงานหลกในการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ

มความตงใจทจะจดท�ายทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพขน

เพอใชเปนกรอบแนวทางในการด�าเนนงานปองกนควบคมโรคของประเทศโดยมงเนนทจะพฒนาระบบ

ปองกนควบคมโรคทมประชาชนเปนศนยกลางอาศยความรเทคโนโลยและนวตกรรมเปนแรงขบเคลอน

ยดหลกเศรษฐกจพอเพยงธรรมาภบาลและความคมคา(valueformoney)เปนหลกในการพฒนา

ยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ(พ.ศ.2560–2579)

ฉบบน เปนผลจากการท�างานรวมกนของคนกรมควบคมโรคและผทรงคณวฒจากภายนอก ไดผาน

กระบวนแสดงความคดเหนการระดมสมองการคดวเคราะหและวพากษวจารณจากหลากหลายเวท

ผมหวงวายทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ(พ.ศ.2560–2579)

จะเปนเครองมอส�าคญในการพฒนางานปองกนควบคมโรคของประเทศใหมความกาวหนาตอไป

เพอให

“ประชาชนไดรบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบมาตรฐานสากล

ภายในป 2579”

นายแพทยเจษฎา โชคด�ารงสข

อธบดกรมควบคมโรค

IV

1บทนำ�

บทนำาบทท 1

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ (พ

.ศ.2560-2579)

2 บทท 1

ประเทศไทยภายใตการน�าของนายกรฐมนตรพลเอกประยทธจนทรโอชาใหความส�าคญกบ

วาระการปฏรปประเทศและการท�ายทธศาสตรการพฒนาระยะยาวเพอขบเคลอนการพฒนาประเทศ

ครงใหญในทกมต โดยไดบรรจประเดนการปฏรปประเทศไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ซงตราไวณวนท 6 เมษายนพทธศกราช2560 โดยไดก�าหนดเปาหมายของการปฏรปประเทศไว

ดงตอไปน

1. ประเทศชาตมความสงบเรยบรอย มความสามคคปรองดอง มการพฒนาอยางยงยนตาม

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและมความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถกบการพฒนาดานจตใจ

2. สงคมมความสงบสขเปนธรรมและมโอกาสอนทดเทยมกนเพอขจดความเหลอมล�า

3. ประชาชนมความสข มคณภาพชวตทด และมสวนรวมในการพฒนาประเทศและ

การปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

โดยไดจดท�ารางกรอบยทธศาสตรชาตระยะ20ป(พ.ศ.2560–2579)ขนไดก�าหนดวสยทศน

“ประเทศไทยมความมนคงมงคงยงยนเปนประเทศพฒนาแลวดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง” หรอเปนคตพจนประจ�าชาต วา “มนคง มงคง ยงยน” และไดก�าหนดกรอบ

ยทธศาสตรชาตทจะใชเปนกรอบแนวทางการพฒนาประเทศในระยะ 20 ป ตอจากนไป ดงน

(1)ยทธศาสตรดานความมนคง(2)ยทธศาสตรดานการสรางความสามารถในการแขงขน(3)ยทธศาสตร

การพฒนาและเสรมสรางศกยภาพคน (4) ยทธศาสตรดานการสรางโอกาสความเสมอภาคและ

เทาเทยมกนทางสงคม(5)ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม

และ(6)ยทธศาสตรดานการปรบสมดลและพฒนาระบบการบรหารจดการภาครฐ

รปท 1-1 วสยทศนและยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 - 2579)

บทนำา

3บทนำ�

กรมควบคมโรคไดเลงเหนถงความส�าคญของการปฏรประบบราชการและการจดท�า

แผนยทธศาสตรการพฒนาระยะยาวจงไดจดใหมกระบวนการจดท�าแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ป

ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ(พ.ศ.2560-2579)ขนเพอใชเปนแนวทางในการพฒนางาน

ดานการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคของประเทศตอไป

ขนตอนการจดทำาแผนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ (พ.ศ. 2560 – 2579)

ขนตอนการจดท�าแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

(พ.ศ.2560–2579)ประกอบดวยการด�าเนนงานทส�าคญๆดงน

1.การทบทวนขอมลทตยภมประเภทเอกสารงานวจยบทความทางวชาการกฎหมายและ

นโยบายทเกยวของกบระบบปองกนควบคมโรค สถาบนสาธารณสข (Public Health Institute)

สมรรถนะทส�าคญในการปองกนควบคมโรค แนวโนมทส�าคญของโลก เปาหมายการพฒนาตาม

sustainable development goal โมเดลการพฒนาประเทศ เพอศกษาสถานการณ แนวโนม

รปแบบและการขบเคลอนระบบปองกนควบคมโรค

2. การรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ และผเชยวชาญทงจากภายในและภายนอก

กระทรวงสาธารณสขเชนภาคเอกชนองคกรพฒนาเอกชนองคกรมหาชนองคการระหวางประเทศ

มหาวทยาลย เปนตน เพอทบทวนความส�าเรจทส�าคญในการดานปองกนควบคมโรคในระยะ 20ป

ทผานมาปจจยส�าคญทท�าใหเกดความส�าเรจดงกลาวความคาดหวงในอนาคตขางหนา(10-20ปขางหนา)

ทมตอระบบปองกนควบคมโรคของประเทศไทยและประเดนทจ�าเปนตองเรงพฒนาและปฏรป

3. การรบฟงความคดเหนของผบรหารกรมควบคมโรคและกระทรวงสาธารณสขถงแนวทาง

การปฏรปกระทรวงสาธารณสข การขบเคลอนโมเดลประเทศไทย 4.0 กระทรวงสาธารณสข 4.0

แนวทางในการพฒนากรมควบคมโรคในอนาคตและกรมควบคมโรค4.0การทบทวนและการก�าหนด

วสยทศนโดยคณะผบรหารกรมควบคมโรคและการอธบายลกษณะของภาพอนาคตทพงปรารถนา

4. การก�าหนดเปาหมายและตวชวดทส�าคญของยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพ ทงผลสมฤทธดานการลดโรคและผลสมฤทธในการพฒนาระบบปองกน

ควบคมโรค

5. สรปสภาวะทเปนอยในปจจบนบรบทและปจจยทมผลกระทบตอการพฒนาระบบปองกน

ควบคมโรคตลอดจนลกษณะสถานการณโรคและภยสขภาพทส�าคญ


.ศ.2560-2579)

4 บทท 1

6. ก�าหนดยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพโดยอาศย

กรอบสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศเปาหมายการพฒนาทยงยน(Sustainable

DevelopmentGoals,SDG)รางยทธศาสตรชาตระยะ20ป(พ.ศ.2560-2579)แผนยทธศาสตรชาต

ระยะ20 ป (ดานสาธารณสข)แผนยกระดบความมนคงและความเปนเลศของประเทศพ.ศ.2559–

2563 แผนปฏบตการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอหรอโรคระบาดตามพระราชบญญต

โรคตดตอพ.ศ.2558และแผนยทธศาสตรการพฒนางานดานกฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548

ส�าหรบชวงปพ.ศ.2560–2564เปนกรอบในการพฒนายทธศาสตร

รปท 1-2 เปาหมายการพฒนาทยงยน (sustainable development goals)

5บทนำ�

รปท 1-3 แผนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข)


.ศ.2560-2579)

6 บทท 1

รปท 1-4 แผนยกระดบความมนคงและความเปนเลศของประเทศ พ.ศ. 2559 – 2563

7. คณะท�างานจดท�าแผนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรค

แหงชาตน�าเสนอรางตอคณะกรรมการจดท�าแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ปเพอพฒนาระบบปองกน

ควบคมโรคแหงชาตเพอขอความเหนชอบและรบฟงขอคดเหน3ครง

8. ระบประเดนส�าคญทจะตองเรงรดปฏรปใน 5 ปขางหนา จดท�าแผนปฏบตการดานการ

ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพโดยการค�านงถงแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพและประเดนส�าคญทตองเรงรดปฏรปใน5ปขางหนา


บทท 2

8 บทท 2


.ศ.2560-2579)

การปองกนควบคมโรค ประกอบดวย 2 สวน คอ การปองกนโรค (prevention) และการ

ควบคมโรค(control)โดยตามความหมายเดมนนการปองกนโรคหมายถงมาตรการและกจกรรม

ทด�าเนนการกอนทจะเกดโรคหรอภยเพอไมใหเกดโรคหรอภยดงกลาวสวนการควบคมโรคนนหมายถง

มาตรการและกจกรรมทด�าเนนการหลงจากทเกดโรคหรอภยขนแลวโดยมวตถประสงคเพอใหโรคหรอ

ภยนนสงบโดยเรวกอใหเกดความเสยหายตอชวตและความเปนอย(เชนความเจบปวย,ความพการ,

การตาย,ความสญเสยทางสงคมและความสญเสยทางเศรษฐกจ)นอยทสดและไมเกดขนอกหรอ

หากเกดขนกสามารถรบมอไดอยางมประสทธผล(effectively)และมประสทธภาพ(efficiently)มากขน

ในการนยามความหมายของ “การปองกนโรค” บางครงไดครอบคลมความหมายของ

“การควบคมโรค”ไปดวยโดยไดก�าหนดนยามกจกรรมการปองกนโรคครอบคลมรวมตงแตกจกรรมท

ด�าเนนการกอนเกดโรค(primaryprevention)เกดโรคแลวแตยงไมเกดอาการ(secondaryprevention)

หรอเกดอาการแลว(tertiaryprevention)กไดโดยแตละชวงจะมวตถประสงคทแตกตางกนดงน


Primary preventionประกอบดวยกจกรรมส�าคญไดแกการสงเสรมใหม

สงแวดลอมทเออตอสขภาพของประชาชน (healthyenvironment)การสงเสรม

ใหรางกายมความตานทานตอโรคตางๆ และการสงเสรมใหประชาชนมพฤตกรรม

สขภาพทเหมาะสม (healthy behaviors) โดยสงแวดลอมทเออตอสขภาพของ

ประชาชนหมายถงการสขาภบาลพนฐานคณภาพของสงแวดลอมทปราศจากมลพษ

และสงแวดลอมทางสงคมทงทบานชมชนทอาศยทท�างานและสงคมโดยรวมสวน

healthy behaviors หมายถง การสงเสรมใหประชาชนมพฤตกรรมดานตางๆ ท

เหมาะสมโดยใหประชาชนเปนผสรางเสรมสขภาพของตนเอง(healthpromotion)

ดงนนhealthpromotionกเปนสวนหนงของprimarypreventionนนเอง

9ระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

Tertiary preventionมวตถประสงคเพอปองกนความสญเสยจากโรคนน เชนปองกนความพการ หรอการสญเสยชวตกอนวยอนควร การปองกนการเกดโรคซ�า (recurrence)เชนในผปวยทมacutemyocardialinfarctionการปองกนrecurrentinfarctionถอเปนtertiarypreventionประการหนง ในกรณทมการแบงการปองกนออกเปนแค 2 ระดบ คอ primary prevention และsecondarypreventionกรณเชนนprimarypreventionหมายถงกจกรรมทด�าเนนการกอนเกดโรคสวนsecondarypreventionหมายถงกจกรรมทด�าเนนการหลงจากเกดโรคแลวซงจะมความหมายรวมถงกจกรรมทเคยถกจดวาเปนtertiarypreventionเอาไวดวย ตอมาไดมการเสนอใหมPrimordialpreventionซงหมายถงการด�าเนนการปองกนไมใหเกดปจจยเสยงขนเลยเชนการปองกนไมใหรานอาหารภายในโรงเรยนจ�าหนายขนมกรบกรอบและขนมประเภทลกอมและลกกวาด เพอปองกนไมใหเกดโรคอวนในเดก และปญหาเกยวกบสขภาพฟนในเดกซงรวมถงการจดใหมกจกรรมทางดานสงคม(socialmovement)ตางๆเพอใหเกดการเปลยนแปลงทศนคตหรอคานยมของสงคมเกยวกบเรองนนๆดวย เนองจากการปองกนและควบคมโรคเปนสวนหนงของระบบสขภาพฉะนนจ�าเปนจะตองสอดคลองกบคานยม(values)ของระบบสขภาพโดยรวมทสงคมยดถออยเชนตองยดถอสทธมนษยชนเปนส�าคญกวาเปาหมายอน (human-rights-based) ตองด�าเนนการอยางมหลกวชาการ(knowledge-based)และโปรงใส(transparent)

Secondary prevention เปนการปองกนในระยะทโรคไดเกดขนแลว

วตถประสงคทส�าคญของการปองกนโรคในระยะน คอ การระงบกระบวนการด�าเนน

ของโรคการปองกนการแพรเชอและการระบาดของโรคไปยงบคคลอนหรอชมชนอน

โดยมงเนนการคดกรองโรคเพอใหพบโรคโดยเรวทสดกอนทจะมอาการและใหการรกษา

โดยทนทโดยเชอวาการคนพบโรคในระยะแรกและใหการรกษาอยางทนทวงทจะมผล

การรกษาทดกวา

โรคทสามารถด�าเนนการคดกรองได จะตองเปนโรคทมระยะเวลากอนแสดง

อาการของโรค ทสามารถตรวจพบไดนานพอสมควร (Detectablepreclinicalphase)

หรอเปนโรคทมasymptomaticcarrierstageและมเครองมอทเหมาะสมเปนทยอมรบ

ในการคดกรองดงกลาว เชน โรคมะเรง ภาวะความดนโลหตสง และโรคเบาหวาน

เปนตน

10 บทท 2


.ศ.2560-2579)

มาตรการในการปองกน ควบคมโรค

ลกษณะของ“มาตรการ”(measuresหรอinterventions)ปองกนและควบคมโรคสามารถแบงไดหลายรปแบบเชน 1. แบงตามระดบของกลมเปาหมายไดแก - มาตรการทใชกบประชาชนโดยทวไป (population approach) ไดแก การบงคบใชกฎหมายการรณรงคใหความรกระตนใหเหนความส�าคญหรอสงเสรมใหชนหมมากมพฤตกรรมบางอยาง - มาตรการทใชกบกลมเสยง(high-riskapproach)ไดแกมาตรการทเลอกด�าเนนการกบกลมเสยง เชนการจดใหบรการคลนกอดบหรส�าหรบผทตดบหรการใหยาลดความดนโลหตในผทมความดนโลหตสงการเฝาระวงวณโรคในประชาชนกลมเสยงเชนผสมผสใกลชด(closecontacts)และผตองขง(detainees)เปนตน 2. แบงตามลกษณะของมาตรการไดแก - มาตรการทางการเงน(fiscalmeasure)ไดแกการเกบภาษการใหทนสนบสนนบรการสาธารณะตางๆ - มาตรการทางกฎหมาย(legalmeasure)ไดแกการใชกฎหมายบงคบเชนหมวกกนนอค

เขมขดนรภยการรายงานโรคตดตอเปนตน

- มาตรการทางการศกษา (educationalmeasure)ไดแกการรณรงคใหความร เชน

spotsใหความรเกยวกบสขภาพทางวทยและโทรทศนเปนตน

- มาตรการทางสงคม(socialmeasure)ไดแกการพยายามท�าใหสงคมเขามามสวนรวม

ในการด�าเนนมาตรการตางๆซงอาจจะท�าไดในหลายรปแบบเชนการตอตานคนทไมใหความรวมมอ

ในการก�าจดลกน�ายงลายในบานเรอนของตนเปนตน

3. แบงตามลกษณะของการบงคบใชไดแก

- มาตรการทผใชสามารถเลอกใชหรอไมกได (voluntarymeasures)ทงน มาตรการ

ทางดานสาธารณสขสวนใหญจะมลกษณะนแตหากมการด�าเนนการบางอยางเพมเตมอาจจะท�าให

มาตรการประเภทน มลกษณะเปนมาตรการบงคบกลายๆ ได เชน ท�าใหผทเลอกใชมาตรการนน

ไดรบสทธประโยชนอยางอน (เชน การใหสทธในการรกษาพยาบาลฟร ในกรณทใหความรวมมอ

ในการก�าจดลกน�ายงลาย) หรอ ท�าใหการเลอกทจะไมปฏบตตามมาตรการตางๆ เปนเรองทยงยาก

และมคาใชจายสง (เชน การท�าใหการซอสราเปนสงทท�าไดยาก ตองไปซอจากรานคาเฉพาะ และม

ราคาแพงเพราะตองเสยภาษสรรพสามตในราคาทสง)

- มาตรการทผใชไมสามารถเลอกได(compulsorymeasures)เชนมาตรการทางกฎหมาย

หรอการออกแบบรถยนตทมautomaticseatbeltอยดวยโดยผขบขรถยนตจะไมสามารถขบรถได

หากไมสวมเขมขดนรภยเปนตน


โดยทวไปมาตรการทด�าเนนการมกจะไมใชมาตรการเดยวมกจะประกอบดวยมาตรการหลาย

อยางรวมกนและมกจะเปนมาตรการทมหลายลกษณะเชนการบงคบใหสวมหมวกกนนอกซงเมอม

การตรวจจบ(มาตรการทางกฎหมาย)ไดกมกจะมการปรบ(มาตรการทางการเงน)ดวยเปนตน

ในการพจารณาเลอกน�ามาตรการหลายๆ มาตรการมาใชใหเหมาะสมและเกอกลกน เพอให

เกดประโยชนสงสดตอบคคลและสงคมสามารถพจารณามาตรการตางๆเปนล�าดบชนดงนมาตรการ

ทมงเนนทตวบคคล มาตรการทมงทครอบครวหรอบคคลรอบขาง มาตรการทมงเนนทชมชน และ

มาตรการทมงเนนทสงคม เชน ในการพยายามแกปญหาเบาหวานใหกบตวผปวย นอกเหนอจาก

มาตรการทจะตองเนนทตวผปวยแลว ยงตองเนนทครอบครวผปวยดวย (ผปวยและครอบครวมก

รบประทานอาหารชนดเดยวกน ซงจะเปนการยากเปนอยางยงส�าหรบผปวยในการควบคมระดบ

น�าตาลในเลอดหากครอบครวไมปรบเปลยนพฤตกรรม) มาตรการภาษเครองดมทผสมน�าตาล

(มาตรการระดบสงคม)เปนตน

ตวบคคล ครอบครว ชมชน สงคม

รปท 2-1 Ecologic model for intervention design

การปองกน ควบคมโรค กบเทคโนโลย

การด�าเนนมาตรการปองกนและควบคมโรคมกจะตองอาศย“เทคโนโลย”เชนการปองกนการบาดเจบในผขบขรถจกรยานยนตตองอาศย“หมวกกนนอก”ซงเปนเทคโนโลยหรอแมแตการใชมาตรการทางดานการศกษาเพอใหประชาชนเกดความรและมการปรบเปลยนพฤตกรรมนน กตองอาศยเทคโนโลยทเกยวกบการสอสารเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม แสดงใหเหนวาความส�าเรจของมาตรการตางๆสมพนธกบเทคโนโลยทใชเปนอยางมาก เทคโนโลยทใชในการปองกนและควบคมโรคอาจจะเปนเทคโนโลยทจบตองได(embodiedtechnology)เชนอปกรณและเครองมอตางๆยาและวคซนหรอเทคโนโลยทจบตองไมได(disembodiedtechnology)เชนเทคนคการใหความรและการใหค�าปรกษา

12 บทท 2


.ศ.2560-2579)

เนองจากงานทางดานสาธารณสขสวนมากตองท�ารวมกบชมชนและสงคมตองอาศยเทคนคทจะขบเคลอน(mobilize)สงคมใหเขามามสวนรวมในกระบวนการตางๆเชนการระดมทนการรวมใหความเหนการรวมตดสนใจการรวมด�าเนนการและการรวมก�ากบตดตามและประเมนผลจงมผเสนอใหใชค�าวา “social technology” ส�าหรบเทคโนโลยทใชเพอการดงกลาว เชน communitydiagnosisเปนตน ในการประยกตใชเทคโนโลยในการปองกน ควบคมโรค มปจจยหลายประการทจะตองค�านงถงไดแก ประสทธคณ (efficacy) ของเทคโนโลย ซงหมายถง เทคโนโลยเหลานน สามารถใชไดในสถานการณอดมคต (ideal situations) หรอไม ขอมลจากหองปฏบตการหรอจากการทดลองในสถานการณทมการควบคมอยางดจะชวยบอกวามาตรการเหลานนใชไดหรอไม ประสทธผล (effectiveness) และประสทธภาพ (efficiency) ของเทคโนโลยเหลานนเทคโนโลยหลายอยางแมวาจะสามารถใชไดในสถานการณอดมคต(มประสทธคณ)แตอาจจะไมสามารถด�าเนนการไดในสถานการณจรง (หรอกลาวไดวา ไมมประสทธผล) หรอแมจะน�ามาใชในชวตจรงได

กอาจจะไมคมคา(ไมมประสทธภาพ)กไดดวยเหตผลทหลากหลาย เนองจากมาตรการในการปองกนและควบคมโรคมความสมพนธกบเทคโนโลยทใชเปนอยางมากและเทคโนโลยกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ประกอบกบสภาวะทางสขภาพของประชาชนกมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลาจงมความจ�าเปนจะตองประเมนสถานการณในสวนทเกยวกบเทคโนโลยทใชเปนระยะๆ การขาดการประเมนมาตรการทด�าเนนการอยตลอดเวลาอาจจะท�าใหมการใชทรพยากรไปในการด�าเนนมาตรการทไมไดผลแลว หรอไดผลไมเตมท หรอไดผลไมคมกบทรพยากรทลงไป ท�าใหเสยโอกาสในการใชทรพยากรเพอการวจยและพฒนาหรอจดหาเทคโนโลยใหมๆทเหมาะสมขนมาใชอกทงยงท�าใหบคลากรสาธารณสขเกดความมนใจอยางผดๆวาไดด�าเนนการปองกนและควบคมโรคแลว(falsesenseofsecurity) ในการด�าเนนมาตรการหนงๆนนนอกจากจะเลอกเทคโนโลยทไดประเมนในแงของประสทธคณประสทธผล และประสทธภาพแลว ยงจ�าเปนจะตองปรบการด�าเนนการใหสอดคลองกบสภาพของทองถนดวยดงนนมาตรการเดยวกนแมมลกษะโดยรวมเหมอนกนแตอาจจะมลกษณะบางอยางทแตกตางกน(variationsหรอnuances)เชนการสงเสรมใหประชาชนก�าจดแหลงเพาะพนธยงลายในบางพนทอาจจะใชการขอความรวมมอหรอการขบเคลอนชมชนเชนกลมแมบานใหเขามามสวนรวมแตบางพนทอาจจะใชมาตรการบงคบโดยมบทลงโทษ


ระบบ

“ระบบ” หรอ “system”หมายถง กระบวนการหลายอยางรวมกน (a combinationofprocesses)เพอใหบรรลวตถประสงคทตงไวระบบมองคประกอบทส�าคญ4สวนคอปจจยน�าเขา

(input)กระบวนการ(process)ผลผลต(output)และขอมลยอนกลบ(feedback)

องค�ประกอบของระบบ

รปท 2-2 องคประกอบของระบบ

เมอน�าแนวคดเชงระบบดงกลาวขางตนมาปรบใชกบระบบการปองกนและควบคมโรค โดยมวตถประสงคเพอพฒนาระบบมประเดนส�าคญทตองพจารณาดงน - ตองมการก�าหนดนโยบายทถกตองกลาวคอตองทราบขนาดและสภาพปญหา(เชนกลมเสยงการกระจายตวปจจยเสยง)ของโรคทเปนปญหาทส�าคญของประเทศตองทราบวามมาตรการใดบาง ทใชได (cost-effective interventions)ตองใชทรพยากรเทาใดในการด�าเนนการใหครอบคลม (coverage)กลมเปาหมายตองทราบเกยวกบโครงสรางพนฐานและบคลากรสาธารณสขทตองใช (จะตองพฒนาหรอจดหาเพมเตมหรอไมอยางไร)และตองท�าใหประชาชนและชมชนยอมรบและเขามามสวนรวม - ตองสามารถแปลงนโยบายไปสการปฏบตไดอยางเหมาะสมกลาวคอตองทราบลกษณะของมาตรการทจะตองด�าเนนการรวมถงกลมเปาหมายของมาตรการดงกลาวทรพยากรทจะใชในการด�าเนนการตองมความพรอม (รวมถงทรพยากรมนษยดวย) รวมถงระบบสนบสนนตางๆ และระบบอนๆ ทเกยวของ เชน ระบบการรกษาพยาบาล และระบบหองปฏบตการชนสตรโรค ประชาชนและชมชนตองมสวนรวมในการด�าเนนงานและตองมระบบการท�างานทมประสทธภาพ - ตองมระบบการตดตามและประเมนผลทด กลาวคอ จะตองมการออกแบบระบบการตดตามและประเมนผลตงแตกอนเรมด�าเนนกจกรรมมการเตรยมความพรอมและการด�าเนนการอยางมประสทธภาพมการน�าขอมลทไดจากการตดตามและประเมนผลไปใชในการปรบเปลยนการด�าเนนงานและ/หรอปรบเปลยนนโยบาย

14 บทท 2


.ศ.2560-2579)

WHO’s health system building blocks

องคการอนามยโลกไดเสนอแนวคดเพอการวเคราะหระบบสขภาพ โดยไดแบงระบบสขภาพเปนองคประกอบยอยๆดงน 1. ภาวะผน�าและการบรหารจดการ (Leadership/governance) ซงในทน หมายรวมถงการมยทธศาสตรทเหมาะสมการขบเคลอนยทธศาสตรการก�ากบดแลและควบคมความรบผดชอบในการจดสรรทรพยากรอยางเหมาะสมและเปนธรรมและตวผน�าซงจะมสวนส�าคญในการบรณาการใหเกดการเชอมผสานกนในระบบสขภาพ 2. ขอมล (Information) ระบบสขภาพทดตองมระบบการจดเกบขอมลการวเคราะห การแปลผลและการเผยแพรขาวสารทส�าคญจ�าเปนอยางแมนย�าถกตองและรวดเรวโดยขอมลทส�าคญควรประกอบดวยขอมลเกยวกบปจจยกอโรคทส�าคญ(healthdeterminants)ขอมลแสดงสภาวะสขภาพของประชาชน(healthstatus)และขอมลทแสดงสมรรถนะของระบบสขภาพ(healthsystemsperformance) 3. ก�าลงคนดานสาธารณสข (Workforce) ระบบสขภาพทดจ�าเปนตองมบคลากรทมความรทกษะและความรบผดชอบในงานปฏบตงานในหลากหลายสายงานของระบบสขภาพอยางเพยงพอมการกระจายอยางเหมาะสม 4. เวชภณฑวคซนและเทคโนโลย(Medicalproducts,vaccine&technology)ระบบสขภาพทดตองมกลไกทเออใหประชาชนเขาถงยา วคซน เทคโนโลยทจ�าเปนและมคณภาพ รวมถงการใชยาอยางเหมาะสมดวย 5. การเงน(Financing)ซงรวมถงกลไกการจายเกบสะสมหรอแบงปนทรพยากรทางการเงนไปท�าใหเกดมาตรการ/บรการทส�าคญจ�าเปนส�าหรบประชาชน เพอท�าใหระบบสขภาพมความพรอมใหบรการแกประชาชนไดอยางทวถงและเหมาะสม 6. การจดบรการ (Service delivery) ระบบสขภาพทดตองมการจดบรการ/มาตรการทมประสทธผลปลอดภยมคณภาพและคมคากบทรพยากรใหกบประชาชนอยางเหมาะสมตามความจ�าเปน

!

รปท 2-3 The WHO Health Systems Framework


กรอบแนวคดดานสาธารณสขเพอการพฒนาระบบสขภาพ

กรอบแนวคดดานสาธารณสขเพอการพฒนาระบบสขภาพไดก�าหนดบทบาทหนาทส�าคญ

ของระบบสาธารณสขไว6ดานไดแก

1. การจดใหมขอมลทางระบาดวทยาเพอใชในเชงยทธศาสตร(strategicepidemiological

information)ทส�าคญและจ�าเปน

2. การจดตงเครอขายหองปฏบตการทางสาธารณสข(publichealthlaboratory)ทเขมแขง

3. การพฒนาก�าลงคนดานสาธารณสข(workforce)ทมทกษะและสามารถปฏบตงานไดจรง

4. การสนบสนนการวจย(research)เชงประยกตและการวจยเชงปฏบตการตางๆ

5. การเสรมสรางความเขมแขงของโครงสรางพนฐานทางสาธารณสข(infrastructure)ตลอด

จนหนวยงานเครอขายทส�าคญตางๆ

6. การขบเคลอนและด�าเนนงานตามโปรแกรม(แผนงาน)ทางสาธารณสข(publichealthprogram)

อำานาจหนาทของกรมควบคมโรค

กรมควบคมโรค มภารกจเกยวกบการพฒนาวชาการ เพอการควบคมโรคและภยทคกคาม

สขภาพโดยมการศกษาวจยพฒนารวมทงการถายทอดองคความรและเทคโนโลยเพอการเฝาระวง

ปองกนควบคมวนจฉยและรกษา โรคและภยทคกคามสขภาพ เพอใหประชาชนมสขภาพทดจาก

การปองกนและการควบคมโรคและภยคกคามสขภาพโดยใหมอ�านาจหนาท(ตามกฎกระทรวงแบง

สวนราชการกรมควบคมโรคกระทรวงสาธารณสขพ.ศ.2552)ดงน

1. ด�าเนนการตามกฎหมายวาดวยโรคตดตอ กฎหมายวาดวยการควบคมผลตภณฑยาสบ

กฎหมายวาดวยการคมครองสขภาพของผไมสบบหรกฎหมายวาดวยการควบคมเครองดมแอลกอฮอล

อนสญญาหรอกฎขอบงคบระหวางประเทศและกฎหมายอนๆทเกยวของ

2. ศกษาวเคราะหวจยและพฒนาองคความรและเทคโนโลยในการเฝาระวงปองกนและ

การควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพของประชาชน

3. เปนศนยกลางในการสงเสรมสนบสนนและประสานงานทางดานวชาการเวชภณฑและ

วสดอปกรณในการเฝาระวงปองกนควบคมวนจฉยและรกษาโรคอบตใหมและโรคอบตซ�า

4. ก�าหนดและพฒนานโยบาย กฎหมาย มาตรการ และคณภาพมาตรฐานการด�าเนนงาน

ในการเฝาระวงปองกนและการควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพของประชาชน

5. ถายทอดองคความรและเทคโนโลย ในการเฝาระวง ปองกน และการควบคมโรคและภย

ทคกคามสขภาพใหแกหนวยงานภาครฐภาคเอกชนองคกรปกครองสวนทองถนและประชาชน

16 บทท 2


.ศ.2560-2579)

6. จดประสานและพฒนาระบบกลไกและเครอขายในการเฝาระวงสอบสวนปองกนและ

การควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพรวมทงสอสญญาณเตอนภยการระบาดของโรคแกหนวยงาน

ทเกยวของและสาธารณชน

7. จดใหมบรการเพอรองรบการสงตอผปวยโรคตดตอ โดยเฉพาะโรคตดตอส�าคญ และโรค

ตดตอรายแรงในระดบตตยภมและกกกนผปวยโรคตดตออนตรายตามขอตกลงระหวางประเทศ

8. จดใหมบรการปองกนควบคมรกษาและฟนฟสภาพโรคและภยทคกคามสขภาพตลอดจน

แหลงแพรโรคเพอใหไดองคความรในการพฒนาวชาการตามภารกจของกรมควบคมโรค

9. ด�าเนนการรวมกบหนวยงานทเกยวของหรอองคกรปกครองสวนทองถน ในการเฝาระวง

ปองกนและการควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพกรณทเปนปญหาวงกวางเกดโรคระบาดรนแรง

หรอมแนวโนมทจะขยายตวเปนปญหารนแรง

(10) ด�าเนนการรวมกบนานาประเทศหรอองคการระหวางประเทศในการเฝาระวง ปองกน

และควบคมโรคและปญหาสขภาพระหวางประเทศ

(11)พฒนาระบบและกลไกเพอใหมการด�าเนนการบงคบใชกฎหมายทอยในความรบผดชอบ

การจดท�าแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ(พ.ศ.

2560–2579)ครงนเปนการจดท�าแผนขบเคลอนระบบปองกนควบคมโรคของประเทศในภาพรวม

โดยใหความส�าคญกบบทบาททกรมควบคมโรคมความรบผดชอบในฐานะทเปนหนวยงานกลางทท�า

หนาทสงเสรมสนบสนนจดประสานและพฒนาระบบปองกนควบคมโรคของประเทศ


ผลการทบทวนและวเคราะหปจจยทมผลกระทบตอระบบปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพ

บทท 3

18 บทท 3


.ศ.2560-2579)

การทบทวนและวเคราะหปจจยทมผลกระทบตอระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

โดยกระบวนการดงน

1. การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของกบประเดนแนวโนมและทศทางการเปลยนแปลงของ

ปจจยตางๆทอาจสงผลกระทบทงทางตรงและทางออมตอระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ไดแกปจจยดานนโยบายกฎหมายการเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจประชากรสงคมและเทคโนโลย

เปนตน

2. การรบฟงความคดเหนจากผเชยวชาญ ผปฏบตงานดานการปองกนควบคมโรค และผม

สวนเกยวของอนๆเพอรบขอมลความคดเหนและขอเสนอแนะตอปจจยทมผลกระทบตอระบบปองกน

ควบคมโรคและภยสขภาพ


1. นโยบายและทศทางของรฐบาล

ประเทศไทยภายใตการน�าของนายกรฐมนตรพลเอก ประยทธ จนทรโอชา ใหความส�าคญ

กบวาระการปฏรปประเทศ โดยเฉพาะอยางยงการปฏรประบบราชการ เพอขบเคลอนการพฒนา

ประเทศครงใหญในทกมตโดยไดบรรจประเดนการปฏรปประเทศไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย

ซงตราไวณวนท 6 เมษายนพทธศกราช2560 โดยไดก�าหนดเปาหมายของการปฏรปประเทศไว

ดงตอไปน

1. ประเทศชาตมความสงบเรยบรอย มความสามคคปรองดอง มการพฒนาอยางยงยนตาม

หลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและมความสมดลระหวางการพฒนาดานวตถกบการพฒนาดานจตใจ

2. สงคมมความสงบสขเปนธรรมและมโอกาสอนทดเทยมกนเพอขจดความเหลอมล�า

3. ประชาชนมความสข มคณภาพชวตทด และมสวนรวมในการพฒนาประเทศและ

การปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข

นอกจากน รฐบาลยงไดมนโยบายมงเนนใหภาคราชการปรบตวโดยน�าเทคโนโลยและ

นวตกรรมมาใช ตามโมเดล Thailand 4.0 ซงมเปาหมายทจะพฒนาใหประเทศไทยมความมนคง

ทางเศรษฐกจประชาชนมความอยดมสขทางสงคมยกระดบคณคามนษยและรกษสงแวดลอม

ในสวนของการปองกนควบคมโรค รฐบาลพลเอกประยทธ จนทรโอชานายกรฐมนตร

ไดเนนใหความส�าคญกบงานปองกนควบคมโรค ดงทนโยบายรฐบาลขอ 5.2 ทไดแถลงตอ

สภานตบญญตแหงชาตในวนศกรท12กนยายน2557


19ผลการทบทวนและวเคราะหปจจยทมผลกระทบตอระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

“

”

5.2 พฒนาระบบบรหารสขภาพ

โดยเนนการปองกนโรคมากกวารอใหปวยแลวจงมารกษา สรางกลไกจดการสขภาพในระดบเขตแทนการกระจกตวอยทสวนกลาง

ปรบระบบการจางงาน การกระจายบคลากรและทรพยากรสาธารณสขใหเหมาะสมกบทองถน

2. การเปลยนแปลงของโครงสรางประชากร

ปจจบนประชากรโลกไดเปลยนผานสประชากรสงวยแลวในปพ.ศ.2555โลกมประชากรอาย

65ปขนไปประมาณรอยละ8ของประชากรโลกทงหมด7,000ลานคน(ประเทศทมประชากรอาย

65ปขนไปมากกวารอยละ7ของประชากรทงหมดจะนบวาประเทศนนเขาส“สงคมสงวย”แลว)

สาเหตทท�าใหประเทศตางๆเปนสงคมสงวยเปนผลมาจากการเปลยนผานทางประชากรจากประเทศ

ทมอตราการเกดและตายสงเปลยนผานมาเปนมอตราการเกดและตายต�าประชากรมชวตยนยาวขน

อนเปนผลมาจากการพฒนาระบบสาธารณสข และเทคโนโลยทางการแพทย ท�าใหผคนมสขภาพด

อายยนยาวขนรวมถงหนมสาวสวนใหญมแนวโนมทจะแตงงานชาลงและมคานยมในการมลกนอย

จากการฉายภาพโครงสรางประชากรของประเทศไทยจะเหนไดวาจ�านวนประชากรเดกอาย

ต�ากวา15ปในชวงปพ.ศ.2548–2578จะมจ�านวนลดลงจาก14ลาน(รอยละ23ของประชากร

ทงหมด)เหลอ9ลานคนเศษ(รอยละ14)และประชากรผสงอาย(อาย60ปขนไป)มจ�านวนเพมขน

อยางเหนไดชดในปพ.ศ.2548มประชากรสงอายอย6ลานคนเศษ(รอยละ10)เมอถงปพ.ศ.2578

จ�านวนผสงอายจะเพมขนเปน16ลานคน(รอยละ25)หรอเพมขนเกอบ3เทาตวในเวลาประมาณ

30ปปจจยทสงผลใหประเทศไทยมสดสวนประชากรสงวยเพมขนคอภาวะเจรญพนธทลดลงและ

การมอายยนยาวขนประเทศไทยมชวงเวลาของการเปลยนผานภาวะเจรญพนธทสนดงเหนไดจากในป

พ.ศ. 2513มอตราเจรญพนธรวมอยท 6.0แตในปพ.ศ. 2556มอตราเจรญพนธรวมต�ากวาระดบ

ทดแทนแลวคออยท1.6ในอนาคตอก20ปขางหนาคอพ.ศ.2583คาดประมาณวาอตราเจรญ

พนธของคนไทยจะลดต�าไปจนถง1.3การมอายยนยาวขนเปนปจจยสงเสรมส�าคญทท�าใหประชากร

สงอายมจ�านวนเพมขนดชนส�าคญส�าหรบวดความยนยาวของชวตคออายคาดเฉลยเมอแรกเกดโดย

เมอ50ปทแลว(พ.ศ.2508-2513)ประเทศไทยมอายคาดเฉลยเมอแรกเกดของประชากร58.7ป

ในชวง10ปทผานมา(พ.ศ.2548-2553)มอายคาดเฉลยเมอแรกเกด73.6ปในปพ.ศ.2557อาย

คาดเฉลยเมอแรกเกดในประชากรชายเทากบ71.3ปประชากรหญงเทากบ78.2ป

20 บทท 3


.ศ.2560-2579)

ปจจบนประเทศไทยมสดสวนผสงอายรอยละ 11 ในป พ.ศ. 2563 หรออก 3 ปขางหนา

ประเทศไทยจะมประชากรอาย 65 ปขนไป มากกวารอยละ 14 และจากการคาดประมาณของ

สหประชาชาต ในป พ.ศ. 2573 ประเทศไทยจะมประชากรอาย 65 ปขนไป มากกวารอยละ 20

โรคเรอรงเชนโรคหวใจโรคความดนโลหตสงโรคเบาหวานและโรคอลไซเมอรจะพบไดมากขนและ

ตองการบรการสขภาพเฉพาะดานและผเชยวชาญในการดแลผสงอาย รวมถงการดแลระยะยาว

เปนเรองทจ�าเปนตองใหความส�าคญ โดยเฉพาะอยางยงการดแลผสงอายทอาศยอยในสงคมเมอง

ทสวนใหญผสงอายตองใชชวตโดยล�าพงหรอบางรายอาศยอยคนเดยวหรออาศยอยในบานพกคนชรา

ซงผดแลตองมความรและทกษะเกยวกบโรคและภยสขภาพรวมถงสภาพจตใจของผสงอายดวยทจะ

น�ามาซงคาใชจายเพอการดแลสขภาพทเพมขนในอนาคตรฐบาลและระบบสขภาพจ�าเปนตองปรบตว

เพอรบมอกบภาวะการเปลยนแปลงน

นอกจากประเดนเรองโรคหรอสขภาพของผสงอายประเดนเรองสงคมและเศรษฐกจซงเปน

ปจจยทสงผลกระทบตอสขภาวะกเปนอกปจจยหนงทสงคมและระบบปองกนควบคมโรคจ�าเปนตอง

ใหความสนใจการมงานท�าการมรายงานไดอยางเพยงพอเหมาะสมเปนปจจยทมผลกระทบตอสขภาวะ

2503 2523 2543 2563 2583

รปท 3-1 ปรามดประชากรไทย ป พ.ศ. 2503 - 2583


3. การเปลยนแปลงของเทคโนโลย

เทคโนโลยในปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และการด�าเนนมาตรการปองกนและ

ควบคมโรคมความเกยวโยงกบ“เทคโนโลย”อยางใกลชดการเกดขนของเทคโนโลยใหมๆ เหลาน

สามารถกอใหเกดการเปลยนแปลงตอมาตรการปองกนควบคมโรคไดอยางรวดเรว จงมความจ�าเปน

จะตองประเมนสถานการณในสวนทเกยวกบเทคโนโลยใหไดเทาทนกบเทคโนโลยทเปลยนแปลงไป

เทคโนโลยทใชในการปองกนและควบคมโรค ไดแก ยา วคซน อปกรณและเครองมอตางๆ

เทคโนโลยดานสงคม เชน การสรางเสรมความรอบรดานสขภาพ การใหค�าปรกษา การปรบเปลยน

พฤตกรรมเปนตน

เทคโนโลยบางอยางแมจะไมมผลในการปองกนควบคมโรคโดยตรง(เชนเทคโนโลยสารสนเทศ

เทคโนโลยดานการสอสาร หรอเทคโนโลยดานการจดการ เปนตน) แตเปนเทคโนโลยทชวยใหการ

ด�าเนนงานดานการปองกนควบคมโรคสามารถด�าเนนการไดอยางมประสทธภาพรวดเรวและแมนย�า

มากขนกเปนเทคโนโลยทนกปองกนควบคมโรคจ�าเปนตองตดตามการเปลยนแปลงอยางใกลชดเชนกน

4. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (climate change)

การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (climate Change) เปนภาวะทสงผลกระทบอยางมาก

ตอทกประเทศในโลก การเพมขนของกาซเรอนกระจก สงผลใหมการเปลยนแปลงทางภมอากาศ

นกวทยาศาสตรคาดวาโลกอาจจะรอนขนประมาณ 2-4 องศาเซลเซยส ซงจะสงผลใหเกดภยพบต

ดานภมอากาศ

ในชวง 2-3 ทศวรรษทผานมาประเทศตางๆ ไดประสบกบภยพบตดานภมอากาศ เชน

สภาวะน�าทวมความแหงแลงพายคลนความรอนและไฟปาเพมขน เหตการณเหลานโดยมากเปน

ผลมาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทน�าไปสการเปลยนแปลงระบบนเวศของโลกอยางไมอาจ

กลบคนไดการขาดแคลนอาหารอาจกอใหเกดการอพยพยายถนทอยอาศยและการเปลยนแปลงทาง

ชววทยาอนๆการท�าความเขาใจถงสาเหตผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศทจะเกดขน

เพอน�าไปสการพฒนาเศรษฐกจและสงคมอยางยงยน เพอใหเกดความเขาใจและความตระหนก

ในผลกระทบของการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะอยางยงผลกระทบตอสขภาพของ

ประชาชน

22 บทท 3


.ศ.2560-2579)

5. ความเปนสงคมเมอง (Urbanization)

โลกผานการขยายตวของความเปนเมองตลอดศตวรรษท20คาดการณวาในอก35ปขางหนา

ในปพ.ศ.2593โลกจะมประชากรคนเมองเพมขนมากถง2.4พนลานคนคดเปนรอยละ66ของ

ประชากรโลกประเทศไทยมการขยายตวของความเปนเมองมาตงแตทศวรรษ1960คนไทยก�าลงอย

ในวถของสงคมเมอง ความเปนเมองเรงการเปลยนผานทางสงคมและเศรษฐกจ มการยายแรงงาน

เกษตรกรรมในชนบทสอตสาหกรรมและบรการในเมอง การสรางงานใหม คาตอบแทนทสงกวา

การบรโภคทเพมมากขน มการเชอมตอการคาการลงทนระหวางประเทศ รวมถงการจดการปญหา

มลภาวะและสงแวดลอม สะทอนใหเหนถงความทาทายและโอกาสใหมๆ ทงทางธรกจ อาชพ และ

ผลกระทบทางสขภาพทมาพรอมกบการขยายตวของความเปนเมองทงสนนอกจากนจากการด�าเนนงาน

ปองกนควบคมโรคทผานมา ยงสะทอนใหเหนความแตกตางดานรปแบบการปองกนควบคมโรค

การด�าเนนการปองกนโรคในรปแบบเดมๆ เชน อาสาสมครสาธารณสขกบการก�าจดลกน�ายงลาย

เปนตนไมสามารถเขาถงประชากรในสงคมเมองไดดเทากบสงคมชนบทจงเปนความทาทายของระบบ

ปองกนควบคมโรคทจะตองพฒนารปแบบการด�าเนนงานปองกนควบคมโรคทงส�าหรบโรคตดตอและ

โรคไมตดตอใหเหมาะสมกบสงคมเมอง

6. ความรวดเรวของการเดนทาง

ในปจจบน ผคนสามารถเดนทางจากจดหนงไปยงอกจดหนงบนโลกไดอยางรวดเรว บวกกบ

ปรมาณของนกเดนทางทเพมขนอยางตอเนองท�าใหโรคตดตอสามารถแพรจากจดทเรมมการแพรระบาด

ไปทวโลกไดอยางรวดเรว กอใหเกดการเจบปวย และความเสยหายทางเศรษฐกจอยางกวางขวาง

การระบาดของโรคซารสนบเปนตวอยางทดโรคซารสเรมระบาดในชวงปลายปพ.ศ.2545ในมณฑล

กวางตงของประเทศจน โดยเรมพบผปวยปอดบวมไมทราบสาเหต ซงไมตอบสนองตอยาปฏชวนะ

โดยททางการจนไมสามารถตรวจจบการเกดโรคปอดบวมทผดปกตนไดตอมาโรคไดแพรระบาดไปยง

ประเทศเวยดนาม ฮองกง สงคโปร แคนาดา และประเทศอนๆ รวม 29 ประเทศ จนถงวนท 31

กรกฎาคมพ.ศ.2546พบผปวยโรคทางเดนหายใจเฉยบพลนรนแรงรวม8,096คนและเสยชวต774คน

ซงกอใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจถง30,000ลานเหรยญสหรฐหรอประมาณ1ลานลานบาท


รปท 3-2 จ�านวนผปวยโรคซารสและจ�านวนผเสยชวต (ในวงเลบ) รายประเทศ

7. การเพมขนของความเปนปจเจคบคคล (Rise of the individual)

โครงสรางของสงคมไทยในปจจบนไดเปลยนแปลงไปจากโครงสรางสงคมแบบดงเดมปจจบน

สงคมไทยอยในภาวะทนสมย (modernity) ทถกสรางผานกระแสโลกาภวตน (globalization)

การพฒนาการตดตอสอสารการคมนาคมขนสง เทคโนโลยสารสนเทศกอใหเกดการผสมผสานทาง

วฒนธรรมครงใหญและสงผลตอการใชชวตของผคนในสงคมเปนอยางมากสรางสภาวะทมลกษณะ

สะทอนยอนแยง(reflexivemodernization)บคคลสามารถปลดปลอยตนเองจากการควบคมอยาง

เครงครดของโครงสรางสงคมแบบดงเดมท�าใหสามารถเลอกรปแบบการใชชวตหรออตลกษณของตน

ไดในขณะเดยวกนกเปนการสรางความขดแยงรปแบบใหมๆตลอดจนความเสยงในการใชชวตในดาน

ตางๆหลากหลายรปแบบ

รปแบบการใชชวตของประชาชนภายใตโครงสรางสงคมไทยยคทนสมยในปจจบน เพมความ

เปนปจเจกบคคลของคนในสงคมใหสงขน สามารถคด ตดสนใจในการเลอกใชชวตไดอยางอสระ

มพนทใหแสดงออกถงความเปนตวตนไดมากตองการความโปรงใสความเสมอภาคความเทาเทยม

กนและการมสวนรวมในการบรหารประเทศสรางมมมองใหมของประชาชนตอระบบสขภาพสขภาพ

ถกมองในฐานะสทธมนษยชนเปนสทธขนพนฐานทภาครฐมหนาทตองด�าเนนการสรางสขภาวะใหแก

ประชาชนคณภาพของระบบสขภาพถกเชอมโยงกบมาตรฐานจรยธรรมการตอบสนองความตองการ

อนน�าไปสความพงพอใจโดยการใชความรเปนฐานมากขน

24 บทท 3


.ศ.2560-2579)

8. หนสาธารณะ (Public debt)

หนสาธารณะเปนการกอหนของภาครฐบาลทเกดขนเมอรายไดของรฐบาลนอยกวารายจาย

โดยรายไดหลกของรฐบาลคอภาษซงการกอหนมทงขอดและขอเสยตอภาวะเศรษฐกจขอดของการ

กอหนรฐบาลเชนการน�าเงนทกอหนมาใชจายในการกอสรางสงสาธารณปโภคตางๆตลอดจนน�ามา

แกปญหาเศรษฐกจตกต�าของประเทศเปนตนแตในขณะเดยวกนการกอหนสาธารณะกมผลกระทบ

ทางลบตอภาวะเศรษฐกจและระบบสขภาพไดเชนเดยวกน อยางเชน ความจ�าเปนทจะตองจ�ากด

รายจายภาครฐ ท�าใหงบประมาณในการด�าเนนงานของภาครฐเตบโตในอตราทจ�ากด หรอกอในเกด

ปญหาเศรษฐกจตกต�าประชาชนมรายไดนอยและตกงาน(เปนsocialdeterminantofhealth

ทส�าคญ)เปนตน

อนาคตสงคมโลกจะมการเพมขนของหนสาธารณะ และการเปลยนแปลงจะท�าใหเกด

ชองวางและการตอบสนองทงทางสงคมเศรษฐกจและสงแวดลอมซงจะท�าใหรฐบาลอาจตองมความ

ระมดระวงในการจดท�างบประมาณเพมมากขนโอกาสทงบประมาณภาครฐจะเตบโตในอตราทสงอยาง

ตอเนองเหมอนเชนทเคยเกดขนในอดตนาจะต�า หนวยงานภาครฐจงจ�าเปนจะตองบรหารจดการ

งบประมาณทมอยอยางจ�ากดใหเกดประโยชนสงสด(valueformoney)

25ผลการทบทวนและวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ


บทท 4

26 บทท 4


.ศ.2560-2579)

การทบทวนและวเคราะหระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพโดยกระบวนการดงน 1. การประเมนสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคของประเทศดวยตนเองโดยอาศยแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหม(JointExternalEvaluation,JEE)โดยใหผมสวนเกยวของตางๆไดแก1)คณะอนกรรมการประสานงานดานกฎอนามยระหวางประเทศ2)คณะท�างานประสานงานดานกฎอนามยระหวางประเทศดานโรคตดเชอ3)คณะท�างานประสานงานดานกฎอนามยระหวางประเทศดานโรคตดตอระหวางสตวและคน 4) คณะท�างานประสานงานดานกฎอนามยระหวางประเทศดานอาหารปลอดภย5)คณะท�างานประสานงานดานกฎอนามยระหวางประเทศดานสารเคม6)คณะท�างานประสานงานดานกฎอนามยระหวางประเทศดานกมมนตรงสและนวเคลยร 7) ส�านกโรคตดตอทวไป 8) ส�านกโรคตดตออบตใหม และ 9) ส�านกระบาดวทยากรมควบคมโรคเปนผตอบแบบประเมน 2. การประเมนสมรรถนะระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขโดยใชEOCassessmenttool ซงกลมประเทศพนธมตรวาระความมนคงดานสขภาพโลกเปนผพฒนาขนเปนกรอบในการประเมนประกอบดวย10ประเดน64ตวบงชตามสมรรถนะ4ระดบ 3. การรบฟงความคดเหนจากผเชยวชาญ ผปฏบตงานดานการปองกนควบคมโรค และผมสวนเกยวของอนๆ

ผลการทบทวนและวเคราะหระบบ

1. ผลการประเมนสมรรถนะของประเทศ โดยใชแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามย ระหวางประเทศฉบบใหม (Joint External Evaluation, JEE)

สมรรถนะของประเทศดานการปองกนควบคมโรคตามแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหม ใหความส�าคญกบระดบสมรรถนะดานการปองกนและควบคมสถานการณ/เหตการณทอาจน�าไปสการเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (publichealthemergencyofinternationalconcern,PHEIC)ผลการประเมนสมรรนะของประเทศตามแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหมมดงน 1.1 กฎหมาย นโยบาย และงบประมาณ ประเทศไทยไดปรบปรงพระราชบญญตโรคตดตอและอยระหวางการขบเคลอนพระราชบญญตและจดท�าอนบญญตทเกยวของ นอกจากการปรบปรงพระราชบญญตโรคตดตอพ.ศ. 2558แลว ยงตองมการศกษาและปรบปรงกฎหมายอนๆ ทเกยวของ เชน กฎหมายทเกยวของกบความ

ปลอดภยดานสารเคมและกฎหมายเกยวกบอาหารปลอดภยเปนตน



ในดานนโยบายกระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกในการประสานงานดานกฎอนามย

ระหวางประเทศโดยมตคณะรฐมนตร มหนวยงานภาคใหการสนบสนนทางนโยบาย ซงในสวน

งบประมาณตองใชงบประมาณของแตละกระทรวงในการผลกดนงานตางๆจากรฐบาล

1.2 การประสานงาน

กรมควบคมโรครบผดชอบเปนจดประสานงานกฎอนามยระดบชาต (national focal

point) ซงกรมควบคมโรคไดด�าเนนการประสานงานกฎอนามยระหวางประเทศ ในรปแบบ

คณะกรรมการคณะอนกรรมการและคณะท�างานในแตละสมรรถนะของกฎอนามยระหวางประเทศ

และไดจดท�ายทธศาสตรการด�าเนนงานตามกฎอนามยระหวางประเทศเพอใชเปนกรอบในการท�างาน

รวมกน

1.3 การปองกนโรคตดตอ

ดานการปองกนโรคตดตอ กฎอนามยระหวางประเทศใหความส�าคญกบการปองกน

การดอยาตานจลชพ การตดเชอในโรงพยาบาล และการปองกนโรคทปองกนไดดวยวคซน

ซงประเทศไทยไดใหความส�าคญกบทง 3 ปญหาและมกลไกในการผลกดนขบเคลอนการด�าเนนงาน

ส�าหรบทง3ประเดนปญหามาอยางตอเนองส�าหรบการจดการดานการดอยาตานจลชพในประเทศไทย

ตองการหนวยงานเจาภาพเพอท�าหนาทเปนผประสานงานหลกสวนงานปองกนโรคตดเชอในโรงพยาบาล

ยงตองมการจดระบบปองกนการแพรเชอในโรงพยาบาลและการพฒนาบคลากรดานนอยางตอเนอง

และครอบคลม

1.4 การเฝาระวงและการรายงาน

ระบบเฝาระวงปญหาสาธารณสขเปนอกระบบทประเทศไทยไดใหความส�าคญพฒนาระบบ

มาอยางตอเนองยาวนานความทาทายทส�าคญดานการเฝาระวงส�าหรบประเทศไทยคอการด�าเนนการ

เฝาระวงโรคทเชอมโยงกนระหวางคนสตวเลยงปศสตวสตวปาและสงแวดลอมในการด�าเนนงาน

การเฝาระวงยงตองประสานงานกบหนวยงานทรบผดชอบดานกลมภยตางๆ ทเกยวของ ซงม

หลากหลายหนวยงาน

1.5 การพฒนาศกยภาพหองปฏบตการ

การพฒนาศกยภาพหองปฏบตการตามกฎอนามยระหวางประเทศมกรมวทยาศาสตรการ

แพทยเปนแมขายในการพฒนาครอขายทางหองปฏบตการทงในและนอกสงกดกระทรวงสาธารณสข

ใหมการตรวจวนจฉยโรคและภยสขภาพใหไดตามมาตรฐานสากล มการจดตงหองปฏบตการอางอง

ในกลมโรคและภยสขภาพทส�าคญ และมการจดท�าคมอการปฏบตงานซงมการปรบปรง ใหทนสมย

เสมอการด�าเนนการตอไปควรเนนทการเชอมโยงขอมลผลวเคราะหและชนสตรทางหองปฏบตการ

ใหกบหนวยงานทมหนาทในการเฝาระวงโรคของประเทศการควบคมคณภาพทางหองปฏบตการและ

การพฒนางานเกยวกบชวนรภย(Biosafety)และการรกษาความปลอดภยทางชวภาพ(Biosecurity)

28 บทท 4


.ศ.2560-2579)

1.6 ก�าลงคนดานการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคและภยสขภาพ

การพฒนาก�าลงคนดานการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรค ตามนยของกฎอนามย

ระหวางประเทศและวาระความมนคงดานสขภาพโลกหมายถงการพฒนาก�าลงคนดานระบาดวทยา

ภาคสนาม ซงในปจจบนมแพทยเขามารบการฝกอบรมดานระบาดวทยาภาคสนามนอยลงนบเปน

ความทาทายทส�าคญทตองเรงแกไข

ในดานการพฒนาก�าลงคนตามสมรรถนะเกยวกบโรคและภยสขภาพหองปฏบตการและ

ชองทางเขาออกประเทศเปนสงทตองมการพฒนาทงในระดบชาตภมภาคและระดบพนทโดยเฉพาะ

ส�าหรบภยสขภาพทตองการองคความรในการปฏบตงานเชงเทคนค เชน ในดานความปลอดภยดาน

สารเคมและดานกมมนตรงสและนวเคลยรเปนตน

1.7 การเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ

กฎอนามยระหวางประเทศใหน�าหนกกบระบบการเตรยมความพรอมและการตอบโต

ภาวะฉกเฉน ประเดนนจงเปนประเดนทมตวชวดมากทสด จากผลการประเมนพบวาประเทศไทย

มประเดนส�าคญทตองเรงพฒนาดงน

• การจดท�าแผนเตรยมความพรอมรบมอโรคและภยสขภาพทอาจกอใหเกดภาวะฉกเฉน

ระหวางประเทศส�าหรบทกภย

• การซอมการปฏบตการควบคมโรคและภยสขภาพ ตองมการบรณาการรวมมอกน

ทงในสวนของกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงอนๆอยางสม�าเสมอ

• การจดล�าดบความส�าคญของโรคและภยส�าคญทอาจกอใหเกดภาวะฉกเฉนระหวาง

ประเทศ การก�าหนดทรพยากรทส�าคญทจะตองใชเพอรบมอโรคและภยเหลานน การจดท�าและ

ปรบปรงฐานขอมลทรพยากรทมใหทนสมยอยเสมอ และการจดท�าแผนจดหาทรพยากรทส�าคญและ

จ�าเปนเพมเตม

• การพฒนาระบบงานทท�าใหสามารถสถาปนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนไดอยาง

รวดเรวภายใน2ชวโมงตามเกณฑมาตรฐาน

• การจดท�ามาตรฐานการปฏบตงาน และการจดท�าระบบงานของศนยปฏบตการ

ภาวะฉกเฉนส�าหรบเจาหนาทในทกระดบและทกภารกจตามระบบบญชาการเหตการณ

1.8 การพฒนาชองทางเขาออกระหวางประเทศ

ประเทศไทยเปนประเทศทมชายแดนเชอมตอกบประเทศเพอนบานคอนขางยาว และม

ดานชองทางเขาออกประเทศเปนจ�านวนมาก ในหลายพนทประชาชนสามารถเดนทางขามพรมแดน

ไดอยางงายดายจงเปนปญหาอยางมากในดานการปองกนและควบคมโรคตามแนวชายแดนและดาน

ชองทางเขาออกประเทศ ในปจจบนโดยการน�าอยางเขมแขงของกระทรวงคมนาคม ประเทศไทย

ไดระบดานชองทางเขาออกประเทศทมความส�าคญและไดเรงพฒนาปรบปรงดานชองทางเขาออก

ประเทศเหลานอยางเตมทสวนส�าคญทจะตองไดรบการพฒนาเพมเตมคอการจดระบบงานและบรณาการ

ประสานการท�างานกบพนทเพอใหสามารถตอบโตภาวะฉกเฉนทเกดขนในพนทไดอยางมประสทธภาพ


2. สรปผลการประเมนระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

แบบประเมนระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขเปนแบบประเมนทแปลและปรบปรงจากแบบประเมนEOCซงจดท�าโดยกลมประเทศพนธมตรวาระความมนคงดานสาธารณสขโลกประกอบดวยตวชวด75ตวชวดโดยสามารถจดกลมไดเปน10หมวดจากผลการประเมนพบวาทผานมาระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขไดรบการสนบสนนจากผบรหารระดบสงเปนอยางด ท�าใหสามารถขบเคลอนงานไปไดอยางกาวหนาเปนอยางมากสามารถจดท�ากรอบการพฒนาและยทธศาสตรการพฒนาไดส�าเรจทงยงไดปรบปรงหองปฏบตการภาวะฉกเฉนใหมใหมความทนสมยและสามารถรองรบการปฏบตงานไดดยงขนซงพบประเดนส�าคญทตองเรงพฒนาดงน 1. การจดการระบบจดการขอมลในภาวะปกตและภาวะฉกเฉนในภาวะปกตเพอใหสามารถเชอมโยงขอมลทมอยใหสามารถแสดงผลในหองตระหนกรสถานการณไดอยางรวดเรวในภาวะฉกเฉนใหสามารถเชอมโยงขอมลจากภาคสนามสศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนไดอยางรวดเรว มระบบการจดการขอมลทรวดเรวและสามารถแสดงผลการประมวลวเคราะหขอมลเพอการตดสนใจได 2. การจดท�าระบบขอมลเกยวกบทรพยากร(resourcemapping)ทส�าคญจ�าเปนทสอดคลองกบความเสยงทส�าคญ 3. การเรงรดจดท�าเอกสารและคมอการท�างานส�าคญๆตามระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขเชนEOCmanualเอกสารก�าหนดความรบผดชอบของหนวยงานทเกยวของกระบวนการจดท�ารายงานstandardoperatingprocedure(SOPs)ทระบวธการและขนตอนการประสานงานกจกรรมตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกบหนวยงานทเกยวของเปนตน 4. การพฒนาทกษะของเจาหนาททจะมาปฏบตหนาทในระบบ ICS อยางตอเนอง การจดระบบการตดตามการใชทรพยากรในการปฏบตงานของทมปฏบตการ และตองจดท�าเอกสารอธบายขนตอนการdeactivationและการdemobilization 5. ควรพฒนาแผนและระบบการสอสารภายในองคกรใหมความชดเจน 6. จดใหมระบบNationalStrategicStockpilingขนมาอยางเปนรปธรรม 7. ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนยงจ�าเปนตองมอปกรณและแผนงานทจ�าเปนบางประการเชนcomputerworkstationอยางเพยงพอมแผนการอพยพบคลากรทชดเจนมอปกรณและเวชภณฑเพอการปฐมพยาบาลทเพยงพอพรอมส�าหรบการบาดเจบทเกดในสถานท อปกรณตดตอสอสารอปกรณสนบสนนตางๆทส�าคญส�าหรบการปฏบตงานอยางเพยงพอเปนตน

3. สรปผลการรบฟงความคดเหนผเชยวชาญ

3.1 ผมสวนเกยวของกบระบบปองกนควบคมโรค ระบบปองกนควบคมโรคเปนระบบทมความซบซอนมผมสวนเกยวของเปนจ�านวนมากทงหนวยงานภาครฐภาคเอกชนภาคประชาสงคมมผมสวนเกยวของทงในระดบองคกรและหนวยงานและในระดบบคคลโดยทวไปอาจแบงผมสวนเกยวของกบระบบควบคมปองกนโรคเปน3กลมใหญๆดงน

30 บทท 4


.ศ.2560-2579)

1. หนวยงานทเกยวของกบการก�าหนดนโยบายดานการปองกนควบคมโรค ไดแก

กรมควบคมโรคกรมอนามยส�านกงานคณะกรรมการสาธารณสขแหงชาตเปนตน

2. หนวยงานทเกยวของกบการจดงบประมาณและการเงนเพอการปองกนควบคมโรคไดแก

ส�านกงบประมาณส�านกงานกองทนสรางเสรมสขภาพส�านกงานประกนสงคมส�านกงานหลกประกน

สขภาพแหงชาตเปนตน

3. หนวยงานทเกยวของกบการใหบรการหรอด�าเนนการดานการปองกนควบคมโรคเชน

โรงพยาบาลทงในสวนภาครฐและเอกชนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพองคกรปกครองสวนทองถนเปนตน

ในปจจบนตองยอมรบวาการท�างานดานการปองกนควบคมโรคไมคอยมความเปนเอกภาพ

เทาทควรหนวยงานตางมกฎหมายใหอ�านาจกบหนวยงานของตนเองมความสนใจของหนวยงานเองท�างาน

ในกรอบและขอบเขตของงานทหนวยงานสนใจ (หนวยงานก�าหนดขนเอง ในบางกรณกไมไดเปนไป

ตามทกฎหมายก�าหนด)จดสรรงบประมาณตามความสนใจหลกของหนวยงานซงบางกรณกอใหเกด

การท�างานซ�าซอนกนและบางกรณกไมมผรบผดชอบงานขาดการบรณาการและการสนบสนนการ

ท�างานซงกนและกนการมขอบเขตงานทไมชดเจนในบางกรณกอใหเกดความขดแยงท�าใหการด�าเนน

งานปองกนควบคมโรคมความลาชาและเกดผลกระทบทไมพงประสงคตอประชาชน

ความสามารถในการการขบเคลอนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของชาตจ�าเปน

ตองอาศยความเหนพองตองกนและความรวมมอของผมสวนเกยวของในระดบหนง

3.2 ระบบการเงนเพอการปองกนควบคมโรค

ระบบการเงนเพอการปองกนควบคมโรคในปจจบนเปนระบบการเงนแยกสวน แมแต

ในภาครฐยงมหลายหนวยงานทมหนาทรบผดชอบดานการเงน มระบบการเงนหลากหลายรปแบบ

นอกจากน การเงนเพอการปองกนควบคมโรคยงมงบประมาณสนบสนนจากตางประเทศ (ซงมกจะ

เปนประเดนทองคกรตางประเทศนนๆสนใจ)อกดวยท�าใหกลไกทางการเงนดานการปองกนควบคม

โรคมความซบซอนเปนอยางยงความพยายามในการขบเคลอนนโยบายดานการปองกนควบคมโรคหนงๆ

ทผานมาจงมกประสบปญหาหากหนวยงานขบเคลอนไมสามารถจดหางบประมาณเพอการขบเคลอน

นโยบายไดทงหมด ความสามารถในการจดระบบการเงนใหสามารถขบเคลอนงานดานการปองกน

ควบคมโรคใหไดอยางยงยนนบเปนความทาทายตอระบบสาธารณสขเปนอยางยง

อนง การยตการสนบสนนงบประมาณจากองคกรระหวางประเทศโดยฉบพลนทนท

ในบางกรณโดยเฉพาะในกรณทงบประมาณทไดรบการสนบสนนอยในระดบทคอนขางสงอาจกอให

เกดปญหาไดในระยะสนเชนในกรณกองทนโลกเปนตน

3.3 ระบบเฝาระวงและระบบขอมลสารสนเทศทางดานสาธารณสข

ประเทศไทยไดพฒนาระบบเฝาระวงและระบบขอมลสารสนเทศดานสาธารณสขมาอยาง

ตอเนองยาวนานมเครอขายเฝาระวงโรคครอบคลมทวประเทศมจดเดนทการเฝาระวงโรคตดตอ และ

ระบบเฝาระวงปญหาเอดสโดยระบบการเฝาระวงโรคตดตอเนนทระบบรายงานการรายงานผลการ

ตรวจเชอสาเหตทางหองปฏบตการและการเฝาระวงเหตการณเปนระบบหลกในขณะทระบบเฝาระวง


ปญหาเอดสเนนทการเฝาระวงความชกและอบตการณของการตดเชอเอชไอวในประชากรกลมตางๆ

และการเฝาระวงพฤตกรรมทสมพนธกบการตดเชอเอชไอว

ในปจจบนทพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 เรมมผลบงคบใช จะยงท�าใหระบบ

เฝาระวงดานโรคตดตอเหลานมความเขมแขงมากยงขนเนองจากพรบ.โรคตดตอพ.ศ.2558ก�าหนด

ใหการรายงานโรคเปนหนาทของสถานบรการทางสาธารณสขหองปฏบตการทางสาธารณสข และ

เจาของสถานประกอบการหรอสถานทอนใดทพบโรคระบาดในขณะทระบบเฝาระวงและระบบขอมล

สารสนเทศของโรคไมตดตอ และโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมยงจ�าเปนตองไดรบ

การปรบปรงอกมาก

การประมวลผลขอมลการน�าเสนอขอมลและการเผยแพรผลการเฝาระวงใหไดอยางรวดเรว

และสามารถน�าเสนอขาวสารทงายสามารถน�าไปใชในการตดสนใจไดสะดวก รวมถงการพฒนา

สมรรถนะดานการคาดการณหรอการพยากรณโรคกเปนอกประเดนทส�าคญและจ�าเปนตองไดรบการ

ปรบปรง

3.4 ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ

ระบบเทคโนโลยสารสนเทศนบเปนเครองมอ/อปกรณสนบสนนการด�าเนนงานทส�าคญ

การน�าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชอยางชาญฉลาดและเหมาะสมกบบรบทและสถานะทางการเงนของ

ประเทศจะชวยใหงานดานการปองกนควบคมโรคสามารถด�าเนนการไปไดอยางมประสทธภาพ

ในปจจบนเทคโนโลยสารสนเทศมสวนส�าคญอยางยงในดานการจดการขอมลการสอสาร

ภายใน (เชน ระบบ video conference) และการเผยแพรความรและขอมลขาวสารสสาธารณะ

ทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน ซงทผานมากรมควบคมโรคไดใหความส�าคญกบการพฒนาระบบ

เครอขายคอมพวเตอรทใหบรการสอสารขอมลการพฒนาศนยขอมล(datacenter)ระบบการประชม

ทางไกล (VDO conference) และพฒนาระบบการแสดงผลผานจอแบบบรณาการ (VDOwall)

การพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศของศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข (Emergency

operationscenter,EOC)

ในการด�าเนนงานใหมประสทธภาพ หนวยงานทเกยวของจ�าเปนตองหารอและก�าหนด

ทศทางรวมกนใหชดเจน เพอลดความซ�าซอน และเพอใหการด�าเนนงานกาวหนารวดเรวยงขน

โดยเฉพาะอยางยงการตดสนใจและทศทางการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศของศนยปฏบตการ

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในระยะตอไปการพฒนาเทคโนโลยสารสนเทศส�าหรบขอมลเพอการตดสน

ใจในเชงยทธศาสตรและการบรหารจดการทศทางการพฒนาระบบbigdataของกรมควบคมโรค

3.5 การวจย

ในภาพรวม ประเทศไทยลงทนกบการวจยในระดบทต�ามาก (เพยงรอยละ 0.48 ของ

GDP) การวจยดานการปองกนควบคมโรคมกมผลตอบแทนในเชงธรกจต�า การลงทนกบการวจย

ดานการปองกนควบคมโรคจงมกตกเปนความรบผดชอบของภาครฐ โดยภาคเอกชนและภาคประชาสงคม

อนๆมสวนรวมคอนขางนอย ในขณะเดยวกนการลงทนการวจยดานการปองกนควบคมโรคของหนวยงาน

32 บทท 4


.ศ.2560-2579)

ภาครฐกอยในระดบทต�า การลงทนดานการวจยและพฒนาเพอใหไดองคความรใหมๆมาใชเพอการ

ปองกนควบคมโรคในสวนทกรมควบคมโรครบผดชอบกอยในระดบต�าเชนกน ทงยงมแนวโนมลดลง

อกดวย (งบประมาณการวจยของกรมควบคมโรคเปนเพยงสวนหนงเทานนของงบประมาณการวจย

ดานการปองกนควบคมโรคทงหมดของประเทศ)

รปท 4-1 งบประมาณการวจยกรมควบคมโรค จ�าแนกตามโครงการทขออนมต

โครงการทไดรบการอนมตและงบประมาณทใชจายจรง พ.ศ. 2552-2561

ปจจบน ประเทศไทยยงไมมหนวยงานทสามารถท�าหนาทเปนหนวยงานหลกในการ

ก�าหนดนโยบายและทศทางการวจยดานการปองกนควบคมโรคไดอยางแทจรงการวจยจงมกแยกสวน

และเปนไปตามความสนใจของแตละสถาบนและหนวยงานไมสามารถตอบสนองตอ“ชองวาง”ของ

ประเดนความรทขาดหายไปได และทส�าคญ คอ ไมสามารถสรางนวตกรรมหรอเทคโนโลยส�าหรบ

ปองกนควบคมโรคทจ�าเปนได

กรมควบคมโรคในฐานะทเปนกรมวชาการมความรบผดชอบโดยตรงในการพฒนา

องคความรดานการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค ไดมความพยายามทจะผลกดนขบเคลอนงาน

ดานการวจย โดยไดจดตงส�านกจดการความร (ปจจบน คอ สถาบนวจย การจดการความร และ

มาตรฐานการควบคมโรค)ขนภายในกรมควบคมโรคตงแตปพ.ศ.2549ทผานมาส�านกจดการความรได

พยายามพฒนาแผนยทธศาสตรเพอพฒนาการวจยขนปรบปรงระบบวจยจดท�าประเดนค�าถามการ

วจยทส�าคญ รวมถงการพฒนาศกยภาพนกวจยของกรมควบคมโรค แตทผานมากยงไมสามารถ

ขบเคลอนงานดานการปองกนควบคมโรคของประเทศไดโดยมความทาทายทส�าคญดงน

1. กรมควบคมโรคจ�าเปนตองใหการสนบสนนในเชงนโยบายทชดเจนและเปนระบบ

เพอใหกรมควบคมโรคสามารถชน�าการด�าเนนงานวจยดานการปองกนควบคมโรคไดอยางแทจรง

2. การพฒนาบคลากรใหสามารถด�าเนนการวจยและพฒนานวตกรรม/เทคโนโลยได


3.6 การจดการความรสการปฏบต

การจดระบบการจดการความรขององคกรวชาการดานการปองกนควบคมโรคอยางนอย

ตองครอบคลม2แนวคดส�าคญไดแก

1. การจดระบบใหเกดการขบเคลอนองคความรสการก�าหนดนโยบายและการปฏบต

2. การจดระบบการถายทอดความรฝงลกของผเชยวชาญของหนวยงานสผปฏบตงานอนๆ

เพอใหเกดการพฒนาความเชยวชาญและผเชยวชาญรนใหมอยางตอเนองซงระบบการถายทอดความร

ฝงลกควรเปนระบบทสรางกลไกใหมการท�างานรวมกนในกระบวนภายใน (internal process)

ของการท�างาน

3.7 ก�าลงคนดานการปองกนควบคมโรค

3.7.1 การผลตบคลากรดานระบาดวทยาและการปองกนควบคมโรคมหลายหนวยงานทม

สวนเกยวของทงภาครฐและภาคเอกชนภาคการผลตสามารถผลตบคลากรใหกบระบบปองกนควบคม

ไดอยางเพยงพอตอเนอง

3.7.2 การพฒนาความเชยวชาญของบคลากรอยางตอเนองนบเปนประเดนททาทาย

เปนอยางยง เนองจากการด�าเนนงานดานการปองกนควบคมโรคมหลายหนวยงานรวมด�าเนนการ

การสรางความเชยวชาญอยางตอเนองจ�าเปนตองมcompetencymappingทชดเจนและตองอาศย

การประสานความรวมมอระหวางหนวยงาน การพฒนาความเชยวชาญตอเนองในระดบนสวนใหญ

จะเปนการพฒนาความเชยวชาญจากการปฏบตงาน/การสอนงาน/การเรยนรงานจากผเชยวชาญเปน

มาตรการหลก

3.7.3 การบรหารการกระจายบคลากรทมความเชยวชาญดานระบาดวทยาและการ

ปองกนควบคมโรคใหเหมาะสมกบปรมาณและความเสยงเปนประเดนทตองทบทวนและจดท�าแผนใหชดเจน

3.7.4 การพฒนาก�าลงคนดานระบาดวทยากระทรวงสาธารณสขไดก�าหนดเปาหมายท

จะพฒนาก�าลงคนดานระบาดวทยาภาคสนามของประเทศใหไดตามมาตรฐานสากลนนคอมนกระบาด

วทยาภาคสนามระดบเชยวชาญอยางนอย1คนตอจ�านวนประชากร200,000คนซงตามเปาหมายทก�าหนด

ไวประเทศไทยยงคงจ�าเปนตองผลตนกระบาดวทยาภาคระดบเชยวชาญอกไมนอยกวา 252 คน

ใน20ปขางหนา

นอกจากนกระบาดวทยาภาคสนามระดบเชยวชาญแลว ประเทศไทยยงจ�าเปนตองม

นกระบาดวทยาในระดบกลางและระดบพนฐานอกเปนจ�านวนมากเชนกน

3.7.5 การบรหารจดการบคลากรในสาขาขาดแคลนพเศษควรใหความส�าคญกบแรงจงใจ

และคาตอบแทนทเหมะสม

3.7.6 ควรพจารณาคาเสยงภยและเงนเยยวยาในกรณทผปฏบตงานดานการปองกน

ควบคมโรคประสบเหตตดเชอหรอประสบภยในขณะปฏบตหนาทใหเหมาะสม

34 บทท 4


.ศ.2560-2579)

3.8 หองปฏบตการทางสาธารณสข

ในปจจบน การเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคตดตอใหมประสทธภาพหนวยงานท

รบผดชอบงานดานการเฝาระวงโรคจะตองท�างานประสานกบเครอขายหองปฏบตการอยางใกลชด

ตองสามารถบรหารจดการเครอขายหองปฏบตการอยางสรางสรรค เพอใหประเทศสามารถพฒนา

สมรรถนะดานการตรวจวนจฉยโรคตดตออนตรายใหมๆไดอยางรวดเรวแมนย�าและไดมาตรฐานตาม

หลกการชวนรภยและความมนคงทางชวภาพ(biosafetyandbiosecurity)สามารถประสานความ

รวมมอการด�าเนนงานทงในสวนของหองปฏบตการทางสาธารณสขในคนและในสตว เพอใหสามารถ

เขาใจปรากฎการณทเกดขน ซงจะชวยใหการคาดการณ (prediction) การเกดโรคและแนวโนม

การกลายพนธในอนาคตมความแมนย�ามากขน

ในการพฒนาเครอขายหองปฏบตการทางสาธารณสขไปขางหนาอยางมนคงความรวมมอ

และความสมพนธทดระหวางหองปฏบตการทางสาธารณสขกบหนวยงานทรบผดชอบดานการเฝาระวง

สอบสวนควบคมโรคเปนปจจยส�าคญทมผลตอความส�าเรจเปนอยางยงความสมพนธดงกลาวเปนความสมพนธ

ในเชงพงพาอาศยซงกนและกน เนองจากหนวยงานทรบผดชอบดานการสอบสวนควบคมโรคจะเปน

หนวยงานทท�าหนาทเกบตวอยางเพอใหหองปฏบตการสาธารณสขไดท�าการตรวจ เปนการพฒนา

สมรรถนะของหองปฏบตการทางสาธารณสขโดยตรงในขณะทหนวยงานทท�าหนาทสอบสวนควบคม

โรคจะไดขอมลส�าคญเพอใชในการตดสนใจ ในปจจบนหนวยงานทรบผดชอบดานหองปฏบตการ

สาธารณสขทส�าคญประกอบดวย กรมวทยาศาสตรการแพทย กรมควบคมโรค หองปฏบตการของ

โรงพยาบาลมหาวทยาลยเปนหลกในสวนของหองปฏบตการของโรงพยาบาลศนยมกจะยงสามารถ

ตรวจวนจฉยโรคตดตอไดคอนขางจ�ากด

ความทาทายทส�าคญในการพฒนาสมรรถนะของประเทศในดานหองปฏบตการ

สาธารณสขมดงน

1) การพฒนากลไกระดบประเทศทจะประสานใหเกดนโยบายและยทธศาสตรในการ

พฒนาระบบและเครอขายหองปฏบตการสาธารณสขเพอการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในภาพรวม

ระดบประเทศโดยน�าศกยภาพของหนวยงานนอกกระทรวงสาธารณสขเขามาพจารณาในการจดท�าแผน

ดงกลาวดวยรวมถงกลไกในการขบเคลอนแผนงานดงกลาวใหไดอยางมประสทธภาพ

2) การเชอมโยงผลการตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการทางสาธารณสขเขาสระบบ

เฝาระวงและระบบตระหนกรสถานการณใหไดโดยเรวรวมทงการพฒนาสมรรถนะในการประมวลผล

เพอการตดสนใจใหไดรวดเรวยงขน

3) หองปฏบตการสาธารณสขควรเตรยมแผนส�ารองหรอแผนรองรบสถานการณส�าหรบ

การตรวจวนจฉยในสถานการณการระบาดขนาดใหญทจะมจ�านวนตวอยางสงเขามาเพอรบการตรวจ

วนจฉยปญหาใดปญหาหนงเปนจ�านวนมาก

35สถานการณโรคและภยสขภาพ


บทท 5

36 บทท 5


.ศ.2560-2579)

ในระยะ50ปทผานมาประชากรไทยมสขภาพดขนสามารถมชวตทยนยาวขนโดยในปพ.ศ.2557

ประชากรชายไทยมอายคาดเฉลยเมอแรกเกดเทากบ71.3ปและประชากรหญงมอายคาดเฉลยเมอ

แรกเกดเทากบ78.2ปโดยประชากรชายไทยมอายคาดเฉลยเมอแรกเกดเพมขน15.4ปและประชากรหญง

มอายคาดเฉลยเมอแรกเกดเพมขน16.2ปโดยประชากรชายไทยมอายคาดเฉลยของการมสขภาพด

(healthadjustedlifeexpectancy,HALE)เทากบ71.3ปและประชากรหญงไทยมอายคาดเฉลย

ของการมสขภาพดเทากบ74.2ป

รปท 5-1 อายคาดเฉลยเมอแรกเกดของประชากร จ�าแนกตามเพศ

ประเทศไทย พ.ศ. 2507 - 2557

สาเหตการเสยชวตของประชากรไทยกมการเปลยนแปลงไปอยางมากเชนกนจากเดม(ป2505)

สาเหตการตายทส�าคญจะเปนโรคในกลมเดกออนและกลมโรคตดเชอมาเปนกลมโรคไมตดตอเรอรง

ไดแกโรคมะเรงโรคหลอดเลอดหวใจเปนตนกลาวอกนยหนงกคอโรคตดเชอกอใหเกดการตายลดลง

ในขณะทโรคไมตดตอเรอรงพบเปนโรคทกอใหเกดการตายในคนไทยเพมขน



ตารางท 5-1 เปรยบเทยบสาเหตการเสยชวตทส�าคญ จ�าแนกตามโรค/กลมสาเหต

ประเทศไทย พ.ศ. 2505 และ พ.ศ. 2558

โรค/กลมสาเหต 2505 โรค/กลมสาเหต 2558

จ�านวน อตรา จ�านวน อตรา

โรคเฉพาะเดกวยออนและ

โรคก�าหนดไมชดในเดกอาย

ต�ากวา1ป

(CertainDiseasepeculiarto

firstyearoflife)

14,615 52.7 มะเรงและเนองอก

ทกชนด

(Malignantneoplasms,

allforms)

73,938 113.7

กระเพาะอาหารล�าไสเลกและ

ล�าไสใหญอกเสบไมเปนแผล

(Gastroenteritis&Colitis)

9,546 34.0 โรคหลอดเลอดในสมอง 28,146 43.3

วณโรคระบบหายใจ

(TuberculosisRespiratory

system)

8,760 31.6 ปอดอกเสบ 27,377 42.1

โรคปอดอกเสบ

(Pneumonia)

8,010 28.9 โรคหวใจขาดเลอด 19,417 29.9

ไขจบสน(Malaria) 6,739 24.3 อบตเหตจากการ

คมนาคม

14,516 22.3

โรคหวใจ

(DiseaseoftheHeart)

5,568 20.1 เบาหวาน 12,621 19.4

อบตเหตการเปนพษและ

พลวเหต(Accidents

PoisoningsandViolence)

5,307 19.1 โรคเกยวกบตบ 10,372 16.0

โรคแทรกการมครรภการคลอดและ

ระยะอยไฟ(Diseaseof

Pregnancy,Childbirthand

Puerperium)

3,644 13.1 โรคทางเดนหายใจสวน

ลาง

8,762 13.5

โรคบด(Dysentery) 1,466 5.3 วณโรคทกชนด 6,084 9.4

โรคไขรากสาดนอยและไข

รากสาดเทยม(Typhoid&

Paratyphoid)

1,354 4.9 ภมคมกนบกพรองจาก

ไวรส(เอดส)

5,456 8.4

38 บทท 5


.ศ.2560-2579)

ตารางท 5-2 การสญเสยปสขภาวะของประชากรไทย จ�าแนกตามเพศ และสาเหต พ.ศ. 2557

ล�าดบ ชาย หญง

สาเหต DALYs % สาเหต DALYs %

1 อบตเหตทางถนน 873 10.1 โรคเบาหวาน 531 8.4

2 โรคหลอดเลอดสมอง 574 6.6 โรคหลอดเลอดสมอง 462 7.3

3 การตดเชอเอชไอว/เอดส 444 5.1 โรคหวใจขาดเลอด 271 4.3

4 โรคหวใจขาดเลอด 425 4.9 โรคขอเสอม 244 3.9

5 การเสพตดเครองดมทม

แอลกอฮอล

388 4.5 การตดเชอเอชไอว/เอดส 229 3.6

6 โรคมะเรงตบ 383 4.4 อบตเหตทางถนน 225 3.6

7 โรคเบาหวาน 340 3.9 โรคสมองเสอม 197 3.1

8 ภาวะตบแขง 312 3.6 โรคมะเรงตบ 160 2.5

9 โรคปอดอดกนเรอรง 290 3.4 โรคไตอกเสบและไตพการ 137 2.2

10 โรคมะเรงหลอดลมและ

ปอด

197 2.3 โรคมะเรงเตานม 128 2.0

11 การถกท�าราย 174 2.0 โรคมะเรงปากมดลก 125 2.0

12 วณโรค 173 2.0 โรคซมเศรา 121 1.9

13 โรคขอเสอม 170 2.0 ตอกระจก 120 1.9

14 การท�ารายตวเอง 161 1.9 หหนวก 107 1.7

15 โรคจตเภท 151 1.7 โรคมะเรงหลอดลมและ

ปอด

103 1.6

16 การจมน�า 144 1.7 ภาวะโลหตจาง 99 1.6

17 หหนวก 137 1.6 การตดเชอทางเดนหายใจ

สวนลาง

97 1.5

18 การตดเชอทางเดนหายใจ

สวนลาง

131 1.5 โรคหอบหด 94 1.5

19 โรคหอบหด 128 1.5 โรคปอดอดกนเรอรง 92 1.5

20 น�าหนกแรกเกดต�า 119 1.4 ภาวะตบแขง 91 1.4

รวม 20 อนดบ 5,716 66.1 รวม 20 อนดบ 3,633 57.7

รวมทกสาเหต 8,648 100 รวมทกสาเหต 6,292 100


1. โรคตดตอ

การด�าเนนงานปองกนควบคมโรคตดตอนบเปนตวอยางความส�าเรจทส�าคญของการด�าเนนงาน

ปองกนควบคมโรคทผานมาของประเทศไทยโรคตดตอหลายโรคมแนวโนมการเจบปวยและการเสยชวต

ลดลงอยางตอเนองโดยเฉพาะอยางยงกลมโรคทปองกนไดดวยวคซนเชนโรคคอตบไอกรนบาดทะยก

โปลโอหดหดเยอรมนและคางทมเปนตนการด�าเนนงานอยางเขมขนและตอเนองของแผนงานสรางเสรม

ภมคมกนโรคท�าใหประเทศไทยไดรบการรบรองจากองคการอนามยโลกในฐานะประเทศทสามารถ

กวาดลางโรคโปลโอเปนผลส�าเรจ เมอวนท 27 มนาคมพ.ศ. 2557 โรคตดตออนๆ ทประเทศไทย

สามารถด�าเนนการปองกนควบคมโรคไดเปนอยางด เชน อหวาตกโรค โรคบด โรคหนอนพยาธ

โรคพษสนขบาและโรคไขเอนเทอรคเปนตน

รปท 5-2 อตราปวยตอประชากรแสนคนดวยโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน

ประเทศไทย พ.ศ.2516 – 2558

รปท 5-3 อตราปวยตอประชากรแสนคนดวยโรคคางทม หด หดเยอรมน

ประเทศไทย พ.ศ. 2526 – 2559

40 บทท 5


.ศ.2560-2579)

รปท 5-4 จ�านวนผเสยชวตโรคพษสนขบาในคน

และรอยละหวสตวตรวจพบเชอพษสนขบาประเทศไทย พ.ศ. 2547 - 2559

นอกจากน ประเทศไทยไดมนโยบายเรงรดด�าเนนงานเพอการก�าจดโรคหด โรคมาลาเรย

โรคเรอนโรคเอดสโรคพษสนขบาและโรคเทาชางตอไป

ในขณะเดยวกน โรคตดตอบางโรคยงคงมอตราการปวยทคงท ไมมแนวโนมลดลงหรอสงขน

ชดเจนไดแกโรคตดเชอเฉยบพลนระบบหายใจในเดกโรคมอเทาปากโรคไขเลอดออกโรคไขหวดใหญ

โรคทเกดจากจลชพดอยาเปนตน

รปท 5-5 อตราปวยตอประชากรแสนคนดวยโรคไขเลอดออก (รวม)


ในขณะเดยวกนประเทศไทยยงคงมความเสยงทจะมผปวยโรคตดตออนตรายและโรคตดตอ

อบตใหมเดนทางเขาประเทศ เนองจากประเทศไทยมนกธรกจและนกทองเทยวเดนทางเขามา

ในประเทศเปนจ�านวนมากรวมถงนโยบายmedicalhubกอาจท�าใหมผปวยโรคตดตออนตรายและ


โรคตดตออบตใหมเดนทางเขามารบการรกษาในประเทศไทย ดงนนการเตรยมความพรอมดานการปองกนการปองกนโรคตดเชอในโรงพยาบาลการตรวจวนจฉยผปวยใหไดโดยเรวและการสอบสวนควบคมโรคทรวดเรวและมคณภาพจงยงเปนเรองทจะตองเตรยมการอยางตอเนอง เพอสรางความมนคงดานสขภาพใหกบประเทศไทยและจะเปนปจจยสรางความเชอมนใหกบภาคธรกจอกดวย

ตารางท 5-3 ผลการเฝาระวงโรคทางเดนหายใจตะวนออกกลาง (MERs-CoV) ประเทศไทย พ.ศ. 2558-2560

พ.ศ.จ�านวนผปวยทตองด�าเนนการสอบสวนโรค จ�านวน

ผปวยยนยนรวม คนไทย ตางชาต

2558 431 347 84 1(ตางชาต)

2559 224 81 143 2(ตางชาต)

2560 50 27 23 -

ปญหาการดอยาตานจลชพก�าลงเปนปญหาส�าคญระดบโลกส�าหรบประเทศไทยมผลการศกษาเบองตนพบวามอบตการณการตดเชอจลชพดอยาประมาณปละ88,000รายโดยเสยชวตประมาณปละ38,000-45,000รายคดเปนการสญเสยทางเศรษฐกจโดยรวมสงถง4.2หมนลานบาทโดยเชอทเปนสาเหตสวนใหญจะเปนเชอแบคทเรยแกรมลบพบไดทงจากการตดเชอในโรงพยาบาลการตดเชอในชมชน และการตดเชอจากปศสตวและอาหาร การแกปญหาการแพรระบาดของเชอจลชพดอยาเปนปญหาทหลายหนวยงานทงภาครฐภาคเอกชนและภาคประชาสงคมตองรวมมอกนในการแกปญหานนคอการลดการใชยาตานจลชพทไมเหมาะสมนนเอง อกปญหาทยงคงตองเฝาระวงอยางใกลชดคอโรคตดตอทมากบแรงงานจากประเทศเพอนบานทมการยายถนฐานบอย อาจท�าใหโรคบางชนดทประเทศไทยสามารถควบคมไดดแลวกลบมาระบาด

รนแรงในประเทศไดเชนโรคไขมาลาเรยโรคเทาชางเปนตน

รปท 5-6 จ�านวนผปวยและจ�านวนผเสยชวตดวยโรคมาลาเรย


42 บทท 5


.ศ.2560-2579)

2. โรคเอดสและโรคตดตอทางเพศสมพนธ

ในภาพรวมการตดเชอเอชไอวมแนวโนมลดลงอยางชาๆ ยกเวนในกลมประชากรบางกลมท

ความชกของการตดเชอเอชไอวยงคงอยในระดบทสงอยางตอเนอง เชน ในกลมชายทมเพศสมพนธกบชาย

กลมผตดยาเสพตดชนดฉดเปนตนโรคตดตอทางเพศสมพนธเชนโรคหนองในโรคซฟลสกยงมแนวโนม

ทสงขนเชนกน

รปท 5-7 ความชกของการตดเชอเอชไอวในกลมชายทมเพศสมพนธกบชาย (MSM)


รปท 5-8 ความชกของการตดเชอเอชไอวในกลมหญงขายบรการทางเพศตรงและแฝง

ชายทมาตรวจกามโรค ประเทศไทย พ.ศ. 2527 – 2558


รปท 5-9 ความชกของการตดเชอเอชไอว หนองใน และหนองในเทยม

ในกลมหญงขายบรการทางเพศ ประเทศไทย พ.ศ. 2546 – 2558

3. วณโรค

องคการอนามยโลกคาดประมาณอตราปวยวณโรครายใหมในประเทศไทยโดยใชผลการส�ารวจ

ความชกเปนฐานของการวเคราะหพบวาในปพ.ศ.2557มผปวยวณโรครายใหม120,000ราย(171

ตอประชากรแสนคน)แตจากระบบรายงานการด�าเนนงานวณโรคในปงบประมาณ2557มผปวยวณโรค

ขนทะเบยนรกษา67,626รายคดเปนอตราการตรวจพบ(detectionrate)รอยละ59ในขณะทผลส�าเรจ

การรกษาพบเพยงรอยละ 81 ซงต�ากวาเปาหมายทจะน�าไปสการลดโรควณโรค (รอยละ 90) สวน

ผปวยวณโรคดอยาหลายขนาน(Multidrug-resistantTB,MDR-TB)คาดวานาจะมจ�านวนประมาณ

2,200ราย(ผปวยใหม1,100รายและผปวยเกา1,100ราย)แตพบวามรายงานMDR-TBทไดรบ

การวนจฉยและรกษาเพยง200รายนอกจากนผปวยทเคยไดรบการรกษาซงมความเสยงตอการเปน

MDR-TBไดรบการสงตรวจทดสอบความไวตอยาทางหองปฏบตการชนสตรเพยงรอยละ38สวนผปวย

วณโรคดอยาหลายขนานชนดรนแรงมาก (Extensively drug-resistant TB, XDR-TB) ซงคาดวา

มประมาณ200กวารายซงสตรยาทใชรกษามราคาลานกวาบาทตอรายและไมอยในระบบหลกประกน

สขภาพถวนหนา

44 บทท 5


.ศ.2560-2579)

4. โรคเรอน

ในประเทศไทยสามารถก�าจดโรคเรอนจนไมเปนปญหาแลวแตระยะหลงเรมพบวาแรงงานจาก

ประเทศเพอนบานทเคลอนยายเขามาท�างานในประเทศไทยอาจเสยงตอการน�าโรคเรอนกลบเขามา

กอใหเกดปญหาในประเทศไทยไดอก

0

100

200

300

400

500

600

700

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

1.2

48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58

รปท 5-10 จ�านวนและอตราการตรวจพบผปวยโรคเรอนรายใหม


5. โรคตบอกเสบจากไวรส

ประเทศไทยพบความชกของผตดเชอไวรสตบอกเสบบเรอรง ประมาณรอยละ 4-5 ของ

ประชากรทเกดกอนจะเรมมการฉดวคซนปองกนการตดเชอตบอกเสบบ(พ.ศ.2535)สวนประชากร

ทเกดหลงปพ.ศ.2535ซงไดรบวคซนปองกนไวรสตบอกเสบชนดบในแผนการสรางเสรมภมคมกน

โรคดวยวคซนของประเทศพบความชกประมาณรอยละ0.6ในภาพรวมคาดวาจะมจ�านวนผตดเชอ

ไวรสตบอกเสบบเรอรงประมาณ2.2-3ลานคนสวนผตดเชอไวรสตบอกเสบซคาดการณวามความชก

ประมาณรอยละ1-2หรอประมาณ1ลานคนโดยพบความชกสงทจงหวดในภาคเหนอและตะวนออก

เฉยงเหนอ

ผ ตดเชอไวรสตบอกเสบเรอรงทงสองชนด จะน�าไปส ภาวะตบแขงและมะเรงตบได

ประมาณการวาหากประเทศไทยยงไมมการจดการปองกนควบคมโรคทมประสทธภาพจะพบอบตการณ

มะเรงตบเพมมากขนจากปละ7,000คน(พ.ศ.2555)เปน10,000คนในอก15ปขางหนา

ในปจจบน เทคโนโลยการรกษาโรคไวรสตบอกเสบไดกาวหนาไปมาก สามารถรกษาโรค

ไวรสตบอกเสบซใหหายขาดไดและมยาทสามารถยบยงการเพมจ�านวนของไวรสท�าใหผปวยโรคตบ

อกเสบบเรอรงมคณภาพชวตทดขนไมปวยดวยโรคตบแขงหรอมะเรงตบได


6. กลมโรคไมตดตอ

โรคเบาหวาน: ประเทศไทยมแนวโนมความชกโรคเบาหวานเพมขนจากประมาณ รอยละ 7

ในปพ.ศ. 2547 เปนรอยละ8.9 ในปพ.ศ. 2557นอกจากน โรคเบาหวานยงเปนสาเหตการตาย

ทส�าคญของคนไทย และหากควบคมระดบน�าตาลในเลอดไดไมดจะมปญหาของภาวะแทรกซอน

ทงเรองของตาไตหวใจสมองและเทาตามมาเปนสาเหตของความพการทส�าคญอกดวย

รปท 5-11 ความชกของโรคเบาหวานในประชากรไทยอาย 15 ปขนไป

จากการส�ารวจสภาวะสขภาพอนามยของประชาชนไทย ครงท 3 – 5

ประเทศไทย พ.ศ. 2547, 2552 และ 2557

โรคความดนโลหตสง:มแนวโนมจ�านวนผปวยและความชกสงขนอยางตอเนองนบเปนโรคท

เปนสาเหตการเสยชวตทส�าคญโรคหนง นอกจากน ยงพบวาผปวยโรคความดนโลหตสง รอยละ 60

ในเพศชายและรอยละ40ในเพศหญงไมเคยไดรบการวนจฉยมากอนและในกลมของผปวยทไดรบ

การรกษาพบวามผปวยเพยง1ใน4ทสามารถควบคมความดนโลหตไดด

46 บทท 5


.ศ.2560-2579)

30

23.325.6

20.9 21.3

23.922 21.4

24.7

ป 2547

ป 2552

ป 2557

21.425

20

15

10

5

0

รปท 5-12 ความชกของโรคความดนโลหตสงในประชากรไทยอาย 15 ปขนไป

จากการส�ารวจสภาวะสขภาพอนามยของประชาชนไทยครงท 3-5

ประเทศไทย พ.ศ. 2547, 2552 และ 2557

โรคหวใจขาดเลอดและโรคหลอดเลอดสมอง:นบเปนสาเหตการเสยชวตและเปนสาเหตของ

การสญเสยปสขภาวะทส�าคญของคนไทยทงเพศชายและเพศหญงและทงโรคหวใจขาดเลอดและโรค

หลอดเลอดสมองยงคงมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง

!

รปท 5-13 อตราตายตอประชากรแสนคนดวยโรคหวใจขาดเลอด



รปท 5-14 อตราตายตอประชากรแสนคนดวยโรคหลอดเลอดสมอง


!

โรคไตเรอรง: จ�านวนผปวยโรคไตเรอรงเพมสงขนอยางชดเจน มผปวยตองเขารบการบ�าบด

ทดแทนไตเพมขนอยางตอเนอง จากทมผปวยตองเขารบการบ�าบดทดแทนไต 30 คนตอประชากร

หนงลานคนในปพ.ศ.2540เปน234.4คนตอประชากรหนงลานคนในปพ.ศ.2544และเปน419.9

คนตอประชากรหนงลานคนในปพ.ศ.2550และยงคงมแนวโนมจะเพมขนอยางตอเนอง

โรคไตเรอรงมความสมพนธกบการปวยดวยโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสง ดงนน

หากปองกนไมใหมผปวยโรคเบาหวานและโรคความดนโลหตสงจะชวยใหอตราการเกดภาวะแทรกซอน

ทางไตลดลง

โรคปอดอดกนเรอรง:เปนโรคทเกดจากการสบบหรพบผปวยจ�านวนมากเปนหนงในโรคส�าคญ

ของสาเหตการเสยชวตในปพ.ศ.2557มรายงานจ�านวนผปวยประมาณ1.5ลานคนและกอใหเกด

คาใชจายในการรกษาพยาบาลถง12,735ลานบาทตอป

โรคมะเรง:เปนสาเหตการเสยชวตอนดบหนงของประชากรไทยและมแนวโนมเพมขนเรอยๆ

โดยโรคมะเรงทเปนสาเหตการเสยชวตสงสด 5 อนดบแรกในเพศชาย ไดแก มะเรงตบ มะเรงปอด

มะเรงล�าไสใหญมะเรงชองปากและคอหอยและมะเรงเมดเลอดขาวสวนเพศหญงไดแกมะเรงตบ

มะเรงปอดมะเรงเตานมมะเรงปากมดลกและมะเรงล�าไสใหญส�าหรบอบตการณโรคมะเรงพบวา

โรคมะเรงทพบมากทสด 5 อนดบแรกในเพศชาย ไดแก มะเรงตบและทอน�าด มะเรงหลอดลมและ

ปอดมะเรงล�าไสใหญมะเรงตอมลกหมากและมะเรงเมดเลอดขาวชนดNon-Hodgkinสวนโรคมะเรง

ทพบมาก5อนดบแรกในเพศหญงไดแกมะเรงเตานมมะเรงปากมดลกมะเรงตบและทอน�าดมะเรง

ล�าไสใหญและมะเรงหลอดลมและปอด

ในปจจบนมหนวยงานดแลรบผดชอบการควบคมโรคมะเรงในระดบปฐมภมทชดเจนนอยมาก

และการใหบรการเกยวกบโรคมะเรงจะมงเนนการรกษามากกวาการปองกน

48 บทท 5


.ศ.2560-2579)

7. การบาดเจบ

อบตเหตทางถนน:นบเปนปญหาส�าคญอนดบตนๆของประเทศไทยแนวโนมจ�านวนผเสยชวต

จากอบตเหตทางถนนเพมสงขนทงประเทศสาเหตทส�าคญคอการขบรถเรวดมเครองดมแอลกอฮอล

แลวขบขไมใชอปกรณปองกนปจจยเรองถนนและสงแวดลอมทไมปลอดภย

!

รปท 5-15 อตราตายตอประชากรแสนคนดวยอบตเหตทางถนน


การจมน�า: แมแนวโนมสถานการณการจมน�าจะดขนอยางตอเนองแตในเดกอายต�ากวา15 ป

การจมน�ายงคงเปนสาเหตการตายอนดบหนง จงจ�าเปนอยางยงทจะตองสรางความรวมมอของภาค

เครอขายสหสาขาตามยทธศาสตรการสรางผกอการดเพอการปองกนการจมน�าในเดกอยางตอเนองตอไป

การบาดเจบจากการพลดตกหกลมในผสงอาย:เปนสาเหตการเสยชวตอนดบตนๆของผสงอาย

และมแนวโนมเพมขนอยางตอเนองการพลดตกหกลมท�าใหเกดการบาดเจบทส�าคญอนๆตามมาได

8. กลมโรคและภยสขภาพจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม

ภาคอตสาหกรรม: ยงเปนปญหาอยางมาก ซงรวมไปถงปญหาทเกดจากปจจยเสยงและ

พฤตกรรมสขภาพทเปลยนไปในทางปฏบตยงมสถานประกอบการขนาดกลางและขนาดเลกจ�านวนมาก

ทยงไมไดมการด�าเนนการดานอาชวอนามย

ภาคเกษตรกรรม: ปญหาส�าคญ คอ การใชสารเคมก�าจดศตรพชในกลมเกษตรกร ซงผปวย

โรคพษจากสารเคมก�าจดศตรพชมแนวโนมเพมขน

มลพษสงแวดลอม:เปนปญหาทมความซบซอนและสถานการณมแนวโนมรนแรงขนทงยงสมพนธ

กบการเกดโรคอนๆดวยในสวนของการด�าเนนงานแกไขนนยงด�าเนนการไมเปนระบบไมสามารถ

ด�าเนนการแกปญหาทตนเหตไดและยงขาดการบรณาการระหวางภาคสวนตางๆ


9. ปจจยเสยงทสำาคญ

การบรโภคเครองดมแอลกอฮอล: เปนปจจยเสยงทางสขภาพทส�าคญอนดบหนงในผชาย

โดยพบนกดมในประชากรวยรนเพมขนอยางตอเนองรวดเรว การดมเครองดมแอลกอฮอลแลวขบข

ยานพาหนะยงเปนสาเหตส�าคญของการเกดอบตเหตทางถนนอกดวย

รปท 5-16 ความชกการดมเครองดมแอลกอฮอลของประชากร

ทอาย 15-19 ปและ 15 ปขนไปประเทศไทย พ.ศ. 2544 – 2558

รปท 5-17 ปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลบรสทธตอหวประชากร


50 บทท 5


.ศ.2560-2579)

การบรโภคยาสบ: อตราการสบบหรของประชากรไทยอาย 15 ปขนไป ในชวงระหวางป

พ.ศ.2547–2557มแนวโนมลดลงเลกนอยในเพศชายอตราการสบบหรลดลงจากประมาณรอยละ43

ในปพ.ศ.2547ลดลงเหลอประมาณรอยละ40ในปพ.ศ.2557และในเพศหญงอตราการสบบหร

ลดลงจากรอยละ2.6เหลอประมาณรอยละ2.2อยางไรกดอายเฉลยทเรมสบบหรครงแรกมแนวโนม

ลดลงเลกนอยเชนกนจาก18.4ปในปพ.ศ.2547เปน17.8ปในปพ.ศ.2557บหรนบเปนสาเหต

ส�าคญของปญหาสขภาพ การด�าเนนการควบคมการบรโภคยาสบยงคงเปนกจกรรมทจะตองด�าเนน

การอยางเขมขนและตอเนองตอไป

รปท 5-18 เปรยบเทยบอตราการสบบหรของประชากรอายตงแต 15 ปขนไป

จ�าแนกตามเพศ ประเทศไทย พ.ศ. 2547 – 2557

51ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรค

และภยสขภาพ

บทท 6

52 บทท 6


.ศ.2560-2579)

การก�าหนดวสยทศนและยทธศาสตรการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

เปนการก�าหนดโดยยดประชาชนเปนศนยกลางและค�านงถงผลกระทบดานสขภาพในทางทสรางสรรค

เปนหลกอาศยเปาหมายการพฒนาทยงยนแนวคดการพฒนาสมรรถนะตามกฎอนามยระหวางประเทศ

วาระความมนคงดานสขภาพโลกหลกเศรษฐกจพอเพยงรางยทธศาสตรชาต20ป(พ.ศ.2560-2574)

โมเดลThailand4.0แผนยทธศาสตรชาตระยะ20ป(ดานสาธารณสข)แผนยกระดบความมนคง

และความเปนเลศของประเทศพ.ศ.2559-2563แผนปฏบตการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคตดตอ

หรอโรคระบาดตามพระราชบญญตโรคตดตอ พ.ศ. 2558 และแผนยทธศาสตรการพฒนางานดาน

กฎอนามยระหวางประเทศพ.ศ.2548ส�าหรบชวงปพ.ศ.2560-2564เปนกรอบในการพฒนายทธศาสตร

1. วสยทศน

ประชาชนไดรบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบมาตรฐานสากลภายในป2579

ค�าอธบายความหมายวสยทศน

1. ประชาชนไดรบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ หมายถง ประชาชนมสขภาพด

โดยมความเสยงตอโรคและภยสขภาพลดลงลดการปวยลดความพการและลดการตายจากโรคและภย

ทปองกนไดประชาชนมความรอบรทางสขภาพ(HealthLiteracy)สามารถจดการตนเองครอบครว

และชมชนได

2. การปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบมาตรฐานสากล หมายถง ระบบการปองกน

ควบคมโรคทมสมรรถนะไดตามตวชวดมาตรฐานสากลทองคกรระดบนานาชาตเปนผก�าหนดหรอ

สามารถปฏบตงานไดตามเปาหมายทองคกรระดบนานาชาตก�าหนดเชนSustainableDevelopment

Goals(SDGs)หรอกฎอนามยระหวางประเทศ(InternationalHealthRegulation,IHR)เปนตน

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคละภยสขภาพ


2. ภาพอนาคตทพงประสงค

จากวสยทศน “ประชาชนไดรบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระดบมาตรฐานสากล

ภายในป2579”เราสามารถฉายภาพระบบปองกนควบคมโรคทพงประสงคไดดงน

ประชาชนเปนศนยกลางของการพฒนา

• ตรงความตองการของประชาชน

• การปวยการตายและความพการจากโรคตางๆทสามารถปองกนไดลดลงอยางมนยส�าคญ • ประชาชนมความรอบรดานสขภาพและมทกษะในการดแลสขภาพของตนเองชมชนและสงคม • ประชาชนมพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม • ประชาชนมสวนรวม และแสดงบทบาทเปนผควบคมปองกนโรค ตองชวยกนดแลชมชนโดยถอวาภาระในการปองกนควบคมโรคเปนหนาทของตนเองและชมชน • ประชาชนทวไป ประชาชนกลมทมความเสยง และผปวย สามารถเขาถงบรการทจ�าเปนไดอยางครอบคลม

Smart Operation • ทมควบคมโรคทกระดบมความเปนมออาชพ มศกยภาพสง สามารถท�างานเปนทมอยางเขมแขงมคณธรรมจรยธรรมและรกการเรยนร • มนโยบายมาตรการและบรการทมคณภาพ • มสถานบรการดานการปองกนควบคมโรคทมคณภาพสามารถปฏบตงานดานการปองกนควบคมโรคอยางมประสทธภาพ • มระบบขอมลทมความถกตองครบถวนและทนตอเหตการณ

Innovation & Creativity • ระบบปองกนควบคมโรคสามารถพฒนาความรและนวตกรรมใหมๆทจ�าเปนไดอยางตอเนอง • มการลงทนดานงานวจยและพฒนานวตกรรมดานการปองกนควบคมโรคอยางตอเนอง • ระบบปองกนควบคมโรคขบเคลอนงานดวยเทคโนโลยนวตกรรมและความคดสรางสรรคบนพนฐานความรและวชาการ

Collaboration & Unity • มเปาหมายรวมกนด�าเนนงานปองกนควบคมโรคอยางมเอกภาพเกดความรวมมอในการท�างานของทกภาคสวน • องคกร/หนวยงานเครอขายสามารถท�างานและพฒนางานไปในทศทางเดยวกนมความรวมมอกนเปนอยางดและมความเขาอกเขาใจซงกนและกน

54 บทท 6


.ศ.2560-2579)

3. พนธกจ

1. วจยและพฒนาองคความรนวตกรรมและเทคโนโลยในการเฝาระวงปองกนและการควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพของประชาชน 2. ก�าหนดและพฒนานโยบาย มาตรการ บรการ และคณภาพมาตรฐานการด�าเนนงานในการเฝาระวงปองกนและการควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพของประชาชน 3. เผยแพรและถายทอดองคความรนวตกรรมเทคโนโลยนโยบายมาตรการบรการและคณภาพมาตรฐานการด�าเนนงานในการเฝาระวงปองกนและการควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพ

ของประชาชนใหแกหนวยงานภาครฐภาคเอกชนองคกรปกครองสวนทองถนและประชาชน

4. จดประสานและพฒนาระบบกลไกและเครอขายในการเฝาระวง เตอนภยสอบสวน

ปองกนและควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพรวมทงการด�าเนนการตามกฎหมายอนสญญาหรอ

กฎขอบงคบระหวางประเทศทเกยวของ

5. ด�าเนนการเฝาระวงปองกนสอบสวนและการควบคมโรคและภยทคกคามสขภาพ

6. จดใหมบรการปองกนควบคมรกษาและฟนฟสภาพโรคและภยทคกคามสขภาพรวมทง

บรการเพอรองรบการสงตอผปวยโรคตดตอโดยเฉพาะโรคตดตออนตรายในระดบตตยภมและกกกน

ผปวยโรคตดตออนตรายผสมผสโรคหรอพาหะตามขอตกลงระหวางประเทศ

4. คณลกษณะของระบบปองกนควบคมโรคทพงประสงค

1. มประชาชนเปนศนยกลาง

2. ยดหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงโดยเนน“การสรางความเขมแขงจากภายในเชอมโยง

ไทยสประชาคมโลก”

3. การสรางความเขมแขงดวยการใชปญญาและนวตกรรม

4. ยดหลกธรรมาภบาล

5. ความคมคา(valueformoney)


5. ตวชวดทสำาคญและคาเปาหมายสำาหรบป 2579

5.1 P&P Excellence

ท ตวชวด คาเปาหมาย

1.1 จ�านวนผปวยโรคโปลโอ ไมพบผปวยโปลโอรายใหม

1.2 จ�านวนผเสยชวตจากการตดเชอเอชไอว จ�านวนผเสยชวตจากการตดเชอเอชไอว

ลดลงรอยละ80

1.3 อบตการณวณโรค นอยกวา10ตอประชากร100,000คน

1.4 อตราปวยโรคมาลาเรย ไมเกนeliminationtarget

1.5 อตราตายโรคหลอดเลอดหวใจ ลดลงรอยละ25

1.6 ความชกของผสบบหรในประชากรไทย

อาย15ป


1.7 ปรมาณการบรโภคแอลกอฮอล

ตอประชากรอาย15ปขนไป


1.8 อตราการเสยชวตจากการจมน�า

ของเดกอายนอยกวา15ป


1.9 อตราปวยโรคพษโลหะหนกในประชากร

อาย0-14ปในพนทเสยงสง

ไมเกน0.1ตอประชากรหนงแสนคน

1.10 ระดบสมรรถนะของระบบปองกนควบคมโรค

ตามเกณฑของกฎอนามยระหวางประเทศ

ไดผลการประเมนในระดบสงสด

(ระดบ5)ทกตวชวด

5.2 Service Excellence


2.1 ความชกของPrimaryMDR-TB ลดลงรอยละ50

2.2 ความชกของโรคตดเชอในโรงพยาบาล ลดลงรอยละ25

2.3 รอยละของผปวยโรคความดนโลหตสง

ทสามารถควบคมระดบความดนโลหตได

รอยละ90

2.4 รอยละของผปวยโรคเบาหวาน

ทสามารถควบคมระดบน�าตาลในเลอดได

รอยละ90

2.5 อตราปวยตายของผปวยโรคตดตออนตราย ไมสงกวาอตราปวยตายของประเทศ

พฒนาแลว

56 บทท 6


.ศ.2560-2579)

6.5.3 People Excellence


3.1 อตราสวนแพทยผเชยวชาญดานระบาดวทยา

ภาคสนามทผานการฝกอบรมตอจ�านวนประชากร

ไมนอยกวา1ตอประชากร200,000คน

3.2 จ�านวนหนวยปฏบตการควบคมโรคทสามารถ

สอบสวนควบคมโรคตดตออนตรายและภย

ตามกฎอนามยระหวางประเทศได

ไมนอยกวารอยละ80ของจ�านวนอ�าเภอ

6.5.4 Governance Excellence


4.1 ระยะเวลาทใชในการactivateEOC ไมเกน120นาท

4.2 จ�านวนผปวยโรคตดตออนตรายทเกดขน

ในGenerationท2

ไมพบผปวยโรคตดตออนตรายใน

generationท2

4.3 จ�านวนผปฏบตงานทไดรบอนตรายจากภย

(เคมกมมนตรงสและนวเคลยร)หรอตดเชอ

โรคตดตออนตรายจากการปฏบตงาน

ไมมผปฏบตงานไดรบอนตรายจากภย

หรอตดเชอโรคตดตออนตรายจากการ

ปฏบตงาน

4.4 รอยละของหนวยงานในสงกดกรมควบคมโรค

ทผานเกณฑการประเมนดานธรรมาภบาล

รอยละ100

4.5 รอยละของหนวยบรการสขภาพทมการจดบรการ

ดานการปองกนควบคมโรคตามมาตรฐาน

ไมนอยกวารอยละ95

6. ยทธศาสตร

1. การพฒนานโยบายมาตรการและบรการดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

2. การเสรมสรางความเขมแขงของระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

3. การยกระดบโครงสรางพนฐานของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

4. การปรบปรงระบบบรหารจดการและการพฒนาความรวมมอ

5. การพฒนาก�าลงคนดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ


นโยบาย มาตรการ และบร�การการพฒนา

โรคตดต�อ โรคไม�ตดต�อโรคจาก

ส�งแวดล�อมโรคจาก

การประกอบอาชพ

เปาหมาย

ความชกและอบตการของการเจบปวย และการเสยชวตจากโรคและภยสขภาพทสามารถ

ปองกนควบคมไดลดลง

มาตรการส�าคญ

1.1 วเคราะห และล�าดบความส�าคญของปญหาสาธารณสขอยางสม�าเสมอ เพอชวยก�าหนด

ทศทางการท�างานดานการปองกนควบคมโรคของประเทศ

1.2 พฒนาและปรบปรงนโยบายดานการปองกนควบคมโรค ตลอดจนสนบสนนใหนโยบายของ

ภาคสวนอนๆ ค�านงถงการสงเสรมงานดานการปองกนควบคมโรค (health in all

policies)

1.3 พฒนามาตรการดานกฎหมาย ทงการพฒนา ปรบปรง และการบงคบใชกฎหมายเพอ

สงเสรมการปองกนควบคมโรคในทกระดบ

1.4 พฒนามาตรการทางสงคมทสนบสนนการปองกนควบคมโรค

ยทธศาสตรท 1การพฒนานโยบาย มาตรการ และบรการดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

58 บทท 6


.ศ.2560-2579)

1.5 จดระบบการขยายผลการพฒนานวตกรรม การวจย และการพฒนามาตรการสการพฒนา

แผนงานปฏบตการทบรณาการดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ส�าหรบโรคและ

ภยสขภาพทเปนปญหาส�าคญของประเทศ เชน

แผนงานกวาดลางโรคโปลโอ

แผนงานก�าจดโรคหด

แผนงานก�าจดโรคพษสนขบา

แผนงานยตปญหาเอดส

แผนงานก�าจดโรคเรอน

แผนงานก�าจดโรคมาลาเรย

แผนงานก�าจดโรคเทาชาง

แผนงานยตปญหาวณโรค

แผนงานปองกนควบคมโรคทเกดจากจลชพดอยา

แผนงานปองกนควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาล

แผนงานปองกนควบคมโรคตดตออบตใหม

แผนงานปองกนควบคมโรคไขเลอดออกโรคตดเชอไวรสซกาโรคไขปวดขอยงลาย

และโรคตดตอน�าโดยยงลายอนๆ

แผนงานปองกนควบคมโรคตดตอจากสตวสคน

แผนงานปองกนควบคมโรคทปองกนไดดวยวคซน

แผนงานดานความมนคงดานวคซน

แผนงานปองกนควบคมไขหวดใหญ

แผนงานปองกนควบคมโรคมอเทาปาก

แผนงานปองกนควบคมโรคตดตอทางอาหารและน�า

แผนงานปองกนควบคมโรคตดตอทางเพศสมพนธ

แผนงานปองกนควบคมโรคหนอนพยาธ

แผนงานปองกนควบคมโรคตบอกเสบจากไวรส

แผนงานปองกนควบคมพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าด


แผนงานปองกนควบคมอบตเหตจราจร

แผนงานปองกนควบคมโรคหลอดเลอดหวใจและสมอง

แผนงานปองกนควบคมโรคมะเรง

แผนงานปองกนควบคมโรคความดนโลหตสง

แผนงานปองกนควบคมโรคเบาหวาน

แผนงานควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอล

แผนงานควบคมการบรโภคยาสบ

แผนงานปองกนควบคมโรคจากการประกอบอาชพ

แผนงานปองกนควบคมโรคจากสงแวดลอม

แผนงานปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในเมองใหญ

แผนงานปองกนควบคมโรคในกลมแรงงานตางดาว

1.6 การขบเคลอนแผนงานปองกนควบคมโรคสการปฏบต โดยการพฒนากระบวนการด�าเนนงาน

กลไกการบรณาการ และศกยภาพของหนวยงานใหสามารถแสดงบทบาทไดอยางม

ประสทธภาพ

1.7 พฒนาและปรบปรงระบบบรการดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทส�าคญและ

จ�าเปน

บรการดานวคซน

บรการใหค�าปรกษาเพอการปรบเปลยนพฤตกรรม

บรการตรวจสขภาพและคดกรองโรค

บรการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพส�าหรบกลมประชากรเฉพาะเชนแรงงานตางดาว

นกเดนทาง/นกทองเทยวผเดนทางแสวงบญผตองขงประชากรสงอายหญงบรการทางเพศ

แรงงานทมความเสยงสงเปนตน

1.8 พฒนาระบบงานสรางเสรมความรอบรดานสขภาพ (health literacy) ใหมประสทธภาพ

โดยค�านงถงประเดนความร เทคโนโลย และพฤตกรรมการใชสอของประชาชนและสงคมใน

ปจจบน

1.9 สงเสรมความรวมมอกบภาคสวนตางๆ ในการจดการและลงทนดานการปองกนควบคมโรค

60 บทท 6


.ศ.2560-2579)

Emergency Operations Center

การดแลรกษาผ�ป�วย

Risk Communication

Point of Entry

การทำงานร�วมกบหน�วยงานฝ�ายปกครองและฝ�ายความมนคง

การเสร�มสร�างความเข�มแขงของระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข


ประเทศไทยมระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขและศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสขทสามารถตอบโตทกภยอยางรวดเรวเปนระบบมความเปนเอกภาพแบบบรณาการ

มประสทธภาพและปลอดภย


2.1 การบรณาการการท�างานรวมกนระหวางภาคเครอขายเพอการเตรยมความพรอมและการ

ตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขทกประเภท

2.2 การเตรยมความพรอมเพอรบมอภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

2.2.1จดล�าดบความส�าคญของความเสยงทางสาธารณสข(ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข)และ

จดใหมกลไกการทบทวนล�าดบความส�าคญอยางสม�าเสมอ

2.2.2จดท�าแผนททรพยากรทางสาธารณสข(resourcemapping)ทส�าคญส�าหรบการรบมอ

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขทไดก�าหนดไวจากการล�าดบความส�าคญความเสยงทางสาธาณณสข

จดท�าและปรบปรงแผนยทธศาสตรการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระดบชาตเปนระยะๆ

ตามความเหมาะสม

2.2.3ทบทวนและปรบปรงกรอบการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข(NationalPublic

HealthEmergencyResponseFramework)

ยทธศาสตรท 2การเสรมสรางความเขมแขงของระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข


2.2.4จดท�าแผนเตรยมความพรอมและตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขส�าหรบทกโรคและ

ภยสขภาพ(AllHazardsPlan)ทงในระดบประเทศระดบเขตระดบจงหวดระดบทองถน

และชองทางเขาออกประเทศพรอมทงจดกระบวนการใหมการทบทวนแผนเปนประจ�า

2.2.5บรณาการแผนและกลไกการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขส�าหรบทกโรคและภยสขภาพ

2.2.6ถายทอดแผนเตรยมความพรอมและตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขและจดใหมการ

ฝกซอมอยางสม�าเสมอทงในระดบประเทศระดบเขตระดบจงหวดระดบทองถนและชองทาง

เขาออกประเทศ

2.2.7สรางและพฒนาเชอมโยงฐานขอมลโรคและภยสขภาพรวมทงบคลากรองคความร

วสดอปกรณครภณฑและเวชภณฑเพอการสนบสนนการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

2.2.8จดท�าและปรบปรงแผนบรหารจดการการระดมสรรพก�าลง(surgecapacityplan)

เพอตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขและแผนbusinesscontinuitymanagement

เพอการปฏบตงานในภาวะฉกเฉน

2.3 บรหารจดการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในระดบประเทศ ระดบเขต ระดบจงหวด

ระดบทองถน

2.3.1พฒนาศนยปฏบตการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขและระบบบญชาการเหตการณ

2.3.2พฒนากระบวนงาน(Protocol)และมาตรฐานการปฏบตงาน(StandardOperating

Procedure,SOP)ใหเหมาะสมกบโรคและภยสขภาพตางๆ

2.3.3ปรบปรงระบบขอมลและระบบงานตระหนกรสถานการณเพอใหสามารถตดสนใจจดการ

เหตการณไดอยางถกตองรวดเรวและเหมาะสมกบสถานการณ

2.3.4จดใหมการวเคราะหและประเมนความเสยงทงในระดบประเทศระดบเขตและระดบจงหวด

2.3.5สงเสรมการใชมาตรการทางการแพทยและการสาธารณสขเพอตอบโตภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสข

2.3.6พฒนาศกยภาพบคลากรทจะปฏบตงานตามระบบงานของศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน

อยางเพยงพอในการตอบสนองสถานการณไดอยางมประสทธภาพ

2.3.7สรางและพฒนาภาคเครอขาย(อาสาสมครสาธารณสขประจ�าหมบาน(อสม.),อาสา

สมครปองกนภยฝายพลเรอน(อปพร.),ประชาสมพนธ,ประชารฐ,อาสาปศสตว,สอมวลชน

และอนๆ)ในการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

2.3.8จดใหมระบบการทบทวนประเมนและสรปบทเรยนการด�าเนนงานตอบโตภาวะฉกเฉน

เพอน�ามาปรบปรงแผนตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขส�าหรบทกโรคและภยสขภาพและ

การน�าไปใชและทบทวนแผนปฏบตการรวมทงการใชแผนเผชญเหต(IAP)

62 บทท 6


.ศ.2560-2579)

2.4 การจดระบบการดแลรกษาผปวยในภาวะฉกเฉน

2.4.1ก�าหนดโรงพยาบาลทมหนาทในการรบดแลผปวยในสถานการณฉกเฉนส�าหรบทกภย

2.4.2ปรบปรงระบบงานมาตรฐานการปฏบตงานและโครงสรางพนฐานของโรงพยาบาลใหม

ศกยภาพเพยงพอทจะรบผปวยในสถานการณฉกเฉน

2.4.3จดท�าแผนการจดหาบคลากรในสาขาส�าคญทจ�าเปนใหเพยงพอส�าหรบการรบผปวยใน

สถานการณฉกเฉนไดอยางมประสทธภาพ

2.4.4จดท�าallhazardsplanส�าหรบโรงพยาบาลทไดรบการก�าหนดใหเปนโรงพยาบาล

ส�าหรบรบผปวยในสถานการณฉกเฉน

2.4.5จดท�าแผนเผชญเหตส�าหรบการเผชญเหตการณในรปแบบตางๆพรอมทงจดใหมการ

ซอมแผนเปนระยะตลอดจนการปรบปรงแผนเผชญเหตใหมความเหมาะสมกบสถานการณอยเสมอ

2.5 พฒนาระบบการสอสารความเสยงดานการปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพทม

ประสทธภาพในระดบประเทศ ระดบเขต ระดบจงหวด ระดบทองถน

2.5.1พฒนากลไกการเฝาระวงบรหารจดการความเสยงและการตอบโตขอมลขาวสารดานโรค


2.5.2สอสารความเสยงและประชาสมพนธเชงรกเพอการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ใหครอบคลมกลมเปาหมายทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉน

2.5.3พฒนากลไกการบรหารจดการดานการสอสารความเสยง


2.6 พฒนาศกยภาพชองทางเขาออกประเทศทส�าคญตามขอก�าหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ

2.6.1ปรบปรงโครงสรางพนฐานดานก�าลงคนอปกรณและสถานทท�างานเพอใหชองทาง

เขาออกประเทศสามารถด�าเนนการเฝาระวงปองกนควบคมโรคไดตามขอก�าหนดของ

กฎอนามยระหวางประเทศ

2.6.2จดใหมพนททเหมาะสมเปนสดสวนแยกจากผเดนทางอนส�าหรบใชเปนพนทคดกรอง

ผเดนทางทมาจากพนทเขตตดโรค

2.6.3ปรบปรงมาตรฐานการปฏบตงานเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพระหวาง

ประเทศของชองทางเขาออกประเทศทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉนรวมทงประสานและ

เผยแพรมาตรฐานการปฏบตงานแผนฉกเฉนดงกลาวใหกบหนวยงานรบผดชอบชองทาง

เขาออกประเทศอยางทวถง

2.6.4พฒนาระบบทางการแพทยเพอการตรวจวนจฉยรกษาและสงตอผปวยรวมทง

ผเดนทางทสงสยจะปวยบรเวณชองทางเขาออกประเทศ

2.6.5พฒนาระบบการจดการการคดกรองการตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการในการน�าเขา

น�าผานอาหารพชสตวสตวปาสารเคมวสดกมมนตรงสวสดนวเคลยรและสารชวภาพ

ทชองทางเขาออกประเทศ

2.6.6สนบสนนเครองมอวสดอปกรณปองกนสวนบคคลใหเพยงพอในการด�าเนนงานและฝก

อบรมบคลากรณชองทางเขาออกประเทศในการคดกรองอาหารพชสตวสตวปาสารเคม

วสดกมมนตรงสวสดนวเคลยรและสารชวภาพและผเดนทางระหวางประเทศ

2.6.7จดระบบการตดตอสอสารและการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอการตรวจจบ

เหตการณผดปกตในชองทางและรายงานขอมลทจ�าเปนเพอด�าเนนมาตรการสาธารณสขในชอง

ทางเขาออกประเทศ

2.6.8จดใหมพนทหรอชองทางในการเขาถงความรเกยวกบโรคและภยสขภาพทอาจกอใหเกด

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ

2.6.9พฒนาโปรแกรมการจดการดานสงแวดลอมทปลอดภยส�าหรบผเดนทางทมาใช

สงอ�านวยความสะดวกทชองทางเขาออกประเทศและโปรแกรมการจดการพาหะน�าโรค

แหลงรงโรคและภยสขภาพภายในบรเวณชองทางเขาออกประเทศและพนทโดยรอบ

64 บทท 6


.ศ.2560-2579)

ยทธศาสตรท 3การยกระดบโครงสรางพนฐานของระบบปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ระบบเฝ�าระวงและระบบข�อมลสารสนเทศระบบเฝ�าระวงและ

ระบบข�อมลสารสนเทศ

ระบบว�จยการจดการความร�

และการพฒนานวตกรรม

ระบบว�จยการจดการความร�

และการพฒนานวตกรรม

ห�องปฏบตการทางสาธารณสขห�องปฏบตการทางสาธารณสข


1. มขาวสารและองคความรทส�าคญจ�าเปนส�าหรบการท�างานของระบบปองกนควบคมโรค

อยางรวดเรวครบถวนเทยงตรงบรณาการและมประสทธภาพ

2. มเครอขายหองปฏบตการทางสาธารณสขทไดมาตรฐานใกลกบจดใหบรการผปวยสามารถ

ตรวจวนจฉยโรคตดตออนตรายและโรคส�าคญอนๆได


3.1 พฒนาระบบเฝาระวงแบบบรณาการ และระบบขอมลเชงยทธศาสตรดานการปองกน

ควบคมโรค ใหครอบคลมทกโรคและภยสขภาพทส�าคญ

3.1.1จดใหมการทบทวนโรคและภยสขภาพทจ�าเปนจะตองเฝาระวงหรอมขอมลเชงยทธศาสตร

อยางสม�าเสมอ

3.1.2ก�าหนดขอมลทจ�าเปน(minimaldataset)ส�าหรบการวเคราะหสถานการณปญหาอยาง

รอบดานในทกมตของการเกดโรคและภยสขภาพ(ตงแตความเสยงของการเกดโรคขอมลเกยว

กบการด�าเนนการตามมาตรการเพอการปองกนความคมโรคและขอมลการเกดโรคเชนการปวย

การตาย และการเกดโรคเปนกลมกอน เปนตน) ส�าหรบโรคและภยสขภาพทตองด�าเนนการ

เฝาระวงและจดใหมขอมลเชงยทธศาสตรเพอการปองกนควบคมโรค


3.1.3ก�าหนดใหมหนวยงานหลกรบผดชอบในการจดเกบรวบรวมขอมลทจ�าเปนตางๆในแตละดาน

ตามบทบาทหนาทของหนวยงานและใหมการบรณาการการจดเกบขอมลอยางเหมาะสมเพอลด

ความซ�าซอน

3.1.4 ปรบปรงมาตรฐานการด�าเนนงานเฝาระวงโรคและภยสขภาพใหทนสมย มคณภาพ และ

มประสทธภาพ

3.1.5พฒนาความพรอมของหนวยงานภาคเครอขายในการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ

3.1.6 สนบสนนใหหนวยงานระดบจงหวดมการพฒนาระบบขอมลเพอการปองกนควบคมโรค

ทครบถวน พรอมทงสนบสนนใหจงหวดสามารถดแลและบรหารจดการฐานขอมลไดดวยตวเอง

อยางมประสทธภาพ

3.1.7 การพฒนาระบบฐานขอมลเพอการจดเกบขอมลจากการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ

และขอมลสารสนเทศดานสาธารณสขอนๆทส�าคญ

3.1.8 จดระบบการแลกเปลยน และการเขาถงขอมลระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของตาม

ความเหมาะสมรวมทงการจดใหมระบบการรกษาความปลอดภยของขอมลทด

3.1.9พฒนาระบบการจดการขอมลอตโนมตรวมถงการน�าเสนอขาวสารส�าคญจ�าเปนโดยอาศย

กราฟฟกทางสถตทถกตองเหมะสมและเขาใจงาย

3.1.10ปรบปรงระบบการเผยแพรขาวสารทเกยวของกบสภาวะสขภาพไปสบคคล และหนวยงาน

ทจ�าเปนตองรบทราบขาวสารดวยวธการทเหมาะสมรวดเรวและเหมาะสมกบระดบความรนแรง

ของปญหาสขภาพทเกดขน

3.1.11 พฒนากลไกเพอใหหนวยงานทเกยวของสามารถรายงานการเกดเหตการณผดปกต

ตอองคการอนามยโลกไดอยางรวดเรว

3.1.12จดใหมการทบทวนและประเมนระบบขอมลและระบบเฝาระวงอยเสมอ

3.2 พฒนาโครงสรางพนฐานดานเทคโนโลยสารสนเทศอยางเหมาะสม

3.2.1ปรบปรงเทคโนโลย(Hardware&Software)เพอการเฝาระวงโรคและภยสขภาพและ

การจดการขอมลเชงยทธศาสตรดานการปองกนควบคมโรคใหมประสทธภาพอยเสมอ

3.2.2พฒนาโครงสรางพนฐานหองDatacenterเพอการปองกนควบคมโรค

3.2.3 พฒนาระบบคลงขอมลโรคเพอการวเคราะหและเพมประสทธภาพการด�าเนนการควบคม

และปองกนโรค

66 บทท 6


.ศ.2560-2579)

3.3 การปฏรประบบวจยและการพฒนานวตกรรมเพอการด�าเนนงานเฝาระวง ปองกน ควบคมโรค


3.3.1 จดใหมการทบทวน Research need อยางตอเนองและเปนระบบ และจดใหมระบบ

การกลนกรองแผนงานโครงการวจยทเหมาะสม

3.3.2พฒนาศกยภาพหนวยงานทรบผดชอบในการบรหารจดการงานวจย

3.3.3สนบสนนใหผทมศกยภาพในการท�างานวจยสามารถท�างานวจยไดอยางสม�าเสมอ

3.3.4พฒนาระบบบรหารจดการคณภาพงานวจย

3.3.5จดระบบงานงบประมาณผลตอบแทนและการบรหารจดการภายในกรมควบคมโรคให

เออตอการด�าเนนงานวจยโดยบคลากรของกรมควบคมโรคเพอคงความเชยวชาญใหมอยภายใน

กรมควบคมโรคและสามารถสรางนกวจยรนใหมขนได

3.3.6จดระบบการพฒนานกวจยหนาใหมและระบบเพอสนบสนนใหมนกวจยหนาใหมเขามาส

ระบบและรวมด�าเนนงานวจยดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพเพมมากขน

3.3.7พฒนาระบบฐานขอมลการวจยดานการปองกนควบคมโรค

3.3.8สรางเครอขายความรวมมอกบหนวยงานภายนอกทงระดบประเทศและนานาชาต

3.4 การปฏรประบบจดการความร เพอมการปรบปรงการด�าเนนงานดานการปองกนควบคมโรค

ใหมประสทธภาพมากยงขน

3.4.1บรณาการการจดการความรเขาสระบบการงานปกตของหนวยงานเพอใหเกดกระบวนการ

ปรบปรงแนวทางการด�าเนนงาน

3.4.2สรางระบบ/กลไกเพอการสงเคราะหความรและการน�าความรไปสการปฏบต

3.4.3พฒนาเครอขายการจดการความรเพอสงเสรมการแลกเปลยนเรยนรอยางสรางสรรค

3.5 พฒนาศกยภาพ ระบบ เครอขายทางหองปฏบตการทางสาธารณสข

3.5.1 พฒนาหองปฏบตการและเครอขายหองปฏบตการทางสาธารณสขใหครอบคลมโรคและ

ภยสขภาพอยางบรณาการเพอการด�าเนนงานการเฝาระวงและการสอบสวนควบคมโรค

3.5.2 ปรบระบบงบประมาณส�าหรบหองปฏบตการทางสาธารณสข เพอใหสามารถสนบสนน

กจกรรมการเฝาระวงและการสอบสวนควบคมโรคไดอยางแทจรง

3.5.3พฒนาเครอขายเพอการถายทอดเทคโนโลยหองปฏบตการทางสาธารณสข

3.5.4พฒนาหองปฏบตการทางสาธารณสขทไดมาตรฐานใหอยใกลกบจดใหบรการผปวยใหมาก

ทสด

3.5.5บรณาการสงเสรมระบบชวนรภยและระบบความมนคงทางชวภาพ

3.5.6 พฒนาระบบการสงตอตวอยางทางหองปฏบตการภาคเครอขาย และจดท�ามาตรฐานใน

ระดบประเทศเพอการเฝาระวงโรคและภยสขภาพ


ยทธศาสตรท 4การปรบปรงระบบบรหารจดการและการพฒนาความรวมมอ

รากดจราหรบบบะรงรปบรปรากอมมว�รมาวคานฒพรากะลแ

ประสานและพฒนาความร�วมมอ

ความร�วมมอระหว�างประเทศ

ตดตามประเมนผล


ประเทศไทยมโครงสรางระบบและกลไกการบรหารจดการระบบปองกนควบคมโรคและภย

สขภาพทดสนบสนนการด�าเนนงานดานการปองกนโรคและภยสขภาพไดอยางมประสทธภาพ


4.1 พฒนาและประสานความรวมมอดานการปองกนควบคมโรคกบภาคเครอขายทส�าคญ

4.1.1วเคราะหทบทวนจดระบบก�าหนดหนาทบทบาทตลอดจนโครงสรางองคกรของหนวยงาน

ในระบบปองกนควบคมโรคเพอใหสามารถท�างานดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

รวมกนอยางบรณาการมประสทธภาพและเปนไปตามขอก�าหนดของกฎหมายทเกยวของ

4.1.2ก�าหนดใหมระดบศกยภาพของหนวยงานในระดบตางๆในระบบปองกนควบคมโรค

(capacitymapping)ใหมความครอบคลมในทกfunctionของงานดานการปองกนควบคมโรค

4.1.3สงเสรมใหหนวยงานภาคเครอขายพฒนาศกยภาพของหนวยงานตามcapacity

mappingทไดรวมกนก�าหนดขน

4.1.4ก�าหนดใหมการประเมนศกยภาพการด�าเนนงานปองกนควบคมโรคของหนวยงานเปนระยะ

4.1.5พฒนากลไกการประสานงานระหวางภาคสวนและภาคเครอขายเพอใหการด�าเนนงาน

ปองกนควบคมโรคด�าเนนไปไดอยางบรณาการมเอกภาพและมประสทธภาพ

68 บทท 6


.ศ.2560-2579)

4.1.6สรางกลไกเพอการสอสารเชงกลยทธแบบพหพาคเพอสรางความเขาใจรวมกนของหนวย

งานในระบบปองกนควบคมโรคของประเทศ

4.1.7สนบสนนใหเกดการพฒนาระบบการท�างานใหเปนไปตามภารกจและบทบาทหนาทอยาง

เหมาะสม

4.1.8จดระบบดานการเงนและงบประมาณใหมความเหมาะสมกบการด�าเนนงานดานการ

ปองกนควบคมโรคมกลไกใหหนวยงานสนบสนนดานการเงนหนวยงานดานนโยบายและ

หนวยงานปฏบตการไดท�าความเขาใจรวมกนทงในดานการระบปญหาทมความส�าคญเปาหมาย

การด�าเนนงานกลยทธและปฏบตการทจ�าเปน

4.2 พฒนาความรวมมอระหวางประเทศเพอการสรางเสรมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรค

4.2.1พฒนาศกยภาพดานการปองกนควบคมโรคใหกบประเทศเพอนบานโดยเฉพาะในดาน

การพฒนาสมรรถนะดานชองทางเขาออกระหวางประเทศทมสอบสวนโรคเคลอนทเรวการฝก

อบรมนกระบาดวทยาและการเตรยมความพรอมและการรบมอโรคตดตออนตราย

4.2.2ขบเคลอนงานพฒนาสมรรถนะดานเฝาระวงปองกนควบคมโรคและภยสขภาพใน

ภมภาคโดยอาศยกลไกสมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต(ASEAN)

4.2.3ผลกดนบทบาทประเทศไทยทสรางสรรคและรบผดชอบในเวทระดบโลกเชนการประชม

สมชชาอนามยโลก(WorldHealthAssembly,WHA)เปนตน

4.2.4เพมพนการใชประโยชนจากกรอบความตกลงทประเทศไทยมกบประเทศตางๆโดย

เฉพาะดานความรวมมอและใชประโยชนจากองคความรดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและ

นวตกรรม

4.2.5เสรมสรางสถานะความสมพนธกบประเทศยทธศาสตร

4.2.6พฒนาขดความสามารถขององคกรทมสวนรวมในการด�าเนนงานดานความรวมมอ

ระหวางประเทศเพอการสรางเสรมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรค

4.3 จดระบบตดตามและประเมนผลอยางบรณาการ ทหนวยงานตางๆ

ในระบบปองกนควบคมโรคยอมรบรวมกน

4.3.1พฒนาระบบการวางแผนการตดตามและประเมนผลอยางสม�าเสมอ

4.3.2จดใหมหนวยงานกลางระดบชาต(nationalclearinghouse)ขนมาหนวยงานหนงเพอ

รบผดชอบในการประสานขอมลจากภาคสวนตางๆ

4.3.3พฒนากลไกการตดตามประเมนผลตามแผนยทธศาสตรและแผนปฏบตการดานการ

ปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

4.3.4พฒนากลไกในการน�าผลการประเมนมาใชในการแกปญหาและการปรบปรงระบบการ

ท�างานใหมประสทธภาพมากยงขน


การพฒนากำลงคนด�านการป�องกนควบคมโรคและภยสขภาพ

Need

การว�เคราะห� Real need และสมรรถนะทจำเป�น (competency mapping) ร�วมกบพ�จารณาข�อกำหนดตาม IHR & GHSA พ.ร.บ. โรคตดต�อ กำหนดทศทางการดำเนนนโยบาย เป�าหมาย และแผนกลยทธ�ฯ

การประสานงานร�วมกนระหว�างหน�วยวางแผน หน�วยผลต และผ�ใช�กำลงคนการจดหลกสตรให�เหมาะสมการเพ��มจำนวนและคณภาพอาจารย�ผ�ฝ�กสอนการนำ Computer Assisted Instruction มาใช�ขยายว�ชาชพเสร�มสร�างความร�วมมอในการฝ�กอบรม

การจดระบบ HRM การจดระบบให�สามารถพฒนาความเชยวชาญอย�างต�อเนองการฝ�กอบรมอย�างต�อเนองค�าตอบแทนความก�าวหน�าค�าเสยงภย

การรบผ�ทมความเหมาะสม

Recruit Training Maintain


มบคลากรดานการปองกนควบคมโรคทมศกยภาพปฏบตงานในระบบปองกนควบคมโรคและ

ภยสขภาพในทกระดบ และมผเชยวชาญดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพทจะเปนหลกใน

การด�าเนนงานปองกนกนควบคมโรคอยางเพยงพอ


5.1 ก�าหนดทศทางการด�าเนนนโยบาย เปาหมาย และแผนยทธศาสตรดานทรพยากรมนษย เพอ

รองรบระบบการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพของประเทศ และมาตรฐานตามขอ

ก�าหนดของกฎอนามยระหวางประเทศ ทมงเนนการพฒนาทรพยากรมนษยทหลากหลาย

วชาชพ และใหความส�าคญกบสาขาส�าคญและจ�าเปนทประเทศยงมความขาดแคลน เชน

แพทยและสตวแพทยดานระบาดวทยา นกวจย นกสรางตวแบบเชงคณตศาสตร (mathe-

matical modeling) นกเศรษฐศาสตรสาธารณสข เปนตน

5.2 ก�าหนดมาตรฐานการปฏบตงานและสมรรถนะทจ�าเปน (competency mapping) ส�าหรบ

การปฏบตงานดานการปองกนควบคมโรคของหนวยงานทเกยวของในทกระดบ

5.3 พฒนาระบบ/กลไกการคดเลอกบคลากรเพอเขาสระบบการพฒนาความเชยวชาญ โดย

เฉพาะอยางยงในสาขาจ�าเปนทยงมความขาดแขลนอยมาก

ยทธศาสตรท 5การพฒนากำาลงคนดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

70 บทท 6


.ศ.2560-2579)

5.4 สนบสนนและสงเสรมการพฒนาก�าลงคนดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

5.4.1สรางกลไกการประสานงานระหวางหนวยวางแผนหนวยผลตและผใชก�าลงคนดาน

สขภาพในพนท

5.4.2สงเสรมและสนบสนนการผลตบคลากรดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพใหตรง

กบความตองการของหนวยงานทใหบรการดานปองกนควบคมโรค

5.5 จดระบบการฝกอบรมเพอเสรมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรค

5.5.1พจารณาจดหลกสตรเสรมสมรรถนะดานการปองกนควบคมโรคใหกบบคลากรดาน

สาธารณสข(shortcourse,non-degreeprogram)ในสมรรถนะทมหนวยงานอนจด

หลกสตรยงไมเพยงพอ

5.5.2น�าระบบcomputerassistedinstructionมาใชอยางเหมาะสม

5.5.3ยกระดบมาตรฐานการฝกอบรมทางระบาดวทยาส�าหรบแพทยและนกวชาการ

สาธารณสขอยางตอเนองเพอเพมปรมาณและคณภาพการผลตนกระบาดวทยา

5.5.4สรางเครอขายผเชยวชาญและวทยากรทจะมาเปนผถายทอดความเชยวชาญ

5.5.5เสรมสรางสมรรถนะอาจารยผฝกสอนอยางตอเนอง

5.6 จดระบบการจดการทรพยากรมนษยอยางเหมาะสม เพอพฒนาหรอคงความเชยวชาญ

ของก�าลงคนดานการปองกนควบคมโรคอยางตอเนอง

5.6.1วเคราะหภาระงานและวเคราะหการกระจายทรพยากรมนษยจ�าแนกตามรายสาขา

5.6.2การคดเลอกบคลากรเขาสต�าแหนงงาน

5.6.3สรางระบบ/กลไกเพอใหมการพฒนาบคลากรดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

ทปฏบตงานอยอยางตอเนองโดยอาศยเทคโนโลยและกระบวนการใหมๆทเหมาะสม

5.6.4การจดเสนทางความกาวหนาส�าหรบแตละสายอาชพใหเหมาะสม

5.6.5สรางกลไกเพอใหบคลากรทมประสบการณและความเชยวชาญยงคงสามารถปฏบตงานท

ตนมความเชยวชาญไดอยางตอเนอง

5.6.6สรางกลไกและมาตรการทางการเงนการคลงทมประสทธภาพในการสงเสรมการพฒนา

และการคงไวซงสมรรถนะของก�าลงคนดานการปองกนควบคมโรค

5.6.7การจดระบบคาตอบแทนคาเสยงภยและแรงจงใจทมความเหมาะสม

71แนวทางการขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

แนวทางการขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป

ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

บทท 7

72 บทท 7


.ศ.2560-2579)

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ก�าหนดเปาหมายดานการปองกนควบคมโรคและเปาหมายในการพฒนาระบบปองกนควบคมโรคใหมความเขมแขงมากขนโดยมลกษณะเปนกรอบแนวทางและเปนเครองมอชน�าการด�าเนนงานดานการปองกนควบคมโรค การขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคไปสการปฏบตเพอใหบรรลเปาหมายทก�าหนดไวมแนวทางการขบเคลอนดงน

ดานการเตรยมการและการวางแผน

1. ก�าหนดใหมคณะกรรมการขนมาชดหนงท�าหนาทผลกดนขบเคลอนก�ากบตดตามและประเมนผลการด�าเนนงานตามยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพซงคณะกรรมการฯอาจตงคณะอนกรรมการขบเคลอนงานตามยทธศาสตรยอยเพมเตมได 2. ใหมการจดท�าแผนปฏบตการระยะ5ปโดยอาศยยทธศาสตรชาตระยะ20ปเปนกรอบแนวทางในการจดท�า อนงเพอความสอดคลองเชอมประสานและบรณาการการด�าเนนงานดานตางๆใหสอดคลองกบยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพในการจดท�าแผนอนๆ(เชนแผนยทธศาสตรตามรายโรคแผนปฏบตการตามพระราชบญญตโรคตดตอพ.ศ.2558เปนตน)ใหหนวยงานทเกยวของพจารณาน�าแผนยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ ไปรวมพจารณาในการจดท�าแผนดวย โดยมประเดนส�าคญทควรจะตองด�าเนนการเรงรดปฏรปประกอบดวย 2.1 Emergency Operations Center (EOC) ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนดานสาธารณสขกระทรวงสาธารณสขเรมด�าเนนการในปพ.ศ.2558เปนศนยกลางสงการของผบญชาการเหตการณเพอใหสามารถจดการภาวะฉกเฉนทกโรคและภยสขภาพไดอยางรวดเรวเปนระบบมความเปนเอกภาพมประสทธภาพและปลอดภยปจจบนเหตการณการเกดโรคหรอภยคกคามทางสขภาพนบวนจะมความตอเนองและรนแรงขนเชนโรคอบตใหมโรคจากสารเคม ภยธรรมชาต อบตเหต เปนตน จงมความจ�าเปนทตองมการพฒนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน ใน 3 ดาน ไดแก ดานระบบ (system) ดานอปกรณ (stuff) และดานคน (staff)ดงนนแผนพฒนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนดานสาธารณสข ในระยะ5ป (พ.ศ.2560 -2564)จงตองเนนการพฒนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนใหมมาตรฐานตามแบบประเมนEOCassessmenttoolโดยจะตองมอปกรณเทคโนโลยดานการสอสารทเหมาะสมสามารถเชอมตอและรบสงขอมลแบบrealtimeทงภายในประเทศและระหวางประเทศมอตราก�าลงบคลากรในการปฏบตงานแบบเตมเวลาทงในภาวะปกตและภาวะฉกเฉนกลมภารกจในEOCท�างานเชอมโยงขอมลไดตองมการซอมแผน

เปนประจ�ามทมตระหนกรสถานการณทสามารถตรวจจบและตรวจสอบทกภยได

แนวทางการขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ


2.2 Real time surveillance & Strategic Information System การเฝาระวงสถานการณโรคและภยสขภาพทมความตอเนองแบบรวดเรวทนเวลาทงการรายงานขอมลประจ�าการแจงเหตการณ(event-basedsurveillance)และการเฝาระวงทางหองปฏบตการ(laboratorysurveillance)เนนการเชอมตอขอมลระหวางหนวยงานทเกยวของทงในและนอกกระทรวงสาธารณสข เพมสมรรถนะในการวเคราะหและน�าเสนอขอมลดวยกราฟกโดยระบบอตโนมตเพมสมรรถนะดานการพยากรณเหตการณผดปกตการสอสารขอมลถงผบรหารระดบตางๆอยางรวดเรวและเหมาะสมภาคเครอขายและภาคประชาชนมสวนรวมในการเฝาระวงโรคและภยโดยอาศยอปกรณสอสารเคลอนท(mobiledevice) 2.3 Smart NCD & En-OCC Prevention แผนงานดานโรคไมตดตอและโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอมในระยะ5ปควรใหความส�าคญกบการปฏรปกลไกการท�างานรวมกบภาคเครอขายใหมประสทธภาพการพฒนาศกยภาพของหนวยงานพนธมตรตามcapacityและcompetencymappingและมาตรฐานการด�าเนนงานทพงประสงค การสรางเสรมใหประชาชนมความรอบรดานสขภาพ และมทกษะสามารถดแลสขภาพตนเองครอบครวชมชนและสงคมไดการพฒนานโยบายและมาตรการจากองคความรและแบบอยางทด(bestpractices)การสงเสรมใหประชาชนรสภาวะสขภาพของตนเองไดรบการวนจฉยโรคอยางรวดเรวและการจดบรการลดความเสยงตลอดจนการจดระบบประกนคณภาพบรการเกยวกบโรคไมตดตอและโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม 2.4 Intelligent Workforce แผนปฏบตการในระยะ5ปควรเนนการจดท�าcompetencymappingส�าหรบผปฏบตงานดานปองกนควบคมโรคในระบบการพฒนาระบบการเรยนการสอนทมคอมพวเตอรเปนอปกรณชวยสอน (computer assisted instruction, CAI) สงเสรมการพฒนาระบบการเรยนรจากการท�างานโดยมพเลยงหรอผเชยวชาญเปนผสอนงาน(onthejobtraining)จดระบบการบรหารจดการก�าลงคน (human resourcemanagement) ใหเหมาะสม ทบทวนระบบคาตอบแทนใหเหมาะสมสรางกลไกการสอสารกบมหาวทยาลย (ผผลตบณฑต)ถงสมรรถนะทจ�าเปนและเปนทตองการส�าหรบคนท�างานดานปองกนควบคมโรคการเรงพฒนาหนวยปฏบตการควบคมโรคใหสามารถด�าเนนการไดตามกฎหมายทเกยวของ และการเรงผลตก�าลงคนดานการปองกนควบคมโรคในสาขาขาดแคลน 2.5 Bio-containment Unit ในระยะ5ปควรมการทบทวนและจดท�าแผนในการพฒนาbio-containmentunitใหมความชดเจนจดการใหมการลงทนดานโครงสรางพนฐานทเหมาะสมก�าหนดแผนพฒนาก�าลงคนและระบบงานทมความชดเจนโดยในระยะ5ปแรกควรพฒนาใหมbio-containmentunitทใชงานไดอยางนอย5แหง (ทสวนกลาง1แหง ไดแกสถาบนบ�าราศนราดรและภาคอนๆอกอยางนอยภาคละ1แหง)

74 บทท 7


.ศ.2560-2579)

2.6 Public Health Laboratory

จดเนนดานการพฒนาระบบpublichealthlaboratoryในระยะ5ปควรประกอบดวย

การก�าหนดแผนและการด�าเนนงานพฒนาหองปฏบตการของกรมควบคมโรคอยางเหมาะสมการจดวาง

เครอขายหองปฏบตการทางสาธารณสขใหเหมาะสมกบระบบปองกนควบคมโรคของประเทศและตาม

ขอก�าหนดของกฎอนามยระหวางประเทศการพฒนาหองปฏบตการสาธารณสขใหอยในจดทใหบรการผปวย

(อยางนอยควรประกอบดวย การพฒนาหองปฏบตการของสถาบนบ�าราศนราดรใหเหมาะสม

กบแนวคดทจะพฒนาสถาบนบ�าราศนราดรใหเปนexcellentcenterดานการดแลผปวยโรคตดตอ

อนตราย)และการบรหารจดการเครอขายหองปฏบตการทางสาธารณสขใหสามารถพฒนาความเชยวชาญ

ของแตละหองปฏบตการไดอยางตอเนอง

2.7 Health Literacy & Health life skills

ในระยะ5ปควรเนนพฒนาบคลกรดานการปองกนควบคมโรคใหมความรความเขาใจ

ทถกตองเกยวกบความรอบรดานสขภาพสงเสรมการด�าเนนงานเพอการสรางเสรมความรอบรดานสขภาพ

และทกษะดานสขภาพทงในระดบบคคลครอบครวชมชนและสงคมอยางทวถงการขบเคลอนดาน

ความรอบรและการสอสารขอมลดานสขภาพทมการประเมนผลโดยเนนผลลพธทประชาชนมความสามารถ

ในการดแลสขภาพตนเองและมสขภาพทพงประสงคในทกกลมวยประชาชนทกกลมวยมความรดาน

สขภาพเพมขนประชาชนทกกลมวยมพฤตกรรมสขภาพทพงประสงคประชาชนทกกลมวยมสขภาวะ

สมบรณในทกมต

2.8 Next Generation Risk Communication

ควรมจดเนนทระบบการเฝาระวงขาวลออยางเปนระบบจดระบบใหมการตอบโตขาวลอ

ใหไดอยางรวดเรว(ภายใน60นาท)และเหมาะสมท�าการสอสารความเสยงเชงรกและเนนทค�าแนะน�า

ในการปฏบตตวมการสอสารความเสยงผานชองทางและสอใหมๆโดยเฉพาะsocialmediaอยางม

ประสทธภาพเหมาะกบลกษณะของประชากรเปาหมาย

2.9 ระบบการเงนดานการปองกนควบคมโรค

การจดระบบการเงนดานการปองกนควบคมโรคมวตถประสงคหลกเพอใหหนวยงาน

ทรบผดชอบงานดานการปองกนควบคมโรคในทกระดบมงบประมาณและทรพยากรพอเพยงตอการ

ด�าเนนงานและหนวยงานทเปนหนวยงานจดสรรงบประมาณสามารถจดสรรงบประมาณสอดคลอง

กบนโยบายดานการปองกนควบคมโรคและสอดคลองกบล�าดบความส�าคญของปญหา(มalignment)


กำหนดว�สยทศน�และชดเป�าหมายระยะยาว

จดทำยทธศาสตร�ชาต ระยะ 20 ป� ด�านการป�องกนควบคมโรค

จดทำแผนปฏบตการ ระยะ 5 ป�โดยอาศย “ยทธศาสตร�ชาต ระยะ 20 ป�ฯ” เป�นแนวทางในการจดทำแผนฯ

ตดตามความก�าวหน�า ประเมนผลการดำเนนงานทบทวนกรอบยทธศาสตร�

3. ใหหนวยงานหรอองคกรตางๆทเกยวของมอบหมายผประสานงานดานการปองกนควบคมโรคของหนวยงาน/องคกรโดยแจงรายชอใหกรมควบคมโรค(ในฐานะผประสานงานหลก)และปรบปรงรายชอใหทนสมยอยเสมอ

การดำาเนนการตามแผน

1. ด�าเนนการสอสารประชาสมพนธสรางความรความเขาใจในสาระส�าคญของแผนพฒนาฯ • จดเวทสอสาร • เผยแพรแผนพฒนาฯใหกบภาคเครอขายไดทราบ • จดเวทเพอสรางความเขาใจในการจดล�าดบความส�าคญ • ประสานกบสถาบนการศกษาทเกยวของกบสขภาพเพอใหมเนอหาเรองแผนพฒนาฯ • สอสารและถายทอดใหเกดความเขาใจในทศทางเปาหมายและเนอหาสาระ 2. หนวยงานตางๆทรบผดชอบด�าเนนกจกรรมตามแผนปฏบตการทก�าหนด 3. จดใหมการประชมคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรและแผนปฏบตการอยางสม�าเสมอ 4. ขอความรวมมอใหหนวยงานทมสวนเกยวของส�าคญ (major stakeholder) ด�าเนนงานและขบเคลอนยทธศาสตรแตละยทธศาสตรรวมกนอยางบรณาการ

การตดตามและการประเมนผล

1. ก�าหนดใหมคณะอนกรรมการหรอคณะท�างานขนมาชดหนง มหนาทในการตดตามความกาวหนาประเมนผลสมฤทธของการขบเคลอนยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพและสรปรายงานความกาวหนาและผลการด�าเนนงานใหคณะกรรมการขบเคลอน

ยทธศาสตรและแผนปฏบตการทราบตอไป

76 บทท 7


.ศ.2560-2579)

2. จดใหมการทบทวนผลการด�าเนนงานการสรปบทเรยนและประเมนผลการด�าเนนงานเปนระยะ

เพอทราบปญหาอปสรรคทส�าคญในการด�าเนนงาน

3. คณะอนกรรมการหรอคณะท�างานตดตามประเมนผลท�าหนาทรวบรวมรายงานความกาวหนา

และผลการด�าเนนงาน และท�าการวเคราะหผลการด�าเนนงานอยางสม�าเสมอ เพอน�าเสนอภาพรวม

ผลการด�าเนนงานใหคณะกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรและแผนปฏบตการทราบ

การปรบปรงแก ไข

1. คณะกรรมการซงท�าหนาทผลกดนขบเคลอนก�ากบตดตามและประเมนผลการด�าเนนงาน

ตามยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพควรมวาระในการทบทวน

ความเหมาะสมของยทธศาสตรชาตระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพเปนระยะๆ

เชนการทบทวนสถานการณกอนการจดท�าแผนปฏบตการระยะ5ปในครงตอไป

2. ควรเนนใหมการปรบปรงแผนปฏบตการระยะ 5 ป ใหเหมาะสมกบสถานการณและผล

การด�าเนนงานในชวงทผานมา เพอใหการด�าเนนงานตามยทธศาสตรบรรลเปาหมายไดภายใน

เวลาทก�าหนด

บทสงทาย

ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ (พ.ศ. 2560 - 2579)

ฉบบนจดท�าขนเพอใชเปนแนวทางในการพฒนาสมรรถนะและเพมประสทธภาพการด�าเนนงานดาน

การเฝาระวงปองกนและควบคมโรคของประเทศสามารถลดการปวยการเสยชวตจากโรคและภย

สขภาพทปองกนได เพอใหประชาชนมชวตทยนยาวขน มสขภาพทดขน นอกจากนยทธศาสตรชาต

ระยะ20ปดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพยงใหความส�าคญดานการจดการภาวะฉกเฉน

ทางสาธารณสขซงจะชวยลดการสญเสยทงชวตและทรพยสน ตลอดจนลดภาวะความเสยงทจะเกดขนได

ซงจะสงผลดตอประเทศชาต ลดคาใชจายในการชดเชยและฟนฟทอาจจะเกดขน สรางความเชอมน

ของประเทศทจะสงผลดตอการคาการลงทนการทองเทยวในประเทศส�าหรบในสวนของเครอขาย

จะท�าใหเกดความมนใจในมาตรการและมความเชอมนในระบบปองกนภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

เกดความรวมมอประสานงานใหเกดประโยชนทงทางตรงและทางออมอกดวย

คณะผ จดท�ายทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ

หวงเปนอยางยงวายทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ดานการปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ และ

การขบเคลอนยทธศาสตรดงกลาวอยางเปนรปธรรมจะสงผลด เกดประโยชนสงสดตอประชาชน

หนวยงานทเกยวของและประเทศชาตในทสด

77ภาคผนวก

ภาคผนวก

78


.ศ.2560-2579)

ภาคผนวก 1

ส ำเนำคฉบบ

ค าสงกรมควบคมโรค ท 1713/2560

เรอง แตงตงคณะกรรมการจดท าแผนยทธศาสตร ๒๐ ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต

ตามทคณะรฐมนตรได มมต เมอวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๘ เหนชอบใหมการจดต ง คณะกรรมการจดท ายทธศาสตรชาต มอ านาจหนาทในการจดท ารางยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป เพอใชในการขบเคลอนการพฒนาประเทศสความมนคง มงคง และยงยน ส าหรบดานสาธารณสขไดมทศทางการวางแผน 20 ปปฏรประบบ สความยงยน สรางความเขมแขง โดยมเปาหมายประชาชนมสขภาพด ลดปจจยเสยง / ความเจบปวย เจาหนาทมความสข มระบบสขภาพทยงยน

ดงนนเพอใหการจดท าแผนยทธศาสตรพฒนาระบบปองกนควบคมโรคระยะ 20 ป เปนไปดวยความเรยบรอย บรรลเปาหมายการจดท าแผนยทธศาสตรและเกดความเชอมโยงกบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานการปองกนควบคมโรค) จงแตงตงคณะกรรมการจดท าแผนยทธศาสตร ๒๐ ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต ประกอบดวย

1. คณะปรกษากรมควบคมโรค ทกทาน ทปรกษา 2. อธบดกรมควบคมโรค ประธาน 3. รองอธบดกรมควบคมโรค ทกทาน รองประธาน 4. นายสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 5. นายกฤษฎา มโหทาน นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 6. นางสาวปยนตย ธรรมาภรณพลาศ นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 7. นายพรชย จระชนากล นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 8. นางศรประพา เนตรนยม นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 9. นายจรพฒน ศรชยสนธพ นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 10. นางสาวเพชรวรรณ พงรศม นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 11. นายวโรจน หมนคตธรรม นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 12. นางพชรา ศรวงศรงสรร นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 13. นายวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 14. นายสมเกยรต ศรรตนพฤกษ นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 15. นางสาวจไร วงศสวสด นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ 16. นายทวทรพย ศรประภาศร รกษาการในต าแหนง

นายแพทยทรงคณวฒ กรรมการ

17. นายวศษฏ ประสทธศรกล รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ

กรรมการ

18. นางสาวสพตรา ศรวณชชากร รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


19. นางสาว...


-๒-

19. นางสาวองคณา เจรญวฒนาโชคชย รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


20. นายรชต วงศตรงคพนธ รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


21. นายชยรตน เตชะไตรศกด รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


22. นายอนพงค สจรยากล รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


23. นางสาววรรณา หาญเชาววรกล รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


24. นายนพดล ไพบลยสน รกษาการในต าแหนงนายแพทยทรงคณวฒ


25. เลขานการกรม กรรมการ 26. ผอ านวยการกองการเจาหนาท กรรมการ 27. ผอ านวยการกองคลง กรรมการ 28. ผอ านวยการกลมพฒนาระบบบรหาร กรรมการ 29. ผอ านวยการกลมตรวจสอบภายใน กรรมการ 30. ผอ านวยการสถาบนบ าราศนราดร กรรมการ 31. ผอ านวยการส านกงานคณะกรรมการควบคมเครองดมแอลกอฮอล กรรมการ 32. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท ๑ จงหวดเชยงใหม กรรมการ 33. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 2 จงหวดพษณโลก กรรมการ 34. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 3 จงหวดนครสวรรค กรรมการ 35. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 4 จงหวดสระบร กรรมการ 36. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 5 จงหวดราชบร กรรมการ 37. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 6 จงหวดชลบร กรรมการ 38. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 7 จงหวดขอนแกน กรรมการ 49. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 8 จงหวดอดรธาน กรรมการ 40. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 9 จงหวดนครราชสมา กรรมการ 41. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 10 จงหวดอบลราชธาน กรรมการ 42. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท ๑๑ จงหวดนครศรธรรมราช กรรมการ 43. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท ๑๒ จงหวดสงขลา กรรมการ 44. ผอ านวยการสถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง กรรมการ 45. ผอ านวยการส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม กรรมการ 46. ผอ านวยการส านกโรคตดตอทวไป กรรมการ 47. ผอ านวยการส านกโรคตดตอน าโดยแมลง กรรมการ 48. ผอ านวยการส านกโรคไมตดตอ กรรมการ 49. ผอ านวยการส านกโรคเอดส วณโรค และโรคตดตอทางเพศสมพนธ กรรมการ 50. ผอ านวยการสถาบนวจย จดการความรและมาตรฐานการควบคมโรค กรรมการ 51. ผอ านวยการส านกควบคมการบรโภคยาสบ กรรมการ

52.ผอ านวยการ..

80


.ศ.2560-2579)

-๓-

52. ผอ านวยการส านกงานความรวมมอระหวางประเทศ กรรมการ 53. ผอ านวยการส านกวณโรค กรรมการ 54. ผอ านวยการศนยสารสนเทศ กรรมการ 55. ผอ านวยการส านกงานบรหารโครงการกองทนโลก กรรมการ 56. ผอ านวยการส านกงานโครงการศกษาวคซนเอดสทดลองระยะทสาม กรรมการ 57. ผอ านวยการส านกระบาดวทยา กรรมการและเลขานการ 58. ผอ านวยการกองแผนงาน กรรมการและเลขานการรวม 59. นางสาวกรตกานต กลดสวสด กรรมการและผชวยเลขานการ 60. หวหนากลมพฒนากลยทธ กองแผนงาน กรรมการและผชวยเลขานการ

โดยใหมอ านาจหนาทดงน

1. พจารณาใหขอคดเหนตอรางแผนยทธศาสตร ๒๐ ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาตทคณะท างานจดท าแผนยทธศาสตร ๒๐ ปเพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาตจดท าขน

2. ใหความเหนชอบตอรางแผนยทธศาสตร ๒๐ ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต

3. สนบสนน อ านวยการใหกระบวนการจดท าแผนฯ เปนไปดวยความเรยบรอย บรรลเปาหมายการจดท าแผนยทธศาสตรและเกดความเชอมโยงกบยทธศาสตรระดบตางๆ

4. ภารกจอนๆ ตามทไดรบมอบหมาย

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท 20 ธนวาคม พ.ศ. 2559

(ลงชอ) เจษฎา โชคด ารงสข (นายเจษฎา โชคด ารงสข) อธบดกรมควบคมโรค ส าเนาถกตอง (นางสาวกญญารช วงศภคา) นกวชาการสาธารณสขช านาญการ วภาว/คด


ส ำเนำคฉบบ

ค าสงกรมควบคมโรค ท 1714/ 2560

เรอง แตงตงคณะท างานจดท าแผนยทธศาสตร ๒๐ ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต

ตามทคณะรฐมนตรได มมต เมอวนท ๓๐ มถนายน ๒๕๕๘ เหนชอบใหมการจดต ง คณะกรรมการจดท ายทธศาสตรชาต มอ านาจหนาทในการจดท ารางยทธศาสตรชาต ระยะ ๒๐ ปเพอใชใน การขบเคลอนการพฒนาประเทศสความมนคง มงคง และยงยน ส าหรบดานสาธารณสขไดมทศทางการวางแผน 20 ปปฏรประบบ สความยงยน สรางความเขมแขง โดยมเปาหมายประชาชนมสขภาพด ลดปจจยเสยง/ความเจบปวย เจาหนาทมความสข มระบบสขภาพทยงยน

ดงนนเพอใหกระบวนการจดท าแผนยทธศาสตรพฒนาระบบปองกนควบคมโรคระยะ 20 ป เปนไปตามหลกวชาการและการมสวนรวมทงผเชยวชาญ ผบรหารภายในและภายนอกกรมควบคมโรค ใหไดเนอหาสาระยทธศาสตรทถกตองเหมาะสม และบรรลเปาหมายตามเจตนารมณของการจดท าแผนยทธศาสตร และเกดความเชอมโยงสอดคลองกบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานสาธารณสข) ยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (ดานการปองกนควบคมโรค) จงแตงตงคณะท างานจดท าแผนยทธศาสตร ๒๐ ป เพอพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต ประกอบดวย

1. นายสมบต แทนประเสรฐสข นายแพทยทรงคณวฒ

กรมควบคมโรค ทปรกษา

2. นายวชย สตมย นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

ทปรกษา

3. นายอนพงค สจรยากล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

ทปรกษา

4. นายวศษฎ ประสทธศรกล นายแพทยทรงคณวฒ กรมควบคมโรค

ทปรกษา

5. ผอ านวยส านกระบาดวทยา ประธาน 6. ผอ านวยการกองแผนงาน รองประธาน 7. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 8 อดรธาน คณะท างาน 8. ผอ านวยการส านกงานปองกนควบคมโรคท 6 ชลบร คณะท างาน 9. ผอ านวยการศนยสารสนเทศ คณะท างาน 10. ผอ านวยการกองการเจาหนาท คณะท างาน 11. นายสขสนต จตตมณ ส านกวณโรค คณะท างาน 12. นางมณ สขประเสรฐ สถาบนวจย จดการความร

และมาตรฐาน การควบคมโรค

คณะท างาน

13. นางอญชล สทธชยรตน ส านกโรคตดตออบตใหม คณะท างาน 14. นายธระยศ กอบอาษา ส านกโรคตดตอน าโดยแมลง คณะท างาน 15.นางอนง..

82


.ศ.2560-2579)

-๒- 15. นางอนงนาฏ มโนภรมย ส านกโรคตดตอทวไป คณะท างาน 16. นายสาธต

นามวชา

ส านกโรคจากการประกอบอาชพและสงแวดลอม


17. นางสาวกนน

ธระตนตกานนท ส านกงานความรวมมอระหวางประเทศ


18. นางสาวเบญจมาศ

นาคราช สถาบนวจย จดการความร และ ค

สถาบนวจย จดการความร และมาตรฐาน การควบคมโรค


19. นางสาวสทธนย มโนสนทร ศนยกฎหมาย คณะท างาน 20. นางสาวกลลประภสสร ไปรยายตากล สถาบนราชประชาสมาสย คณะท างาน 21. นางสาวนอร อรโยทย สถาบนบ าราศนราดร คณะท างาน 22. นางสาวนงลกษณ เทศนา ส านกงานปองกนควบคม

โรคท 8 คณะท างาน

23. นางสาวจตตมา พานชกจ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 3


24. นายเดชา บวเทศ ส านกงานปองกนควบคมโรคท 4


25. นายเพชรบรณ พลผล ส านกงานปองกนควบคม โรคท 10


26. นางสวรรยา จนทตานนท ส านกงานปองกนควบคม โรคท 12


27. นายศวะยทธ

สงหปร ส านกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา


28. นางสาวเกษราวด คนหาญ ส านกงานสาธารณสขจงหวดมกดาหาร


29. นางสาวเสาวพกตร ฮนจอย ส านกระบาดวทยา คณะท างาน 30. นางสาวบรมาศ ศกดศรสมพนธ ส านกระบาดวทยา คณะท างาน 31. นางสาวนรนดร ยมจอหอ ส านกระบาดวทยา คณะท างาน 32. นางสาวกรตกานต กลดสวสด ส านกระบาดวทยา คณะท างานและ

เลขานการ 33. หวหนากลมพฒนากลยทธ กองแผนงาน คณะท างานและ

เลขานการรวม 34. นางสาวอญญา นมหต ส านกระบาดวทยา คณะท างานและ

ผชวยเลขานการ 35. นางสาววภาว ดหมนไวย กองแผนงาน คณะท างานและ

ผชวยเลขานการ

โดยใหม...


-3- โดยใหมอ านาจหนาทดงน

1. จดกระบวนการเชงยทธศาสตร รวบรวมขอมล วเคราะห สงเคราะห เสนอประเดน การพฒนาระบบปองกนควบคมโรค เพอจดท ารางแผนยทธศาสตร ๒๐ ปดานพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต

2. ทบทวนแผนพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต 5 ป ใหสอดคลองกบแผนยทธศาสตร ๒๐ ป ดานพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต

3. ยกรางแผนยทธศาสตร ๒๐ ป ดานพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต 4. สอสารและปรบปรงแผนยทธศาสตรฯ ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการจดท าแผน

ยทธศาสตร ๒๐ ป ดานพฒนาระบบปองกนควบคมโรคแหงชาต และประชาพจารณรางแผนยทธศาสตรฯ 5. อนๆ ตามทคณะกรรมการจดท าแผนยทธศาสตร ๒๐ ป ดานพฒนาระบบปองกนควบคม

โรคแหงชาตมอบหมาย

ทงน ตงแตบดนเปนตนไป

สง ณ วนท 20 ธนวาคม พ.ศ. 2559

(ลงชอ) เจษฎา โชคด ารงสข

(นายเจษฎา โชคด ารงสข) อธบดกรมควบคมโรค ส าเนาถกตอง (นางสาวกญญารช วงศภคา) นกวชาการสาธารณสขช านาญการ วภาว/คด

84


.ศ.2560-2579)

สมรรถนะของประเทศดานการปองกนควบคมโรคตามแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตาม

กฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหม ใหความส�าคญกบระดบสมรรถนะดานการปองกนและควบคม

สถานการณ/เหตการณทอาจน�าไปสการเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ (public

health emergencyof international concern, PHEIC) จงเปนแบบประเมนทส�าคญทจะบงบอก

ถงระดบสมรรถนะในประเดนความมนคงดานสขภาพ(healthsecurity)ของประเทศตวชวดสวนใหญ

เปนตวชวดเชงระบบผลการประเมนสมรรนะของประเทศไทยตามแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตาม

กฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหมมดงน

1.1 กฎหมาย นโยบาย และงบประมาณ

นบตงแตประเทศไทยรบด�าเนนการพฒนาสมรรถนะดานการเฝาระวงปองกนและควบคมโรค

รวมถงปญหาสาธารณสขทอาจน�าไปสการเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข หนวยงานทเกยวของ

ไดด�าเนนการพฒนาและปรบปรงกฎหมายขอบงคบและกฎระเบยบอยางตอเนองโดยเฉพาะอยางยง

กฎหมายขอบงคบและกฎระเบยบทเกยวของกบโรคตดตอไดแกพระราชบญญตโรคตดตอพ.ศ.2558

ซงในปจจบนการขบเคลอนพระราชบญญตดงกลาวกยงไมสามารถน�ามาบงคบใชไดเตมทนกเนองจาก

การจดท�าอนบญญตทส�าคญบางฉบบยงไมแลวเสรจ นอกจากนยงมความจ�าเปนทจะตองสอสาร

ท�าความเขาใจเกยวกบการน�ากฎหมายไปใช ทงกบหนวยงานภายในกระทรวงสาธารณสขและหนวย

งานภายนอกดวย

นอกจากการปรบปรงพระราชบญญตโรคตดตอพ.ศ.2558แลวยงตองมการศกษาและ

ปรบปรงกฎหมายอนๆ ทเกยวของ เชน กฎหมายทเกยวของการความปลอดภยดานสารเคม และ

กฎหมายเกยวกบอาหารปลอดภยเปนตนซงมหนวยงานทเกยวของรบผดชอบหลายหนวยงาน

ในดานนโยบาย กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกในการประสานงานดาน

กฎอนามยระหวางประเทศ โดยมตคณะรฐมนตร หนวยงานภาคไดใหการสนบสนนทางนโยบาย

ซงในสวนงบประมาณตองใชงบประมาณของแตละกระทรวงในการผลกดนงานตางๆจากรฐบาล

1.2 การประสานงาน

ในดานการประสานงานกระทรวงสาธารณสขไดมอบหมายใหกรมควบคมโรครบผดชอบ

เปนจดประสานงานกฎอนามยระดบชาต(nationalfocalpoint)โดยมระบบกลไกและวธการทจะ

ประสานงานกบผประสานงานกฎอนามยระหวางประเทศจาก กรม กระทรวง และหนวยงานตางๆ


ผลการประเมนสมรรถนะของประเทศ โดยใชแบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหม (Joint External Evaluation, JEE)


สามารถทจะประสานงานกบหนวยงานตางๆ ไดในสถานการณฉกเฉน เชน ในเหตการณทมการพบ

ผปวยยนยนโรคตดเชอทางเดนหายใจตะวนออกกลางทผานมา เปนตน ทงยงมกลไกทจะรวมกน

ประเมนและสรปสถานะของการด�าเนนงานตามกฎอนามยระหวางประเทศดวย

การด�าเนนการประสานงานกฎอนามยระหวางประเทศไดด�าเนนการในรปแบบคณะ

กรรมการคณะอนกรรมการและคณะท�างานในสมรรถนะตางๆของกฎอนามยระหวางประเทศอยางไร

กตามเนองจากมหนวยงานหลายหนวยงานทเกยวของด�าเนนงานในแตละโรคและภยสขภาพ จงตอง

มการแบงหนาทรบผดชอบและประสานเชอมโยงขอมลซงกนและกนในภาวะปกตทมการเฝาระวงโรค

และภยสขภาพ และในภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กลไกการด�าเนนงานในรายละเอยดเชงเทคนค

จ�าเปนตองมการพฒนาคมอมาตรฐานในการปฏบตงานและปรบปรงใหทนสมยอยเสมอ

ยทธศาสตรการด�าเนนงานตามกฎอนามยระหวางประเทศนตองอาศยยทธศาสตรท

เกยวของเชนแผนยทธศาสตรเตรยมความพรอมปองกนและแกไขปญหาโรคตดตออบตใหมแหงชาต

แผนยทธศาสตรการจดการสารเคมแหงชาต และแผนยทธศาสตรการจดการการดอยาตานจลชพ

ประเทศไทย เปนตน แผนยทธศาสตรดงกลาวตองมการบรณาการและผลกดนการด�าเนนงานใหได

ผลตามเปาหมายทก�าหนดไว

1.3 การปองกนโรคตดตอ

ดานการปองกนโรคตดตอ กฎอนามยระหวางประเทศใหความส�าคญกบการปองกน

การดอยาตานจลชพ การตดเชอในโรงพยาบาล และการปองกนโรคทปองกนไดดวยวคซน

ซงประเทศไทยไดใหความส�าคญกบทง 3 ปญหามาอยางตอเนอง สามารถจดระบบและด�าเนนการ

อยางไดผลเปนทประจกษโดยมการจดท�าแผนยทธศาสตรการจดการการดอยาตานจลชพประเทศไทย

การพฒนาแนวทางการปองกนและควบคมโรคตดเชอในโรงพยาบาลและแผนยทธศาสตรวคซนแหงชาต

อยางไรกดการจดการดานการดอยาตานจลชพในประเทศไทยตองการศนยประสานเพอ

เชอมโยงสงตอขอมลการดอยาทงในภาคประชาชนสาธารณสขและปศสตวอยางเปนระบบรวมทง

การพฒนาการเฝาระวงและสอบสวนการดอยาในผปวยโดยการประสานระหวางหองปฏบตการตรวจ

วนจฉยหนวยควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลและหนวยงานดานระบาดวทยา

การปองกนโรคตดเชอในโรงพยาบาลยงตองมการจดระบบปองกนการแพรเชอในโรงพยาบาล

และการพฒนาบคลาการดานนอยางตอเนองและครอบคลมในดานการด�าเนนงานดานวคซนในอดต

ของประเทศไทยมงเนนใหความส�าคญกบการใหวคซนในกลมเดกเลกระบบการใหวคซนในกลมเปาหมาย

กลมเสยงและกลมทเขาถงวคซนยากยงนบเปนความทาทายของงานปองกนโรคทปองกนไดดวยวคซน

อยการพฒนาและการปฏบตตามมาตรฐานดานการจดเกบและจดสงวคซนยงคงเปนสงทประเทศไทย

ตองรกษาคณภาพใหไดตามมาตรฐาน

86


.ศ.2560-2579)

1.4 การเฝาระวงและการรายงาน

ระบบเฝาระวงปญหาสาธารณสขเปนอกระบบทประเทศไทยใหความส�าคญและพฒนา

ระบบมาอยางตอเนองยาวนานสามารถพฒนาระบบเฝาระวงใหมความไว(Sensitive)สามารถตรวจจบ

ปญหาส�าคญๆไดอยางรวดเรวโดยอาศยขอมลจากหลากหลายแหลงทงการรายงานโรคจากสถานพยาบาล

การรายงานโรคจากหองปฏบตการทางการแพทยและสาธารณสขการเฝาระวงกลมอาการ (Syndromic

surveillance) การเฝาระวงเชอกอโรคของกลมอาการส�าคญๆ และระบบการเฝาระวงเหตการณ

(Event-basedsurveillance)นอกจากนยงสามารถรายงานการเกดเหตการณทางสาธารณสขทส�าคญ

ไดอยางรวดเรวตามทกฎอนามยระหวางประเทศก�าหนดอกดวย

ความทาทายทส�าคญดานการเฝาระวงส�าหรบประเทศไทยคอ การด�าเนนการเฝาระวง

โรคทเชอมโยงกนระหวางคนสตวเลยงปศสตวสตวปาและสงแวดลอมการด�าเนนงานการเฝาระวง

ยงตองประสานงานกบหนวยงานทรบผดชอบดานกลมภยตางๆซงมหลากหลายหนวยงาน

1.5 การพฒนาศกยภาพหองปฏบตการ

การพฒนาศกยภาพหองปฏบตการตามกฎอนามยระหวางประเทศมกรมวทยาศาสตร

การแพทยเปนแมขายในการพฒนาครอขายทางหองปฏบตการทงในและนอกสงกดกระทรวง

สาธารณสขใหมการตรวจวนจฉยโรคและภยสขภาพใหไดตามมาตรฐานสากลมการจดตงหองปฏบตการ

อางองในกลมโรคและภยสขภาพทส�าคญ และมการจดท�าคมอการปฏบตงานซงมการปรบปรงให

ทนสมยเสมอ

การพฒนาทางหองปฏบตการทยงตองการการพฒนา ไดแก การเชอมโยงขอมล

ผลวเคราะหและชนสตรทางหองปฏบตการใหกบหนวยงานทมหนาทในการเฝาระวงโรคของประเทศ

เพอการวเคราะหหาอบตการณสถานการณเพอการด�าเนนการปองกนและตอบโตหากเกดเหตการณ

ผดปกตหรอมการระบาดเกดขนการควบคมคณภาพทางหองปฏบตการเปนสงทตองด�าเนนการและ

รกษามาตรฐานใหไดเนองจากปจจบนมการด�าเนนการตรวจวเคราะหและชนสตรโรคโดยหองปฏบตการ

เอกชนจงตองมการก�ากบตดตามใหไดมาตรฐาน

การพฒนาหองปฏบตการทมความจ�าเปนเชนการพฒนาหองปฏบตการดานอาหารสารเคม

และการชนสตรโรคในสตวปา จ�าเปนตองมการพฒนาเพอสรางประสทธภาพในการตรวจจบโรค

ทางหองปฏบตการในสวนของการเกบและขนสงตวอยางใหถกวธและมความปลอดภยและยงตองม

การพฒนาและจดท�าแนวทางใหกบผปฏบตงานนอกเหนอไปจากผด�าเนนการตรวจวเคราะห

ดานการด�าเนนการเกยวกบชวนรภย (Biosafety) และการรกษาความปลอดภยทาง

ชวภาพ(Biosecurity)ไดมการด�าเนนการตามระเบยบและวธปฏบตตามพระราชบญญตเชอโรคและ

พษจากสตวพ.ศ.2558 เชนการขอใบอนญาตครอบครองผลตจ�าหนายน�าเขาน�าออกน�าผาน

และแจกจายเชอการด�าเนนการดานการรกษาความปลอดภยทางชวภาพยงคงตองมการก�ากบดแลและ

การด�าเนนการทางระบบคณภาพและการรกษาความมนคงปลอดภยของระบบขอมลขาวสารสารสนเทศ


1.6 ก�าลงคนดานการเฝาระวง ปองกน และควบคมโรคและภยสขภาพ

การพฒนาก�าลงคนดานการเฝาระวงปองกนและควบคมโรคตามนยยะของกฎอนามย

ระหวางประเทศและวาระความมนคงดานสขภาพโลกหมายถงการพฒนาก�าลงคนดานระบาดวทยา

ภาคสนาม ซงสมรรถนะดานนนบเปนสมรรถนะเดนอกสมรรถนะหนงของประเทศไทย เนองจาก

ประเทศไทยนบเปนประเทศแรกนอกทวปอเมรกาเหนอทมการฝกอบรมผเชยวชาญดานระบาดวทยา

ภาคสนามมการพฒนาความเชยวชาญดานระบาดวทยาใหกบบคลากรหลากหลายวชาชพในทกระดบ

ทงระดบเชยวชาญจนถงระดบเรมตนอยางไรกดโครงสรางคาตอบแทนของแพทยและระเบยบการ

บรหารงานบคคลบางประการของส�านกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอนท�าใหในปจจบนมแพทย

เขามารบการฝกอบรมดานระบาดวทยาภาคสนามนอยลงนบเปนความทาทายทส�าคญทตองเรงแกไข

ในดานการพฒนาก�าลงคนตามสมรรถนะเกยวกบโรคและภยสขภาพหองปฏบตการและ

ชองทางเขาออกประเทศ เปนสงทตองมการพฒนาทงในระดบชาต ภมภาค และระดบพนท ในภย

สขภาพทตองการองคความรในการปฏบตงานเชงเทคนคเชนในดานความปลอดภยดานสารเคมและ

ดานกมมนตรงสและนวเคลยร สวนดานหองปฏบตการตองมการพฒนาบคคลากรในดานการจดเกบ

การสงตวอยางการตรวจวนจฉยใหไดตามมาตรฐานสากลการปองกนตนเองตามหลกชวนรภยและ

การรกษาความปลอดภยทางชวภาพสวนชองทางเขาออกประเทศไดมการขยายมาตรฐานการพฒนา

สมรรถนะหลกของชองทางเขาออกประเทศใหครอบคลมชองทางเขาออกทวประเทศจงมความจ�าเปน

ในการพฒนาบคคลากรใหสามารถปฏบตงานไดตามมาตรฐานและมความรในดานระบาดวทยาและ

การปองกนควบคมโรคเบองตน

1.7 การเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศ

เนองจากภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขระหวางประเทศทส�าคญมกเกยวของกบโรคอบตใหม

ซงเปนปญหาทปองกนไดยากเชนเราไมสามารถปองกนการกลายพนธของเชอไขหวดใหญได(การกลายพนธ

ของเชอไขหวดใหญสามารถน�าไปสการเกดเปนเชอไขหวดใหญสายพนธใหมทคนสวนใหญยงไมม

ภมคมกนและสามารถระบาดไปไดทวโลก)เปนตนท�าใหกฎอนามยระหวางประเทศหนมาใหน�าหนก

กบระบบการเตรยมความพรอมและการตอบโตภาวะฉกเฉนแทนการมงเนนทการปองกนนอกจากน

แบบประเมนสมรรถนะการปฏบตตามกฎอนามยระหวางประเทศฉบบใหมยงไดปรบมาตรฐานขนต�า

ของสมรรถนะดานนใหสงขนอกดวยท�าใหประเดนนเปนประเดนทมความส�าคญอยางสงทประเทศไทย

ตองเรงพฒนาดงน

•การจดท�าแผนเตรยมความพรอมรบมอโรคและภยสขภาพทอาจกอใหเกดภาวะฉกเฉน

ระหวางประเทศทกภย ซงในขณะนประเทศไทยมเพยงแผนเตรยมความพรอมรบมอโรคตดตออบต

ใหมเปนกรอบใหญในการด�าเนนงาน

88


.ศ.2560-2579)

•การซอมการปฏบตการควบคมโรคและภยสขภาพตองมการบรณาการรวมมอกนทงใน

สวนของกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงอนๆทมหนาทในการด�าเนนงานตามแผนอยางสม�าเสมอ

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยมสวนรวมในการผลกดนการซอมแผนในระดบประเทศและใน

ระดบพนททตองมการบรณาการระหวางหนวยงาน

•การจดล�าดบความส�าคญของโรคและภยทส�าคญทอาจกอใหเกดภาวะฉกเฉนระหวาง

ประเทศการก�าหนดทรพยากรทส�าคญทจะตองใชเพอรบมอภยเหลานนการจดท�าและปรบปรงฐาน

ขอมลทรพยากรทมอยใหทนสมยอยเสมอและการจดท�าแผนจดหาทรพยากรทส�าคญและจ�าเปนเพมเตม

•การพฒนาระบบงานทท�าใหสามารถสถาปนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนไดอยางรวดเรว

ภายใน2ชวโมงตามเกณฑมาตรฐาน

•การจดท�ามาตรฐานการปฏบตงาน และการจดท�าระบบงาน ของศนยปฏบตการ

ภาวะฉกเฉนส�าหรบเจาหนาทในแตละระดบ

•การจดท�าระบบงานแผนปฏบตงานและแนวทางการดแลรกษาผปวยใหครอบคลมโรค

และภยสขภาพทส�าคญตามกฎอนามยระหวางประเทศ

•การด�าเนนงานดานการสอสารความเสยง และพฒนาพฤตกรรมสขภาพเมอเกด

เหตการณฉกเฉนดานสาธารณสข

1.8 การพฒนาชองทางเขาออกระหวางประเทศ

ประเทศไทยเปนประเทศทมชายแดนเชอมตอกบประเทศเพอนบานคอนขางยาวและมดาน

ชองทางเขาออกประเทศเปนจ�านวนมาก ในหลายพนทประชาชนสามารถเดนทางขามพรมแดน

ไดอยางงายดายจงเปนปญหาอยางมากในดานการปองกนและควบคมโรคตามแนวชายแดนและดาน

ชองทางเขาออกประเทศ อยางไรกด ในปจจบนโดยการน�าอยางเขมแขงของกระทรวงคมนาคม

ประเทศไทยไดระบดานชองทางเขาออกประเทศทมความส�าคญ และไดเรงพฒนาปรบปรงดานชองทาง

เขาออกประเทศเหลานอยางเตมทสวนส�าคญทจะตองไดรบการพฒนาเพมเตมคอการจดระบบงาน

และบรณาการประสานการท�างานกบพนทเพอใหสามารถตอบโตภาวะฉกเฉนทเกดขนในพนทไดอยาง

มประสทธภาพ


ตารางท 1 ผลการประเมนสมรรถนะตามกฎอนามยระหวางประเทศของประเทศไทย

กฎหมาย P.1.1 P.1.2P.2.1 P.3.4P.3.3 P.7.1 P.7.2P.3.1 P.3.2 P.4.1D.2.4 D.3.1 D.3.2

D.2.1 D.2.2 D.2.3

P.6.1 P.6.2 D.1.1 D.1.2P.4.2 D.4.1 D.4.2 D.4.3

D.1.3 D.1.4

P.4.3 P.5.1 R.1.1 R.1.2 R.2.1 R.2.2R.2.3 R.2.4 R.3.1 R.4.1 R.4.2 R.5.1R.5.2 R.5.3 R.5.4 R.5.5 CE.1 CE.2RE.1 RE.2

PoE 1 PoE 2

ประสานงาน

การปองกนโรค

เฝาระวง

หองปฏบตการกำลงคนการจดการภาวะฉกเฉน

ชองทางเขาออกประเทศ

ค�าอธบายผล โดยอาศยส

ไมมสมรรถนะ

มสมรรถนะในระดบทจ�ากด

มสมรรถนะระดบปานกลาง

มสมรรถนะและสามารถน�ามาใชอยางไดผลเปนทประจกษ

มสมรรถนะอยางยงยน

90


.ศ.2560-2579)

รหส สมรรถนะ

P.1.1 ดานกฎหมายระเบยบขอบงคบนโยบายเพอการน�ากฎอนามยระหวางประเทศมาใช

P.1.2 การแกหรอปรบปรงกฎหมายระเบยบขอบงคบและนโยบายใหสอดคลองกบกฎอนามย

ระหวางประเทศ

P.2.1 การประสานงานกฎอนามยระหวางประเทศ

P.3.1 การตรวจจบการดอยาตานจลชพ

P.3.2 การเฝาระวงการตดเชอทเกดจากจลชพดอยา

P.3.3 การปองกนและควบคมการตดเชอในสถานพยาบาล

P.3.4 การควบคมก�ากบการใชยาตานจลชพอยางเหมาะสม

P.4.1 การเฝาระวงโรคตดตอจากสตวสคนทส�าคญ

P.4.2 ก�าลงคนดานดานระบาดวทยาของสตวแพทย

P.4.3 การสอบสวนควบคมโรคตดตอจากสตวสคน

P.5.1 การตรวจตรวจจบและการควบคมโรคจากอาหารและน�าและโรคทเกดจากอาหารทมการปนเปอน

P.6.1 ชวนรภยและความมนคงทางชวภาพของภาครฐทครอบคลมทงภาคสขภาพคนสตว

และภาคการเกษตร

P.6.2 การฝกอบรมดานชวนรภยและความมนคงทางชวภาพ

P.7.1 การใหวคซนอยางครอบคลมโดยเฉพาะวคซนปองกนโรคหด

P.7.2 ระบบการใหบรการวคซนระดบชาต

D.1.1 การตรวจทางหองปฏบตการทางสาธารณสขส�าหรบโรคทส�าคญ

D.1.2 การจดสงและการขนสงตวอยางเพอการตรวจวนจฉย

D.1.3 การตรวจวนจฉยทางหองปฏบตการททนสมยและมประสทธผลณจดใหบรการ(pointofcare)

D.1.4 ระบบบรหารคณภาพหองปฏบตการทางสาธารณสข

D.2.1 การเฝาระวงทางสาธารณสขทงระบบรายตวชวด(Indicator-based)และระบบเฝาระวงเหตการณ

D.2.2 ระบบรายงานอเลคโทรนกสทใหขอมลreal-time

D.2.3 การวเคราะหขอมลเฝาระวงทางสาธารณสข

D.2.4 การเฝาระวงกลมอาการ


รหส สมรรถนะ

D.3.1 การรายงานเหตการณตอองคการอนามยโลกFAOและOIE

D.3.2 เครอขายการรายงานโรค

D.4.1 ก�าลงคนเพอการด�าเนนการและขบเคลอนงานตามกฎอนามยระหวางประเทศ

D.4.2 หลกสตรฝกอบรมดานระบาดวทยาประยกตเชนหลกสตรนกระบาดวทยาภาคสนามเปนตน

D.4.3 ยทธศาสตรก�าลงคนดานระบาดวทยา

R.1.1 แผนเตรยมความพรอมและตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขส�าหรบทกภย

R.1.2 การจดล�าดบความส�าคญความเสยงทางสาธารณสขและทรพยากรทางสาธารณสขทส�าคญและจ�าเปน

R.2.1 การระดมก�าลงคนหลงการสถาปนาศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน

R.2.2 แผนและขนตอนการปฏบตงานของศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน

R.2.3 การปฏบตการภาวะฉกเฉน

R.2.4 ระบบและขนตอนการดแลรกษาผปวยในสถานการณฉกเฉนส�าหรบทกภยตามกฎอนามย

ระหวางประเทศ

R.3.1 การประสานการท�างานระหวางเจาพนกงานสาธารณสขและเจาพนกงานดานความมนคง

R.4.1 ระบบจดสงและรบเวชภณฑระหวางประเทศในสถานการณฉกเฉน

R.4.2 ระบบจดสงบคลาการไปปฏบตงานและการรบบคลากรเขามาปฏบตงานในภาวะฉกเฉน

R.5.1 ระบบการสอสารความเสยง

R.5.2 การสอสารภายในและการสอสารกบหนวยงานพนธมตร

R.5.3 การสอสารสาธารณะ(PublicCommunication)

R.5.4 การมสวนรวมของชมชนทไดรบผลกระทบในการสอสารสาธารณะ

R.5.5 การเฝาระวงและการจดการขาวลอ

PoE.1 สมรรถนะพนฐานของดานชองทางเขาออกประเทศ

PoE.2 การตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขณดานชองทางเขาออกประเทศ

CE.1 การตรวจจบและตอบโตเหตการณฉกเฉนดานสารเคม

CE.2 สภาพแวดลอมทเออ(Enablingenvironment)ตอการจดการเหตการณฉกเฉนดานสารเคม

RE.1 การตรวจจบและตอบโตเหตการณฉกเฉนดานกมมนตรงสและนวเคลยร

RE.2 สภาพแวดลอมทเออตอการจดการเหตการณฉกเฉนดานกมมนตรงสและนวเคลยร

92


.ศ.2560-2579)

แบบประเมนระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขเปนแบบประเมนทแปลและปรบปรง

จากแบบประเมนEOCจดท�าโดยกลมประเทศพนธมตรวาระความมนคงดานสาธารณสขโลกมตวชวด

75 ตว และสามารถจดกล มไดเปน 10 หมวด ผลการประเมนระบบการจดการภาวะฉกเฉน

ทางสาธารณสขของกรมควบคมโรคมดงน

หมวดท 1 ดานบรบท

การด�าเนนงานขบเคลอนระบบจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขและศนยปฏบตการ

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของกรมควบคมโรคไดรบการสนบสนนจากผบรหารระดบสงเปนอยางด

มการวเคราะหและจดล�าดบความส�าคญของโรค ความเสยง และมการก�าหนดพนธกจและขอบเขต

การปฏบตงานของEOCอยางชดเจนและในปจจบนอยในระหวางการจดท�าแผนจดการภาวะฉกเฉน

ระดบจงหวดตามภยและความเสยงทมความส�าคญ

หมวดท 2 ดานศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน

กรมควบคมโรคมหองส�าหรบศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนชดเจนรวมทงมการก�าหนดพนทหรอ

สถานทส�าหรบศนยปฏบตการส�ารองไวแลว อยางไรกด ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนยงจ�าเปนตองม

อปกรณและแผนงานทจ�าเปนบางประการเชนcomputerworkstationอยางเพยงพอมแผนการ

อพยพบคลากรทชดเจนมอปกรณและเวชภณฑเพอการปฐมพยาบาลทเพยงพอพรอมส�าหรบการบาดเจบ

ทเกดในสถานท อปกรณตดตอสอสาร และอปกรณสนบสนนตางๆ ทส�าคญส�าหรบการปฏบตงาน

อยางเพยงพอ

หมวดท 3 กรอบโครงสรางการท�างาน

ถงแมในชวง2-3ปทผานมากรมควบคมโรคไดด�าเนนการขบเคลอนการท�างานดานการจดการ

ภาวะฉกเฉนอยางเขมขน และไดจดท�าเอกสาร/คมอการปฏบตงานออกมาเปนจ�านวนมากแลว

แตกรมควบคมโรคยงคงมความจ�าเปนตองจดท�าเอกสารและคมอการท�างานส�าคญๆตามระบบการ

จดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขเปนจ�านวนมาก เชน คมอการท�างานของ EOC หรอเอกสาร

วางแผน/การปฏบตงานทมรายละเอยดดานตางๆอยางครบถวนเอกสารก�าหนดความรบผดชอบของ

หนวยงานทเกยวของกระบวนการจดท�ารายงานการบรหารจดการกลไกการรายงานรวมกบหนวยงาน

ในระดบทสงขนแผนงานหรอstandardoperatingprocedure(SOPs)ทระบวธการและขนตอน

การประสานงานกจกรรมตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกบหนวยงานทเกยวของในยามทเกด

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข แผนงานทมขอมลหองปฏบตการ ขอมลเพอการตดตอและขอมลเพอ

การตอบโตภาวะฉกเฉนอยางครบถวนเปนตน


สรปผลการประเมนระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข


หมวดท 4 ระบบขอมล กรมควบคมโรคนบเปนหนวยงานทมระบบเฝาระวงทคอยตดตามประเมนความเสยงของภยตางๆเปนอยางดมกลไกในการก�าหนดเผยแพรนยามผปวยวธการจดการและการดแลรกษาผปวยวธการปองกนและควบคมการตดเชอในโรงพยาบาลมผประสานงานการเฝาระวงและการรายงานโรคตอกรมควบคมโรคในขณะทกรมควบคมโรคยงคงมความจ�าเปนตองพฒนาใน2ดานคอ1)ระบบการเชอมโยงขอมลภาคสนามสศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนและ2)ระบบการเฝาระวงขาวลอ

หมวดท 5 Critical Information ระบบขอมลส�าหรบการปฏบตงานในภาวะฉกเฉนเปนสงทกรมควบคมโรคมความจ�าเปนตองเรงพฒนาเปนอยางยงการประเมนในหมวดcritical informationนบเปนหมวดทกรมควบคมโรคมผลการประเมนออกมาต�ามาก กรมควบคมโรคจ�าเปนตองพฒนาบคลากร SOPs เพอใหระบบการจดการภาวะฉกเฉนสามารถจดเกบ สงตอ วเคราะห และแปลผลขอมลในสถานการณฉกเฉนไดอยางมประสทธภาพประเดนส�าคญทจะตองเรงรดพฒนา ไดแก การระบ Essential Elementsof Information (EEIs) ส�าหรบการพฒนาการปฏบตงานทวไปส�าหรบภยอนตรายและความเสยงทจดวาส�าคญการน�าเสนอภาพหรอสภาวะของปฏบตการไดทนตอเหตการณการน�าเสนอขอมลเกยวกบสถานพยาบาลการระบต�าแหนงและสถานะของการปฏบตงานของทมปฏบตการเปนตน

หมวดท 6 Incident management and response กรมควบคมโรคไดจดท�าเอกสารอธบายระบบบญชาการเหตการณทไดรบความเหนชอบจากผเกยวของอยางชดเจน มการก�าหนดตวเจาหนาททจะปฏบตหนาทในโครงของระบบบญชาการเหตการณในต�าแหนงงานส�าคญๆ บางต�าแหนงไวลวงหนาใหสามารถปฏบตงานไดอยางตอเนองตามความจ�าเปน อยางไรกด กรมควบคมโรคยงมความจ�าเปนตองพฒนาทกษะของเจาหนาททจะมาปฏบตหนาทในระบบICSอยางตอเนองตองจดระบบการตดตามการใชทรพยากรในการปฏบตงานของทมปฏบตการและตองจดท�าเอกสารอธบายขนตอนการdeactivationและการdemobilization

หมวดท 7 การสอสารความเสยง (Risk Communications) และการเตอนภย การสอสารความเสยงและการเตอนภยเปนอกหมวดหนงของการประเมนทกรมควบคมโรคจ�าเปนตองพฒนาอยางเขมขนจรงจงในทกประเดนของการประเมนทงดานการสอสารความเสยงไปยงประชากรทวไปการเฝาระวงและตอบโตขาวลออยางเหมาะสมการจดท�าMessagetemplatesส�าหรบสาธารณภยทส�าคญของพนท

หมวดท 8 การสอสารภายใน กรมควบคมโรคมความจ�าเปนตองพฒนาแผนของระบบการสอสาร ซงควรระบขอมลซงประกอบดวยรายการคลนความถวธการตดตอสอสารสถานทตงวสดอปกรณสอสารขนตอนการตดตงอปกรณและบทบาท/ความรบผดชอบของบคลากรสอสารทมอยโดยแผนดงกลาวจ�าเปนตองมการปรบปรงขอมลอยางสม�าเสมอเพอใหไดขอมลทถกตองและเปนปจจบนทสดนอกจากนยงมความ

จ�าเปนตองพฒนาทกษะเจาหนาทผรบผดชอบงานดงกลาวดวย

94


.ศ.2560-2579)

หมวดท 9 Coordination and logistical support of field operations

กรมควบคมโรคยงจ�าเปนตองพฒนาสมรรถนะของหนวยงานทเกยวของดานการสนบสนนจดเกบ

จดสงใหค�าแนะน�าในการใชPPEเวชภณฑและอปกรณปองกนตวอนๆส�าหรบผปฏบตงานภาคสนาม

รวมถงการพฒนาสมรรถนะในภารกจdecontaminationดวย

หมวดท 10 Training, Exercise and Evaluation

ประเทศไทยควรพฒนาระบบการฝกอบรมและการฝกปฏบต (exercise) โดยอาศยระบบ

การจดการภาวะฉกเฉนและโครงสรางระบบบญชาการเหตการณทไดตกลงไวแลวขนมาใหมและให

มการฝกอบรมและฝกปฏบตตามโปรแกรมการฝกอบรมและการฝกปฏบตอยางเขมขนและจรงจงตอไป

ตารางท 2 ผลการประเมนระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

1. 1.11 1.12 1.13 1.14 2. 2.11 2.12 2.13 2.14 2.15 2.21 2.31 2.32 2.33

2.35 2.36 2.41 2.42 2.43 2.44 2.45 2.46 2.47

2.51 2.52 2.53 2.61 2.62 2.63 2.64 3. 3.11 3.12 3.13 3.14 3.15 3.16 3.17 3.21 4. 4.11 4.12 4.13 4.14 4.15 5. Critical Information 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 5.16 5.17 5.18 6. Incident management and response 6.11 6.12 6.13 6.14 6.15 6.16 6.17 6.18 6.19

7. 7.11 7.12 7.13 7.14 7.15 8. 8.11 8.12 9. Coordination and logistical support 9.11 9.12 9.13 10. Training, Exercise and Evaluation 10.11 10.12 10.13 10.14

2.33

2.48

ค�าอธบายผล โดยอาศยส

ไมมสมรรถนะ

มสมรรถนะในระดบทจ�ากด

มสมรรถนะระดบปานกลาง

มสมรรถนะและสามารถน�ามาใชอยางไดผลเปนทประจกษ


หมวดท 1 บรบท

1.11 พนธกจขอบเขตการปฏบตงาน

1.12 วเคราะหและจดล�าดบความส�าคญของโรคและภยความเปราะบางของระบบและความเสยง

1.13 แผนจดการภาวะฉกเฉนระดบจงหวดตามภยและความเสยงทมความส�าคญ

1.14 การสนบสนนจากผบรหารระดบสง

หมวดท 2 ศนยปฏบตการภาวะฉกเฉน

2.11 พนทหรอสถานททางกายภาพ(หลก)เพอตงสถานทท�างานEOCตามความจ�าเปน

ทหนวยงานก�าหนด

2.12 พนทหรอสถานท(ส�ารอง)เพอตงสถานทท�างานEOCตามความจ�าเปนทหนวยงานก�าหนด

2.13 หองEOCหลกมลกษณะทเหมาะสมทางภมศาสตรโครงสรางพนฐานความปลอดภย

2.14 EOCตงอยในสถานททมโครงสรางทดและมนคง

2.15 EOCประกอบดวยพนทตางๆคอพนทปฏบตการสอสารเผอการเพม/ขยาย

และพนทประชมส�าหรบผน�า

2.21 เจาหนาททผานการฝกอบรมSOPsและเครองมอทจ�าเปนในการเปลยนหองอเนกประสงค

ใหเปนหองEOC

2.31 มความมนคงดานพลงงานไฟฟาและไมมปญหาเรองการเขากนไดของระบบไฟฟากบอปกรณตางๆ

2.32 อปกรณAudio/Visual(A/V)ส�าหรบการน�าเสนอขอมลพนฐานเกยวกบการปฏบตการได

2.33 อปกรณและเวชภณฑเพอการปฐมพยาบาลทเพยงพอพรอมส�าหรบการบาดเจบทเกดในสถานท

2.34 เครองมอและระบบดบเพลงทเพยงพอในอาคาร

2.35 มาตรการรกษาความปลอดภยทเพยงพอและมการควบคมการเขาออกหอง

2.36 แผนการอพยพบคลากร

2.41 Computerworkstationsเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษาและทดสอบเปนระยะ

2.42 โทรศพทเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษาและทดสอบเปนระยะ

2.43 Printers,fax,scannersและเครองถายเอกสารเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษา

และทดสอบเปนระยะ

2.44 อปกรณaudio-visualเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษาและทดสอบเปนระยะ

2.45 อปกรณwebconference/videoconferenceเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษา

และทดสอบเปนระยะ

2.46 อปกรณการสอสารทางวทยมเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษาทดสอบเปนระยะ

สามารถใชงานรวมกบหนวยงานอนๆไดและมระบบส�ารองอยางนอย1ระบบ

96


.ศ.2560-2579)

2.47 Server(s)และserver(s)ส�ารองมเพยงพอใชงานไดไดรบการดแลรกษาและทดสอบเปนระยะ

2.48 มระบบปรบอากาศเพอควบคมอณหภมส�าหรบอปกรณคอมพวเตอรและITอนๆอยางเหมะสม

2.51 มน�าดมน�าใชอยางเพยงพอ

2.52 มการบรการจดเกบขยะและท�าความสะอาดเพอรกษาสภาพแวดลอมของการท�างานใหสะอาด

2.53 มหองน�าทเพยงพอ

2.61 มบคลากรขนพนฐาน(ภาวะปกต)

2.62 การฝกอบรมเจาหนาทปฏบตการพนฐาน

2.63 การรบแจงเหตตรวจสอบเหตการณ(callcenter)

2.64 การเรมปฏบตการ(activate)EOCและแจงตอหนวยเหนอทเกยวของไดอยางรวดเรว

หมวดท 3 กรอบโครงสรางการท�างาน

3.11 คมอการปฏบตงานแผนผงของEOCและแบบฟอรม/แมแบบตางๆทเกยวของ

3.12 แผนงานบรรยายบทบาทและความรบผดชอบของหนวยงานและหนวยงานรฐบาลอนๆทเกยวของ

3.13 แผนงานบรรยายระดบความรนแรงและการตอบโตความตองการและรายการทรพยากรจ�าเปน

และการจดหาทรพยากรเพมเตม

3.14 แผนงานบรรยายกระบวนการจดท�าและการบรหารจดการรายงาน/เอกสาร

3.15 แผนงานบรรยายกลไกการรายงานและการท�างานรวมกบหนวยงานในระดบทสงขนไป

3.16 แผนปฏบตงานตอเนอง(แผนประคองกจการ)ส�าหรบการท�างานในภาวะฉกเฉน(Continuity

ofOperationsPlan,COOP)

3.17 แผนทประกอบดวยขอมลทเปนปจจบนของสถานทขอมลเพอการตดตอและขอมลเพอการ

ตอบโตภาวะฉกเฉน

3.21 แผนงานมSOPsทระบวธการและขนตอนการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในยามท

เกดภาวะฉกเฉน


ประเดนหลกดานระบบปฏบตการ

หมวดท 4 ระบบขอมล

4.11 ระบบเฝาระวงทคอยตดตามประเมนความเสยงของภยตางๆ

4.12 การรบขอมลวเคราะหรายงานและเผยแพรขาวสารผลการเฝาระวงตดตามประเมน

ความเสยงของภยตางๆได

4.13 การรบขอมลวเคราะหรายงานและเผยแพรขาวสารผลการปฏบตงานภาคสนามได

4.14 การสนบสนนกจกรรมการวเคราะหขอมลใหกบทมปฏบตงานภาคสนามได

4.15 การด�าเนนการเฝาระวงเหตการณการเฝาระวงขาวลอการเฝาระวงเหตการณผานทางชองทางอนๆ

หมวดท 5 Critical Information

5.11 การระบEssentialElementsofInformation(EEIs)ทจ�าเปนส�าหรบการพฒนาการปฏบตงาน

ทวไปส�าหรบภยอนตรายและความเสยงทจดวาส�าคญ

5.12 การน�าเสนอภาพ/สภาวะของปฏบตการ

5.13 การน�าเสนอภาพหรอสภาวะของปฏบตการตามภมศาสตรทเหมาะสมกบเหตการณ

5.14 การน�าเสนอขอมลเกยวกบสถานพยาบาล

5.15 การระบต�าแหนงและสถานะของการปฏบตงานของทมปฏบตการ

5.16 การระบต�าแหนงและสถานะของการปฏบตงานของทมปฏบตการจากองคกรพฒนาเอกชน

(NGOs)ตางๆ

5.17 ความสามารถในการเขาถงชดขอมลเพอการปฏบตการทวไปทเปนปจจบน

5.18 ความสามารถเขาถงขอมลทสามารถตดตามจ�านวนผไดรบผลกระทบทเคลอนยายและ

ผทไมยอมอพยพครอบครว/ชมชน/เจาบานทไดรบผลกระทบจ�านวนชาวตางชาต

หรอผอพยพจ�านวนคนเจบ/ตาย/สญหาย

หมวดท 6 Incident management and response

6.11 เอกสารอธบายระบบบญชาการเหตการณ

6.12 เอกสารอธบายแนวทางการปฏบตงาน/บทบาท/ความรบผดชอบ/งานส�าคญและขอมลอนทเกยวของ

6.13 การก�าหนดตวเจาหนาททจะปฏบตหนาทในโครงสรางICSไวลวงหนาทงบคลากรหลกและ

บคลากรส�ารอง

6.14 เจาหนาทถกก�าหนดตวไวลวงหนาตองผานการฝกอบรมการบรหารจดการ/การตอบโต

ภาวะฉกเฉนและอนๆทจ�าเปน

6.15 ความสามารถในการพฒนาแผนเผชญเหต(IncidentActionPlan)ระบทรพยากรทจ�าเปน

มการตดตาม/ประเมนผลและจดท�ารายงานทเกยวของ

98


.ศ.2560-2579)

6.16 การพฒนาตดตามการใชทรพยากร

6.17 การพฒนาตดตามการปฏบตงานของทมปฏบตการ(TaskTracking)

6.18 เจาหนาททปฏบตงานในหองEOCไดรบการฝกอบรมใหสามารถใชsoftware

ทตดตงในหองEOCได

6.19 เอกสารอธบายขนตอนการdeactivationและการdemobilization

หมวดท 7 การสอสารความเสยง (Risk Communications) และการเตอนภย

7.11 แผนการสอสารความเสยง

7.12 Messagetemplatesส�าหรบสาธารณภยส�าคญตองใชภาษาและแปลเปนภาษาถน

ทเหมาะสมกบกลมเปาหมาย

7.13 การสอสารความเสยงไปยงประชากรทวไปโดยอาศยสอหลก(โทรทศนวทยหนงสอพมพ)

7.14 การสอสารความเสยงไปยงประชากรทวไปโดยอาศยwebsites,socialmedia

และสอทางinternetอนๆ

7.15 การเฝาระวงและตอบโตขาวลออยางเหมาะสม

หมวดท 8 การสอสารภายใน

8.11 แผนซงประกอบดวยขอมลทถกตองเปนปจจบนของระบบการสอสาร

8.12 การใชและการบ�ารงรกษาอปกรณการสอสารอปกรณITอปกรณการประชมตดตง/

ปรบแตงsoftwareและapplicationซอมแซมแกไขปญหาเบองตนได

หมวดท 9 Coordination and logistical support of field operations

9.11 การแจงและสงทมภาคสนามลงพนท

9.12 การสนบสนนจดเกบจดสงใหค�าแนะน�าในการใชPPEเวชภณฑและอปกรณปองกนตวอนๆ

ส�าหรบผปฏบตงานภาคสนาม

9.13 ภารกจdecontaminationประเดนหลกดานฝกอบรมฝกปฏบตและประเมนผล

หมวดท 10 Training, Exercise and Evaluation

10.11 โปรแกรมทจดตงขนเปนการเฉพาะเพอฝกอบรมเจาหนาทEOCและเจาหนาทตามโครงสรางICS

10.12 โปรแกรมทจดตงขนเปนการเฉพาะเพอซอมการปฏบตใหกบเจาหนาทEOCและเจาหนาท

ตามโครงสรางICS

10.13 การฝกซอมการประเมนและการด�าเนนการปรบปรงวธการปฏบต

10.14 ระบบการก�ากบตดตามperformanceและการประเมนผล


บรรณานกรม

1. กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. แผนยทธศาสตร กรมควบคมโรค ป 2554 – 2558.

นนทบร:กรมควบคมโรค,2554.

2. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. แผนยทธศาสตรกรมปองกนและ

บรรเทาสาธารณภยพ.ศ.2555–2559.กรงเทพ:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยกระทรวง

มหาดไทย,2554.

3. กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. แผนพฒนาดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม.

กรงเทพมหานคร:กระทรวงเทคโนโลยและการสอสาร,2559.

4. คณะกรรมการประสานและบรณาการงานดานการดอยาตานจลชพ.แผนยทธศาสตรการจดการ

ดอยาตานจลชพประเทศไทยพ.ศ. 2560–2564.นนทบร: ส�านกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา,2560.

5. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต.แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

แหงชาตพ.ศ.2558.กรงเทพ:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยกระทรวงมหาดไทย,2558.

6. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต.แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย

แหงชาตพ.ศ.2553–2557.กรงเทพ:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยกระทรวงมหาดไทย,2552.

7. จงจตตฤทธรงค,ศทธดาชวนวน,ปราโมทยประสาทกล.การสงวยของประชากรในประชาคม

อาเซยน.ใน:สชาดาทวสทธ,มาลสนภวรรณ,ศทธดาชวนวน,บรรณาธการ.ประชากรและ

สงคมในอาเซยน: ความทาทายและโอกาส. นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคม

มหาวทยาลยมหดล,2556.

8. ธนรกษผลพฒน,พรพทกษพนธหลา,ช�านาญมวงแดง.กรอบแนวการพฒนาศนยปฏบตการ

ภาวะฉกเฉนและระบบบญชาการเหตการณในภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข กรมควบคมโรค

พ.ศ.2559-2564.นนทบร:ส�านกระบาดวทยากรมควบคมโรค,2558.

9. ธนรกษ ผลพฒน, บรรณาธการ. คมอพฒนาการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ระบบ

บญชาการเหตการณและศนยปฏบตการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขกรมควบคมโรค.นนทบร:

ส�านกระบาดวทยากรมควบคมโรค,2558.

10. บญเลศ ศกดชยนานนท, ศกดชย ไชยมหาพฤกษ, ศรายธ อตตมางคพงศ, สรศกด เกษมศร,

จรยา แสงสจจา, ปานฤด มโนมยพบลย และคณะ. การเตรยมความพรอมและการรบมอ

กบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข.นนทบร:ส�านกจดการความรกรมควบคมโรค,2550.

11. ปาณบด เอกะจมปกะ, สทธสารณ วฒนมะโน, รจรา ทวรตน. การปรบบทบาทภารกจและ

โครงสรางของกระทรวงสาธารณสข. นนทบร: ส�านกนโยบายและยทธศาสตร ส�านกงาน

ปลดกระทรวง,2545.

100


.ศ.2560-2579)

12. พงศธร ศรสาคร. ระบบบญชาการเหตการณกบการจดการภาวะฉกเฉนของประเทศไทย.

กรงเทพมหานคร:กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยกระทรวงมหาดไทย,2559.

13. คณะกรรมการจดท�ายทธศาสตรชาต.รางกรอบยทธศาสตรชาตระยะ20ป(พ.ศ.2560-2579)

:สรปยอ.กรงเทพมหานคร:ส�านกนายกรฐมนตร,2559.

14. องคณาบรสทธ,สทธนยมโนสนทร,กฤษฎาบณปานโท,ณฐนรสถตไพบลย,กษมนรตนพนธ,

เกษราภรณเวระนะ.พระราชบญญตโรคตดตอพ.ศ.2558.นนทบร:ศนยกฎหมายกรมควบคมโรค,

2559.

15. โอภาสการยกวนพงศ,กตตพฒกานนท,วทยาหลวเสร,วนชยอาจเขยน,เพชรวรรณพงรศม,

หรรษารกษาคมและคณะ.การเตรยมความพรอมและการรบมอกบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข.

นนทบร:ส�านกจดการความรกรมควบคมโรค,2551.

16. ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. ทศทางของแผนพฒนา

เศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท12.กรงเทพมหานคร:ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการ

เศรษฐกจและสงคมแหงชาต,2558.

17. ส�านกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.ผลการคาดประมาณประชากรไทย

พ.ศ. 2553-2583. กรงเทพมาหานคร: ส�านกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ และสงคม

แหงชาต,2555

18. ส�านกงานเลขานการคณะกรรมการโรคตดตอแหงชาตกรมควบคมโรค.แผนปฏบตการเฝาระวง

ปองกน ควบคมโรคตตอหรอโรคระบาดพ.ศ. 2559 – 2561 ตามพระราชบญญตโรคตดตอ

พ.ศ.2558.นนทบร:กรมควบคมโรค,2559.

19. ส�านกงานเศรษฐกจการคลง. วกฤตหนสาธารณะของยโรป: ประเทศไทยรอดหรอ? ส�านกงาน

เศรษฐกจการคลง,2553

20. ส�านกจดการความรกรมควบคมโรค.40ปครบรอบวนสถาปนากรมควบคมโรค.นนทบร:ส�านก

จดการความรกรมควบคมโรค,2557.

21. ส�านกงานสถตแหงชาต. สรปผลทส�าคญการส�ารวจพฤตกรรมการสบบหรและการดมสราของ

ประชากรพ.ศ.2557.กรงเทพมหานคร:ส�านกงานสถตแหงชาต,2558.

22. ส�านกนโยบายและยทธศาสตรส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข.จดยน

วสยทศนพนธกจ เปาหมายคานยมยทธศาสตรของกระทรวงสาธารณสข.นนทบร:ส�านก

นโยบายและยทธศาสตรส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข,2559.

23. ส�านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค. สรปรายงานการเฝาระวงโรค ประจ�าป 2558. นนทบร:


24. ส�านกระบาดวทยากรมควบคมโรค.แผนยทธศาสตรการพฒนางานดานกฎอนามยระหวางประเทศ

พ.ศ.2548ส�าหรบชวงปพ.ศ.2560–2564.นนทบร:ส�านกระบาดวทยากรมควบคมโรค,2559.


25. ส�านกระบาดวทยา กรมควบคมโรค. กฎอนามยระหวางประเทศ พ.ศ. 2548. นนทบร:


26. อ�านวย กาจนะ, บรรณาธการ. แผนยกระดบความมนคงและความเปนเลศดานควบคมโรค

ของประเทศพ.ศ.2560–2564(ฉบบปรบปรงตามมตคณะรฐมนตร เมอวนท12มกราคม

2559).นนทบร:กรมควบคมโรค,2559.

27. TheASEANSecretariat.ASEAN2025:Forgingaheadtogether.Jakarta:TheASEAN

Secretariat,2016.

28. BlolandP,SimoneP,BurkholderB,SlutskerL,DeCockKM.TheRoleofPublic

HealthInstitutionsinGlobalHealthSystemStrengtheningEfforts:TheUSCDC’s

Perspective.PLoSMed9(4):e1001199.doi:10.1371/journal.pmed.1001199.

29. Brookmeyer R, StroupDF, editors.Monitoring the health of the populations:

Statisticalprinciples&methodsforpublichealthsurveillance.NewYork:Oxford

UniversityPress,2004.

30. BureauofEpidemiology,DepartmentofDiseaseControl.ProceedingoftheGHSA

meetingon“SteptowardsregionalstrategiccollaborationinAsia-Pacificonwork-

forcedevelopment,nationallaboratorysystemstrengtheningandantimicrobial

resistancepreventiontorespondtoglobalchallenges”.Nonthaburi:Bureauof

Epidemiology,DepartmentofDiseaseControl,2015.

31. BrownsonRC,BakerEA,LeetTL,GillespieKN,editors.Evidence-basedpublic

health.NewYork:OxfordUniversityPress,2003.

32. CentersforDiseaseControlandPrevention.CDChealthinformationforinternational

travel.NewYork:OxfordUniversityPress,2014.

33. Centers for Disease Control and Prevention. All-hazards preparedness guide.

Atlanta:CentersforDiseaseControlandPrevention,2013.

34. CentersforDiseaseControlandPrevention.PublicHealthPreparednessCapac-

ities:Nationalstandardsforstateandlocalplanning.Atlanta:CentersforDisease

ControlandPrevention,2011.

35. CentersforDiseaseControlandPrevention.Thepowerofprevention:Chronic

disease–thepublichealthchallengeofthe21stcentury.Atlanta:Centersfor

DiseaseControlandPrevention,2009.

36. CentersforDiseaseControlandPrevention.Frameworkforprogramevaluation

inpublichealth.MMWR1999;48(RR-5):1-40.

102


.ศ.2560-2579)

37. EasterlinRA.Growthtriumphant:Thetwenty-firstcenturyinhistoricalperspective.AnnArbor:TheUniversityofMichiganPress,1998.

38. FederalEmergencyManagementAgency.IntroductiontotheIncidentCommandSystem(ICS).Washington,DC:FederalEmergencyManagementAgency,2013.

39. FriedenTR.AFrameworkforPublicHealthAction:Thehealthimpactpyramid.AJPH2010;100:590-5.

40. Gidden,A.TheContoursofHighModernity.ModernityandSelf-Identity:SelfandSocietyintheLateModernAge.Stanford:StanfordUniversityPress,1991.

41. Gubhaju,BB.DemographictransitioninSouthernAsia:challengesandopportunities.Asia-PacificPopulationJournal2011;26(4),3-28.

42. HaddixAC,TeutschSM,CorsoPS,editors.PreventionEffectiveness:Aguidetodecisionanalysisandeconomicevaluation.NewYork:OxfordUniversityPress,2003.

43. HeymannDL,editor.Controlofcommunicablediseasesmanual.Washington:AmericanPublicHealthAssociationPress,2015.

44. JamisonDT,CreeseA,PrenticeT,GakidouE,InoueM,BeusenbergM.TheWorldHealthReport1999.Geneva:WorldHealthOrganization,1999.

45. JamisonDT,BobadillaJL,HechtR,HillK,MusgroveP,SaxenianH,TanJP,BerkleyS,MurrayCJL.WorldDevelopmentReport1993:Investinginhealth.NewYork:OxfordUniversityPress,1993.

46. KlugeJ,SteinW,LichtT.Knowledgeunplugged:TheMcKinsey&Companyglobalsurveyonknowledgemanagement.Hampshire:Palgrave,2001.

47. LeeLM,TeutschSM,ThackerSB,St.LouiseME,editors.Principlesandpracticeofpublichealthsurveillance.NewYork:OxfordUniversityPress,2010.

48. Leidel L, Groseclose SL, Burney B, Navin P,Wooster M. CDC’s EmergencyManagementProgramActivities—Worldwide,2003–2012.MorbidityMortalityWeeklyReport(2013);62(35):709-713.

49. LinV,GibsonB,editors.Evidence-basedhealthpolicy:Problems&possibilities.Victoria:OxfordUniversityPress,2003.

50. MinistryofPublicHealth.ThailandnationalcorecapacitydevelopmentplanincompliancewithInternationalHealthRegulations(2005),2008-2012.Nonthaburi:MinistryofPublicHealth,2008.

51. PapagiotasSS,FrankM,BruceS,PosidJM.FromSARSto2009H1N1Influenza:TheEvolutionofaPublicHealthIncidentManagementSystematCDC.Public

HealthReports2012;267-274.


52. RoseG.Thestrategyofpreventivemedicine.NewYork,OxfordUniversityPress,1992.

53. RoseG.Reflectionsonthechangingtimes.BrMedJ1990;301:683-7.

54. RothmanKJ,GreenlandS,LashTL,editors.Modernepidemiology.Philadelphia:

LippincottWilliams&Wilkins,2008.

55. TufteE.Beautifulevidence.Cheshire,Connecticut:GraphicsPressLLC,2006.

56. UNAIDS.AIDSinAfrica:Threescenariosto2025.Geneva:UNAIDS,2005.

57. UnitedNations.Sendaiframeworkfordisasterriskreduction2015–2030.Geneva:

UnitedNationsOfficeforDisasterriskreduction,2015.

58. UnitedNations.Transformingourworld:the2030AgendaforSustainableDevelopment.

Geneva:UnitedNations,2015.

59. United Nations. Sustainable Development Goals. New York: United Nations

DevelopmentProgramme,2015.

60. WorldHealthOrganization.Frameworkforapublichealthemergencyoperations

centre.Geneva:WorldHealthOrganization,2015.

61. WorldHealthOrganization.Emergencyresponseframework(ERF).Geneva:World

HealthOrganization,2013.

62. World HealthOrganization. A systematic review of public health emergency

operationcentres(EOC).Geneva:WorldHealthOrganization,2013.

63. WorldHealthOrganization.Everybodybusiness:strengtheninghealthsystemsto

improvehealthoutcomes:WHO’sframeworkforaction.Geneva:WorldHealth

Organization,2007.

64. World HealthOrganization.World report on violence and health: summary.

Geneva:WorldHealthOrganization,2002.

ยุทธศาสตร ชาติ...

Documents