สานกธรณวทยา

กรมทรพยากรธรณ สงหาคม ๒๕๕๕

เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการ

เพอเผยแพรความรธรณวทยา ทรพยากรธรณ

และธรณพบตภย

ธรณวทยา จงหวดเลย

และแหลงอนรกษธรณวทยา

I   

 

เกรนนา

ปจจบนการศกษาของนกเรยนระดบตางๆ ในประเทศไทยไดมการเปลยนแปลงโครงสราง โดย

เพมความสาคญของนกเรยนใหเปนศนยกลางของการเรยนร และไดเพมการเรยนการสอนในเชง

วเคราะหและปฏบตการมากขน ครหรออาจารยผสอนจาเปนตองมองคความรชดเจนและหลากหลาย

เพยงพอทจะถายทอดความร ความเขาใจตางๆ ใหแกนกเรยน เพอตอบสนองลกษณะของการศกษา

ดงกลาว และจากการเปลยนแปลงหลกสตรใหมในการศกษาระดบตางๆ ไดเพมวชาความรรอบตว

มนษย ซงไดแกความรทางดานโลกและการเปลยนแปลง ทรพยในดนและสนในนา ซงทงหมดเปนสวน

หนงขององคความรทางธรณวทยา ทถอวาเปนวชาใหมทครหรออาจารยผสอนประสบปญหาทงความ

เขาใจพนฐานทางทฤษฎ ภาคปฏบตการ และการอธบายถงประโยชนทางธรณวทยา ซงเมอมขอสงสย

ของนกเรยนในเรองดงกลาว จะทาใหมการตอบปญหาทไมชดเจนนก

กรมทรพยากรธรณซงเปนหนวยงานหลกทรบผดชอบองคความรทางดานธรณวทยา ทรพยากร

ธรณ ธรณพบตภย และการบรหารจดการซากดกดาบรรพ ไดตระหนกถงความสาคญของการพฒนา

ความรทางธรณวทยาของครหรออาจารยผสอน ทงทางทฤษฎและปฏบต การทศนศกษาแลกเปลยน

ความคดเหน และการทดลองปฏบตการจรง เนองจากเลงเหนวาคร อาจารยผสอนแตละทานสามารถ

เผยแพรความรสนกเรยนและบคคลตางๆในจงหวดไดอยางดยง ซงจะทาใหความรทางดานธรณวทยา

และสงแวดลอมขยายตวไปสประชาชนอยางรวดเรวตรงตามยทธศาสตรของกระทรวงทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม

สวนพฒนาและเผยแพรองคความรดานธรณวทยา สานกธรณวทยา กรมทรพยากรธรณ ได

จดทาเอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการเพอเผยแพรความรธรณวทยาทรพยากรธรณและ

ธรณพบตภย เรอง ธรณวทยาและแหลงเรยนรทางธรณวทยาจงหวดเลย เปนเอกสารแนะนาธรณวทยา

จงหวดเลย และแหลงเรยนรทางธรณวทยานอกหองเรยน คณะผจดทาหวงเปนอยางยงวา สอการสอน

นจะเปนประโยชนตอครอาจารย สามารถนาไปพฒนาการเรยนการสอนในเรองทเกยวของกบ

ธรณวทยาตอไป

คณะผจดทา

II   

 

สารบญ

หนา

เกรนนา……………………………………………………………………………………………………………….…………………. I

สารบญ………………………………………………………………………………………………………………….………………… II

ธรณวทยาของจงหวดเลย...……………………………………………..…………………………………………………….

แหลงธรณวทยาและแหลงอนรกษธรณวทยาจงหวดเลย………………………………………………………

1

20

เสนทางศกษาธรณวทยาภาคสนาม………………………………………………..………………………………………

จดศกษาท 1 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทถา ทถามโหฬาร บานหนองหน

ตาบลหนองหน อาเภอหนองหน จงหวดเลย…..…..................….....................................…......

42

43

จดศกษาท 2 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทธรณสณฐาน สวนหนผางาม

ตาบลปวนพ อาเภอหนองหน จงหวดเลย…..…..................….........................................…......

47

จดศกษาท 3 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทนาตก ทนาตกปลาบา ตาบล

ปลาบา อาเภอภเรอ จงหวดเลย.................…......................…............…...........…...........….....

51

จดศกษาท 4 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทธรณสณฐาน ทอทยานแหงชาต

ภเรอ ตาบลหนองบว อาเภอภเรอ จงหวดเลย.................…......................…............…...........

53

   

ธรณวทยาจงหวดเลย

(GEOLOGY OF CHANGWAT LOEI)

“เมองแหงทะเลภเขา สดหนาวในสยาม”

บทนา

ดนแดนซงเปนทตงของจงหวดเลย มหลกฐานและประวตความเปนมาวากอตงโดยชนเผาไทยท

สบเชอสายมาจากบรรพบรษทสถาปนาอาณาจกรโยนก โดยพอขนบางกลางหาวและพอขนผาเมองได

อพยพผคนจากอาณาจกรโยนกทลมสลายแลว ผานดนแดนลานชางขามลานาเหองขนไปทางฝงขวา

ของลานาหมนจนถงบรเวณทราบ พอขนผาเมองไดตงบานดานขวา สวนพอขนบางกลางหาวไดแบงไพร

พลขามลานาหมนไปทางฝงซายสรางบานดานซาย จากนนไดอพยพขนไปตามลานาและไดสรางบาน

หนองคขน พรอมกบนาชอหมบานดานซายมาขนานนามหมบานหนองคใหมเปนเมองดานซาย และ

อพยพไปอยทบางยางในทสด ตอมามชาวโยนกกลมหนงไดอพยพมาตงบานเรอนระหวางชายแดนตอน

ใตของอาณาเขตลานชางอยระยะหนงกอนทจะอพยพหนภยสงครามขามลานาเหองมาตงเมองเซไลขน

จากหลกฐานสมดขอยทมการคนพบเมองเซไลอยดวยความสงบรมเยนมาจนกระทงถงสมยเจาเมองคน

ท 5 เกดทพภกขภยขนจงไดพาผคนอพยพไปตามลาแมนาเซไลและไดตงบานเรอนขนขนานนาม

วา "หวยหมาน "

ในป พ.ศ.2396 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 4 ทรงพจารณาเหนวา

หมบานแฮซงตงอยรมหวยนาหมานและอยใกลกบแมนาเลยมประชากรเพมมากขน สมควรจะไดตงเปน

เมองเพอประโยชนในการปกครองอยางใกลชด จงไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหจดตงเปนเมอง

เรยกชอตามนามของแมนาเลยวา "เมอง เลย" ตอมาในป พ.ศ. 2440 ไดมการประกาศใช

พระราชบญญต ลกษณะการปกครองพนท ร.ศ. 116 แบงการปกครองเมองเลยออกเปน 4 อาเภอ

อาเภอทตงเมองคอ อาเภอกดปองในป พ.ศ.2442-2449 ไดเปลยนทตงเมองเลยเปนบรเวณลานาเหอง

และในป 2450 ไดมประกาศกระทรวงมหาดไทยยกเลกบรเวณลานาเหองใหคงเหลอไวเฉพาะเมองเลย

โดยใหเปลยนชออาเภอกดปองเปนอาเภอเมองเลยจนถงปจจบน

ขอมลทวไปและลกษณะภมประเทศ

จงหวดเลยตงอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน ปจจบนไดแบงการปกครองออกเปน 14

อาเภอ 89 ตาบล 916 หมบาน จงหวดเลยมประชากรจานวน 624,920 คน เปนชาย 315,516 คน เปน

หญง 309,404 คน จานวนครวเรอน 191,811 ครวเรอน ประชากรสวนใหญประกอบอาชพเกษตรกรรม

(ทมา: กรมการปกครอง ณ 31 ธนวาคม 2555) อย หางจากกรงเทพมหานครประมาณ 520

กโลเมตร มเนอทประมาณ 11,424 ตารางกโลเมตร หรอ ประมาณ 7,140,382 ไร โดยมอาณาเขต

ตดตอกบพนทขางเคยงดงน ทศเหนอตดตอกบประเทศสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ทศ

2   

 

ตะวนตกตดตอกบเทอกเขาเพชรบรณ อาเภอหลมเกาจงหวดเพชรบรณ อาเภอนครไทย อาเภอชาต

ตระการ จงหวดพษณโลก ทศตะวนออกตดตอกบอาเภอสงคมจงหวดหนองคายอาเภอนาโสม อาเภอ

ศรบญเรอง จงหวดอดรธาน อาเภอสวรรณคหา อาเภอนากลาง และอาเภอนาวง จงหวดหนองบวลาภ

และทศใตตดตอกบอาเภอนาหนาว จงหวดเพชรบรณอาเภอภผามาน อาเภอสชมพจงหวดขอนแกน

สภาพภมประเทศโดยทวไปของจงหวดเลยมภเขาลอมรอบตวเมอง เทอกเขาวางตวในแนวทศ

เหนอใตโดยมทราบลมระหวางหบเขาจงควบคมใหเกดทราบลมระหวางหบเขา ลกษณะเปนแองกระทะ

มแมนาเลยไหลจากใตขนเหนอ ซงสามารถแบงลกษณะภมประเทศออกเปน 3 เขต ดงนคอ 1) เขตภเขา

สง ทางดานทศตะวนตกทงหมด เรมตงแตอาเภอภกระดงขนไปอาเภอภหลวง อาเภอภเรอ อาเภอทาล

และเขตอาเภอดานซายและอาเภอนาแหวทงหมด มความสงเฉลย 600 เมตร จากระดบนาทะเลปาน

กลาง 2) เขตทราบเชงเขา บรเวณตอนใตและตะวนออกของจงหวด ไดแก อาเภอนาดวง อาเภอปากชม

และพนทบางสวนในเขตอาเภอภกระดงและอาเภอภหลวง เปนเขตทไมคอยมภเขาสงนกมทราบเชงเขา

พอทจะทาการเพาะปลกได มประชาชนหนาแนนปานกลาง 3) เขตทราบลม มพนทนอยมากใน

ตอนกลางของจงหวด คอ ลมนาเลย ลมนาโขง ไดแก บรเวณอาเภอวงสะพง อาเภอเมอง อาเภอเชยง

คาน เปนเขตททาการเกษตรไดด มประชากรหนาแนนมากกวาเขตอน

ลกษณะภมอากาศ

จงหวดเลยอยใตอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ชวง

เดอนมถนายน–ตลาคม จะมลมมรสมหรอแนวปะทะโซนรอนพาดผานทาใหมฝนตกตดตอกนหลายวน

และบางครงจะมพายหมนเขตรอนเคลอนพาดผานเปนครงคราวซงจะมฝนตกหนกปรมาณนาฝน5 ป

ยอนหลงเฉลย1,228 มลลเมตร จานวนวนฝนตกเฉลย125 วน/ป ในป2548 ชวง5 ปยอนหลง (2548-

2553) อณหภมสงสดวดได 42.4 องศาเซยลเซยส (6 เมษายน. 2553) อณหภมตาสดวดได 12.1 องศา

เซลเซยส (19 มกราคม 2553)

การคมนาคม

การคมนาคมมทงทางบกและทางอากาศ สาหรบการเดนทางโดยรถยนตจากกรงเทพฯ ใชทาง

หลวงหมายเลข 1 (พหลโยธน) ผานตวเมองสระบร เขาทางหลวงหมายเลข 21 ผานจงหวดเพชรบรณ

ตรงเขาทางหลวงหมายเลข 203 ผานอาเภอหลมสก หลมเกา เขาเขตจงหวดเลยทอาเภอดานซาย

อาเภอภเรอ ถงตวจงหวดเลยใชเวลาประมาณ 7-8 ชวโมง หรอใชเสนทางจากสระบร ใชทางหลวง

หมายเลข 2 มตรภาพ ผานจงหวดนครราชสมาถงจงหวดขอนแกน แลวเลยวซายเขาทางหลวง

หมายเลข 12 ผานอาเภอชมแพ แลวใชเสนทางหมายเลข 201 เขาเขตจงหวดเลยทอาเภอภกระดง

อาเภอวงสะพง ถงตวจงหวดเลยเชนเดยวกน และมรถโดยสารประจาทางผาน สวนการเดนทางโดย

เครองบน สามารถลงททาอากาศยานเลย จงหวดเลยไมมเสนทางรถไฟ

3   

 

แผนทภมประเทศและเขตการปกครองจงหวดเลย

4   

 

ธรณวทยาทวไป

สภาพธรณวทยาจงหวดเลยบรเวณเทอกเขาสงทางดานตะวนตก สวนใหญ ประกอบดวย

หนทราย หนทรายแปง ทางดานตอนกลางสวนใหญประกอบดวย หนทราย หนทรายแปง หนดนดาน หน

ทพฟ หนไรโอไลต พบการแทรกดนตวของหนแกรนต บรเวณทางดานทศเหนอของอาเภอเมอง อาเภอ

ทาล และอาเภอเชยงคาน สวนทางเทอกเขาทางดานตะวนออก ประกอบดวย หนดนดาน หนปน หน

ทราย และบางจดพบการแทรกดนตวของหนอคน ซงผลการเปลยนแปลงของเปลอกโลกบรเวณ

ดงกลาวในอดต ทาใหชนหนเกดการยกตวขนเปนเทอกเขาสงชน กอกาเนดเปนตนนาและลาหวยท

สาคญ เชน แมนาเลย หวยนาหมน หวยนาสาน หวยนาสงาว หวยนาชม หวยนาพง หวยนาสกนอย

เปนตน

ลาดบชนหน ในจงหวดเลยเรยงลาดบจากหนอายแกไปยงหนทมอายออนกวาตามลาดบไดดงน

หนมหายคพาลโอโซอก

หนมหายคพาลโอโซอกตอนกลาง เปนการสะสมของตะกอนในทะเลลกใหตะกอนของพวกอาจไลต

ของหมวดหนนาโม และหนเชรตปากชม

หมวดหนนาโม เปนหนพนฐานของพนท วางตวเปนแนวแคบยาวทางตะวนออกของอาเภอปากชม

ประกอบดวยหนแปรเกรดตาทประกอบไปดวย หนฟลไลต คลอไรตชสต ควอรตไซต และเมตาทฟฟ ไมม

รายงานวาพบซากดกดาบรรพทบงอายไดแนนอนแตในหลายการศกษากาหนดใหอยในยคไซลเรยน

หรอตงแตยคไซลเรยนลงไป

หมวดหนปากชม เปนหนทมซากดกดาบรรพกลมแรกและบอกอายไดแนนอน แบงได 2 หมหน

ตามลกษณะสวนประกอบของหนและบรเวณทพบ ไดแก

หมหนดนดานบานหนอง สวนใหญเปนหนดนดาน พบเปนแนวดานตะวนออกของ

อาเภอปากชม มอายดโวเนยนหรอรวมเอาสวนบนสดของไซลเรยนไวดวยกน

หมหนเชรตปากชม เปนหนเชรตสลบกบหนเถาภเขาไฟและมหนปนเลนสพบเปนแนว

ยาวเหนอ-ใตอยทางดานตะวนตกของอาเภอปากชมมซากดกดาบรรพของชวงดโวเนยนตอนกลาง

หนมหายคพาลโอโซอกตอนบน เปนหนตะกอนทสะสมตวในทะเล มซากดกดาบรรพจานวนมาก ม

การกระจายตวของหนเปนแนวเหนอ-ใต ทางดานตะวนออกของจงหวด ไดแก

หมวดหนวงสะพง (C) ซงม 2 หมหน คอ

หมหนหนองดอกบว(C1) ประกอบดวย หนทราย และหนดนดานเปนสวนใหญ ม

หนปนเลนสและหนกรวดมนแทรกสลบมซากดกดาบรรพแบรคโอพอดของยคคารบอนเฟอรสตอนลาง

และตอนกลาง

5   

 

หมหนวงสะพง(C2) วางตวบนหมหนหนองดอกบว ประกอบดวย หนดนดาน หน

ทรายแปง มหนปนสลบ พบซากดกดาบรรพใบไม ไทรโลไบต และอ น ๆอายประมาณยค

คารบอนเฟอรส

กลมหนมหายคพาลโอโซอกตอนบนสด เปนการสะสมตวในนาตน และอบอนของชวงยคเพอรเมยน

มซากดกดาบรรพจานวนมาก ไดแก

- กลมหนสระบร (P) ประกอบดวย การแทรกสลบกนของหนดนดาน หนทราย และหนปน

ชนบางถงชนหนาถงแบบมวลเนอหน มซากดกดาบรรพทแสดงถงยคเพอรเมยน ทกระจายตวบนแผนฐาน

ธรณอนโด-ไชนา กระจายตวเปนแนวทางตะวนตกของอาเภอปากชม และทางตะวนตกของตวจงหวดเลย

ในพนทจงหวดเลยแบงหนยคเพอรเมยน ออกเปน 3 หมวดหน ตามการลาดบชนหนจากลางไปบน ไดแก

หมวดหนนามโหฬาร (P1) เปนหนปนสวนใหญ มซากดกดาบรรพของยคเพอรเมยนตอนลาง

จดใหเปนหมวดหนยคเพอรเมยนตอนลางของกลมหนสระบร พนทหนตนแบบตงชอตามเทอกเขาหนปน

ภถานามโหฬาร ซงวางตวในแนวตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต ทบานหนองหน อาเภอวงสะพง

จงหวดเลยซงมซากดกดาบรรพของยคเพอรเมยนตอนลาง หมวดหนกระจายตวเปนแนวยาวลงมาใน

ทศทางเหนอ-ใต ทางดานตะวนออกของตวอาเภอเมองจนถงตะวนออก และตะวนออกเฉยงใตของ

อาเภอวงสะพง ตามเสนทางวงสะพง-อดรธาน ซงตดขวางหมวดหนถานามโหฬารชดเจน เชน บรเวณภ

ผาเดน ภผาดา ภผาขาว และบรเวณผาสงห เปนตน หนประกอบดวย หนปนสเทา เทาออน ถงสขาว

แบบมวลเนอหนถงขนาดชนหนา บางบรเวณเปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดานสนาตาลและหนดนดาน

เนอแคลคาเรยส สเทาแกมเขยว และหนทรายสนาตาลแดงแทรกอยดานลางของลาดบหน มหนเชรต

แทรกสลบอยบาง แตโดยทวไปหนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน บางสวนเปนโดโล

ไมต มซากดกดาบรรพแบรคโอพอด สาหราย ฟวซลนด และเศษซากของสงมชวต

หมวดหนอเลศ (P2) ประกอบดวย หนดนดานสลบหนปน แผกระจายตวดานตะวนตกเฉยงใตของ

จงหวดเลย พบทางฝงตะวนตกของแมนาเลย วางตวเปนแนวแคบยาวตงแตอาเภอเชยงคาน ลงมาทางใตจนถง

บานธาตและอาเภอวงสะพง เหนแนวชนหนไดตามเสนทางเลย-ภเรอ และตามเสนทางเลย-ทาล ในชวงท

ตดผานแนวชนหนของหมวดน หนปนสวนมากจะมสเทา เทาออน ถงสขาว บางสวนแสดงลกษณะการตก

ผลกใหมเลกนอย นอกนนเปนชนหนดนดาน และหนทรายแทรกสลบกบหนปนบางในบางบรเวณ การลาดบ

ชนหนทวไปมลกษณะของชนหน เปนมวลเนอหนปนสเทาขาวโดยมหนเชรตชนบางตอเนองขนไปจน

กลายเปนตะกอนมวลเมดของชนหนทราย และหนดนดาน สนาตาลถงนาตาลแกมเขยวทมชนหนปนสเทาดา

แทรกสลบอยบางชวง มเถาตะกอนของหนภเขาไฟจาพวกทฟฟปะปน มซากดกดาบรรพฟซลนด (fusulinids)

และพวกแอมโมไนต ใหอายเพอรเมยนตอนกลาง

หมวดหนผาเดอ (P3) ประกอบไปดวย หนดนดาน หนทราย หนทรายแปง และเศษหนภเขาไฟ

มซากดกดาบรรพของพชโบราณ มอายตอนกลางของยคเพอรเมยน หมวดหนผาเดอกระจายตวเปน

6   

 

แนวยาวตามดานตะวนตกของแมนาเลย เหนแนวชนหนไดตามเสนทางเลย-ทาล และตามเสนทางเลย-

ภเรอ ตามแนวแมนาเหองพบหนแปรสมผส มแรไดออปไซต เฟลสปาร ไคลโนซอยไซต (อพโดต) และ

แมกนไซต หนแขงจากการซลซไฟด แรไมกาเปนชนดแรคลอไรต การแปรสภาพของหนมสาเหต

เนองจากการสมผสกบหนแกรนตซงวางตวอยดานลาง แตไมปรากฏเปนหนโผลใหเหนในพนท

หนมหายคมโซโซอก

ชวงปลายยคไทรแอสซก ตอจแรสซกตอนตน เชอวาการเคลอนตวของแผนฐานธรณฉานไทยและ

อนโดไชนาหยดลง ซงหมายถงกลมแนวหนคดโคงสโขทยและเลยเชอมตอกนแลว บรเวณรอยตอธรณ

นาน แผนดนจงมการยกตวอกทาใหเกดการสะสมตะกอนบกแบบภาคพนทวปของกลมหนมหายคมโซโซ

อกซงเปนกลมหนโคราช สะสมตวเปนชนหนาทางทศตะวนตกเฉยงใต และตะวนตกของจงหวด

กลมหนโคราช พนทจงหวดเลยมกลมหนโคราชกระจายบรเวณพนทภเขาสงดานตะวนตกและ

ดานใต ตงแตหมวดหนหวยหนลาด จนถงหมวดหนภขด โดยลาดบจากลางไปบนไดดงน

หมวดหนหวยหนลาด (Trhl) วางตวอยลางสดของกลมหนโคราชและอยลางสดของกลมหน

โคราชในพนทเลย-เชยงคานและพนทเลย-อดรธาน ประกอบดวยหนกรวดมน หนกรวดมนปน หนทราย

สเทาถงเทาดา หนทรายแปง และหนดนดาน ในบางพนทประกอบดวย หนสแดงอยางเดยวแตในบาง

พนทเปนหนสเทา หนทราย หนทรายแปง และหนดนดาน โดยทวไปมกมสเทาถงเทาปนนาตาล และหน

กรวดมนประกอบดวย กอนกรวดของหนปน และหนภเขาไฟของยคทแกกวา เชน หนไรโอไลต และเศษหน

อนๆ พบอยบรเวณทางทศตะวนตกเฉยงใตของอาเภอวงสะพง และทางตะวนออก และใตของอาเภอวงสะพง

เหนไดตามเสนทางวงสะพง-อดรธาน เชน บรเวณบานสานตม และตามเสนทางเลย-ขอนแกน

หมวดหนนาพอง (Trnp) ประกอบไปดวยการแทรกสลบกนของหนทรายแปงขนาดชนหนา หน

ทรายทคงทนตอการผพงทาลาย และหนกรวดมน เปนหมวดหนทวางตวบนหนมหายคพาลโอโซอก มลกษณะ

เดนคอ หนทราย หนทรายแปง และหนกรวดมนสนาตาลแดง มความคงทนตอการกดกรอนทาลายมากกวา

หมวดหนภกระดงทอยดานบน ในพนทจงหวดเลยมการกระจายตวทางดานทศใตของอาเภอวงสะพง รอบๆ

ภผาแดง บรเวณอาเภอภกระดง แนวแคบยาวดานตะวนออกเฉยงใตของอาเภอดานซายตอเนองเขาไปใน

จงหวดเพชรบรณ และปรากฏตามแนวดานตะวนออกเฉยงใตของจงหวดเลยตอเนองเขาไปในจงหวดขอนแกน

หมวดหนภกระดง (Jpk) สวนใหญประกอบดวย หนทราย หนทรายแปงสแดง และสมวงแดง ม

ความคงทนตอการผพงทาลายนอย และมกมแรไมกาปน หนกรวดมนปนและหนกงแขงตว มสมวงแดง

กอนกรวดมกประกอบไปดวยหนปน มความกลมมนคอนขางดและเหลยมบาง โดยทวไปมขนาดของ

กอนกรวดประมาณ 0.5 ถง 22 เซนตเมตร หนทรายแปงเนอปน มกแทรกสลบรวมกบหนทรายเนอไมกา

ขนาดเนอทรายเมดละเอยดถงหยาบปานกลาง ลกษณะเดนของหมวดหนภกระดง คอหนโคลนสนาตาล

แกมแดงหนทรายซงเกดจากแมนามเพยงเลกนอยในตอนลางแตจะเพมจานวนมากขนในลาดบชนขาง

บนจนกระทงกลายไปเปนหมวดหนพระวหาร โดยทวไปตอนบนของลาดบชนหนจะมสเทามากขน แผ

กระจายตวดานทศใต และทศตะวนตกของจงหวดเลย ดานทศใตและทศตะวนตกของอาเภอวงสะพง

7   

 

บรเวณภกระดง ภโห และภหลวง และดานทศใตของอาเภอดานซาย ทางตะวนออกเฉยงใตของอาเภอ

วงสะพงประกอบไปดวยเศษหนทมาจากหนภเขาไฟกอนกลมหนโคราช

หมวดหนพระวหาร (JKpw) เปนหนทรายสขาว ไมแสดงชนหนถงชนหนา มรอยชนเฉยงระดบ

จานวนมาก และมความคงทนตอการกดกรอนสง ซงเปนลกษณะเดนของหมวดหนพระวหาร โดยทวไป

มกมชนหนทรายแปงสลบอยในชนหนทราย สวนใหญพบตามหนาผาชนตามขอบทราบสงโคราช หน

ทรายประกอบดวยเมดควอตซสะอาด บางชนมกรวดปน ประกอบดวย เมดกรวดของควอตซ และเชรต

หนกรวดมนพบในบางแหงแตโดยทวไปลาดบชนตอนบนจะมกรวดของควอตซและหนเชรตขนาด

ประมาณ 5 มลลเมตร เรยงตามแนวเฉยงระดบของหนทราย ความหนาของชนหนคอนขางสมาเสมอ

และตอเนอง กระจายตวตามแนวขอบภเขาสง บรเวณภกระดง ภโห และภหลวง ดานตะวนตกเฉยงใต

และดานใตของจงหวดเลย แนวชนหนเหนไดตามเสนทาง อาเภอเมองจงหวดเลย-อาเภอภเรอ

หมวดหนเสาขว (Ksk) หนสวนใหญของหมวดหนยคจแรสซกตอนบน ประกอบดวย หนทราย

แปง ซงทนตอการกดกรอนทาลายตา โดยมหนกรวดมน และหนทรายแทรกอยหาง ๆ มความหนาของ

หมวดหนประมาณ 404 ถง 720 เมตร บรเวณอางองตนแบบของหมวดหนบรเวณกโมเมตรท 35.2 ถง

41.5 ตามเสนทางอดรธาน-หนองบวลาภ ทบรเวณอาเภอภเขยว จงหวดขอนแกน พบหนทรายสขาวขนแทรก

อยกบหนตะกอนแดง โดยหนทรายดงกลาวเกดจากการสะสมตวในทองนา ในพนทจงหวดเลย หน

ประกอบดวย หนทรายแปง มหนทรายแทรกอยหาง ๆ มความคงทนตอการผพงทาลายนอย มความ

หนาประมาณ 400 ถง 700 เมตร ลกษณะเดนเปนกลมของชนหนสแดงซงอยระหวางหนสขาวของหมวด

หนพระวหารและหมวดหนภพานกระจายตวเปนลาดบชนในบรเวณของกลมหนโคราชบรเวณภกระดง

ภโห ภหลวง และกวางขวางตามแนวดานตะวนตกบรเวณอาเภอภเรอ และทศใตของอาเภอดานซาย

หมวดหนภพาน (Kpp) กาหนดเปนกลมหนชนหนา มชนเฉยงระดบของหนทรายปนกรวด และ

หนกรวดมน ความหนาของหมวดหน 183 เมตร ลกษณะเดนของหมวดหนภพานคอ มความคงทนตอ

การผพงทาลายสง ดงนนจงมกพบในบรเวณทเนน หรอปดทบอยบนยอดเขา หนสวนใหญประกอบดวย

หนทราย ปนกรวด หนดนดาน และหนกรวดมน ไมแสดงชนหนทรายมกมเนอหยาบ มสขาวถงสนาตาล

หนทรายแปงและหนดนดานสเทาอมแดงถงอมมวง แทรกเปนชนบาง ๆ บรเวณภกระดง หนสวนใหญ

ประกอบดวยหนทรายเมดละเอยดถงปานกลาง สเทาอมเหลอง ถงเขยวออน และสเทาอมชมพวดความ

หนาทงหมดได 182 เมตร หมวดนโผลใหเหนเฉพาะสวนยอดของเทอกเขาบรเวณฝงตะวนตกของอาเภอ

วงสะพงและตะวนตกเฉยงใตของตวจงหวดเลย หมวดหนภพานเปนชดหนแขง วางตวปดทบหนชดอนจง

ปรากฏใหเหนเดนชดบนยอดเขา ในบรเวณพนทของกลมหนโคราช โดยเฉพาะบนหมวดหนเสาขว

หมวดหนโคกกรวด (Kkk) เปนหนยคครเทเชยสตอนบน มความหนาของหมวดหน 709 เมตร

วางตวอยบนหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย หนทรายแปง หนดนดานหรอหนโคลนสแดง และ

หนกรวดมนเมดปน หนทรายแปงและหนทรายมความคงทนตอการผพงปานกลาง มกพบซากบรรพชวน

8   

 

ประเภทมกระดกสนหลง ซงถอเปนลกษณะเดนของหมวดหนโคกกรวด หมวดหนโคกกรวด กระจายตว

ตามแนวพนทดานตะวนตกของจงหวดเลย ทางตอนเหนอของอาเภอดานซาย และบรเวณอาเภอนาแหว

หมวดหนเขายาปก (KTky) ประกอบไปดวยหนทรายสแดงอฐมอญเปนลกษณะเดน มขนาด

ชนหนหนา มชนเฉยงระดบขนาดใหญ มหนทรายแปงสนาตาลแดงแทรกสลบบาง บนชนหนทรายอาจ

พบซากดกดาบรรพรองรอยโครงสรางแบบพมพนนของรหนอนดกดาบรรพ

หมวดหนภขด (KTpk) ประกอบดวย หนทรายสแดง สนาตาลแดง ขนาดเนอละเอยดถง

ปานกลาง มความกลมมนคอนขางด ขนาดของชนหนทรายคอนขางหนา มกแสดงการวางชนเฉยงระดบ

โครงสรางรปพมพนนของรอยรวคลน มหนทรายแปงแทรกสลบ และมกพบหนกรวดมนทมเมดกรวด

เปนหนภเขาไฟแทรก พบรอยระแหงโคลนทวไป

ตะกอนยคควอเทอรนาร การเคลอนตวของแผนอนเดยขนไปทางเหนอจนเชอมตอกบทวปเอเชย ในชวงปลายของ

มหายคมโซโซอก มผลตอการเกดโครงสรางในทศทางเหนอ-ใต ซงกอใหเกดโครงสรางรอยเลอนตาง ๆ

ขนานไปในแนวทศทางเหนอ-ใตของพนทเลย กลายเปนแองรอยเลอน รองรบตะกอนยคตอมา

ตะกอนของมหายคซโนโซอก พบเพยงตะกอนของยคควอเทอรนารในพนทเลยตะกอนทงหมดเกด

จากการลดระดบลงของแผนดนเนองจากการผพงทาลายมากกวาการเพมระดบของพนท ซงตวควบคมท

สาคญ คอ การเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะในชวงตอระหวางอนยคไพลสโตซน และอนยค

โฮโลซนซงมฝนนอยและฤดแลงยาวนานรวมทงขนอยกบสภาพภมประเทศเดมกอนมการสะสมตวดวย

หนอคน

หนอคนในพนทจงหวดเลยประกอบไปดวย หนอคนพ และหนอคนแทรกซอน โดยสวนใหญเปน

หนอคนพ กระจายตวทางดานตะวนออกเฉยงเหนอ ตอนกลาง และดานตะวนตก มการเกดทงแบบการ

ไหลของลาวา และการสะสมตวจากเถาถานภเขาไฟชนดหนทพบ ไดแกหนบะซอลต หนแอนดไซต หน

เดไซต และหนไรโอไรต สวนพวกหนอคนแทรกซอนมโครงสรางเปนลาหนอคนขนาดเลก กระจายตวเปน

หยอม ๆ บรเวณตอนกลาง และดานตะวนออกของพนทเชนหนแกรนต หนควอรตซมอนโซไนต หนแกรโน

ไดโอไรต หนไดโอไรต และหนฮอรนเบลนดไดต เปนตน

หนอคนพ พนทจงหวดเลยอยในแนวหนภเขาไฟในแนวกลางของประเทศซงมขอบเขตการกระจาย

ตวจากจงหวดเลยถงดานตะวนออกเฉยงใตของจงหวดจนทบร หนในพนทแบงออกเปน 3 แนว คอ

1. แนวหนภเขาไฟดานตะวนออกของอาเภอปากชม (DCb) เปนหนบะซอลตเปนสวนใหญ เปนแนว

แคบยาววางตวในทศทางเหนอ-ใต หนโผลใหเหนดานตะวนออกของอาเภอปากชม ลงไปดานทศใตของ

บานบอซน คลมพนทความยาวประมาณ 40 กโลเมตร ความกวางประมาณ 4 กโลเมตร หนโผลใหเหน

บรเวณทตาตามหบเขา ระหวางหมหนเชรตปากชม และหมหนหนองดอกบว เปนหนบะซอลตเนอ

ละเอยด สเทาถงเทาอมเขยวมกมจดสขาวของแรแคลไซตปะปนในเนอหน หนบะซอลตไหลปดทบบนชน

9   

 

หนเชรต และหนปน ของหมหนเชรตปากชม หนบะซอลต และหนทฟฟทอยรวมกบหนบะซอลตมซากดก

ดาบรรพของ crinoid stem แสดงถงการเกดหนภเขาไฟในยคดโวเนยน วดหาอายพบวาหนบะซอลตม

อายชวงดโวเนยนตอนกลาง ถงคารบอนเฟอรสตอนลาง และเกดจากการระเบดของภเขาไฟ ใน

มหาสมทรเมอราวๆ 361 ลานปมาแลว

2. แนวหนภเขาไฟตอนกลาง-ตะวนตกของจงหวดเลย (PTrv) แผกระจายตวคอนขางกวางตาม

แนวตะวนตกและตอนเหนอของจงหวดเลย หนสวนใหญประกอบดวย หนแอนดไซต ผลก 2 ขนาด ม

การเกดแบบลาวาหลาก เนอหนละเอยดสเทาดา มแรแพลจโอเคลส และแรฮอรนเบลนดเปนแรดอก

แนวขอบสมผสของหนดานตะวนออกเปนหนกรวดเหลยม เชน บรเวณดานตะวนออกของอาเภอภหลวง

ซงแสดงถงภายหลงการไหลและแขงตวของแอนดไซตแลวเปลอกโลกมการเคลอนไหวทาใหเกดการ

แตกหกของหนแอนดไซตซงเชอวาการเคลอนไหวดงกลาวเนองมาจากการแทรกดนของหนอคนแทรก

ซอนเชนหนแกรนต หรอแกรโนไดโอไรต เขามาในชวงหลง นอกจากนนยงพบหนไรโอไรต หนไรโอล

ตกทฟฟ และหนเดไซต ปะปนอยกบหนแอนดไซตเลกนอยทางดานตะวนตกของพนท จากการหาอาย

บงชวาหนแอนดไซตมอายชวงเพอรโม-ไทรแอสซก

3.แนวหนภเขาไฟดานตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวดเลย (PTrv) กระจายตวตามแนวดานตะวน

ออกเฉยงเหนอสดของจงหวดเลยตอเนองเขาไปในอาเภอนาโสม จงหวดอดรธาน หนโผลตงแตรมแมนา

โขงเปนแนวยาวเหนอ-ใตลงไปถงดานทศใตของอาเภอนาโสม หนสวนใหญเปนหนภเขาไฟ ประเภทไรโอ

ไรต ผลก 2 ขนาด หรอไรโอไรตเนอดอก และไรโอไรตทฟฟ หนโผลบรเวณเทอกเขาสงในเขตจงหวด

เลย ตอเนองไปทางตะวนออกพบวามหนอคนแทรกซอนประเภทหนแกรนตชนด ไบโอไทต-ฮอรนเบลนด

แกรนต หรอไดโอไรต-ฮอรนเบลนดไดต แทรกเขามาในหนภเขาไฟ ซงเหนไดในเขตพนทจงหวดอดรธาน

และดานตะวนออกของจงหวดเลย เชนบรเวณบานนาบอน บานนางว และบานนายง เปนตน การแทรกดน

ของหนอคนแทรกซอนเขาไปในหนภเขาไฟชวงหลงของการเกดหนภเขาไฟ ทาใหเกดการสะสมตวของ

แหลงแร เชนแหลงแรทองแดง และแหลงแรทองคา เปนตน

หนอคนแทรกซอน ในพนทสวนของแนวหนคดโคงเลย เปนสวนหนงในแนวเขตหนแกรนตดาน

ตะวนออกของประเทศ ซงมอายชวงยคไทรแอสซก หนอคนบาดาลในพนทเลยสวนใหญ เปนหนแกรนต หน

แกรโนไดโอไรต ซงเกดในลกษณะของลาหนอคนเลก ๆ สวนหนไดโอไรต และหนฮอรนเบลนดไดด มก

เกดเปนลาหนอคน หนอคนแทรกซอนพบเปนหยอมๆ บรเวณตอนกลางของพนท และดานตะวนออก

ของจงหวดเลย

หนแกรนต (Trgr) เกดในลกษณะพลตอน พบบรเวณบานธาต ทางตอนเหนอของจงหวดเลย ม

รปรางแผกระจายเกอบเปนวงกลม เรยกวาบานธาตพลตอน ลกษณะเปนหนไบโอไทตแกรนต มเนอละเอยด

ถงหยาบปานกลาง สเทาออนและสชมพ เกดเปนลาหนอคนเลก ๆ แทรกดนขนมาภายหลงในบรเวณพลตอน

ซงประกอบไปดวยหนควอตซมอนโซไนตเนอดอก หนชนดนพบบรเวณขอบของพลตอน นอกจากนในบรเวณ

10   

 

พลตอนยงประกอบไปดวยหนแกรโนไดโอไรตเนอหยาบ สเทา ถงเทาดาอยรวมดวย ในสวนประกอบของพล

ตอนทมการเปลยนแปลงเปนแหงๆ ยงประกอบไปดวยโทนาไลต และควอรตซไดโอไรต

หนแกรโนไดโอไรต (Trgd) เกดเปนลาหนอคนอยทวไปในเขตจงหวดเลยบรเวณบานธาต

อาเภอวงสะพง บานสบ และบานหวยขอบ มกเปนหนเนอหยาบ มสเทา ถงเทาดา ประกอบไปดวยแร

ฮอรเบลนด แรไบโอไทต แรควอตซ และแรเฟลสปาร

หนไดโอไรต (Trd) เกดเปนลาหนอคนเลกสวนใหญพบดานตะวนออกเฉยงเหนอของจงหวด

เลยโดยโผลเปนเนนเลกๆ แทรกตดเขาไปในหนภเขาไฟและหนแกรนต ลกษณะของหนไดโอไรต มเนอ

ละเอยด ถงหยาบปานกลาง สเทาอมเขยว อายของหนอคนแทรกซอนไดจากการทหนแกรนตตดเขาไปใน

หนภเขาไฟ ของยคเพอรเมยน-ไทรแอสซก และไดจากวธกมมนตรงส ไดอายชวงยคไทรแอสซก

หนเซอรเพนทไนต (DCsp) พบทางตะวนออกของอาเภอปากชมบรเวณดานตะวนออกของภ

เปาะ หนโผลในหบเขาเปนบรเวณแคบๆในทศทางเหนอ-ใต หนมสเขยวเขมเปนมน มกถกเฉอน วางตว

อยระหวางหนแปรของหมวดหนนาโมหนเซอรเพนทไนตนเชอวาเกดจากแมกมาซงมสวนประกอบเปน

เบซก แทรกเขาไปในหนแปรแลวถกแปรสภาพ และเชอวาหนเซอรเพนทไนตนแทรกเขามาในชวงเวลา

ใกลเคยงกบการเกดหนบะซอลต และไมไดมหลกฐานอนใด จงไดกาหนดใหมอายในชวงยคดโวเนยน

ตอนกลางถงยคคารบอนเฟอรสตอนลางเทากบอายของหนบะซอลตของพนทจงหวดเลย

ธรณประวต

จงหวดเลยตงอยในแนวของกลมหนคดโคงเลย หรอเพชรบรณโซน เปนสวนหนงทางดาน

ตะวนตกของแผนฐานธรณอนโดไชนาซงเชอมตอกบแนวหนคดโคงสโขทย ตามแนวของตะเขบรอยตอ

ในทศทางประมาณเหนอ-ใต บรเวณรอยตอธรณนาน ทอยไปทางดานตะวนตก

การเคลอนทเขาหากนระหวางแผนฐานธรณฉานไทยกบแผนฐานธรณอนโดไชนา ไดบบอดกลม

ของหนตะกอนในแนวคดโคงเลย เกดเปนชนหนคดโคง เกดแนวรอยเลอนยอนมมตา และรอยเลอนตาม

แนวระดบขนานไปกบแนวของการเชอมตอกนของแผนฐานธรณ ซงกลายเปนตวบงคบแนวโครงสรางทวไป

ทางธรณวทยา อนไดแก แนวแกนของการโคงงอ แนวรอยเลอน รวมทงแนวการกระจายของหนวยหน

ในพนทเหลานดวยการเคลอนทของแผนทวปอนเดยขนไปทางเหนอชนกบแผนทวปเอเชยในเวลาตอมามผล

ตอการขยายตวของเปลอกโลกในสวนของประเทศไทย ทาใหเกดรอยเลอนปกต และแนวโครงสรางขน

ในแนวเหนอ-ใต เชนรอยเลอนปกตตามแนวแมนาเลย เปนตน

สภาวะแวดลอมการสะสมตะกอนในพนทของจงหวดเลย เปนการสะสมตวของตะกอนบรเวณขอบ

ทวปทไมมการปรบตวรนแรง ในทะเลบรรพกาลตลอดชวงมหายคพาลโอโซอก จงพบหนทสะสมตวจาก

ตะกอนทะเลตงแตยคไซลเรยน – ดโวเนยนขนมา แผกระจายตวกวางขวางทางตอนกลางตะวนออก รวมทง

ทางทศใตของพนทโดยมหนบางสวนถกแปรสภาพไปเปนหนแปรธรณประวตตงแตมหายคมโซโซอกเรอยมา

11   

 

จนถงมหายคซโนโซอก มการสะสมของตะกอนนาจดบนผนแผนดนทมการยกตว ตะกอนบกเรมสะสมตว

ตงแตปลายยคไทรแอสซกขนมาและไดกลายเปนชนหนสแดงหนกระจายตวในบรเวณภเขาสงดานทศใต

และตะวนตกเฉยงใต

ธรณพบตภย

ธรณพบตภย เปนภยธรรมชาตทเกดจากกระบวนการทางธรณวทยา อาท แผนดนไหว ดนถลม

หลมยบ และสนาม เปนตน ในหลายเหตการณธรณพบตภยเกดกระบวนการตอเนองแบบลกโซ จากภย

หนงไปสอกภยหนง กอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนเปนอนมาก เชน แผนดนไหวใตทะเล

อาจนาไปสการเกดสนาม หรอเหตการณสนามอาจเปนสาเหตใหเกดการกดเซาะชายฝงตามมา ฉะนน

หากเขาใจและตระหนกถงภยดงกลาวแลวกจะเปนประโยชน เพอใชเปนแนวทางในการลดผลกระทบ

และความรนแรงจากเหตการณธรณพบตภยทอาจเกดขนไดในอนาคต

แผนทธรณวทยาจงหวดเลย

12   

 

สาหรบธรณพบตภยทเคยเกดขนหรออาจเกดขนในพนทจงหวดเลย ไดแก ดนถลม และหลมยบ

ดงรายละเอยดตอไปน

ดนถลม เปนธรณพบตภยทเกดจากการเคลอนตวของมวลดน และหนลงมาตามลาดเขา ดวย

อทธพลของแรงโนมถวงของโลก ทพบในประเทศไทยแบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ ดวยกนคอ ดนถลม

ดนไหลและหนรวงหรอหนถลม ปจจยททาใหเกดดนถลมม 4 ประการ คอ 1) ลกษณะธรณวทยาเปน

บรเวณทมหนผใหชนดนหนา โครงสรางทางธรณวทยามรอยเลอน รอยแตก ตดผานชนหน เปนตน 2)

สภาพภมประเทศเปนพนทภเขาสงและมความลาดชน 3) ลกษณะสงแวดลอมมการเปลยนแปลงการใช

ประโยชนทดนโดยไมถกหลกวชาการ สรางบานและทาสวนรกลาพนทลานาและภเขา ตดถนนบนภเขา

สง ถนน สะพาน ทอ ทสรางขนกดขวางการระบายนาตามธรรมชาต 4) ปรมาณนาฝนทมากจนชนดน

อมนาไมไหว โดยทวไปปรมาณนาฝนทมากกวา 150 มลลเมตร ในรอบ 24 ชวโมง หรอปรมาณฝน

สะสมมากกวา 300 มลลเมตร (ฝนตกตอเนองทกวน) อาจจะทาใหเกดดนไหล จากปจจยทางดานสภาพภมประเทศ ธรณวทยาและการใชประโยชนในพนทประกอบกบลกษณะ

การตงถนฐานชมชน จงหวดเลยมความเสยงทางดานธรณพบตภยดนถลมเปนเรองทสาคญทสด

โดยเฉพาะในพนทภเขาสงทางดานตะวนตกและทางดานตอนเหนอของจงหวด บรเวณเขตอาเภอดานซาย

นาแหว ภเรอปากชม เชยงคาน วงสะพง ภหลวง และเมองเลย โดยเฉพาะพนทอาเภอดานซายเปนพนททม

ความเสยงภยดนถลมสง ซงในอดตเคยเกดเหตการณนาปาไหลหลาก กอใหเกดความสญเสยตอชวตและ

ทรพยสนของประชาชนในพนท เมอวนท 9-10 กนยายน พ.ศ. 2550 บรเวณลมนาพง ตาบลโปง อาเภอ

ดานซาย นามหาศาลเขาพดทาลายสงปลกสรางทอยตามรมนาในพนทของลมนาพง ทาใหมผเสยชวต 3

คน ปจจบนการเพมขนของประชากร กอใหเกดการขยายตวของชมชนและพนทการเพาะปลก มการเขาไป

อยในภเขา หบเขาแคบๆและพนทราบเชงเขารมตลงทางนากนมากขน ซงพนทดงกลาวถอเปนพนททม

ความเสยงทจะไดรบผลกระทบจากธรณพบตภยดนถลม นาปาไหลหลาก และนาทวมอยางฉบพลนได

ผลจากการสารวจของกรมทรพยากรธรณพบวา ในพนทจงหวดเลยมพนทเสยงภยดนถลมทงสน

97 หมบาน (รวมพนทเสยงภยนาปาไหลหลากและนาทวม) กระจายตวครอบคลมพนท 26 ตาบล ใน 8

อาเภอ (ตารางท 1) กรมทรพยากรธรณจงไดเชญกลมผนาชมชน และราษฎรทอาศยอยในพนทเสยงภย

ทอาศยอยในพนทลมนาสายเดยวกนเขาฝกอบรมหลกสตร “เครอขายแจงเหตธรณพบตภย” เพอใหราษฎร

ในพนทมความร ความเขาใจเกยวกบธรณพบตภยทอาจจะเกดขนในพนท รวมทงจดตงเครอขายเฝาระวง

และแจงเตอนลวงหนาโดยราษฎรในพนทอยางเปนระบบโดยรวมกนจดทาแผนผงเฝาระวงแจงเตอนภยดน

ถลม นาไปสการเตรยมพรอมเพอรบมอกบภยพบตทอาจเกดขนในอนาคต ลดผลกระทบและความเสยหาย

จากธรณพบตภยดงกลาว

13   

 

ตารางท 1 แสดงรายชอหมบานเสยงภยดนถลมจงหวดเลย

อาเภอ ตาบล บาน

นาแหว แสงภา แสงภา หวนา

นาแหว นาแหวเกา นาโพธ

นามาลา ซาทอง หวดาน

ดานซาย ดานซาย นาเวยง

โคกงาม หวยตาด

นาหอ บงกม นานาทวม นาเปย หวนาแหลม

นาด นาด หวยปลาผา แกงมวง

กกสะทอน นาหมน นาหวานอย หมากแขง หวยมน(5) ตบคอ กกจาน หวยมน(8)

โปง ดานค นาพง กกจาปา วงกม กกกะบาก

อปม วงบอน ปามวง ถาพระ ปาสะแข แกวตาว

วงยาว หนองแหว วงยาง ปากแดง กกสะต วงเวน

โพนสง หวยทอง กกโพธวงกา นาลานขาว

วงสะพง หนองงว หนองงว ตากแดด กกบก หนองหญาปลอง กกกอก หมากแขง

เขาหลวง นาซาแซง(5) นาซาแซง(6) ขอนแกน นาทบ นาหลวง ยางเดยว

ภเรอ ปลาบา ปลาบา สองคอน กลาง โปงกวาง ตาดสาน หนสอ

ทาศาลา นาทบ บง โนนสวาง ทาศาลา สาราญ

เมองเลย เสยว เสยวเหนอ โพนแดง ภสวรรค นาคว

กกทอง กกทอง(3) กกทอง(4) สวนกลวย

ภหลวง เลยวงไสย เลยวงไสย เลยตาวตาด หวยทา โนนพฒนา

ปากชม ชมเจรญ หวยอาลย แกงปลาบก(4) แกงปลาบก(5)

หวยบอซน หวยบอซน(1) หวยบอซน(4) หวยบอซน(6) วงผา

เชยงกลม เชยงกลม โพนทอง ดอนสา ปางคอม หวยนา

หวยพชย หวยพชย หวยหนขาว ปากปด ใหมพฒนา

เชยงคาน ปากชม หวยเทยน

เขาแกว ตาดซอ เขาแกว ทาบม(7) ทาบม (8) ทาบม(9) ทาบม(13)

14   

 

หลมยบ โดยทวไปจะพบเปนหลมหรอแองบนพนดน ซงมลกษณะรปรางคลายกรวย หรอลก

ชนเปนเหวลก หรอคลายปลอง ปากหลมเกอบกลม สาเหตเกดจากมโพรงใตดนอยดานลาง ตอมา

เพดานโพรงมการพงทลายยบตวลง เกดเปนหลมยบขน โดยทวไปตาแหนงหลมยบมกพฒนาในบรเวณ

ทมรอยแตก และรอยแตกตดกน สาเหตของการยบตวอาจเนองมาจากการสบนาใตดน หรอไดรบ

แรงสนสะเทอนจากแผนดนไหวหรอยานพาหนะทสญจรไปมา โพรงใตดนเกดไดหลายสาเหตคอ 1) ม

เกลอหนรองรบอยดานลาง เมอมการสบนาเคมเพอผลตเกลอสนเธาว จงเกดการละลายของเกลอหน

ทาใหเกดโพรงเกลอขน 2) มนาฝนทมความเปนกรดอยางออนละลายเอาหนจาพวกคารบอเนต ไดแก

หนปน หนโดโลไมต ทรองรบอยดานลางออกไป จงเกดเปนโพรงหรอถาใตดน 3) นาใตดนพดพาเอา

ตะกอนทรายทรองรบดานลางออกไป เนองจากปรมาณและแรงพดพาของนาใตดนเพมขน

หลมยบเกดขนทงตามธรรมชาตและการกระทาของมนษย หลมยบทเกดขนเองตามธรรมชาต

เชน แผนดนไหวขนาด 9.1 รกเตอร เมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 กอใหเกดหลมยบในหลายพนท

ทางภาคใตของประเทศไทย สวนหลมยบทเกดขนโดยการกระทาของมนษย ไดแก การสบนาใตดน และ

การสบนาเคมเพอผลตเกลอสนเธาว เปนตน

จากแผนทพนททมโอกาสเกดหลมยบจงหวดเลย พบพนทเสยงภยทงสน 32 ตาบล ครอบคลม

พนท 9 อาเภอ เมอ 6 มกราคม พ.ศ. 2548 ไดเกดหลมยบขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 4 เมตร

ลกประมาณ 5 เมตร ในพนทบานโพนคาย ตาบลนาออ อาเภอเมอง สาเหตเนองจากพนทถกรองรบ

ดวยชนหนปน นอกจากนนยงพบรอยแยกบรเวณบานนานอย ตาบลศรฐาน อาเภอภกระดง รอยแยกม

ลกษณะเปนรปครงวงกลมทรดตวเขาหากน ยาว 38 เมตร ดานตะวนออกของชนดนทรดตวแยกออก

จากกน 12-15 เซนตเมตร และดานตะวนตกเฉยงเหนอชนดนทรดตวแยกออกจากกน 30-100

เซนตเมตร รอยแยกอกบรเวณพบทบานนาพง ตาบลโปง อาเภอดานซาย โดยพบวาดนมการทรดตวลง

ในแนวดงประมาณ 0.5-1 เมตร ปรากฏเปนรอยครงวงกลม คลายเกอกมา

ตารางท2 แสดงรายชอพนททมโอกาสเกดหลมยบจงหวดเลย (ทมา-กรมทรพยากรธรณ(2548ข))

อาเภอ ตาบล

เมองเลย กดปอง เมอง นาออ นาหมาน นาดนดา นาสวย ศรสองรก

นาดวง นาดวง นาดอกคา ทาสะอาด ทาสวรรค

ปากชม เชยงกลม หวยบอซน

วงสะพง ทรายขาว หนองหญาปลอง ผานอย เขาหลวง โคกขมน ศรสงคราม

ภกระดง ผานกเคา หวยสม

ภหลวง หวยสเสยด แกงศรภม

ผาขาว ผาขาว โนนปอแดง บานเพม

เอราวณ เอราวณ ผาอนทรแปลง ผาสามยอด ทรพยไพวลย

หนองหน หนองหน ปวนผ

15   

 

แผนดนไหว เปนภยพบตทางธรรมชาตทเกดจากการสนสะเทอนของพนดน อนเนองมาจากการ

ปลดปลอยพลงงานเพอระบายความเครยดทสะสมไวภายในโลกออกมาอยางฉบพลน ในการปรบสมดล

ของเปลอกโลกใหคงท อาจเกดขนเองจากธรรมชาต หรอการกระทาของมนษย ไดแก การทดลองระเบด

ปรมาณ การกกเกบนาในเขอน และแรงระเบดจากการทาเหมองแร เปนตน

ความรายแรงจากแผนดนไหวสามารถบอกไดในรปของขนาดแผนดนไหว ซงเกยวของกบ

ปรมาณพลงงานทถกปลดปลอยออกมา ณ ตาแหนงศนยเกดแผนดนไหว คาขนาดแผนดนไหวนขนอย

กบความสงของคลน ทบนทกไดดวยเครองวดแผนดนไหว มหนวยวดขนาดเปน “รกเตอร” และความ

รนแรงของแผนดนไหว เปนผลกระทบของแผนดนไหวทมตอความรสกของคน ตอความเสยหายของ

อาคารและสงกอสราง และตอสงตางๆ ของธรรมชาต ความรนแรงจะมากนอยขนอยกบขนาด

ระยะทางจากตาแหนงศนยกลางแผนดนไหว มหนวยวดความรนแรงเปน “มาตราเมอรคลล” ม 12

ระดบ โดยมหนวยของระดบความรนแรงเปนตวเลขโรมน จากระดบความรนแรงทนอยมากจนไม

สามารถรสกได ตองตรวจวดไดดวยเครองมอวดแผนดนไหวเทานน จนถงขนรนแรงทสดจนทกสงทก

อยางพงพนาศ

กรมทรพยากรธรณไดสารวจรอยเลอนมพลงพบวา ประเทศไทยมแนวรอยเลอนใหญๆ

อยหลายแนว สามารถจดกลมรอยเลอนโดยอาศยทศทางการวางตวและการเคลอนทได 3 แนว คอ

กลมรอยเลอนทวางตวในแนวทศตะวนออกเฉยงเหนอ-ตะวนตกเฉยงใต กลมรอยเลอนทวางตวในทศ

ตะวนตกเฉยงเหนอ-ตะวนออกเฉยงใต และกลมรอยเลอนทวางตวอยในทศเหนอ-ใต จานวนทงสน 14

กลมรอยเลอน พาดผาน 21 จงหวดของประเทศไทย ดงน รอยเลอนแมจน รอยเลอนแมอง รอยเลอน

พะเยา รอยเลอนแมทา รอยเลอนปว รอยเลอนแมฮองสอน รอยเลอนเถน รอยเลอนอตรดตถ รอยเลอน

เพชรบรณ รอยเลอนเมยรอยเลอนศรสวสด รอยเลอนเจดยสามองค รอยเลอนระนอง และรอยเลอน

คลองมะรย (กรมทรพยากรธรณ, 2555) นอกจากนกรมทรพยากรธรณไดจดทาแผนททกาหนดบรเวณ

ทมความเสยงภยตอแผนดนไหว ฉบบปรบปรงครงท 2 พ.ศ. 2548

สาหรบจงหวดเลยไมพบกลมรอยเลอนมพลงพาดผาน จดอยในเขตเสยงภยแผนดนไหวระดบ 0

ไมมความเสยงภยแผนดนไหว เทยบไดกบความรนแรงขนาดนอยกวา 3 เมอรคลล ซงตรวจวดไดดวย

เครองมอเทานน (ไมมความเสยงภย ไมจาเปนตองออกแบบอาคารรบแรงแผนดนไหว)

แตอยางไรกตาม มาตรการสาคญในการสรางความปลอดภยตอชวตและทรพยสนของ

ประชาชนทอาศยอยในเขตพนทเสยงภยแผนดนไหว คอการออกแบบอาคารตางๆ ใหสามารถตานทาน

แรงสนสะเทอนแผนดนไหวได กฎหมายบงคบใชในการออกแบบและกอสรางอาคารในพนทเสยงภย

โดยกฎกระทรวงมหาดไทย เรองกาหนดการรบนาหนก ความตานทาน ความคงทนของอาคารและ

พนดนทรองรบอาคารในการตานทานแรงสนสะเทอนของแผนดนไหว พ.ศ. 2550

16   

 

ทรพยากรแร จงหวดเลยมแหลงทรพยากรแรทสาคญทางเศรษฐกจ 9 ชนด คอ ถานหน

ทองคา ทองแดง เหลก แบไรต หนปน หนประดบชนดหนแกรนต ยปซม และทรายกอสราง ทรพยากรแร

ในจงหวดเลยสามารถแบงออกได 5 กลมแร ไดแก 1) กลมแรเพอสาธารณปโภคพนฐานและโครงการขนาดใหญของรฐ ไดแกหนปนหนประดบชนด

หนแกรนต และทรายกอสราง

2) กลมแรโลหะมคา ไดแก ทองคา

3) กลมแรโลหะ ไดแก เหลก และทองแดง

4) กลมแรอตสาหกรรม ไดแก แบไรต และยปซม

5) กลมแรพลงงาน ไดแก ถานหน

1) กลมแรเพอสาธารณปโภคพนฐานและโครงการขนาดใหญของรฐ

หนประดบชนดหนแกรนต พบแผกระจายเปนบรเวณกวางทางตอนเหนอของจงหวดเลย

ประมาณ 20 กโลเมตร โดยพบตงแตบรเวณภเหลกทางทศตะวนตกของบานธาตตอเนองลงมาทางบานนา

แขม บานโคก บานนามวง และบานกกด ในทองทตาบลกกดและตาบลนาแขม อาเภอเมองเลย จงหวดเลย

ลกษณะภมประเทศของแหลงหนแกรนตสวนใหญเปนทราบและเนนเขาลกเลกๆ มภสะนาวเปนภเขาสง

วางตวในแนวเหนอ-ใตทางดานตะวนออก ในอดตเคยมการทาเหมองหนแกรนตอยหลายแหง แตเนองจาก

แหลงหนอยไกลจากโรงงาน ประกอบกบเกดวกฤตทางเศรษฐกจจงหยดกจการ

หนปนเพออตสาหกรรมซเมนต หนปนประเภทนเปนหนปนทมปรมาณแคลเซยมคารบอเนต

ระหวางรอยละ 95-99 หรอมปรมาณแคลเซยมออกไซดระหวางรอยละ 53.23-55.47 และสวนใหญ

มปรมาณของแมกนเซยมออกไซดตากวารอยละ 1.5 และปรมาณซลกานอยกวารอยละ 1 เปนหนปน

ยคเพอรเมยน โดยทงหมดพบเปนบรเวณแคบๆ หรอพบเปนบางสวนของเทอกเขาหนปน

ลกษณะของแหลงหนปนมชนดทเปนแวกสโตนและแพกสโตน สเทาออนถงเทาเขม แสดงเปนชน

หนาปานกลางถงหนา บางแหงมหนดนดานแทรกสลบ และมหนเชรต ลกษณะเปนชนบางถงหนาปานกลาง

และเปนกอนทรงมน แทรกปะปนอย นอกจากนยงพบหนปนเนอโดโลไมตอกดวย โดยเฉพาะในบรเวณทาง

ตอนเหนอของภถานามโหฬาร ประกอบดวยแหลงหนปนทสาคญ 3 บรเวณ คอ 1) หนปนบรเวณบาน

หวยโจด-บานโคกผกหวาน ในบรเวณตอนกลางของเทอกเขาหนปนภถานามโหฬาร ภถานา และ

ภผาขาว 2) หนปนบรเวณบานโนนสวาง-บานหนองไฮ แหลงหนปนอยในบรเวณดานตะวนตกของภผายา

3) หนปนบรเวณผาหนแผงมา-ผานาลง ทองทบานผางาม ตาบลปวนพ อาเภอหนองหน

หนปนเพออตสาหกรรมกอสราง เปนหนปนทมปรมาณแคลเซยมคารบอเนตนอยกวารอยละ

90 หรอมปรมาณแคลเซยมออกไซดนอยกวารอยละ 50.42 เปนหนปนสวนใหญของหนปนในพนท

จงหวดเลย พบทอาเภอเมองเลย อาเภอวงสะพง อาเภอผาขาว อาเภอเอราวณ และอาเภอหนองหน ม

ทงทเปนเนนเขาลกเลกๆ จนถงเปนภเขาขนาดใหญเชน ภถานามโหฬาร หนปนดานตะวนออกของ ภผายา

หนปนตอนเหนอของผาหนแผงมา และภเขาหนปนลกเลกๆ ทางดานทศตะวนออกของอาเภอเมองเลย

17

แผนททรพยากรแร จงหวดเลย

Au

Au Cu

Cu

18   

 

พนททกาหนดเปนแหลงหนอตสาหกรรมในจงหวดเลย ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม ม

จานวน 5 แหลง ตงอยในตาบลผานอย อาเภอวงสะพง ตาบลผานกเคา อาเภอภกระดง ตาบลทรพยไพร

วลย ตาบลผาสามยอด และตาบลเอราวณ อาเภอเอราวณ เปนแหลงหนปนเพอการกอสรางทงหมด

ทรายกอสราง พบตลอดแนวแมนาโขงแตสวนใหญผลตทรายทตาบลปากตม อาเภอเชยงคาน

เพราะแมนาโขงในชวงนนกระแสนาไมเชยว และไมมแกงหรอโขดหนจงทาใหมตะกอนทรายมาทบถมกน

มาก นอกจากนยงมการผลตทรายเปนบางแหงในทองทอาเภอปากชม โดยตะกอนทรายถกกระแสนา

พดพามาสะสมตวตลอดแมนาโขงทงในอดตและปจจบน แหลงทรายสวนใหญอยในทองนาหรอรองนา

ปจจบน และยงพบแหลงทรายตามสนดอนทรายรมฝงและสนดอนทรายกลางแมนา ลกษณะทวไปของ

ทราย มตงแตสเทา สเทาปนนาตาล จนถงสนาตาลออน ขนาดเมดทรายมตงแตละเอยดจนถงหยาบ

สวนใหญมขนาดปานกลาง การคดขนาดของเมดทรายไมดจนถงปานกลาง ประกอบดวยแรควอตซเปน

สวนใหญ พบแรจาพวกไมกา และแรสเขมเลกนอย ทรายในแมนาโขงมกมกอนกรวดขนาดตางๆ ปะปน

อยบาง โดย ชนทรายมความหนาประมาณ 5-10 เมตร ปจจบนมผประกอบการทาทรายประมาณ 10

ราย และมกาลงการผลตทรายรวมกนประมาณ 75,000 ลกบาศกเมตรตอป

2) กลมแรโรหะมคา

ทองคา เปนโลหะมคา มกพบเปนธาตเดยวปรมาณนอยมากในธรรมชาต สามารถนามาตเปน

แผนบาง ๆ หรอยดออกเปนเสนได คงทนตอการเกดปฏกรยาสง แรทองคาในจงหวดเลยพบทงในหน

แขงและในตะกอนทองนา แหลงแรทองคาในจงหวดเลยปจจบนม 2 พนท ไดแก 1) แหลงทองคาภทบ

ฟา ภเหลกและภซาปาบอน ตาบลเขาหลวง อาเภอวงสะพง แหลงแรเกดตามแนวสมผสของหนอคนกบ

หนปน เกดเปนแหลงแรแบบสการนและสายแรควอตซ แรทองคามขนาดเลกมากไมสามารถมองเหนได

ดวยตาเปลา 2) แหลงแรทองคาภถาพระ บานหวยโตก ตาบลนาอาน อาเภอเมอง จงหวดเลย สามารถ

มองเหนไดดวยตาเปลา

3) กลมแรโลหะ

เหลก พนทแหลงแรเหลกพบทภยาง ตาบลบานนอย อาเภอเชยงคาน พนทภอาง ตาบลนาดนดา

อาเภอเมอง พนทภเฮยะ บานอมง ตาบลบฮม อาเภอเชยงคาน พนทภเหลก ตาบลบฮม อาเภอเชยงคาน

พนทภโคก-ภขมทอง ตาบลปากปวน อาเภอวงสะพง และพนทบออเลศ ตาบลปากปวน อาเภอวงสะพง

ทองแดง พนทแหลงแรทองแดงม 2 พนทคอ ภหนเหลกไฟ บานหวยมวง ตาบลนาดนดา

อาเภอเมอง และภทองแดง บรเวณบานหวยโตก ตาบลนาอาน อาเภอเมอง จงหวดเลย

4) กลมแรอตสาหกรรม

แบไรต พบบรเวณอาเภอเชยงคานและอาเภอปากชม ประกอบดวย พนทแหลงแร 3แหลง คอ

แหลงแรบานธาต และแหลงแรบานนาคอ และแหลงแรภหวยเฮยะ โดยมลกษณะวทยาแหลงแรดงน

19   

 

แหลงแรแบไรตบานธาต ตาบลธาต อาเภอเชยงคานและตอเนองกบตาบลนาออ อาเภอเมอง

แหลงแรแบไรตเปนชนดแทนทในชนหนโดโลไมต หนทองทประกอบดวยหนปน หนดนดาน หนทฟฟและหน

โดโลไมต ยคออรโดวเชยน ซงสนแรสวนใหญมความสมบรณคอนขางตาซงจดเปนเกรดสาหรบทาโคลน

เจาะ ปจจบนไมมการทาเหมองแรแบไรตจากแหลงแรบานธาตแลว เนองจากประทานบตรหมดอาย

แหลงแรแบไรตบานนาคอ ตาบลปากชม อาเภอปากชม แหลงแรแบไรตเปนชนดสายแรใน

รอยเลอน หนทองทประกอบดวยหนฟลไลตและหนดนดานซงมแนวระนาบอยในทศเหนอ-ใต โดยม

รอยเลอนใหญตดผานชนหนในทศทางเดยวกน สายแรแบไรตแทรกขนมาหลายบรเวณตามโซนของแนว

รอยเลอน สายแรสวนใหญวางตวในทศทางเหนอ-ใต และมมมเอยงเทคอนขางชน ความหนาของสาย

แรไมคอยแนนอนมตงแตนอยกวา 1 เมตร จนถงมความหนามากกวา 2 เมตร แรแบไรตในแหลงนม

ความสมบรณของ BaSO4 ประมาณรอยละ 95 จดเปนแรแบไรตเกรดเคม ปจจบนยงคงมการทาเหมอง

แรแบไรตจากแหลงแรบานนาคอ

แหลงแรแบไรตภหวยเฮยะ บานโคกเลาเหนอ ทองทอาเภอเชยงคาน จงหวดเลย จดเปนเกรด

สาหรบทาโคลนเจาะ

ยปซม แหลงแรยปซมอยในทองทบานโนนสวาง ตาบลศรสงคราม อาเภอวงสะพง โดยมกจะพบ

แรยปซมตามทราบเชงเขา และในสระนาของชาวบาน ซงอยลกจากผวดนเฉลยประมาณ 2-7 เมตร พบ

แรยปซมสลบอยกบแรแอนไฮไดรตทแทรกตวอยในหนปนและ แตปจจบนยงไมมการผลตและทาเหมอง

แร

5) กลมแรพลงงาน

ถานหน แหลงถานหนอยในทองท ตาบลนาดวง อาเภอนาดวง จงหวดเลย ทางดานทศตะวนออก

ของจงหวดใกลกบเขตตดตอกบอาเภอสวรรณคหา จงหวดหนองบวลาภ เปนถานหนชนดแอนทราไซต

ลกษณะธรณวทยาของแหลงถานหน คอ มชนถานหนแอนทราไซตแทรกสลบอยในชน

หนดนดานของหมวดหนหนองดอกบว ยคคารบอนเฟอรส โดยชนหนและชนถานหนมรอยเลอนและชน

หนคดโคงทวไปตลอดทงหนวยหน ทาใหชนถานหนโคงงอและขาดออกจากกนเปนแหงๆ ในปจจบน

ยงคงมชนถานหนโผลใหเหนเปนแนวยาวในบรเวณขางหวยดนปนซงไหลผานแหลงถานหน ในแนว

เหนอ-ใต ถานหนในแหลงมลกษณะสดา เปราะ และแตกงาย

ในอดตเคยมการทาเหมองถานหนแอนทราไซตบรเวณนเปนเวลาหลายป มผลผลตถานหนรวม

ประมาณ 154,000 เมตรกตน แตปจจบนไมมการทาเหมองถานหนในแหลงนแลว

20   

 

แหลงธรณวทยาและแหลงอนรกษธรณวทยาจงหวดเลย แหลงธรณวทยาและแหลงอนรกษธรณวทยาของพนทจงหวดเลยเกดจากกระบวนการทาง

ธรณวทยา เชน การเคลอนตวของเปลอกโลก การคดโคง รอยเลอน เปนตน ในการสารวจและประเมน

แหลงธรณวทยาบรเวณจงหวดเลยทงสน จานวน 41 แหลง พบวามแหลงอนรกษธรณวทยา 13 แหลง

สามารถแบงแหลงธรณวทยาและแหลงอนรกษธรณวทยาไดเปน 2 ประเภท

1) แหลงอนรกษธรณวทยาประเภทซากดกดาบรรพ

ล01-รอยตนไดโนเสารภหลวง

ทตงและการเขาถง เดนทางโดยรถยนตจากตวเมองใชทางหลวงหมายเลข 201 (เลย-วงสะพง)

ระยะทาง 23 กโลเมตร เลยวขวาใชทางหลวงหมายเลข 2240 ไปททาการเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง

อก 26 กโลเมตร รวมระยะทางจากตวเมองเลย 47 กโลเมตร

ลกษณะเดน พบรอยตนไดโนเสารบรเวณนจานวน 15 รอยในชนหนทราย โดยรอยทชดเจนทสดม

ขนาดกวาง 35 เซนตเมตร ยาว 31 เซนตเมตร ลก 3-4 เซนตเมตร

ลกษณะธรณวทยา บรเวณรอยตนของไดโนเสารปรากฏบนชนหนทราย มรอยตนไดโนเสารขนาด

กวาง 35 เซนตเมตร ยาว 31 เซนตเมตร ลก 3-4 เซนตเมตร ปรากฏใหเหนจานวน 15 รอย เปนรอย

เดนมงหนาไปทางทศใต 10 รอย รอยเดนสวนกลบ 2 รอยและรอยเดนไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ 2

รอย และไมชดเจนอก 1 รอย เปนรอยของไดโนเสารทเดนดวยสองขาหลง มนวเทา 3 นว นวกลางยาว

ทสดมรองบนพนหนตรงตาแหนงของปลายนว แสดงถงเลบแหลมคมจกลงบนพนทราย คานวณจาก

ขนาดตน ระยะกาว และรปแบบการเดน พบวาเปนกลมไดโนเสารกนเนอขนาดใหญทลาเหยอเปน ม

ความสงจากพนถงสะโพก 1.78 เมตร จานวน 3 ตวเดนไปดวยกนมงหนาไปทางทศใต ดวยความเรว

ประมาณ 8 กโลเมตรตอชวโมง รอยตนปรากฏบรเวณพนทราบบนยอดเขา ในชนหนทรายของหมวด

หนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน สนาตาลแกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว

เมดขนาดปานกลางถงหยาบมาก บางชนของหนทรายมกรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลางถง

ขนาดใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5 เซนตเมตร สวนใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต และพบ

รองรอยสตวดกดาบรรพ ลกษณะของรอยชอนไชแนวนอนบรเวณผวหนาของชนหนทราย มอายอยใน

ยคครเตเซยสตอนตน หรออายประมาณ 130-120 ลานป

ล02-รอยตนไดโนเสารทาสองคอน อาเภอภกระดง

ทตง และการเขาถง เขตตดตอบานทงใหญ-บานหนองขอน ตาบลภกระดง อาเภอภกระดง

เดนทางโดยรถยนตจากททาการอาเภอภกระดง ไปทางทศใต ประมาณ 2 กโลเมตร ผานบานทงใหญ

เลยวซายไปทางทศตะวนออก ตามทางไปวดปาบานทงใหญ ประมาณ 500 เมตร เลยวขวาลงทางใต

ประมาณ 1 กโลเมตร ผานทงนา ถงสวนมะขามเลยวซายไปทางทศตะวนออกเฉยงใตประมาณ 120

เมตร แลวเดนเทาตออก 120 เมตร จนถงรมฝงซายดานทศตะวนตกของลานาพอง

21   

 

ลกษณะเดน บรเวณลานหนทรายแหลงทาสองคอน พบแนวทางเดนไดโนเสารมรอยตนไดโนเสาร

บรเวณนจานวน 6 รอย รอยตนทงหมดเปนรอยทมนวตน 4 นว

ลกษณะธรณวทยา แนวรอยทางเดนของไดโนเสาร พบอยตรงกลางลานหนสวนทกวางทสด บน

ตะพกใหญตะพกแรกดานในสดดานใกลตลงฝงตะวนออก เปนรอยประทบอยบนผวดานบนของชนหน

ทรายเนอละเอยดทเปนลานหนเรยบโลงๆ มรอยตนปรากฏอย 6 รอย เปนแนวทางเดน แนวเดยว ยาว

ประมาณ 8 เมตร ความกวางประมาณ มทศทางการเดนบนพนผวชนหนลงไปสลานาพองเปนแนว

เฉยงๆ ไปทางทศตะวนตกเฉยงใต

แนวทางเดนแสดงลกษณะของสตวทเดน 2 ขา รอยตนทงหมดเปนรอยทมนวตน 4 นว นวท 3

หรอนวกลางยาวทสด นวท 2 และ 4 ยาวเกอบเทากน ไดพบนวท 1 หรอนวโปงดวยซงยนออกไปตง

ฉากกบนวช รอยตนมความยาวโดยเฉลย 48.5 เซนตเมตร และมความกวางโดยเฉลย 34.8 เซนตเมตร

ลกษณะรอยตนทมขนาดใหญมความยาวมากกวากวางและมรอยกรงเลบ ทาใหสนนษฐานวาเปนรอย

ตนของไดโนเสารกนเนอกลมเทอโรพอด ขนาดใหญ มความสงถงสะโพกประมาณ 240 เซนตเมตร และ

มความยาวทงหมด (ปลายจมกจรดปลายหาง) ประมาณ 6 เมตร และมอายอยในยคไทรแอสซกตอน

ปลาย ประมาณ 209 ลานปมาแลว

แหลงแนวทางเดนไดโนเสารทาสองคอนคนพบเปนแหลงแรกในเอเซยอาคเนย และเปนหลกฐาน

แสดงวามไดโนเสารเทอโรพอดขนาดใหญทเคยอาศยอยรวมกบพวกไดโนเสารกนพชในชวงปลายยค

ไทรแอสซก ถงแมยงพบซากกระดกของมนในหมวดหนนาพอง ซงกอนหนานพบแตชนสวนกระดกของ

ไดโนเสารกนพชขนาดใหญอยในหมวดหนนาพอง ไดแก โปรซอโรพอดและซอโรพอด ในจงหวดชยภม

ล03-กระดกไดโนเสารภกระดง

ทตง และการเขาถง อยทปาภคอ-ภกระแต หม 9 บานหนองโสน ตาบลภกระดง อาเภอภกระดง จงหวดเลย

เดนทางโดยรถยนตจากททาการอาเภอภกระดงไปทางทศเหนอประมาณ 4 กโลเมตร ผานวดหนองโสน

แลวเดนเทาตออกประมาณ 3 กโลเมตร ถงแหลงกระดกไดโนเสารภหนแทน

ลกษณะเดน พบชนสวนซากดกดาบรรพจานวน 4 จด ไดแก แหลงภขวาง แหลงโคกกวาง แหลงโคก

นอย และแหลงภหนแทน ในเนอทประมาณ 48 ตารางเมตร

ลกษณะธรณวทยา พบซากดกดาบรรพไดโนเสารกนพชคลายอสานโนซอรส อรรถวภชนช โดยมชนสวน

กระดกไดโนเสารโปรซอโรพอด เกอบครบทกชนสวนราว 30 กวาชน ประกอบดวย กระดกคอ กระดกสนหลง กระดก

ซโครง กระดกขาหลงซายทอนบน กระดกหนาแขง เปนตน เปนไดโนเสารเกาทสดในประเทศไทยในชนหนทรายแปง ส

แดง ของหมวดหนนาพอง กลมหนโคราช และบรเวณนพบซากดกดาบรรพอน ๆเชน จระเข เตา ปลาโบราณ เปนตน

หมวดหนนาพองบรเวณน ประกอบดวย หนทราย หนทรายปนกรวด และหนกรวดมน สมวงแกมแดง สแดงแกมมวง ชน

หนาปานกลางถงชนหนา อยในชวงไทรแอสซกตอนปลายถงยคจแรสซกตอนตน อายประมาณ 200 ลานป

22   

 

2) แหลงอนรกษธรณวทยาประเภทธรณสณฐาน

ล04-แกงคดค

ทตง และการเขาถง เดนทางโดยรถยนตจากตวเมองใชทางหลวงหมายเลข 201 (เลย-เชยงคาน)

ระยะทาง 50 กโลเมตร แลวเลยวขวาใชทางหลวงหมายเลข 211 (เชยงคาน-ปากชม) ไปประมาณ 3

กโลเมตร ถงแกงคดค

ลกษณะเดน เปนแกงหนใหญขวางอยกลางแมนาโขง ในชวงฤดนาหลากจะมองไมเหนแกงหนใน

แมนาโขงเพราะนาจะทวมมด (เดอน มถนายน – มกราคม) ในชวงฤดแลงระดบนาในแมนาโขงจะลดลง

จนทาใหกอนหนนอยใหญรวมถงหาดทรายซงเคยจมอยใตแมนาโขงโผลขนมาอวดความงดงามให

นกทองเทยวไดชม (เดอน กมภาพนธ–พฤษภาคม) จงเหมาะสมแกการมาทองเทยวมากทสด

ลกษณะธรณวทยา แกงคดค เปนพนงหนยาวขวางลานาโขงในแนวทศเกอบเหนอ-ใต บรเวณชวง

โคงของแมนาโขง ตวแกงเปนพนงหนอคน (หนไดออไรต, แกรโนไดออไรต) ทแทรกตดเขามาในหน

ตะกอนและหนทพฟ พนงหนอคนมความคงทนตอการกดกรอนของแมนามากวาหนตะกอนรอบขาง ทาให

หนรอบขางถกกดเซาะไดมากกวา เกดเปนแนวสนแขงของหนอคนสงขนมาเปนแกงกลางแมนาโขง

ล05-ภกระดง

ทตง และการเขาถง ตงอยในทองทตาบลศรฐาน อาเภอภกระดง จงหวดเลย เดนทางโดยรถยนต

จากอาเภอเมองเลย-จงหวดขอนแกน ใชทางหลวงแผนดนหมายเลข 201 และเลยวเขาทางหลวงจงหวด

หมายเลข 2019 เขาสอทยานแหงชาตภกระดง

ลกษณะเดน มธรรมชาตทสวยงาม ลกษณะภมประเทศแบบภเขายอดราบ (mesa) เปนแหลง

ทองเทยวทางธรรมชาตทไดรบความนยม เมอมองจากดานบนมลกษณะคลายรใบบอนหรอรปหวใจ

ลกษณะธรณวทยา บรเวณภกระดง ประกอบดวย 4 หมวดหน จากอายแกไปอายออนดงน 1.

หมวดหนภกระดง วางตวรองรบอยตอนลาง ประกอบดวยหนทรายแปง หนโคลน หนทราย และหน

กรวดมน สแดงปนมวง นอกจากนยงพบชน calcrete nodules, caliches และ nodular silcretes อยในชน

บนสดของหนโคลน ในบางแหงมหนทรายสขาวปนเทาชนหนา 5-10 เมตรสลบอยหลายชน 2. หมวดหน

พระวหาร วางตวอยถดขนไป ประกอบดวย หนทรายสขาวปนเหลอง เมดละเอยดถงหยาบ มการคด

ขนาดและความมนด ประกอบดวยเมดควอตซเปนสวนใหญ นอกจากนยงมหนทรายแปง หนโคลนชน

บางๆ และหนกรวดมน 3. หมวดหนเสาขว วางตวอยถดขนไป ประกอบดวย ชนหนสลบกนเปนแบบ

cycles ของหนโคลนปนทรายแปงสนาตาลแดง สลบกบหนทรายแปง หนทรายเมดละเอยดถงเมดปาน

กลาง และหนกรวดมนกบชนของ caliches, calcrete nodules และ thin-bedded and nodular silcretes

และ 4. หมวดหนภพาน วางตวปดทบอยตอนบน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน สนาตาล

แกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมดขนาดปานกลางถงหยาบมาก บางชนของหนทรายม

กรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลาง ถงขนาดใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5 เซนตเมตร สวน

ใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

23   

 

อทยานแหงชาตภกระดงมสถานททองเทยวนาสนใจหลายแหง ไดแก หลงแป ผาหมากดก ผา

นกแอน ผานานอย ผาเหยยบเมฆ ผาแดง ผาหลมสก พระพทธเมตตา นาตกวงกวาง นาตกถาใหญ

สระอโนดาต นาตกถาสอ นาตกเพญพบ นาตกโผนพบ นาตกเพญพบใหมและนาตกขนพอง ซง

ลกษณะธรณวทยาของหนบรเวณนเปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวด

มน สนาตาลแกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมดขนาดปานกลางถงหยาบมาก บางชนของ

หนทรายมกรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลางถงขนาดใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5

เซนตเมตร สวนใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

ล06-หลงแป

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0799255E 1867419N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวขนภกระดงประมาณ 5.5 กโลเมตร

ลกษณะเดน เมอผานพนผาทชนมากจะพบบรเวณพนทราบทกวางใหญบนภกระดง เปนบรเวณท

แวะพกเหนอยและถายรปเปนทระลกหลงจากเหนอยจากการเดนขนเขา

ล07-ผาหมากดก

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0797297E 1866783N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 2.5 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนผาทมลานหนกวางขวาง เปนผาสาหรบชมพระอาทตยตกทใกลทพกมากทสด

ลกษณะธรณวทยา เปนหนหมวดหนภพาน ชนหนเอยงเทจากแนวระนาบ 40 วางตวในทศทาง

ประมาณ 0090

ล08-ผานกแอน

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0798320E 1869838N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 2 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนลานหนเลกๆ มสนขนโดดเดนรมหนาผาตนหนง เปนจดชมพระอาทตยขนท

งดงามยง จดชมทวทศนเบองลางเปนทองทงและเทอกเขา เหนผานกเคาไดชดเจน และหากเปนเชาของ

ปลายฝนตนหนาว ใตผานกแอนจะถกปกคลมดวยทะเลหมอกอนหนาแนน ราวกบผนทะเลสขาวนวลตา

ไมนานตะวนดวงกลมโตจะโผลพนทะเลหมอกขนมาทกทายเหลานกเดนทาง

ล09-ผานานอย

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0796116E 1866626N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 3.7 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนผาสาหรบชมพระอาทตยตก จดชมทวทศนเบองลางเปนทองทงและเทอกเขา

ทมาของชอ “ผานานอย” บรเวณนอยตรงกบหมบานขางลางทชอวาหมบานนานอย

24   

 

ล10-ผาเหยยบเมฆ

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0794660E 1866182N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 5.2 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนผาสาหรบชมพระอาทตยตก บรเวณผานมกจะมเมฆหมอกลอยอยเบองลาง

เมอไปยนจงเสมอนจะเหยยบลงไปบนเมฆไดเลย

ลกษณะธรณวทยา เปนหนของหมวดหนภพาน ชนหนเอยงเทจากแนวระนาบ 40 วางตวในทศทาง

ประมาณ 0350

ล11-ผาแดง

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0792851E 1865826N

การเดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 6.7 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนผาสาหรบชมพระอาทตยตก และจดชมทวทศนเบองลาง

ล12-ผาหลมสก

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0790548E 1866044N

การเดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 9 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนลานหนกวาง และมสนตนใหญอยใกลกบชะงอนหนทยนออกไปจากหนาผา เปน

จดชมตะวนลบขอบฟาทสวยงาม นกทองเทยว ชางภาพนยมไปถายภาพเปนทระลก เพราะยาม

ตะวนตกดนจะเกดทศนยภาพงดงามทสด ทาใหผาแหงนถอเปนสญลกษณของภกระดง

ล13-พระพทธเมตตา

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0796424E 1868945N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 300 เมตร

ลกษณะเดน พลาญหนทรายขนาดกวางประมาณ 50 เมตร ยาวประมาณ 100 เมตร

ล14-นาตกวงกวาง

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0796834E 1869429N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 1 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 6 เมตร กวางประมาณ 6 เมตร

ล15-นาตกถาใหญ

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0796058E 1868511N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 1 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 8 เมตร กวางประมาณ 5 เมตร

ล16-สระอโนดาต

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0794135E 1867958N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 3.6 กโลเมตร

25   

 

ลกษณะเดน เปนแหลงนาอยกลางทงหญากวางใหญมขนาดเสนผานศนยกลางประมาณ 50

เมตร และเปนตนกาเนดลานาพอง

ล17-นาตกถาสอเหนอ

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0792843E 1867875N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 1 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 8 เมตร กวางประมาณ 15 เมตร

ล18-นาตกเพญพบ

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0795861E 1869374N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 4 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 5 เมตร กวางประมาณ 21 เมตร สายนาไหลผาน

ระดบชนหนทลดหลน

ล19-นาตกโผนพบ

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM47Q 0795834E 1869590N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 3.5 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตก 4 ชนสงประมาณ 14 เมตร กวางประมาณ 12 เมตร สายนาไหลตกลงมา

ตามแกงหนเปนชนๆ คลายบนได “โผนพบ” ตงชอเปนเกยรตแก โผน กงเพชร นกชกแชมปเปยน โลก

คนแรกของชาวไทยในฐานะเปนผคนพบคนแรก เมอคราวทขนไปซอมมวยใหชนกบอากาศหนาว กอน

เดนทางไปชกในตางประเทศ

ล20-นาตกเพญพบใหม

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0795384E 1870194N

เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 3 กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 7 เมตร กวางประมาณ 11 เมตร มลกษณะคลายกบ

ผาหนทพงลง เหนอนาตกเปนลานหน มหลมกลมทเรยกวาหลม "กมภลกษณ" อยมากมาย

ล21-นาตกขนพอง

ทตง และการเขาถง อยในเขตปาปดของอทยานแหงชาตภกระดง พกดUTM 47Q 0791814E

1871117N เดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาจากศนยบรการนกทองเทยวบนภกระดงประมาณ 9 กโลเมตร

โดยอทยานแหงชาตภกระดงจะเปดใหนกทองเทยวเดนเทาเขาไปเทยวชมไดตงแตวนท 1 เม.ย.-31 พ.ค.

ของทกป

ลกษณะเดน เกดจาก ลาธารหลายสายทไหลมารวมกน ไดแก วงกวาง ธารสวรรค ธารพระองค

และธารถาสอเปนนาตกทไดรบการยกยองถงความสวยงามในอนดบตนๆ ของประเทศไทย นาตกแหงน

ชนะใจใครตอใครดวยลลาของสายนาอนพลวไหวลงจากหนาผาสงไมนอยกวา 60 เมตรกระทบโขกหน

ชนแลวชนเลาอยางสวยงามลงตว เสยงดงของสายนาตก จะไดยนแตไกลกอนทจะไดเหนตวนาตกจรงๆ

26   

 

และจดเดนของนาตกขนพองแหงนคอฉากหนาของนาตกจะมตนเมเปลอยดานหนานาตก โดยเฉพาะ

ในชวง ธนวาคม-มกราคม ของทกปใบเมเปลเหลานจะพากนเปลยนจากสเขยวเปนสแดงทงตน มองด

แลวสวยงามทนจงเปนมมถายภาพยอดนยมมมหนงของเมองไทย คมคากบระยะเวลาและความ

ยากลาบากนบเปนความงามกลางปาใหญทนอยคนนกจะไดเหน เปรยบเสมอนเปนเพชรเมดงามกลาง

ปาปดทเดยว

ล22-นาตกตาดฮอง

ทตง และการเขาถง อยในเขตอทยานแหงชาตภกระดง ตาบล เดนทางโดยรถยนตจากตวเมอง

เลยใชเสนทางหลวงหมายเลข 201 เลย – ภกระดง และเลยวขวาเขาทางหลวงหมายเลข 2019 ไป

ประมาณ 7 กโลเมตร เพอเขาสตวอาเภอภกระดง ผานตวอาเภอมาสกหนอยจะมทางเลยวซายไปตาม

เสนทาง รพช. (เลยวกอนถงดานเกบเงนเขาอทยานแหงชาตภกระดง ทางเลยวอยตรงขาม อบต.) จาก

บานหนองอเลงระยะทาง 12 กโลเมตร กจะถงหนวยพทกษอทยานนานอย จากหนวยพทกษอทยานนา

นอย กขบไปอก 11 กโลเมตร ถงนาตกบรเวณพกดท 0789851E 1859803N เสนทางทงหมดเปนทาง

ราดยางอยางด รถทกชนดสามารถเขาไปชมความงามของนาตกตาดฮองได

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 45 เมตร กวางประมาณ 80 เมตร ไหลลงมาจากภ

กระดงทางหบเขาดานตะวนตกเฉยงเหนอสองฝงของตาดฮอง เกดจากการกดเซาะของหวยตาดฮอง

ตามรอยแตกของหนจนกลายเปนหนาผาสงชน จงทาใหเกดเสยงกกกอง เปนทมาของชอนาตกตาดฮอง

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนาตกเปนหนของหมวดหนภกระดง และเปนหนตอนลางของหมวด

หนภกระดง ประกอบดวย หนทราย หนทรายปนกรวด และหนกรวดมน สแดงปนมวง กอนกรวด

ประกอบดวย หนปน แรควอตซ

ล23-ภเรอ

ทตง และการเขาถง เดนทางโดยรถยนตจากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 203 เสนเลย-ภ

เรอ ระยะทางประมาณ 50 กโลเมตร แลวเลยวขวาบรเวณหลกกโลเมตรท 49-50 ตรงทวาการอาเภอ

ภเรอ เขาไปประมาณ 9 กโลเมตร กจะถงยอดภเรอ

ลกษณะเดน ทมาของชอ “ภเรอ” เพราะลกษณะภมประเทศของภเขาลกหนงมชะโงกผายน

ออกมาดคลายสาเภาใหญ และทราบบนยอดเขามลกษณะคลายทองเรอตลอดจนมธรรมชาตและ

ทวทศนทสวยงาม หนบางกอนมลกษณะเหมอนถกปนแตงไว ชาวบานเรยกวา “กวานสมอ”

กระบวนการทางธรณวทยา เชน การผพงและการพดพา ทาใหหลายบรเวณของอทยานแหงชาตภเรอ

เหมาะตอการทองเทยว เชน นาตกหวยไผ ลานหนแตก หนววนอน หนพานขนหมาก หนพระศวะ สวน

หนพาล และหนเตา เปนตน

ลกษณะธรณวทยา ธรณวทยาบรเวณภเรอ ประกอบดวย 2 หมวดหน จากอายแกไปอายออน

ดงน 1. หมวดหนเสาขว วางตวรองรบอยตอนลาง ประกอบดวย ชนหนสลบกนเปนแบบ cycles ของ

หนโคลนปนทรายแปงสนาตาลแดง สลบกบหนทรายแปง หนทรายเมดละเอยดถงเมดปานกลาง และ

27   

 

หนกรวดมนกบชนของ caliches, calcrete nodules และ thin-bedded and nodular silcretes และ

2. หมวดหนภพาน วางตวปดทบอยตอนบน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน สนาตาลแกม

เหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมดขนาดปานกลางถงหยาบมาก บางชนของหนทรายมกรวดปน

และมชนเฉยงระดบขนาดกลาง ถงขนาดใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5 เซนตเมตร สวนใหญ

ประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

ล24-สวนหนพาล

ทตง และการเขาถง ตงอยทอทยานแหงชาตภเรอ การเดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาศกษา

ธรรมชาตจากศนยบรการท 2 ผานธารนาเลกๆเขาไปอกประมาณ 800 เมตร ถงบรเวณสวนหนพาล

บรเวณพกดท 0748979E 1935876N

ลกษณะเดน มโขดหนวางเรยงรายเปนจานวนมาก เตมไปดวยกอนหนรปทรงแปลกตาตงอยเรยง

ราย หนบางกลมกเอยงพงกนเปนลกษณะคลายกบกระโจม บางกอนกมฐานแคบแตสวนยอดแผออก

คลายพานหนขนาดใหญ ในขณะทบางสวนกไมมรปรางโดดเดนเปนเอกลกษณแตอยางใด บางกอน

คลายเสาหนสง บางกอนคลายดอกเหด

ลกษณะธรณวทยา เปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน

ล25-หนเตา

ทตง และการเขาถง ตงอยทอทยานแหงชาตภเรอ หนเตาตงอยทเสนทางระหวางททาการอทยาน

แหงชาตภเรอกบยอดภเรอ บรเวณพกดท 0749746E 1936430N

ลกษณะเดน หนทรายมการผพงโดยกระบวนการทางธรณวทยาทาใหหนมลกษณะคลายเตา

กาลงผงกหวออกจากกระดอง

ลกษณะธรณวทยา เปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน

ล26-หนพานขนหมาก

ทตง และการเขาถง ตงอยทอทยานแหงชาตภเรอ การเดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาศกษา

ธรรมชาตจากศนยบรการนกทองเทยวท 2 (ภสน) ประมาณ 200 เมตร บรเวณพกดท 0748582E

1936446N

ลกษณะเดน เปนกอนหนกอนเดยวทตงอยบรเวณลานหน รปรางเหมอนกบพานขนหมากทพลก

ควา

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนเปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหน

กรวดมน สนาตาลแกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมดขนาดปานกลางถงหยาบมาก บางชน

ของหนทรายมกรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลางถงขนาดใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5

เซนตเมตร สวนใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

28   

 

ล27-นาตกหนสามชน

ทตง และการเขาถง ตงอยทอทยานแหงชาตภเรอ การเดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาศกษา

ธรรมชาตจากศนยบรการนกทองเทยวท 2 (ภสน) ประมาณ 300 เมตร

ลกษณะเดน สายนาไหลลดหลนลงมาตามชนหนลกษณะคลายขนบนได 3 ชนดสวยงาม

ดานหนานาตกมแองเลกๆใหพอลงนงแชเลนนาได

ลกษณะธรณวทยา เปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน

ล28-นาตกหวยไผ

ทตง ขอบเขต และการเขาถง ตงอยทอทยานแหงชาตภเรอ ตาบลหนองบว อาเภอภเรอ จงหวด

เลย การเดนทางโดยใชเสนทางเดนเทาศกษาธรรมชาตจากททาการอทยานแหงชาตภเรอประมาณ 2

กโลเมตร

ลกษณะเดน เปนนาตกสงชน สงประมาณ 30 เมตร ตงอยบรเวณลาหวยไผ ในฤดฝนปรมาณนา

จะมาก จะมสายนาทใสสะอาดพงแรงลงมาจากบรเวณเปนลานาสายเดยวลงสแองนา ดานลาง ซงแอง

นสามารถทจะลงเลนนาได แตถาเปนฤดแลงปรมาณนาจะนอยแตจะเหนสายนาไหลลงสแองนาขางลาง

เชนกนและมลกษณะของความสวยงามทแตกตางกน นาตกหวยไผอยหางจากททาการอทยานแหงชาต

ประมาณ 2 กโลเมตร เปนแหลงนาทสาคญในการใชทานาประปาในอาเภอภเรอ

ลกษณะธรณวทยา เปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน

ล29-หนพระศวะ

ทตง และการเขาถง ตงอยทอทยานแหงชาตภเรอ การเดนทางโดยรถยนต เดนทางจากททาการ

อทยานถงหนพระศวะ ตงอยทยอดภเรอ บรเวณพกดท 0748947E 1937917N

ลกษณะเดน เปนพลาญหนทมแทงหนขนาดตางๆ หลายกอน บางกอนหนมรปรางคลายคลง

กบศวลงค

ลกษณะธรณวทยา เปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน

ล30-สวนหนผางาม

ทตง และการเขาถง เดนทางโดยรถยนตจากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 เสนเลย-

หนองหน ถงบรเวณตวอาเภอหนองหนเลยวขวาเขาถนนสายหนองหน-สวนผางาม ประมาณ 19

กโลเมตร เลยบานผางาม แยกขวามอเขาไปอกราว 500 เมตร ถงบรเวณสวนหนผางาม

ลกษณะเดน สวนหนผางาม" สถานททองเทยวทขนชอวาเปน "คนหมงเมองไทย" กระบวนการผ

พงทางธรณวทยาทาใหหนปนบรเวณนมลกษณะเอกลกษณแปลกตา มชอตามจนตนาการของผพบเหน

เชน ผาอนเดยนแดง ผาอเมซซงไทยแลนด (ผาตาเดยว) ผาชางรองไห ผากระตาย ถาสองดาว (ม

ลกษณะเปนชองโพรงเหนอศรษะ) ชองสรระ (ชองแคบ) หนเตา เปนตน

ลกษณะธรณวทยา ตามเสนทางเดนภายในสวนหนมหนปนรปรางตาง ๆ เนองจากการกรอนของ

หนปนโดยนาฝน เชน รปรางคลายดวงตาขางเดยว รปรางคลายหนามแหลม สะพานหนธรรมชาต เปน

29   

 

ตน หนปนบรเวณนจดอยในหมวดหนนามโหฬาร ตงชอตามพนทหนตนแบบเทอกเขาหนปนภถานา

มโหฬาร (ถามโหฬาร) สวนใหญประกอบดวยหนปน สเทาถงเทาออน ถงสขาว แบบมวลเนอหนถงชน

หนา ในบางบรเวณเปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดาน สนาตาล และหนดนดานเนอปน สเทาแกมเขยว

และหนทราย สนาตาลแดง แทรกอยตอนลางของลาดบหนน มหนเชรตแทรกสลบอยบาง แตโดยทวไป

หนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน บางสวนเปนหนโดโลไมต พบซากดกดาบรรพ แบรค

โอพอด สาหราย ฟวซลนด และเศษซากของสงมชวตอนๆ บงอายยคเพอรเมยนตอนลาง

ล31-ถาโพธสตว

ทตง และการเขาถง ตงอยในบรเวณวดถาโพธสตว บานปวนพ ตาบลปวนพ เดนทางโดยรถยนต

จากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 เสนเลย-หนองหน ไปทางอาเภอหนองหน ถงบรเวณตว

อาเภอหนองหนเลยวขวาเขาถนนสายหนองหน-สวนผางาม ประมาณ 9 กโลเมตร บรเวณบานปวนพม

ทางแยกขวาเขาไปตามทางลกรง 600 เมตร แลวเลยวซายอก 1.4 กโลเมตรถงทางเดนชมถาโพธสตว

ลกษณะเดน กระบวนการผพงทางธรณวทยาทาใหหนปนบรเวณนมถาประมาณ 15 คหา แตละ

คหามชอเรยกตางๆ กน เชน เขาวงกต ถาลบแล สวรรคชนตาง ๆ เปนตน นอกจากนยงมหนงอก-หน

ยอย รปรางสวยงามแปลกตาอกมากมาย และมทางเดนวกวนมาก

ลกษณะธรณวทยา หมวดหนนามโหฬาร ตงชอตามพนทหนตนแบบเทอกเขาหนปนภถานา

มโหฬาร (ถามโหฬาร) สวนใหญประกอบดวยหนปน สเทาถงเทาออน ถงสขาว แบบมวลเนอหนถงชน

หนา ในบางบรเวณเปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดาน สนาตาล และหนดนดานเนอปน สเทาแกมเขยว

และหนทราย สนาตาลแดง แทรกอยตอนลางของลาดบหนน มหนเชรตแทรกสลบอยบาง แตโดยทวไป

หนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน บางสวนเปนหนโดโลไมต พบซากดกดาบรรพ แบรค

โอพอด สาหราย ฟวซลนด และเศษซากของสงมชวตอน ๆ บงอายยคเพอรเมยนตอนลาง

ล32-นาตกปลาบา

ทตง และการเขาถง การเดนทางโดยรถยนตจากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 203 เสน

เลย-ดานซาย ถงกโลเมตรท 57-58 เลยวซายตรงสถานเกษตรทสงตามถนนลาดยางประมาณ 7

กโลเมตร ถงบานปลาบาแลวเลยวซายอกประมาณ 2 กโลเมตรถงนาตกปลาบา

ลกษณะเดน เปนนาตกทเกดจากสายนาไหลมาตามลาหวยเลกๆ แลวแผออกบนลาน หนกวาง

ประมาณ 20 เมตร แลวไหลลดหลนตอไปตามลาหวย

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนาตกเปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย หนทราย

ปนกรวด และหนกรวดมน สนาตาลแกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมดขนาดปานกลาง ถง

หยาบมาก บางชนของหนทรายมกรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลาง ถงขนาดใหญ หนกรวดม

ขนาดใหญถง 5 เซนตเมตร สวนใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

30   

 

ล33-ถามโหฬาร

ทตง และการเขาถง ตงอยทบรเวณวดถามโหฬาร บานหนองหน ตาบลหนองหน อาเภอหนองหน

จงหวดเลย การเดนทางโดยรถยนต จากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 เสนเลย-ชมแพ

ประมาณกโลเมตรท 162-163 (ใกลตลาดหนองหน) แลวเลยวซายไปตามทางลาดยาง ระยะทาง

ประมาณ 2 กโลเมตร ถงวดถามโหฬาร

ลกษณะเดน เปนถาขนาดใหญ บรเวณปากถามพระพทธรปปางมารวชยประดษฐานอย ภายใน

ถามบรเวณกวางขวาง มหนงอกหนยอย มถาเลกถานอย

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนอยในหมวดหนนามโหฬาร ตงชอตามพนทหนตนแบบเทอกเขา

หนปนภถานามโหฬาร (ถามโหฬาร) สวนใหญประกอบดวยหนปน สเทาถงเทาออน ถงสขาว แบบมวล

เนอหนถงชนหนา ในบางบรเวณเปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดาน สนาตาล และหนดนดานเนอปน ส

เทาแกมเขยว และหนทราย สนาตาลแดง แทรกอยตอนลางของลาดบหนน มหนเชรตแทรกสลบอยบาง

แตโดยทวไปหนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน บางสวนเปนหนโดโลไมต พบซากดกดา

บรรพ แบรคโอพอด สาหราย ฟวซลนด และเศษซากของสงมชวตอน ๆ บงอายยคเพอรเมยนตอนลาง

ล34-นาตกตาดเหอง

ทตง และการเขาถง การเดนทางโดยรถยนตจากจงหวดเลยโดยใชเสนทางหมายเลข 203

ระยะทาง 68 กโลเมตร ถงทางแยกบานโคกงามเลยวขวาตามเสนทางหมายเลข 2031 ระยะทาง 12

กโลเมตร ถงอาเภอดานซาย เลยวขวาตามเสนทางหมายเลข 2113 ไปอก 32 กโลเมตร ถงอาเภอนา

แหว จากอาเภอนาแหวเดนทางตออก 4 กโลเมตร ถงบานเหมองแพร เลยวซายตามเสนทาง หมายเลข

1268 ผานตาบลแสงภา และเลยวขวาตามทางแยกบนทางหลวงหมายเลข 1268 หลกกโลเมตรท 0 อก

ประมาณ 3 กโลเมตร ถงททาการอทยานแหงชาตภสวนทราย(นาแหว) นาตกตาดเหองตงอยทเสนทาง

ระหวางททาการอทยานแหงชาตภสวนทราย กบจดบรการภหวฮอม สามารถเดนทางไดทง 2 เสนทาง

จะเรมตนจากททาการ หรอทภหวฮอมกได ระยะทางจาก ททาการอทยานแหงชาตภสวนทราย ถง

นาตก ประมาณ 14 กโลเมตร เสนทางขนเขาสงตาสลบกนตลอดเสนทาง รมถนนจะมปายบอก จอดรถ

ทลานจอดรถตดถนน และเดนเทาตออกประมาณ 300 เมตร พกด 07111715E 1942758N

ลกษณะเดน เปนแมนาแบงเขตพรมแดนระหวางประเทศไทย-สาธารณรฐประชาธปไตย

ประชาชนลาว ตงอยในเขตอทยานแหงชาตภสวนทราย (นาแหว) เปนนาตกขนาดใหญ มลกษณะ

ลดหลนกน 3 ชน สงประมาณ 50 เมตร กวาง 25 เมตร มนาไหลตลอดป

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนาตกเปนหนทรายตอนบนของหมวดหนเขายาปก ประกอบดวย

ชนหนทรายชนหนา เมดหยาบ สแดงอฐ มความกลมมนดมาก การคดขนาดของเมดแรคอนขางด หน

ทรายแปง หนโคลน และหนกรวดมนสนาตาลแดง สแดงปนมวง พบชนเฉยงระดบและรวรอยคลน

31   

 

ล35-นาตกหวยเลา

ทตง และการเขาถง อยในเขตวนอทยานนาตกหวยเลา ตงอยในทองทหมท 4 และหมท 6 ตาบล

แกงศรภม อาเภอภหลวง จงหวดเลย อยในเขตปาสงวนแหงชาตปาภคอและปาภกระแต การเดนทาง

โดยรถยนต เดนทางจากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 เลย-วงสะพง ระยะทางประมาณ 20

กโลเมตร จากนนเดนทางตอถงอาเภอภหลวง ระยะทางประมาณ 29 กโลเมตร แลวเดนทางตอถงส

แยกบานหนองคนผานบานหวยหอม ตาบลหนองคน อาเภอภหลวงถงวนอทยานนาตกหวยเลา

ระยะทางประมาณ 13 กโลเมตร บรเวณพกดท 0788343E 1888623N

ลกษณะเดน นาตกหวยเลาม 10 ชน ไหลลงมาตามเชงเขาเปนระยะทาง 800 เมตร ซงแตละชนม

ความสวยงามมาก ระยะทางจากชน 1 ถงชน 10 ประมาณ 1,700 เมตร ซงจะคอยๆไตระดบขนภเขาไป

เรอยๆ สภาพปาเปนปาไผ นาตกชนท 9 เปนชนทสวยงาม

ลกษณะธรณวทยา บรเวณนเปนตะกอนยคควอเทอรนาร และในอดตบรเวณนเคยเกดดนถลม

ในเวลาตอมาทางนาผวดนทไหลผานหนปนยคเพอรเมยนและกดกรอนหนปน สารละลายแคลเซยม

คารบอเนตทละลายในนาและตกตะกอนบรเวณนาตก

ล36-นาตกชนชวน

ทตง และการเขาถง อยทบานโคกหนองแหว ตาบลเลยวงไสย อาเภอภหลวง จงหวดเลย การ

เดนทางโดยรถยนต จากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 (เลย – หนองหน) ระยะทาง 27

กโลเมตร เลยวขวาใชทางหลวงหมายเลข 2250 ไปททาการอาเภอภหลวงอก 23.5 กโลเมตร รวม

ระยะทางจากตวเมองเลย 50.5 กโลเมตร และใชเสนทางหลวงหมายเลข 2016 ภหลวง-หลมเกา และ

เลยวซายเขาทางลกรงบรเวณบานโคกหนองแหวประมาณ 1.5 กโลเมตร รวมระยะทางจากอาเภอภ

หลวงประมาณ 20 กโลเมตร ถงนาตกชนชวน บรเวณพกดท 0773259E 1890095N

ลกษณะเดน ยงคงความงามตามธรรมชาตไวไดอยางงดงาม

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนาตกเปนหนของหมวดหนภกระดง และเปนหนตอนลางของหมวด

หนภกระดง ประกอบดวย หนทราย หนทรายปนกรวด และหนกรวดมน สแดงปนมวง กอนกรวด

ประกอบดวย หนปน แรควอตซ

ล37-ถาผาลอม

ทตง และการเขาถง การเดนทางโดยรถยนต เดนทางจากตวเมองเลยไปตามถนนสายเลย -

อาเภอนาดวง ซงเปนทางลาดยางประมาณ 36 กโลเมตร เลยวขวาบรเวณหลกกโลเมตรท 50 ตรงขาม

โรงเรยนบานเพย ประมาณ 5 กโลเมตร ถงวนอทยานภผาลอม

ลกษณะเดน เปนถาทเกดจากภเขาหนปน ขนาดใหญ ยาวประมาณ 1 กโลเมตร ภายในเตมไป

ดวยโพรงหนมากมายและมหนงอกหนยอยงดงาม กลางถามเสาหนขนาดใหญตงอยดวย

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนอยในหมวดหนนามโหฬาร ตงชอตามพนทหนตนแบบเทอกเขา

หนปนภถานามโหฬาร (ถามโหฬาร) สวนใหญประกอบดวยหนปน สเทาถงเทาออน ถงสขาว แบบมวล

32   

 

เนอหนถงชนหนา ในบางบรเวณเปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดาน สนาตาล และหนดนดานเนอปน ส

เทาแกมเขยว และหนทราย สนาตาลแดง แทรกอยตอนลางของลาดบหนน มหนเชรตแทรกสลบอยบาง

แตโดยทวไปหนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน บางสวนเปนหนโดโลไมต พบซากดกดา

บรรพ แบรคโอพอด สาหราย ฟวซลนด และเศษซากของสงมชวตอน ๆ บงอายยคเพอรเมยนตอนลาง

ล38-นาตกธารสวรรค

ทตง และการเขาถง บานนาแหวเกา ต.นาแหว อ.นาแหว การเดนทางโดยรถยนตจากทวาการ

อาเภอนาแหวใชทางหลวงหมายเลข 2113 ไปทางบานเหมองแพรประมาณ 1.5 กโลเมตร แลวเลยวซาย

ขาง โรงเรยนนาแหววทยา และตรงไปอก 500 เมตร นาตกอยทางขวามอ

ลกษณะเดน เปนนาตกสงประมาณ 10 เมตร กวาง 25 เมตร สายนาไหลมาตามลานาแพร แลว

ตกลงสแองนากวางเบองลาง เหมาะสาหรบพกผอนเลนนา

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนอยในหมวดหนภขด ประกอบดวย หนทราย สขาว ขนาดเมด

ละเอยดถงหยาบปานกลาง การคดขนาดด

ล39-นาตกสองคอน

ทตง ขอบเขต และการเขาถง อยทบานสองคอน ตาบลปลาบา อาเภอภเรอ การเดนทางโดย

รถยนต เดนทางจากอาเภอภเรอใชทางหลวงหมายเลข 203 ไปทาง อาเภอดานซายประมาณ 8

กโลเมตร ถงหลกกโลเมตรท 57 บรเวณบานกกโพธ พบทางแยกซายมอ ใหเลยวเขาไปประมาณ 8

กโลเมตร ถงบานปลาบา จากนนใหไปตามถนสายปลาบา-บานหนสออกประมาณ 15 กโลเมตร ผาน

บานสองคอนมาไมไกลพบปายบอกทางไปนาตกทางซายมอ จอดรถแลวเดนผานปาไผไปตามหบเขา

ประมาณ 200 เมตร ถงนาตกสองคอน

ลกษณะเดน สายนาตกเกดจากนาในลาหวยไหลไปตามลานหนทเทลาดทามม 45 องศา เปนทาง

ยาวสเบอลางประมาณ 20 เมตร มองดคลายสไลเดอร จากนนกไหลลดหลนไปตามลาหวยเลกๆ ทม

โขดหนขวางกนอยทวไป นาตกไหลผานกลางหบเขาทปกคลมดวยปาไมเขยวขจ สามารถเลนนาไดทง

บรเวณนาตกและตลอดลาหวย

ลกษณะธรณวทยา หนบรเวณนาตกสองคอนเปนหนของหมวดหนพระวหาร วางตวอยถดขนไป

ประกอบดวย หนทราย สขาวปนเหลอง เมดละเอยดถงหยาบ มการคดขนาดและความมนด

ประกอบดวยเมดควอตซเปนสวนใหญ และหนกรวดมน

ล40-นาตกเพยงดน

ทตง และการเขาถง อยทบานผางาม ตาบลปวนพ อาเภอหนองหน จงหวดเลย การเดนทางโดย

รถยนต เดนทางจากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 เสนเลย-หนองหน ถงบรเวณตวอาเภอ

หนองหนเลยวขวาเขาถนนสายหนองหน-สวนผางาม ประมาณ 19 กโลเมตร อยเลยสวนหนผางามเขา

ไปอกประมาณ 4 กโลเมตร ถงบรเวณนาตกเพยงดน พกด 0792496E 1888919N

ลกษณะเดน เปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 15 เมตร กวางประมาณ 10 เมตร ไหลบนทฟา

33   

 

ลกษณะธรณวทยา บรเวณนเปนตะกอนยคควอเทอรนาร และในอดตบรเวณนเคยเกดดนถลม

ในเวลาตอมาทางนาผวดนทไหลผานหนปนยคเพอรเมยนและกดกรอนหนปน สารละลายแคลเซยม

คารบอเนตทละลายในนาและตกตะกอนบรเวณนาตก

ล41-นาตกสวนหอม

ทตง และการเขาถง อยทบานผางาม ตาบลปวนพ อาเภอหนองหน จงหวดเลย การเดนทางโดย

รถยนต เดนทางจากตวเมองเลยใชทางหลวงหมายเลข 201 เสนเลย-หนองหน ถงบรเวณตวอาเภอ

หนองหนเลยวขวาเขาถนนสายหนองหน-สวนผางาม ประมาณ 19 กโลเมตร อยเลยสวนหนผางามเขา

ไปอกประมาณ 300 เมตร ถงบรเวณนาตกสวนหอม

ลกษณะเดนเปนนาตกชนเดยวสงประมาณ 10 เมตร กวางประมาณ 10 เมตร ไหลบนทฟา

ลกษณะธรณวทยา บรเวณนเปนตะกอนยคควอเทอรนาร และในอดตบรเวณนเคยเกดดนถลม

เกดเปนหนาผาสงประมาณ 30 เมตร ในเวลาตอมาทางนาผวดนทไหลผานหนปนยคเพอรเมยนและกด

กรอนหนปน สารละลายแคลเซยมคารบอเนตทละลายในนาและตกตะกอนบรเวณนาตก

การประเมนแหลงธรณวทยาในจงหวดเลย

จากผลการประเมนคณคาดานวชาการของแหลงธรณวทยาในจงหวดเลย สามารถจดแหลง

ธรณวทยาทไดระดบผลการประเมนปานกลางขนไปเปนแหลงอนรกษธรณวทยาจานวน 13 แหลง

(ตารางท 1) แหลงอนรกษธรณวทยาดงกลาว มโอกาสในการพฒนา สงเสรม ใหเปนอทยานธรณระดบ

จงหวด อทยานธรณระดบประเทศ และอทยานธรณระดบโลก ในพนทจงหวดเลยทงหมด มพนทยอยท

มคณคาทางวชาการและศกยภาพในการพฒนาสงหลายพนทยอย เรยงลาดบความสาคญไดแก 1)

พนทอาเภอภกระดง 2) พนทอาเภอภหลวง 3) พนทอาเภอภเรอ และ 4) พนทอาเภอเชยงคาน

34   

 ตารางท 1 แสดงขอมลแหลงอนรกษธรณวทยาจงหวดเลย

ลาดบ

รหส ชอแหลง

ธรณวทยา

สถานท

หมบาน/ตาบล/

อาเภอ

ประเภทแหลง

ธรณวทยา

ระดบผลการประเมน

ดาน

วชาการ

ศกยภาพ

การบรหาร

จดการ

1 ล01 รอยตนไดโนเสาร

ภหลวง

เขตรกษาพนธสตว

ปาภหลวง/ อ.ภหลวง

ซากดกดาบรรพ ปานกลาง ปานกลาง

2 ล02 รอยตนไดโนเสาร

ทาสองคอน

อาเภอภกระดง

ต.ภกระดง/อ.ภกระดง ซากดกดาบรรพ ปานกลาง ตา

3 ล03 กระดกไดโนเสาร

ภกระดง

ภกระแต / บ.หนองโสน /

ต.ภกระดง / อ.ภกระดง

ซากดกดาบรรพ ปานกลาง ตา

4 ล04 แกงคดค อ.เชยงคาน ธรณสณฐาน

(แกง)

ปานกลาง ปานกลาง

5 ล05 ภกระดง อช.ภกระดง /

อ.ภกระดง

ลาดบชนหนแบบ

ฉบบ

ปานกลาง ปานกลาง

6 ล21 นาตกขนพอง อช.ภกระดง /

อ.ภกระดง

ธรณสณฐาน

(นาตก)

ปานกลาง ตา

7 ล30 สวนหนผางาม อ.หนองหน ธรณสณฐาน

(ถา/ภเขา)

ปานกลาง ปานกลาง

8 ล31 ถาโพธสตว วดถาโพธสตว /

อ.หนองหน

ธรณสณฐาน

(ถา/ภเขา)

ปานกลาง ปานกลาง

9 ล32 นาตกปลาบา บ.ปลาบา /

ต.หนองบว / อ.ภเรอ

ธรณสณฐาน

(นาตก)

ปานกลาง ปานกลาง

10 ล33 ถามโหฬาร วดถามโหฬาร /

อ.หนองหน

ธรณสณฐาน

(ถา)

ปานกลาง ปานกลาง

11 ล34 นาตกตาดเหอง อช.ภสวนทราย /

อ.นาแหว

ธรณสณฐาน

(นาตก)

สง ปานกลาง

12 ล38 นาตกธารสวรรค ต.นาแหว / อ.นาแหว ธรณสณฐาน

(นาตก)

ปานกลาง ตา

13 ล39 นาตกสองคอน บ.สองคอน /

ต.ปลาบา / อ.ภเรอ

ธรณสณฐาน

(นาตก)

ปานกลาง ตา

35   

 

การดาเนนงานเพอจดตงอทยานธรณของกรมทรพยากรธรณ

อทยานธรณ (Geopark) หมายถง “พนททประกอบดวย แหลงอนรกษธรณวทยา แหลง

ธรณวทยาหรอแหลงอนรกษธรณวทยาทเปนทรจกหรอมชอเสยง แหลงทองเทยวเชงธรณวทยา และ

แหลงธรณวทยา รวมทงแหลงทางดานโบราณคด (archeology) นเวศวทยา (ecology) และวฒนธรรม

(culture)”

จากกรอบแนวคดทกรมทรพยากรธรณตองการอนรกษแหลงธรณวทยา หรอมรดกทาง

ธรรมชาตทมคณคาทางวชาการและเปนหลกฐานอางอง อยางบรณาการและยงยนจากทกภาคสวน

เปน “win - win solution” กอใหเกดประโยชนทางดานเศรษฐกจและสงคมแกชมชนโดยตรงและ

ประเทศชาตโดยรวม เนองจากแหลงธรณวทยาเหลานกาลงเสอมสลายตามธรรมชาตและถกทาลาย

อยางรวดเรวโดยมนษยทงโดยรเทาไมถงการณและโดยตงใจ ประกอบกบแหลงธรณวทยาดงกลาวมก

อยในพนทรบผดชอบขององคกรตางๆมากมายทงภาครฐและเอกชน ดงนน การดาเนนการเพอใหเกด

การจดตงอทยานธรณในเชงกระบวนการจงเปนเปนอบายในการอนรกษมรดกทางธรรมชาตอยางยงยน

และมสวนรวมเนองจากผมสวนไดเสยลวนไดประโยชนจากอทยานธรณ และ เหนประโยชนของอทยาน

ธรณ จงชวยกนปกปอง ดแล รกษา รวมทงเปนเครองมอหนงในการพฒนาเศรษฐกจ และสงคมไดแก

สรางงาน สรางรายได สรางความมนคง สบสานประเพณและวฒนธรรม และสะทอนถงศกยภาพใน

การบรหารจดการ การพฒนา การมสวนรวมของผมสวนไดเสยในการสรางมลคาเพมใหกบมรดกทาง

ธรรมชาตในทองถนโดยใชการทองเทยวเชงวชาการ ในเชงพนทอทยานธรณเปนขอบเขตของความ

รวมมอเปนพนททประกอบดวย แหลงอนรกษธรณวทยา แหลงธรณวทยาหรอแหลงอนรกษธรณวทยา

ทเปนทรจกหรอมชอเสยง แหลงทอง เทยวทางธรณวทยา แหลงธรณวทยา รวมทงแหลงโบราณคด

แหลงนเวศวทยา และแหลงวฒนธรรมประเพณ เปนการนาแหลงตางๆดงกลาวมาตอยอด จดกลม

กาหนดขอบเขต แตไมใชขอบเขตทจดทาขนใหม ไมมการบงคบ ไมมการละเมดกฎ หรอกฎหมายเดมท

ใชอยในพนท และมเปาหมายพฒนาไปสอทยานธรณระดบโลกของ UNESCO

ดงนนอาจกลาวโดยสรปวา อทยานธรณเปนมตใหมของการอนรกษเฉพาะเรอง (ธรณวทยา)

ดวยการสนบสนนและสงเสรมใหมการบรหารจดการพนทโดยสมาชกหรอแนวรวม โดยกรมทรพยากร

ธรณเปนผวางกรอบแนวทางการบรหารจดการ สรางภาคหรอแนวรวมโนมนาวใหปฏบตตาม โดยใหใช

อานาจทองถนผานทางคณะทางานในพนททจดตงขนมา แลวสนบสนนองคความรดานธรณวทยาในรป

แบตางๆ ไมใชการบงคบแตเปนฉนทามตของทางคณะทางานดงกลาว” การบรหารจดการเปนเรองของ

พนท งบประมาณพนทเปนผของบประมาณดาเนนการโดยอางองแผนบรหารจดการอทยานธรณ

36   

 

ภาพรวมของการดาเนนงานทผานมา

การดาเนนการเพอใหเกดการจดตงอทยานธรณเรมตนอยางจรงจงตงแตปงบประมาณ พ.ศ.

2553 และดาเนนการตอเนองจนถงปงบประมาณ พ.ศ.2555 ภายใตแผนงานอนรกษและบรหาร

จดการทรพยากรธรรมชาต ผลผลตการบรหารจดการทรพยากรธรณ สาหรบกจกรรมหลกเปน

กจกรรมหลกศกษา วจย พฒนาองคความรและบรการขอมล ความรดานทรพยากรธรณและ

ธรณวทยา สารวจและประเมนสถานภาพทรพยากรธรณ และจดทานโยบาย แผน มาตรการและแนว

ทางการบรหารจดการทรพยากรธรณ ตามลาดบ โดยมกระบวนการการดาเนนงาน 4 กระบวนการซง

เปนกระบวนการดาเนนงานทเนนการมสวนรวมจากพนทดาเนนงาน ดงน

1) รวบรวมขอมลธรณวทยา

2) ประเมนแหลงธรณวทยาเพอกาหนดแหลงอนรกษธรณวทยา

3) ประสานผมสวนเกยวของเพอใหเกดการจดตงอทยานธรณ

4) ประชาสมพนธอทยานธรณ

รวบรวมขอมลธรณวทยา

เปนการรวบรวมขอมลผลการสารวจธรณวทยาในอดต ปจจบน และแหลงอนๆ เพอจดทาบญช

แหลงธรณวทยาและใชในการกาหนดพนทศกยภาพในการดาเนนการเพอจดตงอทยานธรณ

ประเมนแหลงธรณวทยาเพอกาหนดแหลงอนรกษธรณวทยา

เปนกระบวนการทประกอบดวยกจกรรมดงน

1) กาหนดแนวทางการจดตงอทยานธรณ ทกาหนดระดบของอทยานธรณ 4 ระดบ คอ ระดบ

ทองถน ระดบจงหวด ระดบประเทศ และระดบโลก พรอมคณสมบต และหลกเกณฑการประเมนเพอ

กาหนดแหลงอนรกษธรณวทยา

2) สารวจ ศกษา วเคราะห และประเมนแหลงธรณวทยา เพอจดทาแผนทแหลงอนรกษ

ธรณวทยาประเภทตางๆ หนงสอแหลงอนรกษธรณวทยา และดาเนนการเพอการประกาศแหลง

อนรกษธรณวทยา รวมทงกาหนดเขตอทยานธรณเพอเปนขอมลใหกบผมสวนเกยวของพจารณา และ

นาเสนอแนวทางในการพฒนาและบรหารจดการ

ประสานผมสวนเกยวของเพอใหเกดการจดตงอทยานธรณ

เปนกระบวนการทประกอบดวยกจกรรมดงน

1) กาหนดยทธศาสตรการพฒนาไปสอทยานธรณ 6 ประเดนยทธศาสตรพรอมแผนปฏบต

ไดแก

37   

 

- ความชดเจนของขอบเขตอทยานธรณ และสถานภาพแหลงธรณวทยา

- การสรางกระบวนการมสวนรวมและเครอขายอนรกษธรณวทยาภาคประชาชน

- สงเสรมการบรหารจดการดานขอมลและองคความร

- สงเสรมใหมแผนบรหารจดการอทยานธรณ

- การจดตงอทยานธรณ

- การศกษาวจยตอเนองในพนท

2) ประสานผมสวนไดเสยระดบตางๆเพอใหจดตงคณะทางานอทยานธรณประจาจงหวด และ

คณะอนกรรมการจดตงอทยานธรณ

3) ประสานเพอใหเกดการเสนอขอจดตงอทยานธรณระดบตางๆ และมการพฒนาสระดบท

สงขน

ประชาสมพนธอทยานธรณ

เปนการเผยแพร ประชาสมพนธ โฆษณาโนมนาว และนาเสนอในรปแบบและวธการตางๆ

ใหแกผมสวนไดเสย และสาธารณะมเขาใจเกยวกบแนวความคด แนวทาง และประโยชนในการจดตง

อทยานธรณ เพอใหเกดความรวมมอ สนบสนนการจดตงอทยานธรณและการอนรกษธรณวทยาอยาง

มบรณาการ และยงยน

แนวทางการจดตงอทยานธรณ

การจดตงอทยานธรณนน จะตองมคณะทางานเปนผดาเนนการพจารณาคดเลอก และจดทา

ขอเสนอเพอการจดตงอทยานธรณ ตามคณสมบตของอทยานธรณในแตละระดบ และมคณะทางาน

พจารณาเสนอเรองตอคณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม โดยม

รายละเอยดดงน

1) คณะทางานอทยานธรณประจาจงหวด

เปนคณะทางานทผวาราชการจงหวดหรอประธานคณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอม

ธรรมชาตและศลปกรรมประจาจงหวดแตงตง เพอดาเนนการเสนอขอจดตงอทยานธรณ ม

องคประกอบและหนาทดงน

องคประกอบ : ประกอบดวยผวาราชการจงหวดหรอผทผวาราชการจงหวดมอบหมายเปน

ประธานคณะทางาน มคณะทางานประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน องคกรท

เกยวของในจงหวด หวหนาหนวยอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมทองถน และผแทน กรม

ทรพยากรธรณ

อานาจหนาท : พจารณาคดเลอกพนททมศกยภาพสาหรบการจดตงเปนอทยานธรณระดบ

ตางๆ และจดทาขอเสนอขอจดตงอทยานธรณเสนอตอคณะทางานจดตงอทยานธรณ

38   

 

2) คณะกรรมการ/คณะทางานในการดาเนนการจดตงอทยานธรณ

เปนคณะกรรมการ/คณะทางานทคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตหรอคณะอนกรรมการ

อนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมหรอกรมทรพยากรธรณแตงตงขน มองคประกอบและ

หนาทดงน

องคประกอบ : ประกอบดวยอธบดกรมทรพยากรธรณเปนประธานคณะทางาน รองอธบดกรม

ทรพยากรธรณทอธบดกรมทรพยากรธรณมอบหมายเปนรองประธานคณะทางาน มคณะทางาน

ประกอบดวย ผแทนจากหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน ผทรงคณวฒดานธรณวทยา ผทรงคณวฒ

ดานอนๆและผแทนองคกรทเกยวของ

อานาจหนาท : พจารณากลนกรองและประเมนขอเสนอขอจดตงอทยานธรณระดบตางๆ ให

เปนไปตามขอกาหนดในหลกเกณฑการประเมนเพอกาหนดแหลงอนรกษธรณวทยาและแนวทางจดตง

อทยานธรณทไดกาหนดไว รวมทงตรวจสอบพนทซงขอจดตงเปนอทยานธรณตามทเหนสมควร เสนอ

ความเหนและ/หรอขอเสนอแนะตอคณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

พจารณานาเสนอคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตและคณะรฐมนตรตามลาดบ เพอประกาศเปน

อทยานธรณระดบตางๆอยางเปนทางการ ตลอดจนแตงตงคณะทางานตามทเหนสมควร เพอ

มอบหมายใหดาเนนงานในเรองตางๆ ใหบรรลผลสมฤทธตามทวางไว

3) ขนตอนแนวทางการจดตงอทยานธรณ

3.1 คณะทางานอทยานธรณประจาจงหวดทาหนงสอถงกรมทรพยากรธรณใหตรวจสอบพนท

ซงคณะทางานอทยานธรณประจาจงหวดคดเลอกเปนอทยานธรณ

3.2 กรมทรพยากรธรณดาเนนการตรวจสอบพนททคณะทางานอทยานธรณประจาจงหวด

คดเลอก จากนนแจงผลการประเมนแกคณะทางานอทยานธรณประจาจงหวด

3.3 คณะทางานอทยานธรณประจาจงหวดจดทาขอเสนอขอจดตงอทยานธรณระดบทองถน/

จงหวด/ระดบประเทศ เสนอตอคณะกรรมการ/คณะทางานในการดาเนนการจดตงอทยานธรณ

3.4 คณะกรรมการ/คณะทางานในการดาเนนการจดตงอทยานธรณประเมนขอเสนอขอจดตง

อทยานธรณ โดยใชหลกเกณฑการประเมนอทยานธรณ ตามทกาหนดไวในแตละระดบ

3.5 คณะกรรมการ/คณะทางานในการดาเนนการจดตงอทยานธรณ นาขอเสนอขอจดตง

อทยานธรณทผานการประเมนเสนอตอคณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม

3.6 คณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมพจารณาและนาเสนอ

คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาตเพอพจารณานาเขาทประชมคณะรฐมนตรใหความเหนชอบการ

ประกาศเปนอทยานธรณระดบตางๆ

ทงนในกรณขอเสนอขอจดตงอทยานธรณไมผานการประเมนจะแจงใหคณะทางานอทยานธรณ

ประจาจงหวดทราบพรอมแนวทางการปรบปรง โดยทคณะทางานอทยานธรณประจาจงหวดสามารถ

39   

 

ทาขอเสนอขอจดตงอทยานธรณทไดทาการปรบปรงแลว นาเสนอตอคณะอนกรรมการอนรกษ

สงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรมใหพจารณาอกครงและในกรณทคณะทางานอทยานธรณประจา

จงหวดไดพจารณาและดาเนนการตามกรอบคณสมบตของอทยานธรณประกาศแลวมความประสงคจะ

ยกระดบของอทยานธรณทมการประกาศแลวจากระดบทองถน ระดบจงหวด และระดบประเทศ กได

ดาเนนการตามขนตอนในแนวทางการจดตงอทยานธรณ

3.7 ในการดาเนนการจดตงอทยานธรณระดบโลก (Global Geopark) คณะกรรมการ/

คณะทางานจดตงอทยานธรณจะพจารณาและนาเสนอพนทอทยานธรณระดบประเทศทมศกยภาพสง

ทสามารถพฒนาไปสการเปนสมาชกเครอขายอทยานธรณระดบโลกภายใตยเนสโก (UNESCO) เขาส

การพจารณาของคณะอนกรรมการอนรกษสงแวดลอมธรรมชาตและศลปกรรม คณะกรรมการ

สงแวดลอมแหงชาตและคณะรฐมนตร ตามลาดบ เพอผลกดนอทยานธรณทมความสาคญโดดเดน

และมศกยภาพสงใหขนทะเบยนเปนอทยานธรณระดบโลก (Global Geopark) ภายใต UNESCO ตอไป

40   

 

แผนผงแสดงขนตอนแนวทางการจดตงอทยานธรณ

41   

 

กจกรรมทศนศกษาธรณวทยา วนพฤหสบดท 30 ถงวนศกรท 31 สงหาคม 2555

แหลงเรยนรนอกหองเรยน ในจงหวดเลย เสนทางท 1 08.30 น. ออกเดนทางจากโรงแรมเลยพาเลส

09.30 - 12.00 น. จดศกษาท 1 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทถา ทถามโหฬาร

10.00 - 10.30 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม

12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

13.00 - 17.00 น. จดศกษาท 2 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทธรณสณฐาน

สวนหนผางาม

14.30 – 15.00 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม

17.30 น. กลบถงโรงแรมเลยพาเลส

17.30 - 20.00 น. รบประทานอาหารเยนพรอมสมมนากลม

แหลงเรยนรนอกหองเรยน ในจงหวดเลย เสนทางท 2 08.30 น. ออกเดนทางจากโรงแรมเลยพาเลส

09.30 - 12.00 น. จดศกษาท 3 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทนาตก

ทนาตกปลาบา

10.00 - 10.30 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม

12.00 – 13.00 น. พกรบประทานอาหารกลางวน

13.00 - 17.00 น. จดศกษาท 4 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทธรณสณฐาน

ทอทยานแหงชาตภเรอ

14.30 – 15.00 น. พกรบประทานอาหารวางและเครองดม

17.30 น. กลบถงโรงแรมเลยพาเลส

17.30 - 20.00 น. รบประทานอาหารเยนพรอมสมมนากลม

17.30 - 19.00 น. พธแจกประกาศนยบตร

โดย อธบดกรมทรพยากรธรณ

19.00 - 21.00 น. พธปดการฝกอบรมพรอมรบประทานอาหารเยน

42   

 

จดทศนศกษา

แผนทแสดงเสนทางทศนศกษา แหลงเรยนรนอกหองเรยน จงหวดเลย

43   

 

จดศกษาท 1 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทถา ทถามโหฬาร บานหนองหน

ตาบลหนองหน อาเภอหนองหน จงหวดเลย พกดWGS 84 Z47 0806469E, 1893619N

ระวางอาเภอหนองหน (5343II)

ประเดนศกษา : 1) ความโดดเดนทางธรณวทยา หลกฐานทางธรณวทยา

2) การบรหารจดการพนท

ธรณวทยา หนบรเวณนอยในหมวดหนนามโหฬาร (Nam Mahoran Formation)(P1)

(Charoenprawat et al., 1984) ตงชอตามพนทหนตนแบบเทอกเขาหนปนภถานามโหฬาร (ถามโหฬาร)

มการแผกระจายตวดานตะวนออกของจงหวดเลยตอเนองลงมาทางใต ดานตะวนตกของจงหวด

หนองบวลาภ และทศเหนอของจงหวดชยภม เปนหมวดหนคารบอเนตซงสวนใหญประกอบดวย หนปน

สเทาถงเทาออน ถงสขาว แบบมวลเนอหนถงชนหนา ในบางบรเวณเปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดาน

สนาตาล และหนดนดานเนอปน สเทาแกมเขยว และหนทราย สนาตาลแดง แทรกอยตอนลางของลาดบ

หนน มหนเชรตแทรกสลบอยบาง แตโดยทวไปหนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน

บางสวนเปนหนโดโลไมต พบซากดกดาบรรพ ไครนอยด แบรคโอพอด สาหราย ฟวซลนด แอมโมนอยด

ปะการงและเศษซากของสงมชวตอน ๆ ซากดกดาบรรพทพบใชกาหนดอายหมวดหนไดตงแต ปลายยค

คารบอนเฟอรสถงปลายยคเพอรเมยนตอนกลาง อายประมาณ 303-260 ลานปมาแลว

การเกดถามโหฬารบรเวณน ยคคารบอนเฟอรสถงยคเพอรเมยนตะกอนแคลเซยมคารบอเนต

เกดสะสมตวในทะเลและบรเวณนเตมไปดวยสงมชวตทอาศยใน และผานกระบวนการกลายเปนหนให

หนปน ตอมาเกดการเปลยนแปลงของเปลอกโลก ทาใหพนทหนปนบรเวณนยกตวขนเปนผนแผนดน ทา

ใหเปลอกโลกบรเวณมโครงสรางทางธรณ เชน การคดโคง รอยแตก และรอยเลอน เปนตน หนปนทม

โครงสรางทางธรณถกกรอนโดยฝนทมฤทธเปนกรดออนๆ (นาฝน+อากาศทม CO2) ทไหลผานรอยแตก

และรอยเลอนของหนปน ทาใหรอยแตกและรอยเลอนขยายกวางขนเปนโพรง ทางนาใตดนทมฤทธเปน

กรดออนๆ ละลายใหโพรงถาขยาย ภายหลงระดบทางนาใตดนลดลงหรอแผนดนบรเวณนมการยกตว

ทาใหถาหรอโพรงทเคยอยใตระดบทางนาใตดนมการยกตวพนระดบทางนาใตดนกลายเปนถาดง

ปรากฏในปจจบน เมอถาอยสงกวาระดบทางนาใตดน กระบวนการเกดหนงอก หนยอย เสาหน ทานบ

หนปน และมานหน ปรากฏสวยงามดงทเหนในปจจบน

44   

 

แผนทแสดงตาแหนงถามโหฬาร บานหนองหน ตาบลหนองหน อาเภอหนองหน จงหวดเลย

รปแสดงผงถามโหฬาร และบรเวณทพบซากดกดาบรรพ

45   

 

รปท 1 ธารหน หนงอก หนยอย ภายในถามโหฬาร อาเภอหนองหน

รปท 2 โพรงถา เกดจากการละลายสกกรอนของหนจากทางนาใตดน อาเภอหนองหน

รปท 3 ซากดกดาบรรพปะการงทพบในหนปน ภายในถามโหฬาร อาเภอหนองหน

รปท 4 ซากดกดาบรรพแอมโมนอยดทพบในหนปน ภายในถามโหฬาร อาเภอหนองหน

รปท 5 หนงอก หนยอย เสาหน ทานบหนปนภายในถามโหฬาร อาเภอหนองหน

รปท 6 ชนตะกอนทเกดจากระดบนาใตดนโบราณ บรเวณผนงถามโหฬาร

1 2

3 4

5 6

46   

 

บนทก_________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

47

จดศกษาท 2 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทธรณสณฐาน สวนหนผางาม บานผางาม ตาบลปวนพ อาเภอหนองหน พกดWGS 84 Z47 0792010E, 1887187N ระวางอาเภอ ภหลวง (5343III)

ประเดนศกษา : 1) ความโดดเดนทางธรณวทยา หลกฐานทางธรณวทยา 2) การบรหารจดการพนท

ลกษณะธรณวทยา ตามเสนทางเดนภายในสวนหนผางามมหนปนรปรางตาง ๆ เนองจากการกรอนของหนปนโดยนาฝน เชน รปรางคลายดวงตาขางเดยว รปรางคลายหนามแหลม สะพานหนธรรมชาต เปนตน หนปนบรเวณนจดอยในหมวดหนนามโหฬาร (Nam Mahoran Formation)(P1) ตงชอตามพนทหนตนแบบเทอกเขาหนปนภถานามโหฬาร (ถามโหฬาร) หมวดหนคารบอเนตซงสวนใหญประกอบดวย หนปน สเทาถงเทาออน ถงสขาว แบบมวลเนอหนถงชนหนา ในบางบรเวณเปนหนปนเนอแบบมวลเมด มหนดนดาน สนาตาล และหนดนดานเนอปน สเทาแกมเขยว และหนทราย สนาตาลแดง แทรกอยตอนลางของลาดบหนน มหนเชรตแทรกสลบอยบาง แตโดยทวไปหนปนของหมวดหนนมกเปนแบบมวลเนอหนไมแสดงชน บางสวนเปนหนโดโลไมต พบซากดกดาบรรพ ไครนอยด แบรคโอพอด สาหราย ฟวซลนด แอมโมนอยด ปะการงและเศษซากของสงมชวตอน ๆ ซากดกดาบรรพทพบใชกาหนดอายหมวดหนไดตงแต ปลายยคคารบอนเฟอรสถงปลายยคเพอรเมยนตอนกลาง อายประมาณ 303-260 ลานปมาแลว

การเกดสวนหนผางามบรเวณน ยคคารบอนเฟอรสถงยคเพอรเมยนตะกอนแคลเซยมคารบอเนตเกดสะสมตวในทะเลและบรเวณนเตมไปดวยสงมชวตทอาศยในทะเล และผานกระบวนการกลายเปนหนใหหนปน ตอมาเกดการเปลยนแปลงของเปลอกโลก ทาใหพนทหนปนบรเวณนยกตวขนเปนผนแผนดน ทาใหเปลอกโลกบรเวณมโครงสรางทางธรณ เชน การคดโคง รอยแตก และรอยเลอน เปนตน หนปนทมโครงสรางทางธรณถกกรอนโดยฝนทมฤทธเปนกรดออนๆ (นาฝน+อากาศทม CO2) ทไหลผานรอยแตกและรอยเลอนของหนปน ทาใหรอยแตกและรอยเลอนขยายกวางขนเปนโพรง ทางนาใตดนทมฤทธเปนกรดออนๆ ละลายใหโพรงถาขยาย ภายหลงระดบทางนาใตดนลดลงหรอแผนดนบรเวณนมการยกตวทาใหถาหรอโพรงทเคยอยใตระดบทางนาใตดนมการยกตวพนระดบทางนาใตดนเพดานโถงถาบางและรบนาหนกหนกดทบไมไหวและพงถลมเกดเปนลกษณะภมประเทศสวยงามดงปรากฏในปจจบน

48   

 

แผนทแสดงตาแหนงสวนหนผางาม บานผางาม ตาบลปวนพ อาเภอหนองหน

แผนทแสดงเสนทางทองเทยวสวนหนผางาม (อบต.ปวพ)

49   

 

รปท 1 หนปนรปรางคลายหวไก (ดานซาย) และสะพานหนปน (ดายขวา)

รปท 2 หนปนรปรางคลายตาเกดจากหนปนถกกรอนโดยฝนทมฤทธเปนกรดออนๆ

รปท 3 หนปนทผพงมลกษณะเปนซอกหลบและมหนปนหลนมาตกคางบรเวณชองคารวะ

รปท 4 หนปนรปรางคลายเตาเกดจากหนปนถกกรอนโดยฝนทมฤทธเปนกรดออนๆ

รปท 5 ซากดกดาบรรพฟวซลนดทเคยอาศยในทะเลเมอประมาณ 303-260 ลานปมาแลว

1

2 3

4 5

50   

 

บนทก_________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

51   

 

จดศกษาท 3 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทนาตก ทนาตกปลาบา ตาบลปลาบา

อาเภอภเรอ พกดWGS 84 Z47 0751913E, 1924503N ระวางอาเภอภเรอ (5243I)

ประเดนศกษา : 1) ความโดดเดนทางธรณวทยา หลกฐานทางธรณวทยา

2) การบรหารจดการพนท

ลกษณะธรณวทยา ชนหนเอยงเทจากแนวระนาบ 80 วางตวในทศทางประมาณ 2570 หนบรเวณ

นาตกเปนหนของหมวดหนภพาน ประกอบดวย หนทราย หนทรายปนกรวด และหนกรวดมน ส

นาตาลแกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมดขนาดปานกลาง ถงหยาบมาก บางชนของหน

ทรายมกรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลาง ถงขนาดใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5 เซนตเมตร

สวนใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

การเกดนาตกปลาบา มกระบวนการทางธรณวทยามาเก ยวของ คอ การเกดหนาผา

ลกษณะของหนาผาเกดจากการยกตวของเปลอกโลกหลงตะกอนแขงตวเปนหน เปนเหตใหเกดแนวแตก

ในหน ซงเปนชองทางใหนาไหลผานพรอมทงกดเซาะหนทละนอย ๆ สวนทถกกดเซาะจะถกทาลายและ

พดพาออกไป ทาใหชนหนเกดการพงทลายลงมาเปนหนาผาดงทเหนในปจจบน ปรากฏการณดงกลาว

เกดขนในชวงเวลาของยคควอเทอรนาร (ประมาณ 1.8 ลานปมาแลว – ปจจบน)

การเกดกมภลกษณ (pothole) เกดขนเพราะแมนาพดเอากอนกรวด และเมดทราย มาหมน

วนอยในแองเลกๆ บนผวหนาของลานหน การขดสของเมดกรวด และเมดทรายทเกดในชวงนา

หลาก ทาใหแองเดมขยายและลกเวาจนเปนหลมหรอเรยกวา “กมภลกษณ (pothole)” ดงทเหนใน

ปจจบน

แผนทแสดงตาแหนงนาตกปลาบา ตาบลปลาบา อาเภอภเร

52   

 

รปท 1 สายนาไหลตกลงผานหนาผาสงชนบรเวณนาตกปลาบา

รปท 2 ชนหนทอยตอนลางของหนาผานาตกทนตอการผพงนอยกวาลานหนดานบนนาตก

รปท 3 ลานหนทรายทมกมภลกษณจานวนมากและมขนาดเสนผานศนยกลางหลายขนาด

บนทก_________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

1

23

53   

 

จดศกษาท 4 ศกษาการบรหารจดการแหลงเรยนรประเภทธรณสณฐาน ทอทยานแหงชาตภเรอ ตาบลหนองบว อาเภอภเรอ พกดWGS 84 Z47 0749007E, 1937909N ระวางอาเภอทาล

(5244II)

ประเดนศกษา : 1) ความโดดเดนทางธรณวทยา หลกฐานทางธรณวทยา

2) การบรหารจดการพนท

ลกษณะธรณวทยา ชนหนเอยงเทจากแนวระนาบ 90 วางตวในทศทางประมาณ 2300ธรณวทยา

บรเวณภเรอ ประกอบดวย 2 หมวดหน จากอายแกไปอายออนดงน 1. หมวดหนเสาขว วางตวรองรบ

อยตอนลาง ประกอบดวย ชนหนสลบกนเปนแบบ cycles ของหนโคลนปนทรายแปงสนาตาลแดง สลบ

กบหนทรายแปง หนทรายเมดละเอยดถงเมดปานกลาง และหนกรวดมนกบชนของ caliches, calcrete

nodules และ thin-bedded and nodular silcretes และ 2. หมวดหนภพาน วางตวปดทบอยตอนบน

ประกอบดวย หนทราย และหนกรวดมน สนาตาลแกมเหลอง สมออน เทา ชมพ และขาว เมด

ขนาดปานกลางถงหยาบมาก บางชนของหนทรายมกรวดปน และมชนเฉยงระดบขนาดกลาง ถงขนาด

ใหญ หนกรวดมขนาดใหญถง 5 เซนตเมตร สวนใหญประกอบดวย แรควอตซ และเชรต

การเกดหนรปรางสวยงามแปลกตาบรเวณน ยคจแรสซกถงยคครเทเชยสตะกอนทสะสมตวใน

สภาวะแวดลอมโบราณบนแผนดน โดยการพดพาตะกอนของแมนาประสานสายและแมนาโคงตะวด

ผานกระบวนการทางธรณวทยากลายเปนหนใหหนชนหรอหนตะกอน (สวนใหญเปนหนทราย) ตอมา

เกดการเคลอนทของเปลอกโลกทาใหชนหนทรายบรเวณนมการยกตวเกดเปนภเขา เกดการคดโคง ม

รอยแตกและรอยเลอน กระบวนการทางธรณวทยา (การกรอน การผพง และการพดพา) ทาใหหนทม

ความคงทนตอการกดกรอนทไมเหมอนกน นอกจากนลกษณะโครงสราง รอยแตก รอยเลอน รากพชท

ชอนไชเขาตามรอยแตก รอยแยกของหน รวมทงซากพชทเนาเปอยเปนตวเรงใหเกดการผพงของหน

มากขน ปรากฏเปนแหลงทองเทยว เชน นาตกหวยไผ ลานหนแตก หนววนอน หนพานขนหมาก หนพระศวะ

สวนหนพาล และหนเตา เปนตน ดงปรากฏในปจจบน

54   

 

แผนทแสดงตาแหนงอทยานแหงชาตภเรอ ตาบลหนองบว อาเภอภเรอ

ผงการกระจายตวของกอนหนขนาดใหญบรเวณสวนหนสระสวรรค

55   

 

รปท 1 ตาแหนงยอดภเรอ อทยานแหงชาตภเรอ

รปท 2 หนทรายทผกรอนเรยกวา “หนพระศวะ” ลกษณะรปรางคลายลงค อทยานแหงชาตภเรอ

รปท 3 หนทรายทผกรอนขนาดใหญหลายกอนคลายเขาวงกต อทยานแหงชาตภเรอ

รปท 4 หนทรายทผกรอนเรยกวา “หนเตา” ลกษณะรปรางคลายเตา อทยานแหงชาตภเรอ

รปท 5 หนทรายทผกรอนเรยกวา “หนกาปน” ลกษณะรปรางคลายกาปน (มอขาว) บรเวณปาก

ทางเขาสวนหนสระสวรรค อทยานแหงชาตภเรอ

1 2

3

4 5

56   

 

บนทก_________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________

_______________________________________________________________________________________