สภาพปญหา สาเหต และแนวทางแกไข ในการควบคมคณภาพนาจากระบบการผลตนาประปา

สาหรบระบบประปาจากนาผวดน

กลมพฒนาระบบการจดการคณภาพนาบรโภค สานกสขาภบาลอาหารและนา

แหลงของปญหาในการควบคมคณภาพนาจากระบบประปา สภาพปญหาของคณภาพนาในระบบผลตนาประปาสามารถแบงออกได 4 แหลง คอ

A. คณภาพนาดบ 1 แหลงนาผวดน แบงออกเปน นาจากแมนา ลาคลอง และ นาจากบงหรอสระ 2 แหลงนาใตดน B. คณภาพนาออกจากถงตกตะกอน C. คณภาพนาออกจากถงกรอง D. คณภาพนาประปา

A. สภาพปญหาจากคณภาพนาดบ 1. คณภาพนาดบจากแหลงนาผวดน 1.1 คณภาพนาดบจากแมนา ลาคลอง (ลกษณะนาไหลตลอด) นยมนามาผลตเปนนาประปาเนองจากมปรมาณนาเพยงพอตอการผลต สภาพปญหาพบวาสามารถแบงออกไดตามฤดกาลดงน

- ฤดฝน จะพบวาเกดปญหาคณภาพนาดานความขนสงผดปกต ปรมาณสารอนทรยและสในนาดบสง คา ความเปนตางและคาความนาไฟฟาลดลง ปรมาณจลนทรยเพมมากขน

- ฤดหนาวและฤดรอน จะพบวาเกดปญหาคณภาพนาดานความขนนอย ปรมาณออกซเจนละลายนาสงใน ฤดหนาว ปรมาณสาหรายในนาดบสง คาความนาไฟฟาสง (กรณรบนาทเปนนาเสย)

1.2 คณภาพนาดบจากสระหรอบง (ลกษณะนานง) สภาพปญหาพบวาสามารถแบงออกไดตามฤดกาลดงน - ฤดฝน กรณทดงนาจากแมนาเขามาจะพบวาเกดปญหาคณภาพ คณภาพนาดานความขนสงผดปกต

ปรมาณสารอนทรยและสในนาดบสง คาความเปนกรด-ดางและคาความนาไฟฟาลดลง ปรมาณจลนทรยเพมมากขน กรณทใชนาจากนาฝนเขามาจะพบวาเกดปญหาคณภาพนาดานความขนสงแตไมมากเมอเทยบ

กบการดงนาจากแมนา ปรมาณสารอนทรยและสในนาดบสง คาความเปนดางและคาความนาไฟฟาลดลง ปรมาณจลนทรยเพมมากขน

- ฤดหนาวและฤดรอน จะพบวาเกดปญหาคณภาพนาดานความขนตา ปรมาณออกซเจนละลายนาสงในฤดหนาว ปรมาณสาหรายในนาดบสง คาความนาไฟฟาสง (กรณรบนาทเปนนาเสย)

คณภาพนาดบจากแมนา ลาคลอง – ฤดฝน คณภาพนาดบจากแมนา ลาคลอง – ฤดหนาว-รอน

2. คณภาพนาดบจากแหลงนาใตดน [Ground Water Quality) 2.1. คณภาพนาดานเหลก [Iron] เหลกในแหลงนาใตดนจะอยในรปของเฟอรรสไบคารบอเนต(Fe(HCO3)2

ซงละลายนา แตเมอนาขนมาจากใตดนทงไวในบรรยากาศสกครกจะขนและตกตะกอนกลายเปน เฟอรรคไฮดรอกไซด Fe(OH)3 มสเหลองแดง

2.2. แมงกานส [Manganese] แมงกานสในแหลงนาใตดนจะอยในรปของแมงกานสไบคารบอเนต (Mn(HC03)2 ซงละลายนา แตจะปรากฎอยสองรปแบบดอ แมงกานส (Mn2+) และแมงกานก (Mn3+) เมอสมผสกบอากาศหรอออกซเจนจะถกเปลยนสภาพเปนแมงกานส(Mn+4) ซงไมละลายนาและตกตะกอนเปนสนาตาลดา

2.3. ความกระดาง [Hardness] ความกระดางเกดจากธาตทมประจบวกสอง เชน แคลเซยม (Ca2+), แมกนเซยม (Mg2+), สตรอนเตยม (Sr2+), แบเรยม (Ba2+), เหลกเฟอรรส (Fe2+) และแมงกานสอออน (Mn2+) ความกระดางทาใหเกดตะกรนในหมอไอนา เกดปญหากบสขภณฑตางๆ เชน เกดคราบสขาวเกาะอยตามเครองสขภณฑ และรสชาดของนาไมนาดม

แหลงนาผวดนตองมคณภาพตามมาตรฐานแหลงนาผวดนประเภทท 3 หากไมไดตองมการปรบปรงคณภาพนาเบองตนกอนโดยพจารณาจากพารามเตอรทมปญหา เชน - แบคทเรย ควรเตมคลอรนในชวงตน (Prechlorination) เพอฆาเชอโรคตางๆ - สาหราย ควรเตมคลอรนในชวงตน (Prechlorination) เพอฆาสาหรายในเบองตน

- ความขนสง เตมสารสรางตะกอนในชวงตน (Pretreatment) เซน สารสมหรอโพลอะลมเนยมคลอไรด เพอลดความขนของนาดบในเบองตน

- ออกซจนละลายนาตา เตมอากาศลงในนาดบเพอยกระคบออกซเจนละลายนาใหสงขนและยงสามารถใหแบคทเรยใชอากาศในการยอยสลายสงสกปรกทาใหนาดบสะอาดขน

B. สภาพปญหาและแนวทางแกไขคณภาพนาออกจากถงตกตะกอน B1. ปญหาเกดการลอยตวของตะกอนบนผวนา ลกษณะเปนตะกอนเมดใหญแตกกระจายทวไป

สาเหตการเกด แนวทางแกไข B1.1 pH ของนาตาเกนไป

ตรวจวดคา pH ของนาดบถานอยกวา 6 ตอง เพมคา pH โดยการเตมปนขาวในนาดบ จนไดคา pH ประมาณ 7.2

B1.2 อตราการไหลของนาดบเขาถงตกตะกอนสงเกนไป

ปรบวาลวกอนเขาถงตกตะกอนไมใหเกนกวาทออกแบบไว

B1.3 ตะกอนเกดฃนเรวมากเกนไป

เพมอตราการระบายตะกอนออกจากถงใหนานขนและถขน เพอทจะไดกาจดตะกอนโดยเรว

B1.4 การกระจดกระจาย (แตกแยก) ของตะกอนทมคา cohesion ตาเมอเปรยบเทยบกบคา cohesion ของตะกอนใหญทไดทา Jar Test

ระบายนาในถงตกตะกอนทง

B1.5 ทรวมตะกอน (Concentrator) เตม ททงตะกอน (sludge draw off) เสย ทอนาทง (draw off pipe) อดตน วาลวนาทง (draw off valve) ทางานผดปกต

- ใหตรวจดอตราการไหลของวาลวแตละตว ถาจาเปนใหระบายนาในถงตกตะกอนสทอทไมมการอดตน - ใหตรวจดระบบควบคมอตโนมตและตรวจดการทางานของวาลว

B1.6 คา pH ของนาในถงตกตะกอนแตละโซนแตกตางกน

- ใหตรวจดปรมาณการเตมสารเคม - ใหตรวจดวาไมมการรวมตวของตะกอนในโซนใดมากกวากน ถามใหทาการระบายทงและทาความสะอาดถง

ตะกอนบนผวนาทมลกษณะเปนเมดใหญแตกกระจายทวไป

B2. ปญหาเกดลกษณะตะกอนเมดเลกๆกระจายทวไป สาเหตการเกด แนวทางแกไข

B2.1 ใสสารสมหรอโพลอะลมเนยมคลอไรด (PACl) นอยเกนไป

เพมอตราการจายสารสมหรอโพลอะลมเนยมคลอไรด (PACl) ใหสงขน ตามผลการทา Jar Test หรอเพมความเขมขนของสารสมหรอ

ลกษณะตะกอนเมดเลกๆกระจายทวไป

B3. ปญหาเกดตะกอนลอยบรเวณดานขอบถง

สาเหตการเกด แนวทางแกไข B3.1 ขอบถงตกตะกอนดดความรอนจากแสงแดดทาใหอณหภมของนาในถงตกตะกอนทระดบตางๆแตกตางกนทา'ใหตะกอนเกดการขยายตว

อาการจะหายไปเองเมอแสงแดดเปลยนทศทางหรอปองกนโดยใชสออนหรอสสวางทาตวถง เพอลดการดดความรอน

B4. ปญหาเกดลกษณะตะกอนลอยทมฟองอากาศปนอยดวย

สาเหตการเกด แนวทางแกไข B4.1 นาดบมสาหรายปนเขามามาก จงเกดการสงเคราะหแสงเกดฟองกาซออกซเจน

กาจดสาหรายกอนเขาระบบการผลต

ฟองอากาศเลกๆเกดขนในตะกอนทาใหพยงตะกอนลอยขนมาบนผวนา

B5. ปญหาความขนหลงจากการตกตะกอนสง สาเหตการเกด แนวทางแกไข

B5.1 ไมมชนตะกอน ใหเรมเดนระบบใหม หลงจากระบายชนตะกอนทงไปหมดแลว การเดนเครองใหเดน 50 % ของอตราการไหลเดมจนกระทงเกดชนตะกอนใหม

B5.2 ความผดปกตของสารเคม ใหทา Flocculation Test และเปรยบเทยบคา pH ทไดมาจากถงตกตะกอน ใหปรบอตราการจายสารเคมใหม

B5.3 อายของตะกอนหลงจากหยดเดนระบบ (ปรมาณสารอนทรยดาน outlet สงกวา ดาน inlet)

ใหระบายนาในถงตกตะกอนทงใหหมดแลวทาความสะอาดดวยนาแรงดนสง

B6. ปญหานาในถงตกตะกอนมสเขยวของสาหรายเกดขน

สาเหตการเกด แนวทางแกไข B6.1 นาดบทเขาถงตกตะกอนมคลอรนไมเพยงพอ เนองจากจานวนคลอรนทใสนอยเกนไปหรอเครองจายคลอรนเสย

ปดวาลวไมใหนาเขาถงกรองทราย แลวปรบปรมาณคลอรนใหเขาเพมขนจนกวานาจากถงตกตะกอนไมมส

B7. ปญหาคณภาพนาออกจากถงตกตะกอนเปลยนแปลงกะทนหน สาเหตการเกด แนวทางแกไข

B7.1 คณภาพนาดบเปลยนแปลง ทา Jar Test เพอหา Optimum dose ทเหมาะสม B7.2 อตราการจายสารเคมผดพลาดไมเหมาะสม ปรบอตราการจายสารเคมใหมใหเหมาะสมตามผล

การทา Jar Test

คณภาพนาดบเปลยนแปลงกะทนหน

B8. ปญหาคา pH ของถงตกตะกอนในแตละโซนแตกตางกน สาเหตการเกด แนวทางแกไข

B8.1การรวมตวของตะกอนของโซนใดโซนหนงในถงมากกวา (การรวมตวไมสมาเสมอทวถง)

ตรวจดปรมาณการเตมและจายสารเคม ไมใหมการรวมตวของตะกอนบรเวณใดบรเวณหนงมากกวากน ถามควรระบายทงและทาความสะอาดถง

C. สภาพปญหาและแนวทางแกไขคณภาพนาออกจากถงกรอง C1. ปญหานาผานถงกรองมความขนมากกวานาผานการตกตะกอน

สาเหตการเกด แนวทางแกไข C1.1 ถงกรองเรมอดตน - ลางถงกรอง C1.2 นาจากถงตกตะกอนมคาความขนมากผดปกต - ตรวจสอบความขนนาออกจากถงตกตะกอน

และปรบสารเคมทใชใหเหมาะสม

C2. ปญหาความดนแตกตางทเครองวดความดนหนาถงกรองขนเรวมากกวาปกต สาเหตการเกด แนวทางแกไข

C2.1 การลางถงกรองไมสะอาด - ทบทวนขนตอนการลางตามวธการทถกตอง - ลางถงกรองหลายๆครงจนสะอาด

C3. ปญหานาไมไหลออกจากถงกรองหรอไหลออกชามาก

สาเหตการเกด แนวทางแกไข C3.1 ถงกรองตน เนองจากมสงสกปรกไปอดตนหนาผวสารกรองมากเกนไป

- ลางถงกรอง

การลางถงกรอง

C4. ปญหาชวงระยะเวลาการกรองสนมาก (short filtration cycle) สาเหตการเกด แนวทางแกไข

C4.1 มสารแขวนลอยในนาออกจากถงตกตะกอนมากเกนไป

ตรวจคณภาพนาออกจากถงตกตะกอนและปรบสารเคมทใชในการตกตะกอน

C4.2 มสาหรายอดตนสารกรอง ด Prechlorination ใหเหมาะสม C4.3 การลางยอนไมเพยงพอ ทาความสะอาดถงกรองหลายๆครงจนสะอาด

C5. ปญหาไมสามารถลางยอนได นาลางยอนไมขน สาเหตการเกด แนวทางแกไข

C5.1 ถงกรองอดตนเนองจากมสงสกปรกไปอดตนหนาผวสารกรองมากเกนไป

- ลางถงกรองใหถขน - ทาความสะอาดหนาสารกรองโดยตรง โดยใชจอบคยหนาทรายกรองลกหนงหนาจอบพรอมกบฉดนาลาง

การใชจอบคยหนาทรายกรอง

C6. ปญหาทรายกรองหลดออกมามากในระหวางการลางยอน สาเหตการเกด แนวทางแกไข

C6.1 อตราการไหลของนาลางยอนมากเกนไป - ลดอตราการไหลของนาลาง - ตรวจดการยบตวของพนดนทาใหถงกรองเอยง

C6.2 มพนทผวของการไหล (Surface sweep flow) บนทรายกรองมากเกนไป

- ตรวจดและลดพนทผว (ถาจาเปน)

C1.3 นาลางยอนไหลดนขนบรเวณใดบรเวณหนงมากกวาปกต

- สาเหตเกดจากทอกางปลาชารด ตรวจสอบ ซอมแซม

D. สภาพปญหาและแนวทางแกไขคณภาพนาประปา D1. ปญหานาประปาทผลตไดมความขนมากกวามาตรฐาน

สาเหตการเกด แนวทางแกไข D1.1 เกดจาก B5,B7 และ C1 ตามวธแกไขของแตละสาเหต

D2. ปญหานาประปาทผลตไดมการปนเปอนแบคทเรยเกนมาตรฐาน สาเหตการเกด แนวทางแกไข

D2.1 ระบบการเตมคลอรนฆาเชอโรคไมมประสทธภาพ - เพมความเขมขนในการเตมคลอรนใหเหมาะสมและใหมคาคลอรนอสระคงเหลอในนาประปา 0.2-0.5 ppm. - ตรวจสอบอปกรณการจายคลอรนใหอยในสภาพทใชงานได

D3. ปญหาปรมาณคลอรนอสระคงเหลอในนาประปาทบานผใชนามคานอยกวา 0.2 ppm.

สาเหตการเกด แนวทางแกไข D3.1 สาเหตจาก D2.1 - แกไขตามปญหาของ D2.1 D3.2 มการซอมแซมทอประปา (ตด-บรรจบเสนทอ) แลวทาความสะอาดไมดพอ

- จดทาขนตอนการซอมแซมทอประปาใหมขนตอนการทาความสะอาดทอหลงจากการซอมแซมเสรจแลวทกจดและมการควบคมการทางานในขนตอนนอยางเขมงวด

เงอนไขการควบคมระบบการผลตนาประปา 1. นาดบ คณภาพนาดบตองไดตามมาตรฐานแหลงนาผวดนประเภทท 3 ไดแก แหลงนาทไดรบนาทงจากกจกรรมบางประเภทและสามารถใชประโยชนเพอการอปโภค บรโภค โดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกตและผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน 2. นาออกจากถงตกตะกอน ควรมคาคณภาพนาเบองตน ดงน - ความเปนกรด-ดาง (pH) 6.5-8.5 - ความขน (Turbidity) 7 ± 3 NTU 3. นาออกจากถงกรอง ควรมคาคณภาพนาเบองตน ดงน - ความเปนกรด-ดาง (pH) 7.5± 1 - ความขน (Turbidity) ไมเกน 5 NTU - ส ไมเกน 15 แพลทนม-โคบอลต 4. นาออกจากโรงผลตนาประปา ควรมคาคณภาพนาเบองตน ดงน - Coliform bacteria ตองไมพบ - คลอรนอสระคงเหลอในนาประปา 1.2± 0.4 ppm.

อาการและสงทอาจเปนสาเหตทาใหเครองสบนาซบเมสซเบลไมทางานหรอมปญหาและวธการแกไข

เครองสบนาแบบซบเมสซเบล

อาการและสงทอาจเปนสาเหตทาใหเครองสบนาหอยโขงไมทางานหรอมปญหาและวธการแกไข A : สาเหตทาใหเครองสบนาหอยโขงไมทางานหรอมปญหา

เครองสบนาแบบหอยโขง

ทง 47 สาเหตนจะเปนสาเหตทพบไดบอย สวนใหญจะมสาเหตมาจากทางดานทอดด และสามารถแบงออกเปน 10 ขอใหญๆ ตามอาการ ดงน

B: อาการและสาเหตของเครองสบนาแบบหอยโขงไมทางานหรอมปญหา

อาการและสงทอาจเปนสาเหตทาใหเครองจายสารเคมไมทางานหรอมปญหาและวธการแกไข

A : สาเหตเครองจายสารเคมไมทางานหรอมปญหาและวธการแกไข

B: อาการและสาเหตททาใหเครองจายสารเคมไมทางาน

เอกสารอางอง - กรมทรพยากรนา กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. คมอผควบคมการผลตน าประปาระบบประปา ผวดน. ปทพมพ 2553. - พรศกด สมรไกรสรกจ. การแกไขปญหาคณภาพน าในระบบผลตน าประปา. ฝายคณภาพนา การประปานครหลวง (เอกสารการบรรยาย)

------------------