ภมปญญาไทย

ผสอน ผศ.ดร.สกญญา ศรโพธ

1. ภมปญญา หมายถง การทมนษยน าเอาความร ความคด ความเชอทเปนประสบการณสงสม มาใชในการแกปญหา / ปรบตวเพอใหสามารถด ารงชพไดอยางเหมาะสมกบธรรมชาตและสงแวดลอม

2. ภมปญญาเปนผลของการปรบตวทเกดจาก

- ประสบการณในพนท คนพบ ลองใช ดดแปลง ถายทอด การสงสม การสบทอดความร (ภมรหลายอยางขาดการบนทก แตถายทอดสบสานดวยการเลาขาน บอกกลาวตอ ๆ กนมาท าใหเกดการบดเบอน)

- ประสบการณจากการปฏสมพนธกบชมชนภายนอก (ประสบการณเดมทเทยบเคยงกบเหตการณ / ประสบการณใหม)- ภมปญญาทผลตใหม / ผลตซ า (ความรเดมผสานกบ ความรใหมทไดรบ)

3. ความสมพนธของภมปญญาไทย

4. ประเภทของภมปญญา1) ระดบชาต : ภมปญญาทพฒนาสงคมไทยใหประเทศรอดพนจากวกฤตตาง ๆ

2) ระดบทองถน/ชาวบาน : เกดขนเฉพาะทองถนเพอแกปญหาแลวเกดการเรยนรสะสม ถายทอดประสบการณ

5. สาขาของภมปญญา (ดร.รง แกวแดง)

5.1 เกษตรกรรม : ความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะและเทคนคดานการเกษตรกบเทคโนโลย โดยพฒนาบนพนฐานคณคาดงเดมใหคนสามารถพงพาตนเองในภาวการณตาง ๆ ได

การท าเกษตรผสมผสาน

การแกไขปญหาดานการตลาด

การแกไขโรคและแมลง

การปรบใชเทคโนโลยทเหมาะสม

5.2 อตสาหกรรมและหตถกรรม : การประยกตใชเทคโนโลยในการแปรรปผลผลตเพอแกปญหาการบรโภคใหปลอดภย ประหยดและเปนธรรม ท าใหชมชนทองถนสามารถพงตนเองทางเศรษฐกจได

การรวมกลมตามผลผลตของทองถน

OTOP หตถกรรมผาทอ

5.3 การจดการทรพยากรและสงแวดลอม :การอนรกษ การพฒนา การใชประโยชนจากคณคาของทรพยากรและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน

การท าปะการงเทยม

การทองเทยวเชงอนรกษ

ดอนหอยหลอด

5.4 กองทนและธรกจชมชน : การบรหารจดการดานการสะสม / บรหารกองทนและธรกจในชมชนทงทเปน เงนตรา และโภคทรพย เพอสงเสรมคณภาพชวตของสมาชกในชมชน

สหกรณออมทรพยวนละบาท

ศนยธรกจชมชน / สหกรณชมชน

5.5 สวสดการ : ความสามารถในการจดสวสดการเพอใหมความมนคงดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม

เฮดอย เฮดกน

กน-แจก-แลก-ขาย

สหกรณออมทรพย

5.6 ศลปกรรม : การผลตผลงานดานศลปะสาขาตาง ๆ ภาพจตรกรรมฝาผนงวด

5.7 การจดการองคกร : การบรหารจดการการด าเนนงานขององคกรตาง ๆ ในชมชน

5.8 ภาษาและวรรณกรรม : การผลตผลงานเกยวกบภาษา ทงภาษาถน ภาษาไทยกลาง ภาษาโบราณและการใชภาษาตลอดทงดานวรรณกรรมทกประเภท

บานเยน รากแกน เอกชย ศรวชย

5.9 ศาสนาและประเพณ : การประยกตและปรบใชหลกธรรมค าสอน ความเชอประเพณดงเดมใหเหมาะสมตอการปฏบต

5.10 การศกษา : การถายทอด อบรมเลยงด การบมเพาะ และขดเกลาเพอใหมพฤตกรรมทเหมาะสม

5.11 การแพทยแผนไทย : การจดการปองกนและรกษาสขภาพของคนในชมชนโดยเนนใหชมชนสามารถพงพาตนเองดานสขภาพและอนามยได

สมนไพรไทย

อาหารไทย

ขนมไทย

ภมปญญาไทย ภมปญญาสากล

1. มพนฐานจากภาคเกษตรกรรม 1. มพนฐานจากความรดานวทยและเทโนโลย

2. เกยวของกบกจกรรมทางศาสนา 2. มาจากพนฐานระบบอตสาหกรรม

3. เกดจากการทดลองโดยใชชวตจรง 3. มาจากบรเวณภมอากาศอบอนจนถงหนาว

4. มการบอกเลาสบตอกนมาจนสามารถสรปเปนแนวทางปฏบต

4. มาจากลกษณะทางสงคมวฒนธรรมและศาสนาของแตละประเทศ

6. การเปรยบเทยบภมปญญาไทย กบภมปญญาสากล

แนวทางผสมผสานภมปญญาไทย - สากล

1. เลอกสงทมคณคาจากภมปญญาทองถน

2. น าสงทเปนประโยชนจากภมปญญาสากล

3. ยดหลกการผสมผสานทเหมาะสมโดยพจารณาความแตกตางดงน

3.1 ดานวฒนธรรมประเพณ

3.2 ดานสภาพเศรษฐกจ

3.3 ดานสขภาพอนามย

3.4 จากปญหาตาง ๆ ทเกดขนในสงคม

กจกรรมการเรยนร

• จงยกตวอยาง การผสมผสานภมปญญาไทยกบภมปญญาสากลทปรากฏผลเปนรปธรรมชดเจนในชมชนของทาน พรอมทงจ าแนกใหเหนองคประกอบทเปนภมปญญาไทยและภมปญญาสากล